ФИСКАЛНА ЕКОНОМИЈА

Проф. д‐р Сашо Кожухаров
ФИСКАЛНА ЕКОНОМИЈА

• Јавни приходи
• Јавни расходи
• Буџет
 ЈАВНИ ПРИХОДИ

• Даноци
• Акцизи
• Царини
• Такси
• Јавни заеми и кредити
 ЈАВНИ РАСХОДИ
• Издатоци кои државата ѓи прави за 
задоволување на општествени потреби 
(образование, здравство, армија, полиција, 
култура, наука ...)

• Цели:
‐ Фискални
‐ Развојни
Дискреционата  фискална политика дојде до израз 
во два различни временски периоди

– Првиот е периодот на дезинфлација, од 1993‐
1994 г.

– Вториот, со трансформација на буџетскиот 
суфицит во 2000 г., во буџетски дефицит во 
2001 г. (од 1,8% суфицит – дефицит од 7,2 %)
Фискална политика и фискални проблеми во процесот 
на транзиција на македонската економија
 БУЏЕТ
• План на јавните приходи и јавните расходи 
(финансиски план) на една држава за 
определен период (година) 
• Буџетски дефицит = расходите се поголеми од приходите
• Ребаланс на буџетот =
повторно утврдување на висината на категориите во текот 
на извршувањето (остварувањето) на буџетските 
(општествените) активности
 Сегашни активности во доменот на фискалната политика
во Република Македонија

Главните активности
на фискалната 
политика

либерализација на
Пакети антикризни 
фискалната политика
мерки 
(развојна функција)

прв пакет мерки во  втор пакет мерки во 
2008 2009

трет пакет на 
антикризни мерки 

намалувањето на %  Воведувањето на  интегрирана наплата Поттикнување на 

електронско плаќање 
за социјални категоријата бруто  на придонесите и  странските 
на даноците 
придонеси плати даноците инвеститори
 Сегашни активности во доменот на фискалната 
политика во Република Македонија

Прв пакет антикризни мерки во 2008

На фирмите со нарушена
ликвидност да се изврши
репрограмирање на
долговите

конверзија на долгот на
четири државни компании
 Сегашни активности во доменот на фискалната 
политика во Република Македонија

Втор пакет антикризни мерки во 2009

ослободување на  намалување на
фирмите од обврската  царинските % на
за плаќање данок на  суровините и 
добивка  репроматеријалите

Прераспределба на
добивката во
инвестиции
 Сегашни активности во доменот на фискалната 
политика во Република Македонија

Трет пакет антикризни мерки

намалувања на
сите
Надворешно непродуктивни Т
задолжувањето и К проекти со
на РМ кај доминатна
Европската поттикнување на увозна
централна банка градежништвото компонента

нови мерки за намалување на

заживување на фискалните
извозно-увозните расходи
активности
Сегашни активности во доменот на фискалната 
политика во Република Македонија

Крива на тренд на буџетскиот дефицит и економски раст во 
македонската економија во период 2005‐2009 година
 Сегашни активности во доменот на фискалната 
политика во Република Македонија

• Проекција: намалување  д 36,7% од БДП во 2010 година на 34,3% во 2012 година

 Сегашни активности во доменот на фискалната 
политика во Република Македонија

• Проекција: околу 35% од БДП, структурно подобрување, (эголемување на учеството на

капиталните расходи, за сметка на намалување на тековните расходи)
 Долгорочни насоки за спроведување на фискалната 
политика

Долгорочни насоки: 
1. динамичен развој на модерните извозни сектори, 
индустриски гранки и производи;
2. осовременување на буџетирањето;
3. создавање на амбиент за развој и рационално 
одлучување на приватниот и јавниот сектор;
4. промени во социјалната сфера;
5. стратегиското планирање како значаен инструмент 
за реализирање на развојни цели