MAFSALLI MİLLER

VE
MAFSALLAR

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

 4. MAFSALLI MİLLER VE MAFSALLAR

Mafsallı miller, tahrik momentini vites kutusu çıkışından tahrik aksına iletir. Miller
mafsalları yardımıyla, vites kutusuna aksettirmeden,
MOTORLU TAŞITLARDAtahrik milinin titreşimlerini
birlikte yok eder. Mafsallı
KARDAN millerMAFSALLARI
genelde yüksekVE kaliteli ıslah çeliklerinden imal
MİLLERİ
edilir. Çoğu kez içi boş boru şeklinde imal edilirler, çünkü içi boş miller aynı
yükleme durumunda Kamyon ve otobüslerde
dolu mafsallı
millere göre daha millerin boyutlandırılması
hafiftirler.

Ana tahrik-I
Ana tahrik-II
Tali tahrik

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 2

 Kardan Mafsalları

Islah çeliğinden yapılırlar. Mafsal çatalları ve mafsal istavrozu birbiri ile oynar
şekilde bağlıdır. Mafsal muyluları, mafsal çatalı içine çoğu kez tamamen kapalı iğne
masuralı yataklar ile bakım gerektirmeyecek şekilde yataklanır.

Mafsal İğne masuralı

çatalı yatak
Mafsal
istavrozu

Resim : Kayıcı parçası

Bağlantı flanşı olan kardan mili ve kardan
mafsalları

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 3

 1. Kardan Mafsalının Kinematiği

Eksenleri birbirlerine göre  açısı yapacak şekilde eğimli duran iki milin birbiri ile
irtibatlandırılması halinde, tahrik milinin 1 açısal hız ile 1 dönme açısı kadar
dönmesine karşılık tahrik edilen milin açısal hızı 2 ve dönme açısı 2 her
durumda birbirleri ile örtüşmez. Dönme açısı farkı  ve buna bağlantılı olarak
düzgünsüzlük derecesi aradaki mafsalın eğim açısına bağlıdır.
İlişkiler aşağıdaki denklem ve şekillerde verilmiştir:

tan  1 1  cos 
   2   1  arctan  1    arctan
. cos  2 cos 
. . .
Mil 2

 cos  
 .w
Mil 1
w2 
  1  sin 2  . sin 2   1
 1 
2 , 2

w 2 max  w 2 min
1 , 1 U  tan . sin 
w1
1 = 0 (Tahrik çatalı
. hareket düzleminde ise)

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 4

 .
. . .
Mil 2

Mil 1


2 , 2

1 , 1

1 = 0 (Tahrik çatalı
. hareket düzleminde ise)

Düzgünsüzlük derecesi U
Eğim açısı

Resim : Yarım turda mafsal giriş ve çıkış açıları farkının  ve hız düzgünsüzlüğünün (U)
farklı  değerlerinde değişimi .
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 5
 İkinci Bir Mafsalla Düzgün Olmayan Hareketin Tamamen Düzeltilmesi
birinci mafsalın oluşturduğu hareketteki pozitif yöndeki faz kayması + ikinci mafsalın
sağlayacağı aynı
. büyüklükteki bir faz gecikmesi - ile ortadan kaldırılabilir
1. İki mafsallı miller :
 Mafsalların eğilme açıları aynı açısal Hacimsel (üç boyutlu) mafsal
düzenlemesinden mümkün olduğunca
büyüklükte olmalıdır : 1 =2. Bu kural
kaçınılmalıdır. Tahrik eden ve edilen millerin
üstten ve yandan görünüşler için de
aynı düzlemde olmaması durumunda , ancak
geçerlidir.
bir hacimsel düzenlemen söz edilebilir. Eğer
 Bağlantı milinin mafsal çatalları bir
hacimsel düzenleme kaçınılmaz ve montaj
düzlemde bulunmalıdır.
açısından kesin ise, mafsal kaydırması ile bu
 Her üç mil de aynı düzlemde
hata kinematik olarak kompanse edilebilir.
bulunmalıdır.

Dikkat : Her üç kuralında aynı anda yerine

getirilmiş olması gerekir

Z tertibi Yandan görünüş V1 =V2.

Üstten görünüş  H1 = H2.

W tertibi

Bileşke eğilme açısı için aşağıdaki eşitlikler

geçerlidir:

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY

. 6
 Bu mil düzenlemesinde bileşke mafsal eğilme açılarının eşit büyüklük değerinde
olması kuralı gene geçerlidir, yani res 1 = res 2 olmalıdır.

Bir taraftan 1. mil ve ara milin oluşturduğu düzlem-1 ve diğer taraftan 2. mil ve gene
ara milin oluşturduğu düzlem-2 arasında ara milin mafsallarının birbirine göre
saptırılmasıyla sağlanan bir  açısı oluşturulur.
.
2 ve 3 nolu millerin teşkil ettiği
Saptıma açısı
Düzlem - 2
1 ve 2 nolu millerin teşkil ettiği
Düzlem – 1

Mafsal çatalı 1
nolu düzlemde Mafsal çatalı 2
nolu düzlemde

. Resim : Hacimsel bağlantıda orta milin çatalları birbirine göre  kadar dönmüş olarak
monte edilmelidir

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 7

 Saptırma açısı  aşağıdaki gibi belirlenir:

Örnek A Eğer açı değeri 900 üzerinde çıkarsa

1800 ‘ye tamamlayan açı değeri alınır.

Mamafih hesapla bulunan değerin

grafik yöntemi ile tamamlanması
gerekir, çünkü hesaplama yönteminde
dönüş yönü bilinememektedir.
Konstrüktif nedenlerden dolayı sapma
açılarının eşitliği sağlanamazsa, en
azından aşağıdaki verilen şartın
sağlanmasına çalışılmalıdır :
Örnek B

E   2 res1   2 res 2  3 0

Resim : Hacimsel bağlantıda  saptırma açısının grafik ve

hesap yöntemiyle tespiti
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 8
 Üç Mafsallı Miller

İrtibatlandırılacak komponent mesafelerinin büyük olduğu tüm uygulamalarda

kardan milleri ilave elastik yataklar ile desteklenmelidir. 3 nolu mafsaldaki artık
düzgünsüzlüğü en aza indirmek için, tüm mafsallardaki düzgünsüzlüğün
toplamının sıfır veya yaklaşık sıfır olması gerekir.

Ön işaret mafsal pozisyonlarına uygun olarak aşağıdaki resimde verilen ön işaret

kuralına göre alınır.
 U  U1  U2  U3  0

 E   1   2   3  3 0  U  0,0027
2 2 2
. .

Bu mafsal pozisyonunda

Mafsal 1
Mafsal 2

Bu mafsal pozisyonunda
Mafsal 3
.

. Resim : Üç mafsallı milde toplam düzgünsüzlüğün belirlenmesi

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 9
 Yatak Kuvvetleri ve Eğilme Momentleri

Tahrik eden ve edilen millerin yatakları statik, dinamik kuvvetler ve momentler

tarafından zorlanır.

Bu yatak kuvvetleri statik yükleme durumunda

• Kardan milleri ağırlık kuvveti,
• Döndürme Moment altında boy değişimi,
• Eğdirilmiş mafsallı millerde döndürme momentinin saptırılmasından oluşur.

Dinamik yükleme durumunda ise

• Kardan millerinin artık balanssızlığından
• Tahrik momenti altında aperiyodik boy değişimi
• Eğdirilmiş ve dönen mafsallı millerde momentin saptırılması ve
• Bağlantılardaki eksantriklik sonucu oluşan merkezkaç kuvvetlerinden oluşur.

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 10

 Resim : Kardan mili kayma parçasında boy değişimi esnasında oluşan yatak kuvveti

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 11

 FA itme kuvvetinin değeri kamalı mil ile ilgili detaylar da dikkate alındığında
aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

1 tan 
FA  2..M1. .(  )
dm . cos . cos  C
 = Sürtünme katsayısı nitrürlenmiş/fosfatlanmış yüzeyler için  = 0,1
kaplanmış yüzeylerde  = 0,06
M1 = tahrik momenti
dm = İtme profili taksimat dairesi çapı (Tablo)
 = Diş profili ve orta nokta ekseni arasındaki açı (Tablo)
C = Kavrama oranı Profil (Tablo)
. Tablo : Kamalı mil profil değerleri

dm.cos

.
.Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 12
 Tahrik edilen milin momenti M2, bir tam dönme esnasında M1/cos ve M1.cos
. ekstrem değerleri arasında iki kez değişir.

1 Mb2min  M1.cos
M2 max  M1.
cos  Mb2max  M1. sin
Mb1max  M1. tan  (Mb1min  0)
(Mb 2 min  0)

Resim : Dönme açısına bağlı olarak mafsal millerindeki döndürme ve eğilme

momentleri

Z düzeninde aşağıda gösterilen iki mafsallı kardan miline aşağıdaki momentler

etkir. Burada da tek mafsalda olduğu gibi sadece ekstrem değerler gösterilmiştir.

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 13

 Genel olarak şu ifade geçerlidir :

Montaj kurallarına riayet edilerek monte edilen

normal iki mafsallı kardan millerinde tahrik
eden ve edilen millerin yataklarındaki en büyük
ve milin her dönüşünde iki kez ortaya çıkan
reaksiyon kuvvetlerini bilmek yeterlidir.

Resim : Z tertibinde her bir mafsala etkiyen mafsal

momentleri
.
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 14
.
 Z – Tertibindeki Mafsallı Miller
=0 pozisyonu, yani flanş istavroz kolu kağıt düzlemine dik
0
=/2 pozisyonu, yani flanş istavroz kolu kağıt düzleminde
W - Tertibindeki Mafsallı Miller
=00 pozisyonu, yani flanş istavroz kolu kağıt düzlemine dik
=/2 pozisyonu, yani flanş istavroz kolu kağıt düzleminde

Bak Z tertibi !

Eşit eğilme açısı ve mesafeler için Eşit eğilme açısı ve mesafeler için
Resim : Z veya W
tertibindeki kardan
mili yataklarına
etkiyen kuvvetler
Bak Z tertibi !

.
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 15
 Kardan Millerinin Boyutlandırılması

Kardan millerinin boyutlandırılması pek çok faktöre bağlıdır. Burada verilecek olan
kural yaklaşık bir seçim (boyutlandırma) için geçerlidir.

1. Ömre Bağlı olarak Mafsal Büyüklüğünün Seçimi: Yatağın taşıma kapasitesi ölçeği
mafsalın güç faktörü MT =C.R . Burada C yatağın dinamik yük taşıma kapasitesi,
R yatak ortasının mafsal orta noktasına olan mesafesidir. Mafsal güç faktörü
MTgerekli aşağıdaki eşitlikten elde edilir. Lh ömür süresince n devir sayısında ve 
eğilme açısında etken olan döndürme momentinin etkidiği aynı formdaki işletme
şartında 0,3
1  L h gerekli .n. 
MT gerekli  Md .K. . 
2. cos   46,8.16667 

MT gerekli Gerekli mafsal güç faktörü [N.m]

K Darbe faktörü (Tablo)
 Mafsal eğilme açısı [0 ] alınır. 30 altındaki açılarda 30 değeri alınır.
Md İletilecek döndürme momenti [N.m]
Lh gerekli Saat cinsinden arzu edilen ömür [h]
n Milin devir sayısı [D/d]

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 16

 Tablo : Tahrik makinesine bağlı olarak K katsayısı seçimi

Örnek : Küçük kütlesel atalet momentine sahip n = 1450 D/d ile dönen ve Md =1.000 N.m
döndürme momenti alan bir mil +70 ‘lik bir eğilme açısı altında bir elektrik makinesi ile tahrik
edilsin. Beklenen ömür 2000 h için mafsal büyüklüğünü tayin ediniz.

Elektrik motoru darbesiz çalıştığı için K = 1,0 alınır.

0,3
1  2000 .1450 .7 0 
MT Gerekli  1,0.1000 .    1339 N.m
0  
2. cos 7  46,8.16667 
Bu değer esas alınarak kardan mili ve mafsalı imal eden firma kataloglarından bu
momenti sağlayacak bir üst moment grubuna ait mafsal seçilir.
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 17
 Örneğin bu değer Md max= 1460 N.m olsun. Bulunan mafsal büyüklüğünün aşağıdaki
formülle kontrol edilmesi gerekir:

Md .K  Md max . cos 
1000 N.m.1,0  1460 N.m. cos70 = 1449,1 N.m.

Şart yerine getirilmektedir, mil kullanılabilir. Milin kullanım süresi ise

3,33
 MT   1460 Nm 
3,33
L h  L hgerekli .   2000 h.   2667 [h]
 MTgerekli   1339 Nm 
 
Pek çok işletme durumunda iletilecek moment, devir sayısı ve/veya eğim açısı  sabit
değildir. Bu durumda değişken değerler için tüm kullanım süresince eşdeğer ortalama
değerlerin kullanılması gerekmektedir:

3,33
 2.MT Gerekli . cos  n  1667 .46,8 100 %
L hn    . ; L
 K.Mdn  nn . n q1 q q
 2  ...  n
L h1 L h2 L hn

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 18

 2. Maksimum tahrik momentine göre mafsal büyüklüğünün seçimi:

Yukarıdaki bilgiler ışığında firma kataloglarından her bir milin her hangi bir hasar
oluşmadan iletebileceği maksimum müsaade edilen döndürme momenti MK değeri
 = 00 değeri için alınır ve milin  eğim açısında taşıyabileceği müsaade edilen
maksimum momenti bulmak için MK bir cos faktörü ile çarpılır.

Motorlu araçlarda kullanılan kardan millerinin ölçülendirilmesi veya verilen standart

büyüklüklerin seçimi için kardan milinin maruz kaldığı maksimum tahrik momenti
kabaca

1) Motor gücü ve 1. vites kademesi iletim oranından hesaplanmış kalkış momenti

M1  MM .i1max,top Kalkış momenti veya

2) Kalkış momenti yol ve tekerlek arasındaki kuvvet bağıntısı ile sınırlandırılmış

olduğundan, tahrik aksı ağırlığından hesaplanan tutunma momenti
1
MF  G A .R 0 . . Tutunma momenti
i Top
R0 tekerlek yarıçapı, iTOP diferansiyel girişinden tekerlek
kadar olan iletim oranıdır.
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY  = 0,6 ...1,0 , GA tahrik aksı ağırlığı, 19
 Burada yol tekerlek arasındaki tutunma sürtünme katsayısı  = 0,6 ...1,0 , GA tahrik
aksı ağırlığı, R0 tekerlek yarıçapı, iTOP diferansiyel girişinden tekerlek temas
noktasına kadar olan iletim oranıdır.

Uygun mafsallı mil büyüklüğü boyutlandırma momenti MBM , katalog momenti MK

değerini aşmayacak şekilde ilgili firmaların verdiği katalogdan seçilir.

Kritik Devir Sayısı Kontrolü

Millerin eğilmeye göre kritik devir sayıları hesaplanarak işletme devir sayılarının kritik
devir sayısının % 60... 70 alt bölgesinde çalışmasına dikkat edilmelidir.

1 D
[D/d] ve dolu mil için n krit  1,22.10 .
7
n krit  1,22.10 . D  d .
7 2 2
[D/d]
l 02 l 02
D ve d Kardan milinin yapıldığı borunun dış ve iç çapları [cm] , l0 kardan milinin mafsal
çatalı merkezinden çatal merkezine kadar olan serbest uzunluğu [cm] .

İşletme devir sayıları da ayrıca kritik devir sayısının % 10...20 altında olması gerektiği
için, kritik devir sayısı
nişletme  (0,6...0,7).nkritik

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 20

 Diyagram : Kardan mili boru çapı ve et kalınlığına bağlı olarak çalışma devir sayısına
uygun mil serbest uzunluğunun seçimi

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 21

 İvmelendirme momenti etkisi

Yeterince sakin bir çalışma durumuna ulaşılması için, milin orta kısmındaki kütlesel
ivmelenme momentleri büyük olmamalıdır. Kütlesel ivmelendirme momenti mil orta
kısmın kütlesel atalet momentine ve eğilme açısı ile devir sayısı çarpımına bağlıdır.

Atalet momentlerinin tesirleri yönünden meydana gelebilecek ivmelendirme

momentlerini sınırda tutabilmek için müsaade edilecek açısal ivme

 max  3,34.10 6.(.n 2 ) [rad/s2]

Yön verici değerler şunlardır:

10 kg kadar hafif miller için max = 1000 rad/s2

40 kg kadar ağır miller için max = 500 rad/s2

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 22

 Kardan Mili / Mafsalı Zinciri

Pek çok uygulamada eğilme kritik devir sayısı açısından basit mafsalı millerde mil
boyu uzunluğu nedeniyle sağlanamıyorsa veya kardan milleri ile irtibatlandırılacak
mesafe büyük ise, bu durumda kardan mafsallarından oluşan zincir kullanılır.

Resim : Z ve W düzeninde kardan mili köprüleri

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 23

 Resim : Kardan mili köprülerinin kamyonlardaki uygulamaları

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 24

 Kuru Mafsallar

Kuru mafsal denmesinin nedeni çalışma esnasında yağlanmaya gerek duyulmamasıdır.

Bunlar kord dokusu ile kaplanmış veya güçlendirilmiş muhtelif tipteki kauçuk disklerden
oluşmaktadır.
.

Merkezleme

Resim : a) Dokulu elastik diskli mafsal b) Silentbloc elastik mafsalı

.
Dokulu elastik diskli mafsallar 30 ‘ye kadar, kısa süreli olarak 50 ‘lik açısal
sapmalara ve 1,5 mm kadar olan boy değişikliklerine izin verirler.
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 25
 Elastik Mafsalların İletim Kapasitesi ve Boyutlandırılması

Boyutlandırmanın temel esası efektif maksimum tahrik momentidir. Efektif olarak

ortaya çıkan maksimum yük durumları sıkça sadece kaba olarak elde edilebildiği
için, hesaplamalarda büyüklükleri, işletme şartlarına bağlı olan işletme faktörleri
kullanılır.

Kaba bir ön hesaplama için aşağıda verilen formüller kullanılabilir:

MBM  M d max .(K 1  K 2 )
MK  MBM

Tablo : İşletme faktörleri

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 26

 ARKA AKS MİLLERİNDE KULLANILAN MAFSALLAR

Tahrik edilen arka aks millerinde kardan mafsalları, homokinetik mafsallar veya kuru
elastik mafsallar kullanılmaktadır.

I. Kardan mafsallarının kullanılması halinde arka aks tahrik mili , yaylanma esnasında
ortaya çıkan boy değişikliğinin dengelenmesi için bir kayıcı parçası olan kardan mili
olmalıdır

.
Resim : Kardan mafsallı arka aks mili

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 27

 II. Çanak Mafsallar (Homokinetik Mafsallar) 6 bilyalı ( Rzeppa veya Weiss mafsalı)
veya 3 masuralı (Tripod) yapılırlar ve 200 kadar olan sapma açılarına 30 mm kadar
boy değişikliğine izin verirler. Çanak mafsallar eşit hareket yapan devir sayısı salınımı
olmayan mafsallardır. Bu yüzden eşit hareket veya homokinetik mafsallar olarak da
. adlandırılırlar.

Resim a) Weiss homokinetik

mafsalı ve
b) Weiss mafsalında
b iletim durumu

Resim : Rzeppa Homokinetik

I. a . mafsalı ve iletim durumu

İşletme sapma açısı

0
max. 40

Rzeppa mafsalında
iletim durumu
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 28
 .

Tahrik Milleri: Homokinetik mafsallı miller

.
Resim: Homokinetik mafsallar ve tahrik milleri.

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 29

 .
Tahrik Milleri: Homokinetik mafsallı miller
Dış bilye Kafes
Basınç
kontak hatları
açısı
Bilye etki
düzlemi

İç bilye kontak Mafsal merkezi

Dış mafsallı mil
hatları

.
Resim: Rzeppa çanak mafsalı detayı

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 30

 I. .

b
a

Resim : Tripod mafsalı parçaları ve giriş - çıkış açısal hız oranı

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 31

 .
Metal
bant

.
Resim : Rzeppa kayıcı çanak mafsal Resim : Poligon elastik mafsalın lastik gövdesi

III. Elastik Mafsalların lastik gövdesi iki flanş arasında bağlantı elamanıdır. Genellikle
poligon şeklinde yapılan bu elastik elemanların güçlendirilmesi için köşelerinden çelik
çerçeve vulkanize edilir. Bu lastik elemanlar, 80 kadar olan eğilme ve burulma açısal
sapmalarına ve eksenel yönde kayıcı elemanı gereksiz kılacak tarzda 12 mm ‘ye kadar
boy değişikliğine izin vermektedir.

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 32

 ÖN AKS MİLLERİNDE KULLANILAN MAFSALLAR

Ön aks milleri, tekerlerin yaylanma esnasına ve yön verilmesine olanak verecek

mafsallarla sahip olmalıdır. Tekerleklerin yön verilmesinde dingil pimi açıları
nedeniyle düzgünsüzlüğün büyük olması durumunda direksiyon sistemi
titreşimlerden olumsuz etkilenir.
. .
. Sabit mil 1
Serbest mil 2 I. İkiz Kardan Mafsalı

Prensip olarak ara mil

kullanılmadan iki kardan
mafsalının sırt sırta
bağlanmış halidir.

Genelde yön verilebilen

aksların yani ön aksların
tahrikinde kullanılır. İkiz
Dingil pimi ekseni
kardan mafsalları ile 470
kadar bir sapma açısına
ulaşılabilir .

Resim : Tahrik edilen İkiz kardan

mafsallı kamyon ön aksı
.
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 33
.
  eğim açısı altında çalışırken bu mafsalda birbirine eşit olmayan 1 ve 2 açıları oluşur
ve hareket düzgünsüzlüğü ortaya çıkar. Bu kesişme noktasının ( M noktası) sabit
yatak tarafına y kadar kaydırılması ile düzgünsüzlük giderilmiş olur.
.
.

A D B

Sapma açısı 

.
.
Resim : Tahrik edilen bir kamyon ön aksındaki ikiz kardan mafsalının normal ve
sapmış pozisyonu
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 34
.

Yön verme ekseni ile mafsal orta

noktası kesişecek şekilde (G=D)
monte edilirse, A ve B noktalarındaki
her bir mafsal sapar ve mafsal
a
noktası B noktasından B’ noktasına
x kadar kayar. Bu sayede birbirine
eşit olmayan 1 ve 2 sapma açıları
.
oluşur ve bunun sonucu olarak
düzgün olmayan bir hareket iletimi
L x
L/2 L/2
oluşur.
y

b
G D Fark açısı = 1 - 2 büyüklüğü ve
R=L/2+y 2
Y/2 düzgünsüzlük derecesinin belirli bir
Y
sınırda tutulabilmesi, ancak mafsal
Y/2 1
ortasının dönme ekseni ortasının tersi
L/2 yönde y değeri kadar sabit mil tarafına
doğru yer değiştirmesi ile mümkündür.
L/2 L

G Mafsal ortası
D Yön verme ekseni ortası
.  Sapma açısı R Sapma yarıçapı
Y Eşdeğer sapma açısı L Mafsal noktaları mesafesi
y Mafsal ve yön verme eksen ortası mesafe
1 2 Her bir mafsalın sapma açısı x Mil 2 ‘nin yana kayması
1 Sabit yatak Resim : İkiz kardan mafsalı hatası ve
2 Serbest yatak
giderilmesi
Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 35
 Düzgün hareket iletimi için gerekli olan y değerinin büyüklüğü L mesafesine,
seçilen bir sapma açısı Y değerine bağlıdır:

  sin   
 sin 90    arcsin  
L  1    2. cos  Y / 2  

y  .  1 x  L.   1
2  cos Y / 2   cos  / 2 
 
 
Amaca uygun olarak 1 = 2 olduğu eşdeğer bir sapma açısı Y = 350 seçilebilir.
.
Diyagram : İkiz
kardan mafsalı
Y = 480 düzgünsüzlük
Düzgünsüzlük Derecesi U

Düzgünsüzlük Derecesi U derecesinin farklı

Y değerlerinde
Y = 350
Y = 320
y = +1,532  sapma açısına
ve mafsal
Y = 00
ortasının sabit
y=0
mafsala doğru
Sapma açısı  [ 0 ]
(+) ve tersi yönde
y = -1,532
y sapmasına
bağlı değişimi
Sapma açısı  [ 0 ]

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 36

 Mil yataklarının boyutlandırılmasında bu periyodik kuvvet ve momentlerin dikkate
alınması gerekmektedir. Bunların maksimum değerleri aşağıdaki eşitliklerden
hesaplanabilir:
.

2.Md max . sin( / 2)

F
L
F
F.(a  b) F.a
B ; C
b b
F.a.b2 F.a.b
f1  ; tanB 
9. 3 .E.J 3.EJ

İkiz kardan mafsalının seçimi gene motor momenti

. dağılımı ve diferansiyel ve dişli kutusu
maksimum çevrim oranına göre yapılır.

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 37

 Tutunma momenti yükünden gelen zorlamanın kontrolünde aks yükü, lastik yarıçapı,
yol-tekerlek arası tutunma sürtünme katsayısı ve duruma göre tekerlek
istemindeki çevrim oranına bağlıdır :

Motordan tekerleklere iletilen kalkış momenti M1 :

1
M1  Md max .i1.i T1.iD .G .
1 v
Yol-Tekerlek arasındaki tutunma momenti MF :
1
MF  G A .R Stat. .. .D
iD
Md max Maksimum motor momentini
RStat Tekerlek statik yarıçapını,
GA Aks yükünü,
 Yol-Tekerlek arası tutunma sürtünme katsayısını,
i1 1. vites çevrim oranını,
iT1 Transfer kutusu yavaş kademesi çevrim oranını,
iD Diferansiyel çevrim oranını
v Motor momenti dağılım oranını MÖA/MAA ve
G , D Genel iletim ve diferansiyel verimini ifade etmektedir.

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 38

 II. Bilyalı Mafsallar: Rzeppa mafsalı gibi homokinetik mafsallar duruma göre 470
varan sapma açısına izin vermektedir. İç milin ucuna 6 bilya ve bilya kafesinin
oluşturduğu bilya yıldızı ve onun üzerine, yani dış mil yarısına da bilya kovanı
oturmaktadır. Ttekerleklerin yaylanması sonucu aks milinde meydana gelen boy
değişimlerini
. karşılayabilen homokinetik kayıcı bir mafsal (Çanak mafsal) kullanılır

Bilya Bilya Bilya

kovanı kafesi yıldızı

Çanak mafsal

Bilyalar
Bilya
kanalı

.
Bilyalı mafsal

. Resim : Rzeppa bilyalı sabit mafsal Resim : Ön akstan tahrikte kullanılan Rzeppa
Homokinetik sabit ve kayar mafsalları

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 39

 Teşekkür ederim

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 40