Romanika

Noter-Dam-La-Grand, Poatije

Romanika je umetnički pravac koji se razvio u srednjovekovnoj umetnosti u 11. i 13. veku i
raširio se u arhitekturi i slikarstvu. Na istoku se razvija Vizantijska umetnost.

Naziv ovog pojma je od reči Rim- Roma jer je pravac inspirisan umetnošću starog Rima.
Nastaje u Italiji, probija se u Evropu i klasičan je primer kontemplativnog pristupa ka veri u
prvoj polovini Srednjeg veka. Ovaj pravac nosi i širi crkva.

U romanici javljaju se škole koje su imale svoje osobenosti i svoje karakteristične boje i
razvijale su se u okviru svešteničkih redova po manastirima pa ako postoji u umetnosti i
profana komponenta ona je u odnosu na sakralnu neznatna. U svom opštem konceptu
umetnost je internacionalna i ima sveobuhvatni karakter a nastala je i razvijala se iz antičke
tradicije čiji su elementi prerađeni i transformisani i upijeni. Tradicija varvarskih,
geramanskih i slovenskih plemena uticala je na umetnost. Germani su bili tradicionalni
majstori i umetnici u obradi metala.

Sadržaj

• 1 Arhitektura
o 1.1 Karakteristični znaci
o 1.2 Karakteristike romanske arhitekture
• 2 Sakralni objekti
o 2.1 Tip centralnog objekta
o 2.2 Tip podužne crkve
 • 3 Slikarstvo
• 4 Literatura

• 5 Spoljašnje veze

Arhitektura

Romanska arhitektura je inspirisana antičkom umetnošću. U inat modernim predstavama o

životu u ovo vreme, ne samo vlastele i vitezovi već i kupci, zanatlije, sveštenstvo, misionari,
putuju Evropom i raznose znanja potrebna za konstrukciju zgrada.

Karakteristični znaci

kružni luk.

Građevinsko materijal-kamen i opeka i spoljsšnji zidovi se ne malterišu.

Karakteristike romanske arhitekture

• Teški svodovi,
• čvrsti i široki zidovi u malteru
• podupirači- veliki, moćni pilasteri i stubovi
• mali otvori za vrata i prozore
• velika masa i mala razčlanjenost
• kružni luk (za razliku od izlomljenog luka koji se pojavljuje u Gotiki)

Sakralni objekti

Tip centralnog objekta

• Osnova kruga (rotonda) ili kvadrata,

• Jedan brod
Tip podužne crkve

• Osnova krsta (bazilika)

• Višebrodne crkve

Enterijer romanske bazikike u Triru- Nemačka

U arhitekturi a naročito u sakralnoj nisu se dešavale značajne promene koje bi se mogle

kratko karakterisati u preromansko doba, kada možemo utvrditi određenu samo kratku
stagnaciju i samo naizglked varvarsko prekidanje da bi prešli od ranohrišćanske bazilike ka
jednom novom tipu hrama kojeg karakteristiše uglavnom metrum i modul tako da i dužina
bazilike i širina njena stoje u srazmeri još više o tome nalazimo u doba gotske arhitekture.

Slikarstvo

Romansko slikarstvo se inspiriše u rimskoj arhitekturi kao i karolinškoj i otonskoj renesansi.

U slikarstvu se gaji zidno slikarstvo, javlja se motiv Krista u mandorli. Prozori se ukrašavaju
vitražima a u Italiji se razvija slikarstvo na ploči. U knjižnom slikarstvu upotrebljava se gvaš
boja i zlatna boja- materijal je od pergamenta ili magareće kože.

Srednjovekovni umetnik polazi od ideje i traži u prirodi ono što bi mu pomoglo i poslužilo ne
interesujući se za zakone u prirodi, već ga interesuje logika slike i zakone u prirodi joj
podređuje. Ljudska figura nema ulogu da fascinira posmatrača već je data svedeno i u onoj
meri dorečeno da bi slika bila razumljiva. Proporcijski su veći i po hierarhiji važnosti dati su
likovi, pa i prst koji pokazuje jeste veći i pažnja treba da bude uvučena u jezgro događanja.
Slikarstvo se razvijalo kao zidno slikarstvo ili kao freska a ređe kao mozaik, a prisutno je i
knjižno oslikavanje i ikona kao i tapiserije. Ne postoje veliki kulturni centri.

Romanska arhitektura
Fasada katedrale Pisa u Italiji iz 12. veka

Noter- Dam- la- Grand u Poatijeu, Francuska

Romanski slog je nastupio u graditeljstvo i likovnoj umetnosti u zapadnim zemljama južne i

srednje Evrope u 11.-tom do 13. tog veka. Istok Evrope je bio pod uticajem vizantijske
umetnosti.

Romanska arhitektura spada u arhitekturu srednjeg veka koja se pojavila pre gotske
arhitekture. U arhitekturi tu govorimo o postepenom razvijanju u okviru Evrope, i date
epohe više manje jedinstvenu tradiciju konstrukcije građenja i upotrebu materijala. Termin
romanska u sebi sadrži eksperimenat pojašnjavanja odnosa ovog graditeljstav sa antičkom
rimskom umetnošću kojom je ovaj umetnički pravac bio inspirisan i iz kojeg je preuzimao
oblike i elemante.
Rasprostranjenost sloga je bila omogućena relativnom pokretljivošću stanovništva u
srdnjoevropskom društvu gde se prenosio sistem gradnje i konstrukcije objekata iz jednog
dela u drugi.

Sadržaj

• 1 Karakteristični znaci
• 2 Spomenici romanske arhitekture (izbor)
• 3 Literatura

• 4 Spoljašnje veze

Karakteristični znaci

Razvoj romanske arhitekture bio je povečan sa završetkom hrišćanizacije u Evropi i vrenici

su trebali prostor u kome bi se mogli sastajati, ka vršenju liturgiskih obreda i propovedima.
Ona se karakteriše statičkom formom, čvrstinom, snagom koja odražava sigurnost ovog
vremena. Gradili su se dva oblika Bazilike i Rotonde. Oba oblika su imala svoje korene i
primere u atinskoj umetnosti rimske arhitekture.

Bazilika je bila pravougaonog oblika u kojoj se prostor delio na više brodova od kojih je
centralni brod bio viši i širi. Na istočnoj strani se nalazio polukružni ispust apsida u čijoj se
sredini nalazio oltar iz kog se služio obred. Unutračnjost se osvetljavala prozorima koji su
bili u gornjem delu zida i ovo se naziva bazilikalnim osvetljenjem. Sastavni deo građevine
su bili i tornjevi koji su postavljeni u zapadnom delu objekta.

Rotonda je isto tako jednostavna građevina kružnog oblika sa konusnim krovom i bila je
poznata u srednjovekovnoj umetnosti a u rimskoj arhitekturi se upotrebljavala kao
nadgrobni spomenik. Hrišćani su gradili rotonde na mestima gde su pripominjali glavne
događaje iz života svetaca ili njihovu mučeničku smrt. Rotonde su imale jednu ili više
apsida.

Tipičke romanske građevine su benediktinski manastiri (manastir u Kliniju) u kojima je kao

neodvojivi deo bila bazilika.

U romanskom slogu su postavljani i svetovni objekti najme zamkovi. Zamak ima

odbrambeni sistem utvrda odnosno zidine koje služa za odbranu od neprijatelja a sastavni
deo je i palata.

Na građenje romanskih crkava i zamkova su se upotrebljavali kamen a u nekim krajevima i

drvo. Teški kameni komadi su se spajali sa malterom i ova arhitektura deluje teško. Među
najznačajnije romanske elemante spada polukružni luk koji se nalazi na prozorima koji se
po nekad projektuju jedan uz drugi, kao i portalima i u konstrukciji svodova. U upotrebi su
poluobličasti i krstati svodovi koji su se oslanjali na dva luka. Stupovi su bili ukrašeni
kapitelima. Teški zidovi nisu omogućavali veće otvore.
Unutrašnjost crkve je bila malterisana i ukrašena skulpturom i slikarskim delima zidnim
romanskim slikarstvom i motivi su bili religioznog karaktera iz Biblije i života svetaca i koja
su Bibliju približavali vernicima koji nisu znali da čitaju. Unutrašnjost zamkova je bila
jednostavna i opremljena po pravilu škrinjom koja je bila ukrašena i služila je i za sedenje a
u upotrebi su bili i jednostavni krevet, sto i stolica. Osvetljavalo se svećama a glavni izvori
toplote su bili kamini sa otvorenom vatrom.

Spomenici romanske arhitekture (izbor) [uredi]

• Crkva Notr- Dam- La- Grand Poatije,

• Bazilika Sent- Madlen Vezel,

• Katedrala Majns,

• Katedrala Vorms.

• Katedrala Lunduč,

• Bazilika Sant Zene Ambrođo Milano,

• Crkva San Zene Verona,

• Baptisterij Firenca.