Košarka

Počeci
Početkom decembra 1891, Džejms Nejsmit, kanadski lekar Univerzitetu Mekgil i
profesor fizičkog vaspitanja na Koledžu Springfild), osmislio je novu dvoransku igru s
namerom zadržavanja kondicije svojih učenika tokom dugih zima. Nakon odbijanja ideja
objašnjenjem da su pregrube ili nepotpune, modifikovao je dečju igru Patka na kamenu,
prilagodio je nekoliko sportova u jednu celinu i napisao je jednostavna pravila. Koš je
stavio na visinu od 3.05 metara. Taj koš se razlikovao od današnjega po tome što je imao
čvrsto dno, dok današnji koševi imaju mrežicu koja propušta loptu. Dok su koševi imali
čvrsto dno, svaki put nakon postignutoga koša lopte su se morale izbijati iz koša.
Nejsmitova nova igra bila je vrlo slična rukometu koji je nastao otprilike u isto vreme kao
i košarka, krajem 19. veka.

Ženska košarka počela je 1892. kada je Senda Berenson, profesorka fizičkog vaspitanja
prilagodila Nejsmitova pravila ženama. Prva službena košarkaška utakmica održana je
20. januara 1892. u dvorani Gimnazije Udruženja mladih hrišćana. Igralo se s devet
igrača na terenu upola kraćem nego današnji NBA teren. Originalni naziv košarke na
engleskom je basketball, a složenica je od reči basket – koš i ball – lopta. Ime je Nejsmitu
predložio jedan od njegovih učenika. Igra je bila popularna od samog početka.

Prvi igrači košarke bili su studenti Gimnazije Udruženja mladih hrišćana. Kasnije igra se
proširila na čitav SAD i Kanadu. Do 1896. godine postojale su i brojne ženske
košarkaške ekipe, no poprilično gruba pravila i brojna publika odvratila su košarku od
primarnog cilja Udruženja mladih hrišćana, igre koja pomaže studentima da ostanu u
formi. No, usprkos tome, pre Prvog svetskog rata uspostavili su se brojni amaterski
savezi s amaterskim klubovima, i to u SAD.

Košarka se prvo igrala s fudbalskom loptom. Prve lopte izrađene isključivo za košarku
bile su smeđe, što je bila uobičajena boja sve do pedesetih 20. veka kada je Pol Toni
Hinkl, u potrazi za loptom koja bi bila uočljivija, u upotrebu uveo narandžastu loptu, koja
je i danas standardna.

Vođenje ili odbacivanje lopte od podloge (enleski: dribling), nije bilo predviđeno prvim
pravilima. Predviđeno je bilo samo dodavanje lopte između saigrača odbacivanjem lopte
od podloge. Dodavanje lopte bio je prvi primer kretanja lopte. Vođenje je postepeno našlo
put do košarke i postao dozvoljen, međutm, nije se previše koristio zbog nepravilnog
oblika tadašnjih lopti i njihovog nepravilnog odskoka. Tek je sredinom pedesetih vođenje
postalo popularna metoda baratanja loptom, što je bilo uslovljeno poboljšanjem njenih
svojstava za što je zaslužan Pol Toni Hinkl.

Međunarodna i NBA pravila.

I za žene i muškarce dres je isti. Standardni dres se sastoji od donjeg dela koje u današnje
vreme dosežu ispod kolena i majice bez rukava sa jasno vidljivim brojem koji nema nito
drugi u ekipi, koji je oštampan i na prsima i leđima. Profesionalni košarkaši koriste
specijalnu obuću sa visokim đonom koji osiguravaju dodatnu potporu petama. Osim
broja, na majicama se nalaze i imena kluba, igrača i sponzora.

Broj tajm autova na utakmici ograničen je najčešće na šest. Traju po ne više od jedne
minute, osim ako nije predviđeno da traju duže zbog televizijskog prenosa. Utakmicu
kontrolišu sudije kojih je na jedmoj utakmici četiri: glavni sudija, dva pomoćnika i jedan
sudija za stolom, koji vodi brigu o broju postignutih koševa, ličnim greškama igrača,
vremenu, strelcima i vremenu napada.

Smisao igre je premašiti broj koševa (poena) druge ekipe ubacivanjem lopte kroz obruč
protivničkog koša pod uslovom da je lopta ušla kroz obruč bez da je prošla kroz donji deo
obruča, već od iznad, kao i sprečavanje protivničke ekipe da ubaci loptu kroz koš tima
koji se brani. Pokušaj ubacivanja lopte kroz obruč (u koš) zove se udarac ili šut. Uspešan
šut iz igre vredi dva poena ako je šut upućen na način da je zadnje mesto na kojem je
šuter stajao bilo unutar luka poluprečnika 6.25 metara u Evropi, i 7.24 metara u NBA. Šut
izvan toga luka vredi tri poena.

Košarka u Srbiji
Prvu košarkašku loptu u Srbiju doneo je 1924. godine iz Amerike Vilijam Viland,
predstavnik dobrotvorne organizacije "Vojska spasa". Viland je u Beograd stigao sa
zadatkom da učitelje, nastavnike i profesore beogradskih škola upozna sa zvaničnim
pravilima košarkaške igre. U pratnji gosta iz Amerike, u službi prevodioca, bila je
Dragica Popović iz Crvenog krsta Beograda.

Domaćini su bili izuzetno zainteresovani za ovu posetu. Seminarima g-dina Vilanda

prisustvovao je veliki broj znatiželjnika, koji su želeli da se upoznaju sa njima do tada
potpuno nepoznatom igrom.
U znak velike pažnje i posebnog prijateljstva, Viland je g-đi Popović, koja ga je pratila
tokom njegove kratke posete Srbiji, poklonio košarkašku loptu. Prema svim istorijskim
svedočanstvima, to je bila i prva košarkaška lopta koja se pojavila u Srbiji.

Zakucavanje

Zakucavanje sa dve ruke

Zakucavanje (engl. slam dunk) je tip košarkaškog šuta koji se izvodi tako što igrač skoči
u vazduh i sa jednom ili obe ruke ubaci loptu u obruč. Ovaj standardni šut iz igre važi dva
poena.

Zakucavanje je šut sa jednim od najviših postotaka uspešnosti, kao i jedan od poteza koji
najviše oduševljava publiku. Takmičenja u zakucavanjima su izuzetno popularna, a
najpopularnije takmičenje je NBA takmičenje u zakucavanjima, koje se održava jednom
godišnje na NBA Ol star vikendu.

Zakucavanje je bilo zabranjeno u NCAA od 1967. do 1976. Mnogi su ovu zabranu

pripisivali tadašnjem fenomenu Karimu Abdul-Džabaru (tada se još zvao Lu Alsindor)
nakon svog dolaska u NCAA. Zato se zabrana zakucavanja ponekad naziva Lu
Alsindorovo pravilo.[1]

Prekršaj (faul)
Šut na koš.

Pokušaj da se protivnika nesportski ošteti preko telesnog kontakta nije dozvoljen i naziva
se prekršaj (faul). Prekršaje najviše čine igrači ekipe koja se brani, ali učestali su i
prekršaji u napadu (od strane igrača iz ekipe koja napada). Igrači na kojima je prekršaj
napravljen ili dobivaju loptu da je ubace sa strane ili pucaju slobodno bacanje ako su
faulirani prilikom šuta ili je ekipa koja je napravila prekršaj iskoristila bonus. Jedan poen
se dodeljuje ekipi čiji igrač ubaci loptu na slobodnom bacanju, koji se izvodi iza linije
udaljene od koša 4.5 metara. Igračima je dozvoljeno pucati slobodno bacanje i iza linije,
ali unutar kruga. Najbolji primer za takvo izvođenje slobodnjaka bio je Nik Van Eksel
koji je izvodio slobodna bacanja metar iza linije.

Većina sudija zna improvizovati u svojim odlukama, npr. u situacijama kada nema očitog
prekršaja, a sudija misli da se radi o nesportskom oštećivanju protivnika. Ali, sudija može
i prevideti prekršaj, bilo namerno ili slučajno. Kriterijumi sudija variraju između
utakmica, liga, takmičenja, ali najviše između samih sudija.

Igraču ili treneru koji pokaže nesportsko ponašanje npr. svađanjem sa sudijom ili tučom s
drugim igračem, može se dodeliti tehnička greška. Kada se tehnička greška dodeli,
protivničkoj ekipi se dodeljuju dva slobodna bacanja i posed lopte, iako i ovo pravilo
varira između takmičenja.

Ponovljeni incidenti mogu rezultovati isključenjem. Težak prekršaj koji igrač napravi sa
namerom direktnog ometanja igre i protivnika bez namere igranja loptom, naziva se
namerni prekršaj. Kada dođe do namernog prekršaja kazna je teža; sudija sme i izbaciti
krivca za prekršaj iz igre, ako je to po mišljenju sudije potrebno.

Ukoliko ekipa pređe dozvoljeni broj prekršaja u periodu utakmice (četvrtini ili
poluvremenu), koji iznosi četiri, protivničkoj ekipi dozvoljeno je pucanje jednog ili dva
slobodna udarca (zavisno o pravilima takmičenja) nakon svakoga idućega prekršaja.
Igraču koji napravi pet (međunarodna košarka) ili šest prekršaja (NBA), uključujući
tehničke greške, nije dozvoljen nastavak utakmice, pa se isti igrač mora udaljiti sa terena.
Kaže se da je igrač isključen.

[Zanimljivosti
 Pravila iz 1891. godine definiraju trajanje utakmice od dva poluvremena po 15
minuta s pauzom od 5 minuta.
 Trojka je u NBA uvedena sezoni 1979/1980, a najbolji procenat ubačaja imao je
Fred Brown iz Seattle SuperSonicsa - 44,3% ( šut 39 - 88 ),dok je najviše ubačaja
imao Brian Tray iz San Diego Clippersa - ubacio je 90 trojki iz 239 pokušaja.
Najlošiji procenat su imali uglavnom centri - okruglo 0%.
 najviše osvojenih lopti u jednoj utakmici - Larry Kenon na susretu između San
Antonija i Kansas Cityja 1976. osvojio 11 lopti, a isto to je ponovio Kendall Gill
na utakmici New Jersey - Miami 1999. godine.
 Košarka je najrazvijenija u SAD, i u međunarodnom košarkaškom nazivlju se za
upućenu loptu "suprotnom" rukom preko glave rabi engleski naziv "hook". Pak, u
zemljama bivše SFR Jugoslavije, gdje je košarka snažna, duge tradicije i
međunarodno uspješna, rabi se naziv horog/horok, koji je u tamošnje jezike došao
iz - mađarskog!


Majkl Džordan
Majkl Džordan

Majkl Džefri Džordan (engl. Michael Jeffrey Jordan) (rođen 17. februara 1963. u
Bruklinu) je bivši američki NBA košarkaš, koji se često smatra za najboljeg košarkaša
svih vremena[1].

Majkl Džordan je u NBA proveo 15 punih sezona sa 30,12 poena po utakmici u

regularnoj sezoni (najviše u NBA). Osvojio je 6 NBA šampionata sa Čikago Bulsima, bio
10 puta najbolji strelac i 5 puta najkorisniji igrač lige. Devet puta je izabran u prvu
odbrambenu petorku, a 3 puta je bio najbolji po broju ukradenih lopti. Od 1983. se
rekordnih 49 puta pojavio na omotu časopisa Sport Ilustrejted i 1991. bio proglašen za
sportistu godine po izboru ovog časopisa[2]. Proglašen je 1999. za "najvećeg
severnoameričkog sportistu u 20. veku" po izboru sportskog kanala ESPN, a drugi je na
listi najboljih sportista veka po izboru Asošijeted presa. Njegova mogućnost odraza, koju
najbolje dočarava zakucavanje sa linije slobodnih bacanja, i drugi podvizi su mu doneli
nadimke "Er Džordan" i "Njegovo vazdušno visočanstvo"[3].

http://www.youtube.com/view_play_list?
p=69CEBC05F0D31A1D&playnext=1&v=dWGX_v2tsvw

Radile:Jovana Nikolic I Jelena Jovanovic,II4