Inovatif Kimya Dergisi Sayi 2 PDF

İNOVATİF
Kimya Dergisi
YIL : 1 SAYI : 2 EYLÜL 2013
PROSES
EKİPMANLARI
TEKSTİL VE HAZIR GİYİM KİMYA SEKTÖRLERE GİRİŞ
SEKTÖRÜNDE KİMYAGERLER ÇİMENTO VE ÇİMENTO SEKTÖRÜ
ON PARMAKDA ON MARİFET SIVILARIN ISLATMA YETENEKLERİ
TARIM SEKTÖRÜNDEKİ KALİTE VE TEMAS AÇISI
KONTROL CİHAZLARI DOĞAMIZ VE DOĞAL ÜRÜNLERLE
İLAÇ SANAYİDE GMP DOĞAL YAŞAMAK NEDEN OLMASIN

Sahibi :
İnovatif Kimya Dergisi
Kurucuları
Genel Yayın Yönetmeni :
Yavuz Selim Kart

İnovatif Kimya Dergisi Okuyucuları,
Yayın Danışmanı :
Dergimiz Kimya hakkında bilgiler vermesi, siz okuyucularımızın ufkunu
açması, bildiklerimizin pekiştirilmesi,bilmediklerinizin öğrenilmesi amacıyla
Ayşe Emir
hazırlanmıştır.
Dergimiz sizlerin göndereceği makaleler, yazılar ile oluşacaktır. Dergi ve Yazı Editörleri :
Diğer bir deyişle bu derginin içeriğini sizler hazırlayacaksınız. Dergimizde
Kimya Sektörü ile ilgili bilgiler, Kimya Sektörü ile ilgili yazılar ve makaleler Ayşe Emir
olacaktır. Ayrıca çeşitli bulmacalar,hos yazılar ve resimler ile de sıkılmaya-
cağınızı ümit ediyoruz.
Röportaj Sorumlusu :
Güzel bir dergi olacağı düşüncesindeyiz. Fayda sağlaması dileklerimizle...
Ceyda Sarıkaya
Kurucuları Sayfa Tasarımı :
Yavuz Selim Kart
Bize Ulaşın
facebook.com/InovatifKimyaDergisi
twitter.com/InovatifKimya
inovatifkimyadergisi@gmail.com
Yazarlarımız
YAVUZ SELIM KART AYSE EMIR
CEYDA SARIKAYA VAHIT KENAR
ABDULHAMIT AYDIN EMRAH YÜCE
GULTEKIN OZDEMIR
İNOVATİF
HACER AY
AHMET YILMAZ SEVGI GULTEKIN
YAKUP BICER AYKUT CENGIZ
HATILE MOUMINTSA HAKAN OZTURK
Kimya Dergisi
İNOVATİF KURALLARI
Kimya Dergisi
1. İnovatif Kimya Dergisi, yazılarını herhangi bir 8.Dergimizde konu gönderen arkadaşlar, bazı tarz
makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını yazılar bazı kişilere verilmiştir. Misal , Ünlü bir
aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumun- kimyagerin hayatı ve kimya eğlence tarzı bölümler
dasınız. Ayrıca kullanmış olduğunuz bu yazıların bazı arkadaşlarımıza verilmiştir. Bu konuları özellikle
kaynağını bu dergi olarak belirtmek durumun- isteyenler olmuştur. Ama bu sizin bu konularda yazı
dasınız. yazmayacağınız anlamına gelmez. Yazı yazıp gönder-
2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci irseniz illaki yayınlanacaktır. Bir yazar arkadaşımızın
derece yazara aittir. Bu konu hakkında eğer bir so- olur ya işi olur yazamassa, o zaman o yazıyı sizin
run yaşıyorsanız ilk yazara ulaşacaksınız. adınız altında ekleriz. Hem dergi zaman kaybet-
3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza ge- memiş olur. Hem de süreklilik sağlanmış olur. Ayrıca
lebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu aynı konu hakkında birden fazla yazı dergide olursa
değildir. bu seferde dergi amacından sapmış olur.
4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimler ke- 10.Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa
sinlikle kaynak belirtilmektedir. Aksi durum olduğu olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. Geçen yazılar
zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak hallediniz. 2 bölüm halinde yayınlanabilir. Bu konuda son söz
Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız telif haklarına hakkı dergi yönetimine aittir.
riayet ederek resimlerini dökümanlarına ekleme- 11.Dergimize yapacağınız eleştirileri de ark-
leri. Burdan çıkacak problemlerden direkt yazarlar adaşlarımıza saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir
sorumludur. biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi her-
5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız kes gönüllü yapıyor. Saygıda lütfen kusur etmeyiniz.
var ise. Yazıları için AYŞE EMİR ile konuşmaları 12.Son olarak Dergimizde yazabilecceğiniz konular
gerekmektedir. aşağıda listelenmiştir.
www.facebook.com/groups/147842018740235/
Grubu aracalığı ile ulaşabilirler. *Akademik Makaleler
Bu gruba yanlızca yazarlık yapan ve gerçekten yaz- *Endüstriyel Yazılar
mayı düşünen arkadaşları almaktayız. Burada çeşitli *Üniversite Hayatında Kimya
görüşler fikirler tartışılmaktadır. Bunun harici say-
*İş Hayatında Kimya
famızı takip edenler için girişteki ÖNSÖZ kısmında
gerekli adresler mevcuttur. *Laboratuvar Üzerine
6. Aşırı yazar bolluğu olmadığı takdirde her yazıyı *Kimya Güvenliği
yayınlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan
hem de bilgili güzel bir gençlik sağlamaktır. Ya benim 13.Bu konulardan baska konular olsun istiyorsanız.
yazım niye yayınlanmadı tarzı soruları üstte belirt- Edtörlere ve vermiş olduğumuz gruba ulaşabilirsiniz.
miş olduğum isimlere sorabilirsiniz. Yazılarımız Kimya içeriği dışına çıkmamaya
7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları çalışılacaktır. İş hayatı ve okul hayatnda kişisel
inovatifkimyadergisi@gmail.com mail adresine gelişime yönelik ek yazılar olabilir. Bunun hakkında
göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönder- da çalışmalar yapılacaktır.
diğiniz yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz 14. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu arkadaş
tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size buraya ek maddeler yapmaya değiştirmeye ve koy-
geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde maya yetkilidir.
bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu 13. Dergiyi okuyanlar bu kuralları kabul etmiş
kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç daha sayılırlar.
güzel bir dergi çünkü.
Kurucuları
İçindekiler İnovatif Kimya Dergisi
MADEN SUYU
9 Günlük içilmesi gereken suyun doğal mineralli su (maden suyu)...
12
KİL
Uygarlığın başlangıcından bu yana kullanıla geldiği bilinen killer...
PROSES EKİPMANLARINI TANIYALIM
16 Mesleğimiz itibariyle; laboratuarlarda yeni ürünlerin elde edilişi...
24
TARIM İLAÇLARI SEKTÖRÜNDE KALİTE-KONTROL
ANALİZLERİNDE KULLANILAN CİHAZLAR
Vakumlu elek yardımıyla toz ürünlerin spesifikasyonda belirtilen...
29
KİMYA SEKTÖRLERE GİRİŞ
Birçok arkadaşımız kendini kimyacı, kimyager veyahut...
32
ÇİMENTO VE ÇİMENTO SEKTÖRÜ
Çimento günümüz dünyasında çok önemli bir yere sahiptir...
36
SIVILARIN ISLATMA YETENEKLERİ VE TEMAS AÇISI
Hiç düşündük mü acaba bir yaprağın üzerindeki çiğ tanesinin yaprak...
42
AYIN RÖPORTAJI
Dem Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş‘nin Genel Müdürü Hakan SARIÖZ ile...
48
TÜRKİYEDE KAFEİN
Kafein başlıca gıda ve ilaç sanayisinde kullanılan, alkoloid grubunun...
50
DOĞAMIZ VE DOĞAL ÜRÜNLERLE DOĞAL YAŞAMAK
NEDEN OLMASIN
İlerleyen günlerimizde hergün yeni bir hastalık cıkmaktadır...
52
TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KİMYAGER-
LER
Dergimizin ilk sayısında deterjanlar ve temizlik sektörü ile ilgili...
56
İLAÇ SANAYİDE GMP
Sizlere bu ay GMP den bahsedeceğim; fakat bir ilaç çalışanı değilim...
ON PARMAKTA ON MARİFET
60 Kimya denilince aklımıza çeşitli kimyasallar ve mineraller...
66
KİMYA İLE İLGİLİ SÖZLER VE YAZILAR
Her kimyagerin bir yokuşu ve çıkışı vardır...
CROCODILE CHEMISTRY PROGRAMI NEDİR NE İŞE
72 YARAR?
Geçen sayımızda sizlere Chem Draw programından bahis ettim...
80
HER AY 3 WEB SİTESİ
Her ay sizlere faydalı olacak 3 web sitesi....
81
KİMYA BULMACA
Her ay kimya terimlerine aşina olacağınız bulmaca...
82
KİMYA BULMACA ÇÖZÜMÜ (GEÇEN AY)
Geçen ayın bulmaca çözümleri...
Bikarbonat ve daha az da Sülfat iyon-
ları bulunur. Söz konusu minerallere
olan gereksinim yaşamın bazı dönem-
Aykut CENGİZ lerinde (örneğin, gençlik, çocukluk,
yaşlılık gibi) özellikle artar. Bu dönem-
lerde mineralli suların içilmesi daha çok
önem kazanır.
Mineralli sularda bulunan miner-

allerden Kalsiyum Osteoporozun ön-
lenmesi ve tedavisinde etkindir. Güçlü
kemik yapısı oluşması, kan pıhtılaşması
Celal Bayar Üniversitesi ve sinir uyarılarının iletilmesinde rol
aykutcengiz@windowslive.com oynar. Magnezyum kan ve sinirsel
yorgunluğun önlenmesinde etkindir ve
sağlıklı kalp fonksiyonu için gereklidir.
Sodyum, su ve elektrolit dengesi, asit-
MADEN SUYU baz dengesi ve uyarı iletiminde rol oy-
nar. Sindirimde yardımcıdır. Potasyum,
hücre metabolizmasında ve vücuttaki
Günlük içilmesi gereken suyun doğal su dengesinde görev yapar. Florür, diş
mineralli su(maden suyu) olarak alın- çürüklerinin önlenmesinde etkilidir ve
ması birçok avantajlar sağlar. Öncelikle, sağlıklı kemik ve dişler için gereklidir.
sağlıklı bir su metabolizmasının sağlıklı İyot, Troid Bezinin sağlıklı çalışması
bir vücutta sürdürülmesi garantiye için gereklidir, eksikliğinde Troid Bez-
alınmış olur. Ayrıca, günlük alınması inin büyümesi (guatr) görülür. Klor, su
gereken minerallerin bir kısmı belli ve elektrolit dengesi ve sindirimde so-
düzeylerde karşılanmış olur. Bununda dyum ile birlikte görev üstlenir.
ötesinde kişilerde var olan bazı fonk-
siyonel rahatsızlıklar(mide yanması,
böbrek taşı oluşumuna eğilim gibi) üze- *Maden Suyu’nun(mineralli su) Avan-
rinde yararlı etki elde edilir. Daha da tajları
önemlisi bazı hastalıkların (örneğin;
osteoporoz gibi) doğrudan veya dolaylı • Sağlıklı yaşam desteği ve sağlıklı koru-
tedavisi de sağlanabilir. Bu etkiler için ma
günde en az 1,5 litre mineralli suyun
içilmesi gereklidir. Böylelikle; bir yan- • Mineral eksikliğini giderme, mineral
dan günlük su gereksinimimizin bir gereksinimi karşılama
kısmı karşılanırken, diğer yandan da
yararlı etkiler elde edilebilir. • Bazı hastalıkların doğrudan veya
destekleyici tedavisi
Mineralli sularda, en yoğun bulunan
elementler, Kalsiyum, Magnezyum, • Bazı rahatsızlıkların giderilmesi ve
Sodyum ve Klordur. Daha az bulunan- önlenmesi
lar, Potasyum ve Flor, bazen de İyottur.
Ayrıca, mineralli sularda sık olarak
İnovatif Kimya Dergisi 9

**Doğal Mineralli Suların Fizyolojik yüksek Bikarbonat içeren(1300mg/L-
ve Terapötik Etkileri 1200mg/L) mineralli sular oldukça
yararlıdır.
Mineralli sulardaki minerallere bağlı
Sindirim sistemi üzerine; Günümüz
etkilerin dışında, mineralli sulardaki
insanının az su içme alışkanlığı, min-
iyonların fizyolojik etkileri ve bazı hast-
erallerden yetersiz beslenme, hareket
alıklardaki terapötik yararları da söz
azlığı ve sedanter yaşam gibi özellikleri,
konusudur. Bunlar sistemler özelinde
sindirim sistemi rahatsızlıklarının başlı-
kısaca özetlenirse;
ca nedenleridir. Bunların başında da
Böbrek üzerine; Mineralli sular böbrek
habitüel kabızlık gelir. Burada Sülfatlı
ve idrar yollarında taş oluşumunu önler-
(600mg/L-1200mg/L) mineralli sular
ler. İdrar yolu enfeksiyonların da özel-
oldukça yararlıdır.
likle Bikarbonat, Magnezyum ve Kalsi-
yum içerikleri yüksek mineralli sular
iltihabı geriletici etki gösterirler. Ürolo-
jik birçok hastalıkta böbrek fonksiyon-
larını destekleme ve geliştirme amacıyla
bol su içilmesi, özelliklede mineralli su
içilmesi temel önlemlerdendir.
Metabolizma üzerine; Mineralli sular
özellikle sülfatlı olanlar, safra kesesi
tembelliğinde yararlıdır ve pankreas
fonksiyonlarını da desteklerler. Diya-
bet’te Sodyum Bikarbonatlı sular insü-
lin’in etkisini güçlendirir ve karbonhi-
drat metabolizmasını iyileştirirler. Yine,
hem idrar miktarını, hem de idrarla
ürik asit atılımını artırırlar, bu yüzden
Gut Hastalığı’nda krizler arası dönemde
yararlıdırlar.
***Şifalı Su Olarak Mineralli Su
Sağlık üzerindeki olumlu etkileri ned-

eniyle, Almanya’da şişelenmiş doğal
mineralli suların bir kısmı “şifalı su”
niteliğini de kazanabilmektedir. Alman
Mide üzerine; Kronik mide mukozası
iltihabında veya mide asidi fazlalığında
10 İnovatif Kimya Dergisi

Federal İlaç ve Tıbbi Ürünler Enstitüsü http://www.kadincasayfa.com/wp-con-
analitik, farmakolojik, toksikolojik ve tent/uploads/maden-suyu.jpg
klinik araştırma ve değerlendirmel-
er sonucunda şişelenmiş bir mineralli
suyu, şifalı su olarak onaylayabilmekte-
dir. Ülkemizde ise, böyle bir düzenleme
geçerli değildir.
Almanya’da bir mineralli suyun böylesi

bir onay alabilmesi koşulları şunlardır.
• Belirli mineralleri çözünmüş olarak

belirli değerlerin (mg/L) üzerinde içer-
mesi
• Mineral kompozisyonu ve mikro-

biyolojik özelliklerinin uygunluğu ve
bunun belirli aralıklarla bağımsız ku-
rumlarca kontrol edilmesi
• Kaynak koruma ve şişeleme tesisleri ile

ilgili düzenlemelere uygun ilaç üretim
kurallarına ve koşullarına göre üretilm-
esi(şişelenmesi)
• Sağlığa yararlı etkisinin bilimsel

araştırmalarla ve bilimsel kurumlarca
kanıtlanması
Unutulmamalıdır ki; birçok kişi soda ile

mineralli suyu aynı sanmaktadır. Soda
içilebilir suya Karbondioksit eklenmesi
suretiyle yapılır.
Soda ise mineral ihtiva etmez.
Kaynaklar
Turk Masuder
Resimler ve Görsel Kaynak
http://www.bilgiustam.com/res-
imler/2013/07/4163_doktoru-
ma-sorun-kibarli-panax-musta-
fa-eraslan-5892.jpg

çeşitli tonlarında olabilmektedir.
Killer, insanoğlunun yaşamına at-

Yakup BİÇER eşin bulunması ile girmiş önemli ham-
maddelerdir.
Günümüzde ise çok geniş kullanım

alanlarına sahiptirler. Yaşantımızda
gereksinim duyduğumuz pek çok mal-
zemenin seramik olduğunu düşünürsek,
bu çok geniş yelpazenin ana malzem-
esinin kil olması, bu hammaddenin
Yüzüncü Yıl Üniversitesi önemini bir ölçüde ortaya koymaktadır.
yakup.bicer855@gmail.com Seramik dışında çok çeşitli endüstri
alanlarının önemli hammaddesi de olan
killer ziraatte, jeolojide ve başka pek
çok alanda da araştırıcıların dikkatini
KİL çekmiş ve geçmişten günümüze kadar
farklı disiplinler tarafından hep araştır-
ma konusu olmuşlardır. Onun için ben
Uygarlığın başlangıcından bu yana kul- de bu yazımda killerin neler olduklarını,
lanıla geldiği bilinen killer günümüzde ne işe yaradıklarını, dünyadaki işlevleri
de en önemli endüstriyel hammaddeler hakkında kısaca bilgi vermek istiyorum.
arasında yer almaktadır. Üzerinde ateş Killer çok değişik özelliklere sahiptirler.
yakılan bazı toprakların sertleştiğini Aynı renk, aynı görünüm, aynı dokuya
gören insanlar bu gün kil adını ver- sahip olan killerin çok farklı karak-
diğimiz bu topraklardan değişik seramik teristik özellikleri olabilir. Kimyasal
kaplar, tuğlalar ve tapınmak için putlar bileşimlerindeki farklılıklardan dolayı
yapmışlardır. Güçlü hava akımlarının et- kazanılan bu farklı fiziksel özellikler
kisi altında kayaların aşınmasıyla oluşan onların değişik alanlarda kullanılabil-
killer ya oluştukları yerde ya da rüzgâr irliğini ortaya çıkarmıştır.
ve su ile taşınarak başka yelerde büyük
yataklar halinde depolanmıştır.
Seramikler için kil, ısıtıldığında şekil-

lendirilebilecek ölçüde plastik özel-
lik gösteren, kurutulduğunda veya
kızdırıldığında ise sertleşen doğal bir
katı maddedir. Kimyasal analizler, kill-
erin su tutma ve iyon değiştirme gücü
yüksek olan alüminyum silikat ya da
magnezyum silikat bileşikleri olduğunu
göstermiştir. Mineral içerikleri ve min-
erallerin kimyasal bileşimlerine bağlı
olarak doğal killerin rengi beyaz, gri,
yeşil, mavi, pembe ve kahverenginin
12 Inovatif Kimya Dergisi

Killer ikincil mineraller olmaları
nedeni ile de bulundukları ortamın
fiziko-kimyasal koşulları konusunda bil-
gi verirler. Hem endüstriyel hammadde
olmaları, hem de ortamların yorumlan-
masında yol gösterici olmaları ile bilime
çok katkı sağlayan bu minerallerin bol-
luğu onların önemini bir kat daha art-
tırmıştır.
Ülkemizde 1983 yılından günümüze

değin 2 yılda bir yapılan Ulusal Kil Sem- Merkezinde alüminyum iyonu köşeler-
pozyumları ve pek çok ülkenin kurmuş inde ise oksijen iyonları bulunan ikinci
olduğu kil toplulukları, AIPEA (İnter- yapı düzgün sekizyüzlü yani oktahedron
national Association for the study şeklindedir. Kimyasal formülü AlO-66
of Clays) gibi topluluklar bu mineral- şeklinde yazılabilen düzgün sekiz yü-
lerin ne kadar önemli olduklarının bir zlülerin birer yüzleri aynı düzlem üzer-
göstergesidir. inde kalacak şekilde oksijenlerin oksijen
köprüleri ile birleşmesinden oktahedron
Kil, yumuşak ve çok ince tanecikli tabakası ortaya çıkar.
(kumdan ince) bir materyaldir. Kil ma-
teryalindeki atomlar ya bir kafes ya da
bir zincir dizilişi şeklinde olmaktadırlar.
Kilin esas maddesi alüminyum silikat
hidratı olup, türüne göre yanında So-
dyum(Na), Potasyum(K), Kalsiyum(Ca),
Magnezyum(Mg) ve Demir(Fe) gibi
diğer elementlerin bileşikleri de bulu-
na bilir. Kimyasal analiz sonuçlarının
L.Pauling tarafından 1930`lu yıllar-
da başlatılan X-ışınları difraksiyonu Kil Çeşitleri
çalışmaları ile birleştirilmesinden kil
minerallerinin farklı iki yapı taşından Killer, saflık derecelerine ve fiziki du-
oluştuğu ortaya çıkmıştır. Merkezinde rumlarına göre çeşitli tipler arz eder
silisyum iyonu köşelerinde ise oksijen bunlar;
iyonları bulunan birinci yapı görüldüğü
gibi düzgün dörtyüzlü yani tetrahedron • KAOLEN
şeklindedir. Kimyasal formülü SiO-44
şeklinde yazılabilen bu düzgün dörtyü- • SİMETRİK
zlülerin tabanları aynı düzlemde olmak
üzere köşelerinden oksijen köprüleri ile • PLASTİK
altılı halkalar vererek birleşmesinden
tetrahedron yapı diğer adı ile silika tab-
akası ortaya çıkmaktadır. • BENTONİT

Şeklinde en önemli kil çeşitleri ve daha Aslında killer başlı başına yıllar alacak
fazlası bulunmaktadır. Yalnız önem bir araştırma konusudur, bu bilgiler
derecelerine göre bu kil çeşitleri üzer- sadece deryada bir damlanın damlası
inde kısaca duracağız. denecek kadar azdır. Bundan dolayı
killer üzerine olan bu yazımıza ileriki
Kaolen Killer sayımıza devem edeceğiz.
Kilin en saf şeklidir. Rengi beyazdır

ve kızdırıldıktan sonrada gene beyaz Kaynaklar
kalır. Su ile temizlendikten sonra saflığı
%90 olmaktadır. Türkiye de Kütahya da www.wikimedia.org
çıkarılmaktadır. www.kilclay.com
www.türkcebilgi.com
Prof.Dr. Yüksel Sarıkaya `nın Notları
Simetrik Killer
Bazı yabancı maddeler, özellikle kireç,
magnezyum içerir, renk ya da yağ http://www.merakname.com/depo/
giderici olarak kullanılır. kil-neredelerde-bulunur.jpg
Plastik Killer
Genellikle tuğla ve çanak, çömlek

imalatında kullanılan kil grubu old-
uğundan dolayı tuğla kilerlide denil-
mektedir. Bu tip killerin bileşiminde
silis ve alüminden başka daima demir
oksit ve kireç bulunur, bu kompo-
nentlerin oranları değişkendir.
SiO2 : % 57,64 Fe2O2 : % 3,5

Al2O2 : % 27.35 CaO2 : % 7
Bentonit Killer
Montmorillonit tipinde, kompleks bir

alüminyum, demir ve kalsiyum bazen
de sodyum silikattan meydana gelmiş
olup, su içinde bir jel meydana getirerek
şişme özelliğine sahiptirler ve bir çok
alanda da kullanılırlar. Çamur haline
getirildiklerinde plastik özellik göster-
en bentonitleriçinde koloidal halde
dağılmış silikatlarda bulunmaktadır.

İNOVATİF
Kimya Dergisi
KONUNU
DÜŞÜN
KONUNA
HAZIRLAN
KONUNU
YAZ

Sevgi GÜLTEKİN
Hitit Üniversitesi
sevgigultekin_@hotmail.com
PROSES EKİPMANLARINI
TANIYALIM
Proses Ekipmanları Nelerdir?
Mesleğimiz itibariyle; laboratuarlarda
yeni ürünlerin elde edilişi, ayırma, Proses ekipmanlarının anlaşılabilmesi
ısıtma-soğutma vb. işlemleri için önce prosesin tanımı yapılmalıdır.
gerçekleştirmek için kullandığımız bazı Girdileri alıp bir çıktıya dönüştüren
ekipmanlarımız vardır. Büyük ölçek- her bir aktivite veya operasyon proses
li üretime geçtiğimizde bu ekipmanlar (süreç) olarak isimlendirilebilir.[1]
biraz karmaşık hale gelir. Proseslerim-
izin doğru işleyebilmesi ve kolay kon-
trol sağlayabilmemiz için ekipmanların
tasarımlarının doğru yapılması ve mal-
zemelerinin doğru seçilmesi gerekir.
Şekil 1 : Üretim Sürecinin Şematik
Vanalar ve ısı değiştiriciler fabrikalarda Hali [2]
karşımıza çıkabilecek önemli ekipman-
lardır. Bu ekipmanlarla ilgili genel bilgi Proseslerde kullanılan ekipmanlar,
içeren bir yazı oluşturmaya çalıştım. Her özellikle kimya sektörü için önemlidir.
ne kadar kendi cümlelerimi kullanmaya Prosesteki akışkanların fiziksel, kimy-
çalıştıysam da çoğunluk kaynaklardan asal özelliklerine göre uygun malzeme
aktarım şeklinde oldu. Umarım tüm seçiminin sağlanamaması nedeniyle
okurlarımız için faydalı bir paylaşım proses düzgün çalışmayabilir, ürünler
olur. Vakit ayırdığınız için teşekkürler. kalitesizleşebilir, maliyetler artar, kazal-
ar yaşanabilir ve hatta can kayıplarına
neden olabilir.
16 Inovatif Kimya Dergisi

Proseslerde kullanılan ekipmanlara: Gemi Uygulamaları, Petrol Rafinerileri,
Termik Santraller vb.)
* Isı Değiştiriciler (eşanjörler)
* Pompalar ve Kompresörler
* Vanalar, Filtreler ve Regülatörler
* Distilasyon Kolonları, Reaktörler
* Tanklar
* Boru Hatları
* Debimetre, Monometre, Termocouple

vb.
ölçü kontrol ürünleri örnek verilebilir.
ISI DEĞİŞTİRİCİLER
(EŞANJÖRLER)
Isı değiştirici ya da sanayi diliyle eşan- Resim 1: Plakalı Tip Isı Değiştirici[4]
jör; farklı sıcaklıklardaki iki akışkanın
birbirlerine karışmadan ısılarını ak-
tarmalarını sağlayan cihazlardır.[3] Isı Plakalı Tip Isı Değiştiriciler
değiştiricilerin sanayide birçok çeşidi
bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de Plakalı ısı değiştiricilerde sıcak ve soğuk
plakalı tip ısı değiştiricilerdir. akışkanın geçtiği iki farklı devre bu-
Plakalı ısı değiştiricilerin kullanım alan- lunur. Bunlar primer ve sekonder olarak
ları şöyle sıralanabilir: adlandırılır. Akışkanlar farklı devrel-
erden geçtiği için birbirine karışmazlar.
* Isıtma-soğutma sektöründe (HVAC, Plakalı ısı değiştiricilerin avantajları şu
Sıcak Su Uygulamaları, Enerji Santral- şekildedir:
leri, Isı Merkezi Uygulamaları, Soğutma
Kuleleri, Basınç Kırıcı, Isı Geri Ka- * Yatırım maliyetleri, kurulum mali-
zanımı, Buz Deposu, Yerden Isıtma Sis- yetleri, bakım maliyetleri diğer tip ısı
temleri, Güneş Enerjisi Sistemleri vb.) değiştiricilere göre daha düşüktür.
* Endüstriyel Uygulamalarda (Hidrolik * Az yer kaplarlar, taşımaları daha

Yağ Soğutma, Su Soğutma, Boya Ka- kolaydır, kapasiteleri plaka ekleme
binleri, Yüzey İşleme Sistemleri, Buhar işlemiyle arttırılabilir ve 1⁰C’ye kadar
Uygulamaları, Pastörizasyon Sistemleri, sıcaklık yaklaşımı bu tip ısı değiştiricil-
Tekstil Uygulamaları, İlaç Endüstri- erde sağlanabilir.
si, Gıda Endüstrisi, Kimya Endüstrisi,

Resim 2. Plakalı Eşanjör Plakası
Şekil 2. Plakalı Isı Değiştirici Boyunca
Akışkan Akış Doğası[5]
Günümüzde plakalı ısı değiştirici
tasarımı için firmalar kendi tasarım
programlarını kullanırlar. Q=U.A.∆Tlm
Bunların temelinde birkaç formül
vardır: Burada;
Q= m.Cp.∆T A= Isı Aktarım Alanı
Q Verilen Isı Miktarı = Q Alınan Isı U= Toplam Isı Transfer Katsayısı

Miktarı
∆Tlm= Logaritmik Sıcaklık Farkları
mp.Cpp.(Tpg –Tpç) = ms.Cps.(Tsç-Tsg)
∆Tlm’nin açılımı şu şekildedir:
Burada;
(∆T1- ∆T2)
Q = Aktarılan Isı Enerjisi Miktarı ∆Tlm=
(ln(∆T1/∆T2))
mp, ms = Primer, Sekonder Devre Deb-
isi ∆T1 = Tpg - Tsç
Cpp, Cps = Primer, Sekonder Devre ∆T2 = Tpç - Tsg

Özgül Isısı
Tpg, Tsg= Primer, Sekonder Devre Giriş

Sıcaklığı
Tpç, Tsç = Primer, Sekonder Devre Çıkış

Sıcaklığı

lığına göre uygun malzemeden seçilir.
Plakalı ısı değiştiricilerde kullanılan
contalardan bazıları şöyledir:
1- ) Stiren Bütadien Kauçuk (SBR,

Buna-S):
Yaklaşık 85⁰C’ye kadar dayanıklıdır.

Aşınma, yaşlanma ve ısıya karşı
dayanımı doğal kauçuğa göre daha
iyidir. Polar olmayan çözücülere, seyrel-
tik asit ve bazlara dayanıklı; yakıt ve
yağlara dayanıklı değildir. [7]
Şekil 3. Karşıt Akışlı Isı Değiştirici

Diyagramı[6]
Plakalı ısı değiştiricilerin temel bileşen-

leri plakalar ve contalardır. Plakalar
geçecek akışkanlara göre aşağıdaki mal-
zemelerden imal edilebilirler: 2- ) Kloropren (Neopren) Kauçuk
(CR):
* 304 Kalite Paslanmaz Çelik
* 316 Kalite Paslanmaz Çelik
* Titanyum, Paladyum Yaklaşık 125⁰C’ye kadar dayanıklıdır-
* Incoloy 825 lar. Aşınmaya karşı direnci ve mekanik
* Hastelloy özellikleri çok iyidir. Su ve kimyasallara
* Nikel karşı uzun süre dayanırlar.[7]
* Alüminyum Bronz
* Molibden, SMO254
Pek çok ısı değiştirici üreticisi standart

olarak 304 kalite ve 316 kalite paslan-
maz çelik plakalar kullanırlar. Deniz
Suyu, Tuzlu Su, Jeotermal su gibi agresif 3- ) Akrilonitril Bütadien Kauçuk
akışkanların olduğu proseslerde Tit- (NBR, Buna-N):
anyum gibi malzemeler seçilir. Derişik
Sülfürik Asit, Hidroklorik Asit ve Fos- Plakalı ısı değiştiricilerde en çok
forik Asit uygulamalarında hastelloy kullanılan contalardandır. Yaklaşık
alaşımları tercih edilir. 110⁰C’ye kadar dayanım sağlar-
lar. Özellikle yağa ve yakıtlara karşı
Plakalı ısı değiştiricilerin en önemli dayanıklıdırlar. [7] Sanayide geniş bir
parçalarından bir diğeri de contalardır. kullanım alanına sahiptir.
Contalar akışkana ve akışkanın sıcak-

4- ) Etilen-Propilen Kauçuk (EPM-EPDM):
Sanayide en çok kullanılan conta malzemelerinden diğeri de EPDM’dir. Yaklaşık

150⁰C’ye kadar dayanım sağlarlar. Ozon ve Oksijene karşı dayanıklıdır. Sıcak
su, buhar, alkali ve asitlerde kullanılabilirler. [7] Yağ uygulamalarına pek uygun
değildirler.
5- ) Florokarbon Kauçuk (FKM, Viton):
Yaklaşık 180⁰C’ye kadar dayanım sağlarlar. Gres yağı, yakıt, çözücü, kimyasal mad-
delerin büyük çoğunluğuna, buhara dayanıklıdırlar. Diğer contalara göre fiyatları
daha pahalıdır. Keton, Amin, Ester ve Eter içeren akışkanlara karşı dayanımları iyi
değildir. [8]
Şekil 5. Bazı conta malzemelerinin, çeşitli kimyasallara dayanımları [9]

A= Mükemmel Dayanım Vana seçiminde cevap verilmesi gereken
temel sorular şöyle sıralanabilir:
B= İyi, Düşük Etki, Hafif korozyon veya
renk solması oluşabilir. * Akışkan nedir?
C= Orta Etki, Sürekli kullanım için * Akışkanın minimum ve maksimum

önerilmez. Dayanım kaybı, yumuşama sıcaklığı nedir?
ve şişme oluşabilir.
* Akışkanın minimum ve maksimum
D= Şiddetli Etki, Herhangi bir kullanım basıncı nedir?
için önerilmez.
* Bağlantı çapı ne olacak?
Isı değiştiriciler zamanla akışkandaki
kirlilikten ötürü tıkanırlar ve yeterli ısı * Vana bağlantı şekli nasıl olmalı? (Dişli,
aktarımını gerçekleştiremezler. Prosesin flanşlı, kaynaklı…)
sağlıklı çalışması için ısı değiştiriciler
belirli periyotlarla kontrol edilmeli, pla- * Akışkanı kontrol etmek mi yoksa sa-
ka temizliği, conta yenilemesi vb. işlem- dece açıp kapatmak mı isteniliyor?
leri yaptırılmalıdır.
* Vana çalışması manuel (kollu) olarak
VANALAR mı yoksa aktüatör ile mi yapılacak?
Vanalar, akışkanlara yön vermek, dur- Tüm bu sorulara verilen cevaplara göre
durmak, ayarlamak kısacası akışkanı vana seçimi yapılabilir. Ancak bilin-
kontrol etmek amacıyla kullanılırlar. Va- melidir ki tüm istenilen özellikler tek
nalar sanayine valf ve ventil isimleriyle bir vanada bulunamaz. Bizim için en
de kullanılırlar. Prosesteki vana seçimi önemli özellik ne ise ona öncelik ver-
için aynı eşanjörlerdeki gibi akışkanın meliyiz. Örneğin akışkanı sadece açıp
cinsi, basıncı, sıcaklığı gibi bilgilere ih- kapamak mı; yoksa belirli açılarda dur-
tiyaç duyulur. Özellikle akışkanın buhar masını sağlayarak hassas kontrol etmek
olduğu sistemlerde buharın basıncının mi istiyoruz? Eğer sadece açma kapama
yanı sıra çıkabildiği maksimum sıcak- yapılacaksa kelebek vana, küresel vana…
lığı da bilmemiz gerekir. Vananın uy- kullanılabilir. Hassas kontrol yapılmak
gunsuz seçilmesi ile prosesin düzgün isteniyorsa glob vanalar ve diğer kon-
çalışmaması, akışkanların sızması, trol vanaları uygun olacaktır. Bazı vana
karışması gibi durumlar meydana gele- çeşitleri aşağıdaki gibidir:
bilir ve bu durum kazalara ve patlama- * Gate (Sürgülü) Vanalar
* Globe (Tablalı) ve Açılı Vanalar
lara sebep olabilir. * Çek Vanalar
* İğne Vanalar
* Emniyet Vanaları
* Pistonlu Vanalar
* Küresel Vanalar
* Diyafram Vanalar
* Kelebek Vanalar
Resim 3. Dişli Küresel Vana [11] * Kontrol Vanaları

Çek vanalar diğer isimleriyle çek valfler
tek yönlü akışı sağlarlar ve akışkanın
geriye kaçması istenmediği durumlarda
kullanılabilirler.
Prosesteki vanalar her zam-
an manuel olarak kontrol edilmezler.
Günümüzde artık küçük tesislerden
büyük petrokimya tesislerine kadar
çoğu fabrika otomasyon ile prosesler-
ini kontrol ediyorlar. Vanaların manuel
(kollu) olarak değil de otomatik olarak
kullanılması için aktüatör denilen bir
ürün vananın üzerine takılır. Aktüatörl-
er pnömatik, elektrikli vb. olabilirler.
Pnömatik aktüatörde hava verilerek, Resim 4. Küresel vana ve boru hattına
elektrikli aktüatörde elektrik verilerek bağlanması[13]
aktüatörün vanayı açması ve kapatması
sağlanır. Vana çeşitlerinden küresel ve Contalar akışkanın özelliklerine göre
kelebek vanalardan kısaca bahsetmek belirlenir. Yüksek sıcaklıklarda karbon
gerekirse: grafit denilen özel contalar kullanıla-
bilir. Su gibi normal akışkanlarda teflon
Küresel Vanalar keçeli olarak kullanılabilirler.
Küresel vanaların kullanım alan-
Bir milin ucuna yerleştirilmiş ortasında ları şebeke suları, arıtma tesisleri, kimya
bir veya birden fazla delik olan, çoğun- ve petrokimya tesisleri, doğalgaz petrol
lukla elastomer (ihtiyaca göre metal de taşıma ana hatları, kâğıt sektörü… şek-
olabilir) iki conta arasında dengelenmiş lindedir.
bir kürenin, akışkan geçiş delik ekseni
üzerinde 90⁰ döndürülmesi ve deliğin Kelebek Vanalar
geçişe açık veya kapalı konuma getiril-
mesi ile akışkan geçişini kesip, açarak Kelebek vanalar; merkezinden veya
görevlerini yerine getirirler. [12] Küresel eksantrik olarak yataklanmış düz bir
vanalarda kullanılan akışkanların tem- diskin, akışkan geçiş deliği ortasında 90⁰
iz olması, katılaşmaması gerekir. Su ve döndürülmesi ile akışkan geçişini kesip,
doğalgaz, nötr veya agresif sıvılar için açarak görevlerini yerine getirirler. [14]
kullanılabilir. Hassas akış için küresel vanalar gibi kel-
ebek vanalar da uygun değildirler.
Küresel vanalarda basınç düşümü azdır. Lug tipi, wafer tipi gibi çeşitleri bulun-
Proses akışkanlarına göre gövde pasl- maktadır. Kullanım alanları aşağıdaki
anmaz çelik, prinç, pik döküm, sfero gibi sıralanabilir:
döküm, bronz, pvc… malzemelerden
yapılabilir.

tion 2009 – Rev.00
[5] Kevin D. Rafferty, P.E. Gene Cul-

ver, Heat Exchangers, Geo-Heat Center,
Klamath Falls, Oregon 97601
[7] Megep Kimya Teknolojisi, Lastik Ha-

muru Hammaddeleri-2, Ankara, 2009
[8] http://www.beksankaucuk.com.tr/
Resim 5. Wafer (1) ve Lug Tip (2) Kele- malzemebilgisi.htm,
bek Vana [15]
[9] http://www.coleparmer.com/Chemi-
cal-Resistance
* Sıcak Soğuk su Tesisatları,
* Kimyasal ve Petrokimya Tesisleri, [10] www.jeotes.com
* Gıda Sanayi,
* Kâğıt Sanayi, [11] http://www.or-fa.com/wp-content/
* Arıtma Tesisleri, uploads/2013/03/k%C3%BCresel-va-
* Viskoz Akışlanlarda, na-su.jpg
* Asit, baz ve tuz ortamlarında,
* Gaz ve egsoz hatlarında [12], [14] Mak. Yük. Müh. Serdar Gürel,
Vanalar
Kısacası çok kirli, çok sık açma kapama
ihtiyacı ve yüksek sıcaklığın olmadığı [13] Megep Kimya Teknolojisi, Akışkan-
hemen hemen Resim 5. Wafer (1) ve Lug lar Mekaniği, Ankara, 2008
Tip (2) Kelebek Vana [15] tüm uygula-
ma alanlarında kullanılabilir. [15] http://www.asteknikvana.com
Kaynaklar
Kapak fotoğrafı: http://axiom.com.my/

index.php/engineering/chemical-engi-
neering/
[1] http://proses.nedir.com/#ixzz-
2cAUBKW4Z
[2] http://www.sabittuncel.com/main.
php?kid=410
[3], [6] Y. A. Cengel, Heat Transfer: A

Practical Approach, 2nd ed., McGraw-
Hill, 2003. ISBN 0072458933
[4] Fiorini Plate Heat Exchangers Edi-

TARIM İLAÇLARI SEKTÖRÜNDE
KALİTE-KONTROL ANALİZLERİNDE
KULLANILAN CİHAZLAR
Hakan ÖZTÜRK
Alpine Elek
Vakumlu elek yardımıyla toz ürünlerin spesifikasyonda
belirtilen mikrondaki elek üzerinde kalan miktarı, belir-
lenen süre zarfında eleme işlemi yapılarak tespit edilmek-
tedir.
Marmara Üniversitesi
hkn_sea_eyes@hotmail.com
Alev Alma Noktası Ölçüm Cihazı

Bu cihaz ile sıvı ürünlerin alev alma noktaları, cihazın kapalı haznesinin belirli
bir seviyeye kadar test edilecek sıvı ile doldurulduktan sonra, ısınması sağlanırken
belirli sıcaklıklarda bir alev kıvılcımı ile kap içerisindeki buharın parladığı sıcaklık
değerine bakılarak tespit edilmektedir.

HG63 Halogen Moisture Analyzer
Cihaz halojen lamba ile sıcaklık artışını
sağlayarak, kurutma ünitesine koyulan
test edilecek ürünün içerdiği su mik-
tarını, otomatik ölçüm yaparak hes-
aplamaktadır. Bu ölçümü cihaz, nu-
munenin başlangıçtaki miktarından
kurutulduktan sonraki miktarını çıkara-
rak yüzde kurutma kaybı hesabını yap-
maktadır.
Yığın Hacim Ölçüm Cihazı

Katıların sıkıştırılmış yığın
hacimlerinin ölçümünde kullanılır.
Toz ürün, cihaza ait ölçekli silindire
aktarılır ve vuruş sayısı uygun seviyeye
ayarlandıktan sonra sıkıştırılmış hacim
değeri okunur.
Karl Fischer Cihazı
Karl Fischer cihazında farklı
çözücülerde çözünebilen veya
dağılabilen numunelerin nem (su)
tayini yapılmaktadır. Elektrolitik olarak
anotta üretilen iyot numunedeki su ile
reaksiyona girer. Karl fischer metotu
ile H2O analizinde elektrotta üretilen
titrant I2 ,kullanılan elektrot Pt/I- ,
kullanılan elektrolit SO2 ve metanoldür.
I2 + SO2 + H2O --> 2HI + SO3 Faraday
kanununa göre elektrik miktarı ile
orantılı olarak iyot üretilir.1 mol iyot 1
mol su ile tepkimeye girer.

Lange LT 100 Termostat ve Lange IR Cihazı
Lasa 100 Cihazı İnfrared spektroskopisi, maddenin
Atık sulardaki kimyasal oksijen değeri infrared ışınlarını absorblaması üzerine
tayininin yapılmasında kullanıl- kurulmuştur. IR sprektrumu veren
maktadır. Sular , COD çözeltileri ile maddelere IR aktif maddeler denir. Yük
karıştırılır ve ısıtılmak üzere Lange LT dağılımı asimetrik olan dipol moleküller
100 cihazında belirli bir süre bekletilir. IR ışınlarını absorblar ve bant verirler.
Daha sonra Lange Lasa 100 cihazının IR spektrumunda genellikle 400 cm-1
haznesine yerleştirilen atık suyun COD ve 4000 cm-1 aralığındaki bantlar %
değeri cihaz tarafından otomatik olarak geçirgenliğe karşı kaydedilir. Alınan
belirlenir. spektrum referans sprektrumla
karşılaştırılır. Bu metot ile numunenin
tanısının yapılması amaçlanır.

HPLC Cihazı Koyu renkli kısımda da belirtildiği gibi
Ürünlerin içerdiği aktif madde oranının ışığın bir kısmı bileşenler tarafından ab-
tayininde kullanılır.Benzer mantıkla, sorblanır ve bu esnada dedektöre daha
ilaçların birbirine kontamine olup ol- az ışık geçtiği için cihaza ait ekrandaki
madığı da tespit edilebilmektedir. Bir Base Line da kayma olur ve bu kayma
üründen diğer ürüne geçmeden önce bir peak olarak gözlenir.
formülasyon , dolum makine ve ekip- Işığın maksimum seviyede absorbe
manlarının uygun bir solventle temi- edildiği noktalarda tepe noktası görülür.
zlenmesi gerekir.Eğer önceki ilacın aktif Sistem integrasyon yöntemi ile peaklere
maddesi yıkama solventinde tespit edil- ait alan hesabı yaparak numune içindeki
irse yeni ürüne geçilmez ; formülasyon , bileşenlerin miktarını belirler.
dolum makine ve ekipmanlarının tekrar
temizlenmesi gerekir. GC Cihazı
Cihazın çalışma prensibi aşağıdaki gibi Ürünlerin içerdiği aktif madde oranının
özetlenebilir : tayininde kullanılır. GC cihazı için
analize ait metotta belirtilen şartlara
göre parametreler ayarlandıktan ve
cihaz stabil olduktan sonra çözelti
enjeksiyonu yapılır.Taşıyıcı gaz (
Helyum ) ile kapiler kolona taşınan
bileşenler buradan birbirinden ayrılarak
çıkarlar ve sonrasında dedektöre
taşınırlar.
Dedektörde bulunan hidrojen ve kuru
hava içerisindeki oksijen ile yanma
meydana gelir.Yanma olayına bağlı
olarak dedektörde sinyal oluşur ve
Cihaz için analize ait metotta belir- cihaza ait ekrandaki Base Line da kayma
tilen şartlar sağlandıktan ve cihaz sta- görülür.Bu kayma bir peak oluşturur.
bil olduktan sonra çözelti enjeksiyonu Sistem integrasyon yöntemiyle
yapılır.Eluent(taşıyıcı solvent) ile kol- peaklere ait alan hesabı
ona taşınan bileşenler birbirinden ay- yaparak numune içerisindeki
rılarak kolondan çıkarlar ve daha sonra bileşenlerin miktarını belirler.
dedektöre taşınırlar.

Titroprocessor Cihazı
Titroprocessor cihazı titrasyon yön-
temiyle belirli bir ilacın içerisindeki
aktif madde tayinini yapabilmektedir.
Cihaza gerekli veriler girilir ve titrasyon
başlatılır, cihaz otomatik olarak ölçüm
yapar ve sonuçları verir.
Kaynaklar
Kaynak : portal.firat.edu.tr
http://www.mam.gov.tr/img/
ke-lab-res-volumetrik.jpg

en önemli ve stratejik bir bilimidir.
Girişimciliğe ve inovasyona çok açıktır.
İyi bir kimyacı sürekli gelişen ve değişen
Vahit KENAR dünyayı gözlemlemeli yorumlayabilmeli
ve analitik düşünebilmedir. Özellikle
sektöre atılacak arkadaşların çok uyanık
olması gerekmektedir.
Bazı arkadaşlarımız mesleğe atılmaları-

na ramak kala sektöre mi atılsam, yok-
sa akademik kariyer mi edinsem diye
çelişki içersinde kalmaktadır. Aslında
Sakarya Üniversitesi üretimin tadı bambaşkadır. Özellikle
vahitkenar@gmail.com bu üretim sektörde olur ve gündelik
yaşamda göz önünde yer alan bir ürünse
o ürünü bir yakınınızın kullandığını
gördüğünüzde ki keyif ve gurur anlatıl-
maz yaşanır.
KİMYA SEKTÖRLERE GİRİŞ Savaşlar, sanayiler, sağlık ve doğal kay-
nakların korunmasından tutunda al-
dığınız nefeste bile kimya vardır. Bir
Merhaba Meslektaşlarım ve meslektaş sonraki yazımda kimya-üretimin key-
adayı arkadaşlarım. fi-Alternatif Kimya Sektörleri konusun-
da geniş bir sohbet alanımız olacaktır.
Dergimizin ikinci sayısının da birin- Şimdi biraz sektörden bahsedelim.
cideki gibi ses getireceğine eminim.
Derginin hazırlanmasında emeği geçen, Kimya bir ülkenin lokomotifidir ancak
kimya uğruna yararlı çalışmalarda bu- kullanmasını bilene. Kelimelerim fazla
lunan bunu yaparken de diğer insanlara dolandırmadan ve laf cambazlığı yap-
da faydalı olmaya çalışan tüm dost- madan kısa bir sektör tanımı yapmak
larımıza sizler adına teşekkür ediyorum. istiyorum.
Sevgili arkadaşlarım bundan böyle va-
kit buldukça bu sayfadan sizlerle kimya Kimya sanayi sermaye yoğun ve ürün
sektörü konulu yazılar, tecrübeler, haber yelpazesi geniş bir sanayidir. Ülkem-
ve makaleler paylaşacağım. izdeki sermaye birikimini göz önüne
alırsak yatırım oldukça güçtür. Hatta
Birçok arkadaşımız kendini kimyacı, mevcut alanlarda, kapasite artırımında
kimyager veyahut kimya mühendisi dahi problemlerle karşılaşılmaktadır.
olarak tanımlasa da aslında birçoğu- Örneğin PETKİM ülke talebini ancak %
muz tam olarak ne iş yaptığını, hangi 30’unu karşılayabilmekte ve bu oran git-
sektörlerde ne tür işler yapabileceğini, tikçe düşmektedir. PETKİM gibi üç tane
hangi tür yetki, hak ve sorumluluklara yatırım gereklidir. Sermaye problemi
sahip olduğunu bilmeden hayatlarını vardır. [1]
idame ettirmektedir. Aslına bakarsanız
temel bilimlerden olan kimya dünyanın

TÜİK verilerine göre kimya sektöründe eden REACH Tüzüğü 1 Haziran 2007’de
2009 yılında 229.465 kişi istihdam edil- yürürlüğe girmiştir. Söz konusu tüzüğe
mektedir. Kimya sektörü istihdamının göre, AB+AEA (İzlanda, Norveç ve Li-
imalat sanayi içindeki payı 2009 yılında htenştayn) ülkelerinde faaliyet gösteren
% 8,8 olmuştur. Sektör, temizlik ürün- ve yılda 1 ton veya daha fazla miktarda
leri, boya, kozmetik ürünleri, ilaçlar kimyasal madde üreten veya ithal eden
gibi tüketim mallarının yanı sıra, tarım firmaların söz konusu kimyasal mad-
sektörü için gübreler ve tarım ilaçları, deleri AB örgütlenmesi içerisinde yer
kimya sanayinin de dâhil olduğu imalat alan Avrupa Kimyasallar Ajansı (AKA)
sanayinin ihtiyaç duyduğu organik ve yönetimindeki merkezi bir veri tabanına
inorganik kimyasallar, boyalar, labo- kaydettirmesi zorunludur. Tüzüğün tüm
ratuar kimyasalları, termoplastikler ve uygulamalarından AB’deki üreticiler
benzeri ürünler üretmektedir. veya ithalatçılar sorumlu olsalar da, bu
2008 yılı itibariyle kimya sektöründe yükümlülüklerin AB dışından mal te-
18.858 işyeri bulunurken bu rakam % darik edilen firmalarla paylaşılmak zo-
15,8 artarak 2009 yılında 21.836 olmuş- runda olunması nedeniyle AB dışındaki
tur. Kimya sektörü işyeri sayısının im- pazarlar da REACH’dan etkilenmektedir.
alat sanayi içindeki payı 2009 yılında %
6,81 olmuştur. Dünyadaki kimyasal madde dış ti-
caretinin coğrafi dağılımına bakıldığı
Böylesine yoğun ürün yelpazesine sahip zaman, halen AB’nin en büyük dış ticar-
olan kimya sektörü ithalata bağımlı bir et hacmine sahip olduğu görülmektedir.
sektördür. Kullanılan hammaddenin %
70’i ithal edilmekte, % 30’u ise yerli üre- Dünya kimya ihracatının % 44’ünü
timle karşılanmaktadır. Plastik ve kau- gerçekleştiren AB, dünya kimya itha-
çuk sektörü % 90 oranında petrokimya latının da % 37’sini yapmaktadır. Asya
sektörüne bağımlıdır. Petrokimya sek- ülkeleri ihracatın % 33’ünü, ithalatın ise
törü ise Nafta, LPG gibi petrol ürünleri % 37’sini; NAFTA ülkeleri ihracatın %
veya doğal gaza dayalı temel girdileri 14’ünü, ithalatın % 11’ini; diğer Avrupa
kullanarak plastik, lastik, elyaf hammad- ülkeleri ise ihracatın % 5’ini, ithalatın %
deleri ve diğer organik ara malları üre- 6’sını yapmaktadır.
ten, geniş bir üretim yelpazesine sahip,
büyük ölçekli, sermaye ve teknoloji Dünyada kimya sanayinin yaklaşık %
yoğun bir sektördür. Kimyasal madde 38’ini ana kimyasallar, % 27’sini özel
ve ürünleri sektörünün ithalata bağım- kimyasallar, % 25’ini farmasötikler ve
lılığı, plastik ve kauçuk sektörüne göre % 10’unu tüketici kimyasalları oluştur-
daha düşük seviyededir[2]. makta olup; kimya üretiminin yaklaşık
% 33’ü Asya, % 29’u Avrupa Birliği,
AB mevzuatında kimya sanayine ilişkin % 25’i NAFTA ülkeleri tarafından
çevre konulu birçok düzenleme bulun- gerçekleştirilmektedir. [1, 2, 3].
maktadır. Bunlardan en önemlisi 17
Kasım 2005 tarihinde Avrupa Parlamen- Sermaye ve teknoloji yoğun bir sektör
tosu tarafından kabul edilen olan kimya sektöründe en önemli sorun
REACH (Kimyasalların Kaydı, Değer- hammadde tedarikidir. Kullanılan ham-
lendirilmesi ve İzni) direktifidir. Avrupa maddelerin % 70’i ithal edilmekte, %
Birliği Kimyasallar Politikasını teşkil 30’u ise yerli üretimle karşılanmaktadır.

Kimya sektöründe ithalatın azaltılması
ve katma değeri yüksek ürünler üretilm-
esini temin etmek amacıyla 5174 sayılı
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile
Odalar ve Borsalar Kanununun 57’nci
maddesine dayanılarak, Türkiye Kimya
Sanayi Meclisi altında Ar-Ge ve İno-
vasyon alt komitesi oluşturulmuştur.
[1,4].
Kaynaklar
[1] DPT Dokuzuncu Kalkınma Planı

Kimya Sanayi Özel İhtisas Komisyonu
Raporu
[2]. CEFİC Kimya Sektör Raporu (2011)
[3]. Türkiye Kimya Sektörü Strateji Bel-

gesi ve Eylem Planı Taslağı (2012–2015)
[4]. TÜİK Sektör Verileri

ÇİMENTO VE ÇİMENTO SEKTÖRÜ
Çimento günümüz dünyasında çok önemli bir yere sahip-
tir. Ömrümüzün neredeyse yarıdan fazlasını geçirdiğimiz
Ahmet YILMAZ betonarme yapıların en önemli bileşenidir.
Çimento bileşenleri incelendiğinde ana bileşen olarak
Klinker(Kalker+Kil) ve Alçı Taşı söylenebilir. Bu bileşen-
lere ek olarak katılan malzemeler üretilen çimento tipler-
ine göre değişmektedir. TSE’ de çimento ürünlerinde 5 ana
tipte işaretleme yapılmaktadır. İşaretleme şunları içermek-
tedir. Ana Çimento, Portland Çimento klinkeri oranı, ikin-
ci ana bileşen, standart dayanım sınıfı ve erken dayanım
kazanma hızı özelliklerine göre sınıflandırma yapılmak-
19 Mayıs Üniversitesi
tadır. Mesela Cem-I Çimentosu TSE’nin belirlemiş olduğu
ahmetyilmaz923@gmail.com
standartlara göre %95 minör bileşen olarak klinker olması
gerektiğini söyler. Geriye kalan %5 lik kısım ise alçı taşı
olduğunu söyleyebiliriz. Cem-I çimentosu katkısız çimento
olarak bilinir.
Biraz önce bahsettiğimiz adlandırma konusunu biraz açarsak; Cem-I 42,5R üret-
en bir fabrika üretmiş olduğu bu tür çimentonun 28 günlük basınç dayanımının
minimum 42,5 kN geldiğini ifade eder. Bu mukavemet değeri fabrikaları incele-
diğimizde genellikle 50 kN üzerinde tutulur. Çimento adında yer alan R ise, çimen-
tonun erken dayanım özelliği gösterdiğini vurgular. Zaten şuan yapılan inşaatlara
baktığımızda bugün dökülen betonun ertesi gün neredeyse prizini tamamladığı
görülür. Bu olayda tabi ki tek etken bu özellik değildir.

Çimentoda üretilen başka bir tür ise Cem-II 32,5 ve 42,5R çimentolarıdır. Cem-II
katkılı çimento olarak da söylenebilir. Burada katkı olarak tras adı verilen toprak,
marn, kil, uçucu kül, kimyasal pigmentler, hava sürükleyici katkılar ve mineral
maddeler kullanılabiliyor. Örnek verecek olursak Cem-II de trası % 25,kalkeri %
5-6, alçıyı ise % 5 civarı ve geriye kalan kısmı klinker ile tamamlayarak kabaca
Cem-II 32,5 R çimento elde edilebilir. Bu bahsettiğim reçete ile iyi bir çimento
elde edilip edilemeyeceği bölgeden bölgeye farklılık gösterir. Şöyle ki, fabrikaya
gelen hammaddenin yani klinkerin özellikleri, Trasın, Kalkerin, a-Alçı Taşının
özellikleri de büyük önem arz eder. Analiz sonuçlarına göre bir reçete yapmak en
doğru olanıdır. Örnek vermek gerekirse alçı çimentonun olmazsa olmazlarından-
dır. Çimento içinde hidratasyonu ve priz süresinin ayarlamasını yapmak için reçete
üzerindeki alçı miktarının ayarlanmasıyla birazda olsa yapılabilmektedir.
Klinkerden biraz bahsetmek istiyorum. Başlıca 4 ana bileşenden oluşur. C3S

olarak bilinen Tri Kalsiyum Silikat (3CaO,SiO2) tır. C3S saf olmayıp içinde Mag-
nezyum ve Aluminyum Oksitlerini de barındırmaktadır. Çimentoda mukavemeti
sağlayan bileşendir. Çimento içindeki miktarının artması erken mukavemet değer-
inide artıracaktır.C2S olarak bilinen Di Kalsiyum Silikat(2CaO,SiO2)’tır. Klink-
erin pişirilmesi sırasında oluşur. Bu bileşen çimentoda mukavemet alma süresini
yavaşlattığı için pek de istenen bir bileşen değildir.C3A Tri Kalsiyum Alüminat
(3CaO, Al2O3)’tır. Beton maddeleri içerisinde hidratasyon sırasında hidratasyon
ısısı yükselir ve etrenjit adı verilen Sülfatlı Candlot Tuzu oluşturur. Şöyle ki; bu
etkileşimler betonda istenmeyen genleşmelere ve çatlaklara neden olur.

C4AF Tetra Kalsiyum Alümina Ferrit (4CaO,Al2O3,Fe2O3) ’tir. Çimento içinde
fazla bir etkinliği olmamasına rağmen etkileri C3A gibidir. Klinker oluşum sıcak-
lığını düşürerek çimento üretimine fayda sağlar.
Şekil : Klinker örneği
Çimento fabrikasında bulunan, kalite kontrol laboratuarlarında üretilen üründen

sıkça numune alınır ve kontrol edilir. Laboratuarda rutin olarak yapılan analizler
vardır. Bunlar; çözünmeyen kalıntı,SO3 miktarı, kızdırma kaybı, serbest kireç
miktarı gibi analizlerdir. Biraz öncede bahsettiğim C3S,C3A,C2S,C4AF ya da
CaO,Al2O3,MgO,Na2O,K2O,SiO2 gibi bileşenlerde rutin olarak hem fabrikaya gel-
en k-Klinkerde, Trasta, diğer katkı maddelerinde ve üretilen çimentoda XRF cihazı
ile daha kolay ve daha hızlı sonuç almakta kullanılmaktadır. XRF cihazı radyoaktif
ışınlar yayan bir cihazdır. Bu cihazın çalışması için gerekli sıcaklık ve nem koşul-
ları vardır. Genellikle kendine has bir odası bulunur. OHSAS kanunlarına göre
cihazla çalışmadan önce ortamdaki radyasyonu Dozimetre ile ölçmeniz gerekir.
Rutin yapılan analizlerden biraz bahsedecek olursak, kızdırma kaybı kalkerden

gelir. Kızdırma kaybında standart üst limit Cem-I 42,5R için %5 olsada, fabrikala-
rın yıllık hedef planlarında bu oran 3-3,5 arasında yer almaktadır. Kızdırma kaybı
oranı yüksekse veya düşükse, kalker ile bu oran ayarlanabilir. Kızdırma kaybı sa-
dece kalker üzerinde oynanarak istenen sonuçlar elde edilemediyse, klinker kay-
nağı incelenmelidir. Cem-II Çimentosuna katılan Trastan ise çözünmeyen kalıntı
gelir. Çözünmeyen kalıntı deneyi çimentonun HCl de çözülüp, vakum altında
süzülmesi, çökeltinin yıkanması ve kül fırınında kızdırılmasıyla yapılır. Yapılan
deneyler TSE EN-197 serisinden yapılabilmektedir. Çözünmeyen kalıntı miktarın-
da % 5 ‘ e kadar üst limit var iken, fabrikalar % 1,5 altında ürün üretmeye çalışır-
lar.%SO3 miktarı ise çimentoda Alçı taşından gelir. Burada kalsiyum sülfatın ısı
etkileşimden dolayı CaO ve SO3 vererek bozunmasıdır.SO3 miktarında müsade
edilen miktar %4 oranındadır.

Çimentoda yapılan deneyler bu anlat-
tıklarımla sınırlı değildir. Çimento fab-
rikalarında Kalite Kontrol Laboratuarı;
Kimya, Fizik ve Beton laboratuarı olar-
ak ayrılmıştır. Bu laboratuarların her
birinde ayrı ayrı elemanlar çalıştırıla-
bildiği gibi, bir veya iki kişinin bu üç
laboratuara baktığı işletmelerde mevcut-
tur. İşin laboratuar kısmında Kimya
Teknisyenleri, Kimyagerler, Kimya
Öğretmenliği mezunları, Fizik Bölümü
ve Kimya Mühendisleri istihdam edil-
mektedir. Tabi bazı şirketler çekirdekten
yetişme elemanlarada şans tanımaktadır.
Yukarıda anlattığım üç laboratuarda bir
üst yetkili olan bir şefe bağlıdır. Bahset-
tiğim bu şeflik kısmında Kimyagerler ve
Kimya Mühendisliği mezunları istihdam
edilmektedir.
Kaynaklar
www.thbb.org/utılity.aspx
http://enerjienstitusu.com/medya/
nuh-cimento-evsel-yakit-sanayi.jpg
http://images-mediawiki-sites.thefullwi-
ki.org/11/4/0/4/44183793165135706.jpg
http://www.123rf.com/photo_15918251_
pile-of-dry-grey-portland-cement-iso-
lated-on-white.html

Öncelikle birkaç tanımdan bahsetmek
istiyorum konuyu daha iyi anlayabil-
memiz için. İlk olarak ıslatmanın ne
Gültekin ÖZDEMİR olduğunu açıklayalım. Adezyon oluştu-
rabilmek için sıvının katı yüzeyinde
kolayca yayılmasına ıslatma denir ve
sıvının katıyı ıslatma miktarı, sıvının
katıyla yaptığı temas açısına bağlıdır.
Temas açısı ne kadar küçükse, ıslana-
bilirlik o kadar fazla olur. Şimdi de
diğer bir tanım karşımıza çıktı Temas
açısı, bir sıvı damlasının katı yüzeyi ile
Trakya Üniversitesi oluşturduğu açı olarak tanımlanabilir ve
ozdemirgultekinn@gmail.com sıvının ıslatma özelliğinin bir ölçüsüdür.
Temas açısının ölçülmesinde birkaç

yöntem vardır. Bunlar; Tensiyometre
SIVILARIN ISLATMA ve Temas açısı gonyometresidir. Şekilde
sıvı damlası ve bu sıvı damlasının katı
YETENEKLERİ VE TEMAS AÇISI bir yüzey üzerinde oluşturduğu temas
açısı görülmektedir.
Hiç düşündük mü acaba bir yaprağın
üzerindeki çiğ tanesinin yaprak üzer-
indeyken dağılmadan dururken, aynı
sıvının başka bir yüzeydeyken dağılıp o
yüzeyi nasıl ıslattığını? Bir sıvı katı bir
yüzeyi nasıl ıslatır acaba? Bu soruların
cevaplarını arıyoruz yazımızda.
İlk olarak 1805’ de Thomas Young, ısl-

anmanın, bir sıvının bir yüzey üzerine
yayılmasının olup olmayacağını belirley-
en kohezyon ve adhezyon kuvvetleri ar-
asındaki etkileşimi tanımlamıştır. Eğer
tam ıslanma gerçekleşmiyorsa sistemin
yüzey enerjisinin bir fonksiyonu olan
temas açısı ile bir sıvı damlası oluşur.

Young Denklemi :
γ_SV = γ _SL + γ_LV cosθ
Adhezyon > Kohezyon Islatan Sıvı
Kohezyon > Adhezyon Islatmayan Sıvı
Şekil : Katı sıvı arasında meydana gelen temas açısı
Şekilde görüldüğü gibi bir sıvı ile katı yüzeyi arasındaki temas açısı sıfır derece
ile 180 derece arasında olabilir (θ). Temas açısı büyüklüğü, sıvının katı yüzeyinde
dağılmasına bağlıdır. Sıvı ne kadar dağılmadan kalırsa o kadar büyük açı oluşur.
Açının büyüklüğü aynı zamanda katı ile sıvı arasındaki etkileşmenin az olduğunu
gösterir. Katı yüzey tamamen ıslanıyorsa, 0<θ<180 derecedir.
Katı – su arasındaki çekim kuvveti, su molekülleri arasındaki kuvvetlere eşit veya

daha büyükse, θ sıfıra eşit olur ve su damlası katı yüzeyi üzerine tamamen yayılır
ve katıyı ıslatır.

Bir ıslatma ajanının yardımıyla bir hidrofobik katı yüzeyin ıslanması şekilde
görülmektedir. Burada yüzey etkin madde su/hava arayüzey gerilimini düşürür ve
katı yüzeyi üzerinde adsorbe olarak katı-sıvı arayüzey gerilimini düşürür. Her iki
etki cosθ değerini arttırır veya temas açısını düşürür ve böylece katının dağılımı
artar.
Mükemmel bir ıslatma için temas açısının θ=0° olması gerekir. Bu durumda sıvı
katı yüzey üzerine ince bir film halinde yayılır. θ=180° durumu pratikte gözlen-
mez. Damla üzerine etki eden yer çekim kuvveti damlayı katı yüzeyine çeker. Tef-
lon üzerinde su, cam üzerinde civa bu duruma örnektir. Eğer θ<90° ise sıvının katı
yüzeyi ıslattığı, θ>90° ise ıslatmadığı söylenebilir. θ<20° güçlü bir ıslatma, θ>140°
ise güçlü bir ıslatmama özelliğini gösterir.
Temas açısı, yüzeyin ıslatma karakteristiklerinin bir ölçüsü olduğuna göre 90o’den
daha az temas açısına sahip bir yüzeye hidrofilik veya ıslatmış yüzey, temas açısı
90o veya daha yüksek bir yüzey ise hidrofobik veya ıslatmamış yüzey denir. Şekilde
ilk olarak hidrofilik ve ikincisinde hidrofobik cam yüzey gösterilmiştir.
Süperhidrofobik Yüzeyler
150° den yüksek temas açısına sahip yüzeylere süperhidrofobik yüzeyler denir. Bu
yüzeyler yapışmama, kirletmeme ve kendi kendini temizleme gibi üstün özelliklere
sahiptirler.

Bu özellikler gemiler için biyo-kirliliğe karsı kaplamalar, otomobiller için kendi
kendini temizleyen camlar, metal saflaştırma, leke tutmayan kumaşlar, kirlenmez
cephe kaplamaları gibi biyolojik ve endüstriyel birçok uygulamalara sahiptirler.
Doğada nilüfer çiçeği, kelebek kanadı, su örümceğinin bacakları gibi birçok tür
150° den büyük su temas açısı veren bir yüzeye sahiptir. Bu yüzeyler ufak bir eğim
verildiğinde su damlalarının yuvarlandığı ve yüzeydeki kirliliklerin uzaklaştırıldığı
su iticiliğe sahiptir.
Nilüfer (Lotus) Etkisi
Pek çok Asya kültüründe nilüfer çiçeği bitkisi saflığın ve temizliğin sembolü olarak
bilinir. Bu düşüncenin temeli nilüfer bitkisi yapraklarının kendi kendini temizleme
özelliğine dayanır. Bu kendi kendini temizleme özelliği tamamen araştırılmıştır ve
yüzeyin yüksek derecede suyu itmesiyle sonuçlanan nilüfer yaprağının yüzeyi ile
su arasındaki etkileşime bağlanmıştır. Yüksek derecede suyu itme karakteristiği ve
kendi kendini temizlemenin nilüfer çiçeği bitkisi ile etkili biçimde gösterilmesine
dayanarak Prof. Dr. W. Barthlott, bu etkileri Nilüfer (Lotus)Etkisi olarak tanım-
lamıştır.
a) Lotus yaprağının taramalı elektron mikroskobu görüntüsü, b)Lotus

yaprağındaki su damlasının görüntüsü
Nilüfer etkisinin bulunuşu büyük teknolojik ilgi alanlarına yol açmıştır. Bu etkinin
yapay yüzeylere taşınması ile birçok teknik uygulamalar elde edilmiştir.
Nilüfer etkisi gösteren bir yüzey süperhidrofobiktir ve 150° den daha büyük temas
açısını ifade eder. Süperhidrofobisitesine dayanarak, yüzey hafifçe meyillendi-
rildiğinde su yüzeyde kayar ve yolu üzerindeki kirlilikleri yüzey üzerinden temi-
zler.

Lotus bitkisinin yapraklarının vaksla kaplanmış pürüzlü yüzeyi epidermal hücrel-
er içermektedir. Vaks kristalleri su itici bir tabaka sağlamakta ve Wenzel ve Cassie
Baxter modellerine göre yüzey pürüzlülüğünü arttırmaktadır. Bu kristallerin ıslat-
ma özelliği çok kötüdür. Bunun sonucu olarak, yüzey üzerindeki su damlası yüzey-
le arasındaki etkileşimi en aza indirir. Böylece yüzeyde küresel bir damla oluşur.
Yaprak yüzeyi üzerindeki kirlilikler yaprağın hücresel yapısından daha büyük old-
uğu için yüzey çıkıntıları üzerindeki partiküller yüzeyden uzaklaştırılabilir. Sonuç
olarak temas alanı ve ara yüzeydeki etkileşim minimize edilmiş olur. Bir su dam-
lası kirlilik üzerinde dönerek hareket ettiğinde, kirlilik hidrofobik özellikte olsa
dahi absorpsiyon sayesinde enerji kazanılır. Eğer kirliliği lotus yaprağından uzak-
laştırmak için harcanan enerji, su damlasının kirliliği absorbe etmesi ile kazandığı
enerjiden daha az ise kirlilik bitki yüzeyinden uzaklaştırılmış olur. Bunun nedeni,
genellikle küçük temas alanıdır.
Şekilde Bir damla nilüfer yaprağını kaplayan tozu alır, b) ve c) hidrofilik ve hi-
drofobik yüzeyler üzerinde nilüfer etkisinin şematik olarak gösterilmiştir.
Süperhidrofilik (Suyu Çok Seven)Yüzeyler

Suyu çok seven yüzeyler hidrofilik olarak sınıflandırılırlar. Bu tip yüzeyler genel-
likle yüklüdür ve yapılarındaki polar grup sayesinde su moleküllerini çekerler.
Bu mekanizmayı anlamak için kısaca suyun yapısına bakmak gerekir. Su, iki tane
hidrojen ve bunlara bağlı bir oksijen atomu sayesinde üçgen bir yapıya sahiptir.
Oksijen eksi yüklü, hidrojen ise pozitif yüke sahiptir. Böylelikle, su molekülleri
birbirine hidrojen bağlarıyla bağlıdırlar. Maddelerin hidrofilik özelliklerinin
endüstride pek çok önemli kullanım alanları vardır. Bunlardan bir tanesi hidrofil-
ik membranlardır. Bu membranlar su moleküllerini çekerken, diğer polar olmayan
molekülleri, yağ, gres vb. iterek temiz bir yüzey sağlarlar.

Hidrofilik yüzeylerin diğer kullanım
alanlarına, kontak lens temizleyicileri,
ıslak mendil ve çocuk bezleri örnek
olarak gösterilebilir. Cam yüzeylerinin
negatif yüklü ve boyutları yaklaşık 10
nm olan silika (SiO2) nanoparçacıkları
ve uygun bir polikatyonla [poli(allila-
min-hidrojen klorür) veya kısaca PAH]
ile 14 tabaka kaplandıktan sonra kara-
rlı ve süperhidrofilik bir yüzey elde
edildiği, 2006 yılındaki bir yayınlarında
Rubner ve arkadaşları tarafından göster-
ilmiştir.
Kaynaklar
http://members.ziggo.nl/scslai/lotus.pdf
http://www.mecheng.osu.edu/nlbb/files/
nlbb/Lotus_Effect.pdf
http://library.thinkquest.org/27468/e/
lotus.htm
Prof. Dr. İbrahim Uslu, İnce Filmlerin

Yüzeysel Uygulaması, Gazi Üniversitesi,
Eğitim Fak. Kimya Eğitimi
Modern Farmasötik Teknoloji, Böl.13

Yüzeylerarası Özellikler/ Nevin Çelebi,
Tuncer Değim, Zelihagül Değim
Trakya Üniversitesi Fen Fak. Kimya Böl.

Fizikokimya ABD. Surfaktantların Katı
Yüzeyleri Islatma Üzerine Etkisi 2013 ,
Lisans Bitirme Çalışması

Röportaj
Ayın Röportajı
Merhaba Sayın okurlar sizlere bu ay tekstil sektöründe kimyagerlerin yerini ve
yapabilecekleri işlere ait yazımdan sonra ,tekstil sektöründe faaliyet gösteren Dem
Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş’ nin Genel Müdürü Hakan SARIÖZ ile yaptığımız
keyifli röportajın ayrıntılarını sunuyorum ;

• Bize kendinizden , firmanızdan ve çalıştığınız sektörden kısaca söz
eder misiniz?
Adım, Hakan SARIÖZ…
Dem Tekstil San ve Tic. AŞ’nin hem Genel Müdürü hem de Yönetim Kurulu üye-
siyim, zaten firmamız bir ailesi firması , yaklaşık 30 sene önce kurulmuş ve ku-
rulduğundan beri ağırlıklı olarak İngiltere pazarına üretim yapan bir ihracat
firmasıyız.Örme kumaştan bayan, bay ve çocuk tüm ürün gruplarında üretim
yapıyoruz. Firmamızda yaklaşık 180 kişi çalışıyor ama dışarıdada sadece bizim için
üretim yapan onaylı fason atölyelerimiz mevcut.
• Bu sektörde çalışmaya nasıl karar verdiniz ? Hangi aşamalardan geçtiniz ?
Bu sektör’de çalışmak hiç aklımda yoktu, birazda kısmet diyebiliriz, ben bir kaza
sonucu diz kemiğimi kırdım ve iki sefer ameliyat geçirdim, 10 ay hiç yürüyemeden
yattım, o esnadada üniversite sınavlarına giremedim sağlık nedeniyle ve özellikle
sayısal konusunda çok başarılı bir öğrenci olmama rağmen maalesef ideallerimi
gerçekleştirememiş oldum, iyileştikten sonrada fizik tedavi süresi beni çok yıprat-
tığı için tekrar sınavlara girmek istemedim ve dayımın çağrısı ile hiç hesapta yok-
ken kendimi bir anda Tekstilin içinde buldum…Her aşamada çalıştım, depo, kes-
im, aksesuar, fason takip, kumaş ve boyahane takibi, hepsinde çok yoğun mesailer
harcadım ve işin teknik kısmını eksiksiz bir şekilde tecrübe ettim…
• Çalıştığınız firmada kaç yıldır çalışıyorsunuz işinizi, sorumluluk alanınızı

ayrıntılı olarak anlatabilir misiniz?
Şu an firmada 20. Senem bitti, yaklaşık olarak son 11 senedir firmanın Genel
Müdürüyüm ve tüm sevk ve idare benim sorumluluğumda…Bu sorumluluk kol-
eksiyon numune alımından başlıyor, müşteri ilişkileri, maliyetler, siparişlerin
alınması, imalat programları, kumaş ve kesim programlarından, tüm ödeme kon-
trollerine kadar uzanıyor, yani elimden geldiği kadarıyla tüm aşamalarıyla işime
hakim olmaya ve birebir şahsen işin içinde olmaya özen gösteriyorum…Çok sık
toplantılar için yurtdışına gitmek zorunda kalıyorum, o zamanda yine teknolo-
jinin yardımıyla firmadaki tüm gelişmeleri takip etmeye çalışıyorum , edemesem
bile imalatın başında erkek kardeşim vede onunla beraber çalışan çok sağlam bir
ekibim olduğu için kendimi güvende ve rahat hissediyorum…Ekip ve takım ola-
bilmek bizim başarımızın en büyük sırrı, biz genç, çalışkan , üreten ve sürekli
gelişime açık bir firmayız, bu yüzdende terminler konusunda ve kalite standartı
konusunda müşterilerimiz tarafından her zaman takdir edilen bir imalatçı olduk…

• İşinizin kimya, kalite kontrol, ar-ge ile bağlantısı ne düzeyde biraz söz eder
misiniz?
İşimizin kimya ile olan bağlantısı kullandığımız kumaşların boyahane aşamaların-

da kullanılan boyalar vede eğerki malın üzerinde baskı varsa parça baskı işlemleri
esnasında kullanılan kimyasallardır.
• Kimyaya ilginiz var mı ve ne düzeyde bilgi sahibisiniz?
Kimya ile ilgim birebir yok , sadece işimin gerektirdiği kadar altyapı ve ön bilgiye
sahibim , tabiiki bir boyahane sahibi kadar kimyanın içinde değilim ama bizimde
firmamızın bünyesinde bulunan fizik laboratuvarımızda kimyager bir arkadaşımı-
zla çalışıyoruz kumaşların ve bitmiş ürünlerimize ait fiziksel testlerin yapımından
kimyager bir arkadaşımız sorumlu.
• Size göre bu sektörde kimyagerlerin yeri nedir?

Kimyagerlerin yeri son yıllarda gittikçe arttı ve şu anda piyasada kurumsal olarak
çalışan, belli kalite standartlarına erişmiş, iyi markalara üretim yapan tüm firma-
larda Kimyager arkadaşlar mevcut , boyahaneler, baskıcılar, bizim gibi konfeksi-
yoncular, test laboratuvarları, vb..her aşamada kimyager arkadaşların rolü artık çok
daha fazla ….Her geçen gün talep edilen boyar madde kalite standartları yükse-
lirken, her ürettiğimiz malın üzerindeki kimyasallar a’dan z’ye testler yapılarak
incelenirken, bizler milyon dolarlık anlaşma ve satışları bazı standartları temin ve
garanti ederek imzalarken, hayatımızda kimyagerlerin olmaması mümkün değildir,
çokta kilit bir rol üstlenmişlerdir, bundan sonrada kimyager arkadaşlarımıza ihti-
yaç bizim sektör içinde artarak devam edecektir….
• Şu anda geçmişe göre hedeflediğiniz yerde misiniz ve gelecekte ki hedefiniz

nedir ?
Geleceğe dönük amacımız firmamızı istikrarlı bir şekilde büyüyen , bu piyasanın

en köklü , güvenilir, etik kurallara sonuna kadar riayet eden Aile firmalarından
biri yapmak, bu yoldada emin adımlarla ilerliyoruz, herkes tarafından takdir edilen
bir tekstil firması olabilmek ve bu piyasada 30 sene dimdik ayakta, her geçen gün
daha çok güvenilirliği artan bir firma konumuna getirmek çok kolay olmadı, çok
emek verdik , umarım bundan sonrada çok daha iyi yerlere getirmek için elim-
izden geleni yapmaya devam edeceğiz….
• İşe başvurunuzda yaşamınıza etki eden önemli bir olay var mı? Genç ark-
adaşlara işe başvurur iken dikkat etmesi gerekli noktalar hakkında kısa bilg-
ilendirme yapabilir misiniz?
İşe başvururken genç arkadaşlara verebileceğim en büyük tavsiye dürüst olma-

larıdır…ne olursa olsun işveren sizinle yaptığı görüşmenin sonunda sizin ne kadar
güvenilir, işini emanet edebileceği, zamanla ona her konuda omuz verebileceğiniz
bir kişi izlenimini edinmelidir, mesela ben çok kez işi fazla bilmeyen , yeterince
tecrübesi olmayan arkadaşları aldım burda başlattım , çünkü bana çok fazla güven
verdiler, anladımki ben onlara destek olur işi öğretirsem ileride bize her konu-
da destek olabilirler, bizi yüzüstü bırakıp gitmezler, onlara firmamı, müşterimi
emanet edebilirim, nitekim hiçte yanılmadım hatta aralarında çalışma süreleri 10-
15 seneye varan arkadaşlarımız var , halende benimle beraber takım olarak burda
mücadele etmeye devam ediyorlar, karşılıklı güven , dürüstlük, iş ahlakı ve etik
olabilmek çok önemlidir, bu özelliklere sahip olan herkes alanında mutlaka başarılı
olur….
• Sektörde kendinizi geliştirmek için çalışan biri neler yapabilir. Kısaca ba-
his eder misiniz?
Tekstil sektöründe kendini geliştirmek isteyen arkadaşlara tavsiyem , iyi bir firma-
da kalıcı bir işte çalışmalarıdır…Sürekli iş değiştiren kişilerin gelişme gösterebil-
meleri bana göre imkansız denecek kadar azdır… İyi bir firmada sürekli yeni şey-
ler öğrenmek, o firmayı temsilen toplantılara katılmak, yeni insanlarla tanışmak,
boyahaneleri, baskıcıları, örmecileri, firma adına gezmek ziyaret etmek, kişiye her
zaman büyük tecrübeler kazandırır, zaten bizim sektörde önemli olan pratiktir,

, ne kadar çok işin içinde bizzat olursanız, her aşamasını ne kadar çok öğre-
nirseniz, o kadar çabuk ilerleme kaydedebilirsiniz….
• Size göre bu sektör ün Türkiyedeki yeri nedir ve geleceği açısından neler

söyleyebilir siziniz?
Tekstilin Türkiye’deki önemi ve yeri hakkında bence çok fazla söze gerek yok, her-
kesin malumu olduğu üzere bu sektör yıllardır ülkenin lokomotifi olmuştur, Tür-
kiyede üretimin ve ihracatın bu kadar artmasında en büyük rol yıllar önce konfek-
siyon atölyesi olarak başlanan ama şimdi uluslar arası birçok markaya sahip Türk
Tekstil sektörüdür…yıllardır sürekli farklı ülkeler, farklı özellikleriyle Türk Tekstil
sektörüne rakip olmuşlardır, ama biz her zaman her türlü zorluğun ve rekabetin
altından başarıyla kalkmayı bilmişizdir , çünkü biz çalışkan bir milletiz, sorumlu-
luğunu bilen bir milletiz, herkesten hızlı üretim yapabiliyoruz, dolayısıyla bu özel-
liklerimizi koruduğumuz sürece sektörde kalıcı olmaya ve rekabet etmeye devam
edeceğiz….
• Son olarak eklemek istedikleriniz?
Sizlere ve bu dergide emeği geçen tüm arkadaşlara çok tşk ederim, bu sektörle

sektörle ilgili en ufak katkısı olan herkese ve bu sektörü tercih eden tüm gençlere
sonsuz saygı duyuyorum, umarım biraz olsun ışık tutabilmişimdir…Bizim gençlere
bu sektörde çok ihtiyacımız var, dünya Tekstil sektörününde Türk tekstiline çok
ihtiyacı var, umarım hep birlikte Türk Tekstilini daha iyi yerlere taşıyacağız….Si-
zlere ve tüm okuyuculara saygılarımı sunuyorum…
Tekrardan HAKAN SARIÖZ’ e bize zaman ayırdığı ve verdiği değerli bilgilerden

dolayı teşekkürlerimizi sunar iş hayatında başarılar dileriz.
Röportajı Yapan Ceyda SARIKAYA adlı arkadaşımıza ve Sn. Hakan SARIÖZ’e

Röportajdaki Bilgiler ve Resimleri için Çok Teşekkürler.

ticari olarak araştırılmasını başlatmış
ve proje Çay Kurumu ve Türkiye Bil-
imsel ve Teknik Araştırma tarafından
Hacer AY desteklenmişti. Proje sonucu ise pilot
tesisin kurulmasına, çay artık miktarı
tam olarak bilinmediğinden miktarın
tespitine karar verilmiştir. Sonralarında
ihaleler gerçekleşmiş ve Federal Alman-
ya Buckau Walther firması kazanmıştır.
Fakat pilot tesis kurulmamıştır.
Giresun Üniversitesi
hacr2013@yandex.com
Türkiyede Kafein
Kafein başlıca gıda ve ilaç sanay-

Doğu Karadeniz bölgemizde çay üretimi
isinde kullanılan, alkoloid grubunun
yapılmasına rağmen ülkemizde kafein
azotlu organik bileşiğidir. Kafein bi-
ihtiyacı hala ithal yollarla sağlanmak-
yolojik ya da sentetik yolla elde edil-
tadır. Kafeine gıda ve ilaç sanayisinin
mektedir. Dünyada kafeinin %45 doğal
ihtiyacı arttıkça bir anlamda da bizimde
kaynaklardan (Dekafeinize kahve ve çay
dışa bağımlılığımız artmaktadır.1960 lı
artıkları) elde edilirken, %55 i sentetik
yıllardan beri çay arttıklarından kafein
yolla üretilmektedir. Kafein birçok bit-
üretimi bilinmesine rağmen bu konu-
kide bulunurken ticari açıdan da koka
da hala tam bir çalışma yapılmamıştır.
bitkisinde ve kahve ağaçlarında elde
Elimizdeki kaynağı değerlendirip kendi
edilen kafein çay bitkisinde de yüksek
kafeinimizi üretmeye başlayabilseydik,
oranda bulunmaktadır.
hem dışa bağımlılığımız bir alanda daha
azalacak hem de bir yandan da sentetik
Dünya çayları kafein yüzdesi olar-
olarak da üretime geçip ihracata başlay-
ak incelediğinde Hindistan çaylarında
abilirdik.
%2,8 ‘4,0, Çin çaylarında %2,9 ’4,0, Türk
Kaynaklar
çaylarında ise %3,1 ‘3,8 olarak belirlen-
http://www.biriz.biz/cay/kafein/kafein.
miştir. Yüzdelerden de anlaşıldığı gibi
htm
ülkemizin biyolojik olarak kafein eldes-
http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/
in deki yeri önemlidir.
zfd/article/viewFile/5685/5481
Çay artıklarından kafein üreti-
http://www.biriz.biz/cay/caygonul/kaf-
mi araştırılması 1960’lı yıllara kadar
einuretimi1985.pdf
uzanmaktadır. 1975 yılında Hacettepe
üniversitesinin farmakoloji bölümü
http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Kof-
Türk çay artığından kafein üretiminin
fein_-_Caffeine.svg

İNOVATİF
Kimya Dergisi
KONUNU
DÜŞÜN
KONUNA
HAZIRLAN
KONUNU
YAZ

Doğamız ve Doğal Ürünlerle Doğal Yaşamak Neden
Olmasın
Hatile Moumintsa İlerleyen günlerimizde hergün yeni bir hastalık cıkmak-
tadır. En önemli hastalıklardan olan kanserde, ilerleyen
senelerde hep daha çok çesitlerle karşımıza çıkacaktır ve
onu durdurmamız mümkün olmayacaktır. İnsanlar gittikçe
doğal ürünler almaya çalışacaktır. Günümüzde insanlar
imkân buldukça doğal ürün almaya çalışıyorlar. Doğal
ürün satan dükkânlar çok fazla açıldı ve oldukça rağbet
görüyor.
University of Ioannina
hatile_m@hotmail.com Kimyagerin işlerinden biride üretmekse, doğal üret-
mek neden olmasın. Çok güzel örneklerden biri şu olabilir
mesela solucan gübresi. Bu gübre, Organik Gübreler içer-
isinde en güçlü ve en etkili gübredir.
Amerika Kaliforniya Gıda ve Tarım Birliğinin yaptırdığı Akademik araştırma-
lara göre; özellikle sebze ve meyve bitkilerinde %70’e varan verim artışı gözlem-
lenmiştir. %100 Organik Solucan Gübresi, içeriğindeki organik madde muhtevası
nedeniyle toprağın su tutma ve havalandırma kapasitesini arttırır. Solucanların
gübreye geçirdikleri vücut sıvıları (Sölom Sıvısı) sayesinde bitkilerde patojenlere
karşı direnç oluşturur. Solucanların sindirim sisteminde, çok sayıdaki mikroorgan-
izma taşıyan, azot fikse eden bakteriler, antibiyotik etkisi yaratacak doğal büyüme
hormonları ve enzimler bulunur. Bunlar dışkıya (gübreye) geçer ve bitkinin
büyümesinde hız ve direnç sağlar. Böylece hem bitki daha çabuk büyümüş olur
hemde doğal olur.
Aynı zamanda bunu isteyen herkes evinde de yapabilir. Evdeki atıklarımızı

değerlendirerek solucan gübresi üretebiliriz. Ekosol KompostBox sayesinde, ev-
lerimizden çöp olarak atılan sebze, meyve kabuk ve posaları, yumurta kabukları
vs. gibi değerli organik atıkları değerlendirerek, yüksek kalitede %100 Organik
Solucan Gübresi’ne dönüştürebilirisiniz. Ekosol KompostBox geri dönüşümlü kutu
demektir. Böylece balkonumuzda, bahçemizde %100 Organik Solucan Gübresini
yetiştirerek hem siz hem çocuklarınız sağlıklı beslenmiş olur.
Bir kimyacı sadece kendini değil, doğayı çevreyi ve onun iyiliğini de düşünmeli.
Dünya sağlık örgütü tarafından hesaplanmış olan dünyaca hasat tarım ürünlerinin
her sene yaklaşık yüzde onbeşi böcekler tarafından yok olduğunu, aynı zamanda
ise böcekleri öldürmek için en az 2 milyar dolar ilaçlar için harcandığını buldular.
Böceklere karşı anoreksi bitkileri kullanabiliriz. Bu bitkilerin icerisindeki kimyasal
bileşikler, böceklerin bitkilerle beslenmesini engelliyor; fakat onları öldürmüyor.
Ayrıca daha az zararlı olduğu bulundu. Bu kimyasal bileşikler böceklerin o bit-
kilerle beslenme arzusunu bastırıyor, böylece böcekler bitkinin yanında kalabilir;
fakat açlıktan ölebilirler.

Bu doğal anoreksilerin çoğu karışık moleküllerdir. Mesela poligodial bir dial-
dehittir, Afrika Böceklerini etkiler. Agiugkarin ise çekirgelere karşı etkinliği vardır.
Bu bileşikleri üretmek maliyetli; fakat araştırmalarla az maliyetle aynı etkiye sahip
daha bir sürü doğal anoreksi bitkileri, çok daha basit moleküllerle keşfetmişlerdir.
Söylemiş olduğum karışık bileşikler aşağıdadır:
Bunlar sadece küçük bir iki tane örnek bunların çok daha fazlasını da yapabiliriz...
Kaynaklar
John Mcmrry, Organik Kimya Kitabı, Anorektik böcekler

2012 yılında tekstil ve hazır giyim se-
ktörü ülkemizin geleneksel sanayi kol-
larından olup, ihracatta gösterdiği başarı
Ceyda SARIKAYA ile sanayide önde gelen vazgeçilemez
sektörlerden biridir. Türkiye tekstil ve
hazır giyim sektörü, halen en fazla dış
ticaret fazlası veren sektördür.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan-

lığı (ÇSGB) 2010 yılı kayıtlarına göre
10.030.810 zorunlu sigortalı arasında
2.876.529’u imalat sanayinde kayıtlıdır.
Yıldız Teknik Üniversitesi Bunlardan 14.624 işyerinde 356.477
kim.ceydasarikaya@gmail.com kişi tekstil imalatında, 28.411 işyerinde
390.140 kişi hazır giyim imalatında,
5.140 işyerinde 46.163 kişi ise deri ve
deri ürünleri imalatında istihdam edil-
TEKSTİL VE HAZIR GİYİM mektedir.
SEKTÖRÜNDE KİMYAGERLER Buna karşın kayıt dışılık dikkate
alındığında, tarım ve hizmet sektörleri
Dergimizin ilk sayısında deterjanlar dâhil tüm sektörler içinde THD sektörl-
ve temizlik sektörü ile ilgili yazımdan erinde yaklaşık %12 civarında bir isti-
sonra bu sayımızda sizlere tekstil sek- hdam sağlanmaktadır. Kayıtlı-kayıtsız
töründen söz etmek istiyorum. Sonuçta çalışanlarla birlikte 450.000 kişi tekstil
kimya’nın içinde bulunduğu sektörl- sanayinde, 1.500.000 kişi de hazır giyim
er saymakla bitmez ve bunlardan en sanayinde olmak üzere, THD sektörler-
bilindik olanları kozmetik, ilaç ve boya inde toplam 2.000.000 civarında kişinin
olarak sınıflandırılabilir. Fakat kimyag- çalıştığı tahmin edilmektedir.
er olarak en büyük sorunumuz nerel-
erde ne türde işler yapabileceğimizi İmalat sanayinde çalışan AR-GE per-
bilmememizden kaynaklanıyor. Aslında soneli sayısı bakımından yapılan değer-
laboratuarı olan her yerde çalışabi- lendirmede ise tekstilde %3,64, hazır
lecek potansiyele sahip ve buna yönelik giyimde %1,39, deri ve deri ürünleri
eğitimi de üniversite hayatımız boyun- sektöründe ise %0,33 oranında AR-
ca almış olmamıza rağmen tek sorun, GE personeli istihdamı sağlandığı
bilgiyi kullanma yerimizi tam olarak görülmektedir
kestiremiyor olmamız.
Türkiye ‘nin tekstil, hazır giyim ve deri
Kimyagerlerin kozmetik, ilaç ve boya sektöründeki gelişimi de göz önünde
sektörlerinde ne şekilde çalışabileceği bulundurulursa merdiven altı işletm-
ve sorumlulukları bilindik olduğundan, esi olan bir kozmetik firması veya ke-
pek azımızın bilgi sahibi olduğu tekstil mikleşmiş durumda olan ilaç sektörüne
ve hazır giyim sektöründe kimyagerlerin göre çok da fena bir çalışma alanı sayıl-
yerine değinmek istiyorum. maz.

Öncelikle kimyagerlerin tekstil ve hazır
giyim sektörlerinde hangi alanlarda ve
nerelerde çalışabileceğine bakacak olur-
sak,
İlk olarak iplik üretim tesislerinde veya

tekstüre işlemi gerçekleştiren iplik fab-
rikalarında laboratuarda analiz sorum-
lusu, üretim sorumlusu veya üretim
müdürü yardımcısı; ikinci olarak kumaş Şekil 1: Test Numunesi Örneği
boyahanelerinde renk analisti, renk Multifiber ve test numunesi kısa ke-
uzmanı, boya uzmanı, kumaş sorumlusu narından birbirine dikilir. (Şekil 1)
veya kumaş üretimi yapan işletmelerde
ürün analisti olarak çalışmanın dışında
birde birçok firmada gerçekleştirilen
fiziksel testlerin yapıldığı fizik laboratu-
arlarında çalışmak mümkün.
Kumaş testleri konusunda kendinizi

geliştirip sonuçları yorumlama ve rapor-
lama niteliklerine de sahip olduğunuzda
bir çok kapı kendiliğinden aralanmış
olacaktır. Üstelik bu testleri öğrenmeniz
için haftalar süren bir eğitime de ihti- Şekil 2: Yıkama Haslığı Cihazı
yacınız bulunmuyor. Sonuçta biz kimy- Yıkama Haslığı cihazında 50C yıkanıp,
agerler aldığımız eğitimler neticesinde kurutulup değerlendirilir. (Şekil2)
bir çok deneyi, analizi gerçekleştirmiş
ve bunları da yorumlamayı 4 sene-
lik öğrenim hayatımızda defalarca
yazdığımız raporlarla uygulamış bu-
lunuyoruz.
Aklınızda biraz daha netleşmesi için

sizlere TSE’ nin ISO standartlarına göre
uygulanan kumaşlarda gerçekleştirilen
yıkama sonrası boyutsal değişim testin-
den ve sonuçlarının yorumlanmasından Şekil 3: Numunedeki Renk Değişi-
söz edersem. minin Değerlendirilmesi Numunedeki
renk değişiminin değerlendirilmesi.
Yıkama Haslığı olarak bilinen test, nasıl Bu değerlendirme için renk değişim
yapılır? gri skalası (clour change) kullanılır.
Bu sıkalayı kullanırken skaladaki
Colour Fastness to Washing- BS EN ISO ton farklarından yararlanarak kendi
105 C06- B2S@50C ürününüzdeki ton farkını derecelendi-
rebilirsiniz.

Değerlendirme: numunedeki renk değişimi ve multifibredaki lekeleme ışık kabin-
inde D65 (Gün Işığı) ışığı altında Gri Skala kullanılarak yapılır. (Şekil3)
Şekil 4 : Multifiberdeki
Değişimin Değerlendirilmesi
multifiber lekeleme değerlendi-
rilmesi. Lekeleme değerlendiril-
mesi için stainning gri skalası
kullanılır. Yine renk değişi-
mindeki gibi ton farkından
yararlanılarak derecelendirme
yapılır.
Raporlama:
Raporlama kısmında multifiber bezde sırasıyla asetat, koton, naylon, poliester,

akrilik ve yük kumaşları bulunur ve elimizde bulunan kumaşın yıkama sonucunda
multifiber bezini e kadar kirlettiği ve ürünü renginin ne kadar solduğudur. Belir-
tilen 4-5 gibi rakamlar ton farkından yararlanılarak bizim ürünümüzde gri skalaya
karşılık gelen değişim numarasıdır.
Spesifik sayılabilecek testlerden birisidir yıkama haslığı testi ve tekstil sektöründe

sonuçları kumaşın boyutsal değişimi kadar önemlidir.
Bunlar gibi yapılan testlerden bir kaçı;
*Sürtme Haslığı
*Işık Haslığı
*pH
*Kumaş Karışım
*Yıkama sonrası boyutsal Değişim
*Dönme
*PILLING

En temel olarak sayılabilir ve yukarıda •Dem Tekstil ve Ticaret A.Ş laboratuvar
anlattığım kadar basit sayılabilecek yön- eğitim notları
temlerle testler yapılmaktadır.
Bu testleri bilmemiz durumunda bir çok

tekstil firmalarının kapısını aralamış ve
kendimizi daha da geliştirerek bu alanda
aranan bir birey olmamız mümkün.
Bu ve buna benzer testleri İTKİB gibi

bazı kurumlar vermektedir. Bunun
dışında TSE’ nin eğitimlerini de takip
ederek istediğiniz alanda kendinizi
geliştirmeniz mümkün.
Unutmayalım ki bilgiler sadece kul-

lanıldığında işimize yarar ve 4 sene-
lik kimya eğitimimiz sonucunda
edindiğimiz tecrübelerimizi kullanabi-
leceğimiz çok fazla sektör var. Önemli
olan bilginizi nerede kullanabileceğinizi
bilmeniz ve o alana yönelmeniz.
Son olarak Condorcet in bir özü ile
yazımı bitiriyorum.
“ Aklı ve gerçekleri kullanan bir insan

mükemmele erişecektir.”
Kaynaklar
•Dünya Ticaret Örgütü 2011 Yıllık

Raporu
•İstanbul Tekstil Konfeksiyon İhra-

catçılar Birliği
•Tekstil, Hazır Giyim/Deri ve Deri

Ürünleri Stratejisi
•Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri

Sendikası
•Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

(ÇSGB)

FDA(Amerikan Gıda ve İlaç Daire-
si) ve WHO(Dünya Sağlık Örgütü)
tarafından belirlenen kurallardır. GMP
Ayşe EMİR kaliteli standartlarda üretimin yapılıp
yapılmadığını güvence altına alır. GMP
insan sağlığını ilgilendiren ürünleri
kapsar. Bunlar; İlaç, kozmetik, gıda
ve temizlik sektörleridir. Bu sektörler,
GMP kurallarına uymak zorundadırlar.
İlaç endüstrisi 1984 yılında GMP uygu-

lamasına geçmiştir. İlaç fabrikalarında
Gazi Osman Paşa Üniversitesi GMP İlaç da güvenilirliği artırmak ve
ayseemirr_2008@hotmail.com yapılan hataları azaltmaktır. İlaç fab-
rikalarının GMP kurallarına uyup uy-
madığını kontrol eden kuruluşlar vardır.
Denetleyen kuruluşlar, ülkelere göre
İLAÇ SANAYİDE GMP değişir. ABD’de GMP’yi kontrol eden
kuruluş FDA( Amerikan Gıda ve İlaç
Dairesi); Türkiye de ise Sağlık Bakanlığı
Sizlere bu ay GMP den bahsedeceğim; tarafından kontrol edilmektedir. İhra-
fakat bir ilaç çalışanı değilim. cat yapan firmaların, ayrıca uluslararası
kuruluşlar tarafından da GMP’ye uyup
Bir gün de bir ilaç çalışanı arkadaşımız uymadıkları kontrol edilmektedir.
veya bizler bir ilaç çalışanı olarak
GMP’yi belki dergimizde tekrar an- İlaç imalatçısının amacı, hastaya yüksek
latırız. GMP’yi anlatmak nerden esti kalitede ürün satmaktır. Hayat koruyup
dediğinizi duyar gibiyim. Daha önce kurtaracak maddelerin ihmal ve dik-
GMP sertifikasını almıştım, bir ilaç katsizlik affedilemez. İlaç sektöründe
şirketine iş başvurusunda bulundum, kalitesizlik sadece maliyet kaybı değil,
iki kere görüşmeye çağırıldım ve işe güvenilirlik kaybetmek ve şirketin yok
alınacağımı zannediyordum. Zaman- olması demektir.
dan kazanayım diye iyi haber bekleme
sürecinde, ilaçla ilgili endüstri kita-
pları okudum. Tabi kötü haber geldi ve
işe alınmadım, arkadaşım Yavuz Selim
Kart da bu ay dergide ilaçla ilgili yaz,
okudukların boşa gitmemiş olur dedi.
GMP sertifikasını, Kimyagerlerin alma-
ya çalıştığını düşünerek, bu ay yazımda
GMP den bahsetmek istedim.
GMP (İyi Üretim Uygulamaları), bir

ürünün güvenilir bir şekilde imal
edildiğini gösteren belgedir. GMP
çoğalan insan ölümlerinden sonra,

İlaç da Çapraz Bulaşma ve lar ve havalandırmalar içerideki mad-
Bulaşmanın Önlenmesi: denin diğer üretim alanına gitmesini
engelleyecek şekilde dizayn edilmelidir.
Bulaşmadan kaçınmanın en iyi yolu ön-
Hammaddenin ve ürünün, başka bir
lem almaktır. Laboratuar önlüğümüzün
madde ve ürünle bulaşması önlenme-
üst cebi var diyelim, cebimiz dolu old-
lidir. Çapraz bulaşma (kontaminasyon),
uğunda çalışırken cep içerisindeki mad-
bir maddeye kirlilik bulaşması demektir.
de, ürün içerisine düşebilir. Üst ce-
İlaç Endüstrisinde mikrobik bulaşma,
bimizde bir şey bulundurmamak, önlem
insan, çevre, alet, imalat işlemleri ve
almak demektir.
ambalaj malzemelerinden olmaktadır.
Çapraz bulaşma çevredeki tozlardan,
gazlardan ve spreylerden oluşmaktadır. İmalat ve Kalite Kontrol de Sorumlu
Eğer laboratuar da partikül veren koz- Müdürlük:
metik kullanırsak, maddemiz etkilen-
mektedir. İmalat da çalışan personel WHO(Dünya sağlık teşkilatının) öneril-
ilacı bulaşmalardan korumak için, hem erine göre ilaç imalatının sorumlusu ile
de kendisini korumak için özel elbiseler kalite kontrol sorumlusu yüksek eğitim
giymeli. Bu elbiseler çalışma alanından görmüş kişilerden olmalıdır. Bildiğimiz
dışarı çıkmamalı ve görevli kişiler üzere Kimyagerler de bu alanlarda
dışındakiler imalata girmemelidir. Lab- çalışabilmektedir.
oratuarda kol saati ve mücevher takmak;
yemek yemek, sigara içmek ve sakız
çiğneme gibi işlemler üründe bulaş-
maya neden olmaktadır. İlaçta çalışan
personelde sarı hastalığı mikrop yayıcı
hastalık ve çalışanların açık yarası bu-
lunmamalıdır. Tüm çalışanlar belirli
zamanlarda hekim kontrolünden geçiril-
melidir.
Bulaşmanın önüne geçmek için kul-

landığımız kaplar, aletler ve çalışılan
alan temiz bırakılmalıdır. Aynı üretim
alanında farklı ürün üretimine geçme-
den önce temizlik yapılmalıdır. İlaçta
başarının sırrı temizliktir. Kirlenmenin
önüne geçebilmek için çok toksik
maddeler ile çalışılırken ayrı odalar-
da çalışılmalıdır. Kapı ve pencerelerin Kariyerini ilaç sektöründe geliştirmek
kapalı tutulması ve havalandırmanın isteyen Kimyagerler, şu alanlarda yük-
etkin olması bulaşmayı önlemektedir. sek lisans yapmalılar: Farmosetik-Tıbbı
Bulaşmadan kaçınmanın en iyi yolu Kimya, Analitik Kimya ve Biyokimya
dikkattir. Dikkatsizlik ilaç sanayide dalları ilaç sanayi için gerekli olan
affedilmeyecek bir şeydir. Bulaşmayı kimya eğitim dallarıdır.
önlemenin bir yolu da, kapılar, duvar-

Kalite Kontrol ve İmalatta sorumlu lere sarı renkte etiket yapıştırılmalıdır.
müdürlük yapanlar, buradaki görev-
lerinden başka departmanlar da Hammaddeler her teslimattan sonra
çalışmamalılar ve başka bir iş yap- Kalite Kontrol Laboratuarına gönderilip,
mamalılar. Kalite kontrol sorumluluğu gerekli kontroller yapılmalıdır. Ham-
ile imalat sorumluluğu aynı kişide ola- maddelerde kullanılan kapların içeriği
maz. Kalite kontrol sorumlusu ve imalat tanımlanmalıdır. Kalite Kontrol Labo-
sorumlusu mesai saatlerinde üretim ye- ratuarı tarafından kullanımı onaylanmış
rinde bulunmak zorundadırlar. Görevde ve raf ömrünü doldurmamış ham mad-
bulunmadıkları zaman kendileri ile deler kullanıma hazırdır.
aynı şartları taşıyan birini geçici olarak
görevlendirirler. İlaç Fabrikalarında Ambalajlama
işlemleri:
İlaç ambalaj maddesinden ilaçlara kirli-

lik bulaşacağından, ilaç ambalaj malze-
melerinin satın alınması, işlem görmesi
ve kontrol edilmesinde hammaddel-
ere gösterilen önem gösterilmelidir.
Ambalaj malzemeleri, yetkili kişilerin
giremediği yerlerde ve uygun güven-
lik önlemleri ile saklanmalıdır. Günü
geçmiş kullanılmayan ambalaj malze-
meleri imha edilmeli ve imha işlemi
kaydedilmelidir. Ambalajlama işle-
minde bulaşmaya ve yanlış ilacı başka
bir ambalaj kutusu ile ambalajlamamaya
dikkat gösterilmeli. Bu dikkatsizliğin
bedeli, bir insanın hayatı olabilir. Farklı
İlaç Fabrikalarında Hammaddeler: ürünler, ayrı yerlerde ambalajlanma-
lıdır. Ambalajlama işlemi başlamadan
Hammaddeler direk imalatçıdan alın- önce kullanılacak cihaz ve ekipman-
malı, eğer bu mümkün değilse tanınan ların, daha önceki kullanımdan kalan
ve güvenilir olan bir toptancıdan alın- kalıntılardan temizlendiği kesin olarak
malıdır. Hammaddelerin kabul yeri, belirlenmelidir.
numune alma yeri, depolama ve dağıtım
yeri ayrı yerlerde olmalıdır. Dağıtım İlaçta fazla aktif madde kullanımı,
yerlerindeki terazi ve basküller sık sık hastada yan etki oluşturur. Belirtilen
ayarlanıp, temizlenmelidir. Dağıtım tek miktarda aktif madde kullanılsa bile,
kullanımlık kaplarla yapılmalıdır. Bu- hatalı tablet basıldığında, tablet içer-
rada çalışan personel hijyen kuralları- isinde gerekenden fazla miktarda ilaç
na uymalıdır. Red edilenler, muayene bulunması, hastada yan etki oluştura-
edilenler ve muayene edilmeyi bekley- caktır.
enler ayrı yerlerde olmalıdır. Kabul
edilen hammaddelere yeşil, red edilen-

Yönünden, İyi İmalat(GMP) ve Kontrol
(GLP) Uygulama Kuralları, Prof. Dr.
Gen. (E) Enver İzgü, Prof. Dr. Gen. (E)
Enver İzgü, Farmosetik Teknoloji Öğre-
tim Üyesi, Ankara, 1988
3. Genel Endüstriyel, Farmosetik Te-

knoloji-II ve İlaç Sanayide Organi-
zasyon, Uluslar arası İyi İmalat(G-
MP)-Kontrol(GLP) Koşulları, Fabrika
ve Çalışma güvenliği, Prof. Dr. Gen.
(E) Enver İzgü, Ankara Üniversitesi
Eczacılık Fakültesi Dekanı, Farmosetik
Teknoloji Ana Dalı Bilim Başkanı, An-
kara, 1983
4. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakült-

esi, Farmosetik Teknoloji Anabilimdalı,
Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Yayınları Yayın No:95, Farmosetik Te-
knoloji, Deneysel Uygulamalar Kitabı
5. TSC Yönetim Sistemleri Eğitim Akad-

emisi
Ambalajlama işleminden sonra etike-
tleme işlemi yapılmalı, ilacın son kul-
6. T.C Süleyman Demirel Üniversit-
lanma tarihinin doğru yazılıp yazıl-
esi Fen Bilimleri Enstitüsü, İlaç Nu-
madığı ve baskı hatasının olup olmadığı
munelerinde Amilorid Hidroklorid ve
kontrol edilmelidir. Hatalı etiketleme,
Hidroklorotiyazid Kemometrik Yön-
müşteriye yanlış ilacın ulaşması demek-
temlerle Tayinleri, İkbal Demet Ünlü,
tir. Üretimde bir noktada yapılan yanlış
Danışman: Prof. Dr. Ahmet Hakan Ak-
etiketleme, tüm operasyonun imhası
taş, Yüksek Lisans Tezi, Kimya Anabilim
demektir. Etiket sayıcı cihazların, doğru
Dalı, Isparta, 2012
çalıştığından emin olunmalıdır. Ambalaj
malzemesi üzerindeki baskının silinme-
mesi de ambalajlama işleminde önem-
lidir.
1. www.aksiyon.com.tr
2. www.asuka.com.tr
Kaynaklar
3. www.etkinkimyagerler.com.tr
1. MEGEB, Kimya Teknolojisi, İyi Üre-
tim Uygulamaları(GMP), Ankara, 2008
4. www.kocakfarma.com
2. İlaç Sanayide Milli ve Milletlerarası
Kanunlar, Anlaşmalar Yönetmelikler

Son yapılan araştırmalarda kimyas-
al madde ve ürünlerinin imalatında
çalışan kişi sayısı 83.514 ve bunun
Emrah YÜCE ekonomiye katkısı ise 28.476 milyon
olarak belirtilmiştir. Kimyasal madde
ve ürünlerinin imalatı ise 20 alt grup da
incelenmiştir. Bu 20 alt grup içersinde
en büyük payı %30 luk bir dilimle ana
kimyasal madde üretimi almaktadır.
Ülkemiz kimyasal madde üretimi an-

lamında daha alması gereken çok yol
Selçuk Üniversitesi varken, bazı kimyasallarda ise dünya
emredadas93@gmail.com devlerini geride bırakmayı başarmış du-
rumdayız. Bu başarı en çok Bor ve onun
mineralleri, çeşitli Bor ürünleri konu-
sunda sağlanmıştır. Bu yazımda bize
dünya devlerini geride bırakma şansını
ON PARMAKTA ON MARİFET veren ve kimyacıların hakkında ki
gelişmeleri hep özenle ve dikkatle takip
Kimya denilince aklımıza çeşitli kimy- ettikleri Bor maddesini birçok yönüyle
asallar ve mineraller gelir. Dergimiz- açıklamaya çalışacağım.
in ikinci sayısı hasebiyle ülkemizde
ki bu tip kimyasalların üretimi, kul- Bir mineral bir madde düşünün ki enerji
lanım alanları ekonomik anlamda bize de, savaş sanayinde, yakıtlar da, sağlık
sağladığı katkılar ve buna benzer birçok da, mukavemet artıcı yapısallar da, kul-
konu hakkında yaptığım naçizane lanılabildiği gibi giderek de kullanım
araştırmaları sizlerle paylaşmak isterim. alanları ve popülaritesi artmaktadır
Bunun en belirgin nedeni ise Bor ve

minerallerinin, alternatif enerji kaynak-
ları ve kullanılabilirliği yüksek fonksi-
yonel madde bulma derdine düşen dev-
letlerin ilk uğradığı durak olmasıdır.
Günümüzden 3000-4000 yıl öncesinde

zamanın devletleri bu maddeyi kullan-
mış, bulundukları çağın şartlarına en
uygun şekilde yararlanmışlardır. Tarih
de ilk olarak Babiller Uzak Doğu dan
Bor ithal etmiş ve bunu altın işleme-
ciliğinde kullanmışlardır.

Mısırlılar mumyalama da tıp ve metalürji de kullanırken, Eski Yunan ve Roma
medeniyetleri ise, temizlik malzemesi olarak Bor ve minerallerinden yararlan-
mışlardır. Şu bir gerçek ki Bor artık başlı başına bir çalışma ve araştırma alanı
haline gelmiştir. Peki Bor’u bu kadar kullanılabilir, tabiri caizse her işe yatkın kılan
özellikleri nelerdir acaba?
Öncelikle Bor kelime kökü olarak Arapça da baurag ve farsça da urahdan gelmek-
tedir. İlk olarak 1808 yılında Gay Lussa , Louis Thenord ve Sir Davy tarafından Bor
Oksidin Potasyumla ısıtılmasından elde edilmiştir.
Periyodik tablonun 5. Elementi olan Bor, elektron konfigürasyonuna bakıldığı

zaman 3A grubunun ametal olan tek elementidir.
Kimyasal özellikleri bakımından şu şekilde bir tablo ile bor daha iyi tanıyabiliriz.
Atom Ağırlığı: 10.811 ± 0.005 g/mol

Kaynama noktası: 2500˚ C
Yoğunluğu: 2.34 g /cm3
Oksidasyon Sayısı : 3
Elektronegatifliği: 2.0
İyonlaşma Enerjisi: 191 k cal /g atom
Sertliği: 9.3 Mohs
Atom Yarıçapı: 0.98
Fusıon Isısı: 5.3 k cal / g atom
Buharlaşma Isısı: 128 k cal / g atom
Kristal yapısı olarak ise Bor hekzagonal yapıdadır.
Bor elementinin kristal yapısı önemli ölçüde serttir, çizilmeye ve ısıya karşı
dayanıklıdır. Oda sıcaklığında zayıf iletken iken, yüksek sıcaklık da iyi bir ilet-
kendir. Kristal Bor kimyasal olarak inerttir; ancak çok ince öğütülmüş Bor kon-
santre Nitrik Asitle yavaşça oksitlenir. Bor elementi, HCl ve HF de bozunmaz.
Yeryüzünün en çok bulunan 51. Elementi olan Bor toprak da kayalar da ve suda
bulunur. Ancak Bor’un elementel halinden çok mineralleri şeklinde ki formlarıy-
la karşılaşılır. Na (sodyum) kökenli olanlara tinkal yada boraks, Ca (kalsiyum)
kökenli olanlara kolemanit Na-Ca kökenli olanlara ise üleksit adı verilmiştir.
Bunun yanında birçok mineralleri de bulunmaktadır.

Mineral Formülü % B2O3 Bulunduğu yer
Boraks (Tinkal) Na2B4O7.10H2O 36.6 Kırka, Emet, Bigadiç, A.B.D
Kernit(Razorit) Na2B4O7.+H2O 51.0 Kırka, A.B.D., Arjantin
Üleksit NaCaB5O9.8H2O 43.0 Bigadiç, Kırka, Emet, Arjantin
Propertit NaCaB5O9.5H2O 49.6 Kestelek, Emet, A.B.D
Kolemanit Ca2B6O11.5H2O 50.8 Emet, Bigadiç, Küçükler, A.B.D
Pandermit(Priseit) Ca4B10O19.7H2O 49.8 Sultançayır, Bigadiç
Borasit Mg3B7O13Cl 62.2 Almanya
Szaybelit MgBO2(OH) 41.4 B.D.T.
Hidroborasit CaMgBO11.6H2O 50.5 Emet
Yine bor denilince bu minerallerin haricinde en çok bilinen bileşiği olan borik
asit den de bahsetmek gerekir. Borik asit B(OH)3 formülüne sahip bir zayıf asit-
tir. Orto ve meta Borik Asit diye de iki farklı türü vardır. Orto Borik asit B(OH)3,
Bor bileşiklerinin çoğunun hidrolizinin son ürünüdür ve genellikle Boraksın sulu
çözeltisinin asitlendirilmesiyle yapılır. B(OH)3’ ün 100 oC’ nin üzerinde kısmi
dehidrasyonu birkaç kristal modifikasyonu bulunan Metaborik Asitin (HBO2)
oluşmasını sağlar.
Bor ve minerallerinin kullanım alanlarına değinecek olursak yazımın başlığından

da esinlendiğim gibi on parmak da on marifete sahip bir kimyasal olduğu
görülmektedir. Aklınıza gelebilecek her türlü çalışma sahasına doğrudan ya da
çeşitli bileşik ve mineralleri vasıtasıyla girmiş durumdadır. Belli başlı kullanım
alanlarını şöyle sıralayabiliriz.
Bor pencere camı, şişe camı… sanayilerinde ender hallerde kullanılmaktadır.

Özel camlarda ise Borik Asit vazgeçilemeyen bir unsur olup, rafine sulu / susuz
boraks, Borik Asit veya kolemanit / boraks gibi doğal haliyle kullanılmaktadır.
Camın ısıya dayanmasını, cam imalatı sırasında çabuk ergimesini ve devitri-
fikasyonun önlenmesini sağlayan Bor; yansıtma, kırma, parlama gibi özelliklerini
de arttırmaktadır. Bor, camı asite ve çizilmeye karşı korur. Cam tipine bağlı olar-
ak; cam eriyiğinin % 0.5 ile % 0.23’ ü Bor Oksitten oluşmaktadır. Örneğin Pyrex’
de % 13.5 B2O3 vardır.

Emayelerin viskozitesini ve doygunlaş- da Çinko Borat, Baryum Metaborat,
ma ısısını azaltan Borik Oksit % 20’ ye Borfosfatlar ve Amonyum Floroborat
kadar kullanılabilmektedir. Özellikle gelir.
emayeye katılan hammaddelerin % 17-
32’ si Borik Oksit olup, sulu Boraks Bor mineralleri bitki örtüsünün
tercih edilir. Bazı hallerde Borik Oksit gelişmesini artırmak veya önlemek mak-
veya susuz Boraks da kullanılır. sadıyla kullanılmaktadır. Bor, değişken
ölçülerde, birçok bitkinin temel bes-
Metale kaplanan emaye, onun paslan- in maddesidir. Bor eksikliği görülen
masını önler ve görünüşüne güzellik bitkiler arasında yumru köklü bitkiler
katar. Çelik, Aüminyum, Bakır, Altın ve (özellikle şeker pancarı), kaba yonca-
Gümüş emaye ile kaplanabilir. Emaye lar, alfa alfalar, meyve ağaçları, üzüm,
aside karşı dayanıklılığı arttırır. Mut- zeytin, kahve, tütün ve pamuk sayılmak-
fak aletlerinin çoğu emaye kaplamalıdır. tadır. Bu gibi hallerde Susuz Boraks ve
Banyolar, kimya sanayi teçhizatı, su Boraks Pentahidrat içeren karışık bir
tankları ve silahlar de kaplanır. gübre kullanılmaktadır. Bu ise, suda
çok eriyebilen Sodyum Pentaborat (Na-
Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü B5O8.5H2O) veya Disodyum Oktab-
(jermisit) ve su yumuşatıcı etkisi ned- oratın (Na2B8O13) mahsulün üzerine
eniyle % 10 Boraks dekahidrat ve beya- püskürtülmesi suretiyle uygulanmak-
zlatıcı etkisini artırmak için toz de- tadır.
terjanlara % 10-20 oranında Sodyum
Perborat katılmaktadır. Çamaşır yıkam- Boratlar yüksek sıcaklıklarda düzgün,
ada kullanılan deterjanlara katılan sSo- yapışkan, koruyucu ve temiz, çapaksız
dyum Perborat (NaBO2H2O2.3H2O) bir sıvı oluşturma özelliği nedeniyle,
aktif bir oksijen kaynağı olduğundan demir dışı metal sanayiinde koruyucu
etkili bir ağartıcıdır. Perboratların bir cüruf oluşturucu ve ergitmeyi hı-
çamaşır yıkamada klorlu temizleyicil- zlandırıcı madde olarak kullanılmak-
erin yerini alması, sıcak veya soğuk su tadır. Bor bileşikleri, elektrolit kaplama
kullanımına bağlıdır. Çünkü perborat- sanayiinde, elektrolit elde edilmesinde
lar ancak 55 °C’ nin üstünde aktif hale sarf edilmektedir. Borik Asit nikel
geçerler. Ancak, ABD’ de kullanılan kaplamada, Fluoboratlar ve Fluoborik
aktivatör (tetracetylethylenediamine) asitler ise; kalay kurşun, bakır, nikel gibi
kullanımı ile bu sorun giderilmeye demir dışı metaller için elektrolit olarak
çalışılmıştır. kullanılmaktadır. Alaşımlarda, özellikle
çeliğin sertliğini artırıcı olarak kullanıl-
Borik asit ve boratlar selülozik mad- maktadır. Bu konuda Ferrobor oldukça
delere, ateşe karşı dayanıklılık sağlar- önem kazanmıştır. Çelik üretiminde
lar. Tutuşma sıcaklığına gelmeden 50 ppm Bor ilavesi çeliğin sertleşme
selülozdaki su moleküllerini uzak- niteliğini geliştirmektedir.
laştırırlar ve oluşan kömürün yüzey-
ini kaplayarak daha ileri bir yanmayı Atom reaktörlerinde Bor’lu çelikler, Bor
engellerler. Bor bileşikleri plastiklerde karbürler ve Titanbor alaşımları kul-
yanmayı önleyici olarak giderek artan lanılır. Paslanmaz Borlu Çelik, nötron
oranlarda kullanılmaktadır. Bu amaç absorbanı olarak tercih edilmektedir.
için kullanılan Bor bileşiklerinin başın-

Yaklaşık her bir Bor atomu bir nötron Co tarafından işletilmekte olan tesist-
absorbe etmektedir. Atom reaktörl- en karşılanmaktadır. Diboran, B2H6
erinin kontrol sistemleri ile soğutma ve B5H9 gibi bor hidrürler; uçaklarda
havuzlarında ve reaktörün alarm ile yüksek performanslı potansiyel yakıt
kapatılmasında B(10) kullanılır. Ayrı- olarak araştırılmışlardır. Boranlar, hi-
ca, nükleer atıkların depolanması için drojenle karşılaştırıldığında daha yük-
kolemanit kullanılmaktadır. sek performansla yanmaktadır. Fakat
onlar, pahalı, toksik ve yakıldığında
Termal depolama pillerindeki, sodyum açığa çıkan Bor Oksit çevresel açıdan
sülfat ve su ile yaklaşık % 3 ağırlıktaki uygun değildir.
Boraks Dekahidrat’ın kimyasal karışımı
gündüz güneş enerjisini depolayıp, gece BNCT (Boron Neutron Capture Thera-
ısınma amacıyla kullanılabilmektedir. py) kanser tedavisinde kullanılmaktadır.
Ayrıca, binalarda tavan malzemesine Özellikle; beyin kanserlerinin teda-
konulduğu taktirde güneş ışınlarını visinde hasta hücrelerin seçilerek imha
emerek, evlerin ısınmasını sağlayabil- edilmesinde kullanılmakta ve sağlıklı
mektedir. Bor, demir ve nadir toprak hücrelere zararının minimum düzeyde
elementleri kombinasyonu (METGLAS) olması nedeniyle tercih nedeni olabil-
% 70 enerji tasarrufu sağlamaktadır. Bu mektedir. İnsan vücudunda normalde
güçlü manyetik ürün; bilgisayar disk bulunan Bor, bazı ülkelerde tabletler
sürücüleri, otomobillerde doğru akım şeklinde üretilmeye başlanmıştır. Yuk-
motorları ve ev eşyaları ile portatif güç arda belirtiğimiz kullanım alanları her
aletlerinde kullanılmaktadır. geçen gün artmaya devam etmektedir.
Bora sahip olan ülkeler ve devletler
Bor, hava yastıklarının hemen şişme- ekonomilerinin en büyük gelir kısmını
sini sağlamak amacıyla kullanılmak- ürettikleri Bor ve yan ürünlerinden
tadır. Çarpma anında, elementel Bor rahatlıkla karşılayabilirler. Bir dönem
ile potasyum nitrat toz karışımı ele- şehir efsanesi gibi olan Bor’u ham olarak
ktronik sensör ile harekete geçirilir. satıyoruz, yabancı ülkelerden kaç mis-
Sistemin harekete geçirilmesi ve hava li paraya geri işlenmişini alıyoruz gibi
yastıklarının harekete geçirilmesi için sözlere de intiba etmemeliyiz.
geçen toplam zaman 40 milisaniyedir.
Ayrıca otomobillerde antifriz olarak ve Bu anlamda ETİ BOR fabrikası son
hidrolik sistemlerde de kullanılmak- birkaç yılda yaptığı ataklarla dünya
tadır. devlerini dize getirmiş ve liderliği kap-
mıştır. Türkiye Gazetesinin 29 Temmuz
Sodyum Tetraborat, özel uygulama- 2013 de yayınladığı ekonomi ekinde
larda yakıt katkı maddesi olarak kul- yazıldığı gibi aktarmak isterim.
lanılmaktadırlar. Daha önce Ameri-
kan Donanması tarafından uçuş yakıtı Eti Maden ürettiği katma değerli ürün-
olarak kullanılmıştır. Karboranlar için lerle dünya Bor pazarında söz sahibi
Amerikan Deniz Araştırma Ofisi ve olan ABD li Rio Tinton’un tahtına otur-
Amerikan Ordusu tarafından katı roket du. Rio Tinton’un pazar payı %40’lar
yakıtı olarak kullanılması için araştır- dan 2012 de %23 lere kadar gerilerken,
malar yapılmıştır. Şu anda Amerikan Borun TÜRK patronu %46 Pazar payıyla
askeri ihtiyacı ise Callery Chemical rakibini ikiye katladı.

İşlenen Bor ürünlerinin ise on altı Bor
ürününü seksen dört ülkeye sattığı be-
lirtiliyor. Bu arada Rio Tinton’un dün-
yanın en büyük maden üretim şirketi
olduğunu belirtelim. Tabi biz Bor konu-
sunda onları geçmiş durumdayız. Yine
aynı yazıda Enerji ve Tabi Kaynaklar
bakanımızda Eti Madenin 9 yılda ciro-
sunu 26 kat artırdığını açıklıyor.2012
yılında ise 434 milyon dolar kar
edildiğini belirtiyor.
Bu güzel ve sevindirici haberlerin

ışığında yazımı sonlandırmak isterim.
Bugün Bor da yakaladığımız başarıyı,
diğer kimyasallarda da yakalamayı dil-
erim. Son olarak İnovatif Kimya dergis-
inin hazırlanmasından, yazı gönderen
arkadaşlara kadar herkese teşekkürleri-
mi iletirim.
Kaynaklar
Not: Bu Bilgiler ELİF DEMİR

BAYKAL’IN Balıkesir Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsünde tamamladığı
‘Hidrotermal ve Mikrodalga Enerjiyle,
Lityum İçeren Boratlı Fosfatlı Bileşikler-
in Sentezlenmesi, Kristal Yapı ve
Termokimyasal Özelliklerinin İncelen-
mesi ‘ adlı Yüksek Lisans tezinin Giriş
bölümünden alıntı yapılmıştır.
ETİBOR A.Ş. web sitesi ( http://www.

etiholding.gov.tr )
Maden Tetkik Arama Enstitüsü web say-

fası ( http://www.mta.gov.tr )

KİMYA İLE İLGİLİ FIKRALAR
Kimyayı Sevmenin Sonu

Abdulhamit AYDIN
Bir öğrenci varmış. Her zaman kimya

kitabını hiç sayfa değiştirmeden okuy-
ormuş, bir müddet sonra annesi gelmiş
ve çocuğa kızıp kitabı önünden alınca
çocuk aniden ölmüş. Sonradan anne-
si hayretler içinde kalıp, kitaba bir göz
atınca, kitapta şu yazıları görmüş.
Çukurova Üniversitesi
a.aydin1987@gmail.com ”O2 al O2 ver, O2 al O2 ver” yazdığını
görmüş
KiMiZzYa
•Her kimyagerin bir yokuşu ve çıkışı

vardır.
•Bir kimyagerin dediğini yap, yaptığını

yapma!!!
Kimyager ile Kayıkçı
•İki kimyager bir laboratuvara sığmaz.
Kimyagerin biri deniz kenarında
•Bir kimyager için başarının yolu merak yürürken, denizin diğer tarafına geçmek
etmekten geçer. istemiş. Bir kayıkçıya rast gelmiş. Yolda
giderken konuşmaya başlamışlar. Kimy-
•Kimya yeteneği gökten zembille inmez. ager sormuş:
- Sen okuma yazma bilir misin? Demiş
•Kimyagerim dersen, derdin var!!! kayıkçıya.
Kayıkçı :
•Lafla kimyagerlik olmaz.(Lafla peynir - Bilirim diye cevap vermiş.
gemisi yürümez misali.) Kimyager sormuş:
- Sen Avagadro’yu bilir misin?
Kayıkçı bilmem diye cevap verince
kimyager:

-Senin hayatının 1\4’ü gitti, demiş. KİMYA İLE İNGİLİZCE BİRLEŞİRSE
Tam bu sırada fırtına çıkmış. Deniz ka-
bardıkça kabarmış. Koca dalgalar kayığı Geçen ay olduğu gibi bu sayımızda,
alıp götürüyormuş. Kayıkçı sormuş: sizlerle yine elementlerin sembollerini
-Sen yüzme bilir misin? kullanarak yeni kelimeler türetmeye
Kimyager: çalışacağız. İşte, bu ayın kelimeleri şu
-Bilmem, ben daha önce hiç yüzmedim şekilde:
ki!!
Kayıkçı bunun üzerine: Baby : Bebek, yavru
- İşte şimdi senin hayatının tümü yok, Honey : Bal
az sonra boğulacaksın. Fly : Uçmak, uçuş, sinek
Kimya Hocamızın Canı Çeker
Kimya hocası sınıfta ders işlerken, bir

Ayın İlginç Makalesi
çocuğun elma yediğini görür. Çocuğun
kırılmaması için sınıfa sorar:
-Çocuklar sınıfta bir şey yenir mi? Merhaba arkadaşlar! Bu ay sizlerle ilginç
-Yenmez hocam, diye cevap verirler. makale konusu olarak hepimizin küçük-
Hoca önde oturan bir öğrenciye sorar: ken tükettiği, yetişkinken bile almaya
-Metin söyle bakalım, sınıfta yiyecek devam ettiğimiz içecek ürünü olan SÜT
neden yenmez? ün kendi ilginç ve kimyevi özelliklerini
Metin gülerek şöyle der: paylaşmak istiyorum.
-Kimyagerin canı çeker de ondan.

Günlük yaşamımızda süt
Dünya’daki herkes, yaşamının aynı noktasında süt içmiştir. Aslında süt,

yaşamımızın ilk dönemlerinde olmazsa olmaz gıda ürünlerinden biridir. Bütün
memeliler kendi türlerini ve genç bireylerini, büyütmek ve geliştirmek için süt ve
süt ürünleriyle beslemektedir. Neredeyse tüm insanlar süt kelimesini, inekten gel-
en gıda ürünü olarak düşünmektedir.
Bileşen İnek Sütü Keçi Sütü Koyun Sütü İnsan Sütü
Enerji (kcal) 66 60 95 69
Protein (g) 3.2 3.1 5.4 1.3
Yağ (g) 3.9 3.5 6.0 4.1
Laktoz (g) 4 .6 4.4 5.1 7.2
Kalsiyum (mg) 115 100 170 34
Su (g) 87.8 88.9 83.0 88.2
Evcil ineklerden süt verimi “Bos taurus” türünde günlük sığır ailesinin beslenme-
si ve üretim etkinliğinin kazanılmasından dolayı, son yüzyılda oldukça fazla bir
şekilde artmıştır. Günlük süt tüketimi süpermarket gibi mağazalarda genelde çok
kısa olup, çoğu durumda günübirlik olarak gerçekleşmektedir. Çoğu günlük tüke-
timde de yüksek teknolojik uygulamalar kullanılmaktadır. İngiltere ve Avrupa’nın
tamamı, dünyanın süt üretimi için önemli bir bölge olarak göze çarpar. Amerika,
Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda süt tüketiminin fazla olduğu ülkelerdir.
Günlük süt ve süt ürünlerin tüketimi, ülkeden ülkeye ve kişiden kişiye göre
çeşitlilik göstermektedir. İngiltere ve Kuzey Avrupa süt tüketiminin en fazla ve
en düzenli olduğu, hatta yetişkinlerde dâhil bölgelerin başında gelmektedir; fakat
dünyanın diğer kalan kısımlarında süt tüketimi çok daha düşüktür.
Günlük Ürünlerin Farklı Tipleri
Sütten birçok ürün elde edilmektedir. Sütün süpermarket raflarında onlarca

çeşidini görürüz. Mesela kaymaklı, yarım kaymaklı, tam yağlı, UHT, homojenize,
uzun ömürlü taze süt, fermente süt, ayran gibi örnekleri mevcuttur. Süt genelde
inekten sağlanmasına rağmen, keçi ve koyun gibi hayvanlardan da elde edilir. Dün-
ya’nın çeşitli yerlerinde, Orta Doğu’da keçi ve deve, Uzak Doğu Asya’da su bufalo-
ları örnek olarak verilecek diğer süt kaynağı hayvanlarıdır.

Günlük süt ürünlerinde, yağ miktarı •Tereyağı: sıvı yağ emülsiyonundaki
yaklaşık % 3,5 seviyesindedir. Süt ve süt suyun, kremada faz değişimiyle ortaya
ürünleri, piyasaya çıkmadan önce çeşit- çıkan ürünüdür. Tereyağı % 80 oranında
li işlemler kullanılmaktadır. En yay- yağ içerir. Yaygın olan tereyağı işlevsel
gın olanı ısıl işlem olan pastörizasyon olarak, kolesterol azaltıcı bitki türevler-
işlem, mikroorganizmaları uzaklaştırma inde sıkça kullanılmaktadır.
işlemidir. Günümüzde sadece birkaç köy
evinde devam eden; ancak kullanımı •Peynir: sütteki peynir, su kısmı
oldukça seyrekleşen tam yağlı sütlerde kaldırılarak donmuş süt elde edilir ve
yağ miktarı % 25 düzeyindedir. Daha bu donan kısım özel mikrobik kültürler
az yağ içeren sütler, yarım yağlı da yak- kullanılarak üretilir. Dünya’da binlerce
laşık % 1,5 düzeyinde ve tamamen yağı çeşit peynir bulunmaktadır.
kaldırılmış olanda ise yaklaşık % 0,1-
0,3 oranında yer almaktadır. Sütün Kimyası
Günlük olarak kullandığımız süt ürün- Süt içerisinde esas olarak yaklaşık %
lerine şunları verebiliriz: 80 oranında “kazein” proteini bulunur.
Diğer proteinler ise kısmi olarak laktal-
bumin, laktoglobulin ve immunoglob-
ulin şeklindedir. Kazein, misel denilen
süper yapılardan düzenlenmiştir. Misel-
ler ise fosfat, sitrat ve kalsiyumun bir
arada olduğu proteindir. Süt proteinleri,
yüksek biyolojik değerinden dolayı,
vücutta her zaman hazır şekilde bulun-
ması ve kullanılması gerekmektedir.
•Krema: Kremanın farklı türleri, süt yağ

tabaksına göre ayrılır. Krema tek başına
% 18 oranında yağ içerirken, çift katlı
krema % 48 ve çırpma kremada yaklaşık Sütteki yağ, globül ya da damlacık şek-
bu oran % 40 düzeyindedir. linde bir membran ve emülsifiye edilmiş
süt serum kısmından meydana gelmiştir.
•Yoğurt: Laktik asit bakterileri Bu emülsiyon, fiziksel anlamda doğal
tarafından, sütün fermente edilmesiyle olarak uzun süre kendini muhafaza ede-
ortaya çıkan, çok meşhur bir üründür. mez ve krema haline gelmeye başlar.
Süt, kaynağına göre farklı oranlarda yağ
içerir. Yoğurtlar, genelde günlük ara
öğün probiyotik gibi bilinen ve üretilen
gıda ürünüdür.

Hafif yağlı globüller, daha yoğun su fazı
krema olarak görülür, yani sütteki sarı
renkli kısımdır ve üstteki daha beyaz
kısım daha suludur. Bu renklilik yağ
globüller üzerinde emme ve dağılmadan
dolayıdır; fakat bu faz ayrımı, yağ dam-
lacıklarının boyutunda krema haline
geldiği için homojenize sütte görülmez,
Bundan dolayı üstteki krema temiz bir
paketlemeye ihtiyaç duyar. Tam kremalı
homojenize olmayan süt şişelerinde,
bu olaylar gözükmeyebilir. Faz ayrımı,
santrifüjlemeyle hızlandırılabilir. Kay-
maklı sütteki yağ, kısmı yağ ve diğer
kısımlar bu şekilde ayrıldığı için ismini
buradan almıştır.
Sütteki şeker laktozdur ve kimyasal ismi

β–D-galaktopiranosil-(1→4)-α-D-glu-
kopiranozdur. Laktoz sükrozdan daha az
tatlıdır ve mutfaktaki şekerde bulunur.
Eğer sükrozun şekerlilik oranı 1.0 birim
kabul edersek, laktozda bu oran sadece
0.16 birimdir. Isıtılmış süt ürünlerinde
laktuloz gibi ürünlerde daha az şeker
bulunur.
Kaynaklar
http://www.stkate.edu/physics/Astrobi-
ology/
http://www.clipartguide.com/_pag-
es/0511-1009-0116-0904.html
http://thebreakthrough.org/index.php/
programs/philosophy/the-science-of-bi-
as/
http://www.egitimportali.com/yazi-
goster.php?yazi_no=sdf34tfdfdsf
http://www.ifst.org/learninghome/help-
forteachers/lessonplantopics/milkand-
dairyproducts/

İNOVATİF
Kimya Dergisi
KONUNU
DÜŞÜN
KONUNA
HAZIRLAN
KONUNU
YAZ

Crocodile Chemistry Programı Nedir Ne İşe Yarar?
Geçen sayımızda sizlere Chem Draw programından bahis
ettim. Bu sayıda da çok fazla ismi duyulmamış Kimya Pro-
Yavuz Selim KART gramlarından biri olan Crocodile Chemistry programından
bahis edeceğim. Bu program nedir ilk bundan bahis ede-
lim.
Kimya denince deney yapmayı sevmeyenimiz yoktur.

Gerçi laboratuar sınavlarının verdiği sıkıntı olsa da (atıl-
ma sıkıntısı, kalma sıkıntısı, geçtik mi sıkıntısı, raporu
beğendiler mi sıkıntısı, deneyi yaparken başarabileceğiz mi
sıkıntısı) yine de zevklidir. Bu sefer deneyimizi laboratuar-
Cumhuriyet Üniversitesi
da değil, bilgisayar başında yapacağız. İçinizden ya nasıl
kim_muhselim@hotmail.com
olur falan olmaz ki aynı tadı vermez ki diyenler vardır;
ama sürekli de her maddeye para verip 7/24 sınırsız madde
sınırsız deney yapma imkânımız yok.
Ayrıca tek başına deney yapmadan önce güvenlik kurallarını da yeterince bilmek
gerek ki o da ayrı bir olay. Sonuçta Metil Alkol, hidroklorik Asit gibi asitler teh-
likeli ve bu maddeleri sürekli temin etmemiz zor. Bunu düşünerekten yabancılar
(yerlisini görmedim), bir program yapalım demişler ve bu program ortaya çıkmış.
Program, ilk açıldığında aşağıdaki şekil karşımıza çıkıyor.

Şekilde, soldaki seçenekte gördüğünüz gibi;
•Kimyasallar
•Ekipmanlar
•Cam Malzemeler
•İndikatörler
Bu malzemeler dosya şeklinde programın içinde sıralanmış. İki kere tıklayın-

ca içeriğine giriliyor. Misal cam malzememi kullanacaksınız, tıklıyorsunuz ve
içeriğinde kimyada kullanılan çoğu cam malzemeyi görüyorsunuz. Sizler hangisini
yapmak istiyorsanız ona göre seçersiniz.

Şekilde tıklanmış ve içeriğine girilmiş halini görmektesiniz. Ayrıca şekilde
görüldüğü üzere, ml seviyesine göre de seçebiliyoruz. Kullanacağınız deneye göre
istediğiniz ekipmanları sürükleyip bırakarak seçebilmeniz mümkün. Bu şekli seç-
tikten sonra şimdi kimyasalımızı da seçerek bir deney yapalım.
Şekilde deney için kimyasal kısmına girip oradan da asitler kısmından HCI(Hi-
droklorik Asit)’i seçiyoruz ve bize bir şişe çıkarıyor ( laboratuardaki gibi) Bu şişe
de şimdi neler var.
•Üzerinde etikette ne olduğu yazıyor (HCl)
•Molaritesi yazıyor
•Kaç cm3 olduğu yazıyor.
Biz burada HCl seçildikten sonra ki molarite kısmı ile hacim kısmını istediğimiz
kadar değiştirebiliriz (Tabi ki şişenin boyutlarında abartı bir rakamı program ka-
bul etmiyor)

Bunları yaptıktan sonra şişeyi götürüp beherimizin üstüne bırakıyoruz ve kaç ml
yazdı isek, o kadarlık kısım beherimizin içine giriyor. 20 ml yazdı isek 20 ml giri-
yor. 40 ml yazdı isek 40 ml giriyor. Miktarı cam şişeden behere götürmeden önce
iyi ayarlayın.
Şekilde şişemiz beherin üzerine götürülmüş ve gri kısım HCl olduğunu gösteriyor.
Tekrar götürürseniz şişeyi bir 20 ml daha eklemiş olursunuz. Bundan sonraki kıs-
ma geçelim. Ayrıca program gerçek hayattaki gibi beheri eğip dökebilme imkânı da
vermiş. Aşağıdaki şekilde bunu görmektesiniz.
Şekilde sıvı rahat bir şekilde dökülüyor, bu şekilde gerçekçilik artırılmış. Şimdi
deneyimize başlayalım. HCl beherimize aldık ve deneyimiz için bir başka kimyasal
daha lazım. Bu kimyasalımız olarak Magnezyum Şeridini seçtim.

Şekildeki gibi Magnezyum şeridini seçtim. Birçok kimyasalımız var (Demir,
Gümüş, Altın, Platin Alüminyum, Sodyum, Lityum) Bunların İngilizce isimlerine
de aşina olmuş oluyorsunuz. Gerçek hayatta da oldukça işinize yarayacaktır. Ney-
se konumuza dönersek seçtiğim Magnezyum çubuğu HCl içine daldırınca hemen
tepkimeye giriyor. Tepkimeye girdiğini açığa çıkan balonlardan anlıyoruz.

Kapta tepkime oluyor. Tepkime olurken beherimizin üstüne gelip “i” işaretine
tıklarsak bize oluşan tepkime hakkında program bilgi veriyor. Ne oluşuyor ne
çıkıyor bu yanda bize gösteriyor. Bunun tepkimeli versiyonunu da gösteriyor.
Şekilde bunu görmektesiniz.
Şekilde tepkime oluyor ve bize hangi gaz çıkıyor ve tepkime tamamlanınca sıvı
kısmın içeriği hakkında bilgi veriyor.
Sizlere basit bir deney anlattım ki program bunlardan ibaret değil. Çok spesifik
özellikleri olan kullanışlı bir program. Programda Sülfürik Asit, Nitrik Asit vb.
gibi asitler mevcut. Ayrıca bunzen beki, termometre, tartım kabı, pH metre, elek-
trikli ısıtıcı, su çeşmesi mevcut. Çeşitli gazlarda program içinde mevcuttur. Bunlar
Oksijen, Nitrojen, Karbondioksit… Ve indikatörler kısmında da indikatörlerim-
iz mevcut. Yüzde yüz laboratuar koşulları sağlamıyor olabilir; lakin bize temel
olan kısımları çok güzel şekilde verecek kadar güzel ve gösterişli hazırlanmış bir
bilgisayar programıdır. Hani şu şekilde bir deney bile yapabilirsiniz. Bir tepkime
yaparsınız gaz çıkar ve bunu başka bir tüpte biriktirebilirsiniz. Ayrıca deney
yaparken bir yandan da grafik sonuçları görebilirsiniz.

Şekilde suyun bunzen beki ile ısınma grafiği zaman çizelgesini görüyorsunuz.
Bu şekilde programımızın fonksiyonları mevcuttur. Tüm şekilleri göstermek pek
mümkün olmuyor. Program da bir diğer güzel özellik bir behere bir sıvı koyduğu-
muzda, program özellikleri vasıtasıyla üç boyutlu molekül halini tasavvur edelim
diye de özellikler eklenmiş. Bu da programın bizim hayal dünyamıza da etki ederek
daha çabuk öğrenmemizi sağlamak için yapılmış. Programımızda elektroliz ve ti-
trasyon işlemleri de yapılabiliyor. Titrasyon işlemi yapılıp, grafik çizdirilip dönüm
noktaları görülebiliyor. Birebir laboratuar işlemlerini kendiniz yapabileceğiniz
geniş kapsamlı güzel bir program.
Bu kadar program özelliklerini anlattık. Eksik yanları neler? Program daha fonk-
siyonel yapılırsa daha iyi olabilir. Çünkü birçok program deneyen kullanan biri
olarak programın bu yönünü eksik buldum. Daha ileri aşama deneylere de destek
veren uygulama özellikleri artırılırsa daha iyi olacağını düşünüyorum. Program
ücretli bir programdır, indirmeye çalıştığınızda bilgisayarınızda virüs oluşabilir ve
çok kolay bulunan bir program değildir. (Deneme sürümü olsa bile)

Programın 15 günlük deneme versiyonu
kendi sitesinde verilmiş. Eğer öğrenci
iseniz öyle bir imkan sağlanmış.
http://www.yenka.com/en/Free_stu-
dent_home_licences/
adresine girerek 63 MB lık yazılımı

bilgisayarınıza indiriyorsunuz ve sonra
kuruyorsunuz.
Program ilk açılınca size hemen trial (15

günlük kullanıcı olmak için) mail adresi
istiyor.
Mail adresinizi girince de program

başarıyla açılmış oluyor. Çeşitli birçok
şey program içinde mevcut.
Sizin seçeceğiniz Science kısmındaki

Chemistry kısmı.
Burayı seçip new diyerek yeni bir deney

sistemi açabilirsiniz. Sizlere program
hakkında anlatacaklarım bu kadar, sizler
araştırarak program hakkındaki bilgil-
erinizi genişletebilirsiniz. Bir sonraki
yazımda görüşmek üzere esen kalın.
Kaynaklar
Resimleri ve Yazıyı hiçbir yerden bir

şey okumadan programı kullanarak elde
ettim.

İNOVATİF Yararlı Siteler
Kimya Dergisi
Google’ a kimya yazınca çıkan güzel sitelerden biri daha.

Site oldukça güzel yapılmış ve emek harcanmış bir site.
Analitik Kimyadan Anorganik Kimyaya, Fizikokimyadan
Polimer Kimyasına, Organik Kimyadan Genel Kimyaya
kadar kimya konularını içeren bir site. Su Analizleri, Yağ
Analizleri, Yem Analizleri ve Temizlik Maddesi Analizleri
hakkında bilgiler mevcut. Laboratuvar el kitabını da sizlere
öneriyorum. Sitede ayrıca birim çevirme işlemini online
yapabileceğiniz bir sistemde yapmışlar. Sitede bazı dosy-
alara ulaşmak için üyelik şart koşmuşlar. Üyelik ücretsiz.
İnceleyin derim.
http://www.ptable.com
Kimya hakkında youtubede ya da çeşitli web sitelerinde

bir çok İngilizce video içeren kaynak mevcut. Türkçe
video içeren bu şekilde kaynak az. Bu verdiğim web sitesi
bu konu hakkındaki açığı yavaş yavaş kapamaya başlamış
durumda. Türkiye Bilimler Akademisinin hazırlamış old-
uğu videolarda altyazısız ve Türkçe seslendirmeyle dersler
anlatılmış. İçinde videolar ve ders notları mevcut. Videolar
MIT Üniversitesinin videoları. Kimya Biliminin İlkeleri,
Fizikokimya 1-2 ve Termodinamik ve Kinetik şu anda
anlatılan konulardan. İlerleyen zamanlarda eklemeler ola-
bilir gibi geliyor. Bir çok konuda video sitede mevcut. Üye
olmadan girip izleyin Öğrenmeyi maksimuma çıkarın.
http://www.mhilmieren.com
Bu tanıtacağım son web adresi de Analitik Kimya hakkında

ders notları içeren bir site. Site Adnan Menderes Üniversit-
esi Hocalarından olan Prof. Dr. Mustafa DEMİR tarafından
hazırlanarak Üniversite altyapısı üzerine kurulmuş bir
yararlı sayfadır. Sayfanın içerisinde Analitik Kimya 1-2 Ders
Notları, Analitik Kimya çalışma soruları ve ayrıca Analitik
Kimya Laboratuvarı 1-2 Çalışma soruları ve ders notları
bulunmakta. Sitedeki notlar ders çalışırken ya da rapor
hazırlarken işinize yarayacaktır. Ayrıca gelecek içinde bu
şekilde notları arşivinize alarak elinizin altınızda tutmanız-
da yarar var. Sitede sadece Analitik Kimya üzerine bilgiler
var. Yararlı olması temennim ile.
http://taner.balikesir.edu.tr/dersler.php

İNOVATİF
Kimya Dergisi
Kimya Bulmacasi
1 2 3
4 5
6 7
Soldan Saga Yukaridan Asagiya

4. Kapali formülleri ve atomlarin birbirine göre baglanma 1. Karbonil (C=O) grubuna alkil gruplari bagli bilesiklerdir.
siralari ayni, Fakat atomlarin uzaydaki düzenlenmeleri 2. Bir litre çözücüde çözünen maddenin formül gram
farkli olan moleküllerdir. sayisidir.
7. 1000 g çözücüde çözünmüs maddenin mol sayisidir. 3. Titrasyon sirasinda çözeltideki derisim degisikliklerine
Birimi mol/ kg dir ve m harfi ile gösterilir. göre renk vererek esdegerlik noktasina gelindigini belli
8. Bir litre çözücüde çözünen maddenin esdeger gram eden organik kökenli boyalardir.
sayisidir. N harfi ile gösterilir ve birimi esdeger gram 4. Bazi maddeler sivi hale geçmeden gaz fazina geçmesine
sayisi/ litre dir. denir.
5. Yüzeyinde daldirildigi çözeltiden veya çözeltiye elektron
aktarimi olusan iletken.
6. Çesitli atomlarin belli miktarlarinin sabit oranlarda bir
araya gelmesi ile olusur
7. Kendi aralarinda bilesik olusturamazlar. Bilesiklerinde
daima pozitif degerli elementlerdir.

İNOVATİF Geçen Ayın Çözümü
Kimya Dergisi
Kimya Bulmacasi
1 2 3
H K O
4
D A M i T M A R
L T B
5
O Y I M
6
J D O T O
7 8
Ç Ö Z E L T I N S A L
9
N F L I G A N D
L Ü R
E Z I
R Y T
O E
10
E F Ü Z Y O N
Soldan Saga Yukaridan Asagiya

4. Bir siviyi buharlastirip, olusan buharini yogunlastirarak 1. Tuz yapici anlamina gelen ve periyodik tabloda,
ayristirma islemi [DAMiTMA] atomlarinin son yörüngelerinde yedi elektron
7. Iki veya daha fazla maddeden olusmus homojen karisim bulunduran elementlerin olusturdugu 7A grubu
[ÇÖZELTI] [HALOJENLER]
8. Sicakligin 0°C ve basincin 1 atm olan durum [NSA] 2. Pozitif (+) yüklü iyon [KATYON]
9. Kompleks iyonlarda merkez atomu saran komsu 3. Çekirdegin etrafinda dönen elektronlarin bulunma
gruplardan her biri [LIGAND] ihtimali en yüksek oldugu bölgeleri ve elektronlarin
10. Gaz moleküllerinin küçük bir delik araciligiyla bir hareketini belirleyen matematiksel dalga denklemi
kaptan, daha düsük basinçli ortama yayilmasi [ORBITAL]
[EFÜZYON] 5. Bir litrede çözeltide çözünmüs olan maddenin mol sayisi
[MOLARITE]
6. Bir gazin havada veya baska bir gaz içinde yayilmasi
[DIFÜZYON]

İNOVATİF
Kimya Dergisi
Bende Yazmak İstiyorum

Dergide bende yazmak istiyorum benim de
yazılarım olsun diyorsanız.
***Yazacağınız konuyu belirleyin. (Kimya içeriği olan herhangi bir konu olabilir) Örnek: Polimerden
ya da organikten bir konu ya da sanayide gördüğünüz bir şey ile ilgili bir konu. Kendi cümleleriniz
ile olması şart. Alıntı alıyorsanız kesinlikle kaynak belirtmelisiniz.
***Konuda kullanılan resimlerin kaynakları belirtilmeli.
***Yazılar kesinlikle facebook üzerinden bizlere gönderilmemeli. Çünkü bu oldukça işimizi zor-
laştırıyor. Yazılar inovatifkimyadergisi@gmail.com adresine gönderilmeli.
***Dergi editörlerimiz olan

Ayşe Emir (Facebook ismi bu şekilde)
arkadaşlarımıza ulaşması gerekmektedir.
***Yazıları gönderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize göndermelisiniz.
***Ad Soyad
Ulaşılabilecek Mail Adresi(Hızlı ulaşılabilecek sık kullanılan bir mail olmalı)
Bitirdiğiniz ya da okumakta olduğunuz Üniversite İsmi
Dergiye koyabileceğimiz türden bir profil resminiz.
***Ekim ayı sayısı için yazılarınızın son teslim tarihi. 20 Eylül dür.
Her ayın son yazım tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra göndereceğiniz yazılar
Bir sonraki ay yayınlanacaktır.
***Ve son olarak kopyala-yapıştır ile yazıyı ben yazdım gönderiyorum derseniz yazınız kesinlikle
yayınlanmaz. Bu şekilde yazı olmaz. Böyle uyanıklık yapıp kolaya kaçmak fark edilmeyecek bir şey
değil. Sonuçta yazılarınızı okunuyor araştırılıyor. Bir şeylere emek verip orjinal şeyler çıkarırsanız
rağbet görürsünüz. Lütfen bu konulara dikkat edelim.
***Yazılarınızı word dosyası halinde maile atacaksınız. Resimleriniz varsa da konu içinde aralarda
en az bir tane resim olsun. Fikir düşünce tarzı kimya sektöründe sorun yazıları çözüm yazılarında
olmayabilir ama diğer konularda en az bir tane olmalı çünkü görsellik yazıya çok şey katıyor.
***Şimdilik aklımıza gelenler bunlar sorun olursa eklemeler-çıkarmalar yaparız.

Inovatif Kimya Dergisi Sayi 2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Inovatif Kimya Dergisi Sayi 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İNOVATİF

TEKSTİL VE HAZIR GİYİM KİMYA SEKTÖRLERE GİRİŞ

SEKTÖRÜNDE KİMYAGERLER ÇİMENTO VE ÇİMENTO SEKTÖRÜ

ON PARMAKDA ON MARİFET SIVILARIN ISLATMA YETENEKLERİ

TARIM SEKTÖRÜNDEKİ KALİTE VE TEMAS AÇISI

KONTROL CİHAZLARI DOĞAMIZ VE DOĞAL ÜRÜNLERLE

İLAÇ SANAYİDE GMP DOĞAL YAŞAMAK NEDEN OLMASIN

Genel Yayın Yönetmeni :

Yavuz Selim Kart

Yavuz Selim Kart

CEYDA SARIKAYA VAHIT KENAR

ABDULHAMIT AYDIN EMRAH YÜCE

AHMET YILMAZ SEVGI GULTEKIN

YAKUP BICER AYKUT CENGIZ

HATILE MOUMINTSA HAKAN OZTURK

9 Günlük içilmesi gereken suyun doğal mineralli su (maden suyu)...

PROSES EKİPMANLARINI TANIYALIM

16 Mesleğimiz itibariyle; laboratuarlarda yeni ürünlerin elde edilişi...

60 Kimya denilince aklımıza çeşitli kimyasallar ve mineraller...

CROCODILE CHEMISTRY PROGRAMI NEDİR NE İŞE

Mineralli sularda bulunan miner-

İnovatif Kimya Dergisi 9

***Şifalı Su Olarak Mineralli Su

Sağlık üzerindeki olumlu etkileri ned-

10 İnovatif Kimya Dergisi

Almanya’da bir mineralli suyun böylesi

• Belirli mineralleri çözünmüş olarak

• Mineral kompozisyonu ve mikro-

• Kaynak koruma ve şişeleme tesisleri ile

• Sağlığa yararlı etkisinin bilimsel

Unutulmamalıdır ki; birçok kişi soda ile

Soda ise mineral ihtiva etmez.

Resimler ve Görsel Kaynak

İnovatif Kimya Dergisi 11

Killer, insanoğlunun yaşamına at-

Günümüzde ise çok geniş kullanım

Seramikler için kil, ısıtıldığında şekil-

12 Inovatif Kimya Dergisi

Ülkemizde 1983 yılından günümüze

İnovatif Kimya Dergisi 13

Kilin en saf şeklidir. Rengi beyazdır

Genellikle tuğla ve çanak, çömlek

SiO2 : % 57,64 Fe2O2 : % 3,5

Montmorillonit tipinde, kompleks bir

14 İnovatif Kimya Dergisi

İnovatif Kimya Dergisi 15

16 Inovatif Kimya Dergisi

* Vanalar, Filtreler ve Regülatörler

* Distilasyon Kolonları, Reaktörler

* Debimetre, Monometre, Termocouple

ölçü kontrol ürünleri örnek verilebilir.

* Endüstriyel Uygulamalarda (Hidrolik * Az yer kaplarlar, taşımaları daha

İnovatif Kimya Dergisi 17

Q= m.Cp.∆T A= Isı Aktarım Alanı

Q Verilen Isı Miktarı = Q Alınan Isı U= Toplam Isı Transfer Katsayısı

Cpp, Cps = Primer, Sekonder Devre ∆T2 = Tpç - Tsg

Tpg, Tsg= Primer, Sekonder Devre Giriş

Tpç, Tsç = Primer, Sekonder Devre Çıkış

18 İnovatif Kimya Dergisi

1- ) Stiren Bütadien Kauçuk (SBR,

Yaklaşık 85⁰C’ye kadar dayanıklıdır.

Şekil 3. Karşıt Akışlı Isı Değiştirici

Plakalı ısı değiştiricilerin temel bileşen-