Professional Documents
Culture Documents
စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆီသို႔ အပိုင္း ၁၁
စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆီသို႔ အပိုင္း ၁၁
_idrf;csrf;pGmtwl,SOfwJGaexdkifa&;0g'rSonf ppfrSefaomzuf'&,fjynfaxmifpkpepfqDodkŒ
(pmpOftrSwf = 11)
jynfaxmifpktwGif;wdkif;&if;om;rsm;.
tqifhae&mESifh
wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w
G af &;udOk ;D wnfxm;aom
aqmif;yg;rsm;
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
Edik [
f o
H m
Typesetting: Thang Pi
Layout & Design: Sai Mawn (UNLD-LA)
UNLD Press
Chiang Mai, Thailand
2006
rmwdum
2? jynfaxmifpt
k wGi;f wdik ;f &if;om;rsm;. tqifah e&m ................... 11
4? jy\emaygi;f pH.
k xGuaf yguf ........................................................ 47
8? aomif;xdu
k .
f yx0DEikd if aH &;pmtkyt
f ay:oH;k oyfjcif; ................. 77
11? usm;udo
k em;&if orifuv
kd nf;pmemwwfygap ......................... 105
usaemfonf 1968 ckEpS w f iG f awmfveS af &;e,fajrod@k a&muf&v dS mcJ+h y;D rsK;d cspf
awmfveS af &;orm;wpfO;D taejzihf rGejf ynfopfygww D iG f wm0efxrf;aqmifchJ
ygonf? 1971 ckEpS w f iG f wdik ;f &if;om;vlrsK;d aygi;f pHn k ! D wG af &;ESihf vGwaf jrmuf
a&;wyfaygi;f pk (wnv) . toHvi$ Xfh mewGif rGeb f momjzifh toHvi$ jhf cif;
udk wm0ef,cl o hJ nf? 1972 ckEpS w f iG f OuUXEdik af &$usi. f aemufuv kd u kd cf &hJ
aoma=umifh r[mrdwt f zG@J tpnf;rsm;. acgi;f aqmifrsm;ESihf awG@qq kH ufqH
cJ&h onf? 1976 ckEpS w f iG f (KNU) A[dXk mecsKyf rme,fyavmpcef;wGiu f si;f y
aom tzG@J (13) zG@J wufa&mufonfh wdik ;f &if;om;vlrsK;d aygi;f pHk ES;D aESmzvS,f
yGo J @kd wufa&mufco hJ nf? 1982 ckEpS v f ,frS 1987 ckEpS v f ,ftxd trsK;d om;
'Dru kd a&pDwyfaygi;f pk (r'w) wGif taxGaxGtwGi;f a&;rSL;tjzpf wm0ef
,lco hJ nf? 1988 ckaESmif;ydik ;f wGif pwifz@JG pnf;cJah om jrefrmjynf'rD u kd &uf
wpf r[mrdwt f zG@J csKyf (r'rc) ac: (DAB) wGif wGzJ uftwGi;f a&;rSL;tjzpf
wpfEpS af usmf wm0ef,cl o hJ nf? 1993 ckEpS v f ,frS 1995 ckEpS v f ,ftxd
(r'rc) wyfaygi;f pkwiG f taxGaxGtwGi;f a&;rSL;tjzpf wm0ef,cl o hJ nf?
rme,fyavmoabmwlpmcsKyf csKyfqakd ompnf;a0;yGEJ iS hf r,foa&mxm
oabmwlncD suf csKyfqakd om ES;D aESmzvS,yf w JG @kd wiG f yg0ifcohJ nf? rGejf ynf
opfygw. D ud, k pf m;vS,w f pfO;D taejzifh r[mrdwaf &;&mESihf wyfaygi;f pk
a&;&mvkyif ef;rsm;wGif r=umc%wm0ef,cl o hJ nf? xd@k a=umifh wdik ;f &if;om;
tzG@J tpnf;aygi;f pHrk S acgi;f aqmifu, kd pf m;vS,f awmfawmfrsm;rsm;ESihf od
u|r;f &if;ES;D cJoh nf? ‚if;wd@k EiS hf Edik if aH &;&mudp&P yfrsm;udk t}udr}f udraf qG;aEG;
wdik yf if tjrifzvS,cf &hJ mrS u|Eyfk w f @kd Eikd if .
H tajccHEikd if aH &;jy\emonf
wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w G af &; ysujf ym;aejcif;a=umifjh zpfa=umif; odjrif
em;vnfco hJ nf?
wdik ;f &if;om;vlrsK;d aygi;f pHjk zifh zG@J pnf;xm;aom Edik if wH pfcwk iG f wdik ;f &if;
om;pnf;vH;k nD!w G af &;udk rwnfaqmufEikd o f r# +idr;f csr;f atmif zG@H +zdK;wd;k
wufatmif vkyaf qmifI&rnfr[kwo f nfrmS txl;ajymzG,&f mvdrk nf
rxifyg? ‚if;udk cHpm;em;vnfojzifh (r'rc) ac: (DAB) wyfaygi;f pkjzpf
ay:vm+yD;aemuf wdik ;f &if;om;vlrsK;d aygi;f pHk vufcEH ikd af om zuf'&,fjynf
7
Edkif[Hom
8
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
Edkif[Hom
ouU&mZf 2005 ckEpS ?f
9
jynfaxmifpktwGif;
wdkif;&if;om;rsm;.tqifhae&m
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
jynfaxmifpktwGif;
wdkif;&if;om;rsm;.tqifhae&m
1948 ckEpS f vGwv f yfa&;&csed rf S ,ae@wikd f u|Eyfk wf @kd Eikd if u
H kd jynfaxmifpk
Edik if w
H pfctk jzpf ac:qdrk w S ,
f l vufcx H m;cJ=h uygonf? T jynfaxmifp. k
jynfe,frsm;udk yx0DtajccHjzifh zG@J pnf;xm;jcif;r[kw/f vlrsK;d wd@k . pkpnf;
aexdik rf u_ kd tajcjyK+y;D zG@J pnf;xm;jcif;jzpfonf? jynfe,femrnfrsm;udv k nf;
ucsi/f u,m;/ u&if/ csi;f / rGe/f &cdik /f &Sr;f ponfjzifh qdik &f mvlrsK;d wd@k . emrnf
rsm;udk twdtvif;azmfjyxm;onf? TonfrmS vlrsK;d pHyk g0ifonfh jynf
axmifpw k pfcjk zpfa=umif; o¿eftm;jzifh ay:vGix f if&mS ;aponf?
od@k aomf ‚if;udk rSwaf usmufwifppfaq;=unfyh gu ta&+cHK/ a&$r}H_ uJ/
“emrnfcjH ynfaxmifp”k jzpfaea=umif;ukd Edik if aH &;orm;rsm;ESihf wdik ;f &if;
om;acgi;f aqmifw@kd u aumif;pGmem;vnfxm;=uonf? T jynfaxmifp. k
1947 ck zG@J pnf;yHo k nf jynfe,fjynfryHpk jH zifh zG@J pnf;xm;+yD; jynfru jynf
e,frsm;tay: v$r;f rd;k csKyu f ikd x
f m;onf? 1974 ck zG@J pnf;yHo
k nf jynfe,frsm;/
wdik ;f rsm;jzifh zG@J pnf;xm;aomfvnf; wpfcw k nf;aom A[dt k pd;k &u tm%m
udk csKyfuikd xf m;onf? xd@k a=umifh jynfe,f[o l nfrmS emrnfc[ H efjyr#om
jzpfaoma=umifh “twkta,mifjynfaxmifp”k jzpfa=umif;xif&mS ;onf?
jynfaxmifpt k rnfc, H x l m;+y;D tb,fa=umift h wkta,mif jzpfae&
ygoenf;? ar;p&m&Syd gvrd rhf nf? tajzrSm tm%m&acgi;f aqmifrsm; (txl;
ojzifh ArmvlrsK;d acgi;f aqmifrsm;) onf wdik ;f &if;om;ta&;udk tav;rxm;
aoma=umifh jzpfonf? tb,fa=umifh tav;rxm;& oenf;? tqifah e&m
rSeu
f kd em;rvnfI jzpfEikd o f vd/k v$r;f rd;k 0g;rsKv d I
kd vnf; jzpfEikd o
f nf? wdik ;f &if;
om;rsm;. tqifah e&mrSeu f zkd ;kH uG,Ef ikd &f ef }u;D us,af om Edik if aH &;tbd"rRm
pum;vH;k rsm;jzifh zH;k tkycf =hJ uonf? vGecf ahJ om tESpf 30§40 ausmf uGejf rL
epf0g'acwfaumif;cJhpOfu “vlrsK;d a&;jy\emonf vlwef;pm;jy\em
.vufatmufcjH zpfonf? vlwef;pm;jy\emudk ajz&Si;f +y;D onfEiS hf vlrsK;d
a&;jy\emonfvnf; tvdv k akd jyvnfomG ;rnf” [k qdck =hJ uonf? vlrsK;d a&;
jy\emudw k ifjyv#if tjrifusO;f onf[k ESrd chf sajymqdw k wf =uonf?
13
Edkif[Hom
1? a&S;twdwu
f ordik ;f aemufcH
14
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
15
Edkif[Hom
2? vGwv
f yfa&;t}uKd umvESihf yifvpkH mcsKyf
16
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
17
Edkif[Hom
18
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
19
Edkif[Hom
20
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
4 ? av;eufaomrsK;d csppf w
d "f mwf
21
Edkif[Hom
22
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
5? oifjh rwfreS u
f efaomwdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w
G af &;oabmxm;
vlwikd ;f onf vlrsK;d wpfrsK;d wGif yg0ifae+yD; vlrsK;d wdik ;f onf Edik if w
H pfcck .k
t0ef;t0dik ;f wGif &yfwnfae=uonf? tpkEiS t hf zG@J EiS hf aerS &yfwnfEikd af om
avmu}u;D wGif igrh mS vlrsK;d a&;pdw"f mwfr&S[ d k qdo k o l nf a&aygaomae&m
wGif }u;D jyif;aexdik o
f u
l a&.wefz;kd udk rodjcif; oabmrsK;d yif? Edik if w H pfcwk iG f
vlrsK;d wpfrsKd ;wnf;om &Sod nf[I l r&S?d tenf;qH;k 3 - 4 rsK;d rS trsm;qH;k 3
- 400 txd &SEd ikd o f nf? od@k aomf y"me od@k r[kwf trsm;pk od@k r[kwf tm
%m&vlrsK;d onf wpfrsK;d wnf;om jzpfonf? xdt k qifah e&mudk &xm;aom
vlrsK;d taeESihf a,bk,stm;jzifh trsK;d aysmufrmS pd;k &drpf &m ta=umif;r&Syd g?
azmifay:aeol a&r&Sm;ovdyk if?
Tod@k aom taetxm;rsK;d wGiyf if jynfyrS bmompum;/ pmay/
,Ofaus;r_rsm; 0ifa&mufvr$ ;f rd;k vmrnfukd pd;k &dr+f y;D / rsK;d csppf w
d "f mwf &Sio f ef
xufjrufa&;/ trsK;d *k%f Zmwd*% k f jrifrh m;a&;twGuf vkyif ef;rsm;pGmudk
vkyaf e=uao;onf? Oyrm — ,Ofaus;r_ tarGtESpf xde;f odr;f a&;twGuf
eef;awmfa[mif;/ ausmif;a[mif;/ apwDa[mif;rsm; jyifqifjcif;/ topf
aqmufvyk jf cif;rsm;udv k nf;aumif; / ,Ofaus;r_xed ;f odr;f a&;twGuf tqdk
tuta&;twD;+ydKifyrJG sm;udk +rdK@e,frAS [dt k xd ESppf Ofusi;f yjcif;udk vnf;
aumif;/ ,Ofaus;r_jywdu k rf sm; aqmufvyk jf cif;udk vnf;aumif;/ ±k;d &myGaJ wmf
rsm;jzpfonfh avS+ydKify/JG vSn;f +ydKifyEJG iS hf jrif;cif;obif ponfrsm; usi;f yjcif;
udvk nf;aumif; b¾maiG tajrmuftjrm; tuket f usc+H y;D vkyaf qmifae
=uonf?
usew f pfzuftwGuf 'kw, d wef;pm; od@k r[kwf tESrd cf H od@k r[kwf tm
%mrJh vlrsK;d rsm;rSmrl rdrw
d @kd bmompum;/ pmayrsm;udk rdrw d @kd a'otwGi;f
w&m;0if (±H;k oH;k bmomtjzpf) toH;k jyKciG rhf &S/d tpd;k &pmoifausmif;rsm;wGif
23
Edkif[Hom
24
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
25
Edkif[Hom
26
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
27
Edkif[Hom
28
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
29
Edkif[Hom
vGwv f yfa&;ESit
hf wl ay:ayguv f maom jynfwiG ;f ppfonf aejrifah v t±l;
&ifah vqdo k vdk wjznf;jznf;ESihf }u;D xGm;us,jf yef@vmonf? wpfcgwpfav
t&Sed af oawmhra,mif +idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGrJ sm; ay:aygucf ahJ omfvnf;
em;vnfrr_ &Edik b f /J ysujf y,fc&hJ onfu rsm;ygonf? vlrsK;d a&;qdik &f m yÉdyuQ/
0g'a&;&mqdik &f m yÉdyuQrsm;a=umifh tpd;k &twGi;f tuGt J +yJ/ tpd;k &ESihf
wyfrawmft=um; tuGt J +yJrsm; jzpfay:vmcJ&h onf? tm%modr;f r_rsm;
jzpfc&hJ onf?
1963 ckEpS w
f iG f awG@qakH qG;aEG;yGJ us,u
f s,jf yef@jyef@jzpfay:vmaomf
vnf; atmifjrifr_r&&SdcJhyg? EdkifiHawmf zGJ@pnf;yHktajccHOya'opfa&;qGJ
jyXmef;aomfvnf; xl;jcm;aumif;rGev f mjcif;r&S?d tpd;k &ESihf ausmif;om;/
30
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
tpd;k &ESihf tvkyo f rm;xkt=um; yÉdyuQt}udr}f udrjf zpfay: cJo h nf? 1988
ckEpS wf iG f wpfwikd ;f jynfv;kH tES@H tHºk urG }_ u;D jzpfay:cJ+h y;D aoG;xGuo
f ,H rkd _ }u;D rm;
pGm jzpfay:cJo h nf? 1990 ckEpS w f iG f taxGaxGa&G;aumufy}JG u;D usi;f ycJah omf
vnf; jy\emudrk ajz&Si;f Ekid b f J jy\emopfrsm;om xyfw;kd vmcJo h nf?
1993 rS 96 ckEpS t f xd trsK;d om;nDvmcHusi;f ycJah omfvnf; jy\emudk
wpfpw kH pf&m avsmyh g;oGm;atmif rvkyaf qmifEikd cf yhJ g? wpfzufwiG f vufeuf
udik yf ÉdyuQrsm;udk typftcwf&yfpaJ &;enf;jzifh wpfz@JG +yD;wpfz@JG vkyEf ikd cf hJ
aomfvnf; Edik if aH &;t& aqG;aEG;ajz&Si;f r_r&So d jzifh typftcwf&yfpaJ &;
tqifrh mS yif wpfq@kd aeonf?
ta&;ygaom tiftm;}uD;Edik if w H pfcsK@d .Edik if aH &;/ pD;yGm;a&; ydwq
f @kd
t=uyfudkifr_rsm;ESihf &ifqdkifcJh&onf? 2004 ckESpfarv (17) &ufwGif
trsK;d om;nDvmcHukd jyefvnfusi;f yaeaomfvnf; yg0ifoifah om tzG@J
tpnf; tcsK@d EiS hf yk*Kd~ vftcsK@d yg0ifjcif;r&So
d jzifh taxGaxGEikd if aH &; t=uyf
twnf;rS azmufxu G Ef ikd &f ef tvm;tvm rjrifawG@&yg?
,cktajctaewGif tm%m&ppftpd;k &ESihf wyfrawmftiftm;pk/ a&G;
aumufyEJG ikd f trsK;d om;'Dru kd a&pDtzG@J csKyf (NLD) ESihf 'Dru kd a&pDtzG@J rsm;
tiftm;pktrsK;d om;wef;wla&;ESihf ud, k yf ikd jf yXmef;cGiu hf kd awmif;qdak eaom
Edik if aH &;ygwrD sm;/ vufeufuikd t f ypftcwf&yftzG@J rsm;ESihf vufeufuikd f
wdu k yf 0JG ifaeqJtzG@J rsm;jzpfaom wdik ;f &if;om;tiftm;pkrsm;[lI tiftm;
}uD; (3) pk &Sad e=uonf? Ttiftm;pk}uD; (3) ck wGif rwljcm;em;aom
Edik if aH &;OD;wnfcsurf sm;ESihf ausmaxmufaemufct H iftm;pkrsm; &Sad e=u
onf? rdrdwdk@. EdkifiHa&;OD;wnfcsufudk toufESifhvJ+yD; &yfwnfum
uG,o f mG ;&ef cdik rf maom ,H=k unfcsurf sm; &Sad e=uonf? ESpaf ygi;f rsm;pGm
toufaygi;f rsm;pGm &if;+yD;umuG,cf /hJ taumiftxnfazmfc=hJ u+yD;vnf;
jzpfonf? rnfonfb h ufrS rdrw
d @dk .&yfwnfcsuu f kd aygah ygw h efwefEiS hf vuf
v$wt f avsmah y;+yD; tjcm;bufukd tm%mukev f t J$ yfay;Edik af om tajc
taer&S?d ‚if;wd@k . Edik if aH &;&yfwnfro _ nf ‚if;wd@k .b0ESihf qufpyfaeonf?
xd@k a=umifh Tjy\emudk vG,v f ,
G Ef iS hf ajz&Si;f Edik af om tajctae
rsK;d r&Syd g? Tjy\emudk tcsK@d u 'Dru
kd a&pDta&;[k vG,v f ,
G Ef iS hf trnf
ay;=uonf? tb,fa=umifhqdkaomf ppftm%m&SifpepfatmufwGif
31
Edkif[Hom
32
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
33
Edkif[Hom
9? yuwdtaetxm;ESihf a&SŒtvm;tvm
,cktcg urBm}uD;wGif 'Dru kd a&pDta&;ESihf vl@tcGit hf a&;udk tav;ay;
wnfaqmufae=uonf? u|Eyfk w f @kd jynfot l rsm;pk}uD;uvnf; vdv k m;
awmif;qdk ae=uonf? xd@k twlEikd if w H um&SEd ikd if ahH cgi;f aqmif trsK;d om;acgi;f
aqmif}u;D rsm;onf ‚if;wd@k .Edik if EH iS hf vl@tzG@J tpnf;udk at;csr;f om,mvm
atmif zefw;D +yD; ynma&;udjk r‡iw hf ifum pD;yGm;a&;udw k ;kd wufaumif;rGef
atmif vkyaf qmifae=uonf? TonfrmS acwfumv. urBmah &pD;a=umif;
jzpfonf? u|Eykf wf @kd onf Edik if ahH cgi;f aqmif/ trsKd ;om;acgi;f aqmif/ tzJ@G
tpnf;acgi;f aqmifrsm; jzpf=uygu Tacwfa&;pD;a=umif;/ acwfumv
awmif;qdck surf sm;udk [ef@wm;jcif;/ vspv f sL±_jcif; jyKvkyaf eI r&yg? ordik ;f
w&m;cH od@k r[kwf vrf;ab;ajrmif;xJusomG ;ygvrd rhf nf?
u|Eyfk w
f @kd Eikd if /H u|Eyfk w
f @kd v@l tzG@J tpnf;udk trsm;ESi&hf ifabmifwef; vdu k f
rDEikd af tmif }udK;yrf;=u&rnf? xdo k @kd }udK;yrf;&mwGif tao;tzGjJ y\em&yf
rsm;jzpfaom vlrsK;d a&;/ bmoma&;/ b0wlvw l pfpak umif;pm;a&; ponf
wd@k a=umifh tcsed u f ek t
f iftm;qH;k ±_;H r_rjzpfay:ap&ef owdxm;a&Smif=uOf
=u&ef vdt k yfygvrd rhf nf? ,ae@u|Eyfk w f @kd Eikd if w
H iG f jzpfay:aeaom jy\em
trsm;pkonf txufazmfjyyg vlrsKd;a&;/ bmoma&;/ b0wl vlwpfpk
aumif;pm;a&;abmiftwGi;f rSmyif &Sad eonfuo kd wdjyKv#if jrif&yg vdrrhf nf?
u|Eyfk w
f @kd Eikd if w
H iG f vlrsK;d a&;t& jy\emjzpf&adS eygonf? t"dutm;
jzifh r[mpdw&f adS om ArmESihf tjcm;wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;t=um;wGif jzpf&dS
aeygonf? yuwdtaetxm;t& ArmvlrsK;d onf tjcm;wdik ;f &if;om;
vlrsKd ;rsm;xuf ESpaf ygi;f (200) ausmf tay: pD;&a&SŒa&mufaeonf? vuf&dS
wGif vlOD;a&t&/ e,fajrt&/ bmompum;/ pmay/ ,Ofaus;r_t&/
ynma&; pD;yGm;a&;t&/ tkycf sKyfa&;/ pDrcH ef@caJG &;/ todynm tppt&m&m
wGif r,SOo f matmif tompD;wGi&f adS eonf? rnfonfv h rl sK;d r# ArmvlrsK;d udk
,SOEf ikd af om tvm;tvmr&S?d vlrsK;d pko;kH av;ig;ckaygi;f v#iv f nf; Arm
vlrsK;d udk ,SOEf ikd af om tvm;tvm r&S?d ,SOv f nf;r,SO=f uyg? ol@vrl sK;d
aysmufuG,froGm;atmif cHppftaetxm;rSm ±kef;uefae=ujcif;om
&So
d nf? Tod@k jzpfaeygv#uf tb,fa=umifh wdik ;f &if;om;. vlrsK;d a&;qdik &f m
tcGit hf a&;udk [ef@wm;ae&oenf;?
34
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
35
tcsi;f csi;f em;vnfrj_ zifh jy\emudk
ajz&Si;f =uygp@kd
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
39
Edkif[Hom
1? yifvo
kH abmxm; od@k r[kwf em;vnfrj_ zifah jz&Si;f jcif;
41
Edkif[Hom
2? qGaJ qmifvn
S phf m; oabmw&m;tcsK@d EiS hf ajz&Si;f jcif;
42
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
43
Edkif[Hom
44
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
45
jy\emaygi;f pH.
k xGuaf yguf
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
jy\emaygi;f pH.
k xGuaf yguf
49
Edkif[Hom
50
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
u|Eyfk .
f tjrifum; ‚if;wd@k EiS hf vH;k 0jcm;em;ygonf? vlrsK;d a&;qdik &f m
jy\emonf av;eufonf/ cdik +f ro J nf? rnfonfjh y\em. vufatmufcH
r[kwaf y? woD;wjcm;rm;rm;rwfrwf &yfwnfaeonf? bmoma&;jy\
emonf urBmwcGi&f dS bmomwlrsm;. pmemaxmufcrH u _ kd &&SEd ikd o
f jzifh
t&Sed =f oZmaumif;wwfonf? tdref ;D csi;f Edik if w H pfcsK@d wiG f a&muf&adS eaom
vlrsK;d wlrsm;. pmemr_ukd &&SEd ikd af omfvnf; bmoma&;/ vlwef;pm;a&;wd@k
ESiphf mv#if jyifypmemaxmufyrhH e_ nf;ayonf? ud, k thf m;ud, k uf ;kd ajz&Si;f =u
&aom jy\emrsK;d [kqEkd ikd o
f nf?
vlrsK;d [lonfum; ESpaf ygi;f &m/ axmifcs+D yD; eD;uyfpmG twlaexdik f
ayguzf mG ;vmaom b0wlu=H urRmwl vl@tzG@J tpnf;jzpfonf? ordik ;f rwifrD
tcsed rf oS nf ,ae@txd jzpfay:cJah om vltzG@J tpnf;tcsi;f csi;f t=um;
yÉdyuQrsm;wGif tjcm;ta=umif;tcsurf sm; yg0ifaeaomfvnf; vlrsK;d a&;
tajccHrS uif;vGwjf cif;enf;yg; ygonf? e,fajrvk,ufr/_ aps;uGuv f ,
k ufr_
wd@k onf vlrsK;d a&;tay: tajccHrw _ pf0ufausmf yg0ifonf? acwfa[mif;
udv
k ekd D e,fcsŒJ ppfyrJG sm;wGif vlrsK;d a&;tay: tajccHrr_ sm;pGm yg0ifaeouJo h @kd
aiGt&if;tES;D tay: tajccHaom acwfopfe,fcsŒJ pepfwiG v f nf; vlrsK;d a&;
tay: tajccHry_ g&o dS nf? urBmay:&Sv d @l tzG@J tpnf;rsm;udk txif&mS ;qk;H
pnf;jcm;xm;&m Edik if rH sm;onf rwlujJG ym;aomvlrsK;d rsm;jzifh zG@J pnf;xm;
=uonf? vlrsKd;wlEdkifiHuGJ[lI tvGefenf;yg; ygonf? bmoma&;t&
rnfo@kd yifwn l aD pumrl vlrsK;d rwlu Edik if w H pfct k jzpf ryl;aygi;f =u? twef;
tpm;wlrsm; t=um;wGiv f nf; xd@k twlyifjzpfonf? xd@k a=umifh vlrsK;d a&;
tpGo J nf bmoma&;twef;tpm;a&;xuf av;eufonf[k qd&k ygrnf?
,ae@urBmwGif vlrsK;d a&;yÉdyuQonf tm;avsmo h mG ;jcif;r&S/d ydI
k yif
a&SŒwef;a&mufvmaeonf? (Globalization) *vdb k ,fvikd af Z;&Si;f ac:
urBmv$r;f ywf,u S Ef , G rf _ acwfumvwGif t"dutm;jzifh pD;yGm;a&;/ ,Of
aus;r_w@kd Y qufpyfvr$ ;f +cHKr_rnfo@kd &adS p/ rdrv d rl sK;d udk v$r;f rd;k oGm;jcif; r&Sd
atmif umuG,fae=uonf? EdkifiHwpfckwGif tm%m&vlrsKd;pkjzpfaom
vlrsK;d u tjcm;vlrsK;d rsm;tay: vlrsK;d a&;t& v$r;f rd;k 0g;rsKd vd=k uonf? od@k
aomfurBmv$r;f ywf,u S Ef , G rf t
_ & tjcm;vlrsK;d }uD;wd@k . 0g;rsKrd u _ kd &ifqikd f
vm& aomtcg rdrw d @kdvrl sK;d udk umuG,x f ed ;f odr;f &ef }uKd ;yrf;vmae=uonf?
51
Edkif[Hom
u|Eyfk w
f @kd Eikd if w
H iG f ppfwyftpd;k &onf qd/k u/ a&;/ wD; +ydKifyrJG sm;udk wdik ;f ESihf
jynfe,ftvdu k af c:,l+yD; aiGuek af =u;usrsm;pGmcHum usi;f yae=uonf?
Tonfvnf; vlrsK;d a&; tajccHpw d "f mwf.av;eufr_ yifjzpfonf?
u|Eyfk w
f @kd Eikd if w
H iG f u|Eyfk wf @kd u,kd wf ikd yf g0if+yD; jy\emrsm;udk enf;aygi;f
pHkjzifh ajz&Sif;cJh=uonf? jy\emajz&Sif;a&; enf;aygif;rsm;pGmteuf
vufeufuikd af jz&Si;f enf;onf tqift h jrifq h ;kH ESifh t&Sn=f umqH;k jzpfonf?
ESpaf ygi;f (50) ausmaf jz&Si;f cJ+h yD;jzpfaomfvnf; ,ae@txd ajyvnfp&m
tvm;tvm rjrifawG@&ao;ay? 1958 ckEpS w f iG f OD;Ek. (yxp) tpd;k &onf
'Dru kd a&pDukd ydrk u kd s,jf yef@atmifvrf;zGiahf y;+y;D Edik if aH &;t& ajz&Si;f &ef }uKd ;yrf;
cJo
h nf? vufeufuikd yf ÉdyuQrsm; t&Sed af vsmu h svm+y;D Edik if aH &;t&v_y&f mS ;r_
t&Sed af umif;vmonf? Tod@k t&Sed t f [ket f m;aumif;vmonfukd ppfwyf
urvdv k m;ojzifh tm%modr;f cJo h nf? ppfa&;t& t&Sed jf r‡i+hf yD; ajz&Si;f cJh
onf? &vm'fum;ESpzf ufpvH;k tiftm;ydrk }kd uD;rm;vm+yD; wdu k yf rJG sm;ae&m
tES@u H s,jf yef@vmum ppfy. JG tedXm±Hrk sm;udk jynforl sm;cg;oD;pGm cHpm;vm
cJ&h onf?
1970 ckwGif ay:aygufcJhaom OD;Ek. ygvDref'Drdkua&pDygwDonf
Edik if jH cm;t&if;&Sirf sm;. tm;ay;ulnrD u _ kd tawmftwef&&Scd o hJ nf? vlrsK;d pk
tzGJ@tpnf;rsm;udkum; rnfonfhEkdfifiHurS ay;urf;jcif;r&Sd? Auy ESifh
yl;aygi;f v#if Auy ay;urf;or#uo kd m&&S+d y;D vH;k yg;yg;aysmufu, G o
f mG ;onf?
awmfveS af &;umvwpfav#mufv;kH rSm acgi;f axmifcahJ om Auy onfvnf;
1990 ckEpS af ESmif;ydik ;f wGif OD;usK;d I ajrv#K;d cJ&h onf? wdik ;f &if;om;vufeuf
udik t f zG@J tpnf;rsm;rSmum; rdrv d rl sK;d ESihf rdrjd ynforl sm;. axmufyaHh y;r_jzifh
cufcpJ mG ±ke;f uefc&hJ aomfvnf; yef;yef+rJyif? TonfrmS vnf; vlrsK;d a&;
tcef;. av;eufro _ m"uwpf&yf yifjzpfonf?
,ckacwf,cktcgonf 'Drdkua&pDacwfumvjzpfonf? 'Drdkua&pD
onfum; ysKdwdkif;}udKufonfhESif;qDcdkif? 'Drdkua&pDysKd;yifudk usaemfwdk@
jynfaxmifpkrSm pdkufysKd;cJhbl;ygonf? odk@aomf=um&Snfr&SifoefEdkifcJhyg?
tb,fa=umifhenf;? Tenf;ESifh T&moDrsKd;wGif 'Drdkua&pDysKd;yifrsm;
ayguyf mG ;}u;D jyif;Edik &f ef vdt
k yfaeonfh aea&mifumyif (t&dyyf if) od@k r[kwf
wG,wf uf&eftyifjzpfaom wdik ;f &if;om;vlrsK;d rsm;twGuf vlrsK;d a&;t&
52
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
[wdk;wufaomrGefvli,f*sme,f - 2002]
53
jy\emrsm;.a&aomufjrpf
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
jy\emrsm;.a&aomufjrpf
57
Edkif[Hom
58
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
tOD;rsm; ysupf ;D rnf/ pD;yGm;a&;vkyif ef;topfrsm; vkyaf qmif&ef r0Hrh &J&rdS nf?
t&if;tES;D &So d rl sm; r&if;ES;D 0H=h u? jynforl sm; xdwv f ef@acsmufcsm;aomu
rsm;rnf? vk,uftEdik u f sirhf r_ sm; ay:ayguv f m+yD; ±d;k om;aomjynforl sm;
'kuaQ &muf=urnf? xdo k @kd aom tHºk urG u_ kd rxde;f odr;f Edik yf gu wdik ;f jynfysupf ;D
a&;od@k OD;wnfomG ;vdrrhf nf? xd@k a=umifh Tjy\emonf t"dutusq;kH
jy\emjzpfonf[k ,lq=uonf? Tt,ltqudk tm%modr;f ppftpd;k &
rsm;ESihf ‚if;wd@k .t0ef;t0dik ;f wd@k u vufc, H =kH unfxm;=ua=umif; avhvm
awG@&&dS onf?
txufygjy\em}uD;av;&yftay: xyfrpH pD pfo;kH oyf=unf=h uygp@kd ?
xdjk y\emwd@k onf rnfonft h csed u
f mv rnfonft h ajctaewGif ay:
ayguw f wfygoenf;? wckEiS w hf ck rnfo@kd qufpyfcsyd q
f uf aeygoenf;? ‚if;
udo
k &d rdS o
S m tajccHEiS t
hf "dujy\emwd@k ukd a&G;cs,o f &d EdS ikd yf gvrd rhf nf?
qlyt l ºkH uGjcif;a=umifh pD;yGm;a&;taqmuftOD;rsm; ysupf ;D rnf? 'kuQ
rsK;d pHEk iS hf }uHKawG@&rnf? wdik ;f jynfysupf ;D a&;od@k OD;wnfomG ;Edik o f nf — qdk
onfw@kd rmS trSeyf ifjzpfayonf? od@k aomfqyl t l ºkH uGro _ nf tb,fa=umifh
jzpfay:vm&oenf;? qlyt l ºkH uGjcif;onf ayguu f rJG w_ pfrsK;d jzpfonf? xdo k @kd
aygufuGJEdkif&ef ,rf;ESifhwlaom pD;yGm;a&;=uyfwnf;r_/ wif;=uyfaom
xde;f csKyfuef@owf ydwyf ifxm;r_rsm;tay: rauseyfrr_ sm; cdik cf ikd rf mrm&S&d ef
vdo k nf? xd@k tjyif peufwEH iS w hf al om tm%mydik w f @kd . rSm;,Gi;f aom vkyf
aqmifjyr_wck&&dS ef vdt k yfygonf? TESpcf rk &Syd gu }uD;rm;aomqlyt l ºkH uGr_
qdo k nfh ayguu f rJG r_ sK;d rjzpfay:Edik ?f jzpfvmyguvnf; umvwdt k csed yf ikd ;f r#
om=umwwf+yD; +yD;qH;k oGm;ygvrd rhf nf? Tjy\emonf jzpfay:vmonfh
tcg rSeu f efEikd ef if;pGm xde;f odr;f &efvt kd yfaom ta&;ygonfjh y\emjzpf
onf? od@k aomftajccHusaom jy\emr[kw?f
txufygjy\emwGif ,rf;tm;jzpfaom pD;yGm;a&;=uyfwnf;r_EiS hf xde;f
csKyfuef@owfyw d yf ifrr_ sm;onf tb,fa=umifjh zpfay:vm&oenf;? 'Dru kd
a&pDtcGifhta&;rsm; qdwfokOf;aer_ESifh jynfwGif;ppfa=umifh jzpfonf?
pD;yGm;a&;wdk;wufzGH@+zdK;a&;udpPudk EdkifiHwpfcktaejzifh ‚if;wpfckwnf;udk
vky, f Il &aomudprP [kw?f t"dutm;jzifh vufeufuikd w f ukd cf u
kd af e=u
aom jynfwiG ;f ppfr&Sd at;csr;f aom tajctae&S&d rnf? wnf+ird +f y;D jynfol
59
Edkif[Hom
60
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
tae a&muf&cdS &hJ onfuv kd nf; txl;ajymp&mvdrk nfr[kwyf g? u|Eykf w f @kd Eikd if H
. tajctaeESihf udu k nf o D nfh vlrsK;d a&;t& wef;wlnrD #r&_ +dS yD;/ ud,
k yf ikd f
jyXmef;cGi&hf adS om jynfe,frsm;jzifh pkaygi;f zG@J pnf;xm;onfh zuf'&,fjynf
axmifpw k iG f 'Drukd a&pDenf;pepfjzifh tkycf sKyof mG ;jcif;onfomv#if at;csr;f
om,mwd;k wufru _ kd azmfaqmifay;Edik yf gvrd rhf nf? Tonfum; t"duESihf
tajccHusaomjy\em jzpfonf?
[rGefjynfopf*sme,f - 2000]
61
jynfaxmifpzk p@JG nf;a&;jy\em
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
65
Edkif[Hom
AdkvfcsKyfatmifqef;onf ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
tajccHukd awmifwef;a'ovlrsK;d pkacgi;f aqmifrsm;ESihf n‡Ed id_ ;f +y;D csrw S f oGm;cJh
onf? od@k aomf ‚if;vky}f ucH &H +y;D aemuf ‚if;ESifh vlrsK;d pkacgi;f aqmifrsm; csKyq f kd
cJah om pm&Gupf mwrf;rsm;onfvnf; ‚if;enf;wl ajrjrK‡ yo f +*KF [d cf H cJ&h onf?
OD;Ekacgif;aqmifaom zqyvacgif;aqmifrsm;onf toGiftm;jzifh
jynfaxmifpk (Federal State) vufawG@tm;jzifh wpfjynfaxmifpepf
(Unitary State) jzpfaom trnfcjH ynfaxmifpzk @JG pnf;yHu k kd OD;csexf eG ;f tm;
a&;qGaJ pcJo h nf? yifvpkH mcsKyfcsKyfq&kd mwGif ryg0ifcahJ om wenf;tm;jzifh
t*Fvyd w f @kd pnf;±H;k zJx
h w
k rf u
_ kd rpd;k &dr&f aom u&if/ rGe/f &cdik f vlrsK;d rsm;udrk l
vlrsKd;wpfrsKd;. t*F g&yfrsm;ESihf rnfr#jynhfpHkaeapumrl rnfonfhtcGifh
ta&;r# ray;cJyh g? txyfxyftcgcg qENjywdu k yf 0JG ifawmif;qdak omtcgrS
rajymyavmufaom tcGit hf a&;wpfcsK@d ukd ay;cJo h nf? u&ifvrl sK;d wd@k rmS
t*Fvyd w f @kd vufxufu zG@J pnf;cJah om ppfwyft&Sed t f 0ga=umifh rGeEf iS hf &cdik f
wd@k xuf apmvsipf mG jynfe,f&cJo h nf?
wdik ;f &if;om;nDtpfukd tcsi;f csi;f &if;ES;D csp=f unfat;csr;f pGm jy\em
udk rajz&Si;f bJ ‚if;wd@k a&;qGx
J m;aom Oya'udk bk&m;a'oemuJo h @kd rw
S ,
f +l y;D
taoqkyu f ikd x
f m;um ppfom;ESifh ykvyd u
f o
kd ;kH I zDqeforl sm;udk usnq f ef
ESihf axmif'%frsm;ay;cJo h nf? xd@k a=umihf vufeufuikd af wmfveS af &;jzpf
ay:vmcJ&h onf?
urBmod jrefrmod opPmuwdjzifh csKyfqckd ahJ om yifvpkH mcsKyfyg oabm
xm;udk tajccH+yD; Edik if aH wmfz@JG pnf;yHk tajccHOya'wGif (10) ESpjf ynfI h
tusK;d r&S[ d jk rifygu &Sr;f jynfe,fEiS hf u&ifejD ynfe,fw@kd ukd cGx J u
G cf iG hf ay;
xm;onf? od@k aomf ‚if;wd@k onf cGx J u G jf cif;udrk awmif;qd/k jynfe,ftcGihf
ta&;ydak y;&ef awmif;qdo k nfuykd if ray;cJo h jzifh awmfveS af &;ppfyrJG sm; ydrk kd
us,jf yef@cahJ vonf? ,ckqv kd #if vlO;D a&tawmftwef&+dS yD; xif&mS ;aom
vlrsK;d wdik ;f wGif trsK;d om;vGwaf jrmufa&;wyfz@JG EiS hf v_y&f mS ;r_rsm; &Sad eonf?
Tpkpnf;nD!w G pf mG yl;aygi;f aexdik af &;jy\emudk OD;Eku twkta,mif
jynfaxmifpkjzifh vSnfhpm;ajz&Sif;cJhonf? OD;ae0if;u jrefrmhqdk&S,fvpf
vrf;pOfoabmw&m;jzifh um&Hz;Hk v$r;f +yD; wpfjynfaxmifpepfjzifh ajz&Si;f
cJo
h nf? rnfonfeh nf;ur# rajz&Si;f Edik cf ahJ cs? yuwdtajctaeESihf qef@
66
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
67
awmfuzkd @JG pnf;+yD; jynfaxmifpq
k ikd &f m tqifjh rifah omtm%mrsm;udk ay;
tyfxm;&rnf?
jynfaxmifpt
k pd;k &onf jynfe,frsm;taejzifh rvkyo f ifah om od@k
r[kwf jynfe,frsm;u v$t J yfxm;aom tcGit hf m%mrsm;ESihf vkyif ef;rsm;udk
udkifwG,fvkyfaqmifoGm;&rnf? Oyrm — EdkifiHjcm;qufoG,fa&;/ jynf
axmifpu k muG,af &;/ vrf;yef;qufo,G af &;/ aiGa=u;±du
k Ef ydS x
f wk af 0a&;ESihf
vlra_ xmufyuhH ,fq,fa&; vkyif ef;wd@k ukd vkyaf qmifomG ;&ef jzpfonf?
TonfrmS ppfreS af om jynfaxmifpw k ck. zG@J pnf;yHq k ikd &f m vdt
k yfcsuf
jzpfonf? Edik if aH ygi;f pHrk S jynfaxmifpzk @JG pnf;yHrk sm;udk avhvm/ rdrw d @kd Eikd if H
tajctaeESihf aygi;f pyf/ vlrsK;d pHak cgi;f aqmifrsm;ESifh n‡Ed id_ ;f +yD; zdEydS cf sKyfcs,f
pd;k rd;k r_uif;aom trsm;vufcEH ikd o f nfyh pkH o H pfjzifh ppfreS af omzuf'&,fjynf
axmifpu k kd zG@J pnf;Edik rf o S m u|Eyfk w f @kd Eikd if t
H wGi;f jzpf&adS eonfh vlrsK;d a&;t&
rke;f wD;r_/ &efjyKwdu k cf u kd rf r_ sm;udk ajz&Si;f Edik af yvdrrhf nf?
vlrsK;d a&;t& ESpaf ygi;f &Sn=f umpGm jzpfay:cJah om jy\emudk twk
ta,mifjynfaxmifpjk zifh vSnphf m;I r&yg? ydrk pdk pk nf;tm;aumif;&efq+kd yD;
wpfjynfaxmifpepfjzifh vlrsK;d uGt J oGiu f kd azsmufzsu&f ef }udK;yrf;r_onf
vnf; tm;raumif;EdkifbJ ydkIydkIomtm;enf;vmapcJhonfudk awG@&
rnfjzpfonf? aemufq;kH rsK;d quf tESpif g;q,fausmf vufawG@e,fy,fwiG f
prf;oyfc+hJ yD;jzpfI vrf;rSeu f akd v#muf=u&ef oif+h yD? vlrsK;d a&;t& jzpfay:
aeaom jy\emrsm;udk ajz&Si;f +yD; 'Dru kd a&pDtcGit hf a&;/ vl@tcGit hf a&;
rsm;udyk g jznfph uG vf u
kd yf gu wrsK;d om;vH;k pnf;vH;k nD!w G af &;udk ajr}uD;
vufcwfrvGJ &&Sv d mygvrd rhf nf? xdt k cg at;csr;f om,m+yD; zG@H +zdK;wd;k wuf
aom jynfaxmifp}k u;D udk vG,u f pl mG trSew f u,fazmfaqmif Edik yf gvrd rhf nf?
[tem*wfjynfaxmifpkopfpmpOf - 1989]
[rGefjynfopf*sme,f - 1996]
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;
wnfaqmufrnfqydk gv#if
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;udk tkycf sKyfo/l tkycf sKyfcjH ynfoEl iS hf twdu k t f cH (tkypf ;kd
oludk enf;rsKd;pHkjzifhwdkufyGJ0ifaeaomtiftm;pk) paomtm;vHk;aom
tiftm;pkrsm;u vdv k m;ae=uonf? Tod@k qv kd #if jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;udk
tb,fa=umifh rwnfaqmufEikd yf gao;oenf;? oH;k oyf=unfrh nfqykd gu
rnfo@kd wnfaqmuf&rnfukd c%xm;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;tay: ±_jrifykH
t"dyg̀,zf iG q
hf ykd jkH cif;uyif wlnaD omtjrif r&Sad o;onfukd awG@&rnf? a,bk
,stm;jzifh ±_jrifykH (3) rsK;d uGjJ ym;aeonf?
yxrtrsK;d tpm;wGif jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;qdo k nfrmS olyek o f ul efr&S/d
twdu k tf cHr&Sd tkycf sKyfo.l csKyfuikd rf a_ tmufwiG f acgi;f iH@k / cHrajymaom
tajctaersK;d Edik if EH iS t
fh 0Sr;f us,u
f s,jf yef@jyef@&adS eygu jynfwiG ;f +idr;f csr;f
a&;&S+d y[
D k jrifae=uonf? txl;ojzifh tm%m&tkypf ;kd ol vlwef;pm;rsm;u
TtjrifrsK;d &Sw d wf=uonf? Tod@k jzpfapcsi=f uonf?
'kw, d trsK;d tpm;wGif jynforl sm; 00vifvifpm;oH;k &+yD; at;at;
csr;f csr;f aeEdik v
f #if jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;&+yD[k jrif=uonf? TtjrifrsK;d udk
tkypf ;kd olvw l ef;pm;xJuwcsK@d EiS hf tkypf ;kd cHjynfox l u
J vl+yed ;f rsm; vufcx
H m;
=uonf?
wwd,trsK;d tpm;wGif jynforl sm; 00vifvifpm;oH;k Edik &f rnf? at;
at;csr;f csr;f vnf; tdypf ufem;aeEdik f &rnf? vGwv f yfpmG ajymqdak &;om;cGi/hf
rdrq
d ENukd azmfjycGi/hf vGwv f yfpmG ud;k uG,, f =kH unfciG /hf vlrsK;d pkrsm; rdrwd @kd
ta&;udk rdrw d @dk prD H qH;k jzwfyikd cf iG rhf sm;vnf; &S&d rnf? xdo k @kd aom tcGit hf m
%mrsm;udk wdik ;f jynfEiS t fh 0Sr;f us,u f s,jf yef@jyef@ jynforl sm;cHpm;cGi&hf ydS grS
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;&Sdonf[k ±_jrif=uonf? Ttjrifudk twdkuftcH
tiftm;pkrsm;ESihf Edik if aH &;tjrif&adS om jynforl sm;u ±_jrifae=uonf?
pmzwfot
l aeESihf rnfo@kd tjrif&ydS goenf;? rdrw
d nf&adS eaom twef;
tpm; tv$mtaetxm;xuf bufaygi;f pHpk pD pf+y;D rS tajzay;apvdo k nf?
71
Edkif[Hom
72
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
73
Edkif[Hom
74
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
[rGefjynfopf*sme,f - 1996]
75
aomif;xdu
k .
f yx0DEikd if aH &;pmtkyt
f ay:
pDppfo;kH oyfjcif;
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
aomif;xdu
k .
f yx0DEikd if aH &;pmtkyt
f ay:
pDppfo;kH oyfjcif;
79
Edkif[Hom
80
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
81
Edkif[Hom
83
Edkif[Hom
84
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
csiI
f ppfwyfuxGu+f yD; Edik if aH &;udk qufvyk v f o kd jl zpfonf? olom tao
rapmcJyh gu usaemfw@kd Eikd if H Tod@k jzpfz,
G rf &S[
d k qdck sio f nf? Adv
k cf sKyfatmif
qef;. vkyef nf;vky[
f efukd ppftm%m&Siv f yk [f efEiS hf ra&mpGuf apcsiyf g?
xd@k a=umifh ,cktcsed f ,ckacwf jynfot l rsm;pk.qEN urBmEh ikd if aH &;
a&pD;a=umif;ESiv fh nf; rqef@usi&f ef rnfo@kd aom oabmw&m; vrf;!$erf _
rsK;d jzifh wdik ;f jynfukd tusK;d jyKapEdik rf nfukd pm±_orl sm; ud, k yf ikd t
f jrifjzifh
qH;k jzwf=uygav? Taqmif;yg;jzihf wdik ;f jynfukd tEœ&m,fr&S/d tusK;d jyK
Edik yf gap? q&maomif;xdu k af & ²²²/ vGew f m&S&d if 0ENmrdyg cifAsm;?
[rGefjynfopf*sme,f - 1998]
85
vlrsK;d wd.
@k touf
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
vlrsK;d wd.
@k touf
89
Edkif[Hom
90
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
[wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;a&;&m*sme,f - 1998]
91
rsuaf rSmufumv
urmh
b
+ird ;f csr;f a&;tvm;tvm
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
rsuaf rSmufumv
urmh
b
+ird ;f csr;f a&;tvm;tvm
95
Edkif[Hom
aom b¾maiGEiS phf pftiftm;r&Sad y? xd@k a=umifh ukvor*~onf +ird ;f csr;f pGm
ajz&Si;f Edik af &;udo
k m jzpfEikd o
f nft
h aetxm;rS =um;0ifjzefajz ae&onf?
ppfa&;t& 0ifa&mufajz&Sif;&ef vdktyfonfhtcgrsKd;wGif tar&duefESifh
aewd;k tzG@J 0ifEikd if rH sm;onf ukvor*~xufa&SŒa&mufaewwfonf?
,ae@urBmwGif ,cifuuJo h @kd vuf0/J vusmf Edik if H tkypf ck si;f ,SO+f ydKif
=ujcif;r&Sad wmhyg? ppfat;ppfy}JG u;D +ird ;f at;oGm;cJ+h y?D od@k aomftcsK@d Eikd if rH sm;
twGif;wGif vlrsKd;a&;jy\ema=umifh jynfwGif;ppfrD; jzpfay:aeonf?
(,lau) t*FvefEikd if w H iG f tdik ;f &pftrsK;d om;awmfveS af &;/ tpPa&;wGif
ygvufpwdik ;f trsK;d om;awmfveS af &;/ oD&v d uFmwGif wrD;vftrsK;d om;
awmfveS af &;/ &k&mS ;wGif acscsi;f trsKd ;om;awmfveS af &;/ tif'ekd ;D &Sm;wGif
tmcst J rsK;d om;awmfveS af &;wd@k onf xifay:a=umf=um; onf? usaemfw@kd
jrefrmEdik if w
H iG rf l wdik ;f &if;om;vlrsK;d pkaygi;f wpf'gZifcef@EiS fh 'Dru kd a&pDa&;
twGuf awmfveS af eonfh tiftm;pkrsm;&Sad eonf?
tdik ;f &pftrsK;d om;awmfveS af &;tzG@J (IRA) ESihf ygvufpwdik ;f trsK;d om;
vGwfajrmufa&;tzGJ@rsm;wdk@onf ppfwyf}uD;zGJ@+yD; ,SOf+ydKifonfhenf;udk
rusio hf ;kH bJ/ vlenf;enf;ESihf pGe@f pm;wdu k cf u
kd af om taocHypfcwf wdu k cf u
kd f
onfh enf;rsm;jzifh &efot l pd;k &tzG@J 0ifrsm;/ &efbufvrl sK;d .jynforl sm;udk
wdu k cf ukd =f uonf? wrD;vfwikd ;f *g;tzG@J uvnf; TtaocHwu kd cf ukd of nfh
enf;udu k siohf ;kH cJ=h uonf? Tenf;udk tcsK@d u t=urf;buf0g' (Terrorism)
[kac: =uonf? vufawG@wiG f xdw k u
kd cf ukd ef nf;emonf ‚if;wd@k O;D wnfaom
tpd;k &udk jzKwx f w k Ef ikd jf cif; r&Sad y? od@k aomf tcuftcJt=uyftwnf; trsK;d
rsK;d udk jzpfay:ap+yD;/ tay;t,lvyk f aphpyfa&;udk jzpfay:apEdik cf o hJ nf? T
enf;emonf r,SOo f matmif tiftm;}uD;aom&efou l kd tiftm;enf;
aom tiftm;pku wku d yf q
JG ifaom enf;w&yftjzpf xif&mS ;vmonf?
(21) &mpkt0if 2001 ck pufwifbmv (11) &ufae@wiG f tar&duef
jynf e,l;a,mh®r@&dS urBmu h ek o f , G af &; taqmuftOD; (WTC) txyf
(110) pD&dS tr$mnDaemifwu kd Ef pS v
f ;kH udk tcsed t
f enf;i,ftwGi;f +zdKcsEikd cf hJ
onf? 0g&iS w f ef'pD +D rdK@&dS tar&duefw@kd . ppfXmecsKyf yifw*Gef taqmuf
tOD;udv
k nf; 0ifwu kd cf &hJ m tysut f pD;tawmftwef&cdS o hJ nf? wdu
k cf u
kd af &;
orm;rsm;onf c&D;onfwif*sufav,mOf}uD;rsm;udk jyefay;qGJ,l+yD;
97
Edkif[Hom
98
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
100
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
[rGeftrsKd;orD;*sme,f - 2003]
101
usm;udkoem;&if
orifudkvnf;pmemwwfygap
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
usm;udkoem;&if
orifudkvnf; pmemwwfygap
105
Edkif[Hom
106
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
107
Edkif[Hom
usaemfw@kd Eikd if rH mS ucsi/f u,m;/ u&if/ csi;f / Arm/ rGe/f &cdik /f &Sr;f
qd+k yD; vlrsKd ;}uD; (8) rsKd ;todtrSwjf yKxm;w,f? aemuf+yD; ud;k uef@/ em*/
ytd0k ;f / yavmif/ 0/ vm;[l pwmawGuvnf; vlO;D a&tawmftwefe@J
oD;jcm;e,fajrrSm pkpnf;wnf&adS e=uw,f? ppftpd;k &uawmif vlrsKd ; (135)
rsKd ;&Sw
d ,fv@kd ajymaew,f? 'guawmh rrSeyf gb;l ? wD;wdecf si;f / zvrf;csi;f /
[m;cg;csi;f qd+k yD;cJjG cm;xm;wmuawmh r&d;k om;ygb;l ? vrf;yef;qufo, G f
a&;cufc+J yD; pmayrxGe;f um; rus,jf yef@ao;wJu h mvrSm a'otvdu k f
pum;tcsKd @uw GJ m&Sad yr,fh csi;f vlrsKd ;uawmh wpfcx
k yJ g? 'Dvrkd wlnw
D hJ vlrsKd ;
awG&adS e=uwJh taetxm;rSm Armpum;/ pmay/ ,Ofaus;r_wpfcx k u J b kd J
tm;ay;jr‡ifhwifae&may;+yD; usefvlrsdK;pkawG&Jh bmompum;/ pmay/
,Ofaus;r_awGukd zdEydS yf w d yf ifxm;wmrsKd ;[m at;csr;f wJah wmxJrmS usm;
udv k w$ +f yD; arG;wJo
h abmjzpfaew,f?
jynfe,f&w dS hJ vlrsKd ;pkawGa&m/ jynfe,fr&Sd trsKd ;om;a'or&Sad o;wJh
vlrsKd ;awGa&m/ olw@kd a'orSm olw@kd &b hJ mompum;/ pmayawGukd &H;k oH;k
w&m;0ifo;kH pJcG iG hf r&S=d ubl;? vlrsKd ;pkawG&hJ pmayoif=um;r_ukd 1962 ck Adv k cf sKyf
ae0if; tm%mrodr;f cifu tv,fwef;tqifx h d oif=um;cGi&hf cdS w
hJ ,f?
usaemfi,fi,fwek ;f u rGejf ynfe,fqw kd m r&Sad o;ygb;l ? 'gayr,fh usaemf
(7) wef;txd rGepf mudak usmif;rSm oifc&hJ w,f? wpfEpS w f pfcg rGe, f Ofaus;
r_yaGJ wmf}u;D qd+k y;D armfv+rKd i+f rKd @rmS pnfpnfum;um;usi;f ycGi&hf cJw h ,f? jynf
e,f&w dS hJ vlrsKd ;awGu jynfe,faumifpu D kd zJ@G pnf;ay;xm;awmh tkycf sKyfa&;/
pDrcH ef@caGJ &;/ tm%mawGyg txdu k t
f avsmuf&xm;vd@k yd+k yD;tcGit hf a&;&Sd
rSmjzpfygw,f?
1962 ppfwyfu tm%modr;f +yD;uwnf;u jynfe,faumifpq D w kd m
vnf; &kyaf o;jzpf&/ wdik ;f &if;om;awG&hJ pmay/ ,Ofaus;r_qikd &f mtcGit hf a&;
awGvnf; qH;k &H;_ cJ&h w,f? ppfreS w f hJ jynfaxmifpw k nfaqmufa&; (zuf'&,f
rl) udv k nf; cJx
G u
G af &;vd@k pyG pf +GJ y;D wpfjynfaxmifpepfe@J r[mArmvlrsKd ;}u;D
0g'udk twif;t"rRyakH zmfcw hJ ,f? ppfwyfuw kd ;kd cs@J / ppftiftm;udt k oH;k jyK+y;D
wdik ;f &if;om;twdu k t
f cHtiftm;pkrsm;eJ@ ‚if;wd@k ukd axmufct H m;ay;aewJh
jynforl sm;tay: wdu k cf u
kd t f Edik u f sichf w
hJ ,f? tkycf sKyfrq _ ikd &f m jynfe,fe@J
vlrsKd ;pkrsm;twGuf &xm;wJt h cGit hf a&;awGukd &kwo f rd ;f +yD;csKyfuikd xf m;
108
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
109
Edkif[Hom
110
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
111
Edkif[Hom
,H=k unfxm;wm &Syd gw,f? vli,fawGuv kd nf; 'Dvt kd jrifawG &du k of iG ;f aeyg
w,f? vGecf w hJ EhJ pS f 2004 ckEpS f arvtwGi;f rGejf ynfe,f trnfrazmfvw kd hJ
+rKd @e,fwpfcu k +rKd @e,f}u§hH zH@G tpnf;ta0;rSm txuft&m&Sw d pfO;D u wdik ;f
&if;om;awG&hJ pmayawGoif=um;aewma=umifh wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD
!Gwaf &;udk xdcu kd yf sujf ym;apovdk vli,fawG&hJ b0wd;k wufz@GH +zdK;a&;udk
vnf; xdcu kd af pw,fv@kd ajymoGm;ygw,f? 'gukd }uH§h zH@G tzJ@G 0if Armr[kwf
wJh vlwpfa,mufu ajymjyvd@k o&d w,f? 'DEpS f 2005 ckEpS f {+yv D arSmb f +D rKd @
rSm zGiv hf pS cf whJ hJ }uH§h zH@G pnf;&H;k a&;wm0efcrH sm;tqifh oifwef;rSmvnf; t
wGi;f a&;rSL; (1) 'k - Adv k cf sKyf}uD;ode;f pdeu f usaemfw@kd Eikd if rH mS vlrsKd ;pki,f
trsm;tjym;eJ@ujGJ ym;aeovdk bmom/ omoem/ pmay/ ,Ofaus;r_awG
vnf; uJjG ym;aew,f? 'ga=umifh wdik ;f jynfut kd yk cf sKyfxed ;f uGy&f mrSm tvGef
cufcaJ =umif;/ 'ga=umifh OruJ/G odu k rf ysu/f at;twlyt l r#e@J wdik ;f jynfa&SŒ
a&;aumif;rGeaf pzd@k wpfcw k nf;aom bmom/ pum;/ pmay/ ,Ofaus;r_e@J
vlrsKd ;jzpfatmif wnfaqmufEikd rf ,fq&kd if wdik ;f jynftwGuf tppt&m&m
wd;k wuf aumif;rGev f mrSmjzpfa=umif; OD;aqmifvrf;!Geaf jym=um; oGm;
w,fv@kd =um;&jyefw,f? 'ga=umifh 'DvAkd rmr_jyKa&; ('grrS [kw)f r[mArm
vlrsKd ;}uD;0g'eJ@ 0g;rsKd ypfa&;qdw k m tm%m&tkypf ;kd olrsm;&Jh cdik rf mwJOh ;D wnf
csuw f pfck jzpfaew,fqw kd m xif&mS ;w,f?
'Dvt kd jrifoabmxm;eJ@ wdik ;f jynfux kd ed ;f odr;f tkycf sKyfvmwm tESpf
(60) jynfah wmhr,f? wdik ;f jynfawmh ysurf oGm;ao;ygb;l ? 'gayr,fh rJaG e
w,f? acwfaemufusaew,f? jynfov l xl ak wG 'kuaQ ygi;f pHek @J &ifqikd af e&
w,f? wdik ;f jynfuae xGuaf jy;ae=u&w,f? jynfov l x l ak wG t"rRcikd ;f apr_/
zdEydS rf /_ ajr,modr;f ,lr/_ rk'ed ;f usirhf a_ wG us,u f s,jf yef@jyef@ cHae&w,f?
'gawG[m olw@kd tpDtpOf&hJ toD;tyGiahf tmifjrifr_ tusKd ;qufawGvm;?
Adv
k cf sKyfatmifqef;u “wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w G af &;r&S&d if b,ftpd;k &
wufwuf zmonfEdkifiHjzpfaerSmbJ” vdk@qdkcJhovdk 'Dae@usaemfwdk@EdkifiH
jzpfae&w,f? usaemfwdk@jynfolvlxkawmfawmfrsm;rsm;vnf; zmonf
jzpfae=u&w,f?
'Dvb
kd ma=umifh jzpfvm&wmvJ? OyrmyHak qmif+yD;ajym&&if usm;vdk
pdw"f mwf&w dS v
hJ al wGukd vufcaH rG;jrLxm;vd@k jzpfw,f? usm;qdw
k hJ om;
112
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
113
trsdK;om;pmayoif=um;jcif;ESifhqufpyfr_
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
trsdK;om;pmayoif=um;jcif;ESifhqufpyfr_
vlrsKd ;wdik ;f r[kwaf omfvnf; vlrsKd ;}u;D (od@k ) vlrsKd ;wpfrsKd ;. t*F gvuQ%mESihf
jynfhpkHaomvlrsdK;wdkif;wGif pmay&Sd=uonf? xdkvlrsdK;tvdkuf&Sd=uaom
pmayudk trsKd ;om;pmay[k oufqidk &f m vlrsKd ;wd@k u cH,al c:qd=k uonf?
pmayonf bmompum;udk oauFwjzifh azmfjyaomt&m jzpfonf?
bmompum;udk xdef;odrf;ay;aomt&mvnf; jzpfonf? pmayonf
bmompum;. toufjzpfI bmompum;onf vlrsKd ;.toufjzpfonf?
xd@k a=umifph mayonf vlrsKd ;. toufjzpfonf? vlwikd ;f onf rdrv d rl sKd ;udk
umuG,x f ed ;f odr;f &ef wm0ef&adS oma=umifh trsKd ;om; pmayoif=um;jcif;
onf trsKd ;om; (od@k r[kw)f vlrsKd ;wpfrsKd ;twGuf &So d if&h tdS yfaom t&m
jzpfonf?
bmompum;onf vlom;tcsi;f csi;f qufq=H u&mwGif tajccHtus
qH;k aomt&m jzpfonf? ESpaf ygi;f axmifaomif;csI D twlwuG aexdik v f m
cJ=h uaom vl@tzG@J tpnf;wGif bmompum;wpfcjk zpfay:vm&onf? xd@k
twl tjcm;bmompum;rwlaom vl@tzGJ@tpnf;rsm;ESifh a&maESm
qufqrH r_ sm;vmonft h cg bmompum;onf a&maESmvmwwfonf?
ol@a0g[m& (pum;vH;k ) udk ud, k ,
f /l ud,
k ahf 0g[m&udk ol,/l ud, k rhf mS r&dS
ao;aom a0g[m&udk olwpfyg;a0g[m&rS arG;pm;jcif;tm;jzifh wpfpwpfp
a&maESmvmonf? tjcm;wpfenf;rSm bmompum;wpfrsdK;wnf;udk
ajymqdak e=uaom vlrsKd ;wpfrsKd ;twGi;f taea0;+yD; qufqaH &;usv J m
aomtcg a0g[m&wpfcsKd @wiG f a'otvdu k f toHtav;taygh twdr;f
tapmif;jzpf+yD; uGjJ ym;r_&v
dS monf? Tod@k jzifh bmompum;wpfco k nf
t+rJwrf; wnf+idraf eonfr[kw?f wpfpwpfpjzifh ajymif;vJaewwfonf?
Tod@k ajymif;vJaewwfonfukd pmayjzifx h ed ;f odr;f r_r&Syd gu bmompum;
wpfckonf wjznf;jznf;ESifh wdrfaumaysmufuG,foGm;wwfayonf?
bmompum;aysmufv#if vlrsKd ;vnf;aysmufrnfjzpfaoma=umifh bmom
pum;udk xde;f odr;f &ef trsKd ;om;pmayoif=um;a&;onf vlrsKd ;wpfrsKd ;tzd@k
r&Srd jzpf vkt
d yfvmonf?
117
Edkif[Hom
122
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
(wdk;wufaomrGefvli,frsm;*sme,f)
'DZifbm-2005
123
uBm&GmacwfEiS t
hf nD bmawGjyifzv
@kd akd e+yv
D J
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
uBm&GmacwfEiS t
hf nD bmawGjyifzv
@kd akd e+yv
D J
127
Edkif[Hom
128
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
129
Edkif[Hom
130
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
131
Edkif[Hom
132
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
usaemfw@kd Eikd if w
H iG f olw@kd uo
hJ @kd tb,fah =umifh raqG;Edik yf goenf;? vuf&dS
taetxm;tay: oH;k oyfv#if ArmvlrsKd ;wd@k pd;k rd;k xm;aom tpd;k &tzG@J
taejzifh wkid ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;ESihf aqG;aEG;+yD; ‚if;wd@k tm; tkycf sKyfa&;
tm%mtcsdK@r#a0ay;&rnfqdkaomfvnf; ArmvlrsdK;twGuf epfemp&m
ta=umif;r&Sdyg?
urBm&h mG acwfwiG f ol@vrl sKd ;raysmufatmif olumuG,jf cif;jzifh Arm
twGufvnf; ydkIvHk+cHKoGm;ayrnf? rGefbk&if&mZm"d&mZfESifh Armbk&if
rif;acgiw f @kd ppf+ydKif=uonfah cwfwiG f ppfo@kH yef;b0jzifh tif;0wGif tzrf;cH
ae&aom rGeo f &l aJ umif; ordeAf &rf;onf oHcsyu f m0wf w±kypf pfo}l uD;
*gr%DEiS hf pD;csi;f xd;k wdu
k cf &hJ mwGif ‚if;.cH,cl suYf tu,fI w±kyw f @kd Armudk
tEkid &f oGm;ygu rGejf ynfo@kd qufvufcsw D ufwu kd cf u
kd v
f rd rhf nf? xd@k a=umifh
rGejf ynfukd }udKwifumuG,&f efjzpfa=umif; ajymcJo h nfukd qifjcifo;kH oyf
zd@k vokd nf? ol@vrl sKd ; ol@bmomudk olrjrwfE;kd wefb;kd rxm;wwfyJ ArmvlrsKd ;
Armtay: wefb;kd xm;&ef vH;k 0rjzpfEikd yf g?
xd@k twl 'Dru
kd a&pDEiS hf vl@tcGithf a&;udk vdv k m;awmif;qdak eaom tif
tm;pkrsm;onfvnf; acwfaemufjyefqo JG rl sm;/ wdik ;f jynfuakd csmufxu J s
atmif vkyaf eolrsm; r[kw?f vl@tcGit hf a&;onf jynforl sm;.vdv k m;csuf
Edik if w
H um.pGuzf u G &f efaxmifuu G jf zpfI uef@uu G af ev#if w&m;cHjzpf
vdrrhf nf? 'Dru kd a&pDEiS hf vl@tcGit hf a&;wd@k onf jynfot l rsm;. awmif;qdk
csujf zpfaoma=umifh vufrcHEikd pf &mr[kwyf g?
xd@k a=umifh *vdAk ,fvu kd af Z;&Si;f ac: urBm&h mG acwfukd &ifqikd t
f Ekid ,
f +l y;D /
trsKd ;*k%/f Zmwd*% k u f kd xde;f odr;f &ef/ trsKd ;/ bmom/ omoemudk apmifh
xde;f &ef/ trsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;/ wdik ;f &if;om;pnf;vH;k nD!w G af &;udk
tjreftaumiftxnfazmfoifah =umif; wdu k w f eG ;f ygonf?
133
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
135
Edkif[Hom
136
ppfrSefaomjynfaxmifpkwnfaqmufa&;
137
Edkif[Hom
2005 ck rGet
f rsKd ;om;a&;&mESihf rGejf ynfe,fz@GJ pnf;yHt
k ajccHOya'a&;qJ&G m
uGezf &ifw
h iG f tcef;tem;rSL;tjzpf wm0ef,cl phJ Of