Επικοινωνία

ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ
∆ηµιουργώντας έναν καλύτερο κόσµο

Η Σαηεντολογία, που ιδρύθηκε και αναπτύχθηκε από τον Λ. Ρον Χάµπαρντ, είναι
µια εφαρµοσµένη θρησκευτική φιλοσοφία η οποία προσφέρει έναν ακριβή δρόµο µέσω
του οποίου ο καθένας µπορεί να ξανακερδίσει την αλήθεια και την απλότητα του
πνευµατικού του εαυτού.
Η Σαηεντολογία αποτελείται από συγκεκριµένα αξιώµατα, που προσδιορίζουν τα
βαθύτερα αίτια και αρχές της ύπαρξης, και µια ευρεία περιοχή παρατηρήσεων στις
ανθρωπιστικές σπουδές· είναι ένα φιλοσοφικό θέµα που πραγµατικά αφορά ολόκληρη
τη ζωή.
Αυτό το ευρύ σύνολο γνώσης κατέληξε σε δύο εφαρµογές του θέµατος: πρώτον, µια
τεχνολογία (οι µέθοδοι εφαρµογής µιας τέχνης ή επιστήµης) µε την οποία ο άνθρωπος
να αυξήσει την επίγνωσή του σαν πνεύµα και να επιτύχει την ελευθερία που γύρευαν
πολλές µεγάλες φιλοσοφικές διδασκαλίες· και δεύτερον, ένα µεγάλο αριθµό θεµελιωδών
αρχών που µπορούν να χρησιµοποιήσουν οι άνθρωποι για να βελτιώσουν τη ζωή τους.
Στην πραγµατικότητα, σ’ αυτή τη δεύτερη εφαρµογή, η Σαηεντολογία δεν προσφέρει
τίποτα λιγότερο από πρακτικές µεθόδους για να βελτιώσουµε κάθε πλευρά της ύπαρξής
µας - εργαλεία για να δηµιουργήσουµε νέους τρόπους ζωής. Και από αυτή προέρχεται η
ύλη του θέµατος που είστε έτοιµοι να διαβάσετε.
Έχοντας συνταχθεί από τα γραπτά του Λ. Ρον Χάµπαρντ, τα δεδοµένα που
παρουσιάζονται εδώ δεν είναι παρά ένα από τα εργαλεία που µπορούν να βρεθούν στο
βιβλίο Σαηεντολογία: Θεωρία και Πράξη. Το βιβλίο -ένας περιεκτικός οδηγός- περιέχει
πολυάριθµες εφαρµογές της Σαηεντολογίας οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν για
να βελτιώσουν πολλές άλλες περιοχές της ζωής.
Σ’ αυτό εδώ το βιβλίο, οι επιµελητές της έκδοσης έχουν εµπλουτίσει τα δεδοµένα µε
µια σύντοµη εισαγωγή, πρακτικές ασκήσεις και παραδείγµατα επιτυχούς εφαρµογής.
Στα Κέντρα Σαηεντολογίας, οι διευθύνσεις των οποίων είναι διαθέσιμες στην
ηλεκτρονική διεύθυνση www.scientology.org, θα βρεις μαθήματα για να αυξήσεις την
κατανόησή σου και περισσότερα υλικά για να διευρύνεις τη γνώση σου.
Πολλά νέα φαινόµενα γύρω από τον άνθρωπο και τη ζωή περιγράφονται στη
Σαηεντολογία, κι έτσι σ’ αυτές τις σελίδες µπορεί να συναντήσεις όρους µε τους οποίους
δεν είσαι εξοικειωµένος. Αυτοί εξηγούνται την πρώτη φορά που εµφανίζονται, καθώς
και στο γλωσσάριο στο τέλος του βιβλίου.
Η Σαηεντολογία είναι για να χρησιµοποιείται. Είναι µια πρακτική φιλοσοφία, κάτι
που κάνει κάποιος. Χρησιµοποιώντας αυτά τα δεδοµένα, µπορείς ν’ αλλάξεις συνθήκες.
Εκατοµµύρια άνθρωποι που θέλουν να κάνουν κάτι για τις συνθήκες που βλέπουν
γύρω τους έχουν εφαρµόσει αυτή τη γνώση. Γνωρίζουν ότι η ζωή µπορεί να βελτιωθεί.
Και γνωρίζουν ότι η Σαηεντολογία είναι αποδοτική.
Χρησιµοποίησε αυτά που θα διαβάσεις σ’ αυτές τις σελίδες για να βοηθήσεις τον
εαυτό σου και τους άλλους και θα είσαι ένα απ’ αυτά τα άτοµα.
ΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ

«Έ νας άνθρωπος είναι ζωντανός στο βαθµό που µπορεί να επικοινωνεί»,
έγραψε ο Λ. Ρον Χάµπαρντ. Και η επικοινωνία είναι µια πλευρά της ζωής την
οποία διερεύνησε πραγµατικά σε µεγάλο βάθος, γράφοντας, ως αποτέλεσµα,
εκατοντάδες χιλιάδες λέξεις σχετικά µε αυτό το ζωτικό θέµα. Οι ικανότητες
χειρισµού της επικοινωνίας αποτελούν βασικό παράγοντα σε κάθε σφαίρα
ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Στην πραγµατικότητα, και σε τελική ανάλυση, η
επικοινωνία είναι η µοναδική δραστηριότητα που µοιράζονται όλοι οι
άνθρωποι, σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Τα πλεονεκτήµατα της αποτελεσµατικής επικοινωνίας είναι πάρα πολλά
για να κατονοµαστούν, επειδή βελτιώνουν όλες τις πλευρές της ζωής, από την
προσωπική µέχρι την επαγγελµατική. Η ικανότητα κάποιου να επικοινωνεί
είναι ζωτικός παράγοντας στην επιτυχία οποιασδήποτε προσπάθειας.
Σ’ αυτό το βιβλίο θα µάθεις από τι αποτελείται η καλή επικοινωνία και
πώς ν’ αναγνωρίζεις την κακή, ποια είναι τα συστατικά µέρη της επικοινωνίας
και πώς να τα χρησιµοποιείς, και γιατί είναι η περισσότερη και όχι η λιγότερη
επικοινωνία που επιφέρει µεγαλύτερη ελευθερία στο άτοµο.
Σ’ αυτό το βιβλίο συµπεριλαµβάνονται επίσης πολυάριθµες ασκήσεις που
δηµιούργησε ο Ρον Χάµπαρντ, οι οποίες βελτιώνουν το επίπεδο επικοινωνίας
ενός ατόµου κι έχουν µεγάλη πρακτική εφαρµογή στη ζωή. Η πλήρης
κατανόηση αυτών των δεδοµένων θα σου προµηθεύσει εργαλεία που θα
µπορείς να χρησιµοποιείς για πάντα. n
2
ΤΙ ΕΙΝΑΙ
Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ;
Π
ώς µιλάει κάποιος έτσι ώστε ένα άλλο άτοµο να ακούει και να
καταλαβαίνει; Πώς ακούει κάποιος; Πώς γνωρίζει κάποιος ότι
κάποιος άλλος τον έχει ακούσει και τον έχει καταλάβει;
Όλα αυτά είναι στοιχεία σχετικά µε την επικοινωνία που
ποτέ πριν δεν είχαν αναλυθεί ή εξηγηθεί.
Οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι η επικοινωνία είναι ένα
σηµαντικό µέρος της ζωής, αλλά µέχρι σήµερα κανένας δεν έχει
καταφέρει ποτέ να πει σε κάποιον άλλον πώς να επικοινωνεί.
Πριν από τη Σαηεντολογία, δεν είχε δοθεί καµιά έµφαση στο θέµα της
επικοινωνίας, κι ούτε είχε αποτελέσει αντικείµενο µελέτης. Οποιαδήποτε προσοχή
είχε δοθεί σ’ αυτό ήταν µηχανικής φύσης και αρµοδιότητα των µηχανικών. Παρ’ όλα
αυτά, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα εξαρτάται απόλυτα από την πλήρη γνώση των
αληθινών βασικών στοιχείων της επικοινωνίας.
Για ν’ αποκτήσει κανείς επιδεξιότητα στην επικοινωνία, πρέπει πρώτα να
καταλάβει τι είναι.
Στη Σαηεντολογία έχει δοθεί ο ορισµός της επικοινωνίας, κι αυτό είναι ένα
επίτευγµα που έχει οδηγήσει σε µια πολύ πιο βαθιά κατανόηση της ίδιας της ζωής.
Επικοινωνία, ουσιαστικά, είναι η µετατόπιση ενός σωµατιδίου από ένα µέρος του
χώρου σ’ ένα άλλο. Σωµατίδιο είναι αυτό που µεταδίδεται µε την επικοινωνία.
Μπορεί να είναι ένα αντικείµενο, ένα γραπτό µήνυµα, µια προφορική λέξη ή µια ιδέα.
Αυτός είναι ο πιο υποτυπώδης ορισµός της επικοινωνίας.
3
Αυτή η απλή άποψη της επικοινωνίας οδηγεί στον πλήρη ορισµό της:
Επικοινωνία είναι η θεώρηση και η πράξη του να ωθείς µια ώθηση ή ένα
σωµατίδιο από ένα σηµείο-πηγή κατά µήκος µιας απόστασης σε ένα σηµείο-δέκτη, µε
την πρόθεση να δηµιουργήσεις στο σηµείο-δέκτη µια αποτύπωση και κατανόηση αυτού
που εκπήγασε από το σηµείο-πηγή.
Αποτύπωση είναι η ενέργεια του να αναπαράγεις κάτι επακριβώς. Εκπήγασε
σηµαίνει «ήρθε προς τα έξω».
Η φόρµουλα της επικοινωνίας είναι: αιτία, απόσταση, αποτέλεσµα, µε πρόθεση,
προσοχή και αποτύπωση µε κατανόηση.
Ο ορισµός και η φόρµουλα της επικοινωνίας ανοίγουν την πόρτα στην
κατανόηση αυτού του θέµατος. Αναλύοντας λεπτοµερώς την επικοινωνία στα
συστατικά της µέρη, µπορούµε να εξετάσουµε τη λειτουργία καθενός απ’ αυτά, κι
έτσι να κατανοήσουµε πιο ξεκάθαρα το σύνολο.
4
Μια επικοινωνία
περιλαµβάνει ένα
σωµατίδιο, το οποίο
µπορεί να είναι:
...ένα αντικείµενο...
...ένα γραπτό µήνυµα...
Μπαλάκι
του
µπέιζµπολ
...µια προφορική λέξη...

ΜΠΑΛΑΚΙ ΤΟΥ
ΜΠΕΪΖΜΠΟΛ
...ή µια ιδέα
5
ΠΡΟΘΕΣΗ ΟΤΙ
ΑΥΤΟ ΠΟΥ
ΛΕΓΕΤΑΙ
ΘΑ ΓΙΝΕΙ
ΚΑΤΑΝΟΗΤΟ
Ο κ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΠΟΡΕΙ
ΝΑ ΣΑΣ ∆ΕΙ ΤΩΡΑ.
Η
Θ ΕΣ
Π ΡΟ
Η
ΟΧ
ΟΣ
ΠΡ
ΣΗΜΕΙΟ-
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΣΤΑΣ
ΥΠΟ∆ΟΧΗ
6
Κάθε επιτυχηµένη
επικοινωνία
περιλαµβάνει όλα τα
στοιχεία που
παρουσιάζονται
εδώ. Κάθε αποτυχία
να επικοινωνήσει
κάποιος µπορεί να
αναλυθεί σε
αντιπαράθεση µε
αυτά τα συστατικά
µέρη για να
ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ αποµονωθεί η αιτία
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ της.
ΣΗΜΕΙΟ-
∆ΕΚΤΗΣ
7
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Ας εξετάσουµε τώρα πιο προσεκτικά διάφορα συστατικά µέρη της επικοινωνίας,
παρατηρώντας δύο µονάδες ζωής, τον «Α» και τον «Β». Ο «Α» και ο «Β» είναι
τέρµιναλ. Με τον όρο τέρµιναλ εννοούµε ένα σηµείο που λαµβάνει, αναµεταδίδει και
στέλνει επικοινωνία.
Αρχικά υπάρχει η πρόθεση του «Α». Αυτή γίνεται προσοχή στον «Β», και για να
λάβει χώρα µια αληθινή επικοινωνία, πρέπει να λάβει χώρα µια αποτύπωση από τον
«Β» εκείνου που εκπήγασε από τον «Α».
Φυσικά, για να εκπηγάσει µια επικοινωνία από τον «Α», ο «Α» πρέπει αρχικά να
έχει δώσει προσοχή στον «Β», και ο «Β» πρέπει να έχει δώσει κάποια πρόθεση
σ’ αυτήν την επικοινωνία, τουλάχιστον για να την ακούσει ή να τη λάβει, κι έτσι
έχουµε και την αιτία και το αποτέλεσµα να έχουν πρόθεση και προσοχή.
ΠΡΟΘΕΣΗ + ΠΡΟΣΟΧΗ
A B
ΠΡΟΘΕΣΗ + ΠΡΟΣΟΧΗ
ΑΙΤΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Αν αυτή η αποτύπωση δε λάβει χώρα στον «Β» και µετά στον «Α», έχουµε αυτό
που ισοδυναµεί µ’ έναν ανολοκλήρωτο κύκλο δράσης. Αν, για παράδειγµα, ο «Β» δεν
αποτύπωσε, αµυδρά έστω, αυτό που εκπήγασε από τον «Α», το πρώτο µέρος του
κύκλου επικοινωνίας δεν πραγµατοποιήθηκε, και θα µπορούσε να προκύψει ένα
µεγάλο ποσό τυχαιότητας (απρόβλεπτης κίνησης), εξηγήσεων και διαφωνιών. Στη
συνέχεια, αν ο «Α» δεν αποτύπωσε αυτό που εκπήγασε από τον «Β», όταν ο «Β» ήταν
αιτία στο δεύτερο κύκλο, έχουµε και πάλι έναν ανολοκλήρωτο κύκλο επικοινωνίας
και, συνεπώς, µη πραγµατικότητα. Τώρα φυσικά, αν µειώσουµε την πραγµατικότητα,
θα µειώσουµε τη στοργή – το αίσθηµα αγάπης ή συµπάθειας για κάτι ή κάποιον.
Έτσι, όπου απουσιάζει η αποτύπωση, η στοργή παρατηρείται να πέφτει.
8
ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ
A B
Ένας ολοκληρωµένος κύκλος επικοινωνίας καταλήγει σε υψηλή στοργή. Αν

διαταράξουµε τη σειρά οποιουδήποτε απ’ αυτούς τους παράγοντες παίρνουµε έναν
ανολοκλήρωτο κύκλο επικοινωνίας κι έχουµε τον «Α», τον «Β» ή και τους δύο να
περιµένουν για το τέλος του κύκλου. Μ’ αυτόν τον τρόπο η επικοινωνία γίνεται επιζήµια.
ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ
A B
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΙΤΙΑ
Ένας ανολοκλήρωτος κύκλος επικοινωνίας γεννά αυτό που θα µπορούσε να

ονοµαστεί δίψα για απαντήσεις. Ένα άτοµο που περιµένει για ένα σηµάδι που να δείχνει
ότι η επικοινωνία του έχει ληφθεί έχει την τάση να δέχεται οποιαδήποτε εισροή. Όταν ένα
άτοµο έχει βρεθεί σταθερά σε θέση αναµονής απαντήσεων οι οποίες ποτέ δεν έφτασαν,
για πολύ µεγάλο χρονικό διάστηµα, θα τραβήξει προς το µέρος του κάθε είδους
απάντηση, απ’ όπου κι αν προέρχεται αυτή, σαν µια προσπάθεια να διορθώσει την
έλλειψη απαντήσεων που έχει.
Οι ανολοκλήρωτοι κύκλοι επικοινωνίας επιφέρουν έλλειψη απαντήσεων. ∆εν έχει και
τόση σηµασία ποιες ήταν ή θα µπορούσαν να είναι οι απαντήσεις, αρκεί να πλησιάζουν,
αµυδρά έστω, το προκείµενο θέµα. Έχει σηµασία, όµως, όταν δίνεται µια εντελώς
απροσδόκητη απάντηση, όπως στην παρορµητική ή µονοµανή επικοινωνία, ή όταν δε
δίνεται καµιά απολύτως απάντηση.
Η ίδια η επικοινωνία είναι επιζήµια µόνο όταν η επικοινωνία που εκπήγασε από το
σηµείο αιτίας ήταν απρόσµενη και παράλογη σε σχέση µε το περιβάλλον. Εδώ έχουµε
παραβιάσεις της προσοχής και της πρόθεσης.
9
Εδώ υπεισέρχεται, επίσης, ο παράγοντας του ενδιαφέροντος αλλά είναι πολύ
λιγότερο σηµαντικός. Παρ’ όλα αυτά, εξηγεί πολλά σχετικά µε την ανθρώπινη
συµπεριφορά. Ο «Α» έχει την πρόθεση να κάνει τον «Β» να ενδιαφερθεί. Ο «Β», για
να του απευθυνθεί ο λόγος, γίνεται ενδιαφέρων.
Με τον ίδιο τρόπο, όταν µια επικοινωνία εκπηγάζει από τον «Β», ο «Β» είναι
ενδιαφερόµενος, ενώ ο «Α» είναι ενδιαφέρων.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
ΕΡΩΤΗΣΗ
A B ΚΑΜΙΑ
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Εδώ έχουµε, ως µέρος της φόρµουλας επικοινωνίας (αλλά ένα λιγότερο

σηµαντικό µέρος), τη συνεχή µετατόπιση καθενός από τα τέρµιναλ «Α ή «Β» από τη
θέση του ενδιαφερόµενου στη θέση του ενδιαφέροντος. Αυτός που είναι αιτία είναι
ενδιαφερόµενος, κι αυτός που είναι αποτέλεσµα είναι ενδιαφέρων.
Κάποιας µεγαλύτερης σηµασίας είναι το γεγονός ότι ο «Α», έχοντας την πρόθεση
να ληφθεί από τον «Β», επιφορτίζεται µε την ανάγκη να είναι αποτυπώσιµος (δηλ. να
µπορεί να αποτυπωθεί).
Αν ο «Α» δεν είναι καθόλου αποτυπώσιµος, τότε φυσικά η επικοινωνία του δε θα
ληφθεί από τον «Β», επειδή ο «Β», ανίκανος ν’ αποτυπώσει τον «Α», δεν µπορεί να
λάβει την επικοινωνία.
ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΩΝ
A B
10
Για παράδειγµα, ας πούµε ότι ο «Α» µιλάει κινέζικα, ενώ ο «Β» καταλαβαίνει
µόνο γαλλικά. Ο «Α» πρέπει να κάνει τον εαυτό του αποτυπώσιµο µιλώντας γαλλικά
ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΩΝ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ
A B
στον «Β», που καταλαβαίνει µόνο γαλλικά. Στην περίπτωση που ο «Α» µιλάει µια
γλώσσα και ο «Β» µια άλλη, και δεν έχουν καµιά κοινή γλώσσα, µπορεί ακόµη να
υπάρξει ο παράγοντας µίµηση, και µπορεί, και πάλι, να λάβει χώρα επικοινωνία. Ο
«Α» θα µπορούσε να σηκώσει το ένα του χέρι, αν υποθέσουµε ότι είχε χέρια. Ο «Β»
θα µπορούσε κι αυτός να σηκώσει το χέρι του, αν υποθέσουµε ότι είχε χέρια. Τότε, ο
«Β» θα µπορούσε να σηκώσει το άλλο του χέρι, και ο «Α» θα µπορούσε να σηκώσει
το άλλο του χέρι, και θα είχε ολοκληρωθεί ένας κύκλος επικοινωνίας µε µίµηση.
ΠΡΟΘΕΣΗ
ΝΑ ΛΗΦΘΕΙ
A B
Βασικά, όλα τα πράγµατα είναι θεωρήσεις. Θεωρούµε ότι τα πράγµατα

υπάρχουν, κι έτσι υπάρχουν. Η ιδέα είναι πάντα ανώτερη από τους µηχανισµούς της
ενέργειας, του χώρου, του χρόνου και της µάζας. Θα ήταν δυνατόν να έχουµε εντελώς
διαφορετικές ιδέες από αυτές σχετικά µε την επικοινωνία. Ωστόσο, αυτές τυχαίνει να
είναι οι ιδέες επικοινωνίας που ισχύουν από κοινού σ’ αυτό το σύµπαν, και οι οποίες
χρησιµοποιούνται από τις µονάδες ζωής αυτού του σύµπαντος.
Στη φόρµουλα της επικοινωνίας, όπως δίνεται εδώ, έχουµε τη βασική συµφωνία
πάνω στο θέµα της επικοινωνίας. Επειδή οι ιδέες είναι ανώτερες απ’ αυτήν τη
11
συµφωνία, ένα ον, πέρα από τη φόρµουλα της επικοινωνίας, µπορεί να αποκτήσει µια
ιδιόρρυθµη ιδέα σχετικά µε το πώς ακριβώς θα πρέπει να διεξάγεται η επικοινωνία,
και, αν αυτή η ιδέα δεν έχει ευρύτερη συµφωνία, το ον µπορεί να βρεθεί
αναµφισβήτητα σε µη επικοινωνία.
Ας πάρουµε για παράδειγµα έναν νεωτερίζοντα συγγραφέα, ο οποίος επιµένει ότι
τα τρία πρώτα γράµµατα κάθε λέξης θα πρέπει να παραλείπονται ή ότι καµιά
πρόταση δε θα πρέπει να ολοκληρώνεται. ∆ε θα επιτύχει τη συµφωνία των
αναγνωστών του.
Υπάρχει µια συνεχής ενέργεια φυσικής επιλογής, θα µπορούσε να πει κανείς, η
οποία ξεφορτώνεται τις παράξενες ή ιδιόρρυθµες ιδέες σχετικά µε την επικοινωνία.
Οι άνθρωποι, για να είναι σε επικοινωνία, προσκολλούνται στους βασικούς κανόνες
που δίνονται εδώ, και όταν κάποιος προσπαθεί να αποκλίνει υπερβολικά από αυτούς
τους κανόνες, εκείνοι απλώς δεν τον αποτυπώνουν, κι έτσι, ως αποτέλεσµα, βγαίνει
εκτός επικοινωνίας.
Τώρα ερχόµαστε στο πρόβληµα του τι πρέπει να είναι πρόθυµη να βιώσει µια
µονάδα ζωής προκειµένου να επικοινωνήσει. Κατά πρώτον, το αρχικό σηµείο-πηγή
πρέπει να είναι πρόθυµο να είναι αποτυπώσιµο. Πρέπει να είναι σε θέση να δώσει
τουλάχιστον κάποια προσοχή στο σηµείο-δέκτη. Το πρωταρχικό σηµείο-δέκτης
πρέπει να είναι πρόθυµο να αποτυπώσει, πρέπει να είναι πρόθυµο να λάβει, και πρέπει
να είναι πρόθυµο να µετατραπεί σε σηµείο-πηγή προκειµένου να επιστρέψει στο
σηµείο-πηγή µια επικοινωνία ή µια απάντηση. Και το αρχικό σηµείο-πηγή µε τη
σειρά του πρέπει να είναι πρόθυµο να είναι σηµείο-δέκτης.
Επειδή ασχολούµαστε βασικά µε ιδέες και όχι µε µηχανισµούς, βλέπουµε,
λοιπόν, ότι ανάµεσα στο σηµείο-πηγή και στο σηµείο-δέκτη πρέπει να υπάρχει η
ψυχική διάθεση να είναι το καθένα πρόθυµο να είναι αιτία ή αποτέλεσµα κατά
βούληση, να είναι πρόθυµο να αποτυπώνει κατά βούληση, να είναι πρόθυµο να είναι
αποτυπώσιµο κατά βούληση, να είναι πρόθυµο να αλλάζει κατά βούληση, να είναι
πρόθυµο να βιώνει την απόσταση που µεσολαβεί και, µε λίγα λόγια, να είναι πρόθυµο
να επικοινωνεί.
ΠΡΟΘΕΣΗ ΝΑ ΕΙΝΑΙ
ΑΠΟΤΥΠΩΣΙΜΟΣ
A B
ΠΡΟΘΥΜΟΣ ΝΑ
ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙ
12
Όπου συναντάµε αυτές τις συνθήκες σ’ ένα άτοµο ή οµάδα, έχουµε ανθρώπους
πνευµατικά υγιείς.
Όπου συναντάµε απροθυµία στην αποστολή ή στη λήψη επικοινωνίας, όπου οι
άνθρωποι στέλνουν επικοινωνίες οδηγούµενοι από µονοµανία ή παρόρµηση, χωρίς
κατεύθυνση και χωρίς να προσπαθούν να είναι αποτυπώσιµοι, όπου τα άτοµα
στέκονται σιωπηλά και δε δίνουν αναγνώριση ή απάντηση όταν λαµβάνουν
επικοινωνίες, έχουµε παράγοντες παραλογισµού.
Κάποιες από τις συνθήκες που µπορεί κανείς να συναντήσει σε ένα παράλογο
είδος επικοινωνίας είναι: η αποτυχία να είναι κάποιος αποτυπώσιµος προτού
A ΑΠΟΣΤΑΣΗ
B
εκπηγάσει µια επικοινωνία απ’ αυτόν, η αντιπρόθεση να τον λαµβάνουν, η

απροθυµία να λαµβάνει ή να αποτυπώνει µια επικοινωνία, η απροθυµία να βιώνει την
απόσταση, η απροθυµία να αλλάζει, η απροθυµία να δίνει προσοχή, η απροθυµία να
εκφράζει πρόθεση, η απροθυµία να δίνει αναγνώριση και, γενικά, η απροθυµία να
αποτυπώνει.
Θα µπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι η λύση στο ζήτηµα της επικοινωνίας είναι
να µην επικοινωνεί. Θα µπορούσε κάποιος να πει ότι, αν δεν είχε επικοινωνήσει
αρχικά, δε θα είχε µπλεξίµατα τώρα. Ίσως να υπάρχει κάποια αλήθεια σ’ αυτό, αλλά
ένας άνθρωπος είναι νεκρός στο βαθµό που δεν µπορεί να επικοινωνήσει. Είναι
ζωντανός στο βαθµό που µπορεί να επικοινωνήσει.
13
ΑΜΦΙ∆ΡΟΜΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ο κύκλος επικοινωνίας και η αµφίδροµη επικοινωνία είναι στην πραγµατικότητα
δύο διαφορετικά πράγµατα. Αν εξετάσουµε προσεχτικά την ανατοµία της
επικοινωνίας – τη δοµή και τα µέρη της, θ’ ανακαλύψουµε ότι ένας κύκλος
επικοινωνίας δεν είναι πέρα για πέρα αµφίδροµη επικοινωνία.
Αν εξετάσεις το παρακάτω σχέδιο Α, θα δεις έναν κύκλο επικοινωνίας:
Σχέδιο Α
Γιάννης Βασίλης
Γιάννης’ Βασίλης’
Εδώ ο Γιάννης είναι το άτοµο που ξεκινά µια επικοινωνία· είναι η πρωταρχική
του ώθηση. Αυτή η ώθηση απευθύνεται στον Βασίλη. Ο Βασίλης τη λαµβάνει και
στη συνέχεια δίνει µια απάντηση ή αναγνώριση σαν Βασίλης’, η οποία αναγνώριση
στέλνεται πίσω στον Γιάννη’. Ο Γιάννης είπε, για παράδειγµα, «Τι κάνεις;», ο
Βασίλης το έλαβε, και στη συνέχεια (παίρνοντας τη θέση δευτερεύουσας αιτίας)
απάντησε σ’ αυτό σαν Βασίλης’ λέγοντας: «Είµαι καλά», το οποίο γυρίζει πίσω στον
Γιάννη’, και µ’ αυτόν τον τρόπο κλείνει τον κύκλο.
14
Τώρα, ένα παράδειγµα αυτού που ονοµάζουµε κύκλο αµφίδροµης επικοινωνίας
ακολουθεί στο σχέδιο Β:
Σχέδιο B
Γιάννης Βασίλης
Γιάννης’ Βασίλης’
Εδώ έχουµε τον Βασίλη που ξεκινά µια επικοινωνία. Ο Βασίλης λέει: «Πώς πάνε
τα κέφια;» Ο Γιάννης λαµβάνει αυτήν την επικοινωνία, και στη συνέχεια σαν
Γιάννης’ ή δευτερεύουσα αιτία απαντά: «Ας τα λέµε καλά», απάντηση που δέχεται
την αναγνώριση του Βασίλη’ µόλις τη λάβει.
Εξετάζουµε και τα δύο αυτά σχέδια. Ανακαλύπτουµε ότι στο σχέδιο Α ο
Γιάννης’, ως δευτερεύουσα αιτία, εξέφρασε την αναγνώρισή του µ’ ένα νεύµα του
κεφαλιού ή ένα βλέµµα ικανοποίησης. Παρόµοια, στο σχέδιο Β, ο Βασίλης’
αναγνωρίζει στην πραγµατικότητα τα λόγια του Γιάννη’, «Ας τα λέµε καλά», µ’ ένα
νεύµα ή κάποια έκφραση που φανερώνει ότι η επικοινωνία έχει ληφθεί.
Αν και ο Γιάννης και ο Βασίλης ήταν απ’ αυτούς τους δυνατούς άντρες που τα
λόγια τους είναι µετρηµένα, θα παρέλειπαν κάποιο τµήµα αυτών των κύκλων. Η πιο
15
κατάφωρη παράλειψη, η οποία γίνεται πιο συχνά κατανοητή σαν «καθυστέρηση
επικοινωνίας», θα ήταν να έλεγε ο Γιάννης στο σχέδιο Α: «Πώς είσαι;» και ο Βασίλης
να στεκόταν εκεί χωρίς να µιλάει. (Με τον όρο «καθυστέρηση επικοινωνίας»
εννοούµε το χρονικό διάστηµα που µεσολαβεί ανάµεσα σε µια ερώτηση και στην
απάντηση που δίνει σ’ αυτήν τη συγκεκριµένη ερώτηση το άτοµο στο οποίο
απευθύνθηκε).
Εδώ έχουµε τον Γιάννη να προξενεί µια επικοινωνία, και τον Βασίλη’ να µη
συνεχίζει τον κύκλο. ∆εν ξέρουµε, δε ζητάµε να µάθουµε, κι ούτε µας ενδιαφέρει αν
ο Βασίλης σαν σηµείο-δέκτης άκουσε ποτέ την επικοινωνία ή όχι. Μπορούµε να
υποθέσουµε ότι ήταν τουλάχιστον παρών, ότι ο Γιάννης µίλησε αρκετά δυνατά για να
ακουστεί, και ότι η προσοχή του Βασίλη ήταν κάπου κοντά στην περιοχή του Γιάννη.
Τώρα, αντί να προχωρήσει µε τον κύκλο επικοινωνίας, ο Γιάννης µένει εκεί µ’ έναν
ανολοκλήρωτο κύκλο και δεν του δίνεται ποτέ η ευκαιρία να γίνει Γιάννης’.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι µε τους οποίους ένας κύκλος επικοινωνίας θα
µπορούσε να µην ολοκληρωθεί, οι οποίοι θα µπορούσαν να χωριστούν στις
παρακάτω κατηγορίες:
1. Παράλειψη του Γιάννη να κάνει εκπήγαση µιας επικοινωνίας.
2. Παράλειψη του Βασίλη να ακούσει την επικοινωνία.
3. Παράλειψη του Βασίλη’ να απαντήσει στην επικοινωνία που έλαβε.
4. Παράλειψη του Γιάννη’ να αναγνωρίσει µε κάποιο νεύµα ή λέξη ότι άκουσε
τον Βασίλη’.
Όλα αυτά θα µπορούσαµε να τα αποδώσουµε σε διάφορους λόγους, αλλά ο
σκοπός µας εδώ δεν είναι να αποδώσουµε σε κάποιους λόγους το γεγονός ότι
δεν ολοκληρώνουν έναν κύκλο επικοινωνίας. Ο σκοπός µας εξ ολοκλήρου έχει
να κάνει µε τη µη ολοκλήρωση αυτού του κύκλου επικοινωνίας.
Ας πούµε τώρα ότι στο σχέδιο Α έχουµε στο πρόσωπο του Γιάννη ένα άτοµο που
από παρόρµηση και σε µόνιµη βάση ξεκινά επικοινωνίες είτε έχει την προσοχή
κάποιου είτε όχι, και είτε αυτές οι επικοινωνίες σχετίζονται µε κάποια υπαρκτή
κατάσταση είτε όχι. Ανακαλύπτουµε ότι υπάρχει πιθανότητα να συναντήσει ο
Γιάννης, κατά την επικοινωνία του, έναν Βασίλη που δε δίνει προσοχή και δεν τον
ακούει, και κατά συνέπεια έναν απόντα Βασίλη’ που δεν του απαντάει, και εποµένως
έναν απόντα Γιάννη’, που ποτέ δε δίνει αναγνώριση.
Ας εξετάσουµε αυτήν την ίδια κατάσταση στο σχέδιο Β. Εδώ έχουµε, στο
πρόσωπο του Βασίλη, την ανακοίνωση µιας επικοινωνίας. Έχουµε τον ίδιο
Γιάννη µε µια παρόρµηση για εκροή. Ο Βασίλης λέει: «Πώς είσαι», και ο
κύκλος δεν ολοκληρώνεται επειδή ο Γιάννης, τόσο προσηλωµένος στο να δίνει
παρορµητικές επικοινωνίες, δε γίνεται Γιάννης’ και δε δίνει ποτέ στον Βασίλη
µια ευκαιρία να γίνει Βασίλης’ και να δώσει αναγνώριση.
16
Τώρα, ας πάρουµε µια άλλη κατάσταση. Έστω ότι ο Γιάννης ξεκινά επικοινωνίες,
ενώ ο Βασίλης είναι ένα άτοµο που δεν ξεκινάει ποτέ επικοινωνίες. Ο Γιάννης δεν
ωθείται απαραίτητα από παρόρµηση ή µονοµανία στο να ξεκινά επικοινωνίες, αλλά
ο Βασίλης έχει αναστολές στο να ξεκινά επικοινωνίες. Ανακαλύπτουµε ότι ο Γιάννης
και ο Βασίλης, όταν βρίσκονται µαζί, κάνουν το εξής: ο Γιάννης ξεκινάει µια
επικοινωνία, ο Βασίλης την ακούει, γίνεται Βασίλης’, απαντάει, και δίνει στον Γιάννη
την ευκαιρία να γίνει Γιάννης’. Αυτό προχωρά αρκετά καλά, αλλά αργά ή γρήγορα
συναντούν µια δυσάρεστη κατάσταση στον αµφίδροµο κύκλο, ο οποίος
παραβιάζεται επειδή ο Βασίλης δεν ξεκινά ποτέ µια επικοινωνία.
Ένας κύκλος αµφίδροµης επικοινωνίας θα µπορούσε να έχει ως εξής: ο Γιάννης,

αφού ξεκινήσει µια επικοινωνία και την ολοκληρώσει, µπορεί στη συνέχεια να
περιµένει από τον Βασίλη να ξεκινήσει κι αυτός µια επικοινωνία προς τον Γιάννη,
ολοκληρώνοντας έτσι το υπόλοιπο µέρος του κύκλου αµφίδροµης επικοινωνίας. Ο
Βασίλης πράγµατι ξεκινάει µια επικοινωνία, ο Γιάννης την ακούει, ο Γιάννης’ δίνει
απάντηση και ο Βασίλης’ την αναγνωρίζει.
Έτσι έχουµε τον κανονικό κύκλο µιας επικοινωνίας ανάµεσα σε δύο τέρµιναλ.
Σ’ αυτήν την περίπτωση ο Γιάννης είναι ένα τέρµιναλ και ο Βασίλης είναι ένα
τέρµιναλ, και µπορεί να δει κανείς την επικοινωνία να ρέει ανάµεσα σε δύο τέρµιναλ.
Οι κύκλοι στηρίζονται στο να ξεκινήσει ο Γιάννης µια επικοινωνία, ο Βασίλης να
την ακούσει, ο Βασίλης να γίνει Βασίλης’ και να απαντήσει στην επικοινωνία, ο
Γιάννης’ ν’ αναγνωρίσει την επικοινωνία, στη συνέχεια ο Βασίλης να ξεκινήσει µια
επικοινωνία, ο Γιάννης να ακούσει την επικοινωνία, ο Γιάννης’ ν’ απαντήσει στην
επικοινωνία και ο Βασίλης’ ν’ αναγνωρίσει την επικοινωνία.
Αν το έκαναν αυτό, άσχετα από το αντικείµενο της συνοµιλίας τους, δε θα

ερχόντουσαν ποτέ σε διαφωνία και θα έφταναν τελικά σε µια συµφωνία, ακόµα κι αν
ήταν εχθρικοί ο ένας προς τον άλλο. Οι δυσκολίες και τα προβλήµατά τους θα
ξεκαθάριζαν και θα ήταν σε καλή κατάσταση αναφορικά µε τη µεταξύ τους σχέση.
Ένας κύκλος αµφίδροµης επικοινωνίας παύει να λειτουργεί όταν οποιοδήποτε

από τα δύο τέρµιναλ δεν ξεκινάει, µε τη σειρά του, επικοινωνίες. Ανακαλύπτουµε ότι
ολόκληρη η κοινωνία έχει τεράστιες δυσκολίες σ’ αυτό το θέµα. Οι άνθρωποι είναι
τόσο συνηθισµένοι στην κονσερβοποιηµένη ψυχαγωγία, και έχουν εµποδιστεί τόσο
πολύ στο να ξεκινούν επικοινωνίες από γονείς –που οι ίδιοι δεν µπορούσαν να
επικοινωνήσουν– από την παιδεία και και άλλες αιτίες, που πέφτουν σ’ ένα πολύ
χαµηλό επίπεδο σχετικά µε το ξεκίνηµα επικοινωνιών. Το ξεκίνηµα επικοινωνίας
είναι απαραίτητο προκειµένου ν’ αρχίσει µια επικοινωνία.
Έτσι, βλέπουµε ανθρώπους που µιλάνε βασικά για πράγµατα που τους έχουν
επιβληθεί από εξωτερικά αίτια. Βλέπουν ένα ατύχηµα και το συζητούν. Βλέπουν µια
ταινία και τη συζητούν. Περιµένουν από µια εξωτερική πηγή να τους δώσει την
αφορµή για συζήτηση. Αλλά, επειδή και οι δύο βρίσκονται σ’ ένα χαµηλό επίπεδο ως
προς το ξεκίνηµα επικοινωνίας –που θα µπορούσε ακόµη να εκφραστεί και ως
17
χαµηλό επίπεδο φαντασίας– ανακαλύπτουµε ότι αυτοί οι άνθρωποι, εξαρτηµένοι από
εξωτερικές αρχικές ωθήσεις, έχουν, σε γενικές γραµµές, παρορµήσεις ή αναστολές
στην επικοινωνία τους, κι έτσι η συζήτηση αλλάζει κατεύθυνση γρήγορα και αισθητά
και µπορεί να καταλήξει σε κάποια ασυνήθιστη έχθρα ή λάθος συµπεράσµατα.
Ας υποθέσουµε ότι η έλλειψη ώθησης από την πλευρά του Γιάννη, που έχει τη
µορφή αρχικής ή πρωτογενούς αιτίας, τον οδήγησε σε µονοµανή ή παρορµητική
επικοινωνία· ανακαλύπτουµε ότι είναι τόσο απορροφηµένος στο να κάνει εκροή,
που ποτέ δεν έχει την ευκαιρία να ακούσει κάποιον που του µιλάει, αλλά, κι αν
ακόµη τον άκουγε, δε θ’ απαντούσε. Ο Βασίλης, από την άλλη πλευρά, θα
µπορούσε να βρίσκεται σε τόσο πολύ χαµηλό επίπεδο αρχικής αιτίας (που
σηµαίνει, σε χαµηλό επίπεδο έναρξης επικοινωνίας), που ούτε καν θα µετα-
βαλλόταν ποτέ σε Βασίλη’, ή αν αυτό συνέβαινε, δε θα εξέφραζε ποτέ τη δική του
γνώµη, διαταράσσοντας έτσι την ισορροπία του Γιάννη όλο και περισσότερο σε
όλο και περισσότερο παρορµητική επικοινωνία.
Όπως µπορείτε να δείτε µέσα απ’ αυτά τα σχέδια, κάποιες πρωτότυπες

καταστάσεις θα µπορούσαν να εµφανιστούν. Θα µπορούσε να υπάρχει το θέµα της
µονοµανούς απάντησης, καθώς και της ανασταλτικής απάντησης. Ένα άτοµο θα
µπορούσε να αφιερώνει όλο του το χρόνο απαντώντας, δικαιολογώντας ή εξηγώντας
–είναι όλα το ίδιο– χωρίς να του έχουν απευθύνει κάποια αρχική επικοινωνία. Ένα
άλλο άτοµο, όπως ο Γιάννης’ στο σχέδιο Α ή ο Βασίλης’ στο σχέδιο Β, θα µπορούσε
να αφιερώνει όλο του το χρόνο αναγνωρίζοντας, ακόµη κι αν καµιά επικοινωνία δεν
έφτασε σ’ αυτόν για να την αναγνωρίσει. Ωστόσο, οι συνηθισµένες και πιο καθαρά
αντιληπτές εκδηλώσεις είναι αυτές που προέρχονται από µονοµανία και παρόρµηση,
από αποδοχή της µη απάντησης, καθώς και από µη αναγνώριση απάντησης. Και
σ’ αυτές τις περιπτώσεις µπορούµε ν’ ανακαλύψουµε στάσιµες ροές.
Επειδή το µοναδικό έγκληµα στο σύµπαν φαίνεται πως είναι το να επικοινωνείς

και επειδή το µόνο που σώζει ένα άτοµο είναι η επικοινωνία, µπορούµε εύκολα να
καταλάβουµε ότι σίγουρα θα προκύψει ένα µπέρδεµα στην επικοινωνία. Αυτό που θα
πρέπει να καταλάβουµε –και µε πολύ µεγαλύτερη χαρά– είναι ότι τώρα το πρόβληµα
µπορεί να λυθεί.
∆ηµιουργείται στασιµότητα στις ροές σ’ αυτόν το δίδυµο κύκλο επικοινωνίας

όπου παρατηρείται έλλειψη:
18
1. στην έναρξη επικοινωνίας,
2. στη λήψη επικοινωνίας,
3. στην απάντηση µιας επικοινωνίας που δόθηκε,
4. στην αναγνώριση απαντήσεων.
Έτσι, µπορεί κανείς να δει ότι υπάρχουν µόνο τέσσερα µέρη που µπορούν να
γίνουν προβληµατικά στα σχέδια Α και Β, ανεξάρτητα από τον αριθµό των
ιδιόρρυθµων εκδηλώσεων που µπορούν να παρουσιαστούν ως αποτέλεσµά τους.
19
ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΕΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Τώρα που έχεις ανακαλύψει τα συστατικά µέρη της επικοινωνίας και τη
φόρµουλά της, πώς χρησιµοποιείς αυτήν τη γνώση; Πώς κάνεις πράξη αυτά που
µόλις µελέτησες πάνω στη φόρµουλα επικοινωνίας; Πώς εφαρµόζεις τους νόµους της
επικοινωνίας τόσο εύκολα και φυσικά, που να φαίνονται σχεδόν σαν µέρος του
εαυτού σου; Πώς, πραγµατικά, γίνεσαι αποτελεσµατικός στην επικοινωνία;
Στη Σαηεντολογία υπάρχουν ασκήσεις που δίνουν τη δυνατότητα στον καθένα να
βελτιώσει την ικανότητά του να χειρίζεται την επικοινωνία. Άσκηση είναι µια
µέθοδος µάθησης ή εκπαίδευσης µε την οποία ένα άτοµο εκτελεί µια διαδικασία ξανά
και ξανά προκειµένου να τελειοποιήσει την ικανότητά του σ’ αυτήν. Αυτές οι
ασκήσεις επικοινωνίας, που ονοµάζονται Εκπαιδευτικές Ασκήσεις ή σε συντοµία
“TR” (από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Training Routines), ασχολούνται µε τα
διάφορα µέρη της φόρµουλας επικοινωνίας.
Οι TR αναπτύχθηκαν αρχικά για να εκπαιδεύσουν τους επαγγελµατίες
Σαηεντολόγους στην τεχνική εφαρµογή, επειδή γι’ αυτήν τη δραστηριότητα είναι
ζωτικό να υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο επικοινωνίας. Ωστόσο, η ικανότητα
οποιουδήποτε ατόµου να χειρίζεται µε δεξιοτεχνία τον κύκλο της επικοινωνίας, κι
έτσι να επικοινωνεί καλύτερα µε τους άλλους, µπορεί να βελτιωθεί σε πολύ µεγάλο
βαθµό µε το να ασκείται σε κάθε µέρος της φόρµουλας επικοινωνίας κάνοντας αυτές
τις TR.
Κάνοντας αυτές τις ασκήσεις θα µάθεις πώς να κάνεις την επικοινωνία σου
κατανοητή από τους άλλους και πώς στ’ αλήθεια να καταλαβαίνεις αυτά που σου
λένε, πώς να είσαι αυτό που κάποιες φορές ονοµάζεται «καλός ακροατής», πώς
να καθοδηγείς έναν κύκλο επικοινωνίας που έχεις µ’ ένα άλλο άτοµο και πώς
ν’ αναγνωρίζεις και να διορθώνεις τις παραλείψεις στους κύκλους επικοινωνίας
των άλλων.
Όλα αυτά είναι ικανότητες ανυπολόγιστης αξίας στην καθηµερινή ζωή. Άσχετα
µε το επάγγελµά σου ή το είδος των ασχολιών σου, η ικανότητα να επικοινωνείς µε
ευκολία και σιγουριά είναι ουσιώδης.
∆εν µπορείς να κάνεις τις TR µόνος σου. Πρέπει να τις κάνεις µε τη βοήθεια ενός
άλλου ατόµου. Ο τρόπος µε τον οποίο γίνεται αυτό είναι σχηµατίζοντας ζευγάρι µε
ένα άλλο άτοµο και κάνοντας τις ασκήσεις µαζί. Αυτό γίνεται µε εναλλαγή ρόλων:
όταν κάνεις εσύ την άσκηση, το άλλο άτοµο σε βοηθά ν’ αποκτήσεις επιδεξιότητα
σ’ αυτήν την άσκηση. Μετά αλλάζετε ρόλους και βοηθάς εσύ το άλλο άτοµο ενώ
20
και το άτοµο που σε βοηθά
να την ολοκληρώσεις µε επιτυχία ονοµάζεται προγυµναστής.
∆εν έχει καµία διαφορά αν αρχίσεις πρώτος σαν µαθητής και ο συνεργάτης σου
σαν προγυµναστής ή το αντίστροφο. Και οι δύο γίνεστε µαθητής και προγυµναστής
εκ περιτροπής, ώστε να ολοκληρώσετε µε επιτυχία τις ασκήσεις βοηθώντας ο ένας
τον άλλο. Βοηθώντας ο ένας τον άλλο στις TR, αλλάζοντας έτσι ρόλους, µπορείτε και
οι δύο να µάθετε πώς να χρησιµοποιείτε πλήρως τον κύκλο επικοινωνίας.
Έτσι, πριν αρχίσεις να κάνεις τις TR, βρες ένα άλλο άτοµο να κάνει τις ασκήσεις
µαζί σου µ’ αυτήν την εναλλαγή ρόλων µαθητή και προγυµναστή.
Είναι πολύ σηµαντικό τόσο εσύ όσο και ο συνεργάτης σου να διαβάσετε από την
αρχή ως το τέλος και να καταλάβετε όλες αυτές τις ασκήσεις πριν αρχίσετε να
ασκείστε. Ακόµη, τις ασκήσεις ακολουθεί ένα άλλο τµήµα που εξηγεί πώς να
προγυµνάζεις κάποιον σωστά. Και αυτό θα πρέπει να µελετηθεί και να κατανοηθεί
τέλεια πριν ξεκινήσετε τις ασκήσεις, επειδή η προγύµναση είναι µια πολύ ακριβής
διαδικασία. Είναι ζωτικό να γίνεται σωστά η προγύµναση, προκειµένου να πετύχεις
τα µεγαλύτερα δυνατά κέρδη από τις TR.
Καθεµία από τις TR έχει Αριθµό και Όνοµα. Αυτά είναι απλά ονοµασίες µε τις
οποίες αναφερόµαστε σ’ αυτές.
Τα παραγγέλµατα είναι προφορικές οδηγίες που χρησιµοποιούνται από τον
προγυµναστή για ν’ αρχίσει, να συνεχίσει ή να σταµατήσει την άσκηση και
συµπεριλαµβάνουν επίσης τις ερωτήσεις ή τις δηλώσεις που χρησιµοποιούνται κατά
τη διάρκεια της TR.
Κάθε άσκηση δηλώνει επίσης τη Θέση στην οποία πρέπει να κάθεσαι.
Η συγκεκριµένη ικανότητα επικοινωνίας, την οποία προσπαθείς να επιτύχεις σε
κάθε TR, αναφέρεται στο τµήµα Σκοπός.
Το τµήµα Πού δίνεται έµφαση σκιαγραφεί τον τρόπο µε τον οποίο πρέπει να
γίνεται η άσκηση και δίνει τα σηµαντικά σηµεία στα οποία πρέπει να δοθεί βαρύτητα
ή έµφαση κατά την προγύµναση.
21
Το Λεκτικό συµπεριλαµβάνεται σε µερικές από τις ασκήσεις για να δείξει µε
ποιον τρόπο χρησιµοποιούνται τα διάφορα παραγγέλµατα ή ερωτήσεις κατά τη
διάρκεια της διαδικασίας. Στη Σαηεντολογία, µε τη λέξη λεκτικό εννοούµε απλά το
ειδικό λεξιλόγιο µιας άσκησης.
Αυτές οι ασκήσεις, όταν γίνονται επιµελώς και ακριβώς όπως είναι γραµµένες,
οδηγούν κάθε άτοµο σε επιτυχή επικοινωνία.
Κάνε τα ακόλουθα:
1. ∆ιάβασε από την αρχή µέχρι το τέλος τις ασκήσεις που δίνονται στις επόµενες
σελίδες, καθώς και το τµήµα µε τον τίτλο Προγύµναση.
2. Βρες κάποιον για να δουλέψετε µαζί σαν συνεργάτες, έτσι ώστε να µπορέσετε
να ολοκληρώσετε µε επιτυχία τις ασκήσεις, βοηθώντας ο ένας τον άλλο.
22
3. Ζήτησε από τον συνεργάτη σου να διαβάσει από την αρχή µέχρι το τέλος όλες
τις ασκήσεις και το τµήµα Προγύµναση.
4. Αποφασίστε ποιος θα προγυµνάσει πρώτος.
5. Μετά αρχίστε την πρώτη TR!
23
Αριθµός: TR 0 Να είσαι εκεί
Όνοµα: Να είσαι εκεί.
Παραγγέλµατα: Ο προγυµναστής λέει «Άρχισε», για ν’ αρχίσει την άσκηση. Ο

προγυµναστής χρησιµοποιεί τη φράση «Αυτό ήταν», για να τερµατίσει την άσκηση
ή να υποδείξει ένα λάθος στον µαθητή. Παράδειγµα: Ο µαθητής αποκοιµιέται· ο
προγυµναστής λέει: «Αυτό ήταν. Σε πήρε ο ύπνος. Άρχισε.».
Σ’ αυτήν, αλλά και σε όλες τις ασκήσεις, όταν ο µαθητής έχει πετύχει το σκοπό
της άσκησης, ο προγυµναστής λέει: «Περνάς».
Παρ’ όλο που αυτή η άσκηση περιλαµβάνει στην πραγµατικότητα λιγοστή

προγύµναση, κάποια, έστω, είναι απαραίτητη. Ο προγυµναστής αρχίζει την άσκηση
και φροντίζει να δουλέψει ο µαθητής σ’ αυτήν µέχρι να την περάσει.
Θέση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά έχοντας µια άνετη

απόσταση ανάµεσά τους – γύρω στο ένα µέτρο. Ο µαθητής έχει τα µάτια του κλειστά.
TR 0 Να είσαι εκεί Σκοπός: Να εκπαιδεύσει τον µαθητή

να είναι εκεί άνετα. Ο στόχος είναι να κάνει
τον µαθητή ικανό να είναι εκεί άνετα σε
µια απόσταση ενός µέτρου µπροστά από
ένα άλλο άτοµο, να είναι εκεί και να µην
κάνει τίποτε άλλο πέρα από το να είναι
εκεί.
Για ν’ αρχίσεις µια επικοινωνία, πρέπει

να βρίσκεσαι σ’ ένα µέρος από το οποίο να
επικοινωνήσεις. Αν δεν είσαι εκεί, δε θα
είσαι σε θέση ν’ αρχίσεις σωστά µια
επικοινωνία. Το να είσαι εκεί είναι
προϋπόθεση για καλή επικοινωνία· δεν
υπάρχει τίποτα πιο πολύπλοκο σχετικά
µ’ αυτό.
Σ’ αυτήν την άσκηση ο µαθητής έχει τα µάτια κλειστά για να του είναι πιο εύκολο
να είναι εκεί, σαν πρώτο βήµα. Με τα µάτια κλειστά, το άτοµο δε χρειάζεται να
αντιµετωπίζει, επιπλέον, ένα άλλο άτοµο, αλλά µπορεί απλά να συνηθίσει να
βρίσκεται εκεί, χαλαρωµένο.
Πού δίνεται έµφαση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά. Ο

µαθητής έχει τα µάτια του κλειστά. ∆εν υπάρχει καµιά συνοµιλία. Είναι µια σιωπηλή
24
άσκηση. ∆εν πρέπει να υπάρχουν νευρικές συσπάσεις ή κινήσεις ή να
χρησιµοποιούνται «τεχνάσµατα» ή µέθοδοι ή οτιδήποτε άλλο εκτός από το να είναι
εκεί. Παραδείγµατα τεχνασµάτων ή µεθόδων που χρησιµοποιεί κανείς αντί να
βρίσκεται απλά εκεί είναι το να κάνει διάφορα κόλπα µε το σώµα του ή να πιέζει την
πλάτη του στην καρέκλα, σε µια προσπάθεια να µείνει σε ετοιµότητα.
Ένα άτοµο βλέπει συνήθως µαυρίλα ή µια περιοχή του δωµατίου όταν έχει τα
µάτια του κλειστά. Να είσαι εκεί άνετα.
Είναι καθήκον του προγυµναστή να φροντίσει, ώστε ο µαθητής να µείνει σε

ετοιµότητα και να κάνει την άσκηση.
Κάθισε σε όρθια θέση σε µια καρέκλα µε ίσια πλάτη. Κάνε την άσκηση µέχρι να
µην υπάρχει πια καµιά τάση ή επιθυµία να στριφογυρίσεις, να έχεις νευρικές
συσπάσεις, να κινηθείς ή να αλλάξεις θέση. Αν «µπαίνει σε λειτουργία» κάτι τέτοιο,
τότε συνέχισε την άσκηση µέχρι να γίνει επίπεδη. Επίπεδη σηµαίνει αυτή που δεν
παράγει πια αντιδράσεις.
Ο µαθητής πρέπει να κάνει την άσκηση µέχρι να είναι εντελώς πεπεισµένος,

χωρίς επιφυλάξεις, ότι µπορεί να συνεχίσει να κάθεται ήσυχα και άνετα για
απεριόριστο χρόνο, χωρίς καµιά παρόρµηση να έχει συσπάσεις ή να µετακινείται και
χωρίς να χρειάζεται να καταπιέζει τέτοιες παρορµήσεις.
Όταν µπορεί να είναι εκεί άνετα κι έχει αποκτήσει ένα σηµαντικό σταθερό κέρδος,
περνάει την άσκηση.
Οι άνθρωποι δοκιµάζουν συνήθως µεγάλη καλυτέρευση κάνοντας τις TR, όπως,

για παράδειγµα, µια βελτιωµένη ικανότητα να αντιµετωπίζουν και να επικοινωνούν,
οξύτερες αισθήσεις, και ούτω καθεξής. Αυτές ονοµάζονται κέρδη, επειδή η επιθυµία
του µαθητή είναι να γίνει πιο επιδέξιος στην επικοινωνία και ν’ αυξήσει την επίγνωσή
του, και κάθε επίτευξη προς αυτήν την κατεύθυνση είναι από µόνη της ένα κέρδος.
Ένα σηµαντικό σταθερό κέρδος σηµαίνει ότι ο µαθητής έχει φτάσει σε σηµείο που να
µπορεί να κάνει αυτήν την άσκηση, και η δεξιοτεχνία του και η ικανότητά του να την
κάνει είναι σταθερές. Ένα σηµαντικό σταθερό κέρδος είναι µια σηµαντική βελτίωση
που διαρκεί.
25
Αριθµός: TR 0 Αντιµετώπιση
Όνοµα: Αντιµετώπιση.
Ως αντιµετώπιση ορίζεται η ικανότητα να κοιτάζεις καταπρόσωπο. Όταν λέµε ότι

κάποιος αντιµετωπίζει, εννοούµε ότι κοιτάζει καταπρόσωπο κάποιον ή κάτι χωρίς να
ταράζεται ή ν’ αποφεύγει. Η ικανότητα να αντιµετωπίζει κανείς είναι στην
πραγµατικότητα η ικανότητα να είναι εκεί άνετα και να αντιλαµβάνεται.
Παραγγέλµατα: Προγυµναστής: «Άρχισε», «Αυτό ήταν», «Φλανκ».
Ο προγυµναστής χρησιµοποιεί διάφορους όρους. Ο πρώτος απ’ αυτούς είναι

«Άρχισε», και από τη στιγµή που τον λέει αρχίζει η άσκηση. Κάθε φορά που ο
µαθητής δε διατηρεί τη θέση του, καµπουριάζει, χάνει τις αισθήσεις του, έχει µυϊκές
συσπάσεις, τα µάτια του αρχίζουν να πλανώνται ή παρουσιάζει µε οποιονδήποτε
τρόπο µια λανθασµένη στάση, ο προγυµναστής λέει: «φλανκ» και διορθώνει το
σηµείο όπου έχει δυσκολία. Στη συνέχεια λέει: «Άρχισε» πάλι, και η άσκηση
συνεχίζεται. Όταν ο προγυµναστής επιθυµεί να κάνει κάποιο σχόλιο, λέει: «Αυτό
ήταν», διορθώνει τον µαθητή σ’ αυτό το σηµείο και ύστερα λέει πάλι: «Άρχισε».

απόσταση µεταξύ τους – γύρω στο ένα µέτρο. Και οι δύο κοιτούν ο ένας τον άλλο.
Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την ικανότητα να µπορεί να κάθεται ήσυχος

και ακίνητος και να κοιτάζει κάποιον χωρίς ένταση.
Αυτή η άσκηση είναι το επόµενο στάδιο επιδεξιότητας µετά την TR 0 Να είσαι

εκεί. Τώρα το άτοµο πρέπει και να αντιµετωπίζει.
Η επικοινωνία δεν είναι πραγµατικά εφικτή όταν απουσιάζει η αντιµετώπιση.

Έχεις προσπαθήσει ποτέ να µιλήσεις σε κάποιον που δε σε κοιτούσε; Αυτό το άτοµο
δε σε αντιµετώπιζε. Η έλλειψη αντιµετώπισης είναι εµπόδιο στην πραγµατική
επικοινωνία.
Οι νευρικές συσπάσεις, η ένταση κ.λπ. προέρχονται όλα από απροθυµία

αντιµετώπισης. Όταν αυτή η απροθυµία διορθωθεί, αυτές οι ανικανότητες τείνουν να
εξαφανιστούν.
Πού δίνεται έµφαση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά,

χωρίς να κάνουν οποιαδήποτε συζήτηση και χωρίς προσπάθεια να είναι
ενδιαφέροντες. Κάθονται και κοιτούν ο ένας τον άλλον και δε µιλούν ούτε κάνουν
τίποτα για µερικές ώρες. Ο µαθητής δεν πρέπει να µιλάει, να κάνει νευρικές κινήσεις,
να χαχανίζει, να νιώθει αµηχανία ή να αποκοιµιέται.
Θα βρεθεί ότι ο µαθητής έχει την τάση να αντιµετωπίζει µε ένα µέλος του
σώµατος, παρά απλά ν’ αντιµετωπίζει. Η αντιµετώπιση µε ένα µέλος του σώµατος
26
µπορεί να προκαλέσει σ’ αυτό το µέλος πόνο ή ενόχληση. Η λύση είναι απλά να
αντιµετωπίζει και να είναι εκεί.
Ο βασικός κανόνας είναι πως ό,τι διατηρεί σε ένταση ο µαθητής είναι εκείνο µε
το οποίο αντιµετωπίζει. Αν τα µάτια του αρχίσουν να καίνε, αντιµετωπίζει µ’ αυτά.
Αν το στοµάχι του αρχίσει να προεξέχει και να σφίγγεται, αντιµετωπίζει µε το
στοµάχι του. Αν δηµιουργηθεί ένταση στους ώµους του ή ακόµη και στο πίσω µέρος
του κεφαλιού του, τότε αντιµετωπίζει µε τους ώµους ή µε το πίσω µέρος του
κεφαλιού του. Ένας έµπειρος προγυµναστής σ’ αυτήν την περίπτωση λέει: «Αυτό
ήταν», διορθώνει τον µαθητή και µετά αρχίζει την άσκηση εκ νέου.
Ένα ανοιγοκλείσιµο των µατιών δεν είναι φλανκ στην TR 0, και η απουσία του
βλεφαρικού ανακλαστικού δεν είναι κάτι που απαιτείται. Ο προγυµναστής δε θα
πρέπει να δώσει καµιά προσοχή στο αν το άτοµο ανοιγοκλείνει τα βλέφαρα, αλλά
µόνο στο αν αντιµετωπίζει ή όχι.
Ωστόσο, αν ο µαθητής κοιτάζει µε γουρλωµένα και ορθάνοιχτα µάτια, αυτό είναι
αφύσικο και σηµαίνει ότι προσπαθεί ν’ αντιµετωπίσει µε τα µάτια του. Σε µια τέτοια
περίπτωση τα µάτια του µαθητή θα υγρανθούν, θα γίνουν κόκκινα και θα πονάνε αν
συνεχίσει. Ένας µαθητής που έχει υπερβολικό πρόβληµα µε τα µάτια του θα πρέπει
να επιστρέψει στην TR 0 Να είσαι εκεί και να τελειοποιηθεί σ’ αυτήν την άσκηση πριν
επιχειρήσει να ξανακάνει την TR 0 Αντιµετώπιση.
Όπως στην TR 0 Να είσαι εκεί, ο TR 0 Αντιµετώπιση

µαθητής δε χρησιµοποιεί κανένα τέχνασµα
ή µέθοδο αντιµετώπισης πέρα από το να
είναι απλά εκεί. Αν αντιµετώπιση σήµαινε
το να κάνει κάτι, τότε η άσκηση κακώς θα
ονοµαζόταν έτσι. Η όλη διαδικασία έχει
σαν σκοπό να εξοικειώσει τον µαθητή να
είναι εκεί άνετα σε απόσταση ενός µέτρου
από ένα άλλο άτοµο, χωρίς να ζητά
συγγνώµη, να κινείται, να ξαφνιάζεται, να
νιώθει αµηχανία ή να δικαιολογείται.
Συνέχισε την άσκηση µέχρι να µην
υπάρχουν πια µυϊκές συσπάσεις, ταραχή ή
άλλες εκδηλώσεις, ή να µη χρειάζεται να
καταπιεστούν (δηλ. να συγκρατηθούν
για να µη γίνουν γνωστές ή φανερές).
Οτιδήποτε «µπαίνει σε λειτουργία» θα
γίνει επίπεδο.
Ο µαθητής περνάει την άσκηση όταν µπορεί να είναι απλά εκεί και να αντι-
µετωπίζει, και έχει αποκτήσει ένα σηµαντικό σταθερό κέρδος.
27
Αριθµός: TR 0 Σκυλοταυροµαχία
Όνοµα: Αντιµετώπιση µε σκυλοταυροµαχία.
Ο όρος σκυλοταυροµαχία σηµαίνει να βρίσκεις ορισµένες πράξεις, λέξεις,
φράσεις, χειρονοµίες ή θέµατα που κάνουν τον µαθητή που κάνει την άσκηση να
αποσπάται, αντιδρώντας µε κάποιον τρόπο απέναντι στον προγυµναστή. Η λέξη
σκυλοταυροµαχία προέρχεται από ένα αγγλικό και ισπανικό παιχνίδι κατά το οποίο
αµολάς σκυλιά εναντίον ενός αλυσοδεµένου ταύρου.
TR 0 Σκυλοταυροµαχία ΑΠΟ ΠΟΥ

ΠΗΡΕΣ ΑΥΤΟ ΦΛΑΝΚ.
ΤΟ ΑΠΑΙΣΙΟ ΓΕΛΑΣΕΣ.
ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ; ΑΡΧΙΣΕ.
Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής

1 2
ΑΠΟ ΠΟΥ
ΠΗΡΕΣ ΑΥΤΟ
ΤΟ ΑΠΑΙΣΙΟ
ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ;
3 4
Στις φωτογραφίες παραπάνω, ο προγυµναστής βρίσκει ένα κουµπί του µαθητή (1) και του δίνει φλανκ
γιατί διέκοψε την αντιµετώπισή του (2). Ξαναρχίζει την άσκηση και ξαναλέει τη φράση που τον έκανε
28 ν’ αντιδράσει (3), επαναλαµβάνοντάς τη µέχρι ο µαθητής να µπορεί να την αντιµετωπίσει άνετα
Θα βρεθεί ότι οι άνθρωποι έχουν συγκεκριµένα πράγµατα που τους κάνουν
ν’ αντιδρούν µε κάποιον τρόπο. Στη Σαηεντολογία ορίζουµε ως κουµπί ένα πράγµα,
λέξη, φράση, θέµα ή περιοχή που προκαλεί την ανταπόκριση ή την αντίδραση ενός
ατόµου.
Για παράδειγµα, ο προγυµναστής λέει στον µαθητή: «Έχεις µεγάλα αυτιά». Ο
µαθητής αντιδρά γελώντας ανεξέλεγκτα. Ο προγυµναστής έχει βρει µ’ αυτόν τον
τρόπο ένα κουµπί σ’ αυτόν τον µαθητή. Αυτό είναι σκυλοταυροµαχία.
Παραγγέλµατα: Προγυµναστής: «Άρχισε», «Αυτό ήταν», «Φλανκ».
ΜΙΛΑ!
ΑΠΟ ΠΟΥ
ΠΗΡΕΣ ΑΥΤΟ
ΤΟ ΑΠΑΙΣΙΟ
ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ;!

5 6
ΣΟΥ ΦΛΑΝΚ.
ΜΙΛΑΩ! ΤΑΡΑΧΤΗΚΕΣ.

7 8
χωρίς ν’ αντιδρά σ’ αυτήν (4, 5, 6). Εξακολουθεί τη σκυλοταυροµαχία προσπαθώντας να βρει

ένα άλλο κουµπί. Όταν το κάνει αυτό (7), δίνει φλανκ στον µαθητή εξηγώντας το λόγο (8) και
µετά συνεχίζει, για να κάνει επίπεδο αυτό το νέο κουµπί. 29
απόσταση ανάµεσά τους – γύρω στο ένα µέτρο.
Σκοπός: Ν’ αποκτήσει ο µαθητής την ικανότητα να µπορεί να κάθεται ακίνητος
και να κοιτάζει κάποιον χωρίς ένταση και χωρίς να σαστίζει, να περισπάται ή να
αναγκάζεται ν’ αντιδρά µ’ οποιονδήποτε τρόπο σ’ αυτά που λέει ή κάνει το άλλο
άτοµο.
Στην προηγούµενη άσκηση ο µαθητής µαθαίνει πώς να αντιµετωπίζει, καθώς ο
προγυµναστής απλά κάθεται σιωπηλά. Στην TR 0 Σκυλοταυροµαχία η ικανότητα του
µαθητή ν’ αντιµετωπίζει αυξάνεται περισσότερο και µαθαίνει να µη σαστίζει από τις
ενέργειες του προγυµναστή.
Αυτό αυξάνει την ικανότητα κάποιου να είναι εκεί και να εκφράζει µια
επικοινωνία σ’ έναν άλλον, σε οποιαδήποτε κοινωνική ή άλλη περίσταση στη ζωή,
χωρίς να αποσπάται από τίποτε.
Για παράδειγµα, σου έτυχε ποτέ να πάθεις γλωσσοδέτη ή να ταραχτείς, ενώ
µιλούσες µε κάποιον, όταν εκείνος έφερε κάποιο άλλο θέµα προς συζήτηση; Έχεις
αντιδράσει ποτέ ανεξέλεγκτα σε κάτι που είπε ένας άλλος, παρ’ όλο που δεν το
ήθελες; Αυτή η άσκηση µπορεί ν’ αυξήσει την ικανότητά σου να είσαι περισσότερο
σε θέση αιτίας και ελέγχου σε κάθε πλευρά της επικοινωνίας.
Πού δίνεται έµφαση: Αφού ο µαθητής έχει περάσει την TR 0 Αντιµετώπιση
και µπορεί απλά να είναι εκεί άνετα, µπορεί ν’ αρχίσει η «σκυλοταυροµαχία».
Οτιδήποτε άλλο πέρα από το να είναι εκεί παίρνει κατευθείαν φλανκ από τον
προγυµναστή. Συσπάσεις, ανοιγοκλείσιµο των µατιών, αναστεναγµοί, νευρικές
κινήσεις, οτιδήποτε άλλο πέρα από το να είναι απλά εκεί παίρνει αµέσως φλανκ,
και εξηγείται για ποιο λόγο.
Λεκτικό του προγυµναστή: Ο µαθητής βήχει. Προγυµναστής: «Φλανκ! Έβηξες.
Άρχισε.». Αυτό είναι όλο κι όλο το λεκτικό που χρησιµοποιεί ο προγυµναστής ως
προγυµναστής.
Λεκτικό του ατόµου που αντιµετωπίζεται: Ο προγυµναστής µπορεί να λέει
οτιδήποτε ή να κάνει οτιδήποτε εκτός από το να αποµακρυνθεί από την καρέκλα.
Ωστόσο, ο προγυµναστής πρέπει να είναι ρεαλιστικός στην προγύµνασή του,
δίνοντας αληθινές συνθήκες και περιστάσεις, που θα µπορούσαν να προκύψουν στην
καθηµερινή ζωή. Ο προγυµναστής δεν επιτρέπεται ν’ αγγίζει τον µαθητή.
Ο προγυµναστής µπορεί να βρει και να πατήσει δυνατά τα κουµπιά του µαθητή,
µέχρι να µην παράγουν πια καµιά αντίδραση. Όποιες λέξεις δεν έχουν να κάνουν µε την
προγύµναση δεν πρέπει να παίρνουν καµιά απάντηση από τον µαθητή. Αν ο µαθητής
απαντήσει, ο προγυµναστής γίνεται αµέσως προγυµναστής (και ακολουθεί το λεκτικό
του προγυµναστή παραπάνω).
Ο µαθητής περνάει την άσκηση όταν µπορεί να είναι εκεί άνετα χωρίς να σαστίζει, να
περισπάται ή να αναγκάζεται να αντιδρά µε οποιονδήποτε τρόπο σε οτιδήποτε λέει ή κάνει
ο προγυµναστής, κι έχει αποκτήσει ένα σηµαντικό σταθερό κέρδος.
30
Αριθµός: TR 1
Όνοµα: Να µεταδίδεις την επικοινωνία σου.
Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την επιδεξιότητα να µεταδίδει µια

συγκεκριµένη επικοινωνία σ’ έναν ακροατή και αυτή να γίνεται κατανοητή.
Έχεις δει ποτέ κάποιον να εξακολουθεί να µιλάει, χωρίς ποτέ να γνωρίζει αν η

επικοινωνία του λαµβάνεται ή όχι; Το να κάνει κάποιος τον εαυτό του κατανοητό
είναι ένα σηµαντικό µέρος της φόρµουλας επικοινωνίας.
Παραγγέλµατα: Ο µαθητής επιλέγει µια φράση (χωρίς τα «είπε») από το βιβλίο

Η Αλίκη στη χώρα των θαυµάτων και τη διαβάζει στον προγυµναστή. Η φράση
επαναλαµβάνεται µέχρι ο προγυµναστής να είναι ικανοποιηµένος ότι έφτασε
σ’ αυτόν.

απόσταση ανάµεσά τους.
Πού δίνεται έµφαση: Η επικοινωνία πηγαίνει από το βιβλίο στον µαθητή και,
σαν να είναι δική του, στον προγυµναστή. ∆εν πρέπει να πηγαίνει από το βιβλίο στον
προγυµναστή. Πρέπει ν’ ακούγεται φυσική, όχι τεχνητή. Η άρθρωση (ο τρόπος
προφοράς των λέξεων) και η απαγγελία (οι χειρονοµίες, οι εκφράσεις και η τέχνη της
οµιλίας σε κοινό) δεν παίζουν ρόλο εδώ. Η ένταση της φωνής µπορεί να παίζει ρόλο.
Ο προγυµναστής πρέπει να έχει λάβει την επικοινωνία (ή την ερώτηση) καθαρά

και να την έχει κατανοήσει πριν πει
«Ωραία». TR 1
∆εν υπάρχει καµιά ιδιαίτερη σηµασία
στο γεγονός ότι χρησιµοποιούµε το
βιβλίο Η Αλίκη στη χώρα των «ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΓΑΤΑ
ΑΠΟ ΤΟ ΤΣΕΣΤΕΡ.»
θαυµάτων. Στην άσκηση αυτή λες
πράγµατα που παίρνεις µέσα από ένα
βιβλίο αντί να τα επινοείς.
Κάθε ιδέα που κάνεις δική σου είναι

δική σου. Όταν παίρνεις µια ιδέα από
ένα βιβλίο, γίνεται δική σου ιδέα, και
έπειτα, σαν δική σου, τη µεταδίδεις
σ’ ένα άλλο άτοµο. Μ’ αυτόν τον τρόπο
γίνεται η προγύµναση σ’ αυτήν την
Προγυµναστής Μαθητής
άσκηση. Η επικοινωνία δεν είναι από το
βιβλίο στον προγυµναστή. Είναι από το
31
βιβλίο στον µαθητή, ο οποίος στη συνέχεια, κάνοντάς τη δική του ιδέα, την εκφράζει
στον προγυµναστή µ’ έναν τέτοιον τρόπο που να φτάνει στον προγυµναστή.
Ξέρουµε ότι ένα άτοµο δεν µπορεί να επικοινωνήσει όταν δεν µπορεί να κάνει το
πρώτο βασικό βήµα, που είναι να πάρει µια ιδέα, να την κάνει δική του και στη
συνέχεια να την πει σε κάποιο άλλο άτοµο.
Κατά την προγύµναση ο µαθητής θα πρέπει να βρει µια φράση από την Αλίκη στη
χώρα των θαυµάτων και στη συνέχεια, παίρνοντάς τη σαν δική του ιδέα, να τη
µεταδώσει, όπως ακριβώς είναι, στον προγυµναστή. Μπορεί να λέει την ίδια φράση
ξανά και ξανά, αν το επιθυµεί, µε όποιον τρόπο επιθυµεί να τη λέει, µέχρι ο
προγυµναστής να του πει ότι, πιστεύει πως η επικοινωνία έχει φτάσει.
Είναι η πρόθεση που µεταδίδει µια επικοινωνία, όχι οι λέξεις. Όταν η πρόθεση
να µεταδώσεις µια επικοινωνία σ’ ένα άτοµο φτάσει στο άτοµο, θα φτάσει και η ίδια
η επικοινωνία.
Η πρόθεση πρέπει να µεταδίδει µια επικοινωνία και η ίδια η πρόθεση πρέπει να

µεταδίδεται σε µια µονάδα χρόνου. ∆εν είναι µια επανάληψη της τελευταίας φοράς
που ειπώθηκε. Είναι καινούρια, και µεταδίδεται στον παρόντα χρόνο. Μόλις
µεταδοθεί µια επικοινωνία µε επιτυχία, ο µαθητής µπορεί στη συνέχεια να βρει µια
άλλη επικοινωνία και να τη µεταδώσει.
Λεκτικό: Ο προγυµναστής λέει «Άρχισε», λέει «Ωραία» χωρίς νέο ξεκίνηµα της
άσκησης, αν η επικοινωνία έχει ληφθεί, ή λέει «Φλανκ», αν η επικοινωνία δεν έχει
ληφθεί. Η λέξη «Άρχισε» δε χρησιµοποιείται ξανά. Η φράση «Αυτό ήταν»
χρησιµοποιείται για να διακοπεί η άσκηση για συζήτηση ή για να τερµατιστεί η
δραστηριότητα. Αν διακόψουν την άσκηση για συζήτηση, ο προγυµναστής πρέπει να
πει πάλι «Άρχισε» πριν ξαναρχίσουν.
Ο µαθητής περνάει αυτήν την άσκηση µόνο όταν είναι σε θέση να µεταδώσει µια
επικοινωνία µε φυσικότητα, όχι τεχνητά ή µε ένταση και χωρίς απαγγελτικές κινήσεις
του κεφαλιού και χειρονοµίες, και όταν µπορεί να κάνει την άσκηση εύκολα και
άνετα.
32
Όνοµα: Αναγνωρίσεις.
Μια αναγνώριση είναι κάτι που λέγεται ή γίνεται για να πληροφορήσει κάποιον
άλλο ότι η δήλωσή του ή η πράξη του έχει παρατηρηθεί, κατανοηθεί και ληφθεί.
Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής
TR 2
την ικανότητα να αναγνωρίζει πλήρως
και οριστικά µια δήλωση, παρατήρηση
ή σχόλιο µε τέτοιον τρόπο, ώστε το «ΜΟΥ ’ΡΧΕΤΑΙ ΛΙΠΟΘΥΜΙΑ.
∆ΩΣΕ ΜΟΥ ΕΝΑ ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ
άτοµο που έκανε τη δήλωση, την ΜΕ ΖΑΜΠΟΝ!»
παρατήρηση ή το σχόλιο να είναι
ευχαριστηµένο µε το γεγονός ότι τα
λόγια του έχουν ληφθεί και κατανοηθεί
ολοκληρωτικά και να µην αισθάνεται
την ανάγκη να τα επαναλάβει ή να
συνεχίσει να µιλάει.
Η αναγνώριση είναι ένας παρά-
γοντας ελέγχου στον κύκλο επικοι-
νωνίας. Αυτό αληθεύει για κάθε
κύκλο επικοινωνίας σε οποιαδήποτε Προγυµναστής Μαθητής
περίσταση. Η φόρµουλα του ελέγχου

είναι: αρχίζω, αλλάζω και σταµατώ.
Αν µπορείς να ξεκινήσεις κάτι, να το
αλλάξεις και στη συνέχεια να το
σταµατήσεις, έχεις τον έλεγχό του.
Μια αναγνώριση είναι ένα «Στα-
µάτηµα». Εποµένως, αν κάποιος
«ΑΜΕΣΩΣ.»
αναγνωρίζει κατάλληλα την επικοι-
νωνία των άλλων, µπορεί να ελέγχει
την επικοινωνία.
Αν έλεγες σε κάποιον «Προχώρα»
ή «Συνέχισε να µιλάς», αυτό δε θα ήταν
αναγνώριση. Η τέλεια αναγνώριση
µεταδίδει µόνο το εξής: Άκουσα την
επικοινωνία σου. Φανερώνει ότι η
επικοινωνία του ατόµου προς εσένα
έχει ληφθεί. ∆εν είναι η λέξη που Προγυµναστής Μαθητής
τερµατίζει έναν κύκλο επικοινωνίας,

είναι η πρόθεση που τον τερµατίζει.
33
Στη ζωή, είναι πραγµατικά πολύ ευεργετικό για ένα άτοµο να γνωρίζει ότι έχει
αναγνωριστεί.
Παραγγέλµατα: Ο προγυµναστής διαβάζει σειρές από το βιβλίο Η Αλίκη στη
χώρα των θαυµάτων, παραλείποντας τα «είπε», και ο µαθητής τις αναγνωρίζει
πλήρως. Ο µαθητής λέει «Ωραία», «Καλά», «Εντάξει», «Το άκουσα», οτιδήποτε,
αρκεί µόνο να είναι κατάλληλο για την επικοινωνία του ατόµου – µε τέτοιον τρόπο
που πραγµατικά να πείθει το άτοµο που κάθεται εκεί ότι άκουσε αυτό που είπε. Ο
προγυµναστής επαναλαµβάνει κάθε σειρά που αισθάνεται ότι δεν αναγνωρίστηκε
πραγµατικά.
Πού δίνεται έµφαση: Ο µαθητής πρέπει ν’ αναγνωρίζει µε τέτοιον τρόπο, που ο
προγυµναστής να πείθεται ότι δε χρειάζεται να επαναλάβει αυτό που είπε, και ότι έχει
ληφθεί και κατανοηθεί, ολοκληρωτικά και οριστικά.
Ο µαθητής το κάνει αυτό έχοντας την πρόθεση να τερµατιστεί ο κύκλος
επικοινωνίας σ’ εκείνο το σηµείο και τερµατίζοντάς τον εκεί. Οτιδήποτε κάνει ο
µαθητής για να το πετύχει αυτό είναι αποδεκτό, υπό τον όρο ότι δεν ταράζει ούτε
αναστατώνει τον προγυµναστή. Ο µαθητής αναγνωρίζει µ’ έναν τρόπο που αρµόζει
στην επικοινωνία του προγυµναστή, και πείθει τον προγυµναστή ότι την έχει λάβει.
Ρώτησε τον µαθητή, σε διάφορες χρονικές στιγµές, τι είπες. Χαλιναγώγησε την
υπερ- και την υπο-αναγνώριση. Στην αρχή άφησε τον µαθητή να κάνει οτιδήποτε για
να µεταδώσει την αναγνώριση, µετά τελειοποίησέ τον. ∆ίδαξέ του ότι µια
αναγνώριση είναι σταµάτηµα, όχι αρχή ενός νέου κύκλου επικοινωνίας ή
ενθάρρυνση προς το άλλο άτοµο να συνεχίσει, και ότι µια αναγνώριση πρέπει να
αρµόζει στην επικοινωνία του ατόµου. Ο µαθητής δεν πρέπει ν’ αναπτύξει τη
συνήθεια να χρησιµοποιεί µηχανικά τις λέξεις «Ωραία» και «Ευχαριστώ», σαν τις
µοναδικές αναγνωρίσεις.
Μια άλλη σκοπιµότητα αυτής της άσκησης είναι να διδάξει επιπλέον ότι µπορεί
να µην καταφέρει κάποιος να κάνει µια αναγνώριση να φτάσει στο στόχο της ή
µπορεί να µην καταφέρει να σταµατήσει ένα άτοµο µε µια αναγνώριση ή µπορεί να
«πάρει το κεφάλι ενός ατόµου» µε µια υπερβολική αναγνώριση.
Λεκτικό: Ο προγυµναστής λέει «Άρχισε», διαβάζει µια σειρά και λέει «Φλανκ»
κάθε φορά που αισθάνεται ότι η αναγνώριση δεν ήταν κατάλληλη. Ο προγυµναστής
επαναλαµβάνει την ίδια σειρά µετά από κάθε «Φλανκ». Η φράση «Αυτό ήταν»
µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να διακόψει την άσκηση για συζήτηση ή για να
τερµατίσει την άσκηση. Η λέξη «Άρχισε» πρέπει να χρησιµοποιείται για ν’ αρχίσει
ξανά η άσκηση µετά από το «Αυτό ήταν».
Ο µαθητής περνάει την άσκηση µόνο όταν µπορεί ν’ αναγνωρίζει µια δήλωση,
παρατήρηση ή σχόλιο πλήρως, ολοκληρωτικά και οριστικά µ’ έναν τέτοιο τρόπο που
το άτοµο που κάνει τη δήλωση, την παρατήρηση ή το σχόλιο να είναι ευχαριστηµένο
µε το γεγονός ότι τα λόγια του έχουν εξ ολοκλήρου ληφθεί και κατανοηθεί και να µην
αισθάνεται καθόλου την ανάγκη να τα επαναλάβει ή να συνεχίσει να µιλάει.
34
Αριθµός: TR 2½
Όνοµα: Ηµι-αναγνωρίσεις.
Μια ηµι-αναγνώριση είναι ένας τρόπος να κάνεις ένα άτοµο να συνεχίσει να

µιλάει, δηµιουργώντας του την αίσθηση ότι το ακούς.
Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την ικανότητα να ενθαρρύνει κάποιον που

µιλάει να συνεχίσει να µιλάει.
∆εν είναι ασυνήθιστο να επικοινωνείς µε κάποιον που φαινοµενικά έχει

τελειώσει την οµιλία του, αλλά δεν έχει πραγµατικά ολοκληρώσει αυτό που σκόπευε
να πει. Κατά συνέπεια, θα µπορούσες να τον αναγνωρίσεις προτού ολοκληρώσει και
να καταλήξεις να διακόψεις την επικοινωνία του. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να
είσαι σ’ ετοιµότητα και να παρατηρείς πότε το άτοµο έχει περισσότερα να πει, και όχι
µονάχα ν’ αφήνεις την επικοινωνία να κυλά µέχρι το οριστικό της τέλος, αλλά και να
ενθαρρύνεις το άτοµο να συνεχίσει να µιλάει, ώστε να µπορέσει πραγµατικά να
ολοκληρώσει την επικοινωνία του.
Μπορεί, για παράδειγµα, να βρεθείς σε µια συζήτηση µε κάποιον και να θέλεις να

συνεχίσει να µιλάει, γιατί θέλεις να µάθεις περισσότερα σχετικά µε αυτά που λέει. Η
χρήση της ηµι-αναγνώρισης είναι µια µέθοδος που υποβοηθάει σ’ αυτό.
Παραγγέλµατα: Ο προγυµναστής διαβάζει σειρές από το βιβλίο Η Αλίκη στη

χώρα των θαυµάτων, παραλείποντας τα «είπε», και ο µαθητής ηµι-αναγνωρίζει τον
προγυµναστή µε τέτοιον τρόπο, ώστε να τον κάνει να συνεχίσει να µιλάει. Ο
προγυµναστής θα πρέπει να εκφέρει ανολοκλήρωτες δηλώσεις, οι οποίες χρειάζονται
ηµι-αναγνώριση από τον µαθητή. Ο προγυµναστής επαναλαµβάνει κάθε σειρά που
πιστεύει ότι δεν ηµι-αναγνωρίστηκε.

Πού δίνεται έµφαση: ∆ίδαξε τον µαθητή ότι µια ηµι-αναγνώριση είναι µια
ενθάρρυνση προς ένα άτοµο να συνεχίσει να µιλάει. Χαλιναγώγησε την υπερ-
αναγνώριση η οποία σταµατάει την οµιλία του ατόµου. ∆ίδαξέ τον επιπλέον ότι µια
ηµι-αναγνώριση είναι ένας τρόπος να κάνεις ένα άτοµο να συνεχίσει να µιλάει,
δίνοντας στο άτοµο την αίσθηση ότι ο άλλος το ακούει.
Ο µαθητής γνέφει ή δίνει ηµι-αναγνωρίσεις µ’ έναν τέτοιον τρόπο, ώστε να κάνει

τον προγυµναστή να συνεχίσει να µιλάει. Ο µαθητής δεν πρέπει να χρησιµοποιεί
απερίφραστες δηλώσεις όπως «Προχώρα» ή «Συνέχισε», για να πετύχει το σκοπό
35
του. Χρησιµοποιεί χαµόγελα, νεύµατα και διάφορα άλλα µέσα. Ο προγυµναστής
πρέπει να αισθάνεται πεπεισµένος να συνεχίσει να µιλάει.
Οποιαδήποτε ρητή αναγνώριση του µαθητή, που τερµατίζει τη ροή της

επικοινωνίας, και οποιαδήποτε αποτυχία να δείχνει ή να ενεργεί µ’ έναν τρόπο που να
ενθαρρύνει τον προγυµναστή να συνεχίσει να µιλάει, παίρνει φλανκ, και η άσκηση
ξαναρχίζει.
Λεκτικό: Ο προγυµναστής λέει: «Άρχισε», διαβάζει µια σειρά και λέει «Φλανκ»
κάθε φορά που αισθάνεται ότι η ηµι-αναγνώριση
TR 2 ½ δεν ήταν κατάλληλη. Ο προγυµναστής
επαναλαµβάνει την ίδια σειρά κάθε φορά µετά από
«ΣΤΑ ΝΙΑΤΑ ΜΟΥ ένα «Φλανκ», µέχρι ο µαθητής να δώσει µια
ΕΙΧΑ ΑΦΟΣΙΩΘΕΙ
ΣΤΑ ΝΟΜΙΚΑ...» κατάλληλη ηµι-αναγνώριση. Η φράση «Αυτό ήταν»
µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να διακόψει την
άσκηση για συζήτηση ή για να τερµατίσει την
άσκηση. Αν η άσκηση διακόπηκε για συζήτηση, ο
προγυµναστής πρέπει να πει πάλι «Άρχισε» για να
συνεχίσουν.
Ο µαθητής περνάει την άσκηση όταν αισθάνεται

σίγουρος ότι µπορεί κατά βούληση να κάνει ένα
άλλο άτοµο να συνεχίσει να µιλάει.
«... ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΟΥΣΑ ΜΕ ΤΗ

ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΟΥ ΤΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ
«ΜΜ... ΧΜ...» ΚΑΘΕ ΥΠΟΘΕΣΗΣ,
ΟΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ∆ΙΚΕΣ!»
Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής
36
Όνοµα: Να παίρνεις απάντηση σε µια ερώτηση.
Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την ικανότητα να παίρνει απάντηση σε µια
συγκεκριµένη ερώτηση παρά τους αντιπερισπασµούς.
Έχει τύχει να κάνεις ποτέ µια ερώτηση και να µην πάρεις απάντηση; Αυτό µπορεί
να δηµιουργεί αναστάτωση, επειδή ο κύκλος επικοινωνίας είναι ανολοκλήρωτος και
µένει εκκρεµής.
Σε κοινωνικές ή άλλες περιστάσεις, είναι σηµαντικό να µπορείς να παίρνεις
απάντηση στην ερώτησή σου και να ολοκληρώνεις κύκλους επικοινωνίας. Αυτή η
άσκηση σου δίνει αυτήν την ικανότητα.
Παραγγέλµατα: Είτε «Κολυµπούν τα ψάρια;» ή «Πετούν τα πουλιά;».
Θέση: Μαθητής και προγυµναστής καθισµένοι σε µια άνετη απόσταση µεταξύ
τους.
Πού δίνεται έµφαση: Να γίνεται µια ερώτηση και η απάντησή της να
αναγνωρίζεται από τον µαθητή σε νέα µονάδα χρόνου, ενέργεια η οποία τότε
ολοκληρώνεται. Να αποτρέπεται ο µαθητής ώστε να µην ξεστρατίζει σε παραλλαγές
της ερώτησης.
Ο µαθητής παίρνει φλανκ αν δεν καταφέρει να πάρει απάντηση στην ερώτηση
που έκανε, αν δεν επαναλάβει την ίδια ακριβώς ερώτηση, ή αν κάνει Q & Α σαν
αποτέλεσµα των παρεκβάσεων του προγυµναστή.
Η έκφραση Q & Α είναι σύντµηση της αγγλικής φράσης «Question and Answer»
που κατά λέξη σηµαίνει «Ερώτηση και Απάντηση». Σηµαίνει το να µην παίρνει
κάποιος απάντηση σε µια ερώτησή του, να µην καταφέρνει να ολοκληρώσει κάτι ή
να παρεκκλίνει από µια προκαθορισµένη πορεία δράσης. Παράδειγµα: Ερώτηση:
«Πετούν τα πουλιά;». Απάντηση: «∆ε µου αρέσουν τα πουλιά». Ερώτηση: «Γιατί;».
Απάντηση: «Επειδή είναι βρώµικα». Αυτό είναι Q & A, η αρχική ερώτηση δεν έχει
πάρει απάντηση και έχει εγκαταλειφθεί, και το άτοµο που έκανε την ερώτηση έχει
παρεκτραπεί. Θα µπορούσε να πει κανείς ότι «έκανε Q & A».
Κάθε φορά που µια ερώτηση επαναλαµβάνεται, αυτή υπάρχει, θεωρητικά και
αποκλειστικά, στη δική της χρονική στιγµή και εκφέρεται στον παρόντα χρόνο µε τη
δική της πρόθεση.
Όταν ένας µαθητής λειτουργεί σαν µηχανή, απλά επαναλαµβάνοντας µια
ερώτηση ξανά και ξανά, η πρόθεση απουσιάζει. Εποµένως, όταν επαναλαµβάνει
κανείς µια ερώτηση, πρέπει να εκφράζει την ερώτηση αυτήν καθαυτή στον παρόντα
χρόνο µαζί µε την πρόθεσή της. Αν µια ερώτηση εκφέρεται πάντα στον παρόντα
χρόνο, µπορεί να ειπωθεί ξανά και ξανά χωρίς κανένα πρόβληµα. Αν µια ερώτηση
επαναλαµβάνεται ξανά και ξανά χωρίς ανανεωµένη πρόθεση, γίνεται κουραστική.
37
Λεκτικό: Ο προγυµναστής χρησιµοποιεί τις λέξεις «Άρχισε» και «Αυτό ήταν»,
όπως στις προηγούµενες TR. Ο προγυµναστής δεν είναι υποχρεωµένος να απαντήσει
στην ερώτηση του µαθητή µόλις αρχίσουν, αλλά µπορεί να δώσει απάντηση µε τη
µορφή σχολίου, που να µην απαντά πραγµατικά στην ερώτηση, µε σκοπό να κάνει
τον µαθητή να σαστίσει. Συχνά ο προγυµναστής θα πρέπει να απαντά στην ερώτηση
που έκανε ο µαθητής. Παράδειγµα:
Μαθητής: «κολυµπούν τα ψάρια;»
Προγυµναστής: «Ναι.»
Μαθητής: «Ωραία.»
Κάπως λιγότερο συχνά ο προγυµναστής επιχειρεί να παρασύρει τον µαθητή
σ’ ένα Q & A ή να τον αναστατώσει. Παράδειγµα:
Μαθητής: «Κολυµπούν τα ψάρια;»
Προγυµναστής: «∆εν πεινάς;»
Μαθητής: «Ναι.»
Προγυµναστής: «Φλανκ.»
Όταν µια ερώτηση δεν παίρνει απάντηση, ο µαθητής πρέπει να την
επαναλαµβάνει µέχρι να πάρει απάντηση. Οτιδήποτε άλλο εκτός από την ερώτηση
και την αναγνώριση παίρνει φλανκ. Περιττή επανάληψη της ερώτησης παίρνει
φλανκ. Κακή µετάδοση της ερώτησης (π.χ. έλλειψη πρόθεσης) παίρνει φλανκ. Κακή
αναγνώριση παίρνει φλανκ. Q & A παίρνει φλανκ (όπως στο παράδειγµα).
Αναστάτωση ή σύγχυση του µαθητή παίρνουν φλανκ. Αποτυχία του µαθητή να
εκφράσει την επόµενη ερώτηση χωρίς µεγάλη καθυστέρηση επικοινωνίας παίρνει
φλανκ.
Μια αναγνώριση που δίνεται πρόωρα ή κόβει απότοµα την επικοινωνία του
άλλου παίρνει φλανκ. Η έλλειψη αναγνώρισης (ή η αναγνώριση µε ευδιάκριτη
καθυστέρηση επικοινωνίας) παίρνει φλανκ. Οτιδήποτε λέει ο προγυµναστής εκτός
από την απάντηση στην ερώτηση και τις λέξεις «Άρχισε», «Φλανκ», «Ωραία» ή «Ως
εδώ ήταν» δε θα πρέπει να έχει καµιά άλλη επίδραση στον µαθητή πέρα από το να
τον κάνει να επαναλάβει ξανά την ερώτηση.
Οι λέξεις «Άρχισε», «Φλανκ», «Ωραία» και «Αυτό ήταν» δεν επιτρέπεται να
χρησιµοποιούνται για να ταράξουν ή να παγιδέψουν τον µαθητή. Οποιαδήποτε άλλη
δήλωση υπάρχει στον κόσµο επιτρέπεται. Ο προγυµναστής δε θα πρέπει να
χρησιµοποιεί εσωστρεφείς δηλώσεις όπως: «Μόλις συνειδητοποίησα κάτι». Οι
παρεµβατικές δηλώσεις του προγυµναστή θα πρέπει να αφορούν όλες τον µαθητή,
όχι τον προγυµναστή, και θα πρέπει να έχουν δηµιουργηθεί έτσι ώστε να κάνουν τον
µαθητή να σαστίζει και να χάνει τον έλεγχο ή τον ειρµό αυτού που κάνει. Η δουλειά
38
του µαθητή είναι να συνεχίζει την άσκηση ό,τι κι αν συµβαίνει, χρησιµοποιώντας
µόνο ερωτήσεις ή αναγνωρίσεις. Αν ο µαθητής κάνει οτιδήποτε άλλο πέρα από τα
παραπάνω, είναι φλανκ, και ο προγυµναστής πρέπει να το πει.
Όταν ο µαθητής µπορεί σταθερά να παίρνει απάντηση στην ερώτησή του παρά
τους αντιπερισπασµούς, περνάει την άσκηση.
TR 3
?
«ΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΣΟΥ ΕΙΝΑΙ
«ΠΕΤΟΥΝ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ;» ΑΝΑΚΑΤΩΜΕΝΑ.»
1 2
? «ΝΑΙ, ΠΕΤΟΥΝ.»
«ΠΕΤΟΥΝ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ;»
«ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.»

3 4
39
Όνοµα: Να χειρίζεσαι ανακοινώσεις.
Ορισµός: Όπως χρησιµοποιείται σ’ αυτήν την άσκηση, η λέξη ανακοίνωση

σηµαίνει κάτι που λέει ή κάνει αυθόρµητα ένα άτοµο, απροσδόκητα, σχετικά µε τον
εαυτό του, τις ιδέες του, τις αντιδράσεις ή τις δυσκολίες του.
TR 4
?
«ΚΟΛΥΜΠΟΥΝ
ΤΑ ΨΑΡΙΑ;»
«ΚΑΝΕΙ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ
ΖΕΣΤΗ Ε∆Ω ΜΕΣΑ.»
1 2
«ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΩΡΑ;»

?
«ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ.
Θ’ ΑΝΟΙΞΩ ΤΟ
ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΟ.» «ΚΑΛΥΤΕΡΑ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.»
«ΩΡΑΙΑ. ΚΟΛΥΜΠΟΥΝ
ΤΑ ΨΑΡΙΑ;»
3 4
40
Σκοπός: Να διδάξει τον µαθητή να µην παθαίνει γλωσσοδέτη ούτε να
αιφνιδιάζεται ούτε να σαστίζει από τις ανακοινώσεις ενός άλλου, και να διατηρεί
καλή επικοινωνία καθ’ όλη τη διάρκεια µιας ανακοίνωσης.
Οι άνθρωποι συχνά λένε τα πιο εκπληκτικά πράγµατα και σε ξαφνιάζουν

εντελώς.
Σχεδόν κάθε διαφωνία που είχες οφείλεται στο γεγονός ότι δε χειρίστηκες µια
ανακοίνωση. Αν ένα άτοµο έµπαινε µέσα και έλεγε ότι µόλις πέρασε τις εξετάσεις µε
το µεγαλύτερο βαθµό σ’ ολόκληρο το σχολείο, και συ έλεγες πόσο πεινούσες, θα
πιανόσαστε σε καβγά. Το άτοµο θα αισθανόταν αγνοηµένο.
Ο χειρισµός µιας ανακοίνωσης απλά πληροφορεί το άτοµο ότι άκουσες αυτό που
είπε. Αυτό θα µπορούσε να θεωρηθεί ένα είδος αναγνώρισης, αλλά δεν είναι· είναι η
φόρµουλα της επικοινωνίας σε αντιστροφή. Το άτοµο στο οποίο µιλούσες είναι τώρα
το σηµείο-πηγή της επικοινωνίας και µιλά σε σένα. Έτσι πρέπει τώρα να χειριστείς
αυτήν την ανακοίνωση, και για µια ακόµη φορά να ξαναπάρεις το ρόλο σου σαν
σηµείο-πηγή για να ολοκληρώσεις τον αρχικό κύκλο επικοινωνίας.
Παραγγέλµατα: Ο µαθητής ρωτάει τον προγυµναστή: «Κολυµπούν τα ψάρια;»

ή «Πετούν τα πουλιά;». Ο προγυµναστής απαντά, αλλά πότε πότε κάνει
αιφνιδιαστικά σχόλια από το έτοιµο Φύλλο ανακοινώσεων, που δίνεται στη σελίδα
46. Ο µαθητής πρέπει να χειρίζεται κάθε ανακοίνωση µε τρόπο που να ικανοποιεί τον
προγυµναστή.

Πού δίνεται έµφαση: Ο µαθητής µαθαίνει να ακούει µια ανακοίνωση και να

κάνει τρία πράγµατα: (1) Να την καταλαβαίνει· (2) να την αναγνωρίζει και (3) να
επιστρέφει το άτοµο στον αρχικό κύκλο επικοινωνίας, ώστε να µπορεί να
ολοκληρωθεί. Αν ο προγυµναστής αισθάνεται ότι ο µαθητής είναι απότοµος ή ότι
καταναλώνεται πάρα πολύς χρόνος ή υπάρχει έλλειψη κατανόησης, τον διορθώνει
ώστε να κάνει καλύτερο χειρισµό.
Λεκτικό: Όλες οι ανακοινώσεις αφορούν τον προγυµναστή, τις ιδέες, τις

αντιδράσεις ή τις δυσκολίες του – καµιά δεν αφορά τον µαθητή. Κατά τα άλλα, το
λεκτικό είναι το ίδιο όπως και στις προηγούµενες εκπαιδευτικές ασκήσεις. Το λεκτικό
του µαθητή καθοδηγείται από τις εξής αρχές: (1) Να διευκρινίζει και να κατανοεί την
ανακοίνωση, (2) να αναγνωρίζει την ανακοίνωση, (3) να επαναλαµβάνει την
ερώτηση. Οτιδήποτε άλλο είναι φλανκ.
Ο µαθητής πρέπει να µάθει να προλαµβάνει αναστατώσεις και να διακρίνει τη

διαφορά ανάµεσα σ’ ένα σοβαρό πρόβληµα που απασχολεί το άτοµο και σε µια απλή
προσπάθεια να τον παραπλανήσει. Φλανκ δίνονται αν ο µαθητής κάνει κάτι
41
περισσότερο από το να: (1) Καταλαβαίνει· (2) αναγνωρίζει· (3) επιστρέφει το άτοµο
στον αρχικό κύκλο επικοινωνίας.
Ο προγυµναστής µπορεί να πετάξει και προσωπικά σχόλια για τον µαθητή, όπως
στην προηγούµενη TR. Αποτυχία του µαθητή να διακρίνει τη διαφορά ανάµεσα
σ’ αυτά τα σχόλια (µε το να προσπαθεί να τα χειριστεί) και στις ανακοινώσεις του
προγυµναστή σχετικά µε τον ίδιο είναι φλανκ.
Η έλλειψη επιµονής εκ µέρους του µαθητή είναι πάντα φλανκ σε όλες τις TR,
αλλά εδώ ακόµη περισσότερο. Ο προγυµναστής δε θα πρέπει να διαβάζει πάντα µέσα
από το Φύλλο ανακοινώσεων για να κάνει µια ανακοίνωση, αλλά µπορεί να επινοήσει
τις δικές του ανακοινώσεις, και δε θα πρέπει να κοιτάζει πάντα τον µαθητή όταν
πρόκειται να κάνει κάποιο σχόλιο. Ο όρος ανακοίνωση σηµαίνει µια δήλωση ή
παρατήρηση που αναφέρεται στην κατάσταση του προγυµναστή ή στις φανταστικές
του ανησυχίες, αισθήµατα, απόψεις κ.λπ. Ο όρος σχόλιο σηµαίνει µια δήλωση ή
παρατήρηση που απευθύνεται µόνο στον µαθητή ή στο δωµάτιο. Ο µαθητής
χειρίζεται τις ανακοινώσεις, ενώ αγνοεί τα σχόλια. Παράδειγµα:
Μαθητής: «Πετούν τα πουλιά;»
Προγυµναστής: «Ναι».
Μαθητής: «Ευχαριστώ».
Μαθητής: «Πετούν τα πουλιά;»
Προγυµναστής: «Πήγα για ψάρεµα χθες».
Μαθητής: «Σ’ ευχαριστώ που µου το είπες. Πετούν τα πουλιά;»
Προγυµναστής: «Ναι, πετούν».
Μαθητής: «Πολύ ωραία».
Όταν ο µαθητής µπορεί να χειρίζεται ανακοινώσεις οµαλά, χωρίς να αιφνιδιάζεται

ή να σαστίζει, και µπορεί να διατηρεί καλή επικοινωνία καθ’ όλη τη διάρκεια της
ανακοίνωσης, περνάει την άσκηση.
42
ΠΡΟΓΥΜΝΑΣΗ
Η προγύµναση είναι µια τεχνολογία από µόνη της, ένα ζωτικό µέρος της µελέτης
της Σαηεντολογίας. Τόσο εσύ όσο και ο συνεργάτης σου θα πρέπει να την
κατανοήσετε πλήρως, πριν αρχίσετε να ασκείστε σε κάποια TR.
Η καλή προγύµναση µπορεί να είναι ο καθοριστικός παράγοντας στο αν
ολοκληρώσει ένας µαθητής µια άσκηση µε εξαιρετικά αποτελέσµατα ή στο αν δεν
την ολοκληρώσει καν.
Παρακάτω θα βρεις µερικά δεδοµένα που θα σε βοηθήσουν να κάνεις ό,τι
καλύτερο µπορείς ως προγυµναστής.
1. Προγύµνασε µ’ ένα σκοπό.
Να έχεις ως στόχο σου, όταν προγυµνάζεις έναν µαθητή, να κάνει σωστά την
εκπαιδευτική άσκηση· να είσαι αποφασισµένος όταν δουλεύεις προς την επίτευξη
αυτού του σκοπού. Όποτε διορθώνεις τον µαθητή ως προγυµναστής, απλά µην το
κάνεις χωρίς λόγο, χωρίς κάποιο σκοπό. Να έχεις στο νου σου το σκοπό να αποκτήσει
ο µαθητής καλύτερη κατανόηση της εκπαιδευτικής άσκησης και να την κάνει όσο
καλύτερα µπορεί.
2. Προγύµνασε µε αληθοφάνεια.
Να είσαι αληθοφανής στην προγύµνασή σου. Όταν κάνεις µια ανακοίνωση
σ’ έναν µαθητή, κάνε µια πραγµατική ανακοίνωση, κι όχι απλά κάτι που γράφει µέσα
το Φύλλο ανακοινώσεων, έτσι ώστε να είναι σαν να πρέπει ο µαθητής να την χειριστεί
ακριβώς όπως τη λες κάτω από πραγµατικές συνθήκες και περιστάσεις. Αυτό δε
σηµαίνει, ωστόσο, ότι στ’ αλήθεια νιώθεις αυτά που λες στον µαθητή, όπως όταν του
λες: «Πονάει το πόδι µου». Αυτό δε σηµαίνει ότι το πόδι σου θα πρέπει να πονάει,
αλλά θα πρέπει να το πεις µε τέτοιον τρόπο, ώστε να πείσεις τον µαθητή ότι το πόδι
σου πονάει. Κάτι άλλο σχετικά µ’ αυτό είναι να µη χρησιµοποιείς εµπειρίες από το
παρελθόν σου κατά την προγύµναση. Να είσαι επινοητικός στο παρόν.
3. Προγύµνασε µε πρόθεση.
Πίσω από την προγύµνασή σου σαν σύνολο, θα πρέπει να υπάρχει η πρόθεσή σου
ότι µέχρι να τελειώσει η άσκηση ο µαθητής θα γνωρίζει ότι τα πηγαίνει καλύτερα στο
τέλος της άσκησης απ’ ό,τι τα πήγαινε στην αρχή. Ο µαθητής πρέπει να έχει το
αίσθηµα ότι έχει πετύχει κάτι κατά την εκπαιδευτική άσκηση, άσχετα µε το πόσο
µικρό είναι αυτό. Είναι η πρόθεσή σου, και πάντα θα πρέπει να είναι ενώ
προγυµνάζεις, ο µαθητής τον οποίο προγυµνάζεις να γίνει ένα πιο ικανό άτοµο και να
έχει µεγαλύτερη κατανόηση αυτού πάνω στο οποίο προγυµνάζεται.
4. Κατά την προγύµναση να ασχολείσαι µόνο µε ένα πράγµα κάθε φορά.
Για παράδειγµα, όταν κάνεις την TR 4 και ο µαθητής φτάσει στο στόχο που έχει
οριστεί για την TR 4, έλεγξε στη συνέχεια, µία µία, τις προηγούµενες TR. Σε
αντιµετωπίζει; Σου ανακοινώνει την ερώτηση κάθε φορά σαν να είναι δική του και
έχει πραγµατικά την πρόθεση να τη λάβεις; Οι αναγνωρίσεις του τερµατίζουν τους
κύκλους επικοινωνίας; Και λοιπά. Μόνο προγύµνασε αυτά τα πράγµατα ένα ένα,
ποτέ δύο ή περισσότερα τη φορά. Βεβαιώσου ότι ο µαθητής κάνει σωστά το καθετί
43
στο οποίο τον προγυµνάζεις πριν περάσεις στο επόµενο εκπαιδευτικό βήµα. Όσο
καλύτερος γίνεται ένας µαθητής σε µια συγκεκριµένη άσκηση ή σ’ ένα συγκεκριµένο
τµήµα µιας άσκησης, θα πρέπει να απαιτείς, ως προγυµναστής, ένα υψηλότερο
επίπεδο ικανότητας. Αυτό δε σηµαίνει ότι θα πρέπει να είσαι «πάντα
ανικανοποίητος». Σηµαίνει, ωστόσο, ότι ένα άτοµο µπορεί πάντα να γίνει καλύτερο
και, µόλις φτάσεις σε ένα ορισµένο επίπεδο ικανότητας, δούλεψε στη συνέχεια προς
µια νέα στάθµη.
Αν ανακαλύψεις ότι ο µαθητής έχει δυσκολίες σε µία από τις ασκήσεις, το πρώτο
βήµα που πρέπει να κάνεις είναι να τον βάλεις να ξαναδιαβάσει το κείµενο της
άσκησης, να βρει όποιες λέξεις δεν κατανόησε πλήρως και να τις κοιτάξει στο λεξικό.
Αν αυτό δε διορθώσει την κατάσταση, έλεγξε αν έχει κώλυµα σε κάποια από τις
προηγούµενες ασκήσεις. Αν βρεις ότι έτσι έχουν τα πράγµατα, θα πρέπει να
επιστρέψετε στην άσκηση στην οποία έχει κώλυµα και να τον βοηθήσεις να την
ολοκληρώσει µε επιτυχία. Αφού γίνει αυτό, αρχίστε την αµέσως επόµενη άσκηση,
κάντε την µέχρι να την περάσει και συνεχίστε µε τις επόµενες µε διαδοχική σειρά.
Ως προγυµναστής, θα πρέπει να δουλεύεις πάντα µε κατεύθυνση την
καλύτερη και ακριβέστερη προγύµναση. Μην επιτρέψεις ποτέ στον εαυτό σου να
κάνει απρόσεχτη προγύµναση, γιατί τότε θα πρόσφερες στον µαθητή σου κακή
υπηρεσία, και είναι αµφίβολο αν θα σου άρεσε η ίδια κακή υπηρεσία όταν ο
µαθητής θα είσαι εσύ.
Κατά την προγύµναση, µην εκφράζεις ποτέ κάτι σαν γνώµη, αλλά να δίνεις πάντα
τις οδηγίες σου σαν απερίφραστες δηλώσεις, αντί να λες: «Νοµίζω» ή «Μάλλον θα
µπορούσε να είναι έτσι» κ.λπ.
Όταν είσαι προγυµναστής, είσαι, κυρίως, υπεύθυνος για την άσκηση και για τα
αποτελέσµατά της πάνω στον µαθητή.
Πότε πότε ο µαθητής θ’ αρχίζει να εξηγεί λογικά και να δικαιολογεί αυτό που
κάνει, αν κάνει κάτι λάθος. Θα σου λέει διάφορα «γιατί» και «επειδή». Το να
συζητάτε εκτεταµένα σχετικά µε τέτοια πράγµατα δεν αποφέρει και πάρα πολλά. Το
µόνο πράγµα που εκπληρώνει τους στόχους της TR και διευθετεί τις όποιες διαφορές
είναι το να κάνετε την άσκηση. Θα πετύχεις περισσότερα κάνοντάς την παρά
συζητώντας γι’ αυτήν.
Στις TR, ο προγυµναστής θα πρέπει να προγυµνάζει µε τα δεδοµένα που δίνονται
στα τµήµατα Πού δίνεται έµφαση και Σκοπός.
Αυτές οι ασκήσεις πότε πότε αναστατώνουν τον µαθητή. Υπάρχει πιθανότητα
κατά τη διάρκεια µιας άσκησης ένας µαθητής να θυµώσει ή να αναστατωθεί. Στην
περίπτωση που συµβεί αυτό, ο προγυµναστής πρέπει να βοηθήσει τον µαθητή να
ξεπεράσει την αναστάτωση, και όχι να τερµατίσει την άσκηση και ν’ αφήσει τον
µαθητή σε µια δυσάρεστη κατάσταση. Σε µια τέτοια περίσταση, αν αφήσει απλά τον
µαθητή να κάθεται εκεί, στην πραγµατικότητα θα τον αφήσει πιο ταραγµένο απ’ ό,τι
αν τον έκανε να συνεχίσει και να ολοκληρώσει την άσκηση. Ο σκοπός της άσκησης
είναι να διδαχτεί ο µαθητής να επικοινωνεί, και κάθε αναστάτωση είναι καθαρά
δευτερεύουσα σε σχέση µε την άσκηση και δεν παίζει ρόλο σ’ αυτήν.
Υπάρχει ένα µικρό πράγµα που οι περισσότεροι άνθρωποι ξεχνούν να κάνουν, κι
αυτό είναι να πουν στον µαθητή πότε έχει κάνει την άσκηση σωστά ή πότε έχει κάνει
44
καλή δουλειά σ’ ένα συγκεκριµένο βήµα. Πέρα από το να διορθώνει κανείς τα λάθη,
υπάρχει και το να επαινεί τα σωστά.
Χωρίς αµφιβολία, δίνεις «φλανκ» στον µαθητή για οτιδήποτε ισοδυναµεί µε
«αυτοπρογύµναση» (κατά την οποία ο µαθητής επιχειρεί να διορθώσει τον εαυτό
του). Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι ο µαθητής θα έχει την τάση να εσωστρέφεται (να
κοιτάζει προς τα µέσα) και θα προσέχει πάρα πολύ πώς τα πηγαίνει και τι κάνει παρά
απλά να το κάνει.
Ως προγυµναστής, συγκέντρωσε την προσοχή σου στον µαθητή και στο πώς τα
πηγαίνει και µην αποκτάς τόσο µεγάλο ενδιαφέρον για το τι κάνεις εσύ ο ίδιος, ώστε
να παραµελείς τον µαθητή και να µην έχεις επίγνωση της ικανότητάς του ή της
αδυναµίας του να κάνει την άσκηση σωστά. Είναι εύκολο να γίνεις «ενδιαφέρων» για
έναν µαθητή, να τον κάνεις να γελάει και να κάνεις παιχνίδια. Αλλά η κύρια ασχολία
σου ως προγυµναστής είναι να δεις πόσο καλός µπορεί να γίνει σε κάθε εκπαιδευτική
άσκηση, και αυτό είναι το σηµείο πάνω στο οποίο θα πρέπει να έχεις την προσοχή
σου· αυτό, και το πόσο καλά τα πηγαίνει.
Σ’ ένα µεγάλο βαθµό η πρόοδος του µαθητή καθορίζεται από το επίπεδο της
προγύµνασης. Τα καλά αποτελέσµατα δηµιουργούν καλύτερους ανθρώπους.
Μόλις η προγύµναση γίνει κατανοητή σε σένα και τον συνεργάτη σου, θα είστε
έτοιµοι να ασκηθείτε στις TR. Το να κάνεις αυτές τις ασκήσεις ακριβώς µε τον τρόπο
που περιγράφονται είναι ουσιώδες στο να τις µάθεις τέλεια και µε επιτυχία.
Χρειάζονται ώρες και ώρες εξάσκησης σ’ αυτές τις ασκήσεις, προκειµένου να
τελειοποιηθείς σ’ αυτές, αλλά είναι χρόνος καλά αξιοποιηµένος. Ο µαθητής κάνει
καθεµία από τις TR µέχρι να πετύχει το σκοπό της και να µπορεί να την εφαρµόζει.
Ένας µαθητής µπορεί ν’ αφιερώσει πολλές ώρες πάνω σε οποιαδήποτε TR
προτού φτάσει στο σηµείο να αποκτήσει πραγµατικά τη δεξιοτεχνία αυτής της TR και
να τη διατηρήσει. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για την TR 0 Να είσαι εκεί, την TR 0
Αντιµετώπιση και την TR 0 Σκυλοταυροµαχία.
Υπάρχει µια TR την οποία χρειάζεται να κάνει κάποιος για συγκεκριµένη
χρονική διάρκεια προκειµένου να την περάσει: στην TR 0 Αντιµετώπιση, ο µαθητής
πρέπει να κάνει την άσκηση, µέχρι του σηµείου να µπορεί να την κάνει άνετα για δύο
ώρες χωρίς διακοπή.
Ο προγυµναστής δουλεύει µε τον µαθητή σε µια συγκεκριµένη TR µέχρι να
αποκτήσει ο µαθητής µια αυξηµένη ικανότητα να κάνει την άσκηση καλά. Ωστόσο,
είναι καλύτερα να κάνουν τις TR αρκετές φορές, από την TR 0 Να είσαι εκεί µέχρι
την TR 4 διαδοχικά, και ο προγυµναστής να γίνεται αυστηρότερος κάθε φορά, παρά
να µένει σε µία για πάντα ή να είναι τόσο αυστηρός στην αρχή που ο µαθητής να
παρουσιάσει κάµψη.
Με αυστηρή αλλά δίκαιη προγύµναση, που διεξάγεται µε κατάλληλη
βαθµίδωση, ο µαθητής θα ολοκληρώσει αυτές τις TR µε σιγουριά στην ικανότητά του
να εφαρµόζει τη φόρµουλα της επικοινωνίας σε οποιαδήποτε κατάσταση κληθεί να
αντιµετωπίσει.
Αυτή είναι µια από τις πιο πολύτιµες ικανότητες που θα µάθει ποτέ.
45
Φύλλο ανακοινώσεων
Ο προγυµναστής χρησιµοποιεί αυτές τις ανακοινώσεις πότε πότε κατά την
Εκπαιδευτική άσκηση Αριθµός 4· Χειρισµός ανακοινώσεων.
Έχω έναν πόνο στο στοµάχι.
Το δωµάτιο φαίνεται µεγαλύτερο.
Αισθάνοµαι το σώµα µου βαρύ.
Είχα µια σύσπαση στο πόδι µου.
Αισθάνοµαι σαν να βυθίζοµαι.
Τα χρώµατα στο δωµάτιο είναι ζωηρότερα.
Αισθάνοµαι το κεφάλι µου να γέρνει προς τη µία πλευρά.
Αισθάνοµαι υπέροχα.
Έχω ένα απαίσιο αίσθηµα φόβου.
Είσαι το πρώτο άτοµο που µε άκουσε ποτέ.
Μόλις συνειδητοποίησα ότι είχα πονοκέφαλο για χρόνια.
Αυτό είναι ανόητο.
Αισθάνοµαι εντελώς σε σύγχυση.
Έχω ένα διαπεραστικό πόνο στην πλάτη.
Νιώθω ελαφρύτερος κατά κάποιον τρόπο.
∆εν µπορώ να σου πω.
Αισθάνοµαι απαίσια, σαν να έχω χάσει κάτι ή κάτι τέτοιο.
Ποπό! ∆εν το ήξερα αυτό πριν.
Το δωµάτιο µοιάζει να σκοτεινιάζει.
Αισθάνοµαι φοβερή υπερένταση.
Ωραίο το γραφείο σου.
Αισθάνοµαι ζεστός παντού.
Με την ευκαιρία, το κέρδισα εκείνο το τουρνουά τένις χθες.
Αισθάνοµαι σαν να έχω µια σφιχτή κορδέλα
γύρω από το κεφάλι µου. Συνεχίζεται...
46
Πότε θα κουρευτείς; Αισθάνοµαι σαν να ήµουν περικυκλωµένος από παντού
κατά κάποιον τρόπο.
Ποιος θα κερδίσει τον τελικό κυπέλλου; Αυτή η καρέκλα είναι τόσο
αναπαυτική, που θα µπορούσα ν’ αποκοιµηθώ.
∆ιαρκώς σκέφτοµαι εκείνον τον µπάτσο που µου σφύριξε σήµερα το πρωί.
Πόση ώρα έχουµε για να το κάνουµε αυτό;
Μυρµηγκιάζει το πρόσωπό µου.
Αρχίζω να νυστάζω.
Πεθαίνω της πείνας. Ας πάµε για φαγητό.
Νιώθω τόσο κουρασµένος ξαφνικά.
Όλα αρχίζουν να θαµπώνουν.
Σείεται το δωµάτιο;
Μόλις τώρα συνειδητοποίησα πόσο άδικο είχα σ’ όλη µου τη ζωή.
Αισθάνοµαι σαν να υπάρχει ένας ιστός αράχνης στο πρόσωπό µου.
Πονάει το αριστερό µου γόνατο.
Αισθάνοµαι τόσο ελαφρύς!
∆εν έχει αρχίσει να κάνει περισσότερη ζέστη εδώ µέσα;
Μόλις θυµήθηκα την πρώτη φορά που πήγα για κολύµπι.
Η πλάτη µου µε πονάει έτσι εδώ και χρόνια.
Είσαι παντρεµένος;
Αισθάνοµαι τόσο µόνος.
Αισθάνοµαι σαν να µη µπορώ να µιλήσω.
Το σώµα µου αρχίζει να τρέµει ολόκληρο.
Πονάνε τα πλευρά µου.
Όλα αρχίζουν να σκοτεινιάζουν.
∆εν κουράζεσαι ν’ ακούς κάποιον σαν εµένα;
47
Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΕΙΝΑΙ ΖΩΗ
Η ικανότητα ενός ατόµου να επικοινωνεί µπορεί να ορίσει τη διαφορά ανάµεσα
στην επιτυχία ή την αποτυχία σε κάθε πλευρά της ζωής. Θα παρατηρήσεις ότι οι
άνθρωποι που γνωρίζεις οι οποίοι είναι επιτυχηµένοι στις προσπάθειές τους γενικά
έχουν µια υψηλή ικανότητα να επικοινωνούν· εκείνοι που δεν είναι δεν έχουν αυτήν
την ικανότητα.
Η επικοινωνία δεν είναι απλά ένας τρόπος να προοδεύεις στη ζωή· είναι η καρδιά
της ζωής. Είναι κατά χιλιάδες τοις εκατό ο ανώτερος παράγοντας στην κατανόηση
της ζωής και στην επιτυχή διαβίωσή της.
Ενστικτωδώς σεβόµαστε τον µεγάλο καλλιτέχνη, ζωγράφο ή µουσικό, και η
κοινωνία σαν σύνολο δε θεωρεί αυτά τα άτοµα εντελώς συνηθισµένα όντα. Και δεν
είναι. Αλλά η κατανόηση και η επιδέξια χρήση της επικοινωνίας δεν είναι µόνο για
τον καλλιτέχνη, είναι για τον καθένα.
Εξετάζοντας κανείς ολόκληρο το θέµα της επικοινωνίας, είναι πιθανό
ν’ ανακαλύψει, αν ρίξει µια διαπεραστική µατιά, ότι υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι
γύρω του που πραγµατικά επικοινωνούν, αλλά και πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν
ότι επικοινωνούν, ενώ δεν το κάνουν.
Μερικές φορές φαίνεται ότι είναι καλύτερα να µην επικοινωνείς παρά να
επικοινωνείς, αλλά ποτέ δε συµβαίνει αυτό στην πραγµατικότητα. Η επικοινωνία
είναι το διαλυτικό κάθε ανθρώπινου προβλήµατος. Πριν από τη Σαηεντολογία δεν
υπήρχε κάποια κατανόηση της επικοινωνίας αυτής καθαυτής.
Η γνώση της φόρµουλας της επικοινωνίας και η κατανόηση του τρόπου µε τον
οποίο κάθε δυσκολία στην εφαρµογή της µπορεί να αναγνωριστεί και να
επιδιορθωθεί είναι ζωτικά εργαλεία προκειµένου να ζεις µε επιτυχία. Η γνώση και οι
ασκήσεις που περιλαµβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο θα βάλουν ένα άτοµο στο δρόµο για
την επιτυχία. Στα Κέντρα Σαηεντολογίας µπορεί κανείς ν’ αποκτήσει ένα
επαγγελµατικό επίπεδο επιδεξιότητας κάνοντας το Μάθηµα των επαγγελµατικών TR
Χάµπαρντ. Αυτοί που επιθυµούν να τελειοποιήσουν την ικανότητά τους να
επικοινωνούν µπορούν να βρουν εδώ έµπειρους επόπτες και πλήρη δεδοµένα πάνω
στο θέµα.
Η επικοινωνία είναι ζωή.
Χωρίς αυτή είµαστε νεκροί για όλους.
Στο βαθµό που µπορούµε να επικοινωνούµε, είµαστε ζωντανοί.
48
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Ακολουθούν ασκήσεις σχετικές µε την επικοινωνία. Αυτές οι ασκήσεις θα σε
βοηθήσουν να διευρύνεις την κατανόηση που έχεις για τη γνώση που περιέχεται
σ’ αυτό το βιβλίο.
1 Κοίταξε τριγύρω και παρατήρησε παραδείγµατα των διαφορετικών µερών της

επικοινωνίας· σηµείωσε ποια µέρη χρησιµοποιούνται και ποια όχι στις
συνοµιλίες που παρατηρείς (συµπεριλαµβανοµένων της πρόθεσης, της
προσοχής, της αποτύπωσης, της κατανόησης και του αν οι άνθρωποι που
συµµετέχουν παίρνουν στην πραγµατικότητα το ρόλο του σηµείου-πηγή ή του
σηµείου-δέκτη). Συνέχισε να παρατηρείς επικοινωνίες γύρω σου µέχρι να
µπορείς ν’ αναγνωρίζεις εύκολα τα διάφορα µέρη της επικοινωνίας, καθώς και
ν’ αναγνωρίζεις ποια µέρη λείπουν ή δε χρησιµοποιούνται σωστά.
2 Παρατήρησε τις αναγνωρίσεις στην επικοινωνία. Παρατήρησε δύο ανθρώπους

που µιλάνε και πρόσεξε ιδιαίτερα πώς χρησιµοποιεί ο καθένας την αναγνώριση.
Παρατήρησε, επίσης, όποια έλλειψη αναγνώρισης υπάρχει. Τι διαφορές
παρατηρείς στην επικοινωνία όταν η αναγνώριση είναι παρούσα, σε σύγκριση
µε όταν απουσιάζει;
3 Παρατήρησε την αµφίδροµη επικοινωνία δύο ανθρώπων. Σηµείωσε αν η

επικοινωνία είναι οµαλή ή όχι και παρατήρησε τα διαφορετικά στοιχεία καλής
επικοινωνίας ή την απουσία τους. Παρατήρησε άλλους κύκλους αµφίδροµης
επικοινωνίας, επαναλαµβάνοντας την ίδια αυτή άσκηση.
4 Κάνε καθεµία από τις TR. ∆ούλεψε µ’ ένα άλλο άτοµο, που θα είναι ο
συνεργάτης σου, και κάνε τις ασκήσεις, αρχίζοντας µε την TR 0 Να είσαι εκεί.
Κάνε κάθε άσκηση ακριβώς όπως αναφέρεται στο βιβλίο αυτό, µε τη σωστή
χρήση προγύµνασης, µέχρι να ολοκληρώσετε εσύ κι ο συνεργάτης σου µε
επιτυχία όλες τις ασκήσεις.
49
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Τ ο επίπεδο επιτυχίας ενός ατόµου «Αυτό το µάθηµα πήρε µόνο µερικές
συνδέεται άµεσα µε το επίπεδο επικοινωνίας ώρες κάθε µέρα. Εκείνο τον καιρό η κόρη
του. Οι άνθρωποι που κατανοούν τα βασικά µου κι εγώ δε µιλούσαµε, πραγµατικά, η µια
στοιχεία της καλής επικοινωνίας κάνουν στην άλλη. Το µόνο που λέγαµε ήταν ένα
τους άλλους γύρω τους να αισθάνονται άνετα, ‘γεια’. Το µάθηµα επικοινωνίας όχι µόνο µας
ότι τους κατανοούν και τους αποδέχονται. βοήθησε ν’ αρχίσουµε να επικοινωνούµε
Με λίγα λόγια, κάνουν τους άλλους να ξανά, αλλά µας δίδαξε και µερικά πολύ
αισθάνονται αξιόλογοι και σηµαντικοί. πολύτιµα πράγµατα σχετικά µε την επικοινωνία
µε ένα άλλο άτοµο. Μάθαµε πώς να
Οι παρακάτω ιστορίες αποδεικνύουν το γεγονός αισθανόµαστε άνετα στη συντροφιά άλλων
ότι ένα άτοµο είναι ζωντανό στο βαθµό που ανθρώπων, πώς να µιλάµε αποτελεσµατικά,
µπορεί να επικοινωνεί και ότι η επικοινωνία καθώς και ν’ ακούµε, πώς ν’ αντιµετωπίζουµε
είναι ο παγκόσµιος λύτης προβληµάτων. τα προβλήµατά µας και τα προβλήµατα
Σ την Ευρώπη, µια µητέρα είχε µεγάλη
δυσκολία επικοινωνίας µε τη δεκαεξάχρονη
γενικά, και να µην το βάζουµε στα πόδια. Αυτά
που µάθαµε σ’ αυτές τις λίγες ώρες θα µας
κόρη της. Η σχέση τους έγινε ακόµα πιο µείνουν για µια ολόκληρη ζωή».
τεταµένη όταν ανακάλυψε ότι η κόρη της
έπαιρνε ναρκωτικά. Ιδού τι είπε σχετικά µε
το µάθηµα επικοινωνίας της Σαηεντολογίας,
Μια εθελόντρια νοσοκόµα στη ∆ηµοκρατία
της Νοτίου Αφρικής ήταν σ’ ένα ταξί µαζί
το οποίο παρακολούθησε µαζί µε την κόρη
µε άλλους συνεπιβάτες, όταν τους σταµάτησε
της στα πλαίσια ενός προγράµµατος
απεξάρτησης από τα ναρκωτικά: ένας θυµωµένος άντρας που κουνούσε
απειλητικά ένα µαχαίρι. Εκείνη τη στιγµή η
νοσοκόµα αναρωτήθηκε: «Ποια από τα δεδο-
ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ µένα που έµαθα στα σεµινάρια Σαηεντολογίας
ΣΤΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ που παρακολούθησα θα µπορούσα να
Ζητήσαµε από άτοµα εφαρµόσω τώρα;». Είχε µάθει σχετικά µε
που ολοκλήρωσαν την επικοινωνία κι αποφάσισε ότι όλο κι
Σαηεντολογική
εκπαίδευση πάνω όλο που είχε να κάνει ήταν ν’ αντικρίσει
στην επικοινωνία, να τον άντρα και την κατάσταση και να
περιγράψουν το πιο
σηµαντικό κέρδος χρησιµοποιήσει τις ικανότητες που απέκτησε
19% που είχαν από το
44% Περισσότερο
αιτία στη ζωή µάθηµα. στην επικοινωνία. Μετά άρχισε να µιλάει
Κατά πολύ βελτιωµένη
ικανότητα να
επικοινωνούν διακριτικά στον άντρα, λέγοντάς του να
8%
Υψηλότερη ικανότητα να
αντικρίζουν τη ζωή µην κάνει κάτι για το οποίο αργότερα θα
Μεγαλύτερη
µετάνιωνε, µόνο και µόνο για λίγα χρήµατα.
7% κατανόηση
Αυτό φάνηκε λογικό στον εγκληµατία, ο
Βελτιωµένες πνευµατικές
10% 7% ικανότητες
οποίος έδωσε σε όλους τους επιβαίνοντες
∆ιάφορα
5%
Μεγαλύτερη προσωπική
σταθερότητα του ταξί τα χρήµατά τους πίσω. Ήταν
περήφανη που στάθηκε ικανή να χειριστεί
την κατάσταση χρησιµοποιώντας τις ικανότητες
επικοινωνίας, τις οποίες απέκτησε στα
σεµινάρια Σαηεντολογίας.
50
Ένας νεαρός από τη Χαβάη αισθανόταν κρότο. Προχώρησαν γρήγορα στον τόπο
πολύ µεγάλη κατάθλιψη και έψαχνε του ατυχήµατος – ένας µεθυσµένος οδηγός
κυριολεκτικά για ένα ψηλό µπαλκόνι για να είχε χτυπήσει µε το αυτοκίνητο κάποιον
πηδήξει. Ευτυχώς, προτού καταφέρει να πεζό. Η σύζυγος είπε ότι απλά γνωρίζοντας
βρει ένα αρκετά ψηλό µπαλκόνι, ένας φίλος και χρησιµοποιώντας τη φόρµουλα της
του τον συµβούλεψε να κάνει, αντίθετα, επικοινωνίας και πώς να ελέγχει µια
ένα µάθηµα της Σαηεντολογίας πάνω στην
κατάσταση, ήταν σε θέση να χειριστεί ένα
επικοινωνία. Χωρίς καµιά καθυστέρηση
µεγάλο µέρος της σύγχυσης:
έκανε το µάθηµα, παρ’ όλο που είχε ελάχιστη
µόρφωση. Όπως είπε κι ο ίδιος: «Ο χτυπηµένος προφανώς πονούσε. Ο
«Από κει που ήθελα να είµαι πρόκα, έγινα σύζυγός µου άρχισε αµέσως να χρησιµοποιεί
το σφυρί. Άλλαξε τη ζωή µου ολοκληρωτικά! βασικές τεχνικές της Σαηεντολογίας για να
Οι φίλοι µου δεν µπορούσαν να πιστέψουν τον βοηθήσει, και µου είπε ν’ αρχίσω να
την εκπληκτική αλλαγή που παρατήρησαν βάζω τάξη στο περιβάλλον. Έτσι, έβγαλα
πάνω µου.» από το αυτοκίνητό τους τον µεθυσµένο
οδηγό και τους τέσσερις άλλους ατίθασους
Μ ια νέα από το Λος Άντζελες είχε και µεθυσµένους άντρες, και τους έθεσα υπό
δύσκολη εφηβεία, επειδή δεν ήταν σε θέση έλεγχο. Μέχρι εκείνη τη στιγµή είχε συγκεντρωθεί
να επικοινωνεί µε τους γονείς της όπως θα ένα πλήθος πενήντα περίπου ατόµων, και
ήθελε. Η ίδια εξιστορεί: µέσα σε δέκα λεπτά, χρησιµοποιώντας αυτά
«Αγαπούσα τους γονείς µου, αλλά που είχα µάθει σχετικά µε την επικοινωνία,
κάποιες φορές δε γινόµουν κατανοητή. Εγώ, τους έθεσα κι αυτούς υπό έλεγχο. Όταν
φυσικά, κατηγορούσα εκείνους γι’ αυτό. έκαναν την εµφάνισή τους οι αστυνοµικοί,
Αφού έµαθα τη φόρµουλα της επικοινωνίας δεν είχε αποµείνει σχεδόν τίποτε για να
και έµαθα τι είναι αµφίδροµη επικοινωνία, κάνουν. Είπα σ’ έναν απ’ αυτούς τι είχαµε
ένιωσα µεγάλη έκπληξη όταν ανακάλυψα κάνει και στη συνέχεια ένας άλλος αστυνοµικός,
πως ήταν αρκετά εύκολο να µιλάω στους που δεν είχε ακούσει τον κύκλο επικοινωνίας
γονείς µου. Μπορούµε τώρα να µιλάµε για µας, µου ζήτησε να αποµακρυνθώ. Ο αστυ-
οτιδήποτε σχεδόν και υπάρχει κατανόηση νοµικός µε τον οποίο είχα µιλήσει του είπε:
ανάµεσά µας, εκεί που πρώτα δεν υπήρχε. Η ‘Όχι αυτή, αυτή είναι που έκανε τη δουλειά
αγάπη ανάµεσά µας έχει µεγαλώσει, και µας!’ Τον οδηγό τον έσυραν στη φυλακή, και
αυτό µ’ αρέσει πολύ. Πόσο σηµαντικό ρόλο
ο άντρας που χτυπήθηκε ήταν πολύ καλύτερα
έχει παίξει στη ζωή µου! Σ’ ευχαριστώ, κ.
στη διαδροµή για το νοσοκοµείο. Μας πήραν
Χάµπαρντ».
στο αστυνοµικό τµήµα όπου δώσαµε
Σ τη Νέα Υόρκη, ένα κορίτσι που µόλις κατάθεση ως µάρτυρες και δεχτήκαµε τις
ευχαριστίες του αστυνοµικού τµήµατος της
είχε µάθει την τεχνολογία του Λ. Ρον
Χάµπαρντ σχετικά µε την επικοινωνία, Νέας Υόρκης. Ο ενωµοτάρχης µας είπε ότι
πήγαινε σπίτι µε τον άντρα της ένα βράδυ ευχόταν πολύ περισσότεροι άνθρωποι να
περπατώντας, όταν άκουσαν φρένα να µπορούσαν να κάνουν αυτό που κάναµε
στριγκλίζουν ξαφνικά και έναν υπόκωφο εµείς. Αυτή η µέθοδος είναι αποτελεσµατική!»
51
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
αναγνωρίζω: δίνω (σε κάποιον) µια αναγνώριση. σηµείο που να µπορεί να κάνει µια άσκηση, και η
Βλέπε επίσης αναγνώριση σ’ αυτό το γλωσσάριο. δεξιοτεχνία και η ικανότητά του να την εκτελέσει
αναγνώριση: κάτι που λέγεται ή γίνεται για να είναι σταθερές, λέµε ότι έχει πετύχει ένα σηµαντικό
ενηµερώσει κάποιον άλλο ότι η δήλωση ή η ενέργειά και σταθερό κέρδος – ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα
του έχει σηµειωθεί, κατανοηθεί και ληφθεί. που διαρκεί. Βλέπε επίσης Εκπαιδευτικές ασκήσεις
σ’ αυτό το γλωσσάριο.
ανακοίνωση: κάτι που λέει ή κάνει αυθόρµητα ένα
άτοµο, απροσδόκητα, σχετικά µε τον εαυτό του, τις παρόντας χρόνος: ο χρόνος που είναι το «τώρα»
ιδέες του, τις αντιδράσεις ή τις δυσκολίες του. και που γίνεται παρελθόν σχεδόν τόσο γρήγορα όσο
παρατηρείται. Είναι ένας όρος που χρησιµοποιείται
αντιµετωπίζω: κοιτάζω καταπρόσωπο κάποιον ή χωρίς ακρίβεια, για να δείξει το περιβάλλον τού τώρα.
κάτι χωρίς να ταράζοµαι ή ν’ αποφεύγω. Η ικανότητα
να αντιµετωπίζει κανείς είναι στην πραγµατικότητα πραγµατικοτητα: είναι η συµφωνία σχετικά µε
η ικανότητα να είναι εκεί άνετα και να αντιλαµβάνεται. αισθήσεις και δεδοµένα στο φυσικό σύµπαν. Όλα
τα πράγµατα για τα οποία µπορούµε να είµαστε
αποτύπωση: η ενέργεια του να αναπαράγεις κάτι σίγουροι ότι είναι αληθινά είναι εκείνα για τα οποία
επακριβώς. έχουµε συµφωνήσει ότι είναι αληθινά. Η συµφωνία
άσκηση: µια µέθοδος µάθησης ή εκπαίδευσης µε είναι η ουσία της πραγµατικότητας.
την οποία ένα άτοµο εκτελεί µια διαδικασία ξανά Q & A: σύντµηση της αγγλικής φράσης «Question
και ξανά προκειµένου να τελειοποιήσει την ικανότητά
and Answer» που κατά λέξη σηµαίνει «Ερώτηση
του σ’ αυτήν. και Απάντηση». Σηµαίνει το να µην παίρνει κάποιος
βαθµίδωση: µια βαθµιαία προσέγγιση σε κάτι που απάντηση σε µια ερώτησή του, να µην καταφέρνει
γίνεται βήµα βήµα, επίπεδο επίπεδο, όπου κάθε να ολοκληρώσει κάτι ή να λοξοδροµεί από µια
βήµα ή επίπεδο µπορεί το ίδιο να επιτευχθεί εύκολα, προκαθορισµένη πορεία δράσης. Παράδειγµα: Ερώτηση:
έτσι ώστε,τελικά, πολύπλοκες και δύσκολες «Πετούν τα πουλιά;». Απάντηση: «∆ε µου αρέσουν
δραστηριότητες να µπορούν να επιτευχθούν µε σχετική τα πουλιά». Ερώτηση: «Γιατί;». Απάντηση: «Επειδή
ευκολία. Ο όρος βαθµίδωση είναι επίσης κατάλληλος είναι βρόµικα». Αυτό είναι Q & A· η αρχική
και για κάθε ένα από τα βήµατα που γίνονται σε µια ερώτηση δεν έχει απαντηθεί και έχει εγκαταλειφθεί,
τέτοια προσέγγιση. και το άτοµο που έκανε την ερώτηση έχει εκτραπεί
∆ιανοητική: προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις από το θέµα του. Θα µπορούσε να πει κανείς ότι
διά και νους. Η ∆ιανοητική είναι µια µέθοδος που «έκανε Q & A».
αναπτύχθηκε από τον Λ. Ρον Χάµπαρντ και η οποία Σαηεντολογία: µια εφαρµοσµένη θρησκευτική
βοηθάει ένα άτοµο να απαλλαγεί από ανεπιθύµητες φιλοσοφία που αναπτύχθηκε από το Λ. Ρον Χάµπαρντ.
αισθήσεις και συναισθήµατα, παράλογους φόβους Είναι η µελέτη του πνεύµατος και η ενασχόληση µ’
και ψυχοσωµατικές ασθένειες. Περιγράφεται, µε αυτό, σε σχέση µε το ίδιο, τα σύµπαντα και άλλες
µεγαλύτερη ακρίβεια, ως αυτό που κάνει η ψυχή στο µορφές ζωής. Η λέξη Σαηεντολογία προέρχεται από
σώµα µέσω του νου. τη λατινική λέξη scio, που σηµαίνει «γνωρίζω», και
Εκπαιδευτικές ασκήσεις: ασκήσεις που επιτρέπουν την ελληνική λέξη λόγος, που σηµαίνει «η λέξη ή η
σ’ ένα άτοµο να βελτιώσει το επίπεδο της ικανότητάς εξωτερική µορφή µε την οποία εκφράζεται και
του για επικοινωνία. Κάνοντας αυτές τις ασκήσεις, γνωστοποιείται η σκέψη». Έτσι, Σαηεντολογία σηµαίνει
κάθε άτοµο µπορεί να αυξήσει κατά πολύ την να γνωρίζεις πώς να γνωρίζεις.
ικανότητά του να επικοινωνεί µε τους άλλους. σηµαντικό σταθερό κέρδος: βλέπε κέρδος
επικοινωνία: η µετατόπιση ενός σωµατιδίου από σ’ αυτό το γλωσσάριο.
ένα µέρος του χώρου σ’ ένα άλλο. Σωµατίδιο είναι σκυλοταυροµαχία: το να βρίσκεις ορισµένες πράξεις,
αυτό που µεταδίδεται µε την επικοινωνία. Μπορεί λέξεις, φράσεις, εκφράσεις, χειρονοµίες ή θέµατα
να είναι ένα αντικείµενο, ένα γραπτό µήνυµα, µια που κάνουν το µαθητή που κάνει την άσκηση να
προφορική λέξη ή µια ιδέα. Αυτός είναι ο πιο αποσπάται, αντιδρώντας µε κάποιον τρόπο απέναντι
υποτυπώδης ορισµός της επικοινωνίας. στον προγυµναστή. Η σκυλοταυροµαχία εφαρµόζεται
καθυστέρηση επικοινωνίας: το χρονικό διάστηµα από τον προγυµναστή σε συγκεκριµένες Εκπαιδευτικές
που παρεµβάλλεται ανάµεσα σε µια ερώτηση και ασκήσεις. Η λέξη σκυλοταυροµαχία προέρχεται από
στην απάντηση αυτής της συγκεκριµένης ερώτησης ένα αγγλικό και ισπανικό παιχνίδι κατά το οποίο
από το άτοµο που ρωτήθηκε. αµολάς σκυλιά εναντίον ενός αλυσοδεµένου ταύρου.
κουµπί: ένα πράγµα, λέξη, φράση, θέµα ή περιοχή Βλέπε επίσης Εκπαιδευτικές ασκήσεις σ’ αυτό το
που προκαλεί την ανταπόκριση ή την αντίδραση γλωσσάριο.
ενός ατόµου. στοργή: αγάπη, συµπάθεια ή οποιαδήποτε άλλη
κύκλος δράσης: η σειρά από την οποία περνάει συναισθηµατική στάση· βαθµός αρέσκειας. Στοργή,
µια ενέργεια, κατά την οποία µια πράξη ξεκινάει, βασικά, είναι το αν θεωρεί κανείς ως καλή ή
συνεχίζεται για όσο χρονικό διάστηµα χρειάζεται άσχηµη την απόσταση που έχει από κάποιον ή κάτι.
και µετά ολοκληρώνεται σύµφωνα µε το αρχικό σχέδιο. τέρµιναλ: ένα άτοµο, σηµείο ή θέση που µπορεί να
κέρδος: επίτευξη κάποιας επιθυµητής βελτίωσης. λάβει, ν’ αναµεταδώσει ή να στείλει µια επικοινωνία.
Κέρδος θα ήταν ν’ αυξήσει ένα άτοµο την ικανότητά Από την αγγλική λέξη terminal, που σηµαίνει
του να επικοινωνεί, να νιώσει ένα µεγαλύτερο «ακροδέκτης».
αίσθηµα ευεξίας ή να αποκτήσει µεγαλύτερη σιγουριά TR: σύντµηση των λέξεων Training Routine
για κάποιον τοµέα της ζωής του. Στις Εκπαιδευτικές (Εκπαιδευτική άσκηση). Βλέπε Εκπαιδευτικές
ασκήσεις, όταν ο µαθητής έχει φτάσει σ’ ένα ασκήσεις σ’ αυτό το γλωσσάριο.
52
ΛIΓΑ ΛΟΓΙΑ
ΓΙΑ ΤΟΝ
Λ. ΡΟΝ
ΧΑΜΠΑΡΝΤ
Γ
εννηµένος στο Τίλντεν της Νεµπράσκα στον κόσµο στο βιβλίο ∆ιανοητική: Η Σύγχρονη
στις 13 Μαρτίου 1911, ξεκίνησε στο Επιστήµη της Πνευµατικής Υγείας. Η ∆ιανοητική,
δρόµο των ανακαλύψεών του και της το πρώτο δηµοφιλές εγχειρίδιο πάνω στην
αφοσίωσης στον συνάνθρωπό του σε νεαρή ανθρώπινη διάνοια, γραµµένο καθαρά για τον
ηλικία. Μέχρι την ηλικία των δεκαεννέα ετών καθηµερινό άνθρωπο, εγκαινίασε µια νέα εποχή
είχε ταξιδέψει πάνω από τετρακόσιες χιλιάδες ελπίδας για την ανθρωπότητα και µια νέα
χιλιόµετρα, µελετώντας τα ήθη και τα έθιµα της φάση στη ζωή του συγγραφέα της. Ο Ρον δεν
Ιάβας, της Ιαπωνίας, της Ινδίας και των Φιλιππίνων. έπαψε, ωστόσο, την έρευνά του, και, καθώς οι
ανακαλύψεις κωδικοποιούνταν προσεχτικά η
Όταν γύρισε στις Ηνωµένες Πολιτείες στα
µία µετά την άλλη µέχρι τα τέλη του 1951,
1929, ο Ρον επέστρεψε στα θρανία και µελέτησε
γεννήθηκε η εφαρµοσµένη θρησκευτική φιλοσοφία
µαθηµατικά, µηχανική και το τότε νέο πεδίο της
Σαηεντολογία.
πυρηνικής φυσικής· όλα αυτά του πρόσφεραν
εργαλεία που ήταν ζωτικά για τη συνέχιση της Επειδή η Σαηεντολογία εξηγεί τα πάντα για
έρευνάς του. Για να χρηµατοδοτήσει αυτήν την τη ζωή, δεν υπάρχει πλευρά της ανθρώπινης
έρευνα, ο Ρον άρχισε µια λογοτεχνική καριέρα ύπαρξης µε την οποία να µην ασχολήθηκε το
στις αρχές της δεκαετίας του 1930, και σύντοµα έργο του Λ. Ρον Χάµπαρντ που επακολούθησε.
έγινε ένας από τους πιο πλατιά διαβασµένους Ενώ έµενε πότε στις Ηνωµένες Πολιτείες και
συγγραφείς δηµοφιλούς µυθιστοριογραφίας.
πότε στην Αγγλία, η συνεχιζόµενη έρευνά του
Ωστόσο, χωρίς ποτέ να χάνει από τα µάτια του
προσέφερε λύσεις σε τέτοια κοινωνικά προβλήµατα
τον πρωταρχικό του στόχο, συνέχισε το κύριο
όπως τα καταρρέοντα εκπαιδευτικά πρότυπα
µέρος της έρευνάς του µέσα από εκτεταµένα
και η µάστιγα των ναρκωτικών.
ταξίδια και αποστολές.
Με την έναρξη του Β΄ παγκοσµίου πολέµου, Συνολικά, τα έργα του Λ. Ρον Χάµπαρντ στη
µπήκε στο Αµερικανικό Ναυτικό ως ανθυ- Σαηεντολογία και τη ∆ιανοητική ανέρχονται
ποπλοίαρχος και υπηρέτησε ως διοικητής σε στα σαράντα εκατοµµύρια λέξεις µαγνητοφω-
ανθυποβρυχιακές κορβέτες. Στα 1945, µερικά νηµένων οµιλιών, βιβλίων και γραπτών. Όλα
τυφλός και κουτσός από τα τραύµατα που έπαθε αυτά µαζί αποτελούν την κληρονοµιά µιας ζωής
κατά τη διάρκεια της µάχης, η διάγνωση έδειξε που έλαβε τέλος στις 24 Ιανουαρίου 1986.
ότι θα έµενε µόνιµα ανάπηρος. Μέσω της Κι όµως, η εκπνοή του Λ. Ρον Χάµπαρντ µε
εφαρµογής των θεωριών του για τη διάνοια, κανένα τρόπο δε σήµανε το τέλος· γιατί µε
ωστόσο, µπόρεσε όχι µόνο να βοηθήσει τους εκατό εκατοµµύρια βιβλία σε κυκλοφορία
συντρόφους του µε τους οποίους υπηρέτησε και εκατοµµύρια ανθρώπους να εφαρµόζουν
µαζί, αλλά επίσης να ξαναβρεί τη δική του υγεία. καθηµερινά την τεχνολογία του για καλυτέρευση,
Μετά από άλλα πέντε χρόνια εντατικής µπορούµε πραγµατικά να πούµε ότι ο κόσµος
έρευνας, οι ανακαλύψεις του Ρον παρουσιάστηκαν συνεχίζει να µην έχει καλύτερο φίλο απ’αυτόν. ■
53
NEW ERA® Publications International ΑpS NEW ERA είναι εµπορικό σήµα και σήµα υπηρεσιών που ανήκει
στη NEW ERA Publications International και είναι
Store Kongensgade 53, 1264, Copenhagen K, Denmark καταχωρηµένο στη ∆ανία και άλλες χώρες.
ISBN 87-7968-261-8 Bridge Publications, Inc. είναι κατοχυρωµένο εµπορικό
© 1996, 2001 L. Ron Hubbard Lilbrary. Όλα τα δικαιώµατα σήµα και σήµα υπηρεσίας στην Καλιφόρνια και ανήκει
κατοχυρωµένα. Η ανατύπωση, η µετάφραση, η αναπαραγωγή, η στην Bridge Publications, Inc.
εισαγωγή ή η διανοµή αυτού του βιβλίου, στο σύνολό του ή εν
µέρει, µε οποιοδήποτε µέσο, συµπεριλαµβανοµένης και της Τυπώθηκε στην Ισπανία.
ηλεκτρονικής ανατύπωσης, αποθήκευσης ή µεταβίβασης, GREEK EDITION
αποτελεί παραβίαση των σχετικών νόµων. Σαηεντολογία,
∆ιανοητική, Celebrity Centre, L. Ron Hubbard, Λ. Ρον Χάµπαρντ
και η υπογραφή του Λ. Ρον Χάµπαρντ
είναι εµπορικά σήµατα και σήµατα υπηρεσιών που
ανήκουν στο Religious Technology Center (Κέντρο Θρησκευτικής ®
Τεχνολογίας) και χρησιµοποιούνται µε την άδειά του.
Μια έκδοση του L. RON HUBBARD
54

Επικοινωνία

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Επικοινωνία

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ

∆ηµιουργώντας έναν καλύτερο κόσµο

ΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ

...ένα γραπτό µήνυµα...

...µια προφορική λέξη...

...ή µια ιδέα

Ένας ολοκληρωµένος κύκλος επικοινωνίας καταλήγει σε υψηλή στοργή. Αν

Ένας ανολοκλήρωτος κύκλος επικοινωνίας γεννά αυτό που θα µπορούσε να

Εδώ έχουµε, ως µέρος της φόρµουλας επικοινωνίας (αλλά ένα λιγότερο

Βασικά, όλα τα πράγµατα είναι θεωρήσεις. Θεωρούµε ότι τα πράγµατα

εκπηγάσει µια επικοινωνία απ’ αυτόν, η αντιπρόθεση να τον λαµβάνουν, η

Ένας κύκλος αµφίδροµης επικοινωνίας θα µπορούσε να έχει ως εξής: ο Γιάννης,

Αν το έκαναν αυτό, άσχετα από το αντικείµενο της συνοµιλίας τους, δε θα

Ένας κύκλος αµφίδροµης επικοινωνίας παύει να λειτουργεί όταν οποιοδήποτε

Όπως µπορείτε να δείτε µέσα απ’ αυτά τα σχέδια, κάποιες πρωτότυπες

Επειδή το µοναδικό έγκληµα στο σύµπαν φαίνεται πως είναι το να επικοινωνείς

∆ηµιουργείται στασιµότητα στις ροές σ’ αυτόν το δίδυµο κύκλο επικοινωνίας

4. Αποφασίστε ποιος θα προγυµνάσει πρώτος.

5. Μετά αρχίστε την πρώτη TR!

Παραγγέλµατα: Ο προγυµναστής λέει «Άρχισε», για ν’ αρχίσει την άσκηση. Ο

Παρ’ όλο που αυτή η άσκηση περιλαµβάνει στην πραγµατικότητα λιγοστή

Θέση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά έχοντας µια άνετη

TR 0 Να είσαι εκεί Σκοπός: Να εκπαιδεύσει τον µαθητή

Για ν’ αρχίσεις µια επικοινωνία, πρέπει

Πού δίνεται έµφαση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά. Ο

Είναι καθήκον του προγυµναστή να φροντίσει, ώστε ο µαθητής να µείνει σε

Ο µαθητής πρέπει να κάνει την άσκηση µέχρι να είναι εντελώς πεπεισµένος,

Οι άνθρωποι δοκιµάζουν συνήθως µεγάλη καλυτέρευση κάνοντας τις TR, όπως,

Ως αντιµετώπιση ορίζεται η ικανότητα να κοιτάζεις καταπρόσωπο. Όταν λέµε ότι

Παραγγέλµατα: Προγυµναστής: «Άρχισε», «Αυτό ήταν», «Φλανκ».

Ο προγυµναστής χρησιµοποιεί διάφορους όρους. Ο πρώτος απ’ αυτούς είναι

Θέση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά έχοντας µια άνετη

Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την ικανότητα να µπορεί να κάθεται ήσυχος

Αυτή η άσκηση είναι το επόµενο στάδιο επιδεξιότητας µετά την TR 0 Να είσαι

Η επικοινωνία δεν είναι πραγµατικά εφικτή όταν απουσιάζει η αντιµετώπιση.

Οι νευρικές συσπάσεις, η ένταση κ.λπ. προέρχονται όλα από απροθυµία

Πού δίνεται έµφαση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά,

Όπως στην TR 0 Να είσαι εκεί, ο TR 0 Αντιµετώπιση

TR 0 Σκυλοταυροµαχία ΑΠΟ ΠΟΥ

Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής

Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής

Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής

Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής

χωρίς ν’ αντιδρά σ’ αυτήν (4, 5, 6). Εξακολουθεί τη σκυλοταυροµαχία προσπαθώντας να βρει

Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την επιδεξιότητα να µεταδίδει µια

Έχεις δει ποτέ κάποιον να εξακολουθεί να µιλάει, χωρίς ποτέ να γνωρίζει αν η

Παραγγέλµατα: Ο µαθητής επιλέγει µια φράση (χωρίς τα «είπε») από το βιβλίο

Θέση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά έχοντας µια άνετη

Ο προγυµναστής πρέπει να έχει λάβει την επικοινωνία (ή την ερώτηση) καθαρά

Κάθε ιδέα που κάνεις δική σου είναι

Η πρόθεση πρέπει να µεταδίδει µια επικοινωνία και η ίδια η πρόθεση πρέπει να

περίσταση. Η φόρµουλα του ελέγχου

τερµατίζει έναν κύκλο επικοινωνίας,

Μια ηµι-αναγνώριση είναι ένας τρόπος να κάνεις ένα άτοµο να συνεχίσει να

Σκοπός: Να αποκτήσει ο µαθητής την ικανότητα να ενθαρρύνει κάποιον που

∆εν είναι ασυνήθιστο να επικοινωνείς µε κάποιον που φαινοµενικά έχει

Μπορεί, για παράδειγµα, να βρεθείς σε µια συζήτηση µε κάποιον και να θέλεις να

Παραγγέλµατα: Ο προγυµναστής διαβάζει σειρές από το βιβλίο Η Αλίκη στη

Θέση: Ο µαθητής και ο προγυµναστής κάθονται αντικριστά έχοντας µια άνετη

Ο µαθητής γνέφει ή δίνει ηµι-αναγνωρίσεις µ’ έναν τέτοιον τρόπο, ώστε να κάνει

Οποιαδήποτε ρητή αναγνώριση του µαθητή, που τερµατίζει τη ροή της

Ο µαθητής περνάει την άσκηση όταν αισθάνεται

«... ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΟΥΣΑ ΜΕ ΤΗ

Προγυµναστής Μαθητής Προγυµναστής Μαθητής