Professional Documents
Culture Documents
การดูแลรักษาต้นไม้ Final 2003
การดูแลรักษาต้นไม้ Final 2003
บทททพื่ 1 บทนสา
1.1 การปลดกและฟพฟื้ นฟดปป่าไมต้
ปป่ าไมม้เปป็ นทรรัพยากรธรรมชาตติททที่มทประโยชนน์นานรับประการ แตป่การใชม้ประโยชนน์โดยไมป่คาค นนึ งถนึง
ศรักยภาพในการผลติตของปป่ า การลรักลอบตรัดไมม้และการบบุกรบุ กครอบครอง รวมถนึงการพรัฒนาโครงสรม้างพพพนฐาน
ดม้านตป่างๆ เปป็ นสาเหตบุททที่ทาค ใหม้ปป่าไมม้เกติดความเสพที่ อมโทรมและลดปรติ มาณลงอยป่างมาก สป่ งผลกระทบตป่อความ
เปป็ นอยยขป่ องประชาชน เกติดปรัญหาตป่างๆ ตามมามากมาย เชป่น การเกติดนคพาทป่วม ความแหม้งแลม้ง ขาดแคลนนคพา
ในการอบุปโภคและบรติ โภค ดตินขาดความอบุดมสมบยรณน์ ผลผลติตทางการเกษตรตกตคที่า เปป็ นตม้น ดรังนรัพนเพพที่อปม้ องกรัน
1
(Fe) โมลติบดทนมรั (Mo) คลอรท น (Cl) ซนึที่ งพพชจะไดม้รรับธาตบุอาหารจาก 3 ทางดม้วยกรัน คพอ 1. ทางนคพา ซทที่ ง
ประกอบดม้วยธาตบุไฮโดรเจนและออ๊อกซติเจน 2. ทางอากาศ ถนึงแมม้วป่าอากาศจะประกอบไปดม้วยธาตบุไนโตรเจน
เปป็ นสป่ วนใหญป่ แตป่กมป็ ทเพทยงพพชตระกยลถรัวที่ เทป่านรัพนททที่สามารถนคามาใชม้ไดม้ โดยทรัวที่ ไปพพชจะไดม้รรับธาตบุคารน์ บอน
ไฮโดรเจน และออกซติเจนจากอากาศในปรติ มาณททที่มากพอกรับความตม้องการของพพช 3. ทางดติน ธาตบุอาหารททที่พพช
ตม้องการอทก 13 ธาตบุ มทความจคาเปป็ นจะตม้องไดม้รรับจากทางดตินหรพ อจากการใชม้ปบุปุ๋ย ตามปกตติดตินจะมทสป่ วนประกอบ
และปรติ มาณ แรป่ ธาตบุตาป่ งๆไมป่เหมพอนกรัน ทางททจที่ ะเพติมที่ ธาตบุอาหารใหม้แกป่ดนติ เพพอที่ นคาไปบคารบุ งพพชเชป่นนทพเรท ยกวป่า การใสป่
ปบุปุ๋ ยบคารบุ งดติน
การแบป่งประเภทของปบุปุ๋ ย โดยทรัวที่ ไปแบป่งไดม้ 2 ประเภท ดรังนทพ
(1) ปบุปุ๋ ยอตินทรท ย น์ (Organic fertilizer) เปป็ นปบุปุ๋ ยททที่ไดม้มาจากสติที่ งมทชทวติตทรัพงพพชและสรัตวน์ ซนึที่ งไดม้ผาป่ นสภาพการ
แปรรย ปหรพ อถยกหมรักหมมจนเนป่าเปพที่ อยหมดแลม้ว และอยยใป่ นสภาพททที่สามารถจะนคาไปใชม้ประโยชนน์ไดม้ เชป่น
ปบุปุ๋ ยคอก ปบุปุ๋ ยหมรัก ปบุปุ๋ ยพพชสด กระดยกปป่ น เปป็ นตม้น ปบุปุ๋ ยอตินทรท ยแน์ ตป่ละชนติ ดยป่อมใหม้ธาตบุอาหารแตป่ละชนติ ดในปรติ มาณ
ททที่แตกตป่างกรันออกไป โดยทรัวที่ ไปดตินมทอตินทรท ยวรัตถบุททที่ไดม้จากธรรมชาตติประมาณ 3-4% ปบุปุ๋ ยอตินทรท ยมน์ ทธาตบุอาหาร
อยยเป่ กพอบครบแตป่มทอยยใป่ นปรติ มารททที่คป่อนขม้างตคที่า แตป่ปบุปุ๋ยอตินทรท ยจน์ ะใหม้ประโยชนน์ในแงป่การปรรับปรบุ งโครงสรม้างของ
ดตินใหม้ดทยงติที่ ขนึพน มทความสามารถในการอบุมม้ นคพาดทขพ นึนในดตินทราย และเปลทที่ยนสภาพดตินเหนท ยวใหม้มทการระบายนคพาททที่
ดทขพ นึน เมพที่อดตินรป่ วนขนึพนรากของตม้นไมม้จนึงสามารถไชชอนไปไดม้ไกลและหาอาหารไดม้มากขนึพน
(2) ปบุปุ๋ ยอนตินทรท ย น์ (Inorganic fertilizer) หรพ ออาจเรท ยกวป่าปบุปุ๋ ยเคมทกไป็ ดม้ ปบุปุ๋ ยอนตินทรท ยนน์ พ ท มทธาตบุอาหาร
มากกวป่าปบุปุ๋ ยอตินทรท ยมน์ าก และอยยใป่ นรย ปททที่สามารถละลายนคพาไดม้อยป่างรวดเรป็ วพพชจนึงสามารถนคาไปใชม้ไดม้ทนรั ทท ถนึง
แมม้วป่าปบุปุ๋ ย อนตินทรท ยจน์ ะมทธาตบุอาหารสยงกวป่าปบุปุ๋ ยอตินทรท ยมน์ ากกป็ตาม แตป่หากใชม้ปบุปุ๋ยเคมทตติดตป่อกรันเปป็ นเวลานานๆ จะมท
ผลทคาใหม้สภาพโครงสรม้างของดตินเปลทที่ยนแปลงไป ดรังนรัพนจนึงควรใชม้ปบุปุ๋ยทรัพง 2 ประเภทควบคยป่กนรั ไปเพพที่อเพติที่มธาตบุ
อาหารและเปป็ นการปรรับปรบุ งโครงสรม้างของดตินไปพรม้อมกรัน
หลรักการใสป่ ปบุปุ๋ยใหม้กบรั ตม้นไมม้ ใชม้หลรักในการพติจารณาไดม้หลายอยป่างดม้วยกรันคพอ การวติเคราะหน์ดติน
การวติเคราะหน์ชติพนสป่ วนของพพช และการพติจารณาจากอาการของพพชททที่แสดงออก ในททที่นพท วติธทททที่นป่าจะเปป็ นไปไดม้คพอ
การวติเคราะหน์ดติน ซนึที่งจะตม้องเกป็บตรัวอยป่างดตินและสป่ งใหม้หนป่วยงานททที่รรับวติเคราะหน์ดติน การใสป่ ปบุปุ๋ยนรัพนเปป็ นการเพติที่ม
ธาตบุอาหารเพพที่อชดเชยสป่ วนททที่ตนม้ ไมม้ไดม้ใชม้ไป หากในดตินมทอยยเป่ พทยงพอแลม้วกป็ไมป่จาค เปป็ นตม้องใสป่ ปบุปุ๋ยเพติที่ม เพราะ
ตม้นไมม้จะไมป่สามารถนคาไปใชม้ไดม้ หรพ ออาจแสดงอาการททที่ไดม้รรับธาตบุอาหารมากเกตินไป หรพ ออาจสย ญเสท ยไปโดย
เปลป่าประโยชนน์
วฏิธทการใสป่ ปนปุ๋ย
วติธทการใสป่ ปบุปุ๋ยททที่ดทจะตม้องเปป็ นวติธทททที่งป่ายและสะดวกในการปฏติบตรั ติใสป่ แลม้วพพชสามารถดยดไปใชม้ประโยชนน์
ไดม้มากททที่สบุด โดยมทวติธทการใสป่ ปบุปุ๋ยดรังนทพ
(1) ใสป่ รองพพพน นติยมใชม้ปยรม้ บุปุ๋ อคฟอสเฟต ซนึที่ งเปป็ นปบุปุ๋ ยททที่เคลพที่อนไหวไดม้ยาก เพราะถยกตรนึ งดม้วยแรป่ ธาตบุตป่างๆ
ในดติน โดยคลบุกเคลม้าปบุปุ๋ ยกรับดตินแลม้วใสป่ ลงในหลบุมกป่อนปลยกตม้นไมม้
(2) ใสป่ แบบหวป่าน เปป็ นการหวป่านปบุปุ๋ ยใหม้ทวรัที่ บรติ เวณททที่ใสป่ ปบุปุ๋ย เหมาะสคาหรรับใชม้กบรั พพพนททที่ททที่เปป็ นททที่ราบ และ
มทการกคาจรัดวรัชพพชดม้วยสารเคมทเพราะเศษซากพพชททที่เหลพอจะชป่วยปม้ องกรันการชะลม้างปบุปุ๋ ยในชป่วงททที่มทฝนตก แตป่ถาม้
เปป็ นททที่ราบททที่กาค จรัดวรัชพพชดม้วยวติธทถาก ควรคราดใหม้ปบุปุ๋ยเขม้ากรับดตินดม้วย เพพที่อปม้ องกรันนคพาฝนชะลม้างปบุปุ๋ ย
(3) ใสป่ แบบเปป็ นแถบ เปป็ นการใสป่ ปบุปุ๋ยโดยโรยเปป็ นแถบไปตามแนวแถวตม้นไมม้ในรป่ องททที่เซาะไวม้ แลม้วกลบ
วติธทนพ ท เหมาะสคาหรรับพพพนททที่ททที่มทความลาดเทเลป็กนม้อยหรพ อพพพนททที่ทาค ขรัพนบรันไดดม้วย
6
(4) ใชม้การใหม้นพ าค วติธทนพ ท คลม้ายๆ กรับวติธทใชม้พพช เพทยงแตป่ไมป่จาค เปป็ นตม้องปลยกพพชขนึพนใหมป่ หากแตป่เปป็ นการใหม้
นคพาแกป่พพชททที่มทอยยแป่ ลม้วตามธรรมชาตติ เพพที่อใหม้พพชททที่ปกคลบุมแนวดรังกลป่าวคงความเขทยวชอบุป่มชบุป่มชพพนอยยตป่ ลอดเวลา
ทรัพงนทพ อาจทคาโดยการจรัดระบบชลประทานใหม้มทนพ าค ไหลผป่านแนวกรันไฟนทพ ตลอดเวลา หรพ อใชม้ระบบวางทป่อนคพาตาม
แนวกรันไฟแลม้วตติดตรัพงสปรติ งเกอรน์สาค หรรับใหม้นพ าค เปป็ นชป่วงๆ หรพ อเจาะรย ททที่ทป่อนคพาเปป็ นชป่วงๆ เพพที่อใหม้นพ าค ไหลซนึ มออก
มาหลป่อเลทพยงพพพนททที่อยป่างสมคที่าเสมอ แนวกรันไฟททที่สรม้างโดยวติธทนพ ท เรท ยกวป่า แนวกรันไฟเปท ยก (Wet Firebreaks) ซนึที่ งมท
ประสติ ทธติ ภาพในการยรับยรัพงไฟปป่ าไดม้ผลดทมาก แตป่ราคาในการลงทบุนสรม้างกป็สยงมากดม้วยเชป่นกรัน ในประเทศไทย
ไดม้มทการทดลองทคาแนวกรันไฟเปท ยกดรังกลป่าวททที่ศยนยน์ศนึกษาการพรัฒนาหม้วยฮป่องไครม้ตามพระราชดคารติ จรังหวรัด
เชทยงใหมป่
(5) ใชม้การเผา โดยการเผาพพพนททที่เปป็ นแนวเพพที่อกคาจรัดวรัชพพช และเปป็ นการกระตบุนม้ การงอกของพพชใหมป่
และหญม้าสดซนึที่งไมป่ตติดไฟ การทคาแนวกรันไฟดม้วยวติธทนพ ท ใชม้กนรั มานานและแพรป่ หลายมาก ในแทบทบุกภยมติภาคของ
โลก เนพที่ องจากเสท ยคป่าใชม้จป่ายและแรงงานนม้อยททที่สบุด แตป่ไดม้แนวกรันไฟททที่มทประสติ ทธติ ภาพสย ง ในประเทศไทย
เกษตรกรสป่ วนใหญป่ใชม้การเผาเพพที่อทคาแนวกรันไฟปม้ องกรันบม้านเรพ อนและเรพ อกสวนไรป่ นา หากแตป่การใชม้วธติ ท นพ ท จะ
ตม้องมทมาตรการควบคบุมเปป็ นอยป่างดท มติเชป่นนรัพนแลม้วไฟอาจลบุกลามออกไปนอกพพพนททที่ไดม้
(6) ใชม้แนวธรรมชาตติ ในหลายๆโอกาส สามารถจะใชม้ประโยชนน์จากสติที่ งททที่มทอยยแป่ ลม้วตามธรรมชาตติ เชป่น
ลคาหม้วย แนวผาหติน หรพ อททที่มนบุษยน์สรม้างขนึพน เชป่น ถนน ทางรถไฟ แนวสายไฟฟม้ าแรงสย งมาปรรับปรบุ งและดรัดแปลง
ใหม้เปป็ นแนวกรันไฟไดม้ โดยไมป่ตอม้ งสรม้างแนวกรันไฟขนึพนใหมป่แตป่อยป่างใด
ผลกระทบจากไฟปป่ า
(1) ผลกระทบจากไฟปป่ าตป่อสรังคมพพช เชป่น ขาดชป่วงการสพบพรันธบุทน์ ดแทนตามธรรมชาตติ เปลทยที่ นแปลง
โครงสรม้างปป่ า ลดการเจรติ ญเตติบโตและคบุณภาพของเนพพ อไมม้ ทรันททททที่เกติดไฟปป่ าขนึพนความรม้อนและเปลวไฟจากไฟ
ปป่ า จะทคาลายลยกไมม้ กลม้าไมม้เลป็กๆในปป่ าหมดโอกาสเตติบโตเปป็ นไมม้ใหญป่ สป่ วนตม้นไมม้ใหญป่หยบุดการเจรติ ญเตติบโต
เนพพ อไมม้เสพที่ อมคบุณภาพลง เปป็ นแผลเกติดเชพพอโรคและแมลงเขม้ากรัดทคาลายเนพพ อไมม้ สภาพปป่ าททที่อบุดมสมบยรณน์เปลทที่ยน
สภาพเปป็ นทบุป่งหญม้าไปในททที่สบุด
(2) ผลกระทบจากไฟปป่ าตป่อสรัตวน์ปป่าและสติที่ งมทชทวติตเลป็กๆ ในปป่ า เชป่น ทคาอรันตรายตป่อชทวติตของสรัตวน์ปป่า
ทคาลายแหลป่งอาหารและททที่อยยอป่ าศรัยของสรัตวน์ปป่า ทคาอรันตรายตป่อชทวติตของสรัตวน์เลป็กๆ และจบุลตินทรท ยใน์ นดติน ไฟปป่ า
สป่ งผลใหม้สตรั วน์ปป่าไดม้รรับบาดเจป็บ ลม้มตาย เพราะหนท ไฟไมป่ทนรั โดยเฉพาะอยป่างยติงที่ ลยกอป่อนและสรัตวน์ททที่เคลพที่อนไหว
ชม้า ททที่หนท รอดกป็ขาดททที่อยยอป่ าศรัยรวมไปถนึงแหลป่งอาหาร ในททที่สบุดกป็อาจตม้องตายเชป่นเดทยวกรัน
(3) ผลกระทบจากไฟปป่ าตป่อสภาวะอากาศโลก เชป่น การเปลทที่ยนแปลงสภาพภยมติอากาศ เนพที่ องจาก
อบุณหภยมติของโลกททที่สยงขนึพน การเกติดปรากฏการณน์เรพ อนกระจก หมอกควรันททที่เกติดจากไฟปป่ า กป่อใหม้เกติดผลกระทบ
มากมายทรัพงสภาวะอากาศเปป็ นพติษทคาลายสบุ ขภาพของคน เกติดทรัศนวติสยรั ไมป่ดทตป่อการบตินเครพที่ องบตินบางครรัพงไมป่
สามารถขนึพนบตินหรพ อลงจอดไดม้สป่งผลใหม้เกติดผลเสท ยหายทางเศรษฐกติจ รวมไปถนึงสย ญเสท ยสภาพความสวยงาม
ตามธรรมชาตติ ทคาใหม้สภาพไมป่เหมาะในการทป่องเททที่ยวอทกตป่อไป
(4) ผลกระทบจากไฟปป่ าตป่อดตินปป่ าไมม้ เชป่น เกติดการสย ญเสท ยหนม้าดตินโดยการกรัดชะและการพรังทลาย
เปลทที่ยนแปลงคบุณสมบรัตติของดตินทรัพงคบุณสมบรัตติทางกายภาพ และคบุณสมบรัตติทางเคมท ไฟปป่ าเผาทคาลายสติที่ งปกคลบุม
ดติน หนม้าดตินจนึงเปติ ดโลป่ง เมพที่อฝนตกลงมาเมป็ดฝนกป็จะตกกระแทกกรับหนม้าดตินโดยตรง เกติดการชะลม้างพรังทลาย
ของดตินไดม้งป่าย ทคาใหม้นพ าค ททที่ไหลบป่าไปตามหนม้าดติน พรัดพาหนม้าดตินอรันอบุดมสมบยรณน์ไปดม้วย และดตินอรัดตรัวแนป่นทนึบ
ขนึพนการซนึ มนคพาไมป่ดท ทคาใหม้การอบุมม้ นคพาหรพ อดยดซรับความชพพ นของดตินลดลงไมป่สามารถเกป็บกรักนคพาและธาตบุอาหารททที่
จคาเปป็ นตป่อพพชไดม้
9
บทททพื่ 3 บทสรน ป
การปลยกปป่ าใหม้ประสบความสคาเรป็ จบรรลบุเปม้ าหมายและวรัตถบุประสงคน์นพ รันไมป่ใชป่เพทยงแคป่การนคาตม้นไมม้ไป
ปลยกลงในพพพนททที่เทป่านรัพน แตป่จาค เปป็ นตม้องมทการดยแลรรักษาเพพที่อใหม้ตนม้ ไมม้ททที่ปลยกสามารถเจรติ ญเตติบโตไดม้ดท มทชทวติตรอด
อยยไป่ ดม้ สามารถตป่อสยม้และแขป่งขรันกรับวรัชพพช ทนทานตป่อสภาพสติที่ งแวดลม้อมตามธรรมชาตติโดยเฉพาะอยป่างยติงที่ ใน
ระยะแรกททที่ปลยก ซนึที่งตม้นไมม้ยงรั มทขนาดเลป็ก การดยแลรรักษาหลรังการปลยกอยป่างใกลม้ชติดจะชป่วยทคาใหม้ตนม้ ไมม้สามารถ
ตรัพงตรัวไดม้อยป่างรวดเรป็ ว นอกจากนรัพน การปม้ องกรันอรันตรายตป่างๆ ททที่อาจจะเกติดขนึพนกรับตม้นไมม้ โดยเฉพาะอยป่างยติงที่
ไฟปป่ า ซนึที่งสรม้างความเสท ยหายใหม้กบรั ตม้นไมม้ททที่ปลยกอยป่างรบุ นแรง จนกระทรังที่ บางครรัพงอาจจะทคาใหม้การปลยกปป่ าตม้อง
ลม้มเหลวไดม้ กป็เปป็ นอทกปรัจจรัยหนนึที่งททที่ชป่วยสป่ งเสรติ มใหม้การดคาเนตินงานปลยกปป่ าประสบความสคาเรป็ จไดม้ ดรังนรัพนผยปม้ ฏติบตรั ติ
งานปลยกและฟพพ นฟยปป่าไมม้จนึงควรศนึกษาทคาความเขม้าใจวติธทการตป่างๆ ทรัพงททที่นาค เสนอในเอกสารฉบรับนทพ และจากแห
ลป่งอพที่นๆ อยป่างถทที่ถวม้ นแลม้วนคาไปปรรับหรพ อประยบุกตน์ใชม้กบรั การดคาเนติ นงานของตนเอง ใหม้เหมาะสมกรับลรักษณะ
พพพนททที่และสภาพสติที่ งแวดลม้อมของพพพนททที่แตป่ละแหป่ งตป่อไป