Professional Documents
Culture Documents
3. Η βιβλιογραφία που παρατίθεται στο τέλος προσφέρεται για τον/την εκπαιδευτικό που
θέλει να αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες. Οι εισαγωγές και τα σχόλια που
υπάρχουν στις εκδεδομένες μεταφράσεις, οι οποίες καταγράφονται στο τέλος του
Φακέλου υλικού (σελ. 211-214), είναι βιβλιογραφικό υλικό για τον/την εκπαιδευτικό.
Άλλωστε, για τις θεματικές ενότητες 2-5 υπάρχει:
4. Οι μαθητές και οι μαθήτριες για την ερμηνευτική προσέγγιση των κειμένων αναφοράς
απαιτείται να λαμβάνουν υπόψη τους: α) τις εισαγωγές από το διδακτικό βιβλίο, όπως
ορίζονται στην εξεταστέα ύλη, β) τις εισαγωγές των θεματικών ενοτήτων από τον φάκελο
υλικού και γ) τα σχόλια που υπάρχουν για κάθε κείμενο αναφοράς στον φάκελο υλικού
και στο διδακτικό βιβλίο. Οι ερμηνευτικές ερωτήσεις, που θέτουν οι διδάσκοντες/ουσες
στις γραπτές εξετάσεις, καθώς και η βαθμολόγησή τους, πρέπει να στηρίζονται κατά
κύριο λόγο σε αυτό το «περικειμενικό» υλικό.
5. Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να δίνει επιπλέον «περικειμενικό» υλικό, στον βαθμό που
κρίνει ότι είναι απαραίτητο για την υποστήριξη των μαθητών και των μαθητριών στην
κατανόηση των κειμένων, αλλά χωρίς αυτό να ανατρέπει τις διδακτικές προτεραιότητες
του μαθήματος, όπως αυτές αποτυπώνονται στο ΠΣ.
6. Στην περίπτωση που η ερώτηση κατανόησης του κειμένου αναφοράς είναι ανοιχτού
τύπου είναι σημαντικό οι μαθητές/-ήτριες να απαντούν καταγράφοντας εκείνες και μόνο
1
τις πληροφορίες που ζητούνται, αφού πρώτα έχουν αποκωδικοποιήσει το κείμενο, χωρίς
να επεκτείνονται σε ερμηνευτικές ή άλλες αναφορές.
8. Η απόδοση του κειμένου αναφοράς σε νεοελληνικό λόγο από τους μαθητές και τις
μαθήτριες εξακολουθεί να αποτελεί μέρος της διδακτικής πράξης, αλλά πλέον χρειάζεται
να γίνεται με πιο ενεργητικό τρόπο με την αξιοποίηση των παράλληλων μεταφράσεων,
ώστε και η κατανόηση του κειμένου αναφοράς να είναι πιο αποτελεσματική.
10. Υπενθυμίζεται ότι η ερμηνευτική ερώτηση που αφορά στο αδίδακτο παράλληλο κείμενο
έχει ως στόχο τη σύγκριση του παράλληλου κειμένου με το κείμενο αναφοράς.
Επομένως, χρειάζεται η διατύπωση του ερωτήματος να είναι σαφής, στοχευμένη σε
συγκεκριμένα σημεία και των δυο κειμένων. Είναι σημαντικό με τη συγκεκριμένη
ερώτηση ο/η μαθητής/-ήτρια να μην οδηγείται σε επανάληψη αναφορών που
αξιοποιήθηκαν στις άλλες δύο ερμηνευτικές ερωτήσεις, αλλά να εμβαθύνει στο
συγκεκριμένο ζήτημα. Επιπλέον, είναι καλό να αποφεύγονται οι φιλοσοφικοί
αναχρονισμοί και οι συγκρίσεις που υπερβαίνουν τις γνωστικές δυνατότητες των
μαθητών/-τριών.
11. Σημαντική παράμετρος είναι η οργάνωση του χρόνου επεξεργασίας των ερωτήσεων από
τους/τις μαθητές/-ήτριες. Αν και στο ΦΕΚ της αξιολόγησης του μαθήματος δεν
προβλέπεται συγκεκριμένο όριο λέξεων για τις ερμηνευτικές ερωτήσεις, διδακτικά είναι
χρήσιμο να ασκηθούν οι μαθητές/-ήτριες να επικεντρώνονται στα ουσιώδη. Προς αυτή
την κατεύθυνση θα βοηθούσε ένα ενδεικτικό όριο λέξεων (ανάλογα και με το ερώτημα
που τίθεται).
12. Τα κείμενα αυτενέργειας που εμπεριέχονται στον Φάκελο Υλικού είναι ενδεικτικά και
δεν αποτελούν μέρος της εξεταστέας ύλης. Ωστόσο, η τυπολογία των προτεινόμενων
ασκήσεων αποτελεί σημαντική βοήθεια για τη δομολειτουργική προσέγγιση των
κειμένων και την αξιολόγηση των μαθητών και των μαθητριών με τέτοιου είδους
ερωτήσεις.
2
Α. Για τη Νεοελληνική Γλώσσα
1. Για τη «συνοπτική νοηματική απόδοση» (το πρώτο θέμα κατά τον «τρόπο
εξέτασης…» ) επισημαίνονται τα εξής:
β. Τα ερωτήματα που τίθενται στο πρώτο θέμα καλούν τους μαθητές και τις μαθήτριες
να εντοπίσουν τις σχετικές πληροφορίες στο κείμενο, να τις παραφράσουν και να τις
παρουσιάσουν συνοπτικά. Γι’ αυτό οι ερωτήσεις πρέπει να είναι πληροφοριακές (βλ.
Οδηγίες, Εκπαιδευτικό υλικό από Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Κύπρου για τον σχεδιασμό
της διδασκαλίας, «Κατανόηση – Παραγωγή Προφορικού και Γραπτού Λόγου: Διδακτικά
εργαλεία για το μάθημα των Ελληνικών» σελ.11 και 24-25. Διδακτικά εργαλεία )
Ενδεικτικές εκφωνήσεις:
- Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 50-60 λέξεις, τις αντιλήψεις και πρακτικές που είναι
αναγκαίο να ληφθούν υπόψη για την οικονομική ανάπτυξη προς όφελος ολόκληρης
της ανθρωπότητας, σύμφωνα με τη συγγραφέα του κειμένου.
3
να αξιοποιούν – δυνητικά και όχι αποκλειστικά - τους μεταγλωσσικούς όρους που τους/τις
βοηθούν στη σαφέστερη διατύπωση της απάντησής τους.
Ενδεικτικές εκφωνήσεις ερωτημάτων για το δεύτερο θέμα στο παραπάνω πλαίσιο είναι:
- Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις αποδίδουν ορθά απόψεις του συγγραφέα του
κειμένου; ( Σ ή Λ). Να τεκμηριώσεις κάθε απάντησή σου παραθέτοντας σχετικά
αποσπάσματα από το κείμενο.
4
παραδείγματα από το κείμενο στα σημεία στίξης και με τρία (3) παραδείγματα
στα σχήματα λόγου που υποστηρίζουν τον σκοπό του συγγραφέα
- Ο ομιλητής εμφανίζεται πολύ βέβαιος για τις απόψεις του. Με ποιες εγκλίσεις,
με ποια σχήματα λόγου, με ποιες επιλογές στο λεξιλόγιο δείχνει τη βεβαιότητά
του; Να αναφέρετε από ένα παράδειγμα μέσα από το κείμενο για κάθε μια από
τις παραπάνω γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα. Συμμερίζεστε τη βεβαιότητά
του; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.
- -Πόσο βέβαιη δείχνει η συγγραφέας του άρθρου για αυτά που παρουσιάζει; Να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας κάνοντας αναφορά στους τρόπους και τα μέσα
πειθούς που αξιοποιεί και στις γλωσσικές επιλογές. Να παρουσιάσετε από ένα
παράδειγμα μέσα από το κείμενο για κάθε ένα από τα παραπάνω.
5
- Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα στη συγκεκριμένη παράγραφο
του κειμένου; Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να αναπτύξει την παράγραφο
υπηρετεί την πρόθεση αυτή;
- Βρες δύο γλωσσικές επιλογές στην τέταρτη παράγραφο με τις οποίες ο συντάκτης
επιδιώκει να κάνει τον δέκτη να προσέξει το παράδειγμα που παραθέτει. Πώς το
παράδειγμα αυτό συνδέεται με το θέμα του κειμένου και την πρόθεσή του;
- - Ποια στάση φαίνεται να έχει ο συντάκτης του κειμένου απέναντι στην παράδοση;
Εντόπισε δύο χωρία στα οποία το ύφος του λόγου του είναι ειρωνικό και
διερεύνησε αν αυτή του η επιλογή συνδέεται με τη θέση που εκφράζει στο σύνολο
του κειμένου.
- Ποια νομίζεις ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα στη συγκεκριμένη παράγραφο
του κειμένου; Πώς ο τρόπος, με τον οποίο επέλεξε να αναπτύξει την παράγραφο,
υπηρετεί αυτή την πρόθεση;
- Όταν γίνεται λόγος για «αξιοποίηση πληροφοριών και βασικών εννοιών του
κειμένου αναφοράς», επισημαίνεται η αξιολόγηση της κρίσης του/της μαθητή/-
ήτριας, στον βαθμό που λαμβάνει υπόψη ή αγνοεί σημαντικές πτυχές του
προβληματισμού, όπως αυτές προβάλλονται στο κείμενο (ή στα κείμενα) αναφοράς.
- Αυτό δεν σημαίνει την αντιγραφή ιδεών των κειμένων αναφοράς, την αυτούσια
αναπαραγωγή και τον σχολιασμό τους.
6
κείμενα αναφοράς πρέπει να κινητοποιούν τη σκέψη των μαθητών/-τριών και να
τους προκαλούν να πάρουν θέση.
- Τα ερωτήματα που τίθενται σε κάθε θέμα πρέπει να είναι τόσα και τέτοια ώστε να
μπορούν να απαντηθούν με σαφήνεια και επάρκεια στο όριο των λέξεων που έχει
τεθεί.
- Στο κείμενο παρουσιάζονται κάποια προβλήματα που έχει το σύγχρονο σχολείο. Ποιο
από τα προβλήματα αυτά θεωρείτε ως το πιο σημαντικό; Να εξηγήσετε την άποψή
σας και να προτείνετε τεκμηριωμένα κάποιους ενδεικτικούς τρόπους επίλυσής του
αξιοποιώντας τη δική σας μαθητική εμπειρία. Το κείμενό σας να έχει τη μορφή και το
ύφος της ομιλίας σε μια εκδήλωση στο σχολείο σας (γύρω στις 350 λέξεις).
Πομπός: Μαθητής/Μαθήτρια
- Ποια η γνώμη σου σχετικά με την άποψη που διατυπώνεται από πολλούς σήμερα ότι
ο άνθρωπος είναι όσο ποτέ άλλοτε ελεύθερος να αποφασίζει και να επιλέγει στη ζωή
του όσα ο ίδιος επιθυμεί;
Ιδιότητα: Μαθητής/-ήτρια
4. Ο αριθμός των κειμένων που θα διδαχθούν στη Νεοελληνική Γλώσσα στη διάρκεια της
σχολικής χρονιάς, κατά τη διδασκαλία στην τάξη, και θα γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας με
7
δραστηριότητες κατανόησης και παραγωγής λόγου να είναι τουλάχιστον 15. Τα κείμενα που
επιλέγουν οι εκπαιδευτικοί πρέπει να καλύπτουν όλους τους θεματικούς άξονες και να
ανήκουν σε ποικίλα είδη.
5. Στο «βιβλίο ύλης» οι εκπαιδευτικοί να γράφουν α) την ταυτότητα του κειμένου που
επιλέγουν για επεξεργασία: τίτλος κειμένου, συγγραφέας, προέλευση κειμένου (π.χ σχολικό
εγχειρίδιο, φάκελος υλικού, άλλο…) κειμενικό είδος (π.χ. άρθρο, δοκίμιο κ.λπ.) και β) τις
δραστηριότητες κατανόησης και παραγωγής λόγου που συνοδεύουν την επεξεργασία του
κειμένου.
6. Για την παρακολούθηση της πορείας της διδασκαλίας στα «Πανελλαδικώς εξεταζόμενα
μαθήματα», στις συγκεκριμένες φόρμες, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να καταγράφουν τον
αριθμό των κειμένων των οποίων έχουν ολοκληρώσει την επεξεργασία.
8
Ενδιαφέρει και αξιολογείται η προσωπική τους ανταπόκριση στο κείμενο.
Ενδεικτική πορεία για τη συγγραφή του ερμηνευτικού σχολίου είναι, μετά την ανάγνωση του
κειμένου και πριν ξεκινήσει να γράψει το «σχόλιό» του/της, ο/η μαθητής/-ήτρια να εντοπίσει
ποιο είναι, κατά τη γνώμη του/της, το θέμα του κειμένου. Να καταγράψει στη συνέχεια το
ερώτημα ή τα ερωτήματα που απορρέει/-ουν από τον τρόπο που χειρίζεται ο/η συγγραφέας
το θέμα του/της. Τέλος, ο/η μαθητής/-ήτρια να αξιολογήσει ποιο από τα ερωτήματα
παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον ίδιο/-α και σε αυτό να στηρίξει το ερμηνευτικό
του/της σχόλιο. Στη συνέχεια, κατά τη συγγραφή του σχολίου οι μαθητές και οι μαθήτριες
οφείλουν να τεκμηριώσουν με αναφορές στο κείμενο ή σε συγκεκριμένους κειμενικούς
δείκτες τις απαντήσεις τους.
Κατά την αξιολόγηση του ερμηνευτικού σχολίου λαμβάνονται υπόψη η ποιότητα της
διατύπωσης του βασικού θέματος/ερωτήματος από τον/την μαθητή/-ήτρια, η υποστήριξη
με στοιχεία του κειμένου και η οργάνωση και γλώσσα που χρησιμοποιείται.
α. Σχετικά με την κατανόηση και την ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου αξιολογείται: η
σαφήνεια της διατύπωσης του ερωτήματος/θέματος, το οποίο σχετίζεται με τον βαθμό
κατανόησης των ιδεών και του συναισθηματικού κλίματος του κειμένου και η αναγνωστική
ανταπόκριση των μαθητών και μαθητριών στο ερώτημα/θέμα με την επαρκή
τεκμηρίωση/υποστήριξη της απάντησης με αναφορές-παραπομπές στο κείμενο.
9
- Να σχολιάσεις εκείνο το θέμα, από όσα θέτει το κείμενο, που κρίνεις πιο σημαντικό.
Τεκμηρίωσε τη θέση σου.
- Ποιο είναι το ερώτημα που, κατά τη γνώμη σας, θέτει το κείμενο “mal du depart” του
Νίκου Καββαδία; Ποια είναι η απάντηση του ποιητικού υποκειμένου σ’ αυτό; Ποια
είναι η δική σας απάντηση;
- «Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ. Χ.»: Ποιο είναι το ερώτημα που προκύπτει, κατά
τη γνώμη σας, από τους στίχους 15 και 17 του ποιήματος; Αυτό το θέμα τι σημαίνει
για εσάς;
5. Τα κείμενα που θα διδαχθούν στη Λογοτεχνία στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, κατά τη
διδασκαλία στην τάξη, και θα γίνονται αντικείμενο ερμηνευτικής προσέγγισης θα πρέπει να
επιλέγονται από ποικίλες κατηγορίες και να είναι τουλάχιστον 15.
6. Στο «βιβλίο ύλης» οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να γράφουν την ταυτότητα του κειμένου που
επιλέγουν για επεξεργασία: Τίτλος κειμένου, Συγγραφέας, Προέλευση κειμένου (π.χ σχολικό
εγχειρίδιο, φάκελος υλικού, άλλο…), Κειμενικό είδος (π.χ. ποίημα, διήγημα κ.λπ.) Για την
παρακολούθηση της πορείας της διδασκαλίας στα «Πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα»
στις αντίστοιχες φόρμες οι εκπαιδευτικοί να καταγράφουν τον αριθμό των κειμένων των
οποίων έχουν ολοκληρώσει την ερμηνευτική προσέγγιση. Παράλληλα, να σημειώνουν για
κάθε κείμενο τον τίτλο και τον συγγραφέα.
10