Professional Documents
Culture Documents
೬) ಲಘುನ್ಯಾಸ-ಭಾಷ್ಯಮ್ ೧ PDF
೬) ಲಘುನ್ಯಾಸ-ಭಾಷ್ಯಮ್ ೧ PDF
|| ೕಗ ೕ ಾಯ ನಮಃ ||
|| ಓಂ ನಮಃ ಾಯ ||
|| ೕಗುರು ೂ ೕ ನಮಃ ||
|| ಹ ಃ ಓ೩ ||
|| ಅಥ ಲಘು ಾ ಸ ಾಷ ||
( ರುದ ೕ ಾ ಾಗಃ)
ಪದ- ಾಗಃ—
ಅನ ಾಥ ಃ—
ಾ ಾಥ ಃ ವರಣ ಚ—
2
“ಉಚ ”— ಉಕ — ಾಮ ೕದ ಾಚ ಶಬ .
ಪ ಪ ಾಸ ವ ೂೕ ದ ೕನು ವ ಥ ಾ ತು ಭಕು ”
“ಮನ ೕನ ಲಗ ಂ ಗು ೂೕರಂ ಪ ೕ ತತಃ ಂ ತತಃ ಂ ತತಃ ಂ ತತಃ ”— ಎಂಬ ಸೂ ಗಳಂ ,
ಅ ಾನ ಂಬ ರ ಂದ ಅಂಧ ಾದವನ ಚ ುಗಳನು ಾನ ಂಬ ಅಂಜನಶ ಾ ಂದ ದ
ಗುರುಮೂ ನ ೕ ನಮಃ— ಗುರುವ ೂ ೕ ಾ ರ / ಾಧಕನ ಬಂಧಮು ಾಧನ ೂ ೕ /
ಾಗ ದಶ ಕ ೖ ೕ . ಅಲ , ಗುರುಪರಂಪ ಯ ೕ ಬರುವ ಆಯು ೕ ದ ಮಹ ,
ಆ ೕಯಸಂ ಯ ಕತೃ ಆ ೕಯರ ಸ ರ ಯೂ ಆಗುತ . ಅ ಯು ಬ ಹ ಾನಸ ಪ ತ ರ ೂ ಬ ,
ಸಪ ಗಳ ೂ ಬ . ಅಂಥವರ ವಂಶಜರು ಆ ೕಯರು.
ಪ ಯತ ಾ ಂದ ಾ , ಪ ಕೃಷ ಾ ಯತ— ದ, ಯಂ ತ, ದು ಾ ಯ ಗ ಂದ
ದೂರ ಾದ, ಶರ ಾಗ ೂ ೕತಕ ಾದ ನಮ ಾ ರಮು ಯುಳ ಾ / ಕರಗಳುಳ ವನು.
ಪದ- ಾಗಃ—
ಸು ಅ ನಃ ಇಂದ ಃ ವೃದ ಶ ಾಃ ಸು ಅ ನಃ ಪ ಾ ಶ ೕ ಾಃ | ಸು ಅ ನಃ ಾ ಃಅ ಷ ೕ ಃ
ಸು ಅ ನಃ ಬೃಹಃ ಪ ಃ ದ ಾತು ||
ಅನ ಾಥ ಃ—
ನಃ ಸ (ದ ಾತು)— ನಮ ಮಂಗಲವ ೕಯ .
ಶ ೕ ಾಃ ಪ ಾ— ಸವ ಾದ ಪ ಷ ೕವನು,
ನಃ ಸ (ದ ಾತು)— ನಮ ಶುಭ ೕಯ .
5
ನಃ ಸ ದ ಾತು— ನಮ ತವ ೕಯ .
ಾ ಾಥ ಃ ವರಣಂ ಚ—
“ಪ ಷ ಇ ಪ ಷ ವೃ ೌ ಾ ೂೕಃ ಷ ನ ಃ ಪ ಷ ಶಬ ಃ, ತಸ ಪ ಥ ೖಕವಚನಂ ಪ ಾ ಇ
ಸೂಯ ಾಚಕಃ”— ಜಗದ ಸಕಲ ೕವರನು ಆ ಾ ಾ ಗಳನು ಸೃ ೕ ಸು ಾ , ಸು ಾ
ಎಂಬಥ ೂಡುವ ಪ ಷ ಶಬ ವ ಪ ಷ ವೃ ೌ ಾತುಜನ ಾ . ಅದರ ಪ ಥ ಾ ಭ ಏಕವಚನವ
ಪ ಾ ಎಂ ಾ . ಅಲ ,
“ ಾ ಾ ೂ ೕऽಯ ಾ ಶ ೂ ೕ ವರುಣಸ ಂಶ ಏವ ಚ |
ಭ ೂೕ ವ ಾ ಪ ಾ ಚ ಸ ಾ ದಶಮಸ ಾ ||
ಏ ಾದಶಸ ಾ ತ ಾ ಾ ದ ೂೕ ಷು ರುಚ ೕ |
ಜಘನ ಜಸು ಸ ೕ ಾ ಾ ಾ ಾಂ ಗು ಾ ಕಃ ||”
— ಮ ಾ ಾರ ೕ ೧.೬೫.೧೫ -೧೬.
ೕ ಮ ಾ ಾರತದ ಪ ಾರ, ಾ ಾ, ಅಯ ಾ, ಶಕ (ಇಂದ ), ವರುಣ, ಅಂಶ, ಭಗ, ವ ಾ ,
ಪ ಾ, ಹತ ಯವ ಾದ ಸ ಾ, ಾ ೕ, ೧೧ ಯವ ಾದ ತ ಾ , ಾಗೂ ೧೨ ಯವ ಾದ
6
ಪದ- ಾಗಃ—
ಅನ ಾಥ ಃ—
ಅ ಾ ಃ ಭಗ ಾ —ಆ
#
ಲ ಅ ಾ ದ, ಭಗವಂತನು,
ಹ ಃ— ೕಹ ದ ಮ ಾ ಷು ವ (ಹ ಹ ರ ಾ ಾ — ತನ ಭಕ ರ ಸಕಲ ದು ತಗಳನು
ಪ ಹ ಸುವ ದ ಂದಲೂ, ಗ ೕಂದ ನ ಆತ ಓ ೂಟು ಸ ಂದಲೂ,
ಸಂ ಾರಬಂಧನ ಂದಲೂ ಅದನು ಮು ೂ , ಕಷ ಪ ಹ ದ ಂದಲೂ ಹ ದ
ೕಮ ಾ ಾ ಾಯಣನು);
೪೦) ಭಗ ಾ ಶಬ ದ ಅಥ ಾ ೕನು?
#
ಭಗ ಾ —
ತದ ಹ ತತ ರಂ ಾಮ ತ ೂ ೕऽಯಂ ೕ ಾಂ ಾ |
ಶು ಾ ೂ ೕ ತಂ ಸೂ ಂ ತ ೂ ೕಃ ಪರಮಂ ಪದ ||
ತ ೕವ ಭಗವ ಾ ಚ ಂ ಸ ರೂಪಂ ಪರ ಾತ ನಃ |
ಾಚ ೂೕ ಭಗವಚ ಬ ಃ ತ ಾ ದ ಾ ಾತ ನಃ ||
ಏವಂ ಗ ಾಥ ಸ ನ ತತ ಂ ತಸ ತತ ತಃ |
ಾಯ ೕ ೕನ ತ ಾ ನಂ ಪರಮನ ತ ೕಮಯ ||
ಅಶಬ ೂೕಚರ ಾ ತ ೖವ ಬ ಹ ೂೕ ಜ |
ಪ ಾ ಾಂ ಭಗವಚ ಬ ಃ ಯ ೕ ೌ ಪ ಾ ಕಃ ||
ಶು ೕ ಮ ಾ ಭೂ ಾ ೕ ಪ ೕ ಬ ಹ ವತ ೕ |
ೖ ೕಯ! ಭಗವಚ ಬ ಃ ಸವ ಾರಣ ಾರ ೕ ||
ಸಂಭ ೕ ತ ಾ ಭ ಾ ಭ ಾ ೂೕऽಥ ದ ಾ ತಃ |
ೕ ಾಗಮ ಾ ಸ ಾ ಗ ಾ ಾಥ ಸ ಾ ಮು ೕ ||
ಐಶ ಯ ಸ ಸಮಗ ಸ ೕಯ ಸ ಯಶಸಃ ಯಃ |
ಾನ ೖ ಾಗ ೕ ೖವ ಷ ಾ ಂ ಭಗ ಇ ೕಂಗ ಾ ||
ವಸಂ ಯತ ಭೂ ಾ ಭೂ ಾತ ನ ಾತ |
9
ಸ ಚ ಭೂ ೕಷ ೕ ೕಷು ವ ಾ ಾಥ ಸ ೂೕऽವ ಯಃ ||
ಎ / ಾರ , ಸಕಲ ಭೂ ಾತ ನೂ ಅ ಾತ ನೂ / ಸ ಾ ತ ನೂ ಆ ರುವ ಪರ ಾತ ನ ಎಲ
ಚ ಾಚರಗಳೂ ಾಸ ಾ ೕ ಾ ೕ, ಅ ೕಷ ಾದ / ಉ ರದ ಸವ ಭೂತಗಳಲೂ ಾವ
ಅವ ಯನು / ಅ ಾ ಯು ಾಸ ಾ ರುವ ೂೕ, ಆ ಪರ ಾತ ನ ಭ
ಗವ ಶಬ ದ “ವ” ಾರವ ಈ
ೕ ಯ ಾಸ ಾ ರು ಂದ ಬಂ .
ಏವ ೕವ ಮ ಾ ಾ ೂೕ! ಭಗ ಾ ಸತ ಮ |
ಪರಮಬ ಹ ಭೂತಸ ಾಸು ೕವಸ ಾನ ಗಃ ||
ತತ ಪ ಜ -ಪ ಾ ೂೕ -ಪ ಾ ಾ-ಸಮ ತಃ |
ಶ ೂ ೕऽಯಂ ೂೕಪ ಾ ೕಣ ಅನ ತ ಹು ಪ ಾರತಃ ||
ಉತ ಂ ಪ ಲಯಂ ೖವ ಭೂ ಾ ಾಮಗ ಂ ಗ |
ೕ ಾ ಮ ಾ ಂ ಚ ಸ ಾ ೂ ೕ ಭಗ ಾ ||
ವರಣ —
ಓಂ ಭೂಃ— ಅ ಾ ಭೂ ೕ ೕ! ನ ನನ ನಮ ಾ ರಗಳು.
ಪದ- ಾಗಃ—
12
ಓಂ ಅ ಈ ೕ (ಈ ೕ) ಪ ರಃ ತಂ ಯ -ಸ ೕವ ಋ ಜ | ೂೕ ಾ-ರಂ
ರತ - ಾ-ತಮ ||
ಸ ಂದ ಾ - ಾಷ —
ಅ ಅಹ ೌ (ಅ ಯನು ಾನು ಸು ಸು ೕ .) |
ೕದೃಶ (ಎಂಥವನನು / ಎಂತಹ ಅ ಯನು ?) |
ಪ ೂೕ ತ (ಪ ೂೕ ತ ಾದವನನು )—
ಾಂ ಕ- ೌ ೖಃ ಕಮ ಃ ಯಃ ಾ ಾನ ಆಪದ ಃ ಾ ಯ ೕ ಸಃ ಪ ೂೕ ತಃ - ಇ ಉಚ ೕ
(ಗ ಹ ಾಂ -ಋತು ಾಂ ೕ ಮುಂ ಾದ ಅ ಷ ಶಮನಕರ ಾಂ ಕಮ ಗ ಂದಲೂ,
ಚಂ ಾಹವನ- ಾಯ ೕ ೂೕಮ-ಗಣಪ ಹವನ-ರುದ ೂೕಮ- ಷು ಾಗ-ಕನಕ ಾ ಾ ಾಗ ೕ
ಮುಂ ಾದ ತು -ಪ ಪ ದ ಇಷ - ಾಮ ಕಮ ಗ ಂದಲೂ ಾವನು ಾಜನನು ಆಪತು ಗ ಂದ
ರ ಸು ಾ ೂೕ ಅವನು ಪ ೂೕ ತ ಂದು ೕಳಲ ಡು ಾ .),
ತ - ಾ ೕಯ ( ಆ ಪ ೂೕ ತನ ಾ ನದ ರುವವನನು / ಮುಂ ನ, ಪ ವ ನ
ಾಗದ ರುವವನನು ) |
ಕಸ ? ( ಾರ / ಾವ ದರ ಪ ೂೕ ತನನು ?)
‘ಯ ಸ ’ ಯ -ಅ ಕೃತಸ (ಯ ದ / ಯ ದ ಕು ಾದ ಪ ೂೕ ತನನು ),
“ಯ ೂೕ ೖ ಯಜ ಾನಃ” (ಐತ ೕಯ ಾ ಹ ಣ ೧. ೨೮) ಇ ಶು ೕಃ ( ಯ ೕ ಯಜ ಾನನು /
ಯಜ ಾನ ೕ ಯ ಸ ರೂಪನು ಎಂದು ಐತ ೕಯ ಾ ಹ ಣ ಂಬ ಶು ಯ ಅ ಾ ಯ.) |
ಆಪ ಾ ಅಪಹಂ ಾರ ಇ ಅಥ ಃ (ಯಜ ಾನನ ಆಪತು / ಪತು / ೂಂದ ಗಳನು
ಅಪಹ ಸುವವನು / ಪ ಹ ಸುವವನು / ಾ ಸುವವನು ಪ ೂೕ ತನು ಎಂದು ಅಥ .) |
‘ ೕವ ’ “ ೕವ ಃ ಾ ಾ ೕ ೕ -ಅ ೕ ಾ” ( ೕವ — ಎಂಬುದು ೕವ ಎಂಬ ಾಪದದ
ಾನ ಅಥ ಾ ೕ / ಳಕು ಎಂಬ ಅಥ ದ ಬಳಸಲ ರುವ ದು.) |
ಾ ಾರಂ ೕಪ ಂ ಾ ( ಾ ಯನು / ೕ ದ ನು ೂಡುವವನನು ಅಥ ಾ ೕಪ / ಳ ನಂ
ಪ ಾ ಸುವವನನು .)|
ಅಥ ಾ, ಪ ೂೕ ತಶಬ ಃ ಾಶಬ ಃ (ಅಥ ಾ, ಪ ೂೕ ತಶಬ ವ ಾಪದವ .) |
13
ೕಂಕಟ ಾಧವ- ಾಷ —
ಾತ ಯ —
ಮುದ ಲ- ಾಷ —
“ಅ ” ೕವ ಈ ೕ ೌ (ಅ ೕವನನು ಸು ಸು ೕ .) |
ೕದೃಶ ಅ ? (ಎಂತಹ ಅ ಯನು ?)
15
ಾಯಣ- ಾಷ —
ಇ ಾ ಅ ಾ ದ ಾ ಾ ೕ ಾ ಸಃ ಖಲು ಏ ೕಃ ಅ ಾರ ಆದ ೕ —
ಅಸ ಅಯ ಅಥ ಃ ( ಇದರಥ ೕ )— ಾ ಾ ೕನ ಸವ ೕವ ಾ ಾಂ ಲ ಣಸ ಅ ತ ಾ
(ಸಕಲ ೕವ ಗಳ ಾ ಾನ ಲ ಣವನು ದಲು ೕ ), ಅನಂತರಂ ಯತಃ ಪ ಪದಂ ೕ ೕಣ
ವಕ ವ ತ ಆ ಾಂ ತ ( ಅನಂತರ, ಪ ಪದವನೂ ೕಷ ಾ ವ ೕಳಲು ಬಯ ), ಅತಃ
ಅನುಕ ೕಣ ವ ಾ ಮಃ (ಅದ ಾ , ಕ ಮವನು ಅನುಸ ೕಳು ವ .) |
ಕ ಾ ಪ ವೃ - ಾ ಅ ಶ ೕನ ೕವ ಾ ಅ ೕಯ ೕ - ಇ ಪ ಶ ಸ ಅಗ ೕಃ -
ಇ ಾ ಕ ಉತ ರ ( ಾವ ಪ ವೃ / ನಡವ ಯ ಾರಣ ಂದ ಅ ಶಬ ಂದ ೕವ ಯು
ಕ ಯಲ ಡು ಾ - ಎಂಬ ಪ “ಅಗ / ಮುಂ ಾಳು” ಇ ಾ ಗಳು ಉತ ರವ .) |
ೕವ ೕ ಾ ಅ ೕ ಸ ಯಂ ನಯ ಇ ಅಗ ೕಃ ( ೕವ ೕ ಯನು / ೕವ ಗಳ ೖನ ವನು
ಮುಂದ ಾ ೕ ಒಯು ಾ ಾದ ಂದ ಅಗ ಯು.) | ಏತ ಏಕ ಅ ಶಬ ಸ ಪ ವೃ ತ
(ಇ ೂಂದು ಅ ಶಬ ದ ಪ ವೃ ಯ ಾರಣವ .) |
18
ತ ಾ ಚ ಾಹ ಾಂತರ ( ಾ ೕ, ಇ ೂ ಂದು ಾ ಹ ಣವ ೕ ೕ —) |
ಅ ಃ ೕ ಾ ಾಂ ೕ ಾ ೕಃ ಇ (ಅ ಯು ೕವ ಗಳ ೕ ಾ / ೕ ಾ ಪ ಎಂಬು ಾ .) |
ಅ ರ ೕ ಪಥ ೕ ೕವ ಾ ಾ ( ೖ. ಾ .೨.೪.೩.೩) ( ಅ ಯು ೕವ ಗಳ ಪ ಥಮನು;
ಮುಂ ನವನು.)|
ಅ ರವ ೕ ೕವ ಾ ಾ ಇ ಚ ( ಅ ಯು ೕವ ಗಳ ರ ಕನು) |
ಸಮ ಸ ಯ ಏವ ಪ ೕ-ಭವ -ಅಂಗಂ ( ಾ ಾ ೕ ಸ ತಃ ಾ ದ / ಸ ಂತ ಆಸ ಂದ
ಕೂ ದ ಅಂ ೂೕ ಾಂಗಗ ಂದ),
ಯ ಭೂ ಂ ಗ ಾ ಸ ೕಯ ಅಂಗಂ ನಯ ಾಷ ಾ ೕ ಹ ಾ ೕ ಚ ೕರಯ ಇ
ಸಮು ಾ ಾಥ ಃ (ಯ ಭೂ ೂೕ ತನ ೕಹವನು ಅ ಒಯು ಾ ಮತು
ಕ ಯನು ಸುವ ದರಲೂ ಹ ಸ ನು ೕ ಸುವ ದರಲೂ / ಪಚನ ಾಡುವ ದರಲೂ ೕರಕ /
ಾರಕ ಂಬುದು ಒಟ ಥ .) |
ತಸ ಅ ಶ ಾ ಥ ಸ ೕವ ಾ ೕಷಸ ಾ ಾ ೕನ ಸು ಪ ದಶ ಾಯ ಏ ಾ ‘ಅ ೕ ೕ’ ಇ
ಋ - ಭವ ಇ ( ಯ ದ ಅಂತಹ ಅ ಶ ಾ ಥ ಕ ಾದ ೕವ ಾ ೕಷದ ಾ ಾನ ಂದ, ಅವನ
ಸು ಯನು ೂೕ ಸಲು ಈ ‘ಅ ೕ ೕ’ ಎಂಬ ಋಕು ಇ ಎಂಬು ಾ .) |
ಅ ಈ ೕ - ಅ ಂ ಾ ಾ (ಅ ಯನು ಾ ಸು ೕ ), ಈ ಃ ಅ ೕಷ ಾಕ ಾ
ಪ ಾಕ ಾ ಾ ಪ ೂೕ ತಃ, ಾ ಾ ತಃ (ಈ ೕ— ಎಂಬುದರಥ ೕ ೂಳು ವ ದು ಅಥ ಾ
ಪ ಸುವ ದು. ಪ ಾಕಮ ಾಡುವವನು ಪ ೂೕ ತ ಂದು ಾ ಾ ಸಲ .),
ಯ ಸ ೕವಃ, ಾ ಾ ಾ ೕಪ ಾ ಾ ೂ ೕತ ಾ ಾ ದು ಾ ನಃ ಭವ ಇ ಾ ಯಃ ೕವಃ
ಾ ೕವ ಾ ( ಯ ದ ೕವನು, ಾನ ೕಲ ಂದ, ಪ ೕಪನ / ಉ ಯು ಂದ, ದು /
ಳ ನರೂಪ ಾದುದ ಂದ / ಳಗು ಂದ, ಅಂತ / ಸ ಗ / ೕವ ೂೕಕದ ರು ಂದ
ೕವ ದವನು),
21
ಅಸ ಅಯ ಅಥ ಃ (ಇದ ಈ ಅಥ .)|
ಾ ಾ -ಅ ೕಷ ಾ-ಪ ಾ ಅ ಅತ ಉ ತ ಾ ತದಥ ತ ಾ ಾ ಾ ಾಃ ( ಾ ಥ /
ಾಚ , ೕ ೂಳು ವ ದು / ತ ಯನು ೕ ೂಳು ವ ದು, ಪ - ಕೂಡ ಇ
ಸಮು ತ ಾ ರುವ ದ ಂದ / ಸೂಕ / ೕಗ / ಾಂದ ಕ ಾ ರುವ ದ ಂದ ಆ ಾ ಅಥ ಗ ಂದ
ಾ ಾ ಸಲ .)|
ಯ ಸ ಾ ಾ, ೕಪ ಾ, ೂ ೕತ ಾ ಅಯ ಅ ಃ ಇ ಉಕ ಂ ಭವ ( ಯ ದ ಾ ಾರನು,
ಳಗುವವನು, ಪ ಾಶಕನು ಈ ಅ ಯು ಎಂದು ೕ ದಂ ಾಗುತ .)|
ಯದ ಅ ಃ ಪೃ ೕ ಾ ನಃ ತ ಾ ೕ ಾ ಪ ಹ ವ ಹ ಾ ದು ಾ ನಃ, ಭವ ( ಅ ಯು
ಪೃ ಯ ದ ರೂ ೕವ ಗ ಹ ಸ ೂ ಯು ವ ದ ಂದ ೕವ ೂೕಕದವನೂ ಆಗು ಾ .) |
ರಮ ೕಯ ಾ ರತ ತ (ರಮ ೕಯ ಂ ಾ ರತ ತ ವ .)|
ಮಘ
#
( ಾಚಕ ೕಡುವ ಾನದ ಹಣ), ೕಕ ಃ( ಾಯುವವನ ಉ ಧನ), ಕ ( ೕವಕ
ೂಡುವ ಹಣ), ೕದಃ ( ಾನಧನ), ವ ವಃ ( ೌರ ಾ ಕ ಾರಣ ಾದ ಬಹುಧನ), ಾ ತ ( ೕಗ
ೂೕಗುವ ಚಂಚಲ ಧನ), ರತ (ರಮ ೕಯ, ಆನಂ ಸಬಹು ಾದ ಧನ), ರ ಃ (ಪ ಣ ಂದ
ಾ ಪ ಾದ, ೕ ೕಡುವ, ೕ ದವ ೕಡುವ ಧನ), ತ (ಪ ವ ಜನ ಸುಕೃತಲಭ , ರ,
ಉಪ ೂೕಗ ಾಧನ, ಾ ದ ಾರಕ, ಾಪ ಂದ ರ ಸುವ ಧನ), ಭಗಃ ( ೂೕ ಾ ೕ ಗಳು ೕ ಸುವ ಧನ;
ಈ ಹಣಬಲ ಂದ ಇತರ ಂದ ೕ ಸಲ ಡುವರು), ೕವ ಹು ( ಾ ಗ ಂದ ೕ ದವ
ೂಡಲ ಡುವ ಧನ), ಗಯಃ ( ೂೕತೃಗ ಂದ ಸು ಸಲ ಡುವ ಧನ), ದು ಮ (ಪ ಾಶವ ಳ ,
ಎಲ ಂದಲೂ ೂಂದಲ ಡುವಂಥ ಹಣ), ಇಂ ಯ (ಇಂದ / ಆತ ಂದ ಸೃಷ ಾದ
ಪರ ೖಶ ಯ / ಆತ ಾನ), ವಸುಃ (ಬಡತನ ಾಶ ಾಡುವಂಥ), ಾಯಃ (ಅ ಗ ಾನ ಾಡುವ,
ಪ ವ ಸುಕೃತಲಭ ಧನ), ಾಧಃ (ಧ ಾ ಪ ರು ಾಥ ಾಧಕ, ಾ ದ ಹರ), ೂೕಜನ (ಇದ ಂದ
ಷ ಾನುಭವ, ರ ), ತ ಾ (ಧ ಾ ಥ ಾಮಗ ಂಬ ವಗ ಾಧನಗಳನು ಸ ಸುವ ಧನ),
ನೃಮ (ಇತರರನು ಬ ಸುವಂ ಾಡುವ ಧನ), ಬಂಧುಃ (ಬಂಧು ನಂ ತಕರ, ೕವಕರು
ಮುಂ ಾದವರು ಇದ ಕಟು ೕಳು ಾ / ಾ ಣ ಬಂಧನ ೂ ಳ ಾಗು ಾ ), ೕ ಾ (ಧನವಂತರ
ಬು ಯ ಸಂ ಾ ಸ ೕಕು, ರ ಸ ೕಕು, ೂಡ ೕಕು ಎಂದು ಧ ಸಲ ಡುವ), ಯಶಃ
(ಅನ ಗಳ ೂ ಂದು), ಬ ಹ (ಅನ ಗಳ ೂ ಂದು, ಧ ಾ ವೃ ಕರ, ೂೕ ಾ ವಧ ಕ), ದ ಣ
(ಬಲಗಳ ೂ ಂದು, ಪ ವ ಸುಕೃತಜನ , ೕ ದವ ೂಡುವ), ಶ ವಃ (ಅನ ಗಳ ೂ ಂದು, ೕ ,
ಪ ), ವ ತ ( ೕಘ ಾಮಗಳ ೂ ಂದು, ಾ ದ ವನು ಮುಚು ವ, ಗದ), ವೃತ
(ಎಲ ಂದಲೂ ೕ ಸಲ ಡುವ ದು) -- ಇವ 28 ಧನ ಾಮಗಳು. ಾಸ ರುಕ ಅ ಾ ಯ 3.
ಮಧ ಾಷ ಂ ಬನ ಂ - ೂೕ ಂ ಾ ಾಯ ಾ ಾ ಸಂವ ತ —
24
ಓಮ ೕಷಗು ಾ ಾರ ಇ ಾ ಾಯ ೂೕऽಪ ೌ |
ಪ ೂೕ ಭೂ ವ ೂೕऽನಂತ-ಸು ೂೕ ಯ ಾ ಹೃ ೕ ತಃ || ೨ ||
ಗು ೖಸ ತಃ ಪ ಸ ಾ ವರ ೕ ೕ ಗು ೂೕನ ೕಃ |
ಾರ - ಾನರೂಪ ಾ ಭ ೂೕ ೕ ೕऽ ೖಜ ೖಃ |
ೕರ ೂೕऽ ೕಷಬು ೕ ಾಂ - ಸ ಾಯತ ಥ ಈ ತಃ (/ ಾಯತ ಥ ಇ ೕ ತಃ) || ೩ ||
ೕ ಮ ಾ ಾಯ ರು ಋ ಾ ಾ ರಂಭದ ೕ ಾಯ ಯ ಾ ಯನು ಾ , ಾಯ ಯು
ಸವ ಪ ದವ , ೕ ಾಥ ಪ ದವ ಎಂದು ಾಯ ೕಜಪ / ಸಂ ಾ ವಂದ / ಾಯತು ಾಸ ಯು ೕದ
ಾಗೂ ಾ ಹ ಣ ದ ೕರು ಎಂಬು ಾ ೂೕ ೂ ಾ . ೕ ೕನನೂ ಾಡ ದ ರೂ ೂ ೕ ಪ
೧೨ ಾಯ ೕಜಪ ಾದರೂ ಾಡ ೕ ಂಬ ಯರ ಾತು ಬಹುಶಃ ಇದ ಾ ೕ ಬಂ ರ ೕಕು.
ಸಪ ಣ ಾ ಪ ಾ ಾಮ ೌರು ೕ ಸೂಕ ಈ ತಃ |
ಸ ಏ ಾ ಲ ೕ ಾಥ ಃ ಸವ ಾ ಾ ಥ ಏವ ಚ || ೪ ||
ಸ ಏ ಾ ಲಶ ಾ ಥ (/ಸ ಏವ ಸವ ಶ ಾ ಥ ) ಇ ಾ ೂೕಪ ಷ ಪ ಾ |
ಾ ಾ ಏ ಾ ಋಚ ಇ ೕ ೕ ಾಪ ೃಗಥ ಾ || ೫ ||
ೕ ೕ ಾ ಾ ಶು ಾ ೕವ ಾ ಾ ಂ ೕಷತಃ |
ಸ ಷ ಾ ತದ ತ ೕನ ತ ಾ ऽ ಾ ೕऽ ಾಮಕ || ೬ ||
ಾ ೕ ರತ ೂೕಷದಂ —
“ಸಪ ಬ ಹ - ೕವ -ಮಹ -ಪರಮಷ ಯಃ |
ಾಂಡ ಶ ಶು ತ ಶ ಾಜ ಶ ಕ ಾವ ಾಃ ||”
27
ಅಂ ೕ, ಪ ಮನ ಂತರದಲೂ ನ ನ ಸಪ ಗ ರುವರು.
ತತ ಾವ ಅಯಂ ಋ -ಆ -ಕ ಮಃ — ಅತ ( ಶು ಪ ಾ ೕ ಾ ೕ ಋಕ ಂ ಾ ಾ ೕ
ೂೕ ಂ ಾ ಾಯ ಾ ಾ ಸಂವ ೕ) ಾ ಾ ಾ ಾಂ ಚ ಾ ಂಶ -ಸೂ ಾ ಾ ಅ ಭಗ ಾ
ಪ ರು ೂೕತ ಮಃ, ಮುಖ ಃ, ಋ ಃ |
ಅ ದ ಈ ಋ ಾ ಗಳ ಕ ಮ ಾನವ — ಇ (ಶು ಪ ಾ ನದ , ಬನ ಂ
ೂೕ ಂ ಾ ಾಯ ರ ಾ ಾ ಸ ೕತ ಾದ ಮ ಾ ಾಯ ಕೃತ ಋ ಾ ಷ ದ ), ಮಧ ಂದ
ಾ ಾ ತ ಾದ / ಾ ಾ ಸಲ ಟ ೪೦ ಸೂಕ ಗ ಗೂ ಸಹ ಭಗ ಾ ಪ ರು ೂೕತ ಮನು
(ಮ ಾ ಷು / ೕಮ ಾ ಾಯಣ / ಲ ೕರಮಣ) ಪ ಾನ ಾದ ಋ ಯು. ಏ ಂದ , ಸಕಲ ೕದಗಳೂ
ಸೃ ಯ ಆರಂಭದ , ತ ದ ೕದಪ ರುಷ ಾದ ಅವ ಂದ ೕ ಬ ಾ ಗ
ಉಪ ಷ ಾ ತ ? ೕ ಾ ಅವ ಗಳನು ದಲು ಕಂಡವನು ಪರಮಪ ರುಷ ೕಹ ೕ
ಆ ರುವನು.
ತ -ಅನಂತರಂ ೕಯಃ, ಬ ಾ ಋ ಃ | ಏ ೌ ಚ ಸವ ಾ ಾಂ ಸ ಾ ೌ ಋ ೕ |
(ಅ , ೕ ದ ಅ ಎಂಬ ಸ ನ ೕವ ಯನು .)
ಅಗ ೕತ ಂ ಯದ ತ ತ ೕ ಾಮ ತದ ೕ |
ಏವ ೕ ಾऽಹ ಭಗ ಾ ರು ಂ ಾದ ಾಯಣಃ || ೭ ||
“ಯ ೖ ಾ ಾ ದಯಃ ಶ ಾ ಃ ಪ ವತ ಂ ೕ ಜ ಾದ ೕ |
ತ ಾ ರು ಂ ವ ಾ ೕ ಾ ೕ ಾಂ ಾನ ದ ೕ” ||೮ ||
30
ಷ ವೃ ಶ ಃ|ಅ ಾ ಾಂ ಾನ ಷ ತ ೕ| ಾ ಾಂ ಚ ಾನವೃದ ೕ ||
ಇ ೕ ಾ ಶ ೂ ೕऽಯಮಗ ಏ ಾ ಪ ಜ ಾ |
ಅಗ ತ ಮಗ ೕತೃತ ಮ ಮಙಾ ಗ ೕತೃ ಾ || ೯ ||
ಆಹ ತಂ ೌಮ ೕಷಸ ಪ ವ ೕವ ತಂ ಪ ಭು |
ಋ ಙಿ ಾಮಕ ೕನ ಯ ಾ ಾಮೃ ಜಂ ಸ ಾ || ೧೦ ||
ಸ ಾ ರವಲ ದು ದ ಂದ ಡ ಾರವ ಅ ಮಧ ಸ ಾಗ ಲ . ಾ ಾ ಡ ಾರ
ಳ ಾ ಾ ೕಶ ಾಗ ಲ .
ೂ ೕತ ಾ ಜ ಾ ಾ ಂ ಾ ಸು ಾ ವ ವಹೃ ೕರ |
ಗ ಾ ರ ಾ ಚ ೕ ಾಖ ಂ ೂೕತೃಸಂಸ ಂ ೕಷತಃ || ೧೧ ||
ವ ೕ ಾ ಾ ,ಇ ಾ ಾ , ಪ ೌ, ದು ೌ, ೕ ಾ ಾ , ಗ ೌ ೕ ೕಪ ೕವಃ |
ಜ ಾ ೕ ಾ | ಾಂ ೕ ೕ ಾ | ಸು ಾ ವ ವಹೃ ೕ ಪ ಃ | ಪಣ ವ ವಹೃ ೌ ಸು ೌ ೕ
ಾತು ಾಠಃ | ೂ ೕತ ಾ ದು ಃ | ಗ ೕ ಗ ಃ | ರ ೕ ೕ ೕ ಸ ಾ ಥ ಸಂಗ ಹ ಇಹ ಕೃ ೂೕ
ಭವ ||
ೕವ-ಶಬ ವ ವ ೕ ಾ ಾ ( ೕತು ಇ ಾ ೕ ಾ, ತ )— ಲು ವ ಇ , ಇ /
ಬಯ , ಪಣ ಾ ಡು / ಶಪಥ / ಧನ / ಜೂ ನ ಪಣ / ವ ವ ಾರ / ಾ / ೕತನ / ಮ /
ಾ ಾಟ ಾರ / ಶು ಾರಕ (distiller), ದು / ಳಕು, ೕ , ಗ — ಎಂಬಥ ೂಡುವ ಂ ಾ
ೂೕಪ ೕವನು. ೕ ಎಲ ಅಥ ಗಳ ಸಂಗ ಹವ ಇ ಾಡಲ ಡುತ .
ಅ ಸಂ ೕನ ರೂ ೕಣ ಯ ೂೕऽ ೂೕ ತೃ ೕವ ಾ |
ಇಂ ಾ ಷು ಾ ಾ ಾಂ ಯ ೂ ೕ ಾ ೂೕತೃ ಾಮಕಃ |
ರ ಾರ ೂೕತ ಮ ಾ ಸ ರತ ಾತಮ ಈ ತಃ || ೧೨ ||
ಾಘ ೕಂದ ಾಷ (ಮ ಾ ಥ ಮಞ ೕ)
ಉ
ಪ ೕದಗತ-ಸೂ ಾ ನ ಗ ತ-ಋಕ ಬನ ಃ, ಅ ಾನ ರ ೕ ೕ ಸೂಕ ೕಯ , “ಸೂಕ ಂ ತ ಾರತಂ
ೕಕ ” (ಋ ಾ ಷ ) ಇ ಉ ೕಃ | ವಗ ಇ ತು ಾಂ ೕ ಕಂ ಾಮ ||
ಪದ ಾಠಃ ―
ಅ | ಈ ೕ | ಪ ರಃऽ ತ | ಯ ಸ | ೕವ | ಋ ಜ || ೂೕ ಾರ |
ರತ ऽ ಾತಮ || ೧ ||
“ಅ
” ಅ ೕ ಭವಂ, ಸ ೕ ತ ಮಂ, ಸವ ಪ ೕಭ ಃ ಪ ಥಮಪ ಜ ಂ, ಪ ಥಮಪ ವತ ಕಂ
(“ಅ ಾ ಃ ಸ ಧ ೕ”-- ಋ.ಸಂ.೧೨.೬.೧೧೬) ಾ ಅ ಯಂತೃ ಾ ತದ ೕನತ ಾ ೕನ ಚ
ಅ ಾಮಕಂ ಷು ಂ ತ -ಅ ಾ ನಂ ಪ ದ -ಅ ಂ ಾ “ಈ ೕ” ೌ , “ಈಡ ಸು ೌ” ಋ ು ಡಸ
ಳಃ ಾ ೕಣ |
34
“ಪ
ೂೕ ತ ” ಅ ಾ ತಃ ಸವ ಾ ಾ ಅನುಕೂಲಂ “ಯ ಸ ಋ ಜ ” ಯ ಾ ಾಂ
ೂ ೕ ೂ ೕ ಾ ೕ ಾಂ ಕತೃ ತ ಾ ಋ - ಾಮ ೕಷು
ಅಧ ಯು - ೂೕತೃ-ಉ ಾ ತೃ-ಪ ಭೃ ಷು ಾಮಕತ ಾ ತತ ಾ ‘ತದ ೕನ ಾ ತದಥ ವ ’
ಇತು ಕ ಾ ೕನ ಋ - ಾಮಕಂ, “ ೂೕ ಾರ ” ೂೕತೃ ಾಮಕತ ಾ ಷ ತತ
ಾ ಾ ತದ ೕನತ ಾ ೕನ ಏವ ೂೕತೃ ಾಮಕಂ ಋ ಜಂ ೂೕ ಾರ |
ಕುರು ಾಣ ವ ಾ ೕನ ಾ ಾನ - ೕಷ ಾ ಾ ಅಪ ನರು ಃ |
“ರ
ತ ಾತಮ ” ರ ೕಃ ಾ ೂೕಃ ಮ ಾರ ೂೕ ೕ ರತ ಇ ರೂಪ ಾ ರತ ಂ ಸುಖಂ ಧ ೕ ಇ
ರತ ಾಃ, ಅ ಶ ೕನ ರತ ಾಃ, ತಂ ರತ ಾತಮ | “ ೕವ ” ಸು ತ ಾ ೕವ ೕಃ
ಷ ನ ಾ ಸು ತ | ಅತ ಉಕ ಗು ಾ ಾಂ ರವ ಕತ ಂ ೌ , ತದ ಾ ೕ ಅ ೌ ತು
ಯ ಾ ೕಗ ||
ಅ ಾ ತ ಪರ ೕ ತು ಅಯ ಅಥ ಃ ― ಪ ೂೕ ತ , ಅ ಾ ತಃ ಸ ಾ ನುಕೂಲ |ಯ ಸ,
ಾನಯ ಸ | ಋ ಜ , ಋ -ಭೂತ-ಇ ಾ ಾ - ಾಮಕತ ಾ ತತ ತ ೕನ
ಋ - ಾಮಕ | ೂೕ ಾರ ,
36
ಅ ಾ ತ ಪರ ಾ ಾದ ೂೕ ಈ ಅಥ ವ — ಪ ೂೕ ತ , ಅ ಾ ಾಲ ಂದಲೂ ಸವ ಗೂ
ಅನುಕೂಲ ಾದವನನು , ಸಹ ಾ ಾದವನನು ; ಯ ಸ , ಾನಯ ದ; ಋ ಜ , ಋ ಜ ಾದ,
ಪಂಚಭೂತಗಳ-ಪಂ ೕಂ ಯಗಳ-ಪಂಚ ಾ ಣಗಳ ಅ ಾ ಯೂ ಾಮಕನೂ / ಯಂತ ಕನೂ ಆ
ಋ ಜ ೂಳಗೂ ತ ಾ ರುವ ದ ಂದ ಋ ಾಮಕ ಾದವನನು ; ೂೕ ಾರ ,
ೂ ೕ ಾ -ಇಂ ಯಶ ಗ ಂಬ ಅ ಗಳ ಶ ಾ ಷಯಗ ಂಬ ಹ ಸು ಗಳನು ೂೕ ಸುವ
ೂೕ ಾರನನು / ೂೕತೃವನು ; “ಹು ಾನ-ಭ ಣ” ಎಂಬುದ ಂದ ಾ ಾರ ಾದವನನು / ಾತೃವನು ;
ಅಥ ಾ ಷಯ ೂೕಗಗಳ ೕಯುವವನನು ; ಅ , “ಅಂಗವನು , ಶ ೕರವನು ಕ ೂಯು ಾ /
ೕ ಸು ಾ ” ಎಂಬ “ಅಂಗ”ಶಬ ದ ಪ ೕಗ ಂದ, “ನಯ ” -ಪ ತ ಯ ಬಂದು, ಉಪಪದ ಾದ
“ಅಂಗ”ದ ಅನು ಾ ರ (◌ಂ) ಾಗೂ ಗ ಾರದ ಅ ಾರ ೂೕಪ ಾ “ಅ ” ಎಂಬ ರೂಪವ ದ ಾ ,
ಸವ ರ ಶ ೕರಗಳ ಪ ವತ ಕ / ಾಲಕ ನನು ; ಈ ೕ, (ಸು ಸು ೕ ) ಎಂಬು ಾ . ಇ
ಅ ಾ ತ ತತ ಾದ ೂೕ, ಎ ಯಲೂ ೕ ವ ೕ ಾ ಸು ರುವ / ಾವ ೕ
ಬಂಧ ೕಹಗ ಲ ದ ಾ ಾ ೂಬ ಪರಮ ಾ ಕ ೕ ಯಜ ಾನ ಂದು ಯ ೕಕು. ಇ ಕೂಡ
ೕಷಣಗಳ ಾಯ ಾದ ೂೕ— ಾ ಾ ಾದವ / ಾ ಾ ಾಂ ಾದವ ಸವ ಇಂ ಯಗಳ
ೕರಕನ ಾಗೂ ಯ ಾ ೕಗ ಾದ ಧಮ ಯುಕ ೂೕಗವ ೕಯುವವನ ಸು ಾಡು ಯು
ಯುಕ ಾದುದು / ೕಗ ಾದುದು / ಉ ತ ಾದುದು ಎಂದು ಪ ಶಂಸ ೕಯ ಯ ಪ ಾದ ೕ
ಆ ರುವ ಂಬು ಾ .
ದ ಾನಂದ- ಾಷ —
ತತ ಆ ೕ ಮಂ ೕ ಅ ಶ ೕನ ಈಶ ೕಣ ಆತ - ೌ ೌ ಅ ೌ ಉಪ ೕ ೕ|
ಪದ-ಅಥ ಃ—
ಯ ಸ ಾನಂ ಾ -ಲ ಣಂ ಬ ಹ ತ ೕವ ಅತ ತ ೕವ ಅ -ಆ - ಾಮ- ಾಚ ಇ
ೂೕಧ | “ಬ ಹ ಹ ಃ |”— (ಶತಪಥ ಾ ಹ ಣ ೧. ೪. ೨. ೧೧) || “ಆ ಾ ಾ ಅ ಃ |”—
(ಶತಪಥ ಾ ಹ ಣ ೧. ೨. ೩. ೨) || ಅತ ಅ ಃ ಬ ಾ ತ ನಃ ಾಚಕಃ ಅ | “ಅಯಂ ಾ ಅ ಃ ಪ ಾಃ
ಚ ಪ ಾಪ ಃ ಚ | (ಶ. ಾ . ೯. ೧. ೨. ೪೨) || ಅತ ಪ ಾಶ ೕನ ೌ ಕಃ ಪ ಾಪ ಶ ೕನ ಈಶ ರಃ ಚ
ಅ ಃ ಾಹ ಃ |
ಅಗ ೕಃ ಸ ೕ ತ ಮಃ ಸ ೕ ಷು ಯ ೕಷು ಪ ವ ಈಶ ರಸ ಏವ ಪ ಾದ ಾ ತಸ ಅತ
ಗ ಹಣ |ದ ಾ ಇ ೕಷ ಾ ೌ ಕಸ ಅ ಚ ||
(ಈ ೕ)— ಸು ಸು ೕ — ಸು ೕ ಾ ೕ ಅ ೕ ಾ ೕರ ಾ ಾ— ಸು ಸು ೕ /
ಾ ಸು ೕ / ಾ ಸು ೕ / ೕಡು ೕ / ೕರ ೕಡು ೕ ;
(ಪ ೂೕ ತ )— ಪ ೂೕ ತನನು — ಪರ ಾ ಸವ ಂ ಜಗ ದ ಾ
ೕದನ- ಾರ ಾ-ಕಷ ಾ -ಗು ಾ ಚ ಅ ತ | “ಪ ೂೕ ತಃ ಪ ರಃ, ಏನಂ ದಧ ”— ೂೕ ಾ ಯ
ವೃತಃ ಕೃ ಾಯ ಾಣಃ ಅನ ಾ ಯ ( ರುಕ ೨. ೧೨) ||— ಂ ೕ / ಪ ವ ದ ೕ ಸಕಲ ಜಗವನು
ೕ ಸುವ, ಆಧ ಸುವ, ಆಕ ಸುವ / ಲಯ ೂ ಸುವ ಗುಣವ ಳ ವನನು . “ಪ ೂೕ ತನು ಪ ವ ದ ೕ
ಈ ಜಗವನು ಆಧ ಸು ಾ ”— ೂೕತೃ ಾ ವ ಸಲ ಟು / ಪ ಗ ಸಲ ಟು , ಕೃ ಯುಳ ವ ಾ
ೂೕಕವನು ಆಧ ದನು ಎಂ ರುಕ .
(ಯ ಸ ) ಇಜ ೕ ಅ ೌ ಯ ಃ, ತಸ ಮ ಮ ಃ ಕಮ ಣಃ ದು ಾಂ ಸ ಾ ರಸ ಸಂಗತಸ ಸತ ಂಗ ಾ
ಉತ ನ ಸ ಾ -ಆ - ಾನಸ ಲ ೕ ಾ ದ ಸ ಾ | “ಯ ಾಃ ಕ ಾ ಪ ಾ ತಂ ಯಜ
ಕಮ ಇ ೖರು ಾ ಃ ಾಂಚಃ ಭವ ಇ ಾ ಯಜುಃ ಉನ ಃ ಭವ ಇ ಾ ಬಹುಕೃ ಾ ನಃ ಇ
ಔಪಮನ ವಃ ಯಜೂಂ ಏನಂ ನಯಂ ಇ ಾ” ( ರುಕ ೩. ೧೯) ||