‫ﺍﻟﺼﻔﺤﺔ ‪1 :‬‬ ‫ﺗﻄﻮﺭ ﲨﻠﺔ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻜﻴﺔ ‪ -‬ﻋﺮﺽ ﻧﻈﺮﻱ ﻭ ﲤﺎﺭﻳﻦ )‪ - (7‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﺧﺮ ﲢﺪﻳﺚ ‪2015/09/01 :‬‬

‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺩﺭﻭﺱ ﻭ ﲤﺎﺭﻳﻦ ﰲ ﻣﺎﺩﺓ‪ .‬ﺍﻟﻌﻠﻮﻡ ﺍﻟﻔﻴﺰﻳﺎﺋﻴﺔ‪ -‬ﺛﺎﻟﺜﺔ ﺛﺎﻧﻮﻱ‬

‫ﺇﻋﺪﺍﺩ ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ‪ :‬ﻓﺮﻗﺎﻧﻲ ﻓﺎﺭﺱ‬

‫‪05‬‬
‫
ﺍﻟﺘﻄﻮﺭﺍﺕ ﺍﻟﺮﺗﻴﺒﺔ ‬
‫ﺗﻄﻮﺭ ﲨﻠﺔ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻜﻴﺔ‬ ‫ا ‪$% :‬م ﺕ!ی ‬
‫ریت ‪ ،‬ﺕ)(& ری&‬

‫**********************************************************************************‬
‫‪www.sites.google.com/site/faresfergani‬‬
‫ا ارا ‪2016/2015 :‬‬ ‫א 

א
‪:‬‬

‫ﺣﺪﻭﺩ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻚ ﻧﻴﻮﺗﻦ‬

‫‪ -‬إن '&‪    ! "#$ %$‬ا م ا ي ا ‪ ,‬ﺏ م ا * )ذرة ‪# $ -‬اة( ‪ ،‬آ  أ‪ ' !  , $‬‬
‫  ﺏ‪ 78‬ا‪#‬اه ا ی‪ :H‬آ‪FAG‬ار ادة @‪#‬ء و ا'‪#@ ABC‬ء ‪ ،‬أ' ‪ 9‬ی>= ا<; ‪ :‬ا& ‪* 9 :‬‬
‫ا‪L‬رة و ا‪ *C‬ﺱ‪<C‬ق  ‪  9‬ﺏ‪ I * 9 ، F 8‬ی& " أن   ‪ ، "# $ % $&' * 9‬و ه  ی  '  ی  ﺏ&‪% $‬‬
‫ا* و '&‪ %$‬ا&‪. M‬‬
‫‪ -‬ا@‪#‬ء ذو
  ‪ ،‬أي رة " أ'‪#‬اج '‪ PQ' ,Q‬ا‪#'O‬اج ا&‪ : &$‬و ا‪# 'O‬اج ا ‪ # 9 ، :#B‬إذن ی‪ C‬ز‬
‫ﺏ‪FV‬ار ی‪#U F‬ل ا‪ λ :!#‬و‪ ,FX‬ا‪ ، (m) C‬آ ی‪C‬ز أی@ ﺏ‪FV‬ار ی‪ F‬ا‪#C‬ا ‪ f‬ا‪L‬ي و‪ ,FX‬ا )‪. (Hz‬‬
‫‪#U -‬ل ا‪ λ :!#‬ی‪ Y8C‬ﺏ‪#C‬ا ‪ f‬و‪ Y9‬ا‪: :;Z8‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬
‫=‪λ‬‬ ‫=‪⇔f‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪λ‬‬

‫‪ c : \X‬ه* ﺱ‪ :‬ا@‪#‬ء ‪ *9‬ا>‪Z‬ء )‪. (v = 3 . 108 m/s‬‬

‫•‪  -‬ﺏك ‪ -‬أی ‪:‬‬
‫)( إ
& أن ا
ء ذو    اض ا

 ا
   ا
اه ا
‬
‫ا
‪01 23‬اك ‪  ،‬أ‪-‬ى
‪+‬ء و ه* ا
  ا ‪ 67 ،‬ا‪ 5‬أن ا
ء ‪4‬ن  ‪7‬ت‬
‫د‪ :‬ﺕ‪ &5‬ا
ﺕت ‪ ،‬و ا
ﺕن ا
ا‪: : =3> 7‬ره ‪:‬‬

‫‪h .c‬‬
‫= ‪E = h .f‬‬
‫‪λ‬‬
‫ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ‪ :‬ﻓﺮﻗﺎﻧﻲ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫ﻋﻠﻮﻡ ﻓﻴﺰﻳﺎﺋﻴﺔ – ﺛﺎﻟﺜﺔ ﺛﺎﻧﻮﻱ – ﺍﻟﺸﻌﺐ ‪ :‬ﻋﻠﻮﻡ ﲡﺮﻳﺒﻴﺔ ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺿﻴﺎﺕ ‪ ،‬ﺗﻘﻨﻲ ﺭﻳﺎﺿﻲ ‪.‬‬
 ‫ﺍﻟﺼﻔﺤﺔ ‪2 :‬‬ ‫ﺗﻄﻮﺭ ﲨﻠﺔ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻜﻴﺔ ‪ -‬ﻋﺮﺽ ﻧﻈﺮﻱ ﻭ ﲤﺎﺭﻳﻦ )‪ - (7‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﺧﺮ ﲢﺪﻳﺚ ‪2015/09/01 :‬‬

‫‪ : h‬ﺙﺏ] ﺏ‪ \X %$Z‬یوي ‪. h = 6.62 . 10-34 J.s‬‬

‫‪# : f‬ا ا‪a‬ﺵ‪8‬ع و ی‪FV‬ر ﺏ )‪. (Hz‬‬
‫‪#U : λ‬ل ا‪ :!#‬و ی‪FV‬ر ﺏ‪. C‬‬
‫• ت ﺏر ‪/ -‬یت ا‪: -.‬‬
‫‪ -‬ﺏ‪ F8‬دراﺱت '‪UO :V8‬ف ا‪8$a‬ت '" ‪U‬ف ا‪ $ M8‬ﺏ‪#‬ه ‪ ،‬و ﺽ‪ d‬ﺱ‪ 1913 :‬ات ا‪: :C‬‬
‫▪ إن ‪ :;U‬ا‪L‬رة ‪i I‬ﺥ‪ L‬إ‪ I‬ﺏ‪ 7 8‬ا‪L  M V‬ا ی‪ V‬ل   ‪ 0112‬و   ‪I X‬ت ا ‪L‬رة ا‪#‬ا‪ jL  : V9‬ا‪ M V‬ا ة ' "‬
‫ا<;‪/ ، :‬یت ا‪. -.‬‬
‫▪ إن ا‪VC$‬ل ا‪C&a‬ون '" ﺱ‪#‬ی‪O :;U :‬ﺥى ی‪ ,XB‬ا'‪BC‬ص أو ‪F V9‬ان ‪   : ;U‬ﺵ &‪ P‬إﺵ ‪8‬ت ﺽ ‪ :H#‬و‪F X‬ة‬
‫ا‪#‬ن أي  ﺵ&‪##9 P‬ن ‪.‬‬
‫‪ -‬إ&‪C‬ون ا‪L‬رة ی&‪#‬ن '‪#!#‬د  أ‪ FX‬ﺱ‪#‬یت ا<;‪L :‬رة ‪ ،‬أي '‪#!#‬د ‪F' *9‬ار '‪#‬ا‪# Y9‬ی‪ "' :‬ه‪ jL‬ا‪#‬یت ‪.‬‬
‫‪ P& -‬ﺱ‪#‬ی‪ :;U :‬ر;‪ , '$ M‬ﺏـ ‪ ، n‬ه‪ jL‬ا‪O‬ر;م '‪ n = 1 "' :‬إ ∞ = ‪ n‬و ا&‪ P‬ا‪ * C‬ی‪ P Q‬ﺱ ‪#‬یت ا<; ‪:‬‬
‫‪ *9‬ذرة ا‪F‬رو!" ‪:‬‬

‫‪ F -‬ا‪#‬ی‪ :‬ا‪#‬ا‪ :V9‬ـ ‪#& n = 1‬ن ‪F‬ه ا‪L‬رة ‪ CX *9‬ا‪O‬ﺱﺱ‪Q' o) :‬رة( ‪.‬‬
‫‪ F -‬ا‪#‬ی‪#& n > 1 :‬ن ا‪L‬رة ‪Q' :X *9‬ره و ‪#8‬دة إ ‪ CX‬ا‪O‬ﺱﺱ‪FB :‬ر ا‪ *9 7H‬ا<; ‪U "  :‬ی ‪Y‬‬
‫ﺏ‪##9 \8‬ن )'‪ PQ‬ا‪#‬اة ا‪Q‬رة ‪FB 'F‬ر إﺵ‪8‬ع ‪ ، ( γ‬أي ﺏ‪ \8‬ﺽ‪#‬ء ‪ ،‬و ه‪L‬ا ' ی إ‪FA‬ار ا‪L‬رات  @‪#‬ء '‪P Q‬‬
‫ا@‪#‬ء ا‪L‬ي ی‪FB‬ر‪ j‬ﺱ‪FX %‬ی ‪F‬ي  ‪ 'F‬ی >" ﺏ ‪F‬ة أو ' ‪B‬ح ‪ 'F  * U‬ی‪ 8C‬ض  ارة آﺏ‪ ، : H‬و  ‪F‬ه‬
‫ی‪ PVC‬ا‪C&a‬ون ' " ا ‪#‬ی‪ :‬ا‪ * C‬آ ن   إ  ﺱ ‪#‬ی‪ :‬أ; ‪ ، P‬و ﺏ‪ =C  'F  P Q‬ا ‪L‬رة ‪# #9‬ن و ه * ‪ * 9‬ا‪: s‬‬
‫ا‪O‬ﺱﺱ‪Q' :X *9 tB :‬رة ‪ ،‬و ‪F‬ه ‪ PVC‬إ ﺱ‪#‬ی‪ :‬أ ‪.‬‬
‫‪ F  -‬ا ‪#‬ی‪ :‬ا‪#‬ا‪  : V9‬ـ ∞ = ‪ n‬ی& ‪#‬ن ا‪ C&a‬ون ﺏ‪ F 8‬آ ‪ P‬ا‪ "  F 8‬ا ‪#‬اة و ‪ * 9‬ه ‪ jL‬ا‪# V$ : s‬ل  " ا ‪L‬رة أ‪ $‬‬
‫دت ‪.‬‬
‫‪ 'F  -‬ی‪ P VC‬ا‪ C&a‬ون ' " ﺱ ‪#‬ی‪ (E1) n1 :‬إ  ﺱ ‪#‬ی‪ :‬أﺥ ى ‪G 9 (E2) n2‬ن ا ‪L‬رة  ‪ =C‬أو  ‪FB‬ر ‪# #9‬ن ‪, C;U‬‬
‫'وی‪ :‬ق ﺏ" ه" ا‪#‬ی‪ ( E 2 - E1 ) "C‬و آ‪#‬ن أن ‪ :;U‬ا‪##‬ن ه* ‪ E = h.f‬ی&" آ‪C‬ﺏ‪: :‬‬
‫ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ‪ :‬ﻓﺮﻗﺎﻧﻲ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫ﻋﻠﻮﻡ ﻓﻴﺰﻳﺎﺋﻴﺔ – ﺛﺎﻟﺜﺔ ﺛﺎﻧﻮﻱ – ﺍﻟﺸﻌﺐ ‪ :‬ﻋﻠﻮﻡ ﲡﺮﻳﺒﻴﺔ ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺿﻴﺎﺕ ‪ ،‬ﺗﻘﻨﻲ ﺭﻳﺎﺿﻲ ‪.‬‬
 ‫ﺍﻟﺼﻔﺤﺔ ‪3 :‬‬ ‫ﺗﻄﻮﺭ ﲨﻠﺔ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻜﻴﺔ ‪ -‬ﻋﺮﺽ ﻧﻈﺮﻱ ﻭ ﲤﺎﺭﻳﻦ )‪ - (7‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﺧﺮ ﲢﺪﻳﺚ ‪2015/09/01 :‬‬

‫‪E = E 2 - E1 = h.f‬‬
‫‪: 45‬‬
‫‪#V$ 'F‬ل ‪#U‬ل '‪ :!#‬و ‪#‬ا ا‪##‬ن ‪ FBV$‬ﺏ‪#U ,‬ل '‪ :!#‬و ‪#‬ا ا‪a‬ﺵ‪8‬ع ا‪#&C‬ن '" ه‪L‬ا ا‪##‬ن ‪.‬‬
‫אن
)‪

:
(1‬‬

‫‪;U <8‬ت '>‪ uC‬ﺱ‪#‬یت ذرة ا‪F‬رو!" ﺏ‪8‬رة ‪:‬‬

‫‪- 13.6‬‬
‫)‪E = 2 (eV‬‬
‫‪n‬‬
‫‪ n \X‬ا‪F8‬د ا&* ا‪. *H‬‬
‫‪ ' -1‬ه* أد‪I :;U $‬ز'‪C :‬د ذرة ا‪F‬رو!" و ه* ‪ *9‬ا‪ :s‬ا‪O‬ﺱﺱ‪ :‬؟‬
‫‪ -2‬أ‪ wX‬ا<;‪ :‬ا‪ BC *C‬ذرة ا‪F‬رو!" ‪ V ،‬ا‪C&a‬ون ‪:‬‬
‫أ‪ "' -‬ا‪#‬ی‪ n = 1 :‬إ ا‪#‬ی‪. n = 2 :‬‬
‫ب‪ "' -‬ا‪#‬ی‪ n = 1 :‬إ ا‪#‬ی‪. n = 3 :‬‬
‫‪ "&C -3‬ا‪$##‬ت ذات ا<;ت ا‪  :C‬ا‪: wC‬‬
‫‪E3 = 10.20 eV ، E2 = 15.90 eV ، E1 = 04.50 eV‬‬
‫‪E6 = 15.00 eV ، E5 = 12.08 eV ، E4 = 11.00 eV‬‬
‫‪FX‬د '" ﺏ" ا‪$##‬ت اﺏ‪ "' :V‬ه* ا‪V‬درة  إﺙرة ذرة ا‪F‬رو!" و ه* ‪ *9‬ا‪ :s‬ا‪O‬ﺱﺱ‪' :‬را إ!ﺏ‪. %C‬‬
‫‪ -4‬أ‪# wX‬ا ا‪a‬ﺵ‪8‬ع ا‪B‬در ‪ 'F‬ی‪ V‬ا‪C&a‬ون ‪ *9‬ذرة ا‪F‬رو!" '" ا‪#‬ی‪ n = 3 :‬إ ا‪#‬ی‪. n = 2 :‬‬
‫ی‪: <8‬‬
‫‪-19‬‬ ‫‪-34‬‬
‫ﺙﺏ] ﺏ‪1eV = 1.6 . 10 J ، h = 6.62 . 10 J.s : %$Z‬‬
‫אو 
‪

:‬‬
‫‪ -1‬أد‪I :;U $‬ز'‪C :‬د ‪:‬‬
‫ا‪C‬د ی&‪#‬ن '" أ!‪ P‬ا‪VC$‬ل ﺱ‪#‬ی‪ :‬ا<;‪ "' :‬ا‪ :s‬ا‪O‬ﺱﺱ‪ n = 1 :‬إ ا‪ n = ∞ :s‬و ‪#& :‬ن ;‪:;U :‬‬
‫ا‪C‬د آ ی* ‪:‬‬
‫)‪E = E(n=∞) – E(n=0‬‬
‫‪- 13.6 - 13.6‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪= 0 + 13.6 = 13.6 eV‬‬
‫‪(∞ ) 2 (1)2‬‬
‫‪ -2‬ا<;‪ :‬ا‪ BC *C‬ذرة ا‪F‬رو!" ‪ 'F‬ی‪ V‬ا‪C&a‬ون '" ا‪#‬ی‪ n = 1 :‬إ ا‪#‬ی‪: n = 2 :‬‬
‫)‪E = E(n=2) – E(n=1‬‬
‫‪- 13.6 - 13.6‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪= - 3.4 - ( - 13.6) = 10.2 eV‬‬
‫‪(2) 2 (1)2‬‬
‫‪ -‬ا<;‪ :‬ا‪ BC *C‬ذرة ا‪F‬رو!" ‪ 'F‬ی‪ V‬ا‪C&a‬ون '" ا‪#‬ی‪ n = 1 :‬إ ا‪#‬ی‪: n = 3 :‬‬
‫)‪E = E(n=3) – E(n=1‬‬
‫‪- 13.6 - 13.6‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪= - 1.51 - ( - 13.6) = 12.09 eV‬‬
‫‪(3) 2 (1)2‬‬

‫ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ‪ :‬ﻓﺮﻗﺎﻧﻲ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫ﻋﻠﻮﻡ ﻓﻴﺰﻳﺎﺋﻴﺔ – ﺛﺎﻟﺜﺔ ﺛﺎﻧﻮﻱ – ﺍﻟﺸﻌﺐ ‪ :‬ﻋﻠﻮﻡ ﲡﺮﻳﺒﻴﺔ ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺿﻴﺎﺕ ‪ ،‬ﺗﻘﻨﻲ ﺭﻳﺎﺿﻲ ‪.‬‬
 ‫ﺍﻟﺼﻔﺤﺔ ‪4 :‬‬ ‫ﺗﻄﻮﺭ ﲨﻠﺔ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﻜﻴﺔ ‪ -‬ﻋﺮﺽ ﻧﻈﺮﻱ ﻭ ﲤﺎﺭﻳﻦ )‪ - (7‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﺧﺮ ﲢﺪﻳﺚ ‪2015/09/01 :‬‬

‫‪ -3‬ا‪$##‬ت ا‪V‬درة  إﺙرة ذرة ا‪F‬رو!" ‪:‬‬

‫ا‪##‬ن ا‪L‬ي ی&‪ ,‬إﺙرة ذرة ا‪F‬رو!" ه‪ #‬ا‪##‬ن ا‪L‬ي ی‪ P8‬ا‪C&a‬ون ی‪ "' PVC‬ﺱ‪#‬ی‪) n1 = 1 :‬ا‪O‬ﺱﺱ‪ (:‬إ‬
‫ﺱ‪#‬ی‪F n \X) n :‬د ‪ ( *8U‬و &‪#‬ن ‪' ,C;U‬وی‪ LHF :‬ـ ‪:‬‬
‫)‪E = E(n) – E(n=1‬‬
‫‪- 13.6 - 13.6 - 13.6‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪= 2 + 13.6‬‬
‫‪(n ) 2 (1)2‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪13.6‬‬ ‫‪13.6‬‬ ‫‪13.6‬‬ ‫‪13.6‬‬
‫→ ‪2 = 13.6 - E → n = 13.6 - E‬‬ ‫‪2 = 13.6 - E → n = 13.6 - E‬‬
‫‪2‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪13.6‬‬
‫= ‪▪ E1 = 04.50 → n‬‬ ‫‪= 1.22‬‬
‫‪13.6 - 4.50‬‬
‫‪13.6‬‬
‫= ‪▪ E 2 = 15.90 → n‬‬ ‫?=‬
‫‪13.6 - 15.9‬‬
‫‪13.6‬‬
‫= ‪▪ E 3 = 10.20 → n‬‬ ‫‪=2‬‬
‫‪13.6 - 10.20‬‬
‫‪13.6‬‬
‫= ‪▪ E 4 = 11.00 → n‬‬ ‫‪= 3.31‬‬
‫‪13.6 - 11.00‬‬
‫‪13.6‬‬
‫= ‪▪ E 5 = 12.08 → n‬‬ ‫‪≈3‬‬
‫‪13.6 - 12.08‬‬
‫‪13.6‬‬
‫= ‪▪ E 6 = 15.00 → n‬‬ ‫? ≈‬
‫‪13.6 - 15.00‬‬
‫إذن ا‪$##‬ت ا‪V‬درة  إﺙرة ذرة ا‪F‬رو!" ه* ا‪$##‬ت ذات ا<;ت ‪:‬‬
‫▪ ‪ E3 = 10.20 eV‬ه‪ #‬ی‪ P8‬ا‪C&a‬ون ی‪ "' V‬ا‪#‬ی‪ :‬ا‪O‬ﺱﺱ‪ :‬إ ا‪#‬ی‪. n = 2 :‬‬
‫▪ ‪ E5 = 12.08 eV‬ه‪ #‬ی‪ P8‬ا‪C&a‬ون ی‪ "' V‬ا‪#‬ی‪ :‬ا‪O‬ﺱﺱ‪ :‬إ ا‪#‬ی‪. n = 3 :‬‬
‫‪# -4‬ا ا‪a‬ﺵ‪8‬ع ا‪B‬در ‪:‬‬
‫‪ 'F‬ی‪ V‬ا‪C&a‬ون '" ا‪#‬ی‪ n = 3 :‬إ ا‪#‬ی‪FB n = 2 :‬ر ذرة ا‪F‬رو!" ‪##9‬ن ‪: ,C;U‬‬
‫)‪E = E(n=3) – E(n=2‬‬
‫‪- 13.6 - 13.6‬‬
‫=‪E‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪= - 1.51 - ( - 3.40) = 1.51 + 3.40 = 1.89 eV‬‬
‫‪(3) 2 (2)2‬‬
‫‪: \X ν‬‬ ‫و ه‪L‬ا ا‪##‬ن ی‪#‬ا‪ Y9‬إﺵ‪8‬ع ‪#‬ا‪j‬‬
‫‪E‬‬
‫= ‪E = hν → ν‬‬
‫‪h‬‬
‫‪1.89 . 1.6 . 10-19‬‬
‫=‪ν‬‬ ‫‪-34‬‬ ‫‪= 4.57 . 1014 Hz‬‬
‫‪6.62 . 10‬‬

‫ﺍﻷﺳﺘﺎﺫ ‪ :‬ﻓﺮﻗﺎﻧﻲ ﻓﺎﺭﺱ‬ ‫ﻋﻠﻮﻡ ﻓﻴﺰﻳﺎﺋﻴﺔ – ﺛﺎﻟﺜﺔ ﺛﺎﻧﻮﻱ – ﺍﻟﺸﻌﺐ ‪ :‬ﻋﻠﻮﻡ ﲡﺮﻳﺒﻴﺔ ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺿﻴﺎﺕ ‪ ،‬ﺗﻘﻨﻲ ﺭﻳﺎﺿﻲ ‪.‬‬