SEMINARSKI RAD IZ RETORIKE

TEMA: MASOVNI MEDIJI

MENTOR: STUDENT:
 Sadržaj

Uvod...............................................................................................................................2

1. Oblici masovnih medija..............................................................................................3

2. Medijski uticaj............................................................................................................4

3. Moć medija.................................................................................................................4

4. Zaključak....................................................................................................................6

Literatura........................................................................................................................7

1
 Uvod

Gotovo da i ne postoji područje u društvenom životu na koji mediji nemaju uticaj od

ekonomije, politike, kulture, sporta pa sve do svakodnevnih navika čovjeka kao što je uživanje u
šetnji ili kafi sa prijateljima na koje mediji utiču indirektno, oblikovanjem mišljenja javnog
mnjenja o određenim djelima ili aspektima ljudskog života. Uticaj masovnih medija sve više
poprima obrise jednosmjerne komunikacije u kojoj je izričita uloga medija da oblikuju javnost i
pripreme je za predstojeće događaje ili da obezbijede podršku za akcije koje se trebaju sprovesti
u narednom periodu. Kako je već rečeno uticaj medija je izuzetno širok i može se posmatrati iz
više uglova.

U pogledu formiranja lažne slike u javnosti nameće se potreba preispitivanja uloge

medija i njihov uticaj na sticanje novih znanja i dalji napredak civilizacije. Komunikacija putem
masovnih medija svakodnevno dobija na težini, a informacije koje se plasiraju putem masovnih
medija uglavnom se uzimaju kao provjerene i tačne. Informacija ima sve veći značaj u
globalnom društvu, cijena pravovremene i tačne informacije je jako visoka, stoga se masovni
mediji mogu posmatrati i kao trgovci ekskluzivnim informacija, odnosno distributeri. Kada
govorimo o informacijama, mora se napomenuti da one ne moraju nužno biti provjerene niti
tačne, ali kada su prezentovane putem masovnih medija one dobijaju snagu i kredibilitet kao da
su opšte poznate činjenice.

2
 1. Oblici masovnih medija

Novine Iako se broj dnevnih i nedeljnih novina u današnje vrijeme smanjuje, one i dalje
predstavljaju težište sistema javnog informisanja.1 Novine su mediji trajnog interesa i
informacija, dok su čitatelji zainteresovani, uticajni ljudi. Vodeće novine najprihvatljiviji su
mediji za kumulativnu izgradnju promotivnog uticaja, pa se posebno koriste u izbornim (
promotivnim) kampanjama.2 Ograničenja novina ogledaju se u tome što tipičan čitalac čita samo
jednu petinu do jednu četvrtinu sadržaja dnevnih novina, kao i u tome što usljed novinarske
žurbe, dolazi do brojnih netačnosti i polovičnih, površnih izvještaja.

Radio je efikasan, prodoran i pokretljiv mediji. Iako je masovni mediji, on ima neposrednu,
intimnu crtu, jer se poruke prenose izgovorenim riječima. Gotovo svako veće mjesto ima vlastite
emisije u kojima se govori o lokalnim konfliktima, senzacionalnim temama i legitimnim javnim
raspravama o važnim temama.3

Televizija Kao najuticajniji medij uzima se televizija koja ima konstantan uticaj na javnost, za
razliku od štampe koja oblikuje mahom stručnu javnost pa se u tom segmentu njihove uticajne
sfere preklapaju. „Naime televizija utiče na brojniju publiku od štampe i od tud crpi svoju moć,
dok štampa fokusiranjem na stručnu javnost lakše obezbjeđuje uticaj kada su u pitanju izbori ili
druga društvena dešavanja od javnog interesa“4

Televizija ima veliki uticaj na javno mnjenje, kako na globalnom tako i na nacionalnom nivou,
ona igra veoma bitnu ulogu u kreiranju globalnog, političkog, društvenog i javnog života grupe
kao i svakog pojedinca. Danas je gledanje televizije najpopularnija zabava na svijetu. Kao prvo,
televizija se često služi oblicima neposrednog obraćanja – obraća se gledaocima kao da s njima
razgovara.

Internet je mediji najdinamičnijeg rasta u istoriji komunikacije, koji pruža neslućene mogućnosti
u razvoju tzv. Elektoničke demokratije, i mediji sa najvećim razvojnim potecijalima. Njegov
najveći nedostatak jeste tehničko ograničenje, jer ukoliko nemamo računar, ne možemo koristiti
njegove brojne prednosti.

1
Mediji i javno mišljenje u Republici Srpskoj, Dragan Stanisavljević, Sarajevo 2010, str. 42
2
Mediji i javno mišljenje u Republici Srpskoj, Dragan Stanisavljević, Sarajevo 2010, str. 43
3
Mediji i javno mišljenje u Republici Srpskoj, Dragan Stanisavljević, Sarajevo 2010, str. 44
4
Masovni mediji, politika i demokracija, Zagreb 2003, str 12

3
 2. Medijski uticaj

Govoreći o medijskom uticaju možemo slobodno reći da je on samo bitan u situacijama kada ima
konkretan rezultat odnosno učinak. Rezultat uticaja masovnih medija možemo posmatrati kroz
prizmu cenzurisanja određenih sadržaja, kao što je reklamiranje cigareta, cenzurisanje nasilnih
filmova i slično. Odličan primjer uticaja masovnih medija je triler „Ratovi svjetova“ (H.G.Wells
“Ratovi svjetova”), koji je zahvaljujući medijima postao jako popularan, ali još bitnija činjenica
od popularnosti je da je veliki broj ljudi povjerovao u postojanje vanzemaljaca što se uzima kao
direktna posljedica uticaja medija. „Iz ovoga možemo izvesti da se masovni mediji lako mogu
upotrijebiti za manipulaciju i stvaranje lažne slike“5

Uticaj masovnih medija na publiku koja je povjerovala da su vanzemaljci sletjeli na planetu

pokazuje da se javnost relativno lako može ubijediti da vjeruju u nevjerovatne stvari iz čega
slijedi da se ta ista javnost još lakše može ubijediti da glasa za političku opciju ili kandidata
kojeg mediji promovišu. Na svu sreću u praksi to nije pravilo, pa se često događao pad uticaja
medija na javnost, u takvim situacijama javnost je glasala suprotno.

Činjenica je da mediji utiču na emocije, percepciju i ponašanje iz čega dalje slijedi da oni ipak
presudno utiču na ponašanje javnosti. Procesima kao što je zataškavanje informacija, plasiranje
lažnih informacija ili spinovanjem javnosti mediji vrše uticaj na sve sfere života.

3. Moć medija

Moć medija možemo posmatrati od ekonomske sve do političke moći: kod političke
moći mediji se svrstavaju u red najmoćnijih političkih aktera. Moć političara proizilazi iz njihove
funkcije na koju su izabrani, dok moć medija proizilazi iz njihovog uticaja na javnost, što
ukazuje da moć medija može da jača ili da slabi ali da je ona konstanta koja često prevaziđe
mnoge političare ili im oslabi moć upravo uticajem na javnost koja bira političare. Može se
zaključiti da su masovni mediji po uticaju u javnosti moćniji od političara koje bira ta ista
javnost. „Moć medija stručno možemo podjeliti na tri oblika a to su: diskurzivna moć, moć
pristupa i moć resursa“ (Street, 2003: 32).

5
Mediji masovnih komunikacija I medijsko vaspitanje, Stojanović A, Sombor 2005, str. 143

4
1. diskurzivna moć

Ova vrsta moći se odnosi na mogućnost da tačka „x“ primora tačku „y“ da učine nešto
što inače ne bi, da bi se došlo do tog cilja neophodna je pravilna raspodjela znanja. Ovaj oblik
moći pojednostavljeno možemo sagledati kroz činjenicu da ljudi na osnovu znanja donose
određene odluke, stoga je logično da mediji kroz edukaciju utiču na stvaranje novih pogleda i
znanja kod gledalaca/čitalaca koja im poslije pomažu kod donošenja određenih odluka. Takav
oblik moći stručno nazivamo „diskurzivna moć“.

2. moć pristupa

Ukratko moć pristupa informacijama upravo određuju mediji, stoga javnost apsorbuje
sadržaj koji im se predstavi, bez mogućnosti dodatnog pristupa informacijama. Moć pristupa
medijskom sadržaju uređuje rukovodstvo medija, a uređivačka politika često zavisi od spoljnih
interesa, stoga se nerijetko zataškavaju bitne informacije ili se jednostavno marginalizuju kako u
javnosti ne bi izazvale značajniju pažnju. Komercijalni interes je nešto što najčešće ograničava
moć pristupa informacija, dok je na drugom mjestu selektovanje informacija u kome se često
dešavaju namjerni „previdi“ značajnih informacija.

3. moć resursa

Moć resursa usko povezujemo sa odnosom medija i vlade, naime resursi kojima vlada
raspolaže omogućavaju joj da utiče na medije, stoga mediji često prihvataju sugestije vlade kada
su u pitanju osjetljive informacije koje bi mogle negativno uticati na vladu. Mediji su takođe
potrebni vladi kako bi širila informacije te pridobijala podršku. Ipak vlada zakonskim odredbama
ograničava medije, kako bi se osigurala od zloupotrebe moćnih mediija, ali pri tome se pazi da te
zakonske odredbe ne budu prestroge što bi moglo izazvati revolt medija i prouzrokovati
kontraefekat.

5
 Zaključak

Uticaji masovnih medija na apsolutno sve sfere društva dugo su poznata i više puta
dokazana činjenica. Sagledavši sve aspekte uticaja masovnih medija na društvo i civilizaciju u
cjelini ostaje jedna nedoumica: „Da li mediji upravljaju politikom, ili politika njima“? Obe teze
se mogu uzeti kao tačne jer za obe postoji pregršt dokaza i primjera iz prošlosti. Uticaje medija
nije moguće sagledati, može se samo ukazati na trendove i otvoriti brojna pitanja. Istina je
možda negdje na sredini, odnosno, u ovom slučaju postoji više nivoa istine, pa se često dešava da
prilikom istraživanja istraživač odluta za jednom istinom i tako zatvori krug iz koga se ne može
izvući. Običan narod mnogo više komunicira preko medija i time sebe doživljava kao dio nečeg
bitnog, dok pojedinac koji želi u bilo kom javnom poslu da uspije, svjestan je činjenice da on
postoji samo ako ga ima na televiziji.

Uticaji medija često su potcjenjivani, isto tako i precjenjivani, što je za posljedicu imalo
nepredviđene događaje na koje su mediji ukazivali ili su ih zataškavali. Uloga i uticaj masovnih
medija i dalje će oscilirati, te stvarati nove nedoumice i rješavati stare, ali ono najbitnije je da
mediji ili većina medija ne dobije epitet „poslušnih psića“, jer u suprotnom njihov uticaj i smisao
brzo bi se izgubio.

6
 LITERATURA

1. Mediji i javno mišljenje u Republici Srpskoj, Dragan Stanisavljević, Sarajevo 2010.

2. Masovni mediji, politika i demokracija, Street John, Zagreb 2003.

3. Mediji masovnih komunikacija i medijsko vaspitanje, Aleksandar Stojanović, Sombor 2005.