İMALAT YÖNTEMLERİ II

Prof.Dr. İrfan AY

HADDELEMENİN MEKANİĞİ

1
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

KALINLIK AZALMASI HESABI

h  h 0  h  (R  RCos)  (R  RCos)
h h
h    R.(1  Cos)  R.(1  Cos)
2 2
h  2R.(1  Cos)

HADDELEMEDE HIZ HESABI

VSAÇHIZI  VMERD.HIZI .Cos

Vs  Vm.Cos  0

Vs  Vm.Cos  0

Vs  Vm.Cos

2
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

HADDELEME KUVVETLERİ
Fhad .Sin  Fsür .Cos 
Fsür  Fhad .
a) Fsür .Cos   Fhad .Sin  ise
Fhad ..Cos   Fhad .Sin 
Sin 

Cos 
  tg  olur

b) Fsür .Cos   Fhad .Sin  ise

Fhad ..Cos   Fhad .Sin 
Sin 

Cos 
  tg  olur

c) Fsür .Cos   Fhad .Sin  ise

Fhad ..Cos   Fhad .Sin 
Sin 

Cos 
  tg  olur

MAKSİMUM KALINLIK AZALMASI HESABI

Lp
a) tgyazarsak;tg 
 H
R 
 2
b) Pisagor bağıntısını yazarsak
2
2  H
Lp R   R2
 2 İhmal
2 H H 2
Lp R2 2.R.   R2
2 4
2

Lp  R.H Lp  R.H 
c) (a)’ da yerine koyarsak
R.H R.H H
tg  tg  
H R2 R
R
2 İhmal
Her iki tarafın karesi alınırsa;
tg2 
H
R
H R.tg2tg   ΔHmax R.μ2  

3
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

HADDELEME İŞLEMİNDE BASINÇ

Giriş Bölgesinde

h 2
p . m .e  (0  ) m   ak   m  1,15 . ak
ho 3
Çıkış Bölgesinde
h
p . m .e 
ho
Katsayılar
R  R 
  2. 
.Arctg . m
0 h  h 
1  1

R  R 
  2. .Arctg .  
h  h 
1  1

4
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

HADDELEME BASINCI EĞRİSİ

HADDELEME GÜCÜ HESABI

Bant eni b, Yay uzunluğu L, ortalama mukavemet σm,

küçük sürtünme katsayısı değerleri için haddeleme kuvveti
L.b  alan
2
m  ak  1,15ak
3
Fhad  L.b.m  L  R.h olur
Haddeleme kuvveti temas yayının ortasına etkidiği kabul edilirse:
M L
 Fhad.
2 2 Sürtünme kuvvetini esas alarak
Sıcak Haddeleme için L moment bulmak istersek;
 0,5.L
2 M m  
  .Fhad R.d   .Fhad R.d
Soğuk Haddeleme için L  0,4.L 2  0
2,5 m 
M
Tek merdane için; 2
  b..p.R.R.d   b..p.R.R.d
 0
M 2..n m
N  .w  w  M

  b..p.R .d   b..p.R 2 .d
2
2 60
2  0
Çift merdane için;
 L 2..n 1 
N  2. Fhad. . .  L  m, Fhad  N
 2 60 1000
 2..Fhad.L.n 
N  60000 KW GÜÇ FORMÜLÜ
 

5
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

PROBLEM

Eni b=230 mm olan bir (Al) bant 25,4

mm den 20,3 mm ye sıcak
haddelenecektir. Merdanelerin çapı
610 mm dönüş hızı 100 dev/dak.
Haddelenen malzemenin mukavemet
katsayısı

K= 21 kp/mm2 , pekleşme üsteli n=0,2

olduğuna göre Nmotor gücünü
hesaplayın?

ÇÖZÜM

6
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

OVALAMA İLE VİDA İMALİ

Cıvata, saplama’ların dişleri soğuk olarak ovalama yöntemi ile açılır.Parça ya düzlemsel, yada
silindirik merdaneler arasından geçirilir.Ovalamada malzeme kaybı olmaz.Yüksek üretim hızı vardır.
Mekanik özellikler yüksektir. (σak ,σçek ve sertlik) “Artık gerilmeler” basma gerilmesi olduğundan
yorulma ömürleri uzun olur.

HADDE KUSURLARI

Basma Kuvvetleri Sebebiyle Doğan Kusurlar:

1. Haddelerin eğilip farklı kalınlıkta ürün çıkması:

2. Saçlarda dalgalı kenar oluşumu:

Kenarlarda kalınlığın orta kısma kıyasla daha düşük olması, orta kısımda fazla uzama, fakat
serbestçe yayılamama sonucu kenarlarda dalgalanmaya sebep olur.

7
İMALAT YÖNTEMLERİ II
Prof.Dr. İrfan AY

3. Saçların ortasında ve kenarlarında çatlaklar:

Orta kısım fazla uzarken malzeme yeteri kadar sünek

değilse ortası çatlar. Şekil değişimi homojen değilse
malzemede yeteri kadar sünek değilse kenarı çatlar.

4. Timsah ağzı çatlaması :

Bu kusur şekil değişiminin homojen

olmamasına ve başlangıçta ingotta var olan bir kusura
bağlı olarak oluşur.

Sürtünme Kuvvetleri Sebebiyle Doğan Kusurlar:

1. Sacın iki ucunun yuvarlaklaşması:

Saç boyca uzarken yayılır sürtünme kuvvetleri buna engel olur orta
kısımda sürtünme fazla olduğundan kenarlar çok genişler. Sonuçta
kenarlardaki kalınlık azalması ortada boyca uzamaya dönüşür. Sacın başı ve
sonu yuvarlak olur.

2. Sacın ortadan ikiye ayrılması:

Sürtünme sebebiyle ortada basma kenarlarda çeki gerilmeleri

doğar, bu çeki gerilmeleri malzeme sünek olmadığı takdirde orta kısım
kenarlara kıyasla çok fazla uzarsa saç ortadan ikiye bölünür.