4 – dËp vuèt

DËp vuèt hay cßn gäi lµ dËp s©u lµ qu¸ tr×nh biÕn
ph«i ph¼ng thµnh mét chi tiÕt rçng cã h×nh d¹ng bÊt kú
(hoÆc tiÕp tôc thay ®æi c¸c kÝch thíc cña chi tiÕt Êy) vµ ®-
îc tiÕn hµnh trªn c¸c khu«n dËp vuèt.

Cã hai ph¬ng ph¸p dËp vuèt kh¸c nhau:

- DËp vuèt kh«ng máng thµnh, tøc lµ kh«ng lµm thay

®æi chiÒu dµy thµnh cña chi tiÕt so víi chiÒu dµy ph«i ban
®Çu; khe hë gi÷a chµy vµ cèi khu«n dËp lín h¬n chiÒu dµy
ph«i. Trong qu¸ tr×nh dËp phÇn ph«i (D – d) (H.IV.18) biÕn
thµnh phÇn h×nh trô cã ®êng kÝnh d vµ chiÒu cao h1. V×
r»ng thÓ tÝch kim lo¹i khi dËp lµ kh«ng ®æi nªn chiÒu cao
cña s¶n phÈm h1 lín h¬n chiÒu réng h cña phÇn ph«i (D – d).
Khi biÕn d¹ng kim lo¹i dÞch chuyÓn theo chiÒu cao rÊt m¹nh.
PhÇn kim lo¹i ®îc biÓu diÔn cã tÝnh chÊt quy íc b»ng nh÷ng
tam gi¸c v¹ch kÎ trªn ph«i lµ phÇn kim lo¹i “thõa” sÏ bÞ dån
Ðp khi dËp lµm t¨ng chiÒu cao cña s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o.
ChÝnh thÓ tÝch dÞch chuyÓn “thõa” nµy lµ nguyªn nh©n t¹o
nªn c¸c nÕp nh¨n vµ cã thÓ g©y nªn phÕ phÈm (H.IV.19a).
§Ó tr¸nh nÕp nh¨n ngêi ta dïng mét vßng Ðp Ðp chÆt ph«i
lªn mÆt khu«n b»ng nh÷ng c¬ cÊu ®Æc biÖt hoÆc b»ng
c¸c con trît bªn cña m¸y Ðp t¸c dông kÐp (H.IV.19b).

Ph«i cµng dµy, hiÖu sè gi÷a ®êng kÝnh ph«i vµ ®êng

kÝnh s¶n phÈm cµng nhá th× cµng gi¶m bít ®îc nÕp nh¨n
khi dËp. ChiÒu cao s¶n phÈm hoÆc b¸n s¶n phÈm sau mçi
nguyªn c«ng dËp kh«ng ®îc qu¸ lín v× r»ng khi t¨ng chiÒu
s©u dËp th× lùc t¸c dông sÏ t¨ng lªn rÊt lín cã thÓ ph¸ huû
vËt liÖu ë nh÷ng phÇn chÞu kÐo. V× thÕ tuú thuéc vµo tû lÖ
gi÷a chiÒu cao víi ®êng kÝnh cña chi tiÕt ®îc dËp vµ chiÒu
dµy cña ph«i mµ thùc hiÖn dËp mét hoÆc mét sè lÇn.

VÞ trÝ nguy hiÓm nhÊt khi vuèt lµ vïng chuyÓn tiÕp tõ

®¸y tíi c¸c thµnh cña chi tiÕt v× sù gi¶m máng chiÒu dµy
cña vËt liÖu ph¸t sinh ë nh÷ng vÞ trÝ nµy rÊt m¹nh do øng
suÊt tËp trung rÊt lín.
 øng suÊt kÐo ë trªn thµnh cña
phÇn trô rçng sÏ t¨ng lªn khi t¨ng
D-d
chiÒu réng ban ®Çu cña phÇn
2
ph«i trßn. øng suÊt kÐo giíi h¹n ë
trªn thµnh cña phÇn trô rçng phô
thuéc vµo ®é bÒn cña vËt liÖu
biÕn d¹ng ë tiÕt diÖn nguy hiÓm
nhÊt.

Cã thÓ gi¶m bít sù thay ®æi

chiÒu dµy ë vÞ trÝ nguy hiÓm b»ng h d h
c¸ch t¨ng b¸n kÝnh lîn cña khu«n,
D
khe hë gi÷a chµy vµ cèi, thùc hiÖn
d
b«i tr¬n, gi¶m bít møc ®é biÕn
d¹ng vµ lùc nÐn Ðp ph«i. h
h

- DËp vuèt cã lµm máng

thµnh:
H.IV.18 - DËp vuèt mét chi
DËp vuèt cã máng thµnh tiÐt h×nh trô cã d¹ng cèc
lµm thay ®æi chiÒu dµy thµnh chi
tiÕt so víi chiÒu dµy ph«i ban ®Çu (h×nh H.IV.20). Trong tr-
êng hîp nµy khe hë gi÷a chµy vµ cèi nhá h¬n chiÒu dµy ph«i
tÊm vµ sè lÇn gia c«ng ®îc x¸c ®Þnh theo møc ®é biÕn
d¹ng cho phÐp, cã gi¸ trÞ ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

F( n -1) - Fn S - Sn
e= � ( n -1)
F( n -1) S( n-1)

ë ®©y:
F(n-1) vµ Fn – diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang cña b¸n
thµnh phÈm sau lÇn dËp thø (n-1) vµ thø n.
S(n-1) vµ Sn – chiÒu dµy thµnh cña b¸n thµnh phÈm
sau lÇn dËp thø (n-1) vµ thø n.

H.IV.19 - Qu¸ tr×nh dËp H.IV.20 - DËp vuèt cã lµm máng

vuèt thµnh
 §Æc ®iÓm cña dËp vuèt cã máng thµnh lµ ®êng kÝnh
cña chi tiÕt gi¶m Ýt, chiÒu s©u t¨ng nhiÒu vµ do ®ã gi¶m
chiÒu dµy ph«i (hoÆc b¸n thµnh phÈm). Qu¸ tr×nh dËp vuèt
nµy kh«ng lµm thay ®æi chiÒu dµy cña ®¸y s¶n phÈm.

§Ó rót ng¾n sè lÇn dËp vuèt thêng thùc hiÖn mét sè

lÇn dËp kh«ng lµm máng thµnh tríc ®Ó ®¹t ®îc chiÒu s©u
nµo ®ã, sau ®ã míi dËp vuèt lµm máng thµnh.

DËp vuèt lµm máng thµnh cã u ®iÓm lµ kh«ng cÇn

vµnh Ðp ®Ó chèng nh¨n, kh«ng cÇn thiÕt bÞ ®Ó dÉn híng,
chØ cÇn dËp trªn m¸y t¸c dông ®¬n, khu«n ®¬n gi¶n, rÎ
tiÒn, nhng qu¸ tr×nh dËp ph¶i qua nhiÒu nguyªn c«ng vµ
b¾t buéc ph¶i ñ trung gian.

Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kÝch thíc ph«i kh¸c

nhau dùa vµo sù c©n b»ng diÖn tÝch, thÓ tÝch hoÆc khèi l-
îng cña s¶n phÈm vµ cña ph«i ban ®Çu. Khi dËp vuèt kh«ng
lµm máng thµnh hoÆc lµm thay ®æi chiÒu dµy thµnh Ýt th-
êng x¸c ®Þnh kÝch thíc ph«i theo sù c©n b»ng diÖn tÝch bÒ
mÆt cña ph«i vµ bÒ mÆt chi tiÕt thµnh phÈm, cã kÓ thªm l-
îng d ®Ó c¾t mÐp. Khi dËp vuèt cã lµm máng thµnh kÝch
thíc ph«i ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo sù c©n b»ng thÓ tÝch
ph«i vµ thµnh phÈm. Díi ®©y giíi thiÖu mét sè c¸ch tÝnh
to¸n kÝch thíc ph«i ®èi víi c¸c chi tiÕt dËp cã h×nh d¸ng
kh¸c nhau.

- DËp chi tiÕt cã d¹ng h×nh trô vµ c¸c h×nh trßn xoay
®¬n gi¶n. Ph«i trßn ®Ó dËp c¸c chi tiÕt ®¬n gi¶n h×nh
trßn cã ®êng kÝnh D:
 4
D=
p
F = 1,13 F = 1,13 �f (mm)

ë ®©y F- diÖn tÝch cña chi tiÕt

�f = f1 + f 2 + ... + f n - tæng diÖn tÝch cña c¸c
phÇn tö riªng biÖt cña bÒ mÆt chi tiÕt, mm 2.

Víi c¸c chi tiÕt trßn xoay rçng cã thÓ chia bÒ mÆt cña
chóng thµnh c¸c h×nh ®¬n gi¶n (trßn, trô ...) råi x¸c ®Þnh
bÒ mÆt chi tiÕt b»ng c¸ch céng c¸c diÖn tÝch c¸c phÇn tö
cã h×nh d¸ng ®¬n gi¶n l¹i.

Sau khi dËp thêng c¾t vµnh mÆt bÝch cña s¶n phÈm,
v× thÕ cÇn ph¶i ®Ó mét lîng d c¾t thÝch hîp.

§èi víi c¸c ph«i ®Ó chÕ t¹o c¸c chi tiÕt d¹ng trßn xoay
phøc t¹p ®êng kÝnh cña nã ®îc x¸c ®Þnh theo quy t¾c
Gun®en. Néi dung cña quy t¾c nµy lµ: diÖn tÝch mÆt ngoµi
cña mét vËt thÓ trßn xoay ®îc t¹o nªn b»ng c¸ch quay mét
®êng cong cã h×nh d¸ng tuú ý xung quanh mét trôc b»ng
tÝch sè cña chiÒu dµi ®êng sinh víi quü ®¹o cña träng t©m
®êng sinh Êy.

F = 2 p RS . L

ë ®©y F – diÖn tÝch mÆt ngoµi cña vËt thÓ trßn

xoay, mm2;
RS – kho¶ng c¸ch tõ träng t©m ®êng sinh
®Õn ®êng trôc quay, mm;
L - ®é dµi ®êng sinh, mm.

§êng kÝnh cña ph«i tÝnh theo c«ng thøc sau ®©y:

D = 8LRS = 8�lr

ë ®©y: L.RS = �lr ;

r – kho¶ng c¸ch tõ träng t©m cña tong ®o¹n
®êng sinh phÇn tö ®Õn trôc quay.
 Cã thÓ x¸c ®Þnh chiÒu dµi ®êng sinh vµ vÞ trÝ träng
t©m cña nã theo
c¸c ph¬ng ph¸p
sau:

- Ph¬ng ph¸p
thø 1:

Chia ®êng
sinh cña chi tiÕt
thµnh c¸c phÇn tö
riªng biÖt 1, 2, 3, ...
®Ó cho c¸c phÇn
®îc chia lµ c¸c
®o¹n th¼ng hay
cung trßn (H.IV.21).
NÕu ®êng sinh cã
nh÷ng phÇn lµ ®-
êng cong th× c¸c
phÇn nµy ®îc chia
thµnh c¸c ®o¹n
nhá vµ thay thÕ H.IV.21 - Ph¬ng ph¸p t×m kÝch thíc
b»ng c¸c ®o¹n ph«i b»ng ®å thÞ
th¼ng. X¸c ®Þnh
träng t©m cña mçi phÇn vµ qua c¸c träng t©m nµy kÎ c¸c ®-
êng song song víi trôc chi tiÕt. VÏ c¸c ®o¹n L 1, L2 ... Ln t¬ng
øng víi chiÒu dµi c¸c ®o¹n 1, 2, ... n. Sau ®ã trªn ®o¹n AB
lÇn lît ®Æt nèi tiÕp c¸c ®o¹n L 1, L2, ... Ln. Tõ mét t©m O bÊt
kú vÏ c¸c tia ®Õn ®Çu mót cña c¸c ®o¹n th¼ng nµy. TiÕp
tôc vÏ c¸c ®o¹n th¼ng song song víi c¸c tia trªn, tøc lµ vÏ
6’//6; 7’//7; 8’//8 ... , giao ®iÓm cña c¸c tia 6’ vµ 11’ x¸c
®Þnh vÞ trÝ träng t©m S vµ b¸n kÝnh RS. §êng kÝnh cña
ph«i ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c c«ng thøc ®· giíi thiÖu ë trªn
hoÆc lµ theo quan hÖ h×nh häc R 2 = 2.RS.L, ë ®©y R – b¸n
kÝnh ph«i, chÝnh lµ ®o¹n BD vu«ng gãc víi ®êng kÝnh cña
nöa vßng trßn L + 2RS t¹i ®iÓm B (H.IV.21).
 - Ph¬ng ph¸p thø 2: Cã kÕt qña chÝnh x¸c h¬n ph¬ng
ph¸p 1 vµ ®îc tiÕn hµnh tr×nh tù nh sau:

+ Chia ®êng
sinh cña chi tiÕt thµnh
c¸c phÇn riªng biÖt
(H.IV.22). §¸nh dÊu träng
t©m cña mçi phÇn.
Träng t©m cña ®o¹n
th¼ng n»m ë gi÷a ®o¹n.
B¸n kÝnh träng t©m cña
cung cong ®îc x¸c ®Þnh
nh sau (H.IV.23):
Víi cung låi:
r=B+A
Víi cung lâm:
r=B -A
ë ®©y: B – kho¶ng
c¸ch tõ trôc chi tiÕt
®Õn träng t©m
cung cong.
H.IV.22 - TÝnh to¸n ®êng kÝnh ph«i
+ X¸c ®Þnh
chiÒu dµi cña c¸c ®êng sinh.

+ Nh©n chiÒu dµi l cña c¸c phÇn víi b¸n kÝnh

träng t©m r råi t×m tæng
y
�lr = l r + l r
1 1 2 2 + ... + ln rn
A
y
A
B B
+ Theo gi¸ trÞ
x
cña tæng nµy ®Ó t×m ®-


x
êng kÝnh ph«i theo c«ng 
R

thøc: R

D = 8�l.r y
y

- DËp c¸c chi tiÕt H.IV.23 - VÞ trÝ träng t©m cña

h×nh hép: c¸c ®o¹n ph«i cã d¹ng cung
trßn
 Khi dËp c¸c chi tiÕt h×nh hép sÏ xuÊt hiÖn øng suÊt
vµ biÕn d¹ng rÊt phøc t¹p, gåm biÕn d¹ng nÐn (co) theo chu
vi vµ biÕn d¹ng dµi theo ph¬ng th¼ng ®øng vµ cã gi¸ trÞ lín
nhÊt ë c¸c gãc. Trong trêng hîp nµy c¸c kÝch thíc vµ h×nh
d¸ng ph«i (H.IV.24) ®îc x¸c ®Þnh theo thø tù sau ®©y:

+ X¸c ®Þnh chiÒu dµi c¸c thµnh ph¼ng cña hép t-

¬ng tù nh khi uèn. B¸n kÝnh r chän nh víi b¸n kÝnh uèn.

h
l

l
H.IV.24 - KÝch thíc h×nh d¸ng ph«i dËp chi tiÕt
h×nh hép

+ B¸n kÝnh ph«i R ®îc tÝnh to¸n còng nh khi dËp

h×nh trô cã ®êng kÝnh d vµ chiÒu cao h theo c«ng thøc:

d 2 + 4dh
R=
2

+ X¸c ®Þnh träng t©m O cña vËt thÓ trßn xoay vµ

qua ®ã kÎ c¸c ®êng Ob vµ Od t¬ng øng vu«ng gãc víi nhau.
Sau ®ã tõ t©m O vÏ cung trßn cã b¸n kÝnh r giíi h¹n phÇn
ph¼ng cña ®¸y vËt thÓ trßn xoay vµ vÏ cung b¸n kÝnh R.

+ VÏ ®êng giíi h¹n phÇn ph¼ng cña ph«i víi chiÒu dµi
l + r tõ t©m O.
+ Chia ab vµ cd thµnh hai phÇn ®Òu nhau. Qua
®iÓm chia ë gi÷a vÏ c¸c ®êng tiÕp tuyÕn víi cung trßn b¸n
kÝnh R.
 + Dïng b¸n kÝnh lîn R ë gãc ®Ó nèi liÒn c¸c ®êng
th¼ng cña thµnh hép víi c¸c ®êng tiÕp tuyÕn võa kÎ.

Chu vi nhËn ®îc b»ng c¸c ®êng vÏ trªn lµ chu vi cña

ph«i cÇn t×m. Khi b¸n kÝnh lîn gi÷a c¸c thµnh chi tiÕt nhá
hoÆc lµ chi tiÕt thµnh hép cao th× chu vi cña ph«i cã thÓ lµ
kh«ng ph¶i lµ låi mµ lµ lâm vµo (H.IV.25). Lóc nµy ngêi ta
dïng b¸n kÝnh R lîn trßn ë phÝa ngoµi gi÷a c¸c ®êng tiÕp
tuyÕn.

C¸c kÝch thíc cña ph«i khi dËp c¸c hép cã mÆt bÝch
còng ®îc x¸c ®Þnh gièng nh hép kh«ng cã mÆt bÝch, lóc
®ã cÇn tÝnh thªm chiÒu réng cña mÆt bÝch vµ b¸n kÝnh
ph«i R (H.IV.26) ®îc tÝnh nh sau:

d 2 2 + 4d1h
R=
2

h
h

d d R
h
R

H.IV.25 - X¸c ®Þnh kÝch H.IV.26 - X¸c ®Þnh h×nh d¸ng

thíc ph«i khi dËp chi tiÕt vµ kÝch thíc ph«i ®Ó dËp chi
d¹ng hép cã mÆt bÝch tiÕt h×nh hép cã b¸n kÝnhlîn
nhá vµ thµnh hép cao

- DËp chi tiÕt cã h×nh d¸ng gåm nh÷ng mÆt cong

phøc t¹p vµ chiÒu cao kh«ng ®Òu.
 §èi víi c¸c lo¹i chi tiÕt nh vËy kh«ng nªn tÝnh to¸n c¸c
kÝch thíc cña nã. Khi thiÕt kÕ c¸c khu«n c¾t vµ khu«n dËp
chØ x¸c ®Þnh s¬ bé c¸c kÝch thíc ngoµi c¬ b¶n cña ph«i,
cßn c¸c kÝch thíc vµ h×nh d¸ng chÝnh x¸c cña nã ®îc x¸c
®Þnh b»ng thùc nghiÖm khi thö vµ rµ mµi khu«n dËp. C¸c
ph«i nhËn ®îc b»ng thùc nghiÖm ®îc hiÖu chØnh l¹i nh»m
®¶m b¶o h×nh d¸ng bªn ngoµi cña nã ®¬n gi¶n (b»ng
ph¼ng hoÆc trßn ®Òu). Nh÷ng ph«i ®· ®îc hiÖu chØnh nh
thÕ ®îc dïng lµm dìng ®Ó chÕ t¹o khu«n.

Trêng hîp dËp vuèt cã lµm máng thµnh, viÖc x¸c ®Þnh
kÝch thíc ph¶i xuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt b»ng nhau gi÷a thÓ
tÝch vËt liÖu ph«i víi thÓ tÝch chi tiÕt thµnh phÈm, céng
thªm lîng d c¾t mÐp. H×nh vÏ chi tiÕt ®îc chia thµnh c¸c
thÓ tÝch riªng cã h×nh d¹ng h×nh häc ®¬n gi¶n mµ c¸c thÓ
tÝch Êy ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c c«ng thøc, råi tæng céng l¹i.

ChiÒu dµy ph«i thêng ®îc x¸c ®Þnh theo h×nh vÏ cña
chi tiÕt thµnh phÈm vµ theo ®iÒu kiÖn gia c«ng nã. §êng
kÝnh ph«i ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
V
D = 11,3
S

ë ®©y:
V – thÓ tÝch ph«i kÓ c¶ phÇn thõa bá khi c¾t
mÐp;
V = (1 + a).Vtp
a – hÖ sè chØ lîng thõa bá khi c¾t mÐp,
a = 8 � 15%, phô thuéc chiÒu cao t¬ng ®èi cña
chi tiÕt
S – chiÒu dµy ph«i (tõ 1,0 ®Õn 1,2 chiÒu dµy
®¸y)

Cã thÓ tÝnh sè lÇn dËp vuèt kh«ng lµm máng thµnh

®èi víi chi tiÕt h×nh trô kh«ng cã vµnh theo hÖ sè dËp s©u
m lµ tû sè gi÷a ®êng kÝnh chi tiÕt d vµ ®êng kÝnh cña ph«i
D:
 d
m=
D

NÕu gäi ph«i ban ®Çu cã ®êng kÝnh D, cßn ®êng

kÝnh b¸n thµnh phÈm sau lÇn dËp thø nhÊt, thø hai, ... , thø
(n – 1) lµ d1 , d2 , ... , dn-1 , ®êng kÝnh s¶n phÈm lµ dn th× c¸c
hÖ sè dËp vuèt lÇn lît lµ:

d1 d2 dn
m1 = ; m2 = d ; ... ; mn = d
D 1 n -1

Tõ c¸c biÓu thøc trªn suy ra:

d1 = m1.D; d2 = m2.d1 = m1.m2.D; ... ; dn = mn.dn-1

dn-1 = m1.m2....mn.D

Sè lîng nguyªn c«ng dËp vuèt cã thÓ x¸c ®Þnh s¬ bé

theo c«ng thøc sau ®©y:

lg d n - lg(m1.D)
n=
lg m2

ë ®©y:
n – sè lîng nguyªn c«ng dËp vuèt
dn – ®êng kÝnh chi tiÕt thµnh phÈm (mm)
D – ®êng kÝnh ph«i (mm)
m2 – hÖ sè dËp vuèt ë nguyªn c«ng thø hai (còng
xÊp xØ b»ng hÖ sè dËp vuèt cña c¸c nguyªn c«ng tiÕp theo).
m1 – hÖ sè dËp vuèt ë nguyªn c«ng dËp ®Çu tiªn.

Khi tÝnh to¸n c«ng nghÖ qu¸ tr×nh dËp vuèt c¸c s¶n
phÈm, thêng thêng c¸c kÝch thíc yªu cÇu cña chi tiÕt kh«ng
trïng víi kÝch thíc tÝnh to¸n theo c¸c hÖ sè. Trong trêng hîp
nµy ph¶i lµm cho c¸c lÇn biÕn d¹ng ë c¸c nguyªn c«ng ®ång
®Òu nhau, cßn hÖ sè dËp vuèt sÏ ®iÒu chØnh vÒ phÝa t¨ng
lªn.

Khi dËp vuèt cã lµm máng thµnh chiÒu dµy, ®êng kÝnh
ngoµi vµ ®êng kÝnh trong cña ph«i ®Òu gi¶m ®i nhng v×
biÕn d¹ng chñ yÕu lµ sù gi¶m chiÒu dµy cña thµnh chø
kh«ng ph¶i lµ sù gi¶m ®êng kÝnh nªn khi tÝnh to¸n sè lÇn
gia c«ng cã thÓ bá qua sù thay ®æi cña ®êng kÝnh. Trong
trêng hîp nµy sè nguyªn c«ng dËp ®îc x¸c ®Þnh theo møc
®é biÕn d¹ng cho phÐp E.
Fn -1 - Fn S n -1 - Sn
E= � = 1 - mbm
Fn -1 S n-1

ë ®©y:
Sn-1 vµ Sn – chiÒu dµy cña thµnh tríc vµ sau khi dËp
vuèt cã biÕn máng thµnh, mm.
Fn-1 vµ Fn – diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang tríc vµ sau
khi biÕn d¹ng, mm2.
mbm – hÖ sè dËp vuèt.

Sè nguyªn c«ng tiÕn hµnh ®îc tÝnh theo c«ng thøc:

lg S1 - lg S2
n=
100
100 - E

Gi¸ trÞ trung b×nh cña møc ®é biÕn d¹ng E khi dËp
vuèt cã lµm máng thµnh ®èi víi thÐp mÒm b»ng 55 � 60%
(nguyªn c«ng thø nhÊt), b»ng 35 � 45% (nguyªn c«ng sau);
®èi víi thÐp cã ®é cøng trung b×nh E = 35 � 40% (nguyªn
c«ng thø nhÊt); E = 25 � 30% (nguyªn c«ng sau).

Cã thÓ x©y dùng c«ng thøc lý thuyÕt tÝnh lùc dËp vuèt
®Ó ph©n tÝch lý thuyÕt qu¸ tr×nh dËp vuèt. Khi tÝnh to¸n
kü thuËt cã thÓ sö dông c¸c c«ng thøc x¸c ®Þnh lùc dËp
vuèt vµ lùc chÆn thùc tÕ sau ®©y:

- §èi víi c¸c chi tiÕt h×nh trô kh«ng cã vµnh:

P = p dSs b .K1

- §èi víi c¸c chi tiÕt h×nh trô cã vµnh réng:

P = p dSs b .K 2
 ë ®©y:
P – lùc dËp, N;
d - ®êng kÝnh chi tiÕt ë nguyªn c«ng cÇn x¸c
®Þnh lùc dËp, mm;
S – chiÒu dµy vËt liÖu, mm;
s b - giíi h¹n bÒn cña vËt liÖu, N/mm2;
K1 , K2 – c¸c hÖ sè, giíi thiÖu trong c¸c sæ tay rÌn
dËp;

- §èi víi chi tiÕt d¹ng hép ch÷ nhËt thÊp (dËp vuèt qua
mét nguyªn c«ng).
P = (2 A + 2 B - 1, 72r ).S .s b .K 3

ë ®©y:
A vµ B – chiÒu dµi vµ chiÒu réng cña hép ch÷
nhËt, mm;
r – b¸n kÝnh gãc lîn cña hép, mm;
K3 – hÖ sè phô thuéc chiÒu cao t¬ng ®èi cña hép
h S
, chiÒu dµy t¬ng ®èi cña ph«i vµ b¸n
B D
r
kÝnh lîn t¬ng ®èi .
B

- §èi víi chi tiÕt h×nh trô dËp vuèt cã lµm máng thµnh:

P = p d n ( S n -1 - Sn ).s b .K bm

ë ®©y:
dn - ®êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt sau nguyªn c«ng
dËp vuèt thø n, (mm);
Sn-1 vµ Sn – chiÒu dµy thµnh sau nguyªn c«ng dËp
vuèt thø (n – 1) vµ thø n, (mm);
Kbm – hÖ sè (víi thÐp K bm = 1,8 � 2,25; víi ®ång
thau Kbm = 1,6 �1,8).

Lùc chÆn ph«i ®îc tÝnh to¸n ph¶i ®¶m b¶o kh«ng ®Ó
x¶y ra ®øt kim lo¹i hay t¹o nÕp nh¨n. Th«ng thêng cã thÓ
dïng c¸c c«ng thøc tÝnh lùc chÆn sau ®©y:
- Khi dËp vuèt nhõng chi tiÕt cã h×nh d¸ng bÊt kú
(tæng qu¸t)

P = F.q

- Khi dËp vuèt lÇn thø nhÊt nh÷ng chi tiÕt h×nh trô (tõ
ph«i ph¼ng)

p 2
Q= [ D - (d1 + 2rc ) 2 ]q
4

- Khi dËp vuèt tiÕp tôc nh÷ng chi tiÕt h×nh trô (tõ
ph«i rçng)

p 2
Q= [d n -1 - (d n + 2rc ) 2 ]q
4
Trong c¸c c«ng thøc trªn:
F – diÖn tÝch cña ph«i díi tÊm chÆn, mm2 ;
q - ¸p lùc chÆn, N/mm2 (thÐp mÒm S < 0,5 mm
th× q = 2,5 � 3
S > 0,5 mm th× q = 2
� 2,5)
d1 , ... , dn - ®êng kÝnh dËp vuèt (cèi), ë nguyªn
c«ng thø nhÊt vµ thø n, mm;
rc – b¸n kÝnh gãc lîn cña cèi, mm;
D - ®êng kÝnh cña ph«i, mm.