ΤΑ ΓΝΩΣΤΟΤΕΡΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Ο ελληνισμός μετά την κατάρρευση της βυζαντινής

αυτοκρατορίας και την υποταγή του στους Τούρκους
ήταν αναγκασμένος να αποδεχθεί τις νέες μεθόδους
ποινικής καταστολής. Η εξουσία στο οθωμανικό κράτος
ήταν ενιαία και εκπορευόταν από το σουλτανικό σεράϊ.
Οι Τούρκοι είχαν αφομοιώσει πολλά στοιχεία από τη
γραφειοκρατία των Βυζαντινών αλλά και από το
τελετουργικό στην άσκηση της εξουσίας από τον
ηγεμόνα. Εφάρμοσαν τις βυζαντινές αγγαρείες, τις
δημόσιες εκτελέσεις, τις εκτυφλώσεις, τις
διαπομπεύσεις, τους ακρωτηριασμούς. Εγκαινίασαν όμως
και νέες μεθόδους σωματικού πόνου, τα βασανιστήρια
και οι εκτελέσεις γίνονταν συνήθως χωρίς δίκη.
Ιδιαίτερο πρόβλημα αντιμετώπιζε η τουρκική εξουσία
στην εκτέλεση των αποφάσεών της στις ελληνικές
κοινότητες.

Μια από τις χειρότερες ποινές που επιβάλλονταν

ήταν ο διοβελισμός ή παλούκωμα ή σούβλισμα. Το
παλούκι τοποθετούνταν σε εμφανές σημείο και το έκανε
ειδικός δήμιος. Ο πάσσαλος ήταν ένα χοντρό ξύλο πάνω
από δύο μέτρα, αιχμηρό στη μια άκρη. Έπρεπε να
εισχωρήσει στο σώμα του θύματος από τα οπίσθια και η
αιχμηρή του άκρη να βγει από τον αυχένα (εικόνα). Η
δεξιοτεχνία ήταν απαραίτητη για να μην καταστραφούν
τα ζωτικά όργανα του θύματος και προκληθεί θάνατος
κατά τη διάρκεια του βασανισμού. Ο θάνατος είναι
αργός. Αναφέρονται περιπτώσεις παλουκωμένων που
έμειναν τρείς μέρες πάνω σ’ αυτή τη θέση. Μια
παραλλαγή της μεθόδου του διοβελισμού περιγράφει ο
Γάλλος Guer το 1747: ο μελοθάνατος μεταφέρεται με
κάρο σε πλατεία, τον τοποθετούν πάνω σε ένα μυτερό
παλούκι και κρεμούν βάρη στα πόδια του για να
εισχωρήσει μέσα ο πάσσαλος και να βγει από το στήθος.
Αν καταφέρουν να μη καταστραφούν ζωτικά όργανα τότε
το μαρτύριο παρατείνεται.

Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας το παλούκωμα

επιβάλλονταν κυρίως στους επαναστάτες, αποστάτες
αντάρτες, κατασκόπους και επικίνδυνους, ληστές και
πειρατές.

Ακολουθούσε το σούβλισμα και ψήσιμο μπροστά

σε όλο τον κόσμο. Ο Τούρκος δήμιος τσάκιζε τις
αρθρώσεις των θυμάτων ή τις ακρωτηρίαζε. Ο Αλή πασάς
στα Γιάννενα έφτασε στο αίσχιστο σημείο να
εξαναγκάζει τους συγγενείς να ψήνουν με τα χέρια τους
τα συγγενικά τους πρόσωπα για να αποφύγουν οι ίδιοι το
παλούκωμα.

Ακολουθούν οι θανατώσεις στην πυρά. O

Βarthelemy Bacheville αναφέρει ότι ο Αλής έδωσε εντολή
να σουβλίσουν κάποιον κρατούμενο και να τον ψήσουν
ζωντανό. Εξανάγκασε μάλιστα τους γονείς να
συνδαυλίζουν και να τροφοδοτούν τη φωτιά.

Αποτρόπαιη επίσης είναι και η εκδορά, σταύρωση

και συντριβή των αρθρώσεων. Αυτοί που
αναλάμβαναν την εκδορά ήταν ειδικοί και έγδερναν τον
 μελλοθάνατο ζωντανό. Το μαρτύριο
αυτό το συναντούμε πολύ συχνά
στα Συναξάρια των αγίων (π.χ.
Διονύσιος Φιλόσοφος).

Η σταύρωση ήταν μια τιμωρία

που είχε επικρατήσει από το
ρωμαϊκό δίκαιο. Την περίοδο του 1821 ήταν πολύ
συνηθισμένη στην Κωνσταντινούπολη από τους
φανατικούς μουσουλμάνους.

Επίσης ένα από τα χειρότερα βασανιστήρια της

τουρκοκρατίας είναι το σφυροκόπημα των
αρθρώσεων. Το θύμα δέχονταν συντριπτικά κατάγματα
στους αρμούς των ποδιών και των χεριών, κείτονταν
αβοήθητο και βασανίζονταν για πάρα πολλές μέρες μέχρι
που πέθαινε. Το σπάσιμο των αρθρώσεων γίνονταν
συνήθως με το πίσω μέρος ενός τσεκουριού. Το μαρτύριο
αυτό ήταν ιδιαίτερα προσφιλές στους δερβεναγάδες του
Αλή πασά.

Το πιο φρικιαστικό από τα μαρτύρια ήταν τα

τσιγκέλια ή γάντζοι. Το σώμα του
θύματος υψώνονταν με τροχαλία και στη
συνέχεια αφηνόταν να πέσει με δύναμη πάνω
σε τσιγκέλια σταυρωμένα σε μόνιμο ικρίωμα,
σε τοίχο ή σε μια ειδική βάση. Εκεί παρέμενε
καρφωμένος μέχρι να ξεψυχήσει.

Η πιο θεαματική εκτέλεση ήταν ο διαμελισμός του

μελλοθάνατου και η επίδειξη των σπλάγχνων σε δημόσιο
χώρο για παραδειγματισμό των άλλων. Στην περιοχή που
επόπτευε ο Αλή πασάς οι εξεγερμένοι λιανίζονταν με
μπαλντά (το μαρτύριο αυτό γεύθηκε ο γνωστός παπα-
Βλαχάβας, αρχηγός του επαναστατικού κινήματος στη
Θεσσαλία, την άνοιξη του 1808).

Την εποχή αυτή ιδιαίτερα διαδεδομένο ήταν και το

μαρτύριο του εντοιχισμού. Ο θάνατος αυτός ήταν μια
παραλλαγή παλιάς οθωμανικής ποινής. Οι μελοθάνατοι
θάβονταν όρθιοι μέχρι το λαιμό σε λάκκους που
ανοίγονταν ειδικά γι’ αυτή την περίπτωση. Στην
κατάσταση αυτή τους τάϊζαν και τους πότιζαν με τη βια
για να καθυστερήσουν το θάνατό τους. Τα περιτώματα
και χώμα προκαλούσαν μολύνσεις στο κορμί κι ο
άνθρωπος σάπιζε ζωντανός.

Αρκετές φορές πριν από την εκτέλεση γίνονταν

οδυνηροί ακρωτηριασμοί, με πιο συνηθισμένη την
αποκοπή της γλώσσας. Οι περισσότεροι όμως
ακρωτηριασμοί γίνονταν μετά θάνατον. Έκοβαν τα αφτιά
των νεκρών για να τα προσκομμίσουν ως τεκμήρια νίκης
ή ως τρόπαια και ενθύμια. Κυρίως όμως, τους ενδιέφερε
το μπαξίσι.

Οι εκτελέσεις καταδίκων γίνονταν συνήθως με

αποκεφαλισμό. Θεωρούνταν η πιο αξιοπρεπής μορφή
θανάτου, αρκεί ο δήμιος μετά την καρατόμηση να το
τοποθετούσε το αποκομμένο κεφάλι στα χέρια του
νεκρού. Η διαδικασία που ακολουθούνταν για την
καρατόμηση ήταν συνήθως η εξής: υποχρέωναν το
μελλοθάνατο να γονατίσει και ο δήμιος του έκοβε το
κεφάλι με ένα καλά ακονισμένο σπαθί. Συνήθως το
χτύπημα ήταν ένα και αστραπιαίο. Ο δήμιος, ήταν
ειδικευμένος σε αυτή την αποστολή. Τα Γιάννενα για μια
ακόμη φορά ξεχωρίζουν γιατί γίνονταν και
προμελετημένες βασανιστικές καρατομήσεις. Ο Αλή
πασάς αποκεφάλισε πολλούς με πριόνι.

Διαδεδομένη ήταν και η ποινή του απαγχονισμού.

Έτσι εκτελέστηκε ο πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄.
Κρέμασαν το σχοινί στην είσοδο του Οικουμενικού
Πατριαρχείου, με τέτοιο τρόπο που τα πόδια του
ακουμπούσαν σχεδόν στο έδαφος.

Ένα από τα φοβερότερ κολαστήρια της οθωμανικής

αυτοκρατορίας ήταν τα Γιάννενα του Αλή πασά. Επί
τρείς δεκαετίες περίπου είχε δημιουργήσει ένα καθεστώς
τρόμου και βίας στην περιοχή του. Το ζεμάτισμα με
καυτό λάδι ήταν ένα από τα συνηθέστερα και καθημερινά
βασανιστήρια. Πολλές φορές μάλιστα, ανάγκαζαν τους
συγγενείς του θύματος να φέρνουν τα ξύλα και το λάδι.

Γνωστό ήταν και το μαρτύριο της ανάρτησης ή

τοποθέτησης μεγάλων βαρών. Στην Ελληνική
Νομαρχία αναφέρεται ότι ο Αλής θανάτωσε πολλούς
ανθρώπους με αυτό τον τρόπο. Εννοείται ότι η
χειροδικία και ο δαρμός υπήρχαν παντού και σε
καθημερινή βάση. Ο δαρμός γίνονταν κυρίως με ξύλο
αλλά και με διάφορα αντικείμενα που προκαλούσαν
ιδιαίτερο πόνο και πληγές. Το μαρτύριο ήταν αργό και
βασανιστικό γιατί δεν οδηγούσε στο θάνατο. Ως εργαλείο
χρησιμοποιούνταν κυρίως το μαστίγιο που
κατασκευάζονταν από δέρμα, από βούνευρο, από
δερμάτινες λωρίδες με μεταλλικά σφαιρίδια στην άκρη
(κνούτο), από γουρουνότριχα κ.λπ. Πάρα πολλές είναι οι
περιπτώσεις νεομαρτύρων που μαστιγώθηκαν και
ραβδίστηκαν. Ο παλαιότερος βασανισμός με ξυλοδαρμό
κατά τη διάρκεια της τουκροκρατίας ήταν η γνωστή
φάλαγγα. Χτυπούσαν το θύμα στα πέλματα με κάποιο
σκληρό αντικείμενο ή μια μεταλλική ράβδο. Ήταν ένα
από τα μαρτύρια που αποτέλεσαν τον καθημερινό
εφιάλτη των υπόδουλων Ελλήνων. Στα χρόνια του αγώνα
θεωρούνταν το πιο ήπιο βασανιστήριο σε σχέση με άλλα
πολύ χειρότερα. Χρησιμοποιούνταν ακόμη και ως
παιδαγωγικό μέσο στα σχολεία. Καταργήθηκε το 1829
στα σχολεί της ελεύθερης Ελλάδας.

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η απονομή της

δικαιοσύνης γίνονταν μόνο με την αυτοδικία και την
ανταπόδοση. Τα δικαστήρια δεν λειτουργούσαν σωστά
και η εκτελεστική εξουσία ήταν ανίσχυρη. Όσον αφορά
το σωφρονιστικό σύστημα τη χειρότερη φήμη είχαν τα
δεσμωτήρια της Πόλης και κυρίως ο Φούρνος του
μποσταντζήμπασι και το Μπάνιο. Ο Φούρνος αποτελούσε
το προανακριτικό κρατητήριο μέσα από το οποίο πέρασαν
και θανατώθηκαν μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας.

Ένα από τα χειρότερα δεσμωτήρια της

Κωνσταντινούπολης ήταν τα μποντρούμια. Ήταν
υπόγειοι χώροι σκοτεινοί, γεμάτοι υγρασία και
δυσωσμία. Σε κάθε μπουντρούμι υπήρχε απαραιτήτως το
γνωστό «δρουμπούκι ή τουμρούκι ή τρουμπούκι», μακρύ
και βαρύ μαδέρι με ειδικά ανοίγματα στα οποία
περνούσαν τα πόδια των κρατουμένων. Έτσι οι
κρατούμενοι δεν μπορούσαν να αποδράσουν. Έδεναν
στον αυχένα μια μεταλλική κρικέλα η οποία είχε μια
καδένα βαριά και αλυσόδεναν όλους τους
φυλακισμένους. Ανά 18 οι κρατούμενοι έμεναν δεμένοι
με μια αλυσίδα διπλωμένοι και καθηλωμένοι όλο το
εικοσιτετράωρο. Έτσι όπως ήταν στοιβαγμένοι ο ένας
πάνω στον άλλο έτρεχε ο ιδρώτας και αυτό είχε σαν
αποτέλεσμα να σαπίζουν τα ενδύματά τους, οι αλυσίδες
χαράκωναν το λαιμό και τα γένια ήταν κάτασπρα από τις
ψείρες που κολλούσαν ο ένας στον άλλο.

Όσον αφορά τους νεομάρτυρες, μελετώντας με

προσοχή τα συναξάρια τους, βλέπουμε ότι τα
βασανιστήρια και οι θανατώσεις τους γίνονται με τις
μεθόδους και τα όργανα που χρησιμοποιούσε συνήθως η
οθωμανική εξουσία και οι κατά τόπους υπεύθυνοι. Γενικά
στα Συναξάρια περιγράφονται πασίγνωστα μαρτύρια τα
οποία μπορούν να θεωρηθούν βασική πηγή πληροφοριών
σχετικά με τις δοκιμασίες των υπόδουλων Ελλήνων.