290

ภาคผนวก หน่ วยการเรียนรู ้ที่ 5

เพลง เส้นขนาน
้ ้อง ศาสตราจารย ์ยุพน
เนื อร ิ พิพธิ กุล
ทานอง เด็กปัม๊

่
เส ้นตรงทีขนานกั น
้ ่แม่นมั่นบนระนาบเดียวกัน
ตังอยู
เส ้นตรงเหล่านั้นไม่ตด ั กัน
ระยะระหว่างเส ้นนั้นต ้องเท่ากัน
ทุกคูท่ ุกอันสัมพันธ ์กันไป แต่ละเส ้นมิว่าเส ้นใด ๆ
้
(ซา)
้
ต ้องตังฉากกั
นไว ้กับเส ้นตรงเดียวกัน
 291

แบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน
่
เรือง เส้นขนาน

้
คาชีแจง ่
จงทาเครืองหมาย  ทับตัวอักษรหน้าคาตอบทีถู่ กต ้องทีสุ่ ด

จากรูปใช ้ตอบคาถามข ้อ 1- 2 จ
1
ก 32
ข กข ขนานกับ
คง 4

ค 5 ง มี
76
จฉ เป็ นเส ้นตัด
8

ฉ
่ ขนาดเท่ากัน
1. มุมใดเป็ นมุมแย ้งทีมี
^ ^ ^ ^
ก. 1 = 4 และ 5 = 8

^ ^ ^ ^
ข. 1 = 5 และ 2 = 6

^ ^ ^ ^
ค. 3 = 7 และ 4 = 8

^ ^ ^ ^
ง. 4 = 5 และ 3 = 6

2. มุมคูใ่ ดรวมกันได ้ 180 องศา

^ ^ ^ ^
 292

ก. 1 + 5 ข. 4 + 6

^ ^ ^ ^
ค. 2 + 6 ง. 5 +8

^^
่ี
3. จากรูป AB ขนานกับ CD ถ ้า ACD = 78 แล ้ว CAB มีกองศา

A B ก. 78
ข. 92
78 ค. 102
C D ง. 120

4. จากรูป งจ // ขค มุมคูใ่ ดรวมกันได ้ 180

ก ^ ^

1 ก. 2 + 7
^ ^
ง 5 จ ข. 1 +
4
5 7 6
^ ^

ค. + 4 1
ข 2 ค ^ ^
3  
ง. 6 + 7
ด
จากรูปใช ้ตอบคาถามข ้อ 5 – 8
1
ก 2 12 ข
3 11
ค 410
ง
59
จ ฉ
68

5. กข // คง เพราะเหตุใด ต7
^ ^
ก. 2 = 10
 293

^ ^
ข. 3 = 9
^ 
^
ค. 4 = 11
^ ^

ง. 5 = 8

6. กข // จฉ เพราะเหตุใด


^ ^

ก. 1 + 2 = 180
^ ^

ข. 2 + 5 = 180
^ ^
 
ค. 7 + 8 = 180
^ ^
 
ง. 9 + 12 = 180

^
7. คง จะขนานกับ จฉ ก็ตอ ่ ม 4
่ เมือมุ มีขนาดเท่ากันกับมุมใด
^

ก. 2
^

ข. 8
^

ค. 10
^
ง. 12

8. ่ ขนาด 105 แล ้วทาให ้

ถ ้ามุม 8 มีขนาด 75 มุมใดทีมี กข // จฉ
^

ก. 5

^
ข. 7
^
ค. 9
 294

^
ง. 11

9. รูปในข ้อใดที่ AB // CD
120
ก. A 6 B
0
C D

ข. A B

C 120 D
 120

ค. A 110 B

C 110 D


ง. A B

C D
50
130
10. รูปใดที่ AB // CD

ก. A 45 B

C 130 D


ข. A 45 B

C 145 D


ค. A B
125

 295

C 35 D

ง. A 130 B

C 35 D
แบบฝึ กที่ 1
่
เรือง เส้นขนานและมุมแย้ง
เติมคาตอบลงในช่องว่างให้ถูกต้อง
1. ค 1.1
เส ้นตรงคูใ่ ดขนานกั1น
ย 2 ร ตอบ ..................................
1.2 เส ้นใดเป็ นเส ้นตัด
3
ตอบ ................................
ล ว 1.3 มุมแย ้งเท่ากันมีกคู ่ี ่
4
ง ตอบ ................................
1.4
มุมแย ้งเท่ากันได ้แก่มุมคูใ่ ดบ ้าง
ตอบ ...............................

ก ข
2. 2.1
ส่วนของเส ้นตรงใดเป็ นเส ้นตัด
ตอบ .................................
ค ง 2.2
มุมคูใ่ ดเป็ นมุมแย ้งเท่ากัน
ตอบ ..................................
กข //
คง

2
6
 296

ง
3. ฉ 3.1
1
่ ขนาดเท่ากั
มุมแย ้งทีมี นคือมุมใด
4
ตอบ
...................................
ค5 3.2 ถ ้ามุม 4 = 120
่
มุม 3 มีขนาดกีองศา 8
ข ตอบ ...................................
จ

ใบความรู ้
่ เส้นขนานและมุมภายในทีอยู
เรือง ่ ่ขา้ งเดียวก ันของเส้นตด
ั

ห
ม 1 ย มย // รล
2

4
ร ล มี หอ เป็ นเส ้นตัด
3
อ

^ ^ ^ ^
1 , 2 , 3 และ 4 เรียกว่ามุมภายใน
^ ^
 
1 ่ บ
และ 4 เป็ นมุมภายในทีอยู ่ นข ้างเดียวกันของเส ้นตัด
^ ^
 
2 และ 3 ่ บ
เป็ นมุมภายในทีอยู ่ นข ้างเดียวกันของเส ้นตัด

่ ดขนาดของมุม ปรากฏ ดังนี ้

เมือวั
^ ^
 
 297

1 = 110 2 = 70
^ ^
 
3 = 110 40 = 70
^ ^

ถ ้า 1 + 4 จะได ้เท่ากับ 180
^ ^
และ 2 + 3 จะได ้เท่ากับ 180

ดังนั้น เมือเส
่ ้นตรงเส ้นหนึ่ งตัดเส ้นขนานคูห ่ นึ่ ง
ทาให ้ขนาดของมุมภายใน
่ บ
ทีอยู ่ นข ้างเดียวกันของเส ้นตัดรวมกันเท่ากับ
180 องศา
แบบฝึ กที่ 2
่
เรือง ่ ่ขา้ งเดียวก ันของเส้นตด
เส้นขนานและมุมภายในทีอยู ั
เติมคาตอบลงในช่องว่างให้ถูกต้อง
จ
กข // คง และ จฉ
เป็ นเส ้นตัด
1. ก 1 ข 1.1 มุมภายใน ได ้แก่
.................................. 2
1.2 ่ ข
มุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกัน
ค 3 ง ของเส ้นตัดได ้แก่
4
..............และ ..............
ฉ 1.3 มุมรวมกันได ้ 180 องศา
ได ้แก่
..................... และ
................................

ร ทธ // ดต และ รล
เป็ นเส ้นตัด
2. ท ม ธ 2.1
มุมภายในทีอยู ่ ข
่ ้างเดียวกันของเส ้นตัด
 298

่
ทีรวมกั
นได ้ 180 องศา
ได ้แก่ ...........
ด ย ต และ
....................................................
ล
2.2 ถ ้า^ ทมย มีขนาด ^60
มุม มยด
มีขนาด
.......................................... องศา

^ ^
3. จ1 3 ฉ 3.1 ถ ้า จฉ // ชซ แล ้ว
1 + 2 มี

ขนาด .......................................... องศา

^
ช 2 4 ซ 3.2 ถ ้า 1
 130 ,
มุม 2 =
................................. องศา

ใบความรู ้
่
เรือง การพิจารณาเส้นขนาดโดยอาศ ัยมุมแย้ง
่ ดจากเส้นตรงเส้นหนึ่ งต ัดเส้นขนานคู ่
พิจารณาขนาดของมุมแย้งทีเกิ
หนึ่ ง
 299

จากรูป คง และ จฉ
เป็ นส่วนหนึ่ งของ
่ นึ่ ง มี กข
เส ้นตรงคูห
เป็ นเส ้นตัด
ก
 
1. ค1 2 ง 1 และ 4
เป็ นมุมแย ้ง
 
2 และ 3 เป็ นมุมแย ้ง
จ 3 ฉ
4  
ข วัด 1 ได ้ 120 วัด 2
ได ้ 60
 
วัด 3 ได ้ 60 วัด 4 ได ้
120
   
จะเห็นได ้ว่า 1 = 4 และ
2 = 3
นั่นคือ มุมแย ้งมีขนาดเท่ากัน
แสดงว่า คง // จฉ

จ จากรูป กข และ คง
่ นึ่ ง
เป็ นเส ้นตรงคูห
ก ข มี จฉ เป็ นเส ้นตัด
1
ข
2  
3 ง 1 และ 4 เป็ นมุมแย ้ง
ค 4 
^

^

ฉ 2 และ 3 เป็ นมุมแย ้ง

^ ^

วัด 1 ได ้ 70 วัด 2
ได ้ 100 
^ ^
ดังนัน้ วัด 3

ได ้ 120 วัด 4
เส ้นตรงเส ้นหนึ่ งตัดเส ้นตรงคูห
่ นึ่ งทาใ ได ้ 60
ห้ ^

^

^

^

มุมแย ้งมีขนาดเท่ากัน
่ ้ันจะ
เส ้นตรงคูน
ขนานกัน
 300

จะเห็นได ้ว่า 1  4 และ

2  3
นั่นคือ มุมแย ้งมีขนาดไม่เท่ากัน

แสดงว่า กข ไม่ขนานกับ
คง

แบบฝึ กที่ 3
่
เรือง การพิจารณาเส้นขนานโดยอาศ ัยมุมแย้ง
ช่วยตอบคุณครู ซค
ิ ะ ว่าข้อใดถูกต้อง
^

1. ข ้อใดทาให ้ กข ขนานกับ คง ก. ขดต = 60
^

ก ด ข ข. กดต = 60
^
6 
ค  ง ค. กดข =
0
180
ต ^

ง. ดตง = 60

2. จากรูป AB // CD
่ ้อใด
เมือข
A B ^ ^
3  
1
2 ก. 2 = 4
^ ^
 
C 4 5 D ข. 3 =
4
^ ^
 
ค. 4 = 5
^ ^
 
ง. 3 = 5
จากรูป ตอบคาถามข ้อ 3 – 4
X 3. ่
AB // CD เมือใด
^ ^
 
A 1 B ก. 1 = 7
2 ^ ^
4  
35
6
 301

C D ข. 2 = 8
^ ^
8  
E F ค. 1 = 3
7Y ^ ^
 
ง. 6 = 8
4. ่
AB // EF เมือใด
^ ^ ^ ^
   
ก. 1 = 5 ข. 1 = 4
^ ^ ^ ^
   
ค. 5 = 7 ง. 2 = 8
่
5. รูปในข ้อใดทีแสดงว่
า ดต // มย โดยมุมแย ้งมีขนาดเท่ากัน

ก. ด 40
40
ต
5
ม 0 50 ย

ข. ต ย

9
0
90

ด ม

ค.
ด
2
ต
0

3
ม 0 ย
 302

ง.
ต

1107
ด  0 ย
6
120
ม 0 

ใบความรู ้
่
เรือง
่ ่ขา้ งเดียวก ันของเส้น
การพิจารณาเส้นขนานโดยอาศ ัยมุมภายในทีอยู
ต ัด
พิจารณาและศึกษาจากรู ปต่อไป

ก จากรูป คง และ จฉ เป็ นส่วนหนึ่ งของ

ค ง ่ นึ่ ง มี กข เป็ นเส ้นตัด
เส ้นตรงคูห
1 ^ ^
2  
1 และ 3
่ ข
เป็ นมุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกันของเส ้นตัด
^ ^
3  
จ 4
ฉ 2 และ 4
่ ข
เป็ นมุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกันของเส ้นตัด

่ ดขนาดของมุม ปรากฏดังนี ้
เมือวั
ข ^ ^
 
1 =
125 2 = 55  
^ ^
3 =
55 4 = 125
^ ^ ^ ^
   
1 + 3
= 180 และ 2 + 4 = 180
 303

นั่นคือ
่ ข
มุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกันของเส ้นตัดรวม
ได ้ 180
แสดงว่า คง // จฉ

ก รูป คง และ จฉ เป็ นส่วนหนึ่ งของ

ค ่ นึ่ ง มี กข เป็ นเส ้นตัด
เส ้นตรงคูห
1 ง ^ ^
2  
1 และ 3
่ ข
เป็ นมุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกันของเส ้นตัด
 ^ ^
จ 3 4 ฉ 2 และ 4
่ ข
เป็ นมุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกันของเส ้น
่ ดขนาดของมุม ปรากฏดังนี ้
เส ้นตัด เมือวั
ข ^ ^
1 =
40 2 = 130
^
 ^
3 =
140 4 = 40
^ ^ ^ ^
   
 304

1 + 3 = 180 และ 2 + 4 =
170
นั่นคือ
่ ข
มุมภายในทีอยู ่ ้างเดียวกันของเส ้นตัดรวม
กันไม่เท่ากับ 180
แสดงว่า คง ไม่ขนานกับ จฉ

ดังนัน้
เส ้นตรงเส ้นหนึ่ งตัดเส ้นตรงตูห
่ นึ่ งทา

ให ้มุมภายในทีอยู่ ข
่ ้างเดียวกันของเส ้น
ตัดรวมกันได ้ 180 องศา
เส ้นตรงคู่
นั้นจะขนานกัน

แบบฝึ กที่ 4
่
เรือง
การพิจารณาเส้นขนานโดยอาศ ัยมุมภายในทีอยู ่ ่ขา้ งเดียวก ันของเส้น
ต ัดรวมกนั ได้ 180
่ กต้องนะคะ
เลือกคาตอบทีถู
1. กข // คง เพราะเหตุใด ^ ^
 
ก. 1 + 2 = 180
ก ข ^ ^
1  
2 ข. 3 + 4 = 180
ค 4 ง  
^ ^
3
 305

ค. 1 + 3 = 180
^

^

ง. 1 + 4 = 180
2. 1 ก 2 ข
่
จากรู ป กข ขนาน งค เมือใด
^ ^


ก. 1 + 3 = 180
ง 4 3 ค ^ ^
 
ข. 2 + 4 = 180
^ ^
 
ค. 3 + 2 = 180
^ ^


ง. 1 + 2 = 180

จากรูป ตอบคาถามข ้อ 3 – 4 3. กข //
จฉ ่
เมือใด
ด ^ ^
 
ก 1 ข ก. 4 + 9 = 180
2 ^ ^
4 5 
ค ง ข. 4 + 10 = 180
3 6
^ ^
89  
จ 10 ฉ ค. 3 + 9 = 180
7 11 ^ ^
่ 12 ต  
4. คง // จฉ เมือใด ง. 4 + 6
= 180
^

^ ^ ^
  
ก. 7 + 8 = 180 ข. 8 + 9 = 180
^

^ ^ ^
  
ค. 9 + 10 = 180 ง. 4 + 10 = 180
5. รูปใด กข // คง

ก. ก ข
40
ค 50 ง
 306

ข. ก ข
75

ค 65 ง


ค. ก ข
11
ค 5 65 ง

ง. ก ข
45
ค 11 ง
5

ใบกิจกรรม
่
ชือ....................................................................................................
่
..เลขที............................
 307

้
คาชีแจง
ให ้นักเรียนสร ้างรูปสน้ ขนานคู่หนึ่ งทีมี
่ เส ้นตัดแล ้วเขียนแสดงมุมทีเท่
่ ากันแ
ละมุมภายในทีอยู ่ ่ข ้าง เดียวกันของเส ้นตัดรวมกันได ้ 180 องศา

ใบสรุปความรู ้
 308

่
เรือง เส้นขนาน

่
ชือ....................................................................................................
่
..เลขที............................

้
คาชีแจง ่ ้ร ับจากการเรียนเรือง
ให ้นักเรียนเขียนสรุปความรู ้ทีได ่ เส ้นขนาน
ในรูปของแผนผังความคิด
 309

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน
่ เส้นขนาน
เรือง
1. ง 2. ข 3. ค 4. ก 5. ก
6. ข 7. ข 8. ง 9. ค 10. ก

เฉลยแบบฝึ ก
แบบฝึ กที่ 1
1. 1.1 ยร // ลว
1.2 คง
1.3 2 คู่
^ ^ ^ ^    
1.4 1 = 4 , 2 = 3

2. 2.1 ขค ^ ^
 
2.2 กขค = ขคง
^ ^ ^ ^ 
^ ^ ^ ^
  
3. 3.1 3 = 6 , 4 = 5 นักเรียนอาจตอบมากกว่า 2 คู่ เช่นตอบ
2 = 7 , 1 = 8
3.2 60

แบบฝึ กที่ 2 ^ ^ ^
 ^
1. 1.1 1 , 2 , 3 และ 4
^ ^ ^ 
^

1.2 1 , 3 และ 2 , 4
^ ^ ^ ^
   
1.3 1 + 3 และ 2 + 4
^ ^ ^ ^
   
2. 2.1 ทมย + ดมร , ธฒล + ตยร
2.2 120
3. 3.1 180
3.2 50
 310

แบบฝึ กที่ 3
1. ก 2. ข 3. ค 4. ง 5. ข

แบบฝึ กที่ 4
1. ง 2. ค 3. ก 4. ข 5. ค