Ενδεικτική βιβλιογραφία για την Εκκλησιολογία

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, Εκκλησία και Εσχατολογία (επιμ. Π.

Καλαϊτζίδης), εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2003.

ΑΣΠΡΟΥΛΗ, Ν. «Η νεο-πατερική μεθοδολογία του Μητροπολίτη Περγάμου: από τον π.

Γεώργιο Φλωρόφσκυ στη θεολογική γενιά του ’60», στον συλ. τόμο Πρόσωπο,
Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη και οικουμενική προοπτική - Σύναξις
Ευχαριστίας προς τιμήν του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα, Εποπτεία -
Συντονισμός Ύλης Παντελής Καλαϊτζίδης και Νικόλαος Ασπρούλης, Εκδοτική
Δημητριάδος, Βόλος 2016, σσ. 33-58

ΑΣΠΡΟΥΛΗ, Ν. Δημιουργία, Ιστορία και Έσχατα στη σύγχρονη Ορθόδοξη θεολογική

ερμηνευτική: Από τον Γεώργιο Φλωρόφσκυ στον Ιωάννη Ζηζιούλα (Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο, Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών, Πάτρα, 2016)
https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/37547
ΑΣΠΡΟΥΛΗ, Ν. “Αγία Τριάδα, Εκκλησία και Έσχατα. Η συμβολή του Μητροπολίτη
Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα στην ευχαριστιακή εκκλησιολογία», Θεολογία 80: 4
(2009), 289- 312.

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Π., Lex Orandi-Λειτουργική Θεολογία και Λειτουργική Αναγέννηση, εκδ.

Ίνδικτος, Σειρά Ιδιόμελα, Αθήνα 2005.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., «Η διαλεκτική του ενός και των πολλών. Σχόλια στη διαμάχη
Φλωρόφσκυ και Λόσκυ για το πρόβλημα των δύο οικονομιών», Σύναξη 76/2000, σσ.
54-65 και «Φλωρόφσκυ και Λόσκυ. Σχόλια στη θεολογική διαμάχη για το πρόβλημα
των δύο Οικονομιών», Θεολογία 4/2010, σσ. 187-204.

ΓΙΑΓΚΆΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., «Η σύνθεση Χριστολογίας και Πνευματολογίας και οι

εκκλησιολογικές συνέπειές της στο έργο του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη
Ζηζιούλα» στον συλ. τόμο, Πρόσωπο, Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη
και οικουμενική προοπτική, Σύναξις Ευχαριστίας προς τιμήν του Μητροπολίτη Περγάμου
Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα, Εποπτεία - Συντονισμός Ύλης Π. Καλαϊτζίδη-Ν. Ασπρούλη,
Εκδοτική Δημητριάδος, Βόλος 2016, σσ. 139-158.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., Κοινωνία θεώσεως. Η σύνθεση Χριστολογίας και Πνευματολογίας

στη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2001.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., Κοινωνία εσχάτων, Δοκίμια εσχατολογικής οντολογίας, εκδ.

Ίνδικτος, Αθήνα 2016.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., Βίος και λόγος, στην ησυχαστική παράδοση, Δοκίμια θεολογικής
γνωσιολογίας, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2016, [για τον Νικόλαο Καβάσιλα, σσ. 299-369].

ΓΙΑΝΝΑΡΑ ΧΡ., Αλήθεια και ενότητα της Εκκλησίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 11977.

ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ Π., Το Άγιον Πνεύμα στην ορθόδοξη Παράδοση, μτφρ. Στ. Πλευράκη,
Θεσσαλονίκη 1987.
ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., Έργα Α΄, Εκκλησιολογικά Μελετήματα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2016.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., Θέματα Εκκλησιολογίας, εκδ. Υπηρεσίας Δημοσιευμάτων του

ΑΠΘ,Θεσσαλονίκη 1991, και στον διαδικτυακό τόπο
www.oodegr.com/oode/dogmat1/perieh.htm#perieh

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ. (Μητρ. Περγάμου), Ευχαριστίας Εξεμπλάριον, Κείμενα Εκκλησιολογικά

και Ευχαριστιακά, εκδ. Ευεργέτις, Μέγαρα 12006, 22011.

Θεολογία, Τόμος 80, Τεύχος 4ο, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2009, Αφιέρωμα: Εκκλησία

και Θεία Ευχαριστία.

ΚΑΡΜΙΡΗ ΙΩ., Ορθόδοξος Εκκλησιολογία, Αθήναι, 1973, σσ. 235-324.

ΛΙΑΛΙΑΜΠΗ Π., «Η χριστολογική και πνευματολογική διάσταση της Εκκλησίας», στον

συλ. τόμο Το Άγιον Πνεύμα, Σεμινάριον Θεολόγων Θεσσαλονίκης 5, Θεσσαλονίκη
1971, σσ. 37-56.

ΛΟΣΚΥ ΒΛ., Η μυστική θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας, μτφρ. Στ. Πλευράκη,
Θεσσαλονίκη 1973.

ΜΑΤΣΟΥΚΑ Ν., «Η οικονομία του Αγίου Πνεύματος. Μια ορθόδοξη θεώρηση», στο
συλλ. τόμο Ελθέ, Πνεύμα Άγιον, Ανακαίνισον, πάσαν την κτίσιν, Κατερίνη 1991, σσ.
77-89.

ΜΠΑΘΡΕΛΛΟΥ, Δ., «Ο επίσκοπος, οι πρεσβύτεροι και η κοινότητα στην εκκλησιολογία

του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα. Επισημάνσεις και προοπτικές»,
στον συλ. τόμο, Πρόσωπο, Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη και
οικουμενική προοπτική - Σύναξις Ευχαριστίας προς τιμήν του Μητροπολίτη Περγάμου
Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα, Εποπτεία - Συντονισμός Ύλης Παντελής Καλαϊτζίδης και
Νικόλαος Ασπρούλης, Εκδοτική Δημητριάδος, Βόλος 2016.

ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ Γ., «Ο Χριστός και η Εκκλησία Του. Προτάσεις και σχόλια», στο βιβλίο
του Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας, εκδ. Άρτος Ζωής, Αθήναι 1973.

ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ Γ., Το σώμα του ζώντος Χριστού. Μια ορθόδοξη θεώρηση της Εκκλησίας,
εκδ. Αρμός, Αθήνα 1999.

ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ Γ., «Εκκλησία και Καθολικότης» στο ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Ανατομία

Προβλημάτων της Πίστεως, μτφρ. Μελετίου Καλαμαρά, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου,
Θεσσαλονίκη 1977, σσ. 147-165.

WARE Κάλλιστος, Η Ορθόδοξη Εκκλησία,

http://www.imdlibrary.gr/index.php/el/component/flippingbook/book/88-ware-k-i-
orthodoksi-ekklisia/2-books

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ Π., Lex Orandi-Λειτουργική Θεολογία και Λειτουργική Αναγέννηση, εκδ.

Ίνδικτος, Σειρά Ιδιόμελα, Αθήνα 2005.
ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., «Η διαλεκτική του ενός και των πολλών. Σχόλια στη διαμάχη
Φλωρόφσκυ και Λόσκυ για το πρόβλημα των δύο οικονομιών», Σύναξη 76/2000, σσ.
54-65.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., Κοινωνία θεώσεως. Η σύνθεση Χριστολογίας και Πνευματολογίας

στη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2001.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., «Μυστηριακός ησυχασμός», Σύναξη 81/2002, σσ. 39-49.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤ., Βιβλιοκριτικό δοκίμιο στο έργο του J. Lison, L’ Esprit repandu,
La pneumatologie de Gregoire Palamas, Paris 1994, Σύναξη 57/1996, σσ. 116-119.

ΕΥΔΟΚΙΜΩΦ Π., Το Άγιον Πνεύμα στην ορθόδοξη Παράδοση, μτφρ. Στ. Πλευράκη,
Θεσσαλονίκη 1987.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., «Χριστολογία, Πνευματολογία και Εκκλησιολογία», περιοδικό

Αναλόγιον 6/2003, σσ. 100-116.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., «Πνευματολογία και Εκκλησιολογία. Εκκλησιολογικές συνέπειες δύο

τύπων Πνευματολογίας», στο συλλ. τόμο Σύναξις Ευχαριστίας, Χαριστήρια εις τιμήν
του Γέροντος Αιμιλιανού, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2003, σσ. 153-174.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., «Το μυστήριο της Εκκλησίας», στα Παράλληλα Κείμενα του ΕΑΠ.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., Θέματα Εκκλησιολογίας, εκδ. Υπηρεσίας Δημοσιευμάτων του

ΑΠΘ,Θεσσαλονίκη 1991.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ Ι. (Μητρ. Περγάμου), Μαθήματα Χριστιανικής Δογματικής Μέρος Α΄-Β΄,

εκδ. Υπηρεσία Δημοσιευμάτων ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1985-86 και στον διαδικτυακό
τόπο www.oodegr.com/oode/dogmat1/perieh.htm#perieh

ΖΗΖΙΟΥΛΑ Ι. «Χριστολογία και ύπαρξη», Σύναξη 2/1982, σσ. 9-20. «Χριστολογία και
ύπαρξη: Το πρόβλημα της σχέσεως Ελληνισμού και Χριστιανισμού και το πρόβλημα
του θανάτου», Σύναξη 3/1982, σσ. 75-82. «Χριστολογία και ύπαρξη», Σύναξη 6/1983,
σσ. 77-85.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., Έργα Α΄, Εκκλησιολογικά Μελετήματα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2016.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ., «Ευχαριστία και Βασιλεία», Σύναξη 49 (σσ. 7-18), 51 (σσ. 83-101), 52
(σσ. 81-97), 1994.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ.(Μητρ. Περγάμου), «Η θέωση των Αγίων ως εικονισμός της Βασιλείας»,

στο συλλ. τόμο Αγιότητα, ένα λησμονημένο όραμα, Αφιέρωμα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα
2001, σσ. 23-41.

ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΙΩ. (Μητρ. Περγάμου), Ευχαριστίας Εξεμπλάριον, Κείμενα Εκκλησιολογικά

και Ευχαριστιακά, εκδ. Ευεργέτις, Μέγαρα 2006.

ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΟΥ, «Περί μίαν θεολογικήν μελέτην», περιοδικό

Αθωνικοί Διάλογοι 29-30/1975, σσ. 9-18, 33-34, 1976, σσ. 8-19.

ΘΕΡΜΟΣ Β., «Αναζητώντας την ταυτότητα της Αγιότητας», στο συλλ. τόμο Αγιότητα,
ένα λησμονημένο όραμα, Αφιέρωμα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2001, σσ. 58-68.

ΚΑΡΑΪΣΑΡΙΔΗ Κ., «Η αγιότητα στα μυστήρια της Εκκλησίας», στο συλλ. τόμο Αγιότητα,
ένα λησμονημένο όραμα, Αφιέρωμα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2001, σσ. 86-93.

ΚΑΡΔΑΜΑΚΗΣ Μ., Ορθόδοξη πνευματικότητα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1980.

ΚΑΡΔΑΜΑΚΗΣ Μ., «Αγιότητα και Εσχατολογία», στο συλλ. τόμο Αγιότητα, ένα
λησμονημένο όραμα, Αφιέρωμα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2001, σσ. 171-182.

ΛΙΑΛΙΑΜΠΗ Π., «Η χριστολογική και πνευματολογική διάσταση της Εκκλησίας», στο

συλλ. τόμο Το Άγιον Πνεύμα, Σεμινάριον Θεολογων Θεσσαλονίκης 5, Θεσσαλονίκη
1971, σσ. 37-56.

ΛΟΣΚΥ ΒΛ., Η μυστική θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας, μτφρ. Στ. Πλευράκη,
Θεσσαλονίκη 1973.

ΜΑΤΣΟΥΚΑ Ν., «Η οικονομία του Αγίου Πνεύματος. Μια ορθόδοξη θεώρηση», στο
συλλ. τόμο Ελθέ, Πνεύμα Άγιον, Ανακαίνισον, πάσαν την κτίσιν, Κατερίνη 1991, σσ.
77-89.

MEYENDORFF J., «Το Άγιο Πνεύμα στη θεολογία του αγίου Γρηγορίου Παλαμά», στα
Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου εις τιμήν αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Θεσσαλονίκη
1986, σσ. 139-153.

ΝΤΥΜΟΝ Ι., «Αι σύγχρονοι τάσεις της Ρωμαιοκαθολικής Πνευματολογίας», στο συλλ.
τόμο Το Άγιον Πνεύμα, Σεμινάριον Θεολογων Θεσσαλονίκης 5, Θεσσαλονίκη 1971, σσ.
85-96.

ΠΑΠΟΥΛΙΔΗ Κ., «Σοφιολογία και Πνευματολογία», στο συλλ. τόμο Το Άγιον Πνεύμα,
Σεμινάριον Θεολογων Θεσσαλονίκης 5, Θεσσαλονίκη 1971, σσ. 202-219.

ΤΖΕΡΠΟΣ Δ., «Η χριστιανική λατρεία και ο αγιασμός της ζωής των πιστών», στο συλλ.
τόμο Αγιότητα, ένα λησμονημένο όραμα, Αφιέρωμα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2001, σσ. 94-
100.

ΤΡΕΜΠΕΛΑ Π., Μυστικισμός –Αποφατισμός, Καταφατική Θεολογία, τεύχη Α΄-Β΄, εκδ.

Σωτήρ, Αθήναι 1974-1975, 1980.

ΦΕΙΔΑ Β., Εκκλησιολογία μεταξύ Χριστολογίας και Πνευματολογίας υπό το φως της
πατερικής παραδόσεως, Κόρινθος 2018.

ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ Γ., «Ο Χριστός και η Εκκλησία Του. Προτάσεις και σχόλια», στο βιβλίο
του Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας, εκδ. Άρτος Ζωής, Αθήναι 1973.

ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ Γ., Το σώμα του ζώντος Χριστού. Μια ορθόδοξη θεώρηση της Εκκλησίας,
εκδ. Αρμός, Αθήνα 1999.
DUNN J., The Theology of Paul the Apostle, Cambridge 1998, σσ. 390-212.

SHANTZ C., Paul in Ecstasy, The Neurobiology of the Apostle’s Life and Thought, New
York, 2009.

SCHWEITZER A., Die Mystik des Apostels Paulus, Tübingen 21954. ΙΩΑΝΝΙΔΗ Β., Ο
μυστικισμός του Αποστόλου Παύλου, Αθήναι 21957, σ. 33εξ.

DANIELOU J., Platonisme et théologie mustique, Paris 1944. PERL, ERIC D., Theophany:
The Neoplatonic Philosophy of Dionysius the Areopagite, Albany 2007.

LOSSKY VL., Η μυστική Θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας, μτφρ. Στέλλα Πλευράκη,
Θεσσαλονίκη 21973.

CULLMAN O., «Η προσευχή κατά τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου», Δελτίο
Βιβλικών Μελετών 1/1979, σσ. 85-101.

ΚΑΡΑΚΟΛΗ ΧΡ., Αμαρτία – Βάπτισμα – Χάρις (Ρωμ. 6, 1-14), Συμβολή στην παύλεια
σωτηριολογία, Θεσσαλονίκη 2002.

HOFIUS O., Η αλήθεια του Ευαγγελίου, Συναγωγή καινοδιαθηκικών μελετών, επιμ. Χρ.
Καρακόλης, π. Ιω. Σκιαδαρέσης, Μ. Χατζηγιάννης, Αθήνα 2012.

ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΥ Π., Ο άνθρωπος της αμαρτίας και της χάριτος κατά τον Απόστολον
Παύλον, Αθήναι 1969.

ΙΩΑΝΝΙΔΗ Β., Ο μυστικισμός του Αποστόλου Παύλου, Αθήναι 21957.