Fırat Üniv. Müh. Bil. Dergisi Science and Eng. J of Fırat Univ.

29 (2), 265-268, 2017 29 (2), 29 (2), 265-268, 2017

Buck-Boost Dönüştürücü Tasarımı, Modellenmesi ve Kontrolü

Abuzer ÇALIŞKAN, Sencer ÜNAL, Ahmet ORHAN

Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Mühendislik Fakültesi
Fırat Üniversitesi
acaliskan@firat.edu.tr
(Geliş/Received: 24.05.2017; Kabul/Accepted: 03 .07.2017)

Özet
Bu makalede, da-da Buck-Boost dönüştürücü tasarımı, modellenmesi ve kontrolü incelenmiştir. Bu amaçla
Buck-Boost konverterin dinamik eşitlikleri ele alınarak Matlab/simulink modeli gerçekleştirilmiştir. Farklı
referans çıkış gerilim değerlerine bağlı olarak dönüştürücünün cevapları detaylı olarak incelenmiştir. Bu farklı
durumlara bağlı simülasyon sonuçları sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: da-da Buck-boost dönüştürücü, M atlab/Simulink modelleme

Buck-Boost Converter Design, Modeling and Control

Abstract
In this article, Buck-Boost converter design, modeling, and control have been examined. For this purpose, the
Matlab / simulink model has been realized by considering the dynamic equations of the Buck-Boost converter.
Depending on the different reference output voltages, the converter's responses have been examined in detail.
Simulation results based on these different situations are presented.

Keywords: dc-dc Buck-boost converter, M atlab/Simulink modeling

1. Giriş
Anahtarlamalı güç kaynakları günümüzde
özellikle elektrikli araçlar, yenilenebilir enerji
sistemleri, bilgisayar, televizyon, cep telefonu ve
birçok elektrikli ev aletlerinde oldukça yaygın
olarak kullanılmaktadır. Anahtarlamalı güç
kaynaklarının diğer klasik güç kaynaklarına göre
avantajı oldukça hafif, daha küçük ve dolayısıyla
daha az yer kaplamalarıdır.
Da-da dönüştürücüler bir doğrultucu, batarya
ya da güneş pilinin çıkışındaki regülesiz
da gerilimi regüleli da gerileme
dönüştürülmesinde kullanılan yapılardır [1].
Buck-boost dönüştürücü genel olarak izoleli ve
izolesiz olarak iki farklı yapıda olabilir. Ancak
izolesiz yapı daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
Buck-boost dönüştürücünün çıkış gerilim değeri
görev periyodunun değerine bağlı olarak giriş
gerilim değerinden daha büyük ya da daha küçük
olabilir. Bunun yanında çıkış
geriliminin polaritesi giriş geriliminin
polaritesinin tersidir.
Da-da dönüştürücüler yük ve giriş gerilimi
değişse bile çıkışta sabit da çıkış gerilimi
sağlamalıdır[2]. Doğrusal olmayan ve zamanla
değişen yapılarından dolayı bu
dönüştürücülerin kontrolü zordur [3].
Buck-boost dönüştürücü iki farklı modda
çalışabilir. Eğer indüktans akımmı İL sıfıra
düşmüyorsa dönüştürücü sürekli iletim
modunda çalışıyordur. Aksi takdirde, sürekli
olmayan çalışma modunda çalışıyordur [4].
Buck-boost dönüştürücülerin verimi
yüksektir. Çıkışa kısa devre koruması
yerleştirmek kolaydır. Ancak giriş akımı
kesiklidir ve Q anahtarından yüksek tepe
akımları akar [5].
Tek yarı iletken anahtardan oluşan buck-
boost dönüştürücü devresi kullanmak devreyi
daha basit ve kompakt yapar. Aynı zamanda
görev periyodu ayarlanarak istenen çıkış
gerilimi elde edilebilir [6].
 Buck-Boost Dönüştürücü T asarımı, Modellenmesi ve Kontrolü

2. Buck-Boost Dönüştürücü
Buck-boost dönüştürücüye
şeması Şekil 1’de gösterilmiştir.
Anahtar iletimde iken (Qon) Şekil 2’deki
ait devre durum oluşacaktır. Bu durumda Q anahtarı
iletimdedir, D diyodu ise ters gerilime maruz
kaldığı için kesimdedir. Giriş kaynak akımı, Q
anahtarı ve indüktans üzerinden artarak akar.

Bu durumda;

dİ L Vg (2)
Şekil 1. Buck-boost dönüştürücü devresi dt L
dVC V0 (3)
Buck-boost devresini analiz etmek için Q dt RC
anahtarının iletimde olduğu (Qon) ve Q
anahtarının kesimde olduğu (Qoff) iki durumu Anahtar kesimde iken (Qoff) Şekil 3’deki
göz önüne almak gerekir. durum oluşacaktır. Bu durumda Q anahtarı
kesimdedir. İndüktanstan akan akım C, D ve
Anahtarın görev periyodu d ise; yük üzerinden akar. İndüktansta depolanan
t t enerji bu şekilde yüke aktarılmış olur.
on on (1)
t t
d on off Ts
Burada ton ve toff sırasıyla anahtarın iletimde
ve kesimde kalma süreleridir. Ts ise anahtarlama
periyodudur.

İdeal koşullarda konverterin çıkış gerilimi; Şekil 3. Buck-boost dönüştürücü devresinde Q

anahtarın kesimde olma durumu
d
Vo 1 d *Vg

Bu durumda;
olarak değişir. Burada d görev periyodu 0-1
aralığında değişir. Farklı d değerleri için farklı dİ L VC (4)
çıkış gerilim değerleri elde edilebilir. Çıkış dt L
gerilimi; d<0.5 ise buck (düşürücü), d>0.5 dVC İL VC
olursa boost (yükseltici) olur. Buck-Boost (5)
dönüştürücünün çıkışı biraz fazla dalgalı dt C RC
olduğundan akım da kesintilidir [7]. Denklem (2-5) arasındaki eşitlikler görev
periyodu göz önüne alınarak birleştirilirse
aşağıdaki eşitlikler elde edilebilir.

dİ L Vg VC (6)
dt L .d L .(1 d)
İ
dVC L VC (7)
Şekil 2. Buck-boost dönüştürücü devresinde Q dt(1 d ). C RC
anahtarın iletimde olma durumu
266
 Abuzer ÇALIŞKAN, Sencer ÜNAL, Ahmet ORHAN

durumda görev periyodunu model d=0.454

3. Buck-Boost Dönüştürücünün olarak hesaplamıştır.
Matlab/Simulink Modeli
1.2

Denklem 6 ve 7’deki eşitlikler

1

0.8

Matlab/Simulink programı kullanılarak Şekil 0.6

d
4’teki gibi modellenmiştir. 0.4

0.2

0
0.1 0.1001 0.1002 0.1003 0.1004
Zaman (s)
Vg 1/L
a)
d 1 İL 10.5

[A] Product s
From Integrator İL

Vo (V)
10

NOT

1/L 1-d
9.5
Vo 0.1 0.1001 0.1002 0.1003 0.1004
Zaman (s)

Product2
Integrator1
Gain1 b)
4.5
1/C
1

Scope s 4

Vo Product1
(A)

3.5
İL

1/R 1/C 2.5

0.1 0.1001 0.1002 0.1003 0.1004
Zaman (s)

c)
[A]

dref Goto Şekil 5. Buck-boost dönüştürücüde Voref=10 V için

Voref (u/Vg)/(1+(u/Vg))
>=
a) Görev periyodunun zamana göre değişimi
görev periyodu b) Çıkış gerilimin zamana göre değişimi
c) İndüktans akımının değişimi
Relational d
Operator
Repeating
Sequence
İstenen referans çıkış gerilim Voref=20 V
Şekil 4. Buck-boost dönüştürücünün Matlab/Simulink olarak girildiğinde buck-boost dönüştürücünün
Modeli görev periyodu, çıkış gerilimi ve indüktans
akımı Şekil 6’da görüldüğü gibi olmaktadır.
Şekil 4’de istenen çıkış gerilimi Voref Bu durumda görev periyodunu model d=0.625
değeri olarak modele girilirse, bu çıkışı olarak hesaplamıştır.
sağlayacak görev periyodu hesaplanır ve Buck-boost dönüştürücüye giriş bilgisi
modele giriş olarak uygulanır. olarak zamanla değişen bir gerilim bilgisi
Şekil 4’deki model Vg=12 V, C=650 μF, girildiğinde, girilen referans gerilime karşılık
L=500 μH, R=5 ohm ve anahtarlama frekansı anlık görev periyodunu hesaplayarak referans
fs=10 kHz alınarak farklı referans çıkış gerilim gerilime uygun çıkış gerilimini üretmektedir.
(Voref) değerleri için çalıştırılmış ve aşağıdaki Voref’in ilk 1 s boyunca 8 V olması, 1-2 s
sonuçlar alınmıştır. Oluşturulan model girilen aralığında 18 V ve 2-3 s aralığında ise tekrar 5
referans gerilime göre dönüştürücünün görev V’a düşmesi istendiğinde, buck-boost
periyodunun değerini hesaplamaktadır. dönüştürücünün referans geriliminin ve çıkış
İstenen referans çıkış gerilim Voref=10 V geriliminin değişimi Şekil 7’de görülmektedir.
olarak girildiğinde buck-boost dönüştürücünün
görev periyodu, çıkış gerilimi ve indüktans
akımı Şekil 5’de görüldüğü gibi olmaktadır. Bu

267
 Buck-Boost Dönüştürücü T asarımı, Modellenmesi ve Kontrolü

1.2
6. Sonuçlar
1

Bu çalışmada da-da Buck-Boost dönüştürücü

0.8

0.6
d

0.4
tasarımı, modellenmesi ve kontrolü incelenmiştir. Farklı
0.2
referans gerilimlere göre istenen çıkış gerilimini
0
sağlayan kontrollü da-da Buck-Boost
0.1 0.1001 0.1002
Zaman (s)
0.1003 0.1004
dönüştürücünün Matlab/Simulink modeli
a) gerçekleştirilmiş ve bu duruma ilişkin sonuçlar detaylı
20.5
olarak sunulmuştur.

7. Kaynaklar
Vo (V)

20

19.5
1. D. Abhinav and Kanchan Pal. "Design of Buck-
0.1 0.1001 0.1002
Zaman (s)
0.1003 0.1004
Boost Converter for Constant Voltage Applications
b) and Its Transient Respons e Due To Parametric
12
Variation of PI Controller.", International Journal of
11.5
Innovative Research in Science, Engineering and
11
Technology 3.6 , 2014.
(A)

10.5

2. H. Güldemir, “Modeling and Sliding Mode

İL

10

9.5 Control of Dc-Dc Buck-Boost Converter”, 6.

9
0.1 0.1001 0.1002 0.1003 0.1004
International Advanced Technologies Symposium
Zaman (s)
(IATS’11), 475-480, 16-18 May 2011, Elazığ,Turkey.
c)
Şekil 6. Buck-boost dönüştürücüde Voref=20 V için 3. S. Buso, “Design of Robust Voltage Controller
a) Görev periyodunun zamana göre değişimi for a Buck-Boost Converter Using μ-Synthesis”,
b) Çıkış gerilimin zamana göre değişimi IEEE Transactions on Control Systems Technology.
c) İndüktans akımının değişimi 7(2): 222–229, 1999.
4. M. J. P. Garcia, G. Gutierrez, J. E. Normey-Rico,
20
C. de Prada, “Integrated Design & Control of a Buck
Boost Converter”, Revista Controle & Automaçao,
15
20(3):, 2009.
Voref (V)

10
5. M. H. Rashid, “Power Electronics Devices,
5
Circuits and Applications”, Pearson Education, 2014.
6. S. Subhajit, T. Tanya, D. Vijayakumar, “Design
00 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Zaman (s) and simulation of speed controller using ac-dc buck
a) boost converter for dc motor drive with soft starter”,
20
978-1-4673-6150-7/ 13/$31.00, 2013 IEEE
15
7. J. Chen, and Y. J. Bao. "Characteristics analysis
and comparison of buck boost circuit and Cuk
Vo (V)

10

5
circuit." Power Electronics Systems and Applications
(PESA), 2013 5th International Conference on . IEEE,
0
0 0.5 1 1.5
Zaman (s)
2 2.5 3 2013.
b)
Şekil 7. Buck-boost dönüştürücüde farklı Voref için
a) Referans gerilimin zamana göre değişimi
b) Çıkış gerilimin zamana göre değişimi

268