Émile Abbé Warré

“Halkın Kovanı”

Kovan Yapım Planları

1
Sürüm 1,2 – 16 Mart 2011

© David Heaf, Llanystumdwy, Galler, Birleşik Krallık

Çeviren: Gürkan Yeniçeri

Yazar bu belgenin serbestçe kopyalanması ve paylaşılması için izin vermiştir.

Belge hiç bir şekilde ticari olarak kullanılamaz. Ticari olarak kullanılabilmesi
için yazar ile bağlantı kurulup izin alınması gerekir.

Bu belgenin Türkçeye çevrilebilmesi için gerekli izin alınmıştır.

Yazara david (et) dheaf.plus.com e-posta adresinden ulaşılabilir.

Bu belgedeki planlar Google SketchUp sürüm 7,1 kullanılarak çizilmiştir.

Belgenin İngilizce orijinalinin indirilebileceği adres:

http://warre.biobees.com/warre_hive_pla ns_metric.pdf.

Eğer bu belge başka bir adresten indirildiyse güncellemeleri barındırmayabilir.

Belgenin Türkçe sürümü http://artizanpeynirci.blogspot.com adresinden

indirilebilir.

2
“Halkın Kovanı” Yapım Planları
Aşağıda gösterilen planlar 12. yüzyılda rahip Emile Warré tarafından
yazılmış ve 1948 yılında yayımlanmış “Beekeeping For All – Herkes için
Arıcılık” kitabından yararlanılarak üretilmiştir. Rahip Warré’nin planlarına sadık
kalarak çizdiğimizi düşünüyoruz fakat planlarda yanlışlıklar veya sapmalar
olduğunu düşünüyorsanız; yazara yukarıdaki e-posta adresinden ulaşarak
bildiriniz.

Planların sonunda penceresi de bulunan bir kutu tasarımı da verilmiştir.

Warre modelinde olmayan bu pencere Frérés / Guillaume tarafından
eklenmiştir. Arıcılığa yeni başlayanlar ve hobi arıcılar tarafından tercih edilen
bu pencere çocuklar içinde iyi bir eğitim kaynağı olmaktadır. Bu eklentinin
hem kullanılan materyali hemde harcanan zamanı arttıracağını belirtelim.
Ayrıca çevre için de daha az yararlı olacaktır.

Planlarda kullanılan tahta kalınlığı 20mm’dir. Rahip Warre bu kalınlığın

en az yeterli kalınlık olarak vermiştir. Hem hava şartları hem de kovanın uzun
yıllar dayanabilmesi için 24mm tavsiye etmiştir. Eğer sizin hava şartlarınız
kışın soğuk ise 38mm ile 50mm arası da deneyebilirsiniz. Kovanın iç
boyutlarını değiştirmemeye özen gösterin. Tahta olarak Çam kullanılmıştır.

Çevirenin notu: Türkiye’de sepetler ile doğal arıcılık yapanlar bu kovan

tipi ile daha kontrollü bir kovan modeline kavuşabilir. Sistemi hemen hemen
bizim kara kovana benzemektedir. Arıların kendi peteklerini örmesi
sağlanarak daha doğal bir arıcılık yöntemi izlenmiş olur.

Kovanın genişlemesi alttan koyulan katlar ile olur. Üstten eklentiler de

duruma göre uygulanmıştır. Hasat zamanında ballı katı alıp hasadı yapılır.
Süzme bal için petekler parçalanıp bir baskı aletinde basılır yada petekli
olarak pazara çıkarılabilir.

Rahip Warré bu model arıcılıkta kovana en az müdaheleyi yapmayı

savunmuştur. Ama günümüz şartlarında Varroa mücadelesi, teknik arıcılık
koloni yönetimi gibi konular rahatlıkla uygulanabilir.

Bu kovan ile gezginci arıcılık yapmak mümkün değildir fakat kısa

mesafeli taşıma yapılabilir.

3
 Warré tipi kovanların langstroth kovanlara göre daha ufak oluşu hem
yaşlılar hemde bel ve diz problemi olan kişiler tarafından tercih sebebi olabilir.

Balmumu üretimi çok olduğundan, balmumu sabun, cila, krem, mum

gibi yan ürünler ile değerlendirilebilir.

4
Kovan

En üstteki kutudan çatıya direk hava geçişi yoktur. İzolasyon kutusu

100mm kalınlığında ve saman, talaş veya kurumuş yaprak gibi organik bir
yalıtım malzemesi ile doldurulur. Üst çıta kaplama bezinin üstünde ve
izolasyon kutusuna zımbalanmış bir bez daha vardır ve yalıtım malzemesini
tutmaya yarar. Bu bezler için kalın keten, kahve çuvalları veya kalın delikli bir
tür bez kullanılabilir. Bu delikleri arılar arı-sakızı ile doldurarak gerekli delik
büyüklüğünü sağlayacaklardır.

Kutular
Temel olarak kutular düz eklemli ve galvanize yada çimento kaplı 65 X
2,65mm boyutunda çiviler kullanılarak birleştirilir ve tutkala lüzum yoktur.
Kutuların tasarımını ve yapımını zorlaştırmamak için diğer eklem yöntemleri
kullanılmamıştır. Warré, kutuların kenarlarında ki tutma barlarını tasarımında
belirtmemiştir fakat kutuların kaldırılabilmesi için gereklidir. Kutuların üst
tarafındaki tahtaların kenarlarına zımpara ile hafif bir eğim vererek yağmur
suyunun daha rahat akması da sağlanabilir.

5
 Çıtalar arası ve çıtaların yan duvarlara olan uzaklığı 12mm’dir. Çıtaların
oturduğu boşluk, ekstra bir tahta eklenerek kovan içi boyutları değiştirilmeden
yapılabilir. Warré üst çıtaların uzunluğunu 315mm vermiştir fakat 320mm
yapılarak tam oturması sağlanabilir. Böylece parazitler ve kovan zararlıları için
saklanacak yer azaltılmış olur.

İzolasyon Kutusu
İzolasyon kutusunun duvar kalınlığı 10mm kadar olabilir. Üzerine çatı
geleceği için duvar kalınlığı zaten artacaktır. Altındaki kutulardan 5mm daha
küçük yapılır ki çatının üzerine geçmesi kolaylaşsın. Böylece yalıtım

6
malzemesini tutan örtü kutunun kenarlarından yukarıya doğru çekilerek
sabitlenebilir.

Çatı
Bu çatı tasarımı Warré’nin kitabında verilen iki farklı tasarımdan daha
komplike olanıdır. Güneşin ısıtıcı etkisini azaltmak için çatı yanlarında hava
geçişini sağlayacak boşluklar vardır.

7
 İçerisinde, fare gibi zararlıların çatı yalıtımına yerleşmesini önleyecek
bir kaplama tahtası vardır.

Burada verilen örnekte çatı için 20mm tahta kullanılmıştır ve Warré

tarafından verilen kalınlıkta da budur.15mm kalınlığında tahta da kullanılabilir
ve daha hafif bir çatı haline gelebilir. Çatı iç duvarları ile izolasyon kutusu dış
duvarları arasında 10mm boşluk vardır ve çatının rahatça çıkartılmasını
sağlar.

Çatı ve izolasyon kutusunun kesitinin görüldüğü bu resimde çatının yan

duvarlarının izolasyon kutusunu geçtiğine ve üst çıta kaplama bezinin sarkan
kısımlarını da içine aldığına dikkat edin (resimde yok). Bu bezin dışarıya
sarkması bir fitil görevi görerek nemin kovan içinde düzenlenmesini

8
sağlamaktadır. Üst çıta kaplama bezi çatı duvarlarını geçip alttan
görülmemelidir. Yoksa yağmurla ıslanıp suyu içeri çekebilir.

Taban
Warré taban tahtasının kalınlığının 15 ila 20mm olmasını salık vermiştir
fakat altındaki tahtalar hakkında bilgi vermemiştir.

İniş tahtası, kovanın arkasına kadar uzatılarak daha sağlam bir yapı
elde edilebilir. Giriş deliğinin derinliği, 20mm duvarlar için 40mm verilmiştir.

9
Taban tahtası her yönden 2mm olarak kutulardan daha küçük tasarımlanmış
ve yağmur suyunun daha rahat akması sağlanmıştır.

Bacaklar
Kovanın üzerinde oturduğu bacaklar genişçe ayakların üzerinde durur.
Böylece kovanın toprağa batması önlenmiş oluyor. Ayrıca 20-30mm dışarıya
doğru uzandığı için kovanın stabil durmasına yardımcı oluyor.

Bu bacak tasarımı kovanın giriş deliğini yere çok yakın tutsa da Warré
bu alçak girişin önemli olduğunu kitabında vurgulamıştır.

Yukarıdaki çizimde sağdaki 95mm tahta üzerine kovanın bir köşesi

oturur ve soldaki, üstü eğimli 110mm tahta kovana 4 adet çivi ile sabitlenir. Bu
bacaklardan 4 adet yapılıp her köşeye bir tane monte edilir.

10
Pencereli kutu
Bu kutuda pencereyi kapatan kapağa, strafor veya cam yünü gibi bir
malzeme yapıştırılır veya çivilenir. Kışın ısı farkından dolayı camdan, kovan
içinde buharın damlacık haline gelip akmasını önler.

Pencerenin kapağı her yönden 2mm kısa yapılarak yerine rahat girip
çıkması sağlanabilir. Böylece nemden dolayı şişse bile sıkışıp açılmama
problemi olmaz.

11
12
Üst Çıta Bezinin Üretilmesi
http://www.dheaf.plus.com/warrebeekeeping/preparing_hessian.htm
Bu bez 125g esmer un (yada çavdar unu da kullanılabilir) ile 10g mısır
nişastası ve 1,5 litre soğuk su ile karıştırılır. İyice eritildikten sonra ocakta
ısıtılarak bir taşım kaynatılır ve hafif soğuduktan sonra fırça yardımı ile beze
sürülür. Bu miktardaki karışım 18 adet 360mmX360mm bezi kaplamak için
yeterli geliyor.

Kuruduğunda kolalı gömlek yakası gibi sert olmaktadır.

Üst Çıtaların Hazırlanması

http://www.dheaf.plus.com/warrebeekeeping/waxing_topbars.htm
Arıların düzgün petek örmesi için ince bir sıra balmumu çıtaların altına
çekilir. Balmumunu ban-meri metodu ile eriterek çıtanın altındaki oluğa
dökülmesi ile yapılır. Yaklaşık 22g balmumu 8 çıtaya yeterli olmaktadır.

13
 Ayrıca üst çıtaların doğru uzaklıklarda olması için aşağıdaki gibi
çıkabilen çıtalar olarak tasarımlanabilir. İki çivi arası 36mm ve çıta genişliği
24mm’dir. Warré'nin belirttiği gibi sabit çivilenmiş çıtalar kontrolleri zorlaştırdığı
ve bazı ülkelerde yasak olduğu için tercih edilmemektedir.

Besleme
http://warre.biobees.com/feeders.htm
Warré kovanlarda besleme amaçlı çeşitli yöntemler mevcuttur. Bana
göre en iyi yöntem delikli kapağı olan cam bir kavanoza doldurulmuş şurubun
baş aşağı biçimde, üst çıtaların üzerin yerleştirilmesi ve kavanozun başka bir
kutu ile kapatılarak kutu içine saman doldurulmasıdır. Kutu altında, ortasında
kavanoz kapağı kadar delik olan bir bez de mevcuttur.

14
Yapışık Peteklerin Kesilmesi
http://warre.biobees.com/cutter.htm
Yanlara veya birbirine yapışmış petekler Özel yapılmış bir bıçak
yardımı ile kesilebilir. Ben uzunca ve tırtıklı bir ekmek bıçağı kullanıyorum.

15