MAPKOY AYPHΛIOY

TA EIΣ EAYTON
 MAPKOY AYPHΛIOY
TA EIΣ EAYTON

E0σαγωγ8-Mετ(φρασις-Σχ3λια:
Σοφ$α Mαντ(

=EπιµHλεια:
T#τλος: M(ρκου A,ρηλ#ου T. ε0ς 1αυτ3ν Kωνσταντ+νος Ποταµι(νος
E0σαγωγ8-Mετ(φρασις-Σχ3λια: Σοφ#α Mαντ< /Aνδρι2να Xαχλ(
=Eκδ3σεις: ΓEΩPΓIA∆H - «BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN»
CYπεEθυνος =Eκδ3σεως: GAδωνις =Aθ. Γεωργι(δης
Σελιδοπο#ησις: =AλHξιος ∆. M(στορης
copyright ® Jκδ3σεις Λ. Γεωργι(δης 2006
ISBN: 978-960-316-389-3

Kεντρικ8 δι(θεσις:
Mεσολογγ#ου 5, =AθKναι, T.K. 106 81, τηλ. 210 38 36 231
BιβλιοπωλεMα:
Σ3λωνος 114, =AθKναι T.K. 106 81, τηλ. 210 38 47 347
Kηφισ#ας 236, Kηφισι( T.K. 145 62, Tηλ. 210 80 15 113
T.Θ. 36 81 – =AθKναι 102 10
www.georgiadesbooks.com - e-mail: sales@georgiadesbooks.com

=ΑπαγορεEεται O Pναδηµοσ#ευσις Qλ3κληρης R µHρους τKς παροEσης µελHτης, µS Qποιοδ8ποτε µH-

σο, χωρTς τUν γραπτU Vδεια τοW Jκδ3του R τXν νοµ#µων κληρον3µων του.
=ΕπιτρHπεται O Pναφορ. στZ παρZν βιβλ#ο R στZ περιεχ3µεν3 του µ3νον σS περ#πτωσι πο[ παρου-
σι(ζονται ρητXς τ. στοιχεMα α,τοW.
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

!Ολα τ& πνευµατικ& δηµιουργ2µατα ε3ναι βι5µατα ψυχ8ς :

;πο<α =χει τ2ν δ>ναµι ?π@ καθαρ& Bποκειµενικ2 Bπ@θεσι ν& µε-
ταβ&λη αDτ& σE ?ντικειµενικ2 πραγµατικ@τητα.
FΗ ψυχ2, πο> =χει αDτ@ τ@ µεγ&λο χ&ρισµα, καθοδηγεHται τ<ς
περισσ@τερες φορEς ?π@ Jνα νοK :γεµονικ@.
Μεγ&λη ψυχ2 κα< νοKς :γεµονικ@ς Mταν τοK Μ&ρκου ADρη-
λ<ου οN δυν&µεις µE τ<ς ;ποHες Oσµ<λευσε τ@ =ργο του E!ς #αυτ'ν.
Πρ<ν ?σχοληθοKµε µE τ@ =ργο ε3ναι ?ν&γκη ν& ?ναφEρωµε
RρισµEνα στοιχεHα γι& τ<ς Sδια<τερες συνθ8κες κ&τω ?π@ τ<ς
;ποHες δηµιουργ2θηκε τ@ =ργο κα< γι& τ2ν προσωπικ@τητα τοK
δηµιουργοK του. Ε3ναι γνωστ@ Uτι τ& πνευµατικ& =ργα ?ν2κουν
τ@σο στ@ν δηµιουργ@ τους, Uσο κα< στ2ν Oποχ2 πο> τ& γEννησε.
FΗ πραγµατικ2 τους ?ξ<α Uµως βρ<σκεται στ2ν Bπερχρονικ2 τους
δι&ρκεια.
Ε3ναι 2ος µ.Χ. αS5ν. FΗ Ρ5µη ε3ναι : κοσµοκρ&τειρα δ>ναµις
πο> Yπλ5νεται ?π@ τ@ν ZΑτλαντικ@ \ς τ@ν ΕDφρ&τη. FΗ =ννοια
τοK κρ&τους =χει π&ρει τ2ν µεγαλ>τερη εDρ>τητ& της. ]Εχουν
καταπEσει Uλοι οN Oθνικο<, πολιτικο< και κοινωνικο<, ?λλ& κα<
θρησκευτικο< φραγµο< κα< στ2ν θEσι των =χει Bψωθ8 τ@ παντο-
δ>ναµο Ρωµαϊκ@ imperium.
FΗ ?λλαγ2 στ2ν φ>σι τοK ?ρχα<ου κ@σµου =χει προετοιµασθ8
βEβαια ?π@ τ@ν ZΑλEξανδρο, πο> πρ_τος Oπεχε<ρησε ν& καταρ-
γ2ση τ& πολιτικ& κα< Oθνικ& `χυρ& κα< ν& δηµιουργ2ση παγκ@-
σµιο κρ&τος µE διεθν8 χαρακτ8ρα.
FΟ MEγας ZΑλEξανδρος φιλοδοξοKσε σZ αDτ@ τ@ κρ&τος ν& δε-
σπ@ση τ@ FΕλληνικ@ πνεKµα, Uπως ZΟλ>µπιο κα< BψιπετEς δηµι-
ουργ2θηκε µEσα στ2ν π@λι-κρ&τος, στ2ν ZΑθ2να-FΕλλ&δα. ∆Eν

7
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µπ@ρεσε Uµως ν& τ@ Oπιτ>χη. qΗρθε µετ& : Ρ5µη µE τ2ν Πατριαρ-
χικ2 δηµοκρατ<α, µE τ2ν στρατιωτικ2 πειθαρχ<α, µE τ2ν pietas, µE
τ@ αDστηρ@ ius.
ΜZ αDτ& τ& στοιχεHα Mρθε ν& δηµιουργ2ση τ@ παγκ@σµιο κρ&-
τος. Κα< τ@ δηµιο>ργησε. ΟN ?ξ<ες µE τ<ς ;ποHες κα< γι& τ<ς ;ποHες
?γων<σθηκε =φεραν το>ς καρπο>ς των. Πλ2ν Uµως οN καρπο< δEν
Mταν πλEον ?ν@θευτοι. ΟN ΡωµαϊκEς ?ξ<ες Mρθαν σE jµεση κοινω-
ν<α µE τ<ς FΕλληνικEς ?ξ<ες κατ& τρ@πο Nστορικ& παρ&δοξο. FΗ
αDστηρ2 κα< ξηρ2 Ρ5µη jρχισε ν& γ<νεται χαρ<εσσα κα< τρυφερ2.
Γ@ησσα και πλανεµEνηu Sσχυρ&, ?λλ& κα< ?δ>νατη, σκληρ2, ?λλ&
κα< εDα<σθητη. FΗ εSκ@να αDτ2 τ_ν ?ντιθEσεων ε3ναι πολ> πι@
=ντονη στ@ν βv µ.Χ. αS_να. Τ@ ?πEραντο Ρωµαϊκ@ κρ&τος περι-
λαµβ&νει στο>ς κ@λπους του τ& πι@ ?ντιφατικ& στοιχεHα. Πλ&ϊ
στο>ς Sσχυρο>ς πο> =χουν τ2ν δυνατ@τητα ν& ?πολα>σουν τ&
π&ντα, Bπ&ρχει τ@ πλ8θος τ_ν δο>λων πο> στερεHται τ& π&ντα.
ΟN Sσχυρο< Uµως δEν βρ<σκουν µEσα στ<ς ?πολα>σεις OκεHνο πο>
θEλουν, OκεHνο πο> µE θEρµη π&ντα θ& Oπιζητ8 : ?νθρ5πινη ψυ-
χ2, τ2ν εDτυχ<α. Τ@ πλ8θος, πο> δEν µπορεH ν& δοκιµ&ση τ<ς ?πο-
λα>σεις, πο> δEν τοK δ<νεται : εDκαιρ<α ν& ?ποχαυνωθ8 µZ αDτEς,
?ναζητεH κα< αDτ@ τ2ν εDτυχ<α σZ jλλους χ5ρους, στο>ς χ5ρους
τ8ς ψυχ8ς. Κα< =ρχεται µE το>ς Oκπροσ5πους του, το>ς φιλοσ@-
φους, πο> ε3ναι οN περισσ@τεροι δοKλοι n ?πελε>θεροι, ν& προ-
σφEρη αDτ@ τ@ ?δ>ναµο, τ2ν δ>ναµι τ8ς χαρoς στο>ς δυνατο>ς.
]Εντονα φιλοσοφικ& ρε>µατα δηµιουργοKνται κα< τ@ πνεKµα
τοK µυστικισµοK τ8ς ZΑνατολ8ς =ρχεται ν& κατακτ2ση τ2ν ∆>σι.
FΗ Ρ5µη γ<νεται τ@ κEντρο τ8ς π&λης τ_ν πι@ ?ντ<θετων φιλοσο-
φικ_ν θεωρι_ν. (ΒEβαια δEν πρEπει ν& ?γνο8ται Uτι : Oποχ2
αDτ2 ε3ναι : πι@ κοσµογονικ2 –jν OπιτρEπεται ; Uρος– περ<οδος
τοK ΧριστιανισµοK, πο> δEν ε3ναι φιλοσοφ<α, ?λλ& θρησκε<α πο>
φEρνει τ@ πι@ παρ2γορο jγγελµα πο> jκουσαν ποτE τ& ?νθρ5πι-
να αDτι&, τ@ jγγελµα τ8ς ?γ&πης). Τ@ πι@ δυνατ@ φιλοσοφικ@
ρεKµα αDτ8ς τ8ς Oποχ8ς ε3ναι : στωϊκ2 φιλοσοφ<α. ∆Eν ε3ναι κ&τι
8 9
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H
νEο βEβαια. ON ρ<ζες της ε3ναι παλαιEς κα< ?ν&γονται στ& τEλη
τοK τετ&ρτου κα< τ<ς ?ρχEς τοK τρ<του π.Χ. αS_νος. ZΑρχηγ@ς τ8ς
Στωϊκ8ς Φιλοσοφ<ας θεωρεHται ; Ζ2νων ?π@ τ@ Κ<τιο τ8ς Κ>-
πρου πο> πολ> νωρ<ς Oγκαταστ&θηκε στ2ν ZΑθ2να κα< gδρυσε δι-
κ2 του σχολ2 κα< τ2ν hψωσε ?πEναντι στ2ν ZΑκαδηµ<α κα< στ@
Λ>κειο.
ZΑκολο>θησαν πολλο< τ<ς βασικEς του ?ρχEς οN ;ποHες µE τ@ν
χρ@νο µεταπλ&σσονται κα< ?γκαλι&ζουν τ@ν jνθρωπο κα< τ&
προβλ2µατ& του, Uπως Oµφαν<ζονται στ<ς δι&φορες OποχEς. FΗ
βασικ2 θEσις τ8ς Στωϊκ8ς φιλοσοφ<ας ε3ναι : ?π&θεια ?πEναντι
στ@ πρ@βληµα τ8ς ζω8ς. FΗ ?π&θεια ε3ναι Oντολ2 τοK Oν :µHν λ@-
γου ; ;ποHος βοηθεH τ@ν jνθρωπο ν& κατανο2ση Uτι τ& πρ&γµα-
τα δEν kπτονται τ8ς ψυχ8ς οlτε κατZ Oλ&χιστον. FΕποµEνως, : ψυ-
χ2 δEν =χει παρ& ν& τ& ?γνο2ση κα< αDτοµ&τως βρ<σκει τ2ν mρε-
µ<α της κα< τ2ν γαλ2νη της.
ΑDτ2 : θEσις Mταν ?ρκετ& παρ2γορη γι& το>ς ?νθρ5πους τ8ς
Oποχ8ς Oκε<νης µE τ& jπειρα προβλ2µατα. Κυρ<ως το>ς ?νθρ5-
πους πο> δEν µποροKσαν n δEν nθελαν ν& φωτισθοKν µE τ@
ΕDαγγEλιο τοK ΧριστιανισµοK. !Ενας ?π@ το>ς πιστο>ς κα< µ&λι-
στα ; κορυφαHος ?πολογητ2ς αDτ8ς τ8ς φιλοσοφικ8ς θEσεως
Mταν ; Μoρκος ΑDρ2λιος. Ε3ναι χαρακτηριστικ@ τ@ γεγον@ς Uτι
αDτ2 τ2ν φορ& ; ?πολογητ2ς τοK ΣτωϊκισµοK δEν ε3ναι δοKλος,
?λλ& ; pδιος ; αDτοκρ&τορας τ8ς Ρ5µης.
FΟ Μoρκος ΑDρ2λιος γενν2θηκε στ2ν Ρ5µη τ2ν jνοιξι τοK 121
µ.Χ. qΗταν γι@ς τοK ]Αννιου ΟD2ρου κα< τ8ς ∆οµιτ<ας Λουκ<λλας.
!Οταν πEθανε ; πατEρας του, τ@ν υNοθEτησε ; παππο>ς του (129-
136). ZΕκπαιδε>θηκε µE Oξαιρετικο>ς διδασκ&λους !Ελληνες κα<
Ρωµα<ους κα< π8ρε Uλα τ& σηµαντικ& Oφ@δια πο> θ& τ@ν βοηθ2-
σουν στ2ν κατοπιν2 του OξEλιξι. !Οταν ; ZΑδριαν@ς υNοθEτησε τ@ν
θεHο του ZΑντωνHνο, τ@ν BποχρEωσε ν& υNοθετ2ση τ@ν Μoρκο, δι@τι
ε3χε καταπλαγ8 ?π@ τ2ν εDρυµ&θεια, τ2ν χρηστ@τητα τοK nθους
κα< τ2ν `ξ>νοια τοK νεαροK πατρικ<ου. Μετ& τ@ν θ&νατο τοK
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ZΑδριανοK ; Μoρκος ΑDρ2λιος Rς δι&δοχος τοK ZΑντων<νου ζ8 µα-
ζ< του στ2ν αDλ2 κα< yτοιµ&ζεται γι& τ@ µεγ&λο κα< δυσκολ5τατο
=ργο τ8ς Oξουσ<ας. ZΕσπο>δασε ρητορικ2 µE διδ&σκαλο τ@ν Φρ@-
ντωνα κα< φιλοσοφ<α µE διδασκ&λους το>ς Στωϊκο>ς ∆ι@γνωτα
κα< Ρο>στικο. FΟ Ρο>στικος, Uπως ?ναφEρει ; pδιος, τοK =δωσε τ@
=ργο τοK ZΕπικτ2του πο> τ@ν γEµισε θαυµασµ@ γι& τ@ν φιλ@σοφο
κα< τ@ν ?πεµ&κρυνε ?π@ τ2ν ρητορε<α.
FΗ Στωϊκ2 φιλοσοφ<α τ@ν ?πορρ@φησε τελε<ως χωρ<ς Uµως ν&
τ@ν ?ποµακρ>νη ποτE ?π@ τ& φλEγοντα προβλ2µατα τοK κρ&τους.
ZΑντ<θετα µ&λιστα ?πZ αDτ2 ?ντλοKσε τ2ν δ>ναµι ν& τ& ?ντιµετω-
π<ση.Τ@ 161 γ<νεται αDτοκρ&τωρ. ZΑπ@ τ2ν στιγµ2 αDτ2 ?ρχ<ζει µ<α
=ντονη δρoσι γι& τ2ν OξουδετEρωσι τ_ν ποικ<λων ?ντιδρ&σεων
πο> καλεHται ν& ?ντιµετωπ<ση Rς Bπε>θυνος :γEτης τ8ς Ρωµαϊκ8ς
αDτοκρατορ<ας. ZΑπ@ τ@ 162-180 Oπ< µ<α εSκοσαετ<α περνo τ2ν ζω2
του στ& στρατ@πεδα κα< πολεµo Oναντ<ον τ_ν ποικιλων>µων
Oχθρ_ν τοK κρ&τους, σE ZΑνατολ2 κα< ∆>σι κα< Βορρo. Βρεταννο<,
Χ&τοι, Κου&δοι, Mαρκοµ&νοι, Σαρµ&ται, ZΑρµEνιοι κα< Π&ρθοι
προσπαθοKν ν& καταλ>σουν τ@ κρ&τος. FΟ αDτοκρ&τωρ ?µ>νεται
κα< διεξ&γει σκληρο>ς ?γ_νες. FΗ Uλη του ζω2 Rς αDτοκρ&τορας
µαρτυρεH µ<α ?κατ&βλητη δ>ναµι κα< ?ντοχ2 πο> κανε<ς δEν µπο-
ρεH ν& µ2 θαυµ&ση. FΗ Uλη του δρoσις ?ποδεικν>ει Uτι : Στωϊκ2
?π&θεια σE καµµ<α περ<πτωσι δEν ταυτ<σθηκε ?π@ τ@ν Μoρκο µE
τ2ν ?πραξ<α. ZΑντ<θετα : πρoξις, πλαισιωµEνη κα< συµπληρωµEνη
?π@ τ@ φιλοσοφικ@ του =ργο πο> =γραψε στ<ς σκηνEς τ8ς Oκστρα-
τε<ας, ε3ναι τ@ βασικ@ γν5ρισµα τοK αDτοκρ&τορος-φιλοσ@φου.
ΜE τ2ν ζω2 του ?πEδειξε γι& jλλη µι& φορ& Uτι : πρoξις δEν ?ντι-
στρατε>εται τ2ν θεωρ<α, ?λλ& ?ντ<θετα Uσο πι@ µεγ&λη ε3ναι :
πρoξις τ@σο περισσ@τερο hψος πα<ρνει : θεωρ<α.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
FΟ Μoρκος ΑDρ2λιος =γραψε τ@ =ργο του σ>µφωνα µE τ& συµπε-
ρ&σµατα τ_ν µελετητ_ν κατ& τ@ δι&στηµα 166-176. Ε3ναι =ργο
10
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H
yποµEνως τ_ν χρ@νων τ8ς Rριµ@τητ@ς του κα< σ&ν \ριµο καρπ@
µιoς γεµ&της δρ&σεως κα< β&θος ψυχ8ς πρEπει ν& τ@ θεωρ2σωµε.
Ε3ναι γραµµEνο σZ yλληνικ2 γλ_σσα, τ2ν κοιν2. Τ@ hφος τοK
κειµEνου ε3ναι Yπλ@ κα< λιτ@. ΣE RρισµEνες περιπτ5σεις γ<νεται ;
τ@νος ρητορικ@ς κα< jλλοτε, κυρ<ως Uταν ?ναφEρεται στ2ν δι&-
ταξι κα< στ2ν κ<νησι τοK σ>µπαντος, γ<νεται ?σαφ2ς. FΟπωσδ2-
ποτε Uµως κυριαρχεH στ2ν γλ_σσα, τ2ν προτ&σσει κα< τ2ν Bπο-
χρε5νει ν& Oκφρ&ση τ<ς SδEες πο> συλλαµβ&νει ; νοKς του. FΗ σ>ν-
ταξις ε3ναι ?ρκετ& YπλοποιηµEνη κα< χρησιµοποιεHται κυρ<ως :
κατ& παρ&ταξι σ>νδεσις τ_ν νοηµ&των πο> δ<νει στ@ κε<µενο
µι& ?ρχαϊκ2 µεγαλοπρEπεια. FΟ λ@γος φα<νεται ν& ξεπηδ&η ?π@
τ& β&θη τοK ε3ναι του κα< jγαλµα πραγµατικ@ Bψ5νεται ?πEναντ<
του. Κ&που-κ&που βEβαια χ&νει τ2ν πλαστικ@τητ& του κα< σE
RρισµEνα σηµεHα =χει κ&ποια ξηρ@τητα. ΠαρZ Uλα αDτ& Uµως
?π@ καθαρ2 γλωσσικ2 πλευρ& ?ποτελεH λαµπρ@ γλωσσικ@ µνη-
µεHο τ8ς Oποχ8ς. FΗ παραστατικ@τητα τ_ν εSκ@νων, : ρεαλιστικ2
περιγραφ2, ; διθυραµβικ@ς τ@νος στ& σηµεHα πο> µιλ&ει γι& τ@ν
jνθρωπο, τ@ν τEλειο jνθρωπο, τ2ν ψυχ2, τ@ν Θε@, ?νυψ5νουν
τ@ =ργο κα< τ@ καθιερ5νουν σ&ν Jνα πραγµατικ@ =ργο τEχνης.
Πολλο< ?ρνοKνται τ2ν ?ρχιτεκτονικ2 του δοµ2. FΟπωσδ2πο-
τε Uµως ε3ναι Jνα οSκοδ@µηµα µE YδρEς γραµµEς κα< στEρεες β&-
σεις. ΜE hψος θαυµαστ@ κα< κ&λλος BπEροχο. Τ@ hψος κα< τ@
κ&λλος του δEν ε3ναι ?ποτEλεσµα βερµπαλιστικ8ς κενολογ<ας,
?λλ& κυρ<ως τ_ν Sδε_ν πο> τ@ διαποτ<ζουν ?π@ τ2ν ?ρχ2 Jως τ@
τEλος. Πολλο< κατ& διαφ@ρους τρ@πους χαρακτ2ρισαν τ@ =ργο,
jλλοι τ@ θε5ρησαν ?ποµνηµονε>µατα τοK ΑDτοκρ&τορος. ∆Eν
=χει τ<ποτε Uµως ?π@ τ2ν ξηρ2 χρονολογικ2 =κθεσι τ_ν ?ποµνη-
µονευµ&των. ]Αλλοι ε3παν Uτι τ@ =γραψε γι& πολιτικ2 σκοπιµ@τη-
ταu κ2ρυξε δηλαδ2 τ2ν παθητικ2 στ&σι ?πEναντι τ_ν προβληµ&-
των τ8ς πολιτικ8ς κα< κοινωνικ8ς ζω8ς γι& ν& προλ&βη τυχ@ν
?ντιδρ&σεις τ_ν Bπηκ@ων του σE µι& περ<οδο ?δυναµ<ας τοK
κρ&τους. FΗ Bπ@θεσις αDτ2 πρEπει ν& ?πορριφθ8 χωρ<ς συζ2τη-
11
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
σι. ∆ι@τι Jνα =ργο σ&ν τ@ δικ@ του δEν µπορεH ν& Oξυπηρετ2ση πο-
λιτικEς σκοπιµ@τητες. ΜEσα σZ αDτ@ βρ<σκοµε τ@ν jνθρωπο πο>
?γων<ζεται ν& µ2 πονo, ν& µ2 BποφEρη, ν& µ2 συγκιν8ται, ν& µ2
παθα<νεται, κα< zχι τ@ν ΑDτοκρ&τορα. ]Αλλοι Bποστηρ<ζουν τ2ν
jποψι Uτι ε3ναι Jνα ε3δος Oξοµολογ2σεων σ&ν τοK ΑDγουστ<νου
µE τ<ς ;ποHες προσπ&θησε ; ΑDτοκρ&τωρ ν& Oπιτ>χη τ2ν Λ>τρω-
σι κα< ν& δικαιολογ2ση τ2ν συµπεριφορ& του. Πολλο< BπEθεσαν
Uτι ε3ναι ?π&ντησις στ@ν καθηµεριν@ =λεγχο τ8ς συνειδ2σεως κα-
τ& τ@ σ>στηµα τ_ν Πυθαγορε<ων. Π&ντως, Uπου κα< jν βρ<σκε-
ται : ?λ2θεια, γεγον@ς ε3ναι Uτι ?ποτελεH τ2ν φιλοσοφικ2 =κφρα-
σι τ8ς ζω8ς τοK Μ&ρκου ΑDρηλ<ου. Ε3ναι =κφρασις τ_ν βασικ_ν
?ρχ_ν Oπ&νω στ<ς ;ποHες στ2ριζε τ2ν ζω2 του. Ε3ναι ;λ@κληρο τ@
πιστε>ω του. ]Εστω κα< jν πολλο< διαπιστ5νουν ?ντιφ&σεις ?ν&-
µεσα στ2ν θεωρ<α κα< τ2ν πρoξι.
Τ@ =ργο ?ποτελεHται ?π@ δ5δεκα βιβλ<α. FΗ δια<ρεσις `φε<λεται
σE µεταγενεστEρους µελετητEς. Στ@ πρ_το βιβλ<ο ; συγγραφε>ς µE
χ&ρι κα< Yπλ@τητα παρουσι&ζει Uλα τ& πρ@σωπα πο> τ@ν βο2θη-
σαν ν& γ<νη αDτ@ς πο> =γινε. ZΕκφρ&ζει µZ αDτ@ν τ@ν τρ@πο τ2ν
αS5νια εDγνωµοσ>νη πρ@ς το>ς γονεHς, το>ς διδασκ&λους, το>ς φ<-
λους κα< προπ&ντων πρ@ς το>ς θεο>ς δι@τι , Uπως χαρακτηριστικ&
λEγει στ@ τEλος τοK βιβλ<ου, «πEντα γGρ ταHτα θεIν βοηθIν καJ
τ*χης δεMται». Τ@ βιβλ<ο ?ποτελεH Jνα ε3δος προλ@γου, σZ Uλο τ@
=ργο, γιατ< OκθEτει σZ αDτ@ Uλα τ& στοιχεHα τ8ς προσωπικ@τητ@ς
του µE τ& ;ποHα προσπαθεH ν& κατανο2ση τ@ βαθ>τερο ν@ηµα τ8ς
Bπ&ρξε5ς του κα< τ8ς σχEσε5ς του µE τ@ν κ@σµο.
Στ& yπ@µενα βιβλ<α τ& βασικ& προβλ2µατα πο> τ@ν ?πασχο-
λοKν, Uπως κ&θε ?ν2συχο κα< φωτισµEνο νοK, ε3ναι ; jνθρωπος
στ2ν σχEσι του µE τ@ν κ@σµο κα< τ@ν Θε@. Στ2ν προσπ&θει& του
αDτ2 δEν διατυπ5νει θεωρητικ& συµπερ&σµατα, ?λλ& ?ναζητεH
τ@ν δρ@µο πο> θ& ;δηγ2ση τ@ν jνθρωπο στ2ν πηγ2 ?π@ τ2ν
;πο<α ξεκ<νησε. Πιστε>ει Uτι ; jνθρωπος ε3ναι δηµιο>ργηµα τ8ς
τ_ν Uλων φ>σεως n τ8ς φ>σεως τοK παντ@ς, Uπως χαρακτηρ<ζει
12
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H
τ2ν δηµιουργ@ τ_ν π&ντων δ>ναµι. ZΑναγνωρ<ζει Uτι ?ποτελεHται
?π@ τρ<α κυρ<ως στοιχεHα: τ2ν σ&ρκα, τ@ πνευµ&τιο κα< τ@ :γεµο-
νικ@. ZΑπ@ αDτ& : σ&ρκα δEν =χει καµµι& ?πολ>τως ?ξ<α δι@τι
ε3ναι λ*θρος κα< .στ0ρια κα< κροκ*φαντος 4κ νε*ρων κα7 φλε-
β7ων. Τ@ πνευµ&τιον ε3ναι : ψυχ2. Κα< αDτ2 τ2ν θεωρεH Rς Bλικ2
Bπ@στασι, Jνα ε3δος ?νEµου πο> =χει Oγκατασταθ8 στ@ σ_µα κα<
δι& τ8ς εSσπνο8ς κα< ?ναπνο8ς διατηρεH τ@ν jνθρωπο στ2ν ζω2.
Tρ<το κα< βασικ@ στοιχεHο τοK ?νθρ5που θεωρεH τ@ :γεµονικ@,
τ@ν νοK, τ@ν λ@γο πο> ε3ναι ?π@σπασµα τοK ∆ι@ς OγκαταστηµEνο
Oντ@ς τοK ?νθρ5που γι& ν& τ@ν κατευθ>νη ν& πρ&ττη Uσα ε3ναι
σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι του κα< µE τ2ν φ>σι τοK παντ@ς ?π@ τ2ν
;πο<α προ8λθε. Τ@ :γεµονικ@ Rς πρ5τη δ>ναµις τοK ?νθρ5που
=χει χρEος ν& καταστEλλη τ<ς ;ρµEς τ8ς σ&ρκας, ν& περιορ<ζη τ8ς
ψυχ8ς τ& π&θη. ΜE τ2ν βο2θει& του ; jνθρωπος θ& ?ντιληφθ8
Uτι ; θ&νατος κα< : ζω2, ; π@νος κα< : :δον2, : δ@ξα κα< : ?δοξ<α
ε3ναι ?δι&φορα, χωρ<ς Sδια<τερη ?ξ<α πρ&γµατα, κα< γιZ αDτ@
?κριβ_ς ?πονEµονται ?π@ τ2ν φ>σι τοK Uλου σE Uλους ?διακρ<-
τως, καλο>ς κα< κακο>ς.
ZΕπαναλαµβ&νει συνεχ_ς Uτι τ& πρ&γµατα καθZ yαυτ& δEν
µποροKν ν& Oγγ<σουν τ2ν ψυχ2 κ&ι yποµEνως δEν πρEπει ν& τ2ν
ταρ&σσουν. ΑDτ2 δι& τοK :γεµονικοK εSσδ>ει εSς τ& πρ&γµατα
κα< σχηµατ<ζει παραστ&σεις γι’ αDτ&. FΗ ?ντ<ληψις πο> =χει γιZ
αDτ& ε3ναι καθαρ& Bποκειµενικ2 κα< µπορεH, jν θEλη, ν& τ2ν
?λλ&ξη. E3ναι χαρακτηριστικ& Uσα λEγει στ@ ∆v κεφ. 7 «9Αρον τ;ν
<π'ληψιν, @ρται τA βBβλαµµαι, Cρον τA βBβλαµµαι @ρται D βλE-
βη».
FΟ jνθρωπος =χει πλασθ8 γι& ν& συνεργ&ζεται µE το>ς συν-
ανθρ5πους του: «γεγ'ναµεν πρAς συνεργ7αν». Ε3ναι zν κοινωνι-
ν@ν, Uπως κοινωνικ@ς ε3ναι ; νοKς τοK παντ@ς, κα< Uλες οN πρ&-
ξεις του πρEπει ν& =χουν αDτ2 τ2ν ?φετηρ<α κα< αDτ@ τ@ τEλος.
∆Eν µπορεH ν& `ργ<ζεται κατ& τ_ν συνανθρ5πων του κα< jν
?κ@µη σφ&λλουν, δι@τι ε3ναι συγγενεHς zχι Oξ αgµατος οlτε Oκ
13
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – EI™A°ø°H

σπEρµατος, ?λλ& Oκ πνε>µατος. ∆ι@τι οN π&ντες προEρχονται ?π@ οlτε Bπ@ τοK παρ@ντος θραυ@µενος οlτε τ@ Oπι@ν φοβο>µενος,
τ@ν pδιο κοιν@ νοK πο> ρυθµ<ζει κα< διοικεH τ@ σ>µπαν. ΠρEπει O&ν ζητ8 τ2ν ?λ2θεια, «<φN Oς οPδεJς πQποτε 4βλEβη».
λοιπ@ν, ν& συγχωρ8 το>ς συνανθρ5πους του, ν& το>ς ?γαπo, ν& Κα< πρ@ π&ντων Uταν δEν φοβ8ται τ@ν θ&νατο. ZΕ&ν γνωρ<ζη
το>ς νουθετ8, ν& το>ς OπαναφEρη στ@ν `ρθ@ δρ@µο. Ν& Oρευνo Uτι ; θ&νατος «τοιοHτος, οRον γBνεσις, φ*σεως µυστ0ριον». Ε3ναι
τ& Oλατ2ρια τ_ν πρ&ξε5ν των, Uπως κα< τ_ν Sδικ_ν του, κα< ν& π&ρα πολλ& τ& σηµεHα στ& ;ποHα θ& µποροKσε ν& σταµατ2ση
?νακαλ>πτη γιατ< Oν2ργησαν Uπως Oν2ργησαν, γιατ< τ<ς περισσ@- κανε<ς κα< ν& τ& προβ&λλη µE Sδια<τερη =µφασι. FΟ µελετητ2ς
τερες φορEς ?π@ jγνοια δEν βρ<σκουν τ@ν `ρθ@ τρ@πο συµπερι- διαβ&ζοντας τ@ =ργο θ& Oπισηµ&νη µ@νος του τ& κ>ρια σηµεHα
φορoς. Τ& π&ντα στ2ν ζω2 ε3ναι ρευστ&. FΟ κ@σµος ε3ναι ?λλο<ω- κα< θ& συγκινηθ8 κα< θ& γοητευθ8 κα< θ& µεταρσιωθ8 ?ν&λογα
σις. FΗ µεταβολ2 ε3ναι τ@ βασικ@ γν5ρισµ& του, : ?Eναη κα< ?κα- µE τ<ς προδιαθEσεις του.
τ&παυστη µεταβολ2 µE τ2ν ;πο<α ; κ@σµος κατορθ5νει ν& παρα-
µEνη π&ντα νEος. ΠρEπει ; jνθρωπος ν& ?ποδEχεται εDχαρ<στως
U,τι τοK ?πονEµει : φ>σις =στω κα< jν φα<νεται σκληρ@ «διG τA
4κεMσε Sγειν 4πJ τ;ν τοH κ'σµου <γε7αν καJ τ;ν τοH ∆ι'ς εPοδ7αν
καJ εPπραγ7αν». Βασικ2 ?ρχ2 ε3ναι : ?ταραξ<α. «ΠρIτον µ; τα-
ρEσσου». «ΠEντα γGρ κατG τ;ν τοH Vλου φ*σιν» κα< «κατG τAν
λ'γον τWς σWς φ*σεως βιοHν σX οPδεJς κωλ*σει, παρG τAν λ'γον
τWς κοινWς φ*σεως οPδXν σοJ συµβ0σεται».
«∆ιG τWς τIν Vλων οPσ7ας Yς διG χειµEρρου διεκπορε*εται
πEντα τG σQµατα τZI VλZω συµφυW καJ συνεργG τG DµBτερα µBρη
[λλ0λοις». Κα< «D τIν Vλων φ*σις 4κ τWς Vλης οPσ7ας Yς κηροH
τG πEντα \πλασε». Σκοπ@ς τ8ς ζω8ς ε3ναι ν& γ<νη : ψυχ2 ?γαθ2
κα< Yπλ8 κα< µ<α κα< γυµν2, «φανερωτBρα τοH περιταµBνου σQ-
µατος πλ0ρης καJ [νενδε;ς καJ οPδXν 4πιποθοHσα, οPδX 4πιθυ-
µοHσα οPδενAς ο]τε 4µψ*χου ο]τε [ψ*χου». FΗ ψυχ2 ε3ναι τοK
?νθρ5που «τA DσυχιQτερον καJ [πραγµονBστερον καταφ*γιον»
συνεχ_ς ; jνθρωπος πρEπει ν& καταφε>γη σZ αDτ2ν κα< ν& ?να-
νε5νη τ@ν yαυτ@ του. «^Ενδον βλBπε, \νδον D πηγ; τοH [γαθοH».
FΗ ζω2 ε3ναι σ>ντοµη, µι& µικρ2 στιγµ2 µEσα στ@ χ&ος τ8ς
αSωνι@τητος. FO jνθρωπος «δ*ναται κEλλιστα διαζWν», O&ν πρ@ς
τ& ?δι&φορα ?διαφορ8, O&ν δEν Oνεργ8 χωρ<ς ν& =χη καθ8κον ν&
Oνεργ2ση, O&ν δEν λEη κ&τι πο> δEν ε3ναι ?λ2θεια, O&ν φιλ8 τ@
?νθρ5πινο γEνος, O&ν ?κολουθ8 τ@ν Θε@, O&ν διατελ8 jλυπος

14 15
 BIBΛION Av
αa. ΠαρG τοH πEππου OP0ρου, τA καλ'ηθες καJ ['ργητον.
βa. ΠαρG τWς δ'ξης καJ µν0µης τWς περJ τοH γενν0σαντος, τA
α!δWµον καJ [ρρενικ'ν.
γa. ΠαρG τWς µητρ'ς τA θεοσεβXς καJ µεταδοτικ'νc καJ [φε-
κτικAν οP µ'νον τοH κακοποιεMν, [λλG καJ τοH 4πJ 4ννο7ας γ7νε-
σθαι τοια*τηςc \τι δX τA λιτAν κατG τ;ν δ7αιταν καJ π'ρρω τWς
πλουσιακWς διαγωγWς.
δa. ΠαρG τοH προπEππου, τA µ; ε!ς δηµοσ7ας διατριβGς
φοιτWσαι, καJ τA [γαθοMς διδασκEλοις κατN οdκον χρ0σασθαι, καJ
τA γνIναι, Vτι ε!ς τG τοιαHτα δεM 4κτενIς [ναλ7σκειν.
εa. ΠαρG τοH τροφBως, τA µ0τε ΠρασιανAς µ0τε Bενετιαν'ς µ0-
τε ΠαλµουλEριος e ΣκουτEριος γενBσθαιc καJ τA φερBπονον καJ
.λιγοδεBς, καJ τA αPτουργικAν καJ [πολ*πραγµονc καJ τA δυσ-
πρ'σδεκτον διαβολWς.
ga. ΠαρG ∆ιογν0του, τA [κεν'σπουδονc καJ τA [πιστητικAν
τοMς <πA τIν τερατευοµBνων καJ γο0των περJ 4πZωδIν καJ περJ
16
BIBΛION A-
α. ZAπ@ τ@ν παππο> µου τ@ν OD8ρο1 κληρον@µησα τ2ν εDγEνεια
τοK χαρακτ2ρα κα< τ2ν νηφαλι@τητα.
β. ZAπ@ τ2ν καλ2 φ2µη κα< τ<ς ?ναµν2σεις τ<ς σχετικEς µE τ@ν
πατEρα µου τ2ν αSδηµοσ>νη κα< τ2ν ?νδροπρEπεια.
γ. ZAπ@ τ2ν µητEρα2 τ2ν θεοσEβεια κα< τ2ν συν2θεια ν& προ-
σφEρω Oλε>θερα Jνα µEρος ?π@ Uσα =χω κα< ν& ?πEχω zχι µ@νον
?π@ τ<ς αSσχρEς OνEργειες, ?λλ& κα< ?π@ τ2ν σκEψι Oνεργει_ν
αDτοK τοK εpδους. ZEπ< πλEον τ2ν λιτ@τητα στ2ν διατροφ2 κα< τ2ν
?ποφυγ2 τοK τρ@που ζω8ς τ_ν πλουσ<ων.
δ. ZAπ@ τ@ν προπ&ππο µου τ2ν συν2θεια ν& µ2 ?φιερ5νω τ@ν
χρ@νο µου σE δηµ@σιες συζητ2σειςu ν& χρησιµοποι_ στ@ σπ<τι µου
?γαθο>ς δασκ&λους κα< ν& γνωρ<ζω Uτι γιZ αDτ@ τ@ν σκοπ@ ε3ναι
?ν&γκη ν& δαπαν_ πολλ&.
ε. ZAπ@ αDτ@ν πο> µE ?νEθρεψε ν& µ2 ?ν2κω οlτε στο>ς πρ&σι-
νους 3 οlτε στο>ς παλµουλαρ<ους οlτε στο>ς θαυµαστEς τ_ν
?σπιδοφ@ρωνu κα< τ2ν Bποµον2 στο>ς π@νους κα< τ2ν `λιγ&ρκεια
κα< τ2ν προθυµ<α ν& κατασκευ&ζω κ&τι µE τ& pδια µου τ& χEρια
κα< ν& ?ποφε>γω τ2ν ?πασχ@λησι µE ξEνες BποθEσεις κα< τ2ν συ-
ν2θεια ν& µ2 δEχωµαι χωρ<ς =λεγχο τ<ς συκοφαντ<ες.
ς. ZAπ@ τ@ν ∆ι@γνητο4 =µαθα ν& ?ποφε>γω τ<ς ?ν&ξιες λ@γου
?σχολ<ες κα< ν& δυσπιστ_ σZ OκεHνα πο> λEγονται ?π@ το>ς τερα-
1. OD8ροςu παπποKς τοK M&ρκου ?π@ τ@ν πατEρα του.
2. MητEρα τοK M&ρκου Mταν : ∆οµιτ<α Λο>κιλλα.
3. Πρασιανο<, βενετιανο<, παλµουλ&ριοι, σκουτ&ριοιu Mταν µEλη ?γωνισµ&των τοK
Nπποδρ@µου |ργανωµEνα σE σωµατεHα διακριν@µενα ?π@ τ@ χρ_µα τ8ς στολ8ς n
?π@ τ@ ε3δος τοK ;πλισµοK. ZEξελ<χθησαν σE πολιτικ& κ@µµατα κα< διετηρ2θησαν
κα< κατ& τ2ν πρ5τη Bυζαντιν2 περ<οδο (γνωστ2 : στ&σις τοK N<κα 532 µ.X.).
4. ∆ι@γνητοςu ?ρχαHος σοφ@ς, σ>γχρονος τοK M&ρκου ADρηλ<ου.
17
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
δαιµ'νων [ποποµπWς καJ τIν τοιο*των λεγοµBνοιςc καJ τA µ;
.ρτυγοτροφεMν µηδX περJ τG τοιαHτα 4πτοWσθαιc καJ τA [νBχε-
σθαι παρρησ7αςc καJ τA ο!κειωθWναι φιλοσοφ7hα καJ τA [κοHσαι
πρIτον µXν Bακχε7ου, εdτα TανδEσιδος καJ MαρκιανοH†c καJ τA
γρEψαι διαλ'γους 4ν παιδ7c καJ τA σκ7µποδος καJ δορiς 4πι-
θυµWσαι καJ Vσα τοιαHτα τWς jEλληνικWς [γωγWς 4χ'µενα.
ζa. ΠαρG jPουστ7κου, τA λαβεMν φαντασ7αν τοH χρk0ζειν διορθQ-
σεως καJ θεραπε7ας τοH eθουςc καJ τA µ; 4κτραπWναι ε!ς ζWλον
σοφιστικ'ν, µηδX τA συγγρEφειν περJ τIν θεωρηµEτων l προτρε-
πτικG λογEρια διαλBγεσθαι l φαντασιοπλ0κτως τAν [σκητικAν l
τAν εPεργετικAν Sνδρα 4πιδε7κνυσθαιc καJ τA [ποστWναι mητο-
ρικWς καJ ποιητικWς καJ [στειολογ7αςc καJ τA µ; 4ν στολkW κατN
οdκον περιπατεMν, µηδX τG τοιαHτα ποιεMνc καJ τA τG 4πιστ'λια
[φελIς γρEφειν, οRον τA <πN αPτοH το*του [πA ΣινοBσσης τkW µη-
τρ7 µου γραφBνc καJ τA πρAς τοnς χαλεπ0ναντας καJ πληµµελ0σαν-
τας εPανακλ0τως καJ εPδιαλλEκτως, 4πειδGν τEχιστα αPτοJ 4πα-
νελθεMν 4θελ0σωσι, διακεMσθαιc καJ τA [κριβIς [ναγιγνQσκειν
18
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
τολ@γους κα< το>ς µ&γους γι& ξ@ρκια, γι& ?ποµ&κρυνσι δαιµ@-
νων κα< σZ Uλα τ& σχετικ&, ν& µ2 τρEφω `ρτ>κια (κ&νω5 ?νοησ<ες)
κα< ν& µ2 παρουσι&ζω κλ<σι σE πρ&ξεις αDτοK τοK εpδους κα< ν&
?νEχωµαι τ2ν Oλευθερ<α τ8ς γν5µης τ_ν jλλωνu κα< τ2ν Oξοικε<ω-
σι µE τ2ν φιλοσοφ<α κα< τ2ν παρακολο>θησι τ8ς διδασκαλ<ας
πρ_τα τοK Bακχε<ου κα< =πειτα τοK Tανδ&σιδος κα< τοK Mαρκια-
νοK. ΣZ αDτ@ν `φε<λω κα< τ2ν συγγραφ2 διαλ@γων ?π@ τ& παιδικ&
µου χρ@νιαu κα< τ2ν κλ<σι µου πρ@ς τ& δEρµατα κα< τ& καθ<σµατα6
(φιλοσοφικEς συζητ2σεις) κα< πρ@ς Uλα τ& σχετικ& µE τ@ν yλληνι-
κ@ τρ@πο ζω8ς.
ζ. ZAπ@ τ@ν Pο>στικο7 παρακιν2θηκα ν& σκεφθ_ Uτι χρει&ζο-
µαι δι@ρθωσι κα< καλλιEργεια τοK nθουςu ν& µ2 παρεκτραπ_ σE
µιµ2σεις BπερβολικEς τ_ν σοφιστ_ν8, ν& ?ποφ>γω τ2ν συγγραφ2
θεατρικ_ν =ργων n συµβουλευτικ_ν λ@γων κα< τ2ν ψε>τικη
?σκητικ2 Oµφ&νισι n τ2ν ?πατηλ2 Oµφ&νισι τοK µεγ&λου εDεργE-
του. ZAπ@ τ@ν pδιον =µαθα ν& ?ποφε>γω τ@ν ρητορικ@ στ@µφο,
τ2ν φαντασιοπληξ<α κα< τ2ν ?στειολογ<αu ν& µ2 κυκλοφορ_ µE-
σα στ@ σπ<τι µE τ2ν Oπ<σηµη στολ2 µ2τε ν& κ&νω κ&τι παρ@µοιο
κα< ν& γρ&φω τ& γρ&µµατ& µου µE Yπλ@τητα, Uπως Mταν τ@ γρ&µ-
µα πο> =γραψε OκεHνος ?π@ τ2ν Σιν@εσσα9 στ2ν µητEρα του. Kα<
ν& συγχωρ_ κα< ν& συµφιλι5νωµαι εlκολα µZ Oκε<νους πο> µE
στενοχ5ρησαν κα< BπEπεσαν σE λ&θη, Uταν πολ> γρ2γορα οN pδιοι
δε<ξουν τ2ν δι&θεσι ν& Oπανορθ5σουνu κα< ν& µελετ_ µE ?κρ<-
5. NOρτυγοτροφεMαu =τρεφαν `ρτ>κια κα< τ& OξασκοKσαν ν& ?γων<ζωνται, Jνα ε3δος
κοκοροµαχ<ας.
6. FYπονοεH τ& φιλοσοφικ& συµπ@σια κα< κυρ<ως τ<ς φιλοσοφικEς συζητ2σεις πο>
?κολουθοKσαν τ& συµπ@σια.
7. Pο>στικοςu Στωικ@ς φιλ@σοφος «φονευθεJς <πA ∆οµιτιανοH, Vτε 4φιλοσ'φει»
κατ& πληροφορ<ες τοK ∆<ωνος τοK Kασσ<ου.
8. ΣοφιστEςu γνωστο< ?π@ τ& γλωσσικ& συγγρ&µµατα, σοφο< πο> ?ρν2θηκαν τ2ν
?ντικειµενικ@τητα τ8ς ?λ2θειας.
9. Σιν@εσσαu π@λις τ8ς Kαµπαν<ας.
19
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
καJ µ; [ρκεMσθαι περινοοHντα oλοσχερIςc µηδX τοMς περιλαλοHσι
ταχBως συγκατατ7θεσθαιc καJ τA 4ντυχεMν τοMς NEπικτητε7οις <πο-
µν0µασιν, pν οqκοθεν µετBδωκεν.
ηa. ΠαρG NAπολλων7ου, τA 4λε*θερον καJ [ναµφιβ'λως [κ*-
βευτονc καJ πρAς µηδXν Sλλο [ποβλBπειν µηδX 4πN .λ7γον l πρAς
τAν λ'γονc καJ τA [εJ Vµοιον, 4ν [λγηδ'σιν .ξε7αις, 4ν [ποβολkW
τBκνου, 4ν µακραMς ν'σοιςc καJ τA 4πJ παραδε7γµατος ζIντος
!δεMν 4ναργIς, Vτι δ*ναται o αPτAς σφοδρ'τατος εdναι καJ [νει-
µBνοςc καJ τA 4ν ταMς 4ξηγ0σεσι µ; δυσχεραντικ'νc καJ τA !δεMν
Sνθρωπον σαφIς 4λEχιστον τIν #αυτοH καλIν Dγο*µενον τ;ν
4µπειρ7αν καJ τ;ν 4ντρBχειαν τ;ν περJ τA παραδιδ'ναι τG θεωρ0-
µαταc καJ τA µαθεMν, πIς λαµβEνειν τGς δοκο*σας χEριτας παρG
φ7λων, µ0τε 4ξηττQµενον διG ταHτα µ0τε [ναισθ0τως παραπBµ-
ποντα.
θa. ΠαρG ΣBξτου, τA εPµενBςc καJ τA παρEδειγµα τοH οqκου τοH
πατρονοµουµBνουc καJ τ;ν \ννοιαν τοH κατG φ*σιν ζWνc καJ τA
σεµνAν [πλEστωςc καJ τA στοχαστικAν τIν φ7λων κηδεµονικIςc
καJ τA [νεκτικAν τIν !διωτIν καJ† τA [θεQρητον ο!οµBνων.†
2 KαJ τA πρAς πEντας εPEρµοστον, rστε κολακε7ας µXν πEσης προ-
σηνεστBραν εdναι τ;ν oµιλ7αν αPτοH, α!δεσιµQτατον δX αPτοMς
20
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
βεια κα< ν& µ2 νοι5θω ?π@λυτη Nκανοπο<ησι, Uταν Oπιφανειακ&
µ@νο Oξετ&ζω τ@ θEµα µου. Kα< ν& µ2 συµφων_ ?µEσως µE Uσους
µιλoνε ?νε>θυνα. ΣZ αDτ@ν `φε<λω κα< τ2ν συν&ντησι (γνωριµ<α)
µου µE τ@ =ργο τοK ZEπικτ2του10, τ@ ;ποHο µοK µετEδωσε ?π@ τ@
σπ<τι του.
η. ZAπ@ τ@ν ZAπολλ5νιο =µαθα τ2ν ?νεξαρτησ<α τοK πνε>µα-
τος κα< τ2ν ?π@λυτη Oπιφ>λαξι ?πEναντι τ8ς τ>χης. Kα< ν& µ2
στρEφω πουθεν& ?λλοK τ2ν προσοχ2 µου, οlτε γι& λ<γο, Oκτ@ς
?π@ τ@ν λ@γο, ν& ε3µαι π&ντα σταθερ@ς κα< στο>ς δυνατο>ς πε-
ριοδικο>ς π@νους κα< στ@ν θ&νατο τοK τEκνου κα< στ<ς µακρο-
χρ@νιες ?σθEνειες, κα< ν& ?ντιλαµβ&νωµαι πολ> καλ&, σ&ν ν&
βλEπω, Uτι µπορεH ; pδιος jνθρωπος ν& ε3ναι jλλοτε πολ> δρα-
στ2ριος κα< jλλοτε νωθρ@ς. Kα< ν& µ2 ?γανακτ_ Uταν πρ@κειται
ν& Oξηγ2σω κ&τιu κα< ν& µπορ_ ν& ?ντιµετωπ<ζω jνθρωπο πο>
θεωρεH π&ρα πολ> µικρ@τερη ?π@ τ& δικ& του προτερ2µατα τ2ν
Oµπειρ<α κα< τ2ν εDφυ}α τ2ν σχετικ2 µE τ2ν διατ>πωσι θεωρι_νu
κα< ν& ξEρω π_ς πρEπει ν& ?ξιολογ_ τ2ν φαινοµενικ2 εDγEνεια
τ_ν φ<λων µου χωρ<ς ν& Bποχρε5νωµαι Bπερβολικ& γιZ αDτ2,
?λλ& οlτε ν& τ2ν προσπερν_ µE ?ναισθησ<α.
θ. ZAπ@ τ@ν ΣEξτο11 =µαθα τ2ν καλ2 δι&θεσι πρ@ς το>ς jλλουςu
κα< τ@ καλ@ παρ&δειγµα τ8ς οSκογενε<ας πο> διευθ>νεται ?π@
τ@ν πατEραu κα< τ2ν σηµασ<α τ8ς κατ& φ>σιν ζω8ςu κα< τ2ν εSλι-
κριν8 σεµν@τητα κα< τ2ν πατρικ2 φροντ<δα γι& το>ς φ<λουςu κα<
τ2ν ?νεκτικ@τητα πρ@ς το>ς YπλοKς ?νθρ5πους πο> θεωροKνται
τελε<ως ?µ>ητοι στ2ν φιλοσοφικ2 σκEψι. Kα< τ2ν συν2θεια ν& συµ-
περιφEρωµαι στ@ν καθEνα Uπως πρEπει, γι& ν& ε3ναι : συνανα-
στροφ2 µου πολ> πι@ εDχ&ριστη ?π@ κ&θε κολακε<α, Oν_ συγχρ@-
νως ν& ε3µαι πρ@ς αDτο>ς το>ς pδιους jξιος πολ> µεγ&λου σεβα-
10. ON φιλοσοφικEς δοξασ<ες τοK ZEπικτ2του ε3ναι γραµµEνες ?π@ τ@ν µαθητ2 του
κα< µετEπειτα Nστορικ@ ZAρριαν@ µE τ@ν τ<τλο «NEγχειρ7διον».
11. ΣEξτος K@ιντοςu στωικ@ς φιλ@σοφος ?π@ τ2ν Xαιρ5νεια. ZAποδ<δονται σZ αDτ@ν
πEντε mθικο< λ@γοι σE δωρικ2 δι&λεκτο.
21
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
4κε7νοις παρ’ αPτAν 4κεMνον τAν καιρAν εdναιc καJ τA καταλη-
πτικIς καJ oδZI 4ξευρετικ'ν τε καJ τακτικAν τIν ε!ς β7ον [ναγ-
κα7ων δογµEτων.
3 KαJ τA µηδX \µφασ7ν ποτε .ργWς l Sλλου τινAς πEθους παρα-
σχεMν, [λλG sµα µXν [παθBστατον εdναι, sµα δX φιλοστοργ'τα-
τονc καJ τA ε]φηµον καJ τοHτο [ψοφητ7c καJ τA πολυµαθXς [νεπι-
φEντως.
ιa. ΠαρG NAλεξEνδρου τοH γραµµατικοH, τA [νεπ7πληκτονc καJ
τA µ; .νειδιστικIς 4πιλαµβEνεσθαι τIν βEρβαρον l σ'λοικ'ν τι
l [πηχXς προενεγκαµBνων, [λλN 4πιδεξ7ως αPτA µ'νον 4κεMνο, t
\δει ε!ρWσθαι, προφBρεσθαι, 4ν τρ'πZω [ποκρ7σεως l συνεπιµαρτυ-
ρ0σεως l συνδιαλ0ψεως περJ αPτοH τοH πρEγµατος, οPχJ περJ τοH
m0µατος, l διN #τBρας τινAς τοια*της 4µµελοHς παρυποµν0σεως.
ιαa. ΠαρG Φρ'ντωνος, τA 4πιστWσαι, οvα D τυρρανικ; βασκαν7α
καJ ποικιλ7α καJ <π'κρισις, καJ Vτι Yς 4π7παν οw καλο*µενοι οxτοι
παρN DµMν εPπατρ7δαι [στοργ'τερο7 πως ε!σ7ν.
ιβa. ΠαρG NAλεξEνδρου τοH ΠλατωνικοH, τA µ; πολλEκις µηδX
χωρJς [νEγκης λBγειν πρ'ς τινα l 4ν 4πιστολkW γρEφειν, Vτι Sσχο-
λ'ς ε!µιc µηδX διG το*του τοH τρ'που συνεχIς παραιτεMσθαι τG
κατG τGς πρAς τοnς συµβιοHντας σχBσεις καθ0κοντα προβαλλ'-
µενον τG περιεστIτα πρEγµατα.
ιγa. ΠαρG Kατο*λου, τA µ; .λιγQρως \χειν φ7λου α!τιωµBνου
τι, κyν τ*χkη [λ'γως α!τιQµενος, [λλG πειρiσθαι καJ [ποκαθι-
στEναι 4πJ τA σ*νηθεςc καJ τA περJ τIν διδασκEλων 4κθ*µως
ε]φηµον, οRα τG περJ ∆οµετ7ου καJ NAθηνοδ'του [ποµνηµονευ'-
µεναc καJ τA περJ τG τBκνα [ληθινIς [γαπητικ'ν.
ιδa. ΠαρG τοH [δελφοH µου Σεου0ρου, τA φιλο7κειον καJ φιλE-
22
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
σµοKu κα< ν& ?ναζητ_ µE περ<σκεψι κα< µEθοδο κα< ν& ?κολουθ_
τ<ς σοφEς γν_µες τ<ς ?ναγκαHες γι& τ2ν ζω2. Kα< ν& µ2 Oµφαν<ζω
=ντονη ποτE τ2ν `ργ2 µου µ2τε κανEνα jλλο π&θος, ?λλ& ν& ε3µαι
συγχρ@νως κα< πολ> - πολ> nρεµος, ?λλ& κα< γεµoτος στοργ2 κα<
OνδιαφEρον. Kα< τ@ν =παινο, κα< αDτ@ν ν& τ@ν δEχωµαι ?θ@ρυβαu
κα< τ2ν πολυµ&θεια ν& τ2ν Oπιζητ_ χωρ<ς Oπ<δειξι.
ι. ZAπ@ τ@ν ZAλEξανδρο τ@ν Γραµµατικ@ =µαθα ν& µ2 κ&νω Oπι-
πλ2ξειςu κα< ν& µ2 προσβ&λλω αDτο>ς πο> προφEρουν κ&ποιο
γραµµατικ@ n συντακτικ@ n jλλο λ&θος, ?λλ& µE τEχνη ν& προφE-
ρω OκεHνο πο> =πρεπε ν& λεχθ8 µE µορφ2 ?παντ2σεως n Oπιβε-
βαι5σεως n συζητ2σεως γι& τ@ pδιο πρoγµα κα< zχι γι& τ2ν λEξι n
νZ ?ναφEρω Oντελ_ς τυχαHα jλλη λEξι ?ντ< γιZ αDτ2, περισσ@τερο
µελωδικ2.
ια. ZAπ@ τ@ν Φρ@ντωνα12 =µαθα ν& ?ντιλαµβ&νωµαι τ2ν κακ<α
κα< τ2ν προσπο<ησι κα< τ2ν Bποκρισ<α τ_ν ?ρχ@ντων, κα< Uτι
αDτο< πο> θεωροKνται ?π@ µoς Rς jνθρωποι εDγενικο< ε3ναι
;πωσδ2ποτε περισσ@τερο σκληρο<.
ιβ. ZAπ@ τ@ν ZAλEξανδρο τ@ν Πλατωνικ@ =µαθα ν& µ2 Oπανα-
λαµβ&νω n ν& γρ&φω σE Oπιστολ2 χωρ<ς λ@γο, Uτι ε3µαι ?πασχο-
ληµEνος, µ2τε µZ αDτ@ν τ@ν τρ@πο ν& Oγκαταλε<πω διαρκ_ς τ<ς
Bποχρε5σεις πο> δηµιουργοKνται ?π@ τ<ς σχEσεις µE το>ς συναν-
θρ5πους µου τον<ζοντας τ& προβλ2µατ& µου.
ιγ. ZAπ@ τ@ν K&τουλο =µαθα ν& µ2 ?διαφορ_ γι& κ&ποιο φ<λο
πο> µE κατηγορεH γι& κ&τι, =στω κα< jν τ>χη ν& µE κατηγορ8 πα-
ρ&λογα, ?λλ& ν& προσπαθ_ ν& τ@ν OπαναφEρω στ2ν `ρθ2 θEσιu
κα< ν& Oπαιν_ ?π@ τ& β&θη τ8ς ψυχ8ς µου το>ς δασκ&λους µου,
Uπως ?ναφEρεται γι& τ@ν ∆οµ<τιο κα< τ@ν ZAθην@δοτοu κα< ν&
?γαπ_ εSλικριν& τ& παιδι& µου.
ιδ. ZAπ@ τ@ν «?δελφ@» µου τ@ν Σεβ8ρο =µαθα τ2ν ?γ&πη πρ@ς
12. Φρ@ντωνu PωµαHος ρ2τωρ ?π@ τ2ν Nουµιδ<α, µαθητ2ς τοK ZAθηνοδ@του, οSκοδι-
δ&σκαλος τοK M&ρκου ADρηλ<ου.
23
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ληθες καJ φιλοδ7καιονc καJ τA διN αPτAν γνIναι ΘρασBαν, jEλβ7-
διον, KEτωνα, ∆7ωνα, BροHτονc καJ φαντασ7αν λαβεMν πολιτε7ας
!σον'µου, κατN !σ'τητα καJ !σηγορ7αν διοικουµBνης, καJ βασιλε7-
ας τιµQσης πEντων µEλιστα τ;ν 4λευθερ7αν τIν [ρχοµBνωνc καJ
\τι παρG τοH αPτοH τA oµαλXςκαJ oµ'τονον 4ν τkW τιµkW τWς φιλοσο-
φ7αςc καJ τA εPποιητικ'ν, καJ τA εPµετEδοτον 4κτενIς, καJ τA
ε]ελπι, καJ τA πιστευτικAν περJ τοH <πA τIν φ7λων φιλεMσθαιc καJ
τA [νεπ7κρυπτον πρAς τοnς καταγνQσεως <πN αPτοH τυγχEνον-
ταςc καJ τA µ; δεMσθαι στοχασµοH τοnς φ7λους αPτοH περJ τοH, τ7
θBλει l τ7 οP θBλει, [λλG δWλον εdναι.
ιεa. ΠαρG Mαξ7µου, τA κρατεMν #αυτοH καJ κατG µηδXν περ7φο-
ρον εdναιc καJ τA ε]θυµον \ν τε ταMς Sλλαις περιστEσεσι καJ 4ν ταMς
ν'σοιςc καJ τA ε]κρατον τοH eθους καJ µειλ7χιον καJ γεραρ'νc καJ
2 τA οP σχετλ7ως κατεργαστικAν τIν προκειµBνων. KαJ τA πEντας
αPτZ I πιστε*ειν, περJ pν λBγοι, Vτι ο{τως φρονεM, καJ περJ pν
πρEττοι, Vτι οP κακIς πρEττει. καJ τA [θα*µαστον καJ [νBκπλη-
κτον, καJ µηδαµοH 4πειγ'µενον l .κνοHν l [µηχανοHν l κατηφXς
l προσεσηρ'ς, l πEλιν θυµο*µενον l <φορQµενον.
3 KαJ τA εPεργετικAν καJ τA συγγνωµονικAν καJ τA [ψευδBςc καJ τA
[διαστρ'φου µiλλον l διορθουµBνου φαντασ7αν παρBχεινc καJ
24
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
το>ς οSκε<ους, τ2ν ?λ2θεια κα< τ2ν δικαιοσ>νη. ME τ2ν µεσολ&βη-
σ< του γν5ρισα τ@ν ΘρασEα13 κα< τ@ν FEλβ<διο14 κα< τ@ν K&τωνα
κα< τ@ν ∆<ωνα κα< τ@ν BροKτοu κα< συνEλαβα τ2ν SδEα τ8ς Sσον@-
µου πολιτε<ας πο> κυβερνoται µE β&σι τ2ν Sσ@τητα ?πEναντι τοK
ν@µου κα< τ@ δικα<ωµα τ8ς Oλευθερ<ας τοK λ@γου κα< τ2ν SδEα τοK
βασιλEως πο> Oκτιµo περισσ@τερο ?πZ Uλα τ2ν Oλευθερ<α τ_ν κυ-
βερνωµEνων.
Kα< Oπ< πλEον ?π@ τ@ν pδιον =µαθα ν& ?γαπ_ ?κατ&παυστα κα<
σταθερ& τ2ν φιλοσοφ<α. Kα< τ2ν συν2θεια ν& εDεργετ_ κα< ν&
προσφEρω στο>ς jλλους γενναι@δωρα κα< ν& Oλπ<ζω στ2ν εDτυχ8
OξEλιξι τ_ν πραγµ&των κα< ν& =χω Oµπιστοσ>νη στ2ν ?γ&πη τ_ν
φ<λων µουu κα< τ2ν ?νυπ@κριτη συµπεριφορ& πρ@ς Oκε<νους πο>
?ποδοκιµ&ζωu κα< τ2ν συν2θεια ν& µ2 χρει&ζεται ν& σκεφθοKν οN
φ<λοι τ< θEλω n δEν θEλω, ?λλ& αDτ@ ν& ε3ναι φανερ@.
ιε. ZAπ@ τ@ν M&ξιµο15 τ2ν αDτοκυριαρχ<α κα< τ2ν συν2θεια ν&
µ2 παρασ>ρωµαι ?π@ κανEνα κα< τ2ν εlθυµη ?ντιµετ5πισι Uλων
τ_ν προβληµ&των κα< ?κ@µη κα< τ_ν ?σθενει_ν κα< τ2ν mρεµ<α
κα< τ2ν γλυκ>τητα κα< τ2ν µεγαλοπρEπεια τοK nθους. Kα< τ2ν
Oπ<λυσι τ_ν προβληµ&των χωρ<ς µεµψιµοιρ<α.
]Eµαθα Oπ<σης Uτι Uλοι π<στευαν γι& Uσα =λεγε Uτι =τσι σκε-
πτ@ταν κα< γι& Uσα =κανε Uτι καλ_ς =κανε. Kα< τ2ν συν2θεια ν&
µ2 ?πορ_ µ2τε ν& νοι5θω =κπληξι κα< ν& µ2 βι&ζωµαι ποτE µ2τε
ν& διστ&ζω n ν& βρ<σκωµαι σE ?µηχαν<α n ν& ε3µαι λυπηµEνος n
πολ> χαρο>µενος, ν& `ργ<ζωµαι π&λι n ν& Bποψι&ζωµαιu κα< τ2ν
κλ<σι πρ@ς τ2ν εDεργεσ<α κα< τ2ν συγγν5µη κα< τ2ν ?ποφυγ2 τοK
ψε>δους κα< ν& δ<νω τ2ν Oντ>πωσι ?νθρ5που πο> δEν φθε<ρεται
περισσ@τερο, παρ& ?νθρ5που πο> µπορεH ν& διορθωθ8u κα< Uτι
13. ΘρασEαςu φιλ@σοφος στωικ@ς πο> καταδι5χθηκε ?π@ τ2ν Pωµαϊκ2 πολιτε<α.
14. FEλβ<διοςu γαµβρ@ς τοK ΘρασEα.
15. M&ξιµος ; T>ριοςu =ργα ?ξι@λογα αDτοK: 1) T7 4στ7 Θε'ς κατE ΠλEτωνα. 2) E!
θεοMς [γEλµατα wδρυτBον κα< 3) E! συµβEλλεται πρ'ς [ρετ0ν τE 4γκ*κλια µαθ0µα-
τα.
25
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
Vτι ο]τε Z|0θη Sν ποτB τις <περορiσθαι <πN αPτοH, ο]τε <πBµεινεν
yν κρε7ττονα αPτοH α<τAν <πολαβεMνc καJ τA εPχαριεντ7ζεσθαι.†
ιga. ΠαρG τοH πατρ'ς, τA }µερον, καJ µενετικAν [σαλε*τως 4πJ
τIν 4ξητασµBνως κριθBντωνc καJ τA [κεν'δοξον περJ τGς δοκο*-
σας τιµEςc καJ τA φιλ'πονον καJ 4νδελεχBςc καJ τA [κουστικAν
τIν 4χ'ντων τι κοινωφελXς ε!σφBρεινc καJ τA [παρατρBπτως [ε!ς]
τA κατN [ξ7αν [πονεµητικAν #κEστZωc καJ τA \µπειρον, ποH µXν
χρε7α 4ντEσεως, ποH δX [νBσεωςc καJ τA παHσαι τG περJ τοnς \ρω-
τας τIν µειρακ7ων.
2 KαJ D κοινονοηµοσ*νη, καJ τA 4φεMσθαι τοMς φ7λοις µ0τε συνδει-
πνεMν αPτZI πEντως µ0τε συναποδηµεMν 4πEναγκεςc [εJ δX Vµοιον
αPτAν καταλαµβEνεσθαι <πA τIν διG χρε7ας τινGς [πολειφθBν-
τωνc καJ τA ζητητικAν [κριβIς 4ν τοMς συµβουλ7οις, καJ 4π7µονον,
[λλN ο]τοι προαπBστη† τWς 4ρε*νης [ρκεσθεJς ταMς προχε7ροις
φαντασ7αιςc καJ τA διατηρητικAν τIν φ7λων καJ µηδαµοH ~ψ7κο-
ρον µηδX 4πιµανBςc καJ τA α]ταρκες 4ν παντ7, καJ τA φαιδρ'νc καJ
τA π'ρρωθεν προνοητικ'ν, καJ τIν 4λαχ7στων προδιοικητικAν
[τραγZQδως.
3 KαJ τA τGς 4πιβο0σεις καJ πiσαν κολακε7αν 4πN αPτοH σταλWναιc
καJ τA φυλακτικAν [εJ τIν [ναγκα7ων τkW [ρχkW, καJ ταµιευτικAν
τWς χορηγ7ας, καJ <ποµενετικAν τWς τIν τοιο*των τινIν καται-
τιEσεωςc καJ τA µ0τε περJ θεοnς δεισ7δαιµον, µ0τε περJ [νθρQ-
πους δηµοκοπικAν l [ρεσκευτικAν l .χλοχαρBς, [λλG νWφον 4ν
πiσι, καJ βBβαιον, καJ µηδαµοH [πειρ'καλον µηδX καινοτ'µον.
4 KαJ τA τοMς ε!ς εPµEρειαν β7ου φBρουσ7 τι, pν D τ*χη παρBχει δα-
ψ7λειαν, χρηστικAν [τ*φως sµα καJ [προφασ7στως, rστε παρ'ν-
των µXν [νεπιτηδε*τως sπτεσθαι, [π'ντων δX µ; δεMσθαιc καJ τA
26
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
δEν φαντ&σθηκε κανε<ς ποτE Uτι περιφρον2θηκε ?π@ αDτ@ν οlτε
Uτι θ& τολµοKσε ν& θεωρ8 τ@ν yαυτ@ του καλ>τερο ?π@ τ@ν
jλλονu κα< τ2ν καταδεκτικ@τητα.
ις. ZAπ@ τ@ν πατEρα µου τ2ν καλωσ>νη κα< τ2ν σταθερ2 προσ2-
λωσι σE Uσα =χουν ?ξιολογηθ8 µE προσοχ2 κα< τ2ν ?ποφυγ2 τ8ς
κενοδοξ<ας τ8ς σχετικ8ς µE τ<ς OπιφανειακEς τιµEςu κα< τ2ν φιλοπο-
ν<α τ2ν ?κατ&παυστη. Kα< τ2ν συν2θεια ν& ?κο>ω προσεκτικ&
Uσους =χουν ν& παρουσι&σουν κ&τι γι& τ@ κοιν@ καλ@. Kα< ν& ?πο-
νEµω στ@ν καθEνα U,τι τοK ?ξ<ζει χωρ<ς ταλαντε>σεις. Kα< ν& γνω-
ρ<ζω ποK χρει&ζεται =ντασι κα< ποK χαλ&ρωσι κα< τ2ν ?ποχ2 ?π@
τ2ν παιδεραστ<αu κα< τ2ν ?ρχ2 ν& Bπ&ρχη κοιν@της αSσθηµ&των
?ν&µεσα στο>ς πολHτες κα< Uτι ε3ναι ?π@λυτη ?ν&γκη ν& =χουν τ@
δικα<ωµα οN φ<λοι ν& µ2 τρ_νε ;πωσδ2ποτε τ@ βρ&δυ µαζ< µου µ2-
τε ν& ?ναχωροKν κα< ν& OπιστρEφουν π&ντοτε συγχρ@νως. Kα< ν&
µE βρ<σκουν π&ντα pδιον OκεHνοι πο> γι& κ&ποιο λ@γο δEν Mρθαν
µαζ< µου.Kα< τ2ν λεπτοµερ8 ?ναζ2τησι κα< =ρευνα τ_ν προβληµ&-
των κατ& τ2ν δι&ρκεια τ_ν συµβουλ<ων κα< τ2ν Oπ<µονη ?ναζ2τη-
σι, Oπειδ2 κα< OκεHνος ποτE δEν =παυσε τ2ν =ρευνα πρ@ωρα, Nκανο-
ποιηµEνος µE πρ@χειρες γν_µες. Kα< τ2ν προσπ&θεια ν& διατηρ_
το>ς φ<λους χωρ<ς ν& νοι5θω κο>ραση οlτε Bπερβολικ2 ?γ&πη γιZ
αDτο>ς κα< τ2ν αDτ&ρκεια σE Uλες τ<ς περιπτ5σεις κα< τ2ν χαρ&.
Kα< τ2ν συν2θεια ν& προνο_ πολ> πρ<ν κα< ν& προκαθορ<ζω κα<
τ<ς Oλ&χιστες λεπτοµEρειες χωρ<ς ταραχ2 κα< σ>γχυσι. Kα< Uτι πε-
ριωρ<σθηκαν Oπ< τ_ν :µερ_ν του οN ζητωκραυγEς κα< κ&θε προ-
σπ&θεια γι& κολακε<αu κα< ν& λαµβ&νω π&ντοτε Uλα τ& προφυλα-
κτικ& µEσα γι& τ@ ?ξ<ωµα κα< ν& ?ποταµιε>ω τ2ν χορηγ<α κα< ν&
BποµEνω κατηγορ<ες σχετικEς µE ζητ2µατα αDτοK τοK εpδουςu κα<
ν& µ2 φοβοKµαι Bπερβολικ& το>ς θεο>ς µ2τε ν& κολακε>ω το>ς
?νθρ5πους, γι& ν& ?ρEσω n ν& Nκανοποι_ τ@ν zχλο, ?λλ& ν& ε3µαι
νηφ&λιος π&ντα κα< σταθερ@ςu ν& µ2 ?γνο_ τ@ καλ@ σE καµµι& πε-
ρ<πτωσι κα< ν& µ2 κ&νω καινοτοµ<ες, ν& χρησιµοποι_ χωρ<ς ?λα-
ζονε<α κα< µE τιµι@τητα Uσα συντελοKν στ2ν εDτυχ<α τ8ς ζω8ς ?π@
27
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µηδX Sν τινα ε!πεMν µ0τε Vτι σοφιστ0ς, µ0τε Vτι οPερνEκλος µ0τε
Vτι σχολαστικ'ς, [λλN Vτι [ν;ρ πBπειρος, τBλειος, [κολEκευτος,
προεστEναι δυνEµενος, καJ τIν #αυτοH καJ Sλλων.
5 ΠρAς το*τοις δX καJ τA τιµητικAν τIν [ληθIς φιλοσοφο*ντων,
τοMς δX Sλλοις οPκ 4ξονειδιστικAν οPδX µ;ν εPπαρEγωγον <πN
αPτIνc \τι δX τA εP'µιλον καJ ε]χαρι οP κατακ'ρωςc καJ τA τοH
!δ7ου σQµατος 4πιµελητικAν 4µµBτρως, ο]τε Yς Sν τις φιλ'ζωος
ο]τε πρAς καλλωπισµAν ο]τε µ;ν .λιγQρως, [λλN rστε διG τ;ν
!δ7αν προσοχ;ν ε!ς .λ7γιστα !ατρικWς χρk0ζειν l φαρµEκων καJ
4πιθεµEτων 4κτ'ς.
6 MEλιστα δX τA παραχωρητικAν [βασκEνως τοMς δ*ναµ7ν τινα κε-
κτηµBνοις, οRον τ;ν φραστικ;ν l τ;ν 4ξ wστορ7ας ν'µων l 4θIν l
Sλλων τινIν πραγµEτωνc καJ συσπουδαστικAν αPτοMς, vνα κα-
στοι κατG τG qδια προτερ0µατα εPδοκιµIσιc πEντα δX κατG τG
πEτρια πρEσσων, οPδN αPτA τοHτο 4πιτηδε*ων φα7νεσθαι, τA τG
πEτρια φυλEσσειν.
7 ^Eτι δX τA µ; εPµετακ7νητον καJ mιπταστικ'ν, [λλG καJ τ'ποις, καJ
πρEγµασι τοMς αPτοMς 4νδιατριπτικ'νc καJ τA µετG τοnς παροξυ-
σµοnς τWς κεφαλαλγ7ας νεαρAν εPθnς καJ [κµαMον πρAς τG συν0-
θη \ργαc καJ τA µ; εdναι αPτZI πολλG τG [π'ρρητα, [λλG .λ7γιστα
καJ σπανιQτατα, καJ ταHτα <πXρ τIν κοινIν µ'νον καJ τA \µφρον
καJ µεµετρηµBνον \ν τε θεωριIν 4πιτελBσει καJ \ργων κατασκευ-
αMς καJ διαµοναMς καJ τοMς τοιο*τοις, <€> [νθρQπου πρAς αPτA τA
δBον πραχθWναι δεδορκ'τος, οP πρAς τ;ν 4πJ τοMς πραχθεMσιν
εPδοξ7αν.
28
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
OκεHνα πο> προσφEρει : τ>χη µE ?φθον<α, \στε, O&ν Bπ&ρχουν, ν&
τ& ?πολα>ω εSλικριν&,O&ν δE δEν Bπ&ρχουν,ν& µ2 αSσθ&νωµαι τ2ν
=λλειψ< τους, κα< ν& µ2 µπορ8 ν& π8 κανε<ς µ2τε Uτι ε3µαι σοφιστ2ς
µ2τε κ@λακας µ2τε Uτι ε3µαι σχολαστικ@ς, ?λλ& jνδρας \ριµος, τE-
λειος, jτρωτος ?π@ τ2ν κολακε<α, Nκαν@ς ν& διευθ>νη τ@ν yαυτ@
του κα< το>ς jλλους.
ZEπ< πλEον =µαθα ν& Oκτιµ_ το>ς πραγµατικο>ς φιλοσ@φους
χωρ<ς ν& προσβ&λλω το>ς jλλους κα< χωρ<ς ν& παρασ>ρωµαι
εlκολα ?π@ αDτο>ς. ]Eµαθα ?κ@µη τ2ν κοινωνικ@τητα κα< τ2ν
καταδεκτικ@τητα χωρ<ς ν& παρασ>ρωµαι σE BπερβολEς. Kα< ν&
φροντ<ζω γι& τ@ σ_µα µου µE µEτρο χωρ<ς ν& φα<νωµαι φιλ@ζωος
n Oπιδειξ<ας, ?λλ& κα< χωρ<ς ν& ?διαφορ_, ?λλ& γι& ν& χρει&ζω-
µαι, λ@γ~ω τ8ς προσωπικ8ς µου φροντ<δας, πολ> λ<γο το>ς για-
τρο>ς κα< τ& φ&ρµακα κα< τ& Oξωτερικ& καταπλ&σµατα.
Προπ&ντων δE ν& ?ναγνωρ<ζω, χωρ<ς ν& ζηλε>ω, Oκε<νους
πο> =χουν κ&ποια δ>ναµι Uπως π.χ. τ2ν δ>ναµι τοK λ@γου n τ2ν
δ>ναµι πο> προEρχεται ?π@ τ2ν ?κριβ8 γν_σι τ_ν ν@µων n τ_ν
συνηθει_ν n jλλων RρισµEνων πραγµ&τωνu κα< ν& Oξετ&ζω µαζ<
τους τ& δι&φορα προβλ2µατα γι& ν& διακρ<νεται ; καθEνας ?ν&-
λογα µE τ& προσ@ντα τουu κα< Uταν ?κ@µη Oνεργ_ σ>µφωνα µE τ&
παραδεδοµEνα ν& µ2 φα<νεται Uτι αDτ@ς ε3ναι ; µοναδικ@ς µου
σκοπ@ς δηλ. : διατ2ρησις τ8ς παραδ@σεως. ZEπ< πλEον =µαθα ν&
µ2 ?λλ&ζω θEσι εlκολα κα< ν& µ2 ριψοκινδυνε>ω, ?λλ& ν& Oνδια-
τρ<βω στο>ς pδιους τ@πους κα< εSς τ& pδια πρ&γµατα, κα< ν& Oπιδ<-
δωµαι µE νεανικ@ ζ8λο κα< ζωηρ@τητα στ<ς συνηθισµEνες Bπο-
χρε5σεις µετ& ?π@ το>ς παροξυσµο>ς τ8ς κεφαλαλγ<ας, κα< ν&
µ2 =χω πολλ& µυστικ&, ?λλ& πολ> λ<γα κα< σE σπ&νιες περιπτ5-
σεις κα< µ&λιστα µ@νο γι& θEµατα πο> ?φοροKν στ@ κοιν@. Kα< ν&
Oπιδεικν>ω φρ@νησι κα< σ>νεσι κα< Uταν `ργαν5νω θε&µατα κα<
Uταν κατασκευ&ζω δηµ@σια =ργα κα< Uταν µοιρ&ζω βοηθ2µατα
κα< σZ Uλες τ<ς παρ@µοιες OνEργειες, σ&ν jνθρωπος πο> =χει στρE-
ψει Uλο του τ@ OνδιαφEρον σZ αDτ@ πο> πρEπει ν& γ<νη κα< zχι στ2ν
29
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
8 OPκ [4ν] [ωρJ λο*στης, οPχJ φιλοικοδ'µος, οP περJ τGς 4δωδGς
4πινοητ0ς, οP περJ 4σθ0των <φGς καJ χρ'ας, οP περJ σωµEτων
rρας. †D [πA Λωρ7ου στολ; [νEγουσα [πA τWς κEτω 4πα*λεως,
καJ τIν 4ν Λανουβ7Zω τG πολλE. †τZI τελQνkη 4ν Tο*σκλοις παραι-
τουµBνZω Yς 4χρ0σατο, καJ πiς o τοιοHτος τρ'πος.
9 OPδXν [πηνXς οPδX µ;ν [δυσQπητον οPδX λEβρον οPδX Yς Sν τι-
να ε!πεMν ποτε “ως wδρIτοςc” [λλG πEντα διειληµµBνα λελογ7-
σθαι, Yς 4πJ σχολWς, [ταρEχως, τεταγµBνως, 4ρρωµBνως, συµφQ-
νως #αυτοMς. 4φαρµ'σειε δN yν αPτZI τA περJ τοH ΣωκρEτους µνη-
µονευ'µενον, Vτι καJ [πBχεσθαι καJ [πολα*ειν 4δ*νατο το*των,
pν πολλοJ πρ'ς τε τGς [ποχGς [σθενIς καJ πρAς τGς [πολα*σεις
4νδοτικIς \χουσιν. τA δX !σχ*ειν καJ 4πικαρτερεMν καJ 4νν0φειν
#κατBρZω [νδρ'ς 4στι Sρτιον καJ [0ττητον ψυχ;ν \χοντος, οRον 4ν
τkW ν'σZω τkW Mαξ7µου.
ιζa. ΠαρG τIν θεIν, τA [γαθοnς πEππους, [γαθοnς γονBας,
[γαθ;ν [δελφ0ν, [γαθοnς διδασκEλους, [γαθοnς ο!κε7ους, συγ-
γενεMς, φ7λους, σχεδAν sπαντες \χεινc καJ Vτι περJ οPδBνα αPτIν
προBπεσον πληµµελWσα7 τι κα7τοι διEθεσιν \χων τοια*την, [φN Oς,
ε! \τυχε, κyν \πραξE τι τοιοHτοc τIν θεIν δX εPποι‚α τA µηδεµ7αν
συνδροµ;ν πραγµEτων γενBσθαι, }τις \µελλB µε 4λBγξειν.
30
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
?π@κτησι καλ8ς φ2µης γι& Uσα =γιναν. N& µ2 λο>ζωµαι σE ?κα-
τ&λληλη \ρα, ν& µ2 ?γαπ_ ν& χτ<ζω οSκοδοµ2µατα γι& προσωπι-
κ2 µου χρ8σι, ν& µ2 δ<νω σηµασ<α στ& φαγητ&, στ@ hφασµα κα< τ@
χρ_µα τ8ς Oνδυµασ<ας n τ2ν `µορφι& τοK σ5µατος.
]Eµαθα Uτι κα< : στολ2 του προερχ@ταν ?π@ τ@ Λ5ριο, τ2ν
?γροτικ2 κατοικ<α του κα< τ& περισσ@τερα ?ντικε<µενα ?π@ τ@
Λανο>βιο. ]Eµαθα π_ς φEρθηκε πρ@ς τ@ν Tελ5νη πο> τ@ν παρα-
καλοKσε µE θEρµη στ@ Tο>σκουλο κα< ποι& Mταν Uλη γενικ& :
συµπεριφορ& του.
]Eµαθα ν& µ2 =χω τ<ποτε τ@ σκληρ@ οlτε ?νελEητο n ?λαζονι-
κ@ οlτε ν& π_ς ποτE «Jως Nδρ_τος», ?λλ& ν& =χω σκεφθ8 τ& π&ν-
τα \ς τ2ν παραµικρ2 λεπτοµEρεια µE jνεσι, µE ?ταραξ<α, µE τ&ξι,
µE θ&ρρος σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι τους.
Θ& µποροKσε ν& Sσχ>ση γιZ αDτ@ν ; λ@γος πο> ?ναφEρεται
στ@ν Σωκρ&τη, Uτι µποροKσε κα< ν& ?πEχη, ?λλ& κα< ν& ?πολα>η
µE µEτρο OκεHνα ?π@ τ& ;ποHα πολλο< µE µεγ&λη δυσκολ<α ?πE-
χουν, Oν_ BποχωροKν µE εDκολ<α στ2ν ?π@λαυσ< των. T@ ν&
µπορ8 Uµως κανε<ς ν& ε3ναι Sσχυρ@ς κα< Oγκρατ2ς κα< nρεµος
στ2ν ?ποχ2 ?π@ τ2ν ?π@λαυσι ε3ναι γν5ρισµα ?νθρ5που πο>
=χει ψυχ2 τEλεια κα< γεννα<α, Uπως φ&νηκε κατ& τ2ν ?σθEνεια
πο> τοK =φερε τ@ν θ&νατο16.
ιζ. ZAπ@ το>ς θεο>ς π8ρα το>ς ?γαθο>ς π&ππους, το>ς OναρE-
τους γονεHς, τ2ν Oξα<ρετη ?δελφ2, το>ς Oκλεκτο>ς δασκ&λους,
το>ς καλο>ς ?νθρ5πους τοK σπιτιοK, το>ς συγγενεHς, το>ς φ<λους
Uλους γενικ&.
Στο>ς θεο>ς `φε<λω κα< τ@ Uτι δEν παρασ>ρθηκα σE σφ&λµα-
τα εSς β&ρος των, jν κα< ε3χα τ2ν κλ<σι Oξ αSτ<ας τ8ς ;πο<ας θ&
=κανα κ&τι τEτοιο, O&ν τ>χαινε. E3ναι δE εDεργεσ<α τ_ν θε_ν τ@
Uτι δEν συνEβη κ&τι τEτοιο γι& ν& αSσθ&νωµαι τ@ν =λεγχο τ8ς συ-
νειδ2σεως.
16. ZAντ< τkW Mαξ7µου Bπ&ρχει γραφ2 θανασ7µZω.
31
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
2 KαJ τA µ; 4πJ πλBον τραφWναι παρG τkW παλλακkW τοH πEππουc καJ
τA τ;ν rραν διασIσαιc καJ τA µ; πρA rρας [νδρωθWναι, [λλN \τι
καJ 4πιλαβεMν τοH χρ'νου.
3 TA Sρχοντι καJ πατρJ <ποταχθWναι, tς \µελλε πEντα τAν τHφον
[φαιρ0σειν µου, καJ ε!ς \ννοιαν Sξειν τοH Vτι δυνατ'ν 4στι 4ν
αPλkW βιοHντα µ0τε δορυφορ0σεων χρk0ζειν µ0τε 4σθ0των σηµει-
ωδIν µ0τε λαµπEδων καJ [νδριEντων [τοιIνδB τινων] καJ τοH
oµο7ου κ'µπουc [λλN \ξεστιν 4γγυτEτω !διQτου συστBλλειν #αυ-
τ'ν, καJ µ; διG τοHτο ταπειν'τερον l mhαθυµ'τερον \χειν πρAς τG
<πXρ τIν κοινIν DγεµονικIς πραχθWναι δBοντα.
4 TA [δελφοH τοιο*του τυχεMν δυναµBνου µXν διG eθους 4πεγεMρα7
µε πρAς 4πιµBλειαν 4µαυτοH, sµα δX καJ τιµkW καJ στοργkW εPφρα7-
νοντ'ς µεc τA παιδ7α µοι [φυW µ; γενBσθαι µηδX κατG τA σωµE-
τιον διEστροφαc τA µ; 4πJ πλBον µε προκ'ψαι 4ν mητορικkW καJ
ποιητικkW καJ τοMς Sλλοις 4πιτηδε*µασιν, 4ν οRς qσως yν κατεσχB-
θην, ε! kƒσθ'µην 4µαυτAν εP'δως προϊ'ντα. τA φθEσαι τοnς τρο-
φBας 4ν [ξιQµατι καταστWσαι, οx δ; 4δ'κουν µοι 4πιθυµεMν, καJ
µ; [ναβαλBσθαι 4λπ7δι τοH µε, 4πεJ νBοι \τι @σαν, {στερον αPτA
πρEξειν. τA γνIναι NAπολλQνιον, jPο*στικον, MEξιµον.
5 TA φαντασθWναι περJ τοH κατG φ*σιν β7ου 4ναργIς καJ πολλE-
κις, οR'ς τ7ς 4στιc rστε, Vσον 4πJ τοMς θεοMς καJ ταMς 4κεMθεν διαδ'-
σεσι καJ συλλ0ψεσι καJ 4πινο7αις, µηδXν κωλ*ειν eδη κατG φ*σιν
ζWν µε, [πολε7πεσθαι δX \τι το*του παρG τ;ν 4µ;ν α!τ7αν, καJ
παρG τA µ; διατηρεMν τGς 4κ τIν θεIν <ποµν0σεις καJ µονονουχJ
διδασκαλ7ας.
6 TA [ντισχεMν µοι τA σIµα 4πJ τοσοHτον 4ν τοιο*τZω β7Zωc τA µ0τε
32
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
Στο>ς θεο>ς `φε<λω κα< τ@ Uτι δEν παρEµεινα περισσ@τερο κο-
ντ& στ2ν παλλακ<δα τοK παπποK µου κα< τ@ Uτι διατ2ρησα τ2ν
Yγν@τητ& µου κα< δEν =γινα jνδρας πρ<ν τ2ν \ρα µου, ?λλ& κα<
?νEβαλα αDτ2 τ2ν στιγµ2. Kα< τ@ Uτι βρEθηκα κ&τω ?π@ τ2ν Oπ<-
βλεψι jρχοντος κα< πατρ@ς µου πο> µοK ?φ2ρεσε Uλη τ2ν ?λαζο-
νε<α κα< µE παρακ<νησε ν& σκεφθ_ Uτι ε3ναι δυνατ@ κα< Uταν ε3σαι
βασιλε>ς ν& ζ8ς χωρ<ς δορυφ@ρους, χωρ<ς πολυτελ8 φορEµατα,
χωρ<ς λαµπ&δες κα< ?γ&λµατα κα< χωρ<ς τ2ν σχετικ2 κουφ@τητα.
ZAλλ& Uτι ε3ναι δυνατ@ν ; βασιλε>ς ν& Bποβιβ&ζη τ@ν yαυτ@ του µE-
χρι τοK σηµε<ου τοK Sδι5του χωρ<ς γιZ αDτ@ τ@ν λ@γο ν& ?ντιµετωπ<-
ζη µE λιγ5τερη σοβαρ@τητα n ?διαφορ<α OκεHνα τ& ;ποHα πρEπει
ν& OκτελεσθοKν γι& τ@ κοιν@ συµφEρον κατ& τρ@πο :γεµονικ@. ESς
το>ς θεο>ς `φε<λω τ2ν τ>χη ν& =χω τEτοιον ?δελφ@, ; ;ποHος µπο-
ροKσε µE τ2ν ?κεραι@τητα τοK χαρακτ8ρος του ν& µE παρακιν2ση
στ2ν µελEτη τοK yαυτοK µου, Oν_ συγχρ@νως µE εDχαριστοKσε µE
τ2ν Oκτ<µησι κα< τ2ν στοργ2 του. ESς το>ς θεο>ς `φε<λω τ@ Uτι δEν
?πEκτησα παιδι& ?δ>νατα στ@ πνεKµα n ?ν&πηρα στ@ σ_µα,τ@ Uτι
δEν παρουσ<ασα Sδια<τερη πρ@οδο στ2ν ρητορικ2 κα< στ2ν πο<ησι
κα< στ<ς jλλες τEχνες, στ<ς ;ποHες pσως θ& δαπανοKσα τ@ν yαυτ@
µου O&ν καταλ&βαινα Uτι προχωρ_ µE Oπιτυχ<α. T@ Uτι πρ@φθασα
ν& τοποθετ2σω Oκε<νους πο> µE ?νEθρεψαν σE ?ξι5µατα, τ& ;ποHα
µοK =διναν τ2ν Oντ>πωσι Uτι OπιθυµοKσαν κα< ν& µ2 ?ναβ&λλω µE
τ2ν Oλπ<δα Uτι θ& τ@ κ&νω ?ργ@τερα, Oπειδ2 Mταν ?κ@µη νEοι. T2ν
γνωριµ<α µE τ@ν ZAπολλ5νιο, τ@ν Pο>στικο, τ@ν M&ξιµο.
T@ ν& σκεφθ_ πολλEς φορEς κα< µE τρ@πο φωτειν@ τ2ν ?ξ<α
τ8ς κατ& φ>σι ζω8ς, \στε, Uσο Oξαρτoται ?π@ το>ς θεο>ς κα< ?π@
τ<ς δωρεEς κα< ?π@ τ<ς SδEες κα< τ<ς Oµπνε>σεις πο> προEρχονται
?π@ Oκε<νους, τ<ποτε ν& µ2 µE Oµποδ<ζη πλEον ν& ζ_ σ>µφωνα µE
τ2ν φ>σιu ν& µ2 =χω Oγκαταλε<ψει αDτ@ν τ@ν τρ@πο ζω8ς, Oξ
αSτ<ας τ8ς δικ8ς µου ?δυναµ<ας n ?π@ =λλειψι σεβασµοK πρ@ς
τ_ν θε_ν τ<ς Bποδε<ξεις κα< τ<ς διαφωτ<σεις.T2ν ?ντοχ2 πο> =δει-
ξε τ@ σ_µα µου γι& τ@σο µεγ&λο χρονικ@ δι&στηµα σE τEτοια ζω2.
33
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
Bενεδ7κτης sψασθαι µ0τε Θεοδ'του, [λλG καJ {στερον 4ν 4ρωτι-
κοMς πEθεσι γεν'µενον <γιiναιc τA χαλεπ0ναντα πολλEκις jPου-
στ7κZω µηδXν πλBον πρiξαι, 4φN Zp yν µετBγνωνc τA µBλλουσαν νBαν
τελευτiν τ;ν τεκοHσαν Vµως ο!κWσαι µετN 4µοH τG τελευταMα \τη.
7 TA oσEκις 4βουλ0θην 4πικουρWσα7 τινι πενοµBνZω l ε!ς Sλλο τι
χρk0ζοντι, µηδBποτε [κοHσα7 µε, Vτι οPκ \στι µοι χρ0µατα, Vθεν
γBνηταιc καJ τA αPτZI 4µοJ χρε7αν oµο7αν, Yς παρN #τBρου µεταλα-
βεMν, µ; συµπεσεMνc τA τ;ν γυναMκα τοια*την εdναι, ο<τωσJ µXν πει-
θ0νιον, ο{τω δX φιλ'στοργον, ο{τω δX [φελWc τA 4πιτηδε7ων τρο-
φBων ε!ς τG παιδ7α εPπορWσαι.
8 TA διN .νειρEτων βοηθ0µατα δοθWναι Sλλα τε καJ Yς µ; πτ*ειν
αRµα καJ µ; !λιγγιiν, καJ τA τοH 4ν Kαι0τkη †“rσπερ χρ0σηc”†
Vπως τε 4πεθ*µησα φιλοσοφ7ας, µ; 4µπεσεMν εqς τινα σοφιστ0ν,
µηδX [ποκαθ7σαι 4πJ τοnς συγγραφεMς,† l συλλογισµοnς [ναλ*-
ειν, l περJ τG µετεωρολογικG καταγ7νεσθαι. πEντα γGρ ταHτα
‘θεIν βοηθIν καJ τ*χης δεMτα7 <τινος>.’
TG 4ν KουEδοις πρAς τZI Γρhανο*hα. αa
34
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Aã
Στο>ς θεο>ς `φε<λω ?κ@µη τ@ Uτι δEν Mρθα σE Oπαφ2 µE τ2ν
Bενεδ<κτη µ2τε µE τ@ν Θε@δοτο ?λλ& κα< OπανEκτησα τ2ν Bγε<α
µου µετ& τ2ν προσβολ2 µου ?π@ τ@ Oρωτικ@ π&θος. Kα< τ@ Uτι, jν
κα< ε3χα `ργισθ8 πολλEς φορEς µE τ@ν Pο>στικο, δEν =κανα κ&τι
γι& τ@ ;ποHο θ& µετ&νοιωνα. T@ Uτι : µητEρα µου, πο> θ& πEθαινε
νEα, πEρασε µαζ< µου τ& τελευταHα της χρ@νια.
!Oσες φορEς θEλησα ν& βοηθ2σω κ&ποιον φτωχ@ n κ&ποιον
jλλον πο> ε3χε ?ν&γκη, δEν µE jκουσαν ποτE ν& λEω Uτι δEν =χω
χρ2µατα γι& ν& γ<νη αDτ@. Kα< τ@ Uτι δEν µοK συνEβη ν& βρεθ_ σE
παρ@µοια ?ν&γκη ν& ζητ2σω χρ2µατα ?π@ jλλον.
T@ Uτι =χω τEτοια γυναHκα, πολ> Bπ&κουη, πολ> φιλ@στοργη,
πολ> Yπλ8u τ@ Uτι πEτυχα καλο>ς ?νατροφεHς γι& τ& παιδι& µου.
T@ Uτι µE τ& zνειρα µοK χορηγ2θηκαν κα< jλλα βοηθ2µατα
π.χ. ν& µ2 κ&νω αNµ@πτυσι, ν& µ2 αSσθ&νωµαι pλιγγο κα< αDτ@ =γι-
νε στ2ν Kαι2τη µE µορφ2 χρησµοK17.
Kα< τ@ Uτι, Uταν στρ&φηκα πρ@ς τ2ν φιλοσοφ<α, δEν =πεσα σE
κανEνα σοφιστ2 κα< δEν ?σχολ2θηκα µE συγγρ&µµατα συγγρα-
φEων, µE τ2ν ?ν&λυσι συλλογισµ_ν n τ2ν yρµηνε<α τ_ν φυσικ_ν
φαινοµEνων.
!Oλα τ& `φε<λω στο>ς θεο>ς, γιατ< Uλα αDτ& χρει&ζονται τ2ν
βο2θεια τ_ν θε_ν κα< τ8ς τ>χης.
(ADτ& τ& =γραψα στ2ν χ5ρα τ_ν Kου&δων κοντ& στ@ν Γρα-
νο>α).
17. rσπερ χρ0ση rσπερ χρησµ'ν.
35
 BIBΛION Bv
αa. †Eωθεν προλBγειν #αυτZIc συντε*ξοµαι περιBργZω, [χαρ7στZω,
<βριστkW, δολερZI, βασκEνZω, [κοινων0τZω. πEντα ταHτα συµβBβη-
κεν 4κε7νοις παρG τ;ν Sγνοιαν τIν [γαθIν καJ κακIν. 4γ‡ δX τε-
θεωρηκ‡ς τ;ν φ*σιν τοH [γαθοH, Vτι καλ'ν, καJ τοH κακοH, Vτι
α!σχρ'ν, καJ τ;ν αPτοH τοH ~µαρτEνοντος φ*σιν, Vτι µοι συγγε-
ν0ς, οPχJ αvµατος l σπBρµατος τοH αPτοH, [λλG νοH καJ θε7ας
[ποµο7ρας µBτοχος, ο]τε βλαβWναι <π' τινος αPτIν δ*ναµαιc
α!σχρZI γEρ µε οPδεJς περιβαλεMc ο]τε .ργ7ζεσθαι τZI συγγενεM δ*-
ναµαι ο]τε [πBχθεσθαι αPτZI. γεγ'ναµεν γGρ πρAς συνεργ7αν, Yς
π'δες, Yς χεMρες, Yς βλBφαρα, Yς οw στοMχοι τIν Sνω καJ κEτω
.δ'ντωνc τA οˆν [ντιπρEσσειν [λλ0λοις παρG φ*σινc [ντιπρα-
κτικAν δX τA [γανακτεMν καJ [ποστρBφεσθαι.
βa. †O τ7 ποτε τοHτ' ε!µι, σαρκ7α 4στJ καJ πνευµEτιον καJ τA Dγε-
µονικ'ν. Sφες τG βιβλ7αc µηκBτι σπIc οP δBδοται. [λλN Yς eδη [πο-
θνk0σκων τIν µXν σαρκ7ων καταφρ'νησονc λ*θρος καJ .στEρια
καJ κροκ*φαντος 4κ νε*ρων, φλεβ7ων, [ρτηριIν πλεγµEτιον. θB-
ασαι δX καJ τA πνεHµα, oποM'ν τ7 4στινc Sνεµοςc οPδX [εJ τA αPτ',
[λλG πEσης rρας 4ξεµο*µενον καJ πEλιν mοφο*µενον. τρ7τον
οˆν 4στJ τA Dγεµονικ'ν. pδε 4πινο0θητιc γBρων εdc µηκBτι τοHτο
36
BIBΛION B-
α. Πρ<ν ξηµερ5ση ν& προετοιµ&ζης τ@ν yαυτ@ σου µE τ2ν yξ8ς
σκEψι: MπορεH ν& συναντ2σω Oνοχλητικο>ς, δολ<ους, φθονερο>ς,
?κοιν5νητους ?νθρ5πους. !Oλες αDτEς οN ?δυναµ<ες Bπ&ρχουν
σZ Oκε<νους, Oπειδ2 δEν γνωρ<ζουν τ@ ?γαθ@ κα< τ@ κακ@u OµEνα
Uµως, πο> γνωρ<ζω τ2ν φ>σι τοK ?γαθοK κα< τοK κακοK, Uτι τ@
µEν Jνα ε3ναι καλ@, τ@ δE jλλο αSσχρ@ κα< OπιπλEον γνωρ<ζω κα<
τ2ν φ>σι αDτοK πο> σφ&λλει, Uτι µοK ε3ναι συγγεν2ς zχι γιατ< προ-
Eρχοµαι ?π@ τ@ pδιο αµα n σπEρµα, ?λλ& Oπειδ2 προEρχοµαι ?π@
τ@ν pδιο νοK κα< =χει κα< OκεHνος κ&ποιο µEρος θεHο, δEν ε3ναι δυ-
νατ@ν ν& µE βλ&ψη κανε<ς ?π@ Oκε<νους, κανε<ς δηλαδ2 δEν θ& µE
περιβ&λη µE τ@ α3σχος.
Olτε µπορ_ ν& `ργ<ζωµαι Oναντ<ον τοK συγγενοKς µου οlτε
ν& τ@ν ?ποφε>γω, δι@τι =χοµε γεννηθ8 γι& ν& συνεργασθοKµε,
Uπως τ& π@δια, τ& χEρια, τ& βλEφαρα, Uπως : Oπ&νω κα< κ&τω
`δοντοστοιχ<α.
T@ ν& OνοχλοKµε λοιπ@ν ; Jνας τ@ν jλλον ε3ναι ?ντ<θετο µE τ2ν
φ>σι. T@ ν& ?γανακτοKµε κα< ν& ?ποστρEφεται ; Jνας τ@ν jλλον
ε3ναι ?ντ<θετο πρ@ς τ@ =ργο µας.
β. !Oποια κα< jν ε3ναι : βαθ>τερη οDσ<α µου, τρ<α ε3ναι τ& βα-
σικ& στοιχεHα µουu : σ&ρκα, : πνο2 : ζωϊκ2 κα< τ@ πνεKµα.
M2 ?κοKς τ< λEνε τ& βιβλ<αu µ2 παρασ>ρεσαι περισσ@τερο. ∆Eν
OπιτρEπεταιu ?λλ& σ&ν jνθρωπος πο> πρ@κειται ν& πεθ&νης
αDτ2 τ2ν στιγµ2, περιφρ@νησε τ2ν σ&ρκα. E3ναι λ&σπη κα< κ@κ-
καλα κα< σ>µπλεγµα ?π@ νεKρα, φλEβες κα< ?ρτηρ<ες.
Kο<ταξε µετ& τ< ε3ναι : ζωικ2 πνο2: jνεµος πο> δEν ε3ναι π&-
ντα ; pδιος, ?λλ& τ@ν βγ&ζεις διαρκ_ς ?π@ τ@ στ@µα σου κα< τ@ν
ρουφoς ξαν&. Tρ<το ε3ναι τ@ πνεKµα. Πρ@σεχεu ε3σαι γEροςu µ2 τ@
37
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
4Eσkης δουλεHσαι, µηκBτι καθN oρµ;ν [κοινQνητον νευροσπα-
στηθWναι, µηκBτι τA εwµαρµBνον l παρAν δυσχερiναι l µBλλον
[ποδ*ρεσθαι.
γa. TG τIν θεIν προνο7ας µεστE, τG τWς τ*χης οPκ Sνευ φ*σεως
l συγκλQσεως καJ 4πιπλοκWς τIν προνο7hα διοικουµBνων. πEντα
4κεMθεν mεMc πρ'σεστι δX τA [ναγκαMον, καJ τA τZI VλZω κ'σµZω συµ-
φBρον, οx µBρος εd. παντJ δX φ*σεως µBρει [γαθ'ν, t φBρει D τοH
Vλου φ*σις, καJ t 4κε7νης 4στJ σωστικ'ν. σQζουσι δX κ'σµον,
rσπερ αw τIν στοιχε7ων, ο{τως καJ αw τIν συγκριµEτων µεταβο-
λα7. ταHτE σοι [ρκε7τω, ε! δ'γµατE 4στι. τ;ν δX τIν βιβλ7ων δ7ψαν
mMψον, vνα µ; γογγ*ζων [ποθEνkης, [λλG vλεως, [ληθIς, καJ [πA
καρδ7ας εPχEριστος τοMς θεοMς.
δa. MBµνησο, 4κ π'σου ταHτα [ναβEλλkη, καJ oποσEκις προθε-
σµ7ας λαβ‡ν παρG τIν θεIν οP χρh i αPταMς. δεM δX eδη ποτX
α!σθBσθαι, τ7νος κ'σµου µBρος εd, καJ τ7νος διοικοHντος τAν κ'-
σµον [π'ρροια <πBστηςc καJ Vτι Vρος 4στ7 σοι περιγεγραµµBνος
τοH χρ'νου, Zp 4Gν ε!ς τA [παιθριEσαι µ; χρ0σkη, ο!χ0σεται, καJ
ο!χ0σkη, καJ αˆθις οPκ \ξεσται.
εa. ΠEσης rρας φρ'ντιζε στιβαρIς, Yς jPωµαMος καJ Sρρην, τA
4ν χερσJ µετG τWς [κριβοHς καJ [πλEστου σεµν'τητος καJ φιλο-
στοργ7ας καJ 4λευθερ7ας καJ δικαι'τητος πρEσσεινc καJ σχολ;ν
σαυτZI [πA πασIν τIν Sλλων φαντασιIν πορ7ζειν. ποριεMς δB, yν
Yς 4σχEτην τοH β7ου #κEστην πρiξιν 4νεργkWς [πηλλαγµBνην πE-
σης ε!και'τητος καJ 4µπαθοHς [ποστροφWς [πA τοH αwροHντος
λ'γου καJ <ποκρ7σεως καJ φιλαυτ7ας καJ δυσαρεστ0σεως πρAς
τG συµµεµοιραµBνα. oρhiς, πIς .λ7γα 4στ7ν, pν κρατ0σας τις δ*-
18. ZAντ< [πολ*εσθαι προτιµητEα : γραφ2 <ποδε7σασθαι.
38
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
?φ2σης ν& γ<νη BπηρEτης µ2τε ν& παρασ>ρεται ?π@ τ<ς Oπιθυµ<ες
σου τ<ς ?ντ<θετες πρ@ς τ@ κοινωνικ@ συµφEρονu µ2τε ν& ?γανα-
κτ8ς γι& τ2ν µοHρα n τ@ παρ@ν n ν& ?ντιµετωπ<ζης µE φ@βο τ@ µEλ-
λον18.
γ.T& =ργα τ_ν θε_ν τ& χαρακτηρ<ζει : θε<α πρ@νοια.T& =ργα
τ8ς τ>χης δEν ε3ναι ?φ>σικα οlτε ?ν&ρµοστα πρ@ς OκεHνα πο>
διοικοKνται ?π@ τ2ν θε<α πρ@νοια. T& π&ντα ?π@ OκεH πηγ&-
ζουν.
FYπ&ρχει Oκτ@ς αDτ_ν (τ8ς θε<ας προνο<ας κα< τ8ς τ>χης) :
?ν&γκη κα< τ@ συµφEρον Uλου τοK κ@σµου, τοK ;πο<ου ε3σαι µE-
ρος. Γενικ& ?γαθ@ ε3ναι OκεHνο πο> παρουσι&ζει : φ>σις τοK σ>µ-
παντος κα< OκεHνο πο> ?ποβλEπει στ2ν διατ2ρησ< της. ∆ιατηροKν
δE τ@ν κ@σµο οN µεταβολEς τ_ν Yπλ_ν στοιχε<ων κα< τ_ν συνθE-
των σωµ&των.
ADτ& ν& σE NκανοποιοKν, δι@τι ε3ναι βασικEς ?λ2θειεςu σβ8σε
τ2ν δ<ψα τ_ν βιβλ<ων γι& ν& µ2 πεθ&νης µE θλHψι, ?λλ& µE γαλ2νη
κα< πραγµατικ2 κα< ;λ@ψυχη εDγνωµοσ>νη πρ@ς το>ς θεο>ς.
δ. ΣκEψου π@σες φορEς =χεις ?ναβ&λει αDτ& τ& πρ&γµατα κα<
π@σες φορEς δEν χρησιµοπο<ησες τ& χρονικ& περιθ5ρια πο> σοK
=δωσαν οN θεο<. E3ναι ?ν&γκη OπιτEλους ν& καταλ&βης Uτι Bπ&ρ-
χουν RρισµEνα Uρια χρονικ& γι& σEνα τ& ;ποHα, O&ν δEν τ& Oκµε-
ταλλευτ8ς γι& ν& ?ποµακρ>νης τ& σκοτ&δια, θ& χαθοKν κα< θ&
σE Oξαφαν<σουν κα< δEν θ& OπανEλθουν ποτE.
ε. ∆ιαρκ_ς ν& Oπιδι5κης µE σθEνος σ&ν PωµαHος κα< σ&ν
jνδρας ν& Oκτελ8ς OκεHνο πο> σοK =χουν ?ναθEσει, δηλαδ2 µE
πραγµατικ2 κα< εSλικριν8 σοβαρ@τητα κα< ?γ&πη κα< Oλευθερ<α
πνε>µατος κα< δικαιοσ>νη. Kα< ν& ?ποµακρ>νης τ@ν yαυτ@ σου
?π@ κ&θε jλλη σκEψι. Θ& τ@ Oπιτ>χης O&ν Oκτελ8ς κ&θε σου
πρoξι σ&ν ν& ε3ναι : τελευτα<α τ8ς ζω8ς σου, ?παλλαγµEνη δηλα-
δ2 ?π@ τ2ν Oπιπολαι@τητα, τ2ν παρ&λογη ?ποστροφ2 πρ@ς τ@ν
νοK, τ2ν Bποκρισ<α, τ2ν φιλαυτ<α κα< τ2ν ?γαν&κτησι πρ@ς OκεHνα
πο> καθορ<ζονται ?π@ τ2ν µοHρα. BλEπεις π@σα λ<γα ε3ναι OκεHνα
39
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ναται ε]ρουν καJ θεουδW βιIσαι β7ονc καJ γGρ οw θεοJ πλBον
οPδXν [παιτ0σουσι παρG τοH ταHτα φυλEσσοντος.
ga . †Yβριζε, {βριζε α<τ0ν, ‰ ψυχ0c τοH δX µιµWσαι σεαυτ;ν
οPκBτι καιρAν ξειςc εRς † γGρ o β7ος #κEστZω οxτος δB σοι σχεδAν
δι0νυσται µ; α!δουµBνkη σεαυτ0ν, [λλN 4ν ταMς Sλλων ψυχαMς τιθε-
µBνη τ;ν σ;ν εPµοιρ7αν.
ζa. Περισπhi τ7 σε τG \ξωθεν 4µπ7πτοντα; καJ σχολ;ν πEρεχε σε-
αυτZI τοH προσµανθEνειν [γαθ'ν τι, καJ παHσαι mεµβ'µενος. eδη
δX καJ τ;ν #τBραν περιφορGν φυλακτBον. ληροHσι γGρ καJ διG
πρEξεων οw κεκµηκ'τες τZ I β7Z ω καJ µ; \χοντες σκοπ'ν, 4φN Vν
πiσαν oρµ;ν καJ καθEπαξ φαντασ7αν [πευθ*νουσιν.
ηa. ΠαρG µXν τA µ; 4φιστEνειν, τ7 4ν τkW Sλλου ψυχkW γ7νεται, οP
mαδ7ως τις Šφθη κακοδαιµονIνc τοnς δX τοMς !δ7ας ψυχWς κιν0µα-
σι µ; παρακολουθοHντας [νEγκη κακοδαιµονεMν.
θa. Tο*των [εJ δεM µεµνWσθαι, τ7ς D τIν Vλων φ*σις, καJ τ7ς D
4µ0, καJ πIς α{τη πρAς 4κε7νην \χουσα, καJ oποM'ν τι µBρος oπο7-
ου τοH Vλου οˆσαc καJ Vτι οPδεJς o κωλ*ων τG [κ'λουθα τkW φ*-
σει, Oς µBρος εd, πρEσσειν τε [εJ καJ λBγειν.
ιa. Φιλοσ'φως o Θε'φραστος, 4ν τkW συγκρ7σει τIν ~µαρτηµE-
των, Yς Sν τις κοιν'τερον τG τοιαHτα συγκρ7νειε, φησJ βαρ*τερα
40
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
πο> χρει&ζεται ν& καταλ&βης, γι& ν& µπορ8ς ν& ζ2σης ζω2 nρεµη
κα< θεοσεβ8!
∆ι@τι κα< οN θεο< δEν θ& ζητ2σουν τ<ποτε περισσ@τερο ?π@
OκεHνον πο> θ& τηρ2ση αDτ&.
ς. Περιφρ@νησε, περιφρ@νησε τ@ν yαυτ@ σου, ψυχ2 µου! ∆Eν
θ& =χης, µετ& ?π@ λ<γο, χρ@νο γι& ν& τ@ν περιποιηθ8ς. E3ναι λ<γη :
ζω2 γι& τ@ν καθEνα. ADτ2 σχεδ@ν =χει διανυθ8 ?π@ σEνα, χωρ<ς
ν& µ&θης ν& σEβεσαι τ@ν yαυτ@ σου, Oπειδ2 τοποθετοKσες τ2ν δι-
κ2 σου εDτυχ<α στ<ς ψυχEς τ_ν jλλων.
ζ. Γιατ< σE OνοχλοKν Uσα προEρχονται ?π@ OξωτερικEς αSτ<ες;
∆_σε καιρ@ στ@ν yαυτ@ σου ν& µ&θη ?κ@µη κ&τι καλ@ κα< π&ψε
ν& σπαταλoς τ@ν χρ@νο σου χωρ<ς σκοπ@.
∆ι@τι λEνε ?νοησ<ες κα< OκεHνοι πο> µE τ<ς πρ&ξεις των =χουν
κουρασθ8 ?π@ τ2ν ζω2 κα< δEν =χουν κανEνα σκοπ@, γι& ν& ?φιε-
ρ5σουν σZ αDτ@ν Uλη τ2ν Oσωτερικ2 τους ;ρµ2 κα< γενικ& τ2ν
σκEψι τους.
η. ∆>σκολα θ& µποροKσες ν& βρ8ς κ&ποιον ν& BποφEρη, Oπει-
δ2 δEν µαθα<νει τ< γ<νεται στ2ν ψυχ2 τοK jλλου. ZEκεHνοι Uµως
πο> δEν παρακολουθοKν τ& διαφEροντα τ8ς δικ8ς των ψυχ8ς
ε3ναι yπ@µενο ν& ε3ναι δυστυχεHς.
θ. ΠρEπει π&ντα ν& =χης BπZ zψι σου τ& yπ@µενα: «Ποι& ε3ναι :
φ>σις τοK σ>µπαντος κα< ποι& ε3ναι : δικ2 σου, ποι& ε3ναι : σχE-
σις της µZ Oκε<νη κα< τ< µEρος τοK σ>µπαντος ε3ναιu κα< ν& ξEρης Uτι
δEν σE Oµποδ<ζει κανε<ς ν& κ&νης κα< ν& λEς π&ντα OκεHνα πο>
ε3ναι σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι τ8ς ;πο<ας ε3σαι µEρος».
ι. Πολ> φιλοσοφηµEνα ; Θε@φραστος19, στ2ν προσπ&θει& του
ν& συγκρ<νη τ& mθικ& σφ&λµατα - Rς ν& Mταν δυνατ@ν ν& συγκρ<-
νη κανε<ς αDτ& µE τρ@πο ?φελ8 - λEγει Uτι ε3ναι βαρ>τερα Uσα γ<-
19. Θε@φραστοςu Oγενν2θη περ< τ@ 372 π.X. στ2ν ZEρεσσ@ τ8ς ΛEσβουu Bπ8ρξε µαθη-
τ2ς τοK Πλ&τωνος κα< τοK ZAριστοτEλους µετ& τ@ν θ&νατο τοK ;πο<ου ?νEλαβε τ2ν
διε>θυνσι τοK Λυκε<ου (322-287 π.X.).
41
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
εdναι τG κατN 4πιθυµ7αν πληµµελο*µενα τIν κατG θυµ'ν. o γGρ
θυµο*µενος µετE τινος λ*πης καJ λεληθυ7ας συστολWς φα7νεται
τAν λ'γον [ποστρεφ'µενοςc o δX κατN 4πιθυµ7αν ~µαρτEνων, <φN
DδονWς DττQµενος, [κολαστ'τερ'ς πως φα7νεται καJ θηλ*τερος
4ν ταMς ~µαρτ7αις. .ρθIς οˆν καJ φιλοσοφ7ας [ξ7ως \φη, µε7ζονος
4γκλ0µατος \χεσθαι τA µεθN DδονWς ~µαρταν'µενον eπερ τA µετG
λ*πηςc Vλως τε o µXν προηδικηµBνZω µiλλον \οικε καJ διG λ*πης
ƒναγκασµBνZω θυµωθWναιc o δX αPτ'θεν πρAς τA [δικεMν rρµη-
ται, φερ'µενος 4πJ τA πρiξα7 τι κατN 4πιθυµ7αν.
ιαa. jΩς eδη δυνατοH Œντος 4ξιBναι τοH β7ου, ο{τως καστα ποι-
εMν καJ λBγειν καJ διανοεMσθαι. τA δX 4ξ [νθρQπων [πελθεMν, ε! µXν
θεοJ ε!σ7ν, οPδXν δειν'νc κακZI γEρ σε οPκ yν περιβEλοιενc ε! δX
eτοι οPκ ε!σ7ν, l οP µBλει αPτοMς τIν [νθρωπε7ων, τ7 µοι ζWν 4ν κ'-
σµZω κενZI θεIν l προνο7ας κενZI; [λλG καJ ε!σ7, καJ µBλει αPτοMς
τIν [νθρωπε7ωνc καJ τοMς µXν κατN [λ0θειαν κακοMς vνα µ; περιπ7-
πτk η o Sνθρωπος, 4πN αPτZ I τA πiν \θεντοc τIν δX λοιπIν εq τι
κακAν @ν, καJ τοHτο yν προε7δοντο, vνα 4πJ παντJ k@ τA µ; περιπ7-
πτειν αPτZI. t δX χε7ρω µ; ποιεM Sνθρωπον, πIς yν τοHτο β7ον
[νθρQπου χε7ρω ποι0σειεν; ο]τε δX κατN Sγνοιαν ο]τε ε!δυMα µBν,
µ; δυναµBνη δX προφυλEξασθαι l διορθQσασθαι ταHτα, D τIν
Vλων φ*σις παρεMδεν Sνc ο]τε yν τηλικοHτον }µαρτεν eτοι παρN
[δυναµ7αν l παρN [τεχν7αν, vνα τG [γαθG καJ τG κακG 4π7σης τοMς
τε [γαθοMς [νθρQποις καJ τοMς κακοMς πεφυρµBνως συµβα7νkη.
θEνατος δB γε καJ ζω0, δ'ξα καJ [δοξ7α, π'νος καJ Dδον0,
42
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
νονται ?π@ τ<ς Oπιθυµ<ες ?π@ OκεHνα πο> γ<νονται ?π@ `ργ2. ∆ι@τι
; |ργισµEνος ?ποφε>γει τ<ς Bποδε<ξεις τ8ς λογικ8ς µE λ>πη κα<
µE κρυφ2 ντροπ2, OκεHνος Uµως πο> πEφτει σE mθικ@ παρ&πτωµα
?π@ Oπιθυµ<α κα< ?π@ τ2ν :δον2 νικιEται κα< φα<νεται περισσ@τε-
ρο ?κ@λαστος κα< περισσ@τερο Oπιρρεπ2ς στ2ν Yµαρτ<α. ZOρθ&
λοιπ@ν κα< ?ντ&ξια τ8ς φιλοσοφ<ας ε3πε Uτι ε3ναι περισσ@τερο
Oγκληµατικ@ τ@ σφ&λµα πο> συνοδε>εται ?π@ :δον2 ?π@ OκεHνο
πο> συνοδε>εται ?π@ λ>πη. Γενικ& αDτ@ς φα<νεται ν& =χη ?δι-
κηθ8 προηγουµEνως κα< ν& =χη ?ναγκασθ8 ν& θυµ5σηu Oν_ ;
jλλος µ@νος του =χει στραφ8 πρ@ς τ2ν ?δικ<α κα< παρασ>ρεται
?π@ τ2ν Oπιθυµ<α πρ@ς RρισµEνες OνEργειες.
ια. N& Oνεργ8ς, ν& µιλoς κα< ν& σκEπτεσαι µE τ2ν SδEα Uτι ε3ναι
Oνδεχ@µενο πλEον ν& φ>γης ?π@ τ2ν ζω2. FH ?ναχ5ρησις ?π@ τ2ν
ζω2, O&ν µEν Bπ&ρχουν θεο<, δEν ε3ναι καθ@λου φοβερ@ν. ∆ι@τι
?ποκλε<εται ν& σE =ρριχναν αDτο< σE συµφορ&. ZE&ν Uµως n δEν
Bπ&ρχουν θεο< n δEν OνδιαφEρονται γι& τ@ν jνθρωπο, γιατ< ν&
ζ8ς σZ Jνα κ@σµο χωρ<ς θεο>ς κα< χωρ<ς θε<α πρ@νοια; ZAλλ& κα<
Bπ&ρχουν θεο< κα< φροντ<ζουν γι& τ@ν jνθρωπο. ]Eδωσαν µ&λι-
στα στ@ν jνθρωπο Uλη τ2ν δ>ναµι γι& ν& µ2 πEφτη σE πραγµατι-
κ2 δυστυχ<α.
ZE&ν ?π@ τ& jλλα πο> συµβα<νουν Mταν κ&τι κακ@ κα< τοKτο
θ& τ@ προEβλεπαν γι& ν& Bπ&ρχη : δυνατ@τητα ν& µ2 πEφτη ;
jνθρωπος σZ αDτ@.
ZAλλ& U,τι δEν κ&νει τ@ν jνθρωπο χειρ@τερο, π_ς θ& Mταν δυ-
νατ@ν αDτ@ τ@ pδιο ν& κ&νη τ2ν ζω2 του χειρ@τερη; ∆Eν θ& τ@ πα-
ρEβλεπε αDτ@ : φ>σις τοK Σ>µπαντος οlτε ?π@ jγνοια οlτε Oπει-
δ2 τ& γν5ριζε µEν, ?λλ& δEν µποροKσε ν& προλ&βη n ν& διορθ5-
ση αDτ@. Olτε θ& µποροKσε ν& κ&νη τ@σο µεγ&λο λ&θος ?π@
?δυναµ<α n ?π@ ?δεξι@τητα, ν& συµβα<νουν δηλαδ2 τ& ?γαθ&
κα< τ& κακ& Oξ pσου κα< εSς το>ς κακο>ς κα< το>ς καλο>ς χωρ<ς
καµµι& δι&κρισι. ZAλλ& ; θ&νατος βEβαια κα< : ζω2, : δ@ξα κα< :
?δοξ<α, ; π@νος κα< : χαρ&, ; πλοKτος κα< : φτ5χεια, Uλα αDτ&
43
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
πλοHτος καJ πεν7α, πEντα ταHτα 4π7σης συµβα7νει [νθρQπων
τοMς τε [γαθοMς καJ τοMς κακοMς ο]τε καλG Œντα ο]τε α!σχρE. ο]τN
[ρN [γαθG ο]τε κακE 4στιν.
ιβa. ΠIς πEντα ταχBως 4ναφαν7ζεται, τZI µXν κ'σµZω αPτG τG
σQµατα, τZI δX α!Iνι αw µνWµαι αPτIνc οRE 4στι τG α!σθητG πEντα
καJ µEλιστα τG Dδονk W δελεEζοντα l τZ I π'νZ ω φοβοHντα l τZ I
τ*φZ ω διαβεβοηµBνα, πIς εPτελWc καJ εPκαταφρ'νητα καJ
mυπαρG καJ ε]φθαρτα καJ νεκρE, νοερiς δυνEµεως 4φιστEναι. τ7
ε!σιν οxτοι, pν αw <πολ0ψεις καJ αw φωναJ τ;ν εPδοξ7αν <παρB-
χουσι>. τ7 4στι τA [ποθανεMν, καJ Vτι, 4Eν τις αPτA µ'νον qδkη καJ τZI
µερισµZI τWς 4ννο7ας διαλ*σkη τG 4µφανταζ'µενα αPτZI, οPκBτι
Sλλο τι <πολ0ψεται αPτA εdναι l φ*σεως \ργονc φ*σεως δX \ργον
εq τις φοβεMται, παιδ7ον 4στ7νc τοHτο µBντοι οP µ'νον φ*σεως
\ργον 4στ7ν, [λλG καJ συµφBρον αPτkW. πIς sπτεται θεοH Sνθρω-
πος, καJ κατG τ7 #αυτοH µBρος, καJ †Vταν πIς [\χkη] διακBηται† τA
τοH [νθρQπου τοHτο µ'ριον.
ιγa. OPδXν [θλιQτερον τοH πEντα κ*κλZω 4κπεριερχοµBνου, καJ
“τG νBρθεν γiς”, φησ7ν, “4ρευνIντος,” καJ τG 4ν ταMς ψυχαMς τIν
πλησ7ον διG τεκµEρσεως ζητοHντος, µ; α!σθοµBνου δB, Vτι [ρκεM
πρAς µ'νZω τZI \νδον #αυτοH δα7µονι εdναι καJ τοHτον γνησ7ως θε-
ραπε*ειν. θεραπε7α δX αPτοH, καθαρAν πEθους διατηρεMν καJ
ε!και'τητος καJ δυσαρεστ0σεως τWς πρAς τG 4κ θεIν καJ [νθρQ-
πων γιν'µενα. τG µXν γGρ 4κ θεIν α!δBσιµα δι’ [ρετ0νc τG δX 4ξ
44
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
συµβα<νουν Oξ pσου στο>ς ?γαθο>ς κα< το>ς κακο>ς, Oπειδ2 δEν
ε3ναι οlτε mθικ& οlτε αSσχρ&. FEποµEνως δEν ε3ναι οlτε ?γαθ&
οlτε κακ&.
ιβ. Π@σο γρ2γορα Oξαφαν<ζονται Uλαu µEσα στ@ν κ@σµο τ&
pδια τ& σ5µαταu στ@ν χρ@νο οN ?ναµν2σεις αDτ_ν, δηλαδ2 τ_ν
αSσθητ_ν Uλων κα< προπ&ντων αDτ_ν πο> µoς δελε&ζουν µE τ2ν
χαρ& τους, µoς Oκφοβ<ζουν µE τ@ν π@νο τους n µoς συγκλον<ζουν
µE τ2ν ?λαζονε<α τους. Kο<ταξε π@σο µηδαµιν& κα< jξια περι-
φρον2σεως κα< αSσχρ& κα< π@σο εlκολα φθε<ρονται κα< Uτι δEν
=χουν ζω2.
T< ε3ναι αDτο< τ_ν ;πο<ων οN γν_µες κα< οN ζητωκραυγEς δηµι-
ουργοKν τ2ν καλ2 φ2µη;
T< ε3ναι ; θ&νατος, σκEψου Uτι O&ν κανε<ς κα< µ@νον αDτ@ν
?ναλ>ση κα< µE τ2ν ?ν&λυσι τ8ς Oννο<ας διαλ>ση Uσα ?ποδ<δο-
νται σZ αDτ@ν, δEν θ& καταλ2ξη σE κανEνα jλλο συµπEρασµα πα-
ρ& µ@νον Uτι ε3ναι =ργο τ8ς φ>σεως, O&ν δE κ&ποιος φοβoται τ@
=ργο τ8ς φ>σεως ε3ναι παιδ<. FO θ&νατος Uµως δEν ε3ναι µ@νον τ8ς
φ>σεως, ?λλ& κα< κ&τι πο> τ2ν |φελεH. Kο<ταξε π_ς πλησι&ζει
τ@ν θε@ ; jνθρωπος κα< µE ποι@ µEρος τοK yαυτοK του, κα< γενικ&
σE ποι& κατ&στασι βρ<σκεται αDτ@ τ@ ?νθρ5πινο µ@ριο.
ιγ. ∆Eν ε3ναι τ<ποτε πι@ jθλιο ?π@ OκεHνον ; ;ποHος τ& π&ντα κυ-
κλικ& Oξετ&ζει κα< Oρευνo Uσα βρ<σκονται κ&τω ?π@ τ2ν γ8 (λE-
γει)20 κα< ζητεH ν& µ&θη µE συλλογισµο>ς Uσα κρ>βονται στ2ν ψυχ2
τοK πλησ<ον του κα< δEν καταλαβα<νει Uτι ε3ναι µεγ&λο =ργο ν&
?σχολ8ται µ@νο µE τ@ν Oσωτερικ@ του δα<µονα κα< ν& λατρε>η
αDτ@ν µE εSλικρ<νειαu λατρε<α δE αDτοK ε3ναι ν& τ@ν διατηρ8ς ?µ@-
λυντο ?π@ τ@ π&θος κα< ?π@ τ2ν ?περισκεψ<α κα< τ2ν ?γαν&κτησι
γι& Uσα συµβα<νουν Oκ µEρους τ_ν θε_ν κα< τ_ν ?νθρ5πων.
∆ι@τι Uσα µEν προEρχονται ?π@ το>ς θεο>ς ε3ναι jξια σεβα-
σµοK γι& τ2ν τελει@τητ& τους κα< Uσα προEρχονται ?π@ το>ς
20. νBρθεν γW: Π<νδαρος.
45
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
[νθρQπων φ7λα διG συγγBνειαν, \στι δX Vτε καJ τρ'πον τινG 4λε-
εινG διN Sγνοιαν [γαθIν καJ κακIνc οPκ 4λEττων D π0ρωσις α{τη
τWς στερισκο*σης τοH διακρ7νειν τG λευκG καJ µBλανα.
ιδa. Kyν τρισχ7λια \τη βιQσεσθαι µBλλkης, καJ τοσαυτEκις µ*ρια,
Vµως µBµνησο Vτι οPδεJς Sλλον [ποβEλλει β7ον l τοHτον tν ζkWc
οPδX Sλλον ζkW l tν [ποβEλλει. ε!ς ταPτA οˆν καθ7σταται τA µ0κι-
στον τZI βραχυτEτZω. τA γGρ παρAν πiσιν qσον, καJ τA [πολλ*µε-
νον οPκ qδιονc καJ τA [ποβαλλ'µενον ο{τως [καριαMον [ναφα7-
νεται. ο]τε γGρ τA παρZωχηκAς ο]τε τA µBλλον [ποβEλλοι Sν τις. t
γGρ οPκ \χει, πIς yν τοHτ' τις αPτοH [φBλοιτο; το*των οˆν τIν
δ*ο δεM µεµνWσθαιc #νAς µBν, Vτι πEντα 4ξ [ιδ7ου oµοειδW καJ [να-
κυκλο*µενα, καJ οPδXν διαφBρει π'τερον 4ν #κατAν \τεσιν l 4ν
διακοσ7οις l 4ν τZI [πε7ρZω χρ'νZω τG αPτE τις Œψεταιc #τBρου δB,
Vτι καJ o πολυχρονιQτατος καJ o τEχιστα τεθνηξ'µενος τA qσον
[ποβEλλει. τA γGρ παρAν 4στJ µ'νον, οx στερ7σκεσθαι µBλλει,
εqπερ γε \χει καJ τοHτο µ'νον κα7, t µ; \χει τις, οPκ [ποβEλλει.
ιεa. †Oτι πEνθ’ <π'ληψις. δWλα µXν γGρ τG πρAς τAν KυνικAν
M'νιµον λεγ'µεναc δWλον δX καJ τA χρ0σιµον τοH λεγοµBνου, 4Eν
τις αPτοH τA ν'στιµον µBχρι τοH [ληθοHς δBχηται.
ιga. jYβρ7ζει #αυτ;ν D τοH [νθρQπου ψυχ0, µEλιστα µBν, Vταν
[π'στηµα καJ οRον φHµα τοH κ'σµου, Vσον 4φ’ #αυτW, γBνηται. τA
46
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
?νθρ5πους ε3ναι προσφιλ8 γι& τ2ν συγγEνει& µας µZ αDτο>ς.
Kαµµι& φορ& κα< λυπηρ& γιατ< γ<νονται ?π@ jγνοια τ_ν ?γαθ_ν
κα< τ_ν κακ_ν. ∆Eν ε3ναι µικρ@τερη : τ>φλωσις αDτ2 ?π@ Oκε<νη
πο> σοK στερεH τ2ν δ>ναµι ν& διακρ<νης τ& λευκ& κα< τ& µαKρα.
ιδ. Kα< jν ?κ@µη πρ@κειται ν& ζ2σης Oπ< τρεHς χιλι&δες χρ@νια
κα< jλλες τ@σες µυρι&δες, Uµως µ2 ξεχνoς Uτι κανε<ς δEν χ&νει
jλλη ζω2 παρ& µ@νον αDτ2 πο> ζ8 κα< δEν ζ8 καµµι& jλλη παρ&
αDτ2 πο> χ&νει, συµπ<πτει λοιπ@ν αDτ@ πο> =χει τ@ µεγαλ>τερο
µ8κος µE OκεHνο πο> =χει τ@ Oλ&χιστο. E3ναι δηλαδ2 τ@ παρ@ν pσο
γι& Uλους, yποµEνως pσο ε3ναι κα< OκεHνο πο> χ&νεται, yποµEνως
OκεHνο πο> χ&νεται ?ποδεικν>εται µZ αDτ@ν τ@ν τρ@πο συντοµ5-
τατο. Γιατ< οlτε τ@ παρελθ@ν οlτε τ@ µEλλον θ& µποροKσε ν& χ&-
ση κανε<ς. Γιατ< αDτ@ πο> δEν =χει π_ς θ& µποροKσε κανε<ς ν& τοK
τ@ ?φαιρEση;
ADτ& τ& δ>ο λοιπ@ν πρEπει ν& τ& θυµoσαιu ?π@ τ@ Jνα µEρος
Uτι τ& π&ντα ε3ναι αSων<ως Uµοια κα< κ&νουν τ@ν γKρο κα< OπανEρ-
χονται π&λι κα< καθ@λου δEν διαφEρει jν θ& τ& βλEπη κανε<ς σE
δι&στηµα yκατ@ χρ@νων n διακοσ<ων n σE χρ@νο πο> δEν θ& =χη
τEλος, θ& Oξακολουθ8 π&ντα ν& βλEπη τ& pδια. ZAπ@ τ@ jλλο µEρος
Uτι κα< OκεHνος πο> θ& ζ2σει π&ρα πολλ& χρ@νια κα< OκεHνος πο>
θ& =χη πεθ&νει σE συντοµ5τατο χρ@νο χ&νουν τ@ pσο. Γιατ< τ@ πα-
ρ@ν Bπ&ρχει µ@νο, τ@ ;ποHο πρ@κειται ν& στερηθ8, OφZ Uσον βE-
βαια τοKτο µ@νο =χει κα< δEν χ&νει κανε<ς OκεHνο πο> δEν =χει.
ιε. «T@ πoν ε3ναι Bποκειµενικ2 κρ<σις» λEγει ; λ@γος πο> ?πο-
δ<δεται στ@ν M@νιµο21 τ@ν Kυνικ@. Kα< τοK ρητοK, Uµως, ?ποδει-
κν>ει κανε<ς τ2ν οDσ<α του µEσα στ& πλα<σια τ8ς ?λ2θειας.
ις. Προσβ&λλει τ@ν yαυτ@ της : ?νθρ5πινη ψυχ2 πρ@ π&ντων
Uταν µ@νη της γ<νεται ?π@στηµα κα< κατ& κ&ποιο τρ@πο «σπυρ<»
τοK κ@σµου.
21. Kυνικ@ς M@νιµοςu !Eλληνας φιλ@σοφος Oκ Συρακουσ_ν, µαθητ2ς τοK ∆ιογEνους
κα< τοK Kρ&τωνος. T@ν ?ναφEρει ; ∆ιογEνης ; ΛαEρτιος.
47
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
γGρ δυσχερα7νειν τινJ τIν γινοµBνων [π'στασ7ς 4στι τWς φ*σεως,
Oς 4ν µBρει <αw> #κEστου τIν λοιπIν φ*σεις περιBχονταιc \πειτα
δB, Vταν Sνθρωπ'ν τινα [ποστραφkW, l καJ 4ναντ7α φBρηται, Yς
βλEψουσα, οRα7 ε!σιν αw τIν .ργιζοµBνων. τρ7τον <βρ7ζει #αυτ0ν,
Vταν Dσσiται DδονWς l π'νου. τBταρτον, Vταν <ποκρ7νηται καJ
4πιπλEστως καJ [ναλ0θως τι ποιkW l λBγkη. πBµπτον, Vταν πρiξ7ν
τινα #αυτWς καJ oρµ;ν 4πN οPδBνα σκοπAν [φιkW, [λλG ε!κkW καJ
[παρακολουθ0τως oτιοHν 4νεργkW, δBον καJ τG µικρ'τατα κατG
τ;ν 4πJ τA τBλος [ναφορGν γ7νεσθαιc τBλος δX λογικIν ζZQων, τA
πεσθαι τZI τWς π'λεως καJ πολιτε7ας τWς πρεσβυτEτης λ'γZω καJ
θεσµZI.
ιζa . TοH [νθρωπ7νου β7ου o µXν χρ'νος, στιγµ0, D δX οPσ7α
mBουσα, D δX αqσθησις [µυδρE, D δX Vλου τοH σQµατος σ*γκρισις
ε]σηπτος, D δX ψυχ; m'µβος, D δX τ*χη δυστBκµαρτον, D δX φ0µη
Sκριτονc συνελ'ντι δX ε!πεMν, πEντα τG µXν τοH σQµατος ποταµ'ς,
τG δX τWς ψυχWς Œνειρος καJ τHφοςc o δX β7ος π'λεµος καJ ξBνου
4πιδηµ7αc D δX <στεροφηµ7α λ0θη. τ7 οˆν τA παραπBµψαι δυνEµε-
νον; ν καJ µ'νον φιλοσοφ7α. τοHτο δX 4ν τZI τηρεMν τAν \νδον δα7-
µονα [ν*βριστον καJ [σινW, DδονIν καJ π'νων κρε7σσονα, µηδXν
ε!κkW ποιοHντα µηδX διεψευσµBνως καJ µεθN <ποκρ7σεως, [νενδεW
τοH Sλλον ποιWσα7 τι l µ; ποιWσαιc \τι δX τG συµβα7νοντα καJ [πο-
νεµ'µενα δεχ'µενον, Yς 4κεMθBν ποθεν 4ρχ'µενα Vθεν αPτAς
@λθενc 4πJ πiσι δX τAν θEνατον vλεZω τkW γνQµkη περιµBνοντα, Yς
48
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
∆ι@τι τ@ ν& µ2 µπορ8 ν& BποφEρη κ&τι, ?πZ Uσα γ<νονται ε3ναι
Oπαν&στασις κατ& τ8ς φ>σεως, µEσα στ2ν ;πο<α περιλαµβ&νο-
νται οN φ>σεις Uλων τ_ν jλλων.
]Eπειτα προσβ&λλει τ@ν yαυτ@ της, Uταν ?ποφε>γη κ&ποιον
jνθρωπο n κα< Oνεργ8 Oχθρικ& µE σκοπ@ ν& τ@ν βλ&ψη, Uπως κ&-
νουν OκεHνοι πο> `ργ<ζονται.
Tρ<τον προσβ&λλει τ@ν yαυτ@ της Uταν κυριε>εται ?π@ τ2ν
:δον2 n τ@ν π@νο.
TEταρτον, Uταν Bποκρ<νεται κα< κ&νη n λEγη κ&τι µE προσπο<-
ησι κα< χωρ<ς εSλικρ<νεια.
ΠEµπτον, Uταν κ&ποια OνEργει& της δEν τ2ν κατευθ>νη πρ@ς
RρισµEνο σκοπ@, ?λλ& Oνεργ8 ?συλλ@γιστα κα< ?περ<σκεπτα,
Oν_ πρEπει ?κ@µη κα< οN πι@ ?σ2µαντες λεπτοµEρειες ν& γ<νω-
νται µE ?ναφορ& πρ@ς τ@ν τελικ@ σκοπ@. Tελικ@ς σκοπ@ς γι&
το>ς ?νθρ5πους ε3ναι ν& ?κολουθοKν το>ς ν@µους κα< το>ς κα-
ν@νες τ8ς πι@ παλιoς πολιτε<ας κα< τοK πι@ παλαιοK πολιτε>µα-
τος.
ιζ. T8ς ?νθρ5πινης ζω8ς : δι&ρκεια ε3ναι µ@νο µι& στιγµ2u :
οDσ<α της ε3ναι διαρκ2ς ρο2, : αpσθησ<ς της ?καθ@ριστη, : σ>στα-
σις τοK Uλου σ5µατος εlσηπτηu : δE ψυχ2 ;ρµ2 κα< κ<νησις, : δE
τ>χη ?νεξερε>νητη, : φ2µη ?νεξEλεγκτη.
Γενικ& Uλα, τ& µEν τοK σ5µατος ε3ναι ποτ&µι (νερ@), τ& δE τ8ς
ψυχ8ς zνειρο κα< καπν@ς. FH ζω2 ε3ναι π@λεµος κα< ταξ<δι ξEνο.
FH µετ& θ&νατον δ@ξα ε3ναι λ2θη. T< λοιπ@ν θ& µποροKσε ν& σE
συντροφEψη; !Eνα κα< µ@νο, : φιλοσοφ<α.
ADτ2 ε3ναι ?παρα<τητη γι& ν& διατηρ2σης τ@ν Oσωτερικ@ δα<-
µονα ?πρ@σβλητο κα< ?βλαβ8, ?ν5τερο ?π@ τ2ν χαρ& κα< τ2ν λ>-
πη, Nκαν@ ν& µ2 κ&νη τ<ποτε ?συλλ@γιστα, µE ?π&τη n Bποκρισ<α
κα< χωρ<ς ν& λαβα<νη BπZ zψιν του τ< θ& κ&νη ; Jνας n ; jλλος.
ZEπ< πλEον ν& δEχεται Uσα συµβα<νουν κα< ?πονEµονται ?π@ τ2ν
φ>σι µE τ2ν σκEψι Uτι προEρχονται ?π@ OκεH, ?πZ Uπου προ8λθε
κα< αDτ@ς. N& περιµEνη τ@ν θ&νατο π&ντων µE γαλ2νια σκEψι σ&ν
49
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
οPδXν Sλλο l λ*σιν τIν στοιχε7ων 4ξ pν καστον ζZIον συγκρ7νε-
ται. ε! δX αPτοMς τοMς στοιχε7οις µηδXν δεινAν 4ν τZI καστον διη-
νεκIς ε!ς τερον µεταβEλλειν, διG τ7 <π7δητα7 τις τ;ν πEντων µε-
ταβολ;ν καJ διEλυσιν; κατG φ*σιν γEρc οPδXν δX κακAν κατG φ*-
σιν.
TG 4ν Kαρνο*τZω.
50
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Bã
ν& µ2 ε3ναι τ<ποτε jλλο παρ& δι&λυσις τ_ν στοιχε<ων ?π@ τ&
;ποHα κ&θε `ργανισµ@ς ?ποτελεHται κα< O&ν γι& τ& pδια στοιχεHα
δEν Bπ&ρχη τ<ποτε τ@ φοβερ@ στ2ν διαρκ8 µεταβολ2 ?π@ τ@ Jνα
στ@ jλλο, γιατ< ν& βλEπη κανε<ς µE φ@βο τ2ν µεταβολ2 κα< τ2ν
δι&λυσι τ_ν π&ντων; E3ναι σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι κα< κανEνα
πρoγµα σ>µφωνο µE τ2ν φ>σι δEν ε3ναι κακ@.
(ADτ& ε3ναι γραµµEνα στ@ KαρνοKτο)
51
 BIBΛION Γv
αa. OPχJ τοHτο µ'νον δεM λογ7ζεσθαι Vτι καθN #κEστην DµBραν [πα-
ναλ7σκεται o β7ος καJ µBρος \λαττον αPτοH καταλε7πεταιc [λλG
κ[κεMνο λογιστBον Vτι, ε! 4πJ πλBον βιQkη τις, 4κεMνο γε Sδηλον, ε!
4ξαρκBσει oµο7α αˆθις D διEνοια πρAς τ;ν σ*νεσιν τIν πραγµE-
των καJ τWς θεωρ7ας τWς συντεινο*σης ε!ς τ;ν 4µπειρ7αν τIν τε
θε7ων καJ τIν [νθρωπε7ων. 4Gν γGρ παραληρεMν Sρξηται, τA µXν
διαπνεMσθαι καJ τρBφεσθαι καJ φαντEζεσθαι καJ oρµiν καJ Vσα
Sλλα τοιαHτα οPκ 4νδε0σειc τA δX #αυτZI χρWσθαι, καJ τοnς τοH
καθ0κοντος [ριθµοnς [κριβοHν, καJ τG προφαιν'µενα διαρ-
θροHν, καJ περJ αPτοH τοH, ε! eδη 4ξακτBον αPτ'ν, 4φιστEνειν, καJ
Vσα τοιαHτα λογισµοH συγγεγυµνασµBνου πEνυ χρk0ζει, προαπο-
σβBννυται. χρ; οˆν 4πε7γεσθαι, οP µ'νον τZI 4γγυτBρZω τοH θανE-
του #κEστοτε γ7νεσθαι, [λλG καJ διG τA τ;ν 4νν'ησιν τIν πραγ-
µEτων καJ τ;ν παρακολο*θησιν προαπολ0γειν.
βa. Xρ; καJ τG τοιαHτα παραφυλEσσειν, Vτι καJ τG 4πιγιν'µενα
τοMς φ*σει γινοµBνοις \χει τι ε]χαρι καJ 4παγωγ'ν. οRον Sρτου
.πτωµBνου παραρρ0γνυτα7 τινα µBρη, καJ ταHτα οˆν τG διBχοντα
ο{τως, καJ τρ'πον τινG παρG τA 4πEγγελµα τWς [ρτοποι‚ας \χον-
τα, 4πιτρBπει πως καJ προθυµ7αν πρAς τ;ν τροφ;ν !δ7ως [νακινεM.
πEλιν τε τG σHκα, oπ'τε Yραι'τατE 4στι, κBχηνεν. καJ 4ν ταMς δρυ-
πεπBσιν 4λα7αις αPτA τA 4γγnς τkW σ0ψει qδι'ν τι κEλλος τZI καρπZI
52
BIBΛION Γ-
α. ∆Eν πρEπει τοKτο µ@νο ν& συλλογιEσαι, Uτι δηλαδ2 µEρα µE τ2ν
:µEρα : ζω2 φθε<ρεται κα< Uτι µEρος µ@νον αDτ8ς ;λοEνα κα< πι@
µικρ@ ?ποµEνει, ?λλ& Oπ< πλEον κα< OκεHνο, Uτι O&ν θ& ζοKσε κα-
νε<ς περισσ@τερο, θ& Mταν βEβαια αSνιγµατικ@, O&ν στ@ µEλλον τ@
πνεKµα θ& ?νταποκρ<νεται µE τ@ν pδιο τρ@πο στ2ν καταν@ησι τ_ν
πραγµ&των κα< τ_ν φιλοσοφικ_ν στοχασµ_ν πο> συντελοKν
στ2ν γν_σι τ_ν θε<ων κα< τ_ν ?νθρωπ<νων.
∆ι@τι, O&ν ?ρχ<ση ν& χ&νη τ& λογικ& του, δEν θ& διακοπ8 : λει-
τουργ<α τ8ς ?ναπνο8ς κα< τ8ς θρEψεως κα< τοK σχηµατισµοK τ_ν
παραστ&σεων κα< τ_ν παραλ@γων διαθEσεων κα< Uλων τ_ν σχε-
τικ_ν. ZAλλ& Oξαφαν<ζεται προηγουµEνως : δ>ναµις ν& κυβερνo
κανε<ς τ@ν yαυτ@ του, ν& κατανο8 τ2ν ?ξ<α τοK καθ2κοντος ν&
συνδEη µE ?κρ<βεια Uσα ξεδιπλ5νονται Oµπρ@ς στ& µ&τια του κα<
κυρ<ως αDτ2 : δυνατ@τητα ν& γνωρ<ζη, O&ν ε3ναι πλEον καιρ@ς ν&
φ>γη ?π@ τ2ν ζω2, κα< : δ>ναµις ν& κατανο8 Uλα τ& σχετικ& προ-
βλ2µατα πο> ?παιτοKν σκEψι πολ> γυµνασµEνη. ΠρEπει λοιπ@ν
ν& βι&ζεσαι zχι µ@νο, γιατ< καθηµεριν_ς πλησι&ζεις τ@ν θ&νατο,
?λλ& κυρ<ως γιατ< χ&νεται : δ>ναµις γι& τ2ν καταν@ησι κα< ?ντ<-
ληψι τ_ν πραγµ&των.
β. ]Eχεις χρEος ν& παρακολουθ8ς κα< τ& yξ8ς, Uτι κα< τ& παρα-
κ@λουθα Oκε<νων πο> γ<νονται σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι =χουν τ2ν
δικ2 τους χ&ρι κα< `µορφι&.
Π.χ. Uταν ψ2νεται τ@ ψωµ< µερικ& σηµεHα ?νο<γουν κα< αDτ&
λοιπ@ν τ& ?νο<γµατα, πο> ε3ναι βEβαια ?ντ<θετα πρ@ς τ2ν τEχνη
τοK ?ρτοποιοK, κα< συγκινοKν κα< Sδ<ως ?νο<γουν τ2ν zρεξι γι&
φαγητ@. Kα< τ& σKκα π&λι, Uταν ε3ναι πολ> \ριµα, ε3ναι ?νοιγµE-
να κα< στ<ς \ριµες OληEς αDτ2 : προσEγγισις στ2ν σ8ψι προσθEτει
53
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
προστ7θησιν. καJ οw στEχυες κEτω νε*οντες, καJ τA τοH λBοντος
4πισκ*νιον, καJ o τIν συIν 4κ τοH στ'µατος mBων [φρ'ς, καJ
πολλG τερα, κατN !δ7αν εq τις σκοπο7η, π'ρρω Œντα τοH εPειδοHς,
Vµως διG τ' τοMς φ*σει γινοµBνοις 4πακολουθεMν συνεπικοσµεM
καJ ψυχαγωγεM.
2 †Ωστε, εq τις \χει πEθος καJ \ννοιαν βαθυτBραν πρAς τG 4ν τZI VλZω
γιν'µενα, σχεδAν οPδXν οPχJ δ'ξει αPτZI καJ τIν κατN 4πακολο*-
θησιν συµβαιν'ντων DδBως πως !δ7hα συν7στασθαι. οxτος δX καJ
θηρ7ων [ληθW χEσµατα οPχ Oσσον DδBως Œψεται l Vσα γραφεMς
καJ πλEσται µιµο*µενοι δεικν*ουσινc καJ γραAς καJ γBροντος
[κµ0ν τινα καJ rραν καJ τA 4ν παισJν 4παφρ'διτον τοMς #αυτοH
σQφροσιν .φθαλµοMς oρiν δυν0σεταιc καJ πολλG τοιαHτα οP πα-
ντJ πιθανE, µ'νZω δX τZI πρAς τ;ν φ*σιν καJ τG τα*της \ργα γνη-
σ7ως Z|κειωµBνZω προσπεσεMται.
γa. jIπποκρEτης πολλGς ν'σους !ασEµενος αPτAς νοσ0σας [πB-
θανεν. οw XαλδαMοι πολλIν θανEτους προηγ'ρευσαν, εdτα καJ
αPτοnς τA πεπρωµBνον κατBλαβεν. NAλBξανδρος καJ Ποµπ0ιος
καJ ΓEιος KαMσαρ Vλας π'λεις Sρδην τοσαυτEκις [νελ'ντες καJ
4ν παρατEξει πολλGς µυριEδας wππBων καJ πεζIν κατακ'ψαντες
καJ αPτο7 ποτε 4ξWλθον τοH β7ου. jHρEκλειτος περJ τWς τοH κ'-
σµου 4κπυρQσεως τοσαHτα φυσιολογ0σας {δατος τG 4ντAς πλη-
ρωθεJς βολβ7τZω κατακεχρισµBνος [πBθανεν. ∆ηµ'κριτον δX οw
φθεMρες, ΣωκρEτην δX Sλλοι φθεMρες [πBκτειναν.
2 T7 ταHτα; 4νBβης, \πλευσας, κατ0χθηςc \κβηθι. ε! µXν 4φN τερον
54
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
στ@ν καρπ@ Sδια<τερη χ&ρι. Kα< τ& στ&χυα Uταν ε3ναι γυρισµEνα
πρ@ς τ& κ&τω κα< : ?γρι&δα τοK λιονταριοK κα< ; ?φρ@ς πο> τρE-
χει ?π@ τ@ στ@µα τοK χο<ρου κα< πολλ& jλλα, O&ν τ& Oξετ&ση κα-
νε<ς µE προσοχ2, jν κα< ?πEχουν πολ> ?π@ τ@ RραHο, Uµως, Oπειδ2
?κολουθοKν OκεHνα πο> γ<νονται σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι, κα< `µορ-
φι& προσθEτουν κα< τ2ν ψυχ2 εDχαριστοKν, \στε, O&ν κ&ποιος
OνδιαφEρεται ν& =χη κ&ποια βαθ>τερη γν_σι αDτ_ν πο> συµβα<-
νουν στ@ Σ>µπαν, θ& πιστEψη Uτι Uλα Uσα συµβα<νουν µετ& ?π@
RρισµEνα jλλα ε3ναι κατ& κ&ποιο τρ@πο Yρµονικ& συνδεδεµEνα.
ADτ@ς δEν θ& δ8 µE λιγ5τερη εDχαρ<στησι ?π@ Oκε<νη µE τ2ν
;πο<α βλEπει Uσα µιµο>µενοι τ2ν φ>σι παρουσι&ζουν οN ζωγρ&-
φοι κα< οN γλ>πτες.
Kα< τ8ς γριoς κα< τοK γEροντος τ2ν σχετικ2 `µορφι& κα< Rρι-
µ@τητα κα< τ_ν παιδι_ν τ2ν ?φEλεια κα< τ2ν χ&ρι µE τ& δικ& του
σοφ& µ&τια θ& µπορEση ν& διακρ<νη κα< πολλ& παρ@µοια ?κατα-
ν@ητα γι& το>ς πολλο>ς µ@νον ?π@ OκεHνον πο> ε3ναι πραγµατικ&
OξοικειωµEνος µE τ2ν φ>σι µποροKν ν& κατανοηθοKν.
γ. FO FIπποκρ&της22, ; ;ποHος Oθερ&πευσε πολλEς ?σθEνειες, ;
pδιος µετ& ?π@ µ<α ?σθEνεια ?πEθανε. ON XαλδαHοι πολλ_ν τ@ν
θ&νατο προεHδαν, =πειτα Uµως κα< το>ς pδιους ; θ&νατος βρ8κε.
FO ZAλEξανδρος κα< ; Ποµπ2ϊος κα< ; Γ&ιος KαHσαρ, ;λ@κλη-
ρες πολιτεHες ?φοK Oξαφ&νισαν τ@σες φορEς ?π@ τ& θεµEλι& τους
κα< κατEκοψαν στ2ν µ&χη πολλEς µυρι&δες NππEων κα< πεζ_ν,
κα< οN pδιοι κ&ποτε =φυγαν ?π@ τ2ν ζω2. FO FHρ&κλειτος πο> µε-
λEτησε τ@σο πολ> τ2ν τ&σι πο> =χουν τ& πρ&γµατα ν& µεταβ&λ-
λωνται σE πKρ γEµισε νερ@ κα< πEθανε ?λειµµEνος µE κοπρι& ?π@
β@δια. T@ν ∆ηµ@κριτο οN ψεHρες Rδ2γησαν στ@ν θ&νατο, τ@ν Σω-
κρ&τη jλλες ψεHρες Oφ@νευσαν.T< σηµασ<α =χουν αDτ&; ESσ8λθες
στ@ πEλαγος (τ8ς ζω8ς), =κανες τ@ ταξ<δι κα< Oπαν8λθες (στ2ν ξη-
ρ&), ?ποβιβ&σου λοιπ@ν.
22. FIπποκρ&τηςu ; γνωστ@ς Sατρ@ς τ8ς ZAρχαι@τητος.
55
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
β7ον, οPδXν θεIν κενAν οPδX 4κεMc ε! δX 4ν [ναισθησ7hα, πα*σkη π'-
νων καJ DδονIν [νεχ'µενος καJ λατρε*ων τοσο*τZω χε7ρονι τZI
[γγε7Zω †eπερ 4στ7† τA <πηρετοHνc τA µXν γGρ νοHς καJ δα7µων, τA
δX γW καJ λ*θρος.
δa. M; κατατρ7ψkης τA <πολειπ'µενον τοH β7ου µBρος 4ν ταMς
περJ #τBρων φαντασ7αις, oπ'ταν µ; τ;ν [ναφορGν 4π7 τι κοινω-
φελXς ποιkW. eτοι γGρ Sλλου \ργου στBρkη, τουτBστι φανταζ'µενος
τ7 o δεMνα πρEσσει καJ τ7νος νεκεν καJ τ7 λBγει καJ τ7 4νθυµεMται
καJ τ7 τεχνEζεται καJ Vσα τοιαHτα ποιεM [πορρBµβεσθαι τWς τοH
!δ7ου DγεµονικοH παρατηρ0σεως.
2 Xρ; µXν οˆν καJ τA ε!κkW καJ µEτην 4ν τZI εwρµZI τIν φαντασιIν πε-
ρι‚στασθαι, πολn δX µEλιστα τA περ7εργον καJ κακ'ηθεςc καJ 4θι-
στBον #αυτAν µ'να φαντEζεσθαι, περJ pν εq τις Sφνω 4πανBροιτοc
“T7 νHν διανοkW;” µετG παρρησ7ας παραχρWµα yν [ποκρ7ναιο, Vτι
τA καJ τ'c Yς 4ξ αPτIν εPθnς δWλα εdναι, Vτι πEντα ~πλi καJ
εPµενW, καJ ζZQου κοινωνικοH καJ [µελοHντος DδονικIν l καθE-
παξ [πολαυστικIν φαντασµEτων l φιλονεικ7ας τινAς l βασκα-
ν7ας καJ <ποψ7ας l Sλλου τινAς 4φN Zp yν 4ρυθριEσειας 4ξηγο*µε-
νος, Vτι 4ν νZI αPτA εdχες.
3 jO γEρ τοι [ν;ρ o τοιοHτος, οPκ \τι <περτιθBµενος τA Yς 4ν [ρ7-
στοις eδη εdναι, wερε*ς τ7ς 4στι καJ <πουργAς θεIν, χρQµενος καJ
τZI \νδον wδρυµBνZω αPτZI, t παρBχεται τAν Sνθρωπον Sχραντον
DδονIν, Sτρωτον <πA παντAς π'νου, πEσης {βρεως [νBπαφον,
πEσης [να7σθητον πονηρ7ας, [θλητ;ν Sθλου τοH µεγ7στου, τοH
<πA µηδενAς πEθους καταβληθWναι, δικαιοσ*νkη βεβαµµBνον ε!ς
56
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
ZE&ν µEν πρ@κειται γι& jλλη ζω2, δEν Bπ&ρχει τ<ποτε χωρ<ς θε-
ο>ς οlτε OκεH.
ZE&ν πρ@κειται Uµως γι& ?πον&ρκωσι, θ& π&ψης ν& BποφEρης
το>ς π@νους κα< τ<ς χαρEς κα< ν& λατρε>ης αDτ@ τ@ ?γγεHο πο>
ε3ναι τ@σο κατ5τερο ?π@ OκεHνο πο> τ@ BπηρετεH. ∆ι@τι τ@ µEν Jνα
ε3ναι νοKς κα< δα<µων, τ@ jλλο δE χ_µα κα< ?καθαρσ<α.
δ. M2 σπαταλ2σης τ@ν Bπ@λοιπο χρ@νο τ8ς ζω8ς σου γι& ν&
µ&θης τ< κ&νουν οN jλλοι, Uταν δEν πρ@κειται γι& κ&τι κοινωφε-
λEς. ∆ι@τι jλλο =ργο Oγκαταλε<πεις, Uταν σκEπτεσαι τ< κ&νει ;
Jνας, γιατ< τ@ κ&νει κα< τ< λEει n τ< σκEπτεται κα< τ< µηχανε>εται
κα< γενικ& Uλα τ& σχετικ& συντελοKν στ2ν ?ποµ&κρυνσι ?π@ τ2ν
µελEτη τοK πνε>µατ@ς σου. ΠρEπει λοιπ@ν στ2ν σειρ& τ_ν σκEψε5ν
σου ν& Oξουδετερ5νης τ@ jσκοπο κα< τ@ παρ&λογο, πολ> δE πε-
ρισσ@τερο τ2ν περιEργεια κα< τ2ν κακο2θεια. Kα< πρEπει ν& συ-
νηθ<σης τ@ν yαυτ@ σου ν& σκEπτεται µ@νον OκεHνα γι& τ& ;ποHα,
O&ν ρωτοKσε κανε<ς ξαφνικ& «T< σκEπτεσαι αDτ2 τ2ν στιγµ2;», µE
θ&ρρος ν& µποροKσες ?µEσως ν& ?παντ2σης «ΣκEπτοµαι αDτ@ κι
αDτ@».
∆ι@τι ?π@ αDτ@ γ<νεται ?µEσως φανερ@ Uτι Uλες οN σκEψεις σου
ε3ναι τ<µιες κα< ?γαθEς κα< Yρµ@ζουν σE jνθρωπο κοινωνικ@ πο>
παραµελεH τ<ς :δονEς κα< γενικ& τ<ς :δονικEς φαντασι5σεις κα<
=χει ?παλλαγ8 ?π@ τ& αSσθ2µατα τ8ς φιλονεικ<ας κα< τ8ς κακο-
λογ<ας κα< ?π’ Uλα τ& σχετικ& γι& τ& ;ποHα θ& κοκκ<νιζες, O&ν
?νEφερες Uτι αDτ& σκεπτ@σουν.
Στ2ν πραγµατικ@τητα ; jνθρωπος αDτ@ς, χωρ<ς ν& ε3µαι
Bπερβολικ@ς, βρ<σκεται πλEον µεταξ> τ_ν ?ρ<στων, ε3ναι κατ&
κ&ποιο τρ@πο Nερε>ς κα< BπηρEτης τ_ν θε_ν κα< ?σκεH αDτ@ πο>
=χει τοποθετηθ8 µEσα του, τ@ ;ποHο τ@ν παρουσι&ζει σ&ν jνθρω-
πο ?µ@λυντο ?π@ τ<ς :δονEς, jτρωτο ?π@ το>ς π@νους, ?νEπαφο
?π@ τ2ν αDθ&δεια, ?δι&φορο πρ@ς τ2ν µοχθηρ<α, ?θλητ2 τοK µε-
γ<στου ?θλ2µατος, ν& µ2 κυριευθ8 ?π@ κανEνα π&θος, τ@ν πα-
ρουσι&ζει ν& =χη ποτισθ8 µEχρι τ& β&θη τ8ς ψυχ8ς του µE τ2ν δι-
57
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
βEθος, [σπαζ'µενον µXν 4ξ Vλης τWς ψυχWς τG συµβα7νοντα καJ
[πονεµ'µενα πEντα, µ; πολλEκις δX µηδX χωρJς µεγEλης καJ κοι-
νωφελοHς [νEγκης φανταζ'µενον, τ7 ποτε Sλλος λBγει l πρEσσει
l διανοεMται. µ'να γGρ τG #αυτοH πρAς 4νBργειαν \χει, καJ τG
#αυτZI 4κ τIν Vλων συγκλωθ'µενα διηνεκIς 4ννοεMc κ[κεMνα µXν
καλG παρBχεται, ταHτα δX [γαθG εdναι πBπεισται. D γGρ #κEστZω
νεµοµBνη µοMρα συνεµφBρετα7 τε καJ συνεµφBρει.
4 MBµνηται δX καJ Vτι συγγενXς πiν τA λογικ'ν, καJ Vτι κ0δεσθαι
µXν πEντων [νθρQπων κατG τ;ν τοH [νθρQπου φ*σιν 4στ7c δ'-
ξης δX οPχJ τWς παρG πEντων [νθεκτBον [λλG τIν oµολογουµB-
νως τkW φ*σει βιο*ντων µ'νων. οw δX µ; ο{τως βιοHντες, oποMο7 τι-
νες οqκοι τε καJ \ξω τWς ο!κ7ας, καJ ν*κτωρ καJ µεθN DµBραν, οRοι
µεθN οvων φ*ρονται, µεµνηµBνος διατελεM. οP το7νυν οPδX τAν
παρG τIν τοιο*των \παινον 4ν λ'γZω τ7θεται, οvγε οPδX αPτοJ #αυ-
τοMς [ρBσκονται.
εa. M0τε [κο*σιος 4νBργει µ0τε [κοινQνητος µ0τε [νεξBτα-
στος µ0τε [νθελκ'µενοςc µ0τε κοµψε7α τ;ν διEνοιEν σου, καλλω-
πιζBτωc µ0τω πολυρρ0µων µ0τε πολυπρEγµων \σο. \τι δX o 4ν σοJ
θεAς \στω προστEτης ζZQου Sρρενος, καJ πρεσβ*του καJ πολιτι-
κοH καJ jPωµα7ου καJ Sρχοντος [νατεταχ'τος #αυτ'ν, οRος yν εqη
τις περιµBνων τA [νακλητικAν 4κ τοH β7ου ε]λυτος, µ0τε Vρκου
δε'µενος µ0τε [νθρQπου τινAς µEρτυρος. 4ν δX τA φαιδρAν καJ τA
[προσδεXς \ξωθεν <πηρεσ7ας καJ τA [προσδεXς Dσυχ7ας, Žν
Sλλοι παρBχουσιν. .ρθAν οˆν εdναι χρ0, οPχJ .ρθο*µενον.
ga. E! µXν κρεMττον ε<ρ7σκεις 4ν τZI [νθρωπ7νZω β7Zω δικαιοσ*νης,
58
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
καιοσ>νη, ν& δEχεται µE εDχαρ<στησι Uλα Uσα συµβα<νουν κα<
?πονEµονται ?π@ τ2ν φ>σιu ν& µ2 σκEπτεται πολλEς φορEς κα< µ&-
λιστα χωρ<ς µεγ&λη κα< κοινωφελ8 ?ν&γκη τ< λEγει n τ< κ&νει n τ<
σκEπτεται ; jλλος. Γιατ< µ@νο Uσα τ@ν ?φοροKν συγκεντρ5νουν
τ2ν προσοχ2 του κα< προσπαθεH διαρκ_ς ν& Oννο2ση Uσα Oκ τ_ν
Uλων ε3ναι συνυφασµEνα µE τ@ν yαυτ@ του.ADτ& δE πιστε>ει ?π@-
λυτα Uτι ε3ναι ?γαθ&, γιατ< : µοHρα πο> ?πονEµεται στ@ν καθEνα
φEρεται µαζ< µE OκεHνον κα< τ@ν φEρει µαζ< της.
]Eχει BπZ zψι του Uτι Uλα τ& λογικ& zντα συγγενε>ουν µεταξ>
των κα< Uτι ε3ναι µEσα στ2ν ?νθρ5πινη φ>σι τ@ OνδιαφEρον γι&
Uλους το>ς ?νθρ5πους. !Oτι δEν πρEπει ν& προσEχη τ2ν γν5µη
Uλων, ?λλ& µ@νον τ2ν γν5µη Oκε<νων πο> ζοKν σ>µφωνα µE τ2ν
φ>σι. ∆Eν ξεχνo ποτE τ< λογ8ς ε3ναι, OκεHνοι πο> δEν ζοKν σ>µφω-
να µE τ2ν φ>σι, κα< µEσα στ2ν οSκογEνεια κα< =ξω ?π@ αDτ2, κα<
κατ& τ2ν ν>χτα κα< κατ& τ2ν :µEρα ποιο< ε3ναι κα< µE ποιο>ς συµ-
φ>ρονται.
∆Eν Bπολογ<ζει καθ@λου τ@ν =παινο αDτ_ν οN ;ποHοι οlτε
στ@ν yαυτ@ τους δEν ?ρEσουν.
ε. N& µ2 κ&νης τ<ποτε χωρ<ς ν& θEλης µ2τε ν& ε3σαι ?κοιν5νητος
n ν& µ2 Oρευνoς τ@ν yαυτ@ σου µ2τε ν& παρασ>ρεσαι Oναντ<ον
jλλων µ2τε ν& χαρακτηρ<ζη : Oπιτ2δευσις τ2ν σκEψι κα< τ2ν
=κφρασ< σουu µ2τε ν& ε3σαι φλ>αρος µ2τε πολυ&σχολος. ZEπ< πλEον
; θε@ς πο> ε3ναι µEσα σου jς ε3ναι προστ&της ?νθρ5που πο> ε3ναι
jνδρας κα< µ&λιστα :λικιωµEνος, πο> συµµετEχει στ& κοιν& κα<
ε3ναι PωµαHος κα< µ&λιστα jρχων πο> =χει ρυθµ<σει τ& ζητ2µατ&
του κα< περιµEνει,χωρ<ς ν& δεσµε>εται ?π@ τ<ποτε,τ2ν διαταγ2 πο>
θ& τ@ν ?ποµακρ>νη ?π@ τ2ν ζω2 κα< δEν χρει&ζεται οlτε Uρκους
οlτε µ&ρτυρα. N& ε3σαι χαρο>µενος Oσωτερικ& κα< ν& µ2 χρει&ζε-
σαι ξEνη βο2θεια, ν& µ2 ζητoς ν& σοK προσφEρουν jλλη :συχ<α.
ΠρEπει ν& στηρ<ζεσαι µ@νος σου, ν& µ2 σE στηρ<ζουν jλλοι.
ς.ZE&ν µEν βρ<σκης στ2ν ?νθρ5πινη ζω2 κ&τι καλ>τερο ?π@ τ2ν
δικαιοσ>νη, τ2ν ?λ2θεια, τ2ν σ>νεσι, τ2ν ?νδρε<α κα< γενικ& ?π@
59
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
[ληθε7ας, σωφροσ*νης, [νδρε7ας, καJ καθEπαξ τοH [ρκεMσθαι
#αυτkW τ;ν διEνοιEν σου 4ν οRς κατG τAν λ'γον τAν .ρθAν πρEσσον-
τE σε παρBχεται, καJ τkW εwµαρµBνkη 4ν τοMς [προαιρBτως [πονεµο-
µBνοις - ε! το*του, φηµ7, κρεMττ'ν τι oρhiς, 4πN 4κεMνο 4ξ Vλης τWς
ψυχWς τραπ'µενος τοH [ρ7στου ε<ρισκοµBνου [π'λαυε.
2 E! δX µηδXν κρεMττον φα7νεται αPτοH τοH 4νιδρυµBνου 4ν σοJ δα7-
µονος, τEς τε !δ7ας oρµGς <ποτεταχ'τος #αυτZ I , καJ τGς φαν-
τασ7ας 4ξετEζοντος, καJ τIν α!σθητικIν πε7σεων, Yς o ΣωκρEτης
\λεγεν, #αυτAν [φειλκυκ'τος, καJ τοMς θεοMς <ποτεταχ'τος #αυ-
τ'ν, καJ τIν [νθρQπων προκηδοµBνου - ε! το*του πEντα τG Sλλα
µικρ'τερα καJ εPτελBστερα ε<ρ7σκεις, µηδενJ χQραν δ7δου #τBρZω,
πρAς t mBψας sπαξ καJ [ποκλ7νας οPκ \τι [περισπEστως τA
[γαθAν 4κεMνο τA qδιον καJ τA σAν προτιµiν δυν0σk η c [ντικα-
θWσθαι γGρ τZI λογικZI καJ πολιτικZI [γαθZI οP θBµις οPδN oτιοHν
#τερογενBς, οRον τAν παρG τIν πολλIν \παινον l [ρχGς l πλοH-
τον l [πολα*σεις DδονIν. πEντα ταHτα, κyν πρAς .λ7γον 4ναρ-
µ'ζειν δ'ξkη, κατεκρEτησεν Sφνω καJ παρ0νεγκεν.
3 Σn δB, φηµ7, ~πλIς καJ 4λευθBρως #λοH τA κρεMττον καJ το*του
[ντBχουc “KρεMττον δX τA συµφBρον.” ε! µXν τA Yς λογικZI, τοHτο
τ0ρειc ε! δX τA Yς ζZQZω, [π'φηναι καJ [τ*φως φ*λασσε τ;ν κρ7σινc
µ'νον Vπως [σφαλIς τ;ν 4ξBτασιν ποι0σkη.
ζa. M; τιµ0σkης ποτX Yς συµφBρον σεαυτοH, t [ναγκEσει σB πο-
τε τ;ν π7στιν παραβWναι, τ;ν α!δI 4γκαταλιπεMν, µισWσα7 τινα,
<ποπτεHσαι, καταρEσασθαι, <ποκρ7νασθαι, 4πιθυµWσα7 τινος
το7χων καJ παραπετασµEτων δεοµBνου. o γGρ τAν #αυτοH νοHν
60
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
τ2ν Nκανοπο<ησι τοK πνε>µατ@ς του γι& τ@ν yαυτ@ του, γι& Uσα δη-
λαδ2 φα<νεται ν& κ&νης σ>µφωνα µE τ@ν `ρθ@ λ@γο, κα< ?π@ τ2ν
Nκανοπο<ησ< του γι& τ2ν µοHρα,δηλαδ2 γι& Uσα ?πονEµονται σZ OσE-
να χωρ<ς ν& τ& θEλης. ZE&ν, λEγω, βλEπεις κ&τι καλ>τερο, πρ@ς
OκεHνο ?φοK στραφ8ς µE Uλη τ2ν δ>ναµι τ8ς ψυχ8ς σου, OκεHνο πο>
βρ<σκεις καλ>τερο προσπ&θησε ν& τ@ ?πολα>σης. ZE&ν Uµως δEν
φα<νεται τ<ποτε καλ>τερο ?π@ τ@ν δα<µονα πο> ε3ναι OγκατεστηµE-
νος µEσα σου κα< =χει Bποτ&ξει τ<ς ;ρµEς πο> πηγ&ζουν ?π@ µEσα
σου κα< OλEγχει τ2ν ?χαλ<νωτη σκEψι κα< ?ποµακρ>νει µE δ>ναµι
τ@ν yαυτ@ του ?π@ τ<ς ;ρµEς πο> προEρχονται ?π@ τ<ς αSσθ2σεις,
Uπως =λεγε ; Σωκρ&της, κα< =χει Bποτ&ξει τ@ν yαυτ@ σου στο>ς θε-
ο>ς κα< φροντ<ζει µE OνδιαφEρον γι& το>ς ?νθρ5πουςu O&ν Uλα τ&
jλλα τ& βρ<σκεις µικρ@τερα κα< εDτελEστερα ?π@ αDτ@ν, µ2 δ<νης
?ξ<α σE τ<ποτε jλλο, πρ@ς τ@ ;ποHο O&ν ?ποκλ<νης =στω κα< µι& φο-
ρ&, δEν θ& µπορEσης πλEον ?περ<σπαστα ν& Oκτιµoς τ@ ?γαθ@
OκεHνο τ@ Sδια<τερο κα< προσωπικ@ µ&λιστα.
∆Eν ε3ναι Uσιο δηλαδ2 ν& τοποθετ2σης ?πEναντι στ@ λογικ@
κα< δηµιουργικ@ ?γαθ@ ;,τιδ2ποτε ξEνο, Uπως ε3ναι ; =παινος
τ_ν πολλ_ν, τ& ?ξι5µατα, ; πλοKτος n οN ?πολα>σεις τ_ν
:δον_νu Uλα αDτ&, κα< jν ?κ@µη γι& λ<γο δ<νουν τ2ν Oντ>πωσι Uτι
=χουν καθηλωθ8, OπικρατοKν ξαφνικ& κα< σE παρασ>ρουν.
ZAλλ& Oσ>, σE συµβουλε>ω, µE εSλικρ<νεια κα< Oλε>θερο φρ@νη-
µα προτ<µησε τ@ καλ>τερο κα< κρ&τησE το σφιχτ&. Kαλ>τερο δE
ε3ναι OκεHνο πο> συµφEρει. ZE&ν µEν σE συµφEρη Rς λογικ@ zν, ν&
τ@ τηρ2σηςu O&ν σE συµφEρη Rς ζ_ο, π&ρε τ2ν ?π@φασ< σου κα<
φ>λαξε τ2ν κρ<σι χωρ<ς ?λαζονε<α γι& ν& µπορ8ς ν& Oξετ&ζης τ&
πρ&γµατα µE βεβαι@τητα.
ζ. M2 θεωρ2σης ποτE Rς συµφEρον τοK yαυτοK σου OκεHνο πο>
θ& σE ?ναγκ&ση ν& παραβ8ς κ&ποτε τ2ν π<στι, ν& Oγκαταλε<ψης
τ@ν σεβασµ@, ν& µισ2σης κ&ποιον, ν& φθον2σης, ν& καταρασθ8ς,
ν& Bποκριθ8ς, ν& Oπιθυµ2σης κ&τι πο> χρει&ζεται το<χους κα<
παραπετ&σµατα.
61
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
καJ δα7µονα καJ τG Œργια τWς το*του [ρετWς προελ'µενος,
τραγZωδ7αν οP ποιεM, οP στενEζει, οPκ 4ρηµ7ας, οP πολυπληθε7ας
δε0σεταιc τA µBγιστον, ζ0σει µ0τε διQκων µ0τε φε*γωνc π'τερον
δX 4πJ πλBον διEστηµα χρ'νου τZI σQµατι περιεχοµBνkη τkW ψυχkW l
4πN \λασσον χρ0σεται, οPδN oτιοHν αPτZI µBλειc κyν γGρ eδη [παλ-
λEσσεσθαι δBkη, ο{τως εPλ*τως Sπεισιν, Yς Sλλο τι τIν α!δηµ'-
νως καJ κοσµ7ως 4νεργεMσθαι δυναµBνων 4νεργησε7ων, τοHτο µ'-
νον παρN Vλον τAν β7ον εPλαβο*µενος, τA τ;ν διEνοιαν \ν τινι
[νοικε7Zω νοεροH <καJ> πολιτικοH ζZQου τροπkW γενBσθαι.
ηa. OPδXν yν 4ν τkW διανο7hα τοH κεκολασµBνου καJ 4κκεκαθαρ-
µBνου πυIδες οPδX µ;ν µεµολυσµBνον οPδX {πουλον ε{ροις.
οPδX [συντελW τAν β7ον αPτοH D πεπρωµBνη καταλαµβEνει, Yς Sν
τις εqποι τAν τραγZωδAν πρA τοH τελBσαι καJ διαδραµατ7σαι [παλ-
λEσσεσθαι. \τι δX οPδXν δοHλον οPδX κοµψ'ν, οPδX προσδεδεµB-
νον οPδX [πεσχισµBνον, οPδX <πε*θυνον οPδX 4µφωλεHον.
θa. T;ν <ποληπτικ;ν δ*ναµιν σBβε. 4ν τα*τkη τA πiν, vνα <π'λη-
ψις τZI DγεµονικZI σου µηκBτι 4γγBνηται [νακ'λουθος τkW φ*σει
καJ τk W τοH λογικοH ζZ Q ου κατασκευk W . α{τη δX 4παγγBλλεται
[προπτωσ7αν καJ τ;ν πρAς [νθρQπους ο!κε7ωσιν καJ τ;ν τοMς θε-
οMς [κολουθ7αν.
ιa. ΠEντα οˆν m7ψας, ταHτα µ'να τG .λ7γα σ*νεχεc καJ \τι συµ-
µνηµ'νευε, Vτι µ'νον ζkW καστος τA παρAν τοHτο τA [καριαMονc
τG δX Sλλα l βεβ7ωται l 4ν [δ0λZω. µικρAν µXν οˆν t ζkW καστος,
µικρAν δX τA τWς γWς γων7διον Vπου ζkWc µικρAν δX καJ D µηκ7στη
<στεροφηµ7α, καJ α{τη δX κατG διαδοχ;ν [νθρωπαρ7ων τEχιστα
62
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
∆ι@τι OκεHνος πο> µετ& ?π@ σκEψι προτιµo τ@ν νοK κα< τ2ν ψυ-
χ2 του κα< τ2ν λατρε<α τ8ς τελει@τητος αDτ_ν, δEν κλα<ει, δEν στε-
ν&ζει, δEν θ& αSσθανθ8 τ2ν ?ν&γκη οlτε τ8ς Oρηµιoς οlτε τοK
πλ2θους.T@ σπουδαι@τερο ?πZ Uλαu θ& ζ2ση χωρ<ς ν& καταδι5κη
οlτε ν& καταδι5κεται. ∆Eν τ@ν OνδιαφEρει καθ@λου, O&ν θ& =χη
τ2ν ψυχ2 µEσα στ@ σ_µα γι& περισσ@τερο n λιγ5τερο χρ@νο. ∆ι@-
τι κα< jν παραστ8 ?ν&γκη ν& φ>γη αDτ2 τ2ν στιγµ2, τ@σο εlκολα
θ& φ>γη σ&ν ν& πρ@κειται ν& κ&νη κ&τι ?π@ OκεHνα πο> γ<νονται
µE σεβασµ@ κα< κοσµι@τητα.
TοKτο µ@νο φοβoται σZ Uλη του τ2ν ζω2 µ2πως τ@ πνεKµα του
κ&νη καµµι& jπρεπη στροφ2 Oπειδ2 ζ8 κα< σκEπτεται µEσα σE πο-
λιτε<α.
η. ∆Eν θ& µποροKσες ν& βρ8ς τ<ποτε πυ_δες οlτε µολυσµEνο
οlτε hπουλο στ2ν σκEψι τοK διορθωµEνου κα< καθαροK. Olτε ;
θ&νατος βρ<σκει τ2ν ζω2 του ?νολοκλ2ρωτη, \στε ν& µπορ8 κα-
νε<ς ν& π8 Uτι ; ποιητ2ς τ@ν ?ποµ&κρυνε πρ<ν ν& τελει5ση κα<
πρ<ν παρασταθ8 τ@ δρoµα µEχρι τEλους.
∆Eν θ& βρ8ς λοιπ@ν σZ αDτ@ν τ<ποτε τ@σο µεγαλοπρεπEς οlτε
τ@ περ<τεχνο οlτε τ@ πρ@σθετο οlτε τ@ β<αιο οlτε τ@ Oπιλ2ψιµο
οlτε τ@ ?π@κρυφο.
θ. N& Oκτιµoς τ2ν δ>ναµι πο> =χει : καταν@ησις. ZAπ@ αDτ2
Oξαρτoται τ@ πoν, γι& ν& µ2 γεννιEται στ@ πνεKµα σου σκEψι πο>
δEν ε3ναι σ>µφωνη µE τ2ν φ>σι κα< µE τ2ν Bπ@στασι τοK ?νθρ5-
που. ADτ2 Bπ@σχεται τ2ν περ<σκεψι κα< τ2ν Oξοικε<ωσι πρ@ς το>ς
?νθρ5πους κα< τ2ν συµµ@ρφωσι πρ@ς το>ς θεο>ς.
ι. ZE&ν ?πορρ<ψης Uλα τ& jλλα, κρ&τησε µ@νο αDτ& τ& λ<γα κα<
µαζ< µZ αDτ& µ2 ξεχνoς Uτι ; καθEνας ζ8 µ@νο τ@ παρ@ν, τ@ πολ>
σ>ντοµο.T& δE jλλα n =χουν περ&σει n δEν τ& γνωρ<ζει ?κ@µηu µι-
κρ@ς λοιπ@ν ε3ναι ; χρ@νος πο> ζ8 ; καθEνας, µικρ2 δE κα< : γων<-
τσα τ8ς γ8ς στ2ν ;πο<α ζ8, Oλ&χιστη δE κα< : πι@ µεγ&λη µεταθα-
ν&τια φ2µη, Oπειδ2 κα< αDτ2 Oξαρτoται ?π@ τ2ν διαδοχικ2 πα-
ρουσ<α ?νθρωπαρ<ων πο> θ& =χουν πεθ&νει µEσα σE πολ> σ>ντο-
63
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τεθνηξοµBνων καJ οPκ ε!δ'των οPδX #αυτο*ς, ο]τιγε τAν πρ'πα-
λαι τεθνηκ'τα.
ιαa. TοMς δX ε!ρηµBνοις παραστ0µασιν ν \τι προσBστω, τA Vρον
l <πογραφ;ν [εJ ποιεMσθαι τοH <ποπ7πτοντος φανταστοH, rστε
αPτA oποM'ν 4στι κατN οPσ7αν γυµνAν Vλον διN Vλων διkηρηµBνως
βλBπειν, καJ τA qδιον Œνοµα αPτοH καJ τG .ν'µατα 4κε7νων, 4ξ pν
συνεκρ7θη καJ ε!ς € [ναλυθ0σεται, λBγειν παρN #αυτZI.
2 OPδXν γGρ ο{τως µεγαλοφροσ*νης ποιητικ'ν, Yς τA 4λBγχειν
oδZI καJ [ληθε7hα καστον τIν <4ν> τZI β7Zω <ποπιπτ'ντων δ*να-
σθαι καJ τA [εJ ο{τως ε!ς αPτG oρiν, rστε συνεπιβEλλειν, oπο7hω
τινJ τZI κ'σµZω oπο7αν τινG τοHτο χρε7αν παρεχ'µενον τ7να µXν
\χει [ξ7αν Yς πρAς τA Vλον, τ7να δX Yς πρAς τAν Sνθρωπον, πολ7-
την Œντα π'λεως τWς [νωτEτης, Oς αw λοιπαJ π'λεις rσπερ ο!κ7αι
ε!σ7νc τ7 4στ7, καJ 4κ τ7νων συγκBκριται, καJ π'σον χρ'νον πBφυκε
παραµBνειν τοHτο, τA τ;ν φαντασ7αν µοι νHν ποιοHνc καJ τ7νος
[ρετWς πρAς αPτA χρε7α, οRον Dµερ'τητος, [νδρε7ας, [ληθε7ας, π7-
στεως, [φελε7ας, αPταρκε7ας, τIν λοιπIν.
3 ∆ιA δεM 4φN #κEστου λBγειν, τοHτο µXν παρG θεοH }κειc τοHτο δX
κατG τ;ν σ*λληξιν καJ τ;ν συµµηρυοµBνην σ*γκλωσιν καJ τ;ν
τοια*την σ*ντευξ7ν τε καJ τ*χηνc τοHτο δX παρG τοH συµφ*λου
καJ συγγενοHς καJ κοινωνοH, [γνοοHντος µBντοι V τι αPτZI κατG
φ*σιν 4στ7ν. [λλN 4γ‡ οPκ [γνοIc διG τοHτο χρIµαι αPτZI κατG
τAν τWς κοινων7ας φυσικAν ν'µον ε]νως καJ δικα7ωςc sµα µBντοι
τοH κατN [ξ7αν 4ν τοMς µBσοις συστοχEζοµαι.
ιβa. NEGν τA παρAν 4νεργkWς #π'µενος τZI .ρθZI λ'γZω 4σπουδα-
σµBνως, 4ρρωµBνως, εPµενIς, καJ µηδXν παρεµπ'ρευµα, [λλG
τAν #αυτοH δα7µονα καθαρAν #στIτα τηρkWς, Yς ε! καJ eδη [πο-
64
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
µο χρονικ@ δι&στηµα, πο> δEν γνωρ<ζουν οlτε τ@ν yαυτ@ τους κα<
καθ@λου βEβαια αDτ@ν πο> =χει πεθ&νει πρ@ πολλοK.
ια. Στ& προηγο>µενα ?ξι5µατα Jνα ?κ@µη jς προστεθ8, Uτι
πρEπει π&ντα ν& δ<νης τ@ν ;ρισµ@ κα< τ& στοιχεHα τοK ?ντικειµE-
νου πο> Bποπ<πτει στ2ν σκEψι σου γι& ν& βλEπης αDτ@ ?πογυ-
µνωµEνο στ2ν οDσ<α του σ&ν σ>νολο κα< διηρηµEνο στ& µEρη του
κα< ν& ξEρης κα< τ2ν `νοµασ<α πο> τοK ταιρι&ζει κα< τ2ν `νοµα-
σ<α τ_ν στοιχε<ων ?π@ τ& ;ποHα ?ποτελεHται κα< τ_ν στοιχε<ων
εSς τ& ;ποHα θ& ?ναλυθ8. ∆ι@τι τ<ποτε δEν δ<νει τ@σο µεγαλεHο
στ2ν σκEψι τοK ?νθρ5που Uσο : δυνατ@τητα ν& OλEγχης µεθοδι-
κ& β&σει πραγµατικ_ν στοιχε<ων τ@ κ&θε πρoγµα πο> συµβα<νει
στ2ν ζω2 κα< ν& στρEφης διαρκ_ς τ2ν προσοχ2 σου πρ@ς αDτ&,
=τσι \στε ν& ?ντιλαµβ&νεσαι µE ?κρ<βεια σE ποι@ν κ@σµο ?ν2κει
τ@ καθEνα, ποι& ?ν&γκη OξυπηρετεH, ποι& ?ξ<α =χει Oν σχEσει πρ@ς
τ@ Uλο, ποι& Oν σχEσει µE τ@ν jνθρωπο πο> ε3ναι πολ<της τ8ς ?νω-
τ&της πολιτε<ας τ8ς ;πο<ας οN jλλες π@λεις ε3ναι κατ& κ&ποιο
τρ@πο οSκεHες.T< ε3ναι κα< ?π@ τ< ?ποτελεHται κα< π@σο χρ@νο προ-
ορ<ζεται ν& παραµε<νη τοKτο τ@ ;ποHο µοK κινεH αDτ2 τ2ν στιγµ2
τ2ν σκEψι. Kα< ποι@ προτEρηµα χρει&ζεται γιZ αDτ@ :µερ@τητα,
?νδρε<α, εSλικρ<νεια, π<στι, ?φEλεια, αDτ&ρκεια, κ&τι jλλο.
ΓιZ αDτ@ πρEπει γι& τ@ καθEνα ν& λEς αDτ@ µEν προEρχεται ?π@
τ@ν θε@, τοKτο δE προEρχεται ?π@ Yπλ8 συντυχ<α, µοιραHο συν-
δυασµ@, δηλαδ2 ε3ναι τελε<ως συµπτωµατικ@ κα< τυχαHο. T@ jλλο
προEρχεται ?π@ τ@ν συν&νθρωπ@ µου τ@ν συγγεν8 κα< συνεργ&-
τη πο> ?γνοεH Uτι αDτ@ ε3ναι σ>µφωνο µE τ2ν φ>σι. ZAλλ& Oγ5 δEν
τ@ ?γνο_. ΓιZ αDτ@ ?ντιµετωπ<ζω αDτ@ µE εDνοϊκ2 δι&θεσι κα< δι-
καιοσ>νη, σ>µφωνα µE τ@ν φυσικ@ ν@µο τ8ς κοινων<ας, συγχρ@-
νως Uµως τ2ν ?ξ<α του µE µEτρο ?ναλογ<ζοµαι.
ιβ. ZE&ν ?ντιµετωπ<ζης U,τι σοK παρουσι&ζεται σ>µφωνα µE
τ@ν `ρθ@ν λ@γο, µE προσοχ2, µE θ&ρρος, µE προθυµ<α, χωρ<ς ν& τ@
θεωρ8ς π&ρεργο, ?λλ& προσπαθεHς ν& διατηρ8ς τ@ν δα<µονα πο>
=χεις µEσα σου καθαρ@, σ&ν ν& πρ@κειται ν& τ@ν παραδ5σης
65
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
δοHναι δBοιc 4Gν τοHτο συνEπτkης µηδXν περιµBνων µηδX φε*γων,
[λλG τkW παρο*σkη κατG φ*σιν 4νεργε7hα καJ τkW, pν λBγεις καJ φθBγ-
γk η , Dρωϊκk W [ληθε7h α [ρκο*µενος, εPζω0σεις. \στι δX οPδεJς o
τοHτο κωλHσαι δυνEµενος.
ιγa. †Ωσπερ οw !ατροJ [εJ τG Œργανα καJ σιδ0ρια πρ'χειρα \χου-
σι πρAς τG α!φν7δια τIν θεραπευµEτων, ο{τω τG δ'γµατα σn
τοιµα \χε πρAς τA τG θεMα καJ [νθρQπινα ε!δBναι, καJ πiν καJ τA
µικρ'τατον ο{τω ποιεMν, Yς τWς [µφοτBρων πρAς Sλληλα συνδB-
σεως µεµνηµBνον. ο]τε γGρ [νθρQπιν'ν τι Sνευ τWς 4πJ τG θεMα
συναναφορiς εˆ πρEξεις ο]τε \µπαλιν.
ιδa. MηκBτι πλανIc ο]τε γGρ τG <ποµνηµEτιE σου µBλλεις [να-
γινQσκειν ο]τε τGς τIν [ρχα7ων jPωµα7ων καJ jEλλ0νων πρEξεις
καJ τGς 4κ τIν συγγραµµEτων 4κλογEς, €ς ε!ς τA γWρας σαυτZI
[πετ7θεσο. σπεHδε οˆν ε!ς τBλος, καJ τGς κενGς 4λπ7δας [φεJς
σαυτZI βο0θει, εq τ7 σοι µBλει σεαυτοH, ως \ξεστιν.
ιεa. OPκ qσασι π'σα σηµα7νει τA κλBπτειν, τA σπε7ρειν, τA
|νεMσθαι, τA DσυχEζειν, τA oρiν τG πρακτBα, t οPκ .φθαλµοMς γ7-
νεται [λλN #τBρhα τινJ Œψει.
ιga. ΣIµα, ψυχ0, νοHςc σQµατος α!σθ0σεις, ψυχWς oρµα7, νοH
δ'γµατα. τA µXν τυποHσθαι φανταστικIς καJ τIν βοσκηµEτων,
τA δX νευροσπαστεMσθαι oρµητικIς καJ τIν θηρ7ων καJ τIν
[νδρογ*νων καJ ΦαλEριδος καJ NBρωνοςc τA δX τAν νοHν Dγεµ'-
να \χειν 4πJ τG φαιν'µενα καθ0κοντα, καJ τIν θεοnς µ; νοµιζ'ν-
66
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
αDτ2 τ2ν στιγµ2. ZE&ν αDτ@, χωρ<ς ν& Oπιδι5κης n ν& ?ποφε>γης
κ&τι, τ@ συσχετ<ζης µE τ@ =ργο τ8ς φ>σεως πο> βλEπεις κα<
?ρκεHσαι στ2ν :ρωικ2 ?λ2θεια τ_ν λ@γων κα< τ_ν Oκφρ&σε5ν
σου, θ& ζ2σης εDτυχισµEνος. ∆Eν Bπ&ρχει δE κανε<ς πο> µπορεH
ν& σE Oµποδ<ση σZ αDτ@.
ιγ. !Oπως ?κριβ_ς οN γιατρο< τ& σιδερEνια zργανα τ& =χουν
π&ντα πρ@χειρα γι& τ<ς αSφν<διες SατρικEς Oπεµβ&σεις, =τσι κα< σ>
ν& =χης πρ@χειρα τ& βασικ& ?ξι5µατα γι& ν& γνωρ<σης τ& θεHα
κα< τ& ?νθρ5πινα, κα< ν& κ&νης τ& π&ντα, Rς τ@ παραµικρ@, =τσι
=στω ν& θυµoσαι τ2ν ?δι&ρρηκτη σχEσι πο> Bπ&ρχει ?ν&µεσα κα<
στ@ Jνα κα< στ@ jλλο. ∆ι@τι τ<ποτε τ@ ?νθρ5πινο δEν θ& OκτελE-
σης καλ&, χωρ<ς τ2ν συσχEτισ< του µE τ& θεHα οlτε τ<ποτε τ@ θεHο
χωρ<ς τ2ν ?ναφορ& στ@ν θε@.
ιδ. M2 ξεγελoς ?κ@µη τ@ν yαυτ@ σουu δι@τι οlτε τ<ς σηµει5σεις
σου δEν θ& προφτ&σης ν& διαβ&σης οlτε τ2ν Nστορ<α τ_ν ?ρχα<-
ων Pωµα<ων κα< FEλλ2νων κα< τ& Oκλεκτ& ?ποσπ&σµατα ?π@ τ&
συγγρ&µµατ& των πο> τ& ?νEβαλλες γι& τ& γηρατει& σουu τρEξε
λοιπ@ν πρ@ς τ@ν σκοπ@ σου κα< ?φ2νοντας κατ& µEρος τ<ς µ&ται-
ες Oλπ<δες βο2θησε τ@ν yαυτ@ σου, O&ν σE µEλει λ<γο γιZ αDτ@ν, Jως
Uτου ε3ναι καιρ@ς.
ιε. ∆Eν γνωρ<ζουν ποι& σηµασ<α =χει : κλοπ2, : σπορ&, : ?γο-
ραπωλησ<α, : :συχ<α, : δ>ναµις ν& ?ντιλαµβ&νεσαι αDτ& πο>
πρEπει ν& γ<νουν, γιατ< αDτ@ δEν γ<νεται µE τ& µ&τια, ?λλ& µE κ&-
ποια jλλη αpσθησι.
ις. Σ_µα, ψυχ2, νοKςu τ& στοιχεHα σου.TοK σ5µατος στοιχεHα οN
αSσθ2σεις, τ8ς ψυχ8ς οN ;ρµEς, τοK νοK οN ?λ2θειες. FO σχηµατι-
σµ@ς µορφ_ν µE τ2ν βο2θεια τ_ν αSσθ2σεων ε3ναι χαρακτηριστι-
κ@ κα< τ_ν ζ5ωνu : ?συγκρ&τητη κα< διεγερτικ2 ;ρµ2 ε3ναι γν5-
ρισµα κα< τ_ν θηρ<ων κα< τ_ν ?νδρογ>νων κα< τοK Φαλ&ριδος
κα< τοK NEρωνος. T@ ν& =χης τ@ν νοK σου ;δηγ@ σZ OκεHνα πο> θε-
ωροKνται καθ2κοντα ε3ναι γν5ρισµα κα< Oκε<νων πο> δEν πι-
στε>ουν στο>ς θεο>ς, πο> Oγκαταλε<πουν τ2ν πατρ<δα κα< κ&-
67
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
των καJ τIν τ;ν πατρ7δα 4γκαταλειπ'ντων καJ τIν <πiν> ποιο*ν-
των, 4πειδGν κλε7σωσι τGς θ*ρας.
2 E! οˆν τG λοιπG κοινE 4στι πρAς τG ε!ρηµBνα, λοιπAν τA qδι'ν 4στι
τοH [γαθοH φιλεMν µXν καJ [σπEζεσθαι τG συµβα7νοντα καJ συγ-
κλωθ'µενα αPτZIc τAν δX \νδον 4ν τZI στ0θει wδρυµBνον δα7µονα
µ; φ*ρειν µηδX θορυβεMν ŒχλZω φαντασιIν, [λλG vλεων διατηρεMν,
κοσµ7ως #π'µενον θεZI, µ0τε φθεγγ'µεν'ν τι παρG τG [ληθW µ0τε
4νεργοHντα παρG τG δ7καια. ε! δX [πιστοHσιν αPτZ I πEντες
Sνθρωποι, Vτι ~πλIς καJ α!δηµ'νως καJ εPθ*µως βιοM, ο]τε χαλε-
πα7νει τινJ το*των ο]τε παρατρBπεται τWς oδοH τWς [γο*σης 4πJ
τA τBλος τοH β7ου, 4φN t δεM 4λθεMν καθαρ'ν, Dσ*χιον, ε]λυτον,
[βιEστως τkW #αυτοH µο7ρhα συνηρµοσµBνον.
68
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION °ã
νουν ;,τιδ2ποτε Uταν κλε<σουν τ2ν θ>ρα. ZE&ν λοιπ@ν τ& jλλα
ε3ναι κοιν& στ& zντα πο> =χω ?ναφEρει, χαρακτηριστικ@ γν5ρι-
σµα τοK ?γαθοK ε3ναι ν& ?γαπo κα< ν& δEχεται µE εDχαρ<στησι
Uσα συµβα<νουν κα< συνυφα<νονται µZ αDτ@ν ?π@ τ2ν µοHρα. T@ν
δα<µονα δE πο> ε3ναι OγκατεστηµEνος στ@ στ8θος του ν& µ2 τ@ν
φθε<ρη µ2τε ν& τ@ν ταρ&σση µE τ@ν θ@ρυβο τ8ς ?χαλ<νωτης σκE-
ψεως, ?λλ& ν& τ@ν διατηρ8 εDµεν8, ν& ?κολουθ8 µE κοσµι@τητα
τ<ς OντολEς τοK θεοK, ν& µ2 λEγη τ<ποτε ?ντ<θετο πρ@ς τ2ν ?λ2-
θεια µ2τε ν& κ&νη τ<ποτε ?ντ<θετο πρ@ς τ@ δ<καιο.
ZE&ν δE Uλοι οN jνθρωποι δEν πιστε>ουν Uτι ζ8 µE Yπλ@τητα, µE
?ξιοπρEπεια κα< µE χαρ&, οlτε `ργ<ζεται Oναντ<ον τους οlτε ?πο-
µακρ>νεται ?π@ τ@ν δρ@µο πο> ;δηγεH στ@ τEλος τ8ς ζω8ς εSς τ@
;ποHο πρEπει ν& φθ&ση καθαρ@ς, Jτοιµος κατ& τρ@πο ?β<αστο
προσαρµοσµEνος στ2ν µοHρα του.
69
 BIBΛION ∆v
αa. TA \νδον κυριεHον, Vταν κατG φ*σιν \χkη, ο{τως στηκε πρAς τG
συµβα7νοντα, rστε [εJ πρAς τA δυνατAν καJ διδ'µενον µετατ7θε-
σθαι mαδ7ως. {λην γGρ [ποτεταγµBνην οPδεµ7αν φιλεM, [λλG
oρµhi µXν τG <προ>ηγο*µενα µεθ’ <πεξαιρBσεωςc τA δX [ντεισα-
γ'µενον {λην #αυτZI ποιεMν, rσπερ τA πHρ, Vταν 4πικρατkW τIν
4πεµπιπτ'ντων, <φN pν yν µικρ'ς τις λ*χνος 4σβBσθηc τA δX λα-
µπρAν πHρ τEχιστα 4ξZωκε7ωσεν #αυτZI τG 4πιφορο*µενα καJ κα-
τηνEλωσεν καJ 4ξ αPτIν 4κε7νων 4πJ µεMζον eρθη.
βa. MηδXν 4νBργηµα ε!κkW µηδX Sλλως l κατG θεQρηµα συµπλη-
ρωµατικAν τWς τBχνης 4νεργε7σθω.
γa. NAναχωρ0σεις α<τοMς ζητοHσιν, [γροικ7ας καJ α!γιαλοnς καJ
Œρηc εqωθας δX καJ σn τG τοιαHτα µEλιστα ποθεMν. Vλον δX τοHτο
!διωτικQτατ'ν 4στιν, 4ξAν Oς yν rρας 4θελ0σkης ε!ς #αυτAν [να-
χωρεMν. οPδαµοH γGρ ο]τε DσυχιQτερον ο]τε [πραγµονBστερον
Sνθρωπος [ναχωρεM l ε!ς τ;ν #αυτοH ψυχ0νc µEλισθ’ Vστις \χει
\νδον τοιαHτα, ε!ς € 4γκ*ψας 4ν πEσkη εPµαρε7hα εPθnς γ7νεταιc
τ;ν δX εPµEρειαν οPδXν Sλλο λBγω l εPκοσµ7αν. συνεχIς οˆν δ7-
δου σεαυτZI τα*την τ;ν [ναχQρησιν, καJ [νανBου σεαυτ'νc βρα-
χBα δX \στω καJ στοιχειQδη, € εPθnς [παντ0σαντα [ρκBσει ε!ς τA
πiσαν †[ν7αν [ποκλ*σαι,† καJ [ποπBµψαι σε µ; δυσχερα7νοντα
4κε7νοις, 4φN € 4πανBρχkη.
2 T7νι γGρ δυσχερα7νεις; τkW τIν [νθρQπων κακ7hα; [ναλογισEµενος
τA κρMµα, Vτι τG λογικG ζIα [λλ0λων νεκεν γBγονε, καJ Vτι τA
70
BIBΛION ∆-
α. ADτ@ πο> ε3ναι κυρ<αρχο µEσα µας, Uταν ε3ναι σ>µφωνο µE τ2ν
φ>σι τEτοια στ&σι τηρεH ?πEναντι αDτ_ν πο> συµβα<νουν, \στε
δEχεται εDχαρ<στως κα< µE εDκολ<α αDτ@ πο> µπορεH ν& συµβ8 κα<
αDτ@ πο> ?π@ τ2ν φ>σι προσφEρεται. ∆Eν συµπαθεH τ& Oπ< µEρους
Bλικ& στοιχεHα ?λλ& φEρεται µE Sδια<τερο ζ8λο πρ@ς OκεHνα πο>
κατευθ>νουν τ2ν hληu ;,τιδ2ποτε τοK προβ&λλει ?ντ<στασι τ@
?φοµοι5νει, Uπως ?κριβ_ς συµβα<νει µE τ2ν φωτι& πο> κατακα<-
ει OκεHνα πο> πEφτουν µEσα σZ αDτ2, Oν_ Jνας µικρ@ς λ>χνος θ&
=σβηνε. FH µεγ&λη Uµως φωτι& πολ> γρ2γορα ?φοµοι5νει µE τ@ν
yαυτ@ της Uσα πEφτουν σZ αDτ2 κα< ?π@ αDτ& τ& pδια γ<νεται ?κ@-
µη µεγαλ>τερη.
β. Kαµµι& OνEργεια ν& µ2 κ&νης ?συλλ@γιστα µ2τε jσκοπα,
?λλ& µE σ>στηµα πο> βοηθεH τ2ν τEχνη τ8ς ζω8ς.
γ. ZAναχωρητ2ρια γι& τ@ν yαυτ@ τους ζητοKν, ?γροτικEς κατοι-
κ<ες κα< ?κρογιαλιEς κα< βουν&, συνηθ<ζεις δE κα< σ> ν& ?γαπoς
πολ> αDτ& τ& πρ&γµατα. ADτ@ Uµως µαρτυρεH πολ> µεγ&λη ?φE-
λεια, ?φοK µπορεHς Uποια στιγµ2 θEλεις ν& ?ναχωρ2σης στ@ν
yαυτ@ σου. Πουθεν& δEν Bπ&ρχει πι@ nρεµο κα< πι@ ?τ&ραχο κα-
ταφ>γιο γι& τ@ν jνθρωπο ?π@ τ2ν ψυχ2 του, Uταν µ&λιστα κανε<ς
=χη µEσα του στοιχεHα, εSς τ& ;ποHα, Uταν σκ>ψη, αSσθ&νεται ?µE-
σως µεγ&λη εDφορ<α. !Oταν λEγω εDφορ<α δEν Oννο_ τ<ποτε jλλο
?π@ τ2ν εDπρEπεια. Συνεχ_ς ν& δ<νης στ@ν yαυτ@ σου αDτ2 τ2ν
εDκαιρ<α κα< ν& τ@ν ?νανε5νης. ZAλλ& σ>ντοµα κα< βασικ& ν&
ε3ναι OκεHνα πο> µ@λις τ& σκεφθ8ς θ& µπορEσουν ν& ?ποµακρ>-
νουν ?π@ σEνα Uλα τ& κακ& κα< θ& σE βοηθ2σουν ν& µ2 ?γανα-
κτ8ς γι& τ2ν κακ<α τ_ν ?νθρ5πων. Σ&ν κ&νης τ2ν σκEψι Uτι οN
jνθρωποι =γιναν ; Jνας γι& τ@ν jλλον κα< Uτι : µακροθυµ<α ε3ναι
71
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
[νBχεσθαι µBρος τWς δικαιοσ*νης, καJ Vτι Sκοντες ~µαρτEνουσι,
καJ π'σοι eδη διεχθρε*σαντες, <ποπτε*σαντες, µισ0σαντες, δια-
δορατισθBντες 4κτBτανται, τετBφρωνται, πα*ου ποτB. [λλG καJ
τοMς 4κ τIν Vλων [πονεµοµBνοις δυσχερα7νεις; [νανεωσEµενος
τA διεζευγµBνονc “^Hτοι πρ'νοια, l Sτοµοι,” καJ 4ξ Vσων [πεδε7-
χθη, Vτι o κ'σµος YσανεJ π'λις. [λλG τG σωµατικE σου sψεται \τι,
4ννο0σας Vτι οPκ 4πιµ7γνυται λε7ως l τραχBως κινουµBνZω πνε*-
µατι D διEνοια, 4πειδGν sπαξ #αυτ;ν [πολEβkη καJ γνωρ7σkη τ;ν
!δ7αν 4ξουσ7ανc και λοιπAν Vσα περJ π'νου καJ DδονWς [κ0κοας
καJ συγκατBθου.
3 NAλλG τA δοξEρι'ν σε περισπEσει; [πιδ‡ν ε!ς τA τEχος τWς πEντων
λ0θης, καJ τA χEος τοH 4φ’ #κEτερα [πε7ρου α!Iνος, καJ τA κενAν
τWς [πηχ0σεως, καJ τA εPµετEβολον καJ Sκριτον τIν εPφηµεMν
δοκο*ντων, καJ τA στενAν τοH τ'που, 4ν Zp περιγρEφεται. Vλη τε
γGρ D γW στιγµ0, καJ τα*της π'στον γων7διον D κατο7κησις α{τη;
καJ 4νταHθα π'σοι καJ οRο7 τινες οw 4παινεσ'µενοι;
4 ΛοιπAν οˆν µBµνησο τWς <ποχωρ0σεως τWς ε!ς τοHτο τA [γρ7διον
#αυτοHc καJ πρA παντAς µ; σπI µηδX κατεντε7νου, [λλG 4λε*θε-
ρος \σο καJ Vρα τG πρEγµατα Yς [ν0ρ, Yς Sνθρωπος, Yς πολ7της,
Yς θνητAν ζZIον. 4ν δX τοMς προχειροτEτοις, ε!ς € 4γκ*ψεις, ταHτα
\στω τG δ*ο. ν µBν, Vτι τG πρEγµατα οPχ sπτεται τWς ψυχWς, [λλN
\ξω στηκεν [τρεµοHνταc αw δX .χλ0σεις 4κ µ'νης τWς \νδον <πο-
λ0ψεως. τερον δB, Vτι πEντα ταHτα Vσα oρhiς Vσον οPδBπω µετα-
βEλλει καJ οPκ \τι \σταιc καJ Vσων eδη µεταβολαMς αPτAς παρατε-
72
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
µEρος τ8ς δικαιοσ>νης κα< Uτι σφ&λλουν χωρ<ς ν& τ@ θEλουν κα<
π@σοι Jως τ5ρα, ?φοK Oδηµιο>ργησαν =χθρες, Bποψ<ες κα< µ<ση,
σφαγι&στηκαν µονοµαχ5ντας κα< =χουν γ<νει στ&χτη, τ@τε θ&
π&ψης ν& ?γανακτ8ς.
ZAλλ& µ2πως ?γανακτ8ς γι& Uσα ?π@ τ@ σ>µπαν ?πονEµονται
σE σEνα; T@τε ξαναφEρε στ@ν νοK σου τ@ν λ@γο «n : πρ@νοια n τ&
jτοµα ρυθµ<ζουν τ@ν κ@σµο»u κα< τ& στοιχεHα µE τ& ;ποHα ?πο-
δεικν>εται Uτι ; κ@σµος ε3ναι κατ& κ&ποιο τρ@πο πολιτε<α. M2-
πως σE OνοχλοKν οN σωµατικEς σου ;ρµEς; ΣκEψου Uτι : δι&νοια
δEν =ρχεται σE Oπαφ2 µE τ<ς ;ρµEς πο> κινοKνται κατ& τρ@πο ;µα-
λ@ n τραχ>, Uταν =στω κα< µι& φορ& γυρ<ση στ@ν yαυτ@ της κα< γυ-
µν5ση τ2ν δικ2 της δ>ναµιu κα< µετ& συλλογ<σου Uσα jκουσες γι&
π@νους κα< :δονEς κα< συµφ5νησες Uτι ε3ναι `ρθ&.
M2πως σE παρασ>ρη : δ@ξα : ?σ2µαντη; Λ&βε BπZ zψι σου
τ2ν ταχ>τητα µE τ2ν ;πο<α λησµονοKνται τ& π&ντα κα< τ@ χ&ος
πο> Bπ&ρχει κα< ?π@ τ& δ>ο µEρη τοK jπειρου χρ@νου κα< τ2ν µα-
ταιοδοξ<α τ_ν χειροκροτηµ&των κα< τ2ν εDκολ<α µE τ2ν ;πο<α
φα<νεται ν& ?λλ&ζουν γν5µη οN jνθρωποι κα< τ2ν ?περισκεψ<α
Oκε<νων πο> OπαινοKν κα< τ2ν στεν@τητα τοK χ5ρου στ@ν ;ποHο
περιορ<ζεται. ]Aλλωστε Uλη : γ8 ε3ναι µι& µικρ2 πολιτε<α. ΣκEψου
π@σο µικρ@ ε3ναι τ@ µEρος αDτ8ς πο> κατοικεHται; Kα< σZ αDτ@ π@-
σοι κατοικοKν; Kα< π@σοι λ<γοι θ& OπαινεθοKν;
FYπολε<πεται λοιπ@ν ν& µ2 ξεχνoς τ2ν καταφυγ2 στ@ν ?γρ@
τοK yαυτοK σου (στ@ν χ_ρο τ8ς ψυχ8ς σου) κα< προπαντ@ς µ2 τα-
ρ&ζεσαι κα< µ2 ταλαιπωρ8σαι, ?λλ& µεHνε ?νεπηρEαστος ?π@ τ&
πρ&γµατα κα< ?ντιµετ5πισE τα σ&ν jνδρας, σ&ν jνθρωπος, σ&ν
πολ<της, σ&ν θνητ@ς `ργανισµ@ς. T& πι@ πρ@χειρα στ& ;ποHα θ&
στραφ8ς jς ε3ναι αDτ& τ& δ>ο: πρ_τον Uτι τ& πρ&γµατα δEν µπο-
ροKν ν& Oγγ<ζουν τ2ν ψυχ2, ?λλ& µEνουν =ξω ?π@ αDτ2 ?κ<νητα,
οN δE Oνοχλ2σεις προEρχονται µ@νο ?π@ τ2ν SδEα πο> Bπ&ρχει µE-
σα σου, κα<, δε>τερον, Uτι Uλα Uσα βλEπεις διαρκ_ς µεταβ&λλο-
νται κα< σE λ<γο δEν θ& Bπ&ρχουν πλEον. ΣκEψου διαρκ_ς π@σων
73
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τ*χηκας, συνεχIς διανοοH. ‘o κ'σµος [λλο7ωσιςc o β7ος <π'λη-
ψις’.
δa. E! τA νοερAν DµMν κοιν'ν, καJ o λ'γος, καθN tν λογικο7 4σµεν,
κοιν'ςc ε! τοHτο, καJ o προστακτικAς τIν ποιητBων l µ; λ'γος
κοιν'ςc ε! τοHτο, καJ o ν'µος κοιν'ςc ε! τοHτο, πολMτα7 4σµενc ε!
τοHτο, πολιτε*µατ'ς τινος µετBχοµενc ε! τοHτο, o κ'σµος YσανεJ
π'λις 4στ7. τ7νος γGρ Sλλου φ0σει τις τA τIν [νθρQπων πiν γBνος
κοινοH πολιτε*µατος µετBχειν; 4κεMθεν δB, 4κ τWς κοινWς τα*της
π'λεως, καJ αPτA τA νοερAν καJ λογικAν καJ νοµικAν DµMνc l π'-
θεν; rσπερ γGρ τA γεIδBς µοι [π' τινος γWς [ποµεµBρισται, καJ
τA <γρAν [φN #τBρου στοιχε7ου καJ τA πνευµατικAν [πA πηγWς
τινAς καJ τA θερµAν καJ πυρIδες \κ τινος !δ7ας πηγWς (οPδXν γGρ
4κ τοH µηδενAς \ρχεται, rσπερ µηδN ε!ς τA οPκ ν [πBρχεται),
ο{τω δ; καJ τA νοερAν }κει ποθBν.
εa. jO θEνατος τοιοHτος, οRον γBνεσις, φ*σεως µυστ0ριον, σ*γ-
κρισις 4κ τIν αPτIν στοιχε7ων, <διEκρισις> ε!ς ταPτEc Vλως δX
οPκ 4φN Zp Sν τις α!σχυνθε7ηc οP γGρ παρG τA #ξWς τZI νοερI ζZQZω
οPδX παρG τAν λ'γον τWς παρασκευWς.
ga. TαHτα ο{τως <πA τIν τοιο*των πBφυκε γ7νεσθαι 4ξ [νEγ-
κηςc o δX τοHτο µ; θBλων θBλει τ;ν συκWν .πAν µ; \χειν. Vλως δN
4κεMνο µBµνησο, Vτι 4ντAς .λιγ7στου χρ'νου καJ σn καJ οxτος τε-
θν0ξεσθε, µετG βραχn δX οPδX Œνοµα <µIν <πολειφθ0σεται.
ζa. 9Aρον τ;ν <π'ληψιν, @ρται τA βBβλαµµαιc
74
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
πραγµ&των µEχρι τ5ρα τ<ς µεταβολEς =χεις δ8 µE τ& µ&τια σου, «;
κ@σµος ε3ναι διαρκ2ς µεταβολ2, : ζω2 ε3ναι Yπλ8 Oντ>πωσις».
δ. ZE&ν : νοητικ2 µας δ>ναµις ε3ναι κοιν2, κα< : σκEψις σ>µφωνα
µE τ2ν ;πο<α εpµαστε λογικο< ε3ναι κοιν2. ZE&ν συµβα<νη αDτ@, κα< :
λογικ2 : ;πο<α Oπιβ&λλει Uσα πρEπει ν& γ<νουν n ν& µ2 γ<νουν ε3ναι
κοιν2. ZE&ν Sσχ>η αDτ@, κα< ; ν@µος ε3ναι κοιν@ςu O&ν Sσχ>η κα< αDτ@
τ@ συµπEρασµα, εpµαστε Uλοι µEλη κ&ποιας πολιτε<αςu O&ν κα< αDτ@
?ληθε>η,; κ@σµος ε3ναι κατ& κ&ποιο τρ@πο π@λις.ΣE ποι@ jλλο κοι-
ν@ πολ<τευµα λοιπ@ν συµµετEχει ;λ@κληρο τ@ ?νθρ5πινο γEνος;
ZAπ@ OκεH λοιπ@ν, ?π@ τ2ν κοιν2 αDτ2 π@λι προEρχεται κα< : νοητικ2
κα< : λογικ2 δ>ναµις κα< κλ<σις µας ν& Bπακο>ωµε στ@ν ν@µο.
]Aν δEν προEρχωνται ?π@ OκεH, τ@τε ?π@ ποK; !Oπως δηλ. τ@ γ2ϊ-
νο στοιχεHο µου =χει ?ποκοπ8 ?π@ τ2ν γ8 κα< τ@ Bγρ@ στοιχεHο ?π@
jλλο παρ@µοιο στοιχεHο, κα< : ψυχ2 µου ?π@ κ&ποια πηγ2 κα< τ@
θερµ@ κα< πορ_δες στοιχεHο µου ?π@ jλλη Sδια<τερη πηγ2 (δι@τι τ<-
ποτε δEν προEρχεται ?π@ τ@ µηδEν,Uπως δEν OπιστρEφει στ@ µηδEν),
=τσι κα< τ@ νοερ@ µEρος τοK yαυτοK µου προEρχεται ?π@ κ&που.
ε. FO θ&νατος ε3ναι U,τι κα< : γEννησις, δηλ. µυστ2ριο τ8ς φ>σε-
ως. FH γEννησις ε3ναι σ>νθεσις κα< ; θ&νατος ?ποσ>νθεσις23 ?π@
τ& αDτ& στοιχεHα εSς τ& αDτ&.
FOπωσδ2ποτε δEν ε3ναι κ&τι γι& τ@ ;ποHο µπορεH ν& φοβηθ8
κανε<ς, γιατ< δEν ε3ναι jσχετος πρ@ς τ@ν jνθρωπο οlτε ?ντ<θετος
πρ@ς τ2ν λογικ2 τ8ς δηµιουργ<ας.
ς. ADτ& κατZ αDτ@ν τ@ν τρ@πο ?π@ τEτοιες αSτ<ες =χει ;ρ<σει :
φ>σις ν& γ<νωνται. !Oποιος αDτ@ δEν ?ποδEχεται θEλει ν& µ2 =χη
χυµ@ : συκι&.
Π&ντως µ2 ξεχνoς OκεHνο, Uτι Oντ@ς `λ<γου χρ@νου κα< σ> κα< ;
jλλος θ& =χετε πεθ&νειu µετ& ?π@ λ<γο δE θ& =χη χαθ8 κα< τ@ zνο-
µ& σας.
ζ. ZA ποµ&κρυνε τ2ν Oντ>πωσι, ?ποµακρ>νεται ?µEσως τ@
23. Λε<πει : λEξις διEκρισις.
75
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
Cρον τA «βBβλαµµαι», @ρται D βλEβη.
ηa. O χε7ρω αPτAν #αυτοH Sνθρωπον οP ποιεM, τοHτο οPδX τAν
β7ον αPτοH χε7ρω ποιεM, οPδX βλEπτει ο]τε \ξωθεν ο]τε \νδοθεν.
θa. NHνEγκασται D τοH συµφBροντος φ*σις τοHτο ποιεMν.
ιa. †Oτι πiν τA συµβαMνον δικα7ως συµβα7νειc V, 4Gν [κριβIς
παραφυλEσσhης, ε<ρ0σειςc οP λBγω µ'νον κατG τA #ξWς, [λλN Vτι
κατG τA δ7καιον καJ Yς yν <π' τινος [πονBµοντος τA κατN [ξ7αν.
παραφ*λασσε οˆν, Yς eρξωc κα7, V τι yν ποιkWς, σnν το*τZω πο7ει,
σnν τZI [γαθAς εdναι, καθN t νεν'ηται !δ7ως o [γαθ'ς. τοHτο 4πJ
πEσης 4νεργε7ας σIζε.
ιαa. M; τοιαHτα <πολEµβανε, οRα o <βρ7ζων κρ7νει l οRE σε κρ7-
νειν βο*λεταιc [λλN qδε αPτE, oποMα κατN [λ0θειEν 4στιν.
ιβa . ∆*ο τα*τας #τοιµ'τητας \χειν [εJ δεMc τ;ν µBν, πρAς τA
πρiξαι µ'νον, Vπερ yν o τWς βασιλικWς καJ νοµοθετικWς λ'γος
<ποβEλλkη, 4πN |φελε7hα [νθρQπωνc τ;ν δB, πρAς τA µεταθBσθαι,
4Gν Sρα τις παρkW διορθIν καJ µετEγων [π' τινος ο!0σεως. τ;ν
µBντοι µεταγωγ;ν [εJ [π' τινος πιθαν'τητος Yς δικα7ου l κοινω-
φελοHς γ7νεσθαι, καJ τG παραπλ0σια† τοιαHτα µ'νον εdναι δεM,
οPχ Vτι Dδn l \νδοξον 4φEνη.
ιγa. Λ'γον \χεις; «\χω.» τ7 οˆν οP χρhi; το*του γGρ τA #αυτοH
ποιοHντος τ7 Sλλο θBλεις;
ιδa. NEνυπBστης Yς µBρος 4ναφανισθ0σkη τZI γενν0σαντιc µiλ-
λον δX [ναληφθ0σkη ε!ς τAν λ'γον αPτοH τAν σπερµατικAν κατG
µεταβολ0ν.
76
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
«=χω ζηµιωθ8», µ2 σκEπτεσαι τ@ «=χω ζηµιωθ8» κα< Oξαφαν<ζε-
ται ?µEσως : ζηµι&.
η. FO,τιδ2ποτε δEν κ&νει τ@ν jνθρωπο χειρ@τερο, εpτε προEρχε-
ται ?π@ τ@ν Oσωτερικ@ του κ@σµο εpτε ?πZ =ξω, δEν κ&νει κα< τ2ν
ζω2 του χειρ@τερη οlτε τ@ν ζηµι5νει.
θ. ZEκεHνο πο> συµφEρει ε3ναι ?ναγκασµEνη : φ>σις ν& τ@ κ&νη.
ι. ΣκEψου Uτι Uλα Uσα συµβα<νουν, συµβα<νουν δικα<ωςu θ& τ@
?ντιληφθ8ς, O&ν παρατηρ2σης µE προσοχ2u δEν Oννο_ µ@νον Uτι τ@
Jνα ?κολουθεH τ@ jλλο, ?λλZ Uτι γ<νονται σ>µφωνα µE τ@ δ<καιο σ&ν
ν& Bπ&ρχη κ&ποιος ; ;ποHος ?πονEµει στ@ν καθEνα OκεHνο πο> τοK
?ξ<ζει. Πρ@σεχε λοιπ@ν, Uπως jρχισες κα< ;,τιδ2ποτε κ&νεις, ν& τ@
κ&νης µE αDτ@ν τ@ν Uροu ν& ε3σαι καλ@ς, µE τ2ν πραγµατικ2 σηµα-
σ<α τ8ς λEξεως καλ'ς.ADτ@ ν& τ@ Oφαρµ@ζης σE κ&θε σου πρoξι.
ια. M2 κρ<νης τ& πρ&γµατα =τσι, Uπως τ& κρ<νει ; ?κ@λαστος n
Uπως θEλει ν& τ& κρ<νης, ?λλ& κο<ταξε π_ς ε3ναι στ2ν πραγµατι-
κ@τητα.
ιβ. ΠρEπει π&ντοτε ν& =χης αDτEς τ<ς δ>ο κλ<σεις, τ2ν µ<α µEν,
γι& ν& Oκτελ8ς µ@νο OκεHνο πο> Bπαγορε>ει τ@ χρEος τοK βασιλE-
ως κα< τοK νοµοθEτου γι& τ@ συµφEρον τ_ν ?νθρ5πων, κα< τ2ν
jλλη γι& ν& ?λλ&ζης γν5µη, Uταν κ&ποιος σE πλησι&ζη κα< σE
διορθ5νη κα< σE ?ποµακρ>νη ?π@ κ&ποια OσφαλµEνη γν5µη. FH
?λλαγ2 Uµως ν& γ<νεται π&ντοτε µE λογικ& Oπιχειρ2µατα, Uτι
ε3ναι δικα<α κα< κοινωφελ2ς κα< τ& κ<νητρ& σου τEτοια πο> πρE-
πει ν& ε3ναι κα< zχι γιατ< σοK φ&νηκε Uτι ε3ναι εDχ&ριστο n σοK
Oξασφαλ<ζει δ@ξα αDτ@ πο> κ&νεις.
ιγ. ]Eχεις λογικ2; – ]Eχω. – Γιατ< λοιπ@ν δEν τ2ν χρησιµοποιεHς;
ZAλλ& O&ν αDτ2 Oκτελ8 τ@ =ργο της, Oσ> τ< jλλο ζητoς;
ιδ. FYπ&ρχεις µEσα στ@ν κ@σµο σ&ν µEρος; Θ& ?φανισθ8ς µEσα
σZ αDτ@ν πο> σE γEννησεu µoλλον θ& OπιστρEψης µE τ2ν µεταβολ2
στ@ν λ@γο πο> ρυθµ<ζει τ2ν γEνεσι τ_ν πραγµ&των24.
24. Σπερµατικ@ς λ@γοςu : γενεσιουργ@ς αSτ<α.
77
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ιεa. ΠολλG λιβανωτοH βωλEρια 4πJ τοH αPτοH βωµοHc τA µXν
προκατBπεσεν, τA δX {στερονc διαφBρει δN οPδBν.
ιga. NEντAς δBκα DµερIν θεAς αPτοMς δ'ξεις, οRς νHν θηρ7ον καJ
π7θηκος, 4Gν [νακEµψkης 4πJ τG δ'γµατα καJ τAν σεβασµAν τοH
λ'γου.
ιζa. M; Yς µ*ρια µBλλων \τη ζWν. τA χρε‡ν 4π0ρτηταιc ως ζkWς,
ως \ξεστιν, [γαθAς γενοH.
ιηa. †Oσην εPσχολ7αν κερδα7νει o µ; βλBπων τ7 o πλησ7ον εdπεν
l \πραξεν l διενο0θη, [λλG µ'νον τ7 αPτAς ποιεM, vνα αPτA τοHτο
δ7καιον k@ καJ Vσιονc †@ κατG τAν [γαθAν µ; µBλαν† @θος περιβλB-
πεσθαι, [λλN j4πJ τWς γραµµWς τρBχειν .ρθ'ν, µ; διερριµµBνον’.
ιθa. jO περJ τ;ν <στεροφηµ7αν 4πτοηµBνος οP φαντEζεται, Vτι
καστος τIν µεµνηµBνων αPτοH τEχιστα καJ αPτAς [ποθανεMταιc
εdτα πEλιν [καJ αPτAς] o 4κεMνον διαδεξEµενος, µBχρι καJ πiσα D
µν0µη [ποσβkW διG ~πτοµBνων καJ σβεννυµBνων προϊοHσα. <π'-
θου δN, Vτι καJ [θEνατοι µXν οw µεµνησ'µενοι, [θEνατος δN D µν0-
µηc τ7 οˆν τοHτο πρAς σB; καJ οP λBγω, Vτι οPδXν πρAς τAν τεθνηκ'-
ταc [λλG πρAς τAν ζIντα τ7 o \παινος; πλ;ν Sρα διN ο!κονοµ7αν τι-
νEc παρ7kης†γGρ νHν [κα7ρως τ;ν φυσικ;ν δ'σιν, Sλλου τινAς 4χ'-
µενος λ'γου λοιπ'ν†.
κa. Πiν τA καJ oπωσοHν καλAν 4ξ #αυτοH καλ'ν 4στι, καJ 4φN
#αυτA καταλ0γει, οPκ \χον µBρος #αυτοH τAν \παινον. ο]τε γοHν
χεMρον l κρεMττον γ7νεται τA 4παινο*µενον. τοHτ' φηµι καJ 4πJ
78
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
ιε. FYπ&ρχουν πολλο< κ@κκοι λιβ&νι Oπ&νω στ@ν pδιο βωµ@,
jλλος Uµως =πεσε πρ_τος κα< jλλος µετ&. ∆Eν διαφEρουν Uµως
καθ@λου.
ις. MEσα σE δEκα µEρες θ& φαν8ς θε@ς σZ αDτο>ς πο> φα<νεσαι
τ5ρα θηρ<ο κα< π<θηκος, O&ν OπιστρEψης π&λι στ<ς ?ναµφισβ2τη-
τες ?ξ<ες κα< στ@ν `ρθ@ λ@γο.
ιζ. M2 σκEπτεσαι σ&ν ν& πρ@κειται ν& ζ2σης γι& µ>ρια χρ@νιαu
αDτ@ πο> ε3ναι καθωρισµEνο ?π@ τ2ν µοHρα κρEµεται π&νω ?π@
τ@ κεφ&λι σουu Uσο ζ8ς, Uσο µπορεHς ν& ζ8ς, προσπ&θησε ν& γ<νε-
σαι καλ@ς.
ιη.Kο<ταξε π@σο χρ@νο γι& Oργασ<α κερδ<ζει OκεHνος πο> δEν Oξε-
τ&ζει τ< κ&νει n τ< λEγει n τ< σκEπτεται ; πλησ<ον τουu ?λλ& µ@νο τ<ς δι-
κEς του πρ&ξεις γι& ν& συµφωνοKν µE τ@ν γραπτ@ κα< jγραφο ν@µο.
ΠρEπει ; ?γαθ@ς ν& µ2 Oξετ&ζη τ<ς25 συν2θειες τ_ν jλλων, ?λλ& ν&
βαδ<ζη σE εDθεHα γραµµ2,χωρ<ς ν& σκορπo τ2ν προσοχ2 του.
ιθ. ZEκεHνος πο> τρελλα<νεται γι& τ2ν µετ& θ&νατον φ2µη δEν
φαντ&ζεται Uτι ; καθEνας ?πZ αDτο>ς πο> τ@ν θυµοKνται πολ>
γρ2γορα θ& πεθ&νη κα< αDτ@ς. ]Eπειτα π&λι κα< αDτ@ς πο> διαδE-
χθηκε OκεHνον, µEχρι ν& χαθ8 Uλη : µν2µη προχωρ5ντας ?ν&µε-
σα σE ?νθρ5πους πο> ?ν&βουν κα< σβ2νουν. FYπ@θεσε δE Uτι κα<
?θ&νατοι ε3ναι αDτο< πο> θ& σE µνηµονε>ουν κα< Uτι ?θ&νατη θ&
ε3ναι : µν2µη σου. Λοιπ@ν τ< σE |φελεH αDτ@; Kα< δEν Oννο_ Uτι
δEν =χει κανEνα zφελος ; νεκρ@ς, ?λλ& κα< γι& τ@ν ζωνταν@ ποι&
σηµασ<α =χει ; =παινος; ]Iσως γι& καµµι& OξυπηρEτησι. ZAφ2νεις
λοιπ@ν κατ& µEρος τ5ρα τ<ς προσφορEς τ8ς φ>σεως κα< πι&νεσαι
?π@ το>ς λ@γους κ&ποιου jλλου.
κ. K&θε τι πο> ε3ναι ?ναµφισβ2τητα RραHο ε3ναι RραHο ?π@
τ2ν φ>σι του κα< γι& τ@ν yαυτ@ του κα< δEν ε3ναι µEρος του ?ναπ@-
σπαστο ; =παινος. FEποµEνως οlτε χειρ@τερο οlτε καλ>τερο γ<-
νεται Uταν Oπαιν8ς. ADτ@ πιστε>ω κα< γι& Uσα κατ& τ2ν κοιν2
25. ΠροτιµητEα : γραφ2 δεM τAν [γαθAν µ; Sλλων @θος περιβλBπεσθαι.
79
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τIν κοιν'τερον καλIν λεγοµBνωνc οRον 4πJ τIν <λικIν καJ 4πJ
τIν τεχνικIν κατασκευασµEτωνc τ' γε δ; Œντως καλAν τινAς
χρε7αν \χει; οP µiλλον l ν'µος, οP µiλλον l [λ0θεια, οP µiλλον l
ε]νοια, l α!δQς. τ7 το*των διG τA 4παινεMσθαι καλ'ν 4στιν, l ψεγ'-
µενον φθε7ρεται; σµαρEγδιον γGρ #αυτοH χεMρον γ7νεται, 4Gν µ;
4παινWται; τ7 δX χρυσ'ς, 4λBφας, πορφ*ρα, λ*ρα, µαχα7ριον,
[νθ*λλιον, δενδρ*φιον;
καa. E! διαµBνουσιν αw ψυχα7, πIς αPτGς 4ξ [ιδ7ου χωρεM o [0ρ;
ΠIς δX D γW χωρεM τG τIν 4κ τοσο*του α!Iνος θαπτοµBνων σQ-
µατα; rσπερ γGρ 4νθEδε D το*των <µετG> ποσ0ν τινα 4πJ δια-
µον;ν µεταβολ; καJ διEλυσις χQραν Sλλοις νεκροMς ποιεM, ο{τως
αw ε!ς τAν [Bρα µεθιστEµεναι ψυχα7, 4πJ ποσAν συµµε7νασαι, µετα-
βEλλουσι καJ χBονται καJ 4ξEπτονται ε!ς τAν τIν Vλων σπερµα-
τικAν λ'γον [ναλαµβαν'µεναι, καJ τοHτον τAν τρ'πον χQραν
ταMς προσσυνοικιζοµBναις παρBχουσιν. τοHτο δN Sν τις [ποκρ7ναι-
το 4φ’ <ποθBσει τοH τGς ψυχGς διαµBνειν.
2 Xρ; δX µ; µ'νον 4νθυµεMσθαι τA πλWθος τIν θαπτοµBνων ο<τωσJ
σωµEτων, [λλG καJ τA τIν #κEστης DµBρας 4σθιοµBνων ζhQων <φN
DµIν τε καJ τIν Sλλων ζZQων. Vσος γGρ [ριθµAς καταναλ7σκεται
καJ ο<τωσ7 πως θEπτεται 4ν τοMς τIν τρεφοµBνων σQµασιc καJ
Vµως δBχεται D χQρα αPτG διG τGς 4ξαιµατQσεις, διG τGς ε!ς τA
[ερIδες l πυρIδες [λλοιQσεις.
3 T7ς 4πJ το*του D wστορ7α τWς [ληθε7ας; δια7ρεσις ε!ς τA <λικAν καJ
ε!ς τA α!τιIδες.
κβa. M; [πορρBµβεσθαιc [λλN 4πJ πEσης oρµWς τA δ7καιον [πο-
διδ'ναι καJ 4πJ πEσης φαντασ7ας σQζειν τA καταληπτικ'ν.
80
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
?ντ<ληψι θεωροKνται RραHα, Uπως ε3ναι τ& Bλικ& κατασκευ&-
σµατα κα< τ& =ργα τ8ς τEχνης.
ADτ@ Uµως πο> ε3ναι πραγµατικ& RραHο ?π@ τ< =χει ?ν&γκη;
∆Eν =χει µεγαλ>τερη ?ν&γκη, ?π@ τ2ν ?ν&γκη πο> =χει ; ν@µος, :
?λ2θεια, : καλωσ>νη, ; σεβασµ@ς.
Ποι@ ?πZ Uλα αDτ& ε3ναι καλ@ γιατ< τ@ OπαινοKν n ποι@ βλ&πτε-
ται Uταν τ@ κατηγοροKν; M2πως τ@ σµαρ&γδι γ<νεται χειρ@τερο
Uταν δEν τ@ OπαινοKν; M2πως ; χρυσ@ς, ; OλEφας, : πορφ>ρα, :
λ>ρα, τ@ µαχα<ρι, τ@ µικρ@ jνθος, τ@ δEνδρο;
κα.ZE&ν ζοKν αS5νια οN ψυχEς, π_ς τ<ς χωρ&ει εSς το>ς αS_νες ;
?Eρας;
ZAλλ& π_ς : γ8 χωρ&ει τ& σ5µατα πο> θ&πτονται ?π@ τ@σους
αS_νες;
!Oπως ?κριβ_ς : συνεχ2ς µεταβολ2 κα< δι&λυσις αDτ_ν προ-
σφEρει χ_ρο εSς το>ς jλλους νεκρο>ς, κατ& τ@ν pδιο τρ@πο οN ψυ-
χEς πο> µεταβα<νουν στ@ν ?Eρα, ?φοK µε<νουν Oπ< ?ρκετ@ δι&-
στηµα : µ<α κοντ& στ2ν jλλη, µεταβ&λλονται, συγχEονται κα<
?ναλ>ονται κα< OπιστρEφουν στ2ν δηµιουργικ2 δ>ναµι πο> διE-
πει τ@ σ>µπαν κα< µZ αDτ@ τ@ν τρ@πο προσφEρουν χ5ρα στ<ς ψυ-
χEς πο> =ρχονται ν& κατοικ2σουν µαζ< τους.
ADτ2 τ2ν ?π&ντησι θ& µποροKσες ν& δ5σης, O&ν παραδεχθ8ς
Uτι οN ψυχEς ζοKν. ΠρEπει δE ν& µ2 σκEπτεσαι µ@νο τ@ πλ8θος τ_ν
σωµ&των πο> θ&πτονται =τσι, ?λλ& κα< τ@ πλ8θος τ_ν ζ5ων πο>
καθηµεριν_ς τρ5γονται ?π@ Oµoς κα< τ& jλλα ζ_α. ZAλ2θεια π@-
σος µεγ&λος ?ριθµ@ς ξοδε>εται κα< τρ@πον τινα θ&πτεται εSς τ&
σ5µατα αDτ_ν πο> τρEφονται! Kα< Uµως τ& χωρ&ει ; χ_ρος
αDτ&, Oπειδ2 µεταβ&λλονται οN τροφEς σE αµα, ?Eρα κα< φωτι&.
Ποι& ε3ναι γι& τ@ θEµα αDτ@ : µEθοδος γι& τ2ν ?ναζ2τησι τ8ς
?λ2θειας; FH δι&κρισις σE αSτ<α κα< ?ποτEλεσµα.
κβ. M2 ταλαντε>εσαιu ?λλ& σE παρ&λογη Oπιθυµ<α ν& ?ντι-
τ&σσης τ@ δ<καιο κα< σE κ&θε Bπερβολικ2 σκEψι ν& διατηρ8ς τ2ν
δ>ναµι ν& τ2ν ?ναχαιτ<ζης.
81
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κγa. Πiν µοι συναρµ'ζει, t σοJ εPEρµοστ'ν 4στιν, ‰ κ'σµε.
οPδBν µοι πρ'ωρον οPδX Œψιµον τA σοJ ε]καιρον. πiν µοι καρ-
π'ς, t φBρουσιν αw σαJ pραι, ‰ φ*σιςc 4κ σοH πEντα, 4ν σοJ πEντα,
ε!ς σX πEντα. 4κεMνος µBν φησι, «Π'λι φ7λη KBκροπος.» σn δX οPκ
4ρεMς, «9Ω π'λι φ7λη ∆ι'ς;»
κδa. «NOλ7γα πρWσσε», φησ7ν, «ε! µBλλεις εPθυµ0σεινc» µ0ποτε
Sµεινον τ[ναγκαMα πρEσσειν, καJ Vσα o τοH φ*σει πολιτικοH
ζZQου λ'γος αwρεM καJ Yς αwρεM; τοHτο γGρ οP µ'νον τ;ν [πA τοH
καλIς πρEσσειν εPθυµ7αν φBρει, [λλG καJ τ;ν [πA τοH .λ7γα
πρEσσειν. τG πλεMστα γGρ, pν λBγοµεν καJ πρEσσοµεν οPκ [ναγ-
καMα Œντα 4Eν τις περιBλkη, εPσχολQτερος καJ [ταρακτ'τερος
\σται. Vθεν δεM καJ παρN καστα #αυτAν <ποµιµν0σκειν, µ0 τι
τοHτο οP τIν [ναγκα7ων; δεM δX µ; µ'νοι πρEξεις τGς µ; [ναγ-
κα7ας περιαιρεMν [λλG καJ φαντασ7αςc ο{τως γGρ οPδX πρEξεις
παρBλκουσαι 4πακολουθ0σουσιν.
κεa. Πε7ρασον πIς σοι χωρεM καJ o τοH [γαθοH [νθρQπου β7ος
τοH [ρεσκοµBνου µXν τοMς 4κ τIν Vλων [πονεµοµBνοις, [ρκουµB-
νου δX τkW !δ7hα πρEξει δικα7hα καJ διαθBσει εPµενεM.
κga . jEQρακας 4κεMνα; qδε καJ ταHτα. σεαυτAν µ; τEρασσεc
sπλωσον σεαυτ'ν. ~µαρτEνει τις; #αυτZI ~µαρτEνει. συµβBβηκB
σο7 τι; καλIςc 4κ τIν Vλων [π’ [ρχWς σοι συγκαθε7µαρτο καJ
συνεκλQθετο πiν τA συµβαMνον. τA δN Vλον, βραχnς o β7οςc
82
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
κγ. !Oλα βρ<σκονται σE Yρµον<α µZ OµEνα, € κ@σµε, Uταν ε3ναι
Yρµονικ& γι& σEνα, τ<ποτε δEν ε3ναι πρ@ωρο οlτε zψιµο γι& µEνα,
Uταν γι& σEνα =χη γ<νει στ2ν κατ&λληλη στιγµ2. !Oλα γι& µEνα
ε3ναι RραHα, Uσα φEρνουν οN OποχEς σου, € φ>σι. ZAπ@ σEνα προ-
Eρχονται τ& π&ντα, µEσα σE σEνα ?ναπτ>σσονται κα< σE σEνα κα-
ταλ2γουν. K&ποιος λEγει «€ ?γαπηµEνη π@λι τοK KEκροπος26», τ<
δEν θ& π8ς «€ ?γαπηµEνη π@λι τοK ∆ι@ς»;
κδ. N& µ2 ε3σαι πολυ&σχολος, λEει, O&ν θEλης ν& νοι5θης χα-
ρ&. ∆Eν ε3ναι προτιµ@τερο ν& Oκτελ8ς µ@νο τ& ?ναγκαHα κα< Uσα
Oπιβ&λλει : λογικ2 τοK Oκ φ>σεως πολιτικοK ζ5ου κα< µ&λιστα µE
τ@ν τρ@πο πο> θEλει;ADτ@ς ; τρ@πος δρ&σεως δEν προξενεH µ@νο
τ2ν χαρ& πο> πηγ&ζει ?π@ τ2ν `ρθ2 πρoξι, ?λλ& κα< τ2ν Nκανο-
πο<ησι πο> προEρχεται ?π@ τ2ν ?πασχ@λησι µE λ<γα µ@νο.
Γιατ< τ& περισσ@τερα, ?πZ Uσα λEγοµε κα< κ&νοµε, Oπειδ2 δEν
ε3ναι ?ναγκαHα, O&ν τ& ?φαιρEση κανε<ς θ& ε3ναι πολ> πι@ συχος
κα< πι@ γαλ2νιος.
ΠρEπει λοιπ@ν σE κ&θε περ<πτωσι ν& σκEπτεσαι, µ2πως τοKτο
δEν ε3ναι ?παρα<τητο; ΠρEπει zχι µ@νο τ<ς περιττEς πρ&ξεις ν&
παραλε<ψης, ?λλ& κα< τ<ς σκEψεις, γιατ< µ@νο =τσι δEν θ& Oπακο-
λουθ2σουν πρ&ξεις παραπλανητικEς.
κε. ∆οκ<µασε ν& δ8ς π_ς Oξελ<σσεται : ζω2 τοK ?νθρ5που
πο> συµπαθεH Uσα τοK ?πονEµονται ?π@ τ@ σ>µπαν κα< Nκανοποι-
εHται ?π@ τ<ς δικEς του δ<καιες πρ&ξεις κα< τ2ν δικ2 του καλ2 ψυ-
χικ2 κατ&στασι.
κς.T& =χεις καταλ&βει OκεHνα; Προσπ&θησε ν& καταλ&βης κα<
αDτ&. M2 ταρ&ξης τ@ν yαυτ@ σουu µ2 τ@ν πιEζης. K&νει κ&ποιος
λ&θος; Kακ@ τοK yαυτοK του κ&νει. ΣοK =χει συµβ8 κ&τι; Kαλ&.
ZAπ@ πολ> παλαι& ?π@ τ@ Σ>µπαν ε3χε ;ρισθ8 γι& σEνα κα< ε3χε
πλεχθ8 µαζ< σου αDτ@ πο> σοK συµβα<νει. ]Aλλωστε : ζω2 ε3ναι
26. ZAποδ<δεται στ@ν ZAριστοφ&νη.
83
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κερδαντBον τA παρAν σnν εPλογιστ7hα καJ δ7κkη. νWφε [νειµBνος.
κζa. ^Hτοι κ'σµος διατεταγµBνος l κυκε‡ν †συµπεφορηµBνος
µBν, [λλG κ'σµος.† l 4ν σοJ µBν τις κ'σµος <φ7στασθαι δ*ναται,
4ν δX τZI παντJ [κοσµ7α, καJ ταHτα ο{τως πEντων διακεκριµBνων
καJ διακεχυµBνων καJ συµπαθIν;
κηa. MBλαν @θος, θWλυ @θος, περισκελXς @θος, θηριIδες, βο-
σκηµατIδες, παιδαριIδες, βλακικ'ν, κ7βδηλον, βωµολ'χον, κα-
πηλικ'ν, τυραννικ'ν.
κθa. E! ξBνος κ'σµου o µ; γνωρ7ζων τG 4ν αPτZI Œντα, οPχ Oττον
ξBνος καJ o µ; γνωρ7ζων τG γιν'µενα. φυγEς, o φε*γων τAν πολι-
τικAν λ'γονc τυφλ'ς, o καταµ*ων τZI νοερZI Œµµατιc πτωχ'ς, o
4νδε;ς #τBρου καJ µ; πEντα \χων παρN #αυτοH τG ε!ς τAν β7ον χρ0-
σιµαc [π'στηµα κ'σµου, o [φιστEµενος καJ χωρ7ζων #αυτAν τοH
τWς κοινWς φ*σεως λ'γου διG τοH δυσαρεστεMν τοMς συµβα7νου-
σινc 4κε7νη γGρ φBρει τοHτο, Ž καJ σX eνεγκενc [π'σχισµα π'λεως,
o τ;ν !δ7αν ψυχ;ν τWς τIν λογικIν [ποσχ7ζων, µιiς ο]σης.
λa. jO µXν χωρJς χιτIνος φιλοσοφεM, o δX χωρJς βιβλ7ουc Sλλος
οxτος Dµ7γυµνος, «^Aρτους οPκ \χω,» φησ7, «καJ 4µµBνω τZ I
λ'γZω». 4γ‡ δX τροφGς τGς 4κ τIν µαθηµEτων οPκ \χω, καJ 4µµB-
νω.
λαa. TA τεχν7ον, t \µαθες, φ7λει, το*τZω προσαναπα*ουc τA δX
<π'λοιπον τοH β7ου διBξελθε, Yς θεοMς µXν 4πιτετροφ‡ς τG σεαυ-
τοH πEντα 4ξ Vλης τWς ψυχWς, [νθρQπων δX µηδενAς µ0τε τ*ραν-
νον µ0τε δοHλον σεαυτAν καθιστEς.
λβa. NEπιν'ησον λ'γου χEριν τοnς 4πJ OPεσπασιανοH καιρο*ς,
84
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
σ>ντοµηu προσπ&θησε ν& κερδ<σης τ@ παρ@ν µE κρ<σι κα< δικαιο-
σ>νη. Kα< Uταν ?ναπα>εσαι ν& =χης µEτρο.
κζ. T@ Σ>µπαν n ε3ναι κ@σµος στ@ν ;ποHο OπικρατεH : τ&ξις, n
µHγµα στ@ ;ποHο =χουν συσσωρευθ8 τ& π&ντα, ?λλ& ;πωσδ2ποτε
ε3ναι κ@σµος. ]H µ2πως µEσα σου µπορεH ν& Bπ&ρξη τ&ξις; Στ@
σ>µπαν δEν OπικρατεH ?ταξ<α; Kα< µ&λιστα Uταν τ& π&ντα, jν κα<
=χουν χωρισθ8 κατ& τEτοιο τρ@πο κα< =χουν διασκορπισθ8, Oν
το>τοις αSσθ&νονται Jλξι τ@ Jνα γι& τ@ jλλο.
κη. Πρ@σεχε τ@ν σκοτειν@ χαρακτ8ρα, τ@ν θηλυπρεπ8, τ@ν
Sσχυρογν5µονα, τ@ν jγριο, τ@ν ?φελ8, τ@ν κτην5δη, τ@ν mλ<θιο,
τ@ν χαµερπ8, τ@ν ?θυρ@στοµο, τ@ν δ@λιο κα< τ@ν αDταρχικ@.
κθ. ZE&ν ε3ναι jσχετος µE τ@ν κ@σµο OκεHνος πο> δEν γνωρ<ζει
Uσα βρ<σκονται σZ αDτ@ν, δEν ε3ναι λιγ5τερο jσχετος OκεHνος πο>
δEν γνωρ<ζει Uσα γ<νονται. E3ναι πολιτικ@ς Oξ@ριστος OκεHνος πο>
?ποφε>γει κα< δηµοσ<α συζ2τησιu ε3ναι τυφλ@ς OκεHνος πο> κοιµ<-
ζει τ@ν νοK τουu φτωχ@ς OκεHνος πο> =χει τ2ν ?ν&γκη τοK jλλου
κα< δEν =χει µEσα του Uλα Uσα χρει&ζονται γι& τ2ν ζω2.
E3ναι mθικ& ξEνος ?π@ τ@ν κ@σµο OκεHνος πο> ?ποχωρ<ζεται
τ@ν yαυτ@ του ?π@ τ@ν λ@γο τ8ς παγκοσµ<ου φ>σεως µE τ2ν ?γα-
ν&κτησι γι& Uσα συµβα<νουν. ∆ι@τι Oκε<νη σοK φEρνει αDτ&, :
;πο<α Oδηµιο>ργησε κα< σEνα. E3ναι ?ποστ&της OκεHνος πο> ?πο-
σχ<ζει τ2ν ψυχ2 του ?π@ τ2ν ψυχ2 τ_ν jλλων ?νθρ5πων.
λ. ]Aλλος χωρ<ς χιτ_να φιλοσοφεH, jλλος χωρ<ς βιβλ<α, jλλος
σχεδ@ν :µ<γυµνοςu ψωµ< δEν =χω, λEγει, ?λλ& µEνω πιστ@ς στ2ν
δ>ναµι τοK λ@γου. ZEγ5 δEν πα<ρνω χρ2µατα ?π@ τ2ν διδασκα-
λ<α, ?λλ& µEνω ?φοσιωµEνος σZ αDτ2.
λα. T2ν τεχν<τσα πο> =µαθες ν& τ2ν Oκτιµoς κα< σZ αDτ2 ν& στη-
ρ<ζης τ<ς Oλπ<δες σου.T@ Bπ@λοιπο µEρος τ8ς ζω8ς σου ν& περ&σης
?φοK Oµπιστευθ8ς Uλα τ& δικ& σου µE Uλη τ2ν ψυχ2 στο>ς θεο>ς
κα< χωρ<ς ν& γ<νης δοKλος οlτε τ>ραννος κανεν@ς ?νθρ5που.
λβ. ΦEρε στ@ν νοK σου, παραδε<γµατος χ&ριν, τ2ν Oποχ2 τοK
BεσπασιανοK. Θ& δ8ς Uτι συµβα<νουν Uλα τ& παρακ&τωu ?νθρ5-
85
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
Œψει ταHτα πEνταc γαµοHντας, παιδοτροφοHντας, νοσοHντας,
[ποθν0σκοντας, πολεµοHντας, #ορτEζοντας, 4µπορευοµBνους,
γεωργοHντας, κολακε*οντας, αPθαδιζοµBνους, <ποπτε*οντας,
4πιβουλε*οντας, [ποθανεMν τινας εPχοµBνους, γογγ*ζοντας 4πJ
τοMς παροHσιν, 4ρIντας, θησαυρ7ζοντας, <πατε7ας, βασιλε7ας
4πιθυµοHντας. οPκοHν 4κεMνος µXν o το*των β7ος οPκ \τι οPδα-
µοH.
2 ΠEλιν 4πJ τοnς καιροnς τοnς TραϊανοH µετEβηθιc πEλιν τG αPτG
πEνταc τBθνηκε κ[κεMνος o β7ος. oµο7ως καJ τGς Sλλας 4πιγραφGς
χρ'νων καJ Vλων τIν 4θνIν 4πιθεQρει, καJ βλBπε π'σοι κατεντα-
θBντες µετG µικρAν \πεσον καJ [νελ*θησαν ε!ς τG στοιχεMα. µEλι-
στα δX [ναπολητBον 4κε7νους, ο‘ς αPτAς \γνως κενG σπωµBνους,
[φBντας ποιεMν τA κατG τ;ν !δ7αν κατασκευ;ν καJ το*του [πρJξ
\χεσθαι καJ το*τZω [ρκεMσθαι. [ναγκαMον δX pδε τA µεµνWσθαι,
Vτι καJ D 4πιστροφ; καθN #κEστην πρiξιν !δ7αν [ξ7αν \χει καJ συµ-
µετρ7αν. ο{τως γGρ οPκ [ποδυσπετ0σεις, 4Gν µ; 4πJ πλBον l
προσWκε περJ τG 4λEσσω καταγ7νkη.
λγa. Aw πEλαι συν0θεις λBξεις γλωσσ0µατα νHν. ο{τως οˆν καJ
τG .ν'µατα τIν πEλαι πολυυµν0των νHν τρ'πον τινG γλωσσ0µα-
τE 4στι, KEµιλλος, Kα7σων, OP'λεσος, ∆Bντατος, κατN .λ7γον δX
καJ Σκιπ7ων, καJ KEτων, εdτα καJ A]γουστος, εdτα καJ jAδριανAς
καJ NA ντωνMνος. 4ξ7τηλα γGρ πEντα καJ µυθQδη ταχn γ7νεταιc
ταχn δX καJ παντελ;ς λ0θη κατBχωσεν. καJ ταHτα λBγω 4πJ τIν
θαυµαστIς πως λαµψEντων. οw γGρ λοιποJ sµα τZI 4κπνεHσαι
«Sιστοι, Sπυστοι». τ7 δX καJ \στιν Vλως τA [ε7µνηστον; Vλον κεν'ν
τ7 οˆν 4στι, περJ t δεM σπουδ;ν ε!σφBρεσθαι; ν τοHτο, διEνοια δι-
86
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
πους πο> κ&νουν γ&µο, πο> ?νατρEφουν παιδι&, BποφEρουν ?π@
?σθEνειες, πεθα<νουν, πολεµοKν, γιορτ&ζουν, Oµπορε>ονται,
καλλιεργοKν τ2ν γ8, κολακε>ουν, προσβ&λλουν, ζηλε>ουν,
?νθρ5πους πο> προσε>χονται ν& πεθ&νουν µερικο<, ?νθρ5πους
πο> ?γανακτοKν γι& Uσα το>ς παρουσι&ζονται, πο> ?γαποKν,
πο> συγκεντρ5νουν θησαυρο>ς, πο> OπιθυµοKν ν& γ<νουν hπα-
τοι n βασιλεHς.
ZAλλ& δEν Bπ&ρχει πλEον : ζω2 αDτ_ν. Π2γαινε στ2ν Oποχ2
τοK TραϊανοK. Π&λι τ& pδια. X&θηκε κα< Oκε<νη : Zω2. ME τ@ν pδιο
τρ@πο κο<ταξε κα< τ2ν Nστορ<α jλλων Oποχ_ν κα< Oθν_ν κα< βλE-
πε π@σοι jνθρωποι, ?φοK ταλαιπωρ2θηκαν, µετ& ?π@ λ<γο BπE-
κυψαν κα< διαλ>θηκαν στ& συστατικ& των µEρη. Προπ&ντων δE
ν& ?ναπολ8ς Oκε<νους το>ς ;πο<ους γν5ρισες προσωπικ& ν& τα-
λαιπωροKνται χωρ<ς λ@γο, Oπειδ2 παραµEλησαν ν& πρ&ξουν
αDτ@ πο> Mταν σ>µφωνο µE τ2ν φ>σι τους κα< ν& προσκολληθοKν
µE ζ8λο σZ αDτ@ κα< ν& ?ρκεσθοKν σZ αDτ@.
E3ναι ?ναγκαHο ν& σκεφθ8ς Uτι : Oνασχ@λησις µE κ&θε πρoξι
=χει Sδια<τερη ?ξ<α κα< µ@νο =τσι δηλαδ2 δEν θ& ?ποθαρρυνθ8ς,
O&ν δEν καταγ<νεσαι µE τ& ?σ2µαντα περισσ@τερο ?πZ U,τι πρEπει.
λγ. ON λEξεις πο> Mσαν jλλοτε συνηθισµEνες σ2µερα ε3ναι δυ-
σκολον@ητες. ]Eτσι λοιπ@ν κα< τ& `ν@µατα αDτ_ν πο> κ&ποτε
Bµν2θηκαν πολ>, σ2µερα ε3ναι ?καταν@ητα, Uπως κα< ; K&µιλ-
λος, ; Kα<σων, ; OD@λεσος, ; ∆Eντατος, σχεδ@ν κα< ; Σκιπ<ων κα<
; K&των κα< µετ& κα< ; Alγουστος κα< ; ZAδριαν@ς κα< ; ZAν-
τωνHνος. ∆ι@τι τ& π&ντα πολ> γρ2γορα ξεθωρι&ζουν κα< γ<νονται
παραµ>θια. Kα< πολ> γρ2γορα γενικ2 λ2θη τ& καταχ5νει. Kα<
αDτ& ?ναφEρω γι& Uσους κατ& τρ@πο θαυµαστ@ =λαµψαν.
ON jλλοι βEβαια, µ@λις πεθ&νουν, γ<νονται jφαντοι27. T< ε3ναι
λοιπ@ν : αSων<α µν2µη; T<ποτε. T< ε3ναι yποµEνως OκεHνο πρ@ς τ@
;ποHο πρEπει ν& στρEφης τ2ν προσοχ2 σου; !Eνα µ@νον, τ@ yξ8ς: ;
27. ^Aπυστοι, Sιστοιu ;µηρικ2 =κφρασις ?π@ τ2ν NOδ*σσεια.
87
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κα7α καJ πρEξεις κοινωνικαJ καJ λ'γος οRος µ0ποτε διαψε*σα-
σθαι καJ διEθεσις [σπαζοµBνη πiν τA συµβαMνον Yς [ναγκαMον,
Yς γνQριµον, Yς [π’ [ρχWς τοια*της καJ πηγWς mBον.
λδa . jEκ‡ν σεαυτAν τk W KλωθοM συνεπιδ7δου, παρBχων συν-
νWσαι οRστισ7 ποτε πρEγµασι, βο*λεται.
λεa. Πiν 4φ0µερον, καJ τA µνηµονεHον καJ τA µνηµονευ'µενον.
λga. ΘεQρει διηνεκIς πEντα κατG µεταβολ;ν γιν'µενα καJ 4θ7-
ζου 4ννοεMν, Vτι οPδXν ο{τως φιλεM D τIν Vλων φ*σις Yς τA τG
Œντα µεταβEλλειν, καJ ποιεMν νBα Vµοια. σπBρµα γGρ τρ'πον τινG
πiν τA ν τοH 4ξ αPτοH 4σοµBνου. σn δX µ'να σπBρµατα φαντEζkη
τG ε!ς γWν l µ0τραν καταβαλλ'µεναc τοHτο δX λ7αν !διωτικ'ν.
λζa. ^Hδη τεθν0ξkη, καJ ο]πω ο]τε ~πλοHς ο]τε [τEραχος ο]τε
[ν*ποπτος τοH βλαβWναι yν \ξωθεν ο]τε vλεως πρAς πEντας ο]τε
τA φρονεMν 4ν µ'νZω τZI δικαιοπραγεMν τιθBµενος.
ληa. TG DγεµονικG αPτIν διEβλεπε, καJ τοnς φρον7µους, οRα
µXν φε*γουσιν, οRα δX διQκουσιν.
λθa. NEν [λλοτρ7Zω DγεµονικZI κακAν σAν οPχ <φ7σταταιc οPδX
µ;ν \ν τινι τροπkW καJ #τεροιQσει τοH περιBχοντος. ποH οˆν; Vπου
τA περJ κακIν <πολαµβEνον σο7 4στι. τοHτο οˆν µ; <πολαµβανB-
τω, καJ πEντα εˆ \χει. κyν τA 4γγυτEτω αPτοH, τA σωµEτιον, τB-
µνηται, κα7ηται, διαπυ‚σκηται, σ0πηται, Vµως τA <πολαµβEνον
περJ το*των µ'ριον DσυχαζBτωc τουτBστι, κρινBτω µ0τε κακ'ν τι
εdναι µ0τε [γαθ'ν, t 4π7σης δ*ναται κακZI [νδρJ καJ [γαθZI συµ-
88
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
δ<καιος χαρακτ2ρας, οN πρ&ξεις πο> |φελοKν τ@ κοινωνικ@ σ>-
νολο κα< ; νοKς πο> µπορεH ν& µ2 σφ&λλη ποτE κα< : ψυχ2 πο> δE-
χεται µE εDχαρ<στησι U,τι συµβα<νει, γιατ< τ@ θεωρεH ?ναγκαHο κα<
γν5ριµο πο> πηγ&ζει ?π@ πηγ2 Oπ<σης γν5ριµη κα< ?ναγκα<α.
λδ. N& Oµπιστε>εσαι τ@ν yαυτ@ σου στ2ν Kλωθ528 κα< ν& τ2ν
?φ2νης ν& συνυφα<νη µαζ< σου ;,τιδ2ποτε θEλει.
λε. T& π&ντα ε3ναι παροδικ&u κα< OκεHνος πο> µνηµονε>ει κα<
OκεHνο πο> µνηµονε>εται.
λς. Kο<ταξε Uτι τ& π&ντα ?κατ&παυστα µεταβ&λλονται κα<
προσπ&θησε ν& καταλ&βης Uτι : φ>σις τ<ποτε δEν ?γαπo τ@σο,
Uσο ν& µεταβ&λλη τ& zντα κα< ν& δηµιουργ8 νEα Uµοια µE τ&
προηγο>µενα.
∆ηλαδ2 κατ& κ&ποιον τρ@πο πoν U,τι Bπ&ρχει ε3ναι σπEρµα
αDτοK πο> πρ@κειται ν& γ<νη. Σ> Uµως θεωρεHς σπEρµατα µ@νο
Uσα ρ<πτονται στ2ν γ8 n στ2ν µ2τρα, αDτ@ ε3ναι πολ> ?φελEς.
λζ. ΣE λ<γο θ& =χης πεθ&νει κα< δEν ε3σαι ?κ@µη οlτε εSλικριν2ς
οlτε nρεµος οlτε =χεις ?παλλαγ8 ?κ@µη ?π@ τ@ν φ@βο Uτι ε3ναι
δυνατ@ν ν& π&θης κ&τι ?π@ OξωτερικEς δυν&µεις οlτε ε3σαι εDµε-
ν2ς πρ@ς Uλους οlτε θεωρεHς τ2ν φρ@νησι ταυτ@σηµη µE τ2ν δι-
καιοσ>νη.
λη. ZEξEταζε µE προσοχ2 τ@ν νοK τ_ν φρον<µων κα< κο<ταζε τ<
?ποφε>γουν κα< τ< Oπιδι5κουν.
λθ. ΣE ξEνο νοK δEν Bπ&ρχει δικ@ σου κακ@ οlτε βEβαια στ<ς
µεταβολEς κα< τ<ς ?λλοι5σεις τοK σ>µπαντος. ΠοK Bπ&ρχει λοι-
π@ν; ZEκεH πο> βρ<σκεται : SδEα σου γι& τ@ κακ@ (µEσα σου). M2
σχηµατ<ζης λοιπ@ν αDτ2 τ2ν SδEα κα< Uλα θ& πoνε καλ&. Kα< jν
?κ@µη τ@ σ_µα πο> βρ<σκεται πολ> κοντ& στ2ν ψυχ2 σου κ@βε-
ται, κα<γεται, γ<νεται π>ον, σαπ<ζει, Uµως τ@ µEρος τοK yαυτοK
σου πο> σχηµατ<ζει SδEα γιZ αDτ& jς :συχ&ζη. N& σκEπτεται δη-
λαδ2 Uτι µ2τε κακ@ µ2τε καλ@ ε3ναι κ&τι πο> µπορεH ν& συµβ8 Oξ
28. Kλωθ5u µι& ?π@ τ<ς µοHρες (Kλωθ5, Λ&χεσις, ]Aτροπος).
89
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
βα7νειν. t γGρ <καJ τZI παρG φ*σιν> καJ τZI κατG φ*σιν βιοHντι
4π7σης συµβα7νει, τοHτο ο]τε κατG φ*σιν 4στJν ο]τε παρG φ*σιν.
µa. jΩς ν ζZIον τAν κ'σµον µ7αν οPσ7αν καJ ψυχ;ν µ7αν 4πBχον
συνεχIς 4πινοεMνc καJ πIς ε!ς αqσθησιν µ7αν τ;ν το*του πEντα
[ναδ7δοταιc καJ πIς oρµkW µιhi πEντα πρEσσειc καJ πIς πEντα πEν-
των τIν γινοµBνων συνα7τιαc καJ οvα τις D σ*ννησις καJ συµµ0ρυ-
σις.
µαa. «ΨυχEριον εd βαστEζον νεκρ'ν,» Yς NEπ7κτητος \λεγεν.
µβa. OPδBν 4στι κακAν τοMς 4ν µεταβολkW γινοµBνοιςc Yς οPδX
[γαθAν <τοMς> 4κ µεταβολWς <φισταµBνοις.
µγa. Ποταµ'ς τις 4κ τIν γινοµBνων καJ mεHµα β7αιον o α!Qνc
sµα τε γGρ Šφθη καστον καJ παρεν0νεκται, καJ Sλλο παραφB-
ρεται, τA δX 4νεχθ0σεται.
µδa. Πiν τA συµβαMνον ο{τως σ*νηθες καJ γνQριµον, Yς τA
m'δον 4ν τZI \αρι καJ .πQρα 4ν τZI θBρειc τοιοHτον γGρ καJ ν'σος
καJ θEνατος καJ βλασφηµ7α καJ 4πιβουλ; καJ Vσα τοnς µωροnς
εPφρα7νει l λυπεM.
µεa. TG #ξWς [εJ τοMς προηγησαµBνοις ο!κε7ως 4πιγ7νεταιc οP
γGρ οRον καταρ7θµησ7ς τ7ς 4στιν [πηρτηµBνως καJ µ'νον τA κατη-
ναγκασµBνον \χουσα, [λλG συνEφεια ε]λογοςc καJ rσπερ συντB-
τακται συνηρµοσµBνως τG Œντα, ο{τως τG γιν'µενα οP διαδοχ;ν
ψιλ;ν [λλG θαυµαστ0ν τινα ο!κει'τητα 4µφα7νει.
µga. NAεJ τοH jHρακλειτε7ου µεµνWσθαιc Vτι «γWς θEνατος {δωρ»
γενBσθαι, καJ «{δατος θEνατος [Bρα» γενBσθαι, καJ «[Bρος
90
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
pσου κα< στ@ν κακ@ κα< στ@ν καλ@ jνθρωπο. ∆ι@τι U,τι συµβα<νει
Oξ pσου κα< σZ αDτ@ν πο> ζ8 σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι κα< σZ OκεHνον
πο> ζ8 ?ντ<θετα ?π@ αDτ2ν, τοKτο δEν ε3ναι οlτε σ>µφωνο µE τ2ν
φ>σι οlτε ?ντ<θετο µZ αDτ2ν.
µ. N& σκEπτεσαι συνεχ_ς Uτι ; κ@σµος ε3ναι Jνας `ργανισµ@ς
πο> =χει µι& οDσ<α κα< µι& ψυχ2 κα< Uτι τ& π&ντα OπανEρχονται σE
µι& αpσθησι, τ2ν δικ2 του. ΣκEψου π_ς τ& π&ντα πρ&ττει µE µ<α
µ@νο ;ρµ2u κα< π_ς Uλα ε3ναι ?π@ κοινοK αpτια Uλων Oκε<νων πο>
συµβα<νουν κα< ποι& τEλος π&ντων ε3ναι : σ>νδεσις κα< : πλοκ2
τ_ν γεγον@των.
µα. E3σαι µι& ?σ2µαντη ψυχ2 πο> κρατεH Jνα νεκρ@, Uπως =λε-
γε ; ZEπ<κτητος.
µβ. ∆Eν Bπ&ρχει τ<ποτε τ@ κακ@ σE Uσα γ<νονται µE τ<ς µεταβο-
λEςu κα< τ<ποτε τ@ καλ@ σE Uσα Bπ&ρχουν Oξ αSτ<ας τ_ν µεταβολ_ν.
µγ. FO χρ@νος ε3ναι ποτ&µι κα< ρεKµα ;ρµητικ@ πο> γ<νεται ?π’
Uσα συµβα<νουν. ∆ι@τι µ@λις =ρχεται εSς φ_ς κ&τι, ?µEσως χ&νε-
ται κα< Oν_ χ&νεται τ@ Jνα, jλλο πρ@κειται ν& Oµφανισθ8.
µδ. !O,τι συµβα<νει ε3ναι τ@σο φιλικ@ κα< γν5ριµο, Uσο τ@ τρια-
ντ&φυλλο στ2ν jνοιξι κα< τ& φροKτα στ@ θEρος.T@ pδιο ε3ναι κα< :
?σθEνεια κα< ; θ&νατος κα< : κακολογ<α κα< : µηχανορραφ<α κα<
Uλα Uσα εDχαριστοKν n στενοχωροKν το>ς µωρο>ς.
µε. !Oσα ?κολουθοKν ε3ναι στεν& συνδεδεµEνα µE Uσα προη-
γοKνται. Γιατ< : πορε<α τοK κ@σµου δEν ε3ναι ?παρ<θµησις πο> δEν
Oξαρτoται ?π@ πουθεν& κα< γ<νεται µ@νο κατZ ?ν&γκη, ?λλ& ε3ναι
σ>νδεσις πο> στηρ<ζεται στ@ν λ@γο.Kα< Uπως ?κριβ_ς =χουν τακτο-
ποιηθ8 Yρµονικ& τ& zντα, =τσι κα< Uσα γ<νονται δEν διαδEχονται
Yπλ_ς τ@ Jνα τ@ jλλο,?λλ& παρουσι&ζουν κ&ποια θαυµαστ2 σχEσι.
µς. Π&ντοτε ν& =χης BπZ zψι σου τ@ν λ@γο τοK FHρακλε<του29u
Uτι τ8ς γ8ς ; θ&νατος ε3ναι ν& γ<νη νερ@, τοK νεροK ν& γ<νη ?Eρας
29. FHρ&κλειτοςu µεγ&λος !Eλληνας φιλ@σοφος. Γενν2θηκε κα< =δρασε στ2ν ]Eφεσο.
]Hκµασε περ< τ@ 500 π.X.. FYπεστ2ριξε τ2ν διαρκ8 ρο2 τ_ν π&ντων.
91
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
πHρ», καJ \µπαλιν. µεµνWσθαι δX καJ «τοH 4πιλανθανοµBνου, kO D
oδAς Sγειc» καJ Vτι «Zp µEλιστα διηνεκIς oµιλοHσι,» λ'γZω τZI τG
Vλα διοικοHντι, «το*τZω διαφBρονταιc» καJ «οRς καθN DµBραν 4γκυ-
ροHσι, ταHτα αPτοMς ξBνα φα7νεταιc» καJ Vτι οP δεM «rσπερ καθε*-
δοντας ποιεMν καJ λBγεινc» καJ γGρ καJ τ'τε δοκοHµεν ποιεMν καJ
λBγειν καJ Vτι οP δεM «παMδας τοκεQνων,» τουτBστι κατG ψιλ'ν,
«καθ'τι παρειλ0φαµεν».
µζa. †Ωσπερ εq τ7ς σοι θεIν εdπεν, Vτι α]ριον τεθν0ξkη l πEντως
γε ε!ς τρ7την, οPκ \τ’ yν παρG µBγα 4ποιοH τA ε!ς τρ7την µiλλον l
α]ριον, εq γε µ; 4σχEτως [γενν;ς εdc π'σον γGρ 4στι τA µεταξ*;
ο{τως καJ τA ε!ς πολλοστAν \τος µiλλον l α]ριον µηδXν µBγα
εdναι ν'µιζε.
µηa. NEννοεMν συνεχIς π'σοι µXν !ατροJ [ποτεθν0κασι πολλE-
κις τGς .φρHς <πXρ τIν [ρρQστων συσπEσαντεςc π'σοι δX µαθη-
µατικοJ Sλλων θανEτους rς τι µBγα προειπ'ντεςc π'σοι δX φιλ'-
σοφοι, περJ θανEτου l [θανασ7ας µυρ7α διατεινEµενοιc π'σοι δX
[ριστεMς πολλοnς [ποκτε7ναντεςc π'σοι δX τ*ραννοι 4ξουσ7h α
ψυχIν µετG δεινοH φρυEγµατος Yς [θEνατοι κεχρηµBνοιc π'σαι
δX π'λεις Vλαι, vνN ο{τως εqπω, τεθν0κασιν, jEλ7κη καJ Ποµπ0ϊοι
καJ jHρκλEνον καJ Sλλαι [ναρ7θµητοι.
2 ^Eπιθι δX καJ Vσους οdδας, Sλλον 4πN SλλZωc o µXν τοHτον κηδε*σας
εdτα 4ξετEθη, o δX 4κεMνονc πEντα δX 4ν βραχεM. τA γGρ Vλον, κατι-
δεMν [εJ τG [νθρQπινα Yς 4φ0µερα καJ εPτελW, καJ 4χθXς µXν µυ-
ξEριον, α]ριον δX τEριχος l τBφρα. τA [καριαMον οˆν το*του τοH
χρ'νου κατG φ*σιν διελθεMν, καJ vλεων καταλHσαι, Yς yν ε! 4λα7α
92
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
κα< τοK ?Eρα ν& γ<νη φωτι& κα< ?ντιστρ@φως. N& θυµoσαι κα<
OκεHνο πο> ε3πε, Uτι ξεχνo ; jνθρωπος ποK ;δηγεH ; δρ@µος. Kα<
Uτι OκεHνο, µE τ@ ;ποHο =ρχονται διαρκ_ς σE Oπαφ2, δηλαδ2 τ@ν λ@-
γο πο> διEπει τ& π&ντα, OκεHνο δEν µποροKν ν& καταλ&βουν κα<
OκεHνα πο> συναντοKν κ&θε µEρα το>ς φα<νονται ξEνα. Kα< Uτι δEν
πρEπει ν& OνεργοKµε κα< ν& µιλoµε σ&ν κοιµισµEνοιu κα< Uτι δEν
πρEπει ν& OνεργοKµε σ&ν παιδι& τ_ν γονEων µαςu δηλαδ2 χωρ<ς
ν& σκεφθοKµε, ?λλ& σ>µφωνα µE U,τι =χοµε π&ρει ?πZ αDτο>ς.
µζ. !Oπως, O&ν κ&ποιος ?π@ το>ς θεο>ς σοK =λεγε Uτι θ& πεθ&-
νης αlριο n ;πωσδ2ποτε τ2ν yποµEνη, δEν θ& θεωροKσες σπου-
δαHο O&ν Mταν αlριο n µεθα>ριο, Oκτ@ς κα< nσουν πολ>-πολ> κα-
τ5τερος jνθρωποςu γιατ< π@ση ε3ναι : διαφορ&; ]Eτσι ν& µ2 θε-
ωρ8ς Uτι ε3ναι σπουδαHο ν& πεθ&νης µετ& ?π@ πολλ& χρ@νια n
αlριο.
µη. ΣκEψου π&ντοτε π@σοι γιατρο< =χουν πεθ&νει, ?φοK συγκE-
ντρωσαν πολλEς φορEς µE προσοχ2 τ& µ&τια τους Oπ&νω ?π@ το>ς
?σθενεHς. Π@σοι µαθηµατικο< πο> προEβλεψαν σ&ν κ&τι φοβερ@
τ@ν θ&νατο τ_ν jλλων. Π@σοι φιλ@σοφοι πο> διετ>πωσαν µ>ριες
?π@ψεις γι& τ@ν θ&νατο n τ2ν ?θανασ<α. Π@σοι jρχοντες ?φοK
Oφ@νευσαν πολλο>ς. Π@σοι τ>ραννοι =χουν χαθ8, ?φοK κυβEρνη-
σαν ?νθρ5πους µE φοβερ2 ?λαζονε<α. Π@σες π@λεις ;λ@κληρες,
γι& ν& π_ τ2ν ?λ2θεια, =χουν χαθ8, : FEλ<κη30 κα< : Ποµπη<α κα< τ@
FHρ&κλειο (FEρκολ&νουµ) κα< jλλες πο> δEν ?ριθµοKνται. ]Eλα
κα< σZ Oκε<νους πο> γνωρ<ζεις Oσ> π_ς κε<τεται ; Jνας π&νω στ@ν
jλλον. FO Jνας Oκ2δευσε τοKτον κα< =πειτα πEθανεu ; jλλος
OκεHνον. !Oλα µEσα σE πολ> λ<γο χρ@νο γ<νονται. T@ συµπEρασµα:
ν& ξEρης π&ντα π@σο Oφ2µερα κα< µηδαµιν& ε3ναι τ& ?νθρ5πινα.
Kα< µEχρι χθEς µEν nσουν µoζα, αlριο δE θ& ε3σαι µο>µια n στ&χτη.
ADτ@ λοιπ@ν τ@ σ>ντοµο χρονικ@ δι&στηµα ν& τ@ ζ2σης σ>µ-
φωνα µE τ2ν φ>σι κα< µE εDµεν8 δι&θεσι ν& τ@ τερµατ<σης, Uπως
30. FEλ<κη, Ποµπ2ιοι, FHρ&κλειοu π@λεις πο> κατεστρ&φησαν ?π@ σεισµο>ς.
93
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
πBπειρος γενοµBνη \πιπτεν εPφηµοHσα τ;ν 4νεγκοHσαν καJ χE-
ριν ε!δυMα τZI φ*σαντι δBνδρZω.
µθa. †Oµοιον εdναι τkW SκρZα, kO διηνεκIς τG κ*µατα προσρ0σσε-
ταιc D δX στηκε, καJ περJ αPτ;ν κοιµ7ζεται τG φλεγµ0ναντα τοH
{δατος.
2 «NAτυχ;ς 4γQ, Vτι τοHτ' µοι συνBβη». οPµενοHνc [λλN «εPτυχ;ς
4γQ, το*του µοι συµβεβηκ'τος Sλυπος διατελI ο]τε <πA <τοH>
παρ'ντος θραυ'µενος ο]τε <τA> 4πιAν φοβο*µενος». συµβWναι
µXν γGρ τA τοιοHτο παντJ 4δ*νατοc Sλυπος δX οP πiς 4πJ το*τZω yν
διετBλεσενc διG τ7 οˆν 4κεMνο µiλλον [τ*χηµα l τοHτο εPτ*χηµα;
λBγεις δX Vλως [τ*χηµα [νθρQπου, t οPκ \στιν [π'τευγµα τWς
φ*σεως τοH [νθρQπου; [π'τευγµα δX τWς φ*σεως τοH [νθρQπου
εdναι δοκεM σοι, t µ; παρG τA βο*ληµα τWς φ*σεως αPτοH 4στιν; τ7
οˆν; τA βο*ληµα µεµEθηκαςc µ0 τι οˆν τA συµβεβηκAς τοHτο κω-
λ*ει σε δ7καιον εdναι, µεγαλ'ψυχον, σQφρονα, \µφρονα, [πρ'-
πτωτον, [διEψευστον, α!δ0µονα, 4λε*θερον, τSλλα, pν παρ'ν-
των D φ*σις D τοH [νθρQπου [πBχει τG qδια; µBµνησο λοιπAν 4πJ
παντAς τοH ε!ς λ*πην σε προαγοµBνου, το*τZω χρWσθαι τZI δ'γµα-
τιc «OPχ Vτι τοHτο [τ*χηµα, [λλG τA φBρειν αPτA γεννα7ως εPτ*-
χηµα».
νa. NIδιωτικAν µBν, Vµως δX [νυστικAν βο0θηµα πρAς θανEτου
καταφρ'νησιν D [ναπ'λησις τIν γλ7σχρως 4νδιατριψEντων τZI
ζWν. τ7 οˆν αPτοMς πλBον l τοMς [Qροις; πEντως πο* ποτε κεMνται,
Kαδικιαν'ς, ΦEβιος, NIουλιαν'ς, ΛBπιδος, l εq τις τοιοHτος, ο“
πολλοnς 4ξ0νεγκαν, εdτα 4ξηνBχθησανc Vλον, µικρ'ν 4στι τA διE-
στηµα, καJ τοHτο διN Vσων µεθN οvων 4ξαντλο*µενον καJ 4ν οvZω σω-
µατ7Z ω ; µ; οˆν Yς πρiγµα. βλBπε γGρ .π7σω τA [χανXς τοH
94
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
θ& =κανε µι& Oλι& πο> =χει Rριµ&σει O&ν =πεφτε στ@ χ_µα, θ&
εDλογοKσε τ2ν γ8 κα< θ& εDγνωµονοKσε τ@ δEνδρο πο> τ2ν γEν-
νησε.
µθ. N& ε3σαι Uµοιος µE ?κρωτ2ριο στ@ ;ποHο διαρκ_ς31 τ& κ>-
µατα θ& ;ρµοKν. ADτ@ µEνει ?κ<νητο κα< γ>ρω του mρεµοKν τ&
?γριεµEνα νερ&. E3µαι ?τυχ2ς γιατ< µοK συνEβη τοKτο. ]Oχι λοι-
π@ν. ZAλλ& ε3µαι εDτυχ2ς, δι@τι, jν κα< µοK συνEβη αDτ@, Oξακο-
λουθ_ ν& µ2 λυπoµαι χωρ<ς ν& µE συγκλον<ζη τ@ παρ@ν κα< χωρ<ς
ν& φοβoµαι τ@ µEλλονu αDτ@ πο> συνEβη σE µEνα, θ& µποροKσε ν&
συµβ8 στ@ν καθEνα. ZAλλ& δEν θ& µποροKσε ; καθEνας ν& συγ-
κρατ2ση τ2ν λ>πη του γιZ αDτ@. Γιατ< λοιπ@ν ν& ε3ναι OκεHνο ?τ>-
χηµα n τοKτο εDτ>χηµα; ΘεωρεHς δE ?τ>χηµα γι& τ@ν jνθρωπο
U,τι δEν ε3ναι σ>µφωνο µE τ2ν ?νθρ5πινη φ>σι;
T< λοιπ@ν; T2ν θEλησι τ8ς φ>σεως τ2ν =χεις µ&θειu µ2πως λοι-
π@ν αDτ@ πο> =χει συµβ8 σE Oµποδ<ζει ν& ε3σαι δ<καιος, µεγαλ@-
ψυχος, συνετ@ς, φρ@νιµος, προνοητικ@ς, εSλικριν2ς, κ@σµιος,
Oλε>θερος n ν& =χης τ& jλλα µE τ& ;ποHα, Uταν Bπ&ρχουν, : φ>σις
τοK ?νθρ5που BπηρετεH τ@ν σκοπ@ της; Θυµ2σου λοιπ@ν σE κ&θε
περ<πτωσι πο> στενοχωρεHσαι αDτ@ τ@ ?ξ<ωµα, Uτι αDτ@ πο> σοK
συµβα<νει δEν ε3ναι ?τ>χηµα, ?λλ& εDτ>χηµα ε3ναι ν& τ@ ?ντιµε-
τωπ<σης µE θ&ρρος.
ν. FAπλοϊκ@ ?λλ& Uµως ?ποτελεσµατικ@ βο2θηµα γι& τ2ν κα-
ταφρ@νησι τοK θαν&του ε3ναι : ?ν&µνησις Oκε<νων πο> =ζησαν µE
jθλιο τρ@πο. T< κEρδισαν περισσ@τερο ?π@ Oκε<νους πο> πEθα-
ναν πρ@ωρα; ΠοK βρ<σκονται Oπ< τEλους ; Kαδικιαν@ς, ; Φ&βιος,
; ZIουλιαν@ς, ; ΛEπιδος n κ&ποιος jλλος Uµοιος, οN ;ποHοι θαν&-
τωσαν πολλο>ς κα< µετ& Oφονε>θησαν; Γενικ& ε3ναι σ>ντοµος ;
χρ@νος τ8ς ζω8ς. Kο<ταξε λοιπ@ν µE π@σες ταλαιπωρ<ες κα< ?ν&-
µεσα σE ποιο>ς ?νθρ5πους κα< µE ποι@ σ_µα OξαντλεHσαι. M2 τ@
θεωρ8ς σπουδαHο λοιπ@ν. BλEπε π<σω σου τ@ ?χανEς τ_ν αS5νων
31. FYπEροχη εSκ@να.
95
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
α!Iνος, καJ τA πρ'σω Sλλο Sπειρον. 4ν δ; το*τZω, τ7 διαφBρει o
τρι0µερος τοH τριγερην7ου;
ναa. NEπJ τ;ν σ*ντοµον [εJ τρBχεc σ*ντοµος δX D κατG φ*σιν,
rστε κατG τA <γιBστατον πiν λBγειν καJ πρEσσειν. [παλλEσσει
γGρ D τοια*τη πρ'θεσις κ'πων καJ στρατε7ας καJ πEσης ο!κονο-
µ7ας καJ κοµψε7ας.
96
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ¢ã
κα< τ@ jπειρο µEλλον. ΓιZ αDτ@ λοιπ@ν τ< διαφEρει OκεHνος πο> =ζη-
σε τρεHς µEρες ?π@ OκεHνον πο> =ζησε τρεHς γενεEς;
να. B&διζε π&ντα τ@ν σ>ντοµο δρ@µοu σ>ντοµος ε3ναι αDτ@ς
πο> ε3ναι σ>µφωνος µE τ2ν φ>σι γι& ν& κ&νης κα< ν& λEς π&ντοτε
OκεHνο πο> ε3ναι `ρθ@.
ΣE ?παλλ&σσει αDτ2 : θEσις ?π@ κ@πους κα< OκστρατεHες, ?π@
Bπολογισµο>ς κα< προσποι2σεις.
97
 BIBΛION Ev
αa. ^Oρθρου Vταν δυσ'κνως 4ξεγε7ρkη, πρ'χειρον \στω, Vτι «4πJ
[νθρQπου \ργον 4γε7ροµαιc» \τι οˆν δυσκολα7νω, ε! πορε*οµαι
4πJ τA ποιεMν, pν νεκεν γBγονα, καJ pν χEριν προWγµαι ε!ς τAν κ'-
σµον; l 4πJ τοHτο κατεσκε*ασµαι, vνα κατακε7µενος 4ν στρωµατ7-
οις 4µαυτAν θEλπω; «NAλλG τοHτο }διον». πρAς τA }δεσθαι οˆν γB-
γονας; Vλως δX σn πρAς πεMσιν, πρAς 4νBργειαν; οP βλBπεις τG φυ-
τEρια, τG στρουθEρια, τοnς µ*ρµηκας, τοnς [ρEχνας, τGς µελ7σ-
σας τA qδιον ποιο*σας, τA καθN α<τGς συγκροτοHσας κ'σµον;
\πειτα σn οP θBλεις τG [νθρωπικG ποιεMν; οP τρBχεις 4πJ τA κατG
τ;ν φ*σιν; «NAλλG δεM καJ [ναπα*εσθαι». φηµJ κ[γQc \δωκε µBν-
τοι καJ το*του µBτρα D φ*σιςc \δωκε µBντοι καJ τοH 4σθ7ειν καJ π7-
νεινc καJ Vµως σn <πXρ τG µBτρα, <πXρ τG [ρκοHντα προχωρεMςc 4ν
δX ταMς πρEξεσιν οPκ \τι, [λλN 4ντAς τοH δυνατοH.
2 OP γGρ φιλεMς σεαυτ'νc 4πε7 τοι καJ τ;ν φ*σιν Sν σου καJ τA βο*-
ληµα τα*της 4φ7λεις. Sλλοι δX τGς τBχνας #αυτIν φιλοHντες συ-
γκατατ0κονται τοMς κατN αPτGς \ργοις Sλουτοι καJ Sσιτοιc σn τ;ν
φ*σιν τ;ν σεαυτοH \λασσον τιµhiς l o τορευτ;ς τ;ν τορευτικ0ν l
o .ρχηστ;ς τ;ν .ρχηστικ;ν l o φιλEργυρος τA [ργ*ριον l o κεν'-
δοξος τA δοξEριον, καJ οxτοι, Vταν προσπαθIσιν, ο]τε φαγεMν
ο]τε κοιµηθWναι θBλουσι µiλλον l ταHτα συνα*ξειν, πρAς € δια-
φBρονταιc σοJ δX αw κοινωνικαJ πρEξεις εPτελBστεραι φα7νονται
καJ }σσονος σπουδWς Sξιαι;
98
BIBΛION E-
α. T@ πρω<, Uταν µE µεγ&λη `κνηρ<α ξυπνoς, ν& φEρνης στ@ν νοK
σου ?µEσως τ@ yξ8ς: Ξυπν_ γι& ν& ?ναλ&βω τ@ =ργο πο> Yρµ@ζει
στ@ν jνθρωπο. ΣτενοχωροKµαι λοιπ@ν Oπειδ2 πρ@κειται ν& πρ&-
ξω OκεHνα γι& τ& ;ποHα =χω γεννηθ8 κα< =χω παρουσιασθ8 στ@ν
κ@σµο; ]H µ2πως γενν2θηκα γι& ν& µEνω ξαπλωµEνος στ@ κρεβ-
β&τι κα< ν& ζεστα<νωµαι; - ZAλλ& αDτ@ ε3ναι εDχ&ριστο -- M2πως
λοιπ@ν =χεις γεννηθ8 γι& ν& εDχαριστ8σαι; ∆Eν γενν2θηκες λοι-
π@ν γι& ν& δηµιουργ8ς κα< ν& δρoς; ∆Eν βλEπεις τ& χορταρ&κια,
τ& πουλ&κια, τ& µυρµ2γκια, τ<ς ?ρ&χνες, τ<ς µEλισσες πο> Oκτε-
λοKν τ@ =ργο τους κα< Uσον Oξαρτoται ?π@ αDτ& Oργ&ζονται γι&
ν& `µορφ2νουν τ@ν κ@σµο; ]Eπειτα σ> δEν θEλεις ν& κ&νης Uσα
πρEπει στ@ν jνθρωπο; ∆Eν βαδ<ζεις στ@ν δρ@µο πο> ε3ναι σ>µφω-
νος µE τ2ν φ>σι σου; - ZAλλ& πρEπει ν& ?ναπα>ωµαι - Συµφων_
κα< Oγ5. ΣοK =δωσε Uµως : φ>σις χρ@νο κα< γιZ αDτ@ κα< γι& ν&
τρ_ς κα< ν& π<νης. ZAλλ& Oσ> προχωρεHς πEρα ?π@ τ& Uρια κα< τ&
καθωρισµEνα. ∆Eν κ&νεις Uµως τ@ pδιο κα< γι& τ<ς πρ&ξεις, ?λλ&
παραµEνεις µEσα στ& Uρια τοK δυνατοK. ∆Eν ?γαπoς βEβαια τ@ν
yαυτ@ σουu δι@τι, jν τ@ν ?γαποKσες, θ& ?γαποKσες κα< τ2ν φ>σι
του κα< τ2ν θEλησ< της. Mερικο<, Oπειδ2 ?γαποKν τ2ν τEχνη τους,
λυ5νουν µαζ< µE τ& δηµιουργ2µατα τ8ς τEχνης των jλουστοι κα<
νηστικο<. ZEσ> Oκτιµoς τ2ν φ>σι σου λιγ5τερο ?π@ U,τι Oκτιµo ;
τορνευτ2ς τ2ν τEχνη του n ; χορευτ2ς τ@ν χορ@ n ; φιλ&ργυρος τ@
χρ8µα n ; κεν@δοξος τ2ν δ@ξα. Kα< αDτο<, Uταν φλEγωνται ?π@
τ@ν ζ8λο, οlτε ν& φoνε οlτε ν& κοιµηθοKν θEλουν παρ& ν& αDξ2-
σουν αDτ& γι& τ& ;ποHα OνδιαφEρονται. Σ> Uµως θεωρεHς τ& =ργα
πο> OξυπηρετοKν τ@ κοινωνικ@ σ>νολο πι@ ?σ2µαντα κα< jξια µι-
κροτEρου OνδιαφEροντος;
99
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
βa. jΩς ε]κολον [πQσασθαι καJ [παλεMψαι πiσαν φαντασ7αν
[τ;ν] .χληρGν l [νο7κειον καJ εPθnς 4ν πEσkη γαλ0νkη εdναι.
γa. ^Aξιον #αυτAν κρMνε παντAς λ'γου καJ \ργου τοH κατG φ*-
σινc καJ µ0 σε περισπEτωD 4πακολουθοHσE τινων µBµψις l λ'γος,
[λλE, ε! καλAν πεπρiχθαι l ε!ρWσθαι, µ; σεαυτAν [παξ7ου.
4κεMνοι µXν γGρ qδιον DγεµονικAν \χουσι καJ !δ7hα oρµkW χρIνταιc €
σn µ; περιβλBπου, [λλN εPθεMαν πBραινε [κολουθIν τkW φ*σει τkW
!δ7hα καJ τkW κοινkWc µ7α δX [µφοτBρων το*των D oδ'ς.
δa. Πορε*οµαι διG τIν κατG φ*σιν, µBχρι πεσ‡ν [ναπα*σοµαι,
4ναποπνε*σας µXν το*τZω, 4ξ οx καθN DµBραν [ναπνBω, πεσ‡ν δX
4πJ το*τZω, 4ξ οx καJ τA σπερµEτιον o πατ0ρ µου συνBλεξε καJ τA
αwµEτιον D µ0τηρ καJ τA γαλEκτιον D τροφ'ςc 4ξ οx καθN DµBραν
τοσο*τοις \τεσι β'σκοµαι, καJ [ρδε*οµαι, t φBρει µε πατοHντα,
καJ ε!ς τοσαHτα [ποχρQµενον αPτZI.
εa. ∆ριµ*τητE σου οPκ \χουσι θαυµEσαι. \στωc [λλG τερα πολ-
λE, 4φN pν οPκ \χεις ε!πεMν «OP γGρ πBφυκα». 4κεMνα οˆν παρBχου,
sπερ Vλα 4στJν 4πJ σο7, τA [κ7βδηλον, τA σεµν'ν, τA φερBπονον, τA
[φιλ0δονον, τA [µεµψ7µοιρον, τA .λιγοδεBς, τA εPµενBς, τA 4λε*-
θερον, τA [πBρισσον, τA [φλ*αρον, τA µεγαλεMον. οPκ α!σθEνkη
π'σα eδη παρBχεσθαι, δυνEµενος, 4φN pν οPδεµ7α [φυ7ας καJ
[νεπιτηδει'τητος πρ'φασις, Vµως \τι κEτω µBνεις #κQν; l καJ
γογγ*ζειν καJ γλισχρε*εσθαι καJ κολακε*ειν καJ τA σωµEτιον
καταιτιiσθαι καJ [ρεσκε*εσθαι καJ περπερε*εσθαι καJ τοσαHτα
mιπτEζεσθαι τkW ψυχkW διG τA [φυIς κατασκευEσθαι [ναγκEζkη;
100
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
β. Π@σο εlκολο ε3ναι ν& ?ποµακρ>νης κα< ν& Oξαφαν<σης κ&-
θε σκEψι Oνοχλητικ2 κα< ?ν&ρµοστη κα< ν& ?ποκτ2σης ?µEσως
τ2ν γαλ2νη σου!
γ. N& θεωρ8ς τ@ν yαυτ@ σου jξιο ν& λEγη κα< ν& κ&νη ;,τιδ2-
ποτε ε3ναι σ>µφωνο µE τ2ν φ>σι.
Kα< ν& µ2 σE παραπλανοKν οN κατηγορ<ες πο> ?κολουθοKν n
τ& λ@για µερικ_ν, ?λλ& O&ν ε3ναι καλ@ ν& γ<νη n ν& λεχθ8. M2 θε-
ωρ8ς ?ν&ξιο τ@ν yαυτ@ σου. ZEκεHνοι βEβαια =χουν δικ2 τους κρ<-
σι κα< δικEς τους κλ<σεις, σ> Uµως µ2 το>ς δ<νης σηµασ<α, ?λλ& ν&
προχωρ8ς κατZ εDθεHαν, σ>µφωνος πρ@ς τ2ν φ>σι τ2ν δικ2 σου
κα< τ_ν jλλωνu Jνας ε3ναι ; δρ@µος κα< γι& τ<ς δ>ο αDτEς.
δ. Προχωρ_ δι& µEσου τ_ν =ργων τ8ς φ>σεως µEχρι ν& ?να-
παυθ_ µE τ@ν θ&νατ@ µου, ?φοK ξεψυχ2σω µEσα σZ αDτ@ ?π@ τ@
;ποHο καθηµεριν_ς πα<ρνω ζω2 κα< OπανEλθω σZ αDτ@ ?π@ τ@
;ποHο ; πατEρας µου π8ρε τ@ σπEρµα κα< : µητEρα µου τ@ αµα
κα< : τροφ@ς µου τ@ γ&λα. ZAπ@ τ@ ;ποHο κ&θε µEρα Oπ< τ@σα χρ@-
νια πα<ρνω τροφ2 κα< νερ@, τ@ ;ποHο πατ_ κα< µE σηκ5νει κα< τ@
χρησιµοποι_ γι& προσωπικ2 µου |φEλεια.
ε. ∆Eν =χουν ν& θαυµ&σουν τ2ν `ξ>νοι& σου. ∆Eν πειρ&ζει.
ZAλλ& =χεις jλλα πολλ& γι& τ& ;ποHα δEν µπορεHς ν& π8ς: ∆Eν τ&
=χω ?π@ τ2ν φ>σι. Παρουσ<ασε λοιπ@ν Uλα OκεHνα πο> =χειςu τ2ν
?κεραι@τητα τοK χαρακτ8ρος, τ2ν σοβαρ@τητα, τ2ν Oργατικ@τη-
τα, τ2ν περιφρ@νησι στ<ς :δονEς, τ2ν δ>ναµι ν& µ2 µεµψιµοιρ8ς,
τ2ν `λιγ&ρκεια, τ2ν καλωσ>νη, τ2ν Oλευθερ<α τ8ς γν5µης, τ2ν
Yπλ@τητα, τ2ν ?ποφυγ2 τ8ς φλυαρ<ας, τ2ν ?ξιοπρEπεια.
∆Eν ?ντιλαµβ&νεσαι π@σα µπορεHς αDτ2 τ2ν στιγµ2 ν& παρου-
σι&σης γι& τ& ;ποHα δEν µπορεHς ν& Sσχυρισθ8ς Uτι δEν =χεις κλ<σι
κα< Nκαν@τητα, ?λλ& µEνεις ?κ@µη χαµηλ& γιατ< τ@ θEλεις; ]H µ2-
πως ?ναγκ&ζεσαι ν& γογγ>ζης κα< ν& φEρεσαι µE µικροπρEπεια
κα< ν& κολακε>ης κα< τ@ σ_µα ν& κατηγορ8ς κα< χαµερπ8 µEσα
ν& χρησιµοποι8ς γι& ν& φα<νεσαι ?ρεστ@ς κα< ν& κοµπ&ζης κα<
ν& ταρ&ζης τ@σο τ2ν ψυχ2 σου, Oπειδ2 τ&χα δEν =χεις Nκαν@τητες;
101
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
οP, µG τοnς θεο*ς. [λλG το*των µXν πEλαι [πηλλEχθαι 4δ*νασοc
µ'νον δB, ε! Sρα, Yς βραδ*τερος καJ δυσπαρακολουθητ'τερος
καταγινQσκεσθαιc καJ τοHτο δX [σκητBον µ; παρενθυµουµBνZω
µηδX 4µφιληδοHντι τkW νωθε7hα.
ga. jO µBν τ7ς 4στιν, Vταν τι δεξιAν περ7 τινα πρEξkη πρ'χειρος
καJ λογ7σασθαι αPτZI τ;ν χEριν. o δX πρAς τοHτο µXν οP πρ'χει-
ρος, Sλλως µBντοι παρN #αυτZI Yς περJ χρεQστου διανοεMται καJ
οdδεν, t πεπο7ηκεν. o δB τις τρ'πον τινG οPδX οdδεν, t πεπο7ηκεν,
[λλG Vµοι'ς 4στιν [µπBλZω β'τρυν 4νεγκο*σkη καJ µηδXν Sλλο
προσεπιζητο*σkη µετG τA sπαξ τAν qδιον καρπAν 4νηνοχBναι, Yς
vππος δραµQν, κ*ων !χνε*σας, µBλισσα µBλι ποι0σασα. Sνθρω-
πος δN <ν> εˆ ποι0σας οPκ 4πιβοiται, [λλG µεταβα7νει 4φN τε-
ρον, Yς Sµπελος 4πJ τA πEλιν 4ν τkW rρhα τAν β'τρυν 4νεγκεMν.
2 «NEν το*τοις οˆν δεM εdναι τοMς τρ'πον τινG [παρακολουθ0τως
αPτA ποιοHσι;» να7c [λλN αPτA τοHτο δεM παρακολουθεMνc qδιον γGρ
φησJ τοH κοινωνικοH τA α!σθEνεσθαι, Vτι κοινωνικIς 4νεργεM.
«καJ ν; ∆7α βο*λεσθαι καJ τAν κοινωνAν α!σθBσθαι». [ληθXς µBν
4στιν, t λBγεις, τA δX νHν λεγ'µενον παρεκδBχkηc διG τοHτο \σkη εRς
4κε7νων, pν πρ'τερον 4πεµν0σθηνc καJ γGρ 4κεMνοι λογικkW τινι πι-
θαν'τητι παρEγονται. 4Gν δX θελ0σkης συνεMναι, τ7 ποτB 4στι τA λε-
γ'µενον, µ; φοβοH, µ; παρG τοHτο παραλ7πkης τι τA \ργον κοινω-
νικ'ν.
ζa. EPχ; NAθηνα7ωνc «”Yσον, xσον, p φ7λε ZεH κατG τWς [ρο*-
ρας τWς NAθηνα7ων καJ τIν πεδ7ων». eτοι οP δεM ε]χεσθαι l ο{τως
~πλIς καJ 4λευθBρως.
102
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
]Oχι µ& το>ς θεο>ς, µποροKσες ?π@ πολ> νωρ<ς ν& =χης ?παλ-
λαγ8 ?π@ αDτ&. ZEκτ@ς κα< πρEπει ν& θεωρηθ8ς jνθρωπος βαρ>ς
κα< δ>σκαµπτος στ@ πνεKµα.
ZAλλ& τ@ πνεKµα σου πρEπει ν& ?σκ8ς χωρ<ς ν& ?διαφορ8ς γι&
τ2ν νωθρ@τητ& σου κα< χωρ<ς ν& Nκανοποι8σαι µZ αDτ2ν.
ς. FO Jνας, Uταν κ&νη κ&ποιο καλ@ στ@ν συν&νθρωπ@ του, ?µE-
σως ?ρχ<ζει ν& Bπολογ<ζη τ2ν εDγνωµοσ>νη πο> τοK `φε<λει. FO
jλλος δEν κ&νει αDτ@, ?λλ& ;πωσδ2ποτε µEσα του κ&νει τ2ν σκE-
ψι Uτι ; jλλος ε3ναι χρε5στης του κα< θυµoται διαρκ_ς OκεHνο
πο> =χει κ&νει.
]Aλλος Uµως οlτε δ<νει σηµασ<α σZ αDτ@ πο> =κανεu ?λλ& µοι&ζει
µE τ@ κλ8µα πο> φEρνει τ@ σταφ>λι κα< δEν ζητo τ<ποτε περισσ@τε-
ρο ?φοK πλEον =χει παρουσι&σει τ@ν καρπ@,Uπως ; gππος πο> =τρε-
ξε, ; σκ>λος πο> ?ναζ2τησε τ& pχνη, : µEλισσα πο> =κανε τ@ µEλι.
FO jνθρωπος πο> εDεργEτησε κ&ποιον δEν κοµπ&ζει γιZ αDτ@,
?λλ& στρEφεται πρ@ς κ&ποιον jλλον, Uπως τ@ κλ8µα ?ρχ<ζει ν&
yτοιµ&ζη π&λι τ@ν καρπ@ γι& τ2ν κατ&λληλη \ρα. - ΠρEπει λοιπ@ν
ν& συγκαταλEγεσαι σZ αDτο>ς πο> εDεργετοKν χωρ<ς ν& τ@ σκEπτω-
νται µετ&; Bεβα<ως. - ZAλλ& αDτ@ ?κριβ_ς πρEπει ν& σκEπτεσαιu λE-
ει κ&ποιος Uτι «γν5ρισµα τοK κοινωνικοK ?νθρ5που ε3ναι ν& σκE-
πτεται Uτι OνεργεH σ>µφωνα µE τ<ς ?ν&γκες τ8ς κοινων<ας κα<, µ&
τ@ν ∆<α, ν& θEλη ν& τ@ καταλ&βη κα< ; συν&νθρωπ@ς του». ZAλ2-
θεια ε3ναι αDτ@ πο> λEς, ?λλ& αDτ@ πο> σοK Oξηγ_ αDτ2 τ2ν στιγµ2
τ@ παρερµηνε>εις. ΓιZ αDτ@ θ& γ<νης Jνας ?π@ Oκε<νους πο> ?νEφε-
ρα προηγουµEνως, δι@τι κα< OκεHνοι παρασ>ρονται ?π@ κ&ποιο
Oπιχε<ρηµα πο> Oκ πρ5της zψεως φα<νεται λογικ@. ZE&ν Uµως θε-
λ2σης ν& καταλ&βης τ< Oννο_, µ2 φοβoσαι πλEον µ2πως παραλε<-
ψης κ&ποια πρoξι πο> OξυπηρετεH τ@ καλ@ τοK συν@λου.
ζ. FH εDχ2 τ_ν ZAθηνα<ων Mταν: BρEξε, βρEξε, ?γαπηµEνε ZεK,
στ& χωρ&φια τ_ν ZAθηνα<ων στ<ς πεδι&δεςu λοιπ@ν n δEν χρει&ζε-
ται ν& προσε>χεσαι n, O&ν χρει&ζεται, ν& προσε>χεσαι =τσι, Yπλo
κα< Oλε>θερα.
103
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ηa. jOποM'ν τ7 4στι τA λεγ'µενον, Vτι «συνBταξεν o NAσκληπιAς
το*τZω wππασ7αν l ψυχρολουσ7αν l [νυποδησ7αν». τοιοHτ'ν 4στι
καJ τA συνBταξε το*τZω D τIν Vλων φ*σις ν'σον l π0ρωσιν, l [πο-
βολ;ν l Sλλο τι τIν τοιο*των. καJ γGρ 4κεM τA «συνBταξε» τοι-
οHτ'ν τι σηµα7νειc \ταξε το*τZω Yς κατEλληλον πρAς <γ7ειανc καJ
4νταHθα τA συµβαMνον #κEστZω τBτακτα7 πως αPτZI κατEλληλον
πρAς τ;ν εwµαρµBνην. ο{τως γGρ καJ «συµβα7νειν» αPτG DµMν λB-
γοµεν, Yς καJ τοnς τετραγQνους λ7θους 4ν τοMς τε7χεσιν l 4ν ταMς
πυραµ7σι, jσυµβα7νεινN οw τεχνMται λBγουσι, συναρµ'ζοντες [λλ0-
λοις τkW ποιhi συνθBσει. Vλως γGρ ~ρµον7α 4στJ µ7α, καJ rσπερ 4κ
πEντων τIν σωµEτων o κ'σµος τοιοHτον σIµα συµπληροHται,
ο{τως 4κ πEντων τIν α!τ7ων D εwµαρµBνη τοια*τη α!τ7α συµπλη-
ροHται. νοοHσι δB, t λBγω, καJ οw τBλεον !διIταιc φασJ γEρ, «TοHτο
\φερεν αPτZI». οPκοHν τοHτο το*τZω 4φBρετο. καJ τοHτο το*τZω συ-
νετEττετο. δεχQµεθα οˆν αPτE, Yς 4κεMνα, € o NAσκληπιAς συντEτ-
τει. πολλG γοHν καJ 4ν 4κε7νοις 4στι τραχBαc [λλG [σπαζ'µεθα τkW
4λπ7δι τWς <γε7ας.
2 TοιοHτ'ν τ7 σοι δοκε7τω, Sνυσις καJ συντBλεια τIν τkW κοινkW φ*σει
δοκο*ντων, οRον D σ; <γ7ειαc καJ ο{τως [σπEζου πiν τA γιν'µε-
νον, κyν [πηνBστερον δοκkW διG τA 4κεMσε Sγειν, 4πJ τ;ν τοH κ'-
σµου <γ7ειαν, καJ τ;ν τοH ∆ιAς εPοδ7αν καJ εPπραγ7αν. οP γGρ yν
τοHτ' τινι \φερεν, ε! µ; τZI VλZω συνBφερεν. οPδX γGρ D τυχοHσα
φ*σις φBρει τι, t µ; τZI διοικουµBνZω <πN αPτWς κατEλληλ'ν 4στιν.
3 OPκοHν κατG δ*ο λ'γους στBργειν χρ; τA συµβαMν'ν σοιc καθN
να µBν, Vτι σοJ 4γ7νετο, καJ σοJ συνετEττετο, καJ πρAς σB πως
εdχεν, Sνωθεν 4κ τIν πρεσβυτEτων α!τιIν συγκλωθ'µενονc καθN
104
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
η. !O,τι σηµα<νει ; λ@γος «\ρισε γι& τοKτον ; ZAσκληπι@ς Nππα-
σ<α, ψυχρολουσ<α n ?νυποδησ<α», τ@ pδιο ?κριβ_ς σηµα<νει κα< ;
λ@γος «\ρισε γιZ αDτ@ν : φ>σις τοK παντ@ς ?σθEνεια, ?ναπηρ<α n
?π5λεια n κ&τι jλλο σχετικ@». ∆ι@τι κα< OκεH ; Uρος «συνEταξε»
σηµα<νει «\ρισε γιZ αDτ@ν Rς µEσον γι& τ2ν Bγε<α του». Kα< Oδ_,
προκειµEνου περ< τ8ς φ>σεως δηλαδ2, αDτ@ πο> συµβα<νει =χει
;ρισθ8 Oπειδ2 OξυπηρετεH τ@ν σκοπ@ του (τ2ν πορε<α του στ2ν
ζω2). Kατ& τ@ν pδιο τρ@πο χρησιµοποιοKµε τ@ν Uρον «αDτ& συµ-
βα<νουν σZ Oµoς», Uπως ?κριβ_ς οN τεχνHτες λEνε Uτι οN τετρ&γωνες
πEτρες στ& τε<χη n τ<ς πυραµ<δες «συµβα<νουν» Uταν τ<ς τοποθε-
τοKν τ2ν µι& κοντ& στ2ν jλλη µE κ&ποια τEχνη. TοKτο συµβα<νει
γιατ< γενικ& Bπ&ρχει µι& Yρµον<α. Kα< Uπως ?κριβ_ς ?πZ Uλα τ&
σ5µατα ; κ@σµος συµπληρ5νεται κα< πα<ρνει τ2ν γνωστ2 µας
µορφ2, =τσι ?π@ Uλες τ<ς µερικEς αSτ<ες συµπληρ5νεται κα< πα<ρ-
νει τ2ν γνωστ2 µας µορφ2 : εNµαρµEνη, : καθολικ2 αSτ<α.
Kαταλαβα<νουν αDτ@ πο> λEω κα< οN τελε<ως ?φελεHς. ∆ι@τι λE-
νε: «ADτ@ τοK =φερε». FEποµEνως αDτ@ ?π@ τ2ν φ>σι yτοιµαζ@ταν
γιZ αDτ@ν κα< γιZ αDτ@ν ε3χε ;ρισθ8. ∆εχ@µαστε λοιπ@ν αDτ&, Uπως
OκεHνα πο> ;ρ<ζει ; γιατρ@ς. Πολλ& ?π@ OκεHνα πο> Bποδεικν>ει
ε3ναι δ>σκολα, ?λλ& τ& δεχ@µαστε, Oπειδ2 Oλπ<ζουµε ν& γ<νωµε
καλ&.
K&τι σχετικ@ µE τ2ν Bγε<α σου ν& νοµ<ζης Uτι ε3ναι κα< : OκτEλεσις
κα< : πραγµατοπο<ησις Oκε<νων τ& ;ποHα θεωρεH σκ@πιµα : φ>σις
τ_ν Uλων. ME αDτ2 τ2ν δι&θεσι ν& δEχεσαι U,τι γ<νεται, κα< jν ?κ@µη
σοK φα<νεται σκληρ@, Oπειδ2 ?ποβλEπει στ2ν Bγε<α τοK κ@σµου κα<
εSς ;µαλ2 πορε<α κα< τ2ν εDτυχ8 OξEλιξι τοK =ργου τοK ∆ι@ς. ∆Eν θ&
προσEφερε δηλαδ2 σE κανEνα κ&τι, O&ν αDτ@ δEν συνEφερε τ@ σ>µ-
παν. ∆ι@τι οlτε : Yπλ8 φ>σις (; ;ποιοσδ2ποτε) δEν κ&νει κ&τι τ@
;ποHο δEν ε3ναι κατ&λληλο γι& τ@ =ργο πο> ρυθµ<ζεται ?πZ αDτ2ν.
FEποµEνως γι& δ>ο λ@γους πρEπει ν& δEχεσαι µE χαρ& U,τι σοK συµ-
βα<νει. Πρ_τον, δι@τι =γινε γι& σEνα κα< γι& σEνα ε3χε ;ρισθ8 κα< µE
σEνα ε3χε συνδεθ8 ?π@ OκεH Oπ&νω ?π@ τ2ν δηµιουργ@ αSτ<α.
105
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τερον δB, Vτι τZI τA Vλον διοικοHντι τWς εPοδ7ας καJ τWς συντελε7-
ας καJ ν; ∆7α τWς συµµονWς αPτWς καJ τA !δ7hα ε!ς καστον Oκον
αqτι'ν 4στιν. πηροHται γGρ τA oλ'κληρον, 4Gν καJ oτιοHν δια-
κ'ψkης τWς συναφε7ας καJ συνεχε7ας, rσπερ τIν µορ7ων, ο{τω δ;
καJ τIν α!τ7ων. διακ'πτεις δB, Vσον 4πJ σο7, Vταν δυσαρεστkWς, καJ
τρ'πον τινG [ναιρεMς.
θa. M; σικχα7νειν µηδX [παυδiν µηδX [ποδυσπετεMν, ε! µ; κα-
ταπυκνοHτα7 σοι τA [πA δογµEτων .ρθIν καστα πρEσσεινc
[λλG 4κκρουσθBντα πEλιν 4πανιBναι καJ [σµεν7ζειν, ε! τG πλε7ω
[νθρωπικQτερα, καJ φιλεMν τοHτο, 4φN t 4πανBρχkηc καJ µ; Yς πρAς
παιδαγωγAν τ;ν φιλοσοφ7αν 4πανιBναιc [λλN Yς οw .φθαλµιIντες
πρAς τA σπογγEριον καJ τA |'ν, Yς Sλλος πρAς κατEπλασµα, Yς
πρAς καται'νησιν. ο{τως γGρ οPδXν 4πιδε7ξkη τA πειθαρχεMν τZI
λ'γZω, [λλG προσαναπα*σkη αPτZI. µBµνησο δB, Vτι φιλοσοφ7α µ'-
να θBλει, € D φ*σις σου θBλειc σn δX Sλλο eθελες οP κατG φ*σιν.
«TJ γGρ το*των προσηνBστερον;» D γGρ Dδον; οPχJ διG τοHτο
σφEλλει; [λλG θBασαι, ε! προσηνBστερον µεγαλοψυχ7α, 4λευθε-
ρ7α, ~πλ'της, εPγνωµοσ*νη, oσι'της. αPτWς γGρ φρον0σεως τ7
προσηνBστερον; Vταν τA Sπταιστον, καJ ε]ρουν 4ν πiσι τWς πα-
ρακολουθητικWς καJ 4πιστηµονικWς δυνEµεως 4νθυµηθkWς.
ιa. TG µXν πρEγµατα 4ν τοια*τkη τρ'πον τινG 4γκαλ*ψει 4στ7ν,
rστε φιλοσ'φοις οPκ .λ7γοις οPδX τοMς τυχοHσιν \δοξε παντEπα-
σιν [κατEληπτα εdναιc πλ;ν αPτοMς γε τοMς ΣτωικοMς δυσκατEλη-
πτα δοκεMc καJ πiσα D DµετBρα συγκατEθεσις µεταπτωτ0c ποH
γGρ o [µετEπτωτος; µBτιθι το7νυν 4πN αPτG τG <ποκε7µενα, Yς .λι-
106
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
Kα< δε>τερον,Oπειδ2 OκεHνος πο> κυβερνo τ@ σ>µπαν νοµ<ζει Uτι
OκεHνο πο> συµβα<νει στ@ν καθEνα χωριστ& γ<νεται αSτ<α τ8ς ;µαλ8ς
πορε<ας κα< τ8ς ;λοκληρ5σεως κα<, µ& τ@ν ∆<α, τ8ς διατηρ2σεως
τοK σ>µπαντος. ZAκρωτηρι&ζεται δηλαδ2 τ@ σ>µπαν, O&ν ?ποκ@-
ψης ;,τιδ2ποτε ?π@ τ2ν συν&φεια κα< τ2ν συνEχεια τ_ν µορ<ων n
τ_ν αSτ<ων του. Kα< διακ@πτεις τ2ν συνEχεια Uσο Oξαρτoται ?π@ σE-
να, Uταν ?γανακτ8ς, κα< κατ& κ&ποιον τρ@πο τ2ν καταστρEφεις.
θ. N& µ2 ?ηδι&ζης µ2τε ν& ?γανακτ8ς µ2τε ν& ?πελπ<ζεσαι,
Oπειδ2 δEν ε3ναι π&ντα εlκολο ν& κ&νης U,τι Bπαγορε>ουν τ& φιλο-
σοφικ& δ@γµατα, ?λλ&. O&ν ?ποµακρ>νεσαι, π&λι ν& OπιστρEφης
κα< ν& ε3σαι χαρο>µενος, O&ν τ& περισσ@τερα ?π@ τ& =ργα σου ται-
ρι&ζουν στ@ν jνθρωπο κα< ν& αSσθ&νεσαι συµπ&θεια γιZ αDτ@ στ@
;ποHο OπανEρχεσαι, κα< ν& µ2 OπανEρχεσαι στ2ν φιλοσοφ<α σ&ν ν&
ε3ναι δ&σκαλος πο> καθοδηγεH τ& παιδι&u ?λλ& ν& στρEφεσαι πρ@ς
αDτ2, Uπως αDτο< πο> π&σχουν τ& µ&τια τους στρEφονται πρ@ς τ@
σφουγγ&ρι n τ@ αDγ@ κα< Uπως jλλοι jρρωστοι στρEφονται πρ@ς
τ@ κατ&πλασµα n τ@ν καταιονισµ@! ∆ι@τι =τσι θ& φα<νεσαι Uτι δEν
ε3σαι πειθ2νιο zργανο τοK λ@γου, ?λλ’ Uτι ?ναπα>εσαι µZ αDτ@ν.
ΣκEψου Uτι : φιλοσοφ<α θEλει µ@νο OκεHνα πο> θEλει : φ>σις
σου, σ> Uµως nθελες jλλα ?ντ<θετα πρ@ς τ2ν φ>σι σου. - ZAλλ& τ<
ε3ναι πι@ εDχ&ριστο ?πZ αDτ&; Θ& µποροKσες ν& π8ς; M2πως :
:δον2 µZ αDτ& δEν µoς παραπλανo; ZAλλ& κο<ταξε Uµως µ2πως
ε3ναι πι@ RραHο πρoγµα : µεγαλοψυχ<α, : Oλευθερ<α, : Yπλ@τητα,
: εDγνωµοσ>νη, : ;σι@της. ZA π@ τ2ν pδια φρ@νησι τ< ε3ναι πι@
εDχ&ριστο, Uταν λ&βης BπZ zψι σου τ@ ?λ&θητο κα< τ2ν καθολικ2
εDρ>τητα τ8ς δυν&µεως πο> κατανοεH κα< γνωρ<ζει τ& πρ&γµατα;
ι. T& πρ&γµατα Uµως βρ<σκονται σE τ@ση ?σ&φεια, \στε φιλ@-
σοφοι zχι λ<γοι οlτε ?σ2µαντοι σχηµ&τισαν τ2ν γν5µη Uτι ε3ναι
Oντελ_ς ?κατ&ληπτα.
ZEκτ@ς ?π@ αDτο>ς κα< στο>ς Στωικο>ς φα<νονται ?κατ&λη-
πτα. Kα< : δικ2 µας ψυχικ2 δι&θεσις εlκολα µεταβ&λλεται. ΠοK
βρ<σκεται λοιπ@ν αDτ@ς πο> µEνει π&ντα σταθερ@ς; ]Eλα τ5ρα
107
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
γ'χρονα καJ εPτελW καJ δυνEµενα 4ν κτ0σει κινα7δου l π'ρνης l
ληστοH εdναι. µετG τοHτο \πιθι 4πJ τG τIν συµβιο*ντων eθη, pν
µ'λις 4στJ καJ τοH χαριεστEτου [νασχBσθαι, vνα µ; λBγω, Vτι καJ
#αυτ'ν τις µ'γις <ποµBνει.
2 NEν τοιο*τZω οˆν ζ'φZω καJ m*πZω καJ τοσα*τkη m*σει τWς τε οPσ7ας
καJ τοH χρ'νου, καJ τWς κιν0σεως καJ τIν κινουµBνων, τ7 ποτN 4στJ
τA 4κτιµηθWναι l τA Vλως σπουδασθWναι δυνEµενον, οPδN 4πινοI.
τοPναντ7ον γGρ δεM παραµυθο*µενον #αυτAν περιµBνειν τ;ν φυ-
σικ;ν λ*σιν, καJ µ; [σχEλλειν τkW διατριβkW, [λλG το*τοις µ'νοις
προσαναπα*εσθαιc #νJ µXν τZI, Vτι οPδXν συµβ0σετα7 µοι, t οPχJ
κατG τ;ν τIν Vλων φ*σιν 4στ7νc #τBρZω δB, Vτι \ξεστ7 µοι µηδXν
πρEσσειν παρG τAν 4µAν θεAν καJ δα7µονα. οPδεJς γGρ o [ναγκE-
σων τοHτον παραβWναι.
ιαa. «ΠρAς τ7 ποτε Sρα νHν χρIµαι τkW 4µαυτοH ψυχkW;» παρN κα-
στα τοHτο 4πανερωτiν #αυτ'ν, καJ 4ξετEζειν, τ7 µο7 4στι νHν 4ν
το*τZω τZI µορ7Zω, t δ; DγεµονικAν καλοHσι; καJ τ7νος Sρα νHν \χω
ψυχ0ν; µ0τι παιδ7ου; µ0τι µειρακ7ου; µ0τι γυναικαρ7ου; µ0τι τυ-
ρEννου; µ0τι κτ0νους; µ0τι θηρ7ου;
ιβa . jOποME τινE 4στι τG τοMς πολλοMς δοκοHντα [γαθE, κyν
4ντεHθεν λEβοις. ε! γEρ τις 4πινο0σειεν <πEρχοντE τινα Yς
[ληθIς [γαθE, οRον φρ'νησιν, σωφροσ*νην, δικαιοσ*νην,
[νδρ7αν, οPκ yν ταHτα προεπινο0σας \τι [κοHσαι δυνηθε7η τA
«<πA τIν [γαθIνc» οP γGρ 4φαρµ'σει. τG δB γε τοMς πολλοMς φαι-
ν'µενα [γαθG προεπινο0σας τις, 4ξακο*σεται καJ mhαδ7ως δBξε-
ται, Yς ο!κε7ως 4πιλεγ'µενον τA <πA τοH κωµικοH ε!ρηµBνον.
108
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
στ& δι&φορα ?ντικε<µεναu π@ση ?σ2µαντη δι&ρκεια =χουν κα<
π@ση µηδαµιν2 ?ξ<α κα< π_ς µπορεH εlκολα ν& τ& ?ποκτ2ση Jνας
κ<ναιδος n µι& π@ρνη n Jνας ληστ2ς.
Mετ& στρEψε τ2ν προσοχ2 σου στ@ν χαρακτ8ρα τ_ν φ<λων
σουu µE δυσκολ<α µπορεHς ν& ?νεχθ8ς κα< τ@ν τελει@τερο, γι& ν&
µ2 π_ Uτι κα< τ@ν yαυτ@ του κανε<ς µE δυσκολ<α ?νEχεται.
MEσα σE µι& τEτοια ?σ&φεια κα< ?καθαρσ<α κα< τ@ση ρο2 κα<
τ8ς οDσ<ας κα< τοK χρ@νου κα< τ8ς κιν2σεως κα< τ_ν κινουµEνων
δEν καταλαβα<νω τ< ε3ναι αDτ@ πο> µπορεH ν& Oκτιµηθ8 κα< γενι-
κ& ν& γ<νη ?ντικε<µενο OνδιαφEροντος. ZAντ<θετα µ&λιστα πρEπει
ν& Oνθαρρ>νης τ@ν yαυτ@ σου κα< ν& περιµEνης τ2ν φυσικ2 λ>σι
κα< ν& µ2 στενοχωρ8σαι γι& τ2ν παραµον2 σου στ@ν κ@σµο, ?λλ&
ν& γαληνε>ης µE αDτ& µ@νονu πρ_τον Uτι «δEν θ& µοK συµβ8 κ&τι
πο> ν& µ2 ε3ναι σ>µφωνο µE τ2ν φ>σι τ_ν π&ντων» κα< δε>τερον
Uτι «=χω τ2ν δ>ναµι ν& µ2 κ&νω τ<ποτε ?ντ<θετο πρ@ς τ@ θEληµα
τοK θεοK κα< τοK δα<µον@ς µου».
Kανε<ς δEν θ& µE ?ναγκ&ση ν& παραβ_ τ@ θEληµ& του.
ια. «Γι& ποι@ σκοπ@ λοιπ@ν χρησιµοποι_ τ2ν ψυχ2 µου;» ΣE κ&-
θε περ<πτωσι αDτ2 τ2ν Oρ5τησι πρEπει ν& Bποβ&λλεις στ@ν yαυτ@
σου κα< ν& κ&νης αDτ@ τ@ν =λεγχο: «T< γ<νεται µEσα στ@ πνεKµα
µου;T<νος τ&χα =χω τ2ν ψυχ2; M2πως κανεν@ς παιδιοK n Oφ2βου;
M2πως =χω τ2ν ψυχ2 καµµιoς ?σ2µαντης γυνα<κας, µ2πως κανε-
ν@ς τυρ&ννου; M2πως κτ2νους; M2πως κανεν@ς θηρ<ου;»
ιβ. Ποι& ?ξ<α =χουν αDτ& πο> οN πολλο< θεωροKν ?γαθ& θ& τ@
καταλ&βης ?π@ τ@ yξ8ς: ZE&ν π.χ. κ&ποιος θεωρ2ση µερικ& πρ&γ-
µατα Rς zντως ?γαθ&, Uπως ε3ναι : φρ@νησις, : σ>νεσις, : δικαιο-
σ>νη, : ?νδρε<α, O&ν λοιπ@ν θ& =χη αDτ& Oκτιµ2σει, δEν θ& µπορE-
ση ν& καταλ&βη τ@ «?π@ τ& ?γαθ&...»32 δι@τι δEν θ& Bπ&ρχη καµ-
µι& ?ναλογ<α. ZE&ν Uµως δεχθ8 Rς ?γαθ& αDτ& πο> θεωροKν οN
πολλο<, θ& τ@ ?κο>ση κα< εDχαρ<στως θ& τ@ δεχθ8 µE τ2ν Oντ>πω-
32. ZAποφε>γει ν& ;λοκληρ5ση τ2ν φρ&σι : ;πο<α ?ν2κει στ@ν MEνανδρο.
109
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ο{τως καJ οw πολλοJ φαντEζονται τ;ν διαφορEν. οP γGρ yν τοHτο
µXν οˆν προσBκοπτε καJ [πηξιοHτοc τA δX 4πJ τοH πλο*του καJ
τIν πρAς τρυφ;ν l δ'ξαν εPκληρηµEτων παρεδεχ'µεθα Yς
wκνουµBνως καJ [στε7ως ε!ρηµBνον. πρ'ιθι οˆν καJ 4ρQτα, ε! τιµη-
τBον καJ [γαθG <ποληπτBον τG τοιαHτα, pν προεπινοηθBντων
ο!κε7ως yν 4πιφBροιτο τA τAν κεκτηµBνον αPτG «<πA τWς εPπο-
ρ7ας οPκ \χειν, Vποι χBσkη».
ιγa. NEξ α!τιQδους καJ <λικοH συνBστηκαc οPδBτερον δX το*των
ε!ς τA µ; ν φθαρ0σεται, rσπερ οPδX 4κ τοH µ; Œντος <πBστη,
οPκοHν καταταχθ0σεται πiν µBρος 4µAν κατG µεταβολ;ν ε!ς µB-
ρος τι τοH κ'σµου, καJ πEλιν 4κεMνο ε!ς τερον µBρος τι τοH κ'-
σµου µεταβαλεM, καJ eδη ε!ς Sπειρον. κατG τοια*την δX µετα-
βολ;ν κ[γ‡ <πBστην καJ οw 4µX γενν0σαντες, καJ 4πανι'ντι ε!ς
Sλλο Sπειρονc οPδXν γGρ κωλ*ει ο{τως φEναι, κyν κατG περι'-
δους πεπερασµBνας o κ'σµος διοικWται.
ιδa. jO λ'γος καJ D λογικ; τBχνη δυνEµεις ε!σJν #αυτWς [ρκο*-
µεναι καJ τοMς καθN #αυτGς \ργοις. oρµIνται µXν οˆν [πA τWς
ο!κε7ας [ρχWς, oδε*ουσι δX ε!ς τA προκε7µενον τBλοςc καθN t κα-
τορθQσεις αw τοιαHται πρEξεις .νοµEζονται τ;ν .ρθ'τητα τWς
oδοH σηµα7νουσαι.
ιεa. OPδXν το*των mητBον [νθρQπου, € [νθρQπZ ω , καθA
Sνθρωπ'ς 4στιν, οPκ 4πιβEλλει. οPκ \στιν [παιτ0µατα [νθρQ-
που, οPδX 4παγγBλλεται αPτG D τοH [νθρQπου φ*σις, οPδX τελει-
'τητBς ε!σι τWς τοH [νθρQπου φ*σεως. οP το7νυν οPδX τA τBλος 4ν
αPτοMς 4στι τZI [νθρQπZω κε7µενον, οPδB γε τA συµπληρωµατικAν
τοH τBλους, τA [γαθ'ν. \τι εq τι το*των @ν 4πιβEλλον τZ I [ν-
θρQπZω, οPκ yν τA <περφρονεMν αPτIν καJ κατεξαν7στασθαι 4πι-
110
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
σι Uτι πολ> OπιτυχηµEνα τ@ ε3πε. ∆ι@τι =τσι οN πολλο< OννοοKν τ2ν
σχEσι. ∆ιαφορετικ& δEν θ& σE OνοχλοKσε αDτ@ς ; λ@γος κα< θ& τ@ν
θεωροKσες ?ν&ξιο.
ΣυµφωνοKµε Uµως Uτι γι& τ@ν πλοKτο, τ2ν δ@ξα κα< τ<ς ?πο-
λα>σεις ; λ@γος =χει λεχθ8 µE Oπιτυχ<α κα< εDστροφ<α. Προχ5ρει
λοιπ@ν κα< σκEψου. ZE&ν πρEπει ν& θεωρ2σης ?γαθ& αDτ&, γι& τ&
;ποHα O&ν OκτιµοKσες θ& Mταν πολ> εlστοχο OκεHνο πο> λEγει «Uτι
αDτ@ς πο> τ& =χει ?π@ τ2ν ?φθον<α δEν ξEρει ποK ν& χ...».
ιγ. ZAποτελοKµαι ?π@ τ2ν αSτ<α κα< τ2ν hλη. Olτε τ@ Jνα οlτε
τ@ jλλο θ& καταλ2ξουν εSς τ@ µ2 zνu Uπως ?κριβ_ς δEν προ8λθαν
?π@ τ@ µ2 zν. FEποµEνως κ&θε στοιχεHο µου κατ& τ2ν µεταβολ2
θ& καταταχθ8 εSς RρισµEνο µEρος τοK κ@σµου. Kα< π&λι OκεHνο
εSς τ@ jλλο µEρος τοK κ@σµου θ& µεταβληθ8 κα< αDτ@ θ& συνεχ<-
ζεται OπZ jπειρον. ME τEτοια µεταβολ2 =γινα κα< Oγ5 κα< αDτο<
πο> µE γEννησαν κα< οhτω καθZ yξ8ς, δι@τι τ<ποτε δEν µoς Oµποδ<-
ζει ν& SσχυρισθοKµε αDτ@ =στω κι jν ; κ@σµος διοικ8ται κατ&
διαστ2µατα µE καθωρισµEνα χρονικ& Uρια.
ιδ. FO λ@γος κα< : τEχνη τοK λ@γου ε3ναι δυν&µεις πο> ?ρ-
κοKνται στ@ν yαυτ@ τους κα< στ@ =ργο των. ΞεκινοKν ?π@ µι& δικ2
τους ?ρχ2 κα< βαδ<ζουν πρ@ς τ@ν σκοπ@ πο> βρ<σκεται µπροστ&
τους. ΓιZ αDτ@ οN πρ&ξεις αDτοK τοK εpδους `νοµ&ζονται κατορθ5-
µατα, Oπειδ2 δηλ5νουν τ2ν `ρθ@τητα τοK δρ@µου πο> ?κολο>-
θησαν.
ιε. T<ποτε ?π@ αDτ& τ& ;ποHα δEν ταιρι&ζουν στ@ν jνθρωπο,
Oπειδ2 ε3ναι jνθρωπος, δEν πρEπει ν& χαρακτηρισθ8 Rς γν5ρι-
σµα τοK ?νθρ5που. ADτ& δEν ε3ναι ?ναγκαHα γι& τ@ν jνθρωπο
οlτε τ& προσφEρει : ?νθρ5πινη φ>σις οlτε ?ποτελοKν σηµεHα
τ8ς τελει@τητ@ς του. FEποµEνως δEν βρ<σκεται σZ αDτ& ; σκοπ@ς
πο> =χει τεθ8 γι& τ@ν jνθρωπο οlτε τ@ ?γαθ@ πο> συντελεH στ2ν
πραγµατοπο<ησι τοK σκοποK. ZE&ν κ&τι ?πZ αDτ& Mταν Bποχρεω-
τικ@ γι& τ@ν jνθρωπο, : περιφρ@νησις κα< : ?ντ<στασις πρ@ς
αDτ@ δEν =πρεπε ν& γ<νεται. Olτε θ& jξιζε τ@ν =παινο αDτ@ς πο>
111
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
βEλλον @ν, οPδX 4παινετAς @ν o [προσδεW το*των #αυτAν παρε-
χ'µενοςc οPδN yν o 4λαττωτικAς #αυτοH \ν τινι το*των [γαθAς @ν,
εqπερ ταHτα [γαθG @ν. νHν δB, Vσωπερ πλε7ω τις [φαιρIν #αυτοH
το*των l τοιο*των #τBρων l καJ [φαιρο*µεν'ς τι το*των [νBχη-
ται, τοσZIδε µiλλον [γαθ'ς 4στιν.
ιga. ORα yν πολλEκις φαντασθkWς, τοια*τη σοι \σται D διEνοιαc
βEπτεται γGρ <πA τIν φαντασιIν D ψυχ0. βEπτε οˆν αPτ;ν τkW
συνεχε7hα τIν τοιο*των φαντασιIνc οRον Vτι, Vπου ζWν 4στιν, 4κεM
καJ εˆ ζWνc 4ν αPλkW δX ζWν 4στινc \στιν Sρα καJ εˆ ζWν 4ν αPλkW. καJ
πEλιν Vτι οxπερ νεκεν καστος κατασκευEσαι, [πρAς t δX κατε-
σκε*ασται,] πρAς τοHτο φBρεταιc πρAς t φBρεται δB, 4ν το*τZω τB-
λος αPτοHc Vπου δX τA τBλος, 4κεM καJ τA συµφBρον καJ τ[γαθAν
#κEστουc τA Sρα [γαθAν τοH λογικοH ζZQου κοινων7α. Vτι γGρ
πρAς κοινων7αν γεγ'ναµεν, πEλαι δBδεικται. l οPκ @ν 4ναργXς Vτι
τG χε7ρω τIν κρειττ'νων νεκεν, τG δX κρε7ττω [λλ0λων; τIν δX
4µψ*χων τG λογικE.
ιζa. TA τG [δ*νατα διQκειν µανικ'νc [δ*νατον δX τA τοnς φα*-
λους µ; τοιαHτα τινα ποιεMν.
ιηa. OPδXν οPδενJ συµβα7νει, t οPχJ πBφυκε φBρειν. SλλZω τG
αPτG συµβα7νει καJ eτοι [γνοIν, Vτι συµβBβηκεν, l 4πιδεικν*µε-
νος µεγαλοφροσ*νην εPσταθεM καJ [κEκωτος µBνει. δεινAν οˆν
Sγνοιαν καJ [ρBσκειαν !σχυροτBρας εdναι φρον0σεως.
ιθa. TG πρEγµατα αPτG οPδN oπωστιοHν ψυχWς sπτεται, οPδX
\χει εqσοδον πρAς ψυχ0ν, οPδX τρBψαι οPδX κινWσαι ψυχ;ν δ*να-
112
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
διατηρεH τ@ν yαυτ@ του Oλε>θερο ?π@ αDτ&u οlτε αDτ@ς πο> θ&
BστεροKσε σE κ&ποιο ?π@ αDτ& θ& Mταν ?γαθ@, O&ν αDτ& Mσαν
?γαθ&.
T5ρα Uµως, Uσο περισσ@τερο ?ποµακρ>νει κανε<ς τ@ν yαυτ@
του ?π@ αDτ& n ?π@ τ& jλλα σχετικ& n κα< ?νEχεται ν& τοK τ&
?φαιρEσουν, τ@σο περισσ@τερο ?γαθ@ς ε3ναι.
ις. ZAν&λογα µE τ<ς σκEψεις πο> θ& κ&νης τ<ς περισσ@τερες φο-
ρEς θ& δηµιουργηθ8 κα< : ψυχ2 σου. ∆ι@τι : ψυχ2 ποτ<ζεται ?π@
τ<ς σκEψεις. N@τισE την λοιπ@ν µE µι& σειρ& ?π@ σκEψεις, Uπως
ε3ναι οN παρακ&τω.
!Oπου µπορεHς ν& ζ8ς, µπορεHς ν& ζ8ς, Uπως πρEπει. ΣE ?ν&-
κτορα =τυχε ν& ζ8ς, µπορεHς yποµEνως κα< στ& ?ν&κτορα ν& ζ8ς,
Uπως πρEπει.
∆ε>τερον, ν& σκEπτεσαι Uτι γι& Uποιο σκοπ@ =χει δηµιουρ-
γηθ8 τ@ κ&θε πρoγµα πρ@ς αDτ@ν φEρεται. Πρ@ς OκεHνο πο> φE-
ρεται yποµEνως βρ<σκεται κα< ; σκοπ@ς του. !Oπου βρ<σκεται ;
σκοπ@ς OκεH βρ<σκεται κα< τ@ συµφEρον κα< τ@ καλ@ τοK καθεν@ς.
Tο καλ@ Uµως γι& τ@ν jνθρωπο ε3ναι : κοινων<α. !Oτι =χοµε
γεννηθ8 γι& τ2ν κοινων<α =χει ?ποδειχθ8 ?π@ καιρ@. ]H µ2πως
δEν καταλαβα<νης Uτι τ& κατ5τερα =χουν γ<νει γι& τ& ?ν5τερα
κα< τ& ?ν5τερα τ@ Jνα γι& τ@ jλλο;
ZAν5τερα δE ?π@ µEν τ& jψυχα ε3ναι τ& =µψυχα, Oν_ ?π@ τ&
=µψυχα ?ν5τερα ε3ναι τ& λογικ&.
ιζ. FH Oπιδ<ωξις τ_ν ?δυν&των ε3ναι τρEλλα. E3ναι ?δ>νατον οN
φαKλοι ν& µ2 κ&νουν κ&τι τEτοιο.
ιη. T<ποτε σE κανEνα δEν συµβα<νει πο> ν& µ2 ε3ναι Nκαν@ς ν&
τ@ BποφEρη. ESς jλλον µποροKν ν& συµβοKν τ& pδια κα<, n Oπειδ2
δEν ξEρει τ< συνEβη n Oπειδ2 θEλει ν& δε<ξη Bπεροχ2, ε3ναι nρεµος
κα< παραµEνει ?ν<κητος. E3ναι φοβερ@ Uµως : jγνοια κα< : προσ-
πο<ησις ν& ?ποδεικν>ωνται Sσχυρ@τερες ?π@ τ2ν φρ@νησι.
ιθ. T& pδια τ& πρ&γµατα καθ@λου δEν Oγγ<ζουν τ2ν ψυχ2 οlτε
=χουν τ2ν δ>ναµι ν& εSσχωρ2σουν σZ αDτ2 οlτε ν& τ2ν κατευθ>-
113
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ταιc τρBπει δX καJ κινεM αPτ; #αυτ;ν µ'νη. καJ οvων yν κριµEτων
καταξιQσkη #αυτ0ν, τοιαHτα #αυτkW ποιεM τG προσυφεστIτα.
κa. Kαθ’ τερον µXν λ'γον DµMν 4στιν ο!κει'τατον Sνθρωπος,
καθN Vσον εˆ ποιητBον αPτοnς καJ [νεκτBονc καθN Vσον δX 4ν7σταν-
τα7 τινες ε!ς τG ο!κεMα \ργα, ν τι τIν [διαφ'ρων µοι γ7νεται o
Sνθρωπος οPχ Oσσον l }λιος l Sνεµος l θηρ7ονc <πA το*των δX
4νBργειαν µBν τις 4µποδισθε7η Sνc oρµWς δX καJ διαθBσεως οP γ7-
νεται 4µπ'δια διG τ;ν <πεξα7ρεσιν καJ τ;ν περιτροπ0ν. περιτρB-
πει γGρ καJ µεθ7στησι πiν τA τWς 4νεργε7ας κQλυµα D διEνοια ε!ς
τA προηγο*µενονc καJ πρA \ργου γ7νεται τA τοH \ργου το*του
4φεκτικ'νc καJ πρA oδοH τA τWς oδοH τα*της 4νστατικ'ν.
καa. TIν 4ν τZI κ'σµZω τA κρEτιστον τ7µαc \στι δX τοHτο τA πiσι
χρQµενον καJ πEντα διBπον. oµο7ως δX καJ τIν 4ν σοJ τA κρEτι-
στον τ7µαc \στι δX τοHτο τA 4κε7νZω oµογενBς. καJ γGρ 4πJ σοH τA
τοMς Sλλοις χρQµενον τοHτ' 4στι, καJ o σAς β7ος <πA το*του διοι-
κεMται.
κβa. O τkW π'λει οPκ \στι βλαβερ'ν, οPδX τAν πολ7την βλEπτει.
4πJ πEσης τWς τοH βεβλEφθαι φαντασ7ας τοHτον \παγε τAν καν'-
ναc ε! D π'λις <πA το*του µ; βλEπτεται, οPδX 4γ‡ βBβλαµµαιc ε! δX
D π'λις βλEπτεται, οPκ .ργιστBον τZI βλEπτοντι τ;ν π'λιν. τ7 τA
παρορQµενον;
κγa. ΠολλEκις 4νθυµοH τA τEχος τWς παραφορiς καJ <πεξα-
γωγWς τIν Œντων καJ γινοµBνων. } τε γGρ οPσ7α οRον ποταµAς 4ν
διηνεκεM m*σειc καJ αw 4νBργειαι 4ν συνεχBσι µεταβολαMς, καJ τG
αqτια 4ν µυρ7αις τροπαMς, καJ σχεδAν οPδXν #στQς, καJ †τA πEρεγ-
114
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
νουν οlτε ν& τ2ν θEσουν εSς κ<νησινu αDτ2 µ@νη κατευθ>νει κα< κι-
νεH τ@ν yαυτ@ της κα< µE β&σι τ& στοιχεHα µE τ& ;ποHα θ& ?ξιολο-
γ2ση τ@ν yαυτ@ της θ& κρ<νη Uσα BποπEσουν στ2ν ?ντ<ληψ< της.
κ. ZAπ@ τ@ jλλο µEρος ; jνθρωπος ε3ναι πολ> οSκεHος σZ Oµoς,
Oπειδ2 ?νEχεται κα< εDεργετεH τ@ν συν&νθρωπ@ του. !Oταν Uµως
µερικο< προβ&λλουν ?ντιδρ&σεις εSς τ& =ργα πο> ε3ναι οSκεHα
στ@ν jνθρωπο, κατ& τ2ν γν5µη µου ; jνθρωπος γ<νεται κ&τι τ@
mθικ& ?δι&φορο, Uπως ; λιος n ; jνεµος n τ@ θηρ<ο.
ZA π@ το>ς ?νθρ5πους αDτοK τοK εpδους pσως προβληθοKν
Oµπ@δια σE κ&ποια OνEργει& µου. !Oµως δEν µποροKν ν& προβλη-
θοKν Oµπ@δια στ2ν Oσωτερικ2 µου δι&θεσι, Oπειδ2 αDτ2 µπορεH
κα< ν& τ& µεταβ&λη κα< ν& το>ς δ5ση jλλη κατε>θυνσι. Mετα-
β&λλει δηλαδ2 κα< µεταθEτει κ&θε Oµπ@διο ; νοKς στ2ν πρ5τη
γραµµ2 κα< αDτ@ τ@ Oµπ@διο τοK =ργου γ<νεται |φEλιµο κα< |φE-
λιµη γ<νεται κα< : πορε<α πο> ?κολουθεHται.
κα. ZAπZ Uσα Bπ&ρχουν στ@ν κ@σµο τ<µα τ@ jριστο. E3ναι δE
τοKτο, αDτ@ πο> ρυθµ<ζει κα< διEπει τ& π&νταu κατ& τ@ν pδιο τρ@-
πο ?π@ Uσα Bπ&ρχουν µEσα σου τ<µα τ@ καλ>τερο.
E3ναι δE τοKτο OκεHνο πο> µοι&ζει µE τ@ jλλο. ∆ι@τι κα< γι& σE-
να αDτ@ ε3ναι OκεHνο πο> ρυθµ<ζει κα< κατευθ>νει τ& jλλα κα< :
ζω2 σου ?π@ αDτ@ ρυθµ<ζεται.
κβ. !O,τι δEν ε3ναι βλαβερ@ γι& τ2ν π@λι δEν βλ&πτει οlτε τ@ν
πολ<τη. Γι& κ&θε σκEψι σχετικ2 µE τ2ν βλ&βη θυµ2σου τοKτο τ@ν
καν@να. ZE&ν : π@λις ?π@ αDτ@ δEν βλ&πτεται οlτε Oγ5 βλ&πτο-
µαιu O&ν δE : π@λις βλ&πτεται δEν πρEπει ν& `ργισθ_ Oναντ<ον
Oκε<νου πο> τ2ν βλ&πτει. Ποι@ ε3ναι τ@ Yµ&ρτηµα;
κγ. N& σκEπτεσαι πολλEς φορEς τ2ν ταχ>τητα τ8ς ;ρµητικ8ς
κιν2σεως κα< τ8ς Oξαφαν<σεως αDτ_ν πο> Bπ&ρχουν κα< αDτ_ν
πο> γ<νονται κ&θε µEρα. ∆ι@τι : οDσ<α των ε3ναι σχεδ@ν σ&ν πο-
τ&µι πο> βρ<σκεται σE διαρκ8 ρο2u κα< : OνEργεια βρ<σκεται µEσα
στ2ν ?τελε<ωτη µεταβολ2 κα< τ& αpτια µEσα στ<ς jπειρες ?λλαγEς,
κα< σχεδ@ν τ<ποτε δEν ε3ναι σταθερ@ κα< ?µετ&βλητο. T@ jπειρο
115
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
γυς τ'δε Sπειρον τοH παρZωχηκ'τος† καJ µBλλοντος [χανBς, Zp
πEντα 4ναφαν7ζεται. πIς οˆν οP µωρAς o 4ν το*τοις φυσQµενος l
σπQµενος l σχετλιEζων †Yς \ν τινι χρ'νZω καJ 4πJ µακρAν <yν>
4νοχλ0σαντι;†
κδa. MBµνησο τWς συµπEσης οPσ7ας, Oς .λ7γιστον µετBχειςc καJ
τοH σ*µπαντος α!Iνος, οx βραχn καJ [καριαM'ν σοι διEστηµα
[φQρισταιc καJ τWς εwµαρµBνης, Oς π'στον εd µBρος;
κεa. ^Aλλος ~µαρτEνει τι ε!ς 4µB; Œψεταιc !δ7αν \χει διEθεσιν,
!δ7αν 4νBργειαν. 4γ‡ νHν \χω, V µε θBλει νHν \χειν D κοιν; φ*σις,
καJ πρEσσω,V µε νHν πρEσσειν θBλει D 4µ; φ*σις.
κga. TA DγεµονικAν καJ κυριεHον τWς ψυχWς σου µBρος Sτρε-
πτον \στω <πA τWς 4ν τkW σαρκJ λε7ας l τραχε7ας κιν0σεωςc καJ µ;
συγκρινBσθω, [λλG περιγραφBτω #αυτA καJ περιοριζBτω τGς πε7-
σεις 4κε7νας 4ν τοMς µορ7οις. Vταν δX [ναδιδIνται κατG τ;ν #τB-
ραν συµπEθειαν ε!ς τ;ν διEνοιαν, Yς 4ν σQµατι DνωµBνZω, τ'τε
πρAς µXν τ;ν αqσθησιν φυσικ;ν οˆσαν οP πειρατBον [ντιβα7νειν,
τ;ν δX <π'ληψιν τ;ν Yς περJ [γαθοH l κακοH µ; προστιθBτω τA
DγεµονικAν 4ξ #αυτοH.
κζa. ΣυζWν θεοMς. συζkW δX θεοMς o συνεχIς δεικνnς αPτοMς τ;ν
#αυτοH ψυχ;ν [ρεσκοµBνην µXν τοMς [πονεµοµBνοις, ποιοHσαν
δB, Vσα βο*λεται o δα7µων, tν #κEστZω προστEτην καJ Dγεµ'να o
Zεnς \δωκεν, [π'σπασµα #αυτοH. οxτος δB 4στιν o #κEστου νοHς
καJ λ'γος.
κηa. TZI γρEσωνι µ0τι .ργ7ζkη; µ0τι τZZI .ζοστ'µZω .ργ7ζkη; τ7 σοι
ποι0σει; τοιοHτον στ'µα \χει, τοια*τας µEλας \χειc [νEγκη τοια*-
την [ποφορiν [πA τοιο*των γ7νεσθαι. «NAλλN o Sνθρωπος λ'γον
\χει, φησ7, καJ δ*ναται συννοεMν 4φιστEνων, τ7 πληµµελεM». εˆ σοι
116
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
κα< τοK παρελθ@ντος κα< τοK µEλλοντος ε3ναι ?περ<γραπτοu µEσα
σZ αDτ@ Oξαφαν<ζονται τ& π&ντα.
Π_ς λοιπ@ν δEν ε3ναι ?ν@ητος OκεHνος πο> `ργ<ζεται, ταρ&ζε-
ται, ?γανακτεH γιZ αDτ@ µE τ2ν Oντ>πωσι Uτι τ@ν Oν@χλησαν γι&
RρισµEνο δι&στηµα κα< µ&λιστα µεγ&λο;
κδ. ΣκEψου τ2ν οDσ<α τοK Σ>µπαντος, τ8ς ;πο<ας ε3σαι Oλ&χι-
στο µEροςu κα< τ2ν αSωνι@τητα ?π@ τ2ν ;πο<α σ>ντοµο κα< βραχ>-
τατο δι&στηµα =χει δοθ8 σZ OσEνα. Kα< τ2ν µοHρα, τ8ς ;πο<ας π@σο
µEρος ε3σαι.
κε. K&νει κ&ποιος Jνα λ&θος εSς β&ρος µου; Θ& τ@ βρ8.
ΣκEπτεται κα< OνεργεH µE τ@ν δικ@ του τρ@πο. ZEγ5 αDτ2 τ2ν
στιγµ2 =χω U,τι θEλει ν& =χω : φ>σις τοK σ>µπαντος κα< πρ&ττω
U,τι θEλει : δικ2 µου φ>σις ν& πρ&ττω.
κς. T@ µEρος τ8ς ψυχ8ς σου πο> ε3ναι προικισµEνο µE δ>ναµι
οDσιαστικ2 ν& µ2 παρασ>ρεται ?π@ τ<ς nπιες n jγριες συγκιν2-
σεις τ8ς σ&ρκας κα< ν& µ2 συγχEεται, ?λλ& ν& ξεχωρ<ζη τ@ν yαυτ@
του κα< ν& περιορ<ζη τ<ς συγκιν2σεις OκεHνες εSς τ& jλλα µEρη.
!Oταν Uµως OπιδροKν εSς τ2ν δι&νοια λ@γ~ω τ8ς ?µοιβα<ας συµπα-
θε<ας, Oπειδ2 βρ<σκεται κα< αDτ2 µEσα στ@ yνιαHο σ_µα, τ@τε δEν
πρEπει ν& ?ντιδρ&ση στ2ν αpσθησι δι@τι ε3ναι σ>µφωνη µE τ2ν φ>-
σιu ?λλ& τ@ πνεKµα ν& µ2 προσθEση τ@ pδιο τ2ν γν5µη του γι& τ@
?γαθ@ n τ@ κακ@.
κζ. N& ζ8ς µE το>ς θεο>ς, ζ8 δE µE το>ς θεο>ς αDτ@ς πο> συ-
νεχ_ς δε<χνει σZ αDτο>ς Uτι ε3ναι NκανοποιηµEνος µE Uσα τοK προσ-
φEρονται, κ&νει Uσα θEλει ; δα<µων τ@ν ;ποHον =δωσε ; Zε>ς Rς
προστ&τη κα< ;δηγ@ στ@ν καθEνα, ?φοK τ@ν ?πEσπασε ?π@ τ@ν
yαυτ@ τουu αDτ@ ε3ναι ; νοKς κα< : λογικ2 τοK καθεν@ς.
κη. M2πως `ργ<ζεσαι µZ αDτ@ν πο> βρωµ&ει ; Nδρ5τας του;
M2πως µ’ OκεHνον πο> µυρ<ζει τ@ στ@µα του; T< θ& σοK κ&µη; TE-
τοιο στ@µα =χει, τEτοιες µασχ&λες =χει. E3ναι yπ@µενο τEτοια µυ-
ρωδι& ν& =χη.
ZAλλ& ; jνθρωπος =χει λογικ2 (λEνε) κα< µπορεH, jν προσEξη,
117
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
γBνοιτοc τοιγαροHν καJ σn λ'γον \χειςc κ7νησον λογικkW διαθBσει
λογικ;ν διEθεσιν, δεMξον, <π'µνησον. ε! γGρ 4πα7ει, θεραπε*σεις
καJ οP χρε7α .ργWς. O]τε τραγZωδAς ο]τε π'ρνη.
κθa. jΩς 4ξελθ‡ν ζWν διανοkW, ο{τως 4νταHθα ζWν \ξεστιν. 4Gν δX
µ; 4πιτρBπωσι, τ'τε καJ τοH ζWν \ξιθιc ο{τως µBντοι, Yς µηδXν
κακAν πEσχων. «Kαπν'ς, καJ [πBρχοµαι». τ7 αPτA πρiγµα δο-
κεMς; µBχρι δB µε τοιοHτον οPδXν 4ξEγει, µBνω 4λε*θερος, καJ
οPδε7ς µε κωλ*σει ποιεMν € θBλωc θBλω δX κατG φ*σιν τοH λογικοH
καJ κοινωνικοH ζZQου.
λa. jO τοH Vλου νοHς κοινωνικ'ς. πεπο7ηκε γοHν τG χε7ρω τIν
κρειττ'νων νεκενc καJ τG κρε7ττω [λλ0λοις συν0ρµοσεν. oρhiς,
πIς <πBταξε, συνBταξε, καJ τA κατ’ [ξ7αν [πBνειµεν #κEστοις καJ
τG κρατιστε*οντα ε!ς oµ'νοιαν [λλ0λων συν0γαγεν.
λαa. ΠIς προσεν0νεξαι µBχρι νHν θεοMς, γονεHσιν, [δελφοMς,
γυναικ7, τBκνοις, διδασκEλοις, τροφεHσι, φ7λοις, ο!κε7οις, ο!κB-
ταις; ε! πρAς πEντας σοι µBχρι νHν 4στι τA
«M0τε τινG mBξαι 4ξα7σιον, µ0τε <τι> ε!πεMν». [ναµιµν0σκου
δX καJ διN οvων διελ0λυθας καJ οRα eρκεσας <ποµεMναι. καJ Vτι πλ0-
ρης eδη σοι D wστορ7α τοH β7ου καJ τελευτhi D λειτουργ7αc καJ π'σα
‰πται καλE, καJ π'σων µXν DδονIν καJ π'νων <περεMδες, π'σα
δX \νδοξα παρεMδες, ε!ς Vσους δX [γνQµονας εPγνQµων 4γBνου.
118
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
ν& διακρ<νη σE τ< BστερεH - καλ_ς. Λοιπ@ν κα< σ> =χεις λογικ2u µE
τ2ν λογικ2 σου θEσε σE κ<νησι τ2ν λογικ2 του, κ&νε του Bποδε<-
ξεις, θ>µησE του παραδε<γµατα. ∆ι@τι, O&ν καταλαβα<νη, θ& τ@ν
διορθ5σης κα< δEν χρει&ζεται ; θυµ@ς σου.
Olτε κλ&µατα οlτε φωνEς.33
κθ. !Oπως θ& εlχεσαι ν& ζοKσες, O&ν ε3χε πεθ&νεις =τσι ν& ζ2-
σης Oδ_. ZE&ν Uµως δEν ε3ναι δυνατ@ν, τ@τε φ>γε κα< ?π@ τ2ν ζω2.
!Oµως σ&ν ν& µ2 συµβα<νη τ<ποτε. Kαπν@ς ε3µαι κα< φε>γω. T@
θεωρεHς δ>σκολο;
ZE&ν Uµως δEν συντρEχη παρ@µοια ?ν&γκη, µEνω Oλε>θερος
κα< κανε<ς δEν θ& µE Oµποδ<ση ν& κ&νω αDτ@ πο> θEλω. ΘEλω δE
Uσα ε3ναι σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι τοK λογικοK κα< κοινωνικοK β<ου.
λ. FO νοKς τοK Σ>µπαντος ?ποβλEπει στ@ κοιν@ συµφEρον, =χει
δηµιουργ2σει λοιπ@ν τ& κατ5τερα χ&ριν τ_ν καλυτEρωνu κα< τ&
καλ>τερα συνEνωσε τ@ Jνα µE τ@ jλλο.
BλEπεις π_ς Oξουσ<ασε τ@ν κ@σµο, τ@ν συνEταξε κα< ?πEδωσε
στ@ν καθEνα U,τι =πρεπε κα< π_ς συγκEντρωσε τ& καλ>τερα σE
µι& Yρµονικ2 συνεργασ<α.
λα. Π_ς =χεις συµπεριφερθ8 µEχρι στιγµ8ς πρ@ς το>ς θεο>ς,
το>ς γονεHς, το>ς ?δελφο>ς, τ2ν γυναHκα σου, τ& τEκνα, το>ς δι-
δασκ&λους το>ς ?νατροφεHς, το>ς φ<λους, το>ς οSκε<ους, το>ς
δο>λους;
Kο<ταξε O&ν γι& τ2ν συµπεριφορ& σου πρ@ς Uλους Sσχ>η ; λ@-
γος «∆Eν =χω κ&νει κακ@ σE κανEνα οlτε =χω π8...»
Θυµ2σου ?π@ τ< =χεις περ&σει κα< π@σα χρει&σθηκε ν& Bπο-
φEρεις κα< Uτι ε3ναι γεµ&τη πλEον : Nστορ<α τ8ς ζω8ς σου κα< τε-
λειωµEνο τ@ =ργο σου. ΣκEψου κα< π@σα καλ& =χεις δ8 κα< π@σες
:δονEς κα< π@σους κ@πους περιφρ@νησες. Π@σα λαµπρ& πρ&γ-
µατα παρEβλεψες κα< πρ@ς π@σους ?χαρ<στους ?νθρ5πους =µει-
νες εDγν5µων.
33. ΠροτιµητEα : γραφ2 ο]τε τραγωδ7α ο]τε ποµπWς (χρε<α Oστ<).
119
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λβa. ∆ιG τ7 συγχBουσιν Sτεχνοι καJ [µαθεMς ψυχαJ \ντεχνον καJ
4πιστ0µονα; τ7ς οˆν ψυχ; \ντεχνος καJ 4πιστ0µων; D ε!δυMα [ρχ;ν
καJ τBλος, καJ τAν διN Vλης τWς οPσ7ας δι0κοντα λ'γον καJ διG παν-
τAς τοH α!Iνος κατE περι'δους τεταγµBνας ο!κονοµοHντα τA
πiν.
λγa. †Oσον οPδBπω σποδAς l σκελετ'ς, καJ eτοι Œνοµα l οPδX
Œνοµαc τA δX Œνοµα ψ'φος καJ [π0χηµα. τG δX 4ν τZI β7Zω πολυτ7-
µητα κενG καJ σαπρG καJ µικρG καJ κυν7δια διαδακν'µενα καJ
παιδ7α φιλ'νεικα, γελIντα, εdτα εPθnς κλα7οντα. π7στις δX καJ
α!δ‡ς καJ δ7κη καJ [λ0θεια
«ΠρAς ^Oλυµπον [πA χθονAς εPρυοδε7ης».
τι οˆν \τι 4νταHθα κατBχον; εqγε τG µXν α!σθητG εPµετEβλητα
καJ οPχ #στIταc τG δX α!σθητ0ρια [µυδρG καJ εPπαρατ*πωταc
αPτA δX τA ψυχEριον [ναθυµ7ασις [φN αvµατοςc τA δX εPδοκιµεMν
παρG τοιο*τοις κεν'ν, τ7 οˆν; περιµενεMς vλεως τ;ν εqτε σβBσιν εqτε
µετEστασιν. ως δX 4κε7νης o καιρAς 4φ7σταται, τ7 [ρκεM; τ7 δN Sλλο
l θεοnς µXν σBβειν καJ εPφηµεMν, [νθρQπους δX εˆ ποιεMν, καJ
«[νBχεσθαι» αPτIν καJ «[πBχεσθαιc» Vσα δX 4ντAς Vρων τοH
κρεhαδ7ου καJ τοH πνευµατ7ου, ταHτα µεµνWσθαι µ0τε σG Œντα µ0-
τε 4πJ σο7.
λδa. ∆*νασαι [εJ εPροεMν, εqγε καJ εPοδεMν, εqγε καJ oδZI <πο-
λαµβEνειν καJ πρEσσειν. δ*ο ταHτα κοινG τkW τε τοH θεοH καJ τkW
τοH [νθρQπου καJ παντAς λογικοH ζZQου ψυχkWc τA µ; 4µποδ7ζε-
σθαι <πN Sλλουc καJ τA 4ν τkW δικαικkW διEθεσει καJ πρEξει \χειν τA
[γαθ'ν, καJ 4νταHθα τ;ν Œρεξιν [πολ0γειν.
λεa. E! µ0τε κακ7α 4στJ τοHτο 4µ; µ0τε 4νBργεια κατG κακ7αν
4µ;ν µ0τε τA κοινAν βλEπτεται, τ7 <πXρ αPτοH διαφBροµαι; τ7ς δX
βλEβη τοH κοινοH;
120
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
λβ. Γιατ< δEν ξεχωρ<ζουν οN jπειρες κα< ?ν@ητες ψυχEς τ2ν
=µπειρη κα< σοφ2 ψυχ2; Ποι& ε3ναι : =µπειρη κα< σοφ2 ψυχ2;
ADτ2 πο> γνωρ<ζει τ2ν ?ρχ2 κα< τ@ τEλος κα< τ@ν λ@γο πο> περ-
ν&ει δι& µEσου Uλης τ8ς οDσ<ας κα< Uλων τ_ν αS5νων κα< ρυθµ<ζει
τ& π&ντα κατ& περιοδικ& διαστ2µατα.
λγ. ΣE λ<γο θ& γ<νη στ&χτη n σκελετ@ς n κα< zνοµα n µoλλον
οlτε zνοµα.T@ zνοµα jλλωστε ε3ναι θ@ρυβος κα< Mχος.ADτ&, πο>
στ2ν ζω2 το>ς δ<νουν µεγ&λη σηµασ<α, ε3ναι κεν& κα< σαθρ& κα<
?σ2µαντα, σκυλ&κια πο> δαγκ5νουν τ@ Jνα τ@ jλλο κα< παιδι&
πο> φιλονεικοKν, γελοKν κα< ?µEσως κλαHνε. FH π<στις Uµως κα< :
ντροπ2 κα< : δικαιοσ>νη κα< : ?λ2θεια =φυγαν πρ@ς τ@ν ]Oλυµπο
?π@ τ2ν γ8 πο> =χει ?νοιχτο>ς σZ Uλους το>ς δρ@µους της.34
T< ε3ναι λοιπ@ν αDτ@ πο> σE κρατεH Oδ_; ZE&ν βEβαια τ& µEν
αSσθητ& ε3ναι εDµετ&βλητα κα< zχι σταθερ&, τ& αSσθητ2ρια zργανα
?τελ8 κα< εlκολα µποροKν ν& παραπλανηθοKνu αDτ2 : ψυχ2 ?να-
θυµ<ασις ?π@ αµαu ; =παινος ?π@ το>ς ?νθρ5πους µαται@τητα.
T< λοιπ@ν; ΠεριµEνεις µE mρεµ<α τ@ σβ2σιµο n τ2ν µεταβολ2;
MEχρι ν& =ρθη Uµως ; καιρ@ς OκεHνος τ< θEλεις; T< jλλο ?π@ τ@ ν&
σEβεσαι το>ς θεο>ς κα< ν& το>ς εDχαριστ8ς, το>ς ?νθρ5πους ν&
εDεργετ8ς κα< ν& ?νEχεσαι, ?λλ& κα< ν& το>ς κρατ8ς σE κ&ποια
?π@στασι.
λδ. MπορεHς π&ντοτε ν& εDτυχ8ς κα< ν& προχωρ8ς καλ& στ@
ταξ<δι τ8ς ζω8ς, O&ν σκEπτεσαι κα< Oνεργ8ς µE σ>στηµα. ADτ& τ&
δ>ο ε3ναι κοιν& στ2ν ψυχ2 κα< τοK θεοK κα< τοK ?νθρ5που κα<
παντ@ς λογικοK ζ5ουu ν& µ2 Oµποδ<ζεται ?π@ κανEνα κα< ν& Oπι-
δι5κη τ@ ?γαθ@ µE τ2ν δ<καιη δι&θεσι κα< πρoξιu κα< OκεH ν& ?πο-
βλEπουν οN Oπιθυµ<ες του.
λε. ZE&ν µ2τε κακ<α ε3ναι τοKτο µ2τε OνEργεια ?π@ κακ<α δικ2
µου µ2τε τ@ κοιν@ βλ&πτεται, γιατ< µE ?πασχολεH;
34. Π7στις δX καJ α!δ‡ς καJ δ7κη καJ [λ0θεια πρAς ^Oλυµπον [πA χθονAς εPρυοδε7-
ης, FHσ<οδος.
121
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λga. M; oλοσχερIς τkW φαντασ7hα συναρπEζεσθαιc [λλG βοη-
θεMν µXν κατG δ*ναµιν καJ κατ’ [ξ7ανc κyν ε!ς τG µBσα 4λατ-
τIνται, µ; µBντοι βλEβην αPτA φαντEζεσθαι, κακAν γGρ \θος.
[λλN Yς o γBρων [πελθ‡ν τAν τοH θρεπτοH m'µβον [πk0τει µεµνη-
µBνος, Vτι m'µβος, ο{τως οˆν καJ pδεc †4πε7 τοι γ7νkη καλIν 4πJ
τIν 4µβ'λων,† Sνθρωπε, 4πελEθου, τ7 ταHτα @ν; «Nα7c [λλG το*-
τοις περισπο*δαστα». διG τοHτ’ οˆν καJ σn µωρAς γBνkη;
2 NEγεν'µην ποτB, oπουδ0ποτε καταλειφθε7ς, ε]µοιρος Sνθρω-
ποςc τA δX «ε]µοιρος», [γαθ;ν µοMραν σεαυτZI [πονε7µαςc [γα-
θαJ δX µοMραι [γαθαJ τροπαJ ψυχWς, [γαθαJ oρµαJ [γαθαJ πρE-
ξεις.
122
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Eã
Ποι& ε3ναι : βλ&βη γι& τ@ κοιν@;
λς. M2 συναρπ&ζεσαι τελε<ως µE φαντασ<α, ?λλ& βο2θησε τ2ν
ψυχ2 Uσο µπορεHς κα< Uσο πρEπει. Kαι jν καµµι& φορ& Bστερ8ς
σE πρ&γµατα χωρ<ς µεγ&λη ?ξ<α, µ2 θεωρ8ς αDτ@ βλ&βη. E3ναι
κακ2 συν2θεια. ZAλλ& κ&µε Uπως ; γEρος πο> ζητοKσε ?π@ τ@ν
?ναθρεπτ@ του τ2ν σβοKρα jν κα< nξερε Uτι Mταν σβοKρα.35 ]Eτσι
λοιπ@ν κα< σ> τ5ρα. ]Aνθρωπε, ξEχασες τ< σηµα<νουν αDτ&; -Nα<,
?λλ& γι& αDτο>ς ε3ναι σπουδαHα. - ΓιZ αDτ@ λοιπ@ν κα< σ> µωρ@ς
θ& γ<νης; K&ποτε, Uταν βρEθηκα κ&που, nµουν jνθρωπος καλ@-
µοιρος. - T@ «καλ@µοιρος» σηµα<νει Uτι ?πEδωσες στ@ν yαυτ@ σου
τ2ν καλ2 µοHρα. Kαλ2 µοHρα σηµα<νει καλEς διαθEσεις κα< διαφE-
ροντα τ8ς ψυχ8ς κα< καλ& =ργα.
35. ∆υσν@ητο τ@ χωρ<ο.
123
 BIBΛIO ΣTv
αa. jH τIν Vλων οPσ7α εPπειθ;ς καJ εPτρεπ0ςc o δX τα*την διοικIν
λ'γος οPδεµ7αν 4ν #αυτZI α!τ7αν \χει τοH κακοποιεMνc κακ7αν γGρ
οPκ \χει οPδB τι κακIς ποιεM οPδX βλEπτετα7 τι <π’ 4κε7νου. πEντα
δX κατN 4κεMνον γ7νεται καJ περα7νεται.
βa. M; διαφBρου, π'τερον mιγIν l θαλπ'µενος τA πρBπον ποι-
εMς, καJ π'τερον νυστEζων l wκανIς {πνου \χων, καJ π'τερον
κακIς [κο*ων l εPφηµο*µενος, καJ π'τερον [ποθν0σκων l
πρEττων τι [λλοMον. µ7α γGρ τIν βιωτικIν πρEξεων καJ α{τη
4στ7, καθN Žν [ποθν0σκοµενc [ρκεM οˆν καJ 4πJ τα*της jτA παρAν εˆ
θBσθαι’.
γa. ^Eσω βλBπεc µηδενAς πρEγµατος µ0τε D !δ7α ποι'της µ0τε D
[ξ7α παρατρεχBτω σε.
δa. ΠEντα τG <ποκε7µενα τEχιστα µεταβαλεM, καJ eτοι 4κθυµια-
θ0σεται, εqπερ }νωται D οPσ7α, l σκεδασθ0σεται.
εa. jO διοικIν λ'γος οdδε, πIς διακε7µενος, καJ τ7 ποιεM καJ 4πJ
τ7νος {λης.
ga. ^Aριστος τρ'πος τοH [µ*νεσθαι τA µ; 4ξοµοιοHσθαι.
ζa. jEνJ τBρπου καJ προσαναπα*ου, τZI [πA πρEξεως κοινω-
νικWς µεταβα7νειν 4πJ πρiξιν κοινωνικ;ν σnν µν0µkη θεοH.
ηa. TA Dγεµονικ'ν 4στι τA #αυτA 4γεMρον καJ τρBπον καJ ποιοHν
µXν #αυτ', οRον yν καJ θBλkη, ποιοHν δX #αυτZI φα7νεσθαι πiν τA
συµβαMνον, οRον αPτA θBλει.
θa. KατG τ;ν τIν Vλων φ*σιν καστα περα7νεται, οP γGρ κατN
Sλλην γB τινα φ*σιν eτοι \ξωθεν περιBχουσαν l 4µπεριεχοµBνην
\νδον l \ξω [πηρτηµBνην.
124
BIBΛION ΣT-
α. FH οDσ<α τοK σ>µπαντος ε3ναι εlπλαστη κα< εDµετ&βλητη. FO
νοKς πο> ρυθµ<ζει τ@ σ>µπαν δEν =χει καµµ<α πρ@θεσι ν& κακοποι8
δι@τι δEν =χει κακ<αu οlτε κακοποιεH λοιπ@ν τ<ποτε οlτε βλ&πτεται
?π@ τ<ποτε. !Oλα σ>µφωνα µE OκεHνον ?ρχ<ζουν κα< τελει5νουν.
β. N& µ2 σE OνδιαφEρη κ&τω ?π@ ποιEς συνθ8κες OκτελεHς τ@
χρEος σου, Uταν κρυ5νης δηλαδ2 n Uταν ζεστα<νεσαι, Uταν νυ-
στ&ζης n Uταν ε3σαι NκανοποιηµEνος ?π@ hπνο. !Oταν σE κακολο-
γοKν n Uταν σE OπαινοKν n Uταν πεθα<νης n κ&νης κ&τι jλλο.
∆ι@τι Jνα ?π@ τ& γεγον@τα τ8ς ζω8ς ε3ναι κα< ; θ&νατος. Xρει-
&ζεται λοιπ@ν κα< γιZ αDτ@ν : `ρθ2 ?ντιµετ5πισις.
γ. MEσα σου κο<ταξεu ν& µ2 σοK διαφε>γη κανεν@ς πρ&γµατος
µ2τε : ποι@της µ2τε : ?ξ<α.
δ. !Oλα τ& πρ&γµατα πολ> γρ2γορα θ& µεταβληθοKν κα< εpτε
θ& OξατµισθοKν, O&ν βEβαια : οDσ<α του ε3ναι yνια<α, n θ& δια-
σκορπισθοKν.
ε. FO λ@γος (νοKς) πο> κυβερνo τ@ σ>µπαν ξEρει π_ς φEρεται
κα< τ< κ&νει κα< Oπ&νω σE ποι& hλη.
ς. FO καλ>τερος τρ@πος γι& ν& ?ντιµετωπ<σης κ&τι ε3ναι ν& µ2
Oξοµοιωθ8ς µZ αDτ@.
ζ. ME Jνα ν& εDχαριστ8σαι κα< ν& γαληνε>ης, µE τ2ν µετ&βασι
?π@ τ2ν µι& κοινωνικ2 πρoξι στ2ν jλλη µE τ2ν ?ναφορ& στ@ν θε@.
η. FO νοKς ε3ναι αDτ@ς πο> κινεH τ@ν yαυτ@ του κα< τ@ν µετα-
β&λλει κα< µπορεH ν& τ@ν διαθEτη Uπως θEλει κα< κατορθ5νει,
\στε ;,τιδ2ποτε συµβα<νει ν& φα<νεται Uπως τ@ θEλη.
θ. T@ κ&θε πρoγµα Oξελ<σσεται σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι τοK σ>µ-
παντος κα< zχι σ>µφωνα µE καµµι& jλλη φ>σι πο> τ@ περιβ&λλει
Oξωτερικ& n περιEχεται µEσα του n κρEµεται ?πZ =ξω.
125
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ιa. ^Hτοι κυκε‡ν καJ [ντεµπλοκ; καJ σκεδασµ'ςc D νωσις καJ
τEξις καJ πρ'νοια. ε! µXν οˆν τG πρ'τερα, τ7 καJ 4πιθυµI ε!κα7Zω
συγκρ7µατι καJ φυρµZI τοιο*τZω 4νδιατρ7βειν; τ7 δB µοι καJ µBλει
Sλλου τινAς l τοH Vπως ποτX «αdα γ7νεσθαι»; τ7 δX καJ ταρEσσο-
µαι; }ξει γGρ 4π’ 4µX o σκεδασµ'ς, V τι yν ποιI. ε! δX θEτερE 4στι,
σBβω καJ εPσταθI καJ θαρρI τZI διοικοHντι.
ιαa. †Oταν [ναγκασθkWς <πA τIν περιεστηκ'των οwονεJ διατα-
ραχθWναι, ταχBως 4πEνιθι ε!ς #αυτAν καJ µ; <πXρ τG [ναγκαMα
4ξ7στασο τοH mυθµοHc \σkη γGρ 4γκρατBστερος τWς ~ρµον7ας τZI
συνεχIς ε!ς αPτ;ν 4πανBρχεσθαι.
ιβa. E! µητρυιEν τε sµα εdχες καJ µητBρα, 4κε7νην τN yν 4θερE-
πευες, καJ Vµως D 4πEνοδ'ς σοι πρAς τ;ν µητBρα συνεχ;ς 4γ7νετοc
τοHτ' σοι νHν 4στιν D αPλ; καJ D φιλοσοφ7αc pδε πολλEκις 4πEνι-
θι καJ προσαναπα*ου τα*τkη, δι’ Žν καJ τG 4κεM σοι [νεκτG φα7νε-
ται καJ σn 4ν αPτοMς [νεκτ'ς.
ιγa. ORον δ; τA φαντασ7αν λαµβEνειν 4πJ τIν Œψων καJ τIν τοι-
ο*των 4δωδ7µων, Vτι νεκρAς οxτος !χθ*ος, οxτος δX νεκρAς Œρνι-
θος l χο7ρουc καJ πEλιν Vτι o ΦEλερνος χυλEρι'ν 4στι σταφυλ7ου,
καJ D περιπ'ρφυρος τριχ7α προβατ7ου αwµατ7Zω κ'γχης δεδευµB-
ναc καJ 4πJ τIν κατG τ;ν συνουσ7αν 4ντερ7ου παρEτριψις καJ µε-
τE τινος σπασµοH µυξαρ7ου \κκρισιςc οRαι δ; αxτα7 ε!σιν αw φαν-
τασ7αι καθικνο*µεναι αPτIν τIν πραγµEτων καJ διεξιοHσαι διN
αPτIν, rστε oρiν, οRα τινE ποτN 4στ7νc ο{τως δεM παρ’ Vλον τAν
β7ον ποιεMν κα7, Vπου λ7αν [ξι'πιστα τG πρEγµατα φαντEζεται,
[πογυµνοHν αPτG καJ τ;ν εPτBλειαν αPτIν καθορiν καJ τ;ν
wστορ7αν, 4φN kO σεµν*νεται, περιαιρεMν. δεινAς γGρ o τHφος παρα-
λογιστ;ς κα7, Vτε δοκεMς µEλιστα περJ τG σπουδαMα καταγ7νε-
σθαι, τ'τε µEλιστα καταγοητε*ει. Vρα γοHν, o KρEτης τ7 περJ
αPτοH τοH ΞενοκρEτους λBγει.
126
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
ι. FO κ@σµος εpτε ε3ναι κυκε5ν δηλαδ2 σ>γχυσις κα< διασκορ-
πισµ@ς n Jνωσις στ2ν ;πο<α OπικρατεH τ&ξι κα< πρ@νοια.
ZE&ν λοιπ@ν ε3ναι τ@ πρ_το, γιατ< Oπιθυµ_ ν& περν_ τ@ν καιρ@
µου µEσα σE µι& παρ&λογη σ>νθεσι κα< τ@σο µεγ&λη σ>γχυσι; Για-
τ< ν& µE OνδιαφEρη κ&τι jλλο ?π@ τ@ ν& γ<νω χ_µα; Γιατ< ταρ&ζο-
µαι; Θ& =ρθη βEβαια κα< γι& µEνα ; διασκορπισµ@ς, U,τι κα< jν κ&-
νωu O&ν Uµως Sσχ>η τ@ δε>τερο, τ@τε αSσθ&νοµαι εDλ&βεια (γι&
τ@ν θε@), mρεµ_ κα< στηρ<ζοµαι σZ αDτ@ν πο> ρυθµ<ζει τ@ν κ@σµο.
ια. !Oταν πιεσθ8ς ?π@ τ@ περιβ&λλον κα< κατ& κ&ποιον τρ@πο
ταραχθ8ς, γρ2γορα ξαναγ>ρισε στ@ν yαυτ@ σου κα< µ2 ?ποµακρ>-
νεσαι περισσ@τερο ?πZ U,τι πρEπει ?π@ τ2ν τ&ξι. Θ& κατανο2σης
δηλαδ2 καλ>τερα τ2ν Yρµον<α µE τ2ν συνεχ8 Oπ&νοδο σZ αDτ2.
ιβ. ZE&ν ε3χες συγχρ@νως κα< µητρυι& κα< µητEρα κα< Oκε<νη θ&
λ&τρευες κα< Uµως : Oπιστροφ2 στ2ν µητEρα θ& Mταν συνεχ2ς.
ADτ@ ε3ναι λοιπ@ν τ5ρα γι& σEνα : αDλ2 κα< : φιλοσοφ<αu Oδ_
πολλEς φορEς ν& OπανEρχεσαι κα< µZ αDτ2 ν& mρεµ8ςu µE τ2ν βο2-
θει& της κα< : ADλ2 φα<νεται ?νεκτ2 κα< σ> ?νεκτ@ς στ2ν ADλ2.
ιγ. !Oπως πρEπει ν& σκEπτεσαι γι& τ& προσφ&για κα< τ& φαγη-
τ&, Uτι δηλαδ2 αDτ@ ε3ναι νεκρ@ ψ&ρι, αDτ@ νεκρ@ πουλ< n χοHροςu
Uτι ; φ&λερνος ε3ναι χυµ@ς ?π@ σταφ>λι κα< : πορφ>ρα τρ<χες
προβ&του βαµµEνες µE τ@ αµα ?π@ κογχ>λιu κα< γι& τ2ν συνου-
σ<α ?κ@µη σκEπτεσαι Uτι ε3ναι «4ντερ7ου παρEτριψις κα7 µετE τι-
νος σπασµοH µυξαρ7ου \κκρισις».
!Oπως λοιπ@ν αDτEς οN σκEψεις φθ&νουν στ@ β&θος τ_ν πραγ-
µ&των κα< περνοKν µEσα ?π@ αDτ& γι& ν& διακρ<νης ποι& ε3ναι,
=τσι πρEπει σZ Uλη τ2ν ζω2 ν& κ&νης κα< Uπου τ& πρ&γµατα φα<-
νονται πολ> σοβαρ& ν& τ& ?πογυµν5νης κα< ν& ξεχωρ<ζης τ2ν
µηδαµιν@τητα αDτ_ν κα< τ2ν λ&µψι γι& τ2ν ;πο<α BµνοKνται ν&
?φαιρ8ς. E3ναι πρ&γµατι : ?λαζονε<α φοβερ@ς ?πατε5ν κα<,
Uταν µ&λιστα νοµ<ζης Uτι ?σχολεHσαι µE σπουδαHα πρ&γµατα, τ@-
τε περισσ@τερο σE παραπλανo. Kο<ταξε λοιπ@ν τ< λEει ; Kρ&της
γιZ αDτ@ν τ@ν Ξενοκρ&τη.
127
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ιδa. TG πλεMστα, pν D πληθnς θαυµEζει, ε!ς γενικQτατα [νEγε-
ται, τG <πA ξεως l φ*σεως συνεχ'µενα, λ7θους, ξ*λα, συκiς,
[µπBλους, 4λα7αςc τG δX <πA τIν .λ7γZω µετριωτBρων ε!ς τG <πA
ψυχWς, οRον πο7µνας, [γBλαςc τG δX <πA τIν \τι χαριεστBρων ε!ς
τG <πA λογικWς ψυχWς, οP µBντοι καθολικWς, [λλG καθA τεχνικ; l
Sλλως πως 4ντρεχ0ς, l κατG ψιλAν τA πλWθος [νδραπ'δων κε-
κτWσθαι. o δX ψυχ;ν λογικ;ν καθολικ;ν καJ πολιτικ;ν τιµIν
οPδXν \τι τIν Sλλων 4πιστρBφεται, πρA ~πEντων δX τ;ν #αυτοH
ψυχ;ν λογικIς καJ κοινωνικIς \χουσαν καJ κινουµBνην διασQ-
ζει καJ τZI oµογενεM ε!ς τοHτο συνεργεM.
ιεa. TG µXν σπε*δει γ7νεσθαι, τG δX σπε*δει γεγονBναι, καJ τοH
γινοµBνου δX eδη τι [πBσβηc m*σεις καJ [λλοιQσεις [νανεοHσι
τAν κ'σµον διηνεκIς, rσπερ τAν Sπειρον α!Iνα D τοH χρ'νου
[διEλειπτος φορG νBον [εJ παρBχεται. 4ν δ; το*τZω τZI ποταµZI τ7
Sν τις το*των τIν παραθε'ντων 4κτιµ0σειεν, 4φN οx στWναι οPκ
\ξεστιν; rσπερ εq τ7ς τι τIν παραπετοµBνων στρουθαρ7ων φιλεMν
Sρχοιτοc τA δN eδη 4ξ .φθαλµIν [πελ0λυθεν. τοιοHτον δ0 τι καJ
αPτ; D ζω; #κEστου, οRον D [φ’ αvµατος [ναθυµ7ασις καJ D 4κ τοH
[Bρος [νEπνευσις. oποMον γEρ 4στι τA sπαξ #λκ*σαι τAν [Bρα καJ
[ποδοHναι, Vπερ παρBκαστον ποιοHµεν, τοιοHτ'ν 4στι καJ τA τ;ν
πiσαν [ναπνευστικ;ν δ*ναµιν, Žν χθXς καJ πρQην [ποτεχθεJς
4κτ0σω, [ποδοHναι 4κεM, Vθεν τA πρIτον \σπασας.
ιga. O]τε τA διαπνεMσθαι Yς τG φυτG τ7µιον, ο]τε τA [ναπνεMν
Yς τG βοσκ0µατα καJ τG θηρ7α, ο]τε τA τυποHσθαι κατG φαντα-
128
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
ιδ. T& περισσ@τερα ?πZ Uσα θαυµ&ζει τ@ πλ8θος ?ν&γονται σE
γενικ5τατες κατηγορ<ες. Πρ_τον σZ OκεHνα πο> συγκρατοKνται
?π@ τ2ν συν2θεια n τ2ν φ>σι, δηλ. τ<ς πEτρες, τ& ξ>λα, τ<ς συκιEς,
τ& ?µπEλια, τ<ς OλιEς. Στ2ν δε>τερη κατηγορ<α ?ν2κουν OκεHνα
πο> θαυµ&ζονται ?π@ το>ς ?νθρ5πους µE τ2ν µEτρια νοηµοσ>-
νη, δηλαδ2 Uσα =χουν κοιν@ γν5ρισµα τ2ν ψυχ2, Uπως ε3ναι τ&
κοπ&δια ?π@ πρ@βατα n β@δια. Στ2ν τρ<τη κατηγορ<α Bπ&γονται
Uσα θαυµ&ζονται ?π@ το>ς περισσ@τερο εDφυεHς δηλ. Uσα =χουν
κοιν@ χαρακτηριστικ@ ψυχ2 κα< λογικ2, zχι Uµως καθολικ2, προι-
κισµEνη µE δεξιοτεχν<α n κ&ποια jλλη κλ<σι n =στω µE τ2ν Nκαν@-
τητα ν& ?ποκτo δο>λους. FYπ&ρχει Uµως κα< OκεHνος πο> Oκτιµo
τ2ν λογικ2 ψυχ2 πο> ε3ναι ταDτ@χρηµα καθολικ2 κα< δEν Oνδια-
φEρεται γι& τ<ποτε jλλο. Πρ@ π&ντων ?γων<ζεται ν& διατηρ2ση
τ2ν ψυχ2 του λογικ2 κα< κοινωνικ2 κα< συνεργ&ζεται γιZ αDτ@ τ@ν
σκοπ@ µE τ@ν συν&νθρωπ@ του.
ιε. ]Aλλα µEν βι&ζονται ν& OµφανισθοKν, jλλα δE ν& χαθοKν
κα< ?π@ αDτ@ πο> γεννιEται nδη κ&τι χ&νεται. Pο2 κα< ?λλο<ωσις
?νανε5νει διαρκ_ς τ@ν κ@σµο, Uπως ?κριβ_ς : ?δι&κοπη φορ&
τοK χρ@νου παρουσι&ζει τ@ν ?περι@ριστο αS_να π&ντοτε νEο.
MEσα σZ αDτ@ τ@ ποτ&µι τ< θ& µποροKσε ν& Oκτιµ2ση κανε<ς ?πZ
Uσα περνοKν ?κατ&παυστα, ?φοK δEν ε3ναι δυνατ@ν ν& τ@ στα-
µατ2ση; E3ναι σ&ν ν& jρχιζε ν& ?γαπo κ&ποιο ?π@ τ& πουλι&
πο> πετοKν. ZAλλ& αDτ@ ?µEσως χ&νεται ?π@ τ& µ&τια.
K&τι τEτοιο λοιπ@ν ε3ναι κα< : ζω2 τοK καθεν@ς, Uπως ε3ναι :
?ναθυµ<ασις τοK αgµατος κα< : ?ναπνο2 τοK ?Eρος. !O,τι ε3ναι ν&
εSσπνε>σης κα< ν& Oκπνε>σης µι& φορ& τ@ν ?Eρα, πρoγµα πο>
κ&νεις κ&θε µEρα, τ@ pδιο ε3ναι κα< ν& ?ποδ5σης Uλη τ2ν ?να-
πνευστικ2 δ>ναµι (ζωικ2 πνο2), τ2ν ;πο<α ?πEκτησες χθEς n κα<
προηγουµEνως, Uταν γενν2θηκες, OκεH ?πZ Uπου στ2ν ?ρχ2 τ2ν
?πEσπασες.
ις. Olτε : διαπνο2 τ_ν φυτ_ν ε3ναι σπουδαHο πρoγµα οlτε :
?ναπνο2 τ_ν ζ5ων κα< τ_ν θηρ<ων οlτε ; σχηµατισµ@ς παρα-
129
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
σ7αν, ο]τε τA νευροσπαστεMσθαι καθ’ oρµ0ν, ο]τε τA συναγελEζε-
σθαι, ο]τε τA τρBφεσθαιc τοHτο γGρ Vµοιον τZI [ποκρ7νειν τG πε-
ριττQµατα τWς τροφWς.
2 T7 οˆν τ7µιον; τA κροτεMσθαι; οPχ7. οPκοHν οPδX τA <πA γλωσσIν
κροτεMσθαιc αw γGρ παρG τIν πολλIν εPφηµ7αι κρ'τος γλωσσIν.
[φWκας οˆν καJ τA δοξEριονc τ7 καταλε7πεται τ7µιον; δοκI µXν τA
κατG τ;ν !δ7αν κατασκευ;ν κινεMσθαι καJ qσχεσθαι, 4φN t καJ αw
4πιµBλειαι Sγουσι καJ τBχναι. } τε γGρ τBχνη πiσα τοHτο στοχEζε-
ται, vνα τA κατασκευασθXν 4πιτηδε7ως \χkη πρAς τA \ργον πρAς t
κατεσκε*ασταιc V τε φυτουργAς o 4πιµελο*µενος τWς [µπBλου
καJ o πωλοδEµνης καJ o τοH κυνAς 4πιµελο*µενος, τοHτο ζητεM. αw
δX παιδαγωγ7αι, αw δX διδασκαλ7αι 4πJ τ7 σπε*δουσιν. pδε οˆν τA
τ7µιον.
3 KαJ τοHτο µXν yν εˆ \χkη, οPδXν τIν Sλλων περιποι0σεις σεαυτZI.
οP πα*σkη καJ Sλλα πολλG τιµIν; ο]τN οˆν 4λε*θερος \σkη ο]τε
αPτEρκης ο]τε [παθ0ς. [νEγκη γGρ φθονεMν, ζηλοτυπεMν,
<φορiσθαι τοnς [φελBσθαι 4κεMνα δυναµBνους, 4πιβουλε*ειν
τοMς \χουσι τA τιµQµενον <πA σοHc Vλως πεφ*ρθαι [νEγκη τAν
4κε7νων τινAς 4νδεWc προσBτι δX πολλG καJ τοMς θεοMς µBµφεσθαιc D
δX τWς !δ7ας διανο7ας α!δ‡ς καJ τιµ; σεαυτZI τε [ρεστ'ν σε ποι0-
σει καJ τοMς [νθρQποις εPEρµοστον καJ τοMς θεοMς σ*µφωνον,
τουτBστιν 4παινοHντα, Vσα 4κεMνοι διανBµουσι καJ διατετEχασιν.
ιζa. ^Aνω, κEτω, κ*κλZω φοραJ τIν στοιχε7ων. D δX τWς [ρετWς κ7-
νησις 4ν οPδεµιhi το*των, [λλG θει'τερ'ν τι καJ oδZI δυσεπινο0τZω
προϊοHσα εPοδεM.
130
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
στ&σεων οlτε : νευρικ2 κ<νησις τ_ν ;ρµ_ν οlτε : συµβ<ωσις πο>
γ<νεται κατ& τ@ν τρ@πο τ_ν ζ5ων οlτε : θρEψις. ∆ι@τι αDτ2 ε3ναι
τ@ pδιο, ?π@ρριψις τ_ν περιττωµ&των τ8ς τροφ8ς.
Ποι@ ε3ναι λοιπ@ν σοβαρ@; T@ χειροκρ@τηµα; ]Oχι. FEποµEνως
οlτε ; θ@ρυβος πο> κ&νουν οN γλ_σσες, δι@τι οN ζητωκραυγEς
τ_ν πολλ_ν ε3ναι θ@ρυβος πο> κ&νουν οN γλ_σσες.
Π&ει λοιπ@ν κα< : ?σ2µαντη δ@ξα.T< ?ποµEνει λοιπ@ν πολ>τι-
µο; Nοµ<ζω Uτι ?ποµEνει ν& κιν8σαι, ?λλ& κα< ν& συγκρατ8σαι
σ>µφωνα µE τ2ν φ>σι σου για ν& φθ&σης OκεH πο> ;δηγοKν οN µε-
λEτες κα< οN τEχνες. ∆ι@τι κ&θε τEχνη τ2ν ?πασχολεH τοKτο, π_ς τ@
δηµιο>ργηµ& της θ& Oξυπηρετ8 καλ>τερα τ@ν σκοπ@ γι& τ@ν
;ποHον δηµιουργ2θηκε. Kα< ; ?µπελουργ@ς πο> φροντ<ζει γι& τ@
?µπEλι κα< ; Nπποδαµαστ2ς κα< αDτ@ς πο> φροντ<ζει γι& τ@ν σκ>-
λο τοKτο Oπιδι5κει. !Oλα τ& παιδαγωγικ& συστ2µατα κα< : διδα-
σκαλ<α τ< Oπιδι5κουν; ZEδ_ λοιπ@ν βρ<σκεται : ?ξ<α. Kα< τοKτο
µEν O&ν τ@ καταλ&βης, τ<ποτε jλλο δEν θ& Oπιζητ2σης γι& τ@ν
yαυτ@ σου. ∆Eν θ& π&ψης λοιπ@ν κα< jλλα πολλ& ν& Oκτιµoς;T@τε
οlτε Oλε>θερος θ& ε3σαι οlτε αDτ&ρκης οlτε nρεµος. ∆ι@τι ε3ναι
φυσικ@ ν& φθον8ς, ν& ζηλοτυπ8ς, ν& Oπιβουλε>εσαι Oκε<νους πο>
=χουν αDτ@ πο> Oσ> τοK δ<νεις Sδια<τερη σηµασ<α. Γενικ& ε3ναι
yπ@µενο ν& BποφEρη OκεHνος πο> χρει&ζεται κ&τι. E3ναι Oπ<σης
yπ@µενο ν& κατηγορ8 πολ> το>ς θεο>ς.
ZAλλ& µ@νο ; σεβασµ@ς κα< : Oκτ<µησις τ8ς δικ8ς σου ψυχ8ς θ&
σE κ&νη ν& ?ρEσης στ@ν yαυτ@ σου, ν& φEρεσαι µE τ@ν καλ>τερο
τρ@πο πρ@ς το>ς ?νθρ5πους, ν& συµφων8ς µE το>ς θεο>ς, ν&
το>ς δοξολογ8ς κα< ν& ?ποδEχεσαι µE προθυµ<α Uσα OκεHνοι µοι-
ρ&ζουν κα< διατ&σσουν.
ιζ. ON κιν2σεις τ_ν στοιχε<ων γ<νονται πρ@ς τ& Oπ&νω, κ&τω
κα< κυκλικ&u : πορε<α Uµως τ8ς ?ρετ8ς δEν γ<νεται πρ@ς καµµ<α
?π@ αDτEς τ<ς κατευθ>νσεις, ?λλ& µE τρ@πο περισσ@τερο θεHο κα<
θαυµαστ@ κα< µE τρ@πο πο> ε3ναι δ>σκολο ν& τ@ν καταλ&βη κα-
νε<ς προχωρεH κα< πραγµατοποιεHται.
131
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ιηa. OR'ν 4στιν, t ποιοHσι. τοnς µXν 4πJ τοH αPτοH χρ'νου καJ
µεθN #αυτIν ζIντας [νθρQπους εPφηµεMν οP θBλουσινc αPτοJ δX
<πA τIν µεταγενεστBρων εPφηµηθWναι, ο‘ς ο]τε εdδ'ν ποτε ο]τε
Œψονται, περJ πολλοH ποιοHνται. τοHτο δX 4γγ*ς 4στι τZ I λυ-
πηθWναι Sν, Vτι οPχJ καJ οw προγενBστεροι περJ σοH λ'γους εPφ0-
µους 4ποιοHντο.
ιθa. M0, εq τι αPτZI σοJ δυσκαταπ'νητον, τοHτο [νθρQπZω δυ-
νατAν <πολαµβEνεινc [λλN εq τι [νθρQπZω δυνατAν καJ ο!κεMον,
τοHτο καJ σεαυτZI 4φικτAν ν'µιζε.
κa. NEν τοMς γυµνασ7οις καJ Œνυξι κατBδρυψB τις καJ τkW κεφαλkW
4ρραγεJς πληγ;ν 4πο7ησενc [λλN ο]τε 4πισηµαιν'µεθα ο]τε προ-
σκ'πτοµεν ο]τε <φορQµεθα {στερον Yς 4π7βουλονc κα7τοι φυ-
λαττ'µεθα, οP µBντοι Yς 4χθρAν οPδX µεθ’ <ποψ7ας, [λλN 4κκλ7σε-
ως εPµενοHς. τοιοHτ'ν τι γενBσθω καJ 4ν τοMς λοιποMς µBρεσι τοH
β7ουc πολλG παρενθυµQµεθα τIν οRον προσγυµναζοµBνων. \ξε-
στι γEρ, Yς \φην, 4κκλ7νειν, καJ µηδXν <ποπτε*ειν µηδX [πBχθε-
σθαι.
καa. Eq τ7ς µε 4λBγξαι καJ παραστWσα7 µοι, Vτι οPκ .ρθIς <πο-
λαµβEνω l πρEσσω, δ*ναται, χα7ρων µεταθ0σοµαιc ζητI γGρ τ;ν
[λ0θειαν, <φN Oς οPδεJς πQποτε 4βλEβη. βλEπτεται δX o 4πιµBνων
4πJ τWς #αυτοH [πEτης καJ [γνο7ας.
κβa. NEγ‡ τA 4µαυτοH καθWκον ποιIc τG Sλλα µε οP περισπhic
eτοι γGρ Sψυχα l Sλογα, l πεπλανηµBνα καJ τ;ν oδAν [γνο-
οHντα.
κγa. TοMς µXν [λ'γοις ζZQοις καJ καθ'λου πρEγµασι καJ <ποκει-
µBνοις, Yς λ'γον \χων λ'γον µ; \χουσι, χρI µεγαλοφρ'νως καJ
4λευθBρωςc τοMς δX [νθρQποις, Yς λ'γον \χουσι, χρI κοινωνικIς.
4φN sπασι δX θεοnς 4πικαλοHc καJ µ; διαφBρου πρAς τA π'σZ ω
χρ'νZω ταHτα πρEξειςc [ρκοHσι γGρ καJ τρεMς pραι τοιαHται.
κδa. NAλBξανδρος o Mακεδ‡ν καJ o .ρεωκ'µος αPτοH [ποθα-
132
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
ιη. Kο<ταξε τ< κ&νουν! Tο>ς ?νθρ5πους πο> ζοKν µαζ< τους
κα< κατ& τ2ν pδια Oποχ2 δEν θEλουν ν& το>ς OπαινοKνu οN pδιοι
Uµως φροντ<ζουν π&ρα πολ> ν& OπαινεθοKν ?π@ το>ς µεταγενε-
στEρους, το>ς ;πο<ους οlτε ε3δαν ποτE οlτε πρ@κειται ν& δοKν.
TοKτο Uµως ε3ναι σχεδ@ν τ@ pδιο µE τ@ ν& λυπηθ8ς, Oπειδ2 δEν
ε3παν Oπαινετικ& λ@για γι& σEνα κα< OκεHνοι πο> =ζησαν πρ<ν ?π@
σEνα.
ιθ. M2 θεωρ8ς ?δ>νατο γι& τ@ν jνθρωπο U,τι ε3ναι δ>σκολο γι&
σEνα. ZAντιθEτως, jν κ&τι ε3ναι γι& το>ς συνανθρ5πους σου δυνα-
τ@ κα< εlκολο, τοKτο ν& νοµ<ζης Uτι ε3ναι κα< γι& σEνα εlκολο.
κ. Στ& γυµναστ2ρια µoς κτυποKν µE τ& ν>χια n µoς ?νο<γουν
τρα>µατα στ@ κεφ&λι, ?λλ& OµεHς δEν τ@ θεωροKµε σπουδαHο
οlτε ?ντιδροKµε οlτε ?ντιµετωπ<ζοµε κατ@πιν αDτ@ν πο> µoς
χτ>πησε Rς Oχθρ@. T@ pδιο jς γ<νεται κα< στ<ς jλλες περιπτ5σεις
τ8ς ζω8ςu jς συγχωροKµε πολλ& σZ Oκε<νους πο> κατ& κ&ποιο
τρ@πο ?γων<ζονται µαζ< µας. ∆ι@τι OπιτρEπεται, Uπως ε3πα, ν&
?ποµακρ>νεσαι ?λλ& χωρ<ς Bποψ<α κα< ?πEχθεια.
κα. ZE&ν κ&ποιος µπορ8 ν& µE OλEγξη κα< ν& µοK Bποδε<ξη Uτι
δEν κρ<νω n δEν Oνεργ_ σωστ&, µE χαρ& θ& ?λλ&ξω γν5µηu δι@τι
ζητ_ τ2ν ?λ2θεια ?π@ τ2ν ;πο<α κανε<ς ποτE δEν ζηµι5θηκε. Zη-
µι5νεται OκεHνος πο> OπιµEνει στ2ν ?π&τη κα< τ2ν jγνοι& του.
κβ. ZEγ5 Oκτελ_ τ@ καθ8κον µουu τ& jλλα δEν µE OνδιαφEρουνu
δι@τι n ε3ναι jψυχα n παρ&λογα n περιπλαν5µενα zντα πο> δEν
γνωρ<ζουν τ@ν δρ@µο τους.
κγ. Πρ@ς τ& jλογα ζ_α κα< γενικ& τ& πρ&γµατα κα< τ& ?ντι-
κε<µενα ν& φEρεσαι µE µεγαλοψυχ<α κα< ?νεξαρτησ<α, Oπειδ2 Oσ>
=χεις λογικ2, Oν_ αDτ& δEν =χουν.
Πρ@ς το>ς ?νθρ5πους, Oπειδ2 =χουν λογικ2, ν& φEρεσαι µE
αSσθ2µατα ?λληλεγγ>ης. Γι& Uλα ν& Oπικαλ8σαι τ_ν θε_ν τ2ν δ>-
ναµι κα< ν& µ2 σE ?πασχολ8 σE π@σο χρ@νο θ& τ& κ&νης αDτ&u
δι@τι ε3ναι ?ρκετEς κα< τρεHς ƒρες.
κδ. FO ZAλEξανδρος ; Mακεδ5ν κα< ; Nπποκ@µος του µετ& τ@ν
133
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ν'ντες ε!ς ταPτA κατBστησανc eτοι γGρ <[ν>ελ0φθησαν ε!ς τοnς
αPτοnς τοH κ'σµου σπερµατικοnς λ'γους l διεσκεδEσθησαν
oµο7ως ε!ς τGς [τ'µους.
κεa. NEνθυµ0θητι, π'σα κατG τAν αPτAν [καριαMον χρ'νον 4ν
#κEστZω DµIν sµα γ7νεται σωµατικG oµοH καJ ψυχικEc καJ ο{τως
οP θαυµEσεις, ε! πολn πλε7ω, µiλλον δX πEντα τG γιν'µενα 4ν τZI
#ν7 τε καJ σ*µπαντι, t δ; κ'σµον .νοµEζοµεν, sµα 4νυφ7σταται.
κga. NEEν τ7ς σοι προβEλkη, «πIς γρEφεται τA NAντων7νου Œνο-
µα», µ0τι κατεντειν'µενος προο7σkη καστον τIν στοιχε7ων; τ7
οˆν, 4Gν .ργ7ζωνται, µ0τι [ντοργιk W ; οPκ 4ξαριθµ0σk η πρEZ ω ς
προϊ‡ν καστον τIν γραµµEτων; ο{τως οˆν καJ 4νθEδε µBµνησο,
Vτι πiν καθWκον 4ξ [ριθµIν τινIν συµπληροHται. το*τους δεM
τηροHντα καJ µ; θορυβο*µενον µηδX τοMς δυσχερα7νουσιν [ν-
τιδυσχερα7νοντα περα7νειν oδZI τA προκε7µενον.
κζa. ΠIς |µ'ν 4στι, µ; 4πιτρBπειν τοMς [νθρQποις oρµiν 4πJ τG
φαιν'µενα αPτοMς ο!κεMα καJ συµφBρονταc κα7τοι τρ'πον τινG οP
συγχωρεMς αPτοMς τοHτο ποιεMν, Vταν [γανακτkWς, Vτι ~µαρτEνου-
σι. φBρονται γGρ πEντως Yς 4πJ ο!κεMα καJ συµφBροντα αPτοMς.
«NAλλN οPκ \χει ο{τως». οPκοHν δ7δασκε καJ δε7κνυε µ; [γανα-
κτIν.
κηa. ΘEνατος [νEπαυλα α!σθητικWς [ντιτυπ7ας καJ oρµητικWς
νευροσπαστ7ας καJ διανοητικWς διεξ'δου καJ τWς πρAς τ;ν σEρ-
κα λειτουργ7ας.
κθa. A!σχρ'ν 4στι, 4ν Zp β7Zω τA σIµE σοι µ; [παυδhi 4ν το*τZω
τ;ν ψυχ;ν προαπαυδiν.
λa. †Oρα, µ; ‘[ποκαισαρωθkWς,’ µ; βαφkWςc γ7νεται γEρ. τ0ρησον
οˆν σεαυτAν ~πλοHν, [γαθ'ν, [κBραιον, σεµν'ν, Sκοµψον, τοH
δικα7ου φ7λον, θεοσεβW, εPµενW, φιλ'στοργον, 4ρρωµBνον πρAς
134
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
θ&νατο =γιναν τ@ pδιο. ]H OπEστρεψαν δηλ. εSς τ2ν pδια ?ρχEγονη
οDσ<α τοK κ@σµου n διελ>θησαν εSς jτοµα κα< ; Jνας κα< ; jλλος.
κε. ΣκEψου π@σα κατ& τ2ν pδια χρονικ2 στιγµ2 συµβα<νουν
στ@ν καθEνα µας σωµατικ& κα< ψυχικ&u κα< =τσι θ& π&ψης ν&
?πορ8ς O&ν πολ> περισσ@τερα, µoλλον δE Uλα Uσα γ<νονται, συγ-
χρ@νως Oνυπ&ρχουν µEσα σZ αDτ@ τ@ !Eνα κα< σ>µπαν τ@ ;ποHο
`νοµ&ζοµε κ@σµο.
κς. ZE&ν κ&ποιος σE ρωτ2ση, π_ς γρ&φεται τ@ zνοµα τοK
ZAντων<νου, µ2πως προφEρης τ@ κ&θε στοιχεHο χωρ<ς ν& φων&-
ζης;T< θ& κ&νης, O&ν `ργ<ζεται, µ2πως θ& `ργισθ8ς κα< σ> κα< δEν
θ& ?ναφEρης Jνα - Jνα τ& στοιχεHα µE σειρ& χωρ<ς θυµο>ς; ]Eτσι
λοιπ@ν θ& σκεφτ8ς κα< Oδ_u Uτι τ@ καθ8κον γενικ& ?ποτελεHται
?π@ RρισµEνα στοιχεHα. ΠρEπει ν& Oκτελ8ς µεθοδικ& τ@ καθ8κον
σου δ<νοντας προσοχ2 εSς τ& στοιχεHα πο> τ@ ?ποτελοKν χωρ<ς ν&
θορυβ8σαι κα< χωρ<ς ν& `ργ<ζεσαι κα< σ> Oναντ<ον αDτ_ν πο>
`ργ<ζονται µαζ< σου.
κζ. Π@σο σκληρ@ ε3ναι ν& µ2 OπιτρEπης στο>ς ?νθρ5πους ν&
φEρωνται πρ@ς OκεHνα πο> το>ς φα<νονται φιλικ& κα< συµφEρο-
ντα; Kα< Uµως κατ& κ&ποιον τρ@πο δEν OπιτρEπεις σZ αDτο>ς
τοKτο ν& κ&νουν, Uταν ?γανακτ8ς γιατ< κ&νουν λ&θη. ∆ι@τι γε-
νικ_ς στρEφονται πρ@ς OκεHνα πο> θεωροKν φιλικ& κα< συµφEρο-
ντα. - ZAλλZ αDτ@ δEν ε3ναι =τσι. - FEποµEνως φ5τισE τους κα< συµ-
βο>λεψE τους χωρ<ς ν& ?γανακτ8ς.
κη. Θ&νατος ε3ναι : διακοπ2 τοK σχηµατισµοK παραστ&σεων
µE τ2ν βο2θεια τ_ν αSσθ2σεων, : διακοπ2 τ_ν σπασµωδικ_ν
Oκδηλ5σεων τ_ν ;ρµ_ν, τοK προβληµατισµοK τ8ς διανο<ας κα<
τ8ς σαρκικ8ς λειτουργ<ας.
κθ. E3ναι ντροπ2 στ2ν ζω2 ν& ?γανακτ8 πρ5τη : ψυχ2 σου,
Oν_ τ@ σ_µα σου δEν κουρ&ζεται.
λ. Πρ@σεχε µ2πως π&ρης τ@ hφος τοK Kα<σαρος, µ2 βαφ8ςu
δι@τι γ<νεται κα< αDτ@. ∆ιατ2ρησε τ@ν yαυτ@ σου Yπλ@, ?γαθ@,
?κEραιο, σοβαρ@, ?νεπιτ2δευτο, φ<λο τ8ς δικαιοσ>νης, εDσεβ8,
135
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τG πρBποντα \ργα. [γQνισαι, vνα τοιοHτος συµµε7νkης, οR'ν σε
ƒθBλησε ποιWσαι φιλοσοφ7α. α!δοH θεο*ς, σIζε [νθρQπους.
βραχnς o β7οςc εRς καρπAς τWς 4πιγε7ου ζωWς, διEθεσις oσ7α καJ
πρEξεις κοινωνικα7.
2 ΠEντα Yς NAντων7νου µαθητ0ςc τA <πXρ τIν κατG λ'γον πρασσο-
µBνων ε]τονον 4κε7νου, καJ τA oµαλXς πανταχοH, καJ τA Vσιον, καJ
τA ε]διον τοH προσQπου, καJ τA µειλ7χιον, καJ τA [κεν'δοξον, καJ
τA περJ τ;ν κατEληψιν τIν πραγµEτων φιλ'τιµονc καJ Yς 4κεMνος
οPκ Sν τι Vλως παρWκε, µ; πρ'τερον εˆ µEλα κατιδ‡ν καJ σαφIς
νο0σαςc καJ Yς \φερεν 4κεMνος τοnς [δ7κως αPτAν µεµφοµBνους
µ; [ντιµεµφ'µενοςc καJ Yς 4πN οPδXν \σπευδενc καJ Yς διαβολGς
οPκ 4δBχετοc καJ Yς [κριβ;ς @ν 4ξεταστ;ς ƒθIν καJ πρEξεωνc καJ
οPκ .νειδιστ0ς, οP ψοφοδε0ς, οPχ <π'πτης, οP σοφιστ0ςc καJ Yς
.λ7γοις [ρκο*µενος, οRον ο!κ0σει, στρωµνkW, 4σθWτι, τροφkW, <πη-
ρεσ7hαc καJ Yς φιλ'πονος καJ µακρ'θυµοςc καJ οRος µBν<ειν> 4ν τZI
<αPτI> µBχρι #σπBρας διG τ;ν λιτ;ν δ7αιταν µηδX τοH [ποκρ7νειν
τG περιττQµατα παρG τ;ν συν0θη rραν χρk0ζωνc καJ τA βBβαιον
καJ Vµοιον 4ν ταMς φιλ7αις αPτοHc καJ τA [νBχεσθαι <τIν> [ντι-
βαιν'ντων παρρησιαστικIς ταMς γνQµαις αPτοH, καJ χα7ρειν, εq
τις δεικν*οι κρεMττονc καJ Yς θεοσεβ;ς χωρJς δεισιδαιµον7αςc vνN
ο{τως εPσυνειδ0τZω σοι 4πιστkW D τελευτα7α rρα, Yς 4κε7νZω.
λαa. NAνEνηφε και [νακαλοH σεαυτ'ν, καJ 4ξυπνισθεJς πEλιν
καJ 4ννο0σας, Vτι Œνειρο7 σοι ƒνQχλουν, πEλιν 4γρηγορ‡ς βλBπε
ταHτα, Yς 4κεMνα \βλεπες.
136
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
εDχ&ριστο, στοργικ@ πρ@ς το>ς φ<λους, Sσχυρ@ στ2ν ?ντιµετ5πισι
τοK καθ2κοντος. ΣυνEχισε τ@ν ?γ_να γι& ν& µε<νης Uπως σE θEλει
: Φιλοσοφ<α. N& σEβεσαι το>ς θεο>ς, ν& προσEχης το>ς ?νθρ5-
πους. E3ναι σ>ντοµη : ζω2u Jνας ; καρπ@ς τ8ς Oπιγε<ου ζω8ς! T@
καθαρ@ φρ@νηµα κα< οN πρ&ξεις πο> |φελοKν τ@ κοινωνικ@ σ>-
νολο.
T& π&ντα ν& Oκτελ8ς σ&ν µαθητ2ς τοK ZAντων<νου. N& =χης
τ2ν Bποµον2 του γι& Uσα γ<νονται σ>µφωνα µE τ2ν λογικ2, τ2ν
ψυχικ2 Sσορροπ<α, τ2ν ?γαθ@τητα, τ2ν mρεµ<α τοK προσ5που κα<
τ2ν γλυκ>τητα Oκε<νου. N& µ2 ε3σαι κεν@δοξος, ν& δε<χνης Oνδια-
φEρον γι& τ2ν καταν@ησι τ_ν πραγµ&των.
ΣκEψου π_ς OκεHνος δEν jφηνε ποτE κ&τι, O&ν προηγουµEνως
δEν τ@ OρευνοKσε κα< δEν τ@ κατανοοKσε καλ&. Kα< π_ς ?ντιµε-
τ5πιζε Oκε<νους πο> τ@ν κατηγοροKσαν ?δ<κως χωρ<ς ν& ?ντα-
ποδ<δη τ<ς κατηγορ<ες. Kα< π_ς δEν OπιζητοKσε τ<ποτε µE βιασ>νη
κα< π_ς δEν δεχ@ταν τ<ς συκοφαντ<ες. ΣκEψου µE π@ση ?κρ<βεια
OξEταζε τ& nθη κα< τ<ς πρ&ξειςu κα< δEν Mταν κακ@γλωσσος οlτε
δειλ@ς, δEν Mταν καχ>ποπτος οlτε διαστρεβλωτ2ς τ8ς ?λ2θειας,
κα< π@σο `λιγαρκ2ς Mταν εSς τ2ν κατοικ<α, τ& στρ5µατα, τ& φορE-
µατα, τ2ν διατροφ2 κα< τ2ν Bπηρεσ<α, κα< π@σο φιλ@πονος κα<
µακρ@θυµοςu κα< Nκαν@ς ν& µEνη στ@ pδιο µEρος µEχρι τ@ βρ&δυ
Oπειδ2 =τρωγε λ<γο κα< δEν ε3χε ?ν&γκη ν& ?ποβ&λλη οlτε τ& πε-
ριττ5µατα πEρα ?π@ τ2ν συνηθισµEνη \ρα.
Λ&βε BπZ zψι σου Uτι Mταν σταθερ@ς κα< π&ντα ; pδιος στ<ς φι-
λ<ες τουu κα< Uτι ?νεχ@ταν αDτο>ς πο> µE θ&ρρος ?ντιδροKσαν
στ<ς ?ποφ&σεις του κα< Uτι =νοιωθε χαρ& O&ν κ&ποιος µποροKσε
ν& Bποδε<ξη κ&τι καλ>τεροu κα< π@σο θεοσεβ2ς Mταν χωρ<ς ν&
φθ&νη σE ?κρ@τητες. Λ&βε BπZ zψι σου Uλα αDτ& γι& ν& =χης συ-
χη τ2ν συνε<δησ< σου Uταν =ρθη τ@ τEλος, Uπως OκεHνος.
λα. Σ>νελθε κα< ξαναγ>ρισε στ@ν yαυτ@ σουu κα< ?φοK ξυπν2-
σης κα< ?ντιληφθ8ς Uτι zνειρα σE OνωχλοKσαν, π&λι ?ντιµετ5πισE
τα µE Oξυπν&δα.
137
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λβa. NEκ σωµατ7ου ε!µJ καJ ψυχWς. τZI µXν οˆν σωµατ7Zω πEντα
[διEφοραc οPδX γGρ δ*ναται διαφBρεσθαι. τkW δX διανο7hα [διEφο-
ρα, Vσα µ0 4στιν αPτWς 4νεργ0µαταc Vσα δB γε αPτWς 4στιν 4νερ-
γ0µατα, ταHτα πEντα 4πN αPτkW 4στιν. καJ το*των µBντοι περJ µ'-
νον τA παρAν πραγµατε*εταιc τG γGρ µBλλοντα καJ παρZωχηκ'τα
4νεργ0µατα αPτWς καJ αPτG eδη [διEφορα.
λγa. OPκ \στιν o π'νος τkW χειρJ οPδX τZI ποδJ παρG φ*σιν, µB-
χρις yν ποιkW o ποHς τG τοH ποδAς καJ D χεJρ τG τWς χειρ'ς. ο{τως
οˆν οPδX [νθρQπZω, Yς [νθρQπZω. παρG φ*σιν 4στJν o π'νος, µB-
χρις yν ποιkW τG τοH [νθρQπου. ε! δX παρG φ*σιν αPτZI οPκ \στιν,
οPδX κακ'ν 4στιν αPτZI.
λδa. jHλ7κας DδονGς }σθησαν λkηστα7, κ7ναιδοι, πατραλοMαι, τ*-
ραννοι.
λεa. OPχ oρhiς, πIς οw βEναυσοι τεχνMται ~ρµ'ζονται µXν µBχρι
τινAς πρAς τοnς !διQτας, οPδXν Oσσον µBντοι [ντBχονται τοH λ'-
γου τWς τBχνης, καJ το*του [ποστWναι οPχ <ποµBνουσιν; οP δει-
ν'ν, ε! o [ρχιτBκτων καJ o !ατρAς µiλλον α!δBσονται τAν τWς !δ7ας
τBχνης λ'γον l o Sνθρωπος τAν #αυτοH, tς αPτZI κοιν'ς 4στι πρAς
τοnς θεο*ς;
λga. jH NA σ7α, D EPρQπη γων7αι τοH κ'σµουc πiν πBλαγος
σταγ‡ν τοH κ'σµουc ^Aθως βωλEριον τοH κ'σµουc πiν τA 4νε-
στ‡ς τοH χρ'νου στιγµ; τοH α!Iνος. πEντα µικρE, ε]τρεπτα, 4να-
φανιζ'µενα.
2 ΠEντα 4κεMθεν \ρχεται, [πN 4κε7νου τοH κοινοH DγεµονικοH oρµ0-
σαντα l κατN 4πακολο*θησιν. καJ τA χEσµα οˆν τοH λBοντος καJ τA
δηλητ0ριον καJ πiσα κακουργ7α, Yς Sκανθα, Yς β'ρβορος, 4κε7-
νων 4πιγενν0µατα τIν σεµνIν καJ καλIν. µ; οˆν αPτG [λλ'τρια
138
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
λβ. ZAποτελοKµαι ?π@ σ_µα κα< ψυχ2. Γι& τ@ σ_µα µου βEβαια
τ& π&ντα ε3ναι ?δι&φορα. ∆ι@τι δEν ε3ναι δυνατ@ν ν& τ@ OνδιαφE-
ρουν. Γι& τ2ν ψυχ2 µου Uµως ε3ναι χωρ<ς σηµασ<α µ@νον Uσα δEν
ε3ναι ?ποτEλεσµα τ_ν δικ_ν της Oνεργει_ν. !Oσα βEβαια ε3ναι δι-
κ& της =ργα, Uλα Oξαρτ_νται ?π@ αDτ2ν. Kα< ?π@ αDτ& Uµως
?σχολεHται µ@νο µE τ& παρ@νταu δι@τι τ& =ργα της πο> =χουν πε-
ρ&σει n πο> πρ@κειται ν& γ<νουν ε3ναι κα< αDτ& πλEον χωρ<ς ση-
µασ<α.
λγ. ∆Eν ε3ναι ; π@νος γι& τ@ χEρι οlτε γι& τ@ π@δι ?ντ<θετος
πρ@ς τ2ν φ>σι, Uταν τ@ π@δι κα< τ@ χEρι OκτελοKν τ@ =ργο τ@ δικ@
τους. ]Eτσι οlτε γι& τ@ν jνθρωπο, OφZ Uσον ε3ναι jνθρωπος, ; π@-
νος ε3ναι ?ντ<θετος πρ@ς τ2ν φ>σι του, Uταν ; jνθρωπος Oκτελ8
τ& =ργα πο> ταιρι&ζουν στ2ν φ>σι του. ZE&ν λοιπ@ν δEν ε3ναι
?ντ<θετος πρ@ς τ2ν φ>σι του, δEν ε3ναι κακ@.
λδ. Π@σο µεγ&λες :δονEς ?π2λαυσαν οN ληστα<, οN κ<ναιδοι, οN
πατροκτ@νοι, οN τ>ραννοι;
λε. ∆Eν βλEπεις, π_ς οN ?σ2µαντοι τεχνHτες προσαρµ@ζονται
µEχρι Jνα RρισµEνο σηµεHο πρ@ς τ<ς Bποδε<ξεις τ_ν πελατ_ν των
κα< µE Bποµον2 Bπερασπ<ζονται τ2ν `ρθ@τητα τ8ς τEχνης των κα<
π_ς δEν δEχονται ν& ?ποµακρυνθοKν ?πZ αDτ2;
∆Eν ε3ναι φοβερ@, O&ν ; ?ρχιτEκτων κα< ; γιατρ@ς σEβωνται
περισσ@τερο τ<ς ?ρχEς τ8ς τEχνης των ?πZ U,τι ; jνθρωπος τ@ν δι-
κ@ του λ@γο πο> ε3ναι κοιν@ς σZ αDτ@ν κα< στο>ς θεο>ς;
λς. FH ZAσ<α, : EDρ5πη ε3ναι ?σ2µαντα σηµεHα τοK κ@σµουu
;λ@κληρη : θ&λασσα µι& σταγ@να. FO ]Aθως Jνας ?σ2µαντος
zγκος. T@ παρ@ν µι& στιγµ2 τ8ς αSωνι@τητας. T& π&ντα ε3ναι µι-
κρ&, εDµετ&βολα κα< ?φαν<ζονται µEσα στ@ σ>µπαν. T& π&ντα
?π@ OκεH προEρχονται, ?π@ OκεHνον τ@ν Kοιν@ Λ@γο ξεκινοKν
ταυτ@χρονα n µE RρισµEνη σειρ&.
Kα< τ@ µεγ&λο στ@µα τοK λιονταριοK λοιπ@ν κα< τ@ δηλητ2ριο
κα< κ&θε ?σχ2µια, Uπως τ@ ?γκ&θι, ; β@ρβορος, ε3ναι Oπιγενν2µα-
τα Oκε<νων πο> θεωροKνται σοβαρ& κα< RραHα.
139
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
το*του, οx σBβεις, φαντEζουc [λλG τ;ν πEντων πηγ;ν 4πιλογ7-
ζου.
λζa. jO τG νHν !δ‡ν πEντα #Qρακεν, Vσα τε 4ξ [ιδ7ου 4γBνετο καJ
Vσα ε!ς τA Sπειρον \σταιc πEντα γGρ oµογενW καJ oµοειδW.
ληa. ΠολλEκις 4νθυµοH τ;ν 4πισ*νδεσιν πEντων τIν 4ν τZI κ'-
σµZω καJ σχBσιν πρAς Sλληλα. τρ'πον γEρ τινα πEντα [λλ0λοις
4πιπBπλεκται, καJ πEντα κατG τοHτο φ7λα [λλ0λοις 4στ7νc καJ γGρ
SλλZω Sλλο #ξWς 4στι ταHτα διG τ;ν τονικ;ν κ7νησιν καJ σ*µπνοιαν
καJ τ;ν νωσιν τWς οPσ7ας.
λθa. ORς συγκεκλ0ρωσαι πρEγµασι, το*τοις συνEρµοζε σεαυ-
τ'νc καJ οRς συνε7ληχας [νθρQποις, το*τους φ7λει, [λλN [ληθινIς.
µa. ^Oργανον, 4ργαλεMον, σκεHος πiν ε!, πρAς t κατεσκε*ασται,
ποιεM, εˆ \χειc κα7τοι 4κεM o κατασκευEσας 4κποδQν. 4πJ δX τIν <πA
φ*σεως συνεχοµBνων \νδον 4στJ καJ παραµBνει D κατασκευEσα-
σα δ*ναµιςc καθA καJ µiλλον α!δεMσθαι αPτ;ν δεM καJ νοµ7ζειν, 4Gν
κατG τA βο*ληµα τα*της σαυτAν \χkης καJ διεξEγkης, \χειν σοι πEν-
τα κατG νοHν. \χει δX ο{τως καJ τZI παντJ κατG νοHν τG #αυτοH.
µαa. †Oτι yν τIν [προαιρBτων <ποστ0σkης σαυτZI [γαθAν l κα-
κ'ν, [νEγκη κατG τ;ν περ7πτωσιν τοH τοιο*του κακοH l τ;ν [π'-
τευξιν τοH τοιο*του [γαθοH, µBµψασθα7 σε θεοMς, καJ [νθρQπους
δX µισWσαι τοnς α!τ7ους Œντας l <ποπτευοµBνους \σεσθαι τWς
[ποτε*ξεως l τWς περιπτQσεωςc καJ [δικοHµεν δ; πολλG διG τ;ν
πρAς ταHτα διαφορEν. 4Gν δX µ'να τG 4φN DµMν [γαθG καJ κακG
κρ7νωµεν, οPδεµ7α α!τ7α καταλε7πεται ο]τε θεZI 4γκαλBσαι ο]τε
πρAς Sνθρωπον στWναι στEσιν πολεµ7ου.
140
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
M2 θεωρ8ς λοιπ@ν αDτ& jσχετα µZ OκεHνα πο> τιµoς κα< σEβε-
σαιu ?λλ& π&ντα ν& σκEπτεσαι τ2ν πηγ2 Uλων.
λζ. ADτ@ς πο> βλEπει τ& παρ@ντα τ& =χει δ8 Uλα κα< Uσα ?π@
το>ς αS_νες Bπ8ρξαν κα< Uσα OπZ jπειρον θ& γ<νωνται. ∆ι@τι Uλα
προEρχονται ?π@ τ2ν pδια πηγ2 κα< =χουν τ2ν pδια µορφ2.
λη. ΠολλEς φορEς ν& συλλογ<ζεσαι τ2ν στεν2 Oξ&ρτησι Oκε<-
νων πο> συµβα<νουν στ@ν κ@σµο κα< τ2ν jµεση σχEσι πο> =χουν
µεταξ> των. Kατ& κ&ποιον τρ@πο Uλα συνδEονται µεταξ> τους
κα< Uλα γιZ αDτ@ τ@ν λ@γο ε3ναι φιλικ& τ@ Jνα µE τ@ jλλο, OφZ Uσον
τ@ Jνα ε3ναι συνEχεια τοK jλλου. Kα< τοKτο συµβα<νει γι& τ2ν
Yρµονικ2 κ<νησι κα< συµφων<α κα< τ2ν ?δι&σπαστη συνοχ2 τ8ς
οDσ<ας.
λθ. ME Uσα : µοHρα σE =χει συνδEσει, µZ αDτ& συµφιλ<ωσε τ@ν
yαυτ@ σουu κα< µZ Uσους ?νθρ5πους =λαχε ν& συνδεθ8ς, αDτο>ς
ν& το>ς ?γαπoς ?λλ& µE εSλικρ<νεια.
µ. K&θε zργανο, OργαλεHο, δοχεHο, O&ν Oκτελ8 OκεHνο γι& τ@
;ποHο =γινε, ε3ναι καλ@. ZAκ@µη κα< χωρ<ς ν& βρ<σκεται OκεH ; κατα-
σκευαστ2ς. Σ’ OκεHνα Uµως πο> =χουν συνδεθ8 ?π@ τ2ν φ>σι : δ>-
ναµις, πο> τ& Oδηµιο>ργησε, βρ<σκεται κα< παραµEνει µEσα τους.
ΓιZ αDτ@ κα< περισσ@τερο πρEπει ν& τ2ν σEβεσαι κα< ν& νοµ<ζης
Uτι, O&ν κατευθ>νης τ@ν yαυτ@ σου σ>µφωνα µZ αDτ2, Uλα θ& Oξε-
λ<σσωνται καλ& γι& σEνα. Kατ& τ@ν pδιο τρ@πο κα< γι& τ@ σ>µπαν
Uλα τ& δικ& του Oξελ<σσονται, Uπως OπιθυµεH.
µα. ZE&ν κ&τι ?πZ Uσα δEν Oξαρτ_νται ?π@ σEνα τ@ Bποβ&λης
στ@ν yαυτ@ σου Rς ?γαθ@ n κακ@, ε3ναι yπ@µενο ν& κατηγορ8ς
το>ς θεο>ς, Uταν σοK συµβ8 τ@ κακ@ n δEν Oπιτ>χης τ@ ?γαθ@u ν&
µισ2σης δE κα< το>ς ?νθρ5πους πο> ε3ναι n Bποψι&ζεσαι Uτι θ&
ε3ναι αpτιοι τ8ς ?ποτυχ<ας n τ8ς ?τυχ<αςu κα< κ&νοµε πολλEς ?δι-
κ<ες Oπειδ2 κ&νοµε αDτ2 τ2ν δι&κρισι.
ZE&ν Uµως κρ<νωµε µ@νο τ& ?γαθ& κα< τ& κακ& πο> Oξαρ-
τ_νται ?π@ µoς δEν ?ποµEνει καµµι& δικαιολογ<α οlτε τ@ν θε@ ν&
κατηγοροKµε οlτε το>ς ?νθρ5πους ν& µισοKµε.
141
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µβa. ΠEντες ε!ς ν [ποτBλεσµα συνεργοHµεν, οw µXν ε!δ'τως καJ
παρακολουθητικIς, οw δX [νεπιστEτωςc rσπερ καJ «τοnς καθε*-
δοντας», οdµαι, o jHρEκλειτος «4ργEτας εdναι» λBγει, καJ συνερ-
γοnς τIν 4ν τZI κ'σµZω γινοµBνων. Sλλος δB κατN Sλλο συνεργεMc 4κ
περιουσ7ας δX καJ o µεµφ'µενος καJ o [ντιβα7νειν πειρQµενος καJ
[ναιρεMν τG γιν'µενα. καJ γGρ τοH τοιο*του \χρkηζεν o κ'σµος.
λοιπAν οˆν σ*νες, ε!ς τ7νας σεαυτAν κατατEσσειςc 4κεMνος µXν γGρ
πEντως σοι καλIς χρ0σεται o τG Vλα διοικIν, καJ παραδBξετα7 σε
ε!ς µBρος τι τIν συνεργIν καJ τIν συνεργητικIν. [λλG σn µ; τοι-
οHτο µBρος γBνkη, οRος o εPτελ;ς καJ γελοMος στ7χος 4ν τZI δρEµατι,
οx Xρ*σιππος µBµνηται.
µγa. M0τι o }λιος τG τοH <ετοH [ξιοM ποιεMν; µ0 τι o NAσκληπιAς
τG τWς Kαρποφ'ρου; τ7 δX τIν Sστρων καστον; οPχJ διEφορα
µBν, συνεργG δX πρAς ταPτ'ν;
µδa. E! µXν οˆν 4βουλε*σαντο περJ 4µοH καJ τIν 4µοJ συµβWναι
.φειλ'ντων οw θεο7, καλIς 4βουλε*σαντοc Sβουλον γGρ θεAν
οPδX 4πινοWσαι mEδιονc κακοποιWσαι δB µε διG τ7να α!τ7αν \µελ-
λον oρµiν; τ7 γGρ αPτοMς l τZI κοινZI, οx µEλιστα προνοοHνται, 4κ
το*του περιεγBνετο; ε! δX µ; 4βουλε*σαντο κατN !δ7αν περJ 4µοH,
περ7 γε τIν κοινIν πEντως 4βουλε*σαντο, οRς κατN 4πακολο*θη-
σιν καJ ταHτα συµβα7νοντα [σπEζεσθαι καJ στBργειν .φε7λω. ε! δN
Sρα περJ µηδενAς βουλε*ονται (πιστε*ειν µXν οPχ Vσιον), @ µηδX
θ*ωµεν µηδX εPχQµεθα µηδX .µν*ωµεν µηδX τG Sλλα πρEσσω-
µεν, sπερ καστα Yς πρAς παρ'ντας καJ συµβιοHντας τοnς θεοnς
πρEσσοµεν. ε! δX Sρα περJ µηδενAς τIν καθN Dµiς βουλε*ονται,
4µοJ µXν \ξεστι περJ 4µαυτοH βουλε*εσθαιc 4µοJ δB 4στι σκBψις
περJ τοH συµφBροντος. συµφBρει δX #κEστZω, τA κατG τ;ν #αυτοH
142
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
µβ. !Oλοι γι& Jνα σκοπ@ συνεργαζ@µαστε, jλλοι συνειδητ&
κα< µE προσοχ2, jλλοι δE χωρ<ς ν& τ@ καταλαβα<νουν. !Oπως λE-
γει κα< ; FHρ&κλειτος, νοµ<ζω Uτι κα< αDτο< πο> κοιµοKνται Oργ&-
τες ε3ναι κα< συνεργο< αDτ_ν πο> γ<νονται στ@ν κ@σµο. FO καθE-
νας σE jλλο συντελεH. FOπωσδ2ποτε κα< OκεHνος πο> κατηγορεH
κα< OκεHνος πο> προσπαθεH ν& φEρη ?ντιρρ2σεις κα< ν& ?ναστε<-
λη Uσα γ<νονται. ∆ι@τι κα< ?π@ αDτ@ν ε3χε ?ν&γκη ; κ@σµος. Λοι-
π@ν σκEψου σE ποιο>ς κατατ&σσεις τ@ν yαυτ@ σου. ZEκεHνος βE-
βαια πο> ρυθµ<ζει τ& π&ντα µE καλωσ>νη θ& σοK φερθ8 κα< θ& σE
δεχθ8 µE χαρ& µεταξ> τ_ν συνεργατ_ν κα< βοηθ_ν του. ZAλλ& σ>
προσπ&θησε ν& µ2 γ<νης Uπως ?σ2µαντος κα< γελοHος στ<χος εSς
τ@ δρoµα, γι& τ@ν ;ποHον µιλ&ει ; Xρ>σιππος.
µγ. M2πως =χεις τ2ν ?ξ<ωσι ν& Oκτελ8 ; λιος τ@ =ργο τ8ς
βροχ8ς; M2πως ; ZAσκληπι@ς τ@ =ργο τ8ς ∆2µητρας; T< κ&νει τ@
καθEνα ?π@ τ& jστρα; ∆Eν ε3ναι διαφορετικ@ τ@ Jνα ?π@ τ@ jλλο,
?λλ& συνεργ&ζονται γι& τ@ν pδιο σκοπ@.
µδ. ZE&ν µEν OσκEφθησαν γι& µEνα κα< γι& Uσα `φε<λουν ν& γ<-
νουν σZ OµEνα οN θεο<, καλ& OσκEφθησαν. ∆ι@τι δEν ε3ναι εlκολο ν&
συλλ&βωµε µE τ@ν νοK µας θε@ πο> δEν σκEπτεται. Γι& ποι@ λ@γο
λοιπ@ν θ& ε3χαν τ2ν δι&θεσι ν& µE κακοποι2σουν; T< θ& κEρδιζαν
?π@ αDτ2ν τ2ν OνEργεια οN θεο< n τ@ σ>µπαν γι& τ@ ;ποHο SδιαιτE-
ρως φροντ<ζουν; ZE&ν Uµως δEν σκEφθηκαν SδιαιτEρως γι& µEνα,
π&ντως σκEφθηκαν γι& τ& κοιν& Oπειδ2 U,τι συµβα<νει σE µEνα
ε3ναι ?ποτEλεσµα Oκε<νων `φε<λω ν& τ@ δEχωµαι εDχαρ<στως κα<
ν& τ@ ?γαπ_.
ZE&ν τυχ@ν Uµως δEν σκEπτονται γι& τ<ποτε, Oγ5 δEν µπορ_ ν&
τ@ πιστEψω. T@τε jς µ2 κ&νωµε θυσ<ες µ2τε προσευχEς µ2τε
Uρκους µ2τε τ<ποτε jλλο ?πZ Uσα κ&νοµε σ&ν ν& ε3ναι παρ@ντες οN
θεο< κα< ν& ζοKν µαζ< µας.
ZAλλ& κα< π&λι, O&ν δEν σκEπτωνται κανEνα ?π@ τ& προβλ2µα-
τ& µας, Oγ5 µπορ_ ν& σκεφθ_ γι& τ@ν yαυτ@ µουu µπορ_ ν& σκε-
φθ_ γι& τ@ συµφEρον µου. ΣυµφEρον γι& τ@ν καθEνα ε3ναι ν& ζ8
143
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κατασκευ;ν καJ φ*σινc D δX 4µ; φ*σις λογικ; καJ πολιτικ0c π'λις
καJ πατρJς Yς µXν NAντων7νZω µοι D jPQµη, Yς δX [νθρQπZω o κ'-
σµος. τG ταMς π'λεσιν οˆν τα*ταις |φBλιµα µ'να 4στ7 µοι [γαθE.
µεa. †Oσα #κEστZω συµβα7νει, ταHτα τZI VλZω συµφBρειc eρκει
τοHτο. [λλN \τι 4κεMνο Yς 4π7παν Œψει παραφυλEξας, Vσα [νθρQ-
πZω καJ #τBροις [νθρQποις. κοιν'τερον δX νHν τA συµφBρον 4πJ
τIν µBσων λαµβανBσθω.
µga. †Ωσπερ προσ7στατα7 σοι τG 4ν τZI [µφιθεEτρZω καJ τοMς τοι-
ο*τοις χωρ7οις, Yς [εJ τG αPτG oρQµενα, καJ τA oµοειδXς προ-
σκορW τ;ν θBαν ποιεMc τοHτο καJ 4πJ Vλου τοH β7ου πEσχεινc πEντα
γGρ Sνω κEτω τG αPτG καJ 4κ τIν αPτIν. µBχρι τ7νος οˆν;
µζa. NEνν'ει συνεχIς παντο7ους [νθρQπους καJ παντο7ων µXν
4πιτηδευµEτων, παντοδαπIν δX 4θνIν, τεθνεIταςc rστε κατιB-
ναι τοHτο µBχρι Φιλιστ7ωνος καJ Φο7βου καJ NOριγαν7ωνος. µBτιθι
νHν 4πJ τG Sλλα φHλα. 4κεM δ; µεταβαλεMν Dµiς δεM, Vπου τοσοHτοι
µXν δεινοJ m0τορες, τοσοHτοι δX σεµνοJ φιλ'σοφοι, jHρEκλειτος,
Πυθαγ'ρας, ΣωκρEτηςc τοσοHτοι δX }ρωες πρ'τερον, τοσοHτοι
δX {στερον στρατηγο7, τ*ραννοιc 4πJ το*τοις δX E]δοξος, †Iππαρ-
χος, NAρχιµ0δης, Sλλαι φ*σεις .ξεMαι, µεγαλ'φρονες, φιλ'πονοι,
πανοHργοι, αPθEδεις, αPτWς τWς 4πικ0ρου καJ 4φηµBρου τIν
[νθρQπων ζωWς χλευαστα7. οRον MBνιππος καJ Vσοι τοιοHτοι.
περJ πEντων το*των 4νν'ει, Vτι πEλαι κεMνται. τ7 οˆν τοHτο δεινAν
αPτοMς; τ7 δαJ τοMς µηδN .νοµαζοµBνοις Vλως; Eν pδε πολλοH
Sξιον, τA µετN [ληθε7ας καJ δικαιοσ*νης εPµενW τοMς ψε*σταις καJ
[δ7κοις διαβιοHν.
µηa. †Oταν εPφρiναι σεαυτAν θBλkης, 4νθυµοH τG προτερ0µατα
τIν συµβιο*ντωνc οRον τοH µXν τA δραστ0ριον, τοH δX τA α!δWµον,
144
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
σ>µφωνα µE τ@ν προορισµ@ κα< τ2ν φ>σι του. Kα< : φ>σις µας ε3ναι
λογικ2 κα< OνδιαφEρεται γι& τ@ κοινωνικ@ σ>νολο. FΩς ZAντωνHνος
?ν2κω στ2ν P5µη, Rς jνθρωπος στ@ν κ@σµο. !Oσα συµφEρουν τ2ν
P5µη κα< τ@ν κ@σµο, ε3ναι γι& µEνα τ& µ@να ?γαθ&.
µε. !Oσα συµβα<νουν στ@ν καθEνα, συµφEρουν τ@ σ>νολοu θ&
Mταν ?ρκετ@ ν& σκEπτεσαι αDτ@. ZAλλ& Oπ< πλEον, O&ν προσEξης
καλ>τερα κ&θε περ<πτωσι θ& δ8ς Uτι Uσα συµφEρουν τ@ν Jνα
συµφEρουν κα< το>ς jλλους. T2ν λEξι «συµφEρον» ν& τ2ν δεχθ8ς
µE τ2ν Yπλο>στερη σηµασ<α πο> =χει γι& το>ς πολλο>ς.
µς. !Oπως ?κριβ_ς παρουσι&ζονται Oµπρ@ς σου Uσα παριστ&-
νονται στ@ ?µφιθEατρο κα< σE jλλους παρ@µοιους χ5ρους,
διαρκ_ς τ& pδια, κα< : Oµφ&νισις τ_ν αDτ_ν µορφ_ν σE κ&νει ν&
?ηδι&ζηςu τ@ pδιο ε3ναι yπ@µενο ν& παθα<νης κα< σZ Uλη τ2ν ζω2.
∆ι@τι τ& π&ντα Oπ&νω - κ&τω ε3ναι τ& pδια κα< προEρχονται ?π@
τ& pδια. MEχρι π@τε λοιπ@ν;
µζ. N& σκEπτεσαι διαρκ_ς διαφ@ρους ?νθρ5πους µE δι&φορα
OπαγγEλµατα κα< ?π@ δι&φορα =θνη, πο> =χουν πεθ&νειu κα< µE
τ2ν ?ναζ2τησι ν& φθ&σης µEχρι τ@ν Φιλιστ<ωνα κα< τ@ν ΦοHβο
κα< τ@ν ZOριγαν<ωνα. Mετ& ρ<ξε µι& µατι& σE jλλες φυλEς. ZEκεH
πρEπει ν& OπιστρEψωµε, Uπου βρ<σκονται τ@σοι δεινο< ρ2τορες,
τ@σοι σπουδαHοι φιλ@σοφοι. FO FHρ&κλειτος, ; Πυθαγ@ρας, ; Σω-
κρ&της. T@σοι ρωες, τ@σοι στρατηγο<, τ@σοι τ>ραννοι. ZEκτ@ς
το>των ; Elδοξος, ; !Iππαρχος, ; ZAρχιµ2δης, jλλοι jνθρωποι
εDφυεHς, µεγαλ@ψυχοι, φιλ@πονοι, δ@λιοι, περιφρονητα< αDτ8ς
τ8ς Oφ2µερης κα< φθαρτ8ς ζω8ς τ_ν ?νθρ5πων, Uπως ; MEνιπ-
πος κα< οN Uµοιο< του.
Ποι@ λοιπ@ν ε3ναι τ@ φοβερ@ γιZ αDτο>ς κα< τ< =χασαν OκεHνοι
πο> δEν ?ναφEρονται καθ@λου; !Eνα λοιπ@ν ?ξ<ζει πολ>, ν& ζ8ς
µEσα στ& πλα<σια τ8ς ?λ2θειας κα< τ8ς δικαιοσ>νης µE µεγαλο-
ψυχ<α πρ@ς το>ς ψεKτες κα< το>ς ?δ<κους.
µη. !Oταν θEλης ν& εDφρ&νης τ@ν yαυτ@ σου, φEρε στ@ν νοK
σου τ& προτερ2µατα τ_ν ?νθρ5πων πο> ζοKν µαζ< σου, δηλ. τ2ν
145
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τοH δX τA εPµετEδοτον, Sλλου δX Sλλο τι. οPδXν γGρ ο{τως εP-
φρα7νει, Yς τG oµοιQµατα τIν [ρετIν 4µφαιν'µενα τοMς eθεσι
τIν συζQντων καJ [θρ'α Yς οR'ν τε συµπ7πτοντα. διA καJ πρ'χει-
ρα αPτG #κτBον.
µθa. M0τι δυσχερα7νεις, Vτι τοσIνδB τινων λιτρIν εd καJ οP
τριακοσ7ων; ο{τω δX καJ Vτι µBχρι τοσIνδε 4τIν βιωτBον σοι καJ
οP µBχρι πλε7ονοςc rσπερ γGρ τWς οPσ7ας Vσον [φQριστα7 σοι
στBργεις, ο{τως καJ 4πJ τοH χρ'νου.
νa. ΠειρI µXν πε7θειν αPτο*ς, πρiττε δX καJ [κ'ντων, Vταν τWς
δικαιοσ*νης o λ'γος ο{τως Sγkη. 4Gν µBντοι β7hα τις προσχρQµε-
νος 4ν7στηται, µετEβαινε 4πJ τA εPEρεστον καJ Sλυπον, καJ συγ-
χρI ε!ς Sλλην [ρετ;ν τkW κωλ*σειc καJ µBµνησο, Vτι µεθN <πεξαιρB-
σεως rρµας, Vτι καJ τIν [δυνEτων οPκ |ρBγου. τ7νος οˆν; τWς
τοιiσδB τινος oρµWςc το*του δX τυγχEνειςc 4φ’ οRς προ0χθηµεν,
ταHτα γ7νεται.
ναa. jO µXν φιλ'δοξος [λλοτρ7αν 4νBργειαν qδιον [γαθAν <πο-
λαµβEνει, o δX φιλ0δονος !δ7αν πεMσινc o δX νοHν \χων !δ7αν
πρiξιν.
νβa. ^Eξεστι περJ το*του µηδXν <πολαµβEνειν καJ µ; .χλεMσθαι
τkW ψυχkWc αPτG γGρ τG πρEγµατα οPκ \χει φ*σιν ποιητικ;ν τIν
DµετBρων κρ7σεων.
νγa. ^Eθισον σεαυτAν πρAς τZI <φN #τBρου λεγοµBνZω γ7νεσθαι
[παρενθυµ0τως καJ Yς οR'ν τε 4ν τkW ψυχkW τοH λBγοντος γ7νου.
νδa. TA τZI σµ0νει µ; συµφBρον οPδX τkW µελ7σσkη συµφBρει.
νεa. E! κυβερνIντα οw ναHται l !ατρε*οντα οw κEµνοντες κακIς
146
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
δραστηρι@τητα τοK yν@ς, τ2ν συστολ2 τοK jλλου, τ2ν εDφρ&δεια
τοK τρ<του, τοK jλλου κ&τι jλλο. ∆ι@τι τ<ποτε δEν µoς εDχαριστεH
τ@σο Uσα τ& ;µοι5µατα τ_ν ?ρετ_ν Uταν παρουσι&ζωνται στ@ν
χαρακτ8ρα τ_ν ?νθρ5πων πο> ζοKν µαζ< µας κα<, Uσο ε3ναι δυ-
νατ@ν, συναντ_νται συγκεντρωµEνα. ΓιZ αDτ@ πρEπει π&ντα αDτ&
ν& τ& =χης BπZ zψι σου.
µθ. M2πως λυπoσαι γιατ< =χεις β&ρος τ@σες λ<τρες κα< δEν
=χεις τριακ@σιες; Kατ& τ@ν pδιο τρ@πο δEν πρEπει ν& λυπoσαι για-
τ< πρEπει ν& ζ2σης τ@σα χρ@νια κα< zχι περισσ@τερα. !Oπως λοι-
π@ν ?π@ τ2ν hλη Oκτιµoς U,τι σοK =χει χορηγηθ8, =τσι πρEπει ν&
κ&νης κα< γι& τ@ν χρ@νο.
ν. Προσπ&θησε ν& χρησιµοποι8ς τ2ν πειστικ2 σου δ>ναµι γι&
το>ς ?νθρ5πους. N& Oνεργ8ς Uµως κα< χωρ<ς τ2ν συγκατ&θεσ<
τους, Uταν οN ?ρχEς τ8ς ∆ικαιοσ>νης =τσι Oπιβ&λλουν. ZE&ν Uµως
κ&ποιος µE β<α προβ&λη ?ντιρρ2σεις, ?ντιµετ5πισE τον µE mρε-
µ<α κα< χωρ<ς ?γαν&κτησι κα< χρησιµοπο<ησε τ@ Oµπ@διο σ&ν κ<-
νητρο γι& jλλη ?ρετ2. Kα< ν& σκEπτεσαι Uτι µE τ@ν δισταγµ@ ξε-
κινοKσες κα< Uτι δEν OπιθυµοKσες τ& ?δ>νατα. T< OπιθυµοKσες;
T2ν πρ@θεσι ν& κ&νης κ&τι. ADτ@ τ@ πEτυχεςu ; σκοπ@ς γι& τ@ν
;ποHο παρουσιαστ2καµε στ2ν ζω2 µZ αDτ@ τ@ν τρ@πο πραγµατο-
ποιεHται.
να. FO φιλ@δοξος τ2ν ξEνη δραστηρι@τητα τ2ν θεωρεH προσω-
πικ@ ?γαθ@. FO φιλ2δονος τ2ν προσωπικ2 :δον2u ; συνετ@ς Uµως
τ@ δικ@ του =ργο.
νβ. MπορεHς κ&τι ν& µ2 τ@ σκεφθ8ς καθ@λου κα< ν& µ2 στενο-
χωρ8ς τ2ν ψυχ2 σου. ∆ι@τι τ& pδια τ& πρ&γµατα δEν µποροKν ν&
δηµιουργ2σουν τ<ς δικEς µας κρ<σεις.
νγ. Συν2θισε τ@ν yαυτ@ σου ν& µ2 ?διαφορ8 οlτε γι& τ2ν Oλ&-
χιστη λεπτοµEρεια ?πZ Uσα λEει ; jλλος κα< κατ& κ&ποιο τρ@πο
προσπ&θησε ν& εSσχωρ2σης στ2ν ψυχ2 τοK jλλου.
νδ. !O,τι δEν συµφEρει τ@ σµ8νος, οlτε τ2ν µEλισσα συµφEρει.
νε. ZE&ν τ@ν κυβερν2τη οN ναKτες n τ@ν γιατρ@ οN ?σθενεHς κα-
147
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
\λεγον, SλλZ ω τινJ yν προσεMχον l πIς αPτAς 4νεργο7η τA τοMς
4µπλBουσι σωτ0ριον l τA τοMς θεραπευοµBνοις <γιειν'ν;
νga. Π'σοι, µεθN pν ε!σWλθον ε!ς τAν κ'σµον, eδη [πεληλ*θα-
σιν.
νζa. NIκτεριIσι τA µBλι πικρAν φα7νεταιc καJ λυσσοδ0κτοις τA
{δωρ φοβερ'νc καJ παιδ7οις τA σφαιρ7ον καλ'ν. τ7 οˆν .ργ7ζοµαι;
l δοκεM σοι \λασσον !σχ*ειν τA διεψευσµBνον l τA χ'λιον τZI !κτε-
ριIντι καJ o !Aς τZI λυσσοδ0κτZω;
νηa. KατG τAν λ'γον τWς σWς φ*σεως βιοHν σε οPδεJς κωλ*σειc
παρG τAν λ'γον τWς κοινWς φ*σεως οPδBν σοι συµβ0σεται.
νθa. ORο7 ε!σιν, οRς θBλουσιν [ρBσκειν, καJ δι’ οRα περιγιν'µενα,
καJ διN οvων 4νεργειIν. Yς ταχBως o α!‡ν πEντα καλ*ψειc καJ Vσα
4κEλυψεν eδη.
148
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION ™Tã
κολογοKν, σE ποι@ν jλλον θ& =διναν σηµασ<α; ]H µ2πως OκεHνος
θ& ?γωνιζ@ταν γι& τ2ν σωτηρ<α αDτ_ν πο> ταξιδε>ουν n ; jλλος
γι& τ2ν Bγε<α Oκε<νων πο> =χουν ?ν&γκη θεραπε<ας;
νς. Π@σοι =χουν χαθ8 Jως τ5ρα ?π@ Oκε<νους πο> nλθαµε µαζ<
στ@ν κ@σµο;
νζ. ΣZ αDτο>ς πο> π&σχουν ?π@ gκτερο τ@ µEλι φα<νεται πικρ@.
ΓιZ αDτο>ς πο> =χει δαγκ5σει σκ>λος τ@ νερ@ ε3ναι Oπικ<νδυνο. Γι&
τ& παιδι&, : σφαHρα καλ2. Γιατ< λοιπ@ν ?γανακτοKµε; ]H νοµ<ζεις
Uτι =χει µικρ@τερη σηµασ<α τ@ Yµ&ρτηµα γι& τ2ν mθικ2 Bπ@στασι
τοK ?νθρ5που ?πZ U,τι τ@ δηλητ2ριο τ8ς χολ8ς γι& τ@ν jρρωστο n
: λ>σσα γιZ αDτ@ν πο> =χει δαγκ5σει σκ>λος;
νη. Kανε<ς δEν θ& σE Oµποδ<ση ν& ζ8ς σ>µφωνα µE τ@ν σκοπ@
τ8ς φ>σε5ς σου. T<ποτε δEν πρ@κειται ν& σοK συµβ8 ?ντ<θετο
πρ@ς τ@ν σκοπ@ τ8ς φ>σεως τοK σ>µπαντος.
νθ. Kο<ταξε ποιο< ε3ναι, σE ποιο>ς θEλουν ν& ?ρEσουν κα< µE
ποι& µEσα. Π@σο γρ2γορα θ& σκεπ&ση τ& π&ντα ; χρ@νος κα< π@-
σα σκEπασε µEχρι στιγµ8ς.
149
 BIBΛION ZY
α". T# $στ' κακ#α; το*τ+ ,στιν, / πολλ2κις ε5δες. κα' $π' παντ7ς δ8
το* συµβα#νοντος πρ<χειρον ,χε, >τι το*τ< $στιν, / πολλ2κις
ε5δες. >λως @νω κ2τω τA αBτA εCρDσεις, Eν µεστα' αF Fστορ#αι αF
παλαια#, αF µGσαι, αF Cπ<γυιοιI Eν ν*ν µεστα' αF π<λεις κα' <αF>
οJκ#αι. οBδ8ν καιν<νI π2ντα κα' συνDθη κα' Mλιγοχρ<νια.
β". NH τA δ<γµατα πOς @λλως δPναται νεκρωθQναι, $Aν µR αF
κατ2λληλοι αBτοSς φαντασ#αι σβεσθOσιν; Uς διηνεκOς Vναζωπυ-
ρεSν $π' σο# $στι. δPναµαι περ' τοPτου, / δεS, Cπολαµβ2νεινI εJ δ+
@ρα δPναµαι, τ# ταρ2σσοµαι; τA ,ξω τQς $µQς διανο#ας οBδ8ν
>λως πρ7ς τRν $µRν δι2νοιαν. το*το µ2θε κα' Mρθ7ς ε5.
2 +A ναβιOναι σοι ,ξεστινI Yδε π2λιν τA πρ2γµατα, Zς [\ραςI $ν
τοPτ]ω γAρ τ7 VναβιOναι.
γ". ΠοµπQς κενοσπουδ#α, $π' σκηνQς δρ2µατα, πο#µνια, VγG-
λαι, διαδορατισµο#, κυνιδ#οις Mστ2ριον $ρριµµGνον, ψωµ#ον εJς
τAς τOν JχθPων δεξαµεν2ς, µυρµDκων ταλαιπωρ#αι κα' Vχθοφο-
ρ#αι, µυιδ#ων $πτοηµGνων διαδροµα#, σιγιλλ2ρια νευροσπαστοP-
µενα. χρR ο`ν $ν τοPτοις εBµενOς µ8ν κα' µR καταφρυαττ<µενον
[στ2ναιI παρακολουθεSν µGντοι, >τι τοσοPτου @ξιος aκαστ<ς
$στιν, >σον @ξι2 $στι τα*τα, περ' U $σποPδακεν.
δ". ∆εS κατA λGξιν παρακολουθεSν τοSς λεγοµGνοις, κα' καθ’
[κ2στην cρµRν τοSς γινοµGνοις. κα' $π' µ8ν το* [τGρου εBθdς
cρeν, $π' τ#να σκοπ7ν f Vναφορ2I $π' δ8 το* [τGρου παραφυλ2σ-
σειν, τ# τ7 σηµαιν<µενον.
150
BIBΛION Z"
α. T" ε$ναι κακ"α; A(τ* πο- ε$δες πολλ1ς φορ1ς. Γι5 6,τι σο8 συµ-
βα"νει ν5 σκ1πτεσαι ;µ1σως 6τι ε$ναι κ5τι πο- τ* ε$δες πολλ1ς
φορ1ς. Γενικ5 παντο8 τ5 =δια θ5 συναντ?σης. E$ναι γεµ5τη B
Cστορ"α, B πολ- παλαι5, B κ5πως περασµ1νη κα" B πρ*σφατη,
;π* α(τ5. E$ναι γεµDτες οC π*λεις κα" τ5 σπ"τια. T"ποτε δ1ν ε$ναι
ν1ο. EOλα κα" γνωστ5 ε$ναι κα" µικρ? δι5ρκεια Fχουν.
β. OC ;ξ"ες πIς ;λλιIς µπορο8ν ν5 πεθ5νουν; JEκτ*ς κα"
;φανισθο8ν οC ;ν5λογες γιJ α(τ1ς σκ1ψειςL α(τ1ς 6µως Fχεις χρ1-
ος ν5 τ"ς ;ναζωπυρNνης διαρκIς.
MπορI ν5 σκεφτI γιJ α(τ* τ* πρ*βληµα OκεPνο πο- πρ1πει;
JE5ν µπορI, γιατ" ταρ5ζοµαι; EO,τι ε$ναι Fξω ;π* τ?ν σφαPρα το8
λογικο8 µου δ1ν Fχει καµµι5 ;πολ-τως σχ1σι µJ α(τ*. A(τ* ν5
Fχης QπJ Rψι σου κα" τ*τε OνεργεPς Sρθ5.
MπορεPς ν5 ;ναγεννηθTςL κο"ταξε π5λι τ5 πρ5γµατα 6πως τ5
Fβλεπες. MJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο Oπιτυγχ5νεται B ;ναγ1ννησις.
γ. JEπιδε"ξεις χωρ"ς σηµασ"α, δραµ5των παραστ5σεις, κοπ5-
δια ;π* πρ*βατα κα" β*δια, διαπληκτισµο", κ*κκαλα πο- Fχουν
ριφθT ;π* σκ-λους, ψ"χουλα πο- Fχουν ριφθT σ1 δεξαµεν? µ1
ψ5ρια, ταλαιπωρ"ες κα" µεταφορ1ς µυρµηγκιIν, τρεξ"µατα φο-
βισµ1νων ποντικIν, παιχν"δια πο- κινο8νται π1ρα - δIθε. Πρ1-
πει λοιπ*ν 6λα α(τ5 ν5 τ5 ;ντιµετωπ"ζης µ1 ε(χ5ριστη δι5θεσι
κα" χωρ"ς ταραχ?. N5 σκ1πτεσαι 6τι V καθ1νας ;ξ"ζει τ*σο, 6σο
;ξ"ζουν OκεPνα µ1 τ5 VποPα Fχει ;σχοληθT.
δ. Πρ1πει κατ5 λ1ξιν ν5 παρακολουθTς 6σα λ1γονται κα" µ1
Wδια"τερο Oνδιαφ1ρον 6σα γ"νονταιL κα" γι5 OκεPνα πο- λ1γονται
;µ1σως ν5 OρευνDς γι5 ποι* σκοπ* Oλ1χθησαν. Kα" γι5 OκεPνα
πο- γ"νονται ν5 Oξετ5ζης τ?ν σηµασ"α πο- Fχουν.
151
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ε". Π<τερον $ξαρκεS f δι2νοι2 µου πρ7ς το*το g οh; εJ µ8ν $ξαρ-
κεS, χρOµαι αBτiQ πρ7ς τ7 ,ργον, Zς Mργ2ν]ω παρA τQς τOν >λων
φPσεως δοθGντι. εJ δ8 µR $ξαρκεS, jτοι παραχωρO το* ,ργου τ]O
δυναµGν]ω κρεSττον $πιτελGσαι, $Aν @λλως το*το µR καθDκiη, g
πρ2σσω, Zς δPναµαι, προσπαραλαβkν τ7ν δυν2µενον κατA
πρ<σχρησιν το* $µο* fγεµονικο* ποιQσαι τ7 εJς τRν κοινων#αν
ν*ν κα#ριον κα' χρDσιµον. > τι γAρ lν δι+ $µαυτο* g σdν @λλ]ω ποι]O,
Eδε µ<νον χρR συντε#νειν, εJς τ7 κοινiQ χρDσιµον κα' εB2ρµοστον.
m". nOσοι µ8ν πολυPµνητοι γεν<µενοι jδη λDθiη παραδGδονταιI
>σοι δ8 τοPτοις CµνDσαντες π2λαι $κποδ\ν.
ζ". MR αJσχPνου βοηθοPµενοςI πρ<κειται γ2ρ σοι $νεργεS τ7
$πιβ2λλον Zς στρατι\τiη $ν τειχοµαχ#α. τ# ο`ν, $Aν σd µ8ν χωλα#-
νων $π' τRν ,παλξιν VναβQναι µ<νος µR δPνiη, σdν @λλ]ω δ8 δυ-
νατ7ν io το*το;
η". TA µGλλοντα µR ταρασσGτωI pξεις γAρ $π’ αBτ2, $Aν δεDσiη,
φGρων τ7ν αBτ7ν λ<γον, ]E ν*ν πρ7ς τA παρ<ντα χρqe.
θ". Π2ντα VλλDλοις $πιπλGκεται κα' f σPνδεσις Fερ2, κα' σχεδ<ν
τι οBδ8ν Vλλ<τριον @λλο @λλ]ω. συγκατατGτακται γAρ κα' συγ-
κοσµεS τ7ν αBτ7ν κ<σµον. κ<σµος τε γAρ εrς $ξ sπ2ντων, κα' θε7ς
εrς διA π2ντων, κα' οBσ#α µ#α, κα' ν<µος εrς, λ<γος κοιν7ς π2ντων
τOν νοερOν ζ]\ων, κα' VλDθεια µ#αI εYγε κα' τελει<της µ#α τOν
cµογενOν κα' το* αBτο* λ<γου µετεχ<ντων ζ]\ων.
ι". Πeν τ7 ,νυλον $ναφαν#ζεται τ2χιστα τiQ τOν >λων οBσ#αI κα'
πeν αYτιον εJς τ7ν τOν >λων λ<γον τ2χιστα Vναλαµβ2νεταιI κα'
παντ7ς µνDµη τ2χιστα $γκαταχ\ννυται τ]O αJOνι.
152
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
ε. JEπαρκεP B δ-ναµις το8 νο8 µου γι’ α(τ* Z Rχι; JE5ν µ1ν
OπαρκT, τ?ν χρησιµοποιI γι5 τ* Fργο µου σ5ν Rργανο πο- δ*θη-
κε ;π* τ?ν Φ-σι το8 Παντ*ς. JE5ν δ1 δ1ν OπαρκT Z παραχωρT τ*
Fργο σJ α(τ*ν πο- µπορεP ν5 τ* Oκτελ1ση καλ-τερα - O5ν δ1ν ε$ναι
δυνατ*ν ν5 OκτελεσθT µ1 \λλο τρ*πο - Z OκτελI τ* Fργο 6πως
µπορI, ;φο8 ζητ?σω τ?ν βο?θεια Oκε"νου πο- µπορεP, κατ5 τ?ν
κρ"σι µου, ν5 κ5νη α(τ* πο- τNρα ε$ναι χρ?σιµο κα" ;παρα"τητο
γι5 τ?ν κοινων"α. ∆ηλαδ? 6,τι κ5νω µ1 προσωπικ1ς µου δυν5µεις
Z µ1 τ?ν βο?θεια \λλου πρ1πει ;ποκλειστικ5 ν5 συντελT εWς τ?ν
Oξυπηρ1τησι κα" ρ-θµισι το8 κοινο8 συµφ1ροντος.
ς. EOσοι Qµν?θηκαν π5ρα πολ-, τNρα Fχουν παραδοθT στ?ν
λ?θη κα" 6σοι το-ς ^µνησαν ;π* καιρ* Fχουν ;φανισθT.
ζ. M? ντρ1πεσαι 6ταν σ1 βοηθο8ν, δι*τι πρ*κειται ν5 Oκτελ1-
σης τ* καθTκον 6πως V στρατιNτης πο- ;γων"ζεται στ5 τε"χη.
Πο8 ε$ναι τ* παρ5ξενο, O5ν Oσ- µ1ν, Oπειδ? χωλα"νεις, δ1ν µπο-
ρTς ν5 ;ν1βης µ*νος σου στ"ς Oπ5λξεις το8 τε"χους, µπορεPς 6µως
ν5 Oπιτ-χης α(τ* µ1 τ?ν βο?θεια κ5ποιου \λλου;
η. EOσα πρ*κειται ν5 συµβο8ν ν5 µ? σ1 θορυβο8νL θ5 τ5 ;ντι-
µετωπ"σης, O5ν χρειασθT, µ1 τ?ν =δια λογικ?, µ1 τ?ν Vπο"α ;ντιµε-
τωπ"ζεις τ5 παρ*ντα.
θ. T5 π5ντα συµπλ1κονται τ* _να µ1 τ* \λλο κα" B σ-νδεσις
ε$ναι Cερ? κα" σχεδ*ν τ"ποτε δ1ν ε$ναι \σχετο µ1 τ* \λλο. ∆ι*τι
Fχουν ταχθT τ* _να δ"πλα στ* \λλο κα" 6λα µαζ" στολ"ζουν τ*ν
=διο κ*σµο. Kα" V κ*σµος ε$ναι _νας ;πJ 6λα κα" V Θε*ς _νας δι5
µ1σου 6λων κα" B ο(σ"α µ"α κα" V ν*µος _νας, V λ*γος V κοιν*ς εWς
6λα τ5 νοερ5 Rντα, κα" B ;λ?θεια µ"α. aEποµ1νως Qπ5ρχει κα"
_νας σκοπ*ς γι5 τ5 Rντα πο- ;ν?κουν στ* γ1νος κα" µετ1χουν το8
α(το8 λ*γου.
ι. K5θε Qλικ* στοιχεPο Oξαφαν"ζεται πολ- γρ?γορα µ1σα στ?ν
ο(σ"α τIν 6λων κα" κ5θε α=τιο Oπιστρ1φει µ1 τ?ν =δια ταχ-τητα
εWς τ?ν δηµιουργ* δ-ναµι τIν π5ντων. Kα" B ;ν5µνησις 6λων χ5-
νεται τελε"ως µ1σα στ* \πειρο το8 χρ*νου.
153
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ια". T]O λογικ]O ζ]\]ω f αBτR πρeξις κατA φPσιν $στ' κα' κατA λ<-
γον.
ιβ". +Oρθ7ς g MρθοPµενος.
ιγ". Or<ν $στιν $ν fνωµGνοις τA µGλη το* σ\µατος, το*τον ,χει
τ7ν λ<γον $ν διεστOσι τA λογικA πρ7ς µ#αν τινA συνεργασ#αν κα-
τεσκευασµGνα. µeλλον δG σοι f τοPτου ν<ησις προσπεσεSται, $Aν
πρ7ς [αυτ7ν πολλ2κις λGγiης, >τι tµGλος+ εJµ' το* $κ τOν λογικOν
συστDµατος. $Aν δ8 [διA το* u]O στοιχε#ου] tµGρος+ ε5ναι [αυτ7ν
λGγiης, οhπω Vπ7 καρδ#ας φιλεSς τοdς Vνθρ\πους, οhπω σε κατα-
ληκτικOς εBφρα#νει τ7 εBεργετεSνI ,τι Zς πρGπον αBτ7 ψιλ7ν ποι-
εSςI οhπω Zς σαυτ7ν ε` ποιOν.
ιδ". / θGλει, ,ξωθεν προσπιπτGτω τοSς παθεSν $κ τQς προσπτ\-
σεως ταPτης δυναµGνοις. $κεSνα γAρ, $Aν θελDσiη, µGµψεται τA
παθ<νταI $γk δG, $Aν µR Cπολ2βω, >τι κακ7ν τ7 συµβεβηκ<ς,
οhπω βGβλαµµαι. ,ξεστι δG µοι µR CποβαλεSν.
ιε" . nOτι @ν τις ποιi Q g λGγi η , $µ8 δεS Vγαθ7ν ε5ναιI Zς lν εJ c
χρυσ7ς g c σµ2ραγδος g f πορφPρα το*το Vε' ,λεγεν, «nO τι @ν τις
ποιiQ g λGγiη, $µ8 δεS σµ2ραγδον ε5ναι κα' τ7 $µαυτο* χρOµα ,χειν».
ιm". T7 fγεµονικ7ν αBτ7 [αυτ]O οBκ $νοχλεS, οrον λGγω, οB φο-
ρεS †[αυτ7 εJς $πιθυµ#αν. εJ δG τις @λλος αBτ7 φοβQσαι g λυπQσαι
δPναται, ποιε#τω. αBτ7 γAρ [αυτ7 CποληπτικOς οB τρGψει εJς τοι-
αPτας τροπ2ς.
T7 σωµ2τιον, µR π2θiη τι, αBτ7 µεριµν2τω, εJ δPναται, κα' λε-
γGτω, εY τι π2σχειI τ7 δ8 ψυχ2ριον τ7 φοβοPµενον, τ7 λυποPµε-
νον, τ7 περ' τοPτων >λως Cπολαµβ2νον, οBδ8ν µR π2θiηI οB γAρ
aξις αBτ]O εJς κρ#σιν τοιαPτην.
+AπροσδεGς $στιν, >σον $φ+ [αυτ]O, τ7 fγεµονικ<ν, $Aν µR [αυ-
154
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
ια. Γι5 τ* λογικ* Rν B α(τ? πρDξις ε$ναι σ-µφωνη µ1 τ?ν φ-σι
κα" τ*ν Sρθ* λ*γο.
ιβ. N5 στηρ"ζεσαι στ"ς δυν5µεις σου παρ5 στ"ς δυν5µεις τIν
\λλων.
ιγ. EO,τι ε$ναι τ5 µ1λη γι5 _να σIµα, τ?ν =δια σηµασ"α Fχουν τ5
λογικ5 Rντα, \ν κα" ε$ναι διαχωρισµ1να, ;φο8 ε$ναι κατασκευα-
σµ1να γι5 µι5 καλ? συνεργασ"α. A(τ* θ5 τ* καταλ5βης καλ-τε-
ρα O5ν Oπαναλαµβ5νης πολλ1ς φορ1ς στ*ν cαυτ* σου 6τι ε$ναι
µ1λος το8 συστ?µατος τIν λογικIν Rντων. JE5ν 6µως (δι5 το8
στοιχε"ου ρ) µ1ρος λ1ς 6τι ε$σαι, δ1ν ;γαπDς ;κ*µη ;π* καρδ"ας
το-ς ;νθρNπους, δ1ν σJ ε(φρα"νει πραγµατικ5 B ε(εργεσ"α, ;λλ5
;κ*µη τ?ν OκτελεPς σ5ν καθTκον χωρ"ς σηµασ"α κα" Rχι σ5ν ν5
ε(εργετTς τ*ν cαυτ* σου.
ιδ. dAς συµβT V,τιδ?ποτε προερχ*µενο ;π* Oξωτερικ5 α=τια εWς
OκεPνα πο- µπορο8ν ν5 προσβληθο8ν ;π* α(τ5 τ5 α=τια. JEγN
6µως δ1ν θ5 σκεφθI 6τι α(τ* πο- Fγινε ε$ναι κακ*, δ1ν Fχω Qπο-
στT καµµι5 ;πολ-τως βλ5βη. Kα" Fχω τ?ν δυνατ*τητα ν5 µ? τ*
σκεφθI.
ιε. aO,τιδ?ποτε κ5νει Z λ1γει κ5ποιος, OγN πρ1πει ν5 παραµ1νω
καλ*ς. EOπως τ* χρυσ5φι Z τ* σµαρ5γδι Z B πορφ-ρα θ5 Fλεγε
«6,τι κα" \ν κ5νη Z λ1γη κ5ποιος, OγN πρ1πει ν5 ε$µαι σµαρ5γδι
κα" ν5 διατηρI τ* χρIµα µου».
ις. aO =διος V νο8ς δ1ν OνοχλεP τ*ν cαυτ* του, OννοI δηλ. 6τι δ1ν
Oκφοβ"ζει τ*ν cαυτ* του κα" δ1ν τ*ν παρακινεP εWς τ"ς Oπιθυµ"ες.
JE5ν κ5ποιος \λλος µπορεP ν5 τ*ν Oκφοβ"ση Z ν5 τ*ν λυπ?ση, \ς
τ* κ5νη. Π5ντως V =διος V νο8ς µ1 δικ? του ;π*φασι δ1ν θ5
στραφT πρ*ς κατευθ-νσεις α(το8 το8 ε=δους.
T* σIµα \ς φροντ"ση τ* =διο ν5 µ? π5θη κ5τι, O5ν µπορT, κα"
\ς τ* ;ναφ1ρη, O5ν παθα"νη κ5τι. aH ψυχ? 6µως, πο- φοβDται κα"
λυπDται κα" γενικ5 σχηµατ"ζει γνNµη γι5 6λα α(τ5, δ1ν θ5 π5θη
τ"ποτεL δι*τι µ*νη της δ1ν κ5νει τ1τοια κρ"σι.
aO νο8ς, 6σον OξαρτDται ;π* α(τ*ν, δ1ν Fχει καµµι5 ;πολ--
155
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τ]O ,νδειαν ποιiQI κατA ταBτA δ8 κα' Vτ2ραχον κα' Vνεµπ<διστον,
$Aν µR [αυτ7 ταρ2σσiη κα' $µποδ#ζiη.
ιζ". EBδαιµον#α $στ' δα#µων Vγαθ7ς g <fγεµονικ7ν> Vγαθ<ν.
τ# ο`ν Eδε ποιεSς, v φαντασ#α; VπGρχου, τοdς θεοPς σοι, Zς oλθεςI
οB γAρ χρiDζω σου; $λDλυθας δ8 κατA τ7 VρχαSον ,θος. οBκ Mργ#-
ζοµα# σοιI µ<νον @πιθι.
ιη". ΦοβεSτα# τις µεταβολDν; τ# γAρ δPναται χωρ'ς µεταβολQς
γενGσθαι; τ# δ8 φ#λτερον g οJκει<τερον τiQ τOν >λων φPσει; σd δ8
αBτ7ς λοPσασθαι δPνασαι, $Aν µR τA ξPλα µεταβ2λiη; τραφQναι
δ8 δPνασαι, $Aν µR τA $δ\διµα µεταβ2λiη; @λλο δG τι τOν χρησ#-
µων δPναται συντελεσθQναι χωρ'ς µεταβολQς; οBχ cρqeς ο`ν, >τι
κα' αBτ7 τ7 σ8 µεταβαλεSν >µοι<ν $στι κα' cµο#ως VναγκαSον τiQ
τOν >λων φPσει;
ιθ". ∆ιA τQς τOν >λων οBσ#ας Zς διA χειµ2ρρου, διεκπορεPεται
π2ντα τA σ\µατα, τ]O >λ]ω συµφυQ κα' συνεργ2, Zς τA fµGτερα
µGρη VλλDλοις.
Π<σους jδη c αJkν Xρυσ#ππους, π<σους Σωκρ2τεις, π<σους
+EπικτDτους καταπGπωκεν; τ7 δ+ αBτ7 κα' $π' παντ7ς οCτινοσο*ν
σοι Vνθρ\που τε κα' πρ2γµατος προσπιπτGτω.
κ". +Eµ8 yν µ<νον περισπqe, µD τι αBτ7ς ποιDσω, / f κατασκευR
το* Vνθρ\που οB θGλει, g Zς οB θGλει, g / ν*ν οB θGλει.
κα". +Eγγdς µ8ν f σR περ' π2ντων λDθηI $γγdς δ8 f π2ντων περ'
σο* λDθη.
κβ". zIδιον Vνθρ\που φιλεSν κα' τοdς πτα#οντας. το*το δ8 γ#νε-
ται, $Aν συµπροσπ#πτiη σοι, >τι κα' συγγενεSς κα' δι+ @γνοιαν κα'
@κοντες sµαρτ2νουσι, κα' Zς µετ’ Mλ#γον Vµφ<τεροι τεθνDξεσθε,
κα' πρ7 π2ντων, >τι οBκ ,βλαψG σεI οB γAρ τ7 fγεµονικ<ν σου
χεSρον $πο#ησεν, g πρ<σθεν oν.
156
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
τως ;ν5γκη, O5ν δ1ν δηµιουργT V =διος Oλλε"ψεις. aEποµ1νως κα"
;τ5ραχος κα" Oλε-θερος ε$ναι, O5ν δ1ν ταρ5ζη κα" δ1ν δεσµε-η V
=διος τ*ν cαυτ* του.
ιζ. aH ε(δαιµον"α ε$ναι ;γαθ? ψυχ? Z ;γαθ* πνε8µα. T" κ5νεις
Fτσι λοιπ*ν, e σκ1ψι ;χαλ"νωτη; Π?γαινε µ1 χαρ5 σου πρ*ς το-ς
θεο-ς, 6πως fλθες. ∆1ν σ1 χρει5ζοµαι. dEχεις Fλθει ;π* µι5 παλι5
συν?θεια. ∆1ν Sργ"ζοµαι Oναντ"ον σουL µ*νο φ-γε.
ιη. ΦοβDται κανε"ς τ?ν µεταβολ?; JAλλ5 τ" µπορεP ν5 γ"νη χω-
ρ"ς µεταβολ?; T" ε$ναι πι* ;γαπητ* κα" πι* οWκεPο µ1 τ?ν φ-σι το8
σ-µπαντος; M?πως σ- µπορTς ν5 κ5νης τ* λουτρ* σου, O5ν δ1ν
µεταβ5λης τ5 ξ-λα; MπορεPς ν5 τραφTς, O5ν δ1ν µεταβ5λης τ"ς
τροφ1ς; MπορεP ν5 γ"νη τ"ποτε \λλο ;π* τ5 χρ?σιµα χωρ"ς µετα-
βολ?; ∆1ν καταλαβα"νεις λοιπ*ν 6τι κα" α(τ? B µεταβολ? το8
cαυτο8 σου ε$ναι τ* =διο πρDγµα κα" Oξ =σου ;ναγκα"α γι5 τ?ν φ--
σι το8 Σ-µπαντος;
ιθ. ∆ι5 µ1σου τTς ο(σ"ας το8 σ-µπαντος, σ5ν ν5 περνο8ν µ1σα
;π* χε"µαρρο, δι1ρχονται 6λα τ5 σNµατα σ1 ;π*λυτη σχ1σι κα" συ-
νεργασ"α µ1 τ* 6λον,6πως τ5 µ1λη το8 σNµατ*ς µας συνεργ5ζονται
τ* _να µ1 τ* \λλο. Π*σους µ1χρι τNρα Xρυσ"ππους, π*σους Σω-
κρ5τες, π*σους JEπικτ?τους Fχει καταπιT V Xρ*νος;T?ν =δια σκ1ψι
ν5 κ5νης γι5 Vποιονδ?ποτε \νθρωπο κα" γι5 Vποιοδ?ποτε πρDγµα.
κ. JEµ1να _να µ*νο µ1 ;πασχολεP, µ?πως κ5νω κ5τι πο- δ1ν
ε$ναι σ-µφωνο µ1 τ?ν φ-σι το8 ;νθρNπου Z µ1 τ*ν τρ*πο πο- δ1ν
;ν1χεται Z κ5τι τ* VποPο α(τ? τ?ν στιγµ? δ1ν θ1λει.
κα. Πολ- γρ?γορα θ5 τ5 ξεχ5σης 6λα κα" πολ- γρ?γορα θ5 σ1
ξεχ5σουν 6λοι.
κβ. E$ναι γνNρισµα το8 ;νθρNπου ν5 ;γαπD κα" α(το-ς πο-
κ5νουν λ5θη.Tο8το 6µως γ"νεται, 6ταν καταλ5βης 6τι κα" συγγε-
νεPς σου ε$ναι κα" 6τι ;π* \γνοια κα" χωρ"ς ν5 θ1λουν hµαρτ5-
νουνL κα" 6τι µετ5 ;π* λ"γο θ5 Fχετε πεθ5νει κα" οC δ-ο κα" πρ*
π5ντων O5ν σκεφθTς 6τι δ1ν σ1 FβλαψεL δι*τι δ1ν Fκανε τ?ν πνευ-
µατικ? σου Qπ*στασι χειρ*τερη ;πJ 6,τι fταν.
157
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κγ". tH τOν >λων φPσις $κ τQς >λης οBσ#ας, Zς κηρο*, ν*ν µ8ν
Fππ2ριον ,πλασε, συγχGασα δ8 το*το εJς δενδρPφιον συνεχρDσα-
το τiQ {λiη αBτο*, ε5τα εJς Vνθρωπ2ριον, ε5τα εJς @λλο τιI aκαστον
δ8 τοPτων πρ7ς Mλ#γιστον CπGστη. δειν7ν δ8 οBδ8ν τ7 διαλυθQναι
τ]O κιβωτ#]ω, |σπερ οBδ8 τ7 συµπαγQναι.
κδ". T7 $π#κοτον το* προσ\που λ#αν παρA φPσιν. </> >ταν
πολλ2κις †$νiQ, VποθνDσκει δR πρ<σχηµα, g τ7 τελευταSον Vπε-
σβGσθη, |στε >λως $ξαφθQναι µR δPνασθαι. αBτ]O γε τοPτ]ω πα-
ρακολουθεSν πειρO, >τι παρA τ7ν λ<γον. εJ γAρ κα' f συνα#σθησις
το* sµαρτ2νειν οJχDσεται, τ#ς ,τι το* ζQν αJτ#α;
κε" . Π2ντα, >σα cρq e ς, >σον οhπω µεταβαλεS f τA >λα διοι-
κο*σα φPσις, κα' @λλα $κ τQς οBσ#ας αBτOν ποιDσει, κα' π2λιν
@λλα $κ τQς $κε#νων οBσ#ας, }να Vε' νεαρ7ς io c κ<σµος.
κm" . nOταν τις sµ2ρτi η τι εJς σG, εBθdς $νθυµο*, τ# Vγαθ7ν g
κακ7ν Cποβαλkν pµαρτεν. το*το γAρ Jδkν $λεDσεις αBτ<ν, κα'
οhτε θαυµ2σεις οhτε MργισθDσi η . jτοι γAρ κα' αBτ7ς τ7 αBτ7
$κε#ν]ω Vγαθ7ν ,τι Cπολαµβ2νεις g @λλο cµοειδGς. δεS ο`ν συγγι-
ν\σκειν. εJ δ8 µηκGτι Cπολαµβ2νεις τA τοια*τα VγαθA κα' κακ2,
uqeον εBµενRς ,σiη τ]O παρορOντι.
κζ". MR τA Vπ<ντα $ννοεSν, Zς jδη ~νταI VλλA τOν παρ<ντων
τA δεξι\τατα $κλογ#ζεσθαι κα' τοPτων χ2ριν CποµιµνDσκεσθαι,
πOς lν $πεζητεSτο, εJ µR παρQν. µα µGντοι φυλ2σσου, µR το*
ο{τως Vσµεν#ζειν αBτοSς $θ#σiης $κτιµeν |στε, $2ν ποτε µR παρiQ,
ταραχθDσεσθαι.
κη". EJς σαυτ7ν συνειλο*. φPσιν ,χει τ7 λογικ7ν fγεµονικ<ν,
[αυτ]O VρκεSσθαι δικαιοπραγο*ντι κα' παρ+ αBτ7 το*το γαλDνην
,χοντι.
158
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
κγ. aH φ-σις το8 Σ-µπαντος ;π* τ?ν ^λη το8 6λου, σ5ν ν5
fταν κερ", σ1 µι5 στιγµ? Fπλασε iππο, ;φο8 δι1λυσε α(τ*ν χρησι-
µοπο"ησε τ?ν ^λη του γι5 τ?ν δηµιουργ"α δ1νδρουL Fπειτα τ?ν
^λη το8 δ1νδρου γι5 ν5 πλ5ση \νθρωπο κα" ο^τω καθJ cξTς. T*
καθ1να ;π* α(τ5 δηµιουργ?θηκε γι5 πολ- λ"γο χρ*νο.
∆1ν ε$ναι καθ*λου φοβερ* ν5 διαλυθT τ* κιβNτιο, 6πως δ1ν
fταν φοβερ* τ* 6τι δηµιουργ?θηκε.
κδ. T* σκοτειν* ^φος το8 προσNπου ε$ναι τελε"ως ;ντ"θετο
πρ*ς τ?ν φ-σι, 6ταν γ"νεται πολλ1ς φορ1ς, καταστρ1φεται τ* κα-
νονικ* σχTµα το8 προσNπου κα" στ* τ1λος χ5νεται τελε"ως, jστε
ν5 µ? µπορT πλ1ον ν5 ξαναλ5µψη. Προσπ5θησε ν5 καταλ5βης
6τι α(τ* ε$ναι ;ντ"θετο πρ*ς τ?ν λογικ?. ∆ι*τι O5ν χαθT κα" B συ-
νε"δησις το8 λ5θους, γι5 ποι* λ*γο ν5 ζTς ;κ*µη;
κε. EOλα 6σα βλ1πεις σ1 λ"γο θ5 τ5 µεταβ5λη B φ-σις πο- κα-
τευθ-νει τ5 π5ντα κα" \λλα ;π* τ?ν ^λη α(τIν θ5 δηµιουργ?ση
κα" π5λι \λλα ;π* τ?ν ^λη Oκε"νων γι5 ν5 διατηρTται συνεχIς ν1-
ος V κ*σµος.
κς. EOταν κ5ποιος κ5νη κ5ποιο λ5θος εWς β5ρος σου, ;µ1σως
σκ1ψου τ" θεωρο8σε ;γαθ* Z κακ* κα" Fκανε τ* λ5θος. ∆ι*τι, O5ν
διαπιστNσης α(τ*, θ5 αWσθανθTς συµπ5θεια γι’ α(τ*ν κα" δ1ν θ5
παραξενευθTς οkτε θ5 SργισθTς. ∆ι*τι κα" σ- V =διος Z θεωρTς τ*
=διο µ1 OκεPνο lς ;γαθ* Z κ5τι \λλο παρ*µοιο. Πρ1πει λοιπ*ν ν5
συγχωρTς.JE5ν 6µως δ1ν θεωρTς πλ1ον τ5 =δια µ1 OκεPνον lς ;γαθ5
κα" κακ5,ε(κολNτερα θ5 συγχωρ?σης α(τ*ν πο- Fκανε τ* λ5θος.
κζ. M? σκ1πτεσαι πρ5γµατα πο- Fχουν χαθT σ5ν ν5 Qπ5ρ-
χουνL ;λλ5 ;πJ 6σα Fχεις τ5 καλ-τερα ν5 συλλογ"ζεσαι κα" ν5
σκ1πτεσαι πIς θ5 τ5 ζητο8σες, O5ν δ1ν τ5 ε$χες. Συγχρ*νως 6µως
πρ*σεχε µ?πως ;π* τ?ν χαρ5 σου γιJ α(τ5 συνηθ"σης ν5 τ5
OκτιµDς τ*σο, jστε ν5 λυπηθTς πολ- O5ν ποτ1 τ5 χ5σης.
κη. ΣυγκεντρNσου στ*ν cαυτ* σου. Φυσικ* ε$ναι B λογικ? ψυ-
χ? ν5 ε$ναι Cκανοποιηµ1νη µ1 τ*ν cαυτ* της 6ταν OνεργT δ"καια
κα" 6ταν γιJ α(τ* ;κριβIς τ*ν λ*γο Fχη γαλ?νη.
159
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κθ". +Eξ2λειψον τRν φαντασ#αν, στQσον τRν νευροσπαστ#αν.
περ#γραψον τ7 $νεστkς το* χρ<νου. γν\ρισον τ7 συµβαSνον g
σο' g @λλ]ω. δ#ελε κα' µGρισον τ7 Cποκε#µενον εJς τ7 αJτιOδες κα'
Cλικ<ν. $νν<ησον τRν $σχ2την |ραν. τ7 $κε#ν]ω sµαρτηθ8ν $κεS
κατ2λιπε, >που f sµαρτ#α CπGστη.
λ". Συµπαρεκτε#νειν τRν ν<ησιν τοSς λεγοµGνοις. εJσδPεσθαι
τ7ν νο*ν εJς τA γιν<µενα κα' ποιο*ντα.
λα". Φα#δρυνον σεαυτ7ν sπλ<τητι κα' αJδοS κα' τiQ πρ7ς τ7 VνA
µGσον VρετQς κα' κακ#ας Vδιαφορ#qα. φ#λησον τ7 Vνθρ\πινον γG-
νος. VκολοPθησον θε]O. $κεSνος µGν φησιν, >τι «π2ντα νοµιστ#,
†$τεiQ δ8 µ<να† τA στοιχεSα». VρκεS δ8 µεµνQσθαι, >τι τA π2ντα νο-
µιστ' ,χει. jδη λ#αν Mλ#γα.†
λβ". Περ' θαν2τουI g σκεδασµ<ς, εJ @τοµοιI g <εJ> aνωσις, jτοι
σβGσις g µετ2στασις.
λγ". Περ' π<νουI “τ7 µ8ν Vφ<ρητον $ξ2γειI τ7 δ8 χρον#ζον, φο-
ρητ<νI” κα' f δι2νοια τRν [αυτQς γαλDνην κατA Vπ<ληψιν διατη-
ρεS, κα' οB χεSρον τ7 fγεµονικ7ν γGγονεν. τA δ8 κακοPµενα µGρη
Cπ7 το* π<νου, εY τι δPναται, περ' αBτο* Vποφην2σθω.
λδ". Περ' δ<ξηςI Yδε τAς διανο#ας αBτOν, οrαι, κα' οrα µ8ν φεP-
γουσαι, οrα δ8 δι\κουσαι. κα' >τι, Zς αF θSνες @λλαι $π’ @λλαις
$πιφοροPµεναι κρPπτουσι τAς προτGρας, ο{τως $ν τ]O β#]ω τA πρ<-
τερα Cπ7 τOν $πενεχθGντων τ2χιστα $καλPφθη.
λε". [Πλατωνικ<ν.] “€Hι ο`ν Cπ2ρχει διανο#qα µεγαλοπρGπεια
160
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
κθ. Mετρ"ασε τ?ν ;χαλ"νωτη σκ1ψιL mρ1µησε τ5 νε8ρα σου.
Προσδι*ρισε ;κριβIς τ* παρ*νL συνειδητοπο"ησε 6,τι συµβα"νει
σJ Oσ1να Z στ*ν \λλον. ∆ια"ρεσε κα" χNρισε α(τ* πο- Oξετ5ζεις σ1
αWτ"α κα" σ1 ^λη. Σκ1ψου τ?ν τελευτα"α στιγµ? τ* λ5θος πο- Fγινε
;π* κ5ποιον, περι*ρισ1 το στ* σηµεPο πο- Fγινε.
λ. N5 προσπαθTς ν5 εWσχωρTς µ1 τ*ν νο8 σου στ5 λεγ*µενα.
N5 OρευνDς διεξοδικ5 α(τ5 πο- γ"νονται κα" OκεPνα πο- τ5 δηµι-
ουργο8ν.
λα. Λ5µπρυνε τ*ν cαυτ* σου µ1 τ?ν hπλ*τητα κα" τ*ν σεβα-
σµ* κα" µ1 τ?ν ;διαφορ"α γι5 OκεPνα πο- βρ"σκονται ;ν5µεσα
στ?ν ;ρετ? κα" τ?ν κακ"α. JAγ5πησε τ* ;νθρNπινο γ1νος. JAκο-
λο-θησε τ*ν Θε*. K5ποιος ε$πε36 6τι 6λα Qπ5ρχουν κατ5 φαντα-
σ"α, στ?ν πραγµατικ*τητα µ*νο τ5 στοιχεPα. E$ναι ;ρκετ* ν5 σκ1-
πτεσαι 6τι τ5 π5ντα ε$ναι 6πως νοµ"ζοµε. TNρα ;ρκο8ν α(τ5 τ5
πολ- λ"γα.
λβ. Περ" θαν5τουL O5ν ε=µαστε \τοµα, ε$ναι διαχωρισµ*ς, O5ν
ε=µαστε κ5τι cνιαPο, ε$ναι Z ;φανισµ*ς Z µεταβολ?.
λγ. Γι5 τ*ν π*νοL V µ1ν ;φ*ρητος µDς βγ5ζει ;π* τ?ν ζω?, V µα-
κροχρ*νιος Qποφ1ρεταιL κα" B ψυχ? τ*τε διατηρεP τ?ν γαλ?νη της,
;φο8 τ?ν ξαναβρT, κα" τ* πνε8µα δ1ν γ"νεται χειρ*τερο. T5 µ1ρη
πο- ταλαιπωρο8νται ;π* τ*ν π*νο, \ς πο8ν τ?ν γνNµη τους γιJ
α(τ*ν.
λδ. EOσον ;φορD στ?ν δ*ξαL κο"ταζε τ?ν σκ1ψι α(τIν πο- τ?ν
OπιδιNκουν ν5 δTς τ" λογTς ε$ναι, τ" ;ποφε-γει κα" τ" OπιδιNκει. Kα"
6τι,6πως οC θPνες τTς \µµου συσσωρε-ονται B µ"α Oπ5νω στ?ν \λλη
κα" καλ-πτουν τ"ς προηγο-µενες, κατ5 τ*ν =διο τρ*πο στ?ν ζω? τ5
προηγο-µενα πολ- γρ?γορα καλ-πτονται ;π* τ5 cπ*µενα.37
λε. (Πλατωνικ*ν) nAραγε πιστε-εις 6τι νοµ"ζει τ?ν ;νθρNπινη
36. Π2ντα νοµιστ#, $τεiQ δ8 µ<να τA στοιχεSα (Sρθ*τερη γραφ?) V Λ*γος το8 ∆ηµο-
κρ"του.
37. Πλ5τωνος Πολιτε#α.
161
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κα' θεωρ#α παντ7ς µ8ν χρ<νου, π2σης δ8 οBσ#ας, ρα οYει τοPτ]ω,
µGγα τι δοκεSν ε5ναι τ7ν Vνθρ\πινον β#ον; VδPνατον, o δ+ >ς.
οBκο*ν κα' θ2νατον οB δειν<ν τι fγDσεται c τοιο*τος; pκιστ2 γε”.
λm". [+Aντισθενικ<ν.] “Bασιλικ7ν µ8ν ε` πρ2ττειν, κακOς δ8
VκοPειν.”
λξ". AJσχρ<ν $στι τ7 µ8ν πρ<σωπον CπDκοον ε5ναι κα' σχηµατ#-
ζεσθαι κα' κατακοσµεSσθαι, Zς κελεPει f δι2νοια, αBτRν δ+ Cφ’
[αυτQς µR σχηµατ#ζεσθαι κα' κατακοσµεSσθαι.
λη". “TοSς πρ2γµασιν γAρ οBχ' θυµο*σθαι χρε\νI µGλει γAρ
αBτοSς οBδGν.”
λθ". “ +Aθαν2τοις τε θεοSς κα# fµSν χ2ρµατα δο#ης.”
µ". “B#ον θερ#ζειν, |στε κ2ρπιµον στ2χυν, κα' τ7ν µ8ν ε5ναι, τ7ν
δ8 µD.”
µα" . “EJ δ+ ‚µελDθην $κ θεOν κα' παSδ’ $µ\, ,χει λ<γον κα'
το*το.”
µβ". “T7 γAρ ε` µετ+ $µο* κα' τ7 δ#καιον.”
µγ". “MR συνεπιθρηνεSν, µR σφPζειν.”
µδ". [Πλατωνικ2] “+Eγk δ8 τοPτ]ω δ#καιον lν λ<γον Vντε#ποιµιI
>τι οB καλOς λGγεις, E @νθρωπε, εJ οYει δεSν κ#νδυνον Cπολογ#ζε-
σθαι το* ζQν g τεθν2ναι @νδρα, >του τι κα' σµικρ7ν ~φελοςI Vλλ+
οBκ $κεSνο µ<νον σκοπεSν, >ταν πρ2ττiη, π<τερον δ#καια g @δικα
πρ2ττει κα' Vνδρ7ς Vγαθο* <,ργα> g κακο*.”
µε". “O{τω γAρ ,χει, E @νδρες +AθηναSοι, τiQ Vληθε#qαI οƒ @ν τις
αCτ7ν τ2ξiη fγησ2µενος βGλτιστον ε5ναι g Cπ+ @ρχοντος ταχθiQ,
162
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
ζω? σπουδαPο πρDγµα, α(τ*ς εWς το8 Vπο"ου τ?ν σκ1ψι Qπ5ρχει
µεγαλοπρεπ?ς Wδ1α γι5 τ*ν χρ*νο κα" τ?ν ο(σ"α τIν πραγµ5των;
JAδ-νατον, ε$πε α(τ*ς. aEποµ1νως κα" τ*ν θ5νατο δ1ν θ5 τ*ν θε-
ωρ?ση φοβερ* α(τ*ς; Kαθ*λου β1βαια.
λς. (JAντισθενικ*ν) ΓνNρισµα το8 βασιλ1ως ε$ναι ν5 ε(εργετT
κα" ν5 κακολογTται.
λζ. E$ναι ντροπ? τ* µ1ν πρ*σωπο ν5 Qπακο-η, ν5 διαµορφN-
νεται κα" ν5 καλλωπ"ζεται 6πως διατ5ζει τ* πνε8µα, B =δια 6µως
µ*νη της ν5 µ? πα"ρνη lρισµ1νη µορφ? κα" ν5 µ? Sµορφα"νη.
λη. ∆1ν ε$ναι ;ν5γκη ν5 Sργ"ζεται κανε"ς γι5 τ5 πρ5γµαταL
δι*τι δ1ν τ5 µ1λει γι5 τ"ποτε.38
λθ. «Kα" εWς το-ς ;θ5νατους θεο-ς κα" εWς OµDς ε=θε ν5 δ"νης
χαρ5».
µ. «N5 θερ"ζης τ?ν ζω? σ5ν jριµο στ5χυ»39.
µα. «JE5ν µ1 παραµ1λησαν οC θεο" Oµ1να κα"40 τ5 παιδι5 µου
κ5ποιος λ*γος Qπ5ρχει γιJ α(τ*».
µβ. «M1 τ* µ1ρος µου ε$ναι τ* Sρθ* κα" δ"καιο».
µγ. «N5 µ? θρηνTς µαζ" µ1 το-ς \λλους γι5 κ5τι µ?τε ν5 παρα-
φ1ρεσαι».
µδ. «JEγN 6µως σJ α(τ*ν θ5 ;ντιτ5ξω δ"καιο41 λ*γο. ∆1ν τ5 λ1ς
σωστ5, e \νθρωπε, O5ν νοµ"ζης 6τι πρ1πει ν5 Qπολογ"ζη τ*ν κ"ν-
δυνο τTς ζωTς Z το8 θαν5του V \νδρας πο- Fχει κα" Oλ5χιστη
;ξ"αL κα" 6τι δ1ν πρ1πει ν5 Oξετ5ζη µ*νον OκεPνο 6ταν OνεργT,
δηλ. O5ν OνεργT δ"καια Z \δικα κα" O5ν α(τ* πο- κ5νει ε$ναι
Fργον ;γαθο8 Z κακο8 ;νθρNπου.
µε. ∆ι*τι Fτσι Fχει µ5 τ?ν ;λ?θεια, e \νδρες42 JAθηναPοι, τ*
πρDγµαL 6που δηλαδ? κανε"ς θ5 τ5ξη τ*ν cαυτ* του, Oπειδ? π"-
38. E(ριπ"δης.
39. E(ριπ"δης.
40. E(ριπ"δης.
41. +Aπολογ#α Σωκρ2τους.
42. +Aπολογ#α Σωκρ2τους.
163
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
$ντα*θα <δεS>, Zς $µο' δοκεS, µGνοντα κινδυνεPειν, µηδ8ν Cπολο-
γιζ<µενον µDτε θ2νατον µDτε @λλο µηδ8ν πρ7 το* αJσχρο*.”
µm". “ +A λλ’, v µακ2ριε, >ρα, µR @λλο τι τ7 γενναSον κα' τ7
Vγαθ7ν g τ7 σ\ζειν τε κα' σ\ζεσθαιI µR γAρ το*το µGν, τ7 ζQν
cποσονδR χρ<νον, τ<ν γε Zς VληθOς @νδρα, $ατGον $στ#, κα' οB
φιλοψυχητGον, Vλλ+ $πιτρGψαντα περ' τοPτων τ]O θε]O κα' πιστεP-
σαντα ταSς γυναιξ#ν, >τι tτRν εFµαρµGνην οBδ+ lν εrς $κφPγοι,+ τ7
$π' τοPτ]ω σκεπτGον, τ#να lν τρ<πον το*τον, /ν µGλλει χρ<νον
βιOναι, Zς @ριστα βι]\η.”
µζ". ΠερισκοπεSν @στρων δρ<µους |σπερ συµπεριθGονταI κα'
τAς τOν στοιχε#ων εJς @λληλα µεταβολAς συνεχOς $ννοεSνI Vπο-
καθα#ρουσι γAρ αF τοPτων φαντασ#αι τ7ν uPπον το* χαµα' β#ου.
µη". Kαλ7ν τ7 το* Πλ2τωνος. κα' δR περ' Vνθρ\πων τοdς λ<-
γους ποιοPµενον $πισκοπεSν δεS κα' τA $π#γεια, |σπερ ποθ8ν
@νωθεν, κατA VγGλας, στρατεPµατα, γε\ργια, γ2µους, διαλPσεις,
γενGσεις, θαν2τους, δικαστηρ#ων θ<ρυβον, $ρDµους χ\ρας, βαρ-
β2ρων ,θνη ποικ#λα, [ορτ2ς, θρDνους, Vγορ2ς, τ7 παµµιγ8ς κα'
τ7 $κ τOν $ναντ#ων συγκοσµοPµενον.
µθ". TA προγεγον<τα VναθεωρεSν, τAς τοσαPτας τOν fγεµο-
νιOν µεταβολ2ς. ,ξεστι κα' τA $σ<µενα προεφορeν. cµοειδQ γAρ
π2ντως ,σται, κα' οBχ οr<ν τε $κβQναι το* uυθµο* τOν ν*ν γινο-
164
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
στεψε 6τι ε$ναι \ριστη α(τ? B θ1σις, Z 6που θ5 ταχθT ;π* το-ς
\ρχοντες, OδI πρ1πει, 6πως νοµ"ζω, ν5 µ1νη κα" ν5 διακινδυνε-η
χωρ"ς ν5 Qπολογ"ζη µ?τε τ*ν θ5νατο µ?τε τ"ποτε \λλο Oµπρ*ς εWς
τ* αWσχρ*ν.
µo. «JAλλJ e φ"λε, µ?πως B γενναι*τητα κα"43 B ;ρετ? ε$ναι κ5τι
\λλο ;π* τ* ν5 σNζης κα" ν5 σNζεσαιL κο"ταξε µ?πως α(τ*, τ* ν5
ζT 6σο τ* δυνατ*ν περισσ*τερο χρ*νο, V πραγµατικ*ς β1βαια
\νδρας πρ1πει ν5 τ* ;φ?ση κατ5 µ1ρος κα" ν5 µ? ;γαπD τ?ν ζω?
του, ;λλ5 ν5 τ?ν Oµπιστε-εται στο-ς θεο-ς κα" ν5 πιστε-η σJ α(τ*
πο- λ1νε οC γυναPκες, 6τι τ?ν µοPρα κανε"ς δ1ν θ5 µπορο8σε ν5 ξε-
φ-γη κα" ν5 σκ1πτεται ;κ*µη µ1 ποι* τρ*πο τ*ν χρ*νο, πο- πρ*-
κειται ν5 ζ?ση, θ5 µπορο8σε ν5 ζ?ση κατ5 τρ*πο \ριστο».
µζ. N5 Oξετ5ζης µ1 προσοχ? τ"ς κιν?σεις τIν \στρων σ5ν ν5
κινTσαι περιστροφικ5 µαζ" τουςL κα" ν5 σκ1πτεσαι χωρ"ς διακο-
π? τ"ς µεταβολ1ς ;π* τ* _να στοιχεPο στ* \λλο. ∆ι*τι B Oνασχ*λη-
σις µ1 α(τ5 τ5 θ1µατα ;ποµακρ-νει τ?ν ρυπαρ*τητα τTς τα-
πεινTς ζωTς.
µη. E$ναι lραPος V λ*γος το8 Πλ5τωνος:
«Kα" µ5λιστα 6ταν πρ*κειται ν5 ;σχοληθTς µ1 το-ς ;νθρN-
πους (συζ?τησις) πρ1πει ν5 OπιθεωρTς, σ5ν ν5 βρ"σκεσαι κ5που
ψηλ5, κα" τ5 Oπ"γεια, τ5 κοπ5δια, τ5 στρατε-µατα, τ"ς γεωργικ1ς
;πασχολ?σεις, το-ς γ5µους, τ"ς διαλ-σεις, τ"ς γενν?σεις, το-ς θα-
ν5τους, τ*ν θ*ρυβο τIν δικαστηρ"ων τ"ς Oρηµωµ1νες χIρες, τ5
ποικ"λα Fθνη τIν βαρβ5ρων, τ"ς cορτ1ς, το-ς θρ?νους, τ"ς συνελε--
σεις, 6λο α(τ* τ* σ-νολο πο- γ"νεται κ*σµος ;π* τ"ς ;ντιθ1σεις.
µθ. N5 Oπανεξετ5σης 6σα Fχουν προηγηθT, τ"ς \πειρες µετα-
βολ1ς τIν πολιτευµ5των. Θ5 µπορTς Fτσι ν5 προβλ1πης 6σα
πρ*κειται ν5 γ"νουν. ∆ι*τι Vπωσδ?ποτε θ5 ε$ναι VµοειδT κα" δ1ν
ε$ναι δυνατ*ν ν5 ξεφ-γουν ;π* τ*ν ρυθµ* α(τIν πο- γ"νονται
43. Πλ5τωνος Γοργ#ας.
165
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µGνωνI >θεν κα' Yσον τ7 τεσσαρ2κοντα ,τεσιν FστορQσαι τ7ν
Vνθρ\πινον β#ον τ]O $π' ,τη µPρια. τ# γAρ πλGον ~ψει;
ν". “Kα' τA µ8ν $κ γQς
φPντ+ εJς γαSαν, τA δ+ Vπ’ αJθερ#ου
βλαστ<ντα γονQς εJς οBρ2νιον
π<λον oλθε π2λινI”
g το*το δι2λυσις τOν $ν ταSς Vτ<µοις VντεµπλοκOν κα' τοι-
ο*τ<ς τις σκορπισµ7ς τOν VπαθOν στοιχε#ων.
να". Kα'
“Σ#τοισι κα' ποτοSσι κα' µαγεPµασι
παρεκτρGποντες Mχετ<ν, |στε µR θανεSν.”
2 “Θε<θεν δ8 πνGοντ+ ο`ρον Vν2γκη
τλQναι καµ2τοις VνοδPρτοις.”
νβ". “Kαββαλικ\τερος,” Vλλ+ οBχ' κοινωνικ\τερος οBδ8 αJδη-
µονGστερος οBδ+ εBτακτ<τερος $π' τοSς συµβα#νουσιν οBδ8 εBµε-
νGστερος πρ7ς τA τOν πλησ#ον παρορ2µατα.
νγ". nOπου ,ργον $πιτελεSσθαι δPναται κατA τ7ν κοιν7ν θεοSς
κα' Vνθρ\ποις λ<γον, $κεS οBδ8ν δειν<νI >που γAρ †φελε#ας τυ-
χεSν ,ξεστι διA τQς εBοδοPσης κα' κατA τRν κατασκευRν προϊοP-
σης $νεργε#ας, $κεS οBδεµ#αν βλ2βην CφορατGον.
νδ". Πανταχο* κα' διηνεκOς $π# σο# $στι κα' τiQ παροPσiη συµ-
β2σει θεοσεβOς εBαρεστεSν, κα' τοSς παρο*σιν Vνθρ\ποις κατA
δικαιοσPνην προσφGρεσθαι, κα' τiQ παροPσiη φαντασ#qα $µφιλοτε-
χνεSν, }να µD τι Vκατ2ληπτον παρεισρυiQ.
νε". MR περιβλGπου Vλλ<τρια fγεµονικ2, Vλλ’ $κεS βλGπε κατ’
εBθP, $π' τ# σε f φPσις cδηγεS, p τε το* >λου διA τOν συµβαιν<ντων
σοι κα' f σR διA τOν πρακτGων Cπ7 σο*I πρακτGον δ8 [κ2στ]ω τ7
[ξQς τiQ κατασκευiQI κατεσκεPασται δ8 τA µ8ν λοιπA τOν λογικOν
44. JAναξαγ*ρας.
45. E(ριπ"δου tIκGτιδες.
166
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
τNρα. aEποµ1νως ε$ναι τ* =διο τ* ν5 Cστορ?σης τ?ν ;νθρNπινη
ζω? γι5 σαρ5ντα χρ*νια µ1 τ?ν Oξιστ*ρησι δ1κα χιλι5δων χρ*-
νων. Πρ5γµατι τ" περισσ*τερο θ5 δTς;
ν. Kα" 6σα Oφ-τρωσαν ;π* τ?ν γT εWς τ?ν 44 γT κα" 6σα ;π*
ο(ρ5νια γ1ννα Oπ?γασαν εWς τ*ν ο(ρ5νιο π*λο Oπιστρ1φουν. dH
το8το ε$ναι δι5λυσις τTς ;µοιβα"ας OσωτερικTς συνοχTς τIν ;τ*-
µων κα" διασκορπισµ*ς τIν ;φθ5ρτων στοιχε"ων.
να. Kα" προσπαθο8ν µ1 φαγητ5 κα" ποτ545 κα" µαγγανεPες ν5
;λλ5ξουν δρ*µο, γι5 ν5 µ? πεθ5νουν.
T*ν \νεµο πο- πν1ει ;π* τ*ν θε* ε$ναι ;ν5γκη ν5 τ*ν Qποµ1-
νης µ1 π*νο πο- δ1ν συνοδε-εται ;π* κλ5µατα.
νβ. MπορεP κ5ποιος ν5 ε$ναι καλ-τερος παλαιστ?ς ;π* µ1να,
;λλ5 δ1ν ε$ναι οkτε περισσ*τερο κοινωνικ*ς οkτε πι* ε(σεβ?ς
οkτε πι* Zρεµος γιJ α(τ5 πο- συµβα"νουν οkτε Oπιεικ1στερος
πρ*ς τ5 λ5θη τIν συνανθρNπων του.
νγ. EOπου µπορεP ν5 γ"νη _να Fργο σ-µφωνα µ1 τ*ν κοιν* εWς
το-ς θεο-ς κα" το-ς ;νθρNπους λ*γο, OκεP δ1ν Qπ5ρχει τ"ποτε τ*
φοβερ*L δι*τι 6που ε$ναι δυνατ*ν ν5 pφεληθTς µ’ _να Fργο πο-
προχωρεP κα" συντελεPται σ-µφωνα µ1 τ*ν προορισµ* σου, OκεP
δ1ν πρ1πει ν5 Qποψι5ζεσαι τ"ποτε τ* Oπιζ?µιο.
νδ. JEξαρτDται ;π* σ1να ν5 ε$σαι παντο8 κα" π5ντοτε ε(χαρι-
στηµ1νος κατ5 τρ*πο θεοσεβT µJ OκεPνα πο- σο8 παρουσι5ζονται
κα" ν5 φ1ρεσαι µ1 δικαιοσ-νη πρ*ς το-ς ;νθρNπους πο- συνα-
ντDς κα" ν5 OρευνDς µ1 τ?ν δ-ναµι τTς σκ1ψεως πο- διαθ1της γι5
ν5 µ? σο8 διαφ-γη κ5τι χωρ"ς ν5 τ* καταλ5βης.
νε. M? παρακολουθTς τ"ς ξ1νες ψυχ1ς, ;λλ5 βλ1πε κατJ
ε(θεPαν OκεP πο- σ1 κατευθ-νει B φ-σις κα" B φ-σις το8 6λου µ1
6σα σο8 στ1λλει κα" B φ-σις σου µ1 6σα σο8 Qποδεικν-ει 6τι πρ1-
πει ν5 κ5νης. Πρ1πει ν5 κ5νη V καθ1νας 6,τι ε$ναι σ-µφωνο µ1
τ*ν προορισµ* µας. dEχουν δηµιουργηθT τ5 µ1ν \λλα χ5ριν τIν
λογικIν, 6πως ;κριβIς κα" γι5 κ5θε \λλη περ"πτωσι τ5 κατNτε-
ρα γι5 τ5 ;νNτερα, κα" τ5 λογικ5 τ* _να χ5ριν το8 \λλου. JEκεPνο
167
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
aνεκεν, |σπερ κα' $π' παντ7ς @λλου τA χε#ρω τOν κρειττ<νων
aνεκεν, τA δ8 λογικA VλλDλων aνεκεν.
2 T7 µ8ν ο`ν προηγοPµενον $ν τiQ το* Vνθρ\που κατασκευiQ τ7
κοινωνικ<ν $στιI δεPτερον δ8 τ7 VνGνδοτον πρ7ς τAς σωµατικAς
πε#σειςI λογικQς γAρ κα' νοερeς κινDσεως Yδιον περιορ#ζειν
[αυτRν κα' µDποτε fττeσθαι µDτε αJσθητικQς µDτε cρµητικQς κι-
νDσεωςI ζ]ω\δεις γAρ [κ2τεραιI f δ8 νοερA $θGλει πρωτιστεPειν
κα' µR κατακρατεSσθαι Cπ+ $κε#νων. δικα#ως γεI πGφυκε γAρ χρη-
στικR πeσιν $κε#νοις. τρ#τον $ν τiQ λογικiQ κατασκευiQ τ7 Vπρ<πτω-
τον κα' Vνεξαπ2τητονI τοPτων ο`ν $χ<µενον τ7 fγεµονικ7ν
εBθεSαν περαινGτωI κα' ,χει τA [αυτο*.
νm". tΩς Vποτεθνηκ<τα δεS, κα' µGχρι ν*ν βεβιωκ<τα, τ7 λοιπ7ν
$κ το* περι<ντος ζQσαι κατA τRν φPσιν.
νζ". M<νον φιλεSν τ7 [αυτ]O συµβαSνον κα' συγκλωθ<µενον. τ#
γAρ sρµοδι\τερον;
νη". +Eφ+ [κ2στου συµβ2µατος $κε#νους πρ7 Mµµ2των ,χειν, οrς
τA αBτA συνGβαινεν, ,πειτα jχθοντο, $ξεν#ζοντο, $µGµφοντοI ν*ν
ο`ν $κεSνοι πο*; οBδαµο*I τ# ο`ν; κα' σd θGλεις cµο#ως; οBχ' δ8
τAς µ8ν Vλλοτρ#ας τροπAς καταλιπεSν τοSς τρGπουσι κα' τρεποµG-
νοις; αBτ7ς δ8 περ' τ7 πOς χρQσθαι αBτοSς >λος γ#νεσθαι; χρDσiη
γAρ καλOς, κα' {λη σου ,σταιI µ<νον πρ<σεχε κα' θGλε σεαυτ]O
καλ7ς ε5ναι $π' παντ<ς, οƒ πρ2σσειςI κα' µGµνησο† <$π’> VµφοτG-
ρων, >τι κα' δι2φορον† $φ+ οƒ f πρeξις.
νθ". zEνδον σκGπε. ,νδον f πηγR το* Vγαθο* κα' Vε' VναβλPειν
δυναµGνη, $Aν Vε' σκ2πτηςI
ξ". ∆εS κα' τ7 σOµα πεπηγGναι κα' µR διερρSφθαι µDτε $ν κινD-
σει µDτε $ν σχGσει. οrον γ2ρ τι $π' το* προσ\που παρGχεται f δι2-
νοια, συνετ7ν αBτ7 κα' εhσχηµον συντηρο*σα, τοιο*το κα' $π'
168
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
πο- κατ1χει τ?ν πρNτη θ1σι στ?ν ;νθρNπινη φ-σι ε$ναι B κοινω-
νικ*της.
JAκολουθεP Fπειτα B δ-ναµις ν5 µ? QποχωρT V \νθρωπος στ"ς
σωµατικ1ς πι1σεις. E$ναι γνNρισµα Qπε-θυνης κα" λογικTς φ-σε-
ως ν5 περιορ"ζη τ*ν cαυτ* της κα" ν5 µ? νικι1ται ποτ1 µ?τε ;π* τ5
αWσθ?µατα µ?τε ;π* τ"ς Vρµ1ς, δι*τι κα" τ5 δ-ο ε$ναι ζωNδη.
aH λογικ? 6µως φ-σις θ1λει ν5 Qπερ1χη κα" ν5 µ? Oξουσι5ζε-
ται ;π* OκεPνα. ∆ικα"ως β1βαιαL \λλωστε ;π* τ?ν φ-σι της ε$ναι
Cκαν? ν5 Oξουσι5ζη 6λα OκεPνα κα" τρ"τον B δ-ναµις, πο- πηγ5ζει
;π* τ?ν λογικ? του Qπ*στασι, ν5 µ? κ5νη λ5θη κα" ν5 µ? µπο-
ρο8ν ν5 τ*ν Oξαπατ?σουν.
N5 στηρ"ζεται σJ α(τ? λοιπ*ν κα" ν5 προχωρT κατευθεPαν κα"
τ*τε ν5 OκτελεP τ* Fργο της.
νς. Σ5ν ν5 Fχης πεθ5νει πλ1ον, σ5ν ν5 Fχης ζ?σει µ1χρι σ?µε-
ρα. Πρ1πει ν5 ζ?σης µ1ρος τTς ζωTς σου σ-µφωνα µ1 τ?ν φ-σι.
νζ. N5 ;γαπDς µ*νο OκεPνο πο- σο8 συµβα"νει κα" Fχει συνδ1-
σει µ1 σ1να B µοPρα.
Γιατ" τ" ε$ναι καλ-τερο;
νη. Γι5 6,τι σο8 συµβα"νει ν5 φ1ρνης στ*ν νο8 σου Oκε"νους
στο-ς Vπο"ους συν1βαιναν τ5 =δια κα" οC VποPοι Qπ1φεραν, ;πο-
ρο8σαν, κατηγορο8σαν. TNρα 6µως πο8 ε$ναι OκεPνοι; T" λοιπ*ν
κα" σ- τ* =διο OπιθυµεPς; ∆1ν θ5 ;φ?σης τ"ς ξ1νες περιπ1τειες σJ
α(το-ς πο- τ"ς προκαλο8ν Z τ"ς δ1χονται; Σ- 6µως δ1ν θ5 προ-
σπαθ?σης ν5 OπωφεληθTς ;πJ 6λα α(τ5; MπορεPς β1βαια ν5 Oπω-
φεληθTςL κα" θ5 ε$ναι γι5 σ1να παραδε"γµαταL µ*νον ν5 προσ1-
χης κα" ν5 OπιδιNκης γι5 τ*ν cαυτ* σου ν5 ε$σαι καλ*ς σ1 6λα 6σα
κ5νειςL κα" σκ1ψου κα" τ5 δ-ο. T" µπορεP ν5 ε$ναι καλ-τερο;
νθ. M1σα σου βλ1πεL µ1σα βρ"σκεται B πηγ? το8 ;γαθο8 κα"
µπορεP ;κατ5παυστα ν5 ;ναβλ-ζη, O5ν ;κατ5παυστα σκ5βης.
ξ. Πρ1πει κα" τ* σIµα ν5 ε$ναι στ1ρεο κα" ν5 µ? παρασ-ρεται
µ?τε 6ταν OνεργT µ?τε 6ταν ;ναπα-εται, 6πως δηλαδ? B ψυχ?
Oµφαν"ζει κα" διατηρεP τ* πρ*σωπο συνετ* κα" lραPο, κατ5 τ*ν
169
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
>λου το* σ\µατος VπαιτητGον. π2ντα δ8 τα*τα σdν τ]O Vνεπιτη-
δεPτ]ω φυλακτGα.
ξα". tH βιωτικR τiQ παλαιστικiQ cµοιοτGρα jπερ τiQ MρχηστικiQ
κατA τ7 πρ7ς τA $µπ#πτοντα κα' οB προεγνωσµGνα aτοιµος κα'
Vπτkς [στ2ναι.
ξβ". ΣυνεχOς $φιστ2ναι, τ#νες εJσ'ν οƒτοι, Cφ’ Eν µαρτυρεSσθαι
θGλεις, κα' τ#να fγεµονικA ,χουσιν. οhτε γAρ µGµψiη τοSς Vκου-
σ#ως πτα#ουσιν, οhτε $πιµαρτυρDσεως δεDσiη, $µβλGπων εJς τAς
πηγAς τQς CπολDψεως κα' cρµQς αBτOν.
ξγ". “Πeσα ψυχD,” φησ#ν, “@κουσα στGρεται Vληθε#αςI” ο{τως
ο`ν κα' δικαιοσPνης κα' σωφροσPνης κα' εBµενε#ας κα' παντ7ς
το* τοιοPτου. Vναγκαι<τατον δ8 τ7 διηνεκOς τοPτου µεµνQσθαιI
,σiη γAρ π2ντας πρqα<τερος.
ξδ". +Eπ' µ8ν παντ7ς π<νου πρ<χειρον ,στω, >τι οBκ αJσχρ<ν,
οBδ8 τRν δι2νοιαν τRν κυβερνOσαν χε#ρω ποιεSI οhτε γAρ καθ7
λογικD $στιν οhτε καθ7 κοινωνικR διαφθε#ρει αBτDνI $π' µGντοι
τOν πλε#στων π<νων κα' τ7 το* +EπικοPρου σοι βοηθε#τω, >τι
“οhτε Vφ<ρητον οhτε αJ\νιον,” $Aν τOν >ρων µνηµονεPiης κα' µR
προσδοξ2ζiης. κVκε#νου δ8 µGµνησο, >τι πολλ2, π<ν]ω τA αBτA
~ντα, λανθ2νει δυσχεραιν<µεναI οrον τ7 νυστ2ζειν κα' τ7 καυµα-
τ#ζεσθαι κα' τ7 VνορεκτεSνI >ταν ο`ν τινι τοPτων δυσαρεστiQς, λG-
γε [αυτ]O >τι π<ν]ω $νδ#δως.
ξε". nOρα, µDποτG <τι> τοιο*τον π2θiης πρ7ς τοdς Vπανθρ\-
πους, οrον οF <Vπ> 2νθρωποι πρ7ς τοdς Vνθρ\πους.
ξm" . Π<θεν Yσµεν, εJ µR TηλαPγης Σωκρ2τους τRν δι2θεσιν
κρε#σσων oν; οB γAρ VρκεS, εJ Σωκρ2της $νδοξ<τερον VπGθανε
170
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
=διο τρ*πο ν5 φροντ"ζης κα" γι5 Vλ*κληρο τ* σIµα. EOλα α(τ5 ν5
τ5 OπιδιNκης χωρ"ς Oπιτ?δευσι.
ξα. aH τ1χνη τTς ζωTς µοι5ζει περισσ*τερο µ1 τ?ν τ1χνη τTς
π5λης παρ5 µ1 τ?ν τ1χνη το8 χορο8, δι*τι V \νθρωπος µJ α(τ?
;ντιµετωπ"ζει µ1 cτοιµ*τητα κα" θ5ρρος 6σα ;ν1λπιστα συµβα"-
νουν κα" Rχι 6σα ε$ναι γνωστ5 Oκ τIν προτ1ρων.
ξβ. ΣυνεχIς ν5 σκ1πτεσαι ποιο" ε$ναι α(το" ;π* το-ς Vπο"ους
OπιθυµεPς ν5 συζητTσαι κα" ποι5 δ-ναµι σκ1ψεως Fχουν. Kα" τ*τε
οkτε θ5 κατηγορTς Oκε"νους πο- χωρ"ς ν5 τ* θ1λουν π1φτουν σ1
σφ5λµατα οkτε τ?ν Oπιβρ5βευσ" τους θ5 χρει5ζεσαι, 6ταν OρευνDς
;π* πο8 πηγ5ζουν οC κρ"σεις κα" τ5 αWσθ?µατα α(τIν.
ξγ. K5θε ψυχ?, λ1γει, χωρ"ς ν5 τ* θ1λη, χ5νει τ?ν ;λ?θεια.
dEτσι λοιπ*ν χ5νει κα" τ?ν ;λ?θεια κα" τ?ν δικαιοσ-νη κα" τ?ν
σωφροσ-νη κα" τ?ν ε(γ1νεια κα" 6λα τ5 σχετικ5. E$ναι πολ- µε-
γ5λη ;ν5γκη ν5 τ* σκ1πτεσαι διαρκIς α(τ*. Θ5 ε$σαι Vπωσδ?-
ποτε πρ*ς 6λους καλ-τερος.
ξδ. aΩς πρ*ς τ*ν π*νο, τ*ν κ5θε π*νο, ν5 σκ1πτεσαι ;µ1σως τ*
cξTςL 6τι δ1ν ε$ναι αWσχρ*ς οkτε τ?ν δι5νοια πο- κυβερνD τ?ν κ5νει
χειρ*τερη.∆1ν τTς καταστρ1φει οkτε τ?ν δ-ναµι ν5 σκ1πτεται οkτε
τ?ν κοινωνικ*τητα. Γι5 τ?ν ;ντιµετNπισι τIν περισσοτ1ρων π*-
νων θ5 σ1 βοηθ?ση V λ*γος το8 JEπικο-ρουL δι*τι δ1ν ε$ναι (V π*-
νος) ;φ*ρητος οkτε αWNνιος, O5ν ξ1ρης τ5 6ρι5 του κα" δ1ν τ*ν µε-
γαλοποιεPςL κα" OκεPνο ν5 µ? λησµονTςL 6τι πολλ5 πο- µοι5ζουν µ1
τ*ν π*νο µDς Oνοχλο8ν χωρ"ς ν5 τ* πα"ρνωµε ε=δησι, 6πως B ν-στα
κα" V πυρετ*ς κα" B ;νορεξ"α. EOταν λοιπ*ν ;γανακτTς γι5 κ5τι Oξ
α(τIν, λ1γε στ*ν cαυτ* σου 6τι QποχωρεPς στ*ν π*νο.
ξε. Πρ*σεχε µ?πως πρ*ς το-ς σκληρο-ς ;νθρNπους φερθTς,
6πως OκεPνοι πρ*ς το-ς πραγµατικο-ς ;νθρNπους.
ξς. JAπ* πο8 γνωρ"ζοµε, O5ν V Tηλα-γης46 δ1ν fταν καλ-τερος
στ?ν ψυχ? ;π* τ*ν Σωκρ5τη; ∆ι*τι δ1ν ε$ναι ;ρκετ*, O5ν V Σω-
46. Tηλα-γηςL ;ρχαPος σοφ*ς.
171
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κα' $ντρεχGστερον τοSς σοφισταSς διελGγετο κα' καρτερικ\τερον
$ν τ]O π2γ]ω διενυκτGρευε κα' τ7ν Σαλαµ#νιον κελευσθε'ς @γειν
γεννικ\τερον ,δοξεν VντιβQναι κα' “$ν ταSς cδοSς $βρενθPετοI”
περ' οƒ κα' µ2λιστ’ @ν τις $πιστDσειεν, εYπερ Vληθ8ς ‰νI Vλλ+
$κεSνο δεS σκοπεSν, πο#αν τινA τRν ψυχRν ε5χε Σωκρ2της, κα' εJ
$δPνατο VρκεSσθαι τ] O δ#καιος ε5ναι τA πρ7ς Vνθρ\πους κα'
>σιος τA πρ7ς θεοdς µDτε $κεS πρ7ς τRν κακ#αν VγανακτOν µηδ8
µRν δουλεPων τιν7ς Vγνο#qα µDτε τOν VπονεµοµGνων $κ το* >λου
Zς ξGνον τι δεχ<µενος g Zς Vφ<ρητον CποµGνων µDτε τοSς το*
σαρκιδ#ου π2θεσιν $µπαρGχων συµπαθQ τ7ν νο*ν.
ξζ" . tH φPσις οBχ ο{τως συνεκGρασε τ] O συγκρ#µατι, Zς µR
$φεSσθαι περιορ#ζειν [αυτ7ν κα' τA [αυτο* Cφ’ [αυτ]O ποιεSσθαιI
λ#αν γAρ $νδGχεται θεSον @νδρα γενGσθαι κα' Cπ7 µηδεν7ς γνωρι-
σθQναι. τοPτου µGµνησο Vε#, κα' ,τι $κε#νου, >τι $ν Mλιγ#στοις
κεSται τ7 εBδαιµ<νως βιOσαιI κα' µD, >τι VπDλπισας διαλεκτικ7ς
κα' φυσικ7ς ,σεσθαι, διA το*το Vπογν]Oς κα' $λεPθερος κα' αJδD-
µων κα' κοινωνικ7ς κα' εBπειθRς θε]O.
ξη". +Aβι2στως διαζQσαι $ν πλε#στiη θυµηδ#qα κlν π2ντες κατα-
βοOσιν τινα βοPλονται, κlν τA θηρ#α διασπqe τA µελPδρια το*
περιτεθραµµGνου τοPτου φυρ2µατος. τ# γAρ κωλPει $ν πeσι τοP-
τοις τRν δι2νοιαν σ\ζειν [αυτRν $ν γαλDνiη, κα' κρ#σει [τiQ] περ'
τOν περιεστηκ<των VληθεS, κα' χρDσει τOν CποβεβληµGνων
[το#µi η ; |στε τRν µ8ν κρ#σιν λGγειν τ] O προσπ#πτοντιI “Tο*το
Cπ2ρχει κατ+ οBσ#αν, κlν κατA δ<ξαν VλλοSον φα#νiη,” τRν δ8 χρQ-
σιν λGγειν τ]O Cποπ#πτοντιI “Σ8 $ζDτουν.” Vε' γ2ρ µοι τ7 παρ7ν
172
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
κρ5της π1θανε Oνδοξ*τερα κα" O5ν συζητο8σε µ1 περισσ*τερη
\νεσι µ1 το-ς σοφιστ1ς κα" \ν Fµενε τ?ν ν-χτα στ?ν παγωνι5 µ1
περισσ*τερη Qποµον? κα" O5ν Fδωσε τ?ν Oντ-πωσι 6τι ;ντιστ5-
θηκε µ1 γενναι*τητα, 6ταν Fλαβε Oντολ? ν5 συλλ5βη τ*ν Σαλαµ"-
νιο47, κα" O5ν περπατο8σε µ1 ;λαζονε"α, πρDγµα γι5 τ* VποPο θ5
µπορο8σε κανε"ς ν5 ;µφιβ5λλη, O5ν πρ5γµατι ε$ναι ;λ?θεια,
;λλ5 OκεPνο πρ1πει ν5 Oξετ5ζης, τ" ε=δους ψυχ? ε$χε V Σωκρ5της
κα" O5ν µπορο8σε ν5 ε(χαριστTται Oπειδ? fταν δ"καιος πρ*ς
το-ς ;νθρNπους κα" ε(σεβ?ς πρ*ς το-ς θεο-ς, χωρ"ς ν5 ;γανα-
κτT γι5 τ?ν κακ"α κα" χωρ"ς ν5 ε$ναι δο8λος κανεν*ς, χωρ"ς ν5 θε-
ωρT ξ1νο 6,τι προσφ1ρεται ;π* τ* σ-µπαν κα" χωρ"ς ν5 αWσθ5νε-
ται συµπ5θεια πρ*ς τ"ς ;παιτ?σεις τTς σ5ρκας.
ξζ. aH φ-σις δ1ν Fκανε τ?ν συν1νωσι τIν στοιχε"ων Fτσι jστε ν5
µ? µπορTς ν5 Oξουσι5ζης τ*ν cαυτ* σου κα" ν5 ρυθµ"ζης τ5 προ-
σωπικ5 σου θ1µατα. JAντ"θετα µ5λιστα ε$ναι πολ- πιθαν* ν5 γ"νης
τ1λειος \νθρωπος Fστω κα" \ν δ1ν σο8 τ* ;ναγνωρ"ση κανε"ς. N5
Fχης ;κ*µα QπJ Rψι σου κα" το8το 6τι µ1σα σ1 πολ- λ"γα βρ"σκεται
B ε(τυχ"α τTς ζωTς. Kα" ν5 µ? Oγκαταλε"ψης τ?ν προσπ5θεια ν5 γ"-
νης Oλε-θερος κα" κοινωνικ*ς κα" σοβαρ*ς κα" ε(σεβ?ς πρ*ς τ*ν
θε*, Oπειδ? Fχασες τ?ν Oλπ"δα ν5 γ"νης φιλ*σοφος κα" φυσικ*ς.
ξη. Xωρ"ς π"εσι ν5 ζ?σης σ1 6λη σου τ?ν ζω? µ1 χαρο-µενη δι5-
θεσι κα" \ν ;κ*µη 6λοι φων5ζουν εWς β5ρος σου 6σα θ1λουν κα" \ν
;κ*µη τ5 θηρ"α κατασχ"σουν τ5 µ1ρη τTς ^λης πο- σ1 περιβ5λλει.
T" Oµποδ"ζει δηλαδ? τ?ν δι5νοια ν5 βρ"σκεται σ1 γαλ?νη κα" µ1
;λ5θητη κρ"σι ν5 κρ"νη 6σα τ?ν περιβ5λλουν κα" µ1 cτοιµ*τητα ν5
;ντιµετωπ"ζη 6σα τTς συµβα"νουν χωρ"ς ν5 θ1λη, jστε B κρ"σις ν5
λ1γη σJ α(τ* πο- συµβα"νει «α(τ* ε$σαι στ?ν ο(σ"α κα" \ν ;κ*µη δ"-
νης τ?ν Oντ-πωσι 6τι ε$σαι κ5τι \λλο», B δ1 cτοιµ*της B σχετικ? µ1
τ?ν ;ντιµετNπισι α(τIν πο- συµβα"νουν ν5 µπορT ν5 πT σ1 OκεPνο
πο- Fτυχε: «Oσ1να ζητο8σα». ∆ι*τι π5ντοτε τ* παρ*ν µο8 προσφ1-
47. T* γεγον*ς συν1βη κατ5 τ?ν Oποχ? τIν τρι5κοντα.
173
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
{λη VρετQς λογικQς κα' πολιτικQς κα' τ7 σPνολον τGχνης Vνθρ\-
που g θεο*. πeν γAρ τ7 συµβαSνον θε]O g Vνθρ\π]ω $ξοικειο*ται
κα' οhτε καιν7ν οhτε δυσµεταχε#ριστον, VλλA γν\ριµον κα' εBερ-
γGς.
ξθ". Tο*το ,χει f τελει<της το* jθους, τ7 πeσαν fµGραν Zς τε-
λευτα#αν διεξ2γειν κα' µDτε σφPζειν µDτε ναρκeν µDτε Cποκρ#νε-
σθαι.
ο". OF θεο#, Vθ2νατοι ~ντες, οB δυσχερα#νουσιν, >τι $ν τοσοPτ]ω
αJOνι δεDσει αBτοdς π2ντων Vε' τοιοPτων ~ντων κα' τοσοPτων
φαPλων VνGχεσθαιI προσGτι δ8 κα' κDδονται αBτOν παντο#ως. σd
δ8 >σον οBδGπω λDγειν µGλλων Vπαυδqeς, κα' τα*τα, εrς Šν τOν
φαPλων;
οα". ΓελοS<ν $στι τRν µ8ν Jδ#αν κακ#αν µR φεPγειν, / κα' δυνα-
τ<ν $στιI τRν δ8 τOν @λλων φεPγειν, >περ VδPνατον.
οβ". ‹O lν f λογικR κα' πολιτικR δPναµις εCρ#σκiη µDτε νοερ7ν
µDτε κοινωνικ<ν, εBλ<γως καταδεGστερον [αυτQς κρ#νει.
ογ". nOταν σd ε` πεποιηκkς ioς κα' @λλος ε` πεπονθ\ς, τ# $πιζη-
τεSς τρ#τον παρA τα*τα, |σπερ οF µωρο#, τ7 κα' δ<ξαι ε` πεποιη-
κGναι g τ7 VµοιβQς τυχεSν;
οδ". OBδε'ς κ2µνει †φελοPµενος. †φGλεια δ8 πρeξις κατA φP-
σινI µR ο`ν κ2µνε †φελοPµενος, $ν ]E †φελεSς.
οε". tH το* >λου φPσις $π' τRν κοσµοποι#αν |ρµησε. ν*ν δ8 jτοι
πeν τ7 γιν<µενον κατ+ $πακολοPθησιν γ#νεται, g Vλ<γιστα κα' τA
κυρι\τατ2 $στιν, $φ+ U ποιεSται Jδ#αν cρµRν τ7 το* κ<σµου fγεµο-
νικ<ν. εJς πολλ2 σε γαλην<τερον ποιDσει το*το µνηµονευ<µενον.
174
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Zã
ρεται lς ;φορµ? γι5 τ?ν \σκησι τTς ;ρετTς, πο- ε$ναι γνNρισµα
τIν λογικIν ;νθρNπων πο- ζο8ν Oντ*ς πολιτε"ας, κα" γενικ5 γι5
τ?ν \σκησι τTς ;νθρNπινης Z θε"ας τ1χνης. ∆ι*τι V,τιδ?ποτε συµ-
βα"νει ε$ναι πολ- οWκεPο µ1 τ*ν Θε* Z τ*ν \νθρωπο κα" οkτε και-
νο-ργιο ε$ναι οkτε δ-σκολο στ?ν ;ντιµετNπισι, ;λλ5 γνNριµο κα"
ε(εργετικ*.
ξθ. A(τ* χαρακτηρ"ζει τ?ν τελει*τητα το8 Zθους, ν5 περνDς
τ?ν κ5θε µ1ρα σ5ν ν5 ε$ναι B τελευτα"α τTς ζωTς σου κα" µ?τε ν5
Qποφ1ρης µ?τε ν5 ναρκNνεσαι µ?τε ν5 Qποκρ"νεσαι.
ο. OC θεο" \ν κα" ;θ5νατοι δ1ν ;γανακτο8ν, Oπειδ? Oπ" τ*σους
αWIνες θ5 χρειασθT ν5 ;ν1χωνται χωρ"ς διακοπ? τ*σους κα" τ1-
τοιους φα-λους. JAντ"θετα κα" Oνδιαφ1ρονται γιJ α(το-ς µ1 κ5θε
τρ*πο. Σ- δ1 ;γανακτεPς, σ5ν ν5 µ? πρ*κειται ν5 πεθ5νης ποτ1
κα" µ5λιστα, OνI ε$σαι _νας ;π* το-ς φα-λους;
οα. E$ναι γελοPο ν5 µ? προσπαθTς ν5 ;ποµακρ-νης τ?ν δικ?
σου κακ"α, πρDγµα πο- ε$ναι δυνατ*ν, κα" ν5 προσπαθTς ν5 ;πο-
µακρ-νης τ?ν κακ"α τIν \λλων, πρDγµα πο- ε$ναι ;δ-νατον.
οβ. JEκεPνο πο- B λογικ? κα" πολιτικ? δ-ναµις βρ"σκει παρ5λο-
γο κα" ;ντικανονικ* πολ- σωστ5 τ* θεωρεP κατNτερο ;π* τ*ν cαυ-
τ* της.
ογ. EOταν σ- Fχης ε(εργετ?σει κα" V \λλος Fχει ε(εργετηθT,
γιατ" ζητDς Oκτ*ς ;π* α(τ5 κα" κ5τι \λλο, 6πως ;κριβIς οC ;ν*η-
τοι, ν5 φανTς δηλαδ? 6τι ε(εργ1τησες Z γι5 ν5 ;µειφθTς;
οδ. Kανε"ς δ1ν ;γανακτεP 6ταν pφελTται. aH pφ1λεια ε$ναι
πρDξις σ-µφωνη πρ*ς τ?ν φ-σι. M? ;γανακτTς λοιπ*ν 6ταν pφε-
λTσαι, OφJ 6σον κα" σ- pφελεPς.
οε. aH φ-σις το8 σ-µπαντος OξNρµησε γι5 τ?ν δηµιουργ"α το8
κ*σµου. TNρα V,τιδ?ποτε συµβα"νει ε=τε γ"νεται σ-µφωνα µ1 µι5
σειρ5 Z ε$ναι τελε"ως παρ5λογα ;κ*µη κα" τ5 πι* σοβαρ5 γι5 τ5
VποPα Oνδιαφ1ρεται Wδιαιτ1ρως τ* πνε8µα το8 κ*σµου. JE5ν τ*
θυµDσαι α(τ*, θ5 ;ντιµετωπ"σης πολλ5 µ1 περισσ*τερη mρεµ"α.
175
 BIBΛION HY
α". Kα' το*το πρ7ς τ7 Vκεν<δοξον φGρει, >τι οBκ ,τι δPνασαι τ7ν
β#ον >λον g τ<ν γε Vπ7 νε<τητος φιλ<σοφον βεβιωκGναιI VλλA
πολλοSς τε @λλοις κα' αBτ7ς σεαυτ]O δQλος γGγονας π<ρρω φιλο-
σοφ#ας Œν. πGφυρσαι ο`νI |στε τRν µ8ν δ<ξαν τRν το* φιλοσ<φου
κτDσασθαι οBκ ,τι σοι u2διονI Vνταγων#ζεται δ8 κα' f Cπ<θεσις.
εYπερ ο`ν VληθOς [\ρακας, πο* κεSται τ7 πρeγµα, τ7 µGν, τ# δ<-
ξεις, @φες, VρκGσθητι δG, εJ κlν τ7 λοιπ7ν το* β#ου >σον δDποτε,
<Zς> f σR φPσις θGλει, βι\σiη. καταν<ησον ο`ν, τ# θGλει, κα' µηδ8ν
@λλο σε περισπ2τωI πεπε#ρασαι γ2ρ, περ' π<σα πλανηθε#ς, οBδα-
µο* εƒρες τ7 ε` ζQνI οBκ $ν συλλογισµοSς, οBκ $ν πλοPτ]ω, οBκ $ν
δ<ξiη, οBκ $ν VπολαPσει, οBδαµο*. πο* ο`ν $στιν; $ν τ]O ποιεSν U
$πιζητεS f το* Vνθρ\που φPσιςI πOς ο`ν τα*τα ποιDσει; $Aν δ<γ-
µατα ,χiη, Vφ+ Eν αF cρµα' κα' αF πρ2ξεις. τ#να δ<γµατα; τA περ'
VγαθOν κα' κακOν, Zς οBδεν7ς µ8ν Vγαθο* ~ντος Vνθρ\π]ω, /
οBχ' ποιεS δ#καιον, σ\φρονα, VνδρεSον, $λεPθερον, οBδεν7ς δ8
κακο*, / οBχ' ποιεS τVναντ#α εJρηµGνοις.
β". Kαθ+ [κ2στην πρeξιν $ρ\τα σεαυτ<νI “ΠOς µοι α{τη ,χει;
µR µετανοDσω $π+ αBτiQ;” µικρ7ν κα' τGθνηκα κα' π2ντ’ $κ µGσου.
τ# πλGον $πιζητO, εJ τ7 παρ7ν ,ργον ζ]\ου νοερο* κα' κοινωνικο*
κα' Jσον<µου θε]O;
176
BIBΛION H"
α. Kα" το8το ;κ*µη θ5 σ1 βοηθ?ση ν5 ;ποφ-γης τ?ν κενοδοξ"α,
6τι δηλαδ? δ1ν µπορεPς 6λη σου τ?ν ζω? Z ;π* τ?ν νε*τητ5 σου
ν5 Fχης ζ?σει σ-µφωνα µ1 τ?ν φιλοσοφ"α. JAλλ5 κα" σ1 πολλο-ς
\λλους κα" στ*ν cαυτ* σου Fδωσες τ?ν Oντ-πωσι 6τι βρ"σκεσαι
µακρι5 ;π* τ?ν φιλοσοφ"α. MαταιοπονεPς λοιπ*νL δ1ν ε$ναι τ*σο
εkκολο ν5 ;ποκτ?σης τ?ν δ*ξα το8 φιλοσ*φου.
JE5ν λοιπ*ν πρ5γµατι Fχης ;ντιληφθT πο8 βρ"σκεται B ο(σ"α,
µ? σ1 Oνδιαφ1ρει τ" Oντ-πωσι θ5 δNσης. N5 σο8 ;ρκT O5ν το(λ5-
χιστον τ*ν Qπ*λοιπο χρ*νο τTς ζωTς, Vσοσδ?ποτε ε$ναι, ζ?σης
6πως θ1λει B φ-σις σου. Προσπ5θησε ν5 καταλ5βης τ" θ1λει κα"
τ"ποτε \λλο µ? σ1 ;πασχολT. dAλλωστε Fχεις κα" lρισµ1νη πεPραL
σ1 π*σα, ;φο8 περιπλαν?θηκες, δ1ν βρTκες πουθεν5 τ*ν Sρθ*
τρ*πο ζωTς. Okτε στο-ς ;λλεπαλλ?λους προβληµατισµο-ς οkτε
στ5 πλο-τη οkτε στ?ν δ*ξα οkτε στ"ς ;πολα-σεις, πουθεν5. Πο8
βρ"σκεται λοιπ*ν; EWς τ* ν5 κ5νης 6σα OπιζητεP B ;νθρNπινη φ--
σις. ΠIς θ5 τ* Oπιτ-χης α(τ*; JE5ν Fχης σταθερ1ς ;ρχ1ς ;π* τ"ς
VποPες ξεκινο8ν οC διαθ1σεις κα" οC πρ5ξεις. Ποι1ς ;ρχ1ς; OC σχε-
τικ1ς µ1 τ* ;γαθ* κα" τ* κακ*. ∆ι*τι τ"ποτε δ1ν ε$ναι ;γαθ* γι5
τ*ν \νθρωπο, 6ταν δ1ν τ*ν καθιστD δ"καιο, συνετ*, ;νδρεPο, µ1
Oλευθερ"α σκ1ψεως, κα" τ"ποτε δ1ν ε$ναι κακ*, O5ν δ1ν προκαλT
τ5 ;ντ"θετα ;πJ 6σα ε$πα.
β. Γι5 κ5θε Oν1ργει5 σου ρNτησε τ*ν cαυτ* σουL ποι5 σηµασ"α
Fχει γι5 µ1να; M? µετανοιNσω γιJ α(τ?; Σ1 λ"γο ε$µαι νεκρ*ς κα"
6λα θ5 µε"νουν στ?ν µ1ση. T" περισσ*τερο ζητI, 6ταν B Oν1ργεια
α(τTς τTς στιγµTς ταιρι5ζη σ1 \νθρωπο µ1 δ-ναµι πνε-µατος, µ1
;νεπτυγµ1νο τ* α=σθηµα τTς κοινωνικTς ;λληλεγγ-ης κα" σεβα-
σµ* πρ*ς το-ς θε"ους ν*µους;
177
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
γ". +AλGξανδρος [δ8] κα' Γ2ιος κα' ΠοµπDιος τ# πρ7ς ∆ιογGνη
κα' tHρ2κλειτον κα' Σωκρ2την; οF µ8ν γAρ ε5δον τA πρ2γµατα κα'
τAς αJτ#ας κα' τAς {λας. κα' τA fγεµονικA oν αBτOν αBτ2I †$κεS δ8
>σων πρ<νοια κα' δουλε#α π<σων.
δ". nOτι οBδ8ν ‰ττον τA αBτA ποιDσουσι, κlν σd διαρραγiQς.
ε". T7 πρOτον µR ταρ2σσουI π2ντα γAρ κατA τRν το* >λου φP-
σινI κα' Mλ#γου χρ<νου οBδε'ς οBδαµο* ,σiηI |σπερ οBδ8 tAδρια-
ν<ς, οBδ8 Ahγουστος. ,πειτα Vτεν#σας εJς τ7 πρeγµα Yδε αBτ7 κα'
συµµνηµονεPσας, >τι Vγαθ<ν σε @νθρωπον ε5ναι δεS, κα' τ# το*
Vνθρ\που f φPσις VπαιτεS, πρeξον το*το Vµεταστρεπτ' κα' εJπG,
Zς δικαι<τατον φα#νετα# σοι, µ<νον εBµενOς κα' αJδηµ<νως κα'
Vνυποκρ#τως.
m". tH τOν >λων φPσις το*το ,ργον ,χει, τA Eδε ~ντα $κεS µετα-
τιθGναι, µεταβ2λλειν, αYρειν ,νθεν κα' $κεS φGρειν. π2ντα τροπα#,
οBχ |στε φοβηθQναι, µD τι καιν<νI π2ντα συνDθηI VλλA κα' Yσαι
αF VπονεµDσεις.
ζ". +AρκεSται πeσα φPσις [αυτiQ εBοδοPσiηI φPσις δ8 λογικR εBο-
δεS $ν µ8ν φαντασ#αις µDτε ψευδεS µDτε VδDλ]ω συγκατατιθεµGνη,
τAς cρµAς δ8 $π' τA κοινωνικA ,ργα µ<να VπευθPνουσα, τAς MρG-
ξεις δ8 κα' τAς $κκλ#σεις τOν $φ’ fµSν µ<νων πεποιηµGνη, τ7 δ8
Cπ7 τQς κοινQς φPσεως Vπονεµ<µενον πeν VσπαζοµGνη. µGρος
γAρ αBτQς $στιν, Zς f το* φPλλου φPσις τQς το* φυτο* φPσεωςI
πλRν >τι $κεS µ8ν f το* φPλλου φPσις µGρος $στ' φPσεως κα' Vναι-
178
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
γ. aO JAλ1ξανδρος κα" V Γ5ιος κα" V Ποµπ?ιος τ" ε$ναι µπροστ5
στ*ν ∆ιογ1νη κα" τ*ν aHρ5κλειτο κα" τ*ν Σωκρ5τη; ∆ι*τι α(το" µ1ν
ε$δαν τ5 πρ5γµατα 6πως ε$ναι κα" τ?ν αWτ"α πο- τ5 Oδηµιο-ργησε
κα" τ?ν ^λη ;π* τ?ν Vπο"α Fγιναν κα" ε$χαν ;νεξαρτησ"α πνε-µα-
τος, OκεPνοι δ1 π*σα ;γνοο8σαν48 κα" σ1 π*σα fταν δο8λοι;
δ. N5 ξ1ρης 6τι δ1ν θ5 π5ψουν ν5 Oπαναλαµβ5νουν τ5 =δια
λ5θη κα" \ν ;κ*µη Oσ- σκ5σης.
ε. ΠρIτα - πρIτα ν5 µ? ταρ5ζεσαιL δι*τι τ5 π5ντα γ"νονται
σ-µφωνα µ1 τ?ν φ-σι το8 σ-µπαντοςL κα" µ1σα σ1 λ"γο χρ*νο δ1ν
θ5 Qπ5ρχη κανε"ς πουθεν5L 6πως δ1ν Qπ5ρχει V JAδριαν*ς οkτε V
Akγουστος. dEπειτα, ;φο8 στρ1ψης τ?ν προσοχ? σου στ?ν πραγ-
µατικ*τητα, κο"ταξ1 τη κα", ;φο8 συνειδητοποι?σης 6τι πρ1πει
ν5 ε$σαι \νθρωπος ;γαθ*ς κα" τ" ;παιτεP B φ-σις το8 ;νθρNπου,
πρ5ξε α(τ* χωρ"ς περιστροφ1ς κα" 6πως49 σο8 φα"νεται περισσ*-
τερο δ"καιο, δηλαδ? µ*νο µ1 καλ? δι5θεσι, µ1 ;ξιοπρ1πεια κα"
χωρ"ς Qποκρισ"α.
ς. aH φ-σις τIν π5ντων το8το Fχει lς κ-ριο Fργο της τ5 Rντα
πο- βρ"σκονται OδI ν5 τ5 µεταθ1τη OκεP, ν5 τ5 µεταβ5λλη, ν5 τ5
σηκNνη ;π* OδI κα" ν5 τ5 µεταφ1ρη OκεP. T5 π5ντα ε$ναι µεταβο-
λ1ς. aEποµ1νως δ1ν Qπ5ρχει φ*βος µ?πως γ"νη κ5τι καινο-ργιοL τ5
π5ντα ε$ναι γνωστ5, ;λλ5 κα" οC προσφορ1ς τTς φ-σεως ε$ναι =σες.
ζ. K5θε φ-σις ε$ναι ε(χαριστηµ1νη µ1 τ*ν cαυτ* της, 6ταν προ-
οδε-ηL B λογικ? φ-σις προοδε-ει π5ντα χωρ"ς ν5 QποχωρT µ1 τ?ν
σκ1ψι οkτε στ* ψ1µα οkτε στ?ν σ-γχυσιL στρ1φει τ"ς παρορµ?σεις
της µ*νον πρ*ς τ5 κοινωνικ5 FργαL OπιθυµεP δ1 κα" ;ποφε-γει µ*-
νον 6σα hρµ*ζουν σJ OµDςL κα" σ1 κ5θε τι πο- ;πον1µεται ;π* τ?ν
κοιν? φ-σι τ* δ1χεται µ1 ε(χαρ"στησι. ∆ι*τι ε$ναι µ1ρος α(τTς,
6πως τ* φ-λλο ε$ναι µ1ρος το8 φυτο8L µ1 τ?ν διαφορ5 6τι σJ α(τ?
τ?ν περ"πτωσι τ* φ-λλο ε$ναι µ1ρος φ-σεως ;να"σθητης κα" \λο-
48. JAντ" πρ<νοια, @γνοια Sρθ*τερη γραφ?.
49. JAντ" εWπq lς Qπ5ρχει γραφ? cπο#ως κα" φα"νεται Sρθ*τερη.
179
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
σθDτου κα' Vλ<γου κα' $µποδ#ζεσθαι δυναµGνης, f δ8 το* Vνθρ\-
που φPσις µGρος $στ'ν Vνεµποδ#στου φPσεως κα' νοερeς κα' δι-
κα#ας, εYγε Yσους κα' κατ+ Vξ#αν τοdς µερισµοdς χρ<νων, οBσ#ας,
αJτ#ου, $νεργε#ας, συµβ2σεως, [κ2στοις ποιεSται. σκ<πει δG, µR εJ
τ7 <yν> πρ7ς τ7 yν Yσον εCρDσεις $π' παντ<ς, VλλA εJ συλλDβδην
τA π2ντα το*δε πρ7ς Vθρ<α τA το* [τGρου.
η". “+Aναγιν\σκειν οBκ ,ξεστιν.” VλλA {βριν Vνε#ργειν ,ξεστινI
VλλA fδονOν κα' π<νων καθυπερτερεSν ,ξεστινI VλλA το* δοξα-
ρ#ου Cπερ2νω ε5ναι ,ξεστινI VλλA VναισθDτοις κα' Vχαρ#στοις µR
θυµο*σθαι, προσGτι κDδεσθαι αBτOν ,ξεστιν.
θ". MηκGτι σου µηδε'ς VκοPσiη καταµεµφοµGνου τ7ν $ν αBλiQ
β#ον, µηδ8 σd σεαυτο*.
ι". tH µετ2νοι2 $στιν $π#ληψ#ς τις [αυτο*, Zς χρDσιµ<ν τι παρει-
κ<τοςI τ7 δ8 Vγαθ7ν χρDσιµ<ν τι δεS ε5ναι, κα' $πιµελητGον αBτο*
τ]O καλ]O κα' Vγαθ]O Vνδρ#I οBδε'ς δ+ lν καλ7ς κα' Vγαθ7ς VνRρ
µετανοDσειεν $π' τ]O fδονDν τινα παρεικGναιI οhτε @ρα χρDσιµον
οhτε Vγαθ7ν fδονD.
ια". Tο*το τ# $στιν αBτ7 καθ’ [αυτ7 τiQ Jδ#qα κατασκευiQ; τ# µ8ν τ7
οBσιOδες αBτο* κα' Cλικ<ν; τ# δ8 τ7 αJτιOδες; τ# δ8 ποιεS $ν τ]O κ<-
σµ]ω; π<σον δ8 χρ<νον Cφ#σταται;
ιβ". nOταν $ξ {πνου δυσχερOς $γε#ρiη, VναµιµνDσκου, >τι κατA
τRν κατασκευDν σου $στ' κα' κατA τRν VνθρωπικRν φPσιν τ7 πρ2-
ξεις κοινωνικAς Vποδιδ<ναι, τ7 δ8 καθεPδειν κοιν7ν κα' τOν Vλ<-
γων ζ]\ωνI / δ8 κατA φPσιν [κ2στ]ω, το*το οJκει<τερον κα' προ-
σφυGστερον κα' δR κα' προσηνGστερον.
180
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
γης πο- ε$ναι δυνατ*ν ν5 κυριευθT. JEνI B φ-σις το8 ;νθρNπου
ε$ναι µ1ρος φ-σεως Oλευθ1ρας, λογικTς κα" δικα"ας, OφJ 6σον β1-
βαια Oξ =σου κα" ;ν5λογα µ1 τ?ν ;ξ"α το8 καθεν*ς µοιρ5ζεται τ*ν
χρ*νο, τ?ν ^λη, τ?ν αWτ"α, τ?ν Oν1ργεια κα" τ?ν τ-χη. Πρ*σεξε
6µως 6τι δ1ν θ5 τ5 βρTς 6λα σ1 6λους =σα, O5ν τ5 Oξετ5σης _να-
_να χωριστ5, ;λλ5 O5ν 6λα µαζ" το8 cν*ς τ5 συγκρ"νης µ1 6λα µα-
ζ" το8 \λλου.
η. N5 γνωρ"ζης 6λα δ1ν ε$ναι δυνατ*ν. MπορεPς 6µως ν5 πε-
ριορ"σης τ?ν ;λαζονε"α. MπορεPς ν5 ε$σαι πολ- πι* π5νω ;π* τ"ς
Bδον1ς κα" το-ς π*νουςL Fχεις τ?ν δ-ναµι ν5 σταθTς Oπ5νω ;π*
τ?ν ;σ?µαντη δ*ξαL ;λλ5 κα" ν5 µ? Sργ"ζεσαι Oναντ"ον τIν ;ναι-
σθ?των κα" ;χαρ"στων, ;λλ5 ;κ*µη κα" ν5 φροντ"ζης γιJ α(το-ς
µπορεPς.
θ. N5 µ? σ1 ;κο-ση κανε"ς πλ1ον ν5 κατηγορTς τ?ν ζω? τIν
;νακτ*ρων µ?τε Oσ- τ*ν cαυτ* σου.
ι. aH µετ5νοια ε$ναι κ5τι τ* Oπιλ?ψιµο γι5 σ1να, γιατ" δ"νεις τ?ν
Oντ-πωσι 6τι παρ1λειψες κ5τι χρ?σιµο. T* ;γαθ* δ1ν πρ1πει ν5
θεωρTς χρ?σιµο κα" πρ1πει ν5 φροντ"ζη γιJ α(τ* V καλ*ς κα" ;γα-
θ*ς \νδρας. Kανε"ς καλ*ς κα" ;γαθ*ς δ1ν θ5 µετανοο8σε ποτ1
γιατ" παρ1λειψε κ5ποια Bδον?. aEποµ1νως δ1ν ε$ναι οkτε χρ?σιµο
οkτε ;γαθ* B Bδον?.
ια. N5 ζητDς ν5 µ5θης γι5 κ5θε πρDγµα, τ" ε$ναι α(τ* καθJ
cαυτ*. Ποι5 ε$ναι B ο(σ"α του κα" ποι5 B µορφ? του; Ποι5 ε$ναι B
αWτ"α πο- τ* δηµιο-ργησε, τ" προσφ1ρει στ*ν κ*σµο; Π*σο χρ*νο
Qπ5ρχει;
ιβ. EOταν ;π* τ*ν ^πνο δ-σκολα σηκNνεσαι, σκ1ψου 6τι ε$ναι
σ-µφωνο µ1 τ*ν προορισµ* σου κα" τ?ν ;νθρNπινη φ-σι σου ν5
Sργ"ζεσαι γι5 τ* συµφ1ρον το8 κοινωνικο8 συν*λου. JEνI V
^πνος ε$ναι κοιν* γνNρισµα κα" τIν ζNων πο- δ1ν Fχουν λογικ?L
OκεPνο δ1 πο- ε$ναι σ-µφωνο µ1 τ?ν φ-σι το8 καθεν*ς α(τ* ε$ναι
κα" περισσ*τερο οWκεPο κα" περισσ*τερο ταιριαστ* κα" ;γαπητ*
σJ α(τ*ν.
181
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ιγ". ∆ιηνεκOς κα' $π' π2σης, εJ οr<ν τε, φαντασ#ας φυσιολογεSν,
παθολογεSν, διαλεκτικεPεσθαι.
ιδ". €]Ω lν $ντυγχ2νης, εBθdς σαυτ]O πρ<λεγεI οƒτος τ#να δ<γµα-
τα ,χει VγαθOν κα' κακOν; εJ γAρ περ' fδονQς κα' π<νου κα' τOν
ποιητικOν [κατGρου κα' περ' δ<ξης, Vδοξ#ας, θαν2του, ζωQς τοι2-
δε τινA δ<γµατα ,χει, οBδ8ν θαυµαστ7ν g ξGνον µοι δ<ξει, $Aν τ2-
δε τινA ποιiQI κα' µεµνDσοµαι, >τι Vναγκ2ζεται ο{τως ποιεSν.
ιε". MGµνησο, >τι, |σπερ αJσχρ<ν $στι ξεν#ζεσθαι, εJ f συκQ
σ*κα φGρει, ο{τως, εJ c κ<σµος τ2δε τινA φGρει, Eν $στι φορ<ςI κα'
Jατρ]O δ8 κα' κυβερνDτiη αJσχρ7ν ξεν#ζεσθαι, εJ πεπPρεχεν οƒτος g
εJ Vντ#πνοια γGγονεν.
ιm". MGµνησο, >τι κα' τ7 µετατ#θεσθαι κα' aπεσθαι τ]O διορ-
θο*ντι cµο#ως $λεPθερ<ν $στιν. σR γAρ $νGργεια κατA τRν σRν
cρµRν κα' κρ#σιν κα' δR κα' κατA νο*ν τ7ν σ7ν περαινοµGνη.
ιζ". EJ µ8ν $π' σο#, τ# αBτ7 ποιεSς; εJ δ8 $π’ @λλ]ω, τ#νι µGµφiη; ταSς
Vτ<µοις g τοSς θεοSς; Vµφ<τερα µανι\δη. οBδεν' µεµπτGον. εJ µ8ν
γAρ δPνασαι, δι<ρθωσονI εJ δ8 το*το µR δPνασαι, τ< γε πρeγµα
αBτ<I εJ δ8 µηδ8 το*το, πρ7ς τ# ,τι σοι φGρει τ7 µGµψασθαι; εJκiQ
γAρ οBδ8ν ποιητGον.
ιη". zEξω το* κ<σµου τ7 Vποθαν7ν οB π#πτει. εJ Eδε µGνει, κα'
µεταβ2λλει Eδε κα' διαλPεται εJς τA Yδια, U στοιχεSα $στι το* κ<-
σµου κα' σ2. κα' αBτA δ8 µεταβ2λλει κα' οB γογγPζει.
ιθ". nEκαστον πρ<ς τι γGγονεν, }ππος, @µπελοςI τ# θαυµ2ζεις;
182
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
ιγ. ΣυνεχIς κα" γι5 κ5θε σκ1ψι σου, O5ν ε$ναι δυνατ*ν, ν5 ;να-
ζητDς τ?ν φ-σι της, τ5 π5θη της κα" ν5 τ?ν ;ναλ-ης µ1 τ?ν λογικ?.
ιδ. Γι5 6ποιον τ-χη ν5 συναντ?σης λ1γε ;µ1σως στ*ν cαυτ*
σου «α(τ*ς ποι1ς ;ρχ1ς ν5 Fχη σχετικ5 µ1 τ* ;γαθ* κα" τ* κακ*;».
JE5ν Fχη δηλαδ? γι5 τ?ν Bδον? κα" τ*ν π*νο κα" γι5 τ?ν αWτ"α πο-
τ5 δηµιουργεP κα" γι5 τ?ν δ*ξα κα" τ?ν ;δοξ"α, γι5 τ*ν θ5νατο
κα" τ?ν ζω? µι5 Vποιαδ?ποτε γνNµη, δ1ν θ5 ;πορ?σω οkτε θ5
παραξενευθI O5ν OνεργT σ-µφωνα µJ α(τ?L κα" θ5 σκεφθI 6τι
;ναγκ5ζεται ν5 OνεργT µJ α(τ* τ*ν τρ*πο.
ιε. N5 Fχης QπJ Rψι σου 6τι 6πως ε$ναι ντροπ? ν5 παραξενε-ε-
σαι O5ν B συκι5 παρ5γη σ8κα, ε$ναι Oξ =σου ντροπ? ν5 παραξε-
νε-εσαι O5ν V κ*σµος παρουσι5ζη 6σα µπορεP ν5 παρουσι5ση.
Kα" V γιατρ*ς κα" V κυβερν?της πλο"ου ε$ναι ντροπ? ν5 παραξε-
νε-ωνται 6ταν κ5ποιος Fχη πυρετ* Z 6ταν πν1η ;ντ"θετος \νε-
µος.
ις. N5 ξ1ρης 6τι κα" B ;λλαγ? γνNµης κα" B συµµ*ρφωσις πρ*ς
α(τ*ν πο- OπιχειρεP ν5 σ1 διορθNση ε$ναι Vµο"ως πρDξις Oλευθε-
ρ"ας. ∆ι*τι ε$ναι δικ? σου Oν1ργεια σ-µφωνα µ1 τ?ν δικ? σου
Vρµ1µφυτη δι5θεσι κα" κρ"σι κα" Fχει συντελεσθT µ5λιστα σ-µ-
φωνα µ1 τ?ν δικ? σου ;ντ"ληψι.
ιζ. JE5ν µπορTς ν5 µ? τ* κ5νης, γιατ" τ* κ5νης; JE5ν 6µως
OξαρτDται ;π* \λλον ποι*ν κατηγορεPς; T5 \τοµα Z το-ς θεο-ςL
κα" τ* _να κα" τ* \λλο ε$ναι τρ1λλα. Kαν1ναν δ1ν πρ1πει ν5 µ1µ-
φεσαι. ∆ι*τι O5ν µπορTς, δι*ρθωσ1 τονL O5ν δ1ν µπορTς ν5 κ5νης
α(τ*, το(λ5χιστον δι*ρθωσε τ* =διο τ* πρDγµα. JE5ν 6µως µ?τε
το8το µπορTς, τ" OξυπηρετεP B µεµψιµοιρ"α σου; ∆1ν πρ1πει λοι-
π*ν ν5 κ5νης τ"ποτε ;συλλ*γιστα.
ιη. ∆1ν π1φτει Fξω ;π* τ*ν κ*σµο 6,τι πεθα"νει. JE5ν δεχθο8µε
6τι µ1νει µ1σα στ*ν κ*σµο, τ*τε κα" µεταβ5λλεται OδI κα" διαλ-ε-
ται εWς τ5 συστατικ5 του µ1ρη πο- ε$ναι στοιχεPα το8 κ*σµου κα"
δικ5 του. Kα" α(τ5 β1βαια µεταβ5λλονται κα" δ1ν ;γανακτο8ν.
ιθ. EOλα Fχουν γ"νει γι5 κ5ποιο σκοπ*, V iππος, τ* ;µπ1λι. Για-
183
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κα' c nHλιος $ρεS, “πρ<ς τι ,ργον γGγονα,” κα' οF λοιπο' θεο#. σd
ο`ν πρ<ς τι; τ7 pδεσθαι; Yδε, εJ VνGχεται f ,ννοια.
κ". tH φPσις $στ<χασται [κ2στου οBδGν τι ,λασσον τQς VπολD-
ξεως g τQς VρχQς τε κα' διεξαγωγQς, Zς c Vναβ2λλων τRν σφαS-
ρανI τ# ο`ν g Vγαθ7ν τ]O σφαιρ#]ω VναφεροµGν]ω g κακ7ν καταφε-
ροµGν]ω g κα' πεπτωκ<τι; τ# δ8 Vγαθ7ν τiQ ποµφ<λυγι συνεστ\σiη
g κακ7ν διαλυθε#σiη; τA >µοια δ8 κα' $π' λPχνου.
κα". zEκστρεψον κα' θGασαι, οr<ν $στι, γηρ2σαν δ8 οrον γ#νε-
ται, νοσQσαι δG, Vποπνε*σαν δG.†
2 BραχPβιον κα' c $παινOν κα' c $παινοPµενος, κα' c µνηµονεPων
κα' c µνηµονευ<µενος, προσGτι δ8 κα' $ν γων#qα τοPτου το* κλ#µα-
τος, κα' οBδ8 $ντα*θα π2ντες συµφωνο*σι, κα' οBδ8 αBτ<ς τις
[αυτ]OI κα' >λη δ8 f γQ στιγµD.
κβ". Πρ<σεχε τ]O CποκειµGν]ω g τiQ $νεργε#qα g τ]O δ<γµατι g τ]O
σηµαινοµGν]ω.
2 ∆ικα#ως τα*τα π2σχειςI µeλλον δ8 θGλεις Vγαθ7ς αhριον γενG-
σθαι g σDµερον ε5ναι.
κγ". Πρ2σσω τι; πρ2σσω $π+ Vνθρ\πων εBποι#αν VναφGρωνI
συµβα#νει τ# µοι; δGχοµαι $π' τοdς θεοdς VναφGρων κα' τRν π2ν-
των πηγDν, Vφ+ ‰ς π2ντα τA γιν<µενα συµµηρPεται.
κδ". nOποS<ν σοι φα#νεται τ7 λοPεσθαιI ,λαιον, Fδρ\ς, uPπος,
{δωρ γλοιOδες, π2ντα σικχαντ2I το*τον πeν µGρος το* β#ου κα'
πeν Cποκε#µενον.
184
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
τ" ;πορεPς; Kα" V EHλιος θ5 πT: Γι5 κ5ποιο Fργο Fχω γ"νει, 6πως
κα" οC \λλοι θεο".
Σ- λοιπ*ν γιατ" Fγινες; Γι5 τ"ς Bδον1ς; Kο"ταξε O5ν τ* χωρ5η V
νο8ς.
κ. aH φ-σις Fχει σκεφθT γι5 τ*ν καθ1να, Rχι λιγNτερο γι5 τ*ν
θ5νατ* του ;πJ 6,τι γι5 τ?ν γ1ννησι κα" τ?ν Oξ1λιξ" τους 6πως
OκεPνος πο- ρ"χνει τ?ν σφαPρα. T" ;γαθ* λοιπ*ν Qπ5ρχει στ?ν
σφαPρα πο- σηκNνεται πρ*ς τ5 π5νω κα" τ" κακ* στ?ν σφαPρα
πο- π1φτει κ5τω; T" ;γαθ* στ?ν φο-σκα πο- φουσκNνει κα" τ"
κακ* στ?ν σφαPρα πο- π1φτει; T* =διο Wσχ-ει κα" γι5 τ*ν λ-χνο.
κα. Στρ1ψε τ5 µ5τια σου πρ*ς τ* σIµα κα" κο"ταξε πIς ε$ναι
α(τ? τ?ν στιγµ?, πIς γ"νεται 6ταν γηρ5ση, 6ταν ;ρρωστ?ση 6ταν
Oκπνε-ση50. E$ναι πολ- σ-ντοµη B ζω? κα" Oκε"νου πο- OπαινεP
κα" Oκε"νου πο- OπαινεPται κα" Oκε"νου πο- µνηµονε-ει κα" Oκε"-
νου πο- µνηµονε-εται. Σκ1ψου ;κ*µη 6τι α(τ5 συµβα"νουν σ1
µι5 γωνι5 α(το8 το8 κ*σµου κα" 6τι οkτε OδI δ1ν συµφωνο8ν
6λοι οkτε V καθ1νας µ1 τ*ν cαυτ* του. Kα" Oπ" πλ1ον Vλ*κληρη B
γT ε$ναι µ*νο _να µικρ* σηµεPο.
κβ. Στρ1ψε τ?ν προσοχ? σου πρ*ς τ* ;ντικε"µενο πο- Fχεις
µπροστ5 σουL παρατ?ρησε τ*ν ν*µο πο- τ* δι1πει, τ?ν Oν1ργει5
του, ;ναζ?τησε τ?ν σηµασ"α του.
∆ικα"ως Qποφ1ρειςL θ1λεις ν5 γ"νης αkριο καλ*ς παρ5 ν5 ε$σαι
σ?µερα.
κγ. K5νω κ5τι; T* κ5νω γι5 τ* καλ* τIν ;νθρNπωνL µο8 συµ-
βα"νει κ5τι; T* ;ποδ1χοµαι γιατ" προ1ρχεται ;π* το-ς θεο-ς κα"
τ?ν πηγ? τIν π5ντων, ;π* τ?ν Vπο"α 6λα 6σα γ"νονται πηγ5ζουν
κα" συνυφα"νονται.
κδ. ΠIς σο8 φα"νεται τ* λο-σιµο, τ* λ5δι, V CδρNτας, B ;κα-
θαρσ"α, τ* βρNµικο νερ*, 6λα σιχαµερ5. dEτσι ε$ναι 6λη B ζω? κα"
6λα τ5 ;ντικε"µενα.
50. Πορνε*σαν (Qπ5ρχει γραφ? $κπνε*σαν) φα"νεται Sρθ*τερη.
185
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κε". ΛοPκιλλα OBQρον, ε5τα ΛοPκιλλα ΣGκουνδα M2ξιµον,
ε5τα ΣGκουνδαI +EπιτPγχανος ∆ι<τιµον, ε5τα +EπιτPγχανοςI Φαυ-
στ#ναν +AντωνSνος, ε5τα +AντωνSνος. τοια*τα π2νταI KGλερ tAδρια-
ν<ν ε5τα KGλερ. οF δ8 δριµεSς $κεSνοι g προγνωστικο' g τετυφωµG-
νοι, πο*; οrον δριµεSς µ8ν X2ραξ κα' ∆ηµDτριος [c Πλατωνικ<ς]
κα' EBδα#µων κα' εY τις τοιο*τος. π2ντα $φDµερα, τεθνηκ<τα π2-
λαιI ,νιοι µ8ν οBδ8 $π+ Mλ#γον µνηµονευθGντεςI οF δ8 εJς µPθους µε-
ταβαλ<ντεςI οF δ8 jδη κα' $κ µPθων $ξ#τηλοι. τοPτων ο`ν µε-
µνQσθαι, >τι δεDσει jτοι σκεδασθQναι τ7 συγκριµ2τι<ν σου, g
σβεσθQναι τ7 πνευµ2τιον g µεταστQναι κα' Vλλαχο* κατατα-
χθQναι.
κm". EBφροσPνη Vνθρ\που ποιεSν τA Yδια Vνθρ\που. Yδιον δ8
Vνθρ\που εhνοια πρ7ς τ7 cµ<φυλον, Cπερ<ρασις τOν αJσθη-
τικOν κινDσεων, δι2κρισις τOν πιθανOν φαντασιOν, $πιθε\ρησις
τQς τOν >λων φPσεως κα' τOν κατ+ αBτRν γινοµGνων.
κζ". TρεSς σχGσειςI f µ8ν πρ7ς τ7 VγγεSον τ7 περικε#µενονI f δ8
πρ7ς τRν θε#αν αJτ#αν, Vφ’ ‰ς συµβα#νει πeσι π2νταI f δ8 πρ7ς
τοdς συµβιο*ντας.
κη". tO π<νος jτοι τ]O σ\µατι κακ<νI οBκο*ν VποφαινGσθωI g
τiQ ψυχiQI Vλλ+ ,ξεστιν αBτiQ, τRν Jδ#αν αJθρ#αν κα' γαλDνην διαφυ-
λ2σσειν κα' µR Cπολαµβ2νειν, >τι κακ<ν. πeσα γAρ κρ#σις κα'
cρµR κα' ~ρεξις κα' ,κκλισις ,νδον, κα' οBδ8ν Eδε Vναβα#νει.
κθ". +Eξ2λειφε τAς φαντασ#ας συνεχOς σεαυτ]O λGγωνI “N*ν $π’
$µο# $στιν, }να $ν ταPτiη τiQ ψυχiQ µηδεµ#α πονηρ#α io µηδ8 $πιθυµ#α
186
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
κε. aH Λουκ"λλα ε$δε τ*ν O(Tρο νεκρ*ν. dEπειτα π1θανε κα" B
Λουκ"λλα. aH Σ1κουνδα τ*ν M5ξιµο, Fπειτα χ5θηκε κα" Oκε"νη. aO
JEπιτ-γχανος ε$δε τ*ν ∆ι*τιµοL Fπειτα Oξαφαν"σθηκε κα" V JEπι-
τ-γχανος. aO JAντωνPνος τ?ν ΦαυστPνα, Fπειτα π1θανε κα" V JAν-
τωνPνοςL Fτσι γ"νονται 6λα. aO K1λερ ε$δε τ*ν JAδριαν*, Fπειτα χ5-
θηκε κα" V K1λερ. JEκεPνοι οC φοβερο" µ1 τ?ν δ-ναµι ν5 προφητε--
ουν Z οC ;λαζ*νες πο8 ε$ναι; Φοβερο" fταν V X5ρακας κα" V ∆η-
µ?τριος V Πλατωνικ*ς κα" V E(δα"µων κα" οC 6µοιο" των. T5 π5-
ντα fταν Oφ?µερα, Fχουν OξαφανισθT ;π* καιρ*. Mερικο" χωρ"ς
ν5 µνηµονευθο8ν οkτε γι5 λ"γοL \λλοι Fχουν εWσ1λθει στ*ν χIρο
το8 παραµυθιο8L \λλοι Oξαφαν"σθηκαν πλ1ον κα" ;π* τ5 παρα-
µ-θια. N5 θυµDσαι λοιπ*ν α(τ5L 6τι θ5 χρειασθT ν5 διαλυθT τ*
σIµα σου στ5 στοιχεPα του Z ν5 ;φανισθT τ* πνε8µα σου Z ν5 µε-
ταβληθT κα" ν5 καταλ5βη \λλη θ1σι.
κς. Xαρ5 γι5 τ*ν \νθρωπο ε$ναι ν5 OκτελT 6σα ταιρι5ζουν
στ?ν φ-σι τουL γνNρισµα Wδια"τερο το8 ;νθρNπου ε$ναι B ;γ5πη
πρ*ς το-ς συνανθρNπους του, B περιφρ*νησις τIν συγκιν?σεων
πο- προ1ρχονται ;π* τ"ς αWσθ?σεις, B προσεκτικ? παρατ?ρησις
τTς φ-σεως κα" Oκε"νων πο- γ"νονται σ-µφωνα µJ α(τ?ν.
κζ. TρεPς βασικ1ς σχ1σεις Qπ5ρχουνL B µ"α ;ναφ1ρεται στ*
σIµα πο- σ1 περιβ5λλει, B \λλη πρ*ς τ?ν δηµιουργικ? θε"α αWτ"α
;π* τ?ν Vπο"α πηγ5ζουν τ5 π5ντα γι5 6λους κα" τρ"τη B σχ1σις
πρ*ς το-ς ;νθρNπους πο- ζο8ν µαζ" σου.
κη. aO π*νος Z ε$ναι κακ* γι5 τ* σIµα, Vπ*τε \ς τ* Oκφρ5ση, Z
γι5 τ?ν ψυχ?. JAλλ5 ε$ναι σ1 θ1σι α(τ? ν5 διατηρ?ση τ?ν καθαρ*-
τητα κα" τ?ν γαλ?νη της κα" ν5 µ? θεωρT τ*ν π*νο κακ*; ∆ι*τι
κ5θε κρ"σις κα" Vρµ? κα" Oπιθυµ"α κα" ;ποχ? ;π* τ5 π5θη βρ"-
σκεται µ1σα µας κα" καν1να κακ* δ1ν φθ5νει µ1χρι OδI.
κθ. N5 ;ποµακρ-νης τ"ς τολµηρ1ς σκ1ψεις κα" ν5 Oπαναλαµ-
β5νης συνεχIς στ*ν cαυτ* σου: A(τ? τ?ν στιγµ? OξαρτDται ;π*
µ1να ν5 µ? εWσχωρ?ση στ?ν ψυχ? µου καµµι5 πονηρ"α µ?τε Oπι-
θυµ"α κα" γενικ5 καµµι5 ταραχ?, ;λλ5 κα" 6ταν βλ1πω τ5 π5ντα
187
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µηδ8 >λως ταραχD τιςI VλλA βλGπων π2ντα, cποS2 $στι, χρOµαι
[κ2στ]ω κατ+ Vξ#αν.” µGµνησο ταPτης τQς $ξουσ#ας κατA φPσιν.
λ". ΛαλεSν κα' $ν συγκλDτ]ω κα' πρ7ς π2νθ’ cντινο*ν κοσµ#ως,
µR περιτρ2νωςI tYγιεS λ<γqω χρQσθαι.
λα" . ABλR ABγοPστου, γυνD, θυγ2τηρ, ,γγονοι, πρ<γονοι,
VδελφD, +Aγρ#ππας, συγγενεSς, οJκεSοι, φ#λοι, zAρειος, MαικDνας,
Jατρο#, θPταιI >λης αBλQς θ2νατος. ε5τα ,πιθι τAς @λλας <κατα-
στροφAς> µR καθ+ [ν7ς Vνθρ\που θ2νατον, οrον ΠοµπηŽων.
κVκεSνο δ8 τ7 $πιγραφ<µενον τοSς µνDµασιν,“zEσχατος το* Jδ#ου
γGνους,” $πιλογ#ζεσθαι, π<σα $σπ2σθησαν οF πρ7 αBτOν, }να δι2-
δοχ<ν τινα καταλ#πωσινI ε5τα Vν2γκη ,σχατ<ν τινα γενGσθαιI π2-
λιν Eδε >λου γGνους θ2νατον.
λβ". ΣυντιθGναι δεS τ7ν β#ον κατA µ#αν πρeξιν, κα' εJ [κ2στiη τ7
[αυτQς παρGχει, Zς οr<ν τε, VρκεSσθαιI }να δ8 τ7 [αυτQς παρGχiη,
οBδ8 εrς σε κωλ*σαι δPναται. “+Aλλ+ $νστDσετα# τι ,ξωθεν.” οBδ8ν
εYς γε τ7 δικα#ως κα' σωφρ<νως κα' εBλογ#στωςI “zAλλο δG τι Yσως
$νεργητικ7ν κωλυθDσεται;” VλλA τiQ πρ7ς αBτ7 τ7 κ\λυµα εBα-
ρεστDσει κα' τiQ $π' τ7 διδ<µενον εBγν\µονι µεταβ2σει, εBθdς
@λλη πρeξις Vντικαθ#σταται $ναρµ<σουσα εJς τRν σPνθεσιν, περ'
‰ς c λ<γος.
λγ". +AτPφως µ8ν λαβεSν, εBλPτως δ8 VφεSναι.
λδ". EY ποτε ε5δες χεSρα VποκεκοµµGνην g π<δα, g κεφαλRν Vπο-
τετµηµGνην χωρ#ς ποP ποτε Vπ7 το* λοιπο* σ\µατος κειµGνηνI τοι-
ο*τον [αυτ7ν ποιεS, >σον $φ+ [αυτ]O, c µR θGλων τ7 συµβαSνον κα'
Vποσχ#ζων [αυτ7ν g c Vκοιν\νητ<ν τι πρ2σσων. VπGρριψα# ποP
ποτε Vπ7 τQς κατA φPσιν [ν\σεωςI $πεφPκεις γAρ µGροςI ν*ν <δ8>
188
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
;ντιµετωπ"ζω τ* καθ1να ;ν5λογα µ1 τ?ν ;ξ"α του. N5 OκτιµDς
π5ντοτε α(τ? τ?ν δυνατ*τητα πο- προ1ρχεται ;π* τ?ν φ-σι.
λ. N5 µιλDς κα" στ?ν Σ-γκλητο κα" πρ*ς τ*ν καθ1να µ1 ε(πρ1-
πεια κα" χωρ"ς ;λαζονε"α. N5 ε$σαι σαφ?ς κα" ;κριβολ*γος.
λα. aH α(λ? το8 A(γο-στου, B γυναPκα του, B κ*ρη του, οC
Fγγονοι, οC πρ*γονοι, B ;δελφ?, V JA γρ"ππας, οC συγγενεPς, οC
\νθρωποι το8 σπιτιο8, οC φ"λοι, V dAρειος, V Mαικ?νας, οC γιατρο",
οC CερεPςL 6λοι π1θαναν. dEπειτα π?γαινε πρ*ς τ5 \λλα, Rχι στ*ν
θαν5το cν*ς ;νθρNπου χωριστ5, ;λλ5 στ?ν καταστροφ? τIν κα-
το"κων τTς Ποµπηrας. Kα" OκεPνο πο- γρ5φεται Oπ5νω στ5 µν?-
µαταL V τελευταPος α(το8 το8 γ1νους. N5 σκεφθTς π*σο ταλαι-
πωρ?θηκαν οC πρ*γονο" των γι5 ν5 ;φ?σουν κ5ποιο δι5δοχο. JEξ
\λλου ε$ναι ;ν5γκη ν5 Qπ5ρξη κ5ποιος τελευταPος ;λλ5 π5λι τ*-
τε Fχοµε τ*ν θ5νατο Vλοκλ?ρου γ1νους.
λβ. Πρ1πει ν5 συνθ1της τ* οWκοδ*µηµα τTς ζωTς σου µ1 µ"α -
µ"α πρDξιL κα" O5ν καθεµ"α OκπληρNνη τ*ν σκοπ* της, 6σο ε$ναι
δυνατ*ν, ν5 ε$σαι Cκανοποιηµ1νοςL κανε"ς δ1ν θ5 σο8 προβ5λλη
Oµπ*δια γι5 ν5 γ"νωνται οC πρ5ξεις 6πως πρ1πει - «JAλλ5 ;πJ Fξω
θ5 προβληθT κ5ποιο Oµπ*διο» - Kαν1να Oµπ*διο, 6ταν πρ*κειται
ν5 Oνεργ?σης µ1 δικαιοσ-νη κα" σωφροσ-νη κα" λογικ?. dIσως σ1
Oµποδ"ση κ5τι \λλο πι* δραστ?ριο. JAλλ5 µ1 τ?ν ε(χ5ριστη προ-
σαρµογ? πρ*ς τ* =διο τ* Oµπ*διο κα" µ1 τ?ν Vλ*ψυχη συγκατ5θε-
σι πρ*ς OκεPνο πο- σο8 συν1βη, ;µ1σως \λλη πρDξις προβ5λλεται
;παρα"τητη κα" βασικ? γι5 τ?ν σ-νθεσι τTς ζωTς γι5 τ?ν Vπο"α
µ"λησα.
λγ. N5 πα"ρνης χωρ"ς ;λαζονε"α κα" ν5 προσφ1ρης µ1 προθυ-
µ"α.
λδ. E$δες ποτ1 χ1ρι κοµµ1νο Z π*δι Z κεφ5λι ν5 βρ"σκεται µα-
κρι5 ;π* τ* σIµαL Fτσι κ5νει τ*ν cαυτ* του, 6σο OξαρτDται ;πJ
α(τ*ν, OκεPνος πο- δ1ν δ1χεται κ5τι ;ντ"θετο πρ*ς τ* συµφ1ρον
το8 κοινωνικο8 συν*λου. dEχεις ;ποκοπT ;π* τ?ν φυσικ? κοιν*-
τητα τIν πραγµ5των, ;λλ5 Oκ φ-σεως ε$σαι µ1ρος α(τTς. TNρα
189
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
σεαυτ7ν VπGκοψας. Vλλ+ Eδε κοµψ7ν $κεSνο, >τι ,ξεστ# σοι π2λιν
[νOσαι σεαυτ<ν. το*το @λλ]ω µGρει οBδεν' θε7ς $πGτρεψεν, χωρι-
σθGντι κα' διακοπGντι π2λιν συνελθεSν.VλλA σκGψαι τRν χρηστ<τη-
τα, ‰i τετ#µηκε τ7ν @νθρωπονI κα' γAρ }να τRν VρχRν µR VπορραγiQ
Vπ7 το* >λου, $π+ αBτ]O $πο#ησενI κα' VπορραγGντι π2λιν $πανελ-
θεSν κα' συµφ*ναι κα' τRν το* µGρους τ2ξιν VπολαβεSν $πο#ησεν.
λε". nΩσπερ τAς @λλας δυν2µεις [κ2στ]ω τOν λογικOν †σχεδ7ν
>σον2† f τOν λογικOν φPσις, ο{τως κα' ταPτην παρ+ αBτQς εJλD-
φαµεν. /ν τρ<πον γAρ $κε#νη πeν τ7 $νιστ2µενον κα' VντιβαSνον
$πιπεριτρGπει κα' κατατ2σσει εJς τRν εFµαρµGνην, κα' µGρος
[αυτQς ποιεS, ο{τως κα' τ7 λογικ7ν ζ]Oον δPναται πeν κ\λυµα
{λην [αυτο* ποιεSν, κα' χρQσθαι αBτ]O, $φ+ οrον lν κα' |ρµησεν.
λm". MD σε συγχε#τω f το* >λου β#ου φαντασ#α. µR συµπεριν<-
ει, $π#πονα οrα κα' >σα πιθαν7ν $πιγεγενQσθαι, VλλA καθ+ aκα-
στον τOν παρ<ντων $περ\τα σεαυτ<νI τ# το* ,ργου τ7 Vφ<ρητον
κα' VνPποιστον; αJσχυνθDσqη γAρ cµολογQσαι. ,πειτα Vναµ#µνη-
σκε σεαυτ<ν, >τι οhτε τ7 µGλλον οhτε τ7 παρ] ω χηκ7ς βαρεS σε
VλλA Vε' τ7 παρ<ν. το*το δ8 κατασµικρPνεται, $Aν αBτ7 µ<νον
περιορ#σi η ς κα' VπελGγχi η ς τRν δι2νοιαν, εJ πρ7ς το*το ψιλ7ν
VντGχειν µR δPναται.
λζ". MDτι ν*ν παρακ2θηται τiQ το* κυρ#ου σορ]O Π2νθεια g
ΠGργαµος; τ# δG; τiQ tAδριανο* Xαβρ#ας g ∆ι<τιµος; γελοSον. τ#
δG; εJ παρεκ2θηντο, ,µελλον αJσθ2νεσθαι; τ# δG; εJ i‚σθ2νοντο,
,µελλον fσθDσεσθαι; τ# δG, εJ pδοντο, ,µελλον οƒτοι Vθ2νατοι
ε5ναι; οB κα' τοPτους πρOτον µ8ν γρα#ας κα' γGροντας γενGσθαι
ο{τως ε}µαρτο, ε5τα VποθανεSν; τ# ο`ν {στερον ,µελλον $κεSνοι
190
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
;πεµ5κρυνες τ*ν cαυτ* σουL ;λλ5 Qπ5ρχει OκεPνο τ* χ5ρισµαL
µπορεPς π5λι ν5 cνωθTς.Tο8το σ1 καν1να \λλο Rν δ1ν Oπ1τρεψε V
θε*ςL ν5 µπορT δηλαδ? ν5 cνωθT π5λι, 6ταν ;ποκοπT κα" χωρι-
σθT. Λ5βε λοιπ*ν QπJ Rψι σου τ?ν καλωσ-νη µ1 τ?ν Vπο"α Fχει τι-
µ?σει τ*ν \νθρωπο, κα" µ5λιστα Fδωσε σJ α(τ*ν τ?ν δ-ναµι ν5 µ?
;ποκοπT ;π* τ* σ-νολοL Oν το-τοις φρ*ντισε jστε ν5 Oπαν1ρχε-
ται, ν5 προσαρµ*ζεται κα" ν5 ξαναπα"ρνη τ?ν θ1σι του lς µ1ρος
το8 6λου.
λε. EOπως τ"ς \λλες δυν5µεις εWς τ*ν καθ1να ;π* το-ς ;νθρN-
πους τ"ς προσ1φερε B φ-σις τIν 6λων, Fτσι κα" α(τ? τ?ν δ-ναµι
;π* OκεP τ?ν π?ραµε. M1 τ*ν τρ*πο δηλαδ? µ1 τ*ν VποPο Oκε"νη
µεταβ5λλει κ5θε τι πο- παρουσι5ζεται µπροστ5 της κα" τTς δηµι-
ουργεP Oµπ*διο, κα" τ* Qποτ5σσει στ?ν µοPρα κα" τ* κ5νει µ1ρος
το8 cαυτο8 της, µ1 τ*ν =διο τρ*πο κα" V \νθρωπος µπορεP 6λα τ5
Oµπ*δια ν5 τ5 καταστ?ση ;ναπ*σπαστα στοιχεPα το8 cαυτο8
του κα" ν5 τ5 χρησιµοποι?ση γι5 το-ς σκοπο-ς πο- ξεκ"νησε.
λς. M? σ1 ταρ5ξη B εWκ*να τTς 6λης ζωTς, µ? σκ1πτεσαι διαρ-
κIς π*σα φοβερ5 Qπ5ρχουν κα" π*σα ε$ναι πιθαν*ν ν5 συµβο8ν.
JAλλ5 γι5 τ* καθ1να πο- Fχεις µπροστ5 σου ν5 ρωτDς τ*ν cαυτ*
σουL T" ε$ναι α(τ* πο- δ1ν µπορεP ν5 Qποφ1ρη κα" ν5 Qποµε"νη
κανε"ς; Θ5 ντραπTς ν5 τ* παραδεχθTς. dEπειτα θ-µησε στ*ν cαυ-
τ* σου 6τι δ1ν σ1 βαρ-νει οkτε τ* µ1λλον οkτε τ* παρελθ*ν, ;λλ5
π5ντοτε τ* παρ*ν. A(τ* 6µως ε$ναι παρ5 πολ- µικρ*, O5ν τ* πε-
ριορ"σης κα" Oλ1γχης τ?ν ψυχ? σου O5ν δ1ν µπορT ν5 ;ντ1χη σ1
τ*σο µικρ* πρDγµα.
λζ. M?πως τNρα κ5θεται κοντ5 στ* πτIµα το8 O(?ρου B
Π5νθεια Z B Π1ργαµος; T" λοιπ*ν, µ?πως στο8 JAδριανο8 V Xα-
βρ"ας; E$ναι πολ- γελοPο ν5 τ* σκ1πτεσαι, ;λλ5 κα" \ν µπορο8σαν
ν5 καθ?σουν, fταν δ-σκολο ν5 αWσθανθο8ν Bδον?; Kα" O5ν δε-
χθT κανε"ς, κα" α(τ*, µ?πως α(το" µπορο8σαν ν5 µε"νουν ;θ5να-
τοι; M?πως κα" γιJ α(το-ς δ1ν Fχει VρισθT ;π* τ?ν µοPρα πρIτα
µ1ν ν5 γ"νουν γρι1ς κα" γ1ροντες κα" Fπειτα ν5 πεθ5νουν; T" θ5
191
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ποιεSν, τοPτων Vποθαν<ντων; γρ2σος πeν το*το κα' λPθρον $ν
θυλ2κ]ω.
λη". EJ δPνασαι Mξd βλGπειν, βλGπε, †“κρ#νων,” φησ#, “σοφ\τα-
τα.”†
λθ". ∆ικαιοσPνης κατεξαναστατικRν VρετRν οBχ cρO $ν τiQ λο-
γικο* ζ]\ου κατασκευiQI fδονQς δ8 cρO τRν $γκρ2τειαν.
µ". +EAν VφGλi η ς τRν σRν Cπ<ληψιν περ' το* λυπεSν σε δο-
κο*ντος, αBτ7ς $ν τ]O Vσφαλεστ2τ]ω aστηκας. “T#ς αBτ<ς;” c λ<-
γος. “ +A λλ+ οBκ εJµ' λ<γος.” ,στω. οBκο*ν c µ8ν λ<γος αBτ7ς
[αυτ7ν µR λυπε#τω. εJ δG τι @λλο σοι κακOς ,χει, CπολαβGτω αBτ7
περ' αCτο*.
µα". +Eµποδισµ7ς αJσθDσεως κακ7ν ζωτικQς φPσεωςI $µποδι-
σµ7ς cρµQς cµο#ως κακ7ν ζωτικQς φPσεως. ,στι δG τι @λλο cµο#ως
$µποδιστικ7ν κα' κακ7ν τQς φυτικQς κατασκευQς. ο{τως το#νυν
$µποδισµ7ς νο* κακ7ν νοερeς φPσεως. π2ντα δR τα*τα $π' σε-
αυτ7ν µετ2φερε. π<νος <g> fδονR πτετα# σου; ~ψεται f αYσθη-
σις. cρµDσαντι ,νστηµα $γGνετο; εJ µ8ν VνυπεξαιρGτως cρµqeς,
jδη Zς λογικο* κακ<ν. εJ δ8 τ7 κοιν7ν λαµβ2νεις, οhπω βGβλαψαι
οBδ8 $µπεπ<δισαι. τA µGντοι το* νο* Yδια οBδε'ς @λλος εYωθεν
$µποδ#ζεινI τοPτου γAρ οB π*ρ, οB σ#δηρος, οB τPραννος, οB βλα-
σφηµ#α, οBχ cτιο*ν πτεταιI “>ταν γGνηται σφαSρος, κυκλοτερRς
µGνει.†”
192
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
Fκαναν λοιπ*ν µετ5 τ*ν θ5νατο Oκε"νων; EOλα α(τ5 ε$ναι δυσω-
δ"α κα" θ*ρυβος µ1σα σ1 σ5κκο.
λη. JE5ν µπορTς ν5 παρατηρTς µ1 Sξ-τητα, παρατ?ρησε κα"
κρ"νε µ1 σκ1ψι σοφ?.51
λθ. ∆1ν βλ1πω ν5 Qπ5ρχη στ?ν φων? το8 ;νθρNπου δ-ναµι
;ντ"θετη πρ*ς τ?ν δικαιοσ-νη. ΠαρατηρI 6µως 6τι Qπ5ρχει ;να-
σχετικ? δ-ναµις στ?ν Bδον?.
µ. JE5ν ;φαιρ1σης (τ?ν Qποκειµενικ? γνNµη) τ?ν προσωπικ?
Oντ-πωσι ;π* OκεPνο πο- νοµ"ζεις 6τι σ1 στεναχωρεP V =διος θ5
Fχης βρεθT ;µ1σως σ1 ;π*λυτη mρεµ"α. - T" σηµα"νει «V =διος»; - aH
λογικ?. – JAλλ5, µπορεPς ν5 πTς, δ1ν ε$µαι λογικ? µ*νον. – T* πα-
ραδ1χοµαι. – JAλλ5 V νο8ς \ς µ? στενοχωρT τ*ν cαυτ* του. JE5ν
δ1 κα" κ5τι \λλο ;π* τ5 δικ5 σου στοιχεPα Qποφ1ρη, \ς προσπα-
θ?ση ν5 καταλ5βη τ* =διο τ*ν π*νο του.
µα. aH προσπ5θεια ν5 Oµποδ"ζωµε ν5 λειτουργ?ση µι5 α=σθη-
σις ε$ναι κακ* βιολογικTς φ-σεως.T* =διο Wσχ-ει κα" γι5 τ"ς Vρµ1ς.
aH ;ν5σχεσ"ς των ε$ναι κακ* βιολογικTς φ-σεως. aYπ5ρχουν ;κ*-
µη κα" \λλα στοιχεPα πο- δηµιουργο8ν δυσκολ"ες κα" βλ5πτουν
τ?ν ζω? τIν φυτIν. Kατ5 τ*ν =διο τρ*πο λοιπ*ν παρεµπ*δισις
τTς λειτουργ"ας το8 νο8 ε$ναι κακ* λογικTς φ-σεως.
EOλα α(τ5 συσχ1τισ1 τα µ1 τ*ν cαυτ* σου. Π*νος Z Bδον? σ1
κυριε-ει; dAς Rψεται B α=σθησις. ΣυναντDς Oµπ*δια στ?ν προσπ5-
θει5 σου ν5 Cκανοποι?σης τ"ς Vρµ1ς σου; JE5ν µ1ν οC Vρµ1ς σου
δ1ν Fχουν µ1τρο, ε$ναι κακ*, OφJ 6σον ε$σαι λογικ* Rν. JE5ν 6µως
θεωρ?σης σωστ? τ?ν κοιν? \ποψι, τ*τε δ1ν παθα"νης τ"ποτε οkτε
αWσθ5νεσαι τ* Oµπ*διο.
Kα" πρ5γµατι τ5 Fργα το8 νο8 κανε"ς \λλος δ1ν συνηθ"ζει ν5
τ5 παρεµποδ"ζη. A(τ*ν οkτε B φωτι5 οkτε V π*λεµος οkτε V τ--
ραννος οkτε B βλασφηµ"α οkτε τ"ποτε \λλο τ*ν θ"γει. EOταν ;πο-
κτ?ση τ?ν πληρ*τητ5 του παραµ1νει π5ντα =διος.
51. JAντ" φησ' σοφωτ2τοις προτιµ?σαµε τ?ν γραφ? φρασ' σοφωτ2τοις.
193
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µβ". OBκ εJµ' @ξιος $µαυτ7ν λυπεSνI οBδ8 γAρ @λλον π\ποτε
[κkν $λPπησα.
µγ". EBφρα#νει @λλον @λλοI $µ8 δG, $Aν Cγι8ς ,χω τ< fγεµονι-
κ<ν, µR Vποστρεφ<µενον µDτε @νθρωπ<ν τινα µDτε <τι> τOν
Vνθρ\ποις συµβαιν<ντωνI VλλA πeν εBµενGσιν MφθαλµοSς cρOν
τε κα' δεχ<µενον κα' χρ\µενον [κ2στ]ω κατ’ Vξ#αν.
µδ". Tο*τον Jδοd τ7ν χρ<νον σεαυτ]O χ2ρισαι. οF τRν Cστεροφη-
µ#αν µeλλον δι\κοντες οB λογ#ζονται, >τι @λλοι τοιο*τοι µGλλου-
σιν $κεSνοι ε5ναι, οrο# εJσιν οƒτοι, ος βαρο*νταιI κVκεSνοι δ8 θνη-
το#. τ# δ8 >λως πρ7ς σG, lν $κεSνοι φωναSς τοιαPταις VπηχOσιν g
Cπ<ληψιν τοιαPτην περ' σο* ,χωσιν;
µε". NAρ<ν µε κα' β2λε, >που θGλεις. $κεS γAρ aξω τ7ν $µ7ν δα#-
µονα }λεων, τουτGστιν VρκοPµενον, εJ ,χοι κα' $νεργο#η κατA τ7
[ξQς τiQ Jδ#qα κατασκευiQ.
2 NAρα το*το @ξιον, }να δι+ αBτ7 κακOς µοι ,χiη f ψυχR κα' χε#ρων
[αυτQς io ταπεινουµGνη, MρεγοµGνη, συνδυοµGνη, †πτυροµGνη;
κα' τ# εCρDσεις τοPτου @ξιον;
µς". +Aνθρ\π]ω οBδεν' συµβα#νειν τι δPναται, / οBκ ,στιν Vν-
θρωπικ7ν σPµπτωµαI οBδ8 βο#, / οBκ ,στι βοϊκ<νI οBδ8 VµπGλ]ω, /
οBκ ,στιν Vµπελικ<νI οBδ8 λ#θ]ω, / οBκ ,στιν λ#θου Yδιον. εJ ο`ν
[κ2στ]ω συµβα#νει, / κα' εYωθε κα' πGφυκε, τ# lν δυσχερα#νοις; οB
γAρ Vφ<ρητ<ν σοι ,φερεν f κοινR φPσις.
µζ". EJ µ8ν δι2 τι τOν $κτ7ς λυπiQ, οBκ $κεSν<ν σοι $νοχλεS, VλλA
τ7 σ7ν περ' αBτο* κρSµα. το*το δ8 jδη $ξαλεSψαι $π' σο# $στιν. εJ
δ8 λυπεS σG τι τOν $ν τiQ σiQ διαθGσει, τ#ς c κωλPων διορθOσαι τ7
δ<γµα; >µως δ8 κα' εJ λυπiQ, >τι οBχ' τ<δε τι $νεργεSς CγιGς σοι φαι-
194
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
µβ. ∆1ν ε$µαι \ξιος ν5 λυπ?σω τ*ν cαυτ* µουL δι*τι οkτε \λλον
µ1χρι τNρα Oλ-πησα µ1 τ?ν θ1λησ" µου.
µγ. dAλλο ε(χαριστεP τ*ν _να κα" \λλο τ*ν \λλο. JEγN ε$µαι
ε(χαριστηµ1νος O5ν Fχω Qγι1ς τ* πνε8µα µου, O5ν δηλαδ? µπορT
ν5 µ? ;ποστρ1φεται καν1ναν ;π* το-ς ;νθρNπους κα" ;π* 6σα
συµβα"νουν στο-ς ;νθρNπους, ;λλ5 ν5 βλ1πη µ1 χαρο-µενο
βλ1µµα τ* κ5θε τι κα" ν5 τ* δ1χεται κα" ν5 τ* ;ντιµετωπ"ζη ;ν5-
λογα µ1 τ?ν ;ξ"α του.
µδ. A(τ*ν τ*ν χρ*νο πο- βλ1πεις χ5ρισ1 τον στ*ν cαυτ* σου.
A(το" πο- OπιδιNκουν µ1 ζTλο τ?ν Qστεροφηµ"α δ1ν σκ1πτονται
6τι OκεPνοι πο- πρ*κειται ν5 Fλθουν στ?ν ζω? θ5 ε$ναι σ5ν κα"
α(το-ς πο- τNρα το-ς στενοχωρο8νL 6τι θ5 ε$ναι κα" OκεPνοι θνη-
το". JAλλ5 γενικ5 ποι* Rφελος Fχεις O5ν OκεPνοι Fχουν τ?ν µι5 Z
τ?ν \λλη γνNµη γι5 σ1να κα" τ?ν διαλαλο8ν;
µε. Π5ρε µε κα" β5λε µε 6που θ1λεις. ∆ι*τι κα" OκεP θ5 διατηρ?-
σω τ?ν ψυχ? µου Zρεµη, δηλαδ? ε(χαριστηµ1νη O5ν OνεργT σ-µ-
φωνα µ1 τ*ν προορισµ* της.
dAραγε Fχει τ*ση ;ξ"α α(τ* (τ* κακ*) γι5 ν5 ταλαιπωρTται B
ψυχ? µου κα" ν5 γ"νεται χειρ*τερη ;π* τ*ν cαυτ* της, ν5 ταπει-
νNνεται, ν5 OπιθυµT, ν5 συνθλ"βεται, ν5 ;γωνιD;T" µπορεP ν5 ;ξ"-
ζει α(τ? B θυσ"α;
µς. Σ1 καν1να \νθρωπο δ1ν µπορεP ν5 συµβT κ5τι πο- ν5 µ?
ε$ναι ;νθρNπινο σ-µπτωµαL οkτε στ* β*δι κ5τι πο- ν5 µ? Fχη
σχ1σι µJ α(τ*L οkτε στ* ;µπ1λι πο- ν5 µ? ε$ναι δικ* του σ-µπτω-
µαL οkτε στ?ν π1τρα. JE5ν λοιπ*ν στ*ν καθ1να συµβα"νη α(τ*
πο- συνηθ"ζεται κα" ε$ναι φυσικ* γιατ" δυσανασχετεPς; ∆1ν σο8
Fφερε B κοιν? φ-σις κ5τι πο- δ1ν µπορεPς ν5 Qποφ1ρης.
µζ. JE5ν 6µως στενοχωρTσαι γι5 κ5τι πο- βρ"σκεται Fξω ;π*
σ1να, δ1ν σ1 OνοχλεP OκεPνο, ;λλ5 B δικ? σου γνNµη γιJ α(τ*. A(τ?
ε$ναι πλ1ον στ* χ1ρι σου ν5 τ?ν ;πορρ"ψης. JE5ν 6µως σ1 λυπT
κ5τι πο- βρ"σκεται µ1σα σου, ποι*ς σ1 Oµποδ"ζη ν5 ;ναθεωρ?σης
τ?ν γνNµη σου; JE5ν 6µως QποτεθT 6τι στενοχωρεPσαι, Oπειδ? δ1ν
195
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ν<µενον, τ# οBχ' µeλλον $νεργεSς g λυπiQ; “+AλλA Jσχυρ<τερ<ν τι
$ν#σταται.” µR ο`ν λυπο*I οB γAρ παρA σ8 f αJτ#α το* µR $νερ-
γεSσθαι. “ +AλλA οBκ @ξιον ζQν µR $νεργουµGνου τοPτου.” @πιθι
ο`ν $κ το* ζQν εBµενDς, i‰ κα' c $νεργOν VποθνDσκει, µα }λεως
τοSς $νισταµGνοις.
µη". MGµνησο, >τι Vκαταµ2χητον γ#νεται τ7 fγεµονικ<ν, >ταν
εJς [αυτ7 συστραφ8ν VρκεσθiQ [αυτ]O µR ποιο*ντι, / µR θGλει, κlν
Vλ<γως παρατ2ξηται. τ# ο`ν, >ταν κα' µετA λ<γου <κα'> περιε-
σκεµµGνως κρ#νiη περ# τινος; διA το*το Vκρ<πολ#ς $στιν f $λευθG-
ρα παθOν δι2νοιαI οBδ8ν γAρ Mχυρ\τερον ,χει @νθρωπος, $φ+ /
καταφυγkν Vν2λωτος λοιπ7ν lν εYη. c µ8ν ο`ν µR [ωρακkς το*-
το VµαθDςI c δ8 [ωρακkς κα' µR καταφεPγων VτυχDς.
µθ". Mηδ8ν πλGον σαυτ]O λGγε, Eν αF προηγοPµεναι φαντασ#αι
VναγγGλλουσιν. jγγελται, >τι c δεSν2 σε κακOς λGγει. jγγελται
το*τοI τ7 δG, >τι βGβλαψαι, οBκ jγγελται. βλGπω >τι νοσεS τ7 παι-
δ#ον. βλGπωI >τι δ8 κινδυνεPει οB βλGπω. ο{τως ο`ν µGνε Vε' $π'
τOν πρ\των φαντασιOν, κα' µηδ8ν αBτ7ς ,νδοθεν $π#λεγε, κα'
οBδGν σοι γ#νεταιI µeλλον δ8 $π#λεγε, Zς γνωρ#ζων aκαστα τOν $ν
τ]O κ<σµ]ω συµβαιν<ντων.
ν". “Σ#κυος πικρ<ς.” @φες. “B2τοι $ν τiQ cδ]O.” ,κκλινον. VρκεS.
µR προσεπε#πiηςI “T# δ8 κα' $γ#νετο τα*τα $ν τ]O κ<σµ]ω;” $πε' κα-
ταγελασθDσiη Cπ7 Vνθρ\που φυσιολ<γου, Zς lν κα' Cπ7 τGκτο-
νος κα' σκυτGως γελασθε#ης καταγιν\σκων, >τι $ν τ]O $ργαστη-
ρ#]ω ξGσµατα κα' περιτµDµατα τOν κατασκευαζοµGνων cρqeς. κα#-
τοι $κεSνο# γε ,χουσι, πο* αBτA u#ψωσινI f δ8 τOν >λων φPσις ,ξω
196
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
κ5νεις κ5τι πο- θεωρεPς καλ*, γιατ" δ1ν τ* κ5νεις ;ντ" ν5 στενο-
χωρTσαι;
- JAλλ5 µ1 Oµποδ"ζει κ5τι πι* Wσχυρ*. – M? λυπTσαι λοιπ*ν, δ1ν
Sφε"λεται σ1 σ1να B ;δυναµ"α ν5 τ* δαµ5σης. – JAλλ5 δ1ν ;ξ"ζει
ν5 ζI, O5ν δ1ν Oπιτ-χω α(τ*. – Φ8γε λοιπ*ν ;π* τ?ν ζω? ε(χαρι-
στηµ1νος, 6πως OκεPνος πο- Fχει Oπιτ-χει, µ1 ;γ5πη πρ*ς Oκε"-
νους πο- σ1 Oµποδ"ζουν.
µη. M? ξεχνDς 6τι τ* Πνε8µα σου γ"νεται ;καταµ5χητο 6ταν
µετ5 ;π* στροφ? Oσωτερικ? πρ*ς τ*ν cαυτ* σου ;ρκεσθT σJ
α(τ*ν κα" δ1ν κ5νει OκεPνο πο- δ1ν θ1λει ;κ*µη κα" \ν ;ντιδρD
χωρ"ς λ*γο.
T" γ"νεται λοιπ*ν, 6ταν µ1 λογικ? κα" περ"σκεψι κρ"νης γι5 κ5-
τι; T*τε φρο-ριο ;π*ρθητο γ"νεται B ψυχ? πο- ε$ναι Oλε-θερη
;π* τ5 π5θη. ∆1ν Fχει τ"ποτε Wσχυρ*τερο V \νθρωπος, µ1 τ*ν
VποPο, O5ν κατ1φευγε σJ α(τ*, θ5 µπορο8σε ν5 παραµε"νη \τρω-
τος. EOποιος δ1ν τ* Fχει καταλ5βει ε$ναι ;ν*ητος. A(τ*ς πο- τ*
Fχει καταλ5βει κα" δ1ν καταφε-γει σJ α(τ* ε$ναι δυστυχ?ς.
µθ. M? λ1ς στ*ν cαυτ* σου τ"ποτε περισσ*τερο ;πJ 6,τι τον"-
ζουν οC πρIτες OντυπNσεις. Σο8 ;ναγγ1λλεται 6τι V τ5δε σ1 κακο-
λογεPL καλIς. ∆1ν ξ1ρεις 6µως 6τι σ1 Fχει βλ5ψει. Bλ1πω 6τι ;σθε-
νεP τ* παιδ"L τ* βλ1πω. ∆1ν βλ1πω 6µως 6τι κινδυνε-ει, Fτσι λοι-
π*ν ν5 σταµατDς στ?ν πρNτη Oντ-πωσι κα" ν5 µ? προσθ1της ;π*
µ1σα σου τ"ποτε περισσ*τερο κα" τ"ποτε δ1ν παθα"νειςL Z µDλλον
ν5 προσθ1της κ5τι σ5ν \νθρωπος πο- γνωρ"ζει 6σα συµβα"νουν
στ*ν κ*σµο.
ν. T* ;γγο-ρι ε$ναι πικρ*L \φησ1 το. aYπ5ρχουν β5τοι στ*ν
δρ*µοL \λλαξε πορε"αL φτ5νει ν5 µ? προσθ1σης «Γιατ" Fγιναν
α(τ5 στ*ν κ*σµο;» ∆ι*τι θ5 γελ5ση εWς β5ρος σου OκεPνος πο-
OρευνD τ?ν φ-σι, 6πως θ5 γελο8σε V κτ"στης κα" V βυρσοδ1ψης
O5ν το-ς κατηγορο8σες γιατ" θ5 Fβλεπες στ* Oργαστ?ρι* τους
Qπολε"µµατα κα" κοµµ5τια ;π* τ5 ε=δη πο- κατασκευ5ζουν. Kα"
6µως OκεPνοι β1βαια Fχουν χIρο γι5 ν5 τ5 ρ"ξουν. aH φ-σις το8
197
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
οBδ8ν ,χειI VλλA τ7 θαυµαστ7ν τQς τGχνης ταPτης $στ#ν, >τι περιο-
ρ#σασα [αυτRν πeν τ7 ,νδον διαφθε#ρεσθαι κα' γηρ2σκειν κα'
@χρηστον ε5ναι δοκο*ν, εJς [αυτRν µεταβ2λλει, κα' >τι π2λιν
@λλα νεαρA $κ τοPτων αBτOν ποιεSI }να µDτε οBσ#ας ,ξωθεν
χρiDζiη µDτε, >που $κβ2λiη τA σαπρ<τερα, προσδGηται. VρκεSται
ο`ν κα' χ\ρqα τiQ [αυτQς κα' {λiη τiQ [αυτQς κα' τGχνiη τiQ Jδ#qα.
να". MDτε $ν ταSς πρ2ξεσιν $πισPρειν µDτε $ν ταSς cµιλ#αις φP-
ρειν µDτε $ν ταSς φαντασ#αις VλeσθαιI µDτε τiQ ψυχiQ καθ2παξ συ-
νGλκεσθαι g $κθ<ρνυσθαιI µDτε $ν τ]O β#]ω VσχολεSσθαι.
2 “Kτε#νουσι, κρεανοµο*σι, κατ2ραις $λαPνουσι.” τ# ο`ν τα*τα
πρ7ς τ7 τRν δι2νοιαν µGνειν καθαρ2ν, φρενDρη, σ\φρονα, δικα#-
αν; οrον εY τις παραστAς πηγiQ διαυγεS κα' γλυκε#qα βλασφηµο#η
αBτDν, f δ8 οB παPεται π<τιµον VναβλPζουσαI κlν πηλ7ν $µ-
β2λiη, κlν κοπρ#αν, τ2χιστα διασκεδ2σει αBτA κα' $κκλPσσει κα'
οBδαµOς βαφDσεται. πOς ο`ν πηγRν VGναον aξεις κα' µR φρGαρ;
lν φυλ2σσης σεαυτ7ν π2σης |ρας εJς $λευθερ#αν µετA το* εB-
µενOς κα' sπλOς κα' αJδηµ<νως.
νβ". tO µ8ν µR εJδ\ς, > τι $στ' κ<σµος, οBκ ο5δεν, >που $στ#ν. c δ8
µR εJδkς πρ7ς > τι πGφυκεν, οBκ ο5δεν >στις $στ#ν, οBδ8 τ# $στι κ<-
σµος. c δ8 aν τι τοPτων Vπολιπkν οBδ8 πρ7ς > τι αBτ7ς πGφυκεν
εYποι. τ#ς ο`ν φα#νετα# σοι c τ7ν τOν κροτοPντων ,παινον φεPγων
g δι\κων,† ο οhθ’ >που εJσ'ν οhτε ο}τινGς εJσι γιν\σκουσιν;
νγ". +EπαινεSσθαι θGλεις Cπ7 Vνθρ\που τρ'ς τQς |ρας [αυτ]O
καταρωµGνου; VρGσκειν θGλεις Vνθρ\π]ω, /ς οBκ VρGσκει [αυτ]O;
VρGσκει [αυτ]O c µετανοOν $φ+ πασι σχεδ<ν, οrς πρ2σσει;
198
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
σ-µπαντος 6µως δ1ν Fχει τ"ποτε Fξω ;π* α(τ?. JAλλ5 τ* θαυµα-
στ* στ?ν τ1χνη της ε$ναι 6τι, ;φο8 προσδι*ρισε τ5 6ρι5 της, 6λα
6σα ε$ναι µ1σα της, πο- δ"νουν τ?ν Oντ-πωσι 6τι φθε"ρονται κα"
γερνο8ν κα" ;χρηστε-ονται, τ5 µεταβ5λλει κα" \λλα στοιχεPα
;π* α(τ5 τ5 =δια δηµιουργεP γι5 ν5 µ? χρει5ζεται µ?τε πρNτη ^λη
;πJ Fξω µ?τε χIρο ν5 πετ5ξη τ5 σαθρ5. TTς ε$ναι ;ρκετ? λοιπ*ν
κα" B πρNτη ^λη πο- διαθ1τει κα" V χIρος κα" B δικ? της τ1χνη.
να. M?τε στ"ς Oργασ"ες σου ν5 χρονοτριβTς µ?τε στ"ς συνοµι-
λ"ες σου ν5 παθα"νης σ-γχυσι µ?τε µ1 τ?ν τολµηρ? φαντασ"α σου
ν5 κ5νης sλµαταL ν5 µ? παρασ-ρεται B ψυχ? σου οkτε γι5 µι5
φορ5 Z ν5 σ1 Oκτροχι5ζηL µ?τε ν5 σ1 ;πορροφο8ν τ5 προβλ?µα-
τα τTς ζωTς. «Φονε-ουν, κατακρεουργο8ν, µ1 κατ5ρες προχω-
ρο8ν πρ*ς τ5 Oµπρ*ς». JAλλ5 τ" σηµασ"α Fχουν 6λα α(τ5 6ταν V
Oσωτερικ*ς κ*σµος παραµ1νει καθαρ*ς, Wσορροπηµ1νος, συνε-
τ*ς, δ"καιος; E$ναι τ* =διο σ5ν ν5 βρεθT κ5ποιος κοντ5 σ1 πηγ? µ1
καθαρ* κα" γλυκ* νερ* κα" τ?ν βλασφηµεP, OνI α(τ? δ1ν πα-ει
ν5 ;ναβλ-ζη νερ* γι5 ν5 π"νη. Kα" \ν τTς ρ"ξη λ5σπη Z κοπρι5,
γρ?γορα θ5 τ5 διασκορπ"ση κα" θ5 τ5 ξεπλ-νη κα" καθ*λου δ1ν
θ5 µολυνθT. ΠIς θ5 ;ποκτ?σης τ?ν πηγ? τ?ν ;στε"ρευτη; JE5ν
διατηρTς κ5θε στιγµ? τ*ν cαυτ* σου Oλε-θερο µαζ" κα" ε(χ5ρι-
στο, hπλ* κα" ε(σεβT.
νβ. JEκεPνος πο- δ1ν γνωρ"ζει τ" ε$ναι V κ*σµος δ1ν γνωρ"ζει
πο8 βρ"σκεται V =διος. JEκεPνος πο- δ1ν ξ1ρει γι5 ποι* σκοπ* δη-
µιουργ?θηκε δ1ν ξ1ρει οkτε ποι*ς ε$ναι οkτε τ" ε$ναι V κ*σµος.
EOποιος Fχει ξεχ5σει _να ;π* α(τ5 µπορεP ν5 πT ποι*ς ε$ναι V
σκοπ*ς τTς Qπ5ρξεNς του. ΠIς σο8 φα"νεται λοιπ*ν α(τ*ς πο-
ε(χαρ"στως ;ποφε-γει τ*ν Fπαινο α(τIν πο- χειροκροτο8ν χω-
ρ"ς ν5 ξ1ρουν οkτε πο8 βρ"σκονται οkτε ποιο" ε$ναι;
νγ. JEπιδιNκεις ν5 OπαινTσαι ;π* \νθρωπο πο- τρεPς φορ1ς
τ?ν jρα καταρι1ται τ*ν cαυτ* του; Θ1λεις ν5 ;ρ1σης σ1 \νθρωπο
πο- δ1ν CκανοποιεPται µ1 τ*ν cαυτ* του; E$ναι Cκανοποιηµ1νος µ1
τ*ν cαυτ* του OκεPνος πο- µετανοεP γι5 6λα σχεδ*ν 6σα κ5νει;
199
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
νδ". MηκGτι µ<νον συµπνεSν τ]O περιGχοντι VGρι, Vλλ+ jδη κα'
συµφρονεSν τ]O περιGχοντι π2ντα νοερ]O. οB γAρ ‰ττον f νοερA
δPναµις π2ντη κGχυται κα' διαπεφο#τηκε τ]O σπ2σαι δυναµGν]ω,
jπερ f Vερ\δης τ]O Vναπνε*σαι δυναµGν]ω.
νε". ΓενικOς µ8ν f κακ#α οBδ8ν βλ2πτει τ7ν κ<σµον, f δ8 κατA
µGρος οBδ8ν βλ2πτει τ7ν aτερον. µ<ν]ω δ8 βλαβερ2 $στι τοPτ]ω, ]E
$πιτGτραπται κα' Vπηλλ2χθαι αBτQς, cπ<ταν πρOτον οƒτος θε-
λDσiη.
νm". T]O $µ]O προαιρετικ]O τ7 το* πλησ#ον προαιρετικ7ν $π#σης
Vδι2φορ<ν $στιν, Zς κα' τ7 πνευµ2τιον αBτο* κα' τ7 σαρκ#διον.
κα' γAρ εJ >τι µ2λιστα VλλDλων aνεκεν γεγ<ναµεν, >µως τA fγε-
µονικA fµOν aκαστον τRν Jδ#αν κυρ#αν ,χει. $πε# τοι ,µελλεν f το*
πλησ#ον κακ#α $µο* κακ7ν ε5ναιI >περ οBκ ,δοξε τ]O θε]O, }να µR
$π+ @λλ]ω io τ7 $µ8 VτυχεSν.
νζ". tO pλιος κατακεχPσθαι δοκεS, κα' π2ντη γε κGχυται, οB µRν
$κκGχυται. f γAρ χPσις α{τη τ2σις $στ#ν. “VκτSνες” γο*ν αF αBγα'
αBτο* Vπ7 το* “$κτε#νεσθαι” λGγονται. cποSον δG τι $στ'ν Vκτ#ς,
Yδιοις lν, εJ δι2 τινος στενο* εJς $σκιασµGνον ο5κον τ7 Vφ’ fλ#ου
φOς εJσδυ<µενον θε2σαιοI τε#νεται γAρ κατ+ εBθP, κα' |σπερ διε-
ρε#δεται πρ7ς τ7 στερGµνιον, > τι lν VπαντDσiη, διεSργον τ7ν $πG-
κεινα VGραI $ντα*θα δ8 ,στη κα' οB κατ\λισθεν οBδ8 ,πεσεν. τοι-
αPτην ο`ν τRν χPσιν κα' δι2χυσιν τQς διανο#ας ε5ναι χρD, µη-
δαµOς ,κχυσιν VλλA τ2σιν κα' πρ7ς τA VπαντOντα κωλPµατα µR
β#αιον µηδ8 uαγδα#αν τRν $πGρεισιν ποιεSσθαιI µηδ8 µRν καταπ#-
πτειν, VλλA }στασθαι κα' $πιλ2µπειν τ7 δεχ<µενον. αBτ7 γAρ
[αυτ7 στερDσει τQς αBγQς τ7 µR παραπGµπον αBτDν.
νη". tO τ7ν θ2νατον φοβοPµενος jτοι Vναισθησ#αν φοβεSται g
200
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
νδ. ∆1ν πρ1πει ν5 διατηρTς καλ1ς σχ1σεις µ*νο µ1 τ*ν ;1ρα
πο- σ1 περιβ5λλει κα" ;ναπν1εις, ;λλ5 ν5 βρ"σκεσαι σ1 hρµονικ?
σχ1σι µ1 τ?ν νοερ? δ-ναµι πο- περιβ5λλει τ5 π5ντα. E$ναι Oξ =σου
δι5χυτη παντο8 B δ-ναµις α(τ? κα" πολ- κοντ5 σJ OκεPνον πο-
µπορεP ν5 τ?ν cλκ-ση, 6πως ;κριβIς V ;1ρας σJ OκεPνον πο- µπο-
ρεP ν5 ;ναπνε-ση.
νε. Γενικ5 B κακ"α δ1ν βλ5πτει καθ*λου τ*ν κ*σµο. aH κακ"α
cν*ς ;νθρNπου δ1ν βλ5πτει τ*ν \λλον. E$ναι βλαβερ? µ*νο γι5
τ*ν =διο, V VποPος µπορεP κα" ν5 ;παλλαγT ;π* α(τ? \ν V =διος
πρIτα τ* θελ?ση.
Στ?ν δικ? µου προα"ρεσι B προα"ρεσις το8 \λλου ε$ναι ;δι5-
φορη, 6πως κα" B ψυχ? κα" B σ5ρκα Oκε"νου. ∆ι*τι \ν κα" Fχωµε
γ"νει V _νας γι5 τ*ν \λλον, 6µως οC ψυχ1ς µας Fχουν B καθεµ"α τ?ν
δικ? τους ;νεξαρτησ"α. ∆ι*τι B κακ"α το8 \λλου θ5 fταν δικ?
µου κακ"αL α(τ* 6µως δ1ν τ* θεNρησε καλ* V Θε*ς, γι5 ν5 µ?
OξαρτDται ;π* \λλον B δικ? µου ;τυχ"α.
νζ. aO tλιος φα"νεται ν5 Fχη διασκορπισθT κα" παντο8 β1βαια
Fχει, ;λλ5 δ1ν χ-νεται 6µως. ∆ι*τι V διασκορπισµ*ς α(τ*ς ε$ναι
Fκτασις το8 φωτ*ς. JAκτPνες λοιπ*ν λ1γονται οC ;ντα-γειες α(το8
;π* τ* ρTµα $κτε#νοµαι. T" ε$ναι B ;κτPνα θ5 τ* καταλ5βαινες,
O5ν Fβλεπες ;π* κ5ποιο στεν* \νοιγµα µ1σα σ1 σκοτειν* σπ"τι τ*
φIς το8 Bλ"ου ν5 εWσχωρT.
ΠροχωρεP κατJ ε(θεPαν κα" στηρ"ζεται τρ*πον τιν5 στ* στερε*
µ1ρος πο- τυχ*ν συναντD κα" διασπD τ*ν ;1ρα πο- βρ"σκεται γ--
ρω. JEκεP µ1νει κα" δ1ν γλυστρD οkτε π1φτει. dEτσι λοιπ*ν πρ1πει
ν5 γ"νεται B χ-σις κα" B δι5λυσις τTς ψυχTς ν5 µ? ε$ναι ποτ1 Fκχυ-
σις, ;λλ5 κα" ν5 µ? ;σκT β"αιη µ?τε Vρµητικ? π"εσι πρ*ς τ5 Oµπ*-
δια πο- συναντD. Kα" ν5 µ? QποχωρT, ;λλ5 ν5 σταµατD κα" ν5
φωτ"ζεται τ* ;ντικε"µενο πο- τ?ν δ1χεται. ∆ι*τι στ?ν πραγµατι-
κ*τητα θ5 στερ?ση τ*ν cαυτ* του ;π* τ* φIς τ* ;ντικε"µενο πο-
δ1ν τ* Oκπ1µπει.
νη. JEκεPνος πο- φοβDται τ*ν θ5νατο Z φοβDται τ?ν ;ναισθη-
201
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
αYσθησιν [τερο#αν. Vλλ+ εYτε οBκGτι αYσθησιν οBδ8 κακο* τινος
αJσθDσiηI εYτε VλλοιοτGραν αYσθησιν κτDσiη, VλλοSον ζ]Oον ,σiη κα'
το* ζQν οB παPσiη.
νθ". OF @νθρωποι γεγ<νασιν VλλDλων aνεκεν. g δ#δασκε ο`ν g
φGρε.
ξ". zAλλως βGλος, @λλως νο*ς φGρεταιI c µGντοι νο*ς, κα' >ταν
εBλαβQται κα' >ταν περ' τRν σκGψιν στρGφηται, φGρεται κατ+ εBθd
οBδ8ν ‰ττον κα' $π' τ7 προκε#µενον.
ξα". EJσιGναι εJς τ7 fγεµονικ7ν [κ2στουI παρGχειν δ8 κα' [τGρ]ω
παντ' εJσιGναι εJς τ7 [αυτο* fγεµονικ<ν.
202
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Hã
σ"α Z κ5ποια \λλη α=σθησιL ;λλ5 ε=τε δ1ν θ5 ;ποκτ?σης \λλη
α=σθησι, Vπ*τε δ1ν θ5 αWσθανθTς καν1να κακ*, Z θ5 ;ποκτ?σης
διαφορετικ? α=σθησι, θ5 γ"νης \λλο ζIο κα" δ1ν θ5 π5ψης ν5 ζTς.
νθ. OC \νθρωποι Fγιναν V _νας γι5 τ*ν \λλον. Λοιπ*ν Z προ-
σπ5θησε ν5 το-ς διαφωτ"σης Z ν5 το-ς Qποµ1νης.
ξ. ∆ιαφορετικ5 κινεPται τ* β1λος κα" διαφορετικ5 V νο8ς. aO
νο8ς κα" 6ταν µ1 σεβασµ* προχωρT κα" 6ταν στρ1φεται γ-ρω
;π* lρισµ1νη σκ1ψι προχωρεP κατJ ε(θεPαν πρ*ς OκεPνο πο- βρ"-
σκεται Oµπρ*ς του.
ξα. N5 εWσχωρTς στ?ν ψυχ? το8 καθεν*ςL ν5 Oπιτρ1πης κα"
στο-ς \λλους ν5 εWσ1ρχωνται στ?ν δικ? σου.
203
 BIBΛION ΘY
α". tO VδικOν VσεβεS. τQς γAρ τOν >λων φPσεως κατεσκευακυ#ας
τA λογικA ζ]Oα aνεκεν VλλDλων, |στε †φελεSν µ8ν @λληλα κατ+
Vξ#αν, βλ2πτειν δ8 µηδαµOς, c τ7 βοPληµα ταPτης παραβα#νων
VσεβεS δηλον<τι εJς τRν πρεσβυτ2την τOν θεOν.
2 Kα' c ψευδ<µενος δ8 VσεβεS περ' τRν αBτRν θε<ν. f γAρ τOν >λων
φPσις ~ντων $στ' φPσις. τA δG γε ~ντα πρ7ς τA Cπ2ρχοντα π2ντα
οJκε#ως ,χει. ,τι δ8 κα' VλDθεια α{τη Mνοµ2ζεται κα' τOν VληθOν
sπ2ντων πρ\τη αJτ#α $στ#ν. c µ8ν ο`ν [κkν ψευδ<µενος VσεβεS,
καθ<σον $ξαπατOν VδικεSI c δ8 @κων, καθ<σον διαφωνεS τiQ τOν
>λων φPσει, κα' καθ<σον VκοσµεS µαχ<µενος τiQ το* κ<σµου φP-
σειI µ2χεται γAρ c $π' τVναντ#α τοSς VληθGσι φερ<µενος παρ+ [αυ-
τ<νI VφορµAς γAρ προειλDφει παρA τQς φPσεως, Eν VµελDσας
οBχ οr<ς τG $στι ν*ν διακρ#νειν τA ψευδQ Vπ7 τOν VληθOν.
3 Kα' µRν c τAς fδονAς Zς VγαθA δι\κων τοdς δ8 π<νους Zς κακA
φεPγων VσεβεS. Vν2γκη γAρ τ7ν τοιο*τον µGµφεσθαι πολλ2κις τiQ
κοινiQ φPσει, Zς παρ’ Vξ#αν τι VπονεµοPσiη τοSς φαPλοις κα' τοSς
σπουδα#οις, διA τ7 πολλ2κις τοdς µ8ν φαPλους $ν fδοναSς ε5ναι
κα' τA ποιητικA τοPτων κτeσθαι, τοdς δ8 σπουδα#ους π<ν]ω κα'
τοSς ποιητικοSς τοPτου περιπ#πτειν. ,τι δ8 c φοβοPµενος τοdς π<-
νους, φοβηθDσετα# ποτε κα' τOν $σοµGνων τι $ν τ]O κ<σµ]ωI το*το
δ8 jδη VσεβGς. > τε δι\κων τAς fδονAς οBκ VφGξεται το* VδικεSνI
το*το δ8 $ναργOς VσεβGς.
204
BIBΛION Θ"
α. aO \δικος ;σεβεP. ∆ι*τι, OνI B φ-σις το8 Σ-µπαντος Fχει δηµι-
ουργ?σει το-ς ;νθρNπους τ*ν _να γι5 τ*ν \λλον jστε ν5 pφε-
λο8νται ;ναµεταξ- τους 6πως πρ1πει κα" ν5 µ? βλ5πτη V _νας
τ*ν \λλον, OκεPνος πο- παραβα"νει τ?ν θ1λησ" της ;σεβεP β1βαια
πρ*ς τ?ν πρεσβυτ5τη θε5. Kα" V ψε-της ;σεβεP πρ*ς τ?ν =δια θε*-
τητα. ∆ι*τι B φ-σις το8 σ-µπαντος ε$ναι B φ-σις τIν Rντων. T5
Rντα β1βαια 6µως βρ"σκονται σ1 στεν? σχ1σι µ1 τ5 Qπ5ρχοντα. aH
στεν? α(τ? σχ1σις Sνοµ5ζεται ;λ?θεια κα" ε$ναι B πρNτη αWτ"α
6λων τIν µορφIν τTς ;λ?θειας. A(τ*ς λοιπ*ν πο- ψε-δεται συ-
νειδητ5 ;σεβεP OφJ 6σον µ1 τ?ν ;π5τη ;δικεP. JEκεPνος πο- ψε-δε-
ται ;συνε"δητα ;σεβεP, διαφωνεP πρ*ς τ?ν φ-σι το8 σ-µπαντος
κα" Oπειδ? διαταρ5σσει τ?ν hρµον"α το8 κ*σµου 6ταν συγκρο-ε-
ται µ1 τ?ν φ-σι το8 κ*σµου. ∆ι*τι µ5χη δ"νει στ?ν πραγµατικ*τη-
τα OκεPνος πο- ;κουσ"ως κατευθ-νεται πρ*ς OκεPνα πο- ε$ναι
;ντ"θετα πρ*ς τ?ν ;λ?θεια. A(τ*ς ε$χε λ5βει ;π* τ?ν φ-σι τ5
Oφ*δια, ;λλ5 Oπειδ? ;διαφ*ρησε δ1ν ε$ναι σ1 θ1σι ν5 διακρ"νη τ*
ψ1µα ;π* τ?ν ;λ?θεια. Kα" 6µως κα" OκεPνος πο- OπιδιNκει τ"ς
Bδον1ς lς ;γαθ5 κα" ;ποφε-γει το-ς π*νους ;ρκετ5 ;σεβεP. ∆ι*-
τι πολλ1ς φορ1ς ;ναγκ5ζεται α(τ*ς ν5 µεµψιµοιρT κατ5 τTς
κοινTς φ-σεως, δι*τι δTθεν ;πον1µει στο-ς φα-λους κα" στο-ς
σπουδα"ους πρ5γµατα πο- δ1ν πρ1πει. JEπειδ? πολλ1ς φορ1ς οC
φα8λοι ζο8ν σ1 ;πολα-σεις κα" κερδ"ζουν 6λα τ5 παρακ*λουθα
α(τIνL OνI οC σπουδαPοι ζο8ν σ1 λ8πες κα" βρ"σκονται κυκλωµ1-
νοι ;π* τ5 ;ποτελ1σµατα α(τIν. JEπ" πλ1ον OκεPνος πο- φοβDται
το-ς π*νους θ5 φοβηθT κ5ποτε κα" κ5τι πο- θ5 γ"νη στ*ν κ*σµο.
Tο8το 6µως ε$ναι ;σ1βεια.A(τ*ς πο- OπιζητεP τ"ς ;πολα-σεις δ1ν
θ5 σταθT µακρι5 ;π* τ?ν ;δικ"αL α(τ* ε$ναι Vπωσδ?ποτε ;σ1-
205
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
4 XρR δG, πρ7ς U f κοινR φPσις $π#σης (οB γAρ lν Vµφ<τερα $πο#ει,
εJ µR πρ7ς Vµφ<τερα $π#σης ε5χε), πρ7ς τα*τα κα' τοdς τiQ φPσει
βουλοµGνους aπεσθαι cµογν\µονας ~ντας $π#σης διακεSσθαιI
>στις ο`ν πρ7ς π<νον κα' fδονRν g θ2νατον κα' ζωRν g δ<ξαν κα'
Vδοξ#αν, οrς $π#σης f τOν >λων φPσις χρQται, αBτ7ς οBκ $π#σης
,χει, δQλον Zς VσεβεS. λGγω δ8 τ7 χρQσθαι τοPτοις $π#σης τRν
κοινRν φPσιν, Vντ' το* π2ντα συµβα#νειν $π#σης κατA τ7 [ξQς τοSς
γινοµGνοις κα' $πιγινοµGνοις cρµiQ τινι Vρχα#qα τQς προνο#ας, καθ+
‘ν Vπ< τινος VρχQς |ρµησεν $π' τDνδε τRν διακ<σµησιν συλλα-
βο*σ2 τινας λ<γους τOν $σοµGνων κα' δυν2µεις γον#µους Vφορ#-
σασα Cποστ2σε\ν τε κα' µεταβολOν κα' διαδοχOν τοιοPτων.
β". XαριεστGρου µ8ν oν Vνδρ7ς @γευστον ψευδολογ#ας κα' π2-
σης Cποκρ#σεως κα' τρυφQς κα' τPφου γεν<µενον $ξ Vνθρ\πων
VπελθεSνI τ7 δ+ ο`ν κορεσθGντα γε τοPτων Vποπνε*σαι tδεPτερος
πλο*ς’. g προiDρησαι προσκαθQσθαι τiQ κακ#qα, κα' οhπω σε οBδ8 f
πεSρα πε#θει φεPγειν $κ το* λοιµο*; λοιµ7ς γAρ διαφθορA διανο#-
ας πολλ]O γε µeλλον jπερ f το* περικεχυµGνου τοPτου πνεPµα-
τος τοι2δε τις δυσκρασ#α κα' τροπD. α{τη µ8ν γAρ ζ]\ων λοιµ<ς,
καθ7 ζ]O2 $στινI $κε#νη δ8 Vνθρ\πων, καθ7 @νθρωπο# εJσιν.
γ". MR καταφρ<νει θαν2του, VλλA εBαρGστει αBτ]O Zς κα' τοP-
του [ν7ς ~ντος, Eν f φPσις $θGλει. οrον γ2ρ $στι τ7 νε2σαι κα' τ7
γηρeσαι κα' τ7 αBξQσαι κα' τ7 Vκµ2σαι κα' Mδ<ντας κα' γGνειον
κα' πολιAς $νεγκεSν κα' σπεSραι κα' κυοφορQσαι κα' VποκυQσαι
κα' τA @λλα τA φυσικA $νεργDµατα, >σα αF το* σο* β#ου Eραι φG-
ρουσι, τοιο*το κα' τ7 διαλυθQναι. το*το µ8ν ο`ν κατA @νθρωπ<ν
$στι λελογισµGνον, µR cλοσχερOς µηδ8 †στικOς µηδ8 Cπερηφ2-
νως πρ7ς τ7ν θ2νατον ,χειν, VλλA περιµGνειν Zς µ#αν τOν φυ-
σικOν $νεργειOν. κα' Zς ν*ν περιµGνεις, π<τε ,µβρυον $κ τQς γα-
206
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
βεια. Πρ1πει δ1 πρ*ς OκεPνα, τ5 VποPα B φ-σις Fχει σ1 =ση µοPρα
(δι*τι δ1ν θ5 δηµιουργο8σε κα" τ5 δ-ο, O5ν δ1ν τ5 Oκτιµο8σε Oξ
=σου) ν5 Fχουν τ?ν α(τ? δι5θεσι κα" ν5 τ5 ;ντιµετωπ"ζουν µ1 τ*ν
=διο τρ*πο OκεPνοι πο- Oπιθυµο8ν ν5 Fχουν hρµονικ1ς σχ1σεις µ1
τ?ν φ-σι.
EOποιος λοιπ*ν τ*ν π*νο κα" τ?ν Bδον? Z τ*ν θ5νατο κα" τ?ν
ζω? Z τ?ν δ*ξα κα" τ?ν ;δοξ"α - τ5 VποPα B φ-σις το8 παντ*ς Fχει
στ?ν =δια µοPρα- δ1ν τ5 ;ντιµετωπ"ζει µ1 τ*ν =διο τρ*πο ε$ναι φα-
νερ* 6τι ;σεβεP.
Λ1γω 6τι B φ-σις B κοιν? χρησιµοποιεP α(τ5 Oξ =σου, ;ντ" ν5
πI 6τι α(τ5 συµβα"νουν Oξ =σου.
β. E$ναι γνNρισµα το8 Oξαιρετικο8 ;νθρNπου ν5 φ-γη ;π*
τ?ν ζω? χωρ"ς ν5 δοκιµ5ση τ* ψ1µα, τ?ν Qποκρισ"α, τ?ν τρυφη-
λ*τητα κα" τ?ν ;λαζονε"α. T* ν5 ;ποχωρ?ση, ;φο8 χορτ5ση ;π*
α(τ5, α(τ* ε$ναι µ"α \τυχη περιπ1τεια. dH προτιµDς ν5 προσκο-
ληθTς στ?ν κακ"α κα" ν5 µ? σ1 πε"θη οkτε B πεPρα ν5 ;ποµακρυν-
θTς ;π* τ?ν πανο-κλα. ∆ι*τι ;ρρNστεια φοβερ? ε$ναι B διαφθο-
ρ5 το8 πνε-µατος πολ- περισσ*τερο ;π* τ?ν µ*λυνσι κα" ;λλο"-
ωσι το8 ;1ρος πο- µDς περιβ5λλει. ∆ι*τι α(τ? µ1ν ε$ναι ;σθ1νεια
τIν ζNων, OφJ 6σον ε$ναι ζIαL Oκε"νη δ1 ;σθ1νεια, OφJ 6σον ε$ναι
\νθρωποι.
γ. M? καταφρονTς τ*ν θ5νατο, ;λλ5 ;ντιµετNπισ1 τον µ1 χα-
ρ5, Oπειδ? κα" α(τ*ς ε$ναι _να ;π* OκεPνα πο- θ1λει B φ-σις. EO,τι
ε$ναι ν5 ε$σαι ν1ος, ν5 γερ5σης, ν5 ;ναπτυχθTς, ν5 φθ5σης στ?ν
lριµ*τητα κα" ν5 βγ5λης δ*ντια κα" γ1νεια κα" τρ"χες λευκ1ς, ν5
σπε"ρης ;νθρNπους, ν5 κυοφορTς, ν5 γεννDς κα" ν5 κ5νης 6λες
τ"ς \λλες φυσικ1ς Oν1ργειες, 6σες σο8 φ1ρνουν οC Oποχ1ς τTς
ζωTς, τ* =διο ε$ναι κα" V θ5νατος.
Tο8το σηµα"νει γι5 τ*ν λογικ* \νθρωπο ν5 µ? ;ντιµετωπ"ζη
µ1 δυσφορ"α µ?τε µ1 ;ποστροφ? µ?τε µ1 Qπερηφ5νεια τ*ν θ5να-
το, ;λλ5 ν5 τ*ν περιµ1νη σ5ν µι5 φυσικ? Oν1ργεια. Kα" 6πως τN-
ρα περιµ1νης π*τε θ5 Oξ1λθη τ* Fµβρυο ;π* τ?ν κοιλι5 τTς γυνα"-
207
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
στρ7ς τQς γυναικ<ς σου $ξGλθiη, ο{τως $κδGχεσθαι τRν |ραν $ν i‰
τ7 ψυχ2ρι<ν σου το* $λPτρου τοPτου $κπεσεSται.
2 EJ δ8 κα' Jδιωτικ7ν παρ2πηγµα sψικ2ρδιον $θGλεις, µ2λιστ2 σε
εhκολον πρ7ς τ7ν θ2νατον ποιDσει f $π#στασις f $π' τA Cποκε#µε-
να, Eν µGλλεις Vφ#στασθαι, κα' µεθ+ ο}ων ‚θOν οBκGτι ,σται f <σR
ψυχR> συµπεφυρµGνη. προσκ<πτεσθαι µ8ν γAρ αBτοSς pκιστα
δεS, VλλA κα' κDδεσθαι κα' πρq2ως φGρειν, µεµνQσθαι µGντοι, >τι
οBκ Vπ+ Vνθρ\πων cµοδογµατοPντων σοι f VπαλλαγR ,σται.
το*το γAρ µ<νον, εYπερ @ρα, VνθεSλκεν lν κα' κατεSχεν $ν τ]O ζQν,
εJ συζQν $φεSτο τοSς τA αBτA δ<γµατα περιπεποιηµGνοις. ν*ν δ8
cρeς, >σος c κ<πος $ν τiQ διαφων#qα τQς συµβι\σεως, |στε εJπεSν,
“Θeττον ,λθοις, v θ2νατε, µD που κα' αBτ7ς $πιλ2θωµαι $µαυ-
το*.”
δ". tO sµαρτ2νων [αυτ]O sµαρτ2νειI c VδικOν [αυτ7ν VδικεS
κακ7ν [αυτ7ν ποιOν.
ε". +AδικεS πολλ2κις c µR ποιOν τι, οB µ<νον c ποιOν τι.
m". +AρκεS f παρο*σα Cπ<ληψις καταληπτικD, κα' f παρο*σα
πρeξις κοινωνικD, κα' f παρο*σα δι2θεσις εBαρεστικR πρ7ς πeν
τ7 παρA τQς $κτ7ς αJτ#ας συµβαSνον.
ζ". +EξαλεSψαι φαντασ#ανI στQσαι cρµDνI σβGσαι ~ρεξινI $φ+
[αυτ]O ,χειν τ7 fγεµονικ<ν.
η". EJς µ8ν τA @λογα ζ]Oα µ#α ψυχR διiDρηταιI εJς δ8 τA λογικA
µ#α νοερA ψυχR µεµGρισται. |σπερ κα' µ#α γQ $στ'ν sπ2ντων τOν
γεωδOν, κα' [ν' φωτ' cρOµεν, κα' aνα VGρα VναπνGοµεν, >σα
cρατικA κα' ,µψυχα π2ντα.
θ". nOσα κοινο* τινος µετGχει, πρ7ς τ7 cµογεν8ς σπεPδει. τ7
208
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
κας σου, Fτσι ν5 περιµ1νης τ?ν jρα κατ5 τ?ν Vπο"α θ5 Oξ1λθη B
ψυχ? σου ;π* τ* περ"βληµα α(τ*. JE5ν δ1 σο8 χρει5ζεται κα" κ5-
ποιο hπλ* ε(χ5ριστο καταφ-γιο, θ5 σ1 βοηθ?ση ν5 ;ντιµετωπ"-
σης πι* εkκολα τ*ν θ5νατο B προσεκτικ? παρατ?ρησις τIν πραγ-
µ5των πο- πρ*κειται ν5 ;ποχωρισθTςL κα" O5ν προσ1ξης ;π*
ποιο-ς χαρακτTρες θ5 ;ποµακρυνθT B ψυχ? σου. ∆1ν Wσχυρ"ζο-
µαι β1βαια 6τι θ5 πρ1πει ν5 το-ς στενοχωρTς, ;λλ5 ;ντ"θετα ν5
το-ς φροντ"ζης κα" ν5 το-ς φ1ρεσαι µ1 καλωσ-νηL ν5 σκεφθTς
µ*νο 6τι δ1ν θ5 ;ποχωρισθTς ;νθρNπους πο- Fχουν τ"ς =διες
;ρχ1ς µ1 σ1να. ∆ι*τι το8το µ*νο θ5 σ1 Oµπ*διζε κα" θ5 σ1 συγκρα-
το8σε στ?ν ζω?, O5ν QπTρχε περ"πτωσι ν5 συζTς µ1 ;νθρNπους
πο- Oκτιµο8ν τ"ς =διες ;ξ"ες. TNρα 6µως βλ1πεις π*ση ε$ναι B τα-
λαιπωρ"α πο- δηµιουργεPται ;π* τ"ς ;ντιθ1σεις στ?ν συµβ"ωσι
κα" µπορεPς ν5 πTς «µακ5ρι ν5 Fλθης γρ?γορα, e θ5νατε, µ? τυ-
χ*ν κα" OγN λησµον?σω τ*ν cαυτ* µου».
δ. JEκεPνος πο- σφ5λλει, σφ5λλει γι5 τ*ν cαυτ* του κα" OκεPνος
πο- ;δικεP, τ*ν cαυτ* του ;δικεP, Oπειδ? τ*ν κ5νει κακ*.
ε. JAδικεP πολλ1ς φορ1ς κα" OκεPνος πο- δ1ν κ5νει τ"ποτε Rχι
µ*νο OκεPνος πο- κ5νει κ5τι.
ς. E$ναι ;ρκετ* B ;ντ"ληψ"ς σου α(τ? τ?ν στιγµ? ν5 ;ντιλαµ-
β5νεται τ?ν ;λ?θεια κα" τ* Fργο σου ν5 OξυπηρετT τ* συµφ1ρον
το8 συν*λου κα" B ψυχ? σου ε(χαριστηµ1νη µ1 V,τιδ?ποτε προ1ρ-
χεται ;π* τ?ν αWτ"α πο- βρ"σκεται Fξω ;π* σ1να.
ζ. N5 Oξαλε"ψης τ"ς φαντασιNσεις, ν5 περιορ"σης τ"ς Vρµ1ς, ν5
σβ?σης τ"ς Oπιθυµ"ες. ΓιJ α(τ* τ*ν σκοπ* ν5 χρησιµοποιTς τ?ν δ--
ναµ" σου τ?ν πνευµατικ?.
η. EWς µ1ν τ5 ζIα πο- δ1ν Fχουν νο8 µ"α ψυχ? Fχει ;πονεµηθT,
εWς δ1 τ5 λογικ5 Rντα µ"α ψυχ? σκεπτ*µενη Fχει ;ποδοθT, 6πως
;κριβIς κα" µ"α γT ;ν?κει εWς 6λα τ5 γ?ϊνα κα" µ1 _να φIς βλ1-
πουµε κα" µ1 _να ;1ρα ;ναπν1ουµε 6λα 6σα µπορο8µε ν5 βλ1-
πουµε κα" ν5 αWσθανNµαστε.
θ. EOσα µετ1χουν σ1 κ5ποιο κοιν* στοιχεPον κλ"νουν πρ*ς τ?ν
209
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
γεOδες πeν uGπει $π' γQν, τ7 Cγρ7ν πeν σPρρουν, τ7 VερOδες
cµο#ωςI |στε χρiDζειν τOν διειργ<ντων κα' β#ας. τ7 π*ρ Vνωφερ8ς
µ8ν διA τ7 στοιχειOδες π*ρI παντ' δ8 πυρ' $ντα*θα πρ7ς τ7 συνε-
ξ2πτεσθαι aτοιµον ο{τως, |στε κα' πeν τ7 Cλικ7ν τ7 Mλ#γ]ω ξηρ<-
τερον εBGξαπτον ε5ναι, διA τ7 ,λαττον $γκεκρeσθαι αBτ]O τ7 κω-
λυτικ7ν πρ7ς ,ξαψιν. κα' το#νυν πeν τ7 κοινQς [µ8ν] νοερeς φP-
σεως µGτοχον πρ7ς τ7 συγγεν8ς cµο#ως σπεPδει g κα' µeλλον.
>σ]ω γ2ρ $στι κρεSττον παρA τA @λλα, τοσοPτ]ω κα' πρ7ς τ7 συγ-
κιρνeσθαι τ]O οJκε#]ω κα' συγχεSσθαι [τοιµ<τερον.
2 EBθdς γο*ν $π' µ8ν τOν Vλ<γων εCρGθη σµDνη κα' VγGλαι κα' νε-
οσσοτροφ#αι κα' οrον ,ρωτεςI ψυχα' γAρ jδη oσαν $ντα*θα, κα'
τ7 συναγωγ7ν $ν τ] O κρε#ττονι $πιτειν<µενον εCρ#σκετο, οrον
οhτε $π' φυτOν oν οhτε $π' λ#θων g ξPλων. $π' δ8 τOν λογικOν
ζ]\ων πολιτεSαι κα' φιλ#αι κα' ο5κοι κα' σPλλογοι κα' $ν πολGµοις
συνθQκαι κα' Vνοχα#. $π' δ8 τOν ,τι κρειττ<νων, κα' διεστηκ<των
τρ<πον τινA aνωσις CπGστη, ο}α $π' τOν @στρων. ο{τως f $π' τ7
κρεSττον $παν2βασις, συµπ2θειαν κα' $ν διεστOσιν $ργ2σασθαι
δPναται.
3 nOρα ο`ν τ7 ν*ν γιν<µενονI µ<να γAρ τA νοερA ν*ν $πιλGλησται
τQς πρ7ς @λληλα σπουδQς κα' συννεPσεως, κα' τ7 σPρρουν Eδε
µ<νον οB βλGπεται. Vλλ’ >µως κα#τοι φεPγοντες περικαταλαµβ2-
νονταιI κρατεS γAρ f φPσις. ~ψει δG, / λGγω, παραφυλ2σσων.
θeσσον γο*ν ε{ροι τις lν γεOδGς τι µηδεν7ς γε\δους προσαπτ<-
µενον jπερ @νθρωπον Vνθρ\που VπεσχισµGνον.
ι". ΦGρει καρπ7ν κα' @νθρωπος κα' θε7ς κα' c κ<σµοςI $ν ταSς
οJκε#αις |ραις aκαστα φGρει. εJ δ8 f συνDθεια κυρ#ως τGτριφεν $π'
210
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
Vµοιογ1νεια. EOλα τ5 γ?ινα ρ1πουν πρ*ς τ?ν γT, 6λα τ5 Qγρ5 συρ-
ρ1ουν, τ5 ;1ρια Vµο"ως, jστε χρει5ζονται π"εσι κα" δ-ναµι. aH φω-
τι5 Fχει κλ"σι πρ*ς τ5 π5νω Oπειδ? OκεP βρ"σκεται α(τ* τ* βασικ*
στοιχεPο το8 κ*σµουL ε$ναι τ*σο _τοιµο ν5 ;ν5ψη µ1 κ5θε φωτι5
πο- Qπ5ρχει OδI, jστε κ5θε Qλικ* στοιχεPο κ5πως ξηρ* ;ν5βει
εkκολα, Oπειδ? µ1σα του Qπ5ρχει σ1 πολ- µικρ? ποσ*τητα OκεPνο
πο- Oµποδ"ζει τ?ν ;ν5φλεξι. aEποµ1νως κατ5 τ*ν =διο τρ*πο Z κα"
περισσ*τερο ρ1πει πρ*ς τ5 συγγενT πDν 6,τι µετ1χει τTς κοινTς λο-
γικTς φ-σεως. ∆ι*τι 6σο το8το ε$ναι ;νNτερο ;π* τ5 \λλα, τ*σο
πι* πρ*θυµο ε$ναι ν5 συνενωθT κα" ν5 συγχωνευθT πρ*ς τ* συγ-
γενικ*. dEτσι ;π* τ5 \λογα Rντα δηµιουργ?θηκαν τ5 σµ?νη κα" οC
;γ1λες κα" τ5 πτηνοτροφεPα κα" κατ5 κ5ποιο τρ*πο κα" οC Fρωτες.
Ψυχ1ς QπTρχαν OδI κα" B συνεκτικ? δ-ναµις QπTρχε σ1 µεγαλ-τε-
ρο βαθµ*, OνI δ1ν Qπ5ρχει στ5 φυτ5, στ"ς π1τρες κα" τ5 ξ-λα.
JAπ* τ5 λογικ5 ζIα δηµιουργ?θηκαν οC πολιτεPες κα" οC φιλ"ες
κα" οC οWκογ1νειες κα" οC σ-λλογοι κα" κατ5 τ?ν δι5ρκεια τIν πο-
λ1µων οC συνθTκες κα" οC ;νακωχ1ς.
JAπ* OκεPνα πο- ε$ναι ;κ*µη καλ-τερα κα" κατ5 κ5ποιο τρ*-
πο Fχουν διαχωρισθT Qπ5ρχει \ρρηκτη σχ1σις 6πως ε$ναι α(τ?
πο- Fχουν τ5 \στρα. dEτσι B \νοδος πρ*ς τ* καλ-τερο µπορεP ν5
;ναπτ-ξη συµπ5θεια ;κ*µη κα" σ1 πρ5γµατα πο- βρ"σκονται σ1
κ5ποια ;π*στασι. Kο"ταξε λοιπ*ν τ" γ"νεται τNρα. M*νο τ5 λογι-
κ5 Fχουν λησµον?σει τ?ν κλ"σι κα" τ?ν σχ1σι πο- Qπ5ρχει ;ν5µε-
σ5 τους κα" B συγγ1νεια µ*νον OδI δ1ν γ"νεται αWσθητ?. JA λλJ
6µως, \ν κα" ;ποφε-γουν οC \νθρωποι V _νας τ*ν \λλον, κυκλN-
νονται ;πJ 6λα τ5 µ1ρη. ∆ι*τι το-ς συγκρατεP B φ-σις. Θ5 τ* ;ντι-
ληφθTς α(τ* πο- λ1ω, O5ν δNσης µεγαλ-τερη προσοχ?. Πι* γρ?-
γορα δηλαδ? θ5 µπορο8σε ν5 βρT κανε"ς κ5ποιο γ?ινο, ν5 µ? Fχη
προσκοληθT σ1 καν1να Vµοειδ1ς, παρ5 _ναν \νθρωπο ;ποµονω-
µ1νο ;π* το-ς ;νθρNπους.
ι. Παρ5γει καρπ* κα" V \νθρωπος κα" V θε*ς κα" V κ*σµος. T*
καθ1να παρ5γει στ?ν κατ5λληλη στιγµ?. JE5ν ;π* συν?θεια λ1-
211
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
VµπGλου κα' τOν cµο#ων, οBδ8ν το*το. c λ<γος δ8 κα' κοιν7ν κα'
Yδιον καρπ7ν ,χειI κα' γ#νεται $ξ αBτο* τοια*θ+ aτερα, cποS<ν τι
αBτ<ς $στι c λ<γος.
ια". EJ µ8ν δPνασαι, µεταδ#δασκεI εJ δ8 µD, µGµνησο, >τι πρ7ς
το*το f εBµGνει2 σοι δGδοται. κα' οF θεο' δ8 εBµενεSς τοSς τοιοP-
τοις εJσ#νI εJς ,νια δ8 κα' συνεργο*σιν, εJς Cγ#ειαν, εJς πλο*τον, εJς
δ<ξανI ο{τως εJσ' χρηστο#. ,ξεστι δ8 κα' σο#I g εJπG, τ#ς c κωλPων;
ιβ". Π<νει, µR Zς @θλιος µηδ8 Zς $λεεSσθαι g θαυµ2ζεσθαι θG-
λωνI VλλA µ<νον yν θGλε, κινεSσθαι κα' Yσχεσθαι, Zς c πολιτικ7ς
λ<γος VξιοS.
ιγ". ΣDµερον $ξQλθον π2σης περιστ2σεωςI µeλλον δ8 $ξGβαλον
πeσαν περ#στασινI ,ξω γAρ οBκ oν, VλλA ,νδον $ν ταSς CπολDψε-
σι.
ιδ". Π2ντα τα*τα συνDθη µ8ν τiQ πε#ρqα, $φDµερα δ8 τ]O χρ<ν]ω,
uυπαρA δ8 τiQ {λiη. π2ντα ν*ν, οrα $π+ $κε#νων, ος κατεθ2ψαµεν.
ιε". TA πρ2γµατα ,ξω θυρOν aστηκεν αBτA $φ+ [αυτOν µηδ8ν
µDτε εJδ<τα περ' αCτOν µDτε Vποφαιν<µενα. τ# ο`ν Vποφα#νεται
περ' αBτOν; τ7 fγεµονικ<ν.
ιm". OBκ $ν πε#σει, Vλλ+ $νεργε#qα τ7 το* λογικο* <κα'> πολιτι-
κο* ζ] \ ου κακ7ν κα' Vγαθ<ν, |σπερ οBδ8 f VρετR κα' κακ#α
αBτο* $ν πε#σει, VλλA $νεργε#qα.
ιζ". T]O VναρριφGντι λ#θ]ω οBδ8ν κακ7ν τ7 κατενεχθQναι οBδ8
Vγαθ7ν τ7 VνενεχθQναι.
ιη". ∆#ελθε ,σω εJς τA fγεµονικA αBτOν, κα' ~ψει, τ#νας κριτAς
φοβiQ, ο}ους κα' περ' αCτOν ~ντας κριτ2ς.
ιθ". Π2ντα $ν µεταβολiQI κα' αBτ7ς σd $ν διηνεκεS Vλλοι\σει κα'
κατ2 τι φθορqeI κα' c κ<σµος δ8 >λος.
212
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
γαµε 6τι παρ5γουν τ5 ;µπ1λια κα" τ5 6µοια, α(τ* δ1ν Fχει καµµι5
σηµασ"α. aO λ*γος δ1 Fχει κα" κοιν* κα" προσωπικ* καρπ* κα" γ"-
νονται ;πJ α(τ*ν \λλα πρ5γµατα 6µοια µ1 α(τ*ν.
ια. JE5ν µ1ν µπορTς, προσπ5θησε ν5 διαφωτ"σης το-ς \λλουςL
διαφορετικ5 σκ1ψου 6τι B µεγαλοψυχ"α σο8 δ*θηκε γιJ α(τ* τ*ν
σκοπ* κα" οC θεο" ε$ναι καλο" πρ*ς α(το-ς. Σ1 µερικ5 µ5λιστα
το-ς βοηθο8ν στ?ν Qγε"α, στ*ν πλο8το, στ?ν δ*ξαL τ*σο ε$ναι κα-
λο". MπορεPς κα" σ-L Z π1ς τ" σ1 Oµποδ"ζει;
ιβ. N5 κοπι5ζης Rχι σ5ν \θλιος µ?τε Oπειδ? θ1λεις ν5 OλεTσαι
Z ν5 θαυµ5ζεσαι, ;λλ5 _να µ*νο Oπιδ"ωξεL ν5 OνεργTς, ;λλ5 κα"
ν5 συγκρατTσαι 6πως ;παιτεP V ν*µος τTς πολιτε"ας.
ιγ. Σ?µερα ;ποµακρ-νθηκα ;πJ 6λους το-ς περισπασµο-ς Z
µDλλον ;ποµ5κρυνα 6λους το-ς πειρασµο-ς, δι*τι δ1ν fταν Fξω,
;λλ5 µ1σα στ?ν σκ1ψι µου.
ιδ. EOλα α(τ5 τ5 µαθα"νει κανε"ς µ1 τ?ν πεPραL ε$ναι Oφ?µερα
Oν σχ1σει µ1 τ*ν χρ*νοL βρωµερ5 δ1 lς πρ*ς τ?ν ^λη. EOλα 6σα
βλ1ποµε τNρα ε$ναι 6µοια µ1 OκεPνα πο- Fβλεπαν OκεPνοι πο-
το-ς θ5ψαµε.
ιε. T5 ;ντικε"µενα µ1νουν Fξω ;π* τ?ν θ-ρα, Qπ5ρχουν µ*να
τους, χωρ"ς ν5 γνωρ"ζουν τ"ποτε γι5 τ*ν cαυτ* τους κα" χωρ"ς ν5
Oκφ1ρουν γνNµη. ΠοPος Oκφ1ρει γνNµη γιJ α(τ5; aO νο8ς.
ις. ∆1ν βρ"σκεται στ?ν ;δρ5νεια, ;λλ5 στ?ν Oν1ργεια τ* κακ*
κα" τ* ;γαθ* το8 ;νθρNπου πο- Fχει λογικ? κα" ζT µ1σα σ1 πολι-
τε"α, 6πως κα" B ;ρετ? κα" B κακ"α α(το8 δ1ν βρ"σκεται στ?ν
;δρ5νεια ;λλ5 στ?ν Oν1ργεια.
ιζ. Γι5 τ?ν π1τρα πο- ρ"χνεται πρ*ς τ5 π5νω δ1ν ε$ναι καθ*λου
κακ* Z ;γαθ*, B κ"νησις πρ*ς τ5 κ5τω Z πρ*ς τ5 π5νω.
ιη. Προσπ5θησε ν5 εWσχωρ?σης στ?ν σκ1ψι τIν ;νθρNπων
κα" θ5 δTς ποιο-ς κριτ1ς φοβDσαι γι5 τ*ν cαυτ* σου κα" πIς κρ"-
νουν α(το" τ*ν cαυτ* τους.
ιθ.T5 π5ντα βρ"σκονται σ1 διαρκT µεταβολ?. Kα" σ- V =διος σ1
διαρκT ;λλο"ωσι κα" σχεδ*ν φθορ5. Kα" V κ*σµος Vλ*κληρος.
213
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κ". T7 @λλου sµ2ρτηµα $κεS δεS καταλιπεSν.
κα". +Eνεργε#ας Vπ<ληξις, cρµQς, CπολDψεως πα*λα κα' οrον
θ2νατος, οBδ8ν κακ<ν. µGτιθι ν*ν $π' fλικ#αν, οrον τRν παιδικDν,
τRν το* µειρακ#ου, τRν νε<τητα, τ7 γQραςI κα' γAρ τοPτων πeσα
µεταβολR θ2νατος. µDτι δειν<ν; µGτιθι ν*ν $π' β#ον τ7ν Cπ7 τ]O π2π-
π]ω, ε5τα τ7ν Cπ7 τiQ µητρ#, ε5τα τ7ν Cπ7 τ]O πατρ#I κα' @λλας δ8
πολλAς διαφορAς κα' µεταβολAς κα' VπολDξεις εCρ#σκων, $πε-
ρ\τα σεαυτ<νI “MDτι δειν<ν;” ο{τως το#νυν οBδ8 f το* >λου β#ου
λQξις κα' πα*λα κα' µεταβολD.
κβ". TρGχε $π' τ7 σεαυτο* fγεµονικ7ν κα' τ7 το* >λου, κα' τ7
τοPτου. τ7 µ8ν σεαυτο*, }να νο*ν δικαϊκ7ν αBτ7 ποιDσiηςI τ7 δ8
το* >λου, }να συµµνηµονεPσiης, τ#νος µGρος ε5I τ7 δ8 τοPτου, }να
$πιστDσiης π<τερον @γνοια g γν\µη, κα' µα λογ#σiη, >τι συγγε-
νGς.
κγ". nΩσπερ αBτ7ς σd πολιτικο* συστDµατος συµπληρωµα-
τικ7ς ε5, ο{τως κα' πeσα πρeξις σου συµπληρωµατικR ,στω ζωQς
πολιτικQς. pτις $Aν ο`ν πρeξ#ς σου µR ,χiη τRν VναφορAν εYτε προ-
σεχOς εYτε π<ρρωθεν $π' τ7 κοινωνικ7ν τGλος, α{τη διασπqe τ7ν
β#ον κα' οBκ $qe aνα ε5ναι κα' στασι\δης $στ#ν, |σπερ $ν δDµ]ω c τ7
καθ’ αCτ7ν µGρος διιστ2µενος Vπ7 τQς τοιαPτης συµφων#ας.
κδ". Παιδ#ων Mργα' κα' πα#γνια, κα' “πνευµ2τια νεκροdς βα-
στ2ζοντα,” |στε $ναργGστερον προσπεσεSν τ7 τQς Nεκυ#ας.
κε". zIθι $π' τRν ποι<τητα το* αJτ#ου, κα' Vπ7 το* Cλικο* αBτ7
214
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
κ. T* hµ5ρτηµα το8 \λλου ν5 τ* ;φ?νης OκεP.
κα. aH λTξις µιDς Oν1ργειας, τ* τ1λος cν*ς π5θους Z µιDς γνN-
µης κα" γενικ5 V θ5νατος δ1ν ε$ναι κακ*. Kο"ταξε τNρα π.χ. τ"ς
Bλικ"ες, τ?ν παιδικ?, τ?ν Oφηβικ?, τ?ν νε*τητα, τ5 γηρατι5. K5θε
µεταβολ? α(τIν ε$ναι θ5νατος, µ?πως ε$ναι φοβερ*; Γ-ρισε τNρα
στ?ν ζω? το8 π5ππου σου, Fπειτα τTς µητ1ρας κα" το8 πατ1ραL κα"
\λλες πολλ1ς διαφοροποι?σεις κα" µεταβολ1ς κα" διακοπ1ς, ;φο8
συναντ?σης, ρNτα τ*ν cαυτ* σου, µ?πως ε$ναι φοβερ*; dEτσι λοι-
π*ν οkτε B λTξις κα" B κατ5παυσις τTς ζωTς δ1ν ε$ναι µεταβολ?.
κβ. Στρ1ψου πρ*ς τ* δικ* σου πνε8µα κα" πρ*ς τ* πνε8µα το8
σ-µπαντος κα" το8 συνανθρNπου σου. Πρ*ς τ* δικ* σου γι5 ν5 µ5-
θης ν5 OνεργTς σ-µφωνα µ1 τ?ν δικαιοσ-νη, πρ*ς τ* πνε8µα το8
σ-µπαντος γι5 ν5 κατανο?σης τ"νος µ1ρος ε$σαιL κα" πρ*ς τ*
πνε8µα τIν συνανθρNπων σου γι5 ν5 διαπιστNσης \ν Qπ5ρχη
\γνοια Z γνIσις κα" γι5 ν5 καταλ?ξης στ* συµπ1ρασµα 6τι ε$ναι
συγγενεPς.
κγ. EOπως ;κριβIς Oσ- ;ποτελεPς µ1ρος ;παρα"τητο το8
Sργανισµο8 τTς κοινων"ας Fτσι κα" κ5θε πρDξις σου \ς ε$ναι βα-
σικ* συµπλ?ρωµα τTς κοινωνικTς ζωTς. aOποιαδ?ποτε πρDξις
σου δ1ν ;ποβλ1πει \µεσα Z Fµµεσα στ?ν κοινωνικ? σκοπιµ*τητα,
α(τ? διασπD τ?ν ζω?, τ?ν Oµποδ"ζει ν5 ε$ναι cνια"α κα" ε$ναι Oπα-
ναστατικ?, 6πως ε$ναι Oπαναστ5της γι5 τ?ν πολιτε"α OκεPνος πο-
;νατρ1πει, 6σον OξαρτDται ;π* α(τ*ν, τ?ν πολιτικ? Wσορροπ"α.
κδ. Παιδικο" θυµο" κα" παιχν"δια κα" ψυχ1ς πο- βαστ5ζουν
νεκρο-ς - α(τ* ν5 Fχης QπJ Rψι σου, γι5 ν5 καταλ5βης καλ-τερα
τ5 σχετικ5 µ1 το-ς νεκρο-ς.52
κε. Προσπ5θησε ν5 Oρευν?σης τ?ν ποι*τητα τTς δηµιουργο8
αWτ"ας, ;φα"ρεσε ;π* α(τ? κ5θε Qλικ? Qπ*στασι κα" κο"ταξ1 τηνL
52. Nεκυ"α 1) Mαγικ? τελετ? κατ5 τ?ν Vπο"α τ5 πνε-µατα τIν νεκρIν ;νεβ5ζονται
στ?ν γT κα" OρωτIνται γι5 τ* µ1λλον. 2) JOνοµασ"α τTς cνδεκ5της ραψωδ"ας τTς
+Oδυσσε#ας. 3) EO,τι Fχει σχ1σι µ1 το-ς νεκρο-ς.
215
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
περιγρ2ψας θGασαιI ε5τα κα' τ7ν χρ<νον περι<ρισον, >σον πλεS-
στον Cφ#στασθαι πGφυκε το*το τ7 Jδ#ως ποι<ν.
κm". +AνGτλης µPρια διA τ7 µR VρκεSσθαι τ]O σ]O fγεµονικ]O ποι-
ο*ντι τα*τα, εJς U κατεσκεPασται. VλλA λις.
κζ". nOταν @λλος ψGγiη σε g µισiQ g τοια*τ2 τινα $κφωνOσιν,
,ρχου $π' τA ψυχ2ρια αBτOν, δ#ελθε ,σω κα' Yδε, ποSο# τινες εJσιν.
~ψει, >τι οB δεS σε σπeσθαι, }να τοPτοις τ# ποτε περ' σο* δοκiQ.
εBνοεSν µGντοι αBτοSς δεSI φPσει γAρ φ#λοι. κα' οF θεο' δ8 παντο#-
ως αBτοSς βοηθο*σι, δι+ Mνε#ρων, διA µαντειOν, πρ7ς τα*τα µGντοι,
πρ7ς U $κεSνοι διαφGρονται.
κη". TαBτ2 $στι τA το* κ<σµου $γκPκλια, @νω κ2τω, $ξ αJOνος
εJς αJOνα. κα' jτοι $φ+ aκαστον cρµqe f το* >λου δι2νοιαI >περ εJ
,στιν, VποδGχου τ7 $κε#νης cρµητ<νI g παξ |ρµησε, τA δ8 λοιπA
κατ+ $πακολοPθησιν κα' †τ# $ν τ#νιI†1 τρ<πον γ2ρ τινα @τοµοι, †g
VµερQ.† τ7 δ8 >λον, εYτε θε<ς, ε` ,χει π2νταI εYτε τ7 εJκiQ, µR κα' σd
εJκiQ.
2 zHδη π2ντας fµeς γQ καλPψειI ,πειτα κα' αBτR µεταβαλεSI
κVκεSνα εJς @πειρον µεταβαλεSI κα' π2λιν $κεSνα εJς @πειρον. τAς
γAρ $πικυµατ\σεις τOν µεταβολOν κα' Vλλοι\σεων $νθυµοPµε-
ν<ς τις κα' τ7 τ2χος παντ7ς θνητο* καταφρονDσει.
κθ". Xειµ2ρρους f τOν >λων αJτ#αI π2ντα φGρει. Zς εBτελQ δ8
κα' τA πολιτικA τα*τα κα#, Zς οYεται, φιλοσ<φως πρακτικA Vν-
θρ\πιαI µυξOν µεστ2. @νθρωπε, τ# ποτε; πο#ησον, / ν*ν f φPσις
VπαιτεS. >ρµησον, $Aν διδOται, κα' µR περιβλGπου, εY τις εYσεται.
216
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
Fπειτα προσπ5θησε ν5 προσδιορ"σης τ*ν χρ*νο, τ* µεγαλ-τερο
δηλαδ? χρονικ* δι5στηµα πο- προορ"ζεται ;π* τ?ν φ-σι ν5
Qπ5ρξη α(τ* τ* πρDγµα µ1 τ?ν Wδια"τερη Qπ*στασι.
κς. aYπ1φερες π5ρα πολλ5, Oπειδ? δ1ν σο8 fταν ;ρκετ* ν5
OκτελT B ψυχ? σου OκεPνα γι5 τ5 VποPα Fχει κατασκευασθT. Φθ5-
νει πι5.
κζ. EOταν σ1 κατηγορο8ν Z σ1 µισο8ν Z κ5τι τ1τοιο Oκφρ5-
ζουν, πλησ"ασε τ"ς ψυχ1ς των, προσπ5θησε ν5 εWσ1λθης µ1σα κα"
κο"ταξε ποιο" ε$ναιL θ5 δTς 6τι δ1ν πρ1πει ν5 στενοχωρTσαι γι5
τ?ν γνNµη πο- Fχουν α(το" γι5 σ1να. Πρ1πει 6µως ν5 το-ς
;γαπDςL δι*τι ε$ναι Oκ φ-σεως φ"λοι. Kα" οC θεο" µ1 πολλο-ς τρ*-
πους το-ς βοηθο8ν, µ1 Rνειρα, µ1 µαντεPες, γι5 6σα β1βαια OκεPνοι
Oνδιαφ1ρονται.
κη. A(τ? ε$ναι B κυκλικ? πορε"α το8 κ*σµου Oπ5νω, κ5τω,
;π* τ*ν αWIνα εWς τ*ν αWIνα. Kα" B ψυχ? το8 σ-µπαντος Z Oξορ-
µD γι5 τ* καθ1να χωριστ5, Vπ*τε, O5ν συµβα"νη α(τ*, πρ1πει ν5
;ποδ1χεσαι τ?ν Oξ*ρµησ" της α(τ? Z µι5 φορ5 6ρµησε (Oν1ργησε)
κα" τ5 Qπ*λοιπα συµβα"νουν διαδοχικ5 τ* _να µετ5 τ* \λλο. ∆ι*-
τι πρ*κειται γι5 \τοµα Z γι5 στοιχεPα πο- ε$ναι cνιαPα. Γενικ5, O5ν
Qπ5ρχη θε*ς, 6λα Fχουν καλIς. JE5ν 6µως Fχουν γ"νει στ?ν τ-χη
δ1ν πρ1πει κα" σ- ν5 OνεργTς τυχαPα.
Σ1 λ"γο 6λους θ5 µDς καλ-ψη B γT. dEπειτα κα" α(τ? θ5 µετα-
βληθT κα" ;π* τ?ν µεταβολ? Oκε"νη \λλη θ5 προ1λθη κα" ;π*
α(τ? \λλη OπJ \πειρον. JE5ν δηλαδ? λ5βη κανε"ς QπJ Rψι του τ"ς
;κατ5παυστες µεταβολ1ς κα" ;λλοιNσεις κα" τ?ν ταχ-τητα µ1
τ?ν Vπο"α γ"νονται, θ5 θεωρ?ση τελε"ως ;σ?µαντο κ5θε θνητ*.
κθ. Xε"µαρρος ε$ναι B δηµιουργ*ς αWτ"α το8 σ-µπαντοςL τ5 π5-
ντα παρασ-ρει.
Π*σο ε(τελT ε$ναι τ5 ;νθρωπ5κια τTς πολιτικTς ζωTς κα" πIς
νοµ"ζουν 6τι Oνεργο8ν σ-µφωνα µ1 τ?ν φιλοσοφ"α! E$ναι ;πα"-
σια. dAνθρωπε, τ" περιµ1νεις; K5νε α(τ? τ?ν στιγµ? α(τ* πο-
;παιτεP B φ-σις, κιν?σου µ1 ζTλο, O5ν µπορTς, κα" µ? Oξετ5ζης
217
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µR τRν Πλ2τωνος πολιτε#αν ,λπιζεI VλλA Vρκο*, εJ τ7 βραχPτα-
τον πρ<εισι. κα' τοPτου αBτο* τRν ,κβασιν, Zς µικρ<ν τ# $στι, δια-
νοο*. δ<γµα γAρ αBτOν τ#ς µεταβ2λλει; χωρ'ς δ8 δογµ2των µετα-
βολQς τ# @λλο g δουλε#α στεν<ντων κα' πε#θεσθαι προσποιουµG-
νων; {παγε ν*ν, κα' +AλGξανδρον κα' Φ#λιππον κα' ∆ηµDτριον τ7ν
ΦαληρGα µοι λGγε. ~ψονται, εJ ε5δον, τ# f κοινR φPσις jθελεν, κα'
[αυτοdς $παιδαγ\γησανI εJ δ8 $τραγ]\δησαν, οBδε#ς µε κατακG-
κρικε µιµεSσθαι. sπλο*ν $στι κα' αJδQµον τ7 φιλοσοφ#ας ,ργονI
µD µε @παγε $π' σεµνοτυφ#αν.
λ". zAνωθεν $πιθεωρεSν VγGλας µυρ#ας κα' τελετAς µυρ#ας κα'
πλο*ν παντοSον $ν χειµOσι κα' γαλDναις κα' διαφορAς γινοµG-
νων, συγγινοµGνων, VπογινοµGνων. $πιν<ει δ8 κα' τ7ν Cπ+ @λλων
π2λαι βεβιωµGνον β#ον, κα' τ7ν µετA σ8 βιωθησ<µενον, κα' τ7ν
ν*ν $ν τοSς βαρβ2ροις ,θνεσι βιοPµενονI κα' >σοι µ8ν οBδ8 ~νοµ2
σου γιν\σκουσιν, >σοι δ8 τ2χιστα $πιλDσονται, >σοι δ8 $παι-
νο*ντες Yσως ν*ν σε τ2χιστα ψGξουσιI κα' Zς οhτε f µνDµη Vξι<-
λογ<ν γε οhτε f δ<ξα οhτε @λλο τι τ7 σPµπαν.
λα". +Aταραξ#α µ8ν περ' τOν Vπ7 τQς $κτ7ς αJτ#ας συµβαιν<ν-
των, δικαι<της δ8 $ν τοSς παρA τRν $κ σο* αJτ#αν $νεργουµGνοιςI
τουτGστιν cρµR κα' πρeξις καταλDγουσα $π+ αBτ7 τ7 κοινωνικOς
πρeξαι Zς το*τ< σοι κατA φPσιν ~ν.
λβ". ΠολλA περισσA περιελεSν τOν $νοχλοPντων σοι δPνασαι,
>λα $π' τiQ CπολDψει σου κε#µεναI κα' πολλRν εBρυχωρ#αν περι-
ποιDσεις jδη σεαυτ]O <τ]O> τ7ν >λον κ<σµον περιειληφGναι τiQ
γν\µiη, κα' τ7ν V#διον αJOνα περινοεSν, κα' τRν τOν κατA µGρος
[κ2στου πρ2γµατος ταχεSαν µεταβολRν $πινοεSν, Zς βραχd µ8ν
218
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
O5ν θ5 τ* µ5θη κανε"ς. M? περιµ1νης τ?ν πολιτε"α το8 Πλ5τωνος,
;λλ5 ν5 ε$σαι Cκανοποιηµ1νος O5ν Qπ5ρχη κα" B παραµικρ? πρ*-
οδος κα" µ? θεωρTς α(τ* τ* ;ποτ1λεσµα ;σ?µαντο. Γιατ" ποι*ς
µπορεP ν5 µεταβ5λη τ"ς ;ρχ1ς α(τIν; Xωρ"ς 6µως τ?ν ;λλαγ?
α(τ? τ" \λλο θ5 ε$ναι B πολιτε"α παρ5 δουλε"α δυστυχισµ1νων
πο- προσποιο8νται 6τι πειθαρχο8ν; Kο"ταξε τNρα τ*ν JAλ1ξαν-
δρο κα" τ*ν Φ"λιππο κα" τ*ν ∆ηµ?τριο τ*ν Φαληρ1α53. dAς Rψων-
ται, O5ν ;ντελ?φθησαν τ" Zθελε B κοιν? φ-σις κα" O5ν Oπειθ5ρχη-
σαν τ*ν cαυτ* τους. JE5ν 6µως Fπαιζαν θ1ατρο κανε"ς δ1ν µ1 Fχει
καταδικ5σει ν5 το-ς µιµο8µαι. E$ναι hπλ* κα" σοβαρ* τ* Fργο
τTς φιλοσοφ"αςL µ? µ1 παρασ-ρης λοιπ*ν στ?ν σεµνοτυφ"α.
λ. JAπ* ψηλ5 παρατ?ρησε τ* ;µ1τρητο πλTθος κα" τ"ς τελετ1ς
κα" τ5 παντ*ς ε=δους ταξ"δια µ1 καταιγ"δα κα" γαλ?νη, τ"ς µετα-
βολ1ς α(τIν πο- γεννIνται Fρχονται σ1 Oπαφ? κα" πεθα"νουν.
Kο"ταξε κα" τ?ν ζω? πο- Fζησαν \λλοι κα" B ζω? πο- θ5 κ5νης
Oσ- κα" τ?ν ζω? πο- ζο8ν οC β5ρβαροι. Σκ1ψου π*σοι δ1ν ξ1ρουν
οkτε τ* Rνοµ5 σου, π*σο θ5 σ1 ξεχ5σουν πολ- γρ?γορα, π*σοι
πο- =σως α(τ? τ?ν στιγµ? σ1 Oπαινο8ν σ1 πολ- λ"γο χρ*νο θ5 σ1
κατηγορ?σουνL κα" 6τι οkτε B µν?µη β1βαια ε$ναι σπουδαPο
πρDγµα οkτε B δ*ξα οkτε \λλο τ"ποτε.
λα. N5 ε$σαι ;τ5ραχος γι5 6σα συµβα"νουν ;π* αWτ"α ;νεξ5ρ-
τητη ;π* σ1να. ∆"καιος εWς 6σα γ"νονται ;π* σ1να. A(τ* σηµα"νει
6τι οC προθ1σεις σου κα" τ5 Fργα σου πρ1πει ν5 συντελο8ν στ*
κοινωνικ* Fργο, δι*τι α(τ*ς ε$ναι V προορισµ*ς σου.
λβ. Πολλ1ς περιττ1ς Oνοχλ?σεις µπορεPς ν5 τ"ς ;φαιρ1σης, για-
τ" 6λες βρ"σκονται στ* µυαλ* σου κα" µJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο θ5 δηµι-
ουργ?σης ε(ρυχωρ"α στ*ν cαυτ* σου γι5 ν5 ;γκαλι5σης µ1 τ?ν
σκ1ψι σου Vλ*κληρο τ*ν κ*σµο κα" ν5 κατανο?σης τ?ν αWωνι*τη-
τα κα" τ?ν ταχεPα µεταβολ? κ5θε πρ5γµατος χωριστ5. Π*σο σ-ν-
53. ∆ηµ?τριος Φαληρε-ςL JAθηναPος φιλ*σοφος κα" πολιτικ*ς, Oγενν?θη τ* 350 π.X.
υC*ς το8 Φανοστρ5τουL µαθητ?ς το8 Θεοφρ5στου.
219
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τ7 Vπ7 γενGσεως µGχρι διαλPσεως, Vχαν8ς δ8 τ7 πρ7 τQς γενDσε-
ως, Zς κα' τ7 µετA τRν δι2λυσιν cµο#ως @πειρον.
λγ". Π2ντα, >σα cρqeς, τ2χιστα φθαρDσεται κα' οF φθειρ<µενα
αBτA $πιδ<ντες τ2χιστα κα' αBτο' φθαρDσονταιI κα' c $σχατ<γη-
ρως Vποθανkν εJς Yσον καταστDσεται τ]O προ\ρ]ω.
λδ". T#να τA fγεµονικA τοPτων, κα' περ' οrα $σπουδ2κασι, κα'
δι+ οrα φιλο*σι κα' τιµOσι. γυµνA ν<µιζε βλGπειν τA ψυχ2ρια αB-
τOν. >τε δοκο*σι βλ2πτειν ψGγοντες g †φελεSν $ξυµνο*ντες, >ση
οYησις.
λε". tH VποβολR οBδ8ν @λλο $στ'ν g µεταβολD. τοPτ]ω δ8 χα#ρει f
τOν >λων φPσις, καθ+ ‘ν π2ντα, καθkς γ#νεται, $ξ αJOνος cµο-
ειδOς $γ#νετο, κα' εJς @πειρον τοια*θ+ aτερα ,σται. τ# ο`ν λGγεις,
>τι $γ#νετ< τε π2ντα <κακOς> κα' π2ντα Vε' κακOς ,σται, κα'
οBδεµ#α @ρα δPναµις $ν τοσοPτοις θεοSς $ξευρGθη ποτ8 f διορθ\-
σουσα τα*τα, VλλA κατακGκριται c κ<σµος $ν Vδιαλε#πτοις κα-
κοSς συνGχεσθαι;
λm". T7 σαπρ7ν τQς [κ2στ]ω CποκειµGνης {ληςI {δωρ, κ<νις,
Mστ2ρια, γρ2σοςI g π2λιν πOροι γQς τA µ2ρµαρα, κα' Cποστ2θ-
µαι c χρυσ<ς, c @ργυρος, κα' τριχ#α f $σθDςI κα' αrµα f πορφPρα,
κα' τA @λλα π2ντα τοια*τα. κα' τ7 πνευµ2τιον δ8 @λλο τοιο*τον
κα' $κ τοPτων εJς τα*τα µεταβ2λλον.
λζ". nAλις το* Vθλ#ου β#ου κα' γογγυσµο* κα' πιθηκισµο*. τ#
ταρ2σσiη; τ# τοPτων καιν<ν; τ# σε $ξ#στησι; τ7 αYτιον; Yδε αBτ<. Vλλ+
f {λη; Yδε αBτDν. ,ξω δ8 τοPτων οBδGν $στινI VλλA κα' πρ7ς τοdς
θεοdς jδη ποτ8 sπλοPστερος κα' χρηστ<τερος γενο*.
2 zIσον τ7 [κατ7ν ,τεσι κα' τ7 τρισ' τα*τα FστορQσαι.
λη". EJ µ8ν pµαρτεν, $κεS τ7 κακ<ν. τ2χα δ+ οBχ pµαρτεν.
220
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
τοµο ε$ναι τ* δι5στηµα πρ"ν ;π* τ?ν γ1ννησι κα" π*σο \πειρο µε-
τ5 τ*ν θ5νατο.
λγ. EOλα 6σα βλ1πεις πολ- σ-ντοµα θ5 χαθο8ν κα" α(το" πο-
θ5 δο8ν τ?ν καταστροφ? τους, πολ- γρ?γορα κα" α(το" θ5 χα-
θο8ν. Kα" OκεPνος πο- θ5 πεθ5νη σ1 πολ- βαθει5 γερ5µατα θ5
βρεθT στ?ν =δια µοPρα µ1 OκεPνον πο- π1θανε πρ*ωρα.
λδ. Kο"ταξε τ?ν νοοτροπ"α τIν ;νθρNπων, τ"ς ;σχολ"ες κα" τ5
διαφ1ροντ5 των κα" τ"ς προτιµ?σεις των! N5 νοµ"ζης 6τι βλ1πεις
γυµν1ς τ"ς ψυχ1ς α(τIν. Π*ση ;λαζονε"α Fχουν 6ταν νοµ"ζουν
6τι σ1 βλ5πτουν µ1 τ"ς κατηγορ"ες των Z σ1 pφελο8ν µ1 το-ς Oπα"-
νους των!
λε. aH ;ναβολ? δ1ν ε$ναι τ"ποτε \λλο παρ5 µεταβολ?. aH µετα-
βολ? ε(χαριστεP τ?ν φ-σι το8 σ-µπαντος σ-µφωνα µ1 τ?ν Vπο"α
6λα Oξελ"σσονται καλIς κα" αWων"ως κα" κατ5 τ*ν =διο τρ*πο Oγ"-
νοντο OπJ \πειρον. T" νοµ"ζεις λοιπ*ν; EOτι τ5 π5ντα Oγ"νοντο κα"
θ5 γ"νωνται π5ντοτε κακIς κα" 6τι καµµι5 δ-ναµις ;ν5µεσα σ1
τ*σους θεο-ς δ1ν βρ1θηκε ν5 τ5 διορθNση, ;λλ5 Fχει καταδικα-
σθT V κ*σµος ν5 συνθλ"βεται σ1 συνεχεPς συµφορ1ς;
λς. T* σαπρ* στοιχεPο τTς ^λης πο- Qπ5ρχει στ* κ5θε πρDγµα
ε$ναι νερ*, σκ*νη, SστD, ;καθαρσ"α. dEτσι κα" τ5 µ5ρµαρα ε$ναι π*-
ροι τTς γTςL V χρυσ*ς κα" V \ργυρος. aH Oνδυµασ"α ;ποτελεPται ;π*
µαλλι5L κα" αwµα ε$ναι B πορφ-ρα κα" 6λα τ5 \λλα τ1τοια ε$ναι. Kα"
B πνο? τTς ζωTς µας κ5τι παρ*µοιο πο- µεταβ5λλεται διαρκIς.
λζ. Φθ5νει B \θλια ζω? κα" V γογγυσµ*ς κα" V πιθηκισµ*ς. T"
σ1 ταρ5ζη; T" καινο-ργιο βλ1πεις; T" σ1 κ5νει ν5 ;πορTς; aH αWτ"α
6λων α(τIν; Kο"ταξ1 την, µ?πως B ^λη; Πρ*σεξ1 την, Fξω ;π*
α(τ5 τ"ποτε δ1ν Qπ5ρχει.
JAλλ5 κα" πρ*ς το-ς θεο-ς γ"νε πι* εWλικριν?ς κα" πι* καλ*ς.
T* ν5 OρευνDς τ*ν κ*σµο τρ"α χρ*νια ε$ναι =σο µ1 τ?ν Fρευνα πο-
θ5 κ5νης σ1 cκατ*.
λη. JE5ν κ5ποιος Fκανε σφDλµα µ? τ* Oξετ5ζης. dIσως ν5 µ? τ*
Fκανε.
221
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λθ". zHτοι Vπ7 µιeς πηγQς νοερeς π2ντα Zς [ν' σ\µατι $πισυµ-
βα#νει, κα' οB δεS τ7 µGρος τοSς Cπ8ρ το* >λου γινοµGνοις µGµφε-
σθαιI g @τοµοι κα' οBδ8ν @λλο g κυκεkν κα' σκεδασµ<ς. τ# ο`ν τα-
ρ2σσiη; τ]O fγεµονικ]O λGγε “TGθνηκας, ,φθαρσαι, τεθηρ#ωσαι,
Cποκρ#νiη, συναγελ2ζiη, β<σκiη.”
µ". zHτοι οBδ8ν δPνανται οF θεο# g δPνανται. εJ µ8ν ο`ν µR δPναν-
ται, τ# εhχη; εJ δ8 δPνανται, διA τ# οBχ' µeλλον εhχiη διδ<ναι αB-
τοdς τ7 µDτε φοβεSσθα# τι τοPτων µDτε $πιθυµεSν τινος τοPτων µD-
τε λυπεSσθαι $π# τινι τοPτων µeλλον jπερ τ7 µR παρεSνα# τι τοP-
των g τ7 παρεSναι; π2ντως γ2ρ, εJ δPνανται συνεργεSν Vνθρ\-
ποις. κα' εJς τα*τα δPνανται συνεργεSν. VλλA Yσως $ρεSς, >τι “+Eπ+
$µο' αBτA οF θεο' $πο#ησαν.” ε5τα οB κρεSσσον χρQσθαι τοSς $π' σο'
µετ’ $λευθερ#ας g διαφGρεσθαι πρ7ς τA µR $π' σο' µετA δουλε#ας
κα' ταπειν<τητος; τ#ς δG σοι ε5πεν, >τι οBχ' κα' εJς τA $φ’ fµSν οF θε-
ο' συλλαµβ2νουσιν; @ρξαι γο*ν περ' τοPτων εhχεσθαι κα' ~ψει.
οƒτος εhχεταιI “ΠOς κοιµηθO µετ+ $κε#νης.” σP.“ΠOς µR $πιθυµD-
σω το* κοιµηθQναι µετ’ $κε#νης.” @λλοςI “ΠOς στερηθO $κε#νου.”
σP. “ΠOς µR χρDζ]ω το* στερηθQναι.” @λλοςI “ΠOς µR Vποβ2λω
τ7 τεκν#ον.” σPI “ΠOς µR φοβηθO VποβαλεSν.” >λως Eδε $π#στρε-
ψον τAς εBχ2ς, κα' θε\ρει, τ# γ#νεται.
µα". tO +Eπ#κουρος λGγει, >τι “+Eν τiQ ν<σ]ω οBκ oσ2ν µοι αF cµιλ#-
αι περ' τOν το* σωµατ#ου παθOν οBδ8 τοdς εJσι<ντας τοια*τ2 τι-
να”, φησ#ν, “$λ2λουνI VλλA τA προηγοPµενα φυσιολογOν διετG-
λουν, κα' πρ7ς αBτ]O τοPτ]ω Œν, πOς f δι2νοια συµµεταλαµβ2νου-
222
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
λθ. dH ;π* µι5 νοερ? πηγ? συµβα"νουν κατ5 σειρ5 τ5 π5ντα,
6πως συµβα"νει σJ _να σIµα, κα" δ1ν πρ1πει ν5 κατηγορTς τ* µ1-
ρος γι5 6σα γ"νονται Qπ1ρ το8 6λουL Z ε$ναι \τοµα κα" τ"ποτε
\λλο παρ5 ;ν5µειξις κα" διασκορπισµ*ς. Γιατ" στενοχωρεPσαι;
Λ1γε στ?ν ψυχ? σου «Fχεις πεθ5νει, φθαρT, ;ποκτηνωθT, Qπο-
κρ"νεσαι, συναγελ5ζεσαι, β*σκεις».
µ. dH δ1ν µπορο8ν ν5 κ5νουν τ"ποτε οC θεο" Z µπορο8ν. JE5ν
µ1ν δ1ν µπορο8ν, γιατ" προσε-χεσαι; JE5ν 6µως µπορο8ν, γιατ"
δ1ν παρακαλεPς µ1 περισσ*τερη θ1ρµη ν5 σ1 βοηθ?σουν ν5 µ?
φοβDσαι τ"ποτε ;π* α(τ5 οkτε ν5 OπιθυµTς, ν5 µ? λυπDσαι γι5
κ5ποιο ;πJ α(τ5 περισσ*τερο, O5ν τ* Fχης Z δ1ν τ* Fχης;
∆ι*τι Vπωσδ?ποτε, O5ν µπορο8ν ν5 βοηθ?σουν το-ς ;νθρN-
πους κα" σJ α(τ* Fχουν τ?ν δ-ναµι ν5 βοηθο8ν.
JAλλ5 =σως πTς: «οC θεο" γι5 µ1να τ5 Fκαµαν α(τ5». T*τε δ1ν
ε$ναι προτιµ*τερο ν5 ;ντιµετωπ"ζης 6σα Fγιναν γι5 σ1να µ1 Oλευ-
θερ"α παρ5 ν5 δυσανασχετTς µ1 δουλοπρ1πεια κα" µικροπρ1-
πεια γι5 6σα δ1ν OξαρτIνται ;π* σ1να; Ποι*ς σο8 ε$πε 6τι οC θεο"
δ1ν βοηθο8ν ;κ*µη κα" σJ OκεPνα πο- OξαρτIνται ;π* µDς; dAρχι-
σε λοιπ*ν ν5 προσε-χεσαι γιJ α(τ5 κα" θ5 δTς. aO _νας προσε-χε-
ται «πIς θ5 µπορ1σω ν5 κοιµηθI µJ Oκε"νη»! JEσ- «πIς ν5 µ? Oπι-
θυµI ν5 κοιµηθI µJ Oκε"νη»! aO \λλος «πIς θ5 διNξω OκεPνον,
Oσ- «πIς ν5 µ? χρειασθI ν5 τ*ν διNξω». aO \λλος «πIς ν5 µ? χ5-
σω τ* παιδ" µου». JEσ- «πIς ν5 µ? φοβηθI ν5 µ? τ* χ5σω»! Γενι-
κ5 µJ α(τ* τ*ν τρ*πο \λλαξε τ"ς προσευχ1ς κα" κο"ταξε τ" γ"νεται.
µα. aO JEπ"κουρος54 λ1γει: EOταν Zµουν \ρρωστος δ1ν µιλο8σα
γι5 τ?ν ταλαιπωρ"α το8 σNµατος οkτε ;ν1φερα τ"ποτε στο-ς Oπι-
σκ1πτες µου, ;λλ5 Oξακολουθο8σα ν5 συζητI γι5 τ?ν φ-σι κα" µ1
τ?ν συζ?τησι ζητο8σα κυρ"ως ν5 ;νακαλ-ψω πIς τ* πνε8µα, \ν
κα" πα"ρνη µ1ρος στ"ς συγκιν?σεις τTς σ5ρκας, Oν το-τοις Oξακο-
54. JEπ"κουρος (341-270 π.X.). Γενν?θηκε στ?ν Σ5µο. aYπTρξε µαθητ?ς το8 Παµφ"-
λου. Kατ5 τ* 306 iδρυσε σχολ? στ?ν JAθ?να.
223
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
σα τOν $ν τ]O σαρκιδ#]ω τοιοPτων κινDσεων VταρακτεS, τ7 Yδιον
Vγαθ7ν τηρο*σα. οBδ8 τοSς JατροSς $µπαρεSχον,” φησ#, “κατα-
φρυ2ττεσθαι Zς τι ποιο*σιν, Vλλ+ c β#ος jγετο ε` κα' καλOς.”
ταBτA ο`ν $κε#ν]ω $ν ν<σ]ω, $Aν νοσiQς, κα' $ν @λλiη τιν' περιστ2σειI
τ7 γAρ µR Vφ#στασθαι φιλοσοφ#ας $ν οrς δDποτε τοSς προσπ#-
πτουσι µηδ8 [τ]O] Jδι\τiη κα' Vφυσιολ<γ]ω συµφλυαρεSν π2σης
αFρGσεως κοιν<ν... πρ7ς µ<ν]ω δ8 τ]O ν*ν πρασσοµGν]ω ε5ναι κα' τ]O
Mργ2ν]ω, δι+ οƒ πρ2σσεις.
µβ". nOταν τιν7ς Vναισχυντ#qα προσκ<πτiης, εBθdς πυνθ2νου σε-
αυτο*I “∆Pνανται ο`ν $ν τ]O κ<σµ]ω Vνα#σχυντοι µR ε5ναι;” οB δP-
νανται. µR ο`ν Vπα#τει τ7 VδPνατον. εrς γAρ κα' οƒτ<ς $στιν $κε#-
νων τOν VναισχPντων, ος Vν2γκη $ν τ]O κ<σµ]ω ε5ναι. τ7 δ+ αBτ7
κα' $π' το* πανοPργου κα' $π' το* Vπ#στου κα' παντ7ς το* cτιο*ν
sµαρτ2νοντος ,στω σοι πρ<χειρον. µα γAρ τ]O CποµνησθQναι,
>τι τ7 γGνος τOν τοιοPτων VδPνατ<ν $στι µR Cπ2ρχειν, εBµενGστε-
ρος ,σiη πρ7ς τοdς καθ+ aνα. εhχρηστον δ8 κVκεSνο εBθdς $ννοεSν,
“T#να ,δωκεν f φPσις τ]O Vνθρ\π]ω VρετRν πρ7ς το*το τ7 sµ2ρ-
τηµα.” ,δωκε γ2ρ, Zς Vντιφ2ρµακον πρ7ς µ8ν τ7ν Vγν\µονα τRν
πρqα<τητα, πρ7ς δ8 @λλον @λλην τινA δPναµιν.
2 nOλως δ8 ,ξεστ# σοι µεταδιδ2σκειν τ7ν πεπλανηµGνονI πeς γAρ c
sµαρτ2νων Vφαµαρτ2νει το* προκειµGνου κα' πεπλ2νηται. τ# δ8
κα' βGβλαψαι; εCρDσεις γAρ µηδGνα τοPτων, πρ7ς ος παροξPνiη,
πεποιηκ<τα τι το*τον, $ξ οƒ f δι2νοι2 σου χε#ρων ,µελλε γενDσε-
σθαιI τ7 δ8 κακ<ν σου κα' τ7 βλαβερ7ν $ντα*θα πeσαν τRν Cπ<-
στασιν ,χει.
3 T# δα' κακ7ν g ξGνον γGγονεν, εJ c Vπα#δευτος τA το* VπαιδεPτου
πρ2σσει; >ρα, µR σεαυτ]O µeλλον $γκαλεSν Mφε#λiης, >τι οB προσε-
δ<κησας το*τον το*το sµαρτDσεσθαιI σd γAρ κα' VφορµAς $κ
το* λ<γου ε5χες πρ7ς τ7 $νθυµηθQναι, >τι εJκ<ς $στι το*τον
224
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
λουθεP ν5 µ1νη ;τ5ραχο κα" ν5 διατηρT τ?ν δικ? του Qπεροχ?.
Okτε στο-ς γιατρο-ς, λ1γει, Fδινα τ* δικα"ωµα ν5 καυχIνται 6τι
τ5χα κ5τι κ5νουν, ;λλ5 περνο8σα τ?ν ζω? µου lραPα κα" καλ5.
Tην =δια στ5σι µJ OκεPνον λοιπ*ν ν5 τηρTς κα" εWς τ?ν ;σθ1νεια κα"
σ1 Vποιαδ?ποτε \λλη περ"πτωσι.
T* ν5 µ? ;ποµακρ-νεσαι ;π* τ?ν φιλοσοφ"α V,τιδ?ποτε κα"
\ν σο8 συµβT κα" ν5 µ? φλυαρTς µ1 το-ς hπλοϊκο-ς κα" ;µ-η-
τους στ?ν φιλοσοφ"α, ε$ναι ;πα"τησις κοιν? κ5θε φιλοσοφικTς
θεωρ"ας, καθNς κα" τ* ν5 ;σχολTσαι µ*νο µJ OκεPνο πο- Fχεις ν5
κ5νης κα" µ1 τ* Rργανο µ1 τ* VποPο θ5 τ* κ5νης.
µβ. EOταν ;ντιµετωπ"ζης τ?ν ;να"δεια κ5ποιου, ;µ1σως ρNτη-
σε τ*ν cαυτ* σου: E$ναι δυνατ*ν ν5 µ? Qπ5ρχουν στ*ν κ*σµο
;δι5ντροποι; ∆1ν µπορεP. M? ζητTς λοιπ*ν τ* ;δ-νατο. E$ναι κα"
α(τ*ς _νας ;π* Oκε"νους το-ς ;ναιδεPς οC VποPοι ε$ναι ;ν5γκη ν5
Qπ5ρχουν στ?ν ζω?.
T* =διο ν5 σκ1πτεσαι κα" γι5 τ*ν κακο8ργο κα" τ*ν \πιστο κα"
γι5 Vποιονδ?ποτε hµαρτωλ*. M1 τ?ν σκ1ψι 6τι ε$ναι ;δ-νατον ν5
µ? Qπ5ρχη τ* γ1νος α(τIν, θ5 γ"νης καλ-τερος πρ*ς 6λους. Kαλ*
ε$ναι κα" OκεPνο ;µ1σως ν5 σκ1πτεσαι, ποι5 ;ρετ? Fδωσε B φ-σις
στ*ν \νθρωπο γι5 τ?ν ;ντιµετNπισι α(το8 το8 hµαρτ?µατος. Γι5
το-ς ;γνNµονες µDς Fδωσε lς ;ντιφ5ρµακο τ?ν πρα*τητα, γι5
το-ς \λλους κ5ποια \λλη δ-ναµι.
Γενικ5 µπορεPς ν5 διδ5ξης τ* σωστ* σJ α(τ*ν πο- Fχει σφ5λει.
Γιατ" α(τ*ς πο- σφ5λλει δ1ν γνωρ"ζει α(τ* πο- Fχει Oµπρ*ς του,
γιJ α(τ* κ5νει λ5θη. JAλλ5 τ" Fχεις π5θει; ∆1ν θ5 βρTς καν1να ;πJ
α(το-ς Oναντ"ον τIν Vπο"ων Sργ"ζεσαι ν5 σο8 Fχη κ5νει κ5τι µ1
τ* VποPο B ψυχ? σου θ5 γ"νη χειρ*τερη. T* κακ* 6µως κα" τ* βλα-
βερ* Fχουν Oξ Vλοκλ?ρου τ?ν Qπ*στασ" τους στ?ν ψυχ? σου. Λοι-
π*ν τ" κακ* Z παρ5ξενο Fχει συµβT O5ν V ;πα"δευτος OκτελT τ5
Fργα το8 ;παιδε-του; Kο"ταξε µ?πως πρ1πει ν5 κατηγορTς τ*ν
cαυτ* σου, ;φο8 δ1ν περιµ1νεις ν5 κ5νη α(τ*ς α(τ* τ* λ5θος.
∆ι*τι Oσ- κα" ;π* τ?ν λογικ? σου ε$χες τ?ν δυνατ*τητα ν5 σκε-
225
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
το*το sµαρτDσεσθαι, κα' >µως $πιλαθ<µενος θαυµ2ζεις, εJ
fµ2ρτηκε.
4 M2λιστα δG, >ταν Zς Vπ#στ]ω g Vχαρ#στ]ω µGµφiη, εJς σεαυτ7ν $πι-
στρGφου. προδDλως γAρ σ7ν τ7 sµ2ρτηµα, εYτε περ' το* τοιαPτην
δι2θεσιν ,χοντος $π#στευσας, >τι τRν π#στιν φυλ2ξει, εYτε τRν χ2-
ριν διδοdς µR καταληκτικOς ,δωκας, µηδ8 |στε $ξ αBτQς τQς σQς
πρ2ξεως εBθdς VπειληφGναι π2ντα τ7ν καρπ<ν.
5 T# γAρ πλGον θGλεις ε` ποιDσας @νθρωπον; οBκ VρκεS το*το, >τι
κατA φPσιν τRν σDν τι ,πραξας, VλλA τοPτου µισθ7ν ζητεSς; Zς εJ c
Mφθαλµ7ς VµοιβRν VπiDτει, >τι βλGπει, g οF π<δες, >τι βαδ#ζουσιν.
|σπερ γAρ τα*τα πρ7ς τ<δε τι γGγονεν, περ κατA τRν Jδ#αν κα-
τασκευRν $νεργο*ντα VπGχει τ7 Yδιον, ο{τως κα' c @νθρωπος
εBεργετικ7ς πεφυκ\ς, cπ<ταν τι εBεργετικ7ν g @λλως εJς τA µGσα
συνεργητικ7ν πρ2ξiη, πεπο#ηκε, πρ7ς / κατεσκεPασται, κα' ,χει
τ7 [αυτο*.
226
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION £ã
φθTς 6τι φυσικ* ε$ναι ν5 κ5νη α(τ*ς α(τ* τ* λ5θοςL κα" 6µως,
;φο8 τ* λησµ*νησες, ;πορεPς γιατ" Fκανε τ* λ5θος.
Πρ* π5ντων 6ταν τ*ν κατηγορTς lς \πιστο Z ;χ5ριστο, γ-ρι-
σε π5λι στ*ν cαυτ* σου. aOπωσδ?ποτε ε$ναι δικ* σου τ* σφDλµαL
ε=τε γιατ" π"στεψες 6τι θ5 διατηρ?ση τ?ν ;φοσ"ωσ" του α(τ*ς πο-
ε$χε α(τ? τ?ν δι5θεσι, ε=τε γιατ", 6ταν τ*ν ε(εργ1τησες, δ1ν τ*ν
ε(εργ1τησες χωρ"ς Qστεροβουλ"α οkτε χωρ"ς ν5 περιµ1νης Rφε-
λος ;πJ α(τ? τ?ν πρDξι.T" περισσ*τερο ζητDς 6ταν ε(εργετTς _να
\νθρωπο; ∆1ν σ1 CκανοποιεP B πρDξις σου πο- ε$ναι σ-µφωνη µ1
τ?ν φ-σι σου, ;λλ5 ζητεPς ;µοιβ? γιJ α(τ?. E$ναι τ* =διο, σ5ν ν5
ζητο8σε ;µοιβ? τ* µ5τι γιατ" βλ1πει Z τ5 π*δια γιατ" βαδ"ζουν.
EOπως δηλαδ? α(τ5 Fχουν γ"νει γι5 lρισµ1νο σκοπ* κα" \ν κα"
Oνεργο8ν γι5 τ* =διο πρDγµα, βρ"σκονται σ1 ;π*στασι τ* _να ;π*
τ* \λλο. dEτσι κα" V \νθρωπος, Oπειδ? Oκ φ-σεως Fχει κλ"σι πρ*ς
τ?ν ε(εργεσ"α, 6ταν κ5νη µι5 καλ? πρDξι Z κ5τι πο- βοηθεP το-ς
\λλους, Fχει Oκτελ1σει OκεPνο γι5 τ* VποPο Fγινε κα" cποµ1νως Fχει
π5ρει τ?ν δικ? του ;µοιβ?.
227
 BIBΛION IY
α". zEσiη ποτ8 ρα, v ψυχD, VγαθR κα' sπλQ κα' µ#α κα' γυµνD, φα-
νερωτGρα το* περικειµGνου σοι σ\µατος; γεPσiη ποτ8 ρα τQς φι-
λητικQς κα' στερκτικQς διαθGσεως; ,σiη ποτ8 ρα πλDρης κα' Vνεν-
δεRς κα' οBδ8ν $πιποθο*σα οBδ8 $πιθυµο*σα οBδεν7ς οhτε $µψP-
χου οhτε VψPχου πρ7ς fδονOν VπολαPσεις; οBδ8 χρ<νου, $ν E ] $π'
µακρ<τερον VπολαPσεις; οBδ8 τ<που g χ\ρας g VGρων εBκαιρ#ας
οBδ8 Vνθρ\πων εBαρµοστ#ας; VλλA VρκεσθDσiη τiQ παροPσiη κα-
ταστ2σει κα' fσθDσiη τοSς παρο*σι πeσι, κα' συµπε#σεις σεαυτDν,
>τι π2ντα <> σοι π2ρεστι, παρA τOν θεOν π2ρεστι κα' π2ντα σοι
ε` ,χει κα' ε` aξει, >σα φ#λον αBτοSς κα' >σα µGλλουσι δ\σειν $π'
σωτηρ#qα το* τελε#ου ζ]\ου, το* Vγαθο* κα' δικα#ου κα' καλο* κα'
γεννOντος π2ντα κα' συνGχοντος κα' περιGχοντος κα' περιλαµβ2-
νοντος διαλυ<µενα εJς γGνεσιν [τGρων cµο#ων; ,σiη ποτ8 ρα τοι-
αPτη, ο}α θεοSς τε κα' Vνθρ\ποις ο{τω συµπολιτεPεσθαι, Zς µDτε
µGµφεσθα# τι αBτοSς µDτε καταγιν\σκεσθαι Cπ+ αCτOν;
β". ΠαρατDρει, τ# σου f φPσις $πιζητεS, Zς Cπ7 φPσεως µ<νον
διοικουµGνουI ε5τα πο#ει αBτ7 κα' προσ#εσο, εJ µR χεSρον µGλλει
διατ#θεσθαι σου f Zς ζ]\ου φPσις. [ξQς δ8 παρατηρητGον, τ# $πι-
ζητεS σου f Zς ζ]\ου φPσιςI κα' πeν το*το παραληπτGον, εJ µR
χεSρον µGλλει διατ#θεσθαι f Zς ζ]\ου λογικο* φPσιςI ,στι δ8 τ7 λο-
γικ7ν εBθdς κα' πολιτικ<ν. τοPτοις δR καν<σι χρ\µενος µηδ8ν πε-
ριεργ2ζου.
γ". Πeν τ7 συµβαSνον jτοι ο{τως συµβα#νει, Zς πGφυκας αBτ7
φGρειν g Zς οB πGφυκας αBτ7 φGρειν. εJ µ8ν ο`ν συµβα#νει σοι, Zς
πGφυκας φGρειν, µR δυσχGραινεI Vλλ+ Zς πGφυκας, φGρε. εJ δG, Zς
228
BIBΛION I"
α. Θ5 ε$σαι \ραγε ποτ1, e ψυχ?, hπλT κα" cνια"α κα" γυµν?, πι*
φανερ? ;π* τ* σIµα πο- σ1 περιβ5λλει; Θ5 γευθTς ποτ1 τ*
α=σθηµα τTς ;γ5πης κα" τTς στοργTς; Θ5 ε$σαι ποτ1 α(τ5ρκης,
χωρ"ς ν5 Fχης καµµι5 Fλλειψι κα" χωρ"ς ν5 ποθTς Z ν5 OπιθυµTς
τ"ποτε οkτε Fµψυχο οkτε \ψυχο γι5 τ"ς ;πολα-σεις τTς BδονTς;
N5 µ? χρει5ζεσαι οkτε χρ*νο γι5 ν5 αWσθανθTς γι5 µεγαλ-τε-
ρο δι5στηµα τ"ς ;πολα-σεις οkτε τ*πο οkτε χNρα οkτε Oξαιρετι-
κ* κλPµα οkτε ;νθρNπους ε(χ5ριστους;
Θ5 CκανοποιηθTς ποτ1 µ1 τ?ν κατ5στασι πο- Fχεις Oµπρ*ς
σου; Θ5 ε$σαι ε(χαριστηµ1νη µ1 6λα 6σα Fχεις κα" θ5 προσπαθ?-
σης ν5 πε"σης τ*ν cαυτ* σου 6τι 6λα τ5 Fχεις, 6τι 6λα βρ"σκονται
σ1 καλ? κατ5στασι γι5 σ1να, κα" 6τι ;π* το-ς θεο-ς προ1ρχονται
κα" καλ5 θ5 Oξελιχθο8ν 6σα θ1λουν α(το" κα" 6σα πρ*κειται ν5
δNσουν γι5 τ?ν σωτηρ"α το8 τελε"ου ζNου του, το8 ;γαθο8 κα"
δικα"ου κα" καλο8 πο- γεννD κα" συγκρατεP κα" περικλε"ει 6σα
διαλ-ονται γι5 τ?ν δηµιουργ"α \λλων Vµο"ων; Θ5 γ"νης \ραγε
ποτ1 Cκαν? κα" µ1 το-ς θεο-ς κα" µ1 το-ς ;νθρNπους ν5 ζTς χωρ"ς
ν5 κατηγορTς α(το-ς γι5 τ"ποτε κα" χωρ"ς ν5 κατηγορTσαι ;π*
α(το-ς;
β. Πρ*σεξε τ" ζητεP B φ-σις ;π* σ1να, γιατ" µ*νο ;π* τ?ν φ-σι
κυβερνDσαι. dEπειτα πρDξε α(τ* µ1 προθυµ"α, O5ν δ1ν Qπ5ρχη
κ"νδυνος ν5 βλ5ψης τ?ν φ-σι σου lς λογικο8 ζNου. E$ναι δ1 τ*
λογικ* ζIο ταυτ*χρονα κα" κοινωνικ*. N5 Fχης QπJ Rψι σου
α(το-ς το-ς καν*νες κα" µ? ;ναζητTς \λλα πρ5γµατα.
γ. aO,τιδ?ποτε συµβα"νει, συµβα"νει Z γιατ" Oκ φ-σεως Fχεις τ?ν
δ-ναµι ν5 τ* ;ντιµετωπ"σης Z Rχι. JE5ν λοιπ*ν σο8 συµβα"νη,
Oπειδ? µπορεPς ν5 τ* ;ντιµετωπ"σης, µ? δυσανασχετTς, ;λλ5 lς
229
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µR πGφυκας φGρειν, µR δυσχGραινεI φθαρDσεται γ2ρ σε Vπα-
ναλOσαν. µGµνησο µGντοι, >τι πGφυκας φGρειν πeν, περ' οƒ $π' τiQ
CπολDψει $στ' τiQ σiQ φορητ7ν κα' Vνεκτ7ν αBτ7 ποιQσαι, κατA
φαντασ#αν το* συµφGρειν g καθDκειν σεαυτ]O το*το ποιεSν.
δ". EJ µ8ν σφ2λλεται, διδ2σκειν εBµενOς κα' τ7 παρορ\µενον
δεικνPναιI εJ δ8 VδυνατεSς, σεαυτ7ν αJτιeσθαι g µηδ8 σεαυτ<ν.
ε". nO τι @ν σοι συµβα#νiη, το*τ< σοι $ξ αJOνος προκατεσκευ2ζε-
τοI κα' f $πιπλοκR τOν αJτ#ων συνGκλωθε τDν τε σRν Cπ<στασιν $ξ
Vιδ#ου κα' τRν τοPτου σPµβασιν.
m". EYτε @τοµοι εYτε φPσις, πρOτον κε#σθω, >τι µGρος εJµ' το*
>λου, Cπ7 φPσεως διοικουµGνουI ,πειτα, >τι ,χω πως οJκε#ως
πρ7ς τA cµογενQ µGρη. τοPτων γAρ µεµνηµGνος, καθ<τι µ8ν µGρος
εJµ#, οBδεν' δυσαρεστDσω τOν $κ το* >λου VπονεµοµGνωνI οBδ8ν
γAρ βλαβερ7ν τ]O µGρει, / τ]O >λ]ω συµφGρει. οB γAρ ,χει τι τ7 >λον,
/ µR συµφGρει [αυτ]OI πασOν µ8ν φPσεων κοιν7ν $χουσOν το*το,
τQς δ8 το* κ<σµου προσειληφυ#ας τ7 µηδ8 Cπ< τινος ,ξωθεν
αJτ#ας Vναγκ2ζεσθαι βλαβερ<ν τι [αυτiQ γεννeν.
2 KατA µ8ν δR τ7 µεµνQσθαι, >τι µGρος εJµ' >λου το* τοιοPτου,
εBαρεστDσω παντ' τ]O Vποβα#νοντι. καθ<σον δ8 ,χω πως οJκε#-
ως πρ7ς τA cµογενQ µGρη, οBδ8ν πρ2ξω Vκοιν\νητον, µeλλον
δ8 στοχ2σοµαι τOν cµογενOν κα' πρ7ς τ7 κοινi Q συµφGρον
πeσαν cρµRν $µαυτο* @ξω κα' Vπ7 τοBναντ#ου Vπ2ξω. τοPτων
δ8 ο{τω περαινοµGνων Vν2γκη τ7ν β#ον εBροεSν, Zς κα' πολ#-
του β#ον εhρουν $πινοDσειας προϊ<ντος διA πρ2ξεων τοSς πολ#-
230
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
Cκαν*ς ν5 τ* Qποµε"νης. JE5ν 6µως σο8 συµβα"νη κα" δ1ν Fχης µ1-
σα σου τ?ν δ-ναµι πο- χρει5ζεται, µ? λυπDσαι δι*τι θ5 φθαρT
κα" α(τ* 6ταν θ5 σ1 καταστρ1ψη.
Σκ1ψου 6µως 6τι ε$σαι πλασµ1νος ν5 Qποφ1ρης 6λα 6σα B γνN-
µη σου µπορεP ν5 τ5 θεωρ?ση Qποφερτ5 κα" ;νεκτ5 µ1 τ?ν Oντ--
πωσι 6τι κ5νεις α(τ* Oπειδ? σ1 συµφ1ρει κα" ε$ναι χρ1ος σου.
δ. JE5ν κ5ποιος κ5νη λ5θη µ1 ;γ5πη ν5 τ*ν διορθNνης κα" ν5
το8 Qποδεικν-ης τ* λ5θος. JE5ν δ1ν µπορTς, ν5 κατηγορTς τ*ν
cαυτ* σου Z µDλλον οkτε τ*ν cαυτ* σου.
ε. EO,τι θ5 σο8 συµβT, α(τ* ;π* πολ- καιρ* cτοιµαζ*ταν γι5
σ1να κα" B περιπλοκ? τIν αWτιIν σου ^φαινε ;ν1καθεν τ?ν δικ?
σου ^παρξι κα" τ?ν σ-µπτωσι α(το8.
ς. E=τε \τοµα ε=τε cνιαPο σ-νολο ε$ναι τ* σ-µπαν, σ- α(τ? τ?ν
σκ1ψι ν5 κ5νης πρIταL 6τι ε$µαι µ1ρος το8 6λου πο- διοικεPται
;π* τ?ν φ-σι, δε-τερον 6τι Fχω κ5ποια συγγ1νεια πρ*ς τ5 Vµο-
γενT µ1ρη. JE5ν Fχω QπJ Rψι µου α(τ5, OφJ 6σον ε$µαι µ1ρος δ1ν θ5
λυπηθI γι5 τ"ποτε ;πJ 6σα µο8 προσφ1ρονται ;π* τ* σ-µπαν.
∆ι*τι τ"ποτε δ1ν ε$ναι βλαβερ* γι5 τ* µ1ρος, O5ν συµφ1ρη τ* 6λον.
JAλλ5 δ1ν Fχει τ* 6λον τ"ποτε πο- δ1ν συµφ1ρει α(τ*.
JAφο8 το8το ε$ναι γνNρισµα κοιν* σ1 6λες τ"ς φ-σεις, Vπωσδ?-
ποτε ε$ναι γνNρισµα τTς φ-σεως το8 κ*σµου πο- Fχει Oπ" πλ1ον
τ?ν Wδι*τητα ν5 µ? ;ναγκ5ζεται ;π* καµµι5 Oξωτερικ? αWτ"α ν5
κ5νη κ5τι βλαβερ* γι5 τ*ν cαυτ* της.
M1 τ?ν σκ1ψι 6τι ε$µαι µ1ρος το8 6λου θ5 ;ντιµετωπ"ζω µ1
ε(χαρ"στησι 6,τι µο8 συµβα"νει. Kα" OφJ 6σον Fχω κ5ποια συγγ1-
νεια µ1 τ5 VµογενT µ1ρη δ1ν θ5 πρ5ξω τ"ποτε ;ντ"θετο πρ*ς τ*
συµφ1ρον τTς κοινων"αςL µDλλον θ5 OνδιαφερθI γι5 το-ς Vµογε-
νεPς κα" 6λη τ?ν δ-ναµι πο- πηγ5ζει ;π* µ1σα µου θ5 τ?ν στρ1ψω
πρ*ς τ* κοιν* συµφ1ρον κα" θ5 τ?ν ;ποµακρ-νω ;π* τ* ;ντ"θε-
το. EOταν α(τ5 Oκτελο8νται µJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο ε$ναι cπ*µενο B
ζω? ν5 προχωρT Vµαλ5. dEτσι θ5 µπορο8σε ν5 φαντασθTς hρµο-
νικ5 τ?ν ζω? το8 πολ"του πο- προχωρεP κα" pφελεP µ1 τ"ς πρ5ξεις
231
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ταις λυσιτελOν κα#, >περ lν f π<λις VπονGµiη, το*το VσπαζοµG-
νου.
ζ". TοSς µGρεσι το* >λου, >σα φPσει περιGχεται Cπ7 το* κ<σµου,
Vν2γκη φθε#ρεσθαιI λεγGσθω δ8 το*το σηµαντικOς το* Vλλοι-
ο*σθαιI εJ δ8 φPσει κακ<ν τε κα' VναγκαS<ν $στι το*το αBτοSς,
οBκ lν τ7 >λον καλOς διεξ2γοιτο, τOν µερOν εJς Vλλοτρ#ωσιν
J<ντων, κα' πρ7ς τ7 φθε#ρεσθαι διαφ<ρως κατεσκευασµGνων. π<-
τερον γAρ $πεχε#ρησεν f φPσις αBτR τA [αυτQς µGρη κακο*ν κα'
περιπτωτικA τ]O κακ]O κα' $ξ Vν2γκης ,µπτωτα εJς τ7 κακ7ν ποι-
εSν g ,λαθεν αBτRν τοι2δε τινA γιν<µενα; Vµφ<τερα γAρ Vπ#θανα.
2 EJ δG τις κα' VφGµενος τQς φPσεως κατA τ7 πεφυκGναι τα*τα $ξη-
γοSτο, κα' ’ς γελοSον µα µ8ν φ2ναι πεφυκGναι τA µGρη το* >λου
µεταβ2λλειν, µα δ8 Zς $π# τινι τOν παρA φPσιν συµβαιν<ντων
θαυµ2ζειν g δυσχερα#νειν, @λλως τε κα' τQς διαλPσεως εJς τα*τα
γινοµGνης, $ξ Eν aκαστον συν#σταται. jτοι γAρ σκεδασµ7ς στοι-
χε#ων $ξ Eν συνεκρ#θην, g τροπR το* µ8ν στερεµν#ου εJς τ7
γεOδες, το* δ8 πνευµατικο* εJς τ7 VερOδεςI |στε κα' τα*τα Vνα-
ληφθQναι εJς τ7ν το* >λου λ<γον, εYτε κατA περ#οδον $κπυρουµG-
νου εYτε Vιδ#οις VµοιβαSς VνανεουµGνου.
3 Kα' τ7 στερGµνιον δ8 κα' τ7 πνευµατικ7ν µR φαντ2ζου τ7 Vπ7 τQς
πρ\της γενGσεως. πeν γAρ το*το $χθ8ς κα' τρ#την fµGραν $κ τOν
σιτ#ων κα' το* [λκοµGνου VGρος τRν $πιρροRν ,λαβεν. το*το ο`ν,
/ ,λαβεν, µεταβ2λλει, οBχ / f µDτηρ ,τεκεν. Cπ<θου δ+, >τι $κε#ν]ω
σε λ#αν προσπλGκει τ]O Jδ#ως ποι]O, οBδ8ν ~ντι ο5µαι πρ7ς τ7 ν*ν
λεγ<µενον.
η". +Oν<µατα θGµενος σαυτ]O τα*τα, Vγαθ<ς, αJδDµων, VληθDς,
,µφρων, σPµφρων, CπGρφρων, πρ<σεχε, µDποτε µετονοµ2ζiηI κα'
232
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
του το-ς συµπολPτες του κα" δ1χεται α(τ* πο- το8 προσφ1ρει B
πολιτε"α.
ζ. E$ναι ;ν5γκη τ5 µ1ρη το8 6λου, 6σα Oκ φ-σεως περιλαµβ5-
νονται εWς τ*ν κ*σµο, ν5 φθε"ρωνται - ν5 ληφθT α(τ* µ1 τ?ν σηµα-
σ"α τTς ;λλοιNσεως.- JE5ν 6µως B φθορ5 fταν γι5 τ5 µ1ρη Oκ φ--
σεως κα" κακ* πρDγµα κα" ;ναγκαPο, τ*τε τ* 6λο δ1ν θ5 προχω-
ρο8σε καλ5, OφJ 6σον τ5 µ1ρη του βαδ"ζουν πρ*ς τ?ν ;λλο"ωσι κα"
Fχουν κατασκευασθT γι5 ν5 φθε"ρωνται. JEπεχε"ρησε πρ5γµατι B
φ-σις ν5 βλ5ψη τ5 µ1ρη της κα" ν5 το-ς δNση κλ"σι πρ*ς τ* κακ*
κα" Oξ ;ν5γκης ν5 τ5 σπρNξη στ?ν καταστροφ? Z κατ5 λ5θος τ5
Oδηµιο-ργησε Fτσι; E$ναι 6µως κα" τ* _να κα" τ* \λλο ;π"στευτα.
JE5ν δ1 κ5ποιος, χωρ"ς ν5 Qπολογ"ση τ?ν φ-σι, προσπαθο8σε
ν5 ;ποδε"ξη 6τι 6λα α(τ5 γ"νονται µ*να τους κα" ν5 WσχυρισθT
συγχρ*νως 6τι τ5 µ1ρη το8 6λου µεταβ5λλονται µ*να τους, θ5
fταν γελοPο ν5 ;πορT συγχρ*νως κα" ν5 ;γανακτT γι5 κ5τι πο-
γ"νεται παρ5 τ?ν φ-σι, ;φο8 \λλωστε κα" B δι5λυσις γ"νεται εWς
τ5 στοιχεPα ;π* τ5 VποPα τ* κ5θε τι γ"νεται.
aH δι5λυσις δηλαδ? ε$ναι διασκορπισµ*ς τIν στοιχε"ων ;π*
τ5 VποPα Fγινε B µεταβολ? το8 µ1ν στερεο8 εWς γT κα" το8 πνευµα-
τικο8 εWς ;1ρα. aEποµ1νως κα" α(τ5 θ5 Oπιστρ1ψουν εWς τ?ν ο(σ"α
το8 6λου πο- µετατρ1πεται κατ5 περι*δους σ1 φωτι5 ε=τε ;νανε-
Nνεται ;δι5κοπα µ1 τ"ς µεταβολ1ς.
Kα" ν5 µ? νοµ"ζης 6τι τ* στ1ρεο µ1ρος κα" τ* πνευµατικ* 6τι
ε$ναι τ* =διο ;π* τ?ν Bµ1ρα τTς γενν?σεως. EOλο α(τ* χθ1ς κα"
προχθ1ς πTρε τ?ν ;ν5πτυξ" του ;π* τ"ς τροφ1ς κα" ;π* τ*ν ;1ρα
πο- ;ναπν1ει.
A(τ* λοιπ*ν πο- πTρε µεταβ5λλει κα" Rχι OκεPνο πο- γ1ννησε
B µητ1ρα. Σκ1ψου Oπ" πλ1ον 6τι µ1 OκεPνο τ* στοιχεPο µ1 τ?ν Wδια"-
τερη ποι*τητα σ1 cνNνει πολ- B φ-σις κα" νοµ"ζω 6τι α(τ* δ1ν
Fχει καµµι5 σχ1σι πρ*ς α(τ* πο- λ1γοµε τNρα.
η. dAν δNσης στ*ν cαυτ* σου α(το-ς το-ς χαρακτηρισµο-ς,
;γαθ*ς, ε(σεβ?ς, εWλικριν?ς, συνετ*ς, Vµ*φρων, µεγαλ*φρων,
233
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
<εJ> VπολλPεις τα*τα τA Mν<µατα, κα' ταχGως $π2νιε $π+ αBτ2.
µGµνησο δG, >τι τ7 µ8ν “,µφρων” $βοPλετ< σοι σηµα#νειν τRν $φ+
aκαστα διαληπτικRν $π#στασιν κα' τ7 VπαρενθPµητονI τ7 δ8
“σPµφρων”, τRν [κοPσιον Vπ<δειξιν τOν Cπ7 τQς κοινQς φPσεως
VπονεµοµGνωνI τ7 δ8 “CπGρφρων”, τRν CπGρτασιν το* φρονο*ν-
τος µορ#ου Cπ8ρ λε#ας g τραχε#ας κινDσεις τQς σαρκ7ς κα' τ7 δο-
ξ2ριον κα' τ7ν θ2νατον κα' >σα τοια*τα. $Aν ο`ν διατηρiQς σε-
αυτ7ν $ν τοPτοις τοSς Mν<µασι µR γλιχ<µενος το* Cπ+ @λλων κατA
τα*τα Mνοµ2ζεσθαι, ,σiη aτερος, κα' εJς β#ον εJσελεPσiη aτερον. τ7
γAρ ,τι τοιο*τον ε5ναι, οrος µGχρι ν*ν γGγονας, κα' $ν β#]ω τοιοPτ]ω
σπαρ2σσεσθαι κα' µολPνεσθαι, λ#αν $στ'ν VναισθDτου κα' φιλο-
ψPχου, κα' cµο#ου τοSς fµιβρ\τοις θηριοµ2χοις, ο}τινες µεστο'
τραυµ2των κα' λPθρου παρακαλο*σιν >µως εJς τRν αhριον φυ-
λαχθQναι, παραβληθησ<µενοι τοιο*τοι τοSς αBτοSς ~νυξι κα' δDγ-
µασιν.
2 +Eµβ#βασον ο`ν σαυτ7ν εJς τA Mλ#γα τα*τα Mν<µαταI κlν µ8ν $π+
αBτOν µGνειν δPνiη, µGνε, |σπερ εJς µακ2ρων τινAς νDσους µε-
τ]ωκισµGνοςI $Aν δ8 αYσθiη, >τι $κπ#πτεις, κα' οB περικρατεSς, @πιθι
θαρρOν εJς γων#αν τιν2, >που κρατDσεις, g κα' παντ2πασιν ,ξιθι
το* β#ου µR Mργιζ<µενος VλλA sπλOς κα' $λευθGρως κα' αJδηµ<-
νως ε` γε το*το µ<νο πρ2ξας $ν τ]O β#]ω, τ7 ο{τως $ξελθεSν. πρ7ς
µGντοι τ7 µεµνQσθαι τOν Mνοµ2των µεγ2λως συλλDψετα# σοι τ7
µεµνQσθαι θεOν, κα' >τιπερ οB κολακεPεσθαι οƒτοι θGλουσιν,
VλλA $ξοµοιο*σθαι [αυτοSς τA λογικA π2νταI κα' ε5ναι τRν µ8ν
συκQν τA συκQς ποιο*σαν, τ7ν δ8 κPνα τA κυν<ς, τRν δ8 µGλισσαν
τA µελ#σσης, τ7ν δ8 @νθρωπον τA Vνθρ\που.
θ". MSµος, π<λεµος, πτο#α, ν2ρκα, δουλε#α, καθ+ fµGραν Vπα-
λε#ψετα# σου τA FερA $κεSνα δ<γµατα, cπ<σα c φυσιολογητ7ς φα-
234
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
πρ*σεχε µ? το-ς ;λλ5ξης ποτ1. Kα" \ς το-ς χ5νης καµµι5 φορ5,
ν5 ξαναγυρ"ζης γρ?γορα σJ α(το-ς. N5 ξ1ρης 6τι συνετ<ς σηµα"-
νει ν5 ;ντιλαµβ5νεσαι ;κριβIς τ* πρDγµα κα" ν5 µ? σκ1πτεσαι
\λλα ;ντ" \λλων. T* cµ<φρων σηµα"νει ν5 ;ποδ1χεσαι ε(χαρ"-
στως 6σα B κοιν? φ-σις σο8 ;πον1µει. tYψηλ<φρων σηµα"νει ν5
µπορTς ν5 QψωθTς Oπ5νω ;π* τ"ς Oπιπ*λαιες Z σοβαρ1ς Vρµ1ς τTς
σ5ρκας, Oπ5νω ;π* τ?ν χωρ"ς σηµασ"α δ*ξα κα" ;π* τ*ν θ5νατο
κα" τ5 παρ*µοια. JE5ν λοιπ*ν διατηρTς α(τ5 τ5 χαρακτηριστικ5
χωρ"ς ν5 OπιθυµTς πολ- ν5 σ1 χαρακτηρ"ζουν κα" οC \λλοι Fτσι, θ5
ε$σαι διαφορετικ*ς κα" σ1 διαφορετικ* κ*σµο θ5 εWσ1λθης.
T* ν5 OξακολουθTς 6µως ν5 µ1νης τ1τοιος πο- ε$σαι µ1χρι
στιγµTς, ε$ναι γνNρισµα ;νθρNπου πο- δ1ν αWσθ5νεται καθ*λου
κα" ;γαπD πολ- τ?ν ζω? τουL ;νθρNπου πο- µοι5ζει πολ- µ1
το-ς αCµοβ*ρους θηριοµ5χους οC VποPοι, \ν κα" ε$ναι γεµDτοι
τρα-µατα κα" αiµατα, παρακαλο8ν 6µως ν5 το-ς φυλ5ξουν γι5
τ?ν \λλη µ1ρα γι5 ν5 π1σουν, \ν κα" βρ"σκωνται σJ α(τ? τ?ν κα-
τ5στασι, π5λι στ5 =δια ν-χια κα" δαγκNµατα.
Περι*ρισε τ*ν cαυτ* σου µ1σα σJ α(τ5 τ5 λ"γα γνωρ"σµατα. Kα"
\ν µπορTς ν5 µ1νης σJ α(τ5, µ1νε σ5ν ν5 Fχης µετοικ?σει σ1 νησι5
µακ5ρων. JE5ν ;ντιληφθTς 6τι ξεφε-γεις ;π* τ*ν Sρθ* δρ*µο κα"
δ1ν ε$σαι κ-ριος α(τIν τIν γνωρισµ5των, ;ποµακρ-νσου µ1 θ5ρ-
ρος σ1 κ5ποια \κρη, 6που θ5 διατηρ?σης α(τ5, Z φ-γε Oξ Vλοκλ?-
ρου ;π* τ?ν ζω? χωρ"ς π5θος, ;λλ5 hπλD κα" Oλε-θερα κα" σοβα-
ρ5 κα" κ5νε στ?ν ζω? σου το(λ5χιστον α(τ* τ* _να, ν5 φ-γης µ1
τ*ν τρ*πο πο- ε$πα. Γι5 ν5 µ? ξεχνDς τ"ς ;ρετ1ς α(τ1ς θ5 σ1 βοηθ?-
σουν πολ- οC θεο" κα" B σκ1ψις 6τι α(το" β1βαια δ1ν Oπιθυµο8ν ν5
κολακε-ωνται, ;λλ5 θ1λουν 6λα τ5 λογικ5 Rντα ν5 OξοµοιNνωνται
µJ α(το-ς. Kα" 6τι τ* Fργο τTς συκιDς ε$ναι ν5 κ5νη σ8κα, το8 σκ--
λου ν5 OκτελT τ* Fργο το8 σκ-λου, τTς µ1λισσας τ* δικ* της κα" 6τι
Fργο το8 ;νθρNπου ε$ναι ν5 κ5νη 6σα ταιρι5ζουν στ*ν \νθρωπο.
θ. OC θεατρικ1ς παραστ5σεις, V π*λεµος, B ;γων"α, B ;πον5ρ-
κωσις, B δουλοπρ1πεια καθηµεριν5 θ5 σο8 ;φαν"ζουν τ5 Cερ5
235
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ντ2ζiη κα' παραπGµπεις. δεS δ8 πeν ο{τω βλGπειν κα' πρ2σσειν,
|στε κα' τ7 περιστατικ7ν µα συντελεSσθαι κα' µα τ7 θεωρη-
τικ7ν $νεργεSσθαι, κα' τ7 $κ τQς περ' [κ2στων $πιστDµης αhθαδες
σ\ζεσθαι λανθ2νον, οBχ' κρυπτ<µενον.
2 Π<τε γAρ sπλ<τητος VπολαPσεις; π<τε δ8 σεµν<τητος; π<τε δ8
τQς $φ+ [κ2στου γνωρ#σεως, τ# τε $στ' κατ+ οBσ#αν, κα' τ#να χ\ραν
,χει $ν τ]O κ<σµ]ω, κα' $π' π<σον πGφυκεν Cφ#στασθαι, κα' $κ τ#-
νων συγκGκριται, κα' τ#σι δPναται Cπ2ρχειν, κα' τ#νες δPνανται
αBτ7 διδ<ναι τε κα' VφαιρεSσθαι.
ι". +Aρ2χνιον µυSαν θηρeσαν µGγα φρονεS, @λλος δ8 λαγ#διον,
@λλος δ8 CποχiQ VφPην, @λλος δ8 συ#δια, @λλος δ8 @ρκτους, @λλος
Σαρµ2τας. οƒτοι γAρ οB ληστα#, $Aν τA δ<γµατα $ξετ2ζiης;
ια". ΠOς εJς @λληλα π2ντα µεταβ2λλει, θεωρητικRν µGθοδον
κτQσαι κα' διηνεκOς πρ<σεχε κα' συγγυµν2σθητι περ' το*το τ7
µGρος. οBδ8ν γAρ ο{τω µεγαλοφροσPνης ποιητικ<ν. $ξεδPσατο
τ7 σOµα κα' $ννοDσας, >τι >σον οBδGπω π2ντα τα*τα καταλιπεSν
Vπι<ντα $ξ Vνθρ\πων δεDσει, VνQκεν >λον [αυτ7ν δικαιοσPνiη
µ8ν εJς τA Cφ+ [αυτο* $νεργοPµενα, $ν δ8 τοSς @λλοις συµβα#νουσι
τiQ τOν >λων φPσει. τ# δ’ $ρεS τις g CπολDψεται περ' αBτο* g πρ2ξει
κατ+ αBτο*, οBδ+ εJς νο*ν β2λλεται δPο τοPτοις VρκοPµενος εJ
236
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
OκεPνα τ5 δ*γµατα τ5 VποPα σκ1πτεσαι κα" σ1βεσαι ;φο8 τ5
Fχης55 ;νακαλ-ψει ;π* τ?ν µελ1τη τTς φ-σεως. Πρ1πει λοιπ*ν τ5
π5ντα ν5 βλ1πης κα" ν5 OκτελTς Fτσι jστε κα" α(τ* πο- παρου-
σι5σθηκε χωρ"ς ν5 τ* περιµ1νης ν5 γ"νεται κα" συγχρ*νως B
γνIσις το8 πρ5γµατος ν5 συντελTται κα" B α(τοπεπο"θησις γι5
τ?ν γνIσι τIν πραγµ5των ν5 διατηρTται µ1 µετριοφροσ-νη,
;λλ5 χωρ"ς ν5 κρ-βεται. Π*τε θ5 ;πολα-σης τ?ν σεµν*τητα, π*-
τε θ5 γευθTς τ?ν χαρ5 ;π* τ?ν γνIσι το8 κ5θε πρ5γµατος, δηλα-
δ? τ" ε$ναι στ?ν ο(σ"α, ποι5 θ1σι Fχει στ*ν κ*σµο, γι5 π*σα χρ*νια
προορ"ζεται ν5 ζ?ση, ;π* τ" ;ποτελεPται, µ1 ποι5 στοιχεPα µπορεP
ν5 Qπ5ρξη, ποιο" µπορο8ν ν5 τ* προσφ1ρουν κα" ποιο" µπορο8ν
ν5 τ* ;φαιρ1σουν.
ι. aH ;ρ5χνη, Oπειδ? συν1λαβε µι5 µυPα, ε$ναι Qπερ?φανη,
\λλος Oπειδ? συν1λαβε λαγ*, \λλος γιατ" µ1 τ?ν ;π*χη Fπιασε µι5
σαρδ1λλα, \λλος γι5 γουρουν5κια, \λλος γι5 ;ρκο8δες κα"
\λλος γιατ" Qπ1ταξε το-ς Σαρµ5τες56. EOλοι α(το" δ1ν ε$ναι λη-
στα", O5ν λ5βης QπJ Rψι σου τ"ς ;ρχ1ς τ"ς φιλοσοφικ1ς;
ια. Πρ1πει ν5 ;ποκτ?σης Oπιστηµονικ? µ1θοδο γι5 ν5 κατα-
λ5βης πIς τ5 π5ντα µεταβ5λλονται ;π* τ* _να στ* \λλο. Kα"
διαρκIς ν5 προσ1χης κα" ν5 γυµν5ζεσαι σJ α(τ? τ?ν µελ1τη. T"-
ποτε δ1ν συντελεP περισσ*τερο στ?ν ;ν5πτυξι Qψηλο8 φρον?µα-
τος.
EOποιος σκ1πτεται µJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο Fχει ;παλλαγT ;π* τ?ν
Oπιρρο? το8 σNµατος κα" 6τι 6λα α(τ5 θ5 χρειασθT ν5 τ5 Oγκα-
ταλε"ψη κα" ν5 ;ναχωρ?ση ;π* το-ς ;νθρNπους κα" Fχει ;φιε-
ρNσει Vλ*κληρο τ*ν cαυτ* του εWς τ?ν δικαιοσ-νη µ1 τ5 Fργα του
κα" εWς τ?ν φ-σι το8 παντ*ς µ1 τ?ν Sρθ? ;ντιµετNπισι α(τIν πο-
συµβα"νουν. T" θ5 πT V καθ1νας Z ποι5 γνNµη θ5 σχηµατ"ση γιJ
α(τ*ν Z τ" θ5 κ5νη Oναντ"ον του δ1ν τ*ν Oνδιαφ1ρει, γιατ" α(τ*ς
55. Φυσιολογητ<ςI προτιµητ1α B γραφ? πεφυσιολογηκD.
56. Σαρµ5ταιL γερµανικ*ς λα*ς κατ5 το8 Vπο"ου Oπολ1µησε V MDρκος A(ρ?λιος.
237
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
αBτ7ς δικαιοπραγεS τ7 ν*ν πρασσ<µενον κα' φιλεS τ7 ν*ν Vπονε-
µ<µενον [αυτ] O I Vσχολ#ας δ8 π2σας κα' σπουδAς VφQκε, κα'
οBδ8ν @λλο βοPλεται, g εBθεSαν περα#νειν διA το* ν<µου κα'
εBθεSαν περα#νοντι aπεσθαι τ]O θε]O.
ιβ". T#ς Cπονο#ας χρε#α, παρ7ν σκοπεSν, τ# δεS πραχθQναι; κlν
µ8ν συνορqeς, εBµενOς Vµεταστρεπτ' ταPτiη χωρεSνI $Aν δ8 µR συ-
νορqeς, $πGχειν κα' συµβοPλοις τοSς Vρ#στοις χρQσθαιI $Aν δ8 aτε-
ρ2 τινα πρ7ς τα*τα Vντιβα#νi η , προϊGναι κατA τAς παροPσας
VφορµAς λελογισµGνως $χ<µενον το* φαινοµGνου δικα#ου. @ρι-
στον γAρ κατατυγχ2νειν τοPτου, $πε# τοι p γε Vπ<πτωσις Vπ7
τοPτου $στ#ν.
2 ΣχολαS<ν τι κα' µα εBκ#νητον ,σται κα' φαιδρ7ν µα κα' συνε-
στηκ7ς c τ]O λ<γ]ω κατA πeν [π<µενος.
ιγ". Πυνθ2νεσθαι [αυτο* εBθdς $ξ {πνου γιν<µενονI “MDτι δι-
ο#σει σοι, $Aν Cπ7 @λλου γGνηται τA δ#καια κα' καλOς ,χοντα;”οB
διο#σει. µDτι $πιλGλησαι, >τι οƒτοι οF $ν τοSς περ' @λλων $πα#νοις
κα' ψ<γοις φρυαττ<µενοι, τοιο*τοι µ8ν $π' τQς κλ#νης εJσ#, τοι-
ο*τοι δ8 $π' τQς τραπGζης, οrα δ8 ποιο*σιν, οrα δ8 φεPγουσιν, οrα
δ8 δι\κουσιν, οrα δ8 κλGπτουσιν, οrα δ8 sρπ2ζουσιν, οB χερσ' κα'
ποσ'ν VλλA τ] O τιµιωτ2τ] ω [αυτOν µGρει, ] E γ#νεται, >ταν θGλi η
<τις>, π#στις, αJδ\ς, VλDθεια, Vγαθ7ς δα#µων;
ιδ". TiQ π2ντα διδοPσiη κα' VπολαµβανοPσiη φPσει c πεπαιδευ-
µGνος κα' αJδDµων λGγειI “∆7ς / θGλεις, Vπ<λαβε / θGλεις.” λGγει
δ8 το*το οB καταθρασυν<µενος, VλλA πειθαρχOν µ<νον κα'
εBνοOν αBτiQ.
ιε". +Oλ#γον $στ' τ7 Cπολειπ<µενον το*το. ζQσον Zς $ν ~ρει. οB-
δ8ν γAρ διαφGρει, $κεS g Eδε, $2ν τις πανταχο* Zς $ν π<λει τ]O κ<-
σµ] ω . JδGτωσαν, Fστορησ2τωσαν οF @νθρωποι @νθρωπον Vλη-
238
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
;ρκεPται σJ α(τ5 τ5 δ-ο ν5 πρ5ττη σ-µφωνα µ1 τ?ν δικαιοσ-νη
α(τ* πο- πρ5ττει κα" ν5 δ1χεται µ1 ε(χαρ"στησι 6,τι το8 ;πον1µει
B φ-σις. dEχει ;φ?σει κατ5 µ1ρος τ"ς ;σχολ"ες 6λες κα" τ"ς σπου-
δ1ς κα" δ1ν θ1λει τ"ποτε \λλο παρ5 ν5 προχωρT κατJ ε(θεPαν δι5
το8 ν*µου κα" προχωρNντας ν5 ;ναζητD τ*ν θε*.
ιβ. T" χρει5ζονται οC δισταγµο" O5ν µπορTς ν5 σκεφθTς τ" πρ1-
πει ν5 γ"νη; Kα" \ν τ* Fχης συνειδητοποι?σει α(τ* µ1 χαρ5 κα"
χωρ"ς ταλαντε-σεις ;κολο-θησε α(τ* τ*ν δρ*µο. JE5ν δ1ν ε$σαι
β1βαιος, συγκρατ?σου κα" χρησιµοπο"ησε lς συµβο-λους το-ς
;ρ"στους. JE5ν κ5τι \λλο σ1 Oµποδ"ζη ν5 κ5νης α(τ*, ν5 προ-
χωρTς µ1 σ-νεσι β5σει τIν Oφοδ"ων πο- διαθ1τεις κα" ν5 στηρ"ζε-
σαι σJ α(τ* πο- φα"νεται δ"καιο. E$ναι πολ- καλ* ν5 Oπιτ-χης
α(τ*, ;φο8 β1βαια κα" B ;ποτυχ"α ;πJ α(τ* OξαρτDται. JEκεPνος
πο- ;κολουθεP πιστ5 τ*ν Sρθ* λ*γο ε$ναι συγχρ*νως ;ργ*ς κα"
ε(κ"νητος, φαιδρ*ς κα" σοβαρ*ς.
ιγ. N5 ζητDς τ*ν cαυτ* σου µ*λις ξυπνDςL µ?πως OνοχληθTς,
O5ν κ5ποιος \λλος κ5νη 6σα ε$ναι δ"καια κα" καλ5; JAποκλε"εται.
M?πως Fχεις ξεχ5σει α(το" πο- θορυβο8νται µ1 το-ς Oπα"νους
κα" τ"ς κατηγορ"ες τ"ς σχετικ1ς µ1 το-ς \λλους 6τι ε$ναι Oλεεινο"
κα" στ* φαγητ* κα" στ?ν ;ν5παυσ" τους; dEχεις λησµον?σει τ" κ5-
νουν, τ" OπιδιNκουν, τ" ;ποφε-γουν, π*σα κλ1βουν, π*σα hρπ5-
ζουν Rχι µ1 τ5 χ1ρια κα" τ5 π*δια, ;λλ5 µ1 τ* καλ-τερο µ1ρος
των, µ1 τ* VποPο, 6ταν θ1λη κανε"ς, δηµιουργεPται B π"στις, V σεβα-
σµ*ς, B ;λ?θεια, V ν*µος, B ;γαθ? ψυχ?;
ιδ. Στ?ν φ-σι πο- δ"νει κα" πα"ρνει τ5 π5ντα V µορφωµ1νος
κα" ε(σεβ?ς λ1γει: ∆Iσε µου 6,τι θ1λεις κα" π5ρε µου 6,τι νοµ"ζεις.
Kα" δ1ν τ* λ1ει α(τ* ;π* ;διαντροπι5 ;λλ5 µ*νο Oπειδ? πειθαρ-
χεP κα" αWσθ5νεται ;γ5πη γιJ α(τ?.
ιε. Λ"γος χρ*νος σο8 ;ποµ1νει. N5 ζ?σης 6πως θ5 ζο8σες σ1
βουν*. ∆ι*τι δ1ν διαφ1ρει καθ*λου O5ν ζTς OδI Z OκεP, O5ν πα-
ντο8, σ1 Vποιοδ?ποτε σηµεPο το8 κ*σµου, ζTς σ5ν σ1 π*λι.
dAς δο8ν κα" \ς µνηµονε-ουν οC \νθρωποι τ*ν ;ληθιν*
239
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
θιν7ν κατA φPσιν ζOντα. εJ µR φGρουσιν, Vποκτειν2τωσαν. κρεSτ-
τον γAρ g ο{τω ζQν.
ιm". MηκGθ+ >λως περ' το*, οr<ν τινα ε5ναι τ7ν Vγαθ7ν @νδρα
<δεS>, διαλGγεσθαι, VλλA ε5ναι τοιο*τον.
ιζ". Tο* >λου αJOνος, κα' τQς >λης οBσ#ας συνεχOς φαντασ#α,
κα' >τι π2ντα τA κατA µGρος Zς µ8ν πρ7ς οBσ#αν κεγχραµ#ς, Zς δ8
πρ7ς χρ<νον τρυπ2νου περιστροφD.
ιη". EJς aκαστον τOν CποκειµGνων $φιστ2ντα $πινοεSν αBτ7
jδη διαλυ<µενον κα' $ν µεταβολiQ κα' οrον σDψει g σκεδ2σει γιν<-
µενον g καθ<τι aκαστον πGφυκεν |σπερ θνDσκειν.
ιθ" . Orο# εJσιν $σθ#οντες, καθεPδοντες, MχεPοντες, Vποπα-
το*ντες, τA @λλα. ε5τα οrοι VνδρονοµοPµενοι†1 κα' γαυροPµενοι g
χαλεπα#νοντες κα' $ξ CπεροχQς $πιπλDττοντες. πρ7 Mλ#γου δ8
$δοPλευον π<σοις, κα' δι+ οrα, κα' µετ’ Mλ#γον $ν τοιοPτοις ,σονται.
κ". ΣυµφGρει [κ2στ]ω, / φGρει [κ2στ]ω f τOν >λων φPσιςI κα' τ<-
τε συµφGρει, >τε $κε#νη φGρει.
κα". “ +Eρqe µ8ν ~µβρου γαSαI $ρqe δ8 c σεµν7ς αJθDρ.” $ρqe δ8 c
κ<σµος ποιQσαι, / lν µGλλiη γ#νεσθαι. λGγω ο`ν τ]O κ<σµ]ω, >τι “σο'
συνερO.” µDτι δ+ ο{τω κVκεSνο λGγεται, >τι” φιλεS το*το γ#νε-
σθαι”;
κβ" . zHτοι $ντα*θα ζi Q ς κα' jδη εYθικας, g ,ξω Cπ2γεις κα'
το*το jθελες, g VποθνDσκεις κα' VπελειτοPργησαςI παρA δ8
τα*τα οBδGν. οBκο*ν εBθPµει.
κγ". +Eναργ8ς ,στω Vε' τ<, >τι †τοιο*το $κεSνο† c Vγρ<ς $στιI
κα' πOς π2ντα $στ' ταBτA $νθ2δε τοSς $ν @κρ]ω τ]O ~ρει, g $π' το*
αJγιαλο*, g >που θGλεις, @ντικρυς γAρ εCρDσεις τA το* Πλ2τω-
νοςI “Σηκ7ν $ν ~ρει,” φησ#,“περιβαλλ<µενος,” κα' †βδ2λλων βλη-
χDµατα.†
240
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
\νθρωπο πο- ζT σ-µφωνα µ1 τ?ν φ-σι. JE5ν δ1ν τ*ν ;ν1χωνται,
\ς τ*ν φονε-σουν. E$ναι προτιµ*τερο παρ5 ν5 ζTς Fτσι.
ις. Γενικ5 µ? συζητDς πIς πρ1πει ν5 ε$ναι V ;γαθ*ς \νδρας,
;λλ5 ν5 ε$σαι τ1τοιος.
ιζ. N5 Fχης συνολικ? εWκ*να το8 6λου χρ*νου κα" τTς 6λης
ο(σ"ας τIν πραγµ5των κα" ν5 γνωρ"ζης 6τι 6λα τ5 Oπ" µ1ρους lς
πρ*ς τ?ν ο(σ"α ε$ναι κ*κκος ;π* κεχρ", lς πρ*ς τ*ν χρ*νο διαρ-
κο8ν 6σο µι5 περιστροφ? τρυπ5νου.
ιη. JAφο8 συγκεντρNσης τ* Oνδιαφ1ρον σου σ1 κ5θε ;ντικε"µε-
νο, ν5 τ* φαντασθTς τ?ν στιγµ? πο- διαλ-εται κα" µεταβ5λλεται
κα" σαπ"ζει Z διασκορπ"ζεται Z παθα"νει 6,τι Fχει VρισθT ;π* τ?ν
φ-σι κα" τρ*πον τινα πεθα"νει.
ιθ. Kο"ταξε πIς ε$ναι 6ταν τρIνε, κοιµο8νται, Fρχονται σ1 Oπα-
φ?, ;ποπατο8ν κα" κ5νουν V,τιδ?ποτε \λλο. dEπειτα πIς ε$ναι
6ταν ε$ναι πλ1ον \νδρες κα" καυχIνται Z Sργ"ζωνται κα" παρατη-
ρο8ν το-ς \λλους ;π* θ1σι Wσχ-ος. Λ"γο πι* πρ"ν π*σους Qπητε-
ρο8σαν κα" γι5 π*σα. Kα" µετ5 ;π* λ"γο µ1 ποιο-ς θ5 βρεθο8ν.
κ. Συµφ1ρει τ*ν καθ1να 6,τι το8 φ1ρνει B φ-σις το8 σ-µπαντος.
Kα" τ*ν συµφ1ρει ;κριβIς κατ5 τ?ν στιγµ? πο- Oκε"νη τ* φ1ρνει.
κα. JEπιθυµεP τ?ν βροχ? B γTL τ?ν λαχταρD κα" V καθαρ*ς
ο(ραν*ς.57 JEπιθυµεP κα" V κ*σµος ν5 κ5νη OκεPνο πο- πρ*κειται
ν5 γ"νη. Λ1γω λοιπ*ν στ*ν κ*σµο 6τι συµφωνI µ1 σ1να. M?πως
τ?ν =δια σηµασ"α δ1ν Fχει V λ*γος «λαχταρIν ν5 γ"νη α(τ*;»
κβ. dH OδI ζTς κα" Fχεις συνηθ"σει Z Fξω πηγα"νεις, κα" τ* Zθε-
λες κα" α(τ* Z πεθα"νεις κα" τερµατ"ζεις τ* Fργο σου. ∆1ν Qπ5ρχει
\λλη λ-σις. aEποµ1νως γ1λα.
κγ. Π5ντοτε ν5 διακρ"νης καθαρ5 6τι α(τ* OδI ε$ναι _να κοµ-
µ5τι γTς, πIς 6λα α(τ5 OδI ε$ναι τ5 =δια µ1 OκεPνα πο- βρ"σκο-
νται στ?ν κορυφ? το8 βουνο8 Z στ?ν θ5λασσα Z 6που θ1λεις. Θ5
βρTς σωστ* τ*ν λ*γο το8 Πλ5τωνος.
57. aO λ*γος το8 E(ριπ"δου.
241
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κδ". T# $στ# µοι τ7 fγεµονικ<ν µου; κα' ποS<ν τι $γk αBτ7 ποιO
ν*ν; κα' πρ7ς τ# ποτε αBτ]O ν*ν χρOµαι; µDτι κεν7ν νο* $στι; µDτι
Vπ<λυτον κα' VπεσπασµGνον κοινων#ας; µDτι προστετηκ7ς κα'
VνακεκραµGνον τ]O σαρκιδ#]ω, |στε τοPτ]ω συντρGπεσθαι;
κε". tO τ7ν κPριον φεPγων δραπGτηςI κPριος δ8 c ν<µος κα' c
παρανοµOν δραπGτης. VλλA κα' c λυποPµενος g Mργιζ<µενος g
φοβοPµενος οB βοPλετα# τι γεγονGναι g γ#νεσθαι g γενDσεσθαι
τOν Cπ7 το* τA π2ντα διοικο*ντος τεταγµGνων, >ς $στι ν<µος νG-
µων, >σα [κ2στ]ω $πιβ2λλει. c @ρα φοβοPµενος g λυποPµενος g
Mργιζ<µενος δραπGτης.
κm" . ΣπGρµα εJς µDτραν Vφε'ς Vπεχ\ρησε κα' λοιπ7ν @λλη
αJτ#α παραλαβο*σα $ργ2ζεται κα' VποτελεS βρGφος, $ξ ο}ου οrονI
π2λιν τροφRν διA φ2ρυγγος VφQκε κα' λοιπ7ν @λλη αJτ#α παρα-
λαβο*σα αYσθησιν κα' cρµRν κα' τ7 >λον ζωRν κα' u\µην κα'
@λλα >σα κα' οrα ποιεS. τα*τα ο`ν [τA] $ν τοιαPτiη $γκαλPψει γι-
ν<µενα θεωρεSν κα' τRν δPναµιν ο{τως cρeν, Zς κα' τRν βρ#θου-
σαν κα' τRν VνωφερQ cρOµεν, οBχ' τοSς MφθαλµοSς, Vλλ+ οBχ ‰ττον
$ναργOς.
κζ". ΣυνεχOς $πινοεSν, πOς π2ντα τοια*τα, cποSα ν*ν γ#νεται,
κα' πρ<σθεν $γ#νετοI κα' $πινοεSν γενησ<µενα. κα' >λα δρ2µατα
κα' σκηνAς cµοειδεSς, >σα $κ πε#ρας τQς σQς g τQς πρεσβυτGρας
Fστορ#ας ,γνως,πρ7 Mµµ2των τ#θεσθαι,οrον αBλRν >λην tAδριανο*
κα' αBλRν >λην +Aντων#νου κα' αBλRν >λην Φιλ#ππου, +Aλεξ2ν-
δρου, Kρο#σουI π2ντα γAρ $κεSνα τοια*τα oν, µ<νον δι+ [τGρων.
κη". Φαντ2ζου π2ντα τ7ν $φ+ ]Zτινιο*ν λυποPµενον g δυσαρε-
στο*ντα >µοιον τ]O θυοµGν]ω χοιριδ#]ω κα' Vπολακτ#ζοντι κα' κε-
κραγ<τιI >µοιον κα' c οJµ\ζων $π' το* κλινιδ#ου µ<νος σιωπiQ τRν
242
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
κδ. T" ε$ναι B ψυχ? µου κα" τ" τ?ν κ5νω; Γι5 ποι* σκοπ* τ?ν
χρησιµοποιI; M?πως δ1ν Fχει νο8; M?πως Fχει ;ποσπασθT κα"
;ποµακρυνθT ;π* τ* κοινωνικ* σ-νολο; M?πως Fχει λυNσει κα"
Fχει γ"νει _να µ1 τ?ν ;σ?µαντη σ5ρκα κα" παρασ-ρεται ;π* α(τ?;
κε. A(τ*ς πο- Oγκαταλε"πει τ*ν κ-ρι* του ε$ναι δραπ1τηςL κ--
ριος ε$ναι V ν*µοςL cποµ1νως OκεPνος πο- παρανοµεP ε$ναι δραπ1-
της. JAλλ5 κα" OκεPνος πο- λυπDται Z Sργ"ζεται Z φοβDται δ1ν θ1-
λει ν5 ε$χε γ"νει κ5τι Z ν5 γ"νη Z ν5 Fγινε ;πJ 6σα Fχουν VρισθT ;π*
OκεPνον πο- διοικεP τ5 π5ντα, V VποPος ε$ναι ν*µος πο- ;πον1µει
6σα πρ1πει στ*ν καθ1να. aEποµ1νως α(τ*ς, πο- φοβDται, λυπD-
ται Z Sργ"ζεται ε$ναι δραπ1της.
κς. Σπ1ρµα ;φ?νεις στ?ν µ?τρα κα" φε-γεις κα" τ*τε \λλη δη-
µιουργικ? αWτ"α, ;φο8 τ* παραλ5βη, τ* Oπεξεργ5ζεται κα" δηµι-
ουργεP τ* βρ1φος. M1 τ" Oδηµιο-ργησε α(τ* πο- Oδηµιο-ργησε;
JAπ* τ* \λλο µ1ρος ;φ?νεις τ?ν τροφ? στ*ν φ5ρυγγα, τ*τε
\λλη δηµιουργικ? δ-ναµις τ?ν πα"ρνει κα" δηµιουργεP αWσθ?σεις,
κα" π5θη κα" γενικ5 ζω? κα" δ-ναµι κα" \λλα (;λ?θεια π*σα κα"
ποι5;) A(τ5 λοιπ*ν πο- ε$ναι µJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο καλυµµ1να ν5
τ5 OρευνDς κα" ν5 διακρ"νης τ?ν δ-ναµι πο- Fχουν, 6πως διακρ"-
νουµε τ?ν βαρ-τητα κα" τ?ν \νωσι Rχι µ1 τ5 µ5τια, ;λλ5 Rχι λιγN-
τερο ζωηρ5.
κζ. ΣυνεχIς ν5 σκ1πτεσαι πIς 6λα Fτσι 6πως γ"νονται τNρα,
Oγ"νοντο κα" θ5 γ"νωνται. Kα" 6λα τ5 δρ5µατα κα" τ"ς παρεµφε-
ρεPς σκην1ς, 6σες ;π* τ?ν πεPρα σου τ?ν προσωπικ? Z ;π* τ?ν
;ρχαι*τερη Cστορ"α Fµαθες, ν5 τ5 κρατDς µπροστ5 σου.T?ν α(λ?
6λη το8 aAδριανο8 κα" το8 JAντων"νου κα" το8 Φιλ"ππου κα" το8
JAλεξ5νδρου κα" το8 Kρο"σου. EOλα OκεPνα fταν 6µοια (µJ α(τ5
πο- βλ1πεις) µ1 τ?ν διαφορ5 6τι τ5 Fκαναν \λλοι.
κη. N5 θεωρTς α(τ*ν πο- λυπDται κα" στενοχωρεPται γι5 V,τι-
δ?ποτε 6µοιο µ1 τ* γουρουν5κι πο- θυσι5ζεται κα" κλωτσ5ει κα"
φων5ζει. EOµοιος ε$ναι κα" OκεPνος πο- στεν5ζει σιωπηλ5 στ*
κρεββ5τι του µ*νος γι5 τ5 δεσµ5 µας. N5 σκ1πτεσαι 6τι µ*νον V
243
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
,νδεσιν fµOνI κα' >τι µ<ν]ω τ]O λογικ]O ζ]\]ω δGδοται τ7 [κουσ#ως
aπεσθαι τοSς γινοµGνοιςI τ7 δ8 aπεσθαι ψιλ7ν πeσιν VναγκαSον.
κθ". KατA µGρος $φ+ [κ2στου, Eν ποιεSς, $φιστ2νων $ρ\τα σε-
αυτ<ν, “EJ c θ2νατος δειν7ν διA τ7 το*του στGρεσθαι.”
λ". nOταν προσκ<πτiης $π# τινος sµαρτ#qα, εBθdς µεταβAς $πιλο-
γ#ζου, τ# παρ<µοιον sµαρτ2νειςI οrον VργPριον Vγαθ7ν ε5ναι κρ#-
νων <g> τRν fδονRν g τ7 δοξ2ριον κα' κατ+ ε5δος. τοPτ]ω γAρ $πι-
β2λλων ταχGως $πιλDσiη τQς MργQς συµπ#πτοντος το*, >τι βι2ζε-
ταιI τ# γAρ ποιDσει; j, εJ δPνασαι, @φελε αBτο* τ7 βιαζ<µενον;
λα". ΣατPρωνα Jδkν Σωκρατικ7ν φαντ2ζου g EBτPχην g tYµG-
να, κα' EBφρ2την Jδkν EBτυχ#ωνα g Σιλουαν7ν φαντ2ζου, κα'
+Aλκ#φρονα Tροπαιοφ<ρον φαντ2ζου, κα' ΣευQρον Jδkν Kρ#τω-
να g ΞενοφOντα φαντ2ζου, κα' εJς [αυτ7ν Vπιδkν τOν Kαισ2ρων
τινA φαντ2ζου, κα' $φ+ [κ2στου τ7 Vν2λογον. ε5τα συµπροσπι-
πτGτω σοιI “Πο* ο`ν $κεSνοι;” οBδαµο* g cπουδD. ο{τως γAρ συ-
νεχOς θε2σiη τA Vνθρ\πινα καπν7ν κα' τ7 µηδGνI µ2λιστα $Aν
συµµνηµονεPσi η ς, >τι τ7 παξ µεταβαλ7ν οBκGτι ,σται $ν τ] O
Vπε#ρ]ω χρ<ν]ω. τ# ο`ν $ντε#νiη; τ# δ+ οBκ VρκεS σοι τ7 βραχd το*το
κοσµ#ως διαπερeσαι;
2 O}αν {λην κα' Cπ<θεσιν φεPγεις; τ# γ2ρ $στι π2ντα τα*τα @λλο
πλRν γυµν2σµατα λ<γου [ωρακ<τος VκριβOς κα' φυσιολ<γως τA
$ν τ]O β#]ω; µGνε ο`ν, µGχρι $ξοικει\σiης σαυτ]O κα' τα*τα, Zς c
$ρρωµGνος στ<µαχος π2ντα $ξοικειοS, Zς τ7 λαµπρ7ν π*ρ, > τι lν
β2λiης, φλ<γα $ξ αBτο* κα' αBγRν ποιεS.
λβ". Mηδεν' $ξGστω εJπεSν VληθεPοντι περ' σο*, >τι οBχ sπλο*ς
g >τι οBκ Vγαθ<ςI VλλA ψευδGσθω, >στις τοPτων τι περ' σο* Cπο-
244
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
\νθρωπος Fχει τ?ν δυνατ*τητα ν5 ;κολουθT µ1 τ?ν θ1λησ" του
6σα γ"νονται. T* ν5 ;κολουθTς hπλIς, ε$ναι ;ναγκαPο γι5 6λους.
Στ5σου σ1 κ5θε τι πο- κ5νεις κα" ρNτα τ*ν cαυτ* σου.
κθ. Γι5 6σα κ5νεις, γι5 τ* καθ1να χωριστ5 ν5 ρωτDς τ*ν cαυτ*
σου, O5ν V θ5νατος ε$ναι φοβερ*ς Oπειδ? θ5 στερηθT α(τ5.
λ. EOταν σκοντ5φτης στ* σφ5λµα κ5ποιου, ;µ1σως ν5 στρ1-
φεσαι πρ*ς τ*ν cαυτ* σου κα" σκ1ψου τ" παρ*µοιο σφ5λµα κ5-
νεις. ΘεωρεPς τ* χρTµα ;γαθ* Z τ?ν Bδον? Z τ?ν δ*ξα κα" \λλα
παρ*µοια. dAν φ1ρνης στ*ν νο8 σου α(τ*, ;µ1σως θ5 ξεχνDς τ?ν
Sργ? σου. Θ5 καταλ?γης στ* συµπ1ρασµα 6τι κ5τι τ*ν πι1ζει. T"
ν5 κ5µη λοιπ*ν; dH O5ν µπορTς ;ποµ5κρυνε α(τ* πο- τ*ν πι1ζει.
λα. EOταν δTς τ*ν Σατ-ρωνα, ν5 φαντ5ζεσαι τ*ν Σωκρατικ* Z
τ*ν E(τ-χη Z τ*ν aYµ1να. EOταν δTς τ*ν E(φρ5τη, σκ1ψου τ*ν
E(τυχ"ωνα Z τ*ν Σιλουαν*. EOταν βλ1πης τ*ν JAλκ"φρονα, θυµ?-
σου τ*ν Tροπαιοφ*ρο, κα" 6ταν βλ1πης τ*ν ΣευTρο σκ1ψου τ*ν
Kρ"τωνα Z τ*ν ΞενοφIντα.
Kα" 6ταν βλ1πης τ*ν cαυτ* σου φαντ5σου κ5ποιον ;π* το-ς
Kα"σαρες. Kα" γι5 τ*ν καθ1να σκ1ψου τ*ν ;ντ"στοιχο. dEπειτα
συλλογ"σου: Πο8 ε$ναι λοιπ*ν OκεPνοι; Πουθεν5 Z Vπουδ?ποτε.
MJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο δηλαδ? συνεχIς θ5 παρατηρTς τ5 ;νθρNπι-
να κα" θ5 διαπιστNνης 6τι ε$ναι καπν*ς κα" τ"ποτε, O5ν σκεφθTς
6τι OκεPνο πο- µετεβλ?θη µ"α φορ5 δ1ν θ5 παραµε"νη ;µετ5βλη-
το µ1σα στ* \πειρο το8 χρ*νου. Γιατ" λοιπ*ν πι1ζεσαι; ∆1ν σο8
;ρκεP ν5 περ5σης lραPα α(τ* τ* σ-ντοµο δι5στηµα; Ποι5 συγκε-
κριµ1νη Qπ*στασι κα" ποι5 φανταστικ? ;ποφε-γεις; ∆ι*τι τ" \λλο
ε$ναι α(τ5 παρ5 γυµν5σµατα τTς λογικTς πο- βλ1πει µ1 ;κρ"βεια
κα" σχολαστικ*τητα 6σα συµβα"νουν στ?ν ζω?; Στ5σου λοιπ*ν
µ1χρι ν5 OξοικειNσης τ*ν cαυτ* σου µ1 α(τ5, 6πως τ* γερ* στο-
µ5χι τ5 π5ντα χωνε-ει κα" 6πως τ* λαµπρ* φIς V,τιδ?ποτε το8
ρ"ξης τ* κ5νει φλ*γα κα" λ5µψι.
λβ. N5 µ? µπορT ν5 πT κανε"ς δικαιολογηµ1να γι5 σ1να 6τι δ1ν
ε$σαι hπλ*ς Z 6τι δ1ν ε$σαι ;γαθ*ς. JAλλ5 ν5 ψε-δεται 6ποιος
245
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λDψεται. πeν δ8 το*το $π' σο#. τ#ς γAρ c κωλPων Vγαθ7ν ε5να# σε
κα' sπλο*ν; σd µ<νον κρSνον µηκGτι ζQν, εJ µR τοιο*τος ,σiη. οBδ8
γAρ αFρεS λ<γος µR τοιο*τον ~ντα.
λγ". T# $στι τ7 $π' ταPτης τQς {λης δυν2µενον κατA τ7 CγιGστα-
τον πραχθQναι g uηθQναι; > τι γAρ lν το*το io, ,ξεστιν αBτ7 πρe-
ξαι g εJπεSνI κα' µR προφασ#ζου Zς κωλυ<µενος.
2 OB πρ<τερον παPσiη στGνων, πρ'ν g το*το π2θiης, >τι οr<ν $στι
τοSς fδυπαθο*σιν f τρυφD, τοιο*τ< σοι τ7 $π' τQς CποβαλλοµGνης
κα' CποπιπτοPσης {λης ποιεSν τA οJκεSα τiQ το* Vνθρ\που κατα-
σκευiQI Vπ<λαυσιν γAρ δεS Cπολαµβ2νειν πeν, / ,ξεστι κατA τRν
Jδ#αν φPσιν $νεργεSν. πανταχο* δ8 ,ξεστι.
3 T]O µ8ν ο`ν κυλ#νδρ]ω οB πανταχο* δ#δοται φGρεσθαι τRν Jδ#αν κ#-
νησιν οBδ8 τ]O {δατι οBδ8 πυρ' οBδ8 τοSς @λλοις, >σα Cπ7 φPσεως
g ψυχQς Vλ<γου διοικεSταιI τA γAρ διε#ργοντα κα' $νιστ2µενα
πολλ2. νο*ς δ8 κα' λ<γος διA παντ7ς το* Vντιπ#πτοντος ο{τως
πορεPεσθαι δPναται, Zς πGφυκε κα' Zς θGλει. ταPτην τRν uαστ\-
νην πρ7 Mµµ2των τιθGµενος, καθ+ ‘ν $νεχθDσεται c λ<γος διA π2ν-
των, Zς π*ρ @νω, Zς λ#θος κ2τω, Zς κPλινδρος κατA πρανο*ς, µη-
κGτι µηδ8ν $πιζDτειI τA γAρ λοιπA $γκ<µµατα jτοι το* σωµατικο*
$στι το* νεκρο* g χωρ'ς CπολDψεως κα' τQς αBτο* το* λ<γου $ν-
δ<σεως οB θραPει οBδ8 ποιεS κακ7ν οBδ+ cτιο*νI $πε# τοι κα' c π2-
σχων αBτ7 κακ7ς lν εBθdς $γ#νετο.
4 +Eπ' γο*ν τOν @λλων κατασκευασµ2των π2ντων, > τι lν κακ<ν τι-
νι αBτOν συµβi Q , παρA το*το χεSρον γ#νεται αBτ7 τ7 π2σχονI
$ντα*θα δG, εJ δεS εJπεSν, κα' κρε#ττων γ#νεται c @νθρωπος κα'
$παινετ\τερος, MρθOς χρ\µενος τοSς προσπ#πτουσιν. >λως δ8 µG-
246
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
σχηµατ"ση α(τ? τ?ν γνNµη γι5 σ1να. Γιατ" ποι*ς σ1 Oµποδ"ζει ν5
ε$σαι καλ*ς κα" τ"µιος; Σ- µ5λιστα ν5 π5ρης τ?ν ;π*φασι ν5 µ?
ζTς πλ1ον, O5ν δ1ν γ"νης τ1τοιος, δι*τι οkτε B λογικ? σ1 QποχρεN-
νει ν5 ζTς, O5ν δ1ν ε$σαι καλ*ς.
λγ. T" ε$ναι α(τ* πο- µ1 α(τ5 τ5 δεδοµ1να µπορεP ν5 γ"νη Z ν5
λεχθT µ1 τ*ν καλ-τερο τρ*πο; EO,τι κα" \ν ε$ναι, µπορεPς ν5 τ* κ5-
νης Z ν5 τ* πTς, κα" µ? δικαιολογTσαι 6τι τ5χα δ1ν µπορεPς. ∆1ν θ5
π5ψης ν5 ;ναστεν5ζης προτο8 µ5θης58 6τι α(τ* πο- ε$ναι γι5 το-ς
BδυπαθεPς B Bδον? ε$ναι γι5 σ1να B Oκτ1λεσις Oκε"νων πο- ε$ναι
σ-µφωνα µ1 τ?ν ;νθρNπινη φ-σι κα" τ5 VποPα Qποβ5λλονται κα"
παρουσι5ζονται σJ Oσ1να ;π* τ?ν φ-σι. Πρ1πει ν5 θεωρTς πολ-
ε(χ5ριστο V,τιδ?ποτε µπορεPς ν5 κ5νης σ-µφωνα µ1 τ?ν φ-σι. Πα-
ντο8 µπορεPς Oσ- ν5 τ* κ5νης α(τ*. aO κ-λινδρος 6µως δ1ν µπορεP
παντο8 ν5 κ5νη τ?ν =δια κ"νησι οkτε τ* νερ* οkτε τ5 \λλα 6σα διοι-
κο8νται ;π* τ?ν φ-σι Z τ?ν τ-χη πο- δ1ν Fχει λογικ? δι*τι τ5 Oµπ*-
δια κα" οC δυσκολ"ες ε$ναι πολλ1ς. aO νο8ς 6µως κα" B λογικ? µ1σα
;πJ 6λα τ5 Oµπ*δια µπορο8ν ν5 προχωρο8ν σ-µφωνα µ1 τ?ν φ-σι
των κα" το-ς σκοπο-ς των. EOταν σκεφθTς α(τ? τ?ν ε(κολ"α µ1 τ?ν
Vπο"α V λ*γος δι1ρχεται µ1σα ;πJ 6λα, 6πως B φωτι5 προχωρεP
πρ*ς τ5 π5νω, B π1τρα πρ*ς τ5 κ5τω, V κ-λινδρος πρ*ς τ5 πλ5για,
µ? ζητDς τ"ποτε περισσ*τερο. Γιατ" τ5 Qπ*λοιπα Oµπ*δια ε=τε προ-
1ρχονται ;π* τ* σIµα, α(τ* τ* νεκρ*, Z δ1ν σ1 ζηµιNνουν οkτε σ1
βλ5πτουν καθ*λου, O5ν δ1ν νοµ"ζη κ5τι τ1τοιο Z O5ν δ1ν Oνδ"δη σJ
α(τ5 B λογικ?. ∆ιαφορετικ5 κα" α(τ*ς πο- ;ντιµετωπ"ζει τ5 Oµπ*-
δια ;µ1σως θ5 γιν*ταν κακ*ς.
EWς 6λα τ5 \λλα δηµιουργ?µατα Vποιοδ?ποτε κακ* \ν συµβT σ1
κ5ποιο ;πJ 6λα Oξ αWτ"ας του γ"νεται χειρ*τερο OκεPνο πο- π5σχει.
JEνI ;ντ"θετα V \νθρωπος τ*τε - O5ν πρ1πει ν5 τ* Vµολογ?σω
- γ"νεται καλ-τερος κα" περισσ*τερο ;ξι1παινος, 6ταν ;ντιµετω-
π"ζη, 6πως πρ1πει, τ5 Oµπ*δια.
58. JAντ" π5θης, µ5θης.
247
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µνησο, >τι τ7ν φPσει πολ#την οBδ8ν βλ2πτει, / π<λιν οB βλ2πτει,
οBδG γε π<λιν βλ2πτει, / ν<µον οB βλ2πτειI τοPτων δ8 τOν καλου-
µGνων, Vκληρηµ2των οBδ8ν βλ2πτει ν<µον. / το#νυν ν<µον οB
βλ2πτει, οhτε π<λιν οhτε πολ#την.
λδ". T]O δεδηγµGν]ω Cπ7 τOν VληθOν δογµ2των VρκεS κα' τ7
βραχPτατον κα' $ν µGσ] ω κε#µενον εJς Cπ<µνησιν Vλυπ#ας κα'
Vφοβ#ας, οrον
“ΦPλλα τA µ8ν τ+ @νεµος χαµ2δις χGει,
’ς VνδρOν γενεD.” φυλλ2ρια δ8 κα' τA τεκν#α σουI
φυλλ2ρια δ8 κα' τα*τα τA $πιβοOντα Vξιοπ#στως κα' $πευφη-
µο*ντα g $κ τOν $ναντ#ων καταρ\µενα g fσυχi Q ψGγοντα κα'
χλευ2ζονταI φυλλ2ρια δ8 cµο#ως κα' τA διαδεξ<µενα τRν Cστε-
ροφηµ#αν. π2ντα γAρ τα*τα
“,αρος $πιγ#γνεται |ρiηI”
ε5τα @νεµος καταβGβληκενI ,πειθ+ {λη aτερα Vντ' τοPτων φPει.
τ7 δ8 Mλιγοχρ<νιον κοιν7ν πeσινI VλλA σd π2ντα, Zς αJ\νια $σ<-
µενα, φεPγεις κα' δι\κεις. µικρ7ν κα' καταµPσειςI τ7ν δ8 $ξενεγ-
κ<ντα σε jδη @λλος θρηνDσει.
λε". T7ν Cγια#νοντα Mφθαλµ7ν π2ντα cρeν δεS τA cρατA κα' µR
λGγειν, “τA χλωρA θGλω.” το*το γAρ MφθαλµιOντ<ς $στι. κα' τRν
Cγια#νουσαν VκοRν κα' ~σφρησιν εJς π2ντα δεS τA VκουστA κα'
MσφραντA [το#µην ε5ναι. κα' τ7ν Cγια#νοντα στ<µαχον πρ7ς π2ν-
τα τA τρ<φιµα cµο#ως ,χειν, Zς µPλην πρ7ς π2ντα, >σα VλGσουσα
κατεσκεPασται. κα' το#νυν τRν Cγια#νουσαν δι2νοιαν πρ7ς π2ν-
τα δεS τA συµβα#νοντα [το#µην ε5ναιI f δ8 λGγουσα “TA τεκν#α σω-
248
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
Γενικ5 Fχε QπJ Rψι σου 6τι τ*ν πολ"τη το8 σ-µπαντος δ1ν τ*ν
ζηµιNνει κ5τι πο- δ1ν ζηµιNνει τ* σ-µπαν κα" δ1ν ζηµιNνει τ* σ--
µπαν κ5τι πο- δ1ν ζηµιNνει τ*ν ν*µο.
Kαν1να λοιπ*ν ;π* α(τ5 τ5 ;τυχ?µατα δ1ν βλ5πτει τ*ν ν*µο.
EO,τι λοιπ*ν δ1ν βλ5πτει τ*ν ν*µο οkτε τ?ν π*λι οkτε τ*ν πολ"τη
βλ5πτει.
λδ. ΓιJ α(τ*ν πο- Fχει ποτισθT βαθει5 ;π* τ"ς ;ληθιν1ς ;ξ"ες
ε$ναι ;ρκετ*ς κα" V συντοµNτατος λ*γος πο- Qπ5ρχει γι5 ν5
Qπενθυµ"ζη τ?ν ;ν5γκη γι5 τ?ν ;ποφυγ? τTς λ-πης κα" το8 φ*-
βου. Π.χ. τ5 µ1ν φ-λλα V \νεµος τ559 ρ"χνει κ5τω ... τ* =διο συµβα"-
νει κα" µ1 τ?ν γενι5 τIν ;νθρNπων.
Φ-λλα ε$ναι κα" τ5 παιδι5 σουL φ-λλα κα" α(το" πο- Oπικρο-
το8ν µ1 ;ξιοπιστ"α τ* Fργο σου κα" α(το" πο- ζητωκραυγ5ζουν Z
κα" ;ντ"θετα OκεPνοι πο- εkχονται τ* κακ* σου Z µ1 tσυχη συνε"-
δησι σ1 κατακρ"νουν κα" σ1 διακωµωδο8ν. Φ-λλα ;σ?µαντα
ε$ναι Vµο"ως κα" α(το" πο- θ5 παραλ5βουν V _νας ;π* τ*ν \λλον
τ?ν µετ5 θ5νατον φ?µη σου. ∆ι*τι 6λα α(τ5 συνοδε-ουν τ?ν Oπο-
χ? τTς ;νο"ξεως. dEπειτα V \νεµος τ5 ρ"χνει κ5τω. dEπειτα ν1α
βλ5στησις φυτρNνει ;ντ" γιJ α(τ5. aH λιγ*χρονη δι5ρκεια ε$ναι
κοιν? γι5 6λα, ;λλ5 Oσ- ;ποφε-γεις ;λλ5 κα" OπιδιNκεις τ5 π5-
ντα σ5ν ν5 ε$ναι αWNνια. Λ"γο ;κ*µα κα" θ5 κλε"σης τ5 µ5τια σου.
A(τ*ν πο- θ5 σ1 κηδ1ψη σ1 λ"γο \λλος θ5 κλ5ψη.
λε. aO Qγι?ς Sφθαλµ*ς πρ1πει ν5 βλ1πη 6λα τ5 Vρατ5 κα" ν5
µ? λ1γη «Θ1λω µ*νο τ5 πρ5σινα». A(τ* ε$ναι γνNρισµα α(το8
πο- Qποφ1ρει ;π* τ5 µ5τια του. Kα" B Qγι?ς ;κο? κα" B Rσφρησις
πρ1πει ν5 ε$ναι _τοιµες ν5 ;κο-σουν κα" ν5 Sσφρανθο8ν τ5 π5-
ντα. Kα" τ* γερ* στοµ5χι πρ1πει 6λα τ5 τρ*φιµα ν5 τ5 δ1χεται,
6πως V µ-λος δ1χεται OκεPνα γι5 τ5 VποPα Fχει κατασκευασθT ν5
;λ1ση. Kα" B Qγι?ς ψυχ? πρ1πει ν5 ε$ναι _τοιµη γι5 6λα 6σα συµ-
βα"νουν. aH ψυχ? πο- σκ1πτεται «T5 παιδι5 µου ν5 σωθο8ν» κα"
59. Φ-λλα τy µ1ν ... EOµηρος.
249
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ζGσθω” κα' “π2ντες, > τι lν πρ2ξω, $παινε#τωσαν” Mφθαλµ<ς $στι
τA χλωρA ζητOν g Mδ<ντες τA sπαλ2.
λm. OBδε#ς $στι ο{τως εhποτµος, ]E VποθνDσκοντι οB παρεστD-
ξοντα# τινες Vσπαζ<µενοι τ7 συµβαSνον κακ<ν. σπουδαSος κα'
σοφ7ς oνI [µR] τ7 πανPστατον ,σται τις c καθ+ αCτ7ν λGγωνI
“+AναπνεPσοµGν ποτε Vπ7 τοPτου το* παιδαγωγο*. χαλεπ7ς µ8ν
οBδεν' fµOν oν, VλλA i ‚ σθαν<µην, >τι fσυχi Q καταγιν\σκει
fµOν.” τα*τα µ8ν ο`ν $π' το* σπουδα#ου. $φ+ fµOν δ8 π<σα @λλα
$στ#, δι+ U πολdς c VπαλλακτιOν fµOν. το*το ο`ν $ννοDσεις Vπο-
θνDσκων κα' εBκολ\τερον $ξελεPσiη λογιζ<µενοςI $κ τοιοPτου
β#ου VπGρχοµαι, $ν ]E αBτο' οF κοινωνο#, CπGρ Eν τA τοσα*τα ‚γω-
νισ2µην, ηBξ2µην, $φρ<ντισα, αBτο' $κεSνοι $θGλουσ# µε Cπ2γειν
@λλην τινA τυχ7ν $κ τοPτου uqαστ\νην $λπ#ζοντες. τ# lν ο`ν τις
VντGχοιτο τQς $ντα*θα µακροτGρας διατριβQς;
2 MR µGντοι διA το*το ,λαττον εBµενRς αBτοSς @πιθι, VλλA τ7 Yδιον
,θος διασ\ζων φ#λος κα' εhνους κα' }λεωςI κα' µR π2λιν Zς Vπο-
σπ\µενος, Vλλ+ |σπερ $π' το* εBθανατο*ντος εBκ<λως τ7 ψυχ2-
ριον Vπ7 το* σ\µατος $ξειλεSται, τοιαPτην κα' τRν Vπ7 τοPτων
Vποχ\ρησιν δεS γενGσθαιI κα' γAρ τοPτοις f φPσις <σε> συνQψε
κα' συνGκρινεν. VλλA ν*ν διαλPει. διαλPοµαι Zς Vπ7 οJκε#ων µGν,
οB µRν Vνθελκ<µενος, Vλλ+ Vβι2στωςI yν γAρ κα' το*το τOν κατA
φPσιν.
λζ". zEθισον $π' παντ<ς, Zς οr<ν τε, το* πρασσοµGνου Cπ< τινος
$πιζητεSν κατA σαυτ<νI “Oƒτος το*το $π' τ# VναφGρει;” @ρχου δ8
Vπ7 σαυτο*, κα' σαυτ7ν πρOτον $ξGταζε.
250
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
«ν5 Oπαιν1σουν 6λοι 6,τι πρ5ξω» ε$ναι σ5ν τ*ν Sφθαλµ* πο- Oπι-
ζητεP τ5 πρ5σινα κα" σ5ν τ5 δ*ντια πο- Oπιζητο8ν τ"ς µαλακ1ς
τροφ1ς.
λς. Kανε"ς δ1ν Fχει τ*σο lραPο τ1λος, jστε ν5 µ? βρεθο8ν κατ5
τ?ν jρα το8 θαν5του του µερικο" πο- ν5 χα"ρωνται γι5 τ?ν συµφο-
ρ5 πο- συν1βη. «ΣπουδαPος κα" σοφ*ς fταν». ∆1ν µπορεP ν5 µ?
βρεθT στ* τ1λος κ5ποιος πο- ν5 λ1γη µ1σα του «θ5 ;ναπνε-σωµε
Oπ" τ1λους ;π* α(τ*ν τ*ν σ-µβουλοL δ1ν fταν σκληρ*ς σ1 καν1να
;π* OµDς, ;λλ5 Fνοιωθα 6τι µDς περιφρονο8σε κατ5 β5θος».
A(τ5 θ5 πο8ν γι5 τ*ν σοφ*.
Γι5 µDς π*σα \λλα Qπ5ρχουν Oξ αWτ"ας τIν Vπο"ων θ5 ε$ναι
πολλο" α(το" πο- θ1λουν ν5 ;παλλαγο8ν;
Tο8το θ5 τ* καταλ5βης 6ταν πεθ5νης κα" O5ν τ* σκ1πτεσαι
θ5 πεθ5νης µ1 περισσ*τερη προθυµ"α.
«JAπ* τ1τοια ζω? φε-γω εWς τ?ν Vπο"α οC =διοι οC σ-ντροφο"
µου, γι5 το-ς Vπο"ους τ*σους ;γIνες, τ*σες ε(χ1ς, τ*σες φροντ"-
δες Oσπατ5λησα, ;κριβIς α(το" θ1λουν ν5 φ-γω, Oπειδ? Oλπ"ζουν
κα" περιµ1νουν κ5ποια \λλη ε(καιρ"α ;π* τ*ν θ5νατ* µου».
Γιατ" λοιπ*ν θ5 ;γωνιζ*ταν κανε"ς γι5 ν5 µε"νη OδI περισσ*-
τερο καιρ*; JAλλ5 µ? φε-γης γιJ α(τ* τ*ν λ*γο µ1 λιγNτερο καλ5
αWσθ?µατα γιJ α(το-ς, ;λλ5 µ1 ;κ1ραιο χαρακτTρα φ-γε σ5ν φ"-
λος πο- το-ς ;γαπD κα" το-ς ε(σπλαχν"ζεται κα" Rχι σ5ν ν5 ;πο-
κ*πτεσαι ;π* τ?ν ζω?.
JAλλ5, 6πως συµβα"νει µJ OκεPνον πο- Fχει lραPο θ5νατο, φε--
γει δηλαδ? B ψυχ? ;π* τ* σIµα ;γ*γγυστα, Fτσι πρ1πει ν5 γ"νε-
ται B ;ποχNρησις ;πJ α(το-ς. ∆ι*τι µJ α(το-ς B φ-σις σ1 _νωσε
κα" σ1 συν1δεσε. TNρα 6µως σ1 χωρ"ζει; Nα", ;λλ5 τNρα χωρ"ζο-
µαι ;π* φ"λους µ1ν, ;λλ5 Rχι µ1 τ?ν β"α, ;λλ5 µ1 τ?ν θ1λησ" µου.
E$ναι κα" V θ5νατος _να ;πJ 6σα συµβα"νουν στ?ν φ-σι.
λζ. N5 συνηθ"σης 6λα 6σα κ5νει κ5ποιος, \ν µπορTς, ν5 τ5
Oλ1γχης µ1σα σου «α(τ*ς γι5 ποι* σκοπ* τ* κ5νει α(τ*;» dAρχισε
;π* τ*ν cαυτ* σου κα" α(τ*ν Oξ1τασε πρIτον.
251
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λη" . MGµνησο, >τι τ7 νευροσπαστο*ν $στιν $κεSνο τ7 ,νδον
$γκεκρυµµGνονI $κεSνο uητορε#α, $κεSνο ζωD, $κεSνο, εJ δεS εJπεSν,
@νθρωπος. µηδGποτε συµπεριφαντ2ζου τ7 περικε#µενον Vγ-
γειOδες κα' τA Mργ2νια τα*τα τA περιπεπλασµGνα. >µοια γ2ρ
$στι σκεπ2ρν]ω, µ<νον διαφGροντα, καθ<τι προσφυQ $στιν. $πε#
τοι οB µeλλ<ν τι τοPτων ~φελ<ς $στι τOν µορ#ων χωρ'ς τQς κινοP-
σης κα' JσχοPσης αBτA αJτ#ας g τQς κερκ#δος τiQ Cφαντρ#qα, κα' το*
καλ2µου τ]O γρ2φοντι, κα' το* µαστιγ#ου τ]O fνι<χ]ω.
252
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION Iã
λη. N5 σκ1πτεσαι 6τι α(τ* πο- σ1 κινεP ε$ναι OκεPνο πο- ε$ναι
κρυµµ1νο µ1σα σου. JEκεPνο µDς κ5νει ν5 µιλDµε, ν5 ζο8µε, ν5
ε=µαστε µ1 δυ* λ*για \νθρωποι. M? συµπεριλαµβ5νης σJ α(τ* τ*
Qλικ* µ1ρος πο- τ* περιβ5λλει κα" τ5 µικρ5 Rργανα πο- ε$ναι
πλασµ1να γ-ρω του. Γιατ" ε$ναι 6µοια µ1 σκεπ5ρνι κα" διαφ1ρουν
µ*νον Oπειδ? ε$ναι συνδεδεµ1να.
∆1ν Qπ5ρχει β1βαια µεγαλ-τερο τ* Rφελος ;π* α(τ5 τ5 Rργα-
να χωρ"ς τ?ν αWτ"α πο- τ5 κινεP κα" Oνισχ-ει ;π* τ* Rφελος πο-
προσφ1ρει B σαrτα στ?ν Qφ5ντρια, τ* καλ5µι σJ α(τ*ν πο- γρ5φει
κα" τ* µαστ"γιο στ*ν Bν"οχο.
253
 BIBΛION IAY
α". TA Yδια τQς λογικQς ψυχQςI [αυτRν cρe. [αυτRν διαρθροS, [αυ-
τDν, cπο#αν lν βοPληται, ποιεS, τ7ν καρπ7ν /ν φGρει αBτR καρ-
πο*ται -τοdς γAρ τOν φυτOν καρποdς κα' τ7 Vν2λογον $π' τOν
ζ]\ων @λλοι καρπο*νται, - το* Jδ#ου τGλους τυγχ2νει, >που lν τ7
το* β#ου πGρας $πιστiQ. οBχ’ |σπερ $π' MρχDσεως κα' Cποκρ#σεως,
κα' τOν τοιοPτων, VτελRς γ#νεται f >λη πρeξις, $2ν τι $γκ<ψiηI
Vλλ+ $π' παντ7ς µGρους, κα' >που lν καταληφθi Q , πλQρες κα'
Vπροσδε8ς [αυτiQ τ7 προτεθ8ν ποιεS, |στε εJπεSν, “$γk VπGχω τA
$µ2.”
2 zEτι δ8 περιGρχεται τ7ν >λον κ<σµον, κα' τ7 περ' αBτ7ν κεν<ν, κα'
τ7 σχQµα αBτο*, κα' εJς τRν Vπειρ#αν το* αJOνος $κτε#νεται κα'
τRν περιοδικRν παλιγγενεσ#αν τOν >λων $µπεριλαµβ2νει κα' πε-
ρινοεS κα' θεωρεS >τι οBδ8ν νε\τερον ~ψονται οF µεθ+ fµeς οBδ8
περιττ<τερον ε5δον οF πρ7 fµOνI VλλA τρ<πον τινA c τεσσαρακον-
τοPτης, $Aν νο*ν cποσονο*ν ,χiη, π2ντα τA γεγον<τα κα' τA $σ<-
µενα [\ρακε κατA τ7 cµοειδGς. Yδιον δ8 λογικQς ψυχQς κα' τ7 φι-
λεSν τοdς πλησ#ον κα' VλDθεια κα' αJδkς κα' τ7 µηδ8ν [αυτQς
προτιµeν, >περ Yδιον κα' ν<µου. ο{τως @ρ’ οBδ8ν διDνεγκε λ<γος
Mρθ7ς κα' λ<γος δικαιοσPνης.
β". ]+ΩδQς $πιτερπο*ς κα' MρχDσεως κα' παγκρατ#ου καταφρο-
νDσεις, $Aν τRν µ8ν $µµελQ φωνRν καταµερ#σiης εJς aκαστον τOν
φθ<γγων, κα' καθ’ aνα πPθiη σεαυτο*, “EJ τοPτου pττων ε5.” δια-
τραπDσiη γ2ρI $π' δ8 MρχDσεως τ7 Vν2λογον ποιDσας καθ+ [κ2-
254
BIBΛION IA"
α. T5 γνωρ"σµατα τTς λογικTς ψυχTς ε$ναι τ5 cξTςL βλ1πει τ*ν
cαυτ* της, τ*ν Oξετ5ζει, τ*ν κ5νει 6πως θ1λει, τ*ν καρπ* πο- πα-
ρ5γει α(τ? τ*ν ;πολα-ει (το-ς καρπο-ς τIν φυτIν κα" τ5 προϊ*-
ντα τIν ζNων \λλοι ;πολα-ουν), πραγµατοποιεP τ*ν δικ* της
σκοπ*, 6ποια στιγµ? κα" \ν Fρθη τ* τ1λος τTς ζωTς. ∆1ν παραµ1-
νει ;τελε"ωτη B πρDξις, 6πως συµβα"νει στ*ν χορ* κα" στ"ς θεα-
τρικ1ς παραστ5σεις, ;λλ5 σ1 6λες τ"ς περιπτNσεις κα" Vπουδ?πο-
τε βρεθT, OκτελεP α(τ* µ1 πληρ*τητα κα" στ?ν Oντ1λεια, πο- Fχει
Vρ"σει lς σκοπ* τηςL jστε ν5 µπορT ν5 πT «JEγN Fχω Oπιτ-χει τ*ν
σκοπ* µου». JEπ" πλ1ον περιτρ1χει Vλ*κληρο τ*ν κ*σµο κα" τ* κε-
ν* πο- τ*ν περιβ5λλει κα" τ* σχTµα του OρευνD κα" εWς τ?ν ;περα-
ντοσ-νη το8 χρ*νου hπλNνεται κα" τ?ν περιοδικ? ;νακ-κλωσι
τIν π5ντων παρακολουθεP κα" προσπαθεP ν5 συλλ5βη κα" βλ1-
πει 6τι τ"ποτε νεNτερο δ1ν θ5 δο8ν οC µετ5 ;π* µDς οkτε περισσ*-
τερο ε$δαν οC πρ"ν ;π* µDς. JAλλ5 α(τ*ς πο- ε$ναι σαρ5ντα χρ*-
νων, O5ν Fχη τ*ν σχετικ* νο8, 6λα 6σα Fχουν γ"νει κα" 6σα πρ*κει-
ται ν5 γ"νουν, τ5 Fχει δT, Oπειδ? ε$ναι 6λα VµοειδT.
ΓνNρισµα τTς λογικTς ψυχTς ε$ναι κα" B ;γ5πη πρ*ς τ*ν πλη-
σ"ον κα" B ;λ?θεια κα" V σεβασµ*ς κα" ν5 µ? θεωρT τ"ποτε ;νNτε-
ρο ;π* τ*ν cαυτ* της, πρDγµα πο- χαρακτηρ"ζει κα" τ*ν ν*µο.
aEποµ1νως µJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο δ1ν διαφ1ρει καθ*λου V Sρθ*ς λ*-
γος κα" V λ*γος τTς δικαιοσ-νης.
β. Kα" τ* ε(χ5ριστο τραγο-δι κα" τ*ν χορ* κα" τ*ν ;γIνα το8
παγκρατ"ου θ5 θεωρ?σης τελε"ως ;σ?µαντα, O5ν τ?ν µ1ν µελωδικ?
φων? καταµερ"σης εWς φθ*γγους κα" ρωτDς γι5 τ*ν καθ1να τ*ν cαυ-
τ* σου, O5ν µπορT ν5 σ1 νικ?ση, θ5 ;λλ5ξης γνNµη.T* =διο θ5 συµ-
βT κα" µ1 τ*ν χορ*,O5ν κ5νης κ5τι ;ν5λογο γι5 κ5θε κ"νησι κα" συν-
255
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
στην κ#νησιν g σχGσινI τ7 δ+ αBτ7 κα' $π' το* παγκρατ#ου. >λως
ο`ν, χωρ'ς VρετQς κα' τOν Vπ+ VρετQς, µGµνησο $π' τA κατA µGρος
τρGχειν κα' τiQ διαιρGσει αBτOν εJς καταφρ<νησιν JGναιI τ7 δ+ αBτ7
κα' $π' τ7ν β#ον >λον µετ2φερε.
γ". O}α $στ'ν f ψυχR f aτοιµος, $Aν jδη VπολυθQναι δGiη το*
σ\µατος κα' jτοι σβεσθQναι g σκεδασθQναι g συµµεSναι. τ7 δ8
aτοιµον το*το, }να Vπ7 JδικQς κρ#σεως ,ρχηται, µR κατA ψιλRν πα-
ρ2ταξιν, [Zς οF Xριστιανο#,] VλλA λελογισµGνως κα' σεµνOς κα'
|στε κα' @λλον πεSσαι, Vτραγ]\δως.
δ". Πεπο#ηκ2 τι κοινωνικOς; οBκο*ν †φGληµαι. το*το }να Vε'
πρ<χειρον Vπαντqe κα' µηδαµο* παPου.
ε". T#ς σου f τGχνη;“+Aγαθ7ν ε5ναι.” το*το δ8 πOς καλOς γ#νεται
g $κ θεωρηµ2των, τOν µ8ν περ' τQς >λου φPσεως, τOν δ8 περ' τQς
Jδ#ας το* Vνθρ\που κατασκευQς;
m". ΠρOτον αF τραγ]ωδ#αι παρDχθησαν Cποµνηστικα' τOν συµ-
βαιν<ντων κα' >τι τα*τα ο{τω πGφυκε γ#νεσθαι κα' >τι, οrς $π' τQς
σκηνQς ψυχαγωγεSσθε, τοPτοις µR @χθεσθε $π' τQς µε#ζονος
σκηνQς. cρeται γ2ρ, >τι ο{τω δεS τα*τα περα#νεσθαι κα' >τι φG-
ρουσιν αBτA κα' οF κεκραγ<τες,“ +Ik Kιθαιρ\ν.” κα' λGγεται δG τι-
να Cπ7 τOν τA δρ2µατα ποιοPντων χρησ#µως, οr<ν $στιν µ2λισταI
“EJ δ+ ‚µελDθην $κ θεOν κα' παSδ’ $µ\,
,χει λ<γον κα' το*τοI”
κα' π2λινI
“TοSς πρ2γµασιν γAρ οBχ' θυµο*σθαι <πρGπον>I”
κα'
“B#ον θερ#ζειν |στε κ2ρπιµον στ2χυνI”
256
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
δυασµ* χωριστ5.T* =διο κα" γι5 τ* ;γNνισµα το8 παγκρατ"ου. Γενι-
κ5 –Oκτ*ς ;π* τ?ν ;ρετ? κα" τ5 ;ποτελ1σµατ5 της– ν5 OπιδιNκης
ν5 Oξετ5ζης τ5 Oπ" µ1ρους κα" µ1 τ?ν ;ν5λυσι α(τIν ν5 φθ5νης
στ?ν περιφρ*νησι.A(τ* ν5 Fχης QπJ Rψι σου κα" γι5 6λη τ?ν ζω?.
γ. Kο"ταξε πIς ε$ναι B ψυχ? πο- ε$ναι _τοιµη, O5ν χρει5ζεται
πλ1ον ν5 ;ποχωρισθT ;π* τ* σIµα Z ν5 σβ?ση Z ν5 διασκορπισθT
Z ν5 διατηρηθT. A(τ? 6µως B cτοιµασ"α Qπ5ρχει, 6ταν οC ψυχ1ς
προχωρο8ν µ1 δικ? τους κρ"σι, Rχι Oπειδ? ;π* ;νοησ"α βρ1θηκαν
στ?ν =δια παρ5ταξι, (6πως οC Xριστιανο"), ;λλ5 µ1 φρ*νησι κα" σο-
βαρ*τητα κα" χωρ"ς θεατρινισµο-ς, γι5 ν5 βλ1πουν οC \λλοι.
δ. dEχω κ5νει κ5τι πο- ν5 OξυπηρετT τ* κοινωνικ* συµφ1ρον;
aEποµ1νως Fχω pφεληθT. A(τ* ν5 τ* Fχης π5ντα πρ*χειρο κα"
ποτ1 ν5 µ? τ* ξεχνDς.
ε. Ποι* ε$ναι τ* Fργο σου; N5 ε$σαι ;γαθ*ς. Tο8το 6µως πIς
;λλιIς µπορεPς ν5 τ* Oπιτ-χης παρ5 µ1 τ?ν µελ1τη τIν πορισµ5-
των, ;φJ cν*ς µ1ν Oκε"νων πο- ;ναφ1ρονται στ?ν φ-σι το8 \λλου
κα" ;π* τ* \λλο µ1ρος Oκε"νων πο- ;ναφ1ρονται στ?ν φ-σι το8
;νθρNπου;
στ. ΠρIτα Oδηµιουργ?θησαν οC τραγωδ"ες γι5 ν5 µDς Qπεν-
θυµ"ζουν α(τ5 πο- συµβα"νουν κα" 6τι α(τ? ε$ναι B φ-σις
α(τIν κα" 6τι µ1 6σα ψυχαγωγεPσαι στ?ν σκην? µJ α(τ5 δ1ν πρ1-
πει ν5 στενοχωρTσαι στ?ν µεγ5λη σκην? (τ?ν Zω?). Γιατ" φα"νε-
ται 6τι α(τ5 Fτσι πρ1πει ν5 ;ντιµετωπ"ζωνται κα" 6τι τ5 Qποµ1-
νουν κα" α(το" πο- κραυγ5ζουν «e KιθαιρNν».60 Kα" λ1γονται
;π* το-ς ποιητ5ς τIν τραγωδιIν µερικ5 χρ?σιµα 6πως προπ5-
ντων OκεPνο: JE5ν παραµελ?θηκα61 ;π* το-ς θεο-ς OγN κα" τ5
παιδι5 µου, Qπ5ρχει κ5ποιος λ*γος γιJ α(τ*L κα" π5λι. «∆1ν πρ1-
πει ν5 ;γανακτTς62 µ1 τ"ς δυσκολ"ες» κα" «ν5 θερ"ζης τ?ν ζω?
60. Σοφοκλ1ους OJδ#πους TPραννος 1391.
61. E(ριπ"δης.
62. E(ριπ"δης.
257
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κα' >σα τοια*τα.
2 MετA δ8 τRν τραγ]ωδ#αν f Vρχα#α κωµ]ωδ#α παρDχθη, παιδαγω-
γικRν παρρησ#αν ,χουσα, κα' τQς Vτυφ#ας οBκ VχρDστως δι+
αBτQς τQς εBθυρρηµοσPνης CποµιµνDσκουσαI πρ7ς οr<ν τι κα'
∆ιογGνης ταυτ' παρελ2µβανεν. µετA ταPτην <δ8> f µGση κω-
µ]ωδ#α, κα' λοιπ7ν f νGα πρ7ς τ# ποτε παρε#ληπται, ‘ κατ+ Mλ#γον
$π' τRν $κ µιµDσεως φιλοτεχν#αν CπερρPη, $π#στησον. >τι µ8ν γAρ
λGγεται κα' Cπ7 τοPτων τινA χρDσιµα, οBκ VγνοεSταιI VλλA f >λη
$πιβολR τQς τοιαPτης ποιDσεως κα' δραµατουργ#ας πρ7ς τ#να
ποτ8 σκοπ7ν VπGβλεψεν;
ζ". ΠOς $ναργ8ς προσπ#πτει τ7 µR ε5ναι @λλην β#ου Cπ<θεσιν
εJς τ7 φιλοσοφεSν ο{τως $πιτDδειον, Zς ταPτην, $ν i‰ ν*ν Šν τυγ-
χ2νεις.
η". Kλ2δος το* προσεχο*ς κλ2δου Vποκοπε'ς οB δPναται µR
κα' το* >λου φυτο* Vποκεκ<φθαι. ο{τω δR κα' @νθρωπος [ν7ς
Vνθρ\που Vποσχισθε'ς >λης τQς κοινων#ας VποπGπτωκεν. κλ2-
δον µ8ν ο`ν @λλος Vποκ<πτειI @νθρωπος δ8 αBτ7ς [αυτ7ν το*
πλησ#ον χωρ#ζει µισDσας κα' Vποστραφε#ςI VγνοεS δG, >τι κα' το*
>λου πολιτεPµατος µα VποτGτµηκεν [αυτ<ν. πλRν $κεSν< γε
δOρον το* συστησαµGνου τRν κοινων#αν ∆ι<ςI ,ξεστι γAρ π2λιν
fµSν συµφ*ναι τ]O προσεχεS κα' π2λιν το* >λου συµπληρωτικοSς
γενGσθαι. πλεον2κις µGντοι γιν<µενον τ7 κατA τRν τοιαPτην δια#-
ρεσιν δυσGνωτον κα' δυσαποκατ2στατον <τ7> Vποχωρο*ν ποιεS.
>λως τε οBχ >µοιος c κλ2δος c Vπ+ VρχQς συµβλαστDσας κα' σPµ-
πνους συµµε#νας τ]O µετA τRν VποκοπRν α`θις $γκεντρισθGντι, >
258
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
σ5ν jριµο63 στ5χυ» κα" πολλ5 τ1τοια. Mετ5 ;π* τ?ν τραγωδ"α
δηµιουργ?θηκε B ;ρχα"α κωµωδ"α B Vπο"α µ1 θ5ρρος κα" τ*λµη
µπορο8σε ν5 παιδαγωγ?ση κα" ν5 διδ5ξη µ1 τ?ν εWλικρ"νεια το8
λ*γου της πολ- Sρθ5 τ?ν ;ποφυγ? τTς ;λαζονε"ας. K5τι ;ν5λο-
γο Fκανε κα" V ∆ιογ1νης.
Mετ5 ;π* τ?ν ;ρχα"α κωµωδ"α, σκ1ψου ποι* ρ*λο Fπαιξε B
µ1ση κωµωδ"α κα" µετ5 γι5 ποι* σκοπ* \ρχισαν οC παραστ5σεις
τTς ν1ας κωµωδ"ας B Vπο"α σιγ5 - σιγ5 Oστρ5φη ;π* δουλικ? µ"-
µησι πρ*ς τ?ν Oπιτ?δευσι. EOτι λ1γονται κα" ;π* α(τ? lρισµ1να
χρ?σιµα δ1ν µπορεP ν5 τ* ;γνο?ση κανε"ς, ;λλ5 B 6λη δηµιουργ"α
τTς ποι?σεως α(το8 το8 ε=δους σ1 ποι* σκοπ* ;ποβλ1πει;
ζ. Π*σο καθαρ5 ;ντιλαµβ5νεσαι 6τι δ1ν Qπ5ρχουν \λλες συν-
θTκες ζωTς τ*σο κατ5λληλες γι5 τ?ν φιλοσοφ"α, 6πως α(τ1ς κ5-
τω ;π* τ"ς VποPες ζTς Oσ- τNρα;
η. Kλων5ρι πο- κ*βεται ;π* τ* διπλαν* κλων5ρι δ1ν ε$ναι δυ-
νατ*ν ν5 µ? ;ποκοπT ;π* 6λο τ* δ1ντρο. dEτσι λοιπ*ν κα" V
\νθρωπος, 6ταν ;ποµακρ-νεται ;π* _να \νθρωπο, Fχει ;πο-
κοπT ;π* 6λη τ?ν κοινων"α. Kα" τ* µ1ν κλων5ρι \λλος τ* κ*βει,
OνI V \νθρωπος µ*νος του ;ποµακρ-νεται ;π* τ*ν πλησ"ον του,
6ταν τ*ν µισ?ση κα" τ*ν ;ποστραφT.
∆1ν ;ντιλαµβ5νεται 6µως 6τι Fχει συγχρ*νως ξεκ*ψει τ*ν
cαυτ* του ;π* Vλ*κληρη τ?ν πολιτε"α τIν ;νθρNπων. JA λλ5
α(τ? ε$ναι Fργο το8 ∆ι*ς πο- Oδηµιο-ργησε τ?ν κοινων"α. ΓιJ α(τ*
Qπ5ρχει B δυνατ*της ν5 συνδεθο8µε π5λι µ1 τ*ν πλησ"ον µας κα"
ν5 γ"νωµε ξαν5 βασικ* συµπλ?ρωµα το8 6λου.
EOταν 6µως B ;ποχNρησις γ"νεται πολλ1ς φορ1ς τ*τε ε$ναι δ--
σκολη B _νωσις κα" B ;ποκατ5στασις α(το8 πο- ;ποχωρεP.aOπωσ-
δ?ποτε V κλIνος πο- Oξ ;ρχTς Oβλ5στησε κα" παρ1µεινε µαζ" µ1
το-ς \λλους δ1ν ε$ναι 6µοιος µJ OκεPνον πο- µετ5 τ?ν ;ποκοπ?
63. E(ριπ"δης.
259
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
τ# ποτε λGγουσιν οF φυτουργο#. cµοθαµνεSν µGν, µR cµοδογµατεSν
δG.
θ". OF $νιστ2µενοι προϊ<ντι σοι κατA τ7ν Mρθ7ν λ<γον, |σπερ
Vπ7 τQς Cγιο*ς πρ2ξεως VποτρGψαι σε οB δυνDσονται, ο{τως
µηδ8 τQς πρ7ς αBτοdς εBµενε#ας $κκρουGτωσανI VλλA φPλασσε
σεαυτ7ν $π+ VµφοτGρων cµο#ως, µR µ<νον $π' τQς εBσταθο*ς κρ#-
σεως κα' πρ2ξεως, VλλA κα' $π' τQς πρ7ς τοdς κωλPειν $πιχει-
ρο*ντας g @λλως δυσχερα#νοντας πρq α <τητος. κα' γAρ το*το
VσθενGς, τ7 χαλεπα#νειν αBτοSς, |σπερ τ7 VποστQναι τQς πρ2ξε-
ως κα' $νδο*ναι καταπλαγGνταI Vµφ<τεροι γAρ $π#σης λειποτ2-
κται, c µ8ν CποτρGσας, c δ8 Vλλοτριωθε'ς πρ7ς τ7ν φPσει συγγενQ
κα' φ#λον.
ι". “OBκ ,στι χε#ρων οBδεµ#α φPσις τGχνης.” κα' γAρ αF τGχναι
τAς φPσεις µιµο*νται. εJ δ8 το*το, f πασOν τOν @λλων τελεωτ2τη
κα' περιληπτικωτ2τη φPσις οBκ lν Vπολε#ποιτο τQς τεχνικQς
εBµηχαν#ας. πeσαι δG γε τGχναι τOν κρειττ<νων aνεκεν τA χε#ρω
ποιο*σινI οBκο*ν κα' f κοινR φPσις. κα' δR ,νθεν µ8ν γGνεσις δι-
καιοσPνης, Vπ7 δ8 ταPτης αF λοιπα' Vρετα' Cφ#στανταιI οB γAρ
τηρηθDσεται τ7 δ#καιον, $Aν jτοι διαφερ\µεθα πρ7ς τA µGσα g
εBεξαπ2τητοι κα' προπτωτικο' κα' µεταπτωτικο' vµεν.
ια". †EJ µ8ν ο`ν <µR> ,ρχεται† $π' σ8 τA πρ2γµατα, Eν αF δι\-
ξεις κα' φυγα' θορυβο*σ# σε, VλλA τρ<πον τινA αBτ7ς $π+ $κεSνα
,ρχq η , τ7 γο*ν κρSµα τ7 περ' αBτOν fσυχαζGτω κVκεSνα µενεS
Vτρεµο*ντα κα' οhτε δι\κων οhτε φεPγων MφθDσiη.
ιβ". ΣφαSρα ψυχQς αBτοειδDς, >ταν µDτε $κτε#νηται $π# τι µDτε
,σω συντρGχiη, µDτε σπε#ρηται† µDτε συνιζ2νiη, VλλA φωτ' λ2µπη-
ται, ]E τRν VλDθειαν cρqe τRν π2ντων κα' τRν $ν αCτiQ.
260
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
Oµβολι5σθηκε, 6πως λ1νε οC ;µπελουργο"L ;ναπτ-σσονται µαζ",
;λλ5 δ1ν συµφωνο8ν.
θ.A(το" πο- σο8 προβ5λλουν ;ντ"στασι, 6ταν προχωρTς σ-µ-
φωνα µ1 τ*ν Sρθ* λ*γο, 6πως ;κριβIς δ1ν θ5 µπορ1σουν ν5 σ1
;ποµακρ-νουν ;π* τ?ν Sρθ? Oν1ργεια, Fτσι \ς µ? σ1 Oµποδ"σουν
ν5 το-ς φ1ρεσαι µ1 ;γ5πη. MεPνε λοιπ*ν σταθερ*ς κα" στ5 δ-οL
Rχι µ*νο στ?ν Sρθ? κρ"σι κα" δρDσι, ;λλ5 κα" στ?ν καλωσ-νη
;π1ναντι Oκε"νων πο- Oπιχειρο8ν ν5 σο8 προβ5λλουν Oµπ*δια
κα" ν5 σ1 λυπ?σουν. ∆ι*τι κα" α(τ* ε$ναι ;δυναµ"α, ν5 Sργ"ζεσαι
Oναντ"ον τους, 6πως κα" B Oγκατ5λειψις το8 Fργου κα" B γεµ5τη
κατ5πληξι QποχNρησιςL κα" στ"ς δ-ο περιπτNσεις δηλ. πρ*κειται
γι5 λιποταξ"α στ?ν πρNτη περ"πτωσι γιατ" ;π* δειλ"α QποχωρεPς
κα" στ?ν δε-τερη γιατ" ;ποξενNνεσαι ;π* τ*ν Oκ φ-σεως συγ-
γενT κα" φ"λο.
ι. Kαµµι5 φ-σις δ1ν ε$ναι κατNτερη ;π* τ?ν τ1χνηL δι*τι οC τ1-
χνες µιµο8νται τ"ς φ-σεις. JE5ν 6µως παραδ1χεσαι α(τ* B πι* τ1-
λεια κα" πι* σ-νθετη φ-σις δ1ν ε$ναι δυνατ*ν ν5 QστερT ;π1ναντι
στ?ν τεχνικ? τελει*τητα. EOλες οC τ1χνες δηµιουργο8ν τ5 ;τελ1-
στερα χ5ριν τIν τελειοτ1ρων. aEποµ1νως τ* =διο κ5νει κα" B κοιν?
φ-σις. Kα" ;π* OδI µ1ν πηγ5ζει B δικαιοσ-νη, ;π* α(τ? δ1 οC
\λλες ;ρετ1ς. JAποκλε"εται ν5 τηρηθT τ* δ"καιο. JE5ν µDς Oνδια-
φ1ρουν πρ5γµατα χωρ"ς ;ναγνωρισµ1νη ;ξ"α Z µDς Oξαπατο8ν
πολ- εkκολα Z κ5νωµε λ5θη κα" ;λλ5ζωµε εkκολα γνNµη.
ια. JE5ν β1βαια δ1ν Fρχωνται πρ*ς Oσ1να τ5 πρ5γµατα, τIν
Vπο"ων B Oπιδ"ωξις κα" B ;ποφυγ? σ1 ;ναστατNνει, Oσ- V =διος
6µως Fρχεσαι ;π* OκεPνα. dAς π5ψη λοιπ*ν B σκ1ψις σου ν5
;σχολTται µJ α(τ5 κα" OκεPνα θ5 mρεµο8ν κα" δ1ν θ5 φα"νεται
οkτε 6τι τ5 OπιδιNκεις οkτε 6τι τ5 ;ποφε-γεις.
ιβ. aH σφαPρα τTς ψυχTς ε$ναι Vµοι*µορφη 6ταν δ1ν hπλNνε-
ται πρ*ς τ5 Fξω µ?τε µαζε-εται πρ*ς τ5 µ1σα µ?τε διασκορπ"ζε-
ται µ?τε κατακ5θεται, ;λλ5 φωτ"ζεται µ1 φIς µ1 τ* VποPο βλ1πει
τ?ν ;λ?θεια τIν π5ντων κα" α(τ? πο- βρ"σκεται µ1σα της.
261
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ιγ". KαταφρονDσει µοP τις; ~ψεταιI $γk δ8 ~ψοµαι, }να µD τι κα-
ταφρονDσεως @ξιον πρ2σσων g λGγων εCρ#σκωµαι. µισDσει; ~ψε-
ταιI VλλA $γk εBµενRς κα' εhνους παντ#, κα' τοPτ]ω αBτ]O aτοιµος
τ7 παρορ\µενον δεSξαι, οBκ MνειδιστικOς οBδ8 Zς κατεπιδεικνP-
µενος, >τι VνGχοµαι, VλλA γνησ#ως κα' χρηστOς, οrος c Φωκ#ων
$κεSνος, εY γε µR προσεποιεSτο. τA ,σω γAρ δεS τοια*τα ε5ναι, κα'
Cπ7 τOν θεOν βλGπεσθαι @νθρωπον πρ7ς µηδ8ν VγανακτικOς
διατιθGµενον µηδ8 δεινοπαθο*ντα. τ# γ2ρ σοι κακ<ν, εJ αBτ7ς ν*ν
ποιεSς τ7 τiQ φPσει σου οJκεSον κα' δGχiη τ7 ν*ν τiQ τOν >λων φPσει
εhκαιρον, @νθρωπος τεταµGνος πρ7ς τ7 γ#νεσθαι δι+ >του δR τ7
κοινiQ συµφGρον;
ιδ" . +A λλDλων καταφρονο*ντες VλλDλοις VρεσκεPονται κα'
VλλDλων CπερGχειν θGλοντες VλλDλοις Cποκατακλ#νονται.
ιε". tΩς σαπρ7ς κα' κ#βδηλος c λGγων, “ +Eγk προiDρηµαι sπλOς
σοι προσφGρεσθαι.” τ# ποιεSς, @νθρωπε; το*το οB δεS προλGγειν.
αBτο* φανDσεταιI $π' το* µετ\που γεγρ2φθαι Mφε#λει, εBθdς f
φωνR τοιο*τον ‚χεS, εBθdς $ν τοSς ~µµασιν $ξGχει, Zς τOν $ρα-
στOν $ν τ]O βλGµµατι π2ντα εBθdς γνωρ#ζει c $ρ\µενος. τοιο*τον
>λως δεS τ7ν sπλο*ν κα' Vγαθ7ν ε5ναι, οrον γρ2σωνα, }να c παρα-
στAς µα τ]O προσελθεSν, θGλει οB θGλει, αYσθηται. $πιτDδευσις δ8
sπλ<τητος σκ2λµη $στ#νI οBδGν $στιν αYσχιον λυκοφιλ#αςI π2ν-
των µ2λιστα το*το φε*γε. c Vγαθ7ς κα' sπλο*ς κα' εBµενRς $ν
τοSς ~µµασιν ,χουσι τα*τα κα' οB λανθ2νει.
ιm". K2λλιστα διαζQν, δPναµις α{τη $ν τiQ ψυχiQ, $Aν πρ7ς τA
Vδι2φορ2 τις VδιαφορiQ. VδιαφορDσει δG, $Aν aκαστον θεωρiQ διiη-
262
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
ιγ. Θ5 µ1 καταφρον?ση κ5ποιος; dAς RψεταιL OγN 6µως θ5
προσ1ξω µ?πως βρεθI στ?ν δ-σκολη θ1σι ν5 κ5νω Z ν5 πI κ5τι
\ξιο καταφρον?σεως. Θ5 µ1 µισ?ση; dAς τ* κ5νη. JEγN 6µως µ1
;γ5πη κα" εkνοια γι5 6λους ε$µαι _τοιµος ν5 το8 δε"ξω τ* λ5θος
χωρ"ς ν5 τ*ν προσβ5λλω κα" χωρ"ς ν5 κ5νω Oπ"δειξι 6τι τ*ν ;ν1-
χοµαι, ;λλ5 µ1 εWλικρ"νεια κα" καλωσ-νη, 6πως OκεPνος V Φω-
κ"ων, O5ν β1βαια δ1ν τ* Fκανε προσποιητ5. Πρ1πει B ψυχ? ν5
ε$ναι τ1τοια, jστε κα" οC θεο" ν5 βλ1πουν 6τι V \νθρωπος δ1ν ;γα-
νακτεP γι5 τ"ποτε κα" δ1ν Qποφ1ρει. ∆ι*τι τ" κακ* σο8 συµβα"νει,
O5ν Oσ- V =διος OκτελTς α(τ? τ?ν στιγµ? OκεPνο πο- ε$ναι σ-µφω-
νο µ1 τ?ν φ-σι σου κα" δ1χεσαι ε(χαρ"στως α(τ* πο- ε$ναι γι5 τ?ν
φ-σι το8 παντ*ς ;παρα"τητο, σ5ν \νθρωπος πο- Fχει στραφT
πρ*ς τ?ν Oξυπηρ1τησι το8 κοινο8 συµφ1ροντος;
ιδ. JEνI περιφρονο8ν V _νας τ*ν \λλον συγχρ*νως κολακε--
ουν V _νας τ*ν \λλοL κα" OνI θ1λουν ν5 Qπερ1χουν V _νας κ5νει
δουλοπρεπεPς Qποκλ"σεις στ*ν \λλον.
ιε. Π*σο Oλεειν*ς κα" κ"βδηλος ε$ναι α(τ*ς πο- λ1ει «Fχω τ?ν
πρ*θεσι ν5 σο8 φερθI τ"µια». T" κ5νεις \νθρωπε; A(τ* δ1ν πρ1-
πει ν5 τ* λ1ς Oκ τIν προτ1ρων. Θ5 ;ποδειχθT α(τ*. Πρ1πει ν5
ε$ναι γραµµ1νο στ* µ1τωπο 6πως B φων? ;µ1σως ;ντηχεP κα" στ5
µ5τια διακρ"νεται V,τιδ?ποτε, 6πως εWς τ* βλ1µµα τIν OραστIν
τ5 π5ντα ;µ1σως ;ναγνωρ"ζει α(τ*ς πο- ε$ναι Oρωτευµ1νος.
Γενικ5 V τ"µιος κα" ;γαθ*ς πρ1πει ν5 ε$ναι 6πως OκεPνος πο-
µυρ"ζει ;π* CδρIτα, jστε OκεPνος πο- πλησι5ζει ;µ1σως θ1λει
δ1ν θ1λει ν5 τ*ν ;ντιλαµβ5νεται. aH προσπο"ησις τTς hπλ*τητος
ε$ναι δ"κοπο µαχα"ρι. T"ποτε δ1ν ε$ναι πι* αWσχρ* ;π* τ?ν λυκο-
φιλ"α. Περισσ*τερο ;πJ 6λα ν5 ;ποφε-γης α(τ?. aO ;γαθ*ς κα"
τ"µιος κα" V καλ*ς Fχουν τ"ς ;ρετ1ς α(τ1ς στ5 µ5τια κα" δ1ν κρ--
βονται.
ιo. Πολ- καλ5 µπορεPς ν5 περ5σης τ?ν ζω? σου, α(τ? B δ-να-
µις βρ"σκεται στ?ν ψυχ?, 6ταν ;διαφορTς πρ*ς OκεPνα πο- δ1ν
παρουσι5ζουν Wδια"τερο Oνδιαφ1ρον. Θ5 ;διαφορ?σης O5ν τ*
263
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
ρηµGνως κα' cλικOς κα' µεµνηµGνος, >τι οBδ8ν αBτOν Cπ<ληψιν
περ' αBτο* fµSν $µποιεS οBδ8 ,ρχεται $φ+ fµeςI VλλA τA µ8ν Vτρε-
µεS, fµεSς δG $σµεν οF τAς περ' αBτOν κρ#σεις γεννOντες κα' οrον
γρ2φοντες $ν [αυτοSς, $ξ7ν µ8ν µR γρ2φειν, $ξ7ν δG, κ@ν που
λ2θiη, εBθdς $ξαλεSψαιI >τι Mλ#γου χρ<νου ,σται f τοιαPτη προ-
σοχR κα' λοιπ7ν πεπαPσεται c β#ος. τ# µGντοι δPσκολον @λλως
,χειν τα*τα; εJ µ8ν γAρ κατA φPσιν $στ#, χαSρε αBτοSς κα' uq2δια
,στω σοιI εJ δ8 παρA φPσιν, ζDτει τ# $στ' σο' κατA τRν σRν φPσιν.
κα' $π' το*το σπε*δε, κlν @δοξον ioI παντ' γAρ συγγν\µη, τ7
Yδιον Vγαθ7ν ζητο*ντι.
ιζ". Π<θεν $λDλυθεν aκαστον, κα' $κ τ#νων aκαστον CποκειµG-
νων, κα' εJς τ# µεταβ2λλει, κα' οrον ,σται µεταβαλ<ν, κα' Zς οBδ8ν
κακ7ν πε#σεται.
ιη". Kα' πρOτον, τ#ς f πρ7ς Vνθρ\πους µοι σχGσιςI κα' >τι VλλD-
λων aνεκεν γεγ<ναµενI κα' καθ+ aτερον λ<γον προστησ<µενος
αBτOν γGγονα, Zς κρι7ς πο#µνης g τα*ρος VγGλης. @νωθεν δ8 ,πι-
θι Vπ7 το*, εJ µR @τοµοι, φPσις f τA >λα διοικο*σαI εJ το*το, τA
χε#ρονα τOν κρειττ<νων aνεκεν, τα*τα δ8 VλλDλων.
2 ∆εPτερον δG, cποSο# τινGς εJσιν $π' τQς τραπGζης, $ν τ]O κλιναρ#]ω,
τ@λλαI µ2λιστα δG, ο}ας Vν2γκας δογµ2των κειµGνας ,χουσιν, κα'
αBτA δ8 τα*τα µεθ+ ο}ου τPφου ποιο*σιν.
3 Tρ#τον, >τι, εJ µ8ν MρθOς τα*τα ποιο*σιν, οB δεS δυσχερα#νεινI εJ δ+
οBκ MρθOς, δηλον<τι @κοντες κα' Vγνοο*ντες. πeσα γAρ ψυχR
@κουσα στGρεται, |σπερ το* Vληθο*ς, ο{τως κα' το* κατ+ Vξ#αν
264
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
καθ1να ;π* α(τ5 τ* Oξετ5ζης χωριστ5 κα" Rχι σ5ν σ-νολο κα"
O5ν συλλογ"ζεσαι 6τι καν1να ;π* α(τ5 δ1ν Oκφ1ρει γνNµη γι5 τ*ν
cαυτ* του οkτε Fρχεται πρ*ς τ* µ1ρος µας, ;λλ5 α(τ5 µ1ν παρα-
µ1νουν ;κ"νητα, OνI OµεPς δηµιουργο8µε τ"ς κρ"σεις κα" σχεδ*ν
τ"ς γρ5φοµε µ1σα µας, \ν κα" µπορο-σαµε ν5 µ? τ"ς καταγρ5ψω-
µε κα", \ν κ5νωµε κ5ποιο λ5θος, ;µ1σως ν5 τ* Oξαλε"ψωµε. Kα"
O5ν σκεφτT 6τι γι5 λ"γο χρ*νο θ5 κ5νη α(τ1ς τ"ς παρατηρ?σεις
κα" µετ5 θ5 τελειNση B ζω? του. T" φοβερ* λοιπ*ν Qπ5ρχει σJ
α(τ5; JE5ν δηλαδ? ε$ναι σ-µφωνα µ1 τ?ν φ-σι, ν5 χα"ρεσαι γιJ
α(τ5 κα" ν5 τ5 ;ντιµετωπ"ζης µ1 θ5ρρος, O5ν ε$ναι ;ντ"θετα πρ*ς
τ?ν φ-σι, προσπ5θησε Z ν5 βρTς τ" ε$ναι σ-µφωνο µ1 τ?ν φ-σι
σου κα" στρ1ψε τ?ν προσοχ? σου, Fστω κα" \ν δ1ν σο8 Oξασφαλ"-
ζη δ*ξα. ∆ι*τι Qπ5ρχει καταν*ησις γιJ α(τ*ν πο- OπιζητεP τ* ;γα-
θ* γι5 τ*ν cαυτ* του.
ιζ. Σκ1ψου ;π* πο8 Fχει προ1λθει τ* καθ1να κα" ;π* ποι5
στοιχεPα ;ποτελεPται κα" εWς τ" µεταβ5λλεται κα" πIς θ5 γ"νη 6ταν
µεταβληθT κα" 6τι δ1ν θ5 π5θη καν1να κακ*.
ιη. Kα" πρIτα σκ1ψουL ποι5 ε$ναι B σχ1σις µου µ1 το-ς ;νθρN-
πουςL κα" 6τι Fχοµε γ"νει V _νας γι5 τ*ν \λλονL κα" κατ5 δε-τερο
λ*γο 6τι Fχω γ"νει γι5 ν5 το-ς VδηγI 6πως τ* κρι5ρι τ* κοπ5δι Z V
τα8ρος τ?ν ;γ1λη. JAπ* ψηλ5 ξεκ"να ;π* τ* cξTς. JE5ν δ1ν ε$ναι
\τοµο τ* σ-µπαν, hρµονικ? cν*της ε$ναι α(τ? πο- ρυθµ"ζει τ5
π5ντα. JE5ν δεχθTς α(τ* τ*τε θ5 παραδεχθTς 6τι τ5 κατNτερα
Fχουν γ"νει γι5 τ5 καλ-τερα κα" 6τι α(τ5 Fγιναν τ* _να χ5ριν το8
\λλου. ∆ε-τερον, σκ1ψου πIς ε$ναι οC \νθρωποι στ5 συµπ*σια,
στ5 κρεββ5τια τους, στ"ς \λλες στιγµ1ς τTς ζωTς των, προπ5-
ντων, σ1 ποι1ς ;ρχ1ς πιστε-ουν κα" µ5λιστα µ1 ποι5 ;λαζονε"α
τ"ς Oφαρµ*ζουν.
Mετ5 σκ1ψου 6τι, O5ν µ1ν Oνεργο8ν Sρθ5, δ1ν πρ1πει ν5 στε-
νοχωρTσαιL O5ν 6µως Oνεργο8ν Oσφαλµ1να τ* κ5νουν χωρ"ς ν5
τ* θ1λουν κα" µ5λιστα Oπειδ? δ1ν γνωρ"ζουν τ* Sρθ*. ∆ι*τι κ5θε
ψυχ? 6πως χ5νει τ?ν γνIσι τTς ;λ?θειας χωρ"ς ν5 τ* θ1λη, Fτσι
265
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
[κ2στ] ω προσφGρεσθαι. @χθονται γο*ν VκοPοντες @δικοι κα'
Vγν\µονες κα' πλεονGκται κα' καθ2παξ sµαρτητικο' περ' τοdς
πλησ#ον.
4 TGταρτον, >τι κα' αBτ7ς πολλA sµαρτ2νεις, κα' @λλος τοιο*τος ε5I
κα' εY τινων δ8 sµαρτηµ2των VπGχiη, VλλA τDν γε aξιν ποιητικRν
,χεις, εJ κα' διA δειλ#αν g δοξοκοπ#αν g τοιο*τ< τι κακ7ν VπGχiη
τOν cµο#ων sµαρτηµ2των.
5 ΠGµπτον, >τι οBδG, εJ sµαρτ2νουσι, κατε#ληφαςI πολλA γAρ κα'
κατ+ οJκονοµ#αν γ#νεται. κα' >λως πολλA δεS πρ<τερον µαθεSν, }να
τις περ' Vλλοτρ#ας πρ2ξεως καταληπτικOς τι VποφDνηται.
6 nEκτον, >τι, >ταν λ#αν VγανακτiQς g κα' δυσπαθiQς, VκαριαSος c
Vνθρ\πειος β#ος κα' µετ+ Mλ#γον π2ντες $ξετ2θηµεν.
7 nEβδοµον, >τι οBχ αF πρ2ξεις αBτOν $νοχλο*σιν fµSνI $κεSναι γ2ρ
εJσιν $ν τοSς $κε#νων fγεµονικοSςI VλλA αF fµGτεραι CπολDψεις.
ρον γο*ν κα' θGλησον VφεSναι τRν Zς περ' δεινο* κρ#σιν, κα'
VπQλθεν f MργD. πOς ο`ν VρεSς; λογισ2µενος, >τι οBκ αJσχρ<νI
$Aν γAρ µR µ<νον i o τ7 αJσχρ7ν κακ<ν, Vν2γκη κα' σ8 πολλA
sµαρτ2νειν κα' ληστRν κα' παντοSον γενGσθαι.
8 zOγδοον, >σ]ω χαλεπ\τερα $πιφGρουσιν αF Mργα' κα' λ*παι αF $π'
τοSς τοιοPτοις, jπερ αBτ2 $στιν, $φ οrς Mργιζ<µεθα κα' λυποPµε-
θα.
9 zEνατον, >τι τ7 εBµεν8ς Vν#κητον, $Aν γνDσιον io κα' µR σεσηρ7ς
µηδ8 Cπ<κρισις. τ# γ2ρ σοι ποιDσει c Cβριστικ\τατος, $Aν δια-
τελiQς εBµενRς αBτ]O κα#, εJ ο{τως ,τυχε, πρq2ως παραινiQς κα' µε-
ταδιδ2σκiης εBσχολOν παρ+ αBτ7ν $κεSνον τ7ν καιρ<ν, >τε κακA
ποιεSν σε $πιχειρεSI “MD, τGκνονI πρ7ς @λλο πεφPκαµεν. $γk µ8ν
οB µR βλαβ]O, σd δ8 βλ2πτiη, τGκνον.” κα' δεικνPναι εBαφOς κα'
cλικOς, >τι το*το ο{τως ,χει, >τι οBδ8 µGλισσαι αBτ7 ποιο*σιν
266
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
χ5νει κα" τ?ν Cκαν*τητα ν5 φ1ρεται στ*ν καθ1να ;ν5λογα µ1 τ?ν
;ξ"α του.
T1ταρτον, σκ1ψου 6τι κα" σ- κ5νεις πολλ5 λ5θη, κα" ε$σαι
_νας ;π* α(το-ς. Kα" O5ν ;ποφε-γης lρισµ1να hµαρτ?µατα,
6πως Fχει κλ"σι ν5 τ5 κ5νης ;λλ5 ;π* δειλ"α Z γι5 ν5 φα"νεσαι
σπουδαPος Z γι5 κ5ποιο παρ*µοιο κακ* ;ποµακρ-νεσαι ;π* τ5
hµαρτ?µατα α(το8 το8 ε=δους. Π1µπτον, 6τι δ1ν ε$σαι β1βαιος
O5ν πρ5γµατι hµαρτ5νουνL δι*τι πολλ5 γ"νονται κατ5 θε"α οWκο-
νοµ"α. Kα" Vπωσδ?ποτε πολλ5 πρ1πει προηγουµ1νως ν5 µ5θη
κανε"ς γι5 ν5 ;ποφανθT µ1 ;κρ"βεια γι5 ξ1νη πρDξι.
EEκτον, 6τι, 6ταν ;γανακτTς πολ- κα" Qποφ1ρης, γ"νεται πολ-
σ-ντοµη B ;νθρNπινη ζω? κα" µ1σα σ1 λ"γο χρ*νο 6λοι θ5 ε=χαµε
χαθT.
EEβδοµον, 6τι δ1ν µDς Oνοχλο8ν οC πρ5ξεις τIν \λλων, δι*τι
OκεPνες βρ"σκονται στ?ν ψυχ? Oκε"νων, ;λλ5 B δικ? µας γνNµη γιJ
α(τ1ς. aEποµ1νως προσπ5θησε ν5 ;ποµακρ-νης τ?ν Wδ1α 6τι κ5τι
ε$ναι φοβερ* κα" χ5νεται ;µ1σως B Sργ? σου. ΠIς θ5 τ?ν ;ποµα-
κρ-νης; JE5ν σκεφθTς 6τι δ1ν ε$ναι B πρDξις το8 \λλου αWσχρ?.
∆ι*τι, O5ν δ1ν ε$ναι τ* αWσχρ* κακ*, ε$ναι cπ*µενο Oσ- ν5 κ5νης
πολλ5 hµαρτ?µατα κα" ν5 γ"νης ληστ?ς κα" V,τιδ?ποτε \λλο.
dOγδοον, 6τι ε$ναι πολ- πι* φοβερ5 τ5 ;ποτελ1σµατα τTς
SργTς κα" τTς λ-πης µας ;πJ 6,τι ε$ναι OκεPνα γι5 τ5 VποPα Sργιζ*-
µαστε κα" λυπ*µαστε.
dEνατον, 6τι B καλωσ-νη ε$ναι ;ν"κητη O5ν ε$ναι εWλικριν?ς
κα" Rχι γελο"α Z Qποκριτικ?.
T" µπορεP ν5 σο8 κ5µη κα" V πι* θρασ-ς, O5ν Oσ- διαρκIς το8
δε"χνης καλωσ-νη κα" τ*ν συµβουλε-ης µ1 πρα*τητα κα" τ*ν δι-
δ5σκης µ1 Oπιµ1λεια τ* Sρθ* ;κριβIς τ?ν jρα πο- OπιχειρεP ν5
σ1 βλ5ψη; «Παιδ" µου, γι5 \λλο σκοπ* Fχοµε γ"νει, OγN δ1ν θ5 π5-
θω τ"ποτε, Oσ- ζηµιNνεσαι, παιδ" µου».
Kα" ν5 το8 Qποδε"ξης µ1 στοργ? κα" σ1 γενικ1ς γραµµ1ς 6τι
το8το Fτσι ε$ναι κα" 6τι οkτε οC µ1λισσες δ1ν κ5νουν α(τ* οkτε 6σα
267
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
οBδ+ >σα συναγελαστικA πGφυκεν. δεS δ8 µDτε εJρωνικOς αBτ7
ποιεSν µDτε MνειδιστικOς, Vλλ2 φιλοστ<ργως κα' VδDκτως τi Q
ψυχiQI κα' µR Zς $ν σχολiQ, µηδ8 }να @λλος παραστAς θαυµ2σiηI
Vλλ+ jτοι πρ7ς µ<νον, κα' $Aν @λλοι τιν8ς περιεστDκωσιν.
10 TοPτων τOν $ννGα κεφαλα#ων µGµνησο, Zς παρA τOν MουσOν
δOρα εJληφ\ςI κα' @ρξαι ποτ8 @νθρωπος ε5ναι, aως ζiQς. φυλακτG-
ον δ8 $π#σης τ]O Mργ#ζεσθαι αBτοSς τ7 κολακεPειν αBτοPςI Vµφ<-
τερα γAρ Vκοιν\νητα κα' πρ7ς βλ2βην φGρει. πρ<χειρον δ8 $ν
ταSς MργαSς, >τι οBχ' τ7 θυµο*σθαι Vνδρικ<ν, VλλA τ7 πρqeον κα'
pµερον, |σπερ Vνθρωπικ\τερον, ο{τως κα' Vρρενικ\τερον, κα'
JσχPος κα' νεPρων κα' Vνδρε#ας τοPτ]ω µGτεστιν, οBχ' τ]O Vγανα-
κτο*ντι κα' δυσαρεστο*ντι. >σ]ω γAρ Vπαθε#qα το*το οJκει<τερον,
τοσοPτ]ω κα' δυν2µει. |σπερ τε f λPπη Vσθενο*ς, ο{τως κα' f
MργD. Vµφ<τεροι γAρ τGτρωνται κα' $νδεδ\κασιν.
11 EJ δ8 βοPλει, κα' δGκατον παρA το* MουσηγGτου δOρον λ2βε, >τι
τ7 µR Vξιο*ν sµαρτ2νειν τοdς φαPλους µανικ<νI Vδυν2του γAρ
$φ#εται. τ7 δ8 συγχωρεSν @λλοις µ8ν ε5ναι τοιοPτους, Vξιο*ν δG, µR
εJς σ8 sµαρτ2νειν, @γνωµον κα' τυραννικ<ν.
ιθ". TGσσαρας µ2λιστα τροπAς το* fγεµονικο* παραφυλακτG-
ον διηνεκOς κα#, $πειδAν φωρ2σiης, VπαλειπτGον $πιλGγοντα $φ+
[κ2στου ο{τωςI “Tο*το τ7 φ2ντασµα οBκ VναγκαSονI το*το λυ-
τικ7ν κοινων#αςI το*το οBκ Vπ7 σαυτο* µGλλεις λGγειν.” τ7 γAρ
µR Vφ+ [αυτο* λGγειν $ν τοSς Vτοπωτ2τοις ν<µιζε. τGταρτον δG
$στι, καθ+ / σεαυτ]O MνειδιεSς, >τι το*το fττωµGνου $στ' κα' Cπο-
268
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
ζIα ζο8ν σ1 ;γ1λες. Πρ1πει ν5 τ* κ5νης χωρ"ς εWρωνε"α κα" χωρ"ς
δι5θεσι ν5 τ*ν προσβ5λης, ;λλ5 µ1 πραγµατικ? ;γ5πη κα" χωρ"ς
δηκτικ*τητα. dOχι σ5ν ν5 βρ"σκεσαι στ* σχολεPο µ?τε γι5 ν5 σ1
θαυµ5ση κ5ποιος πο- θ5 βρεθT κοντ5 σουL ;λλ5 σ5ν ν5 ε$σαι µ*-
νος πρ*ς µ*νον κα" \ν ;κ*µη ε$ναι παρ*ντες κα" µερικο" \λλοι.
A(τ5 τ5 Oνν1α κεφ5λαια ν5 τ5 OκτιµDς σ5ν δIρα πο- Fλαβες ;π*
τ"ς Mο8σες κα" \ρχισε ν5 γ"νεσαι \νθρωπος, 6σο ;κ*µα ζTς.
N5 ;ποφε-γης Oξ =σου µ1 τ?ν Sργ? κα" τ?ν κολακε"α πρ*ς
α(το-ς. Kα" τ5 δ-ο ε$ναι ;ντ"θετα πρ*ς τ* κοινωνικ* συµφ1ρον
κα" Vδηγο8ν στ?ν καταστροφ?. N5 σκ1πτεσαι ;µ1σως τ?ν jρα
τTς SργTς 6τι δ1ν ε$ναι γνNρισµα το8 ;νδρ*ς ν5 Sργ"ζεται ;λλJ 6τι
B καλωσ-νη κα" B Bµερ*της 6πως ε$ναι πι* ;νθρNπινα Fτσι ε$ναι
κα" περισσ*τερο ;νδροπρεπT γνωρ"σµατα. Kα" 6τι α(το" οC
\νθρωποι Fχουν κα" δ-ναµι κα" νε8ρα κα" ;νδρε"α κα" Rχι α(το"
πο- ;γανακτο8ν κα" στενοχωρο8νται. ∆ι*τι 6σο πι* κοντ5 βρ"-
σκονται στ?ν ;π5θεια, τ*σο πι* κοντ5 ε$ναι στ?ν δ-ναµι.
EOπως B λ-πη ε$ναι γνNρισµα το8 ;δυν5του, τ* =διο κα" B
Sργ?. ∆ι*τι κα" V λυπηµ1νος κα" V pργισµ1νος Fχουν πληγωθT κα"
Fχουν Qποχωρ?σει.
JE5ν θ1λης, π5ρε κα" δ1κατο δIρο ;π* τ*ν JAπ*λλωνα. T* ν5
Fχης τ?ν ;ξ"ωσι ν5 µ? hµαρτ5νουν οC φα8λοι ε$ναι τρ1λλα. ∆ι*τι
OπιθυµεPς τ* ;δ-νατο.
T* ν5 ;ν1χεσαι ν5 κ5νουν σφ5λµατα εWς β5ρος τIν \λλων,
;λλ5 ν5 µ? hµαρτ5νουν εWς β5ρος σου ε$ναι ;νοησ"α κα" α(ταρ-
χικ*της.
ιθ. T1σσερις παρεκτροπ1ς το8 πνε-µατος ν5 προσ1χης συ-
νεχIς κα" 6ταν τ"ς ;ντιληφθTς ν5 τ"ς ;ποµακρ-νης σκεπτ*µενος
lς cξTς: «A(τ? B σκ1ψις δ1ν ε$ναι ;ναγκα"α», «α(τ? ε$ναι κατα-
λυτικ? τTς κοινων"ας», «α(τ* δ1ν σκοπε-εις ν5 τ* πTς ;π* τ5 β5-
θη τTς ψυχTς σου». T* ν5 µ? λ1ς κ5τι ;π* τ5 β5θη τTς ψυχTς σου
ν5 τ* θεωρTς πολ- - πολ- \πρεπο.
T1ταρτη παρεκτροπ? ε$ναι Oκε"νη κατ5 τ?ν Vπο"α κατηγορεPς
269
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κατακλινοµGνου το* $ν σο' θειοτGρου µGρους τiQ VτιµοτGρqα κα'
θνητiQ µο#ρqα τiQ το* σ\µατος, κα' ταSς τοPτου παχε#αις JδGαις.
κ". T7 µ8ν πνευµ2τι<ν σου κα' τ7 πυρOδες πeν, >σον $γκGκρα-
ται, κα#τοι φPσει VνωφερQ ~ντα, >µως πειθ<µενα τiQ τOν >λων
διατ2ξει, παρακρατεSται $ντα*θα $π' το* συγκρ#µατος. κα' τ7
γεOδες δ8 τ7 $ν σο' πeν κα' τ7 Cγρ<ν, κα#τοι κατωφερQ ~ντα,
>µως $γDγερται κα' aστηκε τRν οBχ [αυτOν φυσικRν στ2σιν.
ο{τως @ρα κα' τA στοιχεSα CπακοPει τοSς >λοις, $πειδ2ν που κα-
ταταχθiQ, σdν β#qα µGνοντα, µGχρις lν $κεSθεν π2λιν τ7 $νδ<σιµον
τQς διαλPσεως σηµDνiη.
2 OB δειν7ν ο`ν µ<νον τ7 νοερ<ν σου µGρος Vπειθ8ς ε5ναι κα' Vγα-
νακτεSν τiQ [αυτο* χ\ρqα; κα#τοι οBδGν γε β#αιον τοPτ]ω $πιτ2σσε-
ται, VλλA µ<να >σα κατA φPσιν $στ'ν αBτ]OI οB µGντοι VνGχεται,
VλλA τRν $ναντ#αν φGρεται. f γAρ $π' τA VδικDµατα κα' τA Vκολα-
στDµατα κα' τAς MργAς κα' τAς λPπας κα' τοdς φ<βους κ#νησις
@λλο $στ'ν g VφισταµGνου τQς φPσεως. κα' >ταν δG τινι τOν συµ-
βαιν<ντων δυσχερα#νiη τ7 fγεµονικ<ν, καταλε#πει κα' τ<τε τRν
[αυτο* χ\ραν. πρ7ς cσι<τητα γAρ κα' θεοσGβειαν κατεσκεPα-
σται οBχ ‰ττον g πρ7ς δικαιοσPνην. κα' γAρ τα*τα $ν εYδει $στ'
τQς εBκοινωνησ#ας µeλλον δ8 πρεσβPτερα τOν δικαιοπραγηµ2-
των.
κα". €]Ω µR εrς κα' c αBτ<ς $στιν Vε' το* β#ου σκοπ<ς, οƒτος εrς
κα' c αBτ7ς δι’ >λου το* β#ου ε5ναι οB δPναται. οBκ VρκεS <δ8> τ7
εJρηµGνον, $Aν µR κVκεSνο προσθiQς, cποSον ε5ναι δεS το*τον τ7ν
σκοπ<ν. |σπερ γAρ οBχ f π2ντων τOν cπωσο*ν <τοSς> πλε#οσι
δοκοPντων VγαθOν Cπ<ληψις cµο#α $στ#ν, Vλλ+ f τOν τοιOνδG τι-
270
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
τ*ν cαυτ* σου, δι*τι α(τ? B πρDξις µαρτυρεP 6τι τ* ;νNτερο µ1-
ρος τTς ψυχTς σου Fχει BττηθT κα" Fχει Qποκ-ψει εWς τ* κατNτερο
κα" θνητ* µ1ρος το8 σNµατος κα" στ"ς χονδροειδεPς ;ξιNσεις του.
κ. aH ψυχ? σου κα" 6λη B π-ρινη ο(σ"α σου, 6σα Fχουν περιλη-
φθT στ* σIµα σου \ν κα" Fχουν Oκ φ-σεως κλ"σι ;νωφερT, 6µως
σ-µφωνα πρ*ς τ?ν δι5ταξι το8 σ-µπαντος κατακρατο8νται OδI
στ* ;νθρNπινο κρDµα.
Kα" τ* γεIδες στοιχεPο σου κα" τ* Qγρ*, \ν κα" Fχουν κλ"σι κα-
τωφερT, 6µως ε$ναι Rρθια κα" τηρο8ν στ5σι πο- δ1ν ε$ναι B δικ?
τους φυσικ? στ5σις. aEποµ1νως κα" τ5 στοιχεPα Qπακο-ουν εWς τ*
6λον, 6ταν τοποθετηθο8ν κ5που κα" παραµ1νουν κατ5 τ?ν θ1λη-
σ" τους µ1χρις 6του δοθT τ* σTµα τTς διαλ-σεως.
∆1ν ε$ναι φοβερ* λοιπ*ν µ*νο τ* νοερ* σου µ1ρος ν5 µ? πει-
θαρχT κα" ν5 ;γανακτT γι5 τ?ν θ1σι του; Kα" µ5λιστα 6ταν τ"ποτε
τ* β"αιο δ1ν Oπιβ5λλεται σ’ α(τ*, ;λλ5 µ*νον 6σα ε$ναι σ-µφωνα
µ1 τ?ν φ-σι του. ∆1ν τ* ;ν1χεται 6µως κα" ;κολουθεP ;ντ"θετο
δρ*µο. aH στροφ? πρ*ς τ5 ;δικ?µατα, τ?ν ;κολασ"α, τ?ν Sργ?,
τ?ν λ-πη κα" τ*ν φ*βο ε$ναι γνNρισµα α(το8 πο- OπαναστατεP
κατ5 τTς φ-σεως. Kα" 6ταν τ* πνε8µα Sργ"ζεται γι5 κ5τι ;πJ 6σα
συµβα"νουν, τ*τε Oγκαταλε"πει τ?ν θ1σι του. Στ?ν πραγµατικ*τη-
τα Fχει δηµιουργηθT γι5 τ?ν hγι*τητα κα" τ*ν σεβασµ* πρ*ς το-ς
θεο-ς, Rχι λιγNτερο ;πJ 6,τι γι5 τ*ν σεβασµ* πρ*ς τ?ν δικαιοσ--
νη. Kα" τ* _να κα" \λλο εQρ"σκονται στ?ν Wδ1α τTς καλTς λειτουρ-
γ"ας το8 κοινωνικο8 συν*λου, µDλλον δ1 ε$ναι τ5 ;ρχαι*τερα ;πJ
6λες τ"ς πρ5ξεις δικαιοσ-νης.
κα. EOποιος δ1ν Fχει τ*ν =διο π5ντα σκοπ* στ?ν ζω? του, α(τ*ς
δ1ν µπορεP ν5 ε$ναι V =διος σJ 6λη του τ?ν ζω?. ∆1ν ε$ναι 6µως
;ρκετ*ς α(τ*ς V λ*γος, O5ν δ1ν προσθ1σης ποι*ς πρ1πει ν5 ε$ναι
α(τ*ς V σκοπ*ς.
EOπως δηλ. B ;ντ"ληψις γι5 6λα σχεδ*ν α(τ5 πο- θεωρο8νται
;γαθ5 δ1ν ε$ναι 6µοια στο-ς περισσοτ1ρους, ;λλ5 σ1 µερικο-ς µ*-
νο, α(το-ς δηλ. πο- Fχουν κοιν? ;ντ"ληψι. Kατ5 συν1πεια πρ1πει
271
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
νων, τουτGστι τOν κοινOν, ο{τω κα' τ7ν σκοπ7ν δεS τ7ν κοινω-
νικ7ν κα' πολιτικ7ν CποστDσασθαι. c γAρ εJς το*τον π2σας τAς
Jδ#ας cρµAς VπευθPνων π2σας τAς πρ2ξεις cµο#ας Vποδ\σει κα'
κατA το*το Vε' c αBτ7ς ,σται.
κβ". T7ν µ*ν τ7ν Mρειν7ν κα' τ7ν κατοικ#διον κα' τRν πτο#αν
τοPτου κα' διασ<βησιν.
κγ". Σωκρ2της κα' τA τOν πολλOν δ<γµατα tΛαµ#ας’ $κ2λει,
παιδ#ων δε#µατα.
κδ". Λακεδαιµ<νιοι τοSς µ8ν ξGνοις $ν ταSς θεωρ#αις Cπ7 τiQ σκιqe
τA β2θρα $τ#θεσαν, αBτο' δG, οƒ ,τυχον, $καθGζοντο.
κε". T]O Περδ#κκqα c Σωκρ2της περ' το* µR ,ρχεσθαι παρ+ αB-
τ<νI “nIνα,” ,φη, “µR τ]O κακ#στ]ω MλGθρ]ω Vπ<λωµαι,” τουτGστι, µR
ε` παθkν οB δυνηθO VντευποιQσαι.
κm". +Eν τοSς τOν +Eφεσ#ων γρ2µµασι παρ2γγελµα ,κειτο συ-
νεχOς CποµιµνDσκεσθαι τOν παλαιOν τινος τOν VρετiQ χρησαµG-
νων.
κζ". OF Πυθαγ<ρειοι aωθεν εJς τ7ν οBραν7ν Vφορeν, }ν+ Cποµι-
µνησκ\µεθα τOν Vε' κατA τA αBτA κα' ZσαPτως τ7 [αυτOν ,ργον
διανυ<ντων κα' τQς τ2ξεως κα' τQς καθαρ<τητος κα' τQς γυµν<-
τητος. οBδ8ν γAρ προκ2λυµµα @στρου.
κη". Orος c Σωκρ2της, τ7 κ]\διον CπεζωσµGνος, >τε f Ξανθ#π-
πη λαβο*σα τ7 Fµ2τιον ,ξω προQλθενI κα' U ε5πεν c Σωκρ2της
τοSς [τα#ροις αJδεσθεSσι κα' VναχωρDσασιν, >τε αBτ7ν ε5δον
ο{τως $σταλµGνον.
κθ". +Eν τ]O γρ2φειν κα' Vναγιγν\σκειν οB πρ<τερον @ρξεις,
πρ'ν VρχθiQς. το*το πολλ]O µeλλον $ν τ]O β#]ω.
λ". “∆ο*λος πGφυκας, οB µGτεστ# σοι λ<γου.”
272
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
ν5 καθορισθT κα" V σκοπ*ς τTς ζωTς µας πο- ;φορD στ?ν κοινω-
ν"α κα" τ?ν πολιτε"αL α(τ*ς πο- θ5 στρ1ψη πρ*ς lρισµ1νο σκοπ*
6λες τ"ς προσωπικ1ς του δυν5µεις θ5 Oκτελ1ση 6λες τ"ς πρ5ξεις
κατ5 τ*ν =διο τρ*πο κα" γιJ α(τ* θ5 παραµε"νη διαρκIς V =διος.
κβ. Θυµ?σου τ*ν Sρειν* ποντικ* κα" τ*ν κατοικ"διο κα" τ?ν
;γων"α το8 δευτ1ρου κα" τ?ν ταραχ?.
κγ. aO Σωκρ5της κα" τIν πολλIν τ"ς δοξασ"ες χαρακτηρ"ζει
lς λ5µιες δηλ. φ*βητρα γι5 τ5 παιδι5.
κδ. OC Λακεδαιµ*νιοι κατ5 τ"ς Oπ"σηµες Oπισκ1ψεις τ5 καθ"-
σµατα γι5 µ1ν το-ς ξ1νους τ5 τοποθετο8σαν στ?ν σκι5, OνI οC =δι-
οι κ5θονταν 6που τ-χη.
κε. EWς τ*ν Περδ"κκα V Σωκρ5της, 6ταν τ*ν ρNτησε γιατ" Fρχε-
ται στ?ν χNρα του, ε$πεL «γι5 ν5 µ? χαθI µ1 τ*ν χειρ*τερο τρ*-
πο».Tο8το σηµα"νει «γι5 ν5 µ? τ-χη κα" δ1ν µπορ1σω ν5 ;νταπο-
δNσω τ?ν ε(εργεσ"α, O5ν ε(εργετηθI».
κς. EWς τ5 συγγρ5µµατα τIν JEφεσ"ων QπTρχε _να παρ5γγελ-
µα: ν5 θυµDσαι π5ντα κ5ποιον ;π* το-ς παλαιο-ς πο- \σκησε
τ?ν ;ρετ?.
κζ. OC Πυθαγ*ρειοι64 Fλεγαν: «Πρωr-πρωr ν5 κοιτ5ζης πρ*ς
τ*ν ο(ραν* γι5 ν5 θυµDσαι τ5 \στρα πο- διαρκIς κατ5 τ*ν =διο
τρ*πο διαν-ουν τ?ν τροχι5 τους κα" τ?ν τ5ξι, τ?ν καθαρ*τητα
κα" τ?ν δια-γει5 των. Γιατ" τ"ποτε δ1ν σκοτεινι5ζει τ5 \στρα».
κη. Σκ1ψου πIς fταν V Σωκρ5της µ1 τ?ν προβει5, 6ταν B Ξαν-
θ"ππη το8 πTρε τ5 φορ1µατα κα" Fφυγε κα" τ" ε$πε στο-ς συντρ*-
φους του πο- ντρ5πηκαν κα" Fφυγαν 6ταν τ*ν ε$δαν ντροπιασµ1νο.
κθ. Στ?ν γραφ? κα" στ?ν ;ν5γνωσι δ1ν µπορεPς ν5 κ5νης τ*ν
Vδηγ* πρ"ν σ1 καθοδηγ?σουν. A(τ* Wσχ-ει πολ- περισσ*τερο γι5
τ?ν ζω?.
λ. ∆ο8λος ε$σαι, δ1ν Fχεις τ* δικα"ωµα ν5 µιλDς.
64. OC Πυθαγ*ρειοι ;κολουθο8σαν τ* δ*γµα τTς διδασκαλ"ας το8 Πυθαγ*ρα, V
VποPος fταν υC*ς το8 Mνησ5ρχου κα" τTς Πυθαrδος.
273
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λα". “ +Eµ7ν δ+ $γGλασσε φ#λον κQρ.”
λβ". “MGµψονται δ+ VρετRν χαλεποSς β2ζοντες ,πεσσιν.”
λγ". “Σ*κον χειµOνος ζητεSν µαινοµGνουI τοιο*τος c τ7 παιδ#ον
ζητOν, >τε οBκ ,τι δ#δοται.”
λδ" . “Kαταφιλο*ντα τ7 παιδ#ον δεSν,” ,λεγεν c +Eπ#κτητος,
“,νδον $πιφθGγγεσθαιI Ahριον Yσως Vποθ2νiη.” δPσφηµα τα*ταI
“OBδ8ν δPσφηµον,” ,φη, ”VλλA φυσικο* τινος ,ργου σηµαντι-
κ<ν. g κα' τ7 τοdς στ2χυας θερισθQναι δPσφηµον.”
λε". zOµφαξ, σταφυλD, σταφ#ς, π2ντα µεταβολα#, οBκ εJς τ7 µR
~ν, Vλλ+ εJς τ7 ν*ν µR ~ν.
λm". “ΛηστRς προαιρGσεως οB γ#νεταιI” τ7 το* +EπικτDτου.
λζ". “TGχνην δG,” ,φη, “περ' τ7 συγκατατ#θεσθαι εCρεSν, κα' $ν
τ]O περ' τAς cρµAς τ<π]ω τ7 προσεκτικ7ν φυλ2σσειν, }να µεθ+ Cπε-
ξαιρGσεως, }να κοινωνικα#, }να κατ+ Vξ#ανI κα' MρGξεως µ8ν παν-
τ2πασιν VπGχεσθαι, $κκλ#σει δ8 πρ7ς µηδ8ν τOν οBκ $φ+ fµSν
χρQσθαι.”
λη". “OB περ' το* τυχ<ντος ο`ν,” ,φη, “$στ'ν c Vγ\ν, VλλA περ'
το* µα#νεσθαι g µD.”
λθ" . tO Σωκρ2της ,λεγεI “T# θGλετε; λογικOν ψυχAς ,χειν g
Vλ<γων; ΛογικOν. T#νων λογικOν; CγιOν g φαPλων; tYγιOν. T#
ο`ν οB ζητεSτε; nOτι ,χοµεν. T# ο`ν µ2χεσθε κα' διαφGρεσθε;”
274
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IAã
λα. aH καρδι5 µου γ1λασε.65
λβ. Θ5 ντροπι5σουν τ?ν ;ρετ? µ1 φοβερ5 λ*για.
λγ. N5 ζητDς σ8κα τ*ν χειµIνα ε$ναι παραλογισµ*ς. Tρελλ*ς
ε$ναι κα" OκεPνος πο- ζητεP παιδ", 6ταν πλ1ον δ1ν γ"νεται.
λδ. EOταν φιλDς τ* παιδ" σου - Fλεγε V JEπ"κτητος66- µ1σα σου
πρ1πει ν5 λ1ς «Akριο =σως πεθ5νη». - Kακ*ς λ*γος. - Kαν1νας λ*-
γος δ1ν ε$ναι κακ*ς, Fλεγε, ;λλ5 QποδηλNνει κ5ποιο φυσικ* γε-
γον*ς. ∆ιαφορετικ5 κα" V λ*γος «ν5 θεριστο8ν τ5 στ5χυα» θ5
fταν κακ*ς.
λε. aH ;γουρ"δα, τ5 σταφ-λια, οC σταφ"δες, 6λα ε$ναι µεταβο-
λ1ς Rχι σJ α(τ* πο- δ1ν Qπ5ρχει, ;λλ5 σJ α(τ* πο- δ1ν Qπ5ρχει
α(τ? τ?ν στιγµ?.
λς. «∆1ν µπορεP ν5 ληστ1ψη κανε"ς τ?ν προα"ρεσ" σου», Fλεγε
V JEπ"κτητος.
λζ. Πρ1πει, Fλεγε, ν5 βρο8µε τ?ν τ1χνη ν5 δεχNµαστε τ5 πρ5γ-
µατα 6πως ε$ναιL κα" σχετικ5 µ1 τ"ς Vρµ1ς µας ν5 ε=µαστε προσε-
κτικο" γι5 ν5 ε$ναι περιωρισµ1νες, σ-µφωνες πρ*ς τ* πνε8µα τTς
κοινων"ας κα" πρ*ς τ?ν ;ξ"α τIν πραγµ5των. dEλεγε Oπ"σης 6τι
πρ1πει ;π* τ"ς Oπιθυµ"ες µας ν5 ;π1χωµε Oξ Vλοκλ?ρου κα" ν5
;ποφε-γωµε κ5θε τι πο- δ1ν θ5 µDς ε$ναι χρ?σιµο.
λη. ∆1ν ;γωνιζ*µαστε, Fλεγε, γι5 κ5τι ;σ?µαντο, ;λλ5 γι5 ν5
OξακριβNσωµε \ν ε=µαστε τρελλο" Z Rχι.
λθ. aO Σωκρ5της Fλεγε «T" θ1λετε; N5 Fχετε ψυχ1ς ;λ*γων Z
λογικIν Rντων - ΛογικIν QγιIν Z φα-λων; - aYγιIν - Γιατ" δ1ν τ*
OπιδιNκετε ; - JEπειδ? τ* Fχοµε. - Γιατ" λοιπ*ν µ5χεσθε κα" φιλο-
νεικεPτε;».
65. α413 EOµηρος.
66. JEπ"κτητος (50-138). Γενν?θηκε στ?ν aIερ5πολι τTς Φρυγ"ας. Παρ1µεινε Oπ" _να
δι5στηµα στ?ν PNµη κα" κατ*πιν Oγκαταστ5θηκε στ?ν Nικ*πολι τTς JHπε"ρου.
275
 BIBΛION IBY
α". Π2ντα $κεSνα, $φ+ U διA περι<δου εhχiη $λθεSν, jδη ,χειν δPνα-
σαι, $Aν µR σαυτ]O φθονiQς. το*το δG $στιν, $Aν πeν τ7 παρελθ7ν
καταλ#πiης κα' τ7 µGλλον $πιτρGψiης τiQ προνο#qα κα' τ7 παρ7ν µ<-
νον VπευθPνiης πρ7ς cσι<τητα κα' δικαιοσPνην. cσι<τητα µGν, }να
φιλiQς τ7 Vπονεµ<µενονI σο' γAρ αBτ7 f φPσις ,φερε κα' σ8 τοPτ]ω.
δικαιοσPνην δG, }να $λευθGρως κα' χωρ'ς περιπλοκQς λGγiης τε
τVληθQ κα' πρ2σσiης τA κατA ν<µον κα' κατ+ Vξ#ανI µR $µποδ#ζiη
δG σε µDτε κακ#α Vλλοτρ#α µDτε Cπ<ληψις µDτε φωνR µηδ8 µRν
αYσθησις το* περιτεθραµµGνου σοι σαρκιδ#ουI ~ψεται γAρ τ7 π2-
σχον.
2 +EAν ο`ν, cτεδDποτε πρ7ς $ξ<δ]ω γGνiη, π2ντα τA @λλα καταλιπkν
µ<νον τ7 fγεµονικ<ν σου κα' τ7 $ν σο' θεSον τιµDσiης, κα' µR τ7
παPσεσθα# ποτε <το*> ζQν φοβηθQς, VλλA τ< γε µηδGποτε @ρξα-
σθαι κατA φPσιν ζQν, ,σiη @νθρωπος @ξιος το* γεννDσαντος κ<-
σµου κα' παPσiη ξGνος Šν τQς πατρ#δος κα' θαυµ2ζων Zς Vπροσ-
δ<κητα τA καθ+ fµGραν γιν<µενα κα' κρεµ2µενος $κ το*δε κα'
το*δε.
β". tO θε7ς π2ντα τA fγεµονικA γυµνA τOν CλικOν Vγγε#ων κα'
φλοιOν κα' καθαρµ2των cρqe. µ<ν]ω γAρ τ]O [αυτο* νοερ]O µ<νων
πτεται τOν $ξ [αυτο* εJς τα*τα $ρρυηκ<των κα' VπωχετευµG-
νων. $Aν δ8 κα' σd το*το $θ#σiης ποιεSν, τ7ν πολd περισπασµ7ν σε-
276
BIBΛION IB"
α. EOλα OκεPνα γι5 τ5 VποPα εkχεσαι ν5 Fρθουν µετ5 ;π* lρισµ1-
νο χρ*νο µπορεPς πλ1ον ν5 τ5 Fχης, O5ν δ1ν στερTς α(τ5 στ*ν
cαυτ* σου ;π* φθ*νο.
Tο8το µπορεP ν5 γ"νη O5ν ;διαφορ?σης γι5 τ* παρελθ*ν κα"
OµπιστευθTς τ* µ1λλον στ?ν θε"α πρ*νοια κα" µ*νον τ* παρ*ν κα-
τευθ-νης πρ*ς τ?ν ε(λ5βεια κα" τ?ν δικαιοσ-νη.
Πρ*ς τ?ν ε(λ5βεια γι5 ν5 ;ποδ1χεσαι µ1 χαρ5 τ* ;πονεµ*µε-
νο, δι*τι α(τ* B φ-σις τ* Fφερε σJ Oσ1να κα" Oσ1να σJ α(τ*. Πρ*ς
τ?ν δικαιοσ-νη δ1, γι5 ν5 λ1ς Oλε-θερα κα" hπλD τ?ν ;λ?θεια κα"
ν5 OκτελTς 6σα ε$ναι σ-µφωνα µ1 τ*ν ν*µο κα" ;ξ"ζει ν5 γ"νουν.
Γι5 ν5 µ? σ1 Oµποδ"ζη µ?τε ξ1νη κακ"α µ?τε B γνNµη τIν \λλων
µ?τε B ;δ1σποτη φ?µη κα" πολ- περισσ*τερο µ?τε B α=σθησις τTς
σ5ρκας πο- Fχει ;ναπτυχθT γ-ρω σου. dAς Rψεται δηλ. τ* σIµα
πο- π5σχει.
JE5ν λοιπ*ν, Vποτεδ?ποτε φθ5σης πρ*ς τ* τ1λος, ;φο8 Oγκα-
ταλε"ψης 6λα τ5 \λλα, τιµ?σης µ*νο τ?ν ψυχ? σου κα" τ* θεPο µ1-
ρος πο- Qπ5ρχει µ1σα σου κα" O5ν δ1ν φοβηθTς τ* 6τι θ5 πα-σης
κ5ποτε ν5 ζTς, ;λλ5 τ* 6τι δ1ν \ρχισες ποτ1 ν5 ζTς σ-µφωνα µ1
τ?ν φ-σι, τ*τε θ5 ε$σαι \νθρωπος \ξιος το8 κ*σµου πο- σ1 γ1ννη-
σε κα" θ5 πα-σης ν5 ε$σαι ξ1νος στ?ν πατρ"δα σου α(τ? κα" ν5
θαυµ5ζης 6σα καθηµερινIς συµβα"νουν lς ;προσδ*κητα κα" ν5
OξαρτDσαι ;π* τ* _να κα" τ* \λλο.
β. aO Θε*ς 6λες τ"ς ψυχ1ς τ"ς ;ντικρ-ζει γυµν1ς ;π* τ5 Qλικ5
;γγεPα κα" το-ς φλοιο-ς κα" τ5 περιβλ?µατα. M1 µ*νη τ?ν ν*ησ"
σου ;γγ"ζει OκεPνα τ5 VποPα µ1 ;φετηρ"α α(τ*ν Fχουν χυθT κα"
διοχετευθT εWς τ* σIµα. JE5ν 6µως κα" σ- συνηθ"σης ν5 κ5νης
α(τ* θ5 ;παλλ5ξης τ*ν cαυτ* σου ;π* πολλο-ς περισπασµο-ς.
277
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
αυτο* περιαιρDσεις. c γAρ µR τA περικε#µενα κρεq2δια cρOν oπου
γε $σθQτα κα' οJκ#αν κα' δ<ξαν κα' τRν τοιαPτην περιβολRν κα'
σκηνRν θε\µενος VσχολDσεται;
γ". Tρ#α $στ#ν, $ξ Eν συνGστηκαςI σωµ2τιον, πνευµ2τιον, νο*ς.
τοPτων τ@λλα µGχρι το* $πιµελεSσθαι δεSν σ2 $στιI τ7 δ8 τρ#τον
µ<νον κυρ#ως σ<ν. κα' $Aν χωρ#σiης Vπ7 σεαυτο*, τουτGστιν Vπ7
τQς σQς διανο#ας, >σα @λλοι ποιο*σιν g λGγουσιν g >σα αBτ7ς
$πο#ησας g ε5πας, κα' >σα Zς µGλλοντα ταρ2σσει σε, κα' >σα το*
περικειµGνου σοι σωµατ#ου g το* συµφPτου πνευµατ#ου Vπροα#-
ρετα πρ<σεστιν, κα' >σα f ,ξωθεν περιρρGουσα δ#νη [λ#σσει, |στε
τOν συνειµαρµGνων $ξηρµGνην <κα'> καθαρAν τRν νοερAν δPνα-
µιν Vπ<λυτον Vφ+ [αυτQς ζQς ποιο*σαν τA δ#καια κα' θGλουσιν τA
συµβα#νοντα κα' λGγουσαν τVληθQ - $Aν χωρ#σiης, φηµ#, το* fγε-
µονικο* τοPτου τA προσηρτηµGνα $κ προσπαθε#ας κα' το* χρ<-
νου τA $πGκεινα g τA παρ]ωχηκ<τα ποιDσiης τε σεαυτ<ν, οrος c
+Eµπεδ<κλειος
“ΣφαSρος κυκλοτερDς, µον#iη περιηγGι γα#ων,”
µ<νον τε ζQν $κµελετDσiης, / ζiQς, τουτGστι τ7 παρ<ν, δυνDσiη τ<
γε µGχρι το* VποθανεSν Cπολειπ<µενον Vταρ2κτως κα' εBµενOς
κα' FλGως τ]O σαυτο* δα#µονι διαβιOναι.
δ". Πολλ2κις $θαPµασα, πOς [αυτ7ν µ8ν aκαστος µeλλον π2ν-
των φιλεS, τRν δ8 [αυτο* περ' αCτο* Cπ<ληψιν $ν $λ2ττονι λ<γ]ω
τ#θεται g τRν τOν @λλων. $Aν γο*ν τινα θε7ς $πιστAς g διδ2σκα-
λος ,µφρων κελεPσiη, µηδ8ν καθ+ [αυτ7ν $νθυµεSσθαι κα' διανο-
278
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
∆ι*τι OκεPνος πο- δ1ν παρατηρεP τ?ν σ5ρκα πο- τ*ν περιβ5λλει,
θ5 ;σχοληθT ποτ1 µ1 φορ1µατα, οWκοδοµ?µατα κα" δ*ξα κα" µ1
6λη τ?ν σχετικ? περιβολ? κα" Oµφ5νισι;
γ.Tρ"α ε$ναι τ5 στοιχεPα ;π* τ5 VποPα ;ποτελεPσαι.T* σIµα, B
ψυχ?, V νο8ς. JAπ* α(τ5 τ5 δ-ο ε$ναι δικ5 σου γι5 ν5 τ5 φροντ"-
ζης. M*νο τ* τρ"το ε$ναι ;ποκλειστικ5 δικ* σου κα" O5ν ;ποµα-
κρ-νης ;π* τ*ν cαυτ* σου, δηλ. ;π* τ*ν νο8 σου, 6σα κ5νουν Z
λ1νε οC \λλοι Z 6σα V =διος Fκανες Z ε$πες κα" 6σα σ1 συγκλον"-
ζουν, Oπειδ? πρ*κειται τ5χα ν5 συµβο8ν, κα" 6σα χωρ"ς ν5 θ1λης
προκαλο8νται σJ Oσ1να ;π* τ* σIµα πο- σ1 περιβ5λλει Z τ?ν σ-µ-
φυτη µJ α(τ* ψυχ? κα" 6σα ξετυλ"γει τ* ρε8µα πο- στρ1φεται κυ-
κλικ5 γ-ρω σου, jστε ν5 ζT ;πολ-τως ;νεξ5ρτητη B νοητικ? σου
δ-ναµις, ;φο8 QψωθT ;π* τ5 συµβ5ντα κα" καθαρισθT, ν5 πρ5τ-
τη 6,τι ε$ναι δ"καιο, ν5 ε$ναι Cκανοποιηµ1νη µ1 6σα συµβα"νουν
κα" ν5 λ1η τ?ν ;λ?θεια.
JE5ν χωρ"σης, λ1γω, ;π* τ*ν νο8 σου 6σα συµβα"νουν µετ5
;π* τ?ν προσπ5θεια κα" 6σα βρ"σκονται π1ρα ;π* τ* παρ*ν κα"
6σα Fχουν ;νεπ"στρεπτα περ5σει, θ5 κ5µης τ*ν cαυτ* σου, 6πως
λ1ει V JEµπεδοκλTς67, «σφαPρα κυκλικ? πο- χα"ρεται γι5 τ?ν µο-
ναξι5 της» κα" O5ν µελετ?σης µ1 προσοχ? τ?ν ζω?, α(τ* πο- ζTς,
τ* παρ*ν θ5 Oπιτ-χης ν5 ζ?σης τ* δι5στηµα πο- Qπολε"πεται µ1-
χρι το8 θαν5του µ1 ;ταραξ"α κα" ε(γ1νεια κα" ;γ5πη πρ*ς τ*
θεPο στοιχεPο πο- ε$ναι µ1σα σου.
δ. Πολλ1ς φορ1ς ;π*ρησα πIς, OνI V κ5θε \νθρωπος ;γαπD
τ*ν cαυτ* του περισσ*τερο ;π* το-ς \λλους, τ?ν γνNµη πο- Fχει
γι5 τ*ν cαυτ* του τ?ν θεωρεP κατNτερη ;π* τ?ν γνNµη τIν \λλων.
Πρ5γµατι, O5ν V Θε*ς Z κ5ποιος συνετ*ς δ5σκαλος πλησι5ση
κ5ποιον κα" τ*ν διατ5ξη ν5 µ? σκ1πτεται τ"ποτε τ* VποPο δ1ν θ5
67. aO JEµπεδοκλTς (423-435 π.X.). Kατ5γεται ;π* τ*ν JAκρ5γαντα. E$ναι θεµελιω-
τ?ς τTς θεωρ"ας περ" τTς συστ5σεως το8 σ-µπαντος, ;π* τ1σσερα ;ρχικ5 στοιχεPα:
γT, ^δωρ, ;1ρα κα" π8ρ.
279
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
εSσθαι, / µR µα κα' γεγων#σκων $ξο#σει, οBδ8 πρ7ς µ#αν fµGραν
το*το CποµενεS. ο{τω τοdς πGλας µeλλον αJδοPµεθα, τ# ποτε περ'
fµOν φρονDσουσιν, g [αυτοPς.
ε". ΠOς ποτε π2ντα καλOς κα' φιλανθρ\πως διατ2ξαντες οF
θεο#, το*το µ<νον παρεSδον, τ7 $ν#ους τOν Vνθρ\πων, κα' π2νυ
χρηστοdς κα' πλεSστα πρ7ς τ7 θεSον |σπερ συµβ<λαια θεµGνους,
κα' $π' πλεSστον δι+ ,ργων cσ#ων κα' FερουργιOν συνDθεις τ]O θε#]ω
γενοµGνους, $πειδAν παξ Vποθ2νωσι, µηκGτι α`θις γ#νεσθαι,
Vλλ+ εJς τ7 παντελ8ς VπεσβηκGναι; το*το δ8 εYπερ ,χειν ,δει, $πο#η-
σαν @ν. εJ γAρ δ#καιον oν, oν lν κα' δυνατ<ν, κα' εJ κατA φPσιν,
jνεγκεν lν αBτ7 f φPσις. $κ δR το* µR ο{τως ,χειν, εYπερ οBχ
ο{τως ,χει, πιστοPσθω σοι, τ7 µR δεQσαι ο{τω γ#νεσθαι. cρqeς γAρ
κα' αBτ<ς, >τι το*το παραζητOν δικαιολογiQ πρ7ς τ7ν θε<νI οBκ
lν δ+ ο{τω διελεγ<µεθα τοSς θεοSς, εJ µR @ριστοι κα' δικαι<τατο#
εJσιν. εJ δ8 το*το, οBκ @ν τι περιεSδον Vδ#κως κα' Vλ<γως ‚µεληµG-
νον τOν $ν τiQ διακοσµDσει.
m". zEθιζε κα' >σα Vπογιν\σκεις. κα' γAρ f χε'ρ f Vριστερ2,
πρ7ς τA @λλα διA τ7 VνGθιστον Vργ7ς ο`σα, το* χαλινο* $ρρωµε-
νGστερον g f δεξιA κρατεS. το*το γAρ εYθισται.
ζ". tOποSον δεS καταληφθQναι Cπ7 το* θαν2του κα' σ\µατι κα'
ψυχiQI τRν βραχPτητα το* β#ου, τRν Vχ2νειαν το* Mπ#σω κα' πρ<-
σω αJOνος, τRν VσθGνειαν π2σης {λης.
η". ΓυµνA τOν φλοιOν θε2σασθαι τA αJτι\δηI τAς VναφορAς
τOν πρ2ξεωνI τ# π<νοςI τ# fδονDI τ# θ2νατοςI τ# δ<ξαI τ#ς c [αυτ]O
280
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
φανερNση συγχρ*νως µ1 δυνατ? φων?, οkτε γι5 µι5 µ1ρα δ1ν θ5
Qποµε"νη α(τ*. Kα" Fτσι αWσθαν*µαστε µεγαλ-τερο φ*βο γι5 6,τι
θ5 σκεφθο8ν οC \λλοι γι5 µDς ;πJ 6,τι θ5 σκεφθT V cαυτ*ς µας.
ε. ΠIς τ1λος π5ντων οC θεο" πο- Oρρ-θµισαν τ5 π5ντα µ1 κα-
λωσ-νη κα" ;γ5πη πρ*ς το-ς ;νθρNπους παρ1βλεψαν το8το µ*-
νο; Mερικο" δηλ. \νθρωποι, πολ- καλο" µ5λιστα, µ1 πολ- καλ1ς
σχ1σεις µ1 τ*ν Θε*, τ*ν VποPον ε(χαριστο8ν µ1 Fργα Cερ5 κα" θρη-
σκευτικ1ς τελετ1ς, 6ταν πεθ5νουν µι5 φορ5 ν5 µ? µπορο8ν πλ1ον
ν5 Oπαν1λθουν στ?ν ζω?, ;λλ5 ν5 Oξαφαν"ζωνται τελε"ως;Tο8το,
O5ν Fτσι ε$ναι, ν5 ε$σαι β1βαιος 6τι, O5ν Fπρεπε ν5 Fχη διαφορετι-
κ5, θ5 τ* Fκαναν.
∆ι*τι, O5ν fταν δ"καιο, θ5 fταν κα" δυνατ* κα" O5ν fταν σ-µ-
φωνο µ1 τ?ν φ-σι, B φ-σις θ5 τ* Fκανε κα" α(τ*.
JEπειδ? λοιπ*ν δ1ν ε$ναι Fτσι, \ν β1βαια δ1ν ε$ναι, ν5 πιστ1ψης
6τι δ1ν QπTρχε ;ν5γκη ν5 γ"νη διαφορετικ5.
Kαταλαβα"νεις β1βαια κα" V =διος 6τι, 6ταν Oπ"µονα ζητTς ν5
µ5θης, α(τ* Fρχεται σ1 λογοµαχ"α µ1 τ*ν Θε*. ∆1ν θ5 συζητο--
σαµε 6µως µJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο µ1 το-ς θεο-ς, O5ν δ1ν fταν \ρι-
στοι κα" δικαι*τατοι. JE5ν 6µως α(τ* ε$ναι ;λ?θεια, δ1ν θ5 µπο-
ρο8σαν ν5 ;νεχθο8ν ν5 παραµελTται κατ5 τρ*πο \δικο κα" πα-
ρ5λογο κ5τι ;π* τ?ν 6λη δι5ταξι το8 κ*σµου.
ς. N5 OξοικειNνεσαι κα" µJ OκεPνα πο- δ1ν παραδ1χεσαι OφJ
6σον κα" τ* ;ριστερ* χ1ρι, πο- ε$ναι δυσκ"νητο πρ*ς τ5 \λλα
Fργα, Oπειδ? ε$ναι ;συν?θιστο, κρατεP µ1 περισσ*τερη δ-ναµι τ*
χαλιν5ρι ;π* τ* δεξ", Oπειδ? Fχει συνηθ"σει σJ α(τ*.
ζ. Σκ1ψου σ1 ποι5 σωµατικ? κα" ψυχικ? κατ5στασι πρ1πει ν5
βρεθTς κατ5 τ?ν jρα το8 θαν5τουL τ?ν συντοµ"α τTς ζωTς, τ* χ5-
ος το8 χρ*νου το8 παρελθ*ντος κα" το8 µ1λλοντος, τ?ν ;δυναµ"α
^λης γενικ5.
η. Πρ1πει ν5 βλ1πης τ5 α=τια γυµν5 ;π* τ5 περιβλ?µατ5 τουςL
το-ς σκοπο-ς τIν πρ5ξεωνL ν5 OρευνDς κα" ν5 ζητDς ν5 µ5θης τ"
ε$ναι V π*νος, B Bδον?, V θ5νατος, B δ*ξαL ποι*ς ε$ναι V α=τιος τTς
281
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
Vσχολ#ας αYτιοςI πOς οBδε'ς Cπ+ @λλου $µποδ#ζεταιI >τι π2ντα
Cπ<ληψις.
θ". nOµοιον δ+ ε5ναι δεS $ν τiQ τOν δογµ2των χρDσει παγκρατια-
στiQ, οBχ' µονοµ2χ]ωI c µ8ν γAρ τ7 ξ#φος, ]E χρQται, Vποτ#θεται κα'
VναιρεSταιI c δ8 τRν χεSρα Vε' ,χει κα' οBδ8ν @λλο g συστρGψαι
αBτRν δεS.
ι". ΠοSα αBτA τA πρ2γµατα, cρeν διαιρο*ντα εJς {λην, αYτιον,
Vναφορ2ν.
ια". tHλ#κην $ξουσ#αν ,χει @νθρωπος µR ποιεSν @λλο g >περ µGλ-
λει c θε7ς $παινεSν, κα' δGχεσθαι πeν, / lν νGµiη αBτ]O c θε<ς.
ιβ". T7 [ξQς τiQ φPσει µDτε θεοSς µεµπτGονI οBδ8ν γAρ [κ<ντες g
@κοντες sµαρτ2νουσινI µDτε Vνθρ\ποιςI οBδ8ν γAρ οBχ' @κον-
τες. |στε οBδεν' µεµπτGον.
ιγ". ΠOς γελοSος κα' ξGνος c θαυµ2ζων cτιο*ν τOν $ν τ]O β#]ω γι-
νοµGνων.
ιδ". zHτοι Vν2γκη εFµαρµGνη <κα'> Vπαρ2βατος τ2ξις g πρ<-
νοια Fλ2σιµος g φυρµ7ς εJκαι<τητος Vπροστ2τητος. εJ µ8ν ο`ν
Vπαρ2βατος Vν2γκη, τ# Vντιτε#νεις; εJ δ8 πρ<νοια $πιδεχοµGνη τ7
Fλ2σκεσθαι @ξιον σαυτ7ν πο#ησον τQς $κ το* θε#ου βοηθε#ας. εJ δ8
φυρµ7ς Vνηγεµ<νευτος, VσµGνιζε, >τι $ν τοιοPτ]ω [τ]O] κλPδωνι
αBτ7ς ,χεις $ν σαυτ]O τινα νο*ν fγεµονικ<ν. κlν παραφGρiη σε c
κλPδων, παραφερGτω τ7 σαρκ#διον, τ7 πνευµ2τιον, τ@λλαI τ7ν
γAρ νο*ν οB παρο#σει.
282
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
ταλαιπωρ"ας το8 cαυτο8 σουL 6τι κανε"ς δ1ν δεσµε-εται ;π* τ*ν
\λλονL 6τι τ5 π5ντα ε$ναι hπλT Oντ-πωσις.
θ. Πρ1πει ν5 µοι5ζης κατ5 τ?ν Oφαρµογ? τIν ;ξιωµ5των µ1
τ*ν ;γωνιστ? το8 παγκρατ"ου κα" Rχι µ1 τ*ν µονοµ5χοL δι*τι
α(τ*ς χ5νει τ* ξ"φος πο- χρησιµοποιεP κα" µετ5 φονε-εται, OνI V
\λλος τ* χ1ρι π5ντα τ* Fχει κα" δ1ν χρει5ζεται τ"ποτε \λλο παρ5
ν5 τ* σφ"ξη.
ι. N5 Oξετ5ζης τ?ν ο(σ"α τIν πραγµ5των, ;φο8 τ5 ;ναλ-ης
στ?ν ^λη, τ?ν αWτ"α κα" τ*ν σκοπ*.
ια. Π*ση δ-ναµι Fχει V \νθρωπος γι5 ν5 µ? κ5νη τ"ποτε \λλο,
παρ5 OκεPνο πο- πρ*κειται ν5 OπαινT V Θε*ς, κα" ν5 δ1χεται V,τι-
δ?ποτε το8 ;πον1µει α(τ*ς!
ιβ. Γι5 6,τι ε$ναι σ-µφωνο µ1 τ?ν φ-σι δ1ν Oπιτρ1πεται ν5 κατη-
γορο8µε το-ς θεο-ς. ∆ι*τι δ1ν κ5νουν καν1να λ5θος οkτε cκο--
σιο οkτε ;κο-σιο.
Okτε το-ς ;νθρNπους (ν5 κατηγορο8µε) δι*τι δ1ν κ5νουν
καν1να λ5θος παρ5 µ*νο χωρ"ς ν5 τ* θ1λουν. aEποµ1νως δ1ν
πρ1πει ν5 κατηγορο8µε καν1να.
ιγ. Π*σο γελοPος κα" ;ν"δεος ε$ναι OκεPνος πο- ;πορεP µ1 V,τι-
δ?ποτε συµβα"νει στ?ν ζω?;
ιδ. JEκεPνο πο- ρυθµ"ζει τ*ν κ*σµο Z ε$ναι B ;ν5γκη το8 πε-
πρωµ1νου κα" B ;παρ5βατη τ5ξις Z B εkσπλαχνη πρ*νοια Z B πα-
ρ5λογη σ-γχυσις B Vπο"α δ1ν διευθ-νεται ;π* καν1να. JE5ν λοι-
π*ν ε$ναι B ;µετ5κλητη ;ν5γκη, γιατ" προβ5λλεις ;ντιρρ?σεις;
JE5ν 6µως ε$ναι B πρ*νοια πο- µπορεP ν5 νοιNση ε(σπλαχν"α
κ5νε τ*ν cαυτ* σου \ξιο τTς βοηθε"ας το8 Θεο8. JE5ν 6µως ε$ναι
σ-γχυσις χωρ"ς ε(θ-νη γι5 τ?ν τ5ξι, ν5 χα"ρεσαι, δι*τι Oσ- προσω-
πικ5 ;ν5µεσα σ1 τ*ση σ-γχυσι Fχεις µ1σα σου κ5ποιον πο- σ1 κα-
τευθ-νει.
Kα" \ν QποτεθT 6τι σ1 παρασ-ρει V σ5λος, \ς παρασ-ρη τ?ν
σ5ρκα, τ?ν ψυχ?, τ5 \λλα. ∆ι*τι τ*ν νο8 ;ποκλε"εται ν5 τ*ν πα-
ρασ-ρη.
283
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
(ιε".) ”H τ7 µ8ν το* λPχνου φOς, µGχρι σβεσβiQ φα#νει κα' τRν
αBγRν οBκ Vποβ2λλειI f δ8 $ν σο' VλDθεια κα' δικαιοσPνη κα' σω-
φροσPνη προαποσβDσεται:
ιm" . +Eπ' το* φαντασ#αν παρασχ<ντος, >τι pµαρτενI “T# δα'
ο5δα, εJ το*το sµ2ρτηµα;” εJ δ8 κα' pµαρτεν, >τι κατGκρινεν αBτ7ς
[αυτ7ν κα' ο{τως >µοιος το*το τ] O καταδρPπτειν τRν [αυτο*
~ψιν.
2 nOτι c µR θGλων τ7ν φα*λον sµαρτ2νειν >µοιος τ]O µR θGλοντι τRν
συκQν Mπ7ν $ν τοSς σPκοις φGρειν κα' τA βρGφη κλαυθµυρ#ζεσθαι
κα' τ7ν }ππον χρεµετ#ζειν κα' >σα @λλα VναγκαSα. τ# γAρ π2θqη
τRν aξιν ,χων τοιαPτην; εJ ο`ν γοργ7ς ε5, ταPτην θερ2πευσον.
ιζ". EJ µR καθDκει, µR πρ2ξiηςI εJ µR VληθGς $στι, µR εYπiης. f γAρ
cρµD σου ,στω <$π' σο#>.
ιη". EJς τ7 πeν Vε' cρeν, τ# $στιν αBτ7 $κεSνο τ7 τRν φαντασ#αν
σοι ποιο*ν, κα' VναπτPσσειν, διαιρο*ντα εJς τ7 αYτιον, εJς τ7 Cλι-
κ<ν, εJς τRν Vναφορ2ν, εJς τ7ν χρ<νον, $ντ7ς οƒ πεπα*σθαι αBτ7
δεDσει.
ιθ". AYσθου ποτG, >τι κρεSττ<ν τι κα' δαιµονι\τερον ,χεις $ν
σαυτ]O τOν τA π2θη ποιοPντων κα' καθ2παξ τOν νευροσπαστοPν-
των σε. τ# µου ν*ν $στιν f δι2νοια; µR φ<βος; µR Cποψ#α; µR $πιθυ-
µ#α; µR @λλο τι τοιο*τον;
κ". ΠρOτον, τ7 µR εJκiQ µηδ8 @νευ Vναφορeς. δεPτερον, τ7 µR
$π+ @λλο τι g $π' τ7 κοινωνικ7ν τGλος τRν VναγωγRν ποιεSσθαι.
κα". nOτι µετ+ οB πολd οBδε'ς οBδαµο* ,σiη. οBδ8 τοPτων τι, U
ν*ν βλGπεις, οBδ8 τοPτων τις τOν ν*ν βιοPντων. παντα γAρ µε-
ταβ2λλειν κα' τρGπεσθαι κα' φθε#ρεσθαι πGφυκεν, }να aτερα
$φεξQς γ#νηται.
κβ". nOτι π2ντα Cπ<ληψιςI κα' α{τη $π' σο#. ρον ο`ν, >τε θG-
λεις, τRν Cπ<ληψιν, κα' |σπερ κ2µψαντι τRν @κραν, γαλDνη, στα-
θερA π2ντα κα' κ<λπος VκPµων.
284
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
ιε. JAλ?θεια τ* φIς το8 λ-χνου µ1χρι ν5 σβ?ση, φ1γγει κα" δ1ν
χ5νει τ?ν λ5µψι του. aH ;λ?θεια 6µως πο- βρ"σκεται µ1σα σου
κα" B δικαιοσ-νη κα" B ε(φροσ-νη θ5 χαθο8ν πρ"ν τ?ν jρα τους.
ις. EOταν κ5ποιος σο8 δ"νει τ?ν Oντ-πωσι 6τι Fσφαλες σκ1ψου
«ε$µαι β1βαιος 6τι α(τ* ε$ναι σφ5λµα;» JE5ν 6µως Fχη πρ5γµατι σφ5-
λει τ*τε σκ1ψου 6τι κατεδ"κασε V =διος τ*ν cαυτ* του κα" Fτσι µοι5ζει
µ1 OκεPνον πο- κατασχ"ζει µ*νο τ?ν Rψι του. M? ξεχνDς 6τι OκεPνος
πο- δ1ν θ1λει ν5 κ5νη λ5θη V ;ν*ητος µοι5ζει µJ OκεPνον πο- δ1ν θ1-
λει B συκι5 ν5 κ5νη σ8κα,ν5 κλαψουρ"ζουν τ5 βρ1φη,ν5 µ? χρεµετ"-
ζη τ* \λογο κα" 6λα τ5 σχετικ5. T" ν5 κ5νη δηλ. ;φο8 Fχει α(τ? τ?ν
συν?θεια;JE5ν λοιπ*ν µπορTς,θερ5πευσε α(τ? τ?ν συν?θεια.
ιζ. JE5ν δ1ν ε$ναι πρ1πον, ν5 µ? τ* κ5µης. JE5ν δ1ν ε$ναι ;λ?-
θεια, ν5 µ? τ* πTς.
ιη. T* Oνδιαφ1ρον σου \ς στρ1φεται π5ντοτε πρ*ς τ?ν Fρευνα
τIν π5ντων, τ" ε$ναι OκεPνο πο- κινεP τ?ν σκ1ψι. Kα" ν5 τ*ν hπλN-
νης π5ντα ;ναζητIντας τ* α=τιο, τ?ν ^λη, τ*ν σκοπ*, τ*ν χρ*νο
Oντ*ς το8 Vπο"ου θ5 Fχη π5ψει ν5 Qπ5ρχη.
ιθ. N5 καταλ5βης κ5ποτε 6τι κ5τι καλ-τερο κα" περισσ*τερο
θεPο ;π* OκεPνο πο- κινεP τ5 π5θη πο- Fχεις µ1σα σου κα" σ1 συγ-
κλον"ζουν.
T" λοιπ*ν ε$ναι B δι5νοι5 µου; M?πως φ*βος, Qποψ"α, Oπιθυ-
µ"α; M?πως κ5τι τ1τοιο;
κ. ΠρIτον ν5 µ? OνεργTς ;συλλ*γιστα κα" χωρ"ς σκοπ*L δε--
τερον ν5 µ? ;ποβλ1πης σ1 τ"ποτε \λλο παρ5 στ* κοιν* καλ*.
κα. N5 σκ1πτεσαι 6τι µετ5 ;π* λ"γο δ1ν θ5 Qπ5ρχη τ"ποτε
πουθεν5L οkτε κ5τι ;π* α(τ5 πο- τNρα βλ1πεις οkτε κ5ποιος ;πJ
α(το-ς πο- τNρα ζο8ν. ∆ι*τι 6λα Oκ φ-σεως µεταβ5λλονται κα"
µετατρ1πονται κα" φθε"ρονται γι5 ν5 Oπακολουθ?σουν \λλα.
κβ. Σκ1ψου 6τι τ5 π5ντα ε$ναι hπλT Oντ-πωσις. Kα" 6τι α(τ?
OξαρτDται ;π* σ1ναL ;π*βαλε λοιπ*ν 6ταν θ1λης τ?ν Oντ-πωσι
κα" 6πως OκεPνος πο- παρ1καµψε τ* ;κρωτ?ρι, θ5 βρTς γαλ?νη,
θ5 ε$ναι γ-ρω σου τ5 π5ντα Zρεµα κα" θ5λασσα χωρ"ς κ-µατα.
285
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κγ". M#α κα' fτισο*ν $νGργεια κατA καιρ7ν παυσαµGνη οBδ8ν
κακ7ν π2σχει, καθ+ / πGπαυταιI οBδ8 c πρ2ξας τRν πρeξιν ταPτην
κατ+ αBτ7 το*το, καθ+ / πGπαυται, κακ<ν τι πGπονθεν. cµο#ως ο`ν
τ7 $κ πασOν τOν πρ2ξεων σPστηµα, >περ $στ'ν c β#ος, $Aν $ν
καιρ]O παPσηται, οBδ8ν κακ7ν π2σχει κατ+ αBτ7 το*το, καθ+ / πG-
παυταιI οBδ8 c καταπαPσας $ν καιρ]O τ7ν εFρµ7ν το*τον κακOς
διετGθη. τ7ν δ8 καιρ7ν κα' τ7ν >ρον δ#δωσιν f φPσις, ποτ8 µ8ν κα'
f Jδ#α, >ταν $ν γDρqα, π2ντως δ8 f τOν >λων, ‰ς τOν µερOν µετα-
βαλλ<ντων νεαρ7ς Vε' κα' VκµαSος c σPµπας κ<σµος διαµGνει.
καλ7ν δ8 Vε' πeν κα' ZραSον τ7 συµφGρον τ]O >λ]ω. f ο`ν κατ2-
παυσις το* β#ου [κ2στ]ω οB κακ7ν µGν, >τι οBδ8 αJσχρ<ν, εYπερ
κα' Vπροα#ρετον κα' οBκ Vκοιν\νητονI Vγαθ7ν δ8, εYπερ τ]O >λ]ω
κα#ριον κα' συµφGρον κα' συµφερ<µενον. ο{τω γAρ κα' θεοφ<-
ρητος c φερ<µενος κατA ταBτA θε]O κα' $π' ταBτA τiQ γν\µiη φερ<-
µενος.
κδ". Tρ#α τα*τα δεS πρ<χειρα ,χεινI $π' µ8ν Eν ποιεSς, εJ µDτε
εJκiQ µDτε @λλως g Zς lν f δ#κη αBτR $νDργησενI $π' δ8 τOν ,ξω-
θεν συµβαιν<ντων, >τι jτοι κατ+ $πιτυχ#αν g κατA πρ<νοιανI οhτε
δ8 τiQ $πιτυχ#qα µεµπτGον οhτε τiQ προνο#qα $γκλητGον. δεPτερον τ<
cποSον aκαστον Vπ7 σπGρµατος µGχρι ψυχ\σεως κα' Vπ7 ψυχ\-
σεως µGχρι το* τRν ψυχRν Vποδο*ναι, κα' $ξ ο}ων f σPγκρισις κα'
εJς οrα f λPσις. τρ#τον, εJ @φνω µετGωρος $ξαρθε'ς κατασκGψαιο
τA Vνθρ\πεια κα' τRν πολυτροπ#αν, >τι καταφρονDσεις συνιδkν
286
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
κγ. Mι5 Vποιαδ?ποτε λοιπ*ν Oν1ργεια πο- Fληξε σ1 _να lρι-
σµ1νο χρ*νο τ"ποτε δ1ν παθα"νει OφJ 6σον Fχει λ?ξειL οkτε OκεPνος
πο- Fκαµε τ?ν πρDξι κατ5 τ* =διο χρονικ* δι5στηµα πο- Oκε"νη
Fχει λ?ξει, παθα"νει κ5τι κακ*. Kατ5 τ*ν =διο τρ*πο λοιπ*ν τ* σ--
στηµα πο- ;ποτελεPται ;π* 6λες τ"ς πρ5ξεις, δηλ. B ζω?, O5ν σ1 µι5
lρισµ1νη στιγµ? πα-ση ν5 Qπ5ρχη,δ1ν παθα"νει καν1να κακ* κατ5
τ* δι5στηµα πο- δ1ν Qπ5ρχει. Okτε OκεPνος πο- δι1κοψε α(τ? τ?ν
συν1χεια τTς ζωTς του Fπαθε καν1να κακ*.T*ν χρ*νο 6µως κα" τ?ν
προθεσµ"α δ"νει B φ-σις, \λλοτε B δικ? µας, 6ταν φθ5σουν τ5 γηρα-
τει5 κα" \λλοτε κα" κυρ"ως B φ-σις το8 Σ-µπαντος τTς Vπο"ας \ν κα"
µεταβ5λλωνται συνεχIς τ5 µ1ρη, V κ*σµος Vλ*κληρος παραµ1νει
διαρκIς ν1ος κα" ;κµαPος. Kαλ* δ1 π5ντοτε κα" lραPον ε$ναι πDν
6,τι συµφ1ρει τ* 6λον. T* τ1λος λοιπ*ν τTς ζωTς το8 καθεν*ς δ1ν
ε$ναι κακ* Oπειδ? δ1ν τ*ν προσβ5λλει κα" ε$ναι κ5τι πο- δ1ν θ1-
λει, ;λλ5 κα" πο- δ1ν βλ5πτει τ* σ-νολον. E$ναι 6µως ;γαθ* O5ν
γ"νεται στ?ν κατ5λληλη στιγµ? γι5 τ* σ-νολο κα" τ* pφελεP κα"
γ"νεται σ-µφωνα µ1 τ* συµφ1ρον του.
KατJ α(τ*ν τ*ν τρ*πο θεοφ*ρητος λ1γεται OκεPνος πο- προ-
χωρεP σ-µφωνα µ1 τ* θ1ληµα το8 θεο8 κα" ;κολουθεP τ"ς ;ποφ5-
σεις του.
κδ. A(τ5 τ5 τρ"α πρ1πει ν5 τ5 Fχης π5ντα πρ*χειρα στ*ν νο8
σου. Γι5 6σα κ5νεις ν5 σκ1πτεσαι O5ν τ5 πρ5ττης Rχι ;συλλ*γι-
στα οkτε µ5ταια παρ5 σ-µφωνα µ1 τ* δ"καιο. Γι5 6σα σο8 συµ-
βα"νουν ;π* α=τια ;νεξ5ρτητα ;π* σ1να ν5 σκ1πτεσαι 6τι Fγιναν
Z κατ5 τ-χη Z σ-µφωνα µ1 τ?ν θε"α πρ*νοια. Okτε τ?ν τ-χη ν5
µ1µφεσαι οkτε τ?ν πρ*νοια ν5 κατηγορTς.
∆ε-τερον ν5 σκ1πτεσαι ποι5 ε$ναι B φ-σις το8 καθεν*ς ;π* τ*
σπ1ρµα µ1χρι τ?ν Oµφ5νισι στ?ν ζω? κα" ;π* τ?ν παρουσ"α στ?ν
ζω? µ1χρι τ*ν θ5νατο. Kα" ;π* ποι5 στοιχεPα Fχει γ"νει B σ-νθεσις
κα" σ1 ποι5 γ"νεται B δι5λυσις.
Tρ"τον 6τι O5ν ξαφνικ5 µπορο8σες ν5 QψωθTς π5νω ;π* τ?ν
γT κα" Fβλεπες τ5 ;νθρNπινα κα" τ"ς ποικ"λες µεταβολ1ς των, θ5
287
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
µα κα' >σον τ7 περιοικο*ν $ναερ#ων κα' $ναιθερ#ωνI κα' >τι,
cσ2κις lν $ξαρθiQς, ταBτA ~ψει, τ7 cµοειδGς, τ7 Mλιγοχρ<νιον. $π'
τοPτοις c τ*φος.
κε". B2λε ,ξω τRν Cπ<ληψινI σGσωσαι. τ#ς ο`ν c κωλPων $κβα-
λεSν;
κm". nOταν δυσφορiQς $π# τινι, $πελ2θου το*, >τι π2ντα κατA
τRν τOν >λων φPσιν γ#νεται, κα' το*, >τι τ7 sµαρταν<µενον Vλλ<-
τριον, κα' $π' τοPτοις το*, >τι πeν τ7 γιν<µενον ο{τως Vε' $γ#νετο
κα' γενDσεται κα' ν*ν πανταχο* γ#νεταιI το*, >ση f συγγGνεια
Vνθρ\που πρ7ς πeν τ7 Vνθρ\πειον γGνοςI οB γAρ αFµατ#ου g
σπερµατ#ου, VλλA νο* κοινων#α. $πελ2θου δ8 κα' το*, >τι c [κ2-
στου νο*ς θε7ς κα' $κεSθεν $ρρPηκεI το*, >τι οBδ8ν Yδιον οBδεν<ς,
VλλA κα' τ7 τεκν#ον κα' τ7 σωµ2τιον κα' αBτ7 τ7 ψυχ2ριον
$κεSθεν $λDλυθενI το*, >τι π2νθ+ Cπ<ληψιςI το*, >τι τ7 παρ7ν µ<-
νον aκαστος ζiQ κα' το*το Vποβ2λλει.
κζ". ΣυνεχOς VναπολεSν τοdς $π# τινι λ#αν VγανακτDσαντας,
τοdς $ν µεγ#σταις δ<ξαις g συµφοραSς g ,χθραις g cποιαισο*ν τP-
χαις Vκµ2σανταςI ε5τα $φιστ2νεινI “Πο* ν*ν π2ντα $κεSνα;” κα-
πν7ς κα' σποδ7ς κα' µ*θος g οBδ8 µ*θος. συµπροσπιπτGτω δ8 κα'
τ7 τοιο*το πeν, οrον Φ2βιος KατουλλSνος $π+ Vγρο*, κα' ΛοPσιος
Λο*πος $ν τοSς κDποις, κα' Στερτ#νιος $ν Bα#αις, κα' TιβGριος $ν
Kαπρ#αις, κα' OBDλιος tPο*φος, κα' >λως f πρ7ς cτιο*ν µετ’
οJDσεως διαφορ2I κα' Zς εBτελ8ς πeν τ7 κατεντειν<µενονI κα'
>σ]ω φιλοσοφ\τερον τ7 $π' τQς δοθε#σης {λης [αυτ7ν δ#καιον,
σ\φρονα, θεοSς [π<µενον VφελOς παρGχειν. c γAρ Cπ7 Vτυφ#qα
τ*φος τυφ<µενος π2ντων χαλεπ\τατος.
288
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
τ5 περιφρονο8σες. EOταν µ5λιστα δTς τ?ν ;περαντοσ-νη το8 ;1-
ρα κα" το8 αWθ1ρα κα" 6τι 6σες φορ1ς θ5 µπορο8σες ν5 QψωθTς
θ5 Fβλεπες τ5 =δια. T5 π5ντα ε$ναι VµοειδT κα" Sλιγ*χρονα. ΓιJ
α(τ* καµαρNνεις.
κε. Π1ταξε τ?ν γνNµη πο- Fχεις σχηµατ"σειL Fχεις σωθTL ποι*ς
σ1 Oµποδ"ζει ν5 τ?ν πετ5ξης;
κς. EOταν στενοχωρι1σαι γι5 κ5τι, Fχεις λησµον?σει 6τι 6λα γ"-
νονται µ1 τ?ν φ-σι το8 Σ-µπαντος κα" 6τι τ* hµ5ρτηµα ε$ναι ξ1νο
κα" Oπ" πλ1ον 6τι 6λα 6σα συµβα"νουν Fτσι συν1βαιναν κα" θ5
συµβα"νουν κα" 6τι κα" σ?µερα παντο8 τ5 =δια συµβα"νουν.
dEχεις λησµον?σει π*ση ε$ναι B συγγ1νεια το8 ;νθρNπου πρ*ς
Vλ*κληρο τ* ;νθρNπινο γ1νος. EOτι δ1ν ε$ναι συγγ1νεια σπ1ρµα-
τος Z αiµατος ;λλ5 πνε-µατος.
Λησµ*νησες 6τι V νο8ς το8 καθεν*ς ε$ναι θε*ς κα" 6τι ;π* τ*ν
Θε* προ1ρχεταιL 6τι τ"ποτε δ1ν ε$ναι προσωπικ* δηµιο-ργηµα
κανεν*ς ;λλ5 κα" τ5 τ1κνα κα" τ* σIµα κα" α(τ? B ψυχ? ;π* OκεP
Fχουν προ1λθει. EOτι τ5 π5ντα ε$ναι hπλT Oντ-πωσιςL 6τι τ* πα-
ρ*ν µ*νο V καθ1νας ζT κα" το8το χ5νει.
κζ. ΣυνεχIς ν5 φ1ρνης στ*ν νο8 σου α(το-ς πο- στενοχωρ?-
θηκαν π5ρα πολ- γι5 κ5τι, α(το-ς πο- βρ1θηκαν σ1 µεγ5λη δ*ξα
Z σ1 συµφορ1ς ;β5στακτες κα" Fχθρες Z Vποιαδ?ποτε περιστατι-
κ5 τTς ζωTς. dEπειτα ν5 Oξετ5ζης πο8 ε$ναι τNρα 6λα OκεPνα; Kα-
πν*ς κα" στ5χτη κα" παραµ-θια Z µDλλον οkτε παραµ-θια.
Σκ1ψου δ1 συγχρ*νως περιστατικ5 σ5ν το8 Φαβ"ου Kατουλ-
λ"νου στ*ν ;γρ* του, το8 Λουσ"ου Λο-που στο-ς κ?πους του,
το8 Στερτιν"ου στ"ς BαPες κα" το8 Tιβερ"ου στ"ς Kαπρ"ες κα" το8
O(ηλ"ου Pο-φου κα" γενικ5 6λη τ?ν γεµ5τη ;λαζονε"α ;ντ"θεσι
µ1 V,τιδ?ποτε. Kα" ν5 σκεφθTς π*σο µηδαµιν* ε$ναι OκεPνο πο-
OπιδιNκεις! Kα" π*σο συνετ* ν5 παρουσι5ζης τ*ν cαυτ* σου µ1
β5σι τ5 στοιχεPα πο- σο8 Fχουν δοθT δ"καιο, συνετ*, εWλικρινT λ5-
τρη τIν θεIν. ∆ι*τι B ;λαζονε"α πο- δηµιουργεPται ;π* τ?ν
\ρνησ" της ε$ναι B µεγαλ-τερη ;πJ 6λα τ5 ε=δη α(τTς.
289
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
κη". Πρ7ς τοdς $πιζητο*ντας, “Πο* γAρ Jδkν τοdς θεοdς g π<-
θεν κατειληφ\ς, >τι εJσ#ν, ο{τω σGβεις;” πρOτον µ8ν κα' ~ψει
cρατο# εJσινI ,πειτα µGντοι οBδ8 τRν ψυχRν τRν $µαυτο* [\ρακα,
κα' >µως τιµO. ο{τως ο`ν κα' τοdς θεοPς, $ξ vν τQς δυν2µεως
αBτOν [κ2στοτε πειρOµαι, $κ τοPτων, >τι τε εJσ#, καταλαµβ2νω
κα' αJδο*µαι.
κθ". Σωτηρ#α β#ου aκαστον δι+ >λου αBτ7 τ# $στιν cρeν, τ# µ8ν
αBτο* τ7 Cλικ<ν, τ# δ8 τ7 αJτιOδεςI $ξ >λης τQς ψυχQς τA δ#καια
ποιεSν κα' τVληθQ λGγειν. τ# λοιπ7ν g VπολαPειν το* ζQν συν2-
πτοντα @λλο $π+ @λλ]ω Vγαθ<ν, |στε µηδ8 τ7 βραχPτατον δι2στη-
µα Vπολε#πειν;
λ". ‹Eν φOς fλ#ου, κlν διε#ργηται το#χοις, ~ρεσιν, @λλοις µυρ#-
οις. µ#α οBσ#α κοινD, κlν διε#ργηται Jδ#ως ποιοSς σ\µασι µυρ#οις.
µ#α ψυχD, κlν φPσεσι διε#ργηται µυρ#αις κα' Jδ#αις περιγραφαSς.
µ#α νοερA ψυχD, κlν διακεκρ#σθαι δοκiQ. τA µ8ν ο`ν @λλα µGρη
τOν εJρηµGνων, οrον πνεPµατα, κα' Cποκε#µενα Vνα#σθητα κα'
Vνοικε#ωτα VλλDλοιςI κα#τοι κVκεSνα τ7 νοο*ν συνGχει κα' τ7 τA
αBτA βρSθον. δι2νοια δ8 Jδ#ως $π' τ7 cµ<φυλον τε#νεται κα' συν#-
σταται κα' οB διε#ργεται τ7 κοινωνικ7ν π2θος.
λα" . T# $πιζητεSς; τ7 διαγ#νεσθαι; VλλA τ7 αJσθ2νεσθαι; τ7
cρµeν; τ7 αhξεσθαι; τ7 λDγειν α`θις; τ7 φωνiQ χρQσθαι; τ7 διανο-
εSσθαι; τ# τοPτων π<θου σοι @ξιον δοκεS; εJ δ8 aκαστα εBκαταφρ<-
νητα, πρ<σιθι $π' τελευταSον τ7 aπεσθαι τ]O λ<γ]ω κα' τ]O θε]O.
VλλA µ2χεται τ7 τιµeν τα*τα, τ7 @χθεσθαι, εJ διA το* τεθνηκGναι
στερDσετα# τις αBτOν.
290
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
κη. ΣJ Oκε"νους πο- σ1 ρωτο8ν «πο8 ε$δες το-ς θεο-ς Z ;π*
πο8 κατ5λαβες 6τι Qπ5ρχουν κα" το-ς σ1βεσαι;», ;π5ντησε τ5
cξTς. ΠρIτον µ1ν 6τι µπορεP κανε"ς ν5 το-ς δT κα" µ1 τ5 µ5τια.
Kα" FπειταL οkτε τ?ν ψυχ? µου Fχω δT κα" 6µως τ?ν τιµI. T* =διο
συµβα"νει κα" µ1 το-ς θεο-ς. JAπ* OκεPνα πο- γνωρ"ζω κ5θε φο-
ρ5, τ?ν δ-ναµ" τους, ;π* α(τ5 καταλαβα"νω 6τι Qπ5ρχουν κα"
το-ς σ1βοµαι.
κθ. aH σωτηρ"α τTς ζωTς βρ"σκεται 6ταν Oξετ5ζης τ" ε$ναι γενι-
κ5 τ* κ5θε πρDγµαL ποι5 ε$ναι B ^λη του κα" ποι5 B αWτ"α πο- τ*
δηµιο-ργησε. N5 κ5νης µ1 6λη σου τ?ν ψυχ? 6τι ε$ναι δ"καιον κα"
ν5 λ1ς τ?ν ;λ?θεια. T" Qπολε"πεται; N5 ;πολα-ης τ?ν ζω? προ-
σθ1τοντας τ* _να καλ* Oπ5νω στ* \λλο γι5 ν5 µ? µ1νη κεν* οkτε
τ* Oλ5χιστο δι5στηµα.
λ. EEνα ε$ναι τ* φIς το8 Bλ"ου κα" \ν διασκορπ"ζεται σ1 το"-
χους, Rρη κα" χιλι5δες \λλα. M"α ο(σ"α κοιν? γι5 6λους Qπ5ρχει
κα" \ς διαµοιρ5ζεται κατ5 Wδια"τερο τρ*πο µ1 µ-ρια σNµατα.
M"α ψυχ? κα" \ν διαµοιρ5ζεται σ1 \πειρες φ-σεις µ1 Wδια"τερα
6ρια. M"α νοερ? ψυχ? Qπ5ρχει κα" \ς φα"νεται 6τι Fχει διαιρεθT.
EOλα τ5 \λλα λοιπ*ν ε$ναι µ1ρη α(τIν πο- Fχω ;ναφ1ρει, τ5
πνε-µατα κα" τ5 ;ντικε"µενα πο- δ1ν νοιNθουν τ* _να τ* \λλο
κα" δ1ν Fχουν καµµ"α σχ1σι µεταξ- των.
Kα" 6µως κα" OκεPνα τ5 συγκρατεP V νο8ς κα" τ* β5ρος των. T*
Πνε8µα κυρ"ως Fχει τ5σι πρ*ς τ* συγγεν1ς κα" συνδ1εται µJ α(τ*
κα" δ1ν διακ*πτεται τ* π5θος γι5 τ* κοινωνικ* σ-νολο.
λα.T" ζητεPς Oπ"µονα; N5 διαρκ1ση B ζω? σου πολ- (ν5 αWσθ5-
νεται); N5 ;ντιλαµβ5νεσαι µ1 τ"ς αWσθ?σεις τ5 πρ5γµατα; N5
Fχης Fντονες Vρµ1ς; N5 α(ξ5νεσαι, ν5 σταµατDς π5λι; N5 µιλDς;
N5 σκ1πτεσαι; Ποι* ;π* α(τ5 σο8 φα"νεται 6τι ;ξ"ζει ν5 τ* πο-
θTς; JE5ν 6µως 6λα ε$ναι \ξια καταφρον?σεως, Fλα στ* τελευ-
ταPο. N5 ;κολουθTς τ*ν λ*γο κα" τ*ν Θε*. JAλλ5 Fρχεται σ1 σ-γ-
κρουσι µ1 τ?ν Oκτ"µησι α(τIν τ* \γχος µ?πως δι5 το8 θαν5του
θ5 τ5 χ5ση κανε"ς α(τ5.
291
 BIBΛIOΘHKH TΩN EΛΛHNΩN
λβ". Π<στον µGρος το* Vπε#ρου κα' Vχανο*ς αJOνος VποµεµG-
ρισται [κ2στ]ω; τ2χιστα γAρ $ναφαν#ζεται τ]O Vιδ#]ω. π<στον δ8
τQς >λης οBσ#ας; π<στον δ8 τQς >λης ψυχQς; $ν π<στ]ω δ8 βωλαρ#]ω
τQς >λης γQς aρπεις; π2ντα τα*τα $νθυµοPµενος µηδ8ν µGγα φαν-
τ2ζου g τ<, Zς µ8ν f σR φPσις @γει, ποιεSν, π2σχειν δG, Zς f κοινR
φPσις φGρει.
λγ". ΠOς [αυτ]O χρQται τ7 fγεµονικ<ν; $ν γAρ τοPτ]ω τ7 πeν
$στι. τA δ8 λοιπA g προαιρετικ2 $στιν g Vπροα#ρετα, νεκρA κα'
καπν<ς.
λδ". Πρ7ς θαν2του καταφρ<νησιν $γερτικ\τατον, >τι κα' οF
τRν fδονRν Vγαθ7ν κα' τ7ν π<νον κακ7ν κρ#νοντες >µως τοPτου
κατεφρ<νησαν.
λε". €]Ω τ7 εhκαιρον µ<νον Vγαθ7ν κα' ]E τ7 πλε#ους κατA λ<γον
Mρθ7ν πρ2ξεις Vποδο*ναι τ]O MλιγωτGρας $ν Yσ]ω $στ#, κα' ]E τ7ν
κ<σµον θεωρQσαι πλε#ονι g $λ2σσονι χρ<ν]ω οB διαφGρει, τοPτ]ω
οBδ8 c θ2νατος φοβερ<ν.
λm". zAνθρωπε, $πολιτεPσω $ν τiQ µεγ2λiη ταPτiη π<λειI τ# σοι
διαφGρει, εJ πGντε ,τεσιν <g [κατ<ν>; τ7 γAρ κατA τοdς ν<µους
Yσον [κ2στ]ω. τ# ο`ν δειν<ν, εJ τQς π<λεως VποπGµπει σε οB τPραν-
νος οBδ8 δικαστRς @δικος, Vλλ+ f φPσις f εJσαγαγο*σα; οrον εJ
κωµ]ωδ7ν VπολPοι τQς σκηνQς c παραλαβkν στρατηγ<ς. “+Aλλ+
οBκ ε5πον τA πGντε µGρη, VλλA τA τρ#α.” καλOς ε5παςI $ν µGντοι τ]O
β#]ω τA τρ#α >λον τ7 δρeµ2 $στιν. τ7 γAρ τGλειον $κεSνος cρ#ζει c
τ<τε µ8ν τQς συγκρ#σεως, ν*ν δ8 τQς διαλPσεως αYτιοςI σd δ8 Vνα#-
τιος VµφοτGρων. @πιθι ο`ν }λεωςI κα' γAρ c VπολPων }λεως.
292
MAPKOY AYPH§IOY TA EI™ EAYTON – BIB§ION IBã
λβ. Π*σο µ1ρος ;π* τ* \πειρο κα" ;χανT αWIνα Fχει µοιρασθT
στ*ν καθ1να; Π*σο µ1ρος ;π* τ?ν καθολικ? ^λη; Π*σο µ1ρος
;π* τ?ν καθολικ? ψυχ?; Σ1 π*ση Fκτασι τTς 6λης γTς σ-ρεται;
JE5ν σκ1πτεσαι 6λα α(τ5 µ? θεωρTς τ"ποτε σπουδαPο παρ5
µ*νον τ* ν5 OνεργTς 6πως σ1 VδηγεP B δικ? σου φ-σις κα" ν5 π5-
σχης 6,τι B κοιν? Φ-σις σο8 φ1ρνει.
λγ. ΠIς χρησιµοποιεP τ*ν cαυτ* της B λογικ? ψυχ?; ∆ι*τι σJ
α(τ* τ* σηµεPο βρ"σκεται B ;ξ"α τTς ζωTς. EOλα τ5 Qπ*λοιπα ε=τε
τ5 θ1λει κανε"ς ε=τε δ1ν τ5 θ1λει ε$ναι νεκρ5 κα" καπν*ς.
λδ. Θ5 σ1 βοηθ?ση πολ- ν5 καταφρον?σης τ*ν θ5νατο B σκ1-
ψις 6τι κα" OκεPνοι πο- θεωρο8ν τ?ν Bδον? ;γαθ* κα" τ*ν π*νο
κακ*, α(τ*ν τ*ν περιφρονο8ν.
λε. EOποιος θεωρεP ;γαθ* µ*νον 6,τι γ"νεται στ?ν κατ5λληλη
στιγµ? κα" OκεPνος πο- νοµ"ζει 6τι τ* ν5 Oκτελ1σης λιγNτερες Z
περισσ*τερες πρ5ξεις σ-µφωνα µ1 τ*ν Sρθ* λ*γο ε$ναι τ* =διο κα"
OκεPνος πο- δ1ν Oνδιαφ1ρεται O5ν θ5 βλ1πη τ*ν κ*σµο περισσ*τε-
ρο Z λιγNτερο χρ*νο, α(τ*ς δ1ν φοβDται τ*ν θ5νατο.
λς. dAνθρωπε, ζTσε σJ α(τ? τ?ν µεγ5λη π*λι.T" σηµασ"α Fχει \ν
Fζησες π1ντε Z τρ"α χρ*νια; ∆ι*τι τ* ν5 ζTς σ-µφωνα µ1 το-ς ν*-
µους ε$ναι Oξ =σου σηµαντικ* γι5 τ*ν καθ1να. Ποι* ε$ναι τ* φοβε-
ρ* λοιπ*ν, O5ν ;π* τ?ν π*λι δ1ν σ1 διNχνη τ-ραννος οkτε δικα-
στ?ς \δικος ;λλ5 B φ-σις πο- σ1 Fφερε; E$ναι σ5ν ν5 ;ποµακρ--
νη ;π* τ?ν σκην? _να mθοποι* V στρατηγ*ς πο- τ*ν παρ1λαβε. –
Nα", ;λλ5 δ1ν Fπαιξα κα" τ5 π1ντε µ1ρη, µ*νο τ5 τρ"α. – Kαλ5.
Στ?ν ζω? 6µως τ5 τρ"α ε$ναι 6λο τ* δρDµα.
∆ι*τι τ* τ1λος καθορ"ζει OκεPνος πο- τ*τε QπTρξε V α=τιος τTς
συνθ1σεως τIν στοιχε"ων, τNρα δ1 τTς διαλ-σεως. Σ- ε$σαι ;να"-
τιος κα" γι5 τ5 δ-ο. Φ-γε λοιπ*ν µ1 καλωσ-νη. ∆ι*τι κα" α(τ*ς
πο- σ1 ;πολ-ει ε$ναι πολ- καλ*ς.
293