Professional Documents
Culture Documents
1
να μην είναι γενικές. Η ανάλυση των παραθεμάτων να είναι ουσιαστική και
όχι επανάληψη του παραθέματος με άλλα λόγια
2
προηγουμένως. Ο υποψήφιος ελέγχεται συνήθως ως προς την κριτική γνώση
που αποκόμισε στη διάρκεια του σχολικού έτους από την επεξεργασία
ιστορικών ενοτήτων και συναφών πηγών στο σχολείο. Εφόσον, λοιπόν, έχει
φροντίσει να μελετά τα θέματα που συζητούνται στη σχολική αίθουσα,
δυνητικά διαθέτει ήδη την απαιτούμενη υποδομή για τις εξετάσεις που τον
αναμένουν. Δεν απομένει παρά να οργανώσει τη μελέτη του με βάση το
διδακτικό εγχειρίδιο από τη μια και τις διδακτικές οδηγίες από την άλλη.
Στόχος του υποψηφίου, επομένως, δεν μπορεί να είναι η απλή
απομνημόνευση, αλλά ο προβληματισμός, η σε βάθος θεώρηση, η ερμηνεία
και η σύγκριση των ιστορικών γεγονότων. Ακόμη η ακριβής απόδοση των
ιστορικών εννοιών και όρων που απαντούν στα διδακτικά βιβλία, η μελέτη
και αξιολόγηση των ιστορικών πηγών είναι στοιχεία θετικής αξιολόγησης.
Ιδανικό εφόδιο, λοιπόν, του υποψηφίου είναι ο συνδυασμός της γνώσης με
τη βαθύτερη κατανόηση της διδακτέας ύλης.
Η ΜΑΘΗΤΡΙΑ
«Μία ώρα διάβασμα την ημέρα, τουλάχιστον»
Με βαθμό 19,4 στις περυσινές εξετάσεις της Ιστορίας Γ' Λυκείου η - φοιτήτρια
στο Πανεπιστήμιο Πειραιά σήμερα - Άννα κατέχει εκ των πραγμάτων την
τεχνική του σωστού διαβάσματος: «Στην Ιστορία ο μαθητής καλείται να
εξεταστεί σε 2 επίπεδα, αυτό που αφορά τη θεωρία και αυτό που αφορά την
κριτική του ικανότητα. Πρώτα από όλα, θα ήθελα να συμβουλεύσω τους
υποψήφιους να απεξαρτητοποιηθούν από τα φροντιστήρια. Ούτε τα
βοηθήματα που κυκλοφορούν για την Ιστορία θα τους εξυπηρετήσουν.
Θεωρώ ότι δύο είναι οι παράγοντες στους οποίους θα πρέπει να στηριχθούν
οι φετινοί υποψήφιοι για την επιτυχία. Πρώτος και κυριότερος είναι ο εαυτός
τους και δεύτερος η συνεργασία με τον καθηγητή. Η Ιστορία, κατ' εξοχήν
θεωρητικό μάθημα, απαιτεί πολύ διάβασμα. Τα θέματα καλύπτουν όλη την
εξεταζόμενη ύλη, με αποτέλεσμα να μη στηρίζεται, πλέον, ο μαθητής στην
τύχη. Χρειάζεται να δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στην πολύ καλή καθημερινή
μελέτη, όχι λιγότερη της μιας ώρας. Επιπλέον, σημαντικές θα ήταν οι
επαναλήψεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν στις διακοπές
Χριστουγέννων - Πάσχα. Ο μαθητής έτσι θα διατηρήσει φρέσκια τη μνήμη
του, διότι - κακά τα ψέματα - η βαθμολογία είναι καλύτερη όσο το γραπτό
είναι πιο κοντά στο σχολικό εγχειρίδιο. Τα παραπάνω αποτελούν
αποκλειστική ευθύνη του μαθητή, όμως, μπορεί να καταφέρει πολλά και με
τη συνεργασία του καθηγητή του. Ικανοποιημένη από το έργο της πρώην
καθηγήτριάς μου θα πρότεινα τον χωρισμό των κεφαλαίων της Ιστορίας σε
ενότητες από τον εκάστοτε καθηγητή, που θα εξετάζονται γραπτώς κατά τα
πρότυπα των πανελληνίων, αποτελώντας ένα καλό κριτήριο δυνατοτήτων
του μαθητή. Τέλος, μεγάλη σημασία οφείλει να δώσει στις ιστορικές πηγές.
Είναι το κομμάτι που στηρίζεται στην κριτική του ικανότητα και καθορίζει τις
λεπτές βαθμολογικές διαφορές»
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ συμβουλεύει:
«Περιοριστείτε σε όσα ζητεί η ερώτηση»
«Η διδασκαλία της Ιστορίας αποσκοπεί στην ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης
και στην καλλιέργεια της ιστορικής συνείδησης του μαθητή. Η
αποσπασματικότητα όμως της διδακτέας-εξεταστέας ύλης και ο
περιορισμένος χρόνος διδασκαλίας καθιστούν δύσκολη την επίτευξη του
στόχου. Πρέπει λοιπόν να γίνεται προσπάθεια για την κατανόηση των
ιστορικών γεγονότων και τη συμβολή των ιστορικών προσώπων στη
διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Η Α ομάδα ερωτήσεων στόχο
έχει τον έλεγχο της γνώσης των ιστορικών εννοιών, αιτίων, παραγόντων,
θέσεων των πρωταγωνιστών που συνθέτουν το πλαίσιο του ιστορικού
3
γίγνεσθαι. Η απόδοση της γνώσης προϋποθέτει δημιουργική αφομοίωση της
ύλης και όχι στείρα απομνημόνευση. Τα ερωτήματα της Β ομάδας είναι πιο
πολύπλοκα, αφού για την απάντησή τους απαιτείται κριτική προσέγγιση
διαφόρων ιστορικών πηγών, πάντοτε όμως σε συνδυασμό με τις γνώσεις του
βιβλίου. Για να είναι επιτυχημένη η διαδικασία προσέγγισης, θα πρέπει οι
μαθητές: - Να περιορίζουν την απάντησή τους σε όσα ζητεί η ερώτηση και να
μην επεκτείνονται σε συνολικό σχολιασμό της πηγής, ούτε βέβαια να
αποδίδουν περίληψή της. - Να διατυπώνουν με δικό τους αυτόνομο λόγο ένα
νέο κείμενο που να περιλαμβάνει με νέα σύνθεση τα στοιχεία πηγής-βιβλίων.
- Εφόσον πρόκειται για αξιοποίηση εικόνων (φωτογραφιών, πινάκων
ζωγραφικής, γελοιογραφιών) να αξιοποιούν τα εικονιστικά στοιχεία
κρίνοντας το μήνυμα που προβάλλουν και παραθέτοντας ως ενίσχυση τα
σχετικά με το θέμα δεδομένα του σχολικού βιβλίου. Η εξαντλητική ανάλυση
στοιχείων που εικονίζονται πρέπει να αποφεύγεται. - Τέλος, για τη μελέτη
πινάκων με στοιχεία στατιστικής, αφού αξιολογήσουν τη σπουδαιότητα των
στοιχείων, οφείλουν να τα συσχετίσουν με τα δεδομένα του βιβλίου
συνάγοντας γενικό και επί μέρους συμπεράσματα».
Ο ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΤΗΣ
έμπειρος φιλόλογος-ιστορικός, παρατηρεί: Τα συνηθέστερα λάθη των
μαθητών εντοπίζονται:
α) στην απόδοση ορισμών και εξήγηση ιστορικών όρων στις ερωτήσεις
σύντομης απάντησης,
β) στη χρονολογία και τα πρόσωπα και
γ) στα ζητούμενα με βάση τις ιστορικές τους γνώσεις και τα παραθέματα,
τους πίνακες ή τις γελοιογραφίες.
Για τη σωστή οργάνωση της μελέτης προτείνω:
1. Αφού διαβάσουν προσεκτικά το κεφάλαιο να κάνουν ένα σχεδιάγραμμα
που να περιλαμβάνει τα κύρια στοιχεία, όπως τόπο-χρόνο, δρώντα πρόσωπα
και απαραιτήτως αίτια-παράγοντες που οδήγησαν στο γεγονός.
2. Να συνδέσουν τα αίτια με τα αποτελέσματα και τη σημασία τους. Έτσι θα
μπορούν να απαντήσουν στο πώς και το γιατί.
3. Στην ανάγνωση και ανάλυση παραθεμάτων και πινάκων χρειάζεται
μεγάλη προσοχή, γιατί όσο βοηθητικά είναι τα κείμενα τόσο επικίνδυνο είναι
να παρασύρουν τον μαθητή σε μια άνευ κρίσεως αναπαραγωγή του
κειμένου.
Για να απαντήσει σωστά ο μαθητής στην ερώτηση «με βάση το παράθεμα και
τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε...» πρέπει:
α) να ξέρει πολύ καλά τη θεωρία (γεγονότα) των διδαγμένων κεφαλαίων,
β) να ξεχωρίσει μέσα από το παράθεμα τα στοιχεία που φωτίζουν το γεγονός
και να τα αναφέρει,
γ) αφού διαβάσει προσεκτικά, να επισημάνει στοιχεία που υπαινίσσεται ο
συγγραφέας και που με την πρώτη ματιά είναι κρυμμένα, όμως ζητούνται από την
ερώτηση και είναι διάσπαρτα σε διαφορετικά κεφάλαια του βιβλίου. Άρα είναι
απαραίτητη η συνολική γνώση των ιστορικών γεγονότων και πάνω από όλα η κρίση,
η αφαίρεση και η σύνθεση για την απάντηση των ερωτήσεων, ιδιαίτερα της Β ομάδας
που βαθμολογούνται με 50 μόρια.
4
β) Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται δύο (2) τουλάχιστον θέματα που
απαιτούν σύνθεση ιστορικών γνώσεων και κριτική ικανότητα (αξιολογήσεις
ιστορικών γεγονότων ή ιστορικών προσώπων, ανάλυση αιτιών ή συνθηκών που
συνετέλεσαν στη διαμόρφωση και εξέλιξη σημαντικών ιστορικών φαινομένων
κ.τ.λ.). Στην περίπτωση αυτή μπορούν να χρησιμοποιούνται και ερωτήσεις
επεξεργασίας ιστορικού υλικού, το οποίο δίδεται στους μαθητές σε φωτοτυπία.
Το υλικό αυτό αφορά γραπτές ιστορικές πηγές, εικαστικά έργα, χάρτες,
διαγράμματα κ.τ.λ., που χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία ή ως μέσα
άντλησης στοιχείων για την εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων.
Είναι εξίσου σημαντικό οι υποψήφιοι την ημέρα των εξετάσεων να έχουν υπόψη
τους ότι:
Έχουν αρκετό χρόνο στη διάθεσή τους και δεν χρειάζεται να άγχονται ή να
βιάζονται.
5
Γ) Στην απάντησή τους όμως εδώ να επεξηγήσουν τα κύρια αυτά σημεία με βάση
τις ιστορικές τους γνώσεις.
Ε) Ειδικά για τους πίνακες, να αιτιολογήσουν κάθε «κίνηση» των αριθμών που
παρατίθενται, να προσέξουν ιδιαίτερα τα ποσοστά - αν υπάρχουν - και να
αποφύγουν να ξαναγράψουν τους ίδιους αριθμούς που εμφανίζονται, ούτως ή
άλλως, στον πίνακα.