กฎหมายระหว่างประเทศ

จัดทาโดยผู ช ้ ่วยศาสตราจารย ์ ดร. ลาว ณ ั ย ์ ถนัดศิลปกุล

คาถาม
นายเดวิดเป็ นบุ ตรของนายจอหน์ บิดาซึงมี ่ สญ ั ชาติองั กฤษ และ นางโซฟี
มารดาซึงมี ่ สญ ่ั
ั ชาติฝรงเศส ่
แต่นายเดวิดเกิดทีประเทศไทย
เนื่ องจากนายจอห ์นและนางโซฟี
ไดเ้ ขา้ มาลงทุน ทาธุรกิจตังภั ้ ตตราคารฝรงเศสในประเทศไทย
่ั
ครอบครวั นี ได ้ อ้ าศัย อยู่ใ นประเทศไทยเป็ นเวลา 20 ปี เมื่อนายเดวิดอายุ 16 ปี
ไดห ้ ลงรกั นางสาวดวงใจเพื่อนร่วมชันเรี ้ ยนและไดท ้ าพินั ย กรรมยก
ทรพ ้
ั ย ์สินทังหมดของตนให น้ างสาวดวงใจ โดยเขีย นพินั ยกรรมทังฉบั ้ บ ดว้ ยตนเอง
่
ซึงนายเดวิ ดมีเงิน เก็ บอยู่ ในธนาคาร 100,000 บาท และ เป็ นเจา้ ของตึกแถวหนึ่ งคูหา
ราคา 1,000,000 บาท
่
ซึงนายจอห น์ ยกใหน ้ ายเดวิดเป็ นของขวัญวัน เกิดเมื่ออายุ ครบ 15 ปี
ต่อมานายเดวิดประสบอุบ ต ั ิเหตุถงึ แก่ความตาย
นางสาวดวงใจจึงมาเรียกร ้องทรพ ั ย ์มรดกจากบิดา มารดา นายเดวิด แต่นายจอหน์ และ
นางโซฟี ปฏิเสธทีจะด ่ าเนิ น การยกทรพ ั ย ์สินให ้ โดยอา้ งว่า ตามกฎหมายอัง กฤษและฝรงเศส ่ั
บุคคลจะทาพินัย กรรมไดต้ อ้ งอายุ ครบ 20 ปี บริบู รณ์ และ
พินัย กรรมตอ้ งทาต่อพนั กงานเจา้ หน้า ที่ตามแบบที่กฎหมายกาหนด
ดังนั้ นพินัย กรรมที่นายเดวิดทาจึง เป็ นโมฆะ
เนื่ องจากนายเดวิดไม่ มีความสามารถในการทาพินัย กรรม
อีกทังไม่ ้ ไดท ้ าพินั ย กรรมตามแบบที่กฎหมายกาหนดพินัย กรรมจึงเป็ นโมฆะ
นั กศึกษาจงพิจารณา วินิจฉัยว่าขอ้ ต่อสู ข ้ องนายจอหน์ และนางโซฟี ชอบดว้ ยกฎหมาย
หรือ ไม่ และ นางสาวดวงใจจะไดร้ บั ทรพ ั ย ์มรดกตามพินัย กรรม หรือ ไม่
แนวตอบ
หลักกฎหมาย
พระราชบญ ั ญัต ก ิ ฎหมายสัญชาติ พ. ศ. 2508, 2535, 2551
มาตรา 7 บุ คคลดัง ต่อไปนี ย่ ้ อมไดส้ ญ ั ชาติไทยโดยการเกิด
(1) ผูเ้ กิดโดยบิดาหรือมารดาเป็ นผูม้ ีส ญ ั ชาติไทย
ไม่ว่าจะเกิดในหรือนอกราชอาณาจักรไทย
(2) ผู เ้ กิดในราชอาณาจักรไทย ยกเว น ้ บุคคลตามมาตรา 7 ทวิ วรรคหนึ่ ง
มาตรา 7 ทวิ ผู เ้ กิดในราชอาณาจักรไทย โดยบิดาและมารดาเป็ นคนต่างดา้ ว
ย่อมไม่ ไดร้ บั สัญชาติไทย ่ ดบิดาตามกฎหมาย
ถา้ ในขณะทีเกิ
หรือบิดาซึงมิ ่ ไดม้ ีการสมรสกับมารดาหรือมารดาของผู น ้ ั้ นเป็ น
(1) ผู ท ้ ่ได
ี ร้ บั การผ่ อนผัน ใหพ ้ กั อาศัย อยู่ ในราชอาณาจักรไทยเป็ นกรณี พิเศษเฉพาะราย
(2) ผู ท ้ ่ได
ี ร้ บั อนุ ญาตใหเ้ ขา้ อยู่ใ นราชอาณาจักรไทยเพียงชัวคราวหรื ่ อ
(3)
ผู ท ้ ่เข
ี า้ มาอยู่ใ นราชอาณาจักรไทยโดยไม่ ไดร้ บั อนุ ญาตตามกฎหมายว่า ดว้ ยคนเขา้ เมือง
มาตรา 8 ผู เ้ กิดในราชอาณาจักรไทยโดยบิดาและมารดาเป็ นคนต่า งดา้ ว
ั ชาติไทย ถา้ ขณะที่เกิดบิดาหรือมารดาเป็ น
ย่อมไม่ ไดส้ ญ
่
(1) หัว หน้า คณะผู แ้ ทนทางทูตหรือเจา้ หน้าทีในคณะผู แ้ ทนทางทูต
(2) หัว หน้า คณะผู แ้ ทนทางกงสุล หรือเจ า้ หน้า ที่ในคณะผู แ้ ทนทางกงสุล
่
(3) พนั กงานหรือผู เ้ ชียวชาญขององค ์การระหว่างประเทศ
(4)
่ นญาติอยู่ใ นความอุป การะหรือคนใช ้ซึงเดิ
คนในครอบครวั ซึงเป็ ่ น ทางจากต่า งประเทศมาอยู่
กับบุ คคลใน (1) (2) หรือ (3)

พระราชบญ ั ญัตวิ ่าด้วยการขัดกน ั แห่ง กฎหมาย พ.ศ. 2481

มาตรา 6
………………………………………..
ในกรณี ใ ดๆ ่ การขัดกันในเรืองสั
ทีมี ่ ญชาติของบุ คคล
ถา้ สัญ ชาติหนึ่ งสัญ ชาติใ ดซึงขั ่ ดกันนั้ นเป็ นสัญชาติไทย
กฎหมายสัญชาติซ งจะใช ึ่ ้บัง คับ ไดแ้ ก่กฎหมายแห่งประเทศสยาม
มาตรา 39 ความสามารถของบุ คคลที่จะทาพินั ย กรรม
ใหเ้ ป็ นไปตามกฎหมายสัญชาติในขณะที่ทาพินั ย กรรม
มาตรา 40 บุ คคลจะทาพินั ย กรรมตามแบบที่กฎหมายสัญ ชาติกาหนดไว ก้ ็ ได ้
หรือจะทาตามแบบที่กฎหมายของประเทศที่ทาพินั ย กรรมกาหนดไวก้ ็ได ้
มาตรา 41 ผลและการตีความพินัย กรรมก็ด ี
ความเสีย เปล่า แห่ง พินัย กรรมหรือขอ้ กาหนดพินัย กรรมก็ ดี
ใหเ้ ป็ นไปตามกฎหมายภูมิลาเนาของผู ท ้ าพินัย กรรมในขณะทีผู ่ ท
้ าพินั ย กรรมถึง แก่ความตา
ย
ประมวลกฎหมายแพ่ง พาณิ ชย ์
มาตรา 25 ผู เ้ ยาว อ์ าจทาพินั ย กรรมไดเ้ มื่ออายุ 15 ปี บริบู รณ์
มาตรา 22 ผู เ้ ยาว อ์ าจทาการใด ๆ ไดท ้ั น
้ งสิ ้ หากเป็ นเพีย งเพื่อจะไดไ้ ปซึงสิ ่ ทธิอน
ั ใดอัน หนึ่ ง
หรือเป็ นการเพื่อใหห ้ ลุ ดพ้นจากหน้า ที่อันใดอัน หนึ่ ง ย่ อมสามารถทาได ้
มาตรา 1657 พินัย กรรมนั้ น จะทาเป็ นเอกสารเขียนเองทังฉบั ้ บก็ ได ้
กล่าวคือผู ท ้ าพินัยกรรมตอ้ งเขียนดว้ ยมือตนเองซึงข ่ อ้ ความทังหมด
้ วัน เดือน ปี
และลายมือชือของตน ่
วินิจฉัย
ประเด็นปั ญ หา
1. นายเดวิดมีส ญ ั ชาติใด
2. มู ลพิพาทเกียวกั ่ ่
บ เรืองใด
 3. ตอ้ งใช ้กฎหมายของประเทศใดบังคับกับ คดี
4. ความสามารถในการทาพินัยกรรม และ
แบบของพินัย กรรมบังคับ ตามกฎหมายประเทศใด และ มีแบบอย่างใด
5. ปั ญ หาการตีความ หรือ การมีผลของพินัย กรรมใช ้กฎหมายของประเทศใดบัง คับ

1. นายเดวิดเป็ นบุ ตรของนายจอห ์นบิดาซึงมี ่ สญ ั ชาติองั กฤษ และ นางโซฟี

มารดาซึงมี ่ สญั ชาติฝรงเศส่ั แต่นายเดวิดเกิดที่ประเทศไทย โดยนายจอหน์ และนางโซฟี
ไดเ้ ขา้ มาลงทุน ทาธุรกิจตังภั ้ ตตราคารฝรงเศสในประเทศไทย
่ั
ครอบครวั นี ได ้ อ้ าศัย อยู่ใ นประเทศไทยเป็ นเวลา 20 ปี นายเดวิดจึงมีส ญ ั ชาติองั กฤษและฝรง่ ั
เศสตามหลักสืบสายโลหิต และ ไดส้ ญ
ั ชาติไทยตามหลักดินแดน
โดยไม่ เขา้ ขอ้ ยกเว น ้ ที่จะไม่ ไดส้ ญ ั ชาติไทยตามมาตรา 7 ทวิวรรคหนึ่ ง
เพราะแมบ้ ิดามารดาจะเป็ นต่างดา้ วทังคู ้ ่ แต่ครอบครวั นี ้ไดเ้ ขา้ มาอยู่ใ นประเทศไทยตัง้ 20 ปี
จึงไม่ ใ ช่บุ คคลที่เขา้ มาอยู่ช วคราว ่ั หรือ ไม่ ไดเ้ ขา้ เมืองมาโดยไม่ ชอบ หรือ
ไม่ไดเ้ ขา้ เมืองมาอยู่โดยไดร้ บั การยกเว น ้ เป็ นกรณี พิเศษ
เนื่ องจากไดเ้ ขา้ มาประกอบธุรกิจ ทาภัตราคารฝรงเศสโดยชอบด ่ั ว้ ยกฎหมาย อีกทัง้ บิดา
มารดา ของเดวิดไม่ ได ้ เป็ นบุคคลในคณะทูต กงสุ ล องค ์การระหว่างประเทศ คนใช ้ หรือ
ครอบครวั ทูต
เดวิดจึงมีส ญ ั ชาติไทยดว้ ย และเดวิดเป็ นบุคคลมีส ญ ั ชาติตงแต่้ั ส องสัญชาติขนไปอั
ึ้ น ไดร้ บั ม
าคราวเดีย วกัน คือสัญชาติ อังกฤษ ฝรงเศส ่ั และ สัญ ชาติไทย
2. มู ล พิพ าทในคดีนี ้เกียวกั่ บ ความสามารถในการทาพินั ย กรรม และแบบของพินั ยกรรม
เนื่ องจาก บิดา มารดานายเดวิด อา้ งว่า
นายเดวิดไม่มีความสามารถทาพินัย กรรมดว้ ยยังไม่บ รรลุนิติภาวะตามกฎหมายอังกฤษและ
่ั
ฝรงเศส แต่ตามกฎหมายไทยนายเดวิดสามารถทาพินั ย กรรมได ้
้
อีกทังแบบของพิ นัย กรรมของประเทศอัง กฤษ
และฝรงเศสก็่ั แตกต่างจากแบบของพินั ย กรรมตามกฎหมายไทย
ดังนั้ นเมื่อมีมูลพิพาทกัน ดว้ ยความสามารถในการทาพินั ยกรรมและแบบของพินั ย กรรมซึงน ่
ายเดวิดมีหลายสัญ ชาติรวมทังสั ้ ญชาติไทยดว้ ยจึงจะใช ้กฎหมายไทยทัน ทีไม่ ได ้ เนื่ องจากเ
ป็ นคดีทมี ี่ องค ์ประกอบต่างชาติ (Foreign Elements)

่ี พาทกัน ดว้ ยเรืองความสามารถในการท

3. คดีทพิ ่ ่
าพินัย กรรมและแบบของพินั ยกรรมซึงเป็
นคดีทมี ่ี องค ์ ประกอบต่า งชาติดงั กล่าว
่
จึงตอ้ งพิจารณาตามพระราชบัญญัต ิกฎหมายขัดกัน อันเป็ นเครืองมื อในการหากฎหมายมา
บังคับ กับ คดี ซึง่ มาตรา 39 ของพระราชบัญญัตก ิ ฎหมายขัดกัน
บัญญัตวิ ่า ความสามารถของบุ คคลที่จะทาพินัย กรรม
ใหเ้ ป็ นไปตามกฎหมายสัญชาติในขณะที่ทาพินั ย กรรม จึง ตอ้ งหาสัญ ชาติของนายเดวิดเพื่
อหากฎหมายสัญ ชาติมาปรบั ใช ้กับ คดี
และ มาตรา 6 ของพระราชบัญญัตก ิ ฎหมายขัดกัน บัญญัตวิ ่า ………ในกรณี ใดๆ
่ การขัดกันในเรืองสั
ทีมี ่ ญชาติของบุ คคล
ถา้ สัญ ชาติหนึ่ งสัญ ชาติใ ดซึงขั ่ ดกันนั้ นเป็ นสัญชาติไทย
กฎหมายสัญชาติซ งจะใช ึ่ ้บัง คับ ไดแ้ ก่กฎหมายแห่งประเทศสยาม
ดังนั้ นนายเดวิดซึงมี ่ หลายสัญชาติแต่มีส ญ ั ชาติไทยอยู่ ดว้ ยจึงตอ้ งใช ้สัญ ชาติไทยในการหา
กฎหมายมาบังคับกับคดี
4. ดัง นั้ นเมื่อหากฎหมายแห่งสัญชาติน ายเดวิดไดแ้ ลว้ คือ กฎหมายไทย
จึงสามารถพิจารณา ความสามารถตามกฎหมายไทยต่อไป รวมทังแบบของพิ ้ นัย กรรม
่
ซึงมาตรา 25 ปพพ บัญญัตวิ ่า ผู เ้ ยาว ์อาจทาพิ นั ย กรรมไดเ้ มื่ออายุ 15 ปี บริบูรณ์ และ
มาตรา 40 ของพระราชบัญญัต ิกฎหมายขัดกันบัญญัตวิ ่า
บุคคลจะทาพินัย กรรมตามแบบที่กฎหมายสัญชาติกาหนดไวก้ ็ ได ้
หรือจะทาตามแบบที่กฎหมายของประเทศที่ทาพินั ย กรรมกาหนดไวก้ ็ ได ้
ดังนั้ นเดวิดซึงมี ่ สญ
ั ชาติไทยและทาพินั ย กรรมในประเทศไทยจึงสามารถทาพินัย กรรมตามแ
บบที่กฎหมายไทยกาหนดได ้ และ แบบของพินั ย กรรมย่ อมสมบูรณ์ตามกฎหมายไทย
หากทาตามแบบทีกฎหมายไทยก ่ าหนด
เมื่อพิจารณาแบบของพินั ย กรรมตามกฎหมายไทยอัน เป็ นกฎหมายสัญชาติของเดวิดและที่
ที่ทาพินั ย กรรม จะพบว่า กฎหมายไทยบัญญัติแบบของพินัย กรรมไว ห ้ ลายแบบ
้
รวมทังแบบเขี ยนเองทังฉบั ้ บ ได ้ ตาม มาตรา 1657 พินั ยกรรมนั้ น
จะทาเป็ นเอกสารเขียนเองทังฉบั ้ บก็ ได ้
กล่าวคือผู ท ้ าพินั ยกรรมตอ้ งเขียนดว้ ยมือตนเองซึงข ่ อ้ ความทังหมด ้ วัน เดือน ปี
และลายมือชือของตน ่
ดังนั้ นนายเดวิดจึงทาพินัย กรรมแบบเขีย นเองทังฉบั ้ บ ไดแ้ ละมีผลสมบู รณ์ตามกฎหมายไทย
่
5. เกียวกั บปั ญ หาการตีความ หรือ
การมีผลของพินัยกรรมใช ้กฎหมายของประเทศใดบัง คับ มาตรา 41 ของพระราชบัญญัติก
ฎหมายขัดกัน บัญญัตวิ ่า ผลและการตีความพินัย กรรมก็ด ี
ความเสีย เปล่า แห่ง พินัย กรรมหรือขอ้ กาหนดพินัย กรรมก็ ดี
ใหเ้ ป็ นไปตามกฎหมายภูมิลาเนาของผู ท ้ าพินัย กรรมในขณะทีผู ่ ท้ าพินั ย กรรมถึง แก่ความตา
ย ดังนั้ นนายเดวิดมึภูมิลาเนาอยู่ ในประเทศไทยในขณะที่ถึง แก่ความตายจึง ตอ้ งใช ้กฎหม
ายไทยบัง คับ กับ คดี
สรุ ป
1. นายเดวิดมีส ญ ั ชาติองั กฤษ ฝรงเศส ่ั และ ไทย
2. มู ลพิพาทในคดีนีเกี ้ ยวกั
่ ่
บ เรืองความสามารถในการท าพินัย กรรมซึงต ่ อ้ งใช ้กฎหมา
ยสัญชาติมาบังคับกับคดี และ
แบบของพินัย กรรม ซึงสามารถท ่ าตามแบบกฎหมายสัญ ชาติ หรือ
ตามแบบกฎหมายของประเทศที่ทาพินัย กรรม นั่ นคือกฎหมายไทย
3. ต อ้ งใช ้กฎหมายของประเทศไทยบัง คับ กับ คดี
เมื่อนายเดวิดเป็ นบุ คคลทีมี ่ หลายสัญ ชาติทได ่ี ม้ าในเวลาเดียวกัน
แต่นายเดวิดมีส ญ ั ชาติไทยดว้ ย กฎหมายขัดกันของไทย
ใหใ้ ช ้กฎหมายสยามเป็ นกฎหมายสัญ ชาติทจะมาบั ่ี ง คับกับ คดี
 4. นายเดวิดมีความสามารถในการทาพินัย กรรม
่
ซึงตามกฎหมายไทยผู ั้ อายุ
เ้ ยาว ์สามารถทาพินัย กรรมไดต้ งแต่ 15 ปี บริบูรณ์ และ
แบบของพินัย กรรมบังคับ ตามกฎหมายประเทศไทยได เ้ พราะเป็ นกฎหมายสัญ ชาติขอ
งผูท ้ าพินัย กรรม และ
แบบของพินั ย กรรมแบบเขียนเองทังฉบั ้ บเป็ นแบบของพินัย กรรมทีสามารถท ่ าไดต้ าม
กฎหมายไทยไดโ้ ดยสมบูรณ์
5. ส่วนปั ญ หาการตีความ หรือ
การมีผลของพินัยกรรมใหใ้ ช ้กฎหมายของประเทศไทยบัง คับกับ คดี
6. ดังนั้ นนางสาวดวงใจจึงสามารถรบั มรดกตามพินั ยกรรมได ้
แมน ้ างสาวดวงใจจะเป็ นผู เ้ ยาว ์แต่การทานิ ติกรรมตาม มาตรา ๒๒
ผู เ้ ยาว อ์ าจทาการใด ๆ ไดท ้ั น
้ งสิ ้ หากเป็ นเพียงเพื่อจะไดไ้ ปซึงสิ ่ ทธิอน ั ใดอันหนึ่ ง
หรือเป็ นการเพื่อใหห ้ ลุ ดพ้นจากหน้า ที่อันใดอัน หนึ่ ง ย่ อมสามารถทาได ้
วิเคราะห ์
ขอ้ สอบขอ้ นี ้มีวต ั ถุป ระสงค ์ในการประเมิน ความรู ้ของนั กศึกษาว่า สามารถวิเคราะห ์ป
ระเด็ น โจทย ท์ ่ถามเกี ี ่
ยวกั บ การกาหนดสัญชาติไดห ้ รือไม่ และ สามารถวิเคราะห ์
การใช ้เครืองมื ่ อในการหากฎหมายมาบัง คับ กับ คดีได ห ้ รือไม่
ตามพระราชบัญญัต ิกฎหมายขัดกัน ่
ในเรืองการหาสั ญ ชาติของบุ คคล
การหากฎหมายสัญ ชาติท่จะมาบั ี ง คับ กับคดี และ การวิเคราะห ์มู ล คดีพิพาท
ตลอดจนการปรบั ใช ้กฎหมายไทยบังคับ กับ คดีไดถ้ ูกตอ้ งหรือไม่
เป็ นการศึกษาอย่างบูรณาการในการใช ้กฎหมาย
่ าเป็ นสาหรบั นั กศึกษาวิชากฎหมายระหว่า งประเทศ
ซึงจ
จุดบกพร่องทีนั ่ กศึกษาไม่ สามารถทาข อ้ สอบขอ้ นี ได ้ ้
้ั การไม่ ไดศ้ ึกษามาอย่างเพียงพอ ยัง ไม่ เขา้ ใจหลักกฎหมายดัง กล่าวขา้ งตน
มีตงแต่ ้
้ ทังหมด
้ มีความรู ้กฎหมายไทยดว้ ย
รวมทังไม่ นั กศึกษาไม่ ไดค้ ิด วิเคราะห ์ใหร้ อบดา้ น
นั กศึกษาเกือบทังหมดไม่ ้ ่
ไดต้ อบเกียวกั บการหาสัญ ชาติของบุคคลทีมี ่ หลายสัญ ชาติ และ
การหากฎหมายสัญ ชาติมาบัง คับ กับ คดี ส่วนใหญ่ม ก ั จะรวบรด ั ตอบว่า
นายเดวิดเป็ นคนไทยและใช ้กฎหมายไทยบังคับไปทันที ทาใหไ้ ม่ ได ต้ อบครอบคลุมทุกดา้ น
จึงแนะนาใหน ้ ั กศึกษาฝึ กการ คิด วิเคราะห เ์ ป็ นระบบ รอบดา้ น
ศึกษาโจทย ท์ ่ถามมาให ี ล้ ะเอีย ด ทุกประเด็ น แล ว้ กาหนดประเด็ นคาถาม
แลว้ จึงวางหลักกฎหมายให ค้ รบถว้ นและวิเคราะหต์ ามหลักกฎหมายที่ไดว้ างไว ้
นั กศึกษาก็ จ ะสามารถตอบคาถามไดอ้ ย่า งครบถว้ นครอบคลุ ม ้
และเป็ นขันตอน
ขอใหน ้ ั กศึกษาตังใจเรี ้ ยนแลว้ สารวจความผิดพลาดในการทาสอบของตนเองแลว้ แกไ้ ขใหด้ ี
้ อมประสบความสาเร็จ ในการสอบ
ขึนย่
หวังว่าจะเป็ นประโยชน์แก่นักศึกษา และขอให้ท่านประสบความสาเร็จ ในการศึกษาเล่าเรียนต่อไป สูๆ้ ค่ะ
บุคคลย่อมล่วงทุกข ์ไดด้ ว้ ยวามเพียร
ครู