1

ปรากฏการณณ์ คลลนลื่ ชลลื่อ................................................

คลลลื่น (wave) เปป็ นปรากฏการณณ์ททลื่เกกดจากการรบกวนตตัวกลาง พลตังงานจากการรบกวนจะถถูกถถายโอนใหห้กบตั

อนนุภาคตตัวกลางอยถางตถอเนลลื่องททาใหห้เกกดคลลลื่นกลแผถออกไป โดยอนนุภาคตตัวกลางไมถไดห้เคลลลื่อนททลื่ไปกตับคลลลื่น แตถมทการสตันลื่
รอบตทาแหนถงสมดนุล ถห้าแอมพลกจถูดของการสตันลื่ คงตตัว อนนุภาคตตัวกลางจะมทการเคลลลื่อนททลื่แบบฮารณ์ มอนก กอยถางงถาย ซซลื่ ง
พบวถาการแกวถงของตนุมห้ นาฬกกาเมลลื่อมนุมเลป็กๆ (   7 0 ) คาบและความถทลื่ของการแกวถงขซขนอยถูกถ บตั ความยาวเชลอกหรล อความ
l 1 g
ยาวแขน จะไดห้สมการ T  2
g
หรล อ f 
2 l
ในกรณท มวลผถูกปลายสปรก งแขวนในแนวดกลื่ง จะไดห้
m 1 k
สมการT  2
k
หรล อ f 
2 m
และ สมการทตัวลื่ ไปของการเคลลลื่อนททลื่แบบฮารณ์ มอนก กอยถางงถาย สทาหรตับการ
หาการกระจตัด ความเรป็ ว และ ความเรถ ง
y  y max sin t
คลอ การกระจตัด

ความเรป็ ว V = Vmaxcos t หรล อ v  v max sin( t 
2
)

a  a max sin t a  a max sin( t   )

ความเรถ ง หรล อ
การแบบ่ งประเภทของคลลนลื่
1. แบถงตามการใชห้ตวตั กลาง จะแบถงเปป็ น 2 ชนก ด คลอ
- คลลลื่นกล (Mechanical Wave)เปป็ นคลลลื่นททลื่อาศศัยตศัวกลางในการถถายเทพลตังงาน เชถน คลลลื่นผกวนทขา, คลลลื่นใน
เสห้นเชลอก และคลลลื่นเสท ยงฯลฯ
- คลลลื่นแมถเหลป็กไฟฟห้ า (Electromagnetic Wave) เปป็ นคลลลื่นททลื่ไมบ่ อาศศัยตศัวกลางในการถถายเทพลตังงาน แตถ
อาศตัยการเหนทลื่ยวนทาของสนามแมถ เหลป็ก และสนามไฟฟห้ า เชถน คลลลื่นแสง ไมโครเวฟ คลลลื่นวกทยนุ คลลลื่นความรห้อน
ฯลฯ
2. แบถงตามการสตันลื่ ของอนนุภาคตตัวกลาง หรล อแหลถงกทาเนก ด จะแบถงเปป็ น 2 ชนก ดคลอ
- คลลลื่นตามยาว หมายถซงคลลลื่นททลื่มทการสศัลื่ นของอนนภาคตศัวกลางอยยบ่ในแนวขนานกตับทกศการเคลลลื่อนททลื่ของคลลลื่น
เชถน คลลลื่นเสท ยง คลลลื่นททลื่เกกดจากการอตัดและขยายตตัวในขดลวดสปรก ง

คลลลื่นตามยาว คลลลื่นตามขวาง
- คลลลื่นตามขวาง หมายถซงคลลลื่นททลื่มทการสศัลื่ นของอนนภาคตศัวกลางในแนวตศัตั้งฉากกตับทกศทางการเคลลลื่อนททลื่ของ
คลลลื่น เชถน คลลลื่นในเสห้นเชลอก คลลลื่นนทขา คลลลื่นแมถเหลป็กไฟฟห้ า
สบ่ วนประกอบของคลลนลื่ ททิศทางการเคลลอลื่ นททลื่ของคลลนลื่
 2

1. แนวสมดนุล คลอแนวททลื่ตวตั กลางวางตตัวอยถูเถ มลลื่อไมถมทคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ผาถ น

2. สตันคลลลื่น หรล อยอดคลลลื่น(Crest) คลอตทาแหนถงททลื่มทการกระจตัดมากททลื่สนุด เชถนททลื่จนุด B , H , N
3. ทห้องคลลลื่น(Trough) คลอตทาแหนถงททลื่มทการกระจตัดมากททลื่สนุด เปป็ นลบ เชถนททลื่จนุด E , K ,Q
4. แอมพลกจถูด(Amplitude;A)คลอการกระจตัดสถู งสนุ ดของคลลลื่นจากระดตับปกตกในภาพคลอระยะ CB ,FE ,LK, ON,RQ
5. ความยาวคลลลื่น(Wavelength;  ) คลอระยะหถ างระหวถางสตันคลลลื่นททลื่อยถูตถ กดกตัน หรล อ ระยะหถ างระหวถางตทาแหนถงททลื่มท
เฟสตรงกตัน เชถน BH ,EK ,AG เปป็ นตห้น
H B
K E G A

6. คาบเวลา (period;T) คลอเวลาททลื่คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ไดห้ 1 ลถูกคลลลื่น หรล อเวลาททลื่ตวตั กลางสตันลื่ ครบ 1 รอบ

7. ความถทลื่ (frequency;f ) คลอจทานวนลถูกคลลลื่นททลื่ผาถ นไปไดห้ใน 1 วกนาทท หรล อ จทานวนรอบททลื่ตวตั กลางสตันลื่ ใน 1 วกนาทท

มทหนถวยเปป็ นรอบ/วกนาทท ,วกนาทท-1 หรล อ เฮกตรซณ์ (Hertz ; Hz ) โดยความถทลื่ของคลลลื่นจะขซขนอยถูกถ บตั แหลถงกทาเนก ดคลลลื่น

8. อตัตราเรป็วคลลลื่น คลอระยะทางททลื่คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ไดห้ใน 1 วกนาทท

s
จากสมการ v  t ถห้าคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่
ไดห้ s   จะตห้องใชห้เวลา(t) = T
s 
ดตังนตัขนจะไดห้ v  t  T  f

9. เฟส เปป็ นคทาททลื่ใชห้อธกบายตทาแหนถงของวตัตถนุหรล ออนนุภาคททลื่มทการเคลลลื่อนททลื่เปป็ นรอบ โดยบอกคถาเปป็ นมนุมมทหนถวย

เปป็ นองศา หรล อ เรเดทยน
 3

G,O
จากรถู ปจะไดห้วาถ ตตาแหนบ่ งบนคลลนลื่ ททลื่ซซ้อนทศับกศันบนการหมนุนของวงกลมเรท ยก เฟสตรงกศัน หรล อ ตตาแหนบ่ งททลื่มท
ขนาดการกระจศัด เทบ่ ากศัน ไปทางเดทยวกศัน และหบ่ างกศัน 1 ความยาวคลลนลื่ หรลอจตานวนเทบ่ าของความยาวคลลนลื่ เชถน AIQ
,BJ,CK, DL,EM, FN,GO ,HP
สถ วนตตาแหนบ่ งบนคลลนลื่ ททลื่อยยบ่ตรงขซ้ ามกศันของการหมนุนบนวงกลม เรท ยก เฟสตรงกตันขห้ามหรล อ ตทาแหนถงททลื่มทขนาดการกระจตัด
 3 1
เทถากตันแตถมททกศตรงกตันขห้ามและหถ างกตัน 2 , 2 ...( n  2 )  เชถน A มทเฟสตรงขห้ามกตับ E และ M , B มทเฟสตรงขห้าม
กตับ F และ N,C มทเฟสตรงขห้ามกตับ G และ O, D มทเฟสตรงขห้ามกตับ H และ P , E มทเฟสตรงขห้ามกตับ I และ Q ,F มทเฟส
ตรงขห้ามกตับ J ,G มทเฟสตรงขห้ามกตับ K ,H มทเฟสตรงขห้ามกตับ L , I มทเฟสตรงขห้ามกตับ M , J มทเฟสตรงขห้ามกตับ N , K มทเฟส
ตรงขห้ามกตับ O , L มทเฟสตรงขห้ามกตับ P ,M มทเฟสตรงขห้ามกตับ Q

ความตบ่ างเฟสระหวบ่ าง จนดสองจนด

T
1 2

X
t
จากรถู ป จะไดห้วาถ ระยะทางตถางกตัน  m เฟสจะตถางกตัน = 2  เรเดทยน
2
ถห้าระยะทางตถางกตัน 1 m เฟสจะตถางกตัน =  เรเดทยน
2x
ถห้าระยะทางตถางกตัน X m เฟสจะตถางกตัน =  เรเดทยน
จากรถู ป จะไดห้วาถ เวลาตถางกตัน T วกนาทท เฟสจะตถางกตัน = 2  เรเดทยน
2
ถห้าเวลาตถางกตัน 1 วกนาทท เฟสจะตถางกตัน = T เรเดทยน
 4
2t
ถห้าเวลาตถางกตัน t วกนาทท เฟสจะตถางกตัน = T
เรเดทยน
2x 2t
ดตังนตัขนจซงไดห้ 2 - 1 = 
เรเดทยน หรล อ 2 - 1 = T
เรเดทยน

การทดลองคลลลื่นผกวนทขาในถาดคลลลื่นจะไดห้วาถ

1. ผกวนทขาสถ วนททลื่โคห้งขซขนจะททาหนห้าททลื่คลห้ายเลนสณ์นถูน คลอรวมแสงททาใหห้เกกดแถบสวถางบนกระดาษขาวใตห้ถาดคลลลื่น

2. ผกวนทขาสถ วนททลื่โคห้งลงจะททาหนห้าททลื่คลห้ายเลนสณ์เวห้า คลอกระจายแสงททาใหห้เกกดแถบมลดบนกระดาษขาวใตห้ถาดคลลลื่น
3. ภาพของคลลลื่นผกวนทขาททลื่ปรากฏบนแถบกระดาษ จะมทลกตั ษณะเปป็ นแถบสวถางและแถบมลดสลตับกตันไป
4. ระยะหถ างระหวถางจนุดกซลื่งกลางแถบสวถางททลื่อยถูถถ ดตั กตัน หรล อระยะหถ างระหวถางจนุดกซลื่งกลางแถบมลดททลื่อยถูถถ ดตั กตันเทถากตับ
ความยาวคลลลื่น (  )
หนซ้ าคลลนลื่ หมายถทง เสห้นททลื่ลากผถานแนวของสตันคลลลื่นหรล อแนวของทห้องคลลลื่น โดยหนห้าคลลลื่นมททกศตตัขงฉากกตับทกศการเคลลลื่อน
ททลื่ของคลลลื่น

การซซ้ อนทศับกศันของคลลนลื่ หมายถซงปรากฏการณณ์ททลื่คลลลื่นสองคลลลื่นมาพบกตันแลห้วเกกดการรวมกตัน โดยการกระจตัดของคลลลื่น

รวมททลื่ตาท แหนถงใดๆจะเทถากตับผลบวกทางพทชคณก ตของการกระจตัดของแตถละคลลลื่นททลื่มาพบกตัน หลตังจากททลื่คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่
ผถานพห้นกตันแลห้ว แตถละคลลลื่นยตังคงมทรถูปรถ างเหมลอนเดกมและเคลลลื่อนททลื่ทกศเดกม
จงเขทยนรถู ปรถ างของคลลลื่นซซลื่งเกกดการซห้อนทตับของคลลลื่นททลื่เคลลลื่อนททลื่เขห้าหากตันดตังตถอไปนทข ทนุกๆวกนาททเปป็ นเวลา 5 วกนาทท ใหห้
อตัตราเรป็ วคลลลื่นเทถากตับ 1 เซนตกเมตรตถอวกนาทท

วกธทเขทยน
 5

สมบศัตทิของคลลนลื่ คลลลื่นทนุกชนกดจะแสดงคนุณสมบตัตกเหมลอนกตัน 4 ขห้อ คลอ

1 การสะทห้อน 2. การหตักเห 3. การแทรกสอด 4. การเลทขยวเบน
1. การสะทซ้ อนของคลลนลื่ (Reflection)
เมลลื่อคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ไปยตังรอยตถอของตตัวกลาง 2 ชนก ด จะเกกดการกระทบแลห้วสะทห้อนกลตับมายตังตตัวกลางเดกม
โดยททลื่ความถทลื่ (f ) และความเรป็ว (v ) มทคถาเทถาเดกม โดยการสะทห้อนจะเกกดขซขนกป็ตถอเมลลื่อตตัวกลางหรล อวตัตถนุททลื่ตกกระทบมท
ขนาดมากกวถาหรล อเทถากตับความยาวคลลลื่น
กฎการสะทซ้ อนของคลลนลื่
1. รตังสท ตกกระทบ เสห้นแนวฉาก รตังสท สะทห้อนอยถูบถ นระนาบเดทยวกตัน
2. มนุมตกกระทบ = มนุมสะทห้อน

การสะทซ้ อนของหนซ้ าคลลนลื่ ตรง การสะทซ้ อนของหนซ้ าคลลนลื่ วงกลม

เมลลื่อแหลถงกทาเนกดเปป็ นจนุด กทาเนกดคลลลื่นวงกลม ไปตกกระทบผกวสะทห้อนเสห้นตรง จะเกกดคลลลื่นสะทห้อน
หนห้าคลลลื่นวงกลมกลตับมา โดยลตักษณะของคลลลื่นสะทห้อนจะเสมลอนมทแหลถงกทาเนก ดเสมลอนอยถูดถ าห้ นตรงขห้าม กทาเนก ด
คลลลื่นวงกลมพรห้อมกตันสวนทางกลตับมา โดยระยะหถ างของแหลถงกทาเนก ดเสมลอนกตับผกวสะทห้อนจะเทถากตับระยะหถ าง
ของแหลถงกทาเนกดจรก งกตับผกวสะทห้อน
การสะทซ้ อนของคลลนลื่ นตตั้าแบบตบ่ างๆ
1. คลลลื่นหนห้าตรงสะทห้อนจากผกวสะทห้อนเรท ยบตรง จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนหนห้าตรง ดตังรถู ปททลื่ 1
 6

รถู ปททลื่ 1 รถู ปททลื่ 2

2. คลลลื่นวงกลมสะทห้อนจากผกวสะทห้อนเรท ยบตรง จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนวงกลมเสมลอนมทแหลถงกทาเนก ดเปป็ นจนุดอยถูทถ ทลื่
ตทาแหนถงภาพของแสงสะทห้อนจากกระจกระนาบตรง ดตังรถู ปททลื่ 2
3. คลลลื่นหนห้าตรงสะทห้อนจากผกวสะทห้อนโคห้ง จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนวงกลม ดตังรถู ป 3

รถู ปททลื่ 3 รถู ปททลื่ 4

4. คลลลื่นวงกลมสะทห้อนจากผกวสะทห้อนโคห้ง จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนวงกลม ดตังรถู ปททลื่ 4
5. คลลลื่นวงกลมสะทห้อนจากผกวโคห้งรถู ปพาราโบลา จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนหนห้าตรง ดตังรถู ปททลื่ 5

รถู ปททลื่ 5 รถู ปททลื่ 6

6. คลลลื่นหนห้าตรงสะทห้อนจากผกวโคห้งรถู ปพาราโบลา จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนหนห้าวงกลมเสมลอนมทแหลถงกทาเนก ดอยถูทถ ทลื่จนุด
โฟกตัส
การสะทซ้ อนของคลลนลื่ ในเสซ้ นเชลอกปลายตรรึงและปลายอทิสระ
ปลายตรซ ง เฟสของคลลลื่นตกกระทบและคลลลื่นสะทห้อนจะตรงขซ้ ามกตัน
ปลายอกสระ เฟสของคลลลื่นตกกระทบและคลลลื่นสะทห้อนจะตรงกศัน

ลตักษณะการมองคลลลื่นททลื่สะทห้อนกลตับออกมาใหห้มองเหมลอนเหมลอนการวกลื่งเขห้าหากระจก เราจะเหป็นเหมลอนภาพ
ในกระจกวกงลื่ สวนกลตับมา เชถนเดทยวกตับคลลลื่นสะทห้อนมองเหมลอนกตับมทคลลลื่นอทกลถูกหนซลื่ งททลื่รถูปรถ างเหมลอนกตัน วกงลื่ สวนทาง
กตับคลลลื่นตกกระทบดห้วยอตัตราเรป็วเทถากตัน ระยะหถ างจากผกวสะทห้อนเทถากตัน
 7

การสะทซ้ อนของคลลนลื่ ในเสซ้ นเชลอกททลื่เคลลอลื่ นททลื่ระหวบ่ างเชล อกหนศักกศับเชล อกเบา

การพกจารณาเชลอกหนตักเชลอกเบาตห้องดถูททลื่มวลตถอความยาว ใชห้สญ ตั ลตักษณณ์ “µ” มทหนถวยเปป็ น kg/m
กรณท ททลื่ 1 คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่จากเชลอกเบาไปยตังเชลอกหนตัก จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนในเชลอกเบามทเฟสตรงกตันขห้ามกตับคลลลื่น
ตกกระทบและแอมพลกจถูดกป็ลดลง และในเชลอกหนตักกป็จะเกกดคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ในเฟสเดกมแตถความเรป็ วลดลง

กรณท ททลื่ 2 คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่จากเชลอกหนตักไปเชลอกเบา จะไดห้คลลลื่นสะทห้อนในเชลอกหนตักมทเฟสคงเดกม และคลลลื่นททลื่ผ าถ นผกว

รอยตถอไปยตังเชลอกเบากป็มทเฟสเดกมแตถความเรป็ วเพกลื่มขซขน
2. การหศักเหของคลลนลื่ (Refraction ) เกกดเมลลื่อคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ผาถ นรอยตถอระหวถางตตัวกลาง 2 ชนกด แลห้ว
ททาใหห้ความเรป็วของคลลลื่นเปลทลื่ยนไป ความยาวคลลลื่นเปลทลื่ยน แตถความถทลื่ของคลลลื่นยตังคงเทถาเดกม สถ วนทกศทางเปลทลื่ยนไป
หรล อไมถเปลทลื่ยนไปกป็ไดห้

เสห้นแนวฉาก เสห้นแนวฉาก
  sin 1 
จากรถู ปจะไดห้ sin 1  1 และ sin  2  2   1
sin  2 2
…(1)
L L
v 1 v 1
และ   f แตถเนลลื่องจาก ความถทลื่ในตตัวกลางททลื่ 1 และ 2 เทถากตัน ดตังนตัขนจซงไดห้ 
2 v 2 …(2)
sin 1  v n
จากสมการททลื่ (1) และ(2)  1  1 1 n 2  2
sin  2 2 v 2 n1
การเกทิดมนมวทิกฤตและการสะทซ้ อนกลศับหมด
 8
มนมวทิกฤต (  ) คลอมนุมตกระทบททลื่ทาท ใหห้มนุมหตักเหมทคถาเทถากตับ 90 องศา หรล อคลอมนุมตกกระทบททลื่ทาท ใหห้รตังสท สะทห้อนขนาน
c

กตับรอยตถอ ตตัขงฉากกตับเสห้นแนวฉาก จะเกกดมนุมวกกฤตกไดห้กตป็ ถอเมลลื่อคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่จากตตัวกลางททลื่มทความเรป็ วนห้อยไปตตัวกลาง

นนอย v นนอย n นนอย
ททลื่มทความเรป็ วมาก แลห้วจะไดห้ sin  c   
มาก v มาก n มาก
การสะทซ้ อนกลศับหมดเกกดเมลลื่อมนุมตกกระทบโตกวถามนุมวกกฤตก เพราะจะไมถมทคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่เขห้าไปในตตัวกลางททลื่ 2

3. การแทรกสอดของคลลนลื่ (interference)
แหลบ่ งกตาเนทิดอาพศันธณ์ (Coherent Sourecs ) คลอแหลถงกทาเนกดคลลลื่นททลื่มทความถทลื่เทถากตัน โดยเฟสจะตรงกตัน หรล อ
ตถางกตันเปป็ นคถาคงททลื่กไป็ ดห้
การแทรกสอดของคลลนลื่ เกกดจากคลลลื่นตถอเนลลื่อง 2 ขบวนททลื่มทความถทลื่(f ) เทถากตัน เคลลลื่อนททลื่มาพบกตันจะเกกดการ
ซห้อนทตับกตันของคลลลื่นขซขน โดยแบถงเปป็ น 2 กรณท คลอ
กรณทททลื่ 1 สตันคลลลื่นของคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่มาพบกตับ หรล อทห้องคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่มาพบกตัน คลลลื่นลตัพธณ์ททลื่เกกดขซขนจะมทสนตั คลลลื่นสถูง
กวถาเดกม และมททอห้ งคลลลื่นลซกกวถาเดกม หรล อมทการสตันลื่ ของตตัวกลางมากกวถาปกตก ลตักษณะนทข เราเรท ยกวถาการแทรกสอด
แบบเสรทิมกศัน เรท ยกจนุดๆนทข วาถ ตทาแหนถง “ปฏทิบศัพ (Antinode)”
กรณทททลื่ 2 สตันคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่มาเจอทห้องคลลลื่น คลลลื่นลตัพธณ์ททลื่เกกดขซขนจะมทการกระจตัดของตตัวกลางททลื่ตาท แหนถงสมดนุล เปป็ น
ศถูนยณ์หรล อไมถมทการสตันลื่ เลย เราเรท ยกวถา การแทรกสอดแบบหศักลซ้ างกศัน เรท ยกจนุดๆนทข วถาตทาแหนถง “บตัพ (Node)”
จากการทดลอง ใหห้ S 1 และ S 2 เปป็ นแหลถงกทาเนกดอาพตันธณ์เฟสตรงกตัน กทาเนกดคลลลื่นตถอเนลลื่องผลการทดลอง ดตัง
รถู ป

จากรถู ปจะเหป็นเปป็ นรถู ปคลลลื่นใหมถททลื่เหป็นนกลื่ งอยถูกถ บตั ททลื่ตลอดเวลา เราเรท ยกวถาคลลนลื่ นทิลื่ง โดยคลลลื่นนกลื่ งจะปรากฏตทาแหนถงของ
การแทรกสอดแบบเสรก มกตันและแบบหตักลห้างกตัน
 9
โดยเสห้นททลื่เชลลื่อมโยงการแทรกสอดแบบเสรก มกตัน(ลากผถานจนุดปฏกบพตั )เรท ยกวถา “แนวปฏกบพตั ”
เสห้นททลื่เชลลื่อมโยงการแทรกสอดแบบหตักลห้างกตัน(ลากผถานจนุดบตัพ)เรท ยกวถา “แนวบตัพ”
โดยกทาหนดวถา
- แนวกซลื่งกลางระหวถาง S 1 และ S 2 ปรากฏเปป็ นการแทรกสอดแบบเสรก มกตันเรท ยก “แนวปฏกบพตั ททลื่ 0”
(A0 )
- แนวการแทรกสอดแบบเสรก มหรล อหตักลห้างกตันแนวอลลื่น จะเปป็ นแนวททลื่เทถาใด ใหห้นบตั จากแนวกซลื่งกลางออก
ไป
- สมการททลื่ใชห้ในการคทานวณ จนุดปฏกบพตั S1P – S2P = n  เมลลื่อ n = 0 ,1,2…
1
- สมการททลื่ใชห้ในการคทานวณ จนุดบตัพ S1Q – S2Q = (n  2 )  เมลลื่อ n = 0 ,1,2…หรล อ
1
จนุดบตัพ S1Q – S2Q = (n 
2
) เมลลื่อ n = 1,2,3…

เมลลื่อเฟสตรงกตัน เมลลื่อเฟสตรงกตันขห้ามคงตตัว
จะตห้องใชห้สมการปฏกบพตั ของเฟสตรงกตันเปป็ นบตัพของเฟสตรงขห้าม
และบตัพของเฟสตรงกตันเปป็ นปฏกบพตั ของเฟสตรงขห้าม คลอ
- จนุดบตัพ S1P – S2P = n  เมลลื่อ n = 0 ,1,2…
1
- จนุดปฏกบพตั S1Q – S2Q = (n  2 )  เมลลื่อ n = 0 ,1,2…หรล อ
1
จนุดปฏกบพตั S1Q – S2Q = (n 
2
) เมลลื่อ n = 1,2,3…
4. การเลทยตั้ วเบน( diffraction )
เมลลื่อมทสกลื่งกทดขวางกตัขนทางเดกนของคลลลื่นบางสถ วน พบวถามทคลลลื่นสถ วนหนซลื่ งแผถจากขอบสกลื่ งกทดขวางไปทางดห้าน
หลตังของสกลื่ งกทดขวางไดห้ เราเรท ยกปรากฏการณณ์ททลื่คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ออห้มสกลื่ งกทดขวางไปทางดห้านหลตังไดห้ วถา
“ปรากฏการณณ์ การเลทยตั้ วเบน”
 หลศักของครทิสเตทยน ฮอยเกนสณ์ (Christian Huygens นตักวกทยาศาสตรณ์ ชาวเนเธอรณ์ แลนดณ์ ผถูเห้ สนอทฤษฎทวถาแสง
เปป็ นคลลลื่น ) กลถาววถา “จนุดทนุกจนุดททลื่อยถูบถ นหนห้าคลลลื่น จะเปป็ นแหลถงกทาเนก ดของคลลลื่นใหมถ ททาใหห้เกกดคลลลื่นวงกลมมทเฟส
เดทยวกตัน เคลลลื่อนททลื่ไปในทกศเดทยวกตันกตับการเคลลลื่อนททลื่ของคลลลื่นนตัขน”
 10

จากรถู ปดห้านบนขวามลอสนุ ดจะเหป็นวถาถห้ามทคลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ผาถ นชถองเปก ดททลื่มทความกวห้างนห้อยมาก (สลกตเดทลื่ยว)

คลลลื่น ททลื่ปรากฎดห้านหลตังจะคลห้ายกตับคลลลื่นททลื่ออกมาจากแหลถงกทาเนก ดททลื่เปป็ นจนุด แตถถาห้ เมลลื่อไหรถ คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่ผาถ นชถองเปก ด
ททลื่มทความกวห้างมากกวถาความยาวคลลลื่น(d >  ) พบวถา คลลลื่นททลื่เกกดการเลทขยวเบนจะแทรกสอดกตันปรากฏแนวบตัพเกกดขซขน
โดย แนวบตัพ d sin   n  เมลลื่อ n = 1,2,3…
เมลลื่อ d นห้อยกวถา  จะเลทขยวเบนไดห้ดท ไมถเกกดการแทรกสอด ถห้า d เทถากตับ  จะเลทขยวเบนไดห้ดท เกกดการแทรกสอดททลื่
ปลายทตัขงสองของชถองเปก ดมองไมถเหป็น
คลลนลื่ นทิลื่งในเสซ้ นเชลอก ถห้าเรารบกวนปลายเชลอกขห้างหนซลื่งอยถางตถอเนลลื่อง โดยปลายอทกขห้างหนซลื่งตรซ งไวห้แนถน คลลลื่นททลื่
เคลลลื่อนททลื่ไปบนเสห้นเชลอกจะสะทห้อนกลตับจากปลายตรซ ง การสะทห้อนกลตับทนุกครตัข งททาใหห้คลลลื่นเคลลลื่อนททลื่บนสห้นเชลอก
เดทยวกตันในทกศทางตรงกตันขห้ามกตับคลลลื่นเดกม เมลลื่อคลลลื่นทตัขงสองพบกตันกป็จะรวมกตันตามหลตักการรวมกตันไดห้ของคลลลื่น
ดตังรถู ป

จากรถู ป 1 ถซงรถู ป 5 พบวถาสถ วนของเชลอกททลื่ตาท แหนถง 0 ,4,8 ,12 ,16 ไมถขยตับขซขนลงเลย แสดงวถาคลลลื่นรวมมทการกระจตัด
เปป็ นศถูนยณ์ แตถสถวนของเชลอกททลื่ตาท แหนถง 2 ,6 ,10 ,14 ขยตับขซขนลงจากระดตับ xy ไดห้มากททลื่สนุดมากกวถาแอมปลกจถูดของ
คลลลื่น A และคลลลื่น B แสดงวถาททลื่ตาท แหนถง 2 ,6 ,10 ,14 นทข คลลลื่นรวมมทการกระจตัดมากททลื่สนุด เนลลื่ องจากการรวมคลลลื่นททลื่มท
อตัตราเรป็ ว ความยาวคลลลื่น ความถทลื่และแอมปลกจถูดเทถากตัน วกงลื่ สวนทางกตัน จากรถู ปททลื่ 1 ถซง รถู ปททลื่ 5 เกกดเรป็ วมาก นตัยนณ์ตาเรา
แยกคลลลื่นรวมแตถละชถวงเวลาไมถทนตั เราจซงเหป็นคลลลื่นเปป็ นดตังรถู ปททลื่ 6 ซซลื่ งเรท ยกวถาคลลลื่นนกลื่ ง
 11
ตทาแหนถงบนคลลลื่นนกลื่ งททลื่อนนุภาคตตัวกลางสตันลื่ ไปมาไดห้ไกลสนุ ดเรท ยกวถา“ปฏกบพตั ” เชถน A1 ,A2,A3,A4,A5,A6,A7,A8 ของรถู ป
ททลื่6
ตทาแหนถงบนคลลลื่นนกลื่ งททลื่อนนุภาคตตัวกลางไมถเคลลลื่อนททลื่เลยเรท ยกวถา“บตัพ” เชถน N1 ,N2,N3,N4,N5 ของรถู ปททลื่6

 ระยะระหวถางบตัพ 2 บตัพททลื่ตกดกตัน หรล อปฏกบพตั 2 ปฏกบพตั ททลื่ตกดกตัน เทถากตับ 2
 ระยะระหวถางบตัพกตับปฏกบพตั ททลื่ตกดกตัน เทถากตับ 4

 
2 4
จะเหป็นไดห้ชดตั วถาไมถมทการถถายทอดพลตังงานไปทางซห้ายหรล อขวาเพราะวถาพลตังงานไมถสามารถถถายทอดตทาแหนถง
บตัพซซลื่งอยถูนถ กลื่ งตลอดเวลาไดห้เลยดห้วยเหตนุนข ท พลตังงานคงตตัวในเสห้นเชลอก ถซงแมห้วถามตันจะเปลทลื่ยนกลตับไปกลตับมาระหวถาง
พลตังงานจลนณ์ในการขยตับขซขนลงและพลตังงานศตักยณ์ในการยลดหยนุนถ ของเสห้นเชลอก เราเรท ยกการเคลลลื่อนททลื่แบบนทข วถาเปป็ นการ
เคลลลื่อนททลื่ของคลลลื่นเพราะเราคกดวถาเปป็ นการรวมกตันของคลลลื่นททลื่กาท ลตังเคลลลื่อนททลื่ในทกศทางตรงขห้ามกตัน สามารถถลอไดห้
วถาการเปลทลื่ยนแปลงพลตังงานเปป็ นการสตันลื่ ของเชลอกทตัขงเสห้น