Professional Documents
Culture Documents
«ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ»
ΜΗΝΙΑΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ Δ Η Μ . ΤΑΞΕΩΣ
«ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ»
Μαχητικά στο πλευρό σας!
«ΠΑΝΩ ΕΚΕΙ
ΣΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ ΜΑΣ
ΤΙΣ ΚΟΡΥΦΕΣ...»
Πέρα από την ανθρώπινη λογική, πάνω από τα ανθρώπινα μέτρα ήταν ο αγώνας
των Ελλήνων στις κακοτράχαλες πλαγιές της Πίνδου. Εκεί τις φθινοπωριάτικες
ημέρες και νύχτες του 1940 ο νάνος ώρθωσε περήφανος το ανάστημά του
απέναντι στο γίγαντα και συνέτριψε τη δύναμή του, ο Δαυίδ αντιμετώπισε
αγέρωχα τον Γολιάθ, ο μικρός εξευτέλισε την έπαρση και την περηφάνεια του
μεγάλου.
Το Εθνος των Ελλήνων, το Εθνος του 40, καταξιώθηκε με τον τιτάνιο αγώνα
του, θάμπωσε με τη δύναμη της ψυχής και της καρδιάς του το μεγαλείο και
μπόρεσε να αναπτερώσει την ελπίδα στους λαούς της γης, ότι η λαίλαπα της
μηχανής είναι ανήμπορη να κατισχόσει στην πίστη για αξιοπρέπεια και ελευθερία.
«Πάνω εκεί στης Πίνδου μας τις κορυφές» αντηλάλησε για άλλη μια φορά ο
παιάνας της ιστορίας, στήθηκαν νέα τρόπαια και τούτος ο μικρός λαός της γής
δίδαξε τον κόσμο πως κερδίζεται η ελευθερία. Στην Πίνδο συνάχτηκαν για άλλη
μια φορά εκείνοι που πέρασαν, αυτοί που θα ρθουν και όσοι θα περάσουν, για να
τρανώσουν του Γένους τη βούληση και την πίστη του να ζήσει και να
μεγαλουργήσει.
Στην Πίνδο γράφτηκε μια νέα σελίδα της πανανθρώπινης ιστορίας, αφού στις
απάτητες κορυφές της ανέτειλε ο ήλιος της ελπίδας πού ζέστανε τους
τρομαγμένους ανθρώπους και τους δυνάμωσε την πίστη ότι μια μέρα θαρχόταν η
ελευθερία. «Πάνω εκεί στης Πίνδου μας τις κορυφές» που «η βροντή των κανονιών
καλοόσε απ την αετοράχη» όπου «βόγγησαν και σείστηκαν οι βράχοι» εκεί «η
λόγχη ασυγκράτητη έδιωξε την ξένη γέννα κι άνοιξε το δρόμο να διαβεί
καινούργιο Εικοσιένα».
Η Πίνδος έγινε για το Εθνος το κάστρο τ άπαρτο και η πιο τρανή δικαίωση
τρειχιλιόχρονης επικής του πορείας. Στην Πίνδο αναστήθηκε ο θεός. Σ εκείνα τα
μετερίζια του βορρά η Ελλάδα αναδείχθηκε και πάλι «στον πόλεμο αμαζώνα» κι
έκανε τις γενιές να πεισθοόν πια ότι, όπως κατά το παρελθόν δεν χάθηκε, ούτε
στο μέλλον θα χαθεί «όσοι κι αν έλθουν Μήδοι και Αατίνοι» γιατί «δεν είναι κάστρο
που μπορεί να πατηθεί. Είναι το φως η Ελλάδα που δεν σβύνει».
«Α.Χ»
613
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΗΓΕΝΝΠΟΕΙΚ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Σύντομ η περιγραφή από το ν F. Walton
M e τη σ υνεργασ ία τιυν
Τ. G regory και Σόφης Παπαγεω ργίου
Η βιβλιοθήκη του Γ ε ν ν α δ ί ο υ ή τ α ν
α σ φ α λ ώ ς η πιο πλ ο ύ σ ι α συ λλογή βιβλίων σχετικών
με τ η ν Ελλ άδ α
που μ π ό ρ ε σ ε π ο τέ ν α συ γ κ ε ν τρ ώ σ ε ι
ένας άνθρωπος μόνος του.
της Νέας Υόρκης σχεδίασε και έχτισε τόμους). Μερικά από τα πρώτα ελληνι
Τ Οστιςμεγαλόπρεπο μαρμάρινο κτίριο
πλαγιές του Λυκαβηττού ονο το κτίριο, από το 1923 ως το 1925, και η κά βιβλία που περιέχει η Βιβλιοθήκη
είναι αρκετά για να δείξουν το πάθος
μάστηκε «Γεννάδειον» για να τιμηθεί η επιγραφή στο επιστύλιο της πρόσοψης
ιερή μνήμη του πατέρα του ιδρυτή του, «ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΤΗΣ ΠΑΙ- του για την τελειότητα. Το αντίτυπο της
του Γεωργίου Γενναδίου (1786-1824), ΔΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΗΜΕΤΕΡΑΣ ΜΕΤΕ- Ελληνικής Ανθολογίας (Φλωρεντία
αγωνιστή κατά την Ελληνική Επανάστα ΧΟΝΤΕΣ» είναι παρμένη από τον Πανη 1494), που είναι τυπωμένο εξολοκλή-
ση, διακεκριμένου εκπαιδευτικού, και γυρικό του Ισοκράτη. Τα επίσημα εγκαί ρου με κεφαλαία γράμματα, έχει αξιό
συνιδρυτή όλων των σημαντικών ιδρυ νια της Βιβλιοθήκης από τον Ιωάννη λογη διακόσμηση. Ο Λουκιανός, ένας
μάτων, πνευματικών και εκπαιδευτικών, Γεννάδιο έγιναν στις 23 Απριλίου του πελώριος τόμος (Φλωρεντία 1496),
της σύγχρονης Ελλάδας. Αλλά συγχρό 1926. είναι το ένα απο τα δύο αντίτυπα που
νως είναι και το μνημείο που τιμά και τον Ο Γεννάδιος πρόσθετε συνεχώς βι τυπώθηκαν σε περγαμηνή το άλλο
ίδιο τον ιδρυτή, τον Ιωάννη Γεννάδιο βλία στη συλλογή ως την ημέρα του βρίσκεται στη Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη
(1844 - 1932) γιατί η βιβλιοθήκη που θανάτου του και το σύνολο της δωρεάς της Φλωρεντίας. Το φημισμένο Βενετι-
δημιούργησε είναι ένα σύμβολο που έφτασε τους 30.000 τόμους... Η Βιβλι
ταιριάζει με όλη του τη σταδιοδρομία. οθήκη του ήταν ασφαλώς η πιο πλούσια
Γιατί τον Γεννάδιο, σε όλη του τη ζωή, συλλογή βιβλίων σχετικών με την Ελλά
ως διπλωμάτη ή λόγιο ή βιβλιόφιλο, τον δα που μπόρεσε ποτέ να συγκεντρώσει
διέκρινε πάντοτε η έντονη και γεμάτη ένας άνθρωπος μόνος του, γιατί την
πάθος αφοσίωσή του στην Ελλάδα. Ελλάδα την οραματιζόταν ο Γεννάδιος
Ο Γεννάδιος είχε πάντοτε την επιθυ σαν μια συνέχεια, από την απώτατη
μία η βιβλιοθήκη του να βρει κάποτε αρχαιότητα ως τις μέρες του. Σαν
μόνιμη στέγη στην Ελλάδα. Το 1922 συλλέκτης και σαν βιβλιόφιλος ήθελε η
πρόσφερε επίσημα τη συλλογή του συλλογή του να αντιπροσωπεύει την
στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Ελλάδα σε όλες της τις φάσεις: αρχαία,
Σπουδών στην Αθήνα με τον όρο να βυζαντινή, τουρκοκρατία και σύγχρονη.
στεγαστεί χωριστά, να φυλαχτεί σαν Η Βιβλιοθήκη που κατάρτισε εκείνος
παρακαταθήκη για τον ελληνικό λαό και και που σήμερα, πλουτισμένη, περιέχει
να είναι ανοιχτή και προσιτή σε όλους 70.000 τόμους περίπου, μένει ακόμη
τους επιστήμονες όλων των εθνών. Το προσκολλημένηστο ίδιο όραμα του ι
ίδρυμα Carnegie ανέλαβε γενναιόδωρα δρυτή της. Δίνουμε εδώ αμέσως σύντο
να χτίσει το κτίριο, και η Ελληνική μη περιγραφή των σημαντικότερων
Κυβέρνηση παραχώρησε ένα χώρο κον τμημάτων της Βιβλιοθήκης.
τά στην Αμερικανική και τη Βρεταννική Στη συλλογή του Γενναδίου ο ι ' Ελλη
Αρχαιολογική Σχολή. νες κλασικοί συγγαρφείς αποτελούσαν
Η Εταιοεία Van Pelt and thompson το μεγαλύτερο τμήμα (κάπου 5.500
614
κό τυπογραφείο του ' Αλδου Μανούτιου πλείστον ελληνικές, μια πλήρη σειρά Στην απέναντι σελίδα επάνω: Ο Ιωάν
απέκτησε τη φήμη του με τα Άπαντα από λειτουργικά βιβλία της Ορθοδόξου νης Γεννάδιος με διπλωματική στολή.
του Αριστοτέλη (1494-98)· οι τέσσερις Εκκλησίας, μαζί με αντιπροσωπευτικά Ελαιογραφία του De Larlo. Κάτω: Το
από τους πέντε τόμους μεγάλου σχή δείγματα της λειτουργίας των άλλων κτήριο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. Σ '
ματος της Γενναδείου διατηρούν ακό ανατολικών εκκκλησιών (Αρμενικής, αυτή τη σελίδα επάνω: Ένα από τα
μη το αρχικό έξοχο δέσιμο. Το πρώτο Χαλδαϊκής, Κοπτικής, Αιθιοπικής, Ιακω- έργα της Βιβλιοθήκης: «Η πτώση της
γνήσιο ελληνικό τυπογραφείο, που ί- βιτικής, Malabar και Συριακής) καθώς Κων/πόλεως» από τη σειρά των εικό
δρυσάν στην Βενετία ο Νικόλαος Βλα και των εκκλησιών της Δύσης. Η ιουδαϊ νων που ζωγράφισε ο Παναγ. Ζωγρά
στός, ο Ζαχαρίας Καλλιέργης και η κή θρησκεία, η ισλαμική, καθώς και τα φος για το Μακρυγιάννη.
Αννα Νοταρά, παρουσίασε στα χρόνια άλλα θρησκευτικά δόγματα συμπληρώ
1499-1500 τέσσερα από τα ωραιότερα νουν τον πλούτο της συλλογής.
ελληνικά βιβλία που τυπώθηκαν ποτέ. Η Οι πρώτες εκδόσεις της Βίβλου στη
Βιβλιοθήκη έχει τα τρία από αυτά και Γεννάδειο είναι: το Ψαλτήριο, στα
ελπίζει να αποκτήσει κάποτε και το ελληνικά και λατινικά, που τυπώθηκε Γεωγραφία και ταξίδια
τέταρτο. Ωστόσο το ένα και μοναδικό στο Μιλάνο το 1481' το ελληνικό
βιβλίο, περιζήτητο από όλους τους Ψαλτήριο, έκδοση Αλδου, που τυπώ Αλλη σημαντική συλλογή αποτελούν
βιβλιόφιλους ήταν ό Ομηρος που θηκε γύρω στα 1496' η Καινή Διαθήκη, οι περιγραφές των περιηγητών που
τυπώθηκε στην Φλωρεντία το 1488. Ο στα ελληνικά και λατινικά, με εκδότη επισκέφτηκαν την Ελλάδα και την Ανα
Γεννάδιος παρόλο το ζήλο του ν' τον ' Ερασμο και τυπογράφο τον Frobin, τολική Μεσόγειο και έγραψαν τις εντυ
αποκτήσει ένα αντίτυπο, δεν το κατόρ Βασιλεία 1516' και η Βίβλος, ολόκληρη πώσεις τους για να διαβάζονται από τις
θωσε παρά μόνο το 1914, όταν ήταν πια στα ελληνικά, που τυπώθηκε στο τυπο κατοπινές γενιές. Τα χρονικά τους
70 ετώ ν πλήρωσε γι' αυτό τέσσερις γραφείο του Αλδου το 1518. Εκατόν συμπληρώνονται με τις αφηγήσεις των
φορές περισσότερα από όσα είχε πλη είκοσι χρόνια αργότερα, το 1636, τυπώ εμπόρων και των ναυτικών, και αργότε
ρώσει ποτέ για οποιοδήποτε βιβλίο. Το θηκε στη Γενεύη μια άλλη Βίβλος ρα, τον 16ο αιώνα, με τις περιγραφές
αντίτυπό-του είναι πράγματι ένας θη πρωτοπόρος, η Καινή Διαθήκη, με την μεγάλου αριθμού λογιών και περιηγη
σαυρός - που γίνεται ακόμη πιο πολύτι παρακίνηση του Πατριάρχη της Κων τών που έρχονταν να επισκεφθούν
μος καθώς φαίνεται πιθανό ότι ο σταντινουπόλεως Κυρίλλου Λούκαρη. τους τόπους της κλασικής αρχαιότη
αρχικός κάτοχος ήταν Ελληνας. Το κείμενο είναι τυπωμένο σε δύο τας. Οι διηγήσεις τους ρίχνουν επίσης
παράλληλες στήλες, αριστερά το πρω φως σε περασμένες συνήθειες και
τότυπο και δεξιά (με μεγαλύτερους έθιμα και συχνά περιγράφουν ή εικονί-
Θεολογία. χαρακτήρες) η μετάφραση σε δημοτική ζουν μηνεία και αρχαιολογικούς τόπους
γλώσσα. Είναι άγνωστο αν ο Κύριλλος που έχουν σήμερα εξαφανιστεί ή έχουν
Τους κλασικούς συγγραφείς τους Λούκαρης πρόφτασε να δει το βιβλίο, πάθει σοβαρές καταστροφές Γ Γ αυτό
συναγωνίζεται σε πληρότητα το τμήμα γιατί την ίδια χρονιά στραγγαλίστηκε τα έργα αυτά αποτελούν σημαντικά
της Θεολογίας που περιέχει χίλιες από τους Γενίτσαρους και το πτώμα του ιστορικά τεκμήρια.
περίπου εκδόσεις της Βίβλου, ως επί το ρίχτηκε στο Βόσπορο. Η συλλογή των περιηγητών της Γεν-
615
Η ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Αρχαιολογία
615
Η ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ποιητή καθώς και βιβλία γι' αυτόν. απέθεσε ο λαός του Μεσολογγίου στον Νεοελληνική Λογοτεχνία
Καθώς έχουν παρατηρήσει διάφοροι νεκρό ποιητή και που είχε τοποθετηθεί
επισκέπτες, η συλλογή μας γύρω από Τ ο τμήμα της νεοελληνικής λογοτε
στο φέρετρό του όταν ο νεκρός είχε
χνίας καλύπτει μια μεγάλη ποικιλία
τον Μπάυρον είναι καταπληκτικά πλού εκτεθεί για προσκύνημα στο Λονδίνο.
κειμένων, που κλιμακώνονται από το
σια. Το πιο σπάνιο κομμάτι είναι το
τέλος της βυζαντινής εποχής έως
τετράστιχο που έγραψε ο ποιητής το
Οι Ελληνικές Γραμματικές σήμερα. Τα πρώτα έντυπα λογοτεχνικά
1818 για τη γέννηση του γιού του
κείμενα στη δημοτική παρουσιάστηκαν
Αγγλου προξένου στη Βενετία. Το
Το τμήμα αυτό αρχίζει με το πρώτο το 1519 και το 1524, δύο σύντομα
κείμ ενο μεταφράστηκε σε έντεκα
χρονολογημένο ελληνικό βιβλίο που ποιήματα που σήμερα τα ξέρουμε μόνο
γλώσσες και τυπώθηκε σε λιγότερα από
τυπώθηκε στο Μιλάνο το 1476. Πρόκει από υστερότερες επανεκδόσεις. Η
δέκα αντίτυπα. Το αντίτυπο της Γεννα-
ται για μια γραμματική, την Επιτομή των παλαιότερη έκδοση λογοτεχνικού έρ
δείου είναι αφιερωμένο στη μητέρα του
Οκτώ του Λόγου Μερών του Κωνσταν γου σε δημοτική γλώσσα που έχει σωθεί
παιδιού από τον νονό του, τον κόμητα
τίνου Λάσκαρη, που τη χρησιμοποιού είναι μια παράφραση της Ιλιάδας (Βενε
Rizzo. Στη βιβλιοθήκη υπάρχουν επίσης
σαν ακόμη ως το 1850. Το δεύτερο τία 1526), θαυμάσια έκδοση που την
και βιβλία που ανήκαν κάποτε στον ίδιο
χρονολογημένο ελληνικό βιβλίο, που κοσμούν 138 ξυλογραφίες.
τον Μπάυρον, ανάμεσα σ' αυτά και δύο
αντίτυπα της μετάφρασης της Ιλιάδας τυπώθηκε στο Μιλάνο το 1480, ήταν η
σε δημοτική γλώσσα από τον Νικόλαο ίδια αυτή γραμματική, με την προσθήκη
της λατινικής μετάφρασης σε άλλη Φυσική Ιστορία
Λουκάνη, έκδοση του 1640, μαρτυρία
για το ενδιαφέρον του νεαρού ποιητή στήλη. Τα βιβλία γραμματικής του
Το τμήμα με την ένδειξη Φυσική
για την ομιλούμενη γλώσσα. Υπάρχουν Λάσκαρη, του Χρυσολωρά και του
Ιστορία καλύπτει πολλά θέματα: γεωλο
επίσης πολλές εικόνες για την ποίηση Θεοδώρου Γαζή, ήταν περιζήτητα ως
γία, χλωρίδα, πανίδα, ιατρική και υγιει
του Μπάυρον, μερικές πρωτότυπες, τα μέσα της δεκαετίας του 1550, και η
νή, μαθηματικά, βιομηχανία, εμπόριο
επίσης και το τελε*υταίο πορτραίτο του και επιστήμη (αρχαία μεσαιωνική και
ποιητή, μια υδατογραφία από ένα σκί σύγχρονη). Δύο τίτλοι με εξαιρετικό
τσο ζωγραφισμένο λίγο πριν από το ενδιαφέρον και αξία, θα άξιζε να
θάνατό του στο Μεσολόγγι. Ανάμεσα μνημονευτούν ιδιαίτερα: 1) η Flora
στα ενθυμήματα του Μπάυρον είναι και Graeca του John Sibthorp. Λονδίνο
μία τούφα από τα μαλλιά του ποιητή που 1806-1840, σε 10 τόμους με 966
την έκοψαν αμέσως μετά το θάνατό έγχρωμους πίνακες, και 2) ένα μικρό
του, η θήκη για σημειώσεις με τα αρχικά βιβλίο με αγριολούλουδα της Κέρκυ
του, ένας δίσκος για τα επισκεπτήρια, ρας. Η πρώτη έκδοση του Sibthorp
πολλές σφραγίδες, ένα ρολόγι, ένα κυκλοφόρησε μόνο σε τριάντα αντίτυ
κομμάτι από τη σκωτσέζικη ζακέτα πο πα. Οταν η εκτύπωση της σειράς
φορούσε στο Μεσολόγγι, και ένα μισο ολοκληρώθηκε οι πίνακες περιήλθαν
τελειωμένο κέντημα της ετεροθαλούς στην κατοχή του Η. G. Bohr, που
αδελφής του Augusta Leigh. Το πιο ανατύπωσε το έργο σε σαράντα περί
συγκινητικό ίσως έκθεμα είναι το στε που αντίτυπα, ένα από τα οποία είναι και
φάνι από δάφνη και αγριολούλουδα που της Γενναδείου. Τα αγριολούλουδα της
συλλογή μας περιέχει περίπου εκατό
Κέρκυρας ζωγραφίστηκαν για τον Fre
απ' αυτά. Ωστόσο το 1520 ο Joannes
derick North, Κόμητα του Guilford, τον
Oecolampadius από τη Βασιλεία έγρα
ιδρυτή της Ιονίου Ακαδημίας. Ο καλλι
ψε μια μεγάλη γραμματική, και το 1530
τέχνης, G. Scola (ή Scala), άγνωστος
ο Nicolaus Clenardus, Φλαμανδός κα
κατά τα άλλα, ήταν ωστόσο ένας
θηγητής των εβραϊκών και ελληνικών,
υπέροχος ζωγράφος λουλουδιών.
παρουσίασε μια άλλη, που έγινε για
d - *
διακόσια χρόνια, το βασικό βιβλίο γραμ
» -** ματικής. Η συλλογή συνεχίζεται με Αρχεία
διάφορες εκδόσεις όλων των αιώνων,
αλλά υπάρχει και ένα εξαιρετικό σπάνιο Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη είναι το
«νεότερο» έργο με ιδιαίτερο ενδιαφέ μέρος όπου έχουν κατατεθεί πολλές
ρον. Είναι η Γραμματική της ελληνικής αρχειακές συλλογές. Η αξία των αρχει
Υλώσσης συνταχθείαα εις την κοινήν ακών πηγών από τις οποίες ο ιστορικός
γλώσσαν δια τους μαθητάς της εν Χίω αντλεί στοιχεία για μια ορισμένη περίο
Δημοσίου Σχολής, του Νεοφύτου Βόμ δο, κίνημα, κρίση ή σχέση, κάνει το
βα, που τυπώθηκε στη Χίο στο τυπογρα τμήμα αυτό της βιβλιοθήκης να είναι
φείο της Σχολής το 1821. Μερικά σημαντικότατο για την έρευνα.
αντίτυπα είχαν σταλεί στο εξωτερικό Από τις εκτενέστερες αρχειακές
πριν από την καταστροφή της Χίου. Το συλλογές αναφέρουμε: Το αρχείο του
αντίτυπο της Γενναδείου είναι αυτό Αλή Πασά, 1500 περίπου έγγραφα
που είχε σταλεί στον Ambroise Firmin- σημαντικά για την ιστορία και την
Didot. οικονομία της Ηπείρου κατά την προε-
617
Η ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Ο κεντρικός δρόμος του παζαριού (Αγοράς) της Αθήνας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας όπως εικονίζεται από τον Dodwell
(1805).
παναστατική περίοδο. Το αρχείο Μου- τοπιογράφος, και η Γεννάδειος έχει την γού Μακρυγιάννη που θέλησε με τον
σούρου, 5.500 έγγραφα που σχετίζον τύχη να έχει στην κατοχή της κάπου τρόπο αυτό ν' αποθανατιστεί ο αγώνας
ται με την πολιτική και διπλωματική διακόσια από τα σχέδια του με ελληνικά των Ελλήνων για την απόκτηση της
ιστορία της Ελλάδας στα χρόνια 1834- θέματα. Ο Lear επισκέφθηκε την Ελλά ελευθερίας τους. Ο Μακρυγιάννης
1874. Το αρχείο της οικογένειας Δρα- δα πολλές φορές από το 1848 ως το παρήγγειλε στον λαϊκό ζωγράφο Πανα
γούμη, που καλύπτει μια μακριά περίο 1864, και έζησε τέσσερα χρόνια στην γιώτη Ζωγράφο, από τη Σπάρτη, να
δο της πνευματικής, πολιτικής και Κέρκυρα. Σήμερα τα τελειωμένα έργα απεικονίσει ξεχωριστές σκηνές από
διπλωματικής ιστορίας, από τον 18ο ως του δεν έχουν μεγάλη αξία, και θεω μάχες, όπως ακριβώς τις περιέγραψε
τον 20ό αιώνα. Το αρχείο Τσουδερού, ρούνται έργα ενός ταλαντούχου αλλά στα Απομνημονεύματά του. Το αποτέ
σημαντικό για τη διπλωματική ιστορία όχι εξαίρετου ζωγράφου της Βικτωρια λεσμα ήταν μια σειρά από εικόνες,
της Ελλάδας, 1941-44. Το αρχείο Schli- νής εποχής. Τα σχέδιά του, ωστόσο, τα αξιοθαύμαστες, για τη ζωντάνια και τη
emann, που αποτελείται από επιστο εκτιμούν πολύ οι συλλέκτες για τον δύναμή τους, και γεμάτες γοητεία μέσα
λές, ημερολόγια και σημειωματάρια. Το αυθορμητισμό τους και την ιμπρεσιονι στην απλοϊκότητα της εκτέλεσης. Ο
αρχείο Δημήτρη Μητρόπουλου με αυ- στική τους ποιότητα. Το 1929 μια καλλιτέχνης συγχώνευσε σε κάθε περί
τόγραφες παρτιτούρες και αλληλογρα επιλογή από 192 σχέδια του Lear πτωση τα δρώμενα στο σύνολο, ώστε να
φία. Το αρχείο του Σεφέρη, που αποτε- προσφέρθηκε για πώληση στον Γεννά- βλέπει κανείς π.χ. την προέλαση του
λείται από χειρόγραφα, λογοτεχνικά και διο, ο οποίος έπεισε την Αμερικανική στρατού, τη διεξαγωγή της μάχης και το
διπλωματικά, επιστολές και αποκόμμα Σχολή να τα αγοράσει. Η τιμή τους ήταν τελικό αποτέλεσμα, όλα μαζί με μια
τα εφημερίδων και περιοδικών. Ο ποιη 25 λίρες Αγγλίας! Δέκα χρόνια αργότε ματιά. Για ν' αποφύγει τη σύγχυση ο
τής Οδυσσέας Ελύτης προτίθεται να ρα η Βιβλιοθήκη μπόρεσε να προσθέσει καλλιτέχνης σημείωσε προσεκτικά
καταθέσει στη Γεννάδειο όλα τα προ στη συλλογή άλλα δεκατρία σχέδια (και στους πίνακες αριθμούς και γράμματα
σωπικά του χαρτιά. ' Ηδη έχει δωρήσει ας σημειωθεί, σε πολύ μεγαλύτερη και αποκάτω παρέθεσε επεξηγήσεις.
πολλά πράγματα, και κυρίως ό,τι σχετί τιμή). Το 1971-73 περισσότερα από Ο Παναγιώτης ζωγράφισε τις σκηνές
ζεται με την απονομή του βραβείου εξήντα σχέδια παρουσιάστηκαν σε εκ αυτές σε ξύλο, και ύστερα ο γιός του
Νόμπελ. θέσεις και διάφορα μουσεία των Η.Π.Α. τις αντέγραψε σε χαρτί σε τέσσερις
και του Καναδά. σειρές, που ο Μακρυγιάννης τις πρό
Τα σχέδια του Lear Οι εικόνες του Μακρυγιάννη σφορε στον Βασιλέα Ό θω να, και
στους αρχηγούς των τριών μεγάλων
Ο Edward Lear είναι ένας ζωγράφος Εγιναν για λογαριασμό του στρατη δυνάμεων, στον τσάρο Νικόλαο Β , στη
618
Η ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας και θρησκευτικά θέματα από την ξύλινη
στον Λουδοβίκο Φίλιππο της Γαλλίας. επένδυση (η Αγία Αικατερίνη, η Βάπτι-
Από τις τέσσερις σειρές γνωστές είναι ση και ο Ερχομός των Μάγων) προκα-
μόνο δύο: της Γενναδείου (που ανήκε λούν το θαυμασμό.
στον Οθωνα) και αυτή που σώζεται Σήμερα η Γεννάδειος αντιμετωπίζει
στον Πύργο του Windsor. σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Η λει
τουργία της γίνεται δυνατή με ένα
ελάχιστο προσωπικό, που αποτελείτα
Η αίθουσα Σταθάτου από τη Βιβλιοθηκάριο, μία γραμματέα
και δύο υπαλλήλους.
Η μοναδική στο είδος της αίθουσα «Οι Φ'ιλοι της Γενναδείου» ένα σωμα
στο βάθος της δυτικής πτέρυγας είναι τείο που ιδρύθηκε τελευταία, έχει
δημιούργημα της κυρίας Ελένης Στα πρωταρχικό σκοπό να βοηθήσει τη
θάτου η οποία τη δώρισε στη Γεννάδειο Γεννάδειο να λύσει όλα αυτά τα τρέ
Βιβλιοθήκη για να ξαναστηθεί όπως χοντα ή μακροπρόθεσμα προβλήματά
ακριβώς ήταν και στο σπίτι τής. Πριν της. Και το σημαντικότερο είναι η
από 60 περίπου χρόνια η κυρία Σταθά εξεύρεση πόρων.
του πληροφορήθηκε ότι μια εκκλησία «Οι Φίλοι της Γενναδείου» έχουν
στην Αρτα, ονομαστή για τα ξυλόγλυ- ενθουσιασμό, όρεξη για δουλειά, ωραί
πτά της επρόκειτο να κατεδαφιστεί. ες ιδέες, και ελπίζουν ότι και κάθε
Καθώς ελάτρευε καθετί το ωραίο, άλλος, είτε πρόσωπο, ή επιχείρηση, ή
αγόρασε τα ξυλόγλυπτα και με μεγάλη οργανισμός, θα δείξει κατανόηση και
ικανότητα τα τακτοποίησε έτσι ώστε να ενδιαφέρον για να βοηθήσει στην επι
στολίζουν το μικρό της σαλόνι. Οι τυχία ενός τόσο μεγάλου σκοπού.
κολόνες που υποβαστάζουν το τζάκι, «Οι Φίλοι της Γενναδείου» στεγάζον
τα κλαδιά κλήματος που περιτυλίγουν ται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη: Σουηδί
την οροφή καθώς και τρία κομμάτια με ας 61, 106, 76 Αθήνα, τηλ. 721.05.36.
Επάνω: Το τελευταίο πορτραίτο του Μπάυρον. Κάτω: Παναγ. Ζωγράφου. Η Πολιορκία της Ακροπόλεως.
619
Μ ια σημαντική πρόοδος στη δίωξη του εγκλήματος είναι η σύγκριση των δακτυλικών
απ οτυπ ω μάτω ν με τα υπ άρχοντα στη μνήμη του κομπ ιούτερ. Ερευνητές του Υπ ουργείου
Εσωτερικών στο Λονδίνο, τελειοπ οίησ αν μια μέθοδο με την οποία αναγνω ρίζουν 50%
π ερ ισ σ ότερ α δακτυλικά απ οτυπ ώ ματα απ όσα είναι δυνατόν να αναγνω ρίζονται
χειρω νακτικά. Στους π ειραματισμούς αυτούς χρησιμοποιήθηκαν 90.000 απ οτυπ ώ ματα
από 9000 εγκλη μ α τίες, που δρουν σε διάφορα σημεία του Λονδίνου.
620
μάτω ν με τ α υ π ά ρ χο ντα στη μνήμη
το υ κομπ ιούτερ. Ερευνητές το υ
Υ π ουργείου Εσωτερικών, στο Λ ον
δίνο, τελειο π ο ίη σ α ν μια μέθοδο, με
τη ν οπ οία αναγνω ρίζουν 50 τοις
εκ α τό π ερ ισ σ ότερ α δακτυλικά α
π ο τυ π ώ μ α τα α π ' όσα είναι δυνατό
να αναγνω ρίζονται χειρω νακτικά.
Σ το υ ς π ε ιρ α μ α τ ισ μ ο ύ ς α υ τ ο ύ ς
χρησιμοποιήθηκαν 90.000 α π ο τ υ
π ώ μ ατα απ ό 9.000 εγκληματίες,
π ου δρουν σε διάφορα σημεία το υ
Λονδίνου. Και σ' έναν κομπ ιούτερ
τη ς «Λόγκικα», αξίας 1,25 ε κ α το μ
μυρίου στερλινών, π ου π ήρε η
Μ η τ ρ ο π ο λ ιτ ικ ή Α σ τ υ ν ο μ ία τ ο υ
Λονδίνου, χωρούν περί τις 650.000
δακτυλικά α π οτυπ ώ μ ατα.
Μ ια μεγάλη, ε ξ άλλου, επ ιτυ χία
το υ εργα σ τηρ ίου στο Σ αιντ Αλ-
μπανς είναι μια συσκευή, π ου «α
ποσαφηνίζει» τις βίντεο -φ ω τογρ α -
φ ίες τη ς αστυνομίας.
Σ' άλλο τμήμα το υ ίδιου ε ρ γ α
στηρίου οι ερ ευ ν η τές βοήθησαν
στον προσδιορισμό τω ν σχεδόν α ό
ρατω ν ιχνών, που απ ομένουν π ά
νω σ ένα σημειω ματάριο απ ό
κάποιον, που έ γ ρ α φ ε στην απ ό
)τ Κ Γ Κ Α Η Λ ΙΑ Τ Ο Χ
«τσιπ» μπορεί τώ ρα και π ιάνει κ λ έ τ ό τ ε α υ τό μ α τα στην αστυνομική
φ τε ς αυτοκινήτω ν, π ου π α λιό τερ α διεύθυνση το υ ' Εσσεξ άναβαν τα
κ α τ ά φ ε ρ ν α ν κα ι ξ ε γ λ ισ τ ρ ο ύ σ α ν φ ω τάκια το υ συναγερμού. Κι έ π ε ι
μέσα απ ό το αστυνομικό δίχτυ. τ α απ ό σ χετική επ α λή θευ σ η τη
Τώρα π ια μια ηλεκτρονική συσκευή συνέχιση το υ έργου αναλάμβαναν
διαβάζει α υ τό μ α τα το υ ς αριθμούς τα αστυνομικά περιπολικά, που σε
στις πινακίδες τω ν διερχομένων α υ λίγο κα τέφ θ α ν α ν επί τόπου.
τοκινήτω ν, νύ χτα και μέρα, σ ημα ί Στο εργα σ τήρ ιο το υ Υπ ουργείου
νοντος αμέσω ς συναγερμό μόλις Εσωτερικών, κοντά στο Σαιντ Ά λ -
αναγνω ρίσει το ν αριθμό κλεμμένου μπανς, το υ Χέρτφορνσαϊρ, κ α τ α
α υ το κ ιν ή το υ . σ κευ ά ζετα ι τώ ρα μια νέα π α ρ α λ Ενας από τους σκυλους «λαγωνικά»
Η π ειραματική α υ τή συσκευή, μια λαγή για τον α υ τό μ α το έ λ εγ χ ο τω ν που χρησιμοποιεί η Σκώτλαντ Γυάρντ
τη λ εο π τική κάμερα συνδεμένη με α υτοκινήτω ν εν κινήσει. ' Ετσι οι για την ανακάλυψη εγκληματιών, κυρί
κομπ ιούτερ, το π ο θ ε τή θ η κ ε στην αστυνομικοί θα εγ κ α θ ισ το ύ ν τη σ υ ως λαθρεμπόρων ναρκωτικών.
είσοδο, της Σ όρα γγας Ν τάρτφορντ, σκευή α υ τή σ ε δρόμους π ο λυ σ ύ πάνω σελίδα. Και με μέσα υ π έ ρ υ
στο νο τια να το λικό Λονδίνο, α π ' χνα σ τους για να κάνει τη δουλειά θρα μπορούν και απ οκα λύ π του ν
όπου και φ ω το γ ρ ά φ ιζε α υ τό μ α τα τους. Γιατί ως τώ ρα η αναζήτησ η προσθέσεις και μ εταβ ολές σ ε π λ α -
το υ ς αριθμούς τω ν αυτο κινήτω ν κλεμμένω ν αυτο κινήτω ν στη Βρε- σ το γρ α φ ημ ένα έγγρ α φ α . Έτσι ό
καθώς σ τα μ α τούσ α ν για να π λ η ταννία εξα κο λου θ εί να γ ίν ετα ι με τα ν ένοπ λος ληστής α π α ίτη σ ε απ ό
ρώσουν τ α διόδια. τρόπ ο περίπλοκο, όπ ου οι υ π ό ν ο ι μια Τράπ εζα 3.000 στελρίνες με μιαν
Σ ε τρία μόνο δ ευ τερ ό λ επ τα οι ες του αστυνομικού με το ν α π α ρ α ί ε π ιτα γ ή βρέθηκε —από τη ν α σ τυ
αριθμοί τρ ο φ ο δ ο το ύ ντα ν στον ε γ τη το έλ εγχ ο τον κάνουν π ο λ ύ χ ρ ο - νομία φυσικά —πω ς στην α π ό πάνω
κέφ αλο για σύγκριση με 100.000 νοβόρο, κι όχι π ά ν τα αποδοτικό. της —π ρ ο ηγο ύ μ ενη — ε π ιτα γ ή το υ
αριθμούς κλεμμένων αυτοκινήτω ν, Αλλη μια σημαντική πρόοδο στη μπλοκ υπ ήρχε μια διεύθυνση ε ξ ω
π ου διατηρούσ ε στη μνήμη το υ. Κι δίωξη το υ εγκλήμ α τος είναι η σ ύ γ τερικού. Ο «βιντεοφασματικός ο υ γ -
αν επ ισ ημαινόταν κανένας αριθμός, κριση τω ν δακτυλικών α π ο τυ π ω κριτής», όπως λ έ γ ε τα ι το μηχάνη-
621
μα, ε χ ε ι αποκαΛυψει ως τώ ρα π ο λ π ο ιο ύ σ α ν κ ο μ π ιο ύ τε ρ . Ετσι το
λές π λα σ τογραφ ίες. π ρώ το σύστημα ηλεκτρονικώ ν ε γ
Πολλές είναι, εξάλλου, οι ε π ιτυ χ ί κεφάλω ν απ ό μ εγάλες υπ οθέσ εις
ες της Αστυνομίας τη ς Κοιλάδας σαν της Ρίππερ θα εγ κ α τα σ τα θ εί, Μ Ε ΤΑ Π ΕΡ ΙΦ Η Μ Α
το υ Τάμεση, χάρη σ ' έναν κομπι- σ τους π ροσεχείς τρεις μήνες, στην ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥΣ
ο ύ τ ε ρ τη ς « Χ ά νεϋ γο υελ» , α ξ ία ς αστυνομική διεύθυνση το υ Εσσεξ.
700.000 στερλινών, που έ χ ε ι ε γ κ α - Εκεί το υπ ουργείο Εσωτερικών θα
τα σ τημ ένο σ τα γρ α φ εία τη ς πείρα - θέσ ει σε λειτο υ ρ γία το πρόγραμμα
ματικά α π ό το 1975. Στη μνήμη το υ MIRIAM.
α υ το ύ το υ ηλεκτρονικού ε γ κ έ φ α Στόχος το υ MIRIAM (ακρώνυμο
λου κρ α το ύντα ι σ το ιχ εία τω ν ε γ απ ό τις λέξεις MAJOR INCIDENT
κληματιών τη ς περιοχής, π ου ά λ
λο τε γέμιζα ν τις καρτοθήκες και
το υ ς σκονισμένους φ α κ έλ ο υ ς το π ι-
ROOM INDEX ACTION MANAGE
MENT) είναι η επ εξερ γ α σ ία η λ ε
κτρονικής μεθόδου για τη λύση και ΤΑ
κών αστυνομικώ ν οργάνων. Στο
σ ύ σ τη μ α α υ τό π ερ ιλ α μ β ά ν ο ν τα ι
κάπ ου 140.000 ονόματα, και μερικά
α π ' α υ τά είναι τω ν θυμάτω ν κι όχι
τω ν αυτουργώ ν. Κι άλλα είναι ψ ε υ
τω ν πιο δύσκολων περιπ τώ σεω ν
δολοφονίας, βιασμού και άλλων σ ο
βαρών εγκλημάτω ν, τα σ το ιχ εία
τω ν οποίων είναι πάρα πολλά για
να είναι δ υνα τό να επ εξερ γ ά ζο ν τα ι
ΑΜ
ΠεΠΑΗΑ
δώνυμα τ ο υ ίδιου εγκληματία. Σε
μια περίπτω ση ένας είχ ε 33 ψ ε υ
δώνυμα! Η ασ τυνομία δεν α π ο κ α
χειρω νακτικά. ’ Ετσι το πρόγραμμα
MIRIAM θα α π ο τελέσ ει το έν α υ σ μ α
ενός τρ ίτο υ κύματος εξη λεκτρ ο νι-
σμού τη ς αστυνομικής έρευνα ς στη
ΤΗΣ
ΘΕΣΣΑΑΙΑΣ
λύ π τει το ν π ραγματικό αριθμό τω ν
εγκληματιώ ν τη ς περιοχής. Βρεταννία.
Στη μνήμη το υ κομπ ιούτερ μπ ο Οι πρώ τοι αστυνομικοί κο μ π ιού
ρούν να κα τα χω ρ ο ύντα ι διάφορες τε ρ χρησιμοπ ιούνταν για έργο «δι
π ρ ο σ ω π ικ έ ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ιε ς . Και οικητικό και ελέγχου», π α ρ α κ ο λ ο υ
συγκεκριμένα: όνομα και ψ ευδ ώ νυ θώ ντας τις κινήσεις τω ν α σ τυ νο μ ι
κών και των α υ τοκινήτω ν και δίνον
μο, τό π ο ς και χρόνος γέννησης,
διεύθυνση, επ ά γγελμ α , α σ τυνο μ ι τα ς τις α να γκα ίες για τις α π ο σ το
λές το υς εντολές. Στο Μ πέρμιγχαμ
Κ ΑΙπ οςΣΕΗΜΕΡΑ ο Θ εσσαλικός κ ά μ
είναι π εριοχή τη ς Ελλάδος
κοί που το ν γνωρίζουν, συνεργοί π ου κ α τέ χ ε ι τα σκήπ τρα στην π α
το υ εγκληματία, α υτο κίνη τα π ου το σύστημα α υ τό λειτο υ ρ γ εί απ ό ραγω γή και οι άνθρωποι τη ς Θ ε σ
έ χ ε ι ή χρησιμοποιεί, σω ματική π ε το 1972 και είναι π ολλές οι α σ τυ ν ο σαλίας κ α τέχ ο ν τα ι απ ό δαιμονικό
ριγραφή (και με τα τ ο υ ά ζ ακόμη), μικές δυνάμεις π ου το χρησ ιμοπ οι π νεύμα το υ εμπορίου, σ υναλλασ
προφορά, δημόσιοι χώροι όπ ου ούν τώρα. σόμενοι στην εξα γ ω γ ή βαμβακιού,
συχνάζει, όπω ς και διάφορες υ π ο Ε1 δ εύ τερ η φ ά σ η ε ξ η λ ε κ τρ ο ν ι- φρούτω ν και ξηρών καρπών και
θ ετικ ές εκτιμήσ εις αρμοδίων για το σμού της δράσης τη ς αστύνομίας λαδιού, με τα διάφορα κέντρ α της
πρόσωπό του. έγινε με τη συλλογή και ε π ε ξ ε ρ γ α Ευρώπης, ιδιαίτερα Εερμανίας και
Ομάδες ειδικών το υ υπ ουργείου σία τω ν διάφορων σ τοιχείω ν και Αυστρίας. Αλλά και στην βιομηχανία
Εσωτερικών και τη ς Αστυνομίας ε πληροφοριών, που σ υγκέντρω νε οι κάτοικοι το υ Θεσσαλικού κ ά μ
π εξερ γ ά ζο ν τα ι τώ ρα έναν εθνικό για το υς εγκλημ α τίες και τη δρα- π ου δεν υστερούν, οι περίφημοι
κώδικα πρακτικής χρήσης τω ν κ ο μ σ τη ρ ιό τη τά τους. Ο κομπ ιούτερ τη ς δημιουργοί. Ας θυμηθούμε όμως τα
π ιο ύ τερ στη δίωξη το υ εγκλήματος. μυστικής «διεύθυνσης C» τη ς Σ κό τ- ιστορικά Αμπ ελάκια για να μνημο
Μ α και στο ίδιο το υπ ο υργείο λαντ Ευάρντ χωρεί 1.300.000 ο ν ό νεύ σ ου μ ε το ν ιστορικό σ υ ν ετα ιρ ι
υπάρχει, απ ό το 1974, ένας Α σ τυ ματα. Μ ε το σύστημα MIRIAM θα σμό τους, π ου τόσ ο ήκμασε σ τα
νομικός Εθνικός Κομπιούτερ, π ου είναι δυνατό να κα τα χω ρο ύ ντα ι χρόνια τη ς Τουρκοκρατίας.
σ υνδέεται και με τις 51 αστυνομικές απ ειράριθμες πληροφορίες για ένα Σ τ Α μπ ελάκια μας α νεβ ά ζει σ ή
δυνάμεις τη ς Βρεταννίας με τε ρ μ α μόνο έγκλημα, ή και για μια σειρά μερα ένας δρόμος σκυροστρω μέ-
τικ ές οθόνες και σε λίγα δ ε υ τ ε ρ ό συσ χετιζόμενω ν εγκλημάτω ν. νος προς τα δεξιά — μπροστά α π '
λεπ τα. Η σ ημαντικότερη ω στόσο π ρ ό ο τη ν είσοδο τη ς κοιλάδας τω ν Τεμ-
Τα εγκλήμα τα ω στόσο δεν είναι δος ε π ιτ ε ύ χ θ η κ ε σ τη σ ύ ν τα ξ η πών - έξη χιλιόμετρα ανηφορικά με
όλα ίδια. Σάλος πολύς μάλιστα ε ίχ ε προγραμμάτω ν γ ια το υ ς κο μπ ιού κορδέλλες ενός λόφ ου και βρισκό
ξεσηκω θεί απ ό επ ικρ ιτές της α τε ρ (SOFTWARE), π ου ε π ε ξ ε ρ γ ά μασ τε στο εικονοστάσι το υ Α η -Ν ι
στυνομίας μ αφορμή τ η ν κ α θ υ σ τ ε ζονται τερ ά σ τιο υ ς όγκους σ το ιχ ε ί κόλα. Απ' α υ τό το ύψω μα ξε π ρ ο
ρημένη σύλληψη το υ εγκλημα τία ων. Ιδιαίτερη σημασία έχ ει το π ρ ό βάλλει όμορφο, π ερήφ ανο, π ο ιη τι
Π ήτερ Σάτκλιφ, απ ό τη ν υπ όθεση γραμμα STATUS, ένα εξα ιρ ετικ ά κό το χωριό Αμπελάκια. Σήμερα δεν
Ρίππερ στο Ευόρκσαϊρ. Οι επ ικριτές π ε ρ ίπ λ ο κ ο σ ύ σ τη μ α α υ τ ό μ α τ η ς αριθμεί π ερισσ ότερους από 750
επ έμ ενα ν πως η απ ο δ ο τικό τη τα κωδικοποίησης, π ου π α ρ έχ ει στον κατοίκους, σ' ενα υψ όμ ετρο 600
τω ν διωκτικών οργάνω ν θα ή τα ν χειριστή τη δ υ ν α τό τη τα ανάληψης μέτρων. Είναι αμ φ ιθεατρικά χ τισ μ έ
πολύ μ εγαλύτερ η, και δ ρ α σ τικό τε όλων τω ν στοιχείω ν π ου σ χ ε τίζ ο ν νο και π ρ ο σ τα τε ύ ε τα ι στις π λ ά τες
ρη, αν α ντί τω ν απ αρχαιω μένω ν τα ι με μια συγκεκριμένη λέξη, ή και σ τα π λευρά το υ απ ό λόφους
φ ακέλω ν και καρτοθηκώ ν χρησ ιμο συνδυασμό λέξεω ν.
622
γραφικούς. Στο το π ίο χαρίζουν ο σημαντικό και σύγχρονο μοναδικό Ολλανδική πολίχνη. Ομως κι άλλα
μορφιά και δροσιά το π α νάρχαιο κομμάτι τη ς νεώ τερ η ς ελληνικής χω ριά σ ε διάφορες επ ο χ ές και σε
δάσος το υ Α η -Λ ιά π ου ξεκινά από ιστορίας και τέχνη ς. Το π ό τε κτί- διάφορα μέρη απ όχτησ αν δύναμη
τη ν ανατολική πλευρά το υ χωριού σθηκε το χωριό Αμπ ελάκια δεν μας και π λο ύ το απ ό τις ίδιες και άλλες
και ντύ νει το Βουνό ολόκληρο. είναι βέβαια γνω στό. Από διάφορες αιτίες. Εκείνο όμως που ξεχω ρίζει
Εχει πάρα π ολλές ρεμα τιές, ά όμως παραδόσεις και επ ιγρ α φ ές σ τ Αμπ ελάκια ή τα ν η θαυμάσια
φ θ ονες π η γές και νερά και τα σ υμπ εραίνουμε πως ο π ρώ τος οικι - οργάνω ση τη ς εργασίας, ενός μ ο
σπ ίτια το υ είναι κρυμμένα μέσα σε σμός έγινε γύρω στις αρ χές του ναδ ικού ο ργα νισ μ ο ύ, ε κ φ ρ α ζ ό μ ε -
δένδρα και λουλούδια. Κοντά στ 16ου αιώνα. Το όνομα π ρ ο έρ χετα ι νου γ ια τη ν επ οχή, στη συντροφ ιά
Αμπ ελάκια υπ άρχουν μ α γευ τικές απ ό τα πολλά αμπ έλια που και τω ν Αμπελακίω ν υπ ό μορφή Σ υ ν ε
το π ο θεσ ίες: Ο Αη Νικόλας, η Μ ελ ί σήμερα ακόμα υπ άρχουν στη π ε ταιρισμού κεφ αλαίω ν και εργασίας.
να, οι βρύσες το υ Κ ω νσταντά και ριοχή. Π α ρ ά γετα ι εκεί και σήμερα Είναι το υ συνεταιρισμού που ιδρύ
άλλες βρύσες. Τα δένδρα δημιουρ κρασί θαυμάσιο. Το σημερινό χωριό θ ηκε σ τα 1788, με μέλη όλους το υ ς
γούν ενα το π ίο μοναδικής ομορ φ ι σ τα χρόνια τη ς Τουρκοκρατίας ή κατοίκους και τω ν Αμπελακίω ν και
άς, όπως και τα κρύα νερά και η τα ν μεγάλη και πλούσια κωμόπολη 21 άλλων χωριών τη ς περιοχής.
οργιασ τική βλάστηση. Η θ έα προς με 4.000 κατοίκους. Ο π λούτος της Η σ υμμετοχή τω ν συνεταίρω ν
το Θ εσσαλικό κάμπο και τα Τέμπη στηρίζονταν στο εμπόριο τω ν βαμ στο εταιρικό κεφ ά λα ιο άρχισε από
π άρα πολύ όμορφη. Τη φήμη το υς βακερών υφ ασμάτω ν και κόκκινων 5.000 μέχρι 20.000γ ρ ό σ ια κ α τ' α νώ
όμως τ ' Α μπ ελάκια δεν τη ν χρ ω νημάτω ν βαμμένων με ανεξίτη λο τερ ο όριο.
σ το ύν στις φυσ ικές ομορφιές τους, χρώμα (ριζάρι). Την μ εγαλύτερ η Και ο περιορισμός α υ τό ς σ κ ό
αλλά στην ιστορία τους. Εκείνος το υ ακμή γνώ ρισε σ τα 1780-1811. π ε υ ε να π ρ ο φ υ λά ξει το ν σ υ ν ε τα ι
π ου θα επ ισ κεφ θεί το χωριό α υ τό εννιά δηλ. χρόνια πριν απ ό τη Εαλλ. ρισμό απ ό το ν κίνδυνο να π εριπ έσ ει
θα π ρ έπ ει να ξέρ ει το ρόλο που Επανάσταση και 10 πριν απ ό την σ τα χέρ ια τω ν π ιο ισχυρότερω ν
έ π α ιξε το χωριό α υ τό γύρω απ ό τα δική μας. Ο Γάλλος Beaujour που οικονομικώς. Την διοίκηση α σ κ ο ύ
χρόνια 1780-1811 και τ ό τ ε θα π ά γ ν ώ ρ ισ ε τη ν κ ω μ ό π ο λ η ε π ά ν ω σαν 2 όργανα, εκλεγόμ ενα κάθ ε 3
ρουν μια άμεση επ ο χή μ ενα στην ακμή της, τη ν π αρομοίασ ε με χρόνια. Και ή ταν η διευθύνουσα
S it * Mil
p y j η η.
11 ·|
1 s.
•V».- ·. ·-
I ί 71 ΪΓ Ί ΤΙ 3 .......| f "1;ί
επ ιτροπ ή και η εξελ εγ κ τικ ή ε π ι βήσασα πανώλης το υ 1812 και τα ι τώ ρα ως μουσείο τη ς Σ υ ν τρ ο φ ι
τρ ο π ή α υτή ή εφορία. Ο σ υ ν ετα ρ ι- τέλ ο ς η χρεω κοπία τη ς Βιεννέζικης άς Αμπελακιών. Είναι καλά δ ια τηρ η
σμός α υ τό ς είχ ε ευ ρ εία εξάπ λω ση Τράπεζας, όπου είχαν κ α τα τε θ ε ί μένο και α π ο τελ εί υπόδειγμα α ν ά
για την επ οχή το υ. Είχεν ιδρύσει τα κεφ ά λα ια τη ς Συντροφιάς. μιξης ντόπ ιω ν λαϊκώ ν στοιχείω ν, με
υ π ο κ α τ α σ τ ή μ α τ α σ τ η ν Β ιέννη , Στην επ οχή τ η ς α κ μ ή ς το υ Σ υ ν ε δ υτικό-ευ ρ ω π α ϊκά . Το τριώ ροφο
στην Κω ν/πολη, στη Θεσσαλονίκη, ταιρισμού λειτο ύ ρ γη σ ε σ τ Α μ π ε- σπίτι υ ψ ώ νεται ανάμεσ α ο α μ υ
στην Οδησσό, στη Βουδαπέστη, λάκια και η περίφημη σχολή το υ (Το γδαλιές, βερυκοκιές και συκιές. Είναι
Τ εργέσ τη, Δρέσδη, Λειψία, Λυών π ε ρ ίφ η μ ο Ε λλη νο μ ο υ σ είο ). Σ τη π εν τά γ ω ν ο και όπω ς λ έει μια ε π ι
' Αμστερνταμ, Λονδίνο και Αμβούρ σχολή α υτή δίδαξαν ο Ν εόφ υτο ς γραφή, θεμελιώ θηκε π α ρά το υ Ιω-
γο και η σ υνεργασ ία ή τα ν σ τ ε ν ό τ ε Δούκας, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο άννου Ζερμπίνου σ τα 1787 στις 20
ρη με τις Τ ράπ εζες της Βιέννης. Κω νσταντάς, ο Ασάνης και άλλοι. Σ' το υ Μ άη. Η εσ ω τερική το υ διακό-
Α ντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς π ό α υ τ ή τ η ν σ χ ο λ ή λ ε ιτ ο ύ ρ γ η σ α ν σ μ η σ η ε ίν α ι α λ η θ ιν ό π α ν η γ ύ ρ ι
σο ο κύκλος τω ν εργασιώ ν το υ π λο υσ ιώ τα τες βιβλιοθήκες και ε ρ χρω μάτω ν και στολιδιών. Το επ άνω
Σ υ ν ε τα ιρ ισ μ ο ύ ή τ α ν η υ ξ η μ έ ν ο ς . γασ τή ρ ιο με τα πιο σ ύγχρονα ό ρ π άτω μα είναι το π λουσ ιώ τερα δ ια
Χρονικό τη ς επ οχής α να φ έρ ει ότι γ α ν α διδασκαλίας. Εκεί για λίγο κοσμημένο, ιδιαίτερα η αίθουσα του
ενώ κ α τά τη ν ίδρυση το υ (1788) το διάστημα φ ο ίτη σ ε και ο Ρήγας Φ ε- Δ ικέφ α λου αετο ύ . Δίπλα στο τζάκι
εταιρικό κεφ ά λα ιο α νέρ χο τα ν σε ραίος. Οι Αμπ ελακιώ τες τόσ ο π ρ ο υπ ά ρχει σε όχι πολύ καλή κ α τ ά
300.000 γροθιά, κ α τά τη ν διάλυση ο δ ε υ τικ ο ί, δ έ χ θ η κ α ν κ α ι με το σταση και η μεγάλη χ ά ρ τα του
το υ το υ 1811 ε ίχ ε π ερίσσευμα π νεύμα της εμπ ορικότητας, αλλά Ρήγα. Α νεξά ντλη το ενδιαφ έρον έ
20.000.000 φ ρ ά γκα Γαλλικά. Ποσόν και φ ιλοπ ατρίας ώ σ τε σ κέφθηκαν χει για το ν επ ισ κέπ τη α υ τό το
σπουδαίο για τη ν εποχή. ακόμα και το λεξικόν τη ς Ελληνικής αρχοντικό. Μ εγά λο ενδιαφ έρον ε
Ποια όμως ή τα ν τα α ίτια π ούχαν Γλώ σσας να χ ρ η μ α το δ ο τή σ ο υ ν , πίσης π αρουσ ιάζουν και τ α ρ χ ο ν
π ροκαλέσ ει αυτή τη δυσάρεστη για προς μόρφωση τω ν υποδούλων. τικά το υ Δημ. Σβάρτς και το υ Θ.
το ν τό π ο διάλυση; Τα κυριώ τερα Τα σημερινά αρχοντικά τω ν Αμ- Τσαμπαλή. Η εκκλησία το υ Αγίου
ή τα ν όπω ς π ά ντα , εσ ω τερ ικές α ν π ελακιώ ν απ α υ τή την επ οχή Γεω ργίου έχ ει αξιό λογες φ ο ρ η τές
τιθέσεις, εξαφ ορμής π α ρ α τη ρ ο ύ σώ ζονται. Και π α ρουσ ιάζουν α ν ά α γιο γρα φ ίες απ ό τις κα λύ τερ ες της
μενης οικονομικής α νισ ό τητα ς ανά - μικτα σ το ιχ εία Ευρωπαϊκής και α μ εταβ υζαντινή ς τέχνης, καθώς και
μέσα σ τους συνεταίρους. Επειτα ο νατολικής Τέχνης. Ετσι δημιουργη- αξιό λογες το ιχ ο γ ρ α φ ίες το υ 1721.
συναγω νισμός ο αμείλικτος τη ς Α γ θηκαν ιδιότυπες μορφές λαϊκής τ έ Σήμερα λειτο υ ρ γεί αξιόλογη Σχολή
γλικής βιομηχανίας, με τη ν ε φ ε ύ ρ ε χνης. Το σημαντικώ τερο είναι τ ' χ ειρ ο τεχνία ς με κληροδότημα το υ
ση της ανιλίνης. Π ιέσεις και λ ε η λ α αρχοντικό το υ Γ. Σβάρτς ή Σ φόρ- Αλεβίζου Αστεριού, το υ οποίου φ έ
σίες το υ τρομερού Αλή Πασά τω ν τζο υ, το οποίο α γό ρ α σ ε η Α ρ χα ιο ρει η Σχολή και το όνομα.
Ιωαννίνων και Τούρκων. Η μεσ ολα- λογική Υπηρεσία και χρ ησ ιμ οπ οιεί
624
ύ
Φ ΙΛΟΣ και συνομήλικος σχεδόν του
Πλάτωνος, ο Αρχύτας από τον
νη, ώστε δεν την επίστεψαν καν. Κατά
τους νεώτερους χρόνους, τον καιρό
Τάραντα της Μεγάλης Ελλάδος (Νότι των «ελαφροτέρων του αέρος» αερο
ος Ιταλία), υπήρξε μια από τις μεγαλύ στάτων, η πτήσις αντικειμένου «βαρυ-
τερες και τις πιο ευγενικές φυσιογνω τέρου του αέρος» εκρίθη «επιστημονι-
μίες του αρχαίου κόσμου. Γεννήθηκε κώς ανυπόστατη». Ακόμη και μέχρι
περί τα τέλη του 5ου αιώνος και έφυγε προχθές, την εποχή των ελικοκινήτων
από την ζωή «στην ακμή της ηλικίας αεροπλάνων, η ιδέα του «βαρυτέρου
του», όταν, το 365 π.Χ., το πλοίο, με το του αέρος» είχε βέβαια πια επικρατή
οποίο ταξίδευε, ναυάγησε. Οι συμπολί σεις, έλεγαν όμως ότι η Ιστορία της
τες του, που δίκαια τον ελάτρευαν, «Περιστεράς» ήταν παραμύθι, αφού το
θεώρησαν τον πρόωρο χαμό του σαν «μοντέλλο» αυτό δεν είχε έλικα, αλλά
«εύνοια των θεών, που θέλησαν να τον ένα παράξενο «κινητήρα» που... κλω
γλυτώσουν από τα βάσανα των γηρατει τσούσε. Μόνο τελευταίως Αμερικανοί
ών». ερευνηταί της Ελληνικής Αρχαιότητος
Ο Αρχύτας διέπρεψε σε όλους τους εσχημάτισαν την πεποίθηση, ότι η
τόσο ετερόκλητους τομείς στους οποί «Περιστερά» επέταξε όντως και μάλι
ους ανέπτυξε δραστηριότητα θεωρητι στα με κάποιο σύστημα αεριωθήσεως.
κή ή πρακτική. Ως φιλόσοφος, οπαδός Δεν πρέπει να μας φαίνεται παράξενο:
του Πυθαγόρα, υπήρξε σημαντικός,
αλλά λίγα είναι τα αποσπάσματα που ΑΡΧΙΤΑΣ Μήπως δεν υπάρχουν πλοία - παιγνίδια
εφοδιασμένα με ένα καζανάκι που
διεσώθησαν από τα βιβλία του «Περί
Ο
απολήγε ι με δ υό σωλήνες κάτω από την
παντός», «Περί των αντικειμένων», πρύμνη του σκάφους, τα οποία κινούν
«Περί όντος», «Περί παιδεύσεως και ται με παρεμφερές σύστημα; ' Ενα
ηθικής», «Περί νόμου και δικαιοσύνης» μικροσκοπικό καμινέτο ζεσταίνει τον
κ.ά.
Το συγγραφικό του έργο είχε πανελ ΤΑΡΑΝΤΙΝΟΣ αέρα στην αρχή, μετά το νερό που
μπαίνει στο καζανάκι, και το εξωθεί με
λήνια ακτινοβολία- λέγεται μάλιστα ότι ο ορμή προς τα πίσω σπρώχνοντας το
Αριστόξενος και ο Αριστοτέλης αφιέ πλοίο προς τα εμπρός.
ρωσαν σε αυτό ειδικές μελέτες, που Του αποδίδονται, εξ άλλου, πολλές ' Ο,τι είναι όμως ακόμη πιο εντυπωσι
δυστυχώς, απολέσθηκαν και αυτές. εφευρέσεις (κοχλίας, ήτοι βίδα, τροχα ακό είναι μια φανταστική περιγραφή,
Ως στρατηγός δεν εγνώρισε ποτέ λία και άλλες). Από αυτές μέγιστο αποδιδομένη στον Αρχύτα, περιφοράς
την ήττα και, μολονότι οι νόμοι της ενδιαφέρον παρουσιάζει μια «πετομη γύρω από την Γη μέσα σε μια ερμητικά
πόλεως δεν επέπρεπαν σε κανένα να χανή» που κατεσκεύασε ο Αρχύτας, η κλεισμένη σφαίρα:
στρατηγήσει περισσότερο από μια φο «Περιστερά». Επρόκειτο για ένα μον- -Ω , τι θαυμάσιο θέαμα θα απλώνεται
ρά, οι Ταραντίνοι ανέθεοαν την ηγεσία τέλλο αεροπλάνου - όπως θα λέγαμε στα μάτια του ουράνιου αυτού ταξιδιώ
των ενόπλων δυνάμεων και την αρχι στην σύγχρονη γλώσσα - όχι μεγαλύτε τη. Κρίμα μόνο, που δεν θα υπάρχει
στρατηγία - όπως λέμε σήμερα - στον ρου από μισό μέτρο, ίσως, σχήματος τρόπος να μεταδώσει τις εντυπώσεις
Αρχύτα επτά φορές! Γιατί δεν υπήρχε πουλιού - δηλαδή πτερυγοφόρου αερο του στους συνανθρώπους του, στην Γη.
καλύτερος. δυναμικής ατράκτου. Η «Περιστερά» Διαισθάνθηκε την ιδέα των τεχνητών
Ως μαθηματικός, προσδιόρισε την πέταξε διακόσια μέτρα περίπου και, δορυφόρων, αλλά δεν μπόρεσε να
διαφορά της αρμονικής προόδου από σύμφωνα με τις απόψεις διαπρεπών προβλέψει και τα μέσα τηλεπικοινωνί
Υην αριθμητική και την γεωμετρική και ειδικών της εποχής μας, το επίτευγμα ας, που επιτρέπουν στους σύγχρονους
έλυσε το «Δήλιον πρόβλημα», δηλαδή εκείνο πραγματοποιήθηκε με την αρχή αστροναύτες και κοσμοναύτες να συ
το πρόβλημα διπλασιασμού του κύβου. της αεριωθήσεως! νεννοούνται τόσο άνετα με την Γη. Με
Η λύσις του έγινε γνωστή στους μετα Τούτο δεν πρέπει να μας παραξενεύ την διαφορά, ότι οι τελευταίοι δεν είναι
γενέστερους από τον Ευτόκιο, ο οποί ει, γιατί, καθώς απέδειξαν νεώτερες διανοούμενοι ή φιλόσοφοι και, ακόμη
ος διέσωσε την σχετική αφήγηση του έρευνες, ο Ελληνισμός της εποχής του λιγώτερο, ποιητικές φύσεις. ΓΓ αυτό
Ευδήμου. Αρχύτα ευρίσκετο στα πρόθυρα της και οι εντυπώσεις τους είναι τόσο
Φαίνεται, ότι πρώτος ο Αρχύτας, Βιομηχανικής Επαναστάσεως, που δεν πενιχρές, κατά κανόνα.
κατά τον Διογένη Λαέρτιο, διετύπωσε πραγματοποιήθηκε μόνον από συρροή Ο Αρχύτας και σαν άνθρωπος υπήρξε
την μηχανική με γεωμετρικές αρχές. δυσμενούς συγκυρίας παραγόντων. υπέροχος: σεμνός, με αυτοκυριαρχία,
Δυστυχώς, δεν σώζονται λεπτομέρειες Παλαιότερα, όταν μόνο ο θρύλος του πράος, επιεικής, φιλελεύθερος, γεμά
για να ξέρωμε με βεβαιότητα, ότι αυτός Ικάρου υπήρχε, το πείραμα της «Περι τος καλωσύνη - ενώ ήταν πραγματικά
και όχι ο Αρχιμήδης, είναι ο πατέρας στεράς» δεν έκαμε καμμιά ξεχωριστή σοφός, παλληκάρι ατρόμητο και μέγας
της θεωρητικής μηχανικής. εντύπωση, καθώς φαίνεται. Πολύ αργό πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης.
Ασχολήθηκε με προβλήματα της τερα, οι φιλόλογοι σχολιασταί θεώρη
μουσικής και της φυσικής (ακουστική). σαν την σχετική περιγραφή τόσο απίθα X. Κ. ΛΑΜΠΡΟΣ
625
ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ
«Δ Ο ΞΑ Κ Α Ι Ψ Ί Ί Κ λ Έ ΙΑ »
ΕΙΚΟΣΙ ΟΚΤΩ
ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Του ΛΟΥΚΗ ΑΚΡΙΤΑ
ΕΛΗ του Φλεβάρη. Πρώιμη άνοιξη θα εξαπολυθεί η μεγάλη επίθεση σε μια I ους στοχασμούς του Φωτεινού έκο
Τ στο αρβανίτικο χωριό, κάπου πέντε
χιλιόμετρα πίσω απ' τη γραμμή. Ιτιές με
στενή περιοχή, πλάτος πέντε χιλιόμε
τρα. Την περιμένουν από καιρό κ' έχει
ψε ένας ψηλός, σπανός Αρβανίτης,
που, ακουμπώντας στο γαϊδούρι του,
φρέσκα φύλλα, χορτάρι φτενό στα λίγα ξεφτίσει πολύ στην φαντασία τους σαν κοίταζε σ' ένα χωράφι πούχε ροθέσια
χωράφια, μέλισσες που βούΐζουνε, σά- απειλή. κάτι λυγερές φουντωτές ιτιές.
λιαγκοι που αναδεύουνε τις στραφτε- ' Οταν κίνησε ο Φωτεινός να πάρει την Τον σίμωσε, χωρίς να κουνηθεί ο
ρές κεραίες τους μέσα στο φως. Κ' έκθεση στα γραφεία του Συντάγματος, χωριάτης, ούτε να στρέψει να τον ιδεί.
είναι σβυσμένος, απόμακρος ο αχός ο «άστρινος τον βεβαίωνε πως θα - Ε, πατριώτη, έχεις άδεια; τον
της μάχης. πεταχτεί ως την Αγέλη Σφαγίων και ρώτησε.
«λιβανίζονται οι άντρες, φοράνε τις σίγουρα θα καταφέρει τον αξιωματικό, Του αποκρίθηκε άτονα, σχεδόν με μια
τσαλακωμένες στολές τους, γράφουνε που βαστάει μακρυνός συγγενής του
επιστολές, διαβάζουνε εφημερίδες, να του δώσει αρνί...
ξαπλώνονται ομάδες - ομάδες και Στο αναμεταξύ, θα το ψήσουνε κΓ
κουβεντιάζουνε. Περιμένουν εκεί κι' αν, ως τις έξη το πολύ, δεν φτάσει στον
άλλες ενισχύσεις. καταυλισμό, ζήτημα αν βρει και συσσί
Αφού συμπληρώσουνε τα κενά, θα τιο. Δεν κάνει, λοιπόν, ν' αργήσει.
πιάσουνε καινούργιες θέσεις. - Γέρο, γέμισε το παγούρι σου κρα
Το γενικό θέμα είναι η επίθεσις, που σί. Δεν παίρνεις καλυ+ερα και το δικό
ετοιμάζουν οι Ιταλοί. μου;
Τον τελευταίο καιρό, δείχνουν μια ' Εφυγε, λοιπόν, ο Φωτεινός, παίρνον
εξαιρετική δραστηριότητα. τας δύο παγούρια κ' ύστερα από μίαν
Από τα παρατηρητήρια φαίνονται ώρα δρόμο έφτασε στο Σύνταγμα.
εχθρικοί σχηματισμοί, μοτοσυκλετι- Εκεί παράδωσε την έκθεση και προ
στές, ποδηλατιστές, τανκς που φτά χώρησε στο κοντινό χωριό, όπου ήτανε
νουνε χωρίς προφύλαξη. τα γραφεία της Μεραρχίας.
Τους προστατεύει η αεροπορία, πάν Οι άντρες του πυροβολικού διάβαι
τα ο ουρανός είναι σύμμαχός τους. ναν απ' το μονοπάτι, κουβαλώντας
Οι πληροφορίες κάθε μέρα παίρνουν τροφή για τα κανόνια. ' Αλλοι κρατούν
και διαφορετική μορφή, ωστόσο συμ μιαν οβίδα στην αγκαλιά τους, σα μωρό
φωνούν σ' ένα σημείο, πως με την που το νανουρίζουν, άλλοι την έχουνε
άνοιξη, που έρχεται ακροποδίζοντας, βολέψει στην τσέπη της χλαίνης τους.
626
Στην απέναντι σελίδα επάνω: «Ελληνίδα της Πίνδου». Πίνακας του Μιχάλη Νικολινάκου. Κάτω: «Με το χαμόγελο στα χείλη».
Επίσης πίνακας του Μιχάλη Νικολινάκου. Σ αυτή τη σελίδα επάνω: «Επέλαση του ελληνικού ιππικού». Πίνακας του Αλέκου
Αλεξανδράκη.
προσβλητική αδιαφορία, πως είχε άδεια θέση του. σα μια χρωματιστή νότα, που μερεύει
και πήγαινε καλαμπόκι οτο μύλο. Και πρόστεσε με μια μονότονη, θλι μια γκρίζα καταθλιπτική έχταση.
- Και τι χάσκεις αυτού; τον ρώτηοε βερή φωνή: - Δε λέει να φύγει! μουρμουρίζει ο
παραξενεμένος πιο πολύ για την ακινη - Εζησα στην Αμερική... Ημουνα χωριάτης.
σία του. φούρναρης στο Σικάγο. - Ωραία, φέρε το άρβυλο με το
- Ζοκ! του είπε σιγαλά. Εκεί ένας Καναδός μας έκανε διάλε ποδάρι.
Και τούδειξε ένα πουλί που στεκότα ξη για την ψυχή. Ό τα ν πεθάνει ο ’ Εβγαλε το σκούφο του, τον κρέμασε
νε σ' ένα Ιταλικό άρβυλο, ένα μικρό άνθρωπος, μας είπε, γίνεται πουλί η στο σαμάρι του γαϊδουριού του και
πουλί, με μια γαλάζια λουρίδα στο λαιμό ψυχή του και φτερουγίζει πάνω απ' το προχώρησε στο χωράφι, με σκυμμένο
του και κόκκινες ματωμένες φτερού- κουφάρι, ώσπου να θαφτεί. ' Υστερα το πάντα το κεφάλι.
γες Κύταξε μια στιγμή τ ' άρβυλο και, πουλί φεύγει, πάει στο λόγγο, κρύβεται Με τα δυό του χέρια έπιασε τ '
προτού ξανασκύψει, τους έριχνε μια κάπου και πεθαίνει, μόλις η ψυχή του άρβυλο και τώφερε σα νάτανε δισκοπό
γρήγορη νευρική ματιά. Ο πόλεμος ανθρώπου φτάσει στο Θεό... τηρο. Το απόθεσε σιγά - σιγά, μέσα στο
έδιωξε οε μια αχτίνα λίγα χιλιόμετρα, τα Ο Φωτεινός στέκεται και τον ακούει, λάκκο και το σκέπασε μ' ένα ξεσκισμέ
πουλιά κ ' ήτανε αληθινά παράξενο, το λες κάποιο παραμύθι για την αιωνιότητα νο αντίσκηνο.
πως βρέθηκε τούτο το πουλί ολομόνα και την αγάπη υψώνεται σαν προσευχή. Δυο περαστικοί φαντάροι τους ζύγω
χο. Κι' όπως είναι παράξενη η ατμόσφαι σαν. Ο ένας βοηθούσε τον άλλο να
- Είναι χτυπημένο; ρα κάνει πιο πιστευτή την ιστορία για πάνε στο Χειρουργείο.
-Ό χ ι... όχι! Πόδι! είπε ο Αρβανίτης. την αγωνία πούχει η ψυχή, οσότου - Θάβουμε ένα ποδάρι!
- Πόδι; μαζέψει τα θνητά μέλη της. Ρίξανε τότες λάσπη πάνω από τ '
- Ναι... εκεί μέσα... στο παπούτσι! - Τούτο το πουλί είναι η ψυχή του αντίσκηνο.
Ολοτρόγυρα ήτανε μια φρικιαστική σκοτωμένου λέει ο χωριάτης. - Τώρα φέρε ένα ραβδί κ' ένα
ερήμωση. Σκόρπια μέσα στο πλατύ, Μπορείς να το πιάσεις με το χέρι σου Ιταλικό κράνος! πρόσταζε ο Φωτεινός.
ανασκαλεμένο χωράφι, κοίτονταν ακό και να μη φύγει.
μα τ ' απομεινάρια του πολέμου. Κι - Εμπρός τώρα! πρόσταζε ο Φωτει ' Εμπηξε το ραβδί πάνω από τη λάσπη
ωστόσο, το πουλί, που ξέταζε το νός, Πιάσε ένα τουφέκι. κι έβαλε το πράσινο κράνος, σα σημάδι.
κομένο πόδι, έδινε ένα τόνο γαλήνης ' Αρχισαν να σκάβουνε, ώσπου ανθίζα - Ζοκ! φώναξε δυνατά ο χωριάτης.
και παρηγοριάς μέσα οε τούτο το νε βαθύ λάκκο. Το πουλί άπλωσε τις ματωμένες
λυπητερό θέαμα. Στο μεταξύ, το πουλί φτερούγισε κ' φτερούγες του κΓ αφού έκανε δυό
- Έριξα πέτρα να φύγει, είπε οε λίγο ύστερα κάθησε στο κοντινό κλαδί ενός γύρους πάνω από το θαμμένο λείψανο,
ο Αρβανίτης, και δεν το κούνησε απ τη δέντρου, όπου ζυγιαζότανε ανάλαφρα, πέταξε προς τα χαμηλά αντερείρματα
627
i
28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
628
28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
ήτανε.
- Τον κατάλαβα, κύριε ανθυπολοχα
γέ.. Γούστο τον έκανα, είπε πονηρά,
δείχνοντας ωστόσο, πως αυτό που
είπανε το θεωρούσε μεγάλη προσοχή.
Πάντα βλέπεις, έρχονται ανάποδα τα
πράγματα, τυχερά.
Ο Σακελλάρης φανέρωσε με κάθε
τρόπο τη χαρά του. Του έλεγε: «Θυμά
σαι, Ηλία, θυμάσαι» κι άρχισε μια
χαρούμενη φλυαρία. Είχαν ένα σωρό
ιστορίες να θυμηθούνε. Πέντε χρόνια
το ίδιο γραφείο, πάροδος Πανεπιστημί
ου. Μιλήσανε για το θυρωρό που δεν
έλεγε να ξεχάσει τ ' αμερικάνικά του
κΓ όλο διηγότανε για τα σφαγεία του
Σικάγου, όπου δούλευε στο τμήμα που
έφτιαχναν τσατσάρες.
- Ποιά ήτανε η παροιμία για τα
σφαγεία;
- Δεν πάει τίποτε χαμένο, εξόν από
το γρυλλισμό!
- Παντού πάνε χαμένοι οι γρυλισμοί.
Δεν βαρυέσαι, έλεγε γελώντας ο Σα
κελλάρης.
ξοπίοω του δεν έβλεπα τίποτε. Οιάλλοι μαζέψουμε όλους να τους στείλουμε Επειτα η νοσοκόμα του οδοντογια
συνάδελφοι είχαν καλυ+ερη τύχη. Κάθε σε στρατόπεδα αιχμαλώτων κΤ έτσι να τρού, μ ε τ άσπρα φρύδια που τα έβαφε
βδομάδα κουβαλούσανε κάποιο στη μη μπορεί ο Μουσσολίνι να στείλει σ' κάθε βδομάδα και μ' άλλο χρώμα. Ο
Διοίκηση Χωροφυλακής. Βλέπεις, η άλλο μέτωπο δυνάμεις! Αι, κΓ ύστερα η καφετζής, που σέρβιρε καφέδες σκέ
κουβέντα του φτωχού παίρνει πάντα Νίκη θάναι πιο μεγάλη! Δε συμφωνείς; τους, γιατί έκανε οικονομία στη ζάχαρη,
νερό., το λοιπόν, ο Διοικητής μου, Ενα εκατομμύριο εργάτες, που θα μας ο δικηγόρος που έλεγε, στο τηλέφωνο
έκανε δυσμενή έκθεση. ΚΤ αυτό μ' φτιάξουνε δρόμους τζάμπα, γεφύρια, πως βρισκότανε στον Ά ρ ειο Πάγο για
έφαγε. Ίσως να γινόμουνα ενωμοτάρ πλατείες, έργα, λιμάνια... Η παροιμία: να κάνει εντύπωση στους πελάτες.
χης, αν ο Τριατατικός μας έδινε κάποι Να ' ρθούνε για μαλλί και να βγούνε Πόσα είχαν να θυμηθούν. Ανέβαιναν
αν αφορμή. Ατυχος άνθρωπος. Κι' κουρεμένοι. Εμείς μια φορά, τη ψαλίδα στο χωριό. Ψάχτηκες καλά Ηλία;
ύστερα πρόστεσε λυπητερά. την έχομε στο χέρι! Ας έχουνε αυτοί - Δηλαδή;
- Αυτός ο Τριατατικός, που σου μαλλί για ξόδεμα κΓ η δουλειά μας θα - Είσαι ζωντανός αλήθεια; Θαρρού
έλεγα σκοτώθηκε. Πήγε να εγκαταστή- πάει πρίμα, σου λέω. σα πως μας αφήκες χρόνους.
σει προχωρημένο τηλεφωνικό κέντρο Τα στρατηγ ικά σχέδια του χωροφύλα - Αι, όχι δα... Ούτε ένα ξύσιμο.
και μια πόμπα έσεσε απάνω του... Ούτε κα, έκοψε ο γυρισμός τουανθυπολοχα- - Τυχερός είσαι, μπράβο...
σημάδι δεν έμεινε. ' Ητανε ψυχερός γού Σακελλάρη. ΚΓ ύστερα. ' Ενα ποίημα του Μπρά-
άνθρωπος. - Βρε Ηλία, νόμιζαπως είχες σκοτω ουνιγκ: Ερχεται κάποιος ιππέας ν'
Και σωπαίνοντας είπε: θεί. Κάπου τρεις μήνες ν ' ακούσω νέα αναγγείλει την κατάληψη ενός χωριού
- Εγώ έχασα ένα γαλόνι, αυτός σου... στον Ναπολέοντα. Η σφαίρα είναι φυτε
έχασε τη ζωή του! Τυχερά πράγματα!... Ο Φωτεινός, γύρισε για μια στιγμή μένη κατάστηθά του. Στέκεται προσο
Σήκω Ό Σωματάρχης! πίσω του. Είχε ξεχάσει πως πριν τον χή, δίνει αναφορά κανονική. «Ναι, μα
Στάθηκαν προσοχή και χαιρέτησαν. Ο φώναξαν με το μικρό του όνομα. Λες παιδί μου είσαι λαβωμένος!». « Οχι
Στρατηγός, χωρίς κανένα διακριτικό, πως έψαχνε να βρει κάποιον άλλο, που Μεγαλειότατε!». Και σωριάστηκε νε
εμοιαζε μ' ένα γερασμένο φαντάρο. είχε διακόψει τις σχέσεις τους ο κρός. Γέλασε για να προστέσει.
Φορούσε άσπρες κάλτσες, γυρισμένες πόλεμος. - Είασι, βέβαια, πολύ - καλάόπως
στα εγγλέζικα άρβυλα. Δεν είχε μπό Αμ, δεν έχουνε βομβαρδίσει την πριν, άι!
τες. Μάτια κάπως νυσταγμένα, μια Αθήνα, κύριε Ανθυπολοχαγέ, είπε κο - Ναι, όπως πριν.
βαρετή έκφραση. Τρεις αξιωματικοί ροϊδευτικά ο χωροφύλακας. - Ωραία! Πόσα έχουμε να πούμε!
ακολουθούσανε, ο τελευταίος σε δέκα - Μωρέ, ποιάν Αθήνα; Ο άνθρωπος Απόψε θα μείνεις μαζί μου. Θα σε
μέτρα απόσταση, ο φίλος του Φωτει κατέβηκε από την Τρεμπεσίνα! κρατήσω. Τηλεφωνώ στο Σύνταγμα.
νού, ο ανθυπολοχαγός Σακελλάρης. Ο άλλος τα έχασε. Κοίταζε πότε τον Είναι φίλος μου ο επιτελής, Γιατί βέβαια
Βλέποντάς τον έδειξε την έκπληξή αξιωματικό και πότε το φαντάρο κΓ ήρθες να με ιδείς, έ;
του και έκανε νόημα να περιμένει. αναρωτιότανε ποια είναι η κρυφή αιτία, - Η αλήθεια είναι, πως ήρθα για λίγο
- Βλέπεις, οι Ιταλοί μάζεψαν ένα που τον χώριζε πάντα με όσους φοράνε κρασί!
εκατομμύριο, τανκς, αεροπλάνα, δια στολή από χακί. ' Ισως γιατί η δική του - Πάντα ο ίδιος... Τώρα περίμενε!
βόλους, τριβόλους. Λοιπόν, θαρρώ, ήτανε πράσινη κι είχε άσπρα κορδόνια, Να εδώ στην αυλή της εκκλησιάς. Πάω
πως είναι στο σχέδιο μέσα να τους σα λιγδιασμένα σχοινιά. Τι ανόητος που στα γραφεία και γυρίζω...
629
ΙΓΓΑΙΛΜ Η ΚΑΤΑ»»ΗΗΝ S T H I
λ α ιμ ικ ή
ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΠΑ ΓΚΟΣΜ ΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
Κατασκοπεία και ε κ τ ε
ταμένα σαμποτάζ. Βα
σικός στόχος η π α ρ α
κώ λυσ η το υ ε φ ο δ ια
σμού της Αντάντ. Δριμό
κατηγορητήριο του
Προέδρου Ουίλσον.
630
/
631
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
Αμερικανικά στρατεύματα παρελαύνουν στο Παρίσι λίγο πριν φύγουν για το μέτωπο.
του όπου ο Γερμανός διπλωμάτης σβεία σαν κάλυψη νέων Γερμανών απαρατήρητος αν η σιγουριά του και το
καυχόταν για τα κατορθώματα του και πρακτόρων ή Γερμανοαμερικανών που ερευνητικό του βλέμμα δεν πρόδιδαν
χαρακτήριζε τους Αμερικανούς «ηλίθι έφθαναν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο μια ανήσυχη προσωπικότητα.
ους Γ ιάνκηδες». δόκτωρ Αλμπερτ θα έπαιζε αυστηρά Ο Τσίμμερμαν, που εντυπωσιάστηκε
Η δημοσίευση των εγγράφων Αρ- οικονομικό και εμπορικό ρόλο. Το πολύ από την εξυπνάδα του νεαρού αξιωμα
τσιμπαλντ προκάλεσε κύμα αγανακτή- - πολύ θα μπορούσε να επωφεληθεί τικού, του είπε χωρίς περιστροφές τι
σεως. Ο Ντούμπα ανακλήθηκε στη από τις στενές σχέσεις του με τη ζητούσε από αυτόν: να κάνει ο ίδιος τα
Βιέννη. Ολες οι αμερικανικές εφημε «Χάμπουργκ-Αμέρικα Λάιν» για να διευ περισσότερα σαμποτάζ στα λιμάνια ή
ρίδες στηλίτευσαν τη δράση των δυο κολύνει ορισμένες συναντήσεις. Αλλά στην ανοιχτή θάλασσα, να διακόψει
Γερμανών διπλωματών, εκτός από τις του χρειαζόταν ο κατάλληλος αρχηγός κάθε σχέση με τη γερμανική πρεσβεία
εφημερίδες του Χήρστ, που, φυσικά, για τη μυστική οργάνωση κι αυτό δεν στην Ουάσιγκτον, να δρά μόνος και να
ισχυρίστηκαν ότι τα έγγραφα ήταν ήταν εύκολο. Ο άνθρωπος αυτός έπρε πολλαπλασιάσει τις επαφές του με το
πλαστά. Η αμερικανική κοινή γνώμη δεν πε να έχει ορισμένες στρατιωτικές εξωτερικό.
ανέχθηκε τον εμπαιγμό και αξίωσε ν' γνώσεις, τίτλο ευγενείας για να γίνεται - Αν κατάλαβα καλά, Εξοχότατε,
αρχίσουν αμέσως ανακρίσεις ενώ η δεκτός στις κοσμικές λέσχες των είπε ο Ρίντελεν φον Κλάιστ, πρέπει να
Γερουσία κατόρθωσε να κατανικήσει Ηνωμένων Πολιτειών, να μιλάει πολύ γίνω «μυστικός εισβολέας» στις Ηνω
τους δισταγμούς του Ουίλσον. Στα καλά αμερικανικά, για να μπορεί να μένες Πολιτείες;
μέσα Δεκεμβρίου του 1915 ο φον χρησιμοποιεί την προφορά της Βοστώ- - Κάτι τέτοιο, απάντησε ο υπουργός
Πάπεν και ο Μπόυ Εντ παρακλήθηκαν νης ή την έρρινη προφορά των λαϊκών χαμογελώντας, αλλά να εισβάλετε χω
να επιστρέφουν στη Γερμανία «λόγω συνοικιών του Μπρούκλιν. Τέλος, κι ρίς να βγείτε από τηναφάνεια. Ως τώρα
υπόπτου δράσεως στον στρατιωτικό και αυτό, δεν ήταν μικρότερη δυσκολία, δεν είχαμε άλλο θύμα εκτός από τον
ναυτικό τομέα». έπρεπε να ξέρει από επιχειρήσεις, για άτυχο Βέρνερ Χορν, που - από σφάλμα
Αν και τα πρώτα αποτελέσματα δεν να μπορεί να παίζει τον ρόλο του ως των προκατόχων σας, φον Πάπεν και
υπήρξαν πολύ θεαματικά, ωστόσο οι επικεφαλής της νέας εταιρείας εξαγω- Μπόυ Εντ - σαπίζει ακόμη στη φυλακή.
Γερμανοί είχαν συσσωρεύσει τεράστια γών-εισαγών «Γκίμπονς» που θα του Αλλά πολύ φοβούμαι ότι οι αμερικανι
αποθέματα όπλων. Επιπλέον οι δυο χρησίμευε για κάλυψη. κές στρατιωτικές και ναυτικές Αρχές
ακόλουθοι της πρεσβείας, που είχαν ' Επειτα από πολλούς μήνες αναζη του Αγγλου ναυάρχου Χωλ αρχηγού
απελαθεί, άφηναν πίσω τους μια μυστι τήσεων ο Αρθουρ Τσίμμερμαν βρήκε της Ιντζέλλιντζενς Σέρβις, θα αποφα
κή οργάνωση, την οποία ο «Χερ Ντο- το κατάλληλο πρόσωπο. ' Ηταν ο υπο σίσουν να οργανώσουν υπηρεσία αντι-
κτόρ» μπορούσε να κατευθύνει εκ του πλοίαρχος Φράντς Ρίντελεν φον Κλάι- κατασκοπείας και σ αυτή την περίπτωση
αφανούς. στ που είχε ζήσει τα παιδικά του χρόνια οι δυσκολίες θα διπλασιαστούν. Επωφε
στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ηταν μέτρι ληθείτε από τις τελευταίες ημέρες
Ο Αρθουρ Τσίμμερμαν αποφάσισε ου αναστήματος, γεροδεμένος, χωρίς ησυχίας που σας μένουν. Χαίρετε, φίλε
να μη ξαναχρησιμοποιήσει την πρε σημάδι στο πρόσωπο και θα περνούσε μου, καλή τύχη.
632
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
Στις 20 Μαρτίου 1916, ο Φράντς
Ρίντελεν φον Κλάιστ επιβιβάστηκε σε
ενα πλοίο της «Χάμπουργκ-Αμέρικα
Λάιν» με ελβετικό διαβατήριο στο
όνομα Εμιλ φον Γκαίσε. Οταν, στις 5
Απριλίου, αποβιβάστηκε στην Νέα Υόρ-
κη μπήκε με τις αποσκευές του στη
μακριά ουρά των μεταναστών. Θα είχε
έτσι όλη την άνεση να εξετάσει την
αίθουσα, τη θέση των γραφείων του
τελωνείου και της αστυνομίας. Σύντο
μα χάρη στην εκπληκτική του μνήμη,
κατέγραψε με ακρίβεια τη διάταξη των
χώρων, γεγονός που αργότερα του
επέτρεψε να υποδέχεται αυτούς που
έμπαιναν στην αίθουσα ειδοποιώντας
τους με ενα αδιόρατο νεύμα, χωρίς να
κινεί την προσοχή.
Η Αμερικανική αστυνομία δεν παρε-
νέβαινε στις Υπηρεσίες Μεταναστεύ-
σεως. Ο Ρίντελεν έδειξε το ελβετικό
του διαβατήριο και πήρε τις αποσκευές
του χωρίς την παραμικρή δυσκολία.
Αυτή ήταν η μόνη στιγμή που ένιωσε
ταραχή: είχε κρύψει μέσα στον διπλό
πάτο ενός μπαούλου το νέο μυστικό
Ρωσικά στρατεύματα υποχωρούν μπροστά στην προέλαση των Γερμανών. Η
κώδικα του γερμανικού Ναυτικού που
κατάσταση άλλαξε ριζικά όταν οι ΗΠΑ μπήκαν στον πόλεμο.
είχε εκδοθεί πρόσφατα για να αντικατα
στήσει τον διπλωματικό κώδικα που είχε για τους ξένους κατασκόπους, όπως τις μεθόδους που επινόησε και εφάρ
καεί μετά την υπόθεση ' Αρτσιμπαλντ. ήταν ακόμη μόλις πέρυσι. μοσε ήταν εντελώς πρωτότυπες· άλλες
Αλλά και οι τελωνειακοί έδειξαν την ίδια Ο φον Πάπεν τα έχει κάνει θάλασσα. τις εμπνεύσθηκε από παλιά έγγραφα,
αδιαφορία για τις αποσκευές του Εμιλ Αυτή ήταν η αλήθεια, αλλα ο Φράντς όπως τις εκρηκτικές βεντούζες του
φον Γκαίσε, όπως και οι Υπηρεσίες Ρίντελεν, άνθρωπος μονοκόμματος και αμερικανικού εμφυλίου πολέμου.
Μεταναστεύσεως για τον κάτοχό τους, εμπαθής, το παραξήλωνε στην αντιπά Μόλις έφτασε στη Νέα Υόρκη, ήρθε
κι έτσι όλα πήγαν καλά. Ο Ρίντελεν θεια που ένιωθε για τον λαμπρό διπλω σ' επαφή με τον Αλμπερτ που οργά
βρέθηκε μέσα σ ενα ταξί. μάτη, που είχε θέσει τις πρώτες βάσεις νωσε μια συνάντηση με εναν συνεργά
Ενιωσε για ενα δευτερόλεπτο αμη της Γερμανικής Υπηρεσίας Πληροφο τη σ ενα μακρινό χωριό της Πολιτείας
χανία, όταν ο οδηγός τον ρώτησε που ριών και του σαμποτάζ στις Ηνωμένες της Νέας Υόρκης. Ή ταν ο Γερμανός
ήθελε να τον πάει, αλλά συνήλθε πολύ Πολιτείες. Πέντε μήνες αργότερα, ο χημικός Σλέε. Αυτός ο άνθρωπος με
γρήγορα και έδωσε τη διεύθυνση της Ρίντελεν συνελήφθη επ’ αυτοφώρω. την καλοκάγαθη όψη, που στην πραγμα
εταιρείας «Γκίμπονς». Ο Ρίντελεν βρή Κατάφερε να ξεγλιστρήσει σαν χέλι τικότητα ήταν ένας αξιόλογος επιστή
κε στα γραφεία μόνο ενα φύλακα, που από τη Νέα Υόρκη και κατέληξε να μονας, του παρουσίασε ενα εμπρηστικό
άνοιξε πόρτες και παράθυρα και πρό- πέσει στα χέρια των Βρετανών στο μηχάνημα τρομακτικής ισχύος. Ηταν
τεινε στον μέλλοντα προϊστάμενό του Σαουθάμπτον. Η εχθρότητά του για τον ένας σωλήνας σε σχήμα τσιγάρου
να τον οδηγήσει στο ξενοδοχείο. Εκεί ο φον Πάπεν ήταν τόση, ώστε κατηγόρη σφραγισμένος στα δυο άκρα. Ενας
Ρίντελεν έμαθε από τη «ρεσεψιόν» ότι σε τον πρώην στρατιωτικό ακόλουθο ότι λεπτός χάλκινος δίσκος χώριζε το
είχαν φτάσει πολλά γράμματα στο είχε ενημερώσει τις αμερικανικές μυ σωλήνα σε δυο μέρη: το ενα περιείχε
όνομά του. Το πρώτο είχε τη σφραγίδα στικές υπηρεσίες, που τότε άρχισαν να πικρικό οξύ, το άλλο θειικό οξύ. Το
της Ελβετικής Πρεσβείας αλλά το οργανώνονται, για την παράνομη δράση πάχος του χάλκινου δίσκου προσδιόρι
υπέγραφε ο Μπέρνστορφ. ' Εφτανε του. Ο φον Πάπεν βέβαια διέψευσε ζ ε το χρόνο εκρήξεως. Για να συντο-
στην κατάλληλη στιγμή και, χωρίς να αυτή την κατηγορία, αλλά είναι γεγονός μευθεί ο χρόνος, το πάχος είχε περιο-
κάνει νύξη για τον ρόλο που επρόκειτο ότι ο φον Ρίντελεν, αφού εξέτισε μια ρισθεί σε μερικά δέκατα του χιλιοστού.
να παίξει, τον πληροφορούσε ότι ο ποινή φυλακίσεως στην Ατλάντα, ζήτη Η δοκιμή έγινε νύχτα, στην άκρη
δόκτωρ Αλμπερτ θα αναλάμβανε να σε να μείνει στην Αγγλία και δεν ενός δάσους. Οταν ο χημικός πλησία
τον μυήσει στα νέα του καθήκοντα. Δεν ξαναγύρισε ποτέ στη Γερμανία. σε τον Ρίντελεν για να του δείξει το
χρειαζόταν να κάνει επίσκεψη πρωτο Στους λίγους μήνες της παράνομης μηχάνημά του, που είχε βαφτίσει «Κρε-
κόλλου στον πρεσβευτή, ο οποίος δράσης του ο Ρίντελεν έκανε πολλά γιόν Τερμίτ», το σκοτάδι και οι λακκού
επιφυλασσόταν να του ορίσει συνάντη σαμποτάζ. Ο κατάλογος των εμπορικών βες του δρόμου τον έκαναν να παραπα
ση σε λίγες μέρες. Ωραία, σκέφτηκε ο πλοίων που βύθισαν οι πράκτορές του τήσει.
Ρίντελεν, που οπαλιόςκαλός καιρός. Τι δεν είναι πλήρης, γιατί τα περισσότερα Μόλις πρόλαβε να φωνάξει «Προσο
προφυλάξεις στην αλληλογραφία. Η από αυτά βυθίστηκαν αύτανδρα στη χή, προσοχή», και έπεσε καταγής. Ο
Νέα Υόρκη δεν ήταν πια παράδεισος μέση του Ατλαντικού. Ορισμένες από Ρίντελεν είχε την ετοιμότητα να πηδή-
633
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
σει προς τα πίσω, κι έτσι δεν τυφλώθηκε τους καλεσμένους του να τραβηχτούν
από τη λάμψη που βγήκε με πρωτάκου ως την άκρη του δάσους. ' Επειτα με
στη ορμή από τη μια άκρη του σωλήνα. μικρές τροχαλίες ταλάντευσε τον ανε
Το αποτέλεσμα ήταν πειστικό. Ο Ρίντε- μοδείχτη πριν τον τραβήξει ως το
λεν πλήρωσε ενα μεγάλο χρηματικό εμπόδιο.
ποσό στον Σλέε για να του παραδώσει Το ομοίωμα του πηδαλίου έγινε χίλια
μερικά μηχανήματα που βρίσκονταν στο κομμάτια, τα γύρωδέντρα πήραν φωτιά,
τελευταίο στάδιο της κατασκευής. και ο Φαίυ που είχε τιναχθεί στον αέρα
Μόλις παρέλαβε τα πρώτα εμπρηστι ξανάπεσε απότομα στο έδαφος. Ο
κά μηχανήματα ο Ρίντελεν έκανε μια Ρίντελεν του έδωσε συγχαρητήρια και
έρευνα στην προκυμαία του λιμανιού δεν του έκρυψε ότι έπρεπε να περά
της Νέας Υόρκης, για να διαλέξει το σουν από το πειραματικό στάδιο στη
πρώτο θύμα του. Είχε στρατολογήσει βιομηχανική παραγωγή, αλλά ήταν ακό
από πριν έξι Ιρλανδούς φορτοεκφορτω μη πολύ νωρίς. Στο δρόμο για τη Νέα
τές που μισούσαν τους Άγγλους. Υόρκη οι δυο άνδρες άρχισαν να
' Οταν οι φανατισμένοι αυτοί άνθρωποι καταστρώνουν ενα σχέδιο: ο Ρίντελεν
τακτοποιούσαν τα κιβώτια με τα πολε ανέλαβε την τοποθέτηση του κουτιού
μοφόδια, που προορίζονταν για τον με το εμπόρευμα και του εκρηκτικού
ρωσικό στρατό, στα αμπάρια του αμερι φορτίου στο πηδάλιο του πλοίου, ενώ ο
κανικού φορτηγού «Φοίβος», ο Ρίντε Φαίυ θα κατασκεύαζε εναν επικρου
λεν έδωσε σε εναν από αυτούς έξι στήρα, που θα τον κολλούσαν στα
μηχανήματα, για να τα μοιράσει στους ύφαλα του πλοίου και θα προεξείχε
συναδέλφους του που θα τα έβαζαν αρκετά, ώστε όταν το τιμόνι θα έστριβε
στα κατάλληλα σημεία για τη διάδοση όλο αριστερά θα έπεφτε επάνω του και
της πυρκαγιάς. θα προκαλούσε έκρηξη. Αποφασίστηκε
' Ηταν γνωστό ότι ο «Φοίβος» θα επίσης η τοποθέτηση ωρολογιακής
σαλπάριζε ξημερώματα και θα πήγαινε συσκευής για την ακινητοποίηση του
κατευθείαν στον Αρχάγγελο. Ο διαχω- επικρουστήρα επί72 ώρες να μη γίνεται
ριστικός δίσκος των εκρηκτικών μηχα Ο πρεσβευτής φον Μπέρνστορφ. έκρηξη προτού το πλοίο φτάσει στην
νημάτων είχε αρκετό πάχος ώστε να μη ανοιχτή θάλασσα.
γίνει η έκρηξη πριν περάσουν 72 ώρες. έξι, η επιτήρηση κατά τη φόρτωση στο Ο Ρίντελεν πέρασε πάρα πολλές
Εκείνη τη στιγμή το «Φοίβος» θα λιμάνι της Νέας Υόρκης έγινε πιο βραδιές στο λιμάνι της Νέας Υόρκης,
βρισκόταν στη μέση του Ατλαντικού, αυστηρή. Δεν μπορούσε να ανεβεί στην αποβάθρα από όπου σαλπάριζαν
300 περίπου ναυτικά μιλιά από τη Νέα κανείς εύκολα στο πλοίο και να κυκλο τα πλοία. ' Επειτα αγόρασε μερικές
Γη. Τρεις μέρες αργότερα ο Ρίντελεν φορήσει στα αμπάρια του. βάρκες. Για το σχέδιο είχαν ενημερω
που διάβαζε την εφημερίδα «Σίππινγκ Η τοποθέτηση εκρηκτικών υλών θα θεί δυο Γερμανοί ναύτες που ξαναγύρί
Νιούζ» ανακάλυψε στη στήλη «Ναυτικά έπρεπε να γίνεται πια στο εξωτερικό ζαν στη Γερμανία. Ο Φαίυ τους έφερε
ατυχήματα» την παρακάτω είδηση: «Το του πλοίου, πράγμα που περιέπλεκε τις συσκευές και τους βοήθησε να τις
ατμόπλοιο «Φοίβος» από τη Νέα Υόρκη υπερβολικά την αποστολή του Ρίντε κολλήσουν στο σκάφος. Τη δουλειά
με προορισμό τον Αρχάγγελο, κατα λεν. Καθώς δεν διέθετε σκάφανδρα, τους διευκόλυνε πολύ το γεγονός ότι
στράφηκε από πυρκαγιά και ρυμουλκή- έπρεπε να σχηματίσει ενα συνεργείο κάτω από την προεξοχή της πρύμης
θηκε από βρετανικό ναυαγοσωστικό». βατραχανθρώπων με υποτυπώδεις μά δεν φαίνονταν ούτε από το πλοίο, ούτε
Η «Σίππινγ Νιούζ» δεν ξανάγραψε σκες που θα τους επέτρεπαν να από την αποβάθρα. Τους έβλεπαν μόνο
ποτέ γι' αυτό το πλοίο. Οι Σύμμαχοι μένουν μερικά λεπτά κάτω από το νερό. οι επιβάτες από τις βάρκες που ανεβο
είχαν παρακαλέσει τις ουδέτερες χώ Το πιο προσιτό και ευπρόσβλητο μέρος κατέβαζαν τον ποταμό, αλλά ποιος
ρες να μη δημοσιεύουν πληροφορίες του πλοίου ήταν το άκρο της πρύμνης: μπορούσε να γνοιαστεί για μια τόσο
για τα γεγονότα που συνέβαιναν στις τιμόνι, έλικας, κλπ. συνηθισμένη δουλειά;
«πολεμικές ζώνες». Η πρώτη αυτή Ενας νεαρός Γερμανός μηχανικός, ο Η «μέθοδος Φαίυ» που εφαρμόστηκε
επιτυχία ενθάρρυνε τον Ρίντελεν να Φαίυ, πρότεινε στον Ρίντελεν μια λύση. και εκτελέστηκε λαμπρά από τους
συνεχίσει τη δράση του και να τελειο Το ραντεβού ορίστηκε στο ίδιο μέρος Γερμανούς ναύτες, έκανε το θαύμα
ποιήσει τις μεθόδους του. που έγινε η συνάντηση με τον Σλέε. Ο της. Δεν μαθεύτηκε ποτέ πόσα συμμα
Οι μέθοδοι που είχε χρησιμοποιήσει Φαίυ έφτασε με ενα είδος ανεμοδεί χικά πλοία αυτές τις τελευταίες μέρες
ως τώρα δεν ήταν πολύ διαφορετικές χτη σε σχήμα πηδαλίου, που είχε στην της άνοιξης του 1916, παρεξέκλιναν
από τη βόμβα με την κλασική επιβρά επάνω γωνία, στο ύψος του άξονα, ενα από την πορεία τους στη μέση του
δυνση. Είχαν το μειονέκτημα να χρειά μαύρο κουτί με εξαιρετικά ισχυρή Ατλαντικού έπειτα από μια μυστηριώδη
ζονται τη βοήθεια των φορτοεκφορτω εκρηκτική ύλη. Για τη δοκιμή, είπε ο έκρηξη στην άκρη της πρύμης του
τών. Στην περίπτωση του «Φοίβος» ο Φαίυ, η ποσότητα είναι πολύ μικρή, πλοίου. Στα ανακοινωθέντα του γερμα
Ρίντελεν είχε την τύχη να πέσει σε ησυχάστε. νικού Ναυτικού αυτά τα πλοία εγγρά-
αγγλόφοβους Ιρλανδούς, αλλά επειδή Αφού έμπηξε τον άξονα του ανεμο φονταν στο ενεργητικό των υποβρυχί
έπρεπε να βυθίσει κι άλλα πλοία, δείκτη σ' ενα κορμό δέντρου ανάμεσα ων του. ' Οσο για το βρετανικό Ναυτικό
αναγκαζόταν να στρατολογεί εθελον σε δυο ξύλινα εμπόδια για να του που είχε ενημερωθεί από τις καταθέ
τές παντού. ' Οταν βυθίστηκαν άλλα κόβουν το δρόμο, ο Φαίυ ζήτησε από σεις των διασωθέντων, εφάρμοσε το
634
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
χρυσό κανόνα της σιωπής που ίσχυε την έλεγαν Μπλάκ Τομ. Τον Ιούνιο του διαμέρισμά του, ο Ρίντελεν κατέληξε
πάντοτε όταν τα γεγονότα αφορούσαν 1916 ήταν γεμάτη από σιδηροδρομικά στο συμπέρασμα: «Μπλάκ Τομ, ναι,
έμμεσα ή άμεσα τις μυστικές υπηρεσί βαγόνια φορτωμένα με πολεμοφόδια γιατί η υπόθεση είναι πολύ ωραία, αλλά
ες. που περίμεναν τη σειρά τους για να χωρίς εμένα».
Η ανάπτυξη της υπηρεσίας αντικατα κινηθούν προς την προκυμαία απ όπου Σε λίγο καιρό είχε χάσει την εκπλη
σκοπίας στις Ηνωμένες Πολιτείες έφ ε τα φορτηγά έφευγαν το ενα πίσω από κτική ψυχραιμία του. Πίστευε, δίκαια ή
ρε αρκετά αργά τα αποτελέσματά της. το άλλο. άδικα, ότι τον παρακολουθούσαν, ότι
Το έργο της, για να πούμε την αλήθεια, - Πώς δεν το είχα σκεφθεί πιο κάποιος κίνδυνος τον απειλούσε... Η
ήταν απέραντο γιατί είχαν κατασκευα- νωρίς, μουρμούρισε ο Ρίντελεν. Μέσα τελευταία υπόθεση που είχε αναλάβει
σθεί νέες εγκαταστάσεις στο λιμάνι της σ' αυτόν το σωρό πρέπει να τοποθετή ήταν η προσπάθεια να παρασύρει το
Νέας Υόρκης που κάλυπταν μια τερά σει τα εκρηκτικά μηχανήματα... είναι Μεξικό στον πόλεμο στο πλευρό της
στια επιφάνεια χωρισμένη σε σειρές πολύ πιο απλό. Γερμανίας. Είχε έρθει ήδη σε επαφή με
από κανάλια, αγκυροβόλια, και μικρούς Κατά την επιστροφή του έμεινε τον Μεξικανό στρατηγό Χουέρτα και
θαλάσσιους βραχίονες που μόνο μερι έκπληκτος διαπιστώνοντας ότι ο εκεί είχε συζητήσει μαζί του τη δυνατότητα
κοί συνδέονταν μεταξύ τους με γέφυ νο το σημείο οι χώροι ήταν έρημοι: Οι να εφοδιαστεί η χώρα του με ελαφρά
ρες. Η παρακολούθηοη σ' ενα τέτοιο πυροσβεστικοί σταθμοί ήταν πολύ μα όπλα από γερμανικά υποβρύχια μέσα
δαίδαλο ήταν πραγματικός άθλος. κριά. Τρείς-τέσσερις άνθρωποι αποφα στο Κόλπο του Μεξικού. Αν παρουσια
Σε μια από τις πολλές, εξερευνήσεις σισμένοι για όλα, το δέλεαρ μιας αδρής ζόταν σαφής απειλή, θα μπορούσε
του λιμανιού για την αναζήτηση νέων αμοιβής, κι όλα ήταν εντάξει. Οταν πάντοτε να διαβεί τα σύνορα και να
θυμάτων, ο Ρίντελεν εντυπωσιάστηκε γύρισε στο σπίτι του ζύγισε προσεκτικά καταφύγει στο Μεξικό.
από εναν άλλο στόχο που δεν είχε τα υπέρ και τα κατά. Εκτίμησε τον Ο Ρίντελεν δεν άφησε να περάσει
μέχρι τότε σκεφθεί. Στο νοτιοδυτικό κίνδυνο που θα διέτρεχε, προσωπικά, πολύς καιρός. Σ' ενα ταξίδι του στο
άκρο του λιμανιού υπήρχε ενα είδος επειδή σχετιζόταν με τις χημικές βιο Μεξικό είχε συναντήσει εναν ικανότατο
φυσικού ακρωτηρίου που, από την μηχανίες και μηχανικούς όπως ο Σλέε σαμποτέρ που οι Αμερικανοί τον ονόμα
Μπαγιόν, εισχωρούσε στο Ά π π ερ και ο Φαίυ. Ενα τόσο τρομακτικό δράμα, σαν αργότερα «Τσάρλυ ο δυναμιτι
Μπαίυ σε βάθος δυο χιλιομέτρων. Η όπως η έκρηξη στα βαγόνια του Μπλάκ στής». Αυτός ο άνθρωπος άκουσε με
έκταση αυτή εχρησιμοποιείτο από δε Τομ, θα οδηγούσε σε ατελείωτη σειρά προσοχή την πρόταση για το Μπλάκ Τομ
καετίες για την εγκατάσταση των στα ανακρίσεων. Ολοι οι πράκτορες του και έθεσε εναν μόνον όρο: την αμοιβή
θμών των σιδηροδρομικών εταιρειών ' Αλμπερτ και οι δικοί του θα πλήρωναν του, 35000 δολλάρια, θα του την έδινε
του Λη Βάλλεϋ που εξυπηρετούσαν την κάποτε τα σπασμένα. Αφού περπάτησε κάποιο γυναίκα που λεγόταν Βικτωρία.
ενδοχώρα. Στη νεοϋορκέζικη «αργκό» για πολλή ώρα νευρικά πάνω-κάτω στο Ο Ρίντελεν είχε ακούσει να μιλούν γι'
Μετανάστες φτάνουν στην Ν. Υόρκη στις αρχές του αιώνα μας. Μαζί τους στην ουρά στάθηκε και ο Ρίντελεν.
635
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν για πρώτη
φορά κατά τη διάρκεια του Α Παγκο
σμίου Πολέμου το 1915 στο Υπρ. της
Φλάνδρας πολεμικές χημικές ουσίες.
Στην εικόνα Βρεταννική πυροβολαρχία
εν δράσει, κατά τη διάρκεια μιας
επιθέσεως με πολεμικά αέρια το 1917.
636
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ
ρος εξαφανίστηκε πίσω από ενα σύννε επιχειρηματικό κόσμο ώστε η αναζήτη Οι Αγγλοι δέχτηκαν με δυσκολία την
φο από κόκκινες φλόγες και καπνούς, ση ενδεχόμενων ενόχων να περάσει αίτηση διαμονής στην Αγγλία του Γερ
και μετά εξερράγη η μαούνα με τρομε προσωρινά σε δεύτερη μοίρα. μανού πρώην αξιωματικού. Ο λόρδος
ρό θόρυβο. Τώρα το ακρωτήριο του Εκείνο που προείχε ήταν η καταβολή Χωλ, που στην αρχή αντέταξε ρητά
Μπλάκ Τομ ήταν μια απέραντη θάλασσα αποζημιώσεων και η προσωρινή ανα βέτο, άλλαξε γνώμη και κάλεσε τον
από φωτιά που τη διέσχιζε η λάμψη των στολή των υποχρεώσεων των ναυτιλια ενδιαφερόμενο, πιστεύοντας δικαιολο
οβίδων που έσκαγαν. Στο ' Ελλις ' Αι- κών και σιδηροδρομικών εταιρειών των γημένα ότι θα μπορούσε, χάρη στις
λαντ τα κτίρια της Υπηρεσίας Μετανα- ναυλωτών και μεταφορέων που είχαν αναμνήσεις του, να τον βοηθήσει να
στεύσεως σείστηκαν τόσο που το προ υποστεί τεράστιες ζημιές τις οποίες λύσει μερικά αινίγματα. Οι δυο άνδρες
σωπικό αναγκάστηκε να φύγει τρέχον αρνούνταν να πληρώσουν οι ασφαλι συμπάθησαν ο ένας τον άλλον. Ο
τος. Στο Φόρτ Τζαίυ και το Γκάβερνορ στές. Ή ταν φανερό ότι όλος αυτός ο Ρίντελεν δέχτηκε να δώσει πληροφορί
' Αιλαντ έπεσε βροχή από οβίδες. Μόνο κόσμος στράφηκε εναντίον του κρά ες για τη λειτουργία των μυστικών
το στρώμα αέρα που χώριζε τα κτίρια τους που θεωρούσε μόνο υπεύθυνογια υπηρεσιών στις Ηνωμένες Πολιτείες
τού Τζέρσεϋ από αυτά του Μανχάτταν την έλλειψη επιτηρήσεως και για την και υποσχέθηκε να αναφερθεί σε συγ
έσωσε τους ουρανοξύστες από πλήρη ανεπάρκεια της υπηρεσίας ασφαλείας. κεκριμένα στοιχεία υπό τον όρο να μην
καταστροφή. Τρεις άνδρες και ενα Αλλά, στα τέλη του 1916, ο Πρόε βλάπτουν τη χώρα του ή να εκθέτουν
παιδί βρήκαν το θάνατο στους τόπους δρος Ουίλσον αποφάσισε να κηρύξει σε κίνδυνο τους παλιούς συντρόφους
της καταστροφής. τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας. του.
Την άλλη μέρα η αμερικανική Γερου ' Ολες οι δυνάμεις του έθνους έπρεπε Με αυτήν τη «ουμφωνία κυρίων»
σία συγκρότησε επιτροπή, αλλά απάτην να επιστρατευθούν για την πολεμική έληξε η συνομιλία. Ο Ρίντελεν απέκτη
αρχή οι ανακρίσεις αποτελματώθηκαν. προσπάθεια. Οι άλλες ασχολίες πέρα σε τη βρετανική υπηκοότητα και έζησε
Γιατί εκτός από τον φύλακα που είχε σαν σε δεύτερη μοίρα. Ο Πρόεδρος ειρηνικά στη χώρα που τον υιοθέτησε.
δώσει το σήμα κινδύνου και από μερι δήλωσε ότι η υπόθεση Μπλάκ Τομ θα Αφομοίωσε τόσο τέλεια τις συνήθειες
κούς πυροσβέστες που ξεσηκώθηκαν εξιχνιαζόταν μετά τη νίκη, όπως και και τον τρόπο σκέψεως των πολιτών
από τις κωδωνοκρουσίες καμμία μαρτυ έγινε. του Λέστερ, που όταν απειλήθηκε
ρία δεν μπορούσε να θεωρηθεί έγκυρη. Ο Ρίντελεν φον Κλάιστ, που βρισκό εισβολή των χιτλερικών στρατευμάτων
Η αμερικανική κοινή γνώμη, αν και δεν ταν στη φυλακή της Ατλάντας, δεν στην Αγγλία τον Αύγουστο του 1940,
ήταν διατεθειμένη να δεχθεί την επίση υποβλήθηκε σε ανάκριση, και όταν στις ετέθη στη διάθεση του διοικητή της
μη ερμηνεία του τυχαίου δυστυχήμα 11 Νοεμβρίου 1918 ο Πρόεδρος Ουίλ Εθνοφυλακής που τον κράτησε στο
τος αναγκάστηκε να υποταχθεί σ' σον χορήγησε αμνηστία, αφέθηκε ε επιτελείο του. Στα τέσσερα χρόνια του
αυτήν αδιαμαρτύρητα λόγων των περι λεύθερος χωρίς όρους. Εκανε αμέ πολέμου η Ιντέλλιτζενς Σέρβις είχε
στάσεων. Η υπόθεση του Μπλάκ Τομ σως αίτηση «επαναπατρισμού στην Αγ πολλές φορές την ευκαιρία να χρησιμο
είχε καταστρέψει σε τέτοιο σημείο τον γλία». ποιήσει τις ικανότητές του.
637
ΟΜΙΛΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙ ΡΙ Α ΤΗΣ 23ης ΤΑΚΤ ΙΚΗ Σ Σ Υ Ν Ο Δ Ο Υ ΤΗΣ Δ Ι Ε Θ Ν Ο Υ Σ Ο ΛΥ Μ Π Ι Α Κ Η Σ Α ΚΑ ΔΗ ΜΙ ΑΣ
Η Μ ΪΓΑ ΪΠ Β Ρ
Επιτακτική ανάγκη η άμεση και αποτελεσματική
αντιμετώπισή της
Ενα συχνό και γνωστό φαινόμενο βίας στα γήπεδα είναι το «φαινόμενο των
χοόλιγκανς του ποδοσφαίρου». Καμμία άλλη μορφή βίας σχετική με τον αθλητισμό
δεν έχει πάρει τόση δημοσιότητα, τουλάχιστον στην Ευρώπη στα τελευταία χράνια.
Κατά τον μήνα Ιούλιο 1983 η 23η βασικών αρχών της. Υπάρχει παράλληλα η σχέση των
τακτική σύνοδος της Διεθνούς Ολυμπι Πολλές φορές στη προσπάθειά μας ανθρώπων που στελεχώνουν την Αθλη
ακής Ακαδημίας πραγματοποίησε συ να βρούμε λύσεις στο πρόβλημα κι αυτό τική υποδομή. Δηλαδή οι προπονητές,
νεδριάσεις στον ιερό και μαγευτικό θα πρέπει να το εκλάβετε και σαν οι αθλητικοί γιατροί, οι αθλητικοί παρά
χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας, και εκεί αυτοκριτική, στεκόμαστε στα επιφαινό γοντες γενικώτερα. Η παρουσία και ο
κάτω από τις ανάλαφρες σκιές των μενα. Δίνουμε δηλαδή λύσεις στις ρόλος τους, ιδιαίτερα τα τελευταία
πρωταγωνιστών του παγκόσμιου αθλη αφορμές και όχι στα αίτια. Η πληθώρα χρόνια με την εισαγωγή της επιστήμης
τισμού, οι ομιλητές ανεφέρθηκαν διε των οικονομικών και κοινωνικών σκοπι στον Αθλητισμό, γίνεται καίρια και
ξοδικά στο θέμα του αθλητισμού και της μοτήτων μας οδηγούν σε αναβολές και ουσιαστική.
βίας. εξωραϊσμούς που διαιωνίζουν τη σημε Υπάρχει τέλος η σχέση του φίλα
Μεταξύ των συνέδρων ήταν ομιλη ρινή κατάσταση. Επιτρέψτε μου, ανα θλου, του θεατή. Η σχέση αυτή, είναι
τές και ο Γενικός Γραμματέας Αθλητι λαμβάνοντας την ευθύνη του κινδύνου σίγουρα η πιο μαζική, μα ταυτόχρονα
σμού κ. Κίμων Κουλούρης ως επίσης ο να θεωρηθώ ρομαντικός, να προσεγγί και η πιο αντιφατική. Γιατί καλλιεργεί
Δρ. Ρότζερ ΙΝΓΚΧΑΜ του Τμήματος σω στο θέμα από μια εξιδανικευμένη την παθητική παρακολούθηση, και πολ
Ψυχολογίας - Πανεπιστημίου του Σαου- σκοπιά. λές φορές καταλήγει σε εκτόνωση.
θάμπτον Μεγάλης Βρετανίας, τις δια Ας δούμε πρώτα την μαζική κοινωνι Ας προσδιορίσω λοιπόν τις πρώτες
λέξεις των οποίων παραθέτουμε: κή αναφορά του Αθλητισμού. Ο Αθλητι αναγκαίες παρεμβάσεις μας, που σί
σμός αφορά, επηρρεάζει, συγκινεί και γουρα θα θίξουν το πρόβλημα της βίας
προσκαλεί μεγάλες ομάδες ανθρώπων. στη ρίζα του.
Η ομιλία του κ. Κουλούρη Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, με την α. Για τους αθλητές:
καταλυτική επίδραση των μέσων μαζι -Ενίσχυση του μαζικού λαϊκού Αθλη
638
ας για την ενίσχυση στη λαϊκή συνείδη αναφερθώ στο πρόβλημα της εμπορευ- τευμένοι στον αγώνα για τα πιο πάνω
ση, της σημασίας του αξιώματος ότι ο ματικοποίησης του Αθλητισμού όχι μό ιδανικά. Οι ενέργειές μας, νομίζω το
Αθλητισμός απευθύνεται σ' όλους, νο γιατί υπάρχει σαφώς σχέση μεταξύ αποδεικνύουν:
ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο και εμπορευματικοποίησης και βίας, αλλά 1. Μαζικός Αθλητισμός
την οικονομική κατάστασή τους, και γιατί δημιουργούνται τεράστια νομι Με συγκεκριμένα και ιεραρχημένα
β. Για τους αθλητικούς παράγοντες: κά του κέρδους και τα δεινά της προγράμματα άθλησης σχεδιάζουμε
-επαναθεμελίωση των σχέσεώντους καταναλωτικής κοινωνίας καλλιεργούν και πραγματοποιούμε τα πρώτα βήματα,
με τους αθλητές και τους φιλάθλους σε αντικειμενικά τη μεταφυσική διάσταση που θα κατοχυρώσουν την προοπτική
μια κατεύθυνση συνειδητής στράτευ του Αθλητισμού. ενός μαζικού λαϊκού αθλητισμού στο
σής τους σ ' όφελος του αθλητισμού και Δηλαδή καλλιεργούν τις σχέσεις τόπο μας.
των ιδεωδών του. ανταγωνισμού και επιθετικότητας, καλ Η συνεργασία με την Τοπική Αυτοδι
γ. Για τους φιλάθλους: λιεργούν την επιδειξιομανία και την οίκηση και τους άλλους κοινωνικούς
-συνεχής προσπάθεια για την δημι προτυπολατρία. Τα δεινά που σωρεύον φορείς είναι η βασική μας αρχή για την
ουργία της πραγματικής φίλαθλης συ ται είναι πολλά και έντονα. προώθηση της μαζικής άθλησης. Γιατί η
νείδησης, στη βάση του ότι ο αθλητι Δεν προτείνω, αν και θάθελα να το οργανωμένη μαζική άθληση δημιουργεί
σμός σημαίνει ενεργητική συμμετοχή μπορούσα, τον εξοβελισμό των σημαν επικοινωνία, συλλογικότητα και εμπνέει
και όχι παθητική ή βίαια εκτόνωση. τικών οικονομικών διαστάσεων του Α την άμιλλα και την ομορφιά του Αθλητι
-ενίσχυση της έννοιας κμι σημασίας θλητισμού. Αν τόκανα δε, θάμουν ρο σμού στους ανθρώπους.
της φίλαθλης ιδιότητας και των δικαιω μαντικός, αλλά εξωπραγματικός. Απλά Συγκεκριμένα, επειδή όλοι μας συμ
μάτων και υποχρεώσεων που απορρέ απευθύνω πρόσκληση και πρόκληση φωνούμε, ότι η παιδική ηλικία είναι και
ουν απ' αυτήν. αγωνίας. Ας αναλάβουμε την ευθύνη, το θεμέλιο για το μέλλον του Αθλητι
-προσεκτική ένταξη των νέων στη όλοι μαζί του διαχωρισμού και του σμού μας πραγματοποιήσαμε το πρότυ
φίλαθλη μάζα. αλληλοσεβασμού μεταξύ των νόμων πο πρόγραμμα «Αθλητισμός και Παιδί»
Και μία γενική παρατήρηση. του κέρδους και των νόμων του Αθλητι που εφαρμόστηκε πειραματικά στην
-Προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό σμού. Μόνο τότε θα προφυλάξουμε τα Αθήνα την Ανοιξη και αίαφερόταν σε
της θεσμικής περιγραφής του αθλητι πανανθρώπινα και αιώνια αθλητικά σύμ παιδιά ηλικίας 6-12 ετών. Από τον
σμού από την πολιτεία σε τρόπο ώστε βολα από βιασμούς που μόνο τέρατα ερχόμενο Σεπτέμβρη θα αρχίσει να
να γίνεται φανερή η σκοπιμότητα του είναι δυνατό να γεννήσουν. υλοποιείται σ ’ όλη την Ελλάδα.
αθλητισμού με παράλληλο σεβασμό Σήμερα, στην Ελλάδα, σαν υπεύθυνη 2. Αθλητική Νομοθεσία.
των ιδεωδών του. αθλητική ηγεσία του Κράτους, είμαστε
Στο σημείο αυτό, επιτρέψτε μου να νομίζω όχι μόνο πιστοί, αλλά και στρα- Γ ια όλα τα παραπάνω χρειαζόταν ένα
639
Η Β ΙΑ Σ Τ Α Σ Π Ο Ρ
νέο πλαίσιο που καθορίζει τους κανό τραγωδίες αυτής της εκτάσεως είναι
Η ηθική κατάπτωση σχετικά λίγες και σπάνιες. Επιπλέον,
νες συμπεριφοράς και δράσης των
αθλητικών φορέων και αθλητών στην τ η ς αστι κής τέτοια περιστατικά συνήθως οφείλον
χώρα μας. Σαν τέτοιο πρέπει να θεωρη κοινωνίας και η πνευματική ται σε πολύπλοκες συνθήκες. Στον
θεί το νέο δημοκρατικό νομοσχέδιο για «πόλεμο του ποδοσφαίρου» π.χ. οι
καταστροφή μερίδας
τον εξωσχολικό αθλητισμό στην χώρα σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν
τ η ς νεολ αί ας είναι ήδη τεταμένες. Στην περίπτωση της
μας.
οι βασικοί λόγοι Λίμα, ένα συγκεκριμένο περιστατικό
3. Αναδιάρθρωση κατηγοριών ποδο τ η ς βίας. στο γήπεδο ήταν η αιτία της αρχής του
σφαίρου επεισοδίου και η σφαγή που επακολού
θησε ήταν αποτέλεσμα του συνδυα
Στην χώρα μας το πρόβλημα της βίας σμού αφ' ενός της αστυνομίας που
στα σπορ παρουσιάζεται κυρίως στο αντέδρασε υπερβολικά καιαφ' ετέρου
ποδόσφαιρο και ιδιαίτερα στις μικρές των οπαδών του μπέϋζ-μπωλλ. Οι ίδιες της ανεπαρκούς οργανώσεως του στα
κατηγορίες. ανησυχίες εκφράζονται και από τους δίου. Με άλλα λόγια, είναι απλοϊκό να
Γιαυτό το λόγο αποφασίσαμε να ύπεύθυνους των ομάδων ράγκμπυ στην πει κανείς ότι ένας τόοο μεγάλος
αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα αναδι- Ευρώπη. Ακόμα και στο κρίκετ, αυτό το αριθμός τραυματικών είναι άμεσο απο
αρθρώνοντας την ιεράρχηση των κατη ήρεμο, ψυχαγωγικό άθλημα αρχίζουν τέλεσμα της βίας. (Επίσης, η καταστρο
γοριών αυτών με την ειοαγωγή ουσια να παρατηρούνται ξεσπάσματα των φή στο Στάδιο του ' Ιμπροξ στην Γλα-
στικών αλλαγών στην διάρθρωσή τους. «χούλιγκανς του κρίκετ» και ταραχές σκωβη το 1971, όπου 66 άτομα έχασαν
μεταξύ των θεατών. Η Διεθνής Διοικη τη ζωή τους δεν οφειλόταν στην βια,
4. Σύνδεση του Αθλητισμού με την Νέα αλλά αντίθετα σε ανεπαρκείς δυνατό
τική Επιτροπή θεώρησε πρόσφατα απα
Γενιά ραίτητο να ρυθμίσει νομοθετικά τον τητες εξόδου του πλήθους που παρα
αριθμό των επικινδύνων βολών για να κολουθούσε το συγκεκριμένο αγώνα).
Πιο ριζική καινοτομία όμως που εισή-
μειωθεί ο αριθμός των τραυματισμών Σ' αυτήν την ομιλία θα αναφερθώ
χθηκε στην χώρα μας είναι η για πρώτη
των παικτών. κυρίως σε ένα πολύ πιο ουχνό και
φορά αντιμετώπιση των προβλημάτων
Και όμως ο αθλητισμός υποτίθεται ότι γνωστό φαινόμενο «το φαινόμενο των
της χώρας μας από ένα ενιαίο φορέα
είναι μία πολιτισμένη εκδήλωση, ευερ χούλιγκανς του ποδοσφαίρου». Καμμία
που έχει σαν αντικείμενο εκτός τον
γετική και σε προσωπικό και σε κοινωνι άλλη μορφή βίας σχετικώς με τον
αθλητισμό και τους ευρύτερους προ
κό επίπεδο και θεωρείται ότι προωθεί αθλητισμό δεν έχει πάρει τόση δημοσι
βληματισμούς και δημιουργική δράση
διεθνώς την ειρήνη, αφού δημιουργεί ότητα, τουλάχιστον στην Ευρώπη, στα
της νεολαίας μας.
έδαφος καλής θελήσεως και διεθνούς τελευταία 20 χρόνια. Τ εράστια χρηματι
Ο φορέας αυτός τοποθετεί τον
κατανοήσεως. κά ποσά ξοδεύονται για να γίνουν
αθλητισμό στην σωστή του βάση σαν μία
Το 1969 ξέσπασε πόλεμος μεταξύ κατασκευαστικές αλλαγές σε στάδια,
έκφραση δηλαδή της όλης ζωής της
της Ονδούρας και του Ελ Σαλβαδόρ-η για να μπορούν να συγκρατούν τους
νεολαίας μας.
αιτία του απερίσκεπτου ξεσπάσματος θεατές και για την πρόσληψη πρόσθε
Είναι προφανές ότι έτσι ο αθλητισμός
του πολέμου ήταν ένας ποδοσφαιρικός των αστυνομικών κατά τη διάρκεια των
δεν είναι πια κάτι το μετέωρο αλλά
αγώνας. Μία αμφιλεγόμενη απόφαση αγώνων. ' Οταν παίζουν Βρετανικές
μπαίνει σε προοπτική και σε σύνδεση με
του διαιτητή στους τελικούς του Παγ ομάδες μεταξύ τους ή η εθνική ομάδα
όλες τις άλλες εκφράσεις της ζωής
κοσμίου Κυπέλλου οδήγησε σε ταρα της Βρετανίας στο εξωτερικό, πρέπει
της νεολαίας μας προσπαθώντας να
δέσει σ' ένα αρμονικό σύνολο, μια νέα χές μεταξύ των θεατών οι οποίες να γίνονται περίπλοκες ρυθμίσεις σε
κλιμακώθηκαν καταλήγοντας σε πόλε διεθνές επίπεδο. Καταβάλλεται δηλα
ποιότητα για τη ζωή.
μο. Νωρίτερα, το 1964, μία παρόμοια δή προσπάθεια ελέγχου των μετακινή
απόφαση στη Λίμα σε έναν αγώνα σεων και των διανυκτερεύσεων των
μεταξύ Περού και Αργεντινής, προκά- οπαδών και κυρίως του φυσικού διαχω
Η ομιλία του κ. Ινγκχαμ λεσε πάλι ταραχές μεταξύ των θεατών. ρισμού των οπαδών μέσα στο γήπεδο.
Η αστυνομία επενέβη με δακρυγόνα και Πράγματι, ο τόπος τελέσεως του προ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ σφαίρες και από τον πανικό που ακο κριματικού αγώνα για το πρωτάθλημα
λούθησε σκοτώθηκαν πάνω από 300 Ευρώπης της περασμένης χρονιάς με
Το φαινόμενο της βίας στον αθλητι θεατές και τραυματίσθηκαν 500. Στην ταξύ Ελλάδος και Αγγλίας, επελέγη με
σμό συνειδητοποιείται όλο και περισσό πόλη της Γουατεμάλας, το 1977, οι βάση το πιο κατάλληλο γήπεδο για τον
τερο σε πολλές χώρες τόσο από τους οπαδοί της τοπικής ομάδας επιτέθηκαν έλεγχο των οπαδών. Το πρόβλημα των
παίκτες όσο και από τους θεατές. Στις εναντίον της ξένης ομάδας με μαχαίρια χούλιγκανς φαίνεται ότι πρωοτεμφανί-
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής - 5 άτομα σκοτώθηκαν. στηκε στην Αγγλία καιοΓ Αγγλοι οπαδοί
παραδείγματος χάριν, το 1975, η αυξα Παρ' όλο που τα δραματικά αυτά στο εξωτερικό δημιουργούν περισσό
νόμενη βία μεταξύ παικτών του χόκεϋ περιστατικά είχαν τραγικές συνέπειες, τερα προβλήματα από οπαδούς άλλων
στον πάγο κατέληξε στην πρώτη σ' δεν σκοπεύω να τα συζητήσω περισσό εθνικοτήτων. Υπάρχουν όμως και περι
αυτή τη χώρα ποινική δίωξη ενός τερα σ' αυτήν την ομιλία. Αρκεί μόνο να πτώσεις βίαιης συμπεριφοράς οπαδών
αθλητή λόγω μίας ενέργειάς του μέσα τονίσω ότι δείχνουν χωρίς καμιά αμφι σε τοπικούς αγώνες στο Βέλγιο, στην
στον αγωνιστικό χώρο. Τα αμερικανικά βολία την ένταση των παθών που Ολλανδία, τη Γερμανία, την Ισπανία, την
μέσα ενημερώσεως εκφράζουν όλο και εκδηλώνονται στον αθλητισμό - ειδικά Τσεχοσλοβακία, τη Ρωσσία και σε μερι
μεγαλύτερη ανησυχία για τη βια μεταξύ στη Νότιο Αμερική - και ότι, ευτυχώς, κές άλλες χώρες.
640
Η ΒΙΑ ΣΤΑ ΣΠΟΡ
Παρόλο που θα αναφερθώ κυρίως και τι έξω απ αυτά. Το αν ένα παιχνίδι οπαδών ή παικτών. Μερικοί άνθρωποι
στο θέμα της βίας μεταξύ των Βρετα θεωρείται βίαιο ή όχι εξαρτάται σε θεωρούν ότι η συμπεριφορά αυτή είναι
νών ποδοοφαιρόφιλων είναι νομίζω μεγάλο βαθμό απ’ αυτές τις προσδοκί φυσική κατά την παρακολούθηση ενός
αναγκαίο να αρχίσω με την ανάλυση της ες. ποδοσφαιρικού αγώνα, ενώ άλλοι την
έννοιας «βια» και μετά θα αναφέρω καταδικάζουν και τη θεωρούν ενδεικτι
σύντομα μερικές αλλαγές που έχουν Εκτός αυτού, έχει αποδειχθεί ότι η
κή της έντονης γενικά βίας που εκδη
επέλθει στο ίδιο το παιχνίδι. ' Ετσι θα άποψη των οπαδών για το ποιό παιχνίδι
λώνεται μεταξύ ποδοοφαιρόφιλων.
μπορέσουμε και να τοποθετήσουμε το είναι βίαιο επηρεάζεται σαφώς από το
Επίσης, το ποιος πραγματοποιεί μία
θέμα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και να αν η βίαιη ενέργεια έγινε από μέλος
πράξη βίας προσδιορίζει σε μεγάλο
κατανοήσουμε τα αίτια που προκαλούν της δικιάς του ομάδας ή της αντιπάλου.
βαθμό την ερμηνεία του γεγονότος.
αυτά τα μάλλον σύνθετα φαινόμενα. Οσον αφορά τις προκατειλημμένες
Μία ομάδα νέων μεθυσμένων ανθρώ
εντυπώσεις θα έπρεπε να χρησιμοποι
ούνται για τους σκοπούς της ακαδημαϊ πων στην Αγγλία προκάλεσε πρόσφατα
σε ένα ξενοδοχείο ζημίες πάνω από
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΒΙΑ; κής έρευνας αντικειμενικοί παρατηρη
10.000 λίρες. Η γενική αντίδραση σ'
τές που θα προσδιορίζουν αν μία πράξη
αυτό το γεγονός ήταν πως αυτή ήταν
Παρόλο που ο ορισμός που δίνουν τα είναι βίαιη ή όχι. Στην πράξη, όμως, αν
μία ενδεικτική εκδήλωση θερμόαιμων
βιβλία για τη βια είναι αρκετά σαφής, η θέλουμε να εξετάσουμε κατά πόσον η
νέων και ότι όλοι οι ανήλικοι περνούν
μεταφορά του στις πραγματικές συνθή βία στο γήπεδο έχει σχέση με τη βια
από αυτό το στάδιο ώσπου να γίνουν
κες της ζωής είναι προβληματική. Αν μεταξύ των θεατών τότε η μαρτυρία
άνδρες. Αντιμετωπίστηκε, δηλαδή, σαν
εξετάσει κανείς το ποδόσφαιρο αυτό των αντικειμενικών παρατηρητών είναι
κάτι σχετικά «φυσιολογικό» (αν και
καθεαυτό, υπάρχουν σαφείς διαφορές περιττή. Και αυτό διότι κατά μεγάλη
δαπανηρό). Το γεγονός ότι αυτοί που τα
μεταξύ των χωρών σχετικά με την πλειοψηφία οι ποδοσφαιρόφιλοι δεν
έκαναν ήταν φοιτητές της Οξφόρδης
ερμηνεία του θεμιτού και του αθέμιτου είναι αντικειμενικοί, και η δική τους
και προέρχονταν από πλούσιες οικογέ
«αγωνίζεσθαι». Π.χ. το πα'χνίδι στη αντίληψη, σε αντίθεση με ορισμένα
νειες σαφώς επηρέασε την ερμηνεία
Βόρειο Ευρώπη βασίζεται στο σκληρό ^αντικειμενικά και ουδέτερα μέτρα,
των γεγονότων από τους άλλους. Αν
σωματικό αγώνα των παικτών ενώ στις προσδιορίζει τη αντίδρασή τους στις
όμως, οι ταραξίες ήταν νεαροί ποδο-
χώρες της Νοτίου Ευρώπης επικρατεί συγκεκριμένες περιστάσεις.
σφαιρόφιλοι από εργατικές οικογένει
ένα πιο ήπιο και καλλιτεχνικό παιχνίδι. Παρόμοια προβλήματα ορισμών προ ες, η συμπεριφορά αυτή θα είχε χαρα
Εχουν δήμιουργηθεί προβλήματα σε κύπτουν όταν εξετάσει κανείς τη συμ κτηριστεί ως ένα ακόμα δείγμα «άμυα
διεθνείς συναντήσεις που οφείλονταν περιφορά των οπαδών. ' Οπως θα ανα λης ανόητης και σκόπιμης πράξεως
σε διαφορετικές προσδοκίες παικτών φέρω αργότερα, πολλές από τις εκδη καταστροφής», από «χούλιγκανς» και
και οπαδών και σε διαφορετικές ερμη λώσεις στις εξέδρες εκφράζονται με «κακοποιούς» που αποκαλύπτει και πάλι
νείες διαιτητών για το τι βρίσκεται μέσα απειλές, προσβολές και άλλες μορφές το υψηλό επίπεδο της έμφυτης επιθε-
στα πλαίσια των κανόνων του παιχνιδιού εξυβρίσεως εναντίον των αντιπάλων τικότητάς τους.
641
I
Η ΒΙΑ ΣΤΑ ΣΠΟΡ
Η βια, λοιπόν όπως και η ομορφιά βασίζονται στην ιδέα της «έμφυτης ποτέ. Η γενική μείωση του αριθμού των
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πως επιθετικότητας» είναι υπεραπλουστευ θεατών του ποδοσφαίρου που οφείλε
τη βλέπει κανείς. Υπάρχουν πράξεις μένες και αγνοούν τις σύνθετες κοινω ται κυρίως στην προτίμηση εναλλακτι
για τις οποίες όλοι συμφωνούν ότι είναι νικές δομές και τα ισχύοντα συστήματα κών μορφών αναψυχής, έχει μειώσει
βίαιες ή έξω από τα πλαίσια της όλων των σημερινών κοινωνιών. Σε τους οικονομικούς πόρους του αθλήμα
φυσιολογικής και παραδεκτής συμπερι μερικές περιπτώσεις τέτοιες θεωρίες τος. Η επιτυχία επιτρέπει στις ομάδες
φοράς. Για άλλες πράξεις όμως προκύ είναι μάλιστα πολύ επικίνδυνες. να ανέβουν σε ανώτερη κατηγορία και
πτουν διαφωνίες και αμφιβολίες ως να αγωνίζονται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο
προς τους λόγους και τα αίτια που τις ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΞΗΓΗΣΕΩΣ με συνέπεια να αυξάνουν τα εισοδήμα-
προκαλούν. Ανάλογα με το πως ερμη τά τους. Οι επιτυχίες όμως γίνονται
Η θεωρητική και μεθοδολογική προ
νεύουμε και ελέγχουμε αυτές τις μόνο από καλές ομάδες. Καλές ομάδες
σέγγιση που κατά τη γνώμη μου είναι η
πράξεις, οι επιπτώσεις τους ως προς τη σημαίνει καλοί παίκτες, οι καλοί παίκτες
πιο χρήσιμη για την κατανόηση της
συχνότητά τους και τα άτομα που όμως απαιτούν και πολλά χρήματα, για
αναπτύξεως του φαινομένου των «χού-
αφορούν γίνονται ουσιαστικότερες και τις μεταγραφές και τους υψηλούς τους
λιγκανς του ποδοσφαίρου» στη Βρετα
ο ορισμός τους γίνεται περισσότερο μισθούς. Αυτός ο φαύλος κύκλος -
νία έχει τρεις όψεις. Πρώτον, πρέπει να
θέμα ηθικής συζητήσεως παρά αντικει επιτυχία= χρήματα και χρήματα= επιτυ
λάβουμε υπόψη την αλλαγή των δεδο
μενική περιγραφή ενός τρόπου συμπε χία - αυξάνει τις πιέσεις για μία νίκη.
μένων στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο
ριφοράς. Φημολογείται ότι 60.000 λίρες προ-
τα τελευταία είκοσι χρόνια. Δεύτερον,
σφέρθηκαν σε κάθε παίκτη μίας ομά
Επιπλέον, υπάρχει μία τάση να θεω πρέπει να λάβουμε υπόψη τον τρόπο με
δας στους περσυνούς τελικούς του
ρούμε τη βια σωματική ενέργεια - δηλ. τον οποίο τα μέσα ενημερώσεως αντι
Παγκοσμίου Κυπέλλου για να νικήσουν
σκόπιμη πρόκληση πόνου, ή τραυματι μετώπισαν το ποδόσφαιρο και τη βια σε έναν αγώνα. Με τέτοιες πιέσεις που
σμό ενός άλλου προσώπου ή καταστρο των θεατών και τις πιθανές συνέπειες υφίσταται ο σύγχρονος ποδοσφαιρι
φή ξένης ιδιοκτησίας. Όμως μία τέτοια μιας τέτοιας αντιμετωπίσεως. Τρίτον, στής δεν πρέπει να μας εκπλήττει αυτό
προσέγγιση του προβλήματος παρα πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά την που λένε οι κυνικοί, ότι δηλαδή το
βλέπει όλο το θέμα της ψυχολογικής αντίληψη των οπαδών για το τι κάνουν
σύνθημα του ποδοσφαίρου έχει αλλά
βίας. Παρόλο που δεν έχω χρόνο να και το τι σημαίνει βια για αυτούς. Θα
ξει από το «παίξε ένα σκληρό σωστό
ασχοληθώ μ' αυτό το πρόβλημα σ' ασχοληθώ με καθ' ένα απ' αυτά
παιχνίδι» στο «παίξε οτιδήποτε παιχνίδι
αυτήν την ομιλία, η πίεση που εξασκεί- ξεχωριστά.
αρκεί να νικήσεις». Η νίκη είναι τώρα
ται σε μερικούς νέους ανθρώπους για
πιο άμεσα συνδεδεμένη με την οικονο
να φθάσουν σε ψηλά επίπεδα αποδόσε-
μική επιβίωση μιας ομάδας παρά ποτέ.
ως σε ορισμένα αθλήματα θα μπορούσε
Η αλλαγή της μορφής του επαγγελ Το συνολικό ποσό που υπολογίζεται ότι
να θεωρηθεί ως άσκηση ψυχολογικής
ματικού ποδοσφαίρου οφείλουν οι ομάδες του Αγγλικού
βίας. Η σημασία της νίκης χαρακτηρίζει
πρωταθλήματος στις τράπεζες και σε
όλα τα επίπεδα του αθλητισμού από τον
Πολλοί ειδικοί πιστεύουν πως το άλλους πιστωτές είναι της τάξεως των
επαγγελματικό στίβο ως το τοπικό
ποδόσφαιρο είναι τώρα πιο βίαιο παρά 70 εκατομμυρίων λιρών.
γήπεδο. Πολλές φορές ποδοσφαιρικά
ποτέ. Είναι γεγονός ότι πριν από κάθε Αυτή η μετάθεση του βάρους δημι
παιχνίδια μεταξύ μικρών παιδιών στην
Παγκόσμιο Κύπελλο μελετώνται με ούργησε φυσικά πρόσθετες συνέπει
Αγγλία καταλήγουν σε δάκρυα, επειδή
μεγάλη προσοχή οιδυνατότητες λήψε- ες. Πρώτον, άλλαξε το στυλ του παιχνι
οι ενήλικοι «προπονητές» τους έχουν
ως αποτελεσματικών μέτρων για την διού και η έμφαση δόθηκε κυρίως στο
υπερβολικές απαιτήσεις από τους μι
τήρηση της τάξεως μέσα στο γήπεδο. Η αμυντικό παιχνίδι. Πιστεύοντας ότι δεν
κρούς προστατευόμενούς τους. Ούτε
ΟΥΕΦΑ εκφράζει όλο και περισσότερο μπορείς να χάσεις αν δεν δεχθείς γκολ,
είναι ασυνήθιστο να βλέπει κανείς
τις ανησυχίες της με σοβαρές προειδο και παίζοντας το «δίποδο» ευρωπαϊκό
γονείς να τσακώνονται δίπλα στις γραμ
ποιήσεις και με συχνή επιβολή ποινών παιχνίδι, όπου η αντίπαλη ομάδα αναπό
μές του γηπέδου, ενώ τα παιδιά τους
σε ομάδες. Μεταξύ 1960 και 1970 ο φευκτα παίζει ιδιαίτερα αμυντικά τα
παίζουν, αλλά δεν θα ασχοληθώ μ'
αριθμός των σοβαρών παραβιάσεων γκολ μειώθηκαν αισθητά. Στο αγγλικό
αυτό το θέμα τώρα.
στο Αγγλικό Πρωτάθλημα αυξήθηκε πρωτάθλημα ο αριθμός των γκολ μειώ
Βλέπουμε λοιπόν το πρόβλημα που πάνω από 75%, αν και πρέπει να θηκε κατά 30% μεταξύ 1960 και 1980.
προκύπτει όταν προσπαθούμε να ορί παραδεχτούμε ότι οι διάφορες ερμη Ο μέσος αριθμός των γκολ σε κάθε
σουμε και να εξηγήσουμε τη βια. Οι νείες των κανονισμών από τους διαιτη παιχνίδι του Παγκοσμίου Κυπέλλου
παραδοσιακές ψυχολογικές ερμηνείες τές συγχέουν τις στατιστικές αυτού μειώθηκε από 5,3 το 1954 σε 2,8 το
της είναι ανεπαρκείς για πολλούς και του είδους. 1982.
διαφόρους λόγους: α) η περιπλοκότητα Αυτή η εμφανής αύξηση της βίας Δεύτερον, η νοοτροπία των παικτών
του θέματος στις περισσότερες περι μέσα στο γήπεδο αντανακλά οπωσδή έχει αλλάξει, και δεν υπάρχει καλύτερη
πτώσεις έκδηλης βίας δεν μπορεί να ποτε την αυξανόμενη πίεση πάνω στις ένδειξη γι' αυτό από την αύξηση των
εξηγηθεί με απλά μοντέλα, β) οι περισ ομάδες και τους παίκτες τους για να «επαγγελματικών φάουλ» (το ηθελημέ
σότερες ψυχολογικές έρευνες έχουν νικήσουν. Είναι σαφές ότι δεν προσπα νο και υπολογισμένο σταμάτημα του
κυρίως χρησιμοποιήσει εργαστηριακά θώ να προσβάλλω τους παλιότερους αντιπάλου). Παίκτες παλαιοτέρων επο
πειράματα ως κυριότερη μέθοδο μελέ παίκτες υπονοώντας ότι δεν προσπα χών συχνά αναφέρουν ότιαυτή είναι και
της - αυτό δημιουργεί προβλήματα στη θούσαν να κερδίσουν, αλλά δεν υπάρ η σημαντικότερη αλλαγή οτον τρόπο
μεταφορά και εφαρμογή των συμπερα χει καμία αμφιβολία ότι τα οικονομικά του παιχνιδιού. Ενώ στις προηγούμενες
σμάτων στην πράξη, και γ) θεωρίες που κίνητρα είναι τώρα μεγαλύτερα παρά γενιές οι περισσότερες ομάδες είχαν
642
Η Β ΙΑ Σ Τ Α Σ Π Ο Ρ
τους «σκληρούς» τους παίκτες, ήταν συνθήκες που υπομένουν οι λιγότερο Τα μέσα ενημερώσεως και το ποδό
υπεφήφανες για την ικανότητά τους να εύποροι οπαδοί. σφαιρο
παίζουν σκληρά μεν αλλά μέσα στα Τέταρτον, η αύξηση του εισοδήμα
πλαίσια των κανονισμών. τος των κορυφαίων παικτών έχει αλλά Οι αλλαγές στην οργάνωση και τη
Τρίτον, η αυξανόμενη ανάγκη χρημά ξει ριζικά τον τρόπο ζωής τους. Στην μορφή του επαγγελματικού ποδοσφαί
των οδήγησε στη δραματική αύξηση Αγγλία μέχρι το 1961 υπήρχε ένας ρου συνοδεύονται, όπως είναι φυσικό,
των εμπορικών δραστηριοτήτων των ανώτατος μισθός τον οποίο μπορούσε από αλλαγές στον τρόπο προβολής του
ποδοσφαιρικών ομίλων, όπως π.χ. κλη να πάρει ένας ποδοσφαιριστής. Το παιχνιδιού από τα μέσα ενημερώσεως.
ρώσεις με δώρα και πωλήσεις αναμνη επίπεδο του μισθού ήταν τέτοιο, ώστε Η ευρεία τηλεοπτική κάλυψη, με τις
στικών αντικειμένων. Η μεγάλη, μέσω να του εξασφάλιζε ένα επίπεδο ζωής επιλεγμένες προβολές των γκολ, τις
προσφορών διείσδυση των βιομηχανιών παρόμοιο με αυτό της πλειοψηφίας των επαναλήψεις των καλυτέρων φάσεων
αθλητικού ρουχισμού, έχει οδηγήσει «εργατικών» οπαδών του. Από τότε που και συχνά ζουμ στους ποδοσφαιριστές
στη σχετικά συχνή αλλαγή των αγωνι αυτός ο ανώτατος μισθός καταργήθη- «συσκευάζουν» τον αγώνα και ενισχύ
στικών σημάτων πολλών ομίλων. Μία κε, οι κορυφαίοι παίκτες είναι ουσιαστι ουν το διαχωρισμό των φιλάθλων σε
άλλη συνέπεια αυτού (και ας πω χαρι κά ελεύθεροι να διαπραγματεύονται, ενεργούς οπαδούς και παθητικούς θε
στικά ότι αυτό δεν γίνεται πάντοτε με τη βοήθεια των πρακτόρων τους, την ατές.
σκόπιμα) είναι η αυξανόμενη εκμετάλ τιμή τους, δεδομένου ότι έχουν τη Ο τύπος, ειδικά δε οι λαϊκές εφημερί
λευση των νεαρών άοδοσφαιρόφιλων δυνατότητα να πάνε στο εξωτερικό εάν δες, δίνει μεγάλη έμφαση στα δραματι
που θέλουν να ακολουθούν την τελευ καμία αγγλική ομάδα δεν τους προσφέ κά γεγονότα. Η περιγραφή και εδώ των
ταία λέξη της μόδας. Συγχρόνως υπάρ ρει ικανοποιητικές εγγυήσεις. Ο τρό πο ση μαντικών φάσεων του αγώνα - των
χει και η τάση πολλών ομίλων να πος ζωής αυτών των κορυφαίων παι γκολ - των κακών φάουλ κ.ο.κ. - γίνεται
κατακτήσουν μία καλύτερη θέση στην κτών μοιάζει πλέον με εκείνον των σε μία γλώσσα που θυμίζει περισσότερο
«αγορά» προσελκύοντας την πιο εύπο «σταρ» της μοντέρνας μουσικής non πεδίο μάχης παρά αθλητικό χώρο. Η
ρη μέση τάξη αντί των παραδοσιακών και μεγαλώνει την απόσταση μεταξύ συστηματική προβολή της προσωπικό
οπαδών της εργατικής τάξεως. Η κατα των παικτών καιτων οπαδών. Σκεφθείτε τητας καλλιεργείται επίσης από τις
σκευή σταδίων όπου όλοι θα κάθονται ότι ο Κέβιν Κήγκαν όταν πήγε από το λαϊκές εφημερίδες με περιγραφές
(με την ανάλογη βέβαια οικονομική Σαουθάμπτον στην Νιουκάσλ το 1982, αγώνων που συχνά περιστρέφονται
επιβάρυνση) και η εγκατάσταση προνο κέρδιζε περισσότερα χρήματα σε μία γύρω από τις επιτυχίες και τις απογοη
μιούχων θεωρείων με κεντρική θέρμαν εβδομάδα από όσα θα έπαιρνε κάθε τεύσεις ενός συγκεκριμένου παίκτη
ση για τους τοπικούς παράγοντες νεαρός άνεργος σε δύο ολόκληρα («ο προσωπικός θρίαμβος του τάδε» ή
αποσκοπεί στο να τονίσει τη διαφορά χρόνια (και υπάρχουν αρκετοί απ' «ο τάδε κατέρρευσε»). Εκτός αυτού
αυτή από τις σχετικά πρωτόγονες αυτούς στο Νιουκάσλ). γνωστοί ποδοσφαιριστές προβάλλουν
643
J
Η Β ΙΑ Σ Τ Α Σ Π Ο Ρ
τις απόψεις τους για άλλους παίκτες σημη αντίδραση των ποδοσφαιρικών περισσότεροι απαιτούσαν να ενισχυθεί
και άλλες ομάδες. Είναι προφανές ότι αρχών και των μέσων ενημερώσεως ο κοινωνικός έλεγχος των νέων. Τρίτον
όσο πιο αμφιλεγόμενες και εντυπωσια ήταν η έκδηλη αγανάκτηση. Ή ταν είχε σαν αποτέλεσμα την «τυποποίηση»
κές είναι οι απόψεις του ποδοσφαιριστή σαφές ότι τέτοιες ζωηρές εκδηλώσεις αυτής της συμπεριφοράς. Με άλλα
τόσο πιο πιθανό είναι να χρησιμοποιηθεί υποστηρίξεως μιας ομάδας δεν ταίρια λόγια, πολλοί νέοι άνθρωποι που στο
και εκείνος κατ' αυτόν τον τρόπο. ζαν με την εικόνα ενός άλλου τρόπου παρελθόν δεν είχαν αναμιχθεί, πίστε
Τα επιχειρήματά μας λοιπόν ως εδώ αναψυχής την οποία προσπαθούσε να ψαν ότι αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος
είναι ότι η αυξανόμενη έμπορέ υματικο- δώσει το ποδόσφαιρο για να αντιστρέ αναμενόταν από αυτούς εάν ήθελαν να
ποίηση του ποδοσφαίρου έχειπροκαλέ- φει την τάση της μειώσεως των θεα θεωρηθούν γνήσιοι οπαδοί της ομάδας
σει την εφαρμογή του αμυντικού παιχνι τών. Και όταν άρχισε η βια να ξεσπάει τους. Τελικά, δηλαδή, η κάλυψη και
διού και των αρνητικών τακτικών, έχει μεταξύ οπαδών αντιπάλων ομάδων η προβολή του προβλήματος κατ' αυτόν
προβάλλει την εικόνα του «σούπερ- αγανάκτηση πήρε διαστάσεις. Τα μέσα τον ιδιαίτερο τρόπο πιθανόν (και εδώ
σταρ» ποδοσφαιριστή και έχει μεγαλώ ενημερώσεως μεγαλοποιούσαν τα γε ακριβώς φαίνεται η ειρωνεία) να οδήγη
σει η απόσταση μεταξύ της ομάδας και γονότα και απέφευγαν να δώσουν σε στη συνέχιση του προβλήματος, και
των οπαδών. Η προβολή του αγώνα από οποιαδήποτε ερμηνεία. Άρχισαν να να βοήθησε στο να θεωρείται λίγο-πολύ
τα μέσα ενημερώσεως γίνεται έτσι εμφανίζονται τακτικά τίτλοι όπως «ασυ μόνιμο χαρακτηριστικό του Βρετανικού
ώστε να εντυπωσιάζεται όλο και περισ νείδητοι», «βάνδαλοι», «κακοποιοί», «ά ποδοσφαίρου.
σότερο ο θεατής ή ο ακροατής, πιθα γριοι», «ζώα» κ.ο.κ. αντικατοπτρίζοντας
νώς για να αποζημιωθεί για τις αλλαγές τη γενική τάση της κοινωνίας να θεωρεί Το φαινόμενο των χούλιγκανς στο
που έχουν σημειωθεί στη μορφή του την επιθετικότητα οποιοσδήποτε άλλου ποδόσφαιρο
παιχνιδιού. εκτός του εαυτού μας, παράλογη.
7 α μέσα ενημερώσεως και το φαινό Η τακτική του συνεχούς εντυπωσια Παρόλα αυτά θα ήταν ανόητα να πει
μενο των χούλιγκανς σμού, στην κάλυψη αυτών των φαινομέ κανείς ότι το πρόβλημα δημιουργήθηκε
νων εξυπηρέτησε διάφορους σκοπούς. από τα μέσα ενημερώσεως ή ότι
' Εχοντας όλα όσα προανέφερα υπό Πρώτον, εμπόδισε την αναζήτηση πιθα εξακολουθεί να είναι μία επινόησή
ψη θα ασχοληθούμε τώρα με το φαινό νών λογικών εξηγήσεων. Δεύτερον, τους. ' Εχουν συμβεί ορισμένα σοβαρά
μενο των «χούλιγκανς του ποδοσφαί έδωσε την εντύπωση ότι η έκταση του περιστατικά τα τελευταία χρόνια, με
ρου» - πώς αναπτύχθηκε και ποια είναιη προβλήματος ήταν μεγαλύτερη απ' ότι αποτέλεσμα να τραυματιστούν αρκετοί
αντίδραση σ' αυτό. Οταν έγιναν οι στην πραγματικότητα, αυξάνοντας έτσι άνθρωποι. ' Εχουν προκληθεί ζημιές σε
πρώτες εισβολές μέσα στα γήπεδα στις την αντίδραση και την ηθική αγανάκτη περιουσίες και πολλοί αθώοι παρευρι-
αρχές της δεκαετίας του '60, η ταυτό ση σ' όλη τη χώρα, ενώ όλο και σκόμενοι έχουν τρομοκρατηθεί καθώς
644
Η Β ΙΑ Σ Τ Α Σ Π Ο Ρ
βρέθηκαν μέσα στο ρεύμα των οπαδών κοινωνίας της «γωνίας του δρόμου» να επιβεβαιώσει την αξία του. Ό τα ν
που πήγαιναν ή που έφευγαν από τους που προσκολλήθηκε στο ποδόσφαιρο όμως παρουσιάζονται δυσκολίες ενώ
αγώνες. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να εκδηλώθηκε με διάφορους τρόπους νεται με τους υπόλοιπους της ομάδας.
εξηγήσουμε το πρόβλημα; εξυπηρετώντας συγχρόνως διάφορα Παρόλη τη μεγάλη δημοσιότητα που
Πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τις συμφέροντα. Πρώτον, έδωσε την ευ έχει πάρει τα τελευταία χρόνια το
αλλαγές που έχουν επισημανθεί μετα καιρία σε άτομα και ομάδες να δοκιμά φαινόμενο των χούλιγκανς του ποδο
πολεμικά στους νέους της βρετανικής σουν τη δύναμή τους εναντίον καινούρ σφαίρου ο πραγματικός αριθμός των
εργατικής τάξεως. Αν και οι αλλαγές γιων αντιπάλων. Δεύτερον, βοήθησε σοβαρών περιστατικών και τραυματι
αυτές είναι πολύπλοκες καιευρείες και στη προσπάθεια να παραμείνειτο ποδό σμών είναι σχετικά μικρός. Και αυτό
αφορούν την παιδεία, την απασχόληση σφαιρο στα παραδοσιακά του πλαίσια διότι πολλά απ’ αυτά που συμβαίνουν
και τη στεγαστική πολιτική, το τελικό διατηρώντας τα δικαιώματά του. Δηλα είναι βασικά μία μορφή τελετουργίας.
τους αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία δή, να προσελκύει περισσότερο την Για να αποκτήσει τη φήμη του ένας
μιας ξεχωριστής πολιτιστικής εξέλιξης εργατική τάξη στην εργατική κοινωνία «Ράουντυ» δεν χρειάζεται να συμπλέ
των νέων. Πουθενά δεν ήταν αυτό τόσο παρά να προσφέρει ένα στείρο τυπο κεται και τόσο συχνά, απλώς πρέπει να
εμφανές όσο στον τομέα της αναψυ ποιημένο θέαμα για την ελίτ της μεσαί δείχνει έτοιμος να παλαίψει και να μην
χής. Εμφανίσθηκαν καινούργιες δυνα ας τάξεως. Τρίτον, με τον ενθουσιασμό υποχωρήσει.
τότητες διασκεδάσεως - εμπορικού που δημιουργείται στις εξέδρες κάποια Η αντίδραση των άλλων σε τέτοια
χαρακτήρος συνήθως - όπως συναυλί εποικοδομητική εμπειρία από τον αγώ φαινόμενα έχει βοηθήσει με πολλούς
ες μουσικής non, δισκοθήκες, και να η οποία πιθανόν να χάνονταν λόγω τρόπους στη διατήρησή τους. ’ Εχω ήδη
δημοφιλή πάμπς. Παράλληλα μ' αυτές του ανιαρού και αμυντικού παιχνιδιού αναφέρει την εντυπωσιακή και απλοϊκή
τις αλλαγές δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή μέσα στο γήπεδο. Η συμμετοχή μέσα προβολή των γεγονότων από τα λαϊκά
στη μόδα, κυρίως με τα ρούχα και τις στο πλήθος καθώς και η ηθική αγανά έντυπα πράγμα που έχει ξεσηκώσει σε
κομμώσεις. Ετσι στις δεκαετίες του κτηση των άλλων εναντίον ορισμένων μεγάλο βαθμό το δημόσιο αίσθημα, έχει
' 60 και ' 70 αναπτύχθηκε ένας πρωτό ενεργειών αυξάνουν οπωσδήποτε τον προκαλέσει συχνές συζητήσεις στο
γονος πολιτισμός της νεολαίας που ενθουσιασμό. Κοινοβούλιο και γενικά έχει ενισχύσει
εκδηλώθηκε μέσω των τέντυ-μπόϋς, Μία έρευνα που έκανα μαζί με τον την εντύπωση ότι χρειάζονται πιο αυ
των ρόκερς, των πάνκς κ.ο.κ. Πήτερ Μάρτς για τους ανθρώπους που στηρά μέτρα για την τήρηση της τάξε
Όμως πολλοί από τους νέους της συμμετέχουν σ’ αυτές τις εκδηλώσεις, ως και της κοινωνικής ειρήνης. Είναι
εργατικής τάξεως εκείνης της εποχής δείχνει καθαρά πόση σημασία έχει η σημαντικό να τονίσω το γεγονός ότι η
- και της σημερινής - αντιστάθηκαν φήμη γι αυτούς τους νεαρούς ποδο- μόνη επαφή με το πρόβλημα οφείλεται
στους πειρασμούς του εμπορίου, είτε σφαιρόφιλους της εργατικής τάξεως. στην κάλυψη των γεγονότων από τα
διότι απλούστατα δεν είχαν τα οικονομι Υπάρχει μία «ιεραρχική διαβάθμιση» μέσα ενημερώσεως. Ετσι τελικά αυξά
κά μέσα, είτε διότι με την αναψυχή και που βασίζεται στη φήμη που έχει κανείς νεται η αποξένωση της νεολαίας της
τη διασκέδαση προσπάθησαν να ξεφύ- αποκτήσει από προηγούμενες εκδηλώ εργατικής τάξεως.
γουν από το θεσμοποιημένο έλεγχο. σεις και η οποία μεταδίδεται στα Επίσης, οι περισσότερες ποδοσφαι
Ετσι εμφανίστηκε το φαινόμενο να χαρακτηριστικά κάθε ομάδας νέων. Στη ρικές ομάδες διαχωρίζουν σταθερά και
κάνουν οι νέοι «πηγαδάκια» στις γωνιές βάση της πυραμίδας βρίσκονται οι ενεργά τη θέση τους από τους οπα
των δρόμων. Η κοινωνιολογική έρευνα «Νόβισες», ηλικίας περίπου 10-13ετών δούς αυτούς («δεν αναγνωρίζουμε ότι
έδειξε ότι στους νέους αρέσει αυτός ο που μιμούνται την ανδροπρέπεια των είναι πραγματικοί ποδοσφαιρόφιλοι»)
τρόπος πρωτόγονης πολιτιστικής διε μεγαλυτέρων τους, αλλά που δεν προ- παρόλο που αν υπολογίσει κανείς τις
ξόδου με τα «πηδαγάκια». Επειδή μπο καλούν σχεδόν καμία πράξη βίας. Οι μετακινήσεις τους για τους εκτός
ρούν έτσι να διασκεδάσουν μόνοι τους «Ράουντυς» είναι μεγαλύτεροι, πιο θο έδρας αγώνες και τα χρήματα τα οποία
με δικό τους τρόπο. Σε έναν κόσμο ρυβώδεις και γενικά περισσότερο ταρα (συγκριτικά με τα εισοδήματά τους)
όπου το προσωπικό κύρος και η αναγνώ χοποιοί. Η φήμη τους αποκτήθηκε όχι ξοδεύουν για την ομάδα τους, είναι οι
ριση της αξίας αποκτούνται πολύ δύ τόσο από τους τραυματισμούς που πιο πιστοί και αφοσιωμένοι οπαδοί των
σκολα χωρίς χρήματα ή χωρίς ένα προκάλεσαν, όσο από τις συνεχείς ομάδων. Αυτό ισχύει και σε διεθνές όσο
αξιόλογο ενδιαφέρον επάγγελμα, οι επιδείξεις της ικανότητάς τους να και σε εθνικό επίπεδο. Μερικούς μήνες
νέοι της εργατικής τάξεως αναγκάζον προστατεύουν τους εαυτούς τους και πριν από τους τελικούς του Παγκοσμί
ται να αποκτήσουν τη φήμη τους με την ομάδα τους. Οι «Νάττερς» δεί ου Κυπέλλου στην Ισπανία το 1982 ο
άλλα μέσα. Η παραδοσιακή έμφαση που χνουν πως είναι άφοβοι και κάνουν Μπέρτ Μίλλιτσιπ, πρόεδρος της Ποδο
ανέκαθεν έδινε η εργατική τάξη στην πράγματα τα οποία άλλοι θεωρούν σφαιρικής Ενώσεως είπε τα εξής:
«ανδροπρέπεια» και τη «σκληρότητα» τελείως τρελλά. Είναι συνήθως οι πιο
βγαίνει στην επιφάνεια και έτσι η πάλη βίαιοι. Διακρίνονται επίσης πολύ εύκο «Στις παραμονές του Παγκοσμίου
και η βια παραμένουν τα μέσα με τα λα και η «καριέρα» τους είναι συνήθως Κυπέλλου, οι Ισπανοί αναμένουν με
οποία τα άτομα και οι ομάδες αποκτούν σχετικά σύντομη επειδή η αστυνομία νευρικότητα την άφιξη των εξάλλων
οντότητα. μπορεί να τους συλλάβει. συμμοριών των διανοητικά καθυστερη
Η υποστήριξη ποδοσφαιρικών ομά Ό τα ν πια ο οπαδός έχει εδραιώσει μένων αγριανθρώπων αυτής της χώ
δων ήταν από παράδοση μία εκδήλωση τη φήμη του και έχει φτάσει σε μία ρας, που θεωρούν ότι το ποδοσφαιρικό
της εργατικής τάξεως. Οι αλλαγές ηλικία όπου προσφέρονται νέα ερεθί παιχνίδι τους παρέχει την κατάλληλη
όμως που έγιναν στο ίδιο το παιχνίδι και σματα, τότε «αποφοιτά». Δεν χρειάζε ευκαιρία να επιδείξουν την γυμνή και
τις οποίες ανέφερα πιο πριν, απείλησαν ται πλέον να φοράει τα χαρακτηριστικά ανεξέλεγκτη επιθετικότητά τους. Τίπο-
αυτήν την παράδοση. Ετσιτοήθος της ρούχα και να δημιουργεί επεισόδια για Συνέχεια στη σελ. 688
645
ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ - ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ
ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ
Ο ζωγράφος
της Ελληνικής Εθνεγερσίας
Οι «Σφαγές της Χίου» ανοίγουν τον δρόμο για μια σειρά έργων (εξαιρετικά πολυαρίθμων
στα έτη 1827-28) εμπνευσμένων από την Ελληνική Επανάσταση, στην οποία ο Ντ. μέσα
στον νεανικό θαυμασμό του για τον Μπάυρον συμμετέσχε ιδεολογικά όπως πολλοί νέοι
της γενιάς του. Ιδιαίτερα με την «Ελλάδα που ξεψυχά στα ερείπια του Μεσολογγίου»
(1827), ο καλλιτέχνης έλαβε μέρος στον φιλελληνικό αγώνα που ανέλαβε ο Βίκτωρ Ουγκό.
ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ ήταν ο αρχή. σει το ορμητικό και βίαιο χρώμα. Η τή χρωματική κλίμακα συγγενεύει
Ο γός της γαλλικής ρομαντικής
αχολής και μια από τις μεγαλύτερες
επίδραση του Ζερικώ είναι φανερή
στο πρώτο σημαντικό έργο του
πολύ με εκείνη του αριστουργήματος
του Ζερικώ, της περίφημης «Σχεδί
προσωπικότητες του ευρωπαϊκού Ντελακρουά «Ο Δάντης και ο Βιργί- ας της μέδουσας». Στις «Σφαγές
ρομαντισμού. λιος» (1822), όπου η ωχρή καιμουν- της Χίου» που παρουσιάστηκαν δύο
Γιος αντιπροσώπου της Συμβατι χρόνια αργότερα, διακρίνεταιπερισ
κής και διπλωμάτη στην εποχή του «Η σφαγή της Χίου». Ένας από τους σότερο η βενετσιάνικη επίδραση. Ο
Διευθυντηρίου, έλαβε επιμελημένη πιο γνωστούς πίνακες του Ντελακρουά. πίνακας αυτός -και αυτό έχει μεγά
λογοτεχνική εκπαίδευση, που έδω λη σημασία- είχε ήδη αναρτηθεί στο
σε αριστοκρατική λεπτότητα στο Σαλόν, όταν τέσσερις ημέρες πριν
πνεύμα του και σέ όλη την προσωπι από τα εγκαίνια της εκθέσεως
κότητά του. Στο εργαστήριο του ξαναζωγραφίστηκε σχεδόν ολόκλη
ακαδημαϊκού δασκάλου του Γκερέν ρος από τον Ντελακρουά όταν ο
γνώρισε τον Τεοντόρ Ζερικώ, λίγο καλλιτέχνης είδε τα έξοχα ατμο
μεγαλύτερο του στην ηλικία, και σφαιρικά τοπία του Κόνσταμπλ, που
συνδέθηκε μαζί του με αδελφική μόλις είχαν φθάσει από τη Μεγάλη
φιλία. Ο εξαίρετος αυτός καλλιτέ Βρετανία. Λίγο αργότερα (Μάιος
χνης γοήτευσε τον νεαρό Ντελα- 1825), ο Ντελακρουά ταξίδεψε σ'
κρουά και του άνοιξε τον δρόμο για αυτήν την χώρα, πραγματικό λίκνο
μια πρωτότυπη έρευνα η οποία, της μοντέρνας τοπιογραφίας, και
αντίθετα από την ακαδημαϊκή τάση γνώρισε προσωπικά τον Κόνσταμπλ
προς την ψυχρή τελειότητα, απέ τον Ταίρνερ και τον Μπόνινγκτον
βλεπε με τη μελέτη των Βενετσιά- με τον τελευταίο συνδέθηκε φιλικά
νων ζωγράφων (κυρίως του Βερονέ- και διδάχθηκε πολλά από αυτόν για
ζε, αλλά και του Τιντορέττο), του την τεχνική της υδατογραφίας. Οι
Ρούμπενς και του Βελάσκεθ στην «Σφαγές της Χίου» ανοίγουν τον
εκφραστικότητα που μπορεί να δώ δρόμο για μια σειρά έργων (εξαιρε-
646
Ενας ακόμη ονομαστός πίνακας του Ντελακρουά με θέμα από την Ελληνική Επανάσταση. «Ο Μπότσαρης αιφνιδιάζει το
στρατόπεδο των Τούρκων».
τικά πολυαρίθμων στα έτη 1827 - 28) ίσως: «Την Ελευθερία που οδηγεί επιτυχίας του Ντελακρουά. Αντικεί
εμπνευσμένων από την Ελληνική τον λαό», όπου μια ημίγυμνη γυναίκα μενο της γενικής προσοχής στη
Επανάσταση, στην οποία ο Ντελα με τον φρυγικό σκούφο υψώνει την διαμάχη μεταξύ νεοκλασσικών και
κρουά μέσα στον νεανικό θαυμασμό τρίχρωμη σημαία σπρώχνοντας τον ρομαντικών καλλιτεχνών, αναγνωρι
του για τον Μπάυρον συμμετέσχε λαό πέρα από ένα οδόφραγμα. Η σμένος αρχηγός του ρομαντισμού
ιδεολογικά όπως πολλοί νέοι της τελευταία μεγάλη εμπειρία στη δια στη ζωγραφική, επιστήθιος φίλος
γενιάς του. Ιδιαίτερα με την «Ελλά μόρφωση του Ντελακρουά ήταν του Σοπέν και της Γεωργίας Σάν-
δα που ξεψυχά στα ερείπια του όταν το 1823 - 33 έλαβε μέρος στη δης, προστατευόμενος του Θιέρ-
Μεσολογγίου» (1827), ο καλλιτέ διπλωματική αποστολή προς τον σου, ανέλαβε πολλές και μεγάλες
χνης έλαβε μέρος στονφιλελληνικό σουλτάνο του Μαρόκου, που οργά επίσημες παραγγελίες, όπως τη
αγώνα που ανέλαβε ο Βίκτωρ Ουγ- νωσε ο Λουδοβίκος Φίλιππος. Με διακόσμηση της Βουλής, της Γε
κώ. Τον ίδιο χρόνο ζωγράφισε τον την ευκαιρία αυτή ο καλλιτέχνης ρουσίας, του Δημαρχείου και τέλος
«Θάνατο του Σαρδανάπαλου», χα πραγματοποίησε ένα ταξίδι στη βό της αίθουσας του Απόλλωνος στο
ρακτηριστικό για τη βενετσιάνικη ρειο Αφρική, πλούσιο σε καλλιτεχνι Λούβρο. Ακολούθησαν τα μεγάλα
λαμπρότητα των γυναικείων γυ κές και χρωματικές εμπνεύσεις και έργα του «Η είσοδος των Σταυρο
μνών, έργο που με το αισθησιακό και ακόμη ανακάλυψε μια διαφορετική φόρων στην Κωνσταντινούπολη»,
άγριο περιεχόμενό του είχε μεγάλη πλευρά του ανθρώπου. Από τις «Ο εβραϊκός γάμος», «Η δικαιοσύνη
επίδραση στη ρομαντική ευαισθη επιμελημενες σημειώσεις που κρά του Τραίανού» και ο «Δον Χουάν». Ο
σία. Ακολούθησαν η «Μάχη του τησε στα πολύτιμα ηερολόγιά του, τελικός θρίαμβός του ήταν στο
Νανσύ» και η «Δολοφονία του Επι για τις εντυπώσεις τα ταξιδιού, ο Σαλόν του 1855, όταν παρουσιάστη
σκόπου της Λιέγης». Το 1830, ο Ντελακρουά αποκόμισε μια νέα αί κε μαζί με τον μεγαλύτερο εκπρό
Ντελακρουά, οπαδός του Βοναπάρ- σθηση του φωτός και του χρώματος, σωπο του νεοκλασικισμού, τον ' Εν-
τη, έλαβε μέρος στην επανάσταση η οποία προμηνύει τις κατακτήσεις γκρ. Δύο χρόνια αργότερα έγινε
του Ιουλίου που κατέληξε στην του εμπρεσσιονισμού στο πρόβλημα μέλος του Ινστιτούτου.
πτώση της μοναρχίας των Βουρβώ- της διαιρέσεως των χρωμάτων («Οι Ο Ντελακρουά υπήρξε και μεγά
νων και αφιέρωσε στις Τρεις Ημέ γυναίκες του Αλγεριού», 1834). Από λος συγγραφέας και κριτικός τέ
ρες ένα έργο, το αριστούργημά του τη στιγμή αυτή αρχίζει η εποχή της χνης.
647
ΚΑΤΑ ΤΟ Ν ΔΕΚΑΤΟ ΕΒΔΟΜ Ο ΑΙΩΝΑ
ΑΠΟ
ΤΑ ΔΕΙΝΑ
ΤΩΝ Ν Η ΣΙΩ ΤΩ Ν Μ Α Σ
«Η ζωή των Ελλήνων κατοίκων των μικρών νησιών του Αιγαίου, ττου
είναι εγκαταλειμμένοι οτην τύχη τους και τους οττοίους δεν θυμούνται
τταρά μονάχα όσες φ ορές πρόκειται να τους βασανίσουν και να τους
ληστέψουν με φόρους και λεηλασίες, ήταν πράγματι αξιολύπητη. Αν
ενα τούρκικο καράβι α ράξει ο ενα από τα νησιά αυτά, ο κυβερνήτης
του καταντά σωστός τύραννός τους. Δ ια θ έτει όλα στη διαταγή του.
Παίρνει τα τρόφιμα που του χρειάζονται κι ό,τι άλλο θέλει. Επιβάλλει
προσωπική εργασία στους κατοίκους, γίνεται ο ανώτατος δικαστής
λύει τις διαφορές τους και επιβάλλει πρόστιμα, τα οποία και εισπράττει
αμέσως για δικό του λογαριασμό και τιμωρεί με μαστίγωμα τα γυμνά
ποδάρια των.
ΜΠΑΙΝΕ 17ος αιώνας. Μαζί με μούμιες και δυο αγαλματίδια της επο ακριβώς τα αντίθετα ο ένας από τον
Ε τον ο
κατακτητή, οι κάθε λογής χής των Φαραώ που είχα αγοράσει στο άλλο. Τον κίνδυνο όμως τον έφερναν
άλλοι, τα αυτοκρατορικά καράβια και οι
πειρατές λιμαίνονταν τις θάλασσες Κάιρο. Και παρά τις αντιδράσεις του
μας. Και τότε έγινε κάτι φοβερό που παπά, οι μούμιες και τα γλυπτά πατά φούστες των πειρατών. Ο Σοννίνι,
ίσως όμοιο του να μην υπάρχει στην χτηκαν στη θάλασσα. Καταποντίσθηκαν ένας ταξιδιώτης του επόμενου αιώνα,
ιστορία. Βιβλική καταστροφή. Με μια τότε στη Μεσόγειο πάνω από 500 στέκεται στους δυό αυτούς επίβου
φουρτούνα που δε ξανάγινε με κύματα χοντρά καράβια, φορτηγά, γαλέρες, λους του ελλαδικού χώρου και τους
θεόρατα, που σκεπάζανε βράχια και μπριγκαντίνια, φρεγάτες και αμέτρητα στολίζει με τα πιο' μελανά χρώματα. Η
πλεούμενα, με ένα καταπληκτικό ανέ- μικρά πλεούμενα...». μετάφραση ανήκει στον παλιό λόγιο
βασμα των νερών, χάθηκαν μισή χιλιάδα Τούτοι οι επισκέπτες ήταν ασφαλώς Κώστα Καιροφύλα:
καράβια, από τα πιο γερά ως τα πιο οι πιο φιλικοί που καταφθάνανε στις «Η ζωή των Ελλήνων κατοίκων των
μικρά, μονάχα μέσα στα νερά της ακρογιαλές και τα νησιά μας. Αφήνανε μικρών νησιών του Αιγαίου, που είναι
Μεσόγειος. Χώρια οι βάρκες και οι και κανένα παρά για προμήθειες. Συνή εγκαταλειμμένοι στην τύχη τους και
πένες. Ο Γάλλος ταξιδιώτης Ανρύ θως βλέπανε τους κατοίκους με συμ τους οποίους δεν θυμούνται παρά
Καστέλλα, που ερχόταν από την Αίγυ πάθεια και περιέργεια. Μοναχά τα μονάχα όοες φορές πρόκειται να τους
πτο συναπάντησε τη θαλασσοταραχή μυαλά μερικών παίρνανε αέρα κι έγρα βασανίσουν και να τους ληστέψουν με
κοντά στην Κρήτη. Για τη σωτηρία του φαν κατοπινά παραμύθια παρεξηγών- φόρους και λεηλασίες, ήταν πράγματι
καραβιού, που τον έφερνε, έκατσε και τας τη φιλοπεριέργεια που είχαν και γ' αξιολύπητη. Αν ένα τούρκικο καράβι
σημείωσε στο ημερολόγιό του τούτα τα αυτούς, οι νησιώτες άντρες και γυναί αράξει σ' ένα από τα νησιά αυτά, ο
λόγια, που τα παίρνουμε από το πρώτο κες ή την προσπάθεια των γυναικών να κυβερνήτης τους καταντά σωστός τύ
έργο του Κυριάκου Σιμόπουλου «Ξένοι τους πουλήσουντα τα χειροτεχνήματά ραννός του. Διαθέτει όλα στη διαταγή
ταξιδιώτες στην Ελλάδα»: τους ανοίγοντας τις πόρτες των σπιτιών του. Παίρνει τα τρόφιμα που του
«Το καράβι σήκωσε άγκυρα, αλλά τους και επιδαψιλεύοντας τους πολλές χρειάζονται κι ότι άλλο θέλει. Επιβάλλει
βγαίνοντας στο πέλαγο έπεσε σε χει περιποιήσεις, παρεκτός την έμφυτη προσωπική εργασία στους κατοίκους,
ρότερη φουρτούνα. Ολοι πίστεψαν φιλόξενη διάθεση που διακρίνει από γίνεται ο ανώτατος δικαστής, λύει τις
πως ήρθε το τέλος τους. Ξαφνικά την αρχαιότητα το λαό μας. Αυτό διαφορές τους και επιβάλλει πρόστιμα,
ναύτες και επιβάτες ανακάλυψαν την φαίνεται πρώτιστα από τις αντιφάσεις τα οποία και ε ισπράττε ι α μέσως γ ια δ ικό
αιτία της θεϊκής οργής. Ανάμεσα στα των πολυάριθμων αυτών συγγραφέων, του λογαριασμό και τιμωρεί με μαστίγω
μπαγκάζια μου είχα δυο αιγυπτιακές να λένε για μερικά λιμάνια και νησιά μα τα γυμνά ποδάρια των. τέλος, η
648
Μ'cj |§:PfP
iJ __ -It__i
Στην απέναντι σελίδα επάνω: Καράβι της εποχής στην οποία αναφέρεται το άρθρο. Κάτω: Ένας Έλληνας παπάς. Ο κλήρος
αποτελούσε πάντοτε στόχο των κατακτητών. Επάνω: Ο Άγιος Γεώργιος η ελληνική εκκλησία της Βενετίας. Πολλές φορές οι
Ενετοί βοήθησαν τους διωκόμενους Έλληνες.
διαμονή του στο νησί σπέρνει τον τρόμο βεζύρηδες, ήταν ένα από τα ανώτερα υπεύθυνο, γράφει μετά το ταξίδι του το
και τη φρίκη σ' όλους. Οταν πάλι και πιο σημαντικά αξιώματα της τουρκι 1673 στις Κυκλάδες, μετάφραση Σιμό-
παρουσιάζεται στο νησί κανένας κουρ κής διοίκησης. Ο καπουδάν πασάς πουλου:
σάρος, επαναλαμβάνονται οι ίδιες σκη σύμφωνα με πληροφορία του δέκατου «... Κάθε άνοιξη περνούσε από τα
νές τα ίδια βάσανα, οι ίδιες αγκαρίες, όγδοου αιώνα, «ορίζει, διεξάγει, επι νησιά ο Καπουδάν πασάς με τη φλόττα
ταπεινώσεις και τιμωρίες». σκευάζει, ναυπηγεί όλα τα εν τω στόλω του. Τον συνόδευαν αξιωματούχοι
πλευσίματα, και γαλιόνια καιπεργαντία Τούρκοι γραμματικοί δήμιοι με τα σύ
Για τον κατακτητή τα νησιά ήταν
και καντζαπάσια και κιρλαγκιτζια και νεργα των βασανιστηρίων. Συγκέντρω
ορισμένη, ενιαία διοικητική περιοχή και
κάτεργα και σαλούπες. Αυτός διορίζει, νε το χαράτσι και τις κάθε λογής
τα είχε περιλάβει στο σαντζάκιο της
κατά το αυτοδοκούν και αρέσκουν, εισφορές, λαφυραγωγούσε, έκοβε κε
Εύβοιας. Κουμάντο στο σαντζάκιο αυτό
προβιβάζει και καθαιρεί όχι μόνον τους φάλια, έβαζε σε θεογνωσία τον ραγιά
έκανε ο καπουδάν πασάς, ο ναύαρχος
τρεις μεγάλους, καπετάνιο, πατριώνας και έφευγε. Την άλλη μέρα κατέφθα-
δηλαδή της οθωμανικής αρμάδας, που
και ιργιάλια, αλλά και όλους τους ναν στα λιμάνια οι χριστιανοί κουρσάροι
τα κυβερνούσε με αυταρχικότητα και
καπετάνους των λοιπών γαλιονίων και για να εγκατασταθούν στο βασίλειό
ασυδοσία. Στη διατριβή του για τους
επιστάτας και προεστώτας πάντων των τους. Αρμένιζαν πανελεύθεροι, αρπα-
Δραγουμάνους του Οθωμανικού Στό
εν τω στόλω πλευσιμάτων και τους κτικοί και θηριώδεις. Οι νησιώτες αντί-
λου, ο Καθηγητής της Νεώτερης Ιστο
μπέηδες των κατέργων». κρυζαν τα πειρατικά της Μάλτας με το
ρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Βασί
Για να γίνει όμως καλύτερα αντιληπτή λευκό σταυρό στα πανιά, τις κόκκινες ή
λης Σφυρόερας συμπυκνώνει την ε
η τυραννία του καπουδάν πασά, που Οι κίτρινες φλόγες στις παντιέρες των
ξουσία του με τούτα τα λόγια:
νησιώτες τον λένε και καπετάν πασά, Αλγερινών, σημαίες όλων των χρωμά
Τα περισσότερα νησιά του κεντρικού -ονομασία που απαντάει και σε δημοτι των, καράβια της Σαρδηνίας, του Λι-
Αιγαίου, που αποτελούσαν ένα από τα κά τραγούδια- θα προσφύγουμε στα βόρνου, της Νάπολης, της Αγκώνας,
σαντζάκια του τουρκικού κράτους, υπά κείμενα των περιηγητών. Αυτοί γίνον της Μεσσήνης. Και κάθε τόσο ξεμπαρ
γονταν υπό τον αρχιναύαρχο της αυτο ταν συχνά παρατηρητές όλης της βίας κάριζαν τα κουρσάρικα τσούρμα, οι
κρατορίας, που λεγόταν καπουδάν πα και καταπίεσης που ο Καπουδάν πασάς λεβέντες όπως τους αποκαλούσαν,
σάς ή σπανιώτερα καπουδάν - 1 - κ' η συνοδεία του ασκούσαν στους αδίστακτοι τυχοδιώκτες, φονιάδες των
ντεριά. Το αξίωμα αυτό που απονεμό- υπόδουλους. Ένας απ’ αυτούς, ο λιμανιών. Καταλάνοι, Μ αγιορκέζοι,
ταν αρχικά σε μπεηλέρμπέηδες και πρεσβευτής της Γαλλίας στην Υψηλή Κορσικανοί, Σιτσιλιάνοι, Μαλτέζοι, το
αργότερα, κυρίως από τον 17ο αιώνα σε Πόρτα Φρανσουά Νουαντέλ, πρόσωπο κατακάθι της Μεσογείου και ρίχνονταν
649
στους ανυπεράσπιστους νησιώτες. Οι απεσταλμένον σας πρωτοσύγκελλον
αρχικούρσάροι είχαν μεταβληθεί σε Ανανία Ιερομόναχον, να ομπληγάρετε
ηγεμόνες των νησιών, εξόντωναν όποι απάνω εις το χαράτζι μου δι' απίτροπός
ον τολμούσε να εκφράσει διάθεση για μου, να μου ρεκουμαντάρει εκ εί όπου
αντίσταση. Είχαν επιβάλει κανονικό και θέλω του γράφει και δεν θέλετε έχει
τακτικό φόρο στα τρόφιμα, αλλά και στις καμίαν πείραξη καθώς γράφουν οι
γυναίκες. Οι ιππότες της Μάλτας ενερ γραφές μου. Και όποιος είναι εκείνος
γούσαν κάθε τόσο επιστράτευση και οπού φανή απάνω εις το νησί σας οπού
διαλογή του γυναικείου πληθυσμού για να έχει την παντιέραν του Αγίου Μάρ
τις «ανάγκες» των πειρατικών τσούρ κου και πειράξει ή πολύ ή ολίγον ή εις
μων...». πάσα πράγμα, απουνά σας ευρίσκεται,
Μόλις φαινότανε πειρατικό στον ορί θέλω τον περάσει από την κρίσιν μου,
ζοντα, το πρώτο πράμα που κάνανε, καθώς γράφουν οι γραφές μου. Δοσμέ
ήταν να κρύψουνε τις όμορφες θυγα νο από το κατέργω Καπιτάνεια στην
τέρες και γυναίκες τους. Σ έναπατινι-' Πρέβεζα, Φραντζέσκος Μορεζήνης,
ώτικο θρήνο διαβάζουμε τούτο το πρώτος Καπετάν γκενεράλες, Αλέσαν-
δίστιχο: «Οι κόρε σας οι έμορφες όλες δρος Λοκαδελίνης, Πρωτονοτάριος
να φυλαχθούνε / γιατ' είν' τ ' ασκέρι της εξοχότης του...».
μας πολύ να μη μαγαρισθούνε». ' Οπου Η δράση του βενετσιάνικου στόλου
όμως οι άντρες λείπουν, οι πειρατές του Φραγκίσκου Μοροζίνη θα εξαπλω
οργιάζουν. ' Ετσι σημειώνει ο ιστορικός θεί ως τα ακραία όρια της νησιώτικης
του Νέου Ελληνισμού Καθηγητής Από Ελλάδας. Θα φτάσει ως και στο απομα
στολος Βακαλόπουλος για δυό από τις κρυσμένο Καστελόριζο. Αν σήμερα το
Κυκλάδες: νησάκι υψώνει μ αξιοπρέπει την ελλη
«Κατά τα τέλη του 17ου αιώνα, η νική σημαία έρημο κι απομονωμένο
Μήλος και η Κίμωλος έχουν μεταβληθε ί τότε ήταν σπουδαίος σταθμός στους
σε αληθινά άντρα πειρατών, κέντρα «Παρηγοριά». Πίνακας του Θεοδώρου θαλασσινούς δρόμους που οδηγούσαν
διασκεδάσεων και ακολασιών. Η επιβο Βρυζάκη (Λεπτομέρεια). από τα ευρωπαϊκά λιμάνια στην Κύπρο
λή της βίας και η διασπάθιση χρημάτων και τα Ιεροσόλυμα. Αυτό το μαρτυράει η
από το ένα μέρος και η αδυναμία και η συχνότατη αλλαγή των ξένων κατακτη
φτώχεια των κατοίκων από το άλλο, της Μεθώνης το βλέπεις σε πολλές τών και το ενδιαφέρον που έδειξε γι'
συνετέλεσαν στην έκλυση των ηθών. παραλλαγές, τη μια κοντά στην άλλη. αυτό, εκτός από τον Μοροζίνη ο
Στην Κίμωλο η απουσία των ανδρών, Εδώ κατά μέτωπο, λίγο πιο πέρα από το Λάμπρος Κατσώνης. Ο Αχιλλέας Δια-
πολλοί από τους οποίους ήταν εξελλη πλάι. Στη Σύμη, έχει τώρα εντειχισθεί μαντάρας, παλιός λόγιος του νησιού,
νισμένοι ιταλοί, είχε ως αποτέλεσμα στο καμπαναριό του Πανορμίτη. Γραφή είχε δημοσιεύσει μια πολύ ενδιαφέρου
την εκπόρνευση πολλών γυναικών». του περίφημου γκενεράλη της Βενετι- σα έκθεση του Βενετού ναυάρχου,
Τούρκοι, πειρατές, κουρσάροι. Οι άς σταλμένη το Φλεβάρη του 1684 από στην οποία περιέχονται πολύτιμες πλη
τύραννοι του ελληνικού λαού δεν εξαν το λιμάνι της Πρέβεζας στους Συμια- ροφορίες για την κατάληψη του Κα-
τλούνται σ' αυτούς. Δεν είναι δυνατό κούς επιβεβαιώνει τη διαδοχή των στελλόριζου από τον στόλο του στα
από τον πίνακα να εξαιρέσουμε τους κατακτητών μιλώντας για προστασία 1659. Στρην έκθεση αυτή, ο Μοροζίνης
Βενετσιάνους. Μια ανάγλυφη εικόνα των νησιωτών.: εξαιρεί τη στρατηγική θέση του με τα
από τις επιδρομές τους στα νησιά μας «Εμείς Φραντζέσκος Μορεζήνης, παρακάτω λόγια:
δίνουν τούτοι οι στίχοι του δημοτικού δια την γαληνοτάτην πολιτείαν της «Το λιμάνι του Καστελλόριζου είναι
τραγουδιού: Βενετίας Καπητάν γκενεράλες, και το μόνο προπύργιο και το μόνο καταφύ
«Εφτά χιλιάδες ήβγανε, γραμμένοι εξής. Γράφω προς εσάς τους επαρχιώ γιο, το οποίο μπορούν να έχουν, όχι
στο δεφτέρι / και τους εδιορίσανε να τες της νήσου Σύμης εις τους ιερείς μόνο για τις προσβολές από τη θάλασα,
κάμουνε τρεις ώρες « κ' εκείνα τ ' και εις τους επίλοιπους Χριστιανούς: αλλά και για τις ενέδρες των πειρατών,
άνομα σκυλιά εκάμανε τρεις μέρες! / Μένα ήθελε φανερωθή εδώ εις την οι απειράριθμοι μπορεί κανείς να πει
τα λάδια πήραν ποταμοί, τα στάρια Πρέβεζαν έπροστεν της γαληνοτάτης ναυτιλλόμενοι που περνάνε συνεχώς
ξεμπλασθήκαν, / στράτες γέμισαν άρ υψηλότης και εξουσίας μας ο απεσταλ από τα μέρη της Ανατολής για την
ματα και τα στενά κοντάρια, / στ' μένος'σας ευλαβέστατος πρωτοσύγ- Κωνσταντινούπολη και για άλλα μέρη
Ανεμομύλου τα στενά στρώσες και κελλος Ανανίας Ιερομόναχος βαστών- της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με
μαξελλάρια/. Και τα ρακιά και τα κρασιά τας και την γραφή εις το χέρι προσπί- άφθονες προμήθειες τροφών και άλλα
στις στράτες εχυθήκαν.. πτων τοις γόνασιν δέοντας και παρακα- είδη εμπορευμάτων. Γι' αυτό καθίστα
Ετούτοι, δύναμη στρατιωτική καιναυ- λών δια τους Ιερείς, και δια τους ται αναγκαίος και αναπόφευκτος στα
τική οργανωμένη και ισχυρή, διεκδικούν επίλοιπους Χριστιανούς του νησιού σας θμός διάβασης, ο οποίος λόγω του
από του ςΤούρκους τα εδάφη κι απλώ με το να εθέλετε ομπληγάρεσθε να τόπου και της κατάλληλης θέσης μπο
νουν την κυριαρχία τους. Εγκαθιστούν δίνετε εκείνο οπού εδίνετε τον καιρόν ρεί να εμποδίσει τη διαπόρθμευση ή
το δικό τους ερωπαϊκό ζυγό. Το φτερω της απερασμένης αμάχης του ρένιου τουλάχιστον να διακόψει τη συχνή
τό λιοντάρι του Αγίου Μάρκου θρονιά της Κρήτης, και να σας φυλάγω από ναυσιπλοΐα, και το εμπόριο. Αν αυτό
ζει στις πόρτες των κάστρων προβάλλει τους κουρσάρους. Και ιδού οπού σας γινόταν θα στερούνταν τόσα μέσα και
απειλητικό στα τείχη τους. Στο κάστρο στέλνω αυτού την γραφή μου μέ τον ωφέλειες, τις οποίες απολαμβάνουν οι
650
Τούρκοι και θα έχαναν σπουδαία κέρδη, ναι οι ' Ελληνες που κατοικούν σ' αυτό εσχάτως περιπλεοντες τα παράλια της
τα οποία έχουν οι κάτοικοι της Κων το βράχο. Δεν μπορούν ούτε να Ρούμελης ήρξαντο να ενεργούν επι-
σταντινούπολης. Για τον λόγο αυτό, οι σπείρουν ούτε να θερίσουν. Δεν υπάρ δρομάς εις διάφορα φρούρια και πόλεις
θάλασσες αυτές συχνόζονται πάντοτε χουν ούτε λάχανα σ ’ αυτό ούτε φρούτα της επικράτειας του Ισλάμ, ένεκα τού
και προσβάλλονται από τους πειρατές ούτε δημητριακά. Μονάχα λίγες ελιές. του διατάσσομεν και παραγγέλλομεν
ως θέση ιδιαίτερα κατάλληλη για την Από ζώα μόνο μερικές κατσίκες που υμάς όπως σχηματίσητε εξ εντοπίων
επιτυχία των σκοπών τους». σκαρφαλώνουν στους γκρεμούς για να πολιτών μουσουλμάνων αποσπάσματα
Για να πετύχει την επιχείρησή του, ο βρουν λίγη τροφή. Και το αποκορύφωμα άτινα τιθέμενα υπό τας διαταγάς των
Μοροζίνης έστειλε, όπως γράφει στην της δυστυχίας: υπάρχει μια μοναδική φρουράρχων αξιωματικών να επιβλέ
έκθεσή του, τις γαλέρες του Μάρκου πηγή που βρίσκεται στην κορυφή του πουν και επιτηρούν νυχθημερόν και
Αντώνιου Πασκουαλίγκο, Πέτρου Βερ- λόφου. Είδα τις γυναίκες να ανηφορί- αδιαλείπτως τα παράλια και να προφυ-
ναρδίνου Ζαγκαριόλ, στην οποία βρι ζουν με κόπο το δύσκολο μονοπάτι και λάττουν ούτω την περιουσίαν και την
σκόταν κι οι ιππότης Γκρεμονβίλ, με να γυρίζουν κουβαλώντας στον ώμο ζωήν των πιστών. Τα αποσπάσματα
επικεφαλής τον έκτακτο επίτροπο Κέ μεγάλες στάμνες με κίνδυνονα γκρεμι ταύτα κατά τα ειωθότα δέον όπως
ρινη, για να προετοιμάσουν την πολιορ στούν μαζί με το φορτίο τους. Κανείς συντηρώνται δΓ εξόδων των κατοίκων
κία αποκλείοντας τις διαβάσεις και τις δεν φιλοδοξείναζήσεισ' αυτό το τόπο. των οικείων καζάδων κατανεμομένων
μεταφορές, τον ανεφοδιασμό από την Ετσι το καλύτερο σπίτι νοικιάζεται μεταξύ αυτών φιλοδικαίως ως έκπαλαι
Τουρκία. Στις 6 το πρωί, έφθασε κι ο δώδεκα φράγκα το χρόνο και το κορίτσι είθισται. Ούτως έστω προς γνώσιν
υπόλοιπος στόλος, αλλά διαπίστωσε ότι που παίρνει προίκα μια κατσίκα και μια υμών. Πιστεύετε και υποτάσσεσθε εις
το κάστρο του νησιού ήταν πολύ πιο ελιά, θεωρείται πλούσιο». το ιερόν αυτοκρατορικόν σύμβολόν
ισχυρό από ότι είχε ακούσει. Τότε ο Για να αντιμετωπίσουν τους Βενε- μου, ίνα ο Αλλάχ και ο ουρανόπεμπτος
Μοροζίνης αποβίβασε στρατό σε από τούς, οι Οθωμανοί συγκροτούσαν ειδι ημών προφήτης Μωάμεθ βοηθοί υμών.
σταση τέτοια που να μη μπορεί να τον κά στρατιωτικά αποσπάσματα. Τα έξοδα Εγράφη τη 1η Τζεματζή Ούλ Εβέλ του
φτάσουν τα πυροβόλα του κάστρου κι τα πλήρωναν βέβαια οι ραγιάδες. Στο έτους 1505 εν τη υψηλή έδρα της
έδωσε εντολή στις γαλεότες και τις «Ιστορικό Αρχείο Βέροιας» του Ιωάννη ευδαίμονος Κωνσταντινουπόλεως...»
γαλέρες να πλησιάσουν σε θέση βολής. Βασδραβέλλη, περιλαμβάνεται και ένα
Οι Τούρκοι κρατήσανε αντίσταση, αλλά αυτοκρατορικό φιρμάνι πολύ κατατοπι Οταν αξιοποιήσανε στο έπακρο τη
με τα αδιάκοπα πυρά των Βενετών, στικό για τις νέες αυτές επιβαρύνσεις: δύναμη της θάλασσας και της ναυτοσύ
αναγκάσθηκαν να καταφύγουν στο πά «... Επειδή δε ως πληροφορείται το νης, εβάλανε τέλος οι Ρωμιοί στην
νω περίφραγμα του κάστρου, όπου Υψηλόν μου διβάνιον οι άπιστοι Ενετοί τυραννία και τη δυστυχία τους.
εξακολούθησαν να αντιστέκονται. Ο
κλοιός όμως των Βενετών στένευε «Η πολιορκία της Ρόδου από τους Τούρκους». Πίνακας ανωνύμου Γάλλου
ολοένα. Ολόκληρος ο Βενετσιάνικος ζωγράφου τον 15ο αιώνα.
στόλος μπήκε μέσα στο λιμάνι του
Καστελλόριζου. Μετά από αυτό, οι
Τούρκοι υψώσανε άσπρη παντιέρα και
παραδοθήκανε. Οι Βενετοί συνέλαβαν
115 Τούρκους. Ανάμεσα σ' αυτούς
ήταν κι ο Αχμέτ αγάς, ο Πριάλι καδής κι
ο Αχμέτ κεχαγιάς της Ρόδου, που
βρισκόταν στο νησί για να εισπράξει
τους φόρους...
Τώρα είναι εύκολο να σταθμισθεί η
αφόρητη κατάσταση που επικρατούσε
στο Αιγαίο κατά τη μεταβυζαντινή
περίοδο. Ο όρος «Τουρκοκρατία» σε
καμμιά περίπτωση δεν καλύπτει και δεν
αποδίδει τα δεινά που υφίστατο ο
Ελληνισμός από τόσες δυνάμεις, που
τους ανταγωνισμούς και τις διεκδική
σεις τους πλήρωνε τελικά η Ρωμιοσύνη.
Αν παρακολουθήσουμε την ιστορία του
Καστελλόριζου, θα δούμε ότι σε λίγο
γίνεται καταφύγιο Μαλτέζων πειρατών.
Το 1797 το νησί βρίσκεται σε αποκαρδι
ωτική κατάσταση. Από το έργο του
Σιμόπουλου προέρχεται και η ακόλουθη
περιγραφή. Οφείλεται στον γνωστό
περιηγητή Σαβαρύ που έφτασε τότε
στο νησί για να δώσει την παρακάτω
εικόνα του:
«Καταλαβαίνετε πόσο δυστυχείς ε ί
651
Αριστερά: Αμαξάκι στην Ομόνοια την
παλιά ωραία εποχή. Στην απέναντι
σελίδα: Ο I. Καλύβι της, ο αστυνομικός
διευθυντής Αθηνών που διατάχθηκε
από τον Πάγκαλο να μετρά με την
μεζούρα τη φούστα των γυναικών.
652
ΜΙΑ Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Η Δ ΙΑΤΑΞΗ T O Y 19 26
653
ΠΟ ένα βιβλίο ταξιδιωτικώ ν π ρ α γ μ α τώ ν ε τα ι μια τα υ τ ό χ ρ ο ν η
Α εντυπ ώ σ εω ν σαν τη ν Ισπανία
το υ Νίκου Καζαντζάκη με τόσο
ανταπ όδοση ειδιλιακής φιλοξενίας:
Φ ιλοξενούμε μέσα μας το υ ς τ ό
π λούσιο υλικό μπορεί να π άρει π ους που γνω ρίζουμε καθώς κΓ
κανείς ό,τι το υ α να λογεί και ό,τι το υ α υ το ί μας φ ιλοξενούν στο π έ ρ α
χ ρ ειά ζετα ι. Γνώση, σοφία, κοινω νι σμά μας, επικοινωνώ με ξένους
ολογικές, φιλοσοφικές και ψ υ χο λο τό π ο υ ς θα πει: Ζω τη ν ζωή τω ν
γικές π αρατηρήσεις, έθιμα και ήθη, τόπ ω ν αυτώ ν στο πλαίσιο της δικής
σ το ιχεία για διάφορες σ τα τισ τικές μου ζω ής το υ ς φ ιλοξενώ μέσα μου
και κάθε είδους π ληροφορίες για σα να είναι π λάσματα ζω ντανά και
τό π ο υς και λαούς π ου δεν γνω ρί π ρ οσ ω π ικότητες το υ ς προβάλλω
σαμε. Μ α νομίζω πως εκείνο που με κάθε δυνατή περιπ οίηση και
θα έπ ρ επ ε να βαραίνει πιο πολύ στοργή, το υ ς παρακολουθώ και
στην εκτίμησή μας είναι η α τ μ ό το υ ς προσέχω σε κάθε το υ ς λ ε
σφαιρα και η ποίηση που μπορεί να π τομ έρεια, δικαιολογώ π οιητικά τις
εμψ υχώ νει τις σελίδες ενός τέ το ιο υ ιδιοτροπίες το υ ς π ου αρέσ ουνε
βιβλίου. ΓΓ α υ τό σαν α π ο τέλειω σ α ακόμα και οι μιζέριες τους, γ ια να
τη ν Ισπανία το υ Καζαντζάκη, το μου αφ ήσ ο υνε οι τό π ο ι α υ το ί σα
βιβλίο α υ τό που το πρώ το μέρος «Η προσκύνηση των Μάγων». Εργο χω ριστούμε ότι κα λύ τερ ο μ π ορού
είναι γραμμένο ήρεμα, ψύχραιμα, του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. (Μα σ ανε να έχ ο υ ν ε ή να δημιουργή
ειδυλλιακά σαν απ ό σοφό π ερ ιηγη - δρίτη, Μουσείο Πράντο). σ ουνε στις εξα ίσ ιες εκείνες στιγμές
τή π ου βλέπ ει τα π ά ντα γύρω το υ απλή αλλά τρομαχτική στην α ν α γ που κυριολεκτικά γλυσ τράμε δ ια
μέσα από το κλασσικό δ ισ υπ όσ τα κ α ιό τη τά τη ς αλή θεια πως ο κ ό δοχικά π ερνώ ντας απ ό τις μορφές
το σύμβολο το υ Δον Κιχώτη και το υ σμος υπ ά ρχει σαν κάτι το α π ό λ υ τα το υ και τα μύρια το υ αντικείμενα. Η
Π άντζου και το δ εύ τερ ο χ α ρ α γ μ έ αντικειμενικό έξω και π έρ α απ ό τα φ ιλοσοφ ία τω ν ταξιδιών, η φ ιλο σ ο
νο π υρ ετικά με σκληρές γραμμές συμβατικά σ το ιχεία που ορίζουνε φ ία τη ς νο σ ταλγίας αρχίζει σαν
και με π ο φ υ ρ ά σαν α ιμ α το σ τά λα - τη ν προσήλωσή μας και τη δέσμευ - ηδονή απ ο την αίσθηση το υ κ α ι
κτα γράμματα, σ κέφ τη κα π ρ ο σ π α σή μας σε μια ορισμένη και α ξ ε π έ νούργιου γύρω μας γ ια να ε ξ α σ φ α
θώ ντας να παραμερίσω α π ό το ν ο υ ρασ τη περιοχή. Σ τα ταξίδια μας λίσει στη μνήμη τη ς ψ υχής μας τη ν
μου το υς σ το χα σ μ ο ύ ςτο υ ο υ γ γ ρ α -
Το φρούριο της Σάντα Καταλίνα στο Χαέν της Βόρειας Ανδαλουσίας στην Ισπανία.
φ έ α και να λυτρώσω τη ν όρασή μου
απ ' το υς αλεπ άλληλους π ίνακες
τω ν εφιαλτικώ ν αυτώ ν και άγρια
μελαγχολικώ ν ταξιδιω τικώ ν π ε ρ ι
γραφών.
Ενας α π ' το υς τρ όπ ους να π λ α
ταίνεις εσ ω τερικά τ α όρια το υ ε α υ
το ύ σου, είναι να επικοινω νείς ε
λ εύθερ α με ξένα μέρη να χά νεσ α ι
θεληματικά και α θ έλη τα σε π ρώ το -
γνώ ριστα τοπ ία, να σε μεθά καθώς
ταξιδεύεις, ο αφρός τω ν ξένω ν
πολιτισμών, να φ ιλολογείς θα έ λ ε
γ α με όλες σου τις αισθήσεις, κι
υσ τέρ α να ξαναβρίσκεσαι μέσα σου
δ ια φ ο ρ ετικό ς, ξα να νιω μ ένο ς π ιο
βέβαιος από κά θ ε άλλη φ ορά πως
υπ άρχεις σαν αντικείμενο το υ ε ξ ω
τερ ικο ύ κόσμου και πω ς είσαι α λ η
θινά κάτοικος, φ αινόμενο τη ς γ ή ς ,κ ι
όχι μόνο το υ τό π ο υ σου. Κάθε
γνωριμιά μας με καινούργιους τ ό
πους, ανα νεώ νει μέσα μας τη ν
654
αδιάκοπη και γλυ κεία ροή της προς όμως εν α π ο θ η κ εύ ετα ι μέσα μια τική επ α φ ή τω ν αισθήσεων, χρ ω
τη ν εξιδανίκευση κάθε π ρ α γ μ α τι θ ετικ ή π ο σ ό τη τα π οίησ ης, κ ά τι ματικού οραματισμού και, λ α ίμ α ρ
κ ό τη τα ς π ου κ α τά βάθος μας είναι π ου βαραίνει κ ά π ο τε πιο πολύ κΓ γ ο υ με τ ο αίμα τη ς Ισπανικής π ρ α
ξένη. Τ αξιδεύοντας α ν α κ α λ ύ π το υ απ ό μια κατάσ τασ η, γ ια τί αν η γμ α τικό τητα ς. Στον Καζαντάζκη
με σαν για πρώ τη φορά τα πιο κ α τά σ τα σ η είνα ι σ υχνά ψ ε υ δ α ί σ υ να π α ντιέτα ι π ερ ίερ γο ο τέ λ ε ιο ς
ασ ήμαντα και τα πιο στοιχειώ δη σθηση, η εμπ ειρία τω ν ταξιδιών οικοδόμος, ο επ ιδέξιος τεχνικός ό
αντικείμ ενα το υ γύρω μας κόσμου π α ρα μένει σ ταθερή ζώ νη α π ο χ τη - λων τω ν λεπ το μ ερειώ ν τη ς σ ύ ν θ ε
και μας φ α ίνο ντα ι σαν π ολύτιμα μένης ζω ής π ο υ συντηρεί α κ α τά - σης ενός π νευ μ α τικο ύ έργου, ο
ευ ρ ή μ α τα κΓ εκείνα ακόμα π ου η π α υ σ τα τη νο σ ταλγία μας. Και για δαιμόνιος εφ ε υ ρ έ τη ς α ν ε ξ ά ν τλ η
γνώση το υ ς μας βαραίνει τη ν ό ρ α να σ υντηρηθεί καθαρή η νο σ ταλγία το υ υλικού και ο συχνά επικός
ση απ ό τη στιγμή π ου θ ' ανοίξουμε μας έ χ ε ι τόση ανάγκη α π ό καύσιμο α φ η γ η τή ς με το ν ορα μα τισ τή που
τα μ άτια μας σ τη ζωή. π έτρες, υλικό ώ σ τε κα τα βρ ο χτίζει τα π ά ν εκ σ τα σ ιά ζετα ι διαρκώς που βλέπ ει
χρώ ματα σ τερ ιές και θάλασσες, τα με τη ν ίδια ό ρξεη εξισώ νοντας σαν όραμα και το παραμικρό α ν τ ι
βλάστηση, δένδρα, χω ράφια, σ π ί αισθητικά και ηθικά και τις πιό κείμενο το υ γύρω κόσμου και που
τια, χωριά, π ολιτείες, άνθρωποι τ έ ανόμοιες π ο ιό τη τες και π ο σ ό τη τες το ν π α ρα κολουθούμ ε να π α ρ α
χνες κέντρ α και τρόπ οι διασ κέδα που μας αφ ήνουν τα ταξίδια. δέρνει, να σφαδάζει, να σπαρταρά,
σης γ ο η τείες γλωσσών που πρω - Ό π ο ιο ς κα το ρ θ ώ σ ει π ε ρ ιγ ρ ά - να ηδονίζεται, να α λ α φ ιά ζετα ι, να
τακούμε, ηδονές, γυναίκες, ιδέες φ ο ντα ς τ α ταξίδια το υ να εκφράσει μαρτυρά μέσα σ το εν εγρήγορσή
για τα σύγχρονα και τα αιώνια και να π α ρα σ τήσ ει έντονα την όραμά του. Απ ορροφά και α π ο τυ -
προβλήματα τη ς ζωής, όλα κ α θ ρ ε ατμόσφαιρα τη ς σ υγχώ νευσης α υ πώ νει μέσα το υ τ α π ά ντα με διε-
φ τίζο ν τα ι μέσα καινούργια νιόκοπα τής μπορούμε να π ο ύ μ ε πως άγγι - σ ταλμένα απ ό τη ν έκσ τασ η μάτια,
θαυμάσια καλοπ ρόσ εχτα. Για όλα ξε την ποίηση. με άγρυπ νη και, π υρ ετική φ α ν τ α
α υ τά π ου π ρω τοβλέπ ουμε ή π ου Ετσι σ κεφ τόμουνα τελειώ νο ντα ς σία, και με γλωσσική αίσθηση ε ρ ε θ ι
ν ο μ ίζο υ μ ε πω ς π ρ ω το β λ έπ ο υ μ ε τη ν Ισπανία το υ Καζαντζάκη, και σμένη από τον παροξυσμό απ ό τη
ξεπ ε τιο ύ ν τα ι απ το νου μας ένα χα ρα κτηρ ίζοντα ς την όχι χωρίς κά - διαρκή προσήλω ση το υ καθαρού
σωρό π ερίεργοι στοχασμοί, σ το χα - ποιο δισταγμό, έργο π οιητικό γιατί λ ο γ ο τέχ ν η στην ανα ζήτη σ η και στο
σμοί, σαν έρω τες, σαν ανατριχίλες, απ ό το τέ λ ε ιο α υ τό λο γοτέχνη μ α κα θ α ρ ό δ ο ύ λεμ α τη ς α ψ ε γ ά δ ια
σαν π α ρ ά ξενα επ ιγράμματα, σαν το σ φ υρηλατημένο ρυθμικώ τατα στης, πλούσιας, γιομάτης, τε λ ε ιω τι -
κής, εντυπ ω σ ιακής φράσης. Είναι,
απ ολαυσ τικός γ ια μας ο τρόπ ος
ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
που π ερ ιγρ ά φ ει τα θ έμ α τα τη ς
όρασης τ ο υ ο Καζαντζάκης και που
δουλεύει φ ραστικά τ ο π λούσιο υ λ ι
κό τω ν ταξιδιών το υ μα ο ίδιος
φ α ίν ετα ι πως απ ολαμβάνει λ ιγ ό τ ε
ρο το υ ς θησαυρούς το υ απ ό μας
φ ω το σ τέφ α ν ο σαν απ ροσδόκητες σε μια γλώσσα πλούσια, καρπερή, που το διαβάζουμε. Ενα αίσθημα
λ ε π τό τη τες και απ οχρώ σεις που ρωμαλέα, όλη νεύρα και π λα σ τικό θλίψης και ανικανοποίησης υ π ο
ίσως να μην έχο υμε άμεση με ό,τι τη τα , γλώ σσα π ου άλλη μια φορά λανθάνει σε ό,τι αφ ορ ά τον Κ α ζα ν
ο νομάζουμε «πραγματικότητα» μα επικυρώ νει το ν ασ ύγκριτο α ισ θ η τι τζάκη. Να είναι τά χ α α υ τό η σκληρή
που δεν θα μπορούσανε να γ ε ν ν η κό θρίαμβο το υ καθαρού δημοτικι μοίρα και τα σ τενά π οιητικά σ ύ ν ο
θούνε π α ρά μονάχα στην α τμ ό σμού, λείπ ει κάπως το αγνό, υ π ο ρα εκείνω ν π ου π αρα μένουν με
σφαιρα και στη γ ο η τε ία τω ν τα ξίδι- κειμενικό σ τοιχείο, η ψυχική εκείνη όσα κΓ αν επ ιχειρήσ ουν μονάχα
ών. Τέλος ό τα ν ξα να β ρ εθ ο ό μ επ ά λι ευλυγισ ία π ου δε μας δεσμεύει με λ ο γ ο τέχ ν ες ή να εκφ ρ ά ζει α θ έλ η τα
στη πρώ τη γω νιά μας,σ τη σ υμ β α τι τ ' αντικείμενα το υ έξω κόσμου μα τη ν α π ο γ ο ή τευ σ η ενός ανικα νο
κή μας π εριοχή αφ ήνο υμ ε τη σ κ έ π ου δίνει στη ψυχή μας τη π ρ ο τ ε π ο ίητο υ μυστικιστή π ου η φύση
ψη μας τη φορτω μένη τα ξίδ ια να ρ α ιό τη τα να διαλέξει, ελ εύ θ ερ α και το ν προίκισε με πολύ θ ρ η σ κευτικό
μ ε τα μ ο ρ φ ω θ ε ί σ ' έ ν α α ίσ θ η μ α αβίαστα τη ν ύλη τη ς να κάνει δηλ. τη τα —σπάνιο δώρο— μα π ου το υ
γ λ υ κ ύ τα τη ς και ανεπ α ίσ θητης θ λ ί τη ν α να γκα ία επ ιλογή που α υ τή σ τέρ ησ ε τη ν ευ τυ χ ία να δημιουρ
ψης που σχεδόν ισοφαρίζει με μια μονάχα προδίνει το ν αγνό κ α λ λ ιτέ γήσ ει μέσα το υ μια πίστη και να
αυθόρμητη και α υ τό μ α τη γνώση χνη τον καθαρό π οιητή. Αν όμως π λάσει ή να βρει στις α τέρ μ ονες
είδαμε απ ό κοντά, ψ ηλαφ ήσ αμε τη λείπ ει η μουσική συγκίνηση της π εριπ λανήσεις το υ ανάμεσ α σε
ροή τω ν π ραγμάτω ν μέσα μας και ψ υχής απ ό τις π ερ ιγρ α φ ές το υ ιδέες, θρησκείες και τόπ ους, το Θ εό
τη ροή το υ ε α υ το ύ μας μέσα σ τα Καζαντζάκη τις πλημμυρίζει σε β α το υ ; Τολμώ να π α ρα δεχτώ το δ ε ύ
π ρ άγμ α τα και κα τα λά β α μ ε πως η θμό κατα π λη κτικό η όραση και το τερ ο και να π ισ τέψ ω πως το τε λ ε υ -
ροή α υ τή είναι α π α ρ α ίτη τη για να χρώμα, η κίνηση και η έντασ η τα ίο βιβλίο το υ Νίκου Κ αζαντζάκη
κρ α τιέτα ι φρέσκος και ζω ντανός ο κά π οιω ν στιγμώ ν η δ ο ν ικ ώ τα το υ σημαίνει τη ν πικρή επ ιστροφή, ενός
διάκοσμος τη ς ζω ής μας, ο δ ιά κο π άθους π ροξενημένου απ ό τη ν που δίψασε για Θ εό και γ ια υ π έ ρ
σμος α υ τό ς π ου ό τα ν λείπ ει ο Θ εός ε π α φ ή το υ με την κα υ τερ ή ύλη τη ς τα τ η π νευ μ ατική αλήθεια, στην
και η Πίστη είναι η μόνη δικαίωση και ισπανικής ζωής. Κάθε φράση τη ς κα υ τερ ή ύλη τη ς αισθησιακής και
ουσία στη ζωή μας. Πληρώνουμε «ΙΣΠΑΝΙΑΣ» είναι ένα μίγμα τέλ εια ς αντιφ ατικής, στις αχαλίνω τες ορμές
ίσως ακριβά τη π είρα τω ν ταξειδιώ ν λογοτεχνίας, π άθους για μια ερ ω τη ς ζωής.
655
Ο ΛΟΝΔΙΝΟ, η πρωτεύουσα της
Η ΠΕΡΙΦ ΗΜ ΟΤΕΡΗ ΑΣΤΥΝΟΜ ΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜ ΟΥ Τ Μεγάλης Βρεταννίας, είναι, ως
γνωστόν, μια από τις μεγαλύτερες
πολιτείες του κόσμου. Στην μεγαλό-
πολι αυτή, που ο πληθυσμός της
ξεπερνά τα οκτώμισυ εκατομμύρια
και η έκτασίς της τα 742 τετραγωνι
κά μιλιά, εκτός από την τεράστια
εμπορική κίνηση και την έντονη
g sm n N T
στον Τάμεση και τις παλιές συνοικί
ες. Το λιμάνι της βρετανικής μεγα-
λοπόλεως θεωρείται σαν ένα από τα
πιο πολυσύχναστα σε ολόκληρο τον
κόσμο. Πλοία κάθε εθνικότητος
φορτώνουν και ξεφορτώνουν εμπο
rrflPNT
ρεύματα. Χιλιάδες ναυτικοί διακι-
νούνται στον χώρο του, αλλά καιστα
διάφορα «στέκια», όπου συνήθως
συχνάζουν έπειτα από πολυήμερη
παραμονή στη θάλασσα. Πλήθος
επαγγελματίες που κάνουν δουλει
ές του «ποδαριού» περιφέρονται
από γωνιά σε γωνιά, διαθέτοντας τα
Η π ερίφημη και γνω στή σε όλο τον κόσμο
πιο απίθανα, πολλές φορές προϊόν
Μ ητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου από την
τα.
ίδρυσή της ακόμα ακο λο υθεί σε π ολλές π ερ ιπ τώ Στο Λονδίνο γίνονται οι μεγαλύτε
σεις π ρ ω τότυπ ες μεθόδους στη δίωξη του εγ κ λ ή ρες πολιτικές συγκεντρώσεις, που
ματος και έχ ε ι α π ο τελ έσ ει πρότυπο για την κάποτε κάποτε καταλήγουν σε αιμα
οργάνωση τω ν αστυνομικών υπηρεσιών σε πολλές τηρές συγκρούσεις. Ακόμη δεν εί
ναι ασυνήθιστες οι συχνές απεργίες
χώ ρες του κόσμου, ανάμεσ α στις οποίες και η
και οι τραυματισμοί απεργών και
Ελλάδα αφού είναι γνω στό, ότι η Αστυνομία Π ό λ ε αστυνομικών. Μεγάλος είναι, τέλος
ων ιδρύθηκε και λ ειτο υ ρ γ εί κατά τα π ρότυπ α της ο πλούτος, που βρίσκεται στις Τρά
Σκώ τλαντ Γυάρντ. πεζες και στα καταστήματα, τα
οποία συναντά κανείς όχι μόνο στο
κέντρο, αλλά και στις συνοικίες.
' Ολα αυτά προκαλούν, όπως είναι
φυσικό, το «ενδιαφέρον» των κακο
ποιών και αποτελούν πειρασμό και
για τον πιο «μικρό» εγκληματία.
Αριστερά: Αστυφύλακας της Σκώτ ' Ετσι καταφθάνουν εδώ και δρούν
λαντ Γυάρντ έξω από τον αριθμό 10 «σκληροί» του εγκλήματος από όλο
της οδού Ντάουνινκ όπου το σπίτι τον κόσμο. ' Εμποροι λευκής σαρ-
του εκάστοτε Αγγλου Πρωθυπουρ κός, λαθρέμποροι, ληστές και διαρ
γού. Στην απέναντι σελίδα: Αστυνο ρήκτες, κλέφτες και κλεπταποδό
μικοί της Σκώτλαντ Γυάρντ στο χοι, μεγαλοαπατεώνες πόσης (ρύσε
γραφείο τύπου του Σώματος. Εκτός ως, οργανωμένα συνδικάτα και γενι
από τις αστυνομικές ειδήσεις διοχε κώς κάθε λογής υπόκοσμος κινείται
τεύουν στα μέσα μαζικής ενημερώ- αθέατος μέσα στην κοσμοθάλασσα
σεως και αστυνομικά θέματα γενικό και τις χιλιάδες των κτιρίων. Από όσα
τερου ενδιαφέροντος. είπαμε θα μπορούσε ίσως κανείς να
υποθέσει, ότι η ζωή και η περιουσία
των κατοίκων του Λονδίνου βρίσκε
ται στην διάθεση του πρώτου τυχόν
τος εγκληματία. Αυτό θα μπορούσε
656
να λεχθεί για οποιαδήποτε άλλη των ετών και την αλματώδη αύξηση της Μητροπολιτικής Αστυνομίας,
πολιτεία του κόσμου, όχι όμως και του πληθυσμού, φάνηκε καθαρά η θεωρήθηκε ως η μεγαλύτερη μετα
για την πρωτεύουσα της Βρεταννί- ανάγκη δημιουργίας μιας οργανω βολή στην διοικητική ιστορία της
ας, αφού, όπως είναι γνωστό, την μένης Αστυνομικής Υπηρεσίας, με Αγγλίας. Οι αστυνομικοί του νέου
αστυνόμευσή της έχει η περίφημη αποκλειστικό σκοπό την εξασφάλιση Σώματος, που από το όνομα του
Μητροπολιτική Αστυνομία, η γνωστή της τάξεως και την προστασία των ιδρυτού του ονομάσθηκαν Πήλερς,
σε ολόκληρο τον κόσμο ως Σκώτ- πολιτών. Την συγκρότηση του νέου κατάφεραν μέσα σε ένα μικρό σχετι
λαντ Γυάρντ. σώματος ανέλαβαν οι αδελφοί Χέν- κά χρονικό διάστημα, να αποκατα
Το όνομά της οφείλεται στο κτί ρυ και Τζων Φήλντινγκ. Ομως οι στήσουν την ασφάλεια και την τάξη
ριο, στο οποίο για πρώτη φορά ελπίδες των κατοίκων του Λονδίνου στο Λονδίνο και να κερδίσουν την
στεγάσθηκε η πασίγνωστη αυτή Α για μια ήσυχη και ειρηνική πρωτεύ εκτίμηση και τον θαυμασμό των
στυνομία. Το κτίριο που αποτελούσε ουσα, διαψεύσθηκαν. Η νέα Αστυ κατοίκων.
την κατοικία των Σκώτων βασιλέων, νομία ήταν αδύναμη και η παρουσία Οταν στις 29 Σεπτεμβρίου του
όταν επεσκέπτοντο το Λονδίνο, το της σκιώδης. Οι κλέφτες, οι εκβια 1829 οι νέοι αστυφύλακες με τις
έλεγαν Σκώτλαντ, δηλαδή Σκωτία. Η στές και οι άλλοι εγκληματίες δρού- γαλάζιες στολές και τα ψηλά καπέλ-
ονομασία διατηρήθηκε κι όταν η σαν σχεδόν ανενόχλητοι, πράγμα λα έκαμαν την εμφάνισή τους στους
Σκώτλαντ Γυάρντ μεταφέρθηκε σε που προκάλεσε την εξέγερση και δρόμους του Λονδίνου, οι Λονδρέ-
ένα άλλο, μουντό, παλιό οικοδόμημα την γενική αγανάκτηση του πληθυ ζοι τους απεθέωσαν στην κυριολε
και όταν πάλι τελευταία εγκαταστά σμού. Η κυβέρνηση πιεζομένη προ ξία, γιατί είδαν ένα νέο πειθαρχημέ-
θηκε σε ένα σύγχρονο μεγαθήριο σπαθούσε, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, νο και ευγενικό Σώμα. Στοναστυφύ-
εξοπλισμένο με τις τελειότερες να βρει κάποια λύση. Την επιθυμητή λακα έδωσαν και το χαϊδευτικό
εγκαταστάσεις. Πολύχρονη και εν λύση έδωσε το έτος 1829 ο σερ όνομα «Μπόμπυ». Για την ιστορία
διαφέρουσα είναι η ιστορία και η Ρόμπερτ Πηλ, ο οποίος ίδρυσε μια πρέπει να αναφέρωμε, ότι κάτι
δράσις της Σκώτλαντ Γυάρντ. Κατά νέα Αστυνομία με χαρακτήρα όχι, ανάλογο έγινε την 1η Οκτωβρίου
την Αγγλοσαξονική και Νορμανδική όπως προηγουμένως, στρατιωτικό, 1921 στην Κέρκυρα, όταν ένα όμορ
περίοδο, ελάχιστα βεβαίως ήσαν τα αλλά καθαρώς αστυνομικό. Το νέο φο πρωινό έκαναν την εμφάνισή
προβλήματα της δημοσίας τάξεως αστυνομικό σύστημα του Πήλ, ο τους στα γραφικά καντούνια της
και ασφαλείας. Με την πάροδο όμως οποίος δικαίως ονομάζεται πατέρας Επτανησιακής πρωτεύουσας οι νέοι
I______ 657
Αριστερά: Αστυφύλακας της Γκώτλαντ
Γ υάρντ ρυθμιστής της Τροχαίας Κινή-
σεως σε ένα δρόμο του Λονδίνου. Στην
απέναντι σελίδα επάνω: Οι σκύλοι είναι
πολύτιμοι βοηθοί των αστυνομικών του
Λονδίνου.
658
Αλλά πως έχει οργανωθεί και λει πών. Η Κεντρική Υπηρεσία χωρίζεται κε το 1919 από τον αστυνομικό επιθεω
τουργεί η Υπηρεσία Εγκληματολογικών αναλόγως του ειδικωτέρου αντικειμέ ρητή της Σκώτλαντ Γυάρντ Φρεντ
Ερευνών (C.I.D.) τηςΣκώτλαντΓυάρντ; νου που απασχολεί τους υπαλλήλους Γουένσλεϋ, εκπροσωπεί τον τελευταίο
Ο περίφημος αυτός αστυνομικός μηχα της σε διάφορα τμήματα, τα οποία για ζωντανό συνδετικό κρίκο με την εποχή
νισμός είναι χωρισμένος σε δυό κλά μεγαλύτερη ευκολία χαρακτηρίζονται και τα κατορθώματα του Σέρλοκ Χολμς.
δους. Ο ένας ασχολείται με την εξιχνία- με αριθμούς. Το πρώτο απ' αυτά το Ονειρο κάθε αξιωματικού της Υπηρε
ση των εγκλημάτων, ενώ ο άλλος έχει τμήμα Α1, ασχολείται με τα σπουδαιό σίας Εγκληματολογικών Ερευνών είναι
επιφορτισθεί με την ασφάλεια του τερα εγκλήματα που γίνονται στην να υπηρετήσει στην «Ομάδα των Δέ
κράτους, την ασφάλεια της βασιλικής περιφέρεια της Μητροπολιτικής Αστυ κα», η οποία έχει καταπλήξει τους
οικογένειας και των μελών του υπουρ νομίας, όπως πλαστογραφίες και απά Λονδρέζους με τις επιτυχίες της. Τα
γικού συμβουλίου και τέλος με τον τες σε Τράπεζες, εγκλήματα που «λαγωνικά» της συνδυάζουν εξαιρετική
έλεγχο των λιμένων και των αλλοδα έχουν σχέση με κυβερνητικές υπηρεσί αστυνομική και κοινωνική πείρα και, προ
ες, πάσης φύσεως διεθνή έγκλήματα πάντων, γνωρίζουν όλους τους τύπους
και γενικώς υποθέσεις που απαιτούν εγκληματιών, που ζουν και δρουν στο
ειδικά ατυνομικά και εγκυκλοπαιδικά Λονδίνο. Τα τελευταία χρόνια, η ομάδα
προσόντα. Εκτός του Λονδίνου, οι από 418 δολοφονίες έχει εξιχνιάσειτις
πεπειραμένοι αστυνομικοί του Α1 τμή 390, γεγονός που κατατάσσει την
ματος της C.I.D. βοηθούν στην εξιχνία- Σκώτλαντ Γ υάρντ ανάμεσα στις καλύτε
ση σοβαρών εγκλημάτων που γίνονται ρες Αστυνομίες του κόσμου. Το αποτέ
στις επαρχίες και όταν δεν είναι ικανές λεσμα αυτό είναι, όπως αναφέραμε,
προς τούτο οι τοπικές αστυνομίες. συνέπεια της ευφϋίας και των ικανοτή
Το τμήμα Α1 περιλαμβάνει και την των των σκληροτράχηλων εκείνων αν
θρυλική ομάδα των «Τρομερών Δέκα», θρώπων, των οποίων ολόκληρη η υπη
όπως την ονομάζουν οι Αγγλοι. Η ρεσιακή σταδιοδρομία είναι ένα συνε
υπηρεσία αυτή της Σκώτλαντ Γυάρντ, χές, ανελέητο παιχνίδι με τον θάνατο.
που επισήμως χαρακτηρίζεται με τα «Στην έρευνά’ μας για την ανακάλυψη
στοιχεία G-1, αποτελείται από δέκα των αγνώστων εγκληματιών», έλεγε ο
μόνο αστυνομικούς, από τους πιο ευ λόρδος Τρέντσαρντ, αρχηγός της
φυείς και πεπειραμένους στην εξιχνία- Σκώτλαντ Γ υάρντ, «πρέπει να κατανοή-
ση δολοφονιών και σκοτεινών εγκλημά σωμε τις πανουργίες του ανθρώπινου
των. νου. Προς το σημείο αυτό στρέφονται
Η περίφημη αυτή ομάδα, που ιδρύθη οι προσπάθειές μας. Να ανακαλύψωμε,
659
Η ΣΚΟΤΑANTΓΥΑΡΝΤ
Ο τηλεφωνικός αριθμός WHITE HALL 1212 και η Σκώτλαντ Γυάρντ είναι δύο όροι συνώνυμοι για εκατομύρια ανθρώπων. Στη
φωτογραφία το τηλεφωνικό κέντρο της Σκώτλαντ Γυάρντ.
δηλαδή, άνδρες που να τους διακρίνει δερμάτινη βαλίτσα -η «βαλίτσα εξιχνια- επιμονή του Κάρλιν και του βοηθού του
οξύτητα σκέψεως και ταχύτητα αντιλή- στού εγκλημάτων», όπως λέγεται- η είχε ως αποτέλεσμα να βρεθεί ένα
ψεως». οποία αποτελεί ένα πλήρες εγκληματο- μικρό λεπτό σύρμα. Το κομμάτι του
Οι «Δέκα» της Σκώτλαντ Γυάρντ λογικό εργαστήριο. Εδώ μέσα μπορεί σύρματος οδήγησε τον επιθεωρητή στο
έχουν εγακτασταθεί οτο νέο γυάλινο κανείς να βρει από γύψο, για τα εργοστάσιο κατασκευής του. Εκεί, και
κτίριο του Αρχηγείου τους. Ο καθένας αποτυπώματα των ποδιών, μέχρι θερμό με δεδομένο πλέον το γεγονός ότι, από
έχει το δικό του γραφείο με την ίδια μετρο, που δείχνει την θερμοκρασία την πάλη που έγινε, ο δράστης έπρεπε
παλιά επίπλωση. Ενα βικτωριανό τρα του εδάφους. να φέρει στο πρόσωπο αμυχές, άρχισε
πέζι, τρεις καρέκλες και ένα χρηματο Μια συνηθισμένη περίπτωση, η ο η έρευνα μεταξύ του προσωπικού του
κιβώτιο. Δυό τηλέφωνα χρησιμεύουν ποία, όμως, φανερώνει τόσο την αξία εργοστασίου. Ο ειδεχθής εγκληματίας,
για την διεκπεραίωση της υπηρεσίας. της πολύτιμης βαλίτσας, όσο και την ένας θρασύς νεαρός, δεν άργησε ν'
Το ένα, χρώματος μαύρου, είναι συνδε- ικανότητα των ερευνητών, είναι αυτή ανακαλυφθεί. Μερικές αμυχές στο
δεμένο με το τηλεφωνικό κέντρο. Το που απασχόλησε ένα από τους «Δέκα», πρόσωπο και ένα κου μπί που έλειπε από
άλλο, άσπρο, αναφέρεται στον τηλεφω τον αστυνομικό επιθεωρητή Φράνσις το επανωφόρι του ήσαν οι πρώτες
νικό κατάλογο, αλλά είναι γνωστό και Κάρλιν. ' Ενας ανώμαλος τύπος επετέ- ενδείξεις της ενοχής του. Το μεγάλο
χρησιμοποιείται μόνο από τους πολυά θη σε μια ομαδα κοριτσιων. μεσασ ένα όμως ατού του Φράνσις Κάρλιν αποτε
ριθμους πληροφοριοδότες της Σκώτ πάρκο, στο νότιο τμήμα του Λονδίνου. λούσαν τα γύψινα εκμαγεία των ποδιών
λαντ Γυάρντ, που κινούνται όχι μόνο Μια από τις νέες εδέχθη κτύπημα από του δράστου. Εκείνος, αν και ήσαν
ανάμεσα στον υπόκοσμο, αλλά και στα τον αδίστακτο εγκληματία, με αποτέλε όμοια με την σόλα των παπουτσιών του,
πιο αριστοκρατικά σαλόνια του Λονδί σμα να πεθάνει. ' Οταν ο αστυνομικός ηρνείτο εντελώς την ενοχή του. Τελι-
νου. Ο αστυνομικός της ομάδας δεν έφθασε στον τόπο του εγκλήματος, κώς όμως ομολόγησε, όταν ο αστυνομι
μπορεί να απομακρυνθεί από το τηλέ παρετήρησε στο έδαφος βαθιάίχνηαπό κός του έδειξε κάτι που εκείνος είχε
φωνό του περισσότερο από λίγα λεπτά. τις φτέρνες του δράστου και της νέας, τελείως λησμονήσει. Στο δεξί του πόδι
Είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να τεθεί πράγμα που έδειχνε ότι η τελευταία είχε ένα μεγάλο κάλο, ο οποίος, στο
στην διάθεση οποιοσδήποτε αστυνομι προέβαλε αντίσταση. Αφού εληφθησαν σημείο της σόλας όπου ακουμπούσε,
κής υπηρεσίας και να προσφέρει τις με την χρησιμοποίηση του γύψου τα είχε δημιουργήσει με τον καιρό ένα
ειδικές γνώσεις και την πείρα του. αποτυπώματα των ποδιών, επηκολού- χαρακτηριστικό κοίλωμα. Το ιδιαίτερο
Απαραίτητος βοηθός του είναι μια θησε έρευνα στον γύρω χώρο. Η αυτό γνώρισμα και η αξιοποίησή του από
660
Η Σ Κ Ω Τ Λ Α Ν Τ ΓΥΑΡΝΤ
Τα μουχλιαομένα αυτά χαρτιά που φυλάοοονται οτην Σκώτλαντ Γυάρντ αφορούν τον περιώνυμο Τζακ Αντεροβγάλτη.
τον διάσημο αστυνομικό οδήγησε τον πειραματισμού ώσπου ν' αναγνωρισθεί σμα, ένα κουμπί, μια τρίχα, μια σταγόνα
δολοφόνο στο εκτελεστικό απόσπασμα η μεγάλη της αξία και να οργανωθούν, αίμα, ένα αποτσίγαρο, ένα σημείωμα,
και ανακούφισε τους τρομοκρατημέ κατά τρόπο επιστημονικό πλέον, αρχεία ένα ίχνος πέλματος στο χώμα κ.λπ.,
νους Λονδρέζους.». και υπηρεσίες ερεύνης των δακτυλικών αποτελούν αντικείμενα ερεύνης με
Μετά το τμήμα Α1 της Υπηρεσίας αποτυπωμάτων. ειδικούς φακούς, υπεριώδεις και υπέ
Εγκληματολογικών Ερευνών, που, ό Η σπουδαιότης των αποτυπωμάτων ρυθρες ακτίνες, χημικά παρασκευά
πως είπαμε, αποτελεί την ραχοκοκκα- ανεγνωρίσθη από όλους, έπειτα από σματα και άλλα μέσα.
λιά του συστήματος διώξεως του εγ αλλεπάλληλες επιτυχίες της υπηρεσί Εξ ίσου αξιόλογο με τα προηγούμενα
κλήματος, το τμήμα A3 αποτελεί το ας και ιδίως μετά την σύλληψη, το 1905, είναι και το τμήμα 4 της Υπηρεσίας
«νευρικό σύστημα», όπως το χαρακτη ενός απεχθούς δολοφόνου ζεύγους Εγκληματολογικών Ερευνών της Σκώτ
ρίζουν, της Σκώτλαντ Γ υάρντ. Πρόκει γερόντων, του οποίου τα αποτυπώματα λαντ Γ υάρντ. Είναι το τμήμα που φυλάσ
ται για το Κεντρικό Γραφείο Δακτυλικών βρέθηκαν επάνω σ' ένα χρηματοκιβώ σει ένα πολυτιμότατο αρχείο, το οποίο
Αποτυπωμάτων, που εξυπρηετεί ολό τιο. Αλλά δεν είναι μόνο τα αποτυπώμα περιλαμβάνει φακέλους ατόμων που-
κληρη την Αγγλία και στο οποίο φυλάσ τα το αντικείμενο που απασχολεί τους κατεδικάσθηκαν σε ολόκληρη την Αγ
σονται αρχεία αποτυπωμάτων που ξε ειδικούς του τρίτου τμήματος της- γλία. Στους φακέλους αυτούς, που
περνούν το ενάμισυ εκατομμύριο. Στο C.I.D. Ένα ολόκληρο εργαστήριο, που καταχωρούνται στο αρχείο αυτό, περι-
τμήμα αυτό, ειδικευμένοι αστυνομικοί ιδρύθηκε το 1935 και αποτελεί το γράφονται με κάθε λεπτομέρεια οι
ερευνούν και ταξινομούν τα δακτυλικά καύχημα της Σκώτλαντ Γυάρντ, προ εγκληματίες, όπως π.χ. τα ποικίλα
αποτυπώματα και διαπιστώνουν την σφέρει, με τα σύγχρονα μέσα τα οποία ονόματα που εχρησιμοποίησανεκάστο-
ταυτότητα υπόπτων προσώπων - μια δ ια θ έτει, απ οτελεσματική βοήθεια τε, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και
καλή αρχή για την ανακάλυψη ενός στην εξιχνίαση αγνώστων εγκλημάτων. κυρίως το είδος του εγκλήματος, οτο
αγνώστου δράστου. Η χρησιμοποίηση Την συνδρομή του Εγκληματολογικού οποίο έχουν προτίμηση, και ο τρόπος
των δακτυλικών αποτυπωμάτων για την Εργαστηρίου ζητούν συχνά οι τοπικές διαπράξεώς του. Πρόκειται για το περί
διαπίστωση της ταυτότητος είναιβεβαί- αστυνομίες ολόκληρης σχεδόν της φημο Modus operand! (ειδίκευσις στο
ως η πιο αποτελεσματική μέθοδος, Αγγλίας. Το ειδικευμένο προσωπικό έγκλημα), όπως ονομάζεται στην αστυ
αλλά και η ταχύτερη. Η μέθοδος αυτή του εργαστηρίου σπεύδει στον τόπο νομική γλώσσα. Μια άλλη σπουδαία
εισήχθη το έτος 1895 στην Σκώτλαντ του εγκλήματος και ερευνά για την εργασία του 4ου τμήματος της C.I.D.
Γυάρντ, αλλά πέρασε από ένα στάδιο ανακάλυψη ιχνών. ' Ενα κομμάτι ύφα είναι η έκδοσις του Αστυνομικού Δελτί-
661
Η ΣΚΩ ΤΛΑΝΤΓΥΑΡΝΤ
σοβαρά ζητήματα να αντιμετωπίσει.
Η τάξις, η αγορανομία και η τροχαία
αποτελούν προβλήματα για μια με-
γαλόπολη, όπως είναι το Λονδίνο.
Φαίνεται, όμως, ότι η Σκώτλαντ
Γυάρντ τα καταφέρνει περίφημα.
Στο δύσκολο έργο της, εκτός από
τους 20 χιλιάδες περίπου άνδρες
της, την συντρέχουν και χιλιάδες
πολίτες και άμισθοι βοηθοί. Τα
τελευταία χρόνια, στην δύναμή της
προστέθηκαν και πολλές γυναίκες,
που εθεωρήθηκαν απαραίτητες για
την επίλυση συγχρόνων αστυνομι
κών προβλημάτων.
Σημαντικές είναι και οι υπηρεσίες
που προσφέρουν τα περίφημα αλσα-
τικά σκυλιά της Σκώτλαντ Γυάρντ.
Τα ζώα αυτά, που σήμερα ξεπερ
νούν τα 200, βοηθούν τους αστυνο
μικούς στις περιπολίες τους, ανακα
λύπτουν εγκληματίες και ερευνούν
για την ανακάλυψη εξαφανισθένων
ατόμων, κατόχων ναρκωτικών κ.α.
Περίφημα είναι κα τα τμήματα της
Εφίππου Αστυνομίας. Τα άλογα, τα
οποία εκπαιδεύονται επί μακρό χρο
νικό διάστημα, χρησιμοιποιούνται σε
πολλές αστυνομικές αποστολές. Ε
κεί όμως που πραγματικά προσφέ
ρουν ανεκτίμητη υπηρεσία είναι στις
παράνομες οχλοκρατικές συγκεν
τρώσεις, κατά τις οποίες, όπως
χαρακτηριστικώς λέγουν οι ' Αγγλοι
αστυφύλακες, αξίζουν για δώδεκα
άνδρες. Γνωστή, τέλος, είναι και η
γραφική, θα μπορούσαμε να πούμε,
Αστυνομία του Τάμεσι, που αποτε
ου. το δελτίο αυτό, που κυκλοφορεί και γνωρίζει να χρησιμοποιεί καλύτερα την λεί κι αυτή σπουδαίο τμήμα της
έξω απάτην Μεγάλη Βρεταννία, περιέ βοήθεια που του παρέχει η Ιατροδικα Σκώτλαντ Γυάρντ. Η ιστορία της
χει πληροφορίες για πρόσωπα που στική Υπηρεσία. Γνωρίζει τις δυνατότη Αστυνομίας του Τάμεσι αρχίζει από
καταζητούνται ή έχουν εξαφανισθεί, τες του Χημείου και εκλέγει τις ουσίες το 1798, όταν για πρώτη φορά
πρόσωπα ύποπτα διαπράξεως εγκλή και τα αντικείμενα εκείνα που θα ιδρύθηκε ένα Ναυτικό Αστυνομικό
ματος, ή κρατούμενα για τον ίδιο λόγο, συμβάλουν στην εξιχνίαση του εγκλή Σώμα, που συντηρούσαν οικονομι-
περιγραφές ανευρεθέντων πτωμάτων, ματος. Και, επάνωαπ' όλα, έχεισυνηθί- κώς οι έμποροι, με αντάλλαγμα την
περιγραφές και σχέδια κλαπέντων αντι σει να μη περιφρονεί, να μη αφήνει προστασία των εμπορευμάτων, τα
κειμένων κ.α. Στην πραγματικότητα ανεκμετάλλευτο ούτε το παραμικρό οποία βρίσκονταν στα πλοία, από τις
πρόκειται για την καινούργια συγχρονι ίχνος. «Ελέγξατε και εξετάσατε το συμμορίες των κλεπτών που ελυμαί-
σμένη έκδοση της εφημερίδας «Η παν», είναι το αξίωμα του Τζακ Μάνιγ- νοντο τον ποταμό. Σήμερα η αστυ
Κατακραυγή του Λαού», που εκυκλο- κς, του διασημοτέρου εξιχνιαστού εγ νομική αυτή υπηρεσία του Τάμεσι,
φόρησε το έτος 1786. κλημάτων της Σκώτλαντ Γυάρντ. «Συλ- χωρίζεται σε πέντε τμήματα, τα
Γενικώς, το σύστημα εργασίας της λέξατέ το, κινήσατέ το, οσφρανθήτε οποία ελέγχουν μια υδάτινη λεωφό
Σκώτλαντ Γυάρντ, εν τω συνόλω του, το, ανοίξατέ το και έπειτα θυμηθήτε ρο μήκους 6 μιλιών, από το Ντάρ-
και της Υπηρεσίας Εγκληματολογικών το». τφορντ Κρηκ μέχρι το Τέντινγκτον.
Ερευνών, ειδικώτερα, στηρίζεται στην Ειδικώς εκπαιδευμένοι αστυνομικοί
αρχή ότι η αναζήτησις του εγκλήματος Αλλά δεν είναι, βεβαίως, μόνο η επιβαίνουν σε ακάτους, με τις οποί
είναι πλέον, κατά το μεγαλύτερο μέ εξιχνίασις του εγκλήματος το απο ες εκτελούν περιπολίες ολόκληρο
ρος, έργο που απαιτεί γνώσεις επιστη κλειστικό έργο της Μητροπολιτικής το 24ωρο και βρίσκονται σε συνεχή
μονικές, και ότι η επιστήμη, με την Αστυνομίας. Οπως οι οργανωμέ δια του ασυρμάτου επικοινωνία με
σημερινή εξέλιξή της, είναι ο σπουδαι νες αστυνομικές υπηρεσίες σ' ολό το Αρχηγείο της Σκώτλαντ Γυάρντ.
ότερος βοηθός του αστυνομικού. Ο κληρο τον κόσμο, έτσι και η Σκώτ Γενικώς, όλες οι υπηρεσίες της
αστυνομικός της Σκώτλαντ Γυάρντ λαντ Γυάρντ έχει ένα πλήθος ακόμη Μητροπολιτικής Αστυνομίας όπως
662
*
Η Σ Κ Ω Τ Λ Α Ν Τ ΓΥΑ ΡΝ Τ
Ο Ι ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΙ
ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ
ΕΝΩΝΟΥΝ ΤΟΝ Κ Ο ΣΜ Ο
Σήμερα, οι γειογραφικοί λόγοι δεν μπορούν
πια να στερούν τους ανθρώπους από τη μόρφωση, την ενημέριοση
και την ψυχαγωγία ή από
την πρόγνωση του καιρού, πράγμα που μπορεί
να σώσει ανθρώπινες ζωές και αγροτικές εσοδείες
Κάτω: Ένας τηλεπικοινωνιακός δορυ ε π ιτυ γ χ ά ν ε τα ι μέσω δορυφόρου
Ο ΙδΕΜΠΟΡΙΚΟΙ τηλεπικοινωνιακοί
ο ρ υ φ ό ρ ο ι, π ο υ σ υ ν δ έο υ ν φόρος ελέγχεται από ειδικούς επιστή
μονες μετά την κατασκευή του. Στην
εφηρμοσμένης Τεχνολογίας, μ π ο
ρεί να σημάνει την διαφορά μ ετα ξύ
τώ ρα 90 χώρες, σ υντελούν στην
μεταμόρφω ση το υ π λα νήτη μας. απέναντι σελίδα: Χερσαίος σταθμός ζω ής και θανάτου.
Πράγματι, οι π ιο απ ομεμακρυσ μέ- συλλαμβάνει αναμετάδοση ενός τηλε Ο τύ π ο ς α υ τό ς δορυφόρου, που
νες π ερ ιοχές απ οκτούν, έτσι, π ο πικοινωνιακού δορυφόρου. ε π ιτυ γ χ ά ν ει σπουδαία π ράγμα τα,
λύτιμη επ α φ ή με τα μ εγα λύτερ α επ ρ οτά θη για πρώ τη φορά, πριν
αστικά κέντρα! απ ό 30 χρόνια, απ ό το ν διάσημο
Και, με την πάροδο το υ χρόνου, Β ρ ετα ν ν ό ε π ισ τ ή μ ο ν α ' Α ρ θ ου ρ
σ υνεχίζοντα ι οι έρ ευ νες για το υς Κλάρκ, π ου είναι, επίσης, ένας από
τρ όπ ους βελτιώ σεω ς τη ς δυναμι- το υ ς πιο γνω στούς σ υ γγρ αφ είς
κ ό τη το ς και τη ς απ οδόσεω ς τω ν έργω ν επιστημονικής φ α ντασ ίας
δορυφόρω ν το υ είδους α υτο ύ. Επί το υ κοσμου. Ο επιστήμω ν αυτός
πλέον, ολοένα και π ερισσ ότερα σ υνέλαβ ε τη ν ιδέα τη λεπ ικο ινω νια
κράτη έχουν ή σχεδιάζουν σ υ σ τή κών δορυφόρων, π ου θα μπ ορού
ματα «εγχωρίων δορυφόρων», που σαν να α π α λλα γο ύ ν τη ς ε ξ α ρ τή σ ε -
θα π α ρέχο υν υπηρεσίες σε μακρι ως απ ό χιλιάδες καλώδια στην Γη
νές περιοχές. και απ ό αναρίθμητους π ύργους
Ταυτοχρόνω ς, δοκιμάζονται νέοι μικροσωμάτων, π ου εθεω ρούντο,
δορυφόροι, που θα μπορούν να τ ό τ ε , α ν α γ κ α ίε ς π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ις ,
π ρ α γ μ α το π ο ιο ύ ν α ν α μ ετα δ ό σ ε ις την επ ο χή εκείνη.
σε μικρές, φ θηνές και φ ο ρη τές Ο δορυφόρος, που επ ρ ό τειν ε ο
κεραίες. Β ρεταννός επ ισ τήμ ω ν, «θα μ π ο
Πολλοί άνθρωποι οφ είλο υν α υ τή ρούσε» — όπω ς ο ίδιος ε ίχ ε ε ξ η γ ή
τη ζωή το υ ς σε τηλεπ ικοινω νιακούς σ ει — «να κα τα σ τή σ ει το ν κόσμο
δορυφόρους. Μια διάγνωση, που αγνώ ριστο και να το ν αλλά ξει ριζι-
664
κά». Εκπαιδευτικά και μορφωτικά κές εσοδείες». περί το ν άξονά της. ' Ετσι, οι δ ορ υ
προγράμματα, υγειονομικά μέτρα, Ενα διεθνές «κονσόρτσιουμ», η φόροι ευρίσκονται, π ά ν το τε, στην
γεω ργική τεχνική και ειδήσεις θα Διεθνής Οργάνω ση Τηλεπικοινω νι ίδια περιοχή.
ή ταν δυνατό να μεταδοθούν σε ακών δορυφόρων, έ χ ε ι τη ν ιδιοκτη Δ ισ εκ α το μ μ ύ ρ ια άνθρω π οι π α -
απ ομεμακρυσ μένες περιοχές, σ τ ε σία τω ν δορυφόρων, π ου σ τα θ μ εό - ρηκολούθησαν, το 1969, τη ν π ρο-
ρούμενες συμβατικώ ν επ ικοινω νι ουν υπ εράνω το υ Α τλαντικού, του σελήνω ση τω ν Αμερικανώ ν Α σ τρ ο
ών. Οι δορυφόροι α υ το ί θα μ π ο Ειρηνικού και το υ Ινδικού ω κεανού. ναυτώ ν το υ «Απόλλων 11». Και
ρούσαν, επίσης, να χρησ ιμοπ οιη Μ έχρι τέλο υ ς το υ έτο υ ς 1975, συ- π ολλά εκατομμύρια νομίζουν, πως
θούν στον οικονομικό και τον ν α υ τι νολικώς 72 χώ ρες εδημιούργησαν είναι καθισμένα σ τιςπ ρ ώ τεςθ έσ εις,
λιακό το μ έα , καθώ ς και σε πολλές 121 γή ινο υς σ ταθμούς και 147 κ ε τω ν χώρων, όπου π ρ α γ μ α το π ο ι
άλλες π ρακτικές εφαρμογές. ραίες, για τη ν σύνδεση το υ δικτύου ο ύ ντα ι διεθνείς αθλητικοί αγώ νες.
Α υτά ε λ έ γ ο ν το το 1945. Σήμερα, εδά φ ους με το υ ς δορυφόρους. Ο Σ την Αλγερία, γ ίν ετα ι χρήση σε
το όνειρο το υ Κλάρκ βαίνει προς αριθμός τω ν γήινω ν σταθμώ ν και μεγάλη κλίμακα και πολύ φθηνά,
την υλοποίησή του. Ενα δίκτυο κεραιώ ν α υ ξά νει συνεχώ ς, όπως τω ν τη λ επ ικ ο ιν ω ν ια κ ώ ν δ ο ρ υ φ ό
εμπορικών δορυφόρων περιβάλλει επίσης, β ελτιο ύται, αδιακόπως, το ρων, για να ε π ιτυ γ χ ά ν ε τα ι σύνδεση
τον π λα νήτη μας και εξυ π η ρ ετεί όλο σύστημα μέσω ερεύνης και το υ κέντρ ου τη ς χώ ρας με τις
την λειτο υ ρ γία τηλεφώ νω ν, τη λ ε ο - αναπ τύξεω ς. απ ομεμακρυσμένες κοινόπητες. Δι -
ράσεως, «Τέλεξ», κ.λπ. σχεδόν σε Πριν από το υ ς δορυφόρους, η αφ ορ ετικά , θα α π η το ύ ν το χερσαία
κάθε χώρα. βιομηχανία επικοινωνιών χρησιμο δίκτυα καλωδίων, μήκους πολλών
Ο Κλάρκ εσ χολίασε τη ν εξέλιξη π οιούσ ε καλώδια εδά φ ους ή α σ ύ ρ χιλιάδων χιλιομέτρω ν,τω ν οποίων η
α υ τή ως εξής: «Σήμερα, οι γεω γρα - ματο υψηλής συχνότητος, π ου σ υ συντήρηση θα ή τα ν πολυδάπανη
φικοί λόγοι δεν μπορούν, πια, να ναντούσ αν δυσκολίες και εμπόδια, και όχι ασφαλής λόγω τω ν υψηλών
σ τερ ούν το υ ς ανθρώ πους απ ό τη ιδίως λόγω καιρικών συνθηκών. θερμοκρασιών και τω ν α μ μ ο θυ ελ
μόρφωση, τη ν ενημέρω ση και την Οι δορυφόροι έχο υ ν τε θ ε ί επί λών.
ψ υ χα γω γία ή απ ό τη ν πρόγνωση τρ οχιά ς σε ύψος 36.000 χιλιομέτρω ν Το π α ρ ά δ ε ιγ μ α τ η ς Α λ γ ε ρ ία ς
το υ καιρού, πράγμα, π ου μπορεί να με 24ωρη χρονική διάρκεια τροχιάς π ρόκειτα ι να ακολουθήσουν τώ ρα
σώσει ανθρώπινες ζω έςκα ι α γ ρ ο τι - όση και η π εριστροφ ή τη ς Εης και π ολλές άλλες χώρες.
665
ΗΝ 20ην Δεκεμβρίου του 1821
λίγους μόλις μήνες μετά τήν κήρυ Αριστερά: Ο επίσκοπος Ανδρούσης
ξη του Ιερού Αγώνα, συνήλθαν στη Ιωσήφ. Κάτω: Φωτοτυπία του υπ' αριθ.
Επίδαυρο οι αντιπρόσωποι, ή όπως 27 εγγράφου. Δεξιά: Το Μπρούντζι του
ελέγοντο τότε οι «Παραστάται» των Ναυπλίου. Το Ναύπλιο υπήρξε, όπως
Επαρχιών και άρχισαν τις προκαταρκτι είναι γνωστό, η πρώτη πρωτεύουσα της
κές συζητήσεις, προς σύμπηξη του Ελλάδας.
Ελληνικού Κράτους και οργάνωση της
Πολιτείας. Η συνέλευση των αντιπρο
σώπων συνέταξε και εψήφισε, την 1ην
Ιανουάριου 1822, το Πρώτο Ελληνικό
Σύνταγμα, το γνωστόν ως «Προσωρινόν
Πολίτευμα της Επιδαύρου», αφού προ
ηγουμένως εκηρύσσετο η πολιτική του
Ελληνικού Εθνους ύπαρξη και ανεξαρ
τησία. Δια του ψηφισθέντος πολιτεύμα
τος εκηρύχθη η ανεξιθρησκεία, καθιε-
ρώθη η ισότητα των πολιτών, το δικαίω
μα της ιδιοκτησίας και η ατομική ελευ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ
θερία. Η κυβέρνηση θα ησκείτο υπό
δύο Σωμάτων, του Βουλευτικού και του
Εκτελεστικού, η δε δικαιοσύνη θα
απενέμετο υπό δικαστηρίων (Αρείου
ΤΗΣ
Πάγου, Εφετείων, Πρωτοδικείων, Ειρη
νοδικείων), των οποίων την οργάνωση
ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
προέβλεψε η συνέλευση.
Ενώ όμως, συνεκροτήθη η Κυβέρνη θάνατος δια πνιγμού. Αναφέρονται χα Αστυνομίας (και) εξομολογήσει τον
ση, η δικαστική εξουσία, ησκείτο με ρακτηριστικές περιπτώσεις, κατά τις φονέα Βασίλειον Σταύρου Αργυροκα-
μεγάλη δυσκολία, ελλείψει υπάρξεως οποίες οι «γραφικοί» αστυνόμοι της στρίτην και τον κομίζοντα, εκ Παλαιών
Νομοθετικών Κωδίκων, τους οποίους, εποχής εκείνης, εν μέση αγορά και Πατρών, γράμματα προς τους εν Τριπό-
κατά το Σύνταγμα της Επιδαύρου, θα π α ρα κολουθούντος του πλήθους λει Τούρκους, κατάσκοπον Γεώργιον
συνέτασσεν επιτροπή, η οποία μελλον- «προς παραδειγματισμόν», έδερ αν Σιρόπουλον.
τικώς θα συνίστατο. Μέχρις ότου, όμως τους καταδικασθέντες, τη συνοδεία
συμβεί τούτο, ήταν ανάγκη να λειτουρ τυμπάνου (ξύλο μετά μουσικής), εις
γήσουν δικαστήρια, για να επιβληθεί η εκτέλεση της αποφάσεως του δικαστη
τόσον απαραίτητη, για την περίσταση ρίου, το οποίον τους είχε καταδικάσει
τάξη και ασφάλεια στο νεοσύστατο εις την ποινήν των «πεντήκοντα εκα
κράτος. τόν, ή περισσότερον ξυλιών».
Τότε, ο πρώτος Μινίστρος (Υπουρ Εν περιπτώσει καταδίκης εις θάνατον
γός) της Δικαιοσύνης επίσκοπος Αν- δια πνιγμού, ο εντεταλμένος αστυνό M in u te * ·
δρούσης Ιωσήφ, ανέλαβε προσωρινώς μος περνούσε τον βρόχον εις τον
«■ - * 1?
το Μινιστέριον του Δικαίου, τον Απρίλι λαιμόν του καταδίκου και εν συνεχεία t'e * ’ * ' ίσ ο ς , 'vx ·*) ν& - e y . / 't v
Γενικοί ' Εφοροι της Επαρχίας και η πρωτόγονος εκείνη Αστυνομία είχεν
Γερουσία. Με την πάροδο όμως, του επωμισθεί και το άχαρες του δημίου
χρόνου, συνετάχθησαν Νομικοί Κώδι έργο.
κες και άρχισαν να λειτουργούν προσω Το Προσωρινόν Εγκληματικόν Δικα- ΑΣ ^
ρινά εγκληματικά δικαστήρια, για την στήριον
τιμωρία των σοβαρώτερων εγκλημάτων. Προς την Γενικήν Αστυνομίαν Ναυπλί
Τις αποφάσεις των δικαστηρίων τούτων ου O ee ■ / y t y y mSLvj
666
Προς την Γενικήν Αστυνομίαν Ναυπλί
ου.
Αριθ. 27.
667
ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΝΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟ ΝΙΑ ΣΥΝΤΡΟ Φ ΕΥΕΙ ΤΟΝ ΑΝ Θ ΡΩΠ Ο
ΤΟ Κ ΜΧΙ 1
Το κρασί που ενθουσίαζε τους Αχαιούς, θα μας προξενούσε αηδία σήμερα. Ηταν στυφνό και για
να καλυτερεύσουν τη γεύση του χρησιμοποιούσαν αρωματικά βότανα. Δεν πρέπει, λοιπόν, να μας
εκπλήσει το γεγονός ότι το χρησιμοποιούσαν συχνά σαν φάρμακο, που θεράπ ευε τον τέτανο,
απολύμανε τις πληγές και έκα ν ε καλό στα δαγκώματα.
Ο ΚΡΑΣΙ βρίσκεται ανακατεμένο αφού το αποκαλούσε «το γάλα των μουλαριών. Έτσι, από την Προβηγκία
Τ σε μια από τις παλαιότερες περι
πέτειες του ανθρώπου, την περιπέτεια
γερόντων. Κάτι σαν δυναμωτικό.
Στους μακρινούς εκείνους χρόνους,
και το Λαγκεντόν, το κρασί έφθανε
στην Λυτές (αρχαίο Παρίσι), στην Νάν-
του Νώε. Στην Γένεσι, μαθαίνομε ότι ο μόνο τα ελληνικά και τα ρωμαϊκά κρασιά τη και κατόπιν στις βόρειες καιανατολι-
Νώε, όταν τελείωσαν οι φοβερές ημέ ήταν ονομαστά και συγκαταλέγονταν, κές περιοχές.
ρες του Κατακλυσμού, έσπευσε αμέ κατά τον Οράτιο, μεταξύ «των θείων Μπροστά στην τόση επιτυχία, οι
σως να φυτέψη κλήματα, ίσως για να ποτών που εύφραιναν τους ποιητάς». Γαλάτες υπάλληλοι των «εμπορείων»
μην πάει χαμένο τόσο νερό... Ωστόσο η Σαν καλοί έμποροι οι ’ Ελληνες, ήσαν της Ναρβώννης, σκέφθηκαν ότι θα
παραδοσις δεν αναφέρει τίποτε για την οι πρώτοι που έκαναν εξαγωγή κρασιού. ήταν πολύ πιο συμφέρον να καλλιερ
καταγωγή του φυτού αυτού. Οι Αιγύπτι Οι Ρωμαίοι τους μιμήθηκαν. Και οι δυό γούν και να εκμεταλλεύωνται δικά τους
οι το συνέδεσαν με τον ' Οσιρι και οι είχαν ιδρύσει στα παράλεια της Μεσο
' Ελληνες με τον Βάκχο. γείου «εμπορεία», όπου μπορούσε κα
Ευδοκίμησε κατ' αρχάς στην Αθήνα, νείς να ανταλλάξει σκλάβους με τα
μετά στην Μικρά Ασία, στα νησιά της καλύτερα ποτά. Η κατώτατη τιμή ήταν
Μεσογείου, στην Σικελία, στην Ρώμη, ένας αμφορεύς γεμάτος κρασί με
ύστερα σε όλη την Ιταλία και τέλος στην αντάλλαγμα έναν έφηβο. Και το εμπό
Γαλατία, όπου φαίνεται ότι βρήκε, ριο αυτό θα πρέπει να ανθούσε πολύ, αν
περισσότερο από αλλού, την χώρα της κρίνωμε από το πλήθος των αμφορέων
προτιμήσεώς του. που ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι και οι
Το κρασί που ενθουσίαζε τους Αχαι δύτες.
ούς, θα μας προξενούσε αηδία σήμερα. Η Ναρβώννη και το Πόρ - Βάντρ, δεν
' Ηταν στυφό και για να καλυτερεύσουν άργησαν να γίνουν μεγάλα εισαγωγικά-
την γεύση του χρησιμοποιούσαν αρω λιμάνια της Μεσογείου, από όπου οι
ματικά βότανα. Δεν πρέπει, λοιπόν, να αμφορείς που έφθαναν με γαλέρες,
μας εκπλήσση το γεγονός ότι το μεταφέρονταν στο εσωτερικό της χώ
χρησιμοποιούσαν συχνά σαν φάρμακο ρας δια του Ροδανού ή στην πλάτη
που θεράπευε τον τέτανο, απολύμαινε
τις πληγές, χρησίμευε σαν αντίδοτο
του κώνειου και έκανε καλό στα δαγκώ Αρχαία ελληνική τέχνη: Μια Μαινάδα
ματα που προέρχονταν από δηλητηριώ κάτω από την σκιά αμπέλου. Σύνθεση
δη φίδια. Ο Αριστοφάνης απέδιδε στο σε κρατήρα του 6ου π.Χ. αιώνα που
κρασί ιδιότητες πολύ συγκεκριμένες, βρέθηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών.
668
Η ηδονή του Βάκχου σε γκραβούρα που φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισιων.
αμπέλια. Γι' αυτόπρομηθεύθηκανκλή χθούν, εξαπλώθηκαν στην Ακουϊτανία, στα αββαεία. Η χρήσις τους όμως
ματα από την Ιταλία. Τα αποτελέσματα στην κοιλάδα του Ροδανού και στην συχνά ξεπερνούσε κατά πολύ τις τυπι
ξεπέρασαν τις προσδοκίες τους και Βουργουνδία. Εργαστήρια κατασκευής κές ανάγκες της λατρείας. Οταν η
ανησύχησαν τις αρχές της Ναρβώννης αμφορέων χτίσθηκαν στην Βιέν, κατα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατεύρρευσε,
που η δύναμίς τους στηριζόταν στην μήκος του Ροδανού και στην περιοχή άφησε στην περιοχή της σημερινής
εισαγωγή του κρασιού. Πανικόβλητοι του Γκαγιάκ. Γαλλίας κληρονομιά έναν πολιτισμό γε
στην σκέψη ότι θα έβλεπαν να παρακ Το μεγάλο πρόβλημα των οινοπαρα μάτο ωραία μνημεία αλλά και εκτάρια
μάζει το εμπόριο που ήταν ο βασικός γωγών ήταν να βελτιώσουν την ποιότη ολόκληρα από αμπέλια που χρύσιζαν
πόρος της ζωής τους, απαγόρευσαν τα του κρασιού τους. Η γεύοις του ήταν στον ήλιο.
αυστηρότατα στους συμπατριώτες κακή και το ανακάτευαν ακόμη με Τα αμπέλια αυτά καταστράφηκαν από
τους να φυτεύουν αμπέλια. Υποτιμού αρωματικά βότανα. Θα πρέπει να έμοια πολλές βαρβαρικές επιδρομές. ’ Οταν
σαν, βέβαια, την πανουργία των κατοί ζε πολύ με τα σύγχρονα βερμούτ. βασίλεψε πάλι η ειρήνη, η παραγωγή
κων του Νότου, γιατί όταν ο Καίσαρ Μια ισπανική ρίζα αμπελιού ανανέω του κρασιού βρήκε ξανά τον ρυθμό της.
κατέκτησε την Γαλατία, έμεινε κατά σε τα κρασιά του Μπορντώ που πήραν Η αδιάκοπη καλλιέργεια αμπελιών από
πληκτος από το πλήθος των κρασιών την ονομασία «Vitis Biturica» προς τους Βενεδικτίνους, αλλά και τους
της Προβηγκίας και της Ναρβώννης, τιμήν της φυλής των Βιτουρίγων, που καλόγηρους πολλών άλλων ταγμάτων,
που ήσαν εφάμιλλα με τα κρασιά της είχε εγκατασταθή στα περίχωρα της συνετέλεσε αποτελεσματικά σε αυτό.
δικής τους χώρας. Αυτό δυσαρέστησε Μπούρζ και που οπωσδήποτε συνέβαλε Η πλημμυρίδα των Αράβων τον 7ο
τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, που στην βελτίωση αυτή. Η επανεκτίμησις αιώνα, παρέλυσε το εμπόριο της Μεσο
φοβήθηκαν ότι δεν θα μπορούσαν πια αυτή της γαλλικής παραγωγής,οδήγη γείου και ανάγκασε τους Γαλάτες να
να πουλήσουν τη δική τους παραγωγή. σε στην κρίσι του ρωμαϊκού εμπορίου. αναζητήσουν πελατεία στις χώρες του
Το 92 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Δομιτιανός Μόνο οι μεγάλοι Ρωμαίοι οινοπαραγω- Βορρά. 01 Βόρειοι προσπάθησαν να
διέταξε να ξερριζωθούν όλα τα αμπέλια γοί διέσχιζαν πια την Μεσόγειο. υποκλέψουν το μυστικό της παραγω
της Γαλατίας. Η απόφασις ήταν αδέξια, Οι δυσκολίες μεταφοράς του κρασι γής, όπως προσπαθούν σήμερα οι
γιατί δυσαρεστούσε τους αμπελουρ ού και η απαιτητική ζήτησις εκ μέρους Αμερικάνοι, οι Άγγλοι και οι Ιάπωνες.
γούς αφ ενός και αφ' ετέρου ήταν των Γαλατών, τους οδήγησε να φυτέ Αλλά οι Φράγκοι, μόλις διάβηκαν το
ουσιαστικά ανεφάρμοστος. Διακόσια ψουν αμπέλια σχεδόν παντού, από την Ρήνο, προστάτευσαν πολύ αυτό το
χρόνια αργότερα, ο αυτοκράτωρ Πρό- κοιλάδα του Παρισιού ως τις όχθες του κρασί που το εκτιμούσαν αφάνταστα. Ο
βος διέταξε τους λεγεωνάριους του να Λίγηρος και από τον Ρήνο ως την αυτοκράτωρ Χλοδοβίκος έφθασε στο
ξαναφυτέψουν τα αμπέλια που είχαν Πικαρδία. Η Εκκληκσία θέλησε να απο- σημείο να απειλήσει με ποινή θανάτου
καταστρέψει οι προκάτοχοί του. Τώρα κτήση και αυτή τα δικά της αμπέλια, και όποιον θα ξερίζωνε έστω και μια ρίζα
τα αμπέλια, ελεύθερα πια να αναπτυ έτσι άρχισαν να τα καλλιεργούν κοντά από κλήμα. Ο Καρλομάγνος ενίσχυσε
699
ΤΟ ΚΡΑΣΙ
βασίλειο και στον θρόνο ένα ηγεμόνα
εύθυμο που αγαπούσε το κρασί από
παλιά. Ο Λουδοβίκος ΙΓ δεν είχε τον
ίδιο καλό χαρακτήρα. Δεν του άρεσε
καθόλου το κρασί της εποχής του που
ήταν ακόμη κακής ποιότητος και για να
καλυτερεύσουν την γεύση του του
πρόσθετον βότανα.
Αλλά πλησιάζομε στην εποχή πομ ο
Βενεδικτίνος μοναχός Ντόμ Περινόν
είχε την μεγαλοφυή ιδέα να δημιουργή
σει αφρό στο άσπρο κρασί των περιοχών
Ρενς και Επερνέ. ' Ετσι γεννήθηκε η
σαμπάνια. ' Εγινε αμέσως της μόδας και
πολλοί προσπάθησαν να μιμηθούν την
κατασκευή της. Η χρήσις της καθιερώ
θηκε και προς τιμήν του καλόγερου την
έπιναν κατά προτίμησιη σε μικρά ειδικά
ποτήρια, που έμοιαζαν με τα ποτήρια
στα οποία την δοκίμαζε ο Περινιόν, για
να την φτιάξει. Τυφλός πια, στα τελευ
ταία του, δοκίμαζε τα δείγματα που του
έφερναν, σκεπτόταν λίγο και μετά
έδινε τις σωστές αναλογίες που έπρε
πε να τηρηθούν στα βαρέλια.
Οσο για τον Λουδοβίκο ΙΔ', προτι
μούσε το κρασί της Βουργουνδίας. Ο
γιατρός του, ο δόκτωρ Φαγκόν, τον
κυρίως τα αμπέλια της κοιλάδας του Τα πλοία της Χανσεατικής Ενώσεως
Ρήνου. πήραν την συνήθεια να έρχωνται για να
Οι Σταυροφορίες έδωσαν την ευκαι ανταλλάξουν το κρασί του Μπορντώ με
ρία στους Χριστιανούς να γευθούν ένα σιτάρι, ξερά ψάρια και γούνες που
κρασί με ασυνήθιστο άρωμα. Από τότε προμηθεύονταν απάτην Πρωσία και την Το αμπέλι ευδοκίμησε κ α τ' αρχάς στην
δεν έπαψαν να μεταφέρουν στην Γαλ- Ρωσία. Αθήνα, στην Μ. Ασία, στα νησιά της
λία αυτά τα εξωτικά κλήματα, όπως Τον 14ο αιώνα η Αγγλία εισήγαγε Μεσογείου, στη Ρώμη και ύστερα σε
έκανε ο κόμης της Τουλούζης, που τόση ποσότητα κρασιού από το Μπορ πάρα πολλές χώρες του κόσμου όπου
εγκλιμάτισε στο Λαγκεντόκ κλήματα ντώ ώστε να κάνει και εξαγωγή στην καλλιεργείται μέχρι σήμερα.
που είχε φέρει από την Κωνσταντινού υπόλοιπη Ευρώπη. Η δύσμοιρη ήπειρος
πολη. νοσούσε βαριά εκείνη την εποχή. Ιδιαί
Ο άτυχος έρωτας της Ελεωνόρας τερα στην Γαλλία ο Εκατονταετής
της Ακουϊτανίας για τον Ερρίκο Πλαν- Πόλεμος είχε ερημώσει τα πάντα.
ταγενέτη, συνετέλεσε ώστε τα κρασιά Μάχες γίνονταν παντού, ακόμη και στα
του Μπορντώ να περιέλθουν στην αμπέλια. Μετά από τον αιώνα αυτό των
κυριαρχία του αγγλικού στέμματος, και δοκιμασιών, οι Γάλλοι έβαλαν τα δυνατά
να μεταβληθεί η πορεία του μεσαιωνι τους για να δημιουργήσουν καινούργια
κού εμπορίου. Ενώ η Ρουέν προσπα παραγωγή. Οι άρχοντες της χώρας
θούσε να διατηρήσει πάση θυσία το ενίσχυσαν πολύ αυτή την προσπάθεια.
εμπόριο κρασιού με τις χώρες του Ο Λουδοβίκος ΙΑ’ ενδιαφερόταν ιδιαί
Βορρά, οι ' Αγγλοι ενεθάρρυναν τους τερα για την ποιότητα των κρασιών του
νέους υπηκόους τους να στέλνουν βασιλείου του. Ηθελε προ πάντων να
στην Αγγλία τα κρασιά του Μπορντώ. αποκτήσει η Γαλλία το γόητρο του
Οι δρόμοι της θάλασας ήταν γεμάτοι παλιού της διεθνούς εμπορίου και να
σκοπέλους, αλλά αυτό δεν εμπόδιζε συναγωνισθεί έτσι, δυναμικά, τον δού
καθόλου τους εφοπλιστάς του καιρού κα της Βουργουνδίας.
εκείνου να πλησιάζουν τις ακτές της Οι θρησκευτικοί πόλεμοι έθεσαν σε
Βρετάννης για να μπορέσουν να μετα μεγάλη δοκιμασία και τα αμπέλια και
φέρουν στην Αγγλία το πολύτιμο φορ τους πότες. ' Οπως και στον Εκατοντα-
τίο τους. Από εκεί δεν είχαν να κάνουν ετή Πόλεμο, οι πολεμισταί ερήμωναν τα
παρά ένα βήμα για να κατακτήσουν την πάντα στο πέρασμά τους άδειαζαν τα
Φλάνδρα. Αποτέλεσμα ήταν η ανάπτυ- υπόγεια και έσπαζαν τα βαρέλια που
ξις του λιμανιού της Αμβέρσας και του δεν μπορούσαν να μεταφέρουν. Η νίκη
Νταμ, προλιμένος της πόλεως Μπρυζ. του Ερρίκου Δ' έφερε την ειρήνη στο
670
ΤΟ ΚΡΑΣΙ
νο γούστο των Βουρβώνων δεν ήταν τερο εχθρό του, ένα έντομο που είχε
αυτό που έδινε τώρα τον τόνο. Ειδικοί έλθει από την Αμερική, την φυλλοξήρα.
και «δοκιμασταί» κρασιών, μάθαιναν να Αρχισε να καταστρέφει εκτάσεις από
διακρίνουν τις γεύσεις και ήξεραν ποια την περιοχή Γκαρ το 1863, έφτασε στο
κρασιά έπρεπε να προσφέρωνται ζεστά Μερσώ το 1878 και μετά κατέκλυσε την
και ποιά δροσερά. Βουργουνδία.
Οι ναπολεόντιοι πόλεμοι δεν έκλει Οι αμπελουργοί αμύνθηκαν γενναία,
σαν τον δρόμο στους γνώστες του κι έτσι τα ποτήρια γέμισαν και πάλι. Τον
κρασιού, που ακολουθούσαν πιστά τα περασμένο αιώνα ήταν πολύ συνηθι
ίχνη που είχαν χαράξει οι ειδήμονες. Ο σμένο στα μεγάλα δείπνα να προσφέ-
Ναπολέων προτιμούσε από όλα τα ρωνται στην σειρά έξη και επτά ποτήρια
κρασιά το Σαμπερτέν. διαφορετικού είδους στους καλεσμέ
Οσο για τον πρίγκιπα Ταλλεϋράνδο, νους. Οι καλοί οικοδεσπότες ήσαν πολύ
μια μέρα προσέφερε σε κάποιον καλε αυστηροί στην σειρά των κρασιών που
σμένο του κρασί και τον σταμάτησε την θα συνόδευαν τα γεύματα.
στιγμή που πλησίζε το ποτήρι στα χείλη Τα γαλλικά κρασιά κατέκτησαν πρώτη
του. θέση στην παγκόσμια αγορά. Οι Γάλλοι
«Μα τι έκανα, κύριε;» είναι υπερήφανοι γι' αυτό, γιατί αγα
«Επιτρέψτε μου να σας πω ότι ένα πούν το κρασί και επαναλαμβάνουν
τέτοιο ποτό αξίζει να εκτιμηθεί καλύτε συχνά τα λόγια του καρδινάλιου Ρισε-
ρα». λιέ: «Αν ο Θεός δεν ήθελε να πίνωμε,
«Δηλαδή, τι έπρεπε να κάνω;» δεν θα είχε κάνει τόσο ωραίο το κρασί».
«Παίρνετε το ποτήρι και το κρατάτε Κανείς δεν το ξέρει αυτό καλύτερα από
στην παλάμη του χεριού ώσπου να τους Γ άλλους που ποτέ δεν μπερδεύ
ζεσταθεί και να βγάλει το άρωμά του. ουν ένα Μπορντώ με ένα κρασί Βουρ
Τότε το πλησιάζετε στην μύτη σας, το γουνδίας και που ξέρουν καλά την αξία
μυρίζετε και...» των παλαιών κρασιών.
«Το πίνω». Δυστυχώς, πολύ συχνά ξεχνούν τον
συμβούλευε: «Είναι το ποτό που δένε « Οχι, κύριε, αφήνετε το ποτήρι σας αφορισμό του Μπριγιά -Σαβαρέν: «Με
ται καλύτερα από όλα τα άλλα με τις και μιλάτε...». τά το τρίτο ποτήρι, το κρασί απλώς
τροφές στο στομάχι και όταν πηγαίνει Την ίδια γνώμη είχε και ο Θεόφιλος αμβλύνει το πνεύμα».
μαζί με αυτές στα διάφορα μέρη του Γκωτιέ που αγανάκτησε βλέποντας Και θέλουν να αγνοούν τον αλκοολι
σώματος, αφομοιώνεται θαυμάσια με το κάποιον συνδαιτημόνα του να γεύεται σμό, μια από τις χειρότερες μάστιγες
αίμα και δεν προξενεί καμμιά αρρώ ένα σπάνιο κρασί, σαν να ήταν κάτι πολύ της ανθρωπότητος. Το κατόρθωμα του
στια». συνηθισμένο: στρατηγού Μπασομπιέρ, που ήπιε μέσα
Οσο για την σαμπάνια, η μεγάλη της «Μα φίλε μου, καταστρέφετε τα από την μπότα του δώδεκα μπουκάλια
επιτυχία δημιούργησε εχθρούς. «Αφρί πάντα έτσι». κρασί Βουργουνδίας στην υγεία των
ζει από τα πολλά φάρμακα που της Το Σαμπερτέν ήταν στις δόξες του δώδεκα καντονιών της Ελβετίας, δεν
προσθέτουν» έλεγαν μερικοί. «Εγώ στην εποχή του Μεγάλου Ναπολέον- έχει τίποτε το «ένδοξο». Ο καθηγητής
νομίζω», υποστήριζαν άλλοι, «ότι το τος, το Σατώ Μαργκώ στην παλινόρθω Μπρανλό, εφευρέτης του ασύρματου
φαινόμενο οφείλεται στην θέση της ση των Βουρβώνων. Η αυστηρή δούκισα τηλέγραφου, έλεγε ότι χρωστούσε την
σελήνης την στιγμή που τοποθετείται ν τ ' Αγκουλέμ το δοκίμασε μια φορά σε μακροβιότητά του -πέθανε περίπου
το κρασί στα βαρέλια». Αλλοι πάλι ένα ταξίδι προς το Μπορντώ και από εκατό ετώ ν- σε κάποια μυστηριώδη
ονόμαζαν «σαμπάνια» και το πουλού τότε κι αυτή κι ο θείος της, ο Λουδοβί σκόνη και στο κρασί Σαίντ - Εμιλιάν, που
σαν ένα ύποπτο ποτό που απλώς κος ΙΗ' το προτιμούσαν από όλα. έπινε καθημερινά.
άφριζε. Στην διάρκεια της Δευτέρας Αυτο ' Ηξερε φυσικά πολύ καλά, όπως και
Έπιναν πολύ εκείνη την εποχή. Η κρατορίας το κρασί της μόδας ήταν, το όλοι μας, το κακό που έκανε το κρασί
μαντάμ ντε Σεβινέ έγραφε με θλίψι: Μεντόκ. ’ Ηταν αναπόσπαστο από τον και το αλκοόλ στους πεινασμένους
«Κυλά τόσο κρασί ,στο αίμα των κατοί τρόπο ζωής των μεγάλων χρηματιστών, στρατιώτες που το 1870 είχαναναλάβει
κων της Βρετάννης, όσο και νερό κάτω όπως και το να κτίζουν μέγαρα στα την υπεράσπιση του Παρισιού. Αλλά, ας
από τις γέφυρες». Έτσι δεν ήταν Ηλύσια Πεδία και βίλλες στην Ντωβίλ. αφήσωμε αυτές τις θλιβερές σκέψεις.
λάθος του Μολιέρου και των φίλων του, Οι Ρότσιλντ, οι Αγκουάντο είχαν τα δικά «Αρκεί ένα δαχτυλάκι κρασί για να
του Μπουαλώ, του Ρακίνα και του Λα τους κρασιά, όπως είχαν και τους ξαναβρούμε τηνελπίδα», τραγουδούσε
Φονταίν, που για να δημιουργήσουν πύργους τους. εκείνη την εποχή ο τραγουδιστής της
έπρεπε να βρεθούν στην ταβέρνα... Ο τρύγος ήταν μια ευκαιρία για μόδας, ο Μπερανζέ.
Επροηγούντο κατά έναν αιώνα από τον πανηγύρι. Οι γυναίκες με κρινολίνα Ο Ραϋμόνδος Πουανκαρέ, πρόεδρος
Βόλτα ίρο που έλεγε ότι: «λίγο κρασί έρχονταν να θαυμάσουν τους «χορευ της Δημοκρατίας και μέλος της Γαλλι
είναι το ιδεώδες φάρμακο για την ψυχή τάς» που πατούσαν με τα γυμνά τους κής Ακαδημίας, έβρισκε στο κρασί και
και το κορμί». πόδια τα σταφύλια στα πατητήρια. άλλες ιδιότητες: «Πόσο πιο φτωχή θα
Ο 18ος αιώνας πλησίαζε. Ηταν ο Ωστόσο, αυτήν ακριβώς την εποχή, το ήταν η γαλλική γλώσσα χωρίς το κρασί»,
αιώνας της εκλεπτύνσεως. Τονα πίνεις σταφύλι, αυτό, που χρειάζεται τόση έλεγε «και οι τέχνες θα είχαν χάσει την
έτεινε να γίνει τέχνη. Το χοντροκομμέ φροντίδα, προσεβλήθη από τον χειρό- πηγή της εμπνευόεώς τους...»
671
π ολύ μικρό.
Οι διαρρήξεις τω ν χρηματοκιβω
τίω ν απ οφ έρ ου ν σ τους δράστες
π ερ ισ σ ότερ α χρήματα απ ό κάθε
άλλη μορφή διαρρήξεως.Ο ι διαρρή
κτες τω ν χρηματοκιβω τίω ν είναι
λιγότερ ο πιθανόν να συλληφθούν ή
να ανα καλυφ θούν συγκριτικά με
το υ ς άλλους διαρρήκτες, για τί α υ το ί
είναι συνήθως πιο π επ ειρ αμ ένοι
και π ερισσ ότερο ε π α γ γ ελ μ α τίες σ
α υ τή τη ν παράνομη δ ρα σ τηρ ιότη
τα. Επιμελούνται π ερισσ ότερο στην
κατάσ τρω σ η το υ σχεδίου και ε ξ ε ι
δικεύουν τη ν εργασία τους.
Ένας διαρρήκτης χρηματοκιβω
τίων σπανίως αλλά ζει τη μέθοδο
διαρρήξεως, έσω και εά ν έχ ει συλ-
ληφ θεί και κατα δικασ τεί πολλές
φορές, © α γίνει πιο προσεκτικός
αλλά συνήθως θα π α ραμείνει κ ο λ
λημένος σ τη π α λιά μέθοδο διαρρή-
ξεως.
Ιστορικό
Η ιστορία τω ν διαρρήξεων τω ν
χρηματοκιβω τίω ν απ οκαλύπ τει, ότι
ο πιό φημισμένος διαρρήκτης στις
Ηνωμένες Π ολιτείες της Αμερικής,
ητο Καναδός ο οπ οίος είχ ε χρ η μ α
τίσ ει Υπ ουργός και α ρ γό τερ α δ ικα
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ διαβάζουμε στις ε ανα καλύπ το υ ν μια καινούργια μ έ στής. Κατόρθω σε να δ ια π ρ ά ξ ε ιπ ε
φημερίδες, βλέπ ουμε στην TV ή θοδο διαρρήξεως, οι κ α τα σ κ ε υ α ρισσότερες απ ό 65 διαρρήξεις χ ρ η
ακούμε απ ό το ραδιόφωνο, ότι σ τές τω ν χρηματοκιβω τίω ν β ελτιώ ματοκιβωτίων, απ ό τις οπ οίες συ-
γίνοντα ι διαρρήξεις χρηματοκιβω τί - νουν τις δ υ ν α τό τη τες το υ χρ η μ α ναπ οκόμισε τ ο μυθικό ποσό για την
ων σε κατοικίες, σχολεία, σούπ ερ τοκιβω τίου για να αντιμετω π ίσ ουν επ ο χή του, π ερίπ ου 16 εκ α το μ μ ύ
μάρκετ, μεγάλα κα τα σ τή μ α τα ή τις εξελίξεις στην επίθεση. Κατά ρια δολλάρια. Ά ν ο ιγ ε τα χ ρ η μ α το
άλλες εμπορικές και βιομηχανικές το ν ίδιο τρόπ ο, η υψηλή τεχνική το υ κιβ ώ τια χρ η σ ιμ ο π ο ιώ ντα ς ν ιτ ρ ο
επιχειρήσεις. κα τα σ κευ α σ τή κλειδαριών β ελτιώ γλυκερίνη, τη ν οποία κατόρθω νε
Δ ιαβάζουμε, βλέπ ουμε ή ακούμε, ν ετα ι προς τη ν κατεύ θ υ νσ η της να τη ν α π ο σ τά ξει απ ό τη ν δυναμί-
ό τι ε κ τε τα μ έ ν ε ς κα τα σ τρ ο φ ές γ ί π αροχής υψ ηλής προστασίας, για τιδα. Τελικώς σ υνελήφ θηκε και κ α
νονται σ τα κτίρια, σ τα αρχεία αξίας να κρ ατά το προβάδισμα στις ε π ι ταδικάσ τηκε, γιατί ε ίχ ε αφ ήσ ει τα
και διάφορα άλλα έ γ γ ρ α φ α κ α τα - νοήσεις και επ ιδ εξιό τη τα το υ διαρ δακτυλικά το υ α π οτυ π ώ μ α τα ε
σ τρ έφ ο ντα ι και α φ α ιρ ο ύ ντα ι ενώ ρήκτη. πάνω σ ε μια λάμπα, το 1935 α π ο
αντικείμενα αμιθύτου αξίας και ε Κάθε 23 δ ευ τερ ό λ επ τα στις Ηνω λύθηκε απ ό τις φ υ λα κές το υ Sun
κατομμύρια δολλάρια κλέπ τονται. μένες Π ολιτείες τη ς Αμερικής γ ίν ε Quentin και α π ελά θ η κε στον Κ α να
Οι διαρρήξεις τω ν χρηματοκιβω τίω ν τα ι και μια διάρρηξη. Α υτό σημαίνει δά, όπ ου είχ ε διοργανώ σει μ εγάλες
είναι προφανώ ς τόσο π α λιές όσο ό τι οι διαρρήξεις είναι ένα απ ό τα οικονομικές επιχειρήσεις.
και η ζωή το υ ανθρώ που και θα π ιο σ υχνό τερα δια π ραττόμ ενα ε γ Πιθανώς η πιο γνω στή γυναίκα
συνεχισθούν όσο θα υπ ά ρχει ο κλήματα, εκ τό ς α π ό τις διάφορες διαρρήκτης χρηματοκιβω τίω ν στις
άνθρωπος. άλλες μορφές τω ν κλοπών. Ο α ρ ι Ηνωμένες Π ολιτείες τη ς Αμερικής
Η άμιλλα μ ετα ξύ τω ν κ α τα σ κ ε υ θμός τω ν διαρρήξεων στις Η νω μέ ήλθε απ ό τη ν Δόση. Διδάχθηκε την
αστώ ν χρηματοκιβω τίω ν και κ λ ε ι νες Π ολιτείες τη ς Αμερικής έ χ ε ι μέθοδο α π ό ένα Ευρωπαίο, ο ο π ο ί
δαριών ασ φ α λεία ς αφ ενός, και των κα τά πολύ υπερβεί το ν αριθμό τω ν ος ή το ένας απ ό το υ ς πρώ τους
διαρρηκτών α φ ετέρ ο υ , συχνά π α - ληστειώ ν κά θ ε χρόνο. ' Εχει υπ ολι- επ ισ τήμονες διαρρήκτες χ ρ η μ α το
ρ ομ οιάζεται με εκείνη μ ετα ξύ το υ γισθεί ότι κα τά μέσο όρο η κάθε κιβωτίων και ήλθε να σταδιοδρομή
θω ρηκτού και το υ πυροβολικού: διάρρηξη α π ο φ έρ ει στο δράστη 150 σει σ α υ τή τη χώρα. Εια κάμποσο
Ο π ο τεδ ή π ο τε κ α τα σ κ ευ ά ζετα ι δολλάρια π ερίπ ου και το ετήσ ιο χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τη μ α ε ρ γ α σ τ ή κ α ν ε
ένα π υρ ο βό λο δ υ να τό , κά π ο ιες σύνολο απ ώ λειας φ τά ν ει το ένα μαζί, α νο ίγοντες τις π ό ρ τες π ερ ισ
βελτιώ σεις στην άμυνα το υ πλοίου εκατομμύριο δολλάρια. Το ποσό σοτέρω ν απ ό 100 χρημ α τοκιβ ω τί
εμφανίζονται. Συνεπώς, ο π ό τε οι π ο υ επ ισ τρ έφ ο υ ν οι α σ φ ά λειες ων τρ α π εζώ ν και απ οκομίζοντες
διαρρήκτες τω ν χρηματοκιβω τίων είναι φυσικά ως συνήθως π άρα εκατομμύρια δολλάρια. Ο ταν ο
672
ΓΡΑΦΕΙ Ο JOSEPH DUSSIA
Δημοσιεόθηκε στο
Περιοδικό F.B.I.
λΊΉΛΙΑΤΟΚΙΙΜΙΤΜΝ
Ευρωπαίος ε π έσ τρ εψ ε στην π α ά ζετο , και σκοτώ θηκε απ ό την τα ς τις γνώ σεις το υ και την επ ιδεξι-
τρίδα του, αυτή συνέχισ ε μόνη της τρομερή έκρηξη. ό τη τά το υ σαν μηχανικός και κ λ ε ι
«τη δουλειά» μέχρι το 1900, ο π ό τε Έ να ς φ η μ ισ μ έ ν ο ς δ ια ρ ρ ή κ τη ς δαράς, μπορούσε να ανοίξει μια
έκ α ν ε ένα λάθος στον υπολογισμό τω ν τε λ ε υ τα ίω ν ετώ ν, ήτο ένας τρ ύ π α στον επ ιλογέα , όπ ου κ α
της νιτρογλυκερίνης, έθα λε δηλαδή σχεδιαστής εργα λείω ν και τ α υ τ ο - τόρθω νε να απ ασ φ αλίσ ει το ρολόι
π ερισσ ότερη δόση απ ό όση εχ ρ ει- χρόνως κλειδαράς. Χρησιμοποιών και να ανοίξει τα χρηματοκιβώ τια.
Μ ε τά απ ό αρ κετού ς μήνες όπου
Αριστερά: Ο διαρρήκτης στην αρχή δοκίμασε τη χρήση τρυπανιού, αλλά τελικά είχ ε σημειώ σει μ εγάλες επ ιτυ χίες
άνοιξε το χρηματοκιβώτιο κόβοντας το εξωτερικό περίβλημά του με καλέμι και έπ εσ ε στην π αγίδα τη ς Αστυνομίας
σφυρί. Επάνω: Ο συντάκτης του κειμένου JOSEPH DUSSIA. Κάτω: Η χρήση και συνελήφθη. Κατάδω σε πάρα
ηελκτρικού τρυπανιού βοήθησε να ανοίγουν τρύπες γύρω από τον επιλογέα και να πολλούς συναδέλφους το υ στις
απααφαλισθεί το άγγιστρο. ανα τολικές π ο λ ιτείες τω ν Η.Π.Α.
Μ ια μ ο ν τέρ ν α σ π είρ α δ ια ρ ρ η
κτώ ν σ υ γκρ οτή θη κε λίγα χρόνια
νω ρίτερα σ ε μια απ ό τις ανατολικές
π ολιτείες. Η σπείρα ε π έ λ ε ξ ε μια
π εριοχή και βρήκε ένα σούπερ
μάρκετ, το χρηματοκιβώ τιο το υ ο
π οίου ή το ορα τό απ ό το ν δρόμο.
Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τα ς μια κ ιν η μ α τ ο
γραφ ική μηχανή με τη λεφ α κό , κρύ
φ τη κ α ν μέσα σε ένα φ ο ρ τη γ ό α υ
το κίνη το απ ό όπ ου κινημ α τογρ ά-
φησ αν το ν ιδιοκτήτη να ανοίγει το
χρηματοκιβώ τιο. Α φ ού εμφάνισαν
το φιλμ και ανακάλυψ αν το ν συνδυ -
ασμό, επ έο τρ εψ α ν τη ν ύ χ τα όπου
ανενό χλητοι άνοιξαν το χρ η μ α το -
κιβώβιο και πήραν το π ερ ιεχόμ ενο
π ο υ α νέρ χο ντα ν σε α ρ κ ετές χιλιά-
673
ΔΙΑΡΡΗΞΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΩΝ
δες δολΛαρια. το υ είναι συχνά φ τια γ μ έν ο απ ό
Η αστυνομική έρευνα π ου ε π α ξύλο, και τα εξω τερ ικά το ιχώ μ α τα
κολούθησ ε κατόρθω σε να α ν α κ α συνήθω ς απ ό 12φυλλο μέταλλο. Το
λύψ ει τ α μέλη τη ς σπείρας, να τα εμπρόσθιο τμήμα κλείνει με μια
συλλάβει και να κα τά σ χει το φ ο ρ π ό ρ τα π ου δια θέτει ά γγισ τρο και
τη γ ό α υ το κίνη το καθώς και την είναι εφοδιασμένη με κλειδαριά με
κινηματογραφ ική μηχανή και το συνδυασμό, μάνταλα, ένα χερούλι
φιλμ. και στο εσ ω τερικό της π ό ρ τας είναι
Η στατισ τική α π οκα λύπ τει, ότι το π ο θ ετη μ έν α άγγισ τρ α ή ε π ίκ ε ν
κ α τά μέσο όρο, τ α δικαστήρια ε π ι τρα το π ο θ ετη μ έν α α π ένα ντι στις
βάλλουν π οινές σ τους διαρρήκτες, υπ οδοχές π ο υ έχει ο σκελετός.
π ου κυμαίνονται απ ό 2-4 χρόνια. Ο τα ν η π ό ρ τα είναι κλειστή, τα
Αν εξα ιρ έσ ο υμ ε μερικούς νέους επ ίκεντρ α ή τα άγγισ τρ α γλιστρούν
π ου α ν α κ α τεύ ο ν τα ι για πρώ τη φ ο μέσα στις α ντίσ το ιχες υποδοχές
ρά με τις διαρρήξεις α υ το ύ του π ου είναι στο σ κελετό το υ χρ η μ α
είδους, η ηλικία τω ν επ α γ γ ε λ μ α τι- τοκιβω τίου, δηλαδή στις -πλευρές
ών διαρρηκτών στις Η.Π.Α. κ υ μ α ίν ε επ άνω και κάτω και έτσ ι η π ό ρ τα
τα ι οστό 30-45 χρόνια. Μ ερικοί διαρ α σ φ α λίζετα ι. Η π όρτα είναι σ υ νή
ρήκτες π ο υ κατα δικάσ τηκαν στις Με τη χρησιμοποίηση διαματοτρύπανου θως φ τια γμ ένη απ ό ατσάλι π άχους
Η.Π.Α., είχαν π ροσληφθεί και ερ γ ά - ανοίχθησαν μεγάλες τρύπες γύρω στο 3/16 ή 1/14 τη ς ίντσας. Οι γω νίες
ζο ν το στις επ ιχειρήσ εις που διέρ - χρηματοκιβώτιο από τις οποίες αφαιρέ- τη ς είναι ενισ χυμ ένες μ ελ ά μ α σιδή
ρηξαν σαν μηχανουργοί, μηχανικοί, θηκε το περιεχόμενο του χωρίς να ρου π ά χους 1/4 της ίντσας που
π ω λητές και π εριπτω σιακώ ς σαν ανοίγει. είναι καρφω μένη επ άνω στις άκρες
κλειδαράδες. Οι ε π α γ γ ελ μ α τίες δι της. Και οι δύο τύ π ο ι χρηματοκιβω
αρρήκτες χρηματοκιβω τίων, σ υνή 75% είναι απ ηρχαιω μένα. Ανήκουν τίων π ου α να φ έρ α μ ε π άρα πάνω,
θως ερ γά ζο ντα ι μαζί με ένα π ρ ω στην επ ο χή το υ αλό γου και της μπορούν να ανοίξουν εύκολα, με τη
τό β γα λτο, όπω ς ακριβώς ο νέος άμαξας. Φ τια γμ ένα κ α τά κύριο λ ό χρηση μιας απ ό τις π αρακάτω
αστυνομικός ε ρ γ ά ζετα ι με ένα π α - γο να α ντέχ ο υ ν στην φω τιά, οι ανα φ ερ ό μ ενες μεθόδους:
λιότερ ο π επ ειρ α μ ένο συνάδελφό κλειδαριές το υ ς δεν π αρουσιάζουν 1. Να κοπεί το εξω τερικό φύλλο
του. δυσκολίες σ τους σημερινούς διαρ το υ μετάλλου με καλέμι ή κοπίδι.
Οι διαρρήκτες α υτή ς τ η ς κ α τ η γ ο - ρήκτες. Τα χρηματοκιβώ τια που 2. Να χρησιμοποιηθεί μεγάλη ψ α -
ρίας δ ια θέτουν μεγάλη επ ιδ εξιό τη - είναι φ τια γμ έν α προ το υ A ' π α γ κ ο λίδα για να κοπεί.
τα. Μερικοί χρησιμοποιούν χοντρές σμίου π ολέμου δεν δια θέτο υ ν ε γ 3. Να κοπεί το εξω τερικό μέταλλο
μεθόδους διαρρήξεως, ενώ άλλοι γύηση ασ φ αλείας εκ μέρους το υ σε σ τεν ές λωρίδες και να α π ο κ ο λ
π ο υ είναι μηχανικοί χρηματοκιβω κα τα σ κευα σ τού . Οι τύπ οι τω ν χ ρ η ληθεί.
τίων, έχουν τελειο π ο ιή σ ει τη ν ε π ι ματοκιβω τίω ν π ου χρησιμοπ οιούν 4. Να χρησιμοποιηθούν εκκρηκτι-
στήμη τους, σε τέ το ιο βαθμό, ώ σ τε τα ι συνήθως διακρίνονται στις ε π ό κά.
να μπορούν να α νοίγουν το χρήμα - μενες κατηγορίες, αναλόγω ς της 5. Να χρησιμοποιηθεί μοχλός ή
τοκιβώ τιο με τ έ το ια ευκολία, σα να ασ φ α λεία ς π ου π αρέχουν. εξω λκέας με σμίλη.
είναι ο ιδιοκτήτης του. ' Ενας π επ ει - Ανθεκτικά στη φωτιά: Α υτός ο 6. Να κονιορτοπ οιηθεί απ ό κ τ υ
ραμένος διαρρήκτης πιθανώ ς γ νω τύπ ο ς των χρηματοκιβω τίω ν κατά π ή μ α τα με βαρειά (βαριοπούλα).
ρίζει τό σ α πολλά για τ α π ερ ισ σ ότε - κύριο λό γο είναι φ τια γ μ έν α να π α 7. Να τρ υ π η θ εί με τρυπάνι.
ρα από τ α κυκλο φ ορ ο ύντο είδη ρέχουν π ροστασ ία σε χ α ρ το νό μ ι 8. Να κοπ εί το εξω τερικό μ ε τά λ
χρηματοκιβω τίων, π ου οι νόμιμοι σμα και έ γ γ ρ α φ α αξίας σ την π ε ρ ί λινο περίβλημα με ηλεκτρικό κόφτη.
ε π ισ κ ε υ α σ τέ ς φ α ίν ο ν τα ι σ χ ο λ α - π τω ση πυρκαγιάς. Π αρέχουν πολύ Τα χρηματοκιβώ τια το υ πρώ του
ρ ού δ ια μ π ρ ο σ τά το υ . Π ρ ά γ μ α τι λίγη π ροστασ ία στις επιδρομές τω ν τύ π ο υ (ανθεκτικά σε φω τιά) μ π ο
μπορεί να δ ια θ έτει μ εγα λύ τερ η ε μ διαρρηκτών. Ο τύπ ος α υ τό ς δ ια θ έ ρούν να π αραβιασ τούν ε υ κ ο λ ό τε
π ειρ ία και επ ιδεξιό τητα , για τί σ υ τ ε ι συρτάρια για το π ο θ έτη σ η φ α - ρα απ ό τα χρηματοκιβώ τια π α λ α ι
χνά είναι αναγκασ μένος να ε ρ γ ά κέλλω ν και μπορεί να έχ ει την ού τύπ ου.
ζ ε τα ι κάτω απ ό τρ ομ ερ ά α ντίξο ες εμφάνιση χρηματοκιβω τίου. Σ υ ν ή Μ οντέρνα σωληνωτά ή ορθο
συνθήκες, δηλαδή να ε ρ γ ά ζετα ι θως είναι εφοδιασ μένα με κλειδαριά γώνια χρηματοκιβώτια.
στο σκοτάδι και να κάνει ελάχισ το π ου ανο ίγει με συνδυασμό. Ο χ ώ Εφοδιασμένα με μια καλή κλειδα
θόρυβο. Πρέπ ει να λάβει υπόψιν ρος μ ετα ξύ το υ εξω τερικο ύ και ριά με συνδυασμό και με μια σ υ
του, το ν κα τα σ κευ α σ τή το υ χρ η εσ ω τερικού το ιχώ μ α τος είναι φ τ ια σκευή δ εύ τερ η ς κλειδαριάς, αυ τό ς
ματοκιβω τίου, το ν τύ π ο τη ς κλείδα - γμένος απ ό χοντρό φύλλο μ ε τά λ ο τύ π ο ς τω ν χρηματοκιβω τίω ν α ν
ριάς, και τις ιδιαίτερες συνήθειες λου, και είναι γ εμ ά το ς απ ό μονω τι τ έ χ ε ι στις π ρ οσ π άθειες δ ια ρρ ήξε
το υ ιδιοκτήτη. κό υλικό εναντίο ν τη ς φω τιάς. ων. Συχνά είναι εφοδιασμένα με
Χρηματοκιβώτια Παλιάς Μόδας: κλειδαριές χοντρές σαν λοστοί στο
Είδη χρησιμοποιούμενων χρημα Π εριζή τητα στο τέλ ο ς το υ π ε ρ α εσω τερικό τη ς πόρτας. Κ α τα σ κ ευ
τοκιβωτίων σμένου αιώνα. Α υτός ο τύ π ο ς τω ν ασμένα απ ό βαρύ ατσάλι, α ν τ έ
Από τ α χρησιμοποιούμενα σήμε - χρηματοκιβω τίω ν είναι ένα κουτί με χουν στο τρύπ ημ α και στο κόψιμο.
ρα χρηματοκιβώ τια στις Η.Π.Α. το διπλά τοιχώ μ α τα. Το εσω τερικό Συχνά αυ το ί οι τύ π ο ι τω ν χρηματο -
674
Δ ΙΑ Ρ Ρ Η Ξ Ε ΙΣ Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Κ ΙΒ Ω Τ ΙΩ Ν
κιβωτίων δια θέτο υν στρώ ματα αττό Ενας δ εύτερ ο ς τύ π ο ς θολω τού μάτων. Ερεύνησε για γνω σ τά α ν τ ι
σ φ υρ ηλα τημένο λειω μένο ατσάλι χρηματοκιβω τίου συχνά χρησιμο κείμενα που λείπ ου ν ή έχο υ ν μετά -
και φ ύλλα απ ό α νθ εκτικά κράματα π ο ιείτα ι για εναπ όθεσ η αρχείων, κινηθεί.
ατσαλιού. Βαρειά φύλλα απ ό χ α λ θ εω ρ είτα ι ότι είναι ένα χρ η μ α το κι 2. Εάν ευρεθούν δακτυλικά α π ο
κό, είναι συνήθως το π ο θ ετη μ ένα βώτιο, αλλά συνήθω ς είναι απλώς τυ π ώ μ ατα, δακτυλοσκόπ ησε όλο
σαν σ ά ν το υ ιτς μ ετα ξύ τω ν φύλλων και μόνο ένα χρηματοκιβώ τιο που το προσωπικό.
το υ ατσ αλιού για να μικρύνουν το π α ρ έχει π ροστασ ία μόνο σε π ε ρ ι 3. Ερεύνησε το γυαλισ μένο δ ά π ε
α π οτέλεσ μ α το υ τρ υπ ή ματο ς ή π τώ σεις φω τιάς. Οι το ίχ ο ι είναι δο ή διάφορα χα ρτιά π ου είναι
το υ χτυπ ήματος. Τα σωληνοειδή φ τ ια γ μ έ ν ο ι α π ό τ σ ιμ έ ν τ ο . Α λλά π ε τα μ έν α σ το δάπεδο για α π ο τυ
χρηματοκιβώ τια είναι συνήθως φ υ μπορεί εύκολα να παραβιαστεί, π ώ μ ατα παπουτσιώ ν.
τε μ έ ν α σ το τσ ιμέντο το υ δαπέδου, απ ό τα π λά για ή τη ν οροφή. Α υτός 4. Ερεύνησε π αρακείμενους χ ώ
ή κολλημένα σε πλάκα, σε μια ο τύ π ο ς είναι εφοδιασμένος με μια ρους ή το υ ς γειτο νικο ύ ς με το κτίριο
σ ταθ ερή βάση το υ οικήματος. π ό ρ τα ατσάλινη, π ά χου ς 1/4 ή 3/8 π ου έγ ιν ε η διάρρηξη, γ ια εξεύ ρ εσ η
Χ ρ η μ α το κιβ ώ τιο με γ υ ρ ισ τές της ίντσας, καρφω μένη ή σ υ γκο λ απ οτυπ ω μ άτω ν π απ ουτσιώ ν ή ί
πόρτες. λημένη στο ατσ άλινο σ κελετό (π α χνη ελαστικώ ν α υ τοκινήτω ν που
Χ ρ η μ α τ ο κ ιβ ώ τ ια με γ υ ρ ισ τ έ ς ρ ασ τάτη) π ου α σ φ α λίζετα ι με ά γ - μπορεί να έχουν σχέση με την
π ό ρ τες κ α τα σ κευ ά ζο ντα ι σε σ υν γιστρα. Αυτή η π ό ρ τα έχ ει μάνταλα διάρρηξη.
δυασμένες ε ν ό τη τε ς στις οποίες η π ο υ γλιστρούν στις αντίσ το ιχες υ 5. Π άρε μια ακριβή π εριγρα φ ή
μια θήκη π ροορίζετα ι για την φ ύλα - ποδοχές π ου ευρίσκονται γύρω όλων τω ν περιουσιακώ ν στοιχείω ν
ξη χρημάτω ν και η άλλη για αρχείο. γύρω στον ατσάλινο σ κελετό του π ου λείπ ουν ή άλλων αντικειμένω ν
Α υτός ο τύπ ο ς το υ χρηματοκιβω τί - π α ρ α σ τά τη και κλειδαριά με σ υ ν π ο υ εκλάπησαν.
ου ζυ γίζει απ ό 1 μέχρι 2 τό ννο υςκα ι δυασμό. Μ πορεί εύ κολα να π α ρ α - 6. Ερεύνησε το υ ς όρους τω ν α
η θήκη που π ρ ο ορ ίζετα ι για την βιαστεί. Εδώ π α ρ έχο ν τα ι μερικοί σφαλιστικώ ν συμβολαίων.
φ ύ λαξη τω ν χρημάτω ν διαφέρει σημαντικοί όροι οι οποίοι π ρ έπ ει να 7. Εξέτασε με προσοχή όλα τα
στο μέγεθος. Χρησιμοποιείται όλο τηρηθούν στις π εριπ τώ σ εις δ ιε ξ α πρόσω πα π ο υ έ χο υ ν προσπέλαση
και απ ό π ερισ σ ότερες επ ιχειρήσεις γω γής μιας προσεκτικής έρευνας στο ακίνητο. Α υτή η ενέρ γεια π ερ ι
κάθε χρόνο. Σ ο ύπ ερμά ρκετ, εμ π ο διαρρήξεως χρηματοκιβω τίου. λαμβάνει το νυκτερινό φύλακα, την
ρικά κέντρα, σταθμοί υγρών κα υ σ ί 1. Ερεύνησε π ροσεκτικά το χώροπερίπ ολο π ο υ ή τα ν υπηρεσία, το
μων, ξενο δ ο χεία και σταθμοί α υ τ ο της διάρρηξης για εξεύ ρ εσ η λαν- πρόσω πο π ου ε γ κ α τ έ λ ε ιψ ε τ ε λ ε υ
κινήτων, είναι μερικές από τις ε π ι θανόντω ν δακτυλικώ ν α π ο τυ π ω τα ία το ακίνητο προς τη ς δια ρρήξε-
χειρήσ εις στις οπ οίες χρησιμοποι
είτα ι το νέο α υ τό μοντέλλο. Ο Η εφεύρεση ενός εξολκέως βοήθησε στην εξαγωγή του επίλογέα και της
λόγος της υπ άρξεω ς τω ν μ ετα κ ι ατράκτου του χρηματοκιβωτίου.
νούμενω ν θυρών ε ξυ π η ρ ετεί λ ό
γους ασφαλείας. Οι διαρρήκτες με
δυσκολία μπορούν να το διαρρή-
ξουν με τις μεθόδους π ου α ν α φ έ
ραμε παραπάνω , μολονότι οι μ ον
τέρ νοι διαρρήκτες κατορθώ νουν να
το διαρρήξουν με τη μέθοδο το υ
α νοίγμ ατος τρύπας, ή με χρήση
φ ω τιά ς ή εκκρηκτικώ ν υλών.
675
Η εξωτερική πλευρά αυτού του χρημα
τοκιβωτίου αποκόπηκε με σφυρί και
καλέμι, δίδοντας την δυνατότητα στον
διαρρήκτη να ανοίξει την πόρτα εύκολα.
Κάτω δεξιά: Η χρήση οξυγόνου και
ασετυλίνης δεν απέδωσε τα αναμενό
μενα αποτελέσματα.
676
μασία το υ υπ όπ του, ή να π έσ ουν σ ύνθετα και π ολύπ λοκα χρησιμο τη ν ά τρ α κτο το υ συνδυασμού, α -
στις τσ έπ ες του. Γιαυτό π ρέπ ει ποιούν οι διαρρήκτες για τη ν ε π ιτ υ π α σφ αλίζουν τον μηχανισμό και
π ά ν το τε το εργα σ τήριο να δίδει την χία το υ σκοπ ού τους. ανοίγουν το χρηματοκιβώ τιο χωρίς
απ άντησ η σ τα ερω τήματα . Μ ερικά απ ό α υ τά είναι: καν να κάνουν μ εγα λύ τερ η κ α τ α
Η μπογιά. Η μπογιά α π ο τελεί Καρακούτσι στροφή.
δασική ένδειξη και τη σ υναντά με σε Κωνοειδής σμύλη β. Κτυπούν με καλέμι και α π ο κ ο λ
μορφή μικρής φ λύ δ α ς.' Ο τα ν τέ το ια Εξωλκέας λούν το ν συνδυασμό, με κωνοειδές
μικρά κομματάκια μπογιάς α ν α κ α Τρυπάνι καλέμι ή άλλο παρόμοιο εργαλείο,
λυφθούν, στο περιβάλλον το υ υ π ό Βαρυοπούλες διάφορες συμπαρασύρουν τη ν κλειδαριά και
π το υ , ρούχα, υποδήματα, ε ρ γ α Καρυδάκια το ν σωλήνα π ου οδηγεί στο πίσω
λεία κ.λ,π. το εργασ τήριο μπορεί να Δ ιάφορα κοπίδια για ξύλο μέρος το υ χρηματοκιβω τίου, κ α τα -
τα συγκρίνει με τη ν μπογιά που Ανοιχτήρια σ τρ έφ ο ντα ς το μηχανισμό και το
χρησιμοπ οιήθηκε για τη βαφή του Δ ια μαντοτρύπ ανα εμπρόσθιο μέρος το υ χρ η μ α το κι
χρηματοκιβω τίου, δηλαδή τα στρώ - Δ ιάφορα βελόνια βωτίου. Η εργα σ ία α υ τή διαφέρει
ματα, χρώ ματα και το πάχος, και να Ανοικτήρι ειδικό για την κλειδαριά από τη ν π ρώ τη μόνο κ α τά το ύ το ,
βγάλει τ α συμπ εράσ ματά του. Για κ.ά. ότι π α ρ ο υ σ ιά ζετα ι πιο έντο νο το
τί, συνήθως, τα χρηματοκιβώ τια Τσιμπίδες διάφορες κτύπ ημα με καλέμι και κ α τα σ τρ έ-
βάφ ονται π ά ν το τε πολλές φ ορές Συσκευή ασ ετυλίνης ο ξυγόνου φ ε τα ι και το εμπρόσθιο μέρος το υ
με μπογιές π ου διαφ έρουν οτο Λοστός χρηματοκιβω τίου. Σ την π ρ α γ μ α τι
χρωματισμό. Στη περίπτω ση α υτή Κατσαβίδια διάφορα κ ό τ η τ α α π ο τ ε λ ε ί σ υ ν έ χ ισ η τη ς
π ρ έπ ει να ληφθούν δ είγματα απ ό Σιδηροπρίονα π ρ ώ τη ς ε ρ γ α σ ία ς , γ. Τ ρ α β ο ύ ν
το χρηματοκιβώ τιο και ειδικότερα Καλέμια διάφορα προς τα έξω το ν συνδυασμό, με
από το χώρο κοντά στον οποίο Κ όφ τες διαφόρους μικρούς και μ ε ερ γα λείο παρόμοιο με μεγάλο ε -
έγινε το σπάσιμο. γάλους ξω λκέα και έτσ ι κατορθώ νουν να
Το χώμα. Μ ε τη ν πρόοδο της Δισκοπρίονα ανοίξουν το χρηματοκιβώ τιο, σ τρ έ
τεχνικής, είναι δυνατόν να απ οδει- Δ ιάφορα κοπίδια για τσ ιμ έντο ή φ ο ν τα ς το χερούλι του.
χθεί ότι ένα ίχνος χώ ματος που σίδερο δ. Ξεσχίζουν με καλέμι και σφυρί
βρέθηκε σ τα π α π ούτσ ια το υ υ π ό Η λεκτρικές σ υσ κευές η λεκτρ ο σ υγ- την εξω τερική π λευρά το υ χρ η μ α
π το υ π ρ ο έρ χετα ι απ ό το χώρο του κολήσεω ς τοκιβω τίου και συγκεκριμένα στο
εγκλήματος. Η μέθοδος τη ς συγκρί - επάνω μέρος όπ ου υπ ά ρχει ο ε
σεως είναι τόσο επ ισφαλής που Ο ταν σ τον τό π ο της διαρρήξεως πάνω μ εντεσ ές και σ υνεχίζοντα ς
π ολλές φ ορές εδέχθη αυσ τηρή κρι ευρ εθ εί συσκευή ασ ετυλίνης και να κτυ π ο ύ ν με το σφυρί και το
τική. Α π α ιτείτα ι μεγάλη προσοχή οξυγόνου, π ρ έπ ει να α ν α ζη τη θ εί ο καλέμι κ α τά μήκος τη ς σ υ γκολή σ ε-
κ α τά την λήψη τω ν δειγμάτων. π ροηγούμενος κά το χό ς της, από ως φ τά νο υ ν μέχρι τη ς κλειδαριάς
το ν αριθμό τη ς συσκευής και π|ν το ν μηχανισμό, όπ ου εύκολα τον
Τα εργαλεία των διαρρηκτών σειρά που έ χ ε ι ο ρ εγο υ λα τό ρ ος και αφαιρούν. Ανασηκώ νουν με μοχλό
ο καυστήρ. τα άγγιστρα π ου ασ φαλίζουν την
Ενα μεγάλο αριθμό εργαλείω ν, Τα εκρηκτικά που χρησιμοπ οι π ό ρ τα και έτσ ι εύ κο λα ανοίγουν.
απ ό τα πιο απ λά μέχρι τα πιο ο ύντα ι απ ό το υς διαρρήκτες για να ε. Ανοίγουν τρ ύ π α ή π ολλές τ ρ ύ
διαρρήξουν τα χρηματοκιβώ τια ε ί π ες για να απ οκαλύψ ουν το ν μ η
ναι: χανισμό ασ φ αλείας το ν οποίον ή
Νιτρογλυκερίνη ανασηκώ νουν, ή το ν κτυ π ο ύ ν και
Τρινιτροτουλουόλη (ΤΝΤ) έτσι απ ασ φ αλίζουν το χρ η μ α το κ ι
Φυτίλι ασφ αλείας βώτιο. Στις ημέρες μας το τρύπ ημα
Δυναμίτης σε ζελα τίνη τω ν χρηματοκιβω τίω ν π ου α ν τ έ
Κολλητικές ταινίες χουν στις π ρ οσ π άθειες τω ν διαρ-
Μ αύρο σαπούνι πλυντηρίω ν ρηκτών, γ ίν ετα ι με διαμαντοτρύπ α -
Εκρηκτικά καψ ούλια ή π υ ρ ο κρ ο τη να μ εγάλα, και συνήθω ς ανοίγουν
τές. μια μ εγά λη τρ ύ π α στο πίσω μέρος
Σακκιά με άμμο γιοΓνα κατα π νίγουν το υ χρηματοκιβω τίου απ ό όπ ου
τη ν έκρηξη ή για την π ροστασία αφ αιρούν το π ερ ιεχόμ ενό τους.
τους. Πρέπει να σημειω θεί, ότι κάθε φ ο
Δ ιά φ ορ ες μάσκες. ρά π ου χρησ ιμοπ οιείται διαμαντο-
τρ ύ π α νο για να ανοιχθεί μια τρύπα,
Τρόποι διαρρήξεως.
π ρ έπ ει α π α ρ α ίτη τα σ το χώρο α υ
Υπάρχουν πολλοί και διάφοροι
τό να υπ άρχει νερό. Στην εργα σ ία
τρόπ οι διαρρήξεω ς το υ χ ρ η μ α το κι
αυτή, είναι α π α ρ α ίτη το να ε κ τ ο
βωτίου, οι πιο πολλοί απ ό το υ ς
ξ ε ύ ε τα ι νερό στο τρυπάνι, για να
οπ οίους έχουν κ α τα γ ρ α φ ε ί απ ό τις
κρυώνει το εργαλείο.
Αστυνομικές υπηρεσίες. Οι κυριώ-
τερ οι είναι: στ. Ανοίγουν το χρηματοκιβώ τιο
α. Κτυπ ούν με σφυρί και καλέμι απ ό τη ν κορυφή, απ ό το κάτω
και απ οκολλούν τον συνδυασμό και μέρος, ή απ ό πίσω, χρησιμοποιώ ν-
677
τα ς τσεκούρι, ή απ οξεσ τικό πριόνι,
καλέμι, ή κόφτη. Ο ευκολό τερο ς
Φ ΕΒ Ρ Ο Υ Α Ρ ΙΟ Σ 1943. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΛΛΑΖΕΙ Π Ρ Ο ΣΩ Π Ο
τρόπ ος να ανοίξει ένα χρ η μ α το κι
βώτιο, με α υτή τη μέθοδο, είναι να
γίνει η π ροσπ άθεια από το κάτω
μέρος, α φ ο ύ π ροηγουμένω ς τ ο γυ -
ρίσουν ανάποδα.
ζ. Γενικά, η χρήση νιτρ ογλυκερ ί
νης για άνοιγμα χρηματοκιβω τίου,
δεν σ υνηθίζεται και πολύ απ ό το υς
σημερινούς διαρρήκτες. Οι διαρρή
κτες τη φ οβ ούντα ι και μερικές φ ο
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
ρές δεν μπορούν να τη ν πυροδοτή -
σουν. Καμιά φ ορά α φ ο ύ π α γιδ έ-
ψουν με νιτρογλυκερίνη το χ ρ η μ α
τοκιβώ τιο, το υς κατα λαμβ άνει φ ό
ΒΑΡΥ ΥΔΩΡ
βος, το εγκ α τα λ είπ ο υ ν και φ ε ύ
γουν. Οι διαρρήκτες στην π ερίπ τω -
ση αυτή χρησιμοποιούν άλλες μ ε
θ ό δ ο υ ς α ν ο ίγ μ α το ς , α π ό α υ τ έ ς
Για την κατασκευή ατομικής βόμβας χ ρ ειά ζετα ι πυρηνικός
π ου π εριγρά ψ αμε π α ραπ άνω και
αντιδραστήρας και το Βαρύ Υδωρ είναι απ αραίτητο για τη
με α υ τέ ς κα τα φ έρ νο υ ν να το α νο ί
λειτουργία, του αντιδραστήρα αυτού. Οι Γερμανοί επιστήμονες
ξουν. ' Ο ταν ευρ εθ εί ό τι ένα χρήμα -
άγγιζαν την παρυφή της ναζιστικής παντοδυναμίας, όταν μερικοί
τοκιβώ τιο έχ ει π α γιδ ευθεί με νίτρο -
τολμηροί κομμάντος χάλασαν το εργοστάσιο του Βέμορκ της
γλυκερίνη, χωρίς να εκκραγεί, π ρ έ
π ει να αφ οπλισθεί απ ό ειδικό π ρ ό Νορβηγίας.
σωπο π ου έ χ ε ι π είρ α σ τα εκρ η κτι
κά, όπως αστυνομικοί π ου έχουν
υπ ο σ τεί ειδική εκπαίδευση, η στρα -
τιω τικοί ειδικοί στον αφοπλισμό τω ν
βομβών κ.ά.
Υπάρχουν τρ εις σ αφ είς μέθοδοι
να αντιλη φ θ ούμ ε τη ν ύπαρξη νι ΜΕΣΑ στο αγγλικό τετρακινητήριο κτική υδροηλεκτρική ενεργεια. Ηταν
τρογλυκερίνης σε ένα χρ η μ α το κι βομβαρδιστικό «Χάλιφαξ», που πετού- το μόνο εργοστάσιο στον κόσμο που
βώτιο. οε πάνω από τη Νορβηγία, το πράσινο μπορούσε να παραγάγει βαρύ ύδωρ.
α) Υπάρχουν υπ ολείμματα κ ίτρ ι σήμα έσβησε και άναψε το κόκκινο. Τι είναι το βαρύ ύδωρ; Φαινομενικά
νου σαπουνιού, ή κεριού γύρω απ ό Είχε φτάσει η ώρα X. Ηταν μία παγερή μοιάζει με το κοινό πόσιμο νερό. ' Εχει
τη ν κλειδαριά, το χερούλι ή την φεγγαρόλουστη νύχτα του Οκτωβρίου όμως, βάρος κατά 10% μεγαλύτερο
π ό ρ τα το υ χρηματοκιβω τίου. Α υτό 1942. Το αεροπλάνο βρισκόταν πάνω από το φυσικό νερό. Κι αυτό οφείλεται
γ ίν ετα ι για να μη χυθ εί έξω η από το οροπέδιο του Χάρντανγκερ. στο γεγονός, ότι, στο βαρύ ύδωρ, τα
νιτρογλυκερίνη. Μέσα σ' αυτό υπήρχαν τέσσερις άν- άτομα του υδρογόνου αποτελούνται
β) Μ πορεί να π α ρα τηρ η θεί μια δρες, τέσσερις ελεύθεροι Νορβηγοί από δευτέριο, που είναι δύο φορές
ελαφ ρ ά μυρωδιά οξέος. στρατιώτες, που ετοιμάζονταν να πη πυκνότερο από το υδρογόνο. Στο κοινό
γ) Αν π αραμείνεις σ το χώρο που δήσουν. Τα ονόματά τους ήταν Πούλ- νερό υπάρχουν μεγάλες ποσότητες
ευρίσ κεται το χρηματοκιβώ τιο για σον, Χάουλαντ, Χέλμπεργκ και Κγέλ- βαρέος ύδατος, αλλά για να εξαχθεί
μερικά λεπ τά , θα νοιώσεις μια π ι στρουπ. Σε λίγο βρίσκονταν στον αέρα, χρειάζεται τεράστια ενέργεια. Αυπί
κράδα να σου έρ χ ετα ι σ τα χείλη. κρεμασμένοι από τα αλεξίπτωτά τους. την ενέργεια διέθετε το εργοστάσιο
Εάν είναι βέβαιο, ότι έχει χρ ησ ι Γύρω τους κατέβαιναν προς το έδαφος του Βέμορκ. Σε τι χρησιμεύει όμως, το
μοποιηθεί νιτρογλυκερίνη, δεν π ρ έ δώδεκα άλλοι αλεξιπτωτιστές. Ο καθέ βαρύ ύδωρ; Γιατί έπαιξε τόσο μεγάλο
π ει να π αραμείνεις για πολύ στο νας μετέφερε από ένα σάκο: ήταν το ρόλο σ' αυτή πιν ιστορία; Η απάντηση
χώρο α υ τό χωρίς να ανοίξεις π α υλικό που θα τους χρησίμευε να επιχει είναι, ότι για την κατασκευή ενός
ράθυρο. Κανείς να μη προσπ αθήσει ρήσουν έναν από τους σημαντικότε πυρηνικού αντιδραστήρα και το βαρύ
να ανοίξει χρηματοκιβώ τιο «γεμι ρους άθλους του τελευταίου πολέμου: ύδωρ είναι ο ρυθμιστής που επιβραδύ
σμένο» με νιτρογλυκερίνη, π ροτού Να εμποδίσουν τον Χίτλερ να κατα νει τα ουδετερόνια ενός ατομικού
α υ τή να ο υδετερ οπ οιηθεί. Επίσης σκευάσει πρώτος την ατομική βόμβα αντιδραστήρα και ελέγχει την πορεία
χ ρ ειά ζετα ι προσοχή, ό τα ν μπεις οπότε θα κέρδιζε τον πόλεμο. της αλυσωτής αντιδράσεως. Οι επιστή
στο χώρο όπ ου έχ ει χρησ ιμοπ οιη Ό λη αυπί η ιστορία περιστρέφεται μονες γνώριζαν ήδη πως, αν μετριαζό
θεί νιτρογλυκερίνη να μην ανάβεις γύρω από το μικρό χωριό Βέμορκ της ταν η αντίδραση, η κατασκευή της
τ ο ηλεκτρικό φως. Π άντα υπ ά ρχει Νορβηγίας. Εκεί υψωνόταν το εργο ατομικής βόμβας θα ήταν δυνατή.
κίνδυνος εκκρήξεω ς. Ο φω τισμός στάσιο της «Νόρκς Ύντρο Υντροζεν Το είχαν αποδείξει οι εργασίες του
π ρ έπ ει να γίνετα ι με ηλεκτρικό Ελεκτρόλυσι». Ηταν χτισμένο στην Ζολιό-Κιουρί πριν από τον πόλεμο. Γι'
φαναράκι, για λόγους προστασίας. πλαγιά ενός βουνού και διέθετε εκπλη αυτό και η Γαλλία είχε προμηθευτεί από
678
ατομική βόμβα δεν αποτελούσε πια μια πολύ βαθιά κοιλάδα, τόσο βαθιά
χίμαιρα. Ταυτόχρονα, οι δυο άνδρες που, όλο τον χειμώνα, οι δρόμοι της δεν
εξέτασαν τις πληροφορίες που υπήρ έβλεπαν ποτέ τις ακτίνες του ήλιου. Αν,
χαν σχετικά με τις γερμανικές έρευνες κατά τύχη, μια βόμβα έπεφτε στις
στον ατομικό τομέα. Τίποτε το συγκε αποθήκες υγρής αμμωνίας που υπήρ
κριμένο δεν ήταν γνωστό. Κι αυτό γιατί χαν στην κοιλάδα, όλος ο πληθυσμός
οι πράκτορες των Συμμάχων δεν κατα της Ριούκαν θα κινδύνευε να πεθάνει.
λάβαιναν τίποτε από τις εργασίες αυ Τέλος, αποφασίσθηκε να στείλουν στη
τές. Το μόνο που γνώριζαν ήταν ότι οι Νορβηγία με αεροπλάνο δυό κομάντος,
Γερμανοί εργάζονταν. Αυτό αποδει- αφού πρώτα θα πήγαιναν τέσσερις
κνυόταν από το γεγονός, ότι κατέβαλ Νορβηγοί αλεξιπτωτιστές για να προε
λαν σημαντικές προσπάθειες για την τοιμάσουν το έδαφος.
προμήθεια βαρέος ύδατος. Μόλις κα Η Βρετανική Σχολή Κατασκοπίας
τέλαβαν την Νορβηγία, τον Μάιο του εκπαίδευε τους πράκτορές της στην
1940, αξίωσαν να τους προμηθεύει το Σκωτία. Εκεί λειτουργούσε η «Σχολή
εργοστάσιο του Βέμορκ ενάμιση τόννο του διεθνούς γκακστερισμού» όπως
βαρύ ύδωρ τον χρόνο. Το Φεβρουάριο την ονόμαζαν οι Γερμανοί. Εκεί ο
του 1942, ο Χίτλερ απαίτησε από την Πούλσον και οι άντρες του παρακολου
Νόρκς Ύντρο πέντε τόννους βαρύ θούσαν εντατικά μαθήματα και ασκούν
ύδωρ το χρόνο. Δεν υπήρχε λοιπόν ταν πολλές ώρες την ημέρα. Παραβία
καμμιά αμφιβολία πως η Γερμανία επι ζαν κλειδαριές και χρηματοκιβώτια,
ζητούσε να κατασκευάσει την ατομική κατασκεύαζαν βόμβες, έφτιαχναν
βόμβα. φουρνέλα. Εγιναν αριστοτέχνες στη
' Επρεπε λοιπόν πάση θυσία να μην χρήση του πιστολιού, του μαχαιριού,
της επιτρέψουν να προχωρήσει στις του χλωροφορμίου, του δηλητηρίου.
έρευνές της. ' Ενα μόνο μέσο υπήρχε: Ασκούνταν στο ζίου-ζίτσου. Ανατίνασ-
να πάψει να προμηθεύεται βαρύ ύδωρ. σαν τοίχους από μπετόν ή σιδερένιες
Με άλλα λόγια έπρεπε να σταματήσει η πόρτες. ' Εγιναν πρώτης τάξεως αλεξι
παραγωγή του εργοστασίου του Βέ πτωτιστές.
μορκ. Ο Πούλσον συναντήθηκε με τον
Τον Σεπτέμβριο του 1941 ένας Τρόνσταντ. Ο επιστήμονας του είπε τι
σπουδαίος Νορβηγός επιστήμονας, ο έπρεπε να κάνει στο Βέμορκ. Του
αντιστασιακός καθηγητής Τρόνσταντ, μίλησε για την ατομική βόμβα που
είχε δραπετεύσει από τη Νορβηγία τη κατασκεύαζαν οι Γερμανοί. Μια βόμβα
στιγμή που οι Γερμανοί επρόκειτο να που μπορούσε να καταστρέψει ολόκλη
τον πιάσουν. Μόλις έφθασε στην Αγ ρο το Λονδίνο. ' Ηταν απόλυτη ανάγκη
γλία, επέσυρε την προσοχή των Ά γ να πάψει το εργοστάσιο του Βέμορκ να
γλων στο γεγονός, ότι οι Γερμανοί παράγει το βαρύ ύδωρ, ύλη απαραίτητη
ζητούσαν επιτακτικά να προμηθευτούν για την κατασκευή της βόμβας. Ο
βαρύ ύδωρ. Ο Τρόνσταντ γνώριζε όσο Πούλσον ορκίσθηκε πως θα έκανε ό,τι
Εγκαταστάσεις του εργοστασίου κανένας το εργοστάσιο του Βέμορκ μπορούσε.
«Νορσκ Χύτρο». γιατί αυτός είχε κάνει τα σχέδιά του και Εφθασε η καθορισμένη ημέρα. Ο
είχε εποπτεύσει στην κατασκευή του. Τρόνσταντ και ο συνταγματάρχης Ουίλ-
Βρισκόταν σε στενή επαφή με τον σον - αρχηγός του νορβηγικού τμήμα
καθηγητή Μπρουν που διηύθυνε το τος της Σχολής Κατασκοπίας πήγαν
εργοστάσιο και ήταν επίσης μέλος της στο αεροδρόμιο για ν ’ αποχαιρετήσουν
τη Νορβηγία τον Μάρτιο του 1940, Εθνικής Αντιστάσεως. τους τέσσερις άνδρες. Το βομβαρδι
διακόσιες είκοσι λίτρες βαρέος ύδατος Στην Αγγλία, ο Τρόνσταντδιορίσθηκε στικό υψώθηκε στον αέρα. Τη στιγμή
που, παρά τις γερμανικές παρεμβά υπεύθυνος της Υπηρεσίας Πληροφορι που πλησίαζε τις νορβηγικές ακτές, ο
σεις, μια γαλλική αποστολή είχε κατορ ών, Κατασκοπείας και Σαμποτάζ του κυβερνήτης του σκάφους αντιλήφθη-
θώσει να μεταφέρει στο Παρίσι, ανάμε ανώτατου νορβηγικού στρατηγείου στο κε, ότι ο ένας από τους κινητήρες είχε
σα σε χίλιες δυό δυσκολίες. Εκεί, το Λονδίνο. ' Οταν, μετά την ιστορική πιάσει φωτιά. Έπρεπε να επιστρέ
πολύτιμο υλικό τοποθετήθηκε στα υπό συνάντηση Τσώρτσιλ-Ρούσβελτ, απο- φουν.
γεια του Κολλεγίου της Γαλλίας. Και φασίστηκε η καταστροφή του εργοστα Το αεροπλάνο ξαναπέταξε προς την
κατόπι μεταφέρθηκε στην Αγγλία, όταν σίου του Βέμορκ, οι αρμόδιοι στηρίχθη- Νορβηγία για δεύτερη φορά. Τότε
οι Γερμανοί άρχισαν να προελαύνουν καν στις πληροφορίες του καθηγητή έφθασε ένα σήμα με τον ασύρματο που
προς την γαλλική πρωτεύουσα. Τρόνσταντ. ανήγγειλε ότι πυκνή ομίχλη είχε σκεπά
Τον Ιούνιο του 1942, πραγματοποιή Το λογικό θα ήταν να βομβαρδισθεί σει τη χώρα. Το αεροπλάνο ξαναγύρισε
θηκε συνάντηση Ρούσβελτ-Τσώρτσιλ. το εργοστάσιο του Βέμορκ. Ο Τρόν στη βάση του. Στις 18 Οκτωβρίου,
Οι δύο άνδρες αποφάσισαν να διενερ σταντ όμως αντέδρασε. Το Βέμορκ όμως, στην τρίτη απόπειρα, όλα πήγαν
γήσουν οι χώρες τους από κοινού τις βρισκόταν κοντά στην πόλη Ριούκαν. καλά. Το αεροπλάνο έφθασε χωρίς
έρευνές τους. Εκείνη την εποχή η Και η πόλη Ριούκαν ήταν χτισμένη σε εμπόδια πάνω από το οροπέδιο του
679
Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Η Β Α Ρ Υ Υ Δ Ω Ρ
680
Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Η Β Α Ρ Υ Υ Δ Ω Ρ
πλάνων που χρησιμοποιούνταν για σαμ- ένα αγρόκτημα, ζητώντας γιατρό. Κα- Εκεί συναντήθηκαν με τον αρχηγό της
ποτάζ. Δεν επρόκειτο για απλή απειλή. τέφθασαν, όμως η Γκεστάπο, και η ομάδας των κομμάντος, τον Ρόννεμ-
Το ίδιο βράδυ όλοι οι επιζώντες εκτελέ- Βέρμαχτ. Τους συνέλαβαν και τους περγκ. Του είπαν τα πάντα. Τον σκοπό
σθηκαν. Τους έθαψαν σ ' ένα λάκο μαζί εκτέλεσαν. Στους τραυματίες έκαναν της αποστολής, την προηγούμενη απο
με τους συναδέλφους τους που σκοτώ μια ένεση με δηλητήριο. Οι Γερμανοί τυχία, ακόμη και ότι τα πληρώματα των
θηκαν στο δυστύχημα. βρήκαν σε κάποιον από τους αιχμαλώ ανεμοπτέρων είχαν εκτελεσθεί. Ο Ρόν-
Το δεύτερο βομβαρδιστικό έφθασε τους ένα χάρτη του Βέμορκ σημειωμέ νεμπεργκ δεν κλονίσθηκε. Παρουσίασε
κι αυτό στην Νορβηγία και κατευθύνθη- νο μ' ένα μπλε κύκλο. Αποτέλεσμα: τους άνδρες που διάλεξε: τον Χάουκε-
κε στον στόχο του. Κάτω ο Πούλσονκαι ενίσχυσαν την φρουρά του εργοστασί λιντ, τον Κάιζερ, τον Στόρχανγκ, τον
οι άνδρες του περίμεναν. Γύρω από την ου. ' Ιντλαντ και τον Στρόμσχαϊμ. Θα έστελ
πίστα, όπου επρόκειτο να γίνει η Οι Αγγλοι αναρωτιούνταν αν θα ναν τους επτά άνδρες σε μια σχολή,
προσγείωση, είχαν ανάψει φωτιές. έπρεπε να βομβαρδίσουν το εργοστά όπου θα περνούσαν από ειδική εκπαί
Στις 11 τη νύχτα, ο Χάουγκλαντ, σιο. Οχι. Οι αντιρρήσεις των Νορβη δευση.
επισήμανε με μια ειδική συσκευή, την γών τους έπεισαν. Το εγχείρημα έπρε Ο Μπρουν αποκάλυψε στον Στόρ-
άφιξη του αεροπλάνου. Οι σύντροφοί πε να πραγματοποιηθεί με μια καινούρ χανγκ την ύπαρξη μιας εισόδου στο
του άκουσαν τον θόρυβο των κινητή για αποστολή κομάντος. Με τη διαφορά εργοστάσιο του Βέμορκ που μόνον
ρων. Αλλά ο πιλότος δεν είδε τις ότι τώρα οι σαμποτέρ θα έπεφταν με αυτός γνώριζε. Αν οι κομμάντος δεν
φωτιές. Ανίκανος να προσανατολισθεί αλεξίπτωτα. Υπέβαλαν την πρόταση κατόρθωναν να μπουν στο εργοστάσιο
στην απέραντη λευκή έκταση, αναζη στην Υπηρεσία Συνδυασμένων Επιχει από τις πόρτες, θα χρησιμοποιούσαν
τούσε απελπισμένα την πίστα. Στο ρήσεων που έδωσε το πράσινο φως. Ο αυτή την είσοδο. ' Οταν τελείωσε η
μεταξύ τα καύσιμα λιγόστευαν. ' Επρε Ουίλσον ήλθε σε επαφή με τό νορβηγι εκπαίδευση δόθηκε σε κάθε άντρα μια
πε να γυρίσει στη Σκωτία. Πήρε το κό τμήμα της Σχολής Κατασκοπίας. κάψουλα με υδροκυάνιο.
δρόμο της επιστροφής. Σχηματίσθηκε Ανέθεσε στο λοχαγό Ρόννεμπεργκ να Στο μεταξύ οι Γερμανοί είχαν ενισχύ-
όμως πάγος πάνω στο αεροπλάνο και βρει πέντε έμπειρους χιονοδρόμους σει τη φρουρά του εργοστασίου, είχαν
στο καλώδιο ρυμουλκήσεως του ανεμό για να πάρουν μέρος οε μια επικίνδυνη συλλάβει πολλούς αντιστασιακούς και
πτερου. Σε λίγο αυτό το καλώδιο αποστολή στη Νορβηγία. Αποφασίσθη- ασκούσαν μεγαλύτερο έλεγχο της πε
πάγωσε εντελώς. Στο τέλος έσπασε. κε η καινούργια ομάδα να πέσει στο ριοχής. Ο Πούλσον και οι άνδρες του
Το ανεμόπτερο συντρίφτηκε στο έδα οροπέδιο του Χάρντανγκερ για να περίμεναν πάντα. Είχαν καταφύγει σε
φος. ενωθεί με τον Πούλσον και τους μια μικρή καλύβα, που είχαν φτιάξει
Στα συντρίμια υπήρχαν οκτώ νεκροί άνδρες του. πριν από τον πόλεμο ο Πούλσον κι'
και πολλοί βαριά τραυματισμένοι. Οι Χωρίς να χάσουν καιρό, ο Τρόνσταντ ένας εξάδελφός του. Εκεί έμαθαν από
στρατιώτες που γλύτωσαν βάδισαν ως και ο Ουίλσον έφυγαν για τη Σκωτία. τον ασύρματο ότι επρόκειτο να έλθουν
681
I
Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Η Β Α Ρ Υ Υ Δ Ω Ρ
έξη αλεξιπτωτιστές για ν ’ ανατινάξουν σκονταν; Στην πραγματικότητα σε από Το εργοστάσιο του Βέμορκ, ήταν ένα
με τηνβοήθειά τους το εργοστάσιο του σταση πενήντα περίπου χιλιομέτρων φρούριο στην πλαγιά ενός βουνού. Από
Βέμορκ. Θα ήταν λοιπόν δέκα, δέκα για από το σημείο που βρισκόταν ο Πούλ την κορυφή, ένα ολόκληρο σύστημα
ν ' αντιμετωπίσουν διακόσιους με τρια- σον και το οποίο γνώριζαν. Ξεκίνησαν αγωγού κατέβαινε προς το εργοστάσιο
κόσιους Γερμανούς στρατιώτες. κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες. Μια και κάτω από αυτό υπήρχε μια σκάλα.
Πότε όμως θα έρχονταν οι έξη χιονοθύελλα τους μαστίγωνε και τους Θα μπορούσε λοιπόν να κάνει κανείς το
καινούργιοι; Δεν ήξεραν. Επρεπε να έκοβε την ανάσα. Αποκαμωμένοι, βρή γύρο του βουνού, να ανεβεί στην
περιμένουν. Αυτό εύκολα λέγεται, αλ καν μια καλύβα όπου υπήρχε ένας κορυφή και να κατεβεί στο εργοστάσιο
λά πως θα ζούσαν; Τα τρόφιμα είχαν χάρτης. Εκεί διαπίστωσαν ότι βρίσκον από αυτήν την σκάλα. Δυστυχώς, όμως
τελειώσει. Τους είχε απομείνει μόνο ταν σε καλό δρόμο. η περιοχή είχε ναρκοθετηθεί, τα σκαλο
αλεύρι από σίκαλη. Στις 6 Σεπτεμβρίου Η θύελλα κράτησε πέντε μέρες. πάτια ήταν παγιδευμένα και κάτω υπήρ
έγινε ένα πραγματικό θαύμα; Σε μια Υστερα κόπασε. Η θερμοκρασία είχε χε ένα γερμανικό φυλάκιο με μια φωλιά
καλύβα βρήκαν ένα τουφέκι και φυσίγ πέσει στους 25 βαθμούς κάτω από το πολυβόλου. Δεν μπορούσε λοιπόν να
για. Ο Πούλσον, που ήταν καλός μηδέν. Πήραν πάλι δρόμο. Λίγο πιο γίνει επίθεση απ’ αυτή την πλευρά.
σκοπευτής, έκανε κάθε μέρα μια βόλτα πέρα συνάντησαν ένα κυνηγό ταράν- Σε απόσταση τριακοσίων μέτρων κά
στη γύρω περιοχή μήπως ανακάλυπτε δρων που έσερνε το έλκηθρό του. Σε τω από το εργοστάσιο κυλούσε ένα
κανένα τάρανδο. Χαμένος κόπος. Οι ποια παράταξη ανήκε; Αυτός τους πήρε ποτάμι στο βάθος ενός φαραγγιού, ο
μέρες περνούσαν. Τα Χριστούγεννα, ο για Γερμανούς και ορκιζόταν ότι ήταν Μαν. Για να μπει κανείς στο εργοστά
Πούλσον ξεκίνησε πάλι για μια βόλτα με το μέρος του Κουϊσλινγκ, του σιο, έπρεπε να χρησιμοποιήσει μια
στο χιόνι. Ξαφνικά, διέκρινε ένα κοπάδι πρωθυπουρού της Νορβηγίας, που δέ κρεμαστή γέφυρα που συνέδεε τις δύο
από τάρανδους. Το ακολούθησε όλη χτηκε να συνεργασθεί με τους ε πλευρές του φαραγγιού. Στην γέφυρα
την ημέρα, ως τη στιγμή, που βρέθηκε χθρούς της χώρας του. Έπρεπε να τον υπήρχε πάντα ένας γερμανός φρουρός
πολύ κοντά για να σκοτώσει ένα ζώο. σκοτώσουν; Οχι. ' Ηταν προτιμότερο με βαρύ οπλισμό. Αδύνατο να περάσει
’ Ηταν τόσο πεινασμένος που έπεσε να τον χρησιμοποιήσουν. Πραγματικά, ο κανείς την γέφυρα.
πάνω στον τάρανδο και ρούφηξε το Νορβηγός κυνηγός τους οδήγησε στο Μελετώντας τις αερογραφίες ο Ρόν-
αίμα που έτρεχε από την πληγή του σημείο που ήθελαν. Βάδιζαν με τα σκι νεμπεργκ παρατήρησε πως στηνπλαγιά
ζώου. Κατόπι πήρε το μαχαίρι του και όλη τη νύχτα. Ξαφνικά, ο κυνηγός του βουνού μια σιδηροδρομική γραμμή
έκοψε κομμάτια κρέας με τα οποία σήκωσε το χέρι: δυό χιονοδρόμοι διέ οδηγούσε στο εργοστάσιο. Ρώτησε
γεμίζει το σάκο του. Την άλλη μέρα θα σχιζαν την κοιλάδα. τους άνδρες που κατάγονταν από αυτή
ερχόταν να πάρει το υπόλοιπο. ' Εφθα- Από όλη την μονάδα, μόνο οΧάουκε- την περιοχή:
σε στην καλύβα και άνοιξε το σόκκο λιντ γνώριζε τους άνδρες του Πούλ «Φυλάσσεται αυτή η γραμμή;»
του. Οι άλλοι ούρλιαζαν από χαρά. σον. Τους παρακολούθησε με τα κιάλια «Ό χι, γιατί θεωρείται απρόσιτη. Για
’ Ηταν τα ωραιότερα Χριστούγεννα της του. Οι χιονοδρόμοι φορούσαν άνορακ να φθάσει κανείς ως εκεί πρέπει να
ζωής τους. με κουκούλα. Πυκνά γένεια σκέπαζαν περάσει το φαράγγι του Μαν. Και μέχρι
Τον Ιανουάριο σκότωσαν κι άλλους τα πρόσωπά τους. Πως να τους αναγνω σήμερα κανένας δεν το έχει κατορθώ
ταράνδους. Είχαν λύσει το πρόβλημα ρίσει; Ο Χάουκελιντ τους πήρε στο σει. Δεν μπορείς να κατεβείς τριακόσια
του επισητισμού. Ο καιρός, όμως, τους κατόπι. Είχε έτοιμο το περίστροφό του. μέτρα κάθετα σχεδόν και να ανεβείς
φαινόταν ατέλειωτος. Τους είδε να σταματούν και να εξετά πάλι τριακόσια μέτρα κάθετα».
Οι άνδρες του Ρόννεμπεργκ περίμε- ζουν την πεδιάδα με κιάλια. Αυτή τη Ο Ρόννεμπεργκ έσκυψε πάλι στις
ναν πάντα στην Σκωτία. Κάθε μέρα φορά, ο Χάουκελιντ πίστεψε πως τους αερογραφίες του φαραγγιού. Διέκρινε
ετοιμάζονταν, κάθε μέρα η αναχώρησή αναγνώρισε. Δεν ήταν ο Χέλμπεργκ και θάμνους στις πλαγιές.
τους αναβαλλόταν λόγω των κακών ο Κγέλστρουπ; Ξερόβηξε. Οι άλλοι «Αν υπάρχουν θάμνοι, γίνεται».
καιρικών συνθηκών. στράφηκαν με το όπλο προτεταμένο. Δεν υπήρχε πια κανένας δισταγμός,
Ξεκίνησαν στις 23 Ιανουάριου 1943. Και ο Χάουκελιντ είχε τραβήξει το ©α άφηναν τα σκι επάνω και θα τα
Το αεροπλάνο κατευθύνθηκε προς τη περίστροφό του. Οι τρεις άνδρες αλλη- ξανάβρισκαν στο γυρισμό, όταν ξανα-
Νορβηγία. Η χώρα ήταν σκεπασμένη με λοκοιτάχθηκαν. Αυτή η ανυπόφορη περνούσαν το φαράγγι. Ο Ρόννεμπερ-
πυκνό στρώμα από σύννεφα. ' Ηταν αναμονή κατέληξε σ' ένα τρανταχτό γκ, δημοκρατικά, έθεσε το ζήτημα σε
αδύνατο να διακρίνουν τα σήματα σε γέλιο: η αναγνώριση έγινε. Ούρλιαζαν ψηφοφορία. Ό λ ο ι συμφώνησαν. Το
σχήμα Γ που είχε τοποθετήσει ο Πούλ από χαρά. ' Ετρεξαν και οι άλλοι. ' Ολοι σύνθημα ήταν: «Πικαντίλλυ, Λέστερ
σον. Εκείνος και οι άνδρες του άκουγαν μαζί κατευθύνθηκαν στην καλύβα του Σκουαίρ».
πολύ καθαρά τον θόρυβο των κινητή Πούλσον, πεθαμένοι από την κούραση Με σοβαρότητα, ο Ρόννεμπεργκ ε
ρων. Το αεροπλάνο απομακρύνθηκε και και έπεσαν αμέσως, να κοιμηθούν μέσα πανέλαβε ότι η επιχείρηση έπρεπε να
ξαναγύρισε στη βάση του. Δεν μπορού στους υπνοσάκους τους. πετύχει. Να πετύχει με κάθε θυσία. Αν
σε, όμως, να υπάρξει άλλη καθυστέρη Την άλλη ημέρα, ο Ρόννεμπεργκ η ομάδα των σαμποτέρ εξουδετερωνό
ση. Αποφασίστηκε, στην επόμενη πτή όρισε την ομάδα που θα έκανε την ταν πριν προλάβει να τοποθετήσει τις
ση, να πέσουν οι αλεξιπτωτιστές στα ανατίναξη. Την αποτελούσαν ο Κάϊζερ, εκρηκτικές ύλες, η ομάδα καλύψεως
τυφλά και να προσπαθήσουν να συναν ο Στρόμσχάϊμ, ο ' Ιντλαντ και ο ίδιος ο θα περνούσε στην δράση:
τήσουν τον Πούλσον και τους άνδρες Ρόννεμπεργκ. Οι άλλοι θα αποτελού «θα ξεκινήσουμε απόψε, στις 8. Θα
του. σαν την ομάδα καλύψεως με επικεφα επιτεθούμε στις δώδεκα και μισή. Οι
Στις 17 Φεβρουάριου, στη μία το λής τον Χάουκελιντ. φρουροί αλλάζουν κάθε δυό ώρες. Η
πρωί, οι έξη κομάντος έπεσαν στο Πότε όμως και πως θα γινόταν η αλλαγή επομένως θα γίνει στις δώδε
οροπέδιο του Χάρντανγκερ. Που βρί επίθεση; κα».
682
Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Η Β Α Ρ Υ Υ Δ Ω Ρ
Και μια τελευταία διαταγή: φευχθούν αντίποινα εις βάρος του γμα. Ο άνεμος πότε τους κολλούσε
«Ο Χίτλερ διέταξε να εκτελούνται πληθυσμού. πάνω στην πλαγιά, πότε τους απομά
όλοι οι σαμποτέρ, είτε φορούν στολή Οι εκρηκτικές ύλες τοποθετήθηκαν κρυνε απ' αυτή. Κάθε στιγμή κινδύνευ
είτε όχι. Θα σας βασανίσουν. Καλύτερα σε δυό σάκους. Τον ένα τον πήρε ο αν να πέσουν στο κενό για να καταλή
να καταπιείτε την κάψουλα με το Ρόννεμπεργκ, τον άλλο ο Στρόμσχαϊμ. ξουν πάνω στα μυτερά βράχια ή στους
υδροκυάνιο». Οι άλλοι μοιράστηκαν τα όπλα, τα όγκους των πάγων του ποταμού. Προ
’ Ηταν οκτώ η ώρα. Η ομάδα ξεκίνησε λιγοστά τρόφιμα, τις σφαίρες, τα εργα παντός δεν έπρεπε να κοιτάζουν πίσω
μέσα στην νύχτα. Δυστυχώς είχε σηκω λεία. Κόντευε δέκα. τους. Μερικοί, που το διακινδύνευαν,
θεί άνεμος. Ο άνεμος που τόσο φο Πρώτος ο Χέλμπεργκ γλίστρησε έμεναν σαν παράλυτοι και χρειαζόταν
βούνταν. Ο καθένας κουβαλούσε ένα στην πλαγιά. Οι άλλοι τον ακολούθησαν. να καταβάλουν τεράστια προσπάθεια
σακίδιο είκοσι πέντε κιλών. Τους βοηθούσαν πολύ οι θάμνοι, όπως για να συγκρατηθούν και να μην πέ
Γλιστρούσαν πάνω στο χιόνι. Ύ σ τε είχε προβλέψει ο Ρόννεμπεργκ. Χωρίς σουν. Για μη έμπειρους ορειβάτες αυτή
ρα, όταν μπήκαν στο δάσος έπρεπε να μεγάλες δυσκολίες, έφθασαν κάτω. η ανάβαση ήταν τρομακτική.
πάρουν τα σκι στο χέρι. Πλησίαζαν. Να Κατά περίεργο τρόπο, η θερμοκρα Ωστόσο τα κατάφεραν. Εφτασαν και
ο δρόμος που ανακάλυψε ο Χέλμπερ- σία είχε ανεβεί. Στο βάθος του φαραγ- οι εννιά στην κορυφή του φαραγγιού.
Ανδρες του Σώματος Ελευθέρων Νορβηγικών Δυνάμεων. Στις 27 Φεβρουάριου 1943 συνάντησαν την ομάδα που είχε πέοει
με αλεξίπτωτα πριν από τέσσερις μήνες.
γκ. Ξαναφόρεσαν τα σκι τους και γιού ο αέρας ήταν σχεδόν χλιαρός. Το ' Ηταν κατάκοποι. ' Ομως δεν υπήρχαν
κατηφόρησαν προς την κοιλάδα. Οι ποτάμι ήταν παγωμένο, αλλά ο πάγος περιθώρια για ανάπαυση.
ριπές του ανέμου ήταν καμιά φορά έτοιμος να σπάσει. ' Επρεπε να βρουν Ο θόρυβος του εργοστασίου ακουγό-
τόσο δυνατές που οι άντρες με δυσκο ένα σημείο όπου ήταν ακόμή σκληρός. ταν κοντά. Οι κομμάντος κοίταξαν
λία έστεκαν στα πόδια τους. Άκουγαν Το βρήκαν. Ο Χέλμπεργκ πέρασε πρώ μπροστά τους. Διέκριναντη σιδηροδρο
κιόλας έναν αδιάκοπο θόρυβο. Ηταν ο τος. Οι άλλοι τον ακολούθησαν. Το παν μική γραμμή. Τη γραμμή που έπρεπε ν ’
θόρυβος του εργοστησίου. Ξαφνικά, ήταν να περάσουν στην αντίπερα όχθη. ακολουθήσουν ως το εργοστάσιο. Πλη
βγήκε το φεγγάρι. Οι άντρες διέκριναν ' Ολοι, μηχανικά, σήκωσαν το κεφάλι για σίαζε έντεκα. Η ομάδα καλύψεως με
το εργοστάσιο, που βρισκόταν ακόμη να εξετάσουν την απότομη πλαγιά που τον Χάουκελιντ προπορευόταν. Αν υ
μακριά, πέρα από το φαράγγι. Το θέαμα ορθωνόταν μπροστά τους. Ο καθένας πήρχαν νάρκες ήταν προτιμότερο να
ήταν εντυπωσιακό. μελετούσε τον δρόμο που θα ακολου σκοτωθεί αυτή η ομάδα παρά η άλλη
Συνέχισαν το δρόμο τους. Έφθασαν θούσε. Κοίταγαν κυρίως που υπήρχαν των σαμποτέρ. Ο Ρόννεμπεργκ και οι
στο σημείο όπου έπρεπε να εγκαταλεί- θάμνοι. άντρες του ακολουθούσαν σε απόστα
ψουν τα σκι και τους σάκους. ' Εβγαλαν Ο Ρόννεμπεργκ σήκωσε το χέρι. Η ση πενήντα μέτρων.
τις λευκές φόρμες που φορούσαν για ανάβαση άρχισε. ' Επρεπε να σκαρφα Η πρώτη ομάδα έφτασε σ' ένα
να μην διακρίνονται πάνω στο χιόνι και λώσουν τριακόσια μέτρα. υπόστεγο σκεπασμένο με χιόνι που
εμφανίστηκαν με τη στολή του βρεταν- Προχωρούσαν με προσοχή, πιάνον φιλοξενούσε έναν μετασχηματιστή.
νικού στρατού. Οι φόρμες τοποθετήθη ταν από χόρτα, από προεξοχές, από Σταμάτησε. Το εργοστάσιο βρισκόταν
καν μέσα στους σάκους. Η διαταγή κλαδιά. Καμιά φορά ήταν υποχρεωμένοι πεντακόσια μέτρα μακριά και η ώρα
ήταν ρητή: η επιχείρηση έπρεπε να να στηρίζονται στο ένα τους χέρι για να ήταν 11.30 . Σε λίγο έφτασε και η
είναι καθαρά στρατιωτική, για ν ' απο- πιάσουν με το άλλο το επόμενο στήρι- ομάδα του Ρόννεμπεργκ. Σταμάτησε κι
683
και προχώρησαν αργά, κοντανασαίνον-
τας. Κάποια στιγμή, ο Κάιζερ έχασε ένα
από τα περίστροφά του. Η πτώση του
όπλου προκάλεσε έναν πολύ καθαρό
μεταλλικό κρότο. Αφουγκράστηκαν.
Ακούσε ο υπάλληλος; Οχι. Το εργο
στάσιο δημιουργούσε ένα σωρό θορύ
βους. Ο κρότος του περιστρόφου δεν
έγινε αντιληπτός.
Η τρύπα έβγαζε σε μια αίθουσα. Δεν
υπήρχε αμφιβολία εδώ έπρεπε να
δράσουν. Οι δυό άνδρες γλίστρησαν
πάνω στα σανίδια της αίθουσας που
βρισκόταν πλάι στο δωμάτιο με το βαρύ
ύδωρ. Τράβηξαν τα όπλα τους. Προχώ
ρησαν προς την αίθουσα με το βαρύ
ύδωρ. Ανοιξαν την πόρτα. Ο υπάλλη
λος εμβρόντητος, έβγαλε τα γυαλιά
του για να κοιτάξειαυτούςτους ανθρώ
Μια σπάνια φωτογραφία που τράβηξαν Νορβηγοί παρτιζάνοι κατά τη διάρκεια πους που φορούσαν βρετανική στολή.
ρίψεως εφοδίων. Ο Κάιζερ τον απείλησε με το όπλο του
αυτή. Μερικοί άντρες μπήκαν στο «Αν προσπαθήσετε να παραβιάσετε και τον διέταξε να υποχωρήσει ως τον
υπόστεγο για να προφυλαχτούν από τον την πόρτα των υπογείων, πιθανόν να τοίχο.
άνεμο. Αλλοι περίμεναν στο φως του προκαλέσετε συναγερμό. Θ ' αναγκα «Δεν θα πάθετε τίποτε, αν υπακού
φεγγαριού ζωσμένοι από τον άνεμο και στείτε τότε να σκοτώσετε Γερμανούς σετε. Είμαστε Βρετανοί στρατιώτες. Το
το βουητό του εργοστασίου. στρατιώτες και οι κατακτητές θα σκο όνομά σας;»
Μεσάνυχτα παρά τρία λεπτά: δυό τώσουν για αντίποινα Νορβηγούς πολί Γκούσταβ Γιόχανσεν».
Γερμανοί στρατιώτες έφυγαν από την τες. Σας συμβουλεύω να ακολουθήσε Ο Κάιζερ εξακολούθησε να τον
αυλή του εργοστασίου για να πάνε να τ ε το δρόμο που α π ο κά λυ ψ ε ο σημαδεύει με το όπλο του. Ο Ρόννεμ-
αντικαταστήσουν τους φρουρούς της Μπρουν». περγκ έβγαλε από το σάκο του είκοσι
κρεμαστής γέφυρας. Λίγα λεπτά αργό Ο Ρόννεμπεργκ έκανε δεξιά και μασούρια με εκρηκτικά. Αργά και στα
τερα, δυό σκοποί έκαναν την ίδια σταμάτησε μπροστά σ' ένα παράθυρο θερά έκανε όλες τις κινήσεις που είχε
διαδρομή προς την αντίθετη κατεύθυν του ισογείου. Ο Κάιζερ τον ακολούθη προετοιμάσει από καιρό. Φόρεσε λαστι
ση. Σύμφωνα με το σχέδιο του Ρόννεμ- σε. Τα τζάμια του παραθύρου ήταν χένια γάντια. Κόλλησε ένα μασούρι
περγκ, έπρεπε να περιμένουν μισή ώρα βαμμένα μαύρα, ανάμεσα όμως σε εκρηκτικά σε κάθε καζάνι και τα συνέ
ακόμα. Δώδεκα και τριάντα: η ομάδα ξεφτίσματα της μπογιάς μπορούσε κα δεσε μεταξύ τους με φιτίλια. Ξαφνικά
των σαμποτέρ και η ομάδα καλύψεως νείς να διακρίνει καθαρά την αίθουσα ακούστηκε κρότος από τζάμι που σπά
προχώρησαν κατά μήκος της σιδηρο με το βαρύ ύδωρ. Βρίσκονταν δυό ζει.
δρομικής γραμμής προς την αυλόπορ μέτρα ακριβώς από τον στόχο τους. Ο Κάιζερ στράφηκε προς το παράθυ
τα. Η ώρα X είχε σημάνει. Παρατηρούσαν ένα Νορβηγό υπάλληλο ρο. ' Ηταν έτοιμος να πυροβολήσει.
Μπροστά στους άνδρες ορθωνόταν που καθόταν σ' ένα τραπέζι και έγρα Από το σπασμένο τζάμι, όμως, ξεπρό
μια καγκελόπορτα κλεισμένη με χοντρή φε. βαλε το κεφάλι του Στρόμσχαίμ. Ο
αλυσίδα. Ο Κγέλστρουπ - παλιός υ Να έσπαζαν το τζάμι; Να έμπαιναν με Ρόννεμπεργκ πήγε να ανοίξει το παρά
δραυλικός - ανέλαβε να την κόψει με τη βία; Αυτό θα τρόμαζε τον υπάλληλο θυρο. Ο Στρόμσχαίμ μπήκε στο δωμά
ειδικό ψαλίδι. Δεν άργησε να τα κατα που θα μπορούσε να δώσει το σήμα του τιο. Ο Ιντλαντ έμεινε έξω για να
φέρει. Η αλυσίδα έσπασε και οι στρατι συναγερμού. καλύπτει το άνοιγμα του παραθύρου.
ώτες χώθηκαν στην αυλή του εργοστα «Πρέπει να βρούμε το μυστικό πέρα Δυστυχώς, ο Ρόννεμπεργκ έκοψε το
σίου. Η ομάδα καλύψεως, με τον σμα», είπε ο Ρόννεμπεργκ. χέρι του. Την δουλειά τηναποτέλειωσε
Χάουκελιντ και τον Πούλσον πήρε Οι δυό άντρες έκαναν το γύρο του ο Στρόμσχαίμ. Ολα ήταν έτοιμα. Ο
θέσεις σε διάφορα σημεία της αυλής. Η κτιρίου. Παρατήρησαν μια σκάλα που τα Κάιζερ οδήγησε τον Γιόχανσεν στη
ομάδα των σαμποτέρ - δηλαδή ο Ρόν- πρώτα σκαλοπάτια της ήταν χωμένα στο θωρακισμένη πόρτα:
νεμπεργκ, ο Κάιζερ, ο Στρόμσχαίμ και ο χιόνι. Ανακάλυψαν επίσης την είσοδο «Ανοίξτε την χωρίς θόρυβο».
' Ιντλαντ - κατευθύνθηκε προς τα κτίρια μιας μικρής σπηλιάς που ήταν σκαμμέ Ο Γιόχανσεν γύρισε μαλακά το κλειδί.
όπου κατασκευαζόταν το βαρύ ύδωρ. νη στο βράχο. Η πόρτα άνοιξε. Ο Ρόννεμπεργκ έτρι
Κανένας δισταγμός: οι πληροφορίες Δεν είχαν ούτε λεπτό να χάσουν. Ο ψε ένα σπίρτο για ν' ανάψει το φιτίλι.
και τα σχέδια που είχαν πάρει τους Στρόμσχαίμ και ο ' Ιντλαντ ας έβρισκαν Τότε ακούστηκε μια παραπονιάρικη
βοήθησαν να κατατοπιστούν. Πλησία μόνοι τους το πέρασμα. Ο Ρόννεμπερ- φωνή. Ηταν ο Γιόχανσεν, κοντά στην
σαν τη θωρακισμένη πόρτα που οδη γκ χώθηκε πρώτος στην τρύπα. Ο πόρτα, που ζητούσε να πάρει τα γυαλιά
γούσε στο υπόγειο. Ηταν κλειστή. Κάιζερ τον ακολούθησε. Σύρθηκαν του που άφησε πάνω στο τραπέζι. Αν
Είχαν αρκετές εκρηκτικές ύλες για να ανάμεσα σε σωλήνες και καλώδια. δεν τα έπαιρνε δεν θα μπορούε να βρει
την ανατινάξουν. Αλλά ο Τρόνσταντ Υπήρχε χώρος να περάσει μόνο ένας άλλα. Ο Ρόννεμπεργκ έσβησε το σπίρ
είχε πει: άνθρωπος. Παραμέρισαν τα καλώδια, το, πήγε στο τραπέζι και έφερε τα
684
γυαλιά. Ο Γιόχανσεν τον ευχαρίστησε. Πέρασαν έν τούτοις, χωρίς να αποφύ δυνάμεις της Αντιστάσεως. Να κατα
Ο Ρόννεμπεργκ ξαναγύρισε κοντά γουν μερικά πεσίματα. στρέψουν το βαρύ ύδωρ μέσα στο
στα καζάνια, και άναψε δεύτερο σπίρ Επρεπε να ανεβούν την απέναντι εργοστάσιο; Αδύνατο. Να ανατινάξουν
το. Τότε ακούστηκαν βήματα στην πλαγιά του φαραγγιού. Συνάντησαν τις 'το τραίνο που θα το μετέφερε; Πολύ
σκάλα. ' Ολοι έμειναν ακίνητοι με προ ίδιες δυσκολίες όπως και στον πηγαιμό. δύσκολο. Το τραίνο όμως θα περνούσε
τεταμένα όπλα. Ασφαλώς θα ήταν Μόνο που τώρα τα νεύρα τους ήταν πιο την λίμνη Τιν με φέρυ-μπόουτ. Γιατί να
κάποιος Γερμανός. Οχι. ' Ηταν ένας τεντωμένα. ' Εφτασαν στην κορυφή. μη το βυθίσουν;
άλλος Νορβηγός πολιτικός υπάλληλος. Βρήκαν τις λευκές φόρμες τους τις Τοπρωί της 20 Φεβρουάριου 1944, ο
«Ψηλά τα χέρια», ούρλιαζε ο Ρόννεμ- φόρεσαν και πέρασαν στα πόδια τους Χάουκελιντ και δυό μέλη της Αντιστά
περγκ. τα σκι. Απομακρύνθηκαν όσο μπορού σεως, μπήκαν κρυφά στο φέρυ που
Τρομαγμένος ο υπάλληλος, υπάκου σαν πιο γρήγορα μέσα στο χιόνι. επρόκειτο να μεταφέρει το βαρύ ύδωρ.
σε. Τον έσπρωξαν κοντά στον Γιόχαν Στο μεταξύ οι Γερμανοί ερεύνησαν Οι τρεις άντρες κατέβηκαν στο αμπάρι
σεν. Ο Ρόννεμπεργκ διέταξε τον Κάι- το εργοστάσιο. Δεν βρήκαν τίποτε. Τα και εκεί τοποθέτησαν έκρηκτικές ύλες
ζερ: καζάνια είχαν εκραγεί και το βαρύ ύδωρ που εξερράγησαν όταν το σκάφος
«Οδήγησέ τους και τους δυό στη είχε σκορπίσει παντού. Ο Τρόνσταντ βρισκόταν στη μέση της λίμνης, εκεί
σκάλα. Μόλις ανάψω το φιτίλι να είχε υπολογίσει πως οι Γερμανοί δεν θα όπου το βάθος ξεπερνούσε τα τετρα
τρέξουν επάνω. Θα προφτάσουν να είχαν βαρύ ύδωρ τουλάχιστον για ένα κόσια μέτρα.
φτάσουν στο δεύτερο όροφο πριν από χρόνο. Οι άνδρες της Αντιστάσεως έφυγαν.
την έκρηξη». ' Ενα χρόνο χωρίς βαρύ ύδωρ, είχε Το φέρυ-μπόουτ ξεκίνησε. Και ξαφνι
Αυτή τη φορά - επιτέλους - ο προβλέψει ο Τρόνσταντ. Δεν είχε κά, στη μέση της λίμνης, έγινε η
Ρόννεμπεργκ άναψε το φιτίλι. προβλέψει, όμως, την εργατικότητα έκρηξη. Το σκάφος βυθίστηκε σε λίγα
Ο Ρόννεμπεργκ, ο Κάιζερ και ο των Γερμανών. ' Επειτα από πέντε λεπτά. Ανάμεσα στο πλήρωμα και τους
Στρόμσχαϊμ βγήκαν από το κτίριο και μήνες οι ζημιές είχαν αποκατασταθεί επιβάτες υπήρχαν είκοσι έξη θύματα.
άρχισαν να τρέχουν, ενώ οι Νορβηγοί και το εργοστάσιο εξακολούθησε την Έτσι, χάρη στονηρωϊσμό των σαμπο
όρμησαν στη σκάλα. Σε λίγο ακούστηκε λειτουργία του. Τότε αποφασίστηκε να τέρ που είχαν ξεκινήσει από τη Σκωτία,
ο υπόκωφος κρότος της εκρήξεως. βομβαρδιστεί το εργοστάσιο. Ο βομ και των ανδρών της Εθνικής Αντιστάσε
Η ομάδα καλύψεως είχε φθάσει στο βαρδισμός έγινε στις 16 Νοεμβρίου ως της Νορβηγίας, κερδήθηκε μια
κατακόρυφο της ανυπομονησίας περί- 1943. Προκάλεσε σοβαρές ζημιές, μεγάλη μάχη που τα οφέλη της ήταν
μενε είκοσι πέντε λεπτά. Ακούσε κι αλλά άφησε άθικτες τις εγκαταστάσεις ανυπολόγιστα. ' Ισως αν δεν καταστρε
αυτή την έκρηξη και οι άνδρες της με το βαρύ ύδωρ. φόταν το βαρύ ύδωρ, ο Χίτλερ να
παραξενεύτηκαν για τον αδύνατο Τον Φεβρουάριο του 1944, οι Γερμα κατόρθωνε να φτιάξει πρώτος την
κρότο. ’ Ισως γ ι’ αυτό να μην σήμαναν νοί αποφάσισαν να μεταφέρουν στη ατομική βόμβα, να κερδίσει τον πόλεμο
συναγερμό οι Γερμανοί. Κάθε φορά Γερμανία όλα τα αποθέματα βαρέος και να βυθίσει την οικουμένη ποιος
που έβαζαν σε λειτουργία ένα φουρνέ- ύδατος, που υπήρχαν στο Βέμορκ. Ο ξέρει για πόσα χρόνια στο σκοτάδι του
λο ή το έσβηναν, γινόταν έκρηξη. Αυτή Σκίνναρλαντ ειδοποίησε το Λονδίνο. φασισμού.
που είχε προκαλέσει ο Ρόννεμπεργκ ' Ηλθε διαταγή να κινηθούν αμέσως οι GEORGES HENRCOT
ήταν πιο αδύνατη από τις άλλες. Παρ'
όλ' αυτά, ένας Γερμανός σκοπός ήλθε Χάρτης της περιοχής της επιχειρήσεως.
να δει. Βεβαιώθηκε ότι η θωρακισμένη
πόρτα ήταν κλειστή και ξανάφυγε. Σε
λίγο όμως ξαναγύρισε.
«Να του ρίξω;» ρώτησε ο Πούλσον.
«Περίμενε», είπε ο Χάουκελιντ.
Ο στρατιώτης έρριξε μια ματιά γύρω S'
του. ' Υστερα ξαναγύρισε στη σκοπιά. Η
ομάδα των σαμποτέρ ε γ κ α τέ λ ε ιψ ε ΟΡΟΠΕΑΙΟΝ ΧΑΡΝΤΑΝΓΚΕΡ =
πρώτη το εργοστάσιο. Την ακολούθησε
η ομάδα καλύψεως. (Χαρντάνγκερ Βίντα)
Η επιτυχία ήταν αδόλυτη. Δεν είχε
πέσει ούτε ένας πυροβολισμός. Ολοι
W Γ ''
ήταν μια χαρά. Τάχυναν το βήμα κατά
μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής.
Έφθασαν σε ένα σημείο από όπου
έπρεπε να κατεβούν στο φαράγγι. Τη
στιγμή που έφθασαν κάτω, κοντά στο
ποτάμι, άκουσαν μακριά τις σειρήνες να
ουρλιάζουν, από την μεριά του εργο
στασίου. Οι Γερμανοί είχαν αντιληφθεί
το σαμποτάζ. Οι άνδρες της αγγλικής
ομάδας έπρεπε να περάσουν το ποτάμι.
Τώρα τα πράγματα ήταν δύσκολα γιατί,
στο μεταξύ, ο πάγος είχε λειώσει.
γράφει με τρόπο σπαρταριστόν ο ιδιό
τυπος πεζογράφος Μιχαήλ Μητσάκης,
ο οποίος έτυχε να βρεθεί εκεί.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Β>
Γεμάτος όνειρα ήρθε στο Ά σ τυ ο
Ηπειρώτης ποετάστρος. Πίστευεπωςη
περιπέτειά του θα συγκινούσε τους
καλλιεργημένους πρωτευουσιάνους,
την κυβέρνηση, τους εδώ συντοπίτες
686
μου, πάρε με ψηλά τι θα με φάει ο συλλογή του, γεμίζει σελίδες πάμπολ- χαμοκέρασο και ακροβούνι και ακροπο
κάμπος!». λες με στίχους και πεζά, ιστορικές, ταμιά...
Δούλευε οκληρά δέκα ώρες την λαογραφικές και ηθογραφικές μελέτες Πρέπει να μελετήσωμε μαζί μ ’ αυτόν
ημέρα στο άθλιο υπόγειο του τυπογρα ιδίως, και σιγά-σιγά χάνει τις σωματικές ανατολήν, αυγερινόν, σουρούπωμα και
φείου κι άλλες τόσες μελετούσε κ' του δυνάμεις. Σ ενα του γράμμα άνθισμα και χιόνια και χλωρασιά και
έγραφε, χωρίς να λογαριάζει την υγεία παραπονιέται: «Βλέπω ότι έχασα και ζεστασιά, μαζί του να γελάσουμε, να
του. Έτσι ο ενα μικρό χρονικό διάστη χάνω το πολυτιμώτερον κτήμα μου, την πιούμε, να δουλέψουμε, να κλαύσου-
μα κατόρθωσε να συγκεντρώσει πολλά υγείαν. Φθείρομαι εις το σκότος του με, στην εκκλησία να πάμε, σε γάμο, να
τραγούδια του και να τα υποβάλει στον τυπογραφείου, εντός τεσσάρων τοί βρεθούμε και σε χορούς, στις πανηγύ-
«Φιλαδέλφειο ποιητικό διαγωνισμό» με χων, όπου πλημμυρίζουν τα χνώτα ρεις, στο θέρος και στην σποράν και
τον τίτλο «Αγροτικά». Στα περισσότερα διαφόρων ειδών ασθένειας, εις το στην κοπή, στο σκάρο, και τότε, μόνον
απ' αυτά υπάρχουν στίχοι κρουστοί, δηλητηριώδες αντιμόνιον των στοιχεί τότε, θα είμεθα εις θέσιν να σκεφθού-
πλούσιοι σε εικόνες, που αποπνέουν το ων καιεις τηνκακοήθειαντωνεργατών. μεν εάν συναισθανώμεθα δυνάμεις εις
άρωμα του υπαίθρου και συχνά θυμί Κατέστρεψα τους οφθαλμούς μου. Τα ημάς αυτούς...».
ζουνε το δημοτικό τραγούδι, όπως συμπτώματα της καταστροφής μου τα Ενα από τ ' αντιπρόσωπευτικώτερα
αίφνης αυτός: «Ανάθεμάσε, ξενητιά, βλέπω επί της υγείας μου». Επιτέλους ποιήματα της συλλογής είναι λιγόστιχο
με τα φαρμάκια πόχεις». Η συλλογή διαφωνεί με τον ιδιοκτήτη του τυπογρα « ’ Ηθελα», που έχουμε ανθολογήσει:
τιμήθηκε μ' έπαινο του «Φιλαδελφεί- φείου, κι αυτό του βγαίνει σε καλό: Τον « ' Ηθελα να ' μουν τσέλιγκας, να ' μουν
ου», τον έκανε γνωστό, τούδωσε κου παίρνει οα συνεργάτη ο διευθυντής του κ ' ένας σκουτέρης,
ράγιο. Ο Μητσάκης έγραψε μιαν εγκω περιοδικού «Εβδομός» Δαμβέργης. να πάω να ζήσω στο μαντρί, στην
μιαστική κριτική, που άρχισε έτσι: Το 1893 εκδίδονται τα πιο μεστά, τα ερημιά, στα δάση-
«Ζητούμεν ταπεινότατα την άδειαν πιο ρωμαλέα ποιήματά του με τον τίτλο να'χω κοπάδι πρόβατα, να'χω κοπάδι
από το σεβαστότερον δημόσιον, να του «Τραγούδια του βουνού και της στά γίδια
ταράξωμεν δι' εν λεπτόν την παχύδερ- νης» . Ο κορυφαίος δημοσιογράφος της κ ' ενα σωρό μαντρόσκυλα, να 'χω και
μον προς πάσαν πνευματικήν κίνησιν εποχής εκείνης Βλάσης Γαβριηλίδης βοσκοτόπια,
αδιαφορίαν του, ναδιακόψωμενδΓ ενα γράφει για τον Κρυστάλλη ενα άρθρο το καλοκαίρι στα βουνά και το χειμώ
δευτερόλεπτον την υψηλόφρονα προς ολοσέλιδο: «να ένας που μας οδηγεί στους κάμπους
οιανδήποτε φιλολογικήν ενασχόλησιν εις την φύσιν!... Το βιβλιαράκι του δεν Να χω από πάλιουραν βορό και στρούγ-
περιφρόνησίν του, δια να του αποκαλύ- είναι μόνον από τα μαγευτικώτερα που γα από ροδάκι,
ψωμεν εναν νέον ποιητήν». είδομεν ποτέ, αλλ είναι και βουνό και να 'χω τη σε ψηλή κορφή καλύβα από
Γράφει πυρετικά ο νεαρός λογοτέ γούπατο και στρούγγα και Ζάλογγον, ρουπάκια'
χνης ύστερα από την υποδοχή που και βράχος και κάμπος και βουκολικό να'χω με τα βοσκόπουλα σε κάθε
έκαναν οι κριτικοί και το κοινό στη τραγούδι, και αγάπη και τρύγος και σκάρο γλέντι,
687
νά χω φλογέρα να λαλώ, ν ' αντιλαλούν αξιολόγηση, διακρίνονται και για τη
οι κάμποι. γλαφυρότητα του ύφους. Πικραμένος
Να'χω και κόρην όμορφη, στεφανωτή από το χαμό του μονάκριβου του
μου να χω, παιδιού, πέθανε το 1937. Δεν ήτανε
να μου βοηθάει οτο σάλαγο, να μου παρά 64 χρόνων.
βοηθάει στα γρέκια·
κι όντας θα τα σταλίζουμε τα δειλινά
στους ίσκιους,
στης ρεματιάς τη χλωρασιά μαζί της να
πλαγιάζω,
να με κοιμίζει με φιλιά στους δροσε
ρούς της κόρφους».
Η
Εξ αιτίας διαφωνίας του με το Δαμβέ-
ρη, ο Κρυοτάλλης είχε φύγει από το
ΒΙΑ ΣΤΑ
περιοδικό προτού να κυκλοφορήσει το
ωραίο βιβλίο του. Βολεύτηκε οτην ΣΠΟΡ
εταιρία ΣΠΑΠ ως λογιστής κ' εκδότης
Συνέχεια από τη σελ. 645
εισιτηρίων με31/2δραχμέςτηνημέρα!
Του είχε όμως γελάσειη τύχη: κάτι του τα δεν μπορεί να αποτρέψει την εισβο
απέδιδε η ποιητική συλλογή, είχε κερδί λή. Είτε έχουν εισιτήρια είτε όχι θα
σει και 2.500 δραχμές σ' ενα λαχείο, κ επιβιβασθούν στο πλοίο για το Μπιλ-
έτσι μπόρεσε να βάλει μπροστά την μπάο, θα μεθύσουν, θα καταστρέψουν
έκδοση ενός νέου βιβλίου του που είχε Αλλο ένα χαρακτηριστικό σκίτσο του το πλοίο και μετά θα μεθύσουν στο
τον τίτλο «Πεζογραφήματα». Μα η Κ. Κρυστάλλη. Μπιλμπάο και θα καταστρέψουν και την
υγεία του όλο και χειροτέρευε. Αναγ πόλη. Είναι πιθανόν ακόμα και να τους
κάστηκε να πάει στη Κέρκυρα κ ' έπειτα Καταραμένε της ζωής, της φύσης πυροβολήσουν, αλλά αυτό είναι δικό
στην Αρτα. Είχε την ελπίδα πως θα χαϊδεμένε, τους πρόβλημα».
μπορούσε να γιατρευτεί. Εκεί πέθανε όπου κορφή, πουλιά, στοιχιά, σε κλαίνε Ό σ οι από εσάς γνωρίζουν το κοινω
το τελευταίο δεκαήμερο του Απρίλη και σε λένε». νιολογικό φαινόμενο της «αυτοεκπλη-
του 1894, σε ηλικία 26 ετών. Η προτομή του Κρυστάλλη φιλοτε- ρωτικής προφητείας» θα καταλάβουν
Οταν, το Πάσχα του 1930, έγιναν χνήθηκε από το φημισμένο καθηγητή πόσο ασυνήθιστες είναι τέτοιες δηλώ
στην Αρτα τ' αποκαλυπτήρια της της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών σεις εκ μέρους ενός σημαντικού ποδο
προτομής του, διαβάστηκε ενα ποίημα Θωμά Θωμόπουλο, που είχε βραβευθεί σφαιρικού παράγοντα. Ό μως και οι
του Κωστή Παλαμά που άρχισε έτσι: απ' αυτήν ως απόφοιτος και συμπληρώ οπαδοί επηρεάζονται από αυτή τη
«Από την πέτρα ένας ανθός άχρονος σει τις σπουδές του με κρατική υποτρο γενική καταδίκη τους από τους ποδο
λες, προβάλλει φία στο Μόναχο. Ο Θωμόπουλος τιμή σφαιρικούς παράγοντες. Στη διάρκεια
μέσα στο χρόνο■ κ ' ε ίν ' ο ανθός η θηκε με πολλά δικά μας και ξένα των τελικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου
εικόνα σου, Κρυστάλλη! βραβεία. Μαθητής του Βρούτου, υπη ο Μπόμπυ Ρόμπσον (ο σημερινός μάνα-
Γυρεύει τη φλογέρα σου για να μας ρέτησε με πάθος τη ρομαντική σχολή τζερ της Εθνικής Αγγλίας) συνάντησε
ξαναμπάσει και αφομοίωσε πολύτιμα διδάγματα της μία ομάδα οπαδών σ' ένα τοπικό μπαρ.
στην Ήπειρο, στης λεβεντιάς τη βρυ τέχνης του μεγάλου Γάλλου δημιουρ Ακούστε τι του είπε ένας απ’ αυτούς:
σομάνα πλάση, γού Ροντέν, που τον πίστευε και τον
Κι αγνάντια ροδομάγουλη, καθάρια, η λάτρευε. «Ακούστε, Κύριε Ρόμπσον, αυτό που
Μούσα, βλάχα Από το πλήθος των έργων του δεν καταλαβαίνω είναι το εξής: Ερχό
λιτή, λαϊκή, σαν το χλωμό βασιλικό στη αναφέρουμε τον ανδριάντα του Τρικού- μαστε εδώ, στερούμαστε τα πάντα για
γάστρα, πη, που είναι στημένος έξω από το ολόκληρες εβδομάδες, μερικοί χάνουν
κορμοστασιά, περπατησιά■τα μάτια της μέγαρο της Παλιάς Βουλής, την προτο τη δουλειά τους, μας χτυπάει συνέχεια
μονάχα μή του Σολωμού στον Εθνικό Κήπο, του η αστυνομία και μας συλλαμβάνει και
σα να σπιτώνουν μέσα τους τον ουρανό Παύλου Μελά στην Καστοριά, του μετά απ’ όλα αυτά οι παίκτες της
με τ ' άστρα. Μητροπολίτη Αιμιλιανού στα Γρεβενά, Εθνικής μας δεν μπορούν να χαιρετί
Κρυστάλλη, ο ποιητής δε ζει του του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο, τις σουν τους οπαδούς τους και να τους
σκλάβου τη φοβέρα· συνθέσεις «Ταν ή επί τας», «Δια την ευχαριστήσουν πριν βγουν στο γήπε
γ ι' αυτό απ' τη γη που πάτησες παιδί πατρίδα», «Ο Νικητής», «Παν» και το δο»
του τούρκου η μπάρα « Αγαλμα της Ελευθερίας της Κρή Δεν υπονοώ βεβαίως ότι οι ποδο
σ ' έριξε στης ελεύθερης πατρίδας τον της». σφαιρικοί παράγοντες και οι παίκτες θα
αέρα Ο αξιόλογος αυτός γλύπτης είχε πρέπει να ενθαρρύνουν βίαιους τρό
μα εκεί σου στάθη πιο σκληρή κι από τον βαθειά μόρφωση και λογοτεχνικές ικα πους εκδηλώσεως της υποστηρίξεως,
τούρκο η Χώρα...» νότητες. Στα περιοδικά του καιρού του, όμως το να υποθέτουμε ότι όλοι οι νέοι
«Κελαϊδισμένε αντίλαλε, κελαϊδιστή στον «Καλλιτέχνη» του Βείκου ιδίως, οπαδοί είναι βίαιοι και το να τους
τεχνίτη, έγραψε πολλές μελέτες για τους καταδικάζουμε γΓ αυτό δεν συνιστά
δόξα σου. Νίκα βοσκέ λαέ, Δάφνι, θεϊκέ μεγάλους Διδασκάλους της Αναγεννή τον πιο εποικοδομητικό τρόπο αντιμε-
ερημίτη. σεως, που εκτός από την σωστή κριτική τωπίσεως του προβλήματος.
688
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ' Ενα σημείο στο οποίο γίνονται θετι σχέδια χρειάζονται χρήματα για το
Τα τελευταία δεκαπέντε είκοσι χρό κές προσπάθειες, είναι η παροχή ευκαι προσωπικό που θα χρησιμοποιηθεί για
νια έχουν γίνει αρκετές επίσημες και ριών αθλήσεως στους νέους. Το Συμ την «ενεργοποίηση». Λίγες όμως ομά
ανεπίσημες εκθέσεις σχετικά με το βούλιο Αθλητισμού της Μεγάλης Βρε δες είναι πρόθυμες να διαθέσουν
πρόβλημα και την αντιμετώπιση του. τανίας ενθαρρύνει τα τελευταία χρόνια χρήματα για σχέδια που δεν ευνοούν
Πολλά από τα μέτρα που υιοθετήθηκαν την κατασκευή αθλητικών εγκαταστά άμεσα στις δικές τους δυνατότητες
είναι απλώς μέτρα αυστηρότερου κοι σεων μέσα στα πλαίσια του γενικού επιτυχίας και οι κρατικές επιχορηγή
νωνικού ελέγχου όπως π.χ. οι μετακινή στόχου «αθλητισμός για όλους». σεις έχουν πολύ περιοριστεί αυτόν τον
σεις του πλήθους υπόκεινται πλέον σε Το πρόβλημα με πολλούς από αυ καιρό.
αρκετά αυστηρούς κανονισμούς, οι τούς τους χώρους είναι ότι χρησιμοποι
αντίπαλοι οπαδοί διαχωρίζονται προσε ούνται συνήθως από τα σχετικά εύπορα ΕΠΙΛΟΓΟΣ
κτικά μέσα στα γήπεδα, ισχυρές αστυ μέλη της μεσαίας τάξεως που διαθέ
νομικές δυνάμεις συνοδεύουν τους τουν ιδιωτικό αυτοκίνητο. Οι νέοι της Σκοπός μου σήμερα ήταν να παρου
επισκέπτες οπαδούς από τους στα εργατικής τάξεως δεν έχουν πολλές σιάσω ψυχολογικές και κοινωνιολογι
θμούς των τραίνων και των λεωφορείων ευκαιρίες χρήσεως για πολλούς και κές απόψεις της βίας στον αθλητισμό
στα γήπεδα και πάλι πίσω, ενώ προβλέ- διαφόρους λόγους. Για να ξεπεραστεί με επίκεντρο το ποδόσφαιρο και τους
το πρόβλημα και για να συσφιχθούν οπαδούς του. Γ ία να κατανοήσει κανείς
πονται σκληρότερες τιμωρίες για ορι
περισσότερο οι δεσμοί μεταξύ ομάδων οωστά το πρόβλημα, πρέπει να λάβει
σμένα αδικήματα. Σχεδόν όλοι στην
και οπαδών η Κυβέρνηση έδωσε το υπόψη τις αλληλεπιδράσεις διαφόρων
Αγγλία έχουν κάποια άποψη πάνω στο
1978 2.000.000 λίρες στο Αθλητικό παραγόντων μέσα στο ευρύτερο κοινω
θέμα. Το ίδιο ισχύει και για όσους ζουν
Συμβούλιο. Αυτά τα χρήματα έπρεπε να νικό πλαίσιο. Αυτοί οι παράγοντες είναι:
εκτός Ν. Βρετανίας. Ακούστε τι έγρα
διανεμηθούν στις ποδοσφαιρικές ομά η αλλαγή της μορφής του επαγγελματι
ψε ένας Σοβιετικός ανταποκριτής, ο Β.
δες που είχαν προγραμματίσει αθλητι κού ποδοσφαίρου, ο ρόλος των μέσων
Κατερίνκιν, στο περιοδικό «Σοβιετικά
κές δραστηριότητες ειδικά για νέους μαζικής ενημερώσεως, η στάση της
Σπορ» το 1982:
οπαδούς. Ηλπιζαν έτσι ότι θα δραστη νεολαίας της εργατικής τάξεως, και οι
ριοποιήσουν τους επαγγελματίες πο αντιδράσεις διαφόρων τμημάτων της
«Η γενική κρίση του καπιταλιστικού
δοσφαιριστές και θα προσέλκυαν τους κοινωνίας στα βίαια ξεσπάσματα. Ανα
συστήματος, η ηθική κατάπτωση της
ενδεχομένως μελλοντικούς ταραξίες. φέρθηκα αναγκαστικά σ’ αυτά τα θέμα
αστικής κοινωνίας, η πνευματική κατα
Η σχέση που θα αναπτύσσετο έτσι θα τα κάπως επιφανειακά, είμαι όμως
στροφή μιας μερίδας της νεολαίας:
οδηγούσε σε πιο θετικές εκδηλώσεις πρόθυμος να εμβαθύνω σ’ οποιοδήπο-
αυτοί είναι οι βασικοί λόγοι της εγκλη
υποστηρίξεως και θα άμβλυνε κάπως τε θέμα κατά τη διάρκεια αυτής της
ματικότητας, της βίας και της μανίας
την ανία της ζωής στις ηπειρωτικές συναντήσεως.
για τα ναρκωτικά. Η αύξηση των αντιφά
πόλεις. Ενδεχομένως θα βοηθούσε στο Θα ήθελα να τελειώσω με δύο
σεων στο καπιταλιστικό σύστημα οδηγεί
να αποκτήσουν οι νέοι οπαδοί μια δική παραπομπές. Η πρώτη είναι του Σταν
στο στιγματισμό και την απόρριψη του
τους υπόσταση και την αίσθηση του Κοέν, Καθηγητή της Κοινωνιολογίας
συστήματος. Το φαινόμενο των χούλιγ-
αυτοσεβασμού από την επαφή τους με του Πανεπιστημίου του Εοσεξ (μέχρι
κανς και των συμπλοκών στις εξέδρες
την ομάδα ή από την επιτυχία τους σε πρόσφατα). Η δεύτερη προέρχεταιαπό
αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτό το στίγμα
ένα άθλημα παρά από την ανάμιξη τους το γράμμα ενός νεαρού ποδοσφαιρόφι-
και είναι δύσκολο να λυθούν αυτά τα
σε συμπλοκές. Με κάλεοαν να παρακο λου μετά τη δέκατη τρίτη καταδίκη του
προβλήματα με διοικητικά μέτρα».
λουθήσω την εξέλιξη αυτών των προ για βίαιες ενέργειες σε ποδοσφαιρι
Από την άλλη πλευρά υπάρχει η γραμμάτων που εξεπόνησαν οι 39 κούς αγώνες:
υπερβολική άποψη του ' Αλλαν Κλάρκ, επαγγελματικές ομάδες που έλαβαν «’ Ισως να μεταδόθηκε το κοινωνικό
παλιού σέντερ-φορ της Εθνικής Αγγλί αυτή την οικονομική ενίσχυση. μήνυμα με μεγάλη σαφήνεια και να
ας και τώρα μάνατζερ μιας ομάδας, ο Είναι προφανές ότι δεν προλαβαίνω κρίθηκε απαράδεκτο. Είναι αρκετά δύ
οποίος προτείνει δημόσιο ξυλοδαρμό να αναφέρω λεπτομερώς όλα τα αποτε σκολο να το παραδεχθούν αυτό οι
των ενόχων πάνω στη γραμμή του λέσματα του τριετούς ερευνητικού ενήλικες ακόμα και όταν το ακούνε σε
κέντρου πριν από την έναρξη των προγράμματος. Δυστυχώς άλλες ομά απλή και σωστή γλώσσα και σε πολιτικά
Εθνικών αγώνων. Προσφέρεται δε ο δες αγνόησαν σκόπιμα τους στόχους εξειδικευμένη ορολογία. Είναι ακόμη
ίδιος για την εκτέλεση αυτής της του κινήτρου αυτού και χρησιμοποίησαν πιο δύσκολο όταν τους το λέει κανείς
πράξεως. τα κονδύλια ως πρόσθετους πόρους για με ένα συγκεχυμένο, ασαφή και άσχη
Αν εξετάσει κανείς ευρύτερα το την προπόνηση των δικών τους επαγ- μο τρόπο».
πρόβλημα θα καταλήξει στο ότι χρειά γελ ματιών και νέων παικτών και ως «Εύχομαι να ξοδεύονται τα χρήματα
ζονται δραστικές αλλαγές σε όλο το μέσον αυξήσεως του εισοδήματος που χρησιμοποιούνται για την τιμωρία
σύστημα. Δεδομένου όμως ότι το ποσο τους τα ενοίκια που καταβάλλουν οι όσων θεωρούνται κοινωνικά απροσάρ
στό ανεγίας φτάνει το 50% μεταξύ των ξένες ομάδες. Από την άλλη πλευρά, μοστοι για την εφαρμογή καλύτερων
νέων σε ορισμένες περιοχές της χώ ευτυχώς, πολλές ομάδες ενθάρρυναν σχεδίων και για εκείνα που βοηθούν την
ρας (κυρίως στις ηπειρωτικές πόλεις τη συμμετοχή των νεαρών οπαδών τους κοινωνική συνειδητοποίηση των ανθρώ
όπως εδρεύουν και οι μεγάλες ποδο σε διάφορες δραστηριότητες και οι πων. Θέλω να πιστεύω ότι στο μέλλον
σφαιρικές ομάδες), και ότι δεν προβλέ- ενδείξεις είναι θετικές για τα εποικο θα προσφέρονται στους νέους ανθρώ
πονται μεγάλες αλλαγές στην οργάνω δομητικά αποτελέσματα αυτής της ε πους οι ευκαιρίες και η προσοχή που
ση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, νέργειας. ' Ετσι μεγάλο εμπόδιο είναι χρειάζονται, χωρίς να χρειάζεται να
οι προοπτικές είναι δυσάρεστες. ότι για να πραγματοποιηθούν αυτά τα πέφτει ξύλο για να τα αποκτήσουν».
689
ΑΙΓΑΙΟΝ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΚΙ
Μ ΙΑ Ε Ν Δ ΙΑ Φ Ε Ρ Ο Υ Σ Α Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η Τ Ω Ν
Π Ρ Ο Β Λ Η Μ ΑΤΩ Ν ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ
Μ Ε Α ΥΤΗ ΤΗ Θ Α Λ Α Σ ΣΑ
Γράφει ο κ.
Στυλιανός Γκίνη ς
690
< ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΒΟΥΛΙΜΙΑ
Ελλάδος και Τουρκίας και αι τουρκικοί των 500 μέτρων), ως υφαλικρηπίς
βλέψεις και αξιώσεις επί του Αιγαίου, ηπειρωτική ή νησιωτική λογίζεται η
καθιστούν επίκαιρον την εξέτασιν (ορι απολήγουσα εις την ισοβαθή των 100
σμένων βασικών γεωλογικών και νομι οργυιών, ως μάλλον την αλιείαν ενδια
κών εννοιών, αι οποίαι συνδέονται με φέρουσα.
τας εν λόγω αξιώσεις. Αι έννοιαι αυταί Η υφαλοκρηπίς υπό την γεωγραφικήν
είναι: Η έννοια των χωρικών υδάτων ή της έννοιαν δύναται αναλυτικώτερον
της καλουμένης «αιγιαλίτιδος ζώνης» να ορισθεί ως ακολούθως: ' Εχει διαπι
και η έννοια της υφαλοκρηπίδος. Αμφό- στωθεί, ότι παρά την τοπογραφικήν
τεραι δε συνδέονται προς την θαλάσσι ανωμαλίαν την οποίαν παρουσιάζει ο
ον περιοχήν εντός της οποίας ένα βυθός της θαλάσσης, η εν γένει κλίσις
κράτος ασκεί τα κυριαρχικά του δικαιώ του ακολουθεί σχετικήν γενικήν ομοιο
ματα. Ειδικώτερον, η αιγιαλίτις ζώνη μορφίαν.
δύναται να ορισθεί ως το ναυτικόν Ούτω μετά την ακτήν ο βυθός έχει
σύνορον των κρατών. ομαλήν κλίσιν και το βάθος αυξάνει
Αιγιαλίτις Ζώνη (χωρικά ύδατα) καλεί βραδέως μέχρις ότου φθάσει εις το
ται η θαλαοσία περιοχή εντός της βάθος των 200 μέτρων. Η ζώνη του
οποίας έκαστον κράτος αοκεί κυριαρχι βυθού αύτη από της ακτής δηλαδή
κά δικαιώματα και περιλαμβάνει, ως μέχρις του βάθους των 200 μέτρων
γνωστόν, τας εσωτερικός και κλειστός ονομάζεται υφαλοκρηπίς.
θαλάσσας, τα στενά, τας διώρυγας, Η υφαλοκρηπίς εις άλλας περιοχάς
τους όρμους, τους κόλπους και θαλασ είναι ευρεία και εκτείνεται εις απόστα-
σίους λιμένας. Εν άλλοις λόγοις Αιγιαλί σιν αρκετών μιλιών, εις άλλας δε το
τις καλείται το τμήμα εκείνο της θαλάσ βάθος της θαλάσσης κατέρχεται απο-
σης το οποίον εκτείνεται από της τόμως εις τα 200 μέτρα και το πλάτος (3.000 έως 5.700 μ.) υπό την επιφάνει
ακτογραμμής μέχρι της ανοικτής θα της υφαλοκρηπίδος είναι μικρόν. Τοι αν της θαλάσσης και εις «λάκκους της
λάσσης. ουτοτρόπως λοιπόν υπάρχουν χώραι, αβύσσου» (από 5.700 μ. και άνω), αϊ
Υφαλοκρηπίς καλείται η έκτασις του όπως η Νορβηγία, τα κράτη του Περσι άβυσσοι γενικώς καλύπτουν το 82% του
θαλασσίου βυθού η περιλαμβανομένη κού κόλπου, αι βόρειαι ακταί της θαλασσίου βυθού. Η διάκρισις μεταξύ
μεταξύ της ακτογραμμής και ωρισμέ- Κρήτης και αι δυτικαί ακταί της Αμερι των διαφόρων τμημάτων του βυθού δεν
νης ισοβαθούς καμπύλης. Εφ' όσον κής όπου αύτη είναι σχεδόν ανύπαρ έχει σημασίαν απλώς θεωρητικήν, αλλά
δεν ορίζεται άλλως (π.χ. υφαλοκρηπίς κτος, και άλλαι, όπως αι ανατολικοί και μέγα οικονομικόν και πολιτικόν
ακταί της Ασίας και ο Αρκτικός Ωκεα ενδιαφέρον, λόγω του περιεχομένου
Στην απέναντι φωτογραφία επάνω: Η νός, όπου αύτη έχει πλάτος 600 έως εις το έδαφος και το υπέδαφος αυτού
Σμύρνη, η άλλοτε ανθούσα ελληνική 1300 χλμ. από της ακτής. ορυκτού πλούτου, του οποίου, χάρις εις
πόλη της Ιωνίας όπως είναι σήμερα. Η υφαλοκρηπίς, είναι το πλουσιώτε- τας προόδους της τεχνολογίας, καθί
Κάτω: Ένας μάρτυρας του Ελληνισμού ρον μέρος του θαλασσίου βυθού, τόσον σταται οσημέραι περισσότερον δυνατή
της Ανατολής. Ο Μητροπολίτης Σμύρ ως προς τον οργανικόν, όσον και ως η εκμετάλλευσις.
νης Χρυσόστομος. Δεξιά: Ο Ελευθέρι προς τον ανόργανον πλούτον. Εις Ούτως, η υφαλοκρηπίς αποτελεί
ος Βενιζέλος, ο οραματιστής της Ελλά τούτο συμβάλλει ιδιαιτέρως το γεγονός σπουδαιότατον παράγοντα της οικονο
δος «τών πέντε θαλασσών και των δύο ότι μέχρι του βάθους των 200 μέτρων μίας τωΥ θαλασσών από βιολογικής
ηπείρων» εισχωρεί το ηλιακόν φως. απόψεως όσον, και περισσότερον ακό
Ο πυθμήν της θαλάσσης από του μη από οικονομικοπολιτικής τοιαύτης,
βάθους των 200 μέτρων παρουσιάζει λόγω των τεραστίων κοιτασμάτων πε
πλέον απότομον κλίσιν. τρελαίου, φυσικού αερίου, θείου, πο-
Τας πέραν της αιγιαλίτιδος ζώνης τάσσης, άνθρακος, σιδήρου, χρυσού
θαλασσίας περιοχάς καλούμεν υφά και λοιπών μετάλλων τα οποία περικλεί
λους εκτάσεις. Αι ύφαλοι εκτάσεις ει. Αρκεί να αναφέρωμεν, ότι περί τα
γεωλογικώς διακρίνονται: α) εις την 20% της παγκοσμίου παραγωγής πε
Υφαλοκρηπίδα ήτις ως προελέχθη ε τρελαίου προέρχονται σήμερον εξ υπο
κτείνεται μέχρις του βάθους των 200 θαλασσίων πηγών, η ποσότης δε αυτή
μέτρων, β) εις την Ηπειρωτικήν κατω καθημερινώς αυξάνει.
φέρειαν ή Υφαλοπρανές ήτις φθάνει Μεταλλεύματα υπάρχουν, εξάλλου,
μέχρις του βάθους των 3.000 μέτρων, και επί της επιφάνειας του βυθού, εις
και γ) εις την Ωκεάνιον λεκάνην ή τινάς δε λίαν αλμυρός και θερμάς
Αβυσσον. Αι ωκεάνιοι άβυσσοι διακρί- ζώνας, όπως π.χ. εις την Ερυθρόν
νονται ειο «πεδιάδας της αβύσσου» θάλασσαν και διαλελυμένα εντός του
ΑΙΓΑΙΟΝ
της ιδιομορφίας των διακρατικών σχέ
σεων εις τον χώρον της θαλάσσης.
Εδημιουργήθησαν τρόπον τινά εθιμι-
κώς.
Κωδικοποίησις (Διάσκεψις Γενεύης
1958). Οί Κανόνες του εθιμικού αυτού
δικαίου εκωδικοποιήθησαν δια πρώτην
φοράν την 29ην Απριλίου 1958 υπό της
Διασκέψεως, επί του Δικαίου της θα
λάσσης, η οποία συνεκλήθη υπό των
Ηνωμένων Εθνών εις την Γενεύην.
Η Διάσκεψις αύτη εν μέρειεκωδικο-
ποίησεν το υφιστάμενον εθιμικόν δίκαι
ον και εν μέρει έθεσεν νέους κανόνας
δικαίου. Εκ των εργασιών της διασκέ-
ψεως ταύτης προέκυψαν τέσσαρες
συμβάσεις. Αι συμβάσεις αύται είναι:
1) Σύμβασις περί χωρικών υδάτων και
της συνορευούσης ζώνης.
2) Σύμβασις περί της ανοικτής θα
λάσσης.
3) Σύμβασις περί της υφαλοκρηπί
δος.
4) Σύμβασις περί την αλιείαν και την
Άγρυπνο φρουρό των ανατολικών μας συνόρων αποτελεί το ελληνικό ναυτικό. προστασίαν του βιολογικού πλούτου
Στη φωτογραφία επάνω το σύγχρονο Α/Τ «Λόγχη». της ανοικτής θαλάσσης.
Δια των συμβάσεων τούτων ερρυθμί-
ύδατος, (χρυσός, άργυρος, χαλκός). ούτως επεκταθέντων χωρικών υδάτων σθη σημαντικός αριθμός των προβλη
Διαλελυμένα εντός του ύδατος ευρί- των. μάτων του Δικαίου της θαλάσσης.
οκωνται επίσης ουράνιον, βρώμιον, Ηκολούθησεν «ο πόλεμος του βακα- Καθωρίσθη ο τρόπος χωρισμού των
μαγνήσιον κ.λ.π. Εκ της ελλείψεως λάου» μεταξύ Ισλανδίας και Μεγ. Βρε χωρικών υδάτων. Ερρυθμίσθη το δικαί
όμως κοινώς αποδεκτών διεθνών κανό τανίας, λόγω της αυθαιρέτου εκ μέ ωμα της αβλαβούς διελεύσεως δια των
νων επί του θέματος της υφαλοκρηπί- ρους της πρώτης επεκτάσεως των χωρικών υδάτων πλοίων ξένης πολιτεί
δος, πολλαί υπήρξαν μέχρι σήμερον, εκ χωρικών υδάτων της αρχικώς μεν εις ας. Απηγορεύθη η πειρατεία.
μέρους διαφόρων χωρών, αι αυθαιρεσί- 50, βραδύτερον δε εις 200 μιλιά, αι Περιελήφθησαν ωρισμέναι διατάξεις
αι και αι μονομερείς ρυθμίσεις. διενέξεις μεταξύ Δυτ. Γερμανίας και δια την απαγόρευσιν της ρυπάνσεως
Την αρχήν έκαμαν αι ΗΠΑ δια της Δανίας, Νορβηγίας και Σοβιετικής Ενώ- και τέλος καθωρίσθη η έννοια και η
από 28-9-1945 δηλώσεως του Προέ σεως κ.ά. και αι Τουρκικοί διεκδικήσεις έκτασις της υφαλοκρηπίδος, τα απ'
δρου Τρούμαν «JURISDICTION ANT επί του Αιγαίου αι οποίαι θα μας αυτής δικαιώματα της παρακτίου χώρας
CONTROL», δια της οποίας ανεκηρύ- Πρώτη απόπειρα δια την καθιερωσιν και έτερα συναφή ζητήματα.
χθη ο θαλάσσιος και υποβρύχιος ορυ διεθνούς τάξεως επί των θεμάτων της
κτός πλούτος της υφαλοκρηπίδος των θαλάσσης εγένετο υπό της Επιτροπής ΔΙΑΦΩΝΙΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΤΩΝ
εθνική κοιτασματολογική πηγή, ενώ η Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Ε ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ (Διάσκεψις 1960)
ναυσιπλοΐα εις τον υπέρ αυτήν υδάτι θνών, τα πορίσματα της οποίας, προϊόν
νον χώρον θα εξηκολούθη να είναι πενταετούς μελέτης (1951-1956), διε- Προ του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το
ελευθέρα. τυπώθησαν υπό της συνελθούσης εν όριον των χωρικών υδάτων καθωρίζετο
Το παράδειγμα των ΗΠΑ εμιμήθησαν Γενεύη Διασκέψεως περί ης κατωτέ συνήθως από το μέγιστον βεληνεκές
η Χιλή, το Περού, ο Ισημερινός, η ρω. Πυροβόλου, βάλλοντος απάτης ακτής.
Αργεντινή, αι Φιλιππίναι, η Σαουδική Η εμφάνισις όμως των κατευθυνομέ-
Αραβία και 25 ακόμη άλλαι χώραι. νων βλημάτων εκτοξευομένων εκ της
Την 18ην Αυγούστου 1952 συνεφω- ΘΑΛΑΣΣΙΟΝ ΔΙΚΑΙΟΝ (Τρόπος ξηράς ή και υποβρυχίων εν καταδύσει,
νήθη μεταξύ Χιλής, Περού και Ισημερι δημιουργίας - κανόνες - έννοιαι) ανέτρεψεν το κριτήριον τούτο, του
νού η επέκτασις των χωρικών υδάτων βεληνεκούς δηλαδή των παρακτίων
των εις 200 μιλιά καιτην 9ηνΟκτωβρίου Το Δίκαιον της θαλάσσης περιέχει πυροβόλων. Νέαι λοιπόν τάσεις επε
1955 προσεχώρησεν εις την συμφωνί τους Κανόνας οι οποίοι καθορίζουν τα κτατικοί, εδημιουργήθησαν ως προς το
αν των και η Κόστα Ρίκα. Συνέπεια της δικαιώματα και τας υποχρεώσεις ιδίως εύρος των χωρικών υδάτων, και νέα
συμφωνίας ταύτης υπήρξεν ο ονομα- των κρατών εις την θάλασσα, τον δικαιώματα επιζητούνται εκ μέρους
σθείς «πόλεμος της φαλαίνης», λόγω πυθμένα της θαλάσσης και εν μέρειτον πλείστων κρατών δια την διεύλευσιν
της εκ μέρους τωνσυμβληθέντων κρα εναέριον χώρον υπεράνω αυτής. των πολεμικών πλοίων και των πυρηνι
τών απαγορεύσεως εις τα φαλαινοθηρι Οι κανόνες ούτοι εδημιουργήθησαν κών και συμβατικών των υποβρυχίων εκ
κά των άλλων χωρών να επιδίδωνται εις κατ' ολίγον δια της συνήθειας, της των χωρικών υδάτων άλλων κρατών,
την αλιείαν της φαλαίνης εντός των αμοιβαιότητος και της πρακτικής βάσει ουχί πλέον υπό το καθεστώς της
692
ΑΙΓΑΙΟΝ
αβλαβούς διελεύσεως, αλλά υπό καθε ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙ
στώς απολύτου ελευθερίας διάπλου ΩΜΑΤΩΝ.
(free transit), ως επιδιώκεται και νυν
Καθώς ολονέν καί περισσότερον, η
υπό του κοινού Αμερικανο-σοβιετικού
θάλασσα και ο βυθός ταύτης αποτε
σχεδίου, το οποίον και δημιουργεί
λούν ζωτικόν χώρον εντόνου οικονομι
ζητήματα απαλλοτριώσεως κυριαρχι
κής, επιχειρησιακής αλλά και στρατηγι
κών δικαιωμάτων, των εχόντων τα στε
κής δραστηριότητος, καθ’ ο μέτρον η
νά κρατών.
τεχνολογική πρόοδος δημιουργεί νέας
Εις το καυτό τούτο θέμα, του εύρους
καταστάσεις και αυξάνει το ανθρώπινον
δηλαδή των χωρικών υδάτων, η διάσκε-
ενδιαφέρον προς τας πηγάς πλούτου
ψις της Γενεύης (του 1958) απέτυχε να
των θαλασσίων και υποθαλασσίων περι
δώσει οριστικήν λύσιν. Ούτως εχόντων
οχών, καταρρέει το υφιστάμενον Δ ιε
των πραγμάτων και προς επίλυσιν του
θνές Ναυτικόν Δίκαιον, το οποίον εν
σοβαρού αυτού προβλήματος, δύο έτη
πολλοίς κωδικοποιούν αι συνθήκαι της
βραδύτερον, ήτοι το έτος 1960, συνε-
Γενεύης.
κλήθη εις την Γενεύην και πάλιν,
Εκ του γεγονότος λοιπόν ότι η
Δευτέρα Διάσκεψις του Δικαίου της
τεχνολογική εξέλιξις προφανώς κατέ-
Θαλάσσης. Μόνον θέμα της Διασκέψε-
στησεν τα χωρικά ύδατα των 3 μιλιών
ως αυτής ήτο ο καθορισμός του μεγί
ανεπαρκή προς τούτο τον Δεκέμβριον
στου επιτρεπτού πλάτους των χωρικών
του 1973, ήρξατο εις Νέαν Υόρκην νέα
υδάτων. Η μάχη διεξήχθη κυρίως μετα
Διπλωματική Διάσκεψις δια το Δίκαιον Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Υπέ
ξύ των προτάσεων δια τρία, εξ ή
της Θαλάσσης, ήτις ουνήλθεν, επί γραψε με το Βενιζέλο σύμφωνο αμοι
δώδεκα μιλιά. Μία συμβιβαστική πρότα-
σειράν δέκα εβδομάδων, το θέρος του βαίας αγάπης και φιλίας μεταξύ Ελλά
σις του Καναδά δΓ όριον 6 μιλιών
1974 εις το Καράκας της Βενεζουέ δος και Τουρκίας.
χωρικών υδάτων και όριον 12 μιλιών
λας. Εις την Διάσκεψιν, μίαν εκ των
ζώνης αλιείας, δια μίαν ψήφον απέτυχε
να συγκεντρώσει την απαιτούμενην ευρυτέρων που συνήλθον ποτέ, μετέ- τος».
πλειοψηφίαν και η Διάσκεψις έληξεν σχον 2.000 αντιπρόσωποι, εκπροοω- ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ (Αιτία
άνευ αποτελέσματος. πούντες 141 χώρας και 12 Παλαιστινια ο πλούτος των βυθών).
Ούτω έκαστον κράτος εφ ' όσον κός και Αφρικανικός απελευθερωτικός Αγεφύρωτοι κυριολεκτικώς καιαβυσ-
διέθετε επαρκή χώρον ηδύνατο να ομάδας. σαλέαι, εις την Διάσκεψιν του Καρά
καθορίζει ελευθέρως το πλάτος των Κατ' αυτήν συνεζητήθη ένας μεγά κας, υπήρξαν αι διαφοραί απόψεων επί
χωρικών του υδάτων κατ' άλλους μεν λος αριθμός ζητημάτων αναφερομέ- της εκτάσεως των δικαιωμάτων των
άνευ ουδενός περιορισμού κατ' άλ νων κυρίως εις τα χωρικά ύδατα, εις το παρακτίων κρατών επί της οικονομικής
λους δε μέχρις ενός ανωτάτου ορίου διεθνές καθεστώς του βυθού πέραν των ζώνης και των διεθνών υδάτων. Η
μη δυναμένου να υπερβή τα 12 ή 6 ή 3 των ορίων εθνικής δικαιοδοσίας, εις την σύγκρουσις ενεφανίσθη μεταξύ ανε
μιλιά. συνορεύουσαν ζώνην, εις την υφαλο πτυγμένων και υπαναπτύκτων ή ως
κρηπίδα, την αποκλειστικήν οικονομι σήμερον ονομάζονται «αναπτυσσομέ-
Το Βαθύ της Σάμου. Η Σάμος αποτελεί κήν ζώνην, την ελευθέραν θάλασσαν, νων» χωρών. Τα ολιγώτερον ανεπτυ
έναν από τους ακρίτες των ανατολικών τα δικαιώματα κρατών στερουμένων γμένα κράτη τα οποία είχον μεγάλον
θαλάσσης, το καθεστώς Αρχιπελάγων - ορυκτόν πλούτον εις τον πυθμένα της
συνόρων μας.
διωρύγων - στενών και νήσων, την θαλάσσης πλησίον των ακτών των,
επιστημονικήν έρευναν, τας κλειστός εθεώρουν ότι η αρχή της ελευθερίας
και ημίκλειστους θαλάσσας, τους αρ της ανοικτής θαλάσσης, άποψιν την
χαιολογικούς και ιστορικούς θησαυ οποίαν υπεστήριζον αι ηγετικοί βιομη
ρούς του βυθού πέραν των ορίων της χανικοί και ναυτικοί χώραι της Δύσεως,
εθνικής δικαιοδοσίας και πολλά άλλα η Βρεταννική Κοινοπολιτεία, αι ΗΠΑ, η
ειδικά θέματα. ΕΣΣΔ και η Ιαπωνία, έδιδεν την ευκαιρί
Κατόπιν μακρών και εντόνων διαπλη- αν εις τα ως άνω ανεπτυγμένα έθνη να
κτισμών, επετεύχθη, τέλος, τυπική εκμεταλλεύωνται πλουτοπαραγωγικάς
συμφωνία επί τριών εκ των πολλών πηγάς αι οποίαι φυσικώς ανήκον εις
θεμάτων ήτοι: ταύτα.
1) Επί της αυξήσεως της αιγιαλίτιδος Επίμονος υπήρξεν επίσης η στάσις
από 3 εις 12 ναυτικά μιλιά. της ομάδος των ανεπτυγμένων εθνών
2) Του καθορισμού «οικονομικής ζώ ως προς την ευρείας εκτάσεως ελευ
νης» εκτάσεως 200 μιλιών από των θερίας επί των ανοικτών θαλασσών και
ακτών με πλήρη δικαιώματα των παρα ως προς την υφαλοκρηπίδα των νήσων
κτίων κρατών δια την εκμετάλλευσιν δια τας οποίας προέτεινον τα εξής:
των σχετικών πόρων. 1) Δια νήσους μη ανηκούσας εις
3) Της ανακηρύξεως των πέραν της παράκτιον χώραν, απόστασις μέχρι θα
εθνικής δικαιοδοσίας θαλασσών ως λασσίου βάθους 200 μέτρων πέριξ
«κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότη- αυτών.
693
ΑΙΓΑΙΟΝ
2) ΔΓ ανηκούσας εις παράκτιον στά γήινα αποθέματα 40 ετών. τουρκικήν ναυσιπλοΐαν, όσον και την
χώραν απόστασις 50 μιλιών πέριξ αυ Επί πλέον δε και 207 δισεκατομμύρια θαλασσίαν επέκτασιν της χώρας του
τών. τόννων μολύβδου κ.ο.κ. ιδίως εις ότι αφορά εις την αιγιαλίτιδα,
3) Θαλάσσιον βάθος 550 μέτρων Αλλά το εκπληκτικώτερον επί του την υφαλοκρηπίδα και την θέσπισιν
πέριξ αυτών ή απόστασις 50 μιλιών, ε φ ' προκειμένου είναι ότι ο πλούτος ούτος ζώνης οικονομικής εκμεταλλεύσεως
όσον η απόστασις αύτη δεν υπερβαίνει αυξάνει κατά 10 τουλάχιστον εκατομ των υποθαλασσίων περιοχών.
την επιφάνειαν της νήσου. μύρια τόννους ετησίως εις μόνον τον Την Τουρκικήν άποψιν υποστήριξαν
Η σύγκρουσις μεταξύ των αντιτιθε- Ειρηνικόν Ωκεανόν ως εκ της συνε κυρίως η Τυνησιακή και η Ρουμανική
μένων υπήρξεν σφοδρά. Τα υπό ανά- χούς καθιζήσεως και συγκεντρώσεως αντιπροσωπεία, ενώ μέγας αριθμός
πτυξιν κράτη, με την υποστήριξιν και εις τον βυθόν των εντός του θαλασσίου άλλων χωρών υπεστήριξε τας Ελληνι
της Κίνας, αφ' ενός μενδιαξεδίκουντα ύδατος περιεχομένων μεταλλικών στοι κός απόψεις.
μονοπωλιακά δικαιώματα επί της οικο χείων. Επί πλέον, κατά την εν λόγω Διάσκε
νομικής των ζώνης, αφ' ετέρου δε Το υποστηριζόμενον υπό των ΗΠΑ ψιν, διετυπώθη εν εισέτι Τουρκικόν
επεδίωκον κατά πάντα τρόπον να περι και των άλλων βιομηχανικώς ανεπτυ επιχείρημα το οποίον είναι ότι ε φ ' όσον
ορίσουν τα πλεονεκτήματα, τα Οποία, γμένων χωρών σχέδιον, προέβλεπε η Σύμβασις της Γενεύης ομιλεί κατ'
χάρις εις την προηγμένην τεχνολογίαν, ελευθερίαν εκμεταλλεύσεως τούτων ακρίβειαν περί «Ηπειρωτικής Υφαλο-
θα ηδύναντο να απολαύσουν εκ των υπό πάντων ανεξαιρέτως των κρατών κρηπίδος» υφαλοκρηπίδα έχουν μόνον
ανοικτών θαλασσών τα ανεπτυγμένα υπό την αιγίδα μιας Διεθνούς Αρχής αι ήπειροι και όχι αι νήσοι. Αλλά το
έθνη. Υποθαλασσίων Πόρων. Η αρχή αύτη θα αστείον τούτο Τουρκικόν επιχείρημα
παρείχεν εις την διανομήν ποσοστών εκ παραγνωρίζει ότι η Σύμβασις της Γε
Πέραν του ως άνω θέματος εντονω- νεύης ρητώς αναφέρει ότι καιαι νήσοι
της εκμεταλλεύσεως, κυρίως δε εις
τέρα υπήρξεν η διένεξις και σκληρότε
τας πτωχοτέρας χώρας. έχουν υφαλοκρηπίδα όπως και αι ηπει
ρος αγών διεξήχθη σχετικώς προς την
Η ομάς των ολιγώτερον ανεπτυγμέ ρωτικοί ακταί.
εκμετάλλευσιν των τεραστίων αποθε Με την Τουρκικήν αυτήν συλλογιστι
νων χωρών κατήγγειλε το σχέδιον ως
μάτων τόφων* Μαγγανίου, οι οποίοι κήν υπεστηρίχθη ότι η υφαλοκρηπίς του
επιτρέπον εις τα βιομηχανικώς ανεπτυ
καλύπτουν εκατομμύρια τετραγωνικών Αιγαίου κατά το ήμισυ τουλάχιστον,
γμένα κράτη την λήστευσιντου υποθα
μιλιών εις τους βυθούς των ωκεανών. αποτελεί φυσικήν προέκτασιν της Μι
λασσίου πλούτου εις βάρος των, αφού,
Εκτός του Μαγγανίου οι τάφοι ούτοι κρός Ασίας, αι δε Ελληνικοί νήσοι
λόγω της ελλείψεως κεφαλαίων και
περιέχουν τεράστιας ποσότητας και «επικάθηνται» επί της Τουρκικής υφα
προηγμένης τεχνολογίας, αύται δεν θα
άλλων σημαντικών μετάλλων, κυρίως λοκρηπίδος (ως εάν ο Πλάστης εδημι-
ηδύναντο να αποδυθούν εις τοιαύτην
δε Νικελίου, Χαλκού, Κοβαλτίου, Μο ούργησεν εκ των υστέρων τας νήσους)
εκμετάλλευσιν. Τοιουτοτρόπως το θέ
λυβδαινίου, Αλουμινίου, Σιδήρου κ.ο.κ. και δεν έχουν ιδικήν των υφαλοκρηπί
μα, και μετά από μίαν σειράν προτάσε
ων και αντιπροτάσεων, παρέμεινεν τε- δα.
* Κατά την Πετρολογίαν δια του όρου Η Τουρκία βασίζει τας διεκδικήσεις
λικώς εκκρεμές.
τάφος ή τόφφος χαρακτηρίζεται είδος ' Ετερον κρίσιμον θέμα ήτο και εκεί της επί της πρωτοτύπου και παραλόγου
τι πορώδους και ευθρύπτου λίθου νο των ερευνών. Επ' αυτού αι υπανά αυτής θεωρίας ότι αι νήσοι γενικώς, και
προερχομένου εξ ηφαιστειογενών ή πτυκτοι χώραι ηρνούντο εις τας μη ειδικώτερον αι Ελληνικοί νήσοι του
ιζηματογενών ασβεστολιθικών πετρω Αιγαίου, στερούνται υφαλοκρηπίδος.
παρακτίους χώρας το δικαίωμα ερευ
μάτων. νών, φοβούμενοι κατάχρησιν τούτου Συνεπώς, δια τον υπολογισμόν της
Εκτιμήσεις του υποθαλασσίου αυτού προς ληστρικήν εκμετάλλευσιν πόρων, υφαλοκρηπίδος των δύο κρατών, δεν
πλούτου υπό ομάδος επιστημόνων του κατασκοπείαν, εγκατάστασιν στρατιωτι πρέπει να λαμβάνωνται υπ' όψιν αι
Πανεπιστημίου της Καλιφορνίας δια
κών βάσεων κ.λ.π.
μόνον τον Ειρηνικόν Ωκεανόν απέδω «Σκηνή» από την παρουσία της Ελλά
σαν αριθμούς κυριολεκτικώς αστρονο ΤΟΥΡΚΙΚΑΙ ΔΟΛΙΧΟΔΡΟΜΙΑΙ δος στην Μ. Ασία λίγο πριν από την
μικούς: καταστροφή. Ο συνταγματάρχης Ν.
-358 δισεκατομμύρια τόννους μαγ Εν έτος προς της Διασκέψεως του Πλαστήρας ανάμεσα στους Ευζώνους
γανίου, ικανού να καλύψει τας ανάγκας Καράκας, κατά την Διάσκεψιν των του.
400.000 ετών έναντι γήινων αποθεμά Αφρικανικών κρατών εις Αντίς Αμπέμ-
των 100 μόλις ετών. πα (1973), η Τυνησία επέτυχεν απόφα-
-43 δισεκατομμύρια τόννους αλουμι σιν προβλέπουσαν ότι ο καθορισμός
νίου, επαρκούς δια 20.000 έτη, έναντι του θαλσσίου περιβάλλοντος των νή
γνωστών γήινων αποθεμάτων 100 ετών. σων γίνεται συμφώνως προς τα ειδικά
-14,7 δισεκατομμύρια τόννους νικε χαρακτηριστικά τούτων και αναλόγως
λίου, ισοδυναμούντος προς κατανάλω- του μεγέθους, του πληθυσμού, γεω
σιν 15.000 ετών, έναντι γήινων αποθε γραφικής θέσεως και γεωλογικής δια-
μάτων 100 περίπου ετών. μορφώσεως τούτων.
-7,9 δισεκατομμύρια τόννους χαλ Κατά την Διάσκεψιν του Καράκας, ο
κού δια κατανάλωσιν 6.000 ετών, έναντι Τούρκος αντιπρόσωπος ετάχθη, εκ
γήινων αποθεμάτων 40 μόλις ετών. λόγων ίδιου συμφέροντος βέβαια, υπέρ
-5,2 δισεκατομμύρια τόννους κοβαλ της αποφάσεως των Αφρικανικών κρα
τ ίο υ , κ α λ ύ π το ν το ς τα ς α νά γκα ς τών, δηλώσας απεριφράστως ότι αι
200.000 ετών, εν συγκρίσει προς γνω Ελληνικοί νήσοι εμποδίζουν τόσον την
694
ΑΙΓΑΙΟΝ
Διασκέψεως, διένειμεν εις όλας τας Κατόπιν όμως ρηματικής διακοινώσε-
εθνικός αντιπροσωπείας και τους δημο ως, από 7 Φεβρουάριου 1974, της
σιογράφους χάρτην του Αιγαίου, εις Ελληνικής Κυβερνήσεως, το «Τσαν-
τον οποίον ετονίζετο ότι αν αυξηθεί η ταρλί» ανέκρουσε πρύμναν και επανήλ-
Ελληνική αιγιαλίτις ζώνη εις 12 μιλιά, το θεν εις την βάσιν του, ενώ η Τουρκία,
Αιγαίον, κατ’ αυτόν τον τρόπον, κλείε δια της από 27 Φεβρουάριου 1974
ται εις την διεθνήν ναυσιπλοΐαν και απαντήσεώς της εις την Ελληνικήν
μεταβάλλεται εις λίμνην Ελληνικήν. διακοίνωσιν, εζήτει διμερείς συνομιλί
Περαιτέρω άφηναν να νοηθεί, ότι εις ας.
περίπτωσιν, κατά την οποίαν η γνοούντο ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΥΠΟΜΟΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΝΗ
αι Τουρκικοί απόψεις, η Τουρκική αντι
προσωπεία δεν θα υπέγραφε την σύμ- Τα χρόνια τα οποία επηκολούθησαν
βασιν, ουδέ θα ανέμενε το πέρας των τον Β Παγκόσμιον Πόλεμον δεν εση-
εργασιών της Διασκέψεως. Ούτε ολί μείωσαν αλλαγήν των βλέψεων της
γον, δηλαδή, ούτε πολύ η Τουρκία Τουρκίας εις το Αιγαίον. Ή λλαξε
εξεβίαζε, κατά τον πλέον ασεβή τρό μόνον η τακτική. Ευθύς μετά το 1947 η
πον, την Διάσκεψιν δια την αναγνώρισιν Τουρκία επεδίωξε να επεκτείνει τον
υπέρ αυτής και εις βάρος της Ελλάδος έλεγχόν της εις το Αιγαίον, όχι μόνον
«Μαρτυρία» από την πανάρχαιη ιστορία διεθνούς δουλείας επί της υφαλοκρη δια λόγους ασφαλείας αλλά κυρίως δια
του Αιγαίου. Παράσταση σε ελληνικό πίδος του Αιγαίου! λόγους επεκτατικούς. Τα παράπονά
αγγείο της Ιωνίας. Ακρως προκλητική, επί του θέμα της περί ασφυκτικού δήθεν κλοιού των
νήσοι, αλλά μόνον αι ακταί της Μικρός τος, υπήρξεν και προηγουμένως η Ελληνικών νήσων πέριξ των παραλίων
Ασίας και της ηπειρωτικής Ελλάδος. Τουρκία, όταν, την 1ην Νοεμβρίου ότι η Κύπρος αποτελεί μάχαιραν στρε-
Την αρπακτικήν αυτήν θεωρίαν περί 1973, εδημοσίευσεν εις την επίσημον φομένην προς το μαλακόν υπογάστριον
υφαλοκρηπίδος συμπληροί η γνωστή Τουρκικήν εφημερίδα της Κυβερνήσε- της Τουρκίας, δεν αποτελούν τίποτε
ρηξικέλευθος Τουρκική εφεύρεσις πε ως πράξιν, δια της οποίας παρείχοντο άλλο παρά προσχήματα δια την δικαιο
ρί χωρικών υδάτων, συμφώνως προς εις την Τουρκικήν Εταιρείαν Πετρελαί λόγησα των αρπακτικών της σχεδίων.
την οποίαν, ο καθορισμός τούτων δια ων άδειαι ερευνών δΓ υδρογονάνθρα Εκτός όμως από τους λόγους ασφα
την Ελλάδα δεν πρέπει να γίνεται, κατά κας εις την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, λείας, δια τους οποίους η Τουρκία με
τα διεθνώς κρατούντα, αλλά κατά τα δια του ειδικώς, προς τούτο, εξωπλι- θαυμαστήν επιμονήν και συνέπειαν
συμφέροντα και τας υπαγορεύσεις των σμένου πλοίου των «Τρανταρλί». επιδιώκει να επεκτείνει τον έλεγχόν
Τούρκων σωβινιστών. Αι έρευναι κατελάμβανον έκτασιν της εις το Αιγαίον, ως πακτωλόν ο
Διαρκούσης τη ς Διασκέψ εω ς, η 10.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων ε οποίος θα ηδύνατο όχι μόνον να λύσει
Τουρκική αντιπροσωπεία υπέβαλεν εις κτός της Τουρκικής αιγιαλίτιδος, από το οικονομικόν πρόβλημα της Τουρκί
την Επιτροπήν, δια τα χωρικά της των εκβολών του ' Εβρου μέχρι και της ας, αλλά και θα μετατρέψει τους
ύδατα, σχέδιον συμβάσεως περιλαμβά- νήσου Χίου. Δια της Τουρκικής ταύτης Τούρκους εις χρυσοφόρους πετρελαι
νον ειδικήν ρήτραν δια την Τουρκίαν. ενεργείας παρεβιάζετο η Ελληνική οπαραγωγούς. ' Οταν μάλιστα ανεκοι-
Κατά το Τουρκικόν αυτό σχέδιον η κυριαρχία επί της υφαλοκρηπίδος των νώθη η ανακάλυψις πετρελαίου εις τον
αύξησις της αιγιαλίτιδος ζώνης εις 12 νήσων Σαμοθράκης, Λήμνου, Αγίου θαλάσσιον βυθόν της Θάσου ήνοιξε
μιλιά θα ήτο υποχρεωτική δια τους Ευστρατίου, Λέσβου, Χίου, Ψαρρών και νέον εξαιρετικώς επικίνδυνον κεφάλαι-
συμβαλλομένους. Προκειμένου όμως Αντιψαρρών. ον εις τας Ελληνο-τουρκικάς σχέσεις.
περί κλειστών και ημίκλειστων θαλασσί Μία νέα μορφή του μύθου του χρυσο-
Μια ακόμη «μαρτυρία» για την ελληνι μάλλου δέρατος - το πετρέλαιον -
ων περιοχών, τα περιβρεχόμενα υπ'
κότητα του Αιγαίου. Ελληνικό κλασικό εξήψε την φαντασίαν των ιθυνόντων
αυτών κράτη θα εδικαιούντο να προ- ανάγλυφο.
βούν εις αύξησιν των χωρικών υδάτων εις την Τουρκίαν. Από του 1973, ιδία, η
των, μόνον εφ ' όσον θα είχον την προς πολιτική ηγεσία της Τουρκίας ενστερνί
τούτο συγκατάθεσιν του γείτονος και ζεται με πάθος την ιδέαν ότι το μέλλον
αναλόγως των στρατηγικών και άλλων της Τουρκίας ευρίσκεταιεις το Αιγαίον.
συμφερόντων του. Περιττόν να λεχθεί, Αρκεί να μη προλάβουν να αξιοποιή-
ότι η Τουρκική πρότασις, ως είχε σουν αυτήν την πηγήν πλούτου, την
διατυπωθεί, αφεώρα αποκλειστικώς εις οποίαν επιμελώς κρύβει η θάλασσα,
το Αιγαίον, εξ ου καιη άμεσος Ελληνική προς όφελος των οι «άρπαγες» ’ Ελλη
αντίδρασις κατ' αυτής. νες.
Τας Ελληνικός απόψεις εις την εν Αι επεκτατικοί όμως διαθέσεις των
λόγω Διάσκεψιν υπεστήριξεν η Γαλλία, Τούρκων εις το Αιγαίον εξεδηλώθησαν,
ενώ υπέρ των Τουρκικών ετάχθη η εκτός της Διασκέψεως του Καράκας,
Ρωσία. και κατά την διάρκειαν της 1ης Διπλω
ματικής Διασκέψεως του Δικαίου της
ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΟΤΗΣ ΚΑΙ Θαλάσσης το 1958 αλλά και της ΙΙας
©ΡΑΣΥΤΗΣ τοιαύτης το 1960.
Οι Τούρκοι εξεδήλωσαν τότε εμμέ
Οι Τούρκοι, κατά την διάρκειαν της σως διαθέσεις να περιορίσουν τα δικαι-
695
ΑΙΓΑΙΟΝ
696
ΑΙΓΑΙΟΝ
θέματος ως διμερούς, το θέμα δεν ιδιομορφίαν της - την οποίαν η φύσις τον τουρκικόν πάντα συλλογισμόν, με
είναι διμερές. Είναι γενικού ενδιαφέ έπλασεν - να άξιοι την φαλκίδευσιν της ταξύ των συνόρων των γειτονικών
ροντος, διότι πράγματι πάμπολλαιχώραι κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητος κρατών και δια λόγους ασφαλείας, θα
θα αντιμετωπίσουν προβλήματα διαχω οιασδήποτε άλλης χώρας. Τέλος δε, το έπρεπε να υπήρχον ευρείς νεκραί
ρισμού των ευρυνομένων χωρικών υδά- και σημαντικώτερον, τα πλεονεκτήματα ζώναι ασφαλείας, ισχυρισμός δηλαδή ο
των ή της υφαλοκρηπίδος των ή της και μειονεκτήματα μιας χώρας πρέπει οποίος δεν δύναται να ανθέξει εις
οικονομικής των ζώνης. Συνεπώς το να θεωρώνται εν τω συνόλω των και όχι σκέψιν λογικήν. Συνεπώς στερείται
θέμα είναι γενικόν και ο φυσικός χώρος μόνον από της σκοπιάς της θαλάσσης. σοβαρότητος η υποκριτική Τουρκική
διαπραγματεύσεώς του είναι η Παγκό Ούτε ενώ είναι δυνατόν η Ελλάς να ανησυχία περί κινδύνου εκ των Ελληνι
σμιος Διάσκεψις του Δικαίου της Θα πλεονεκτεί από πλευράς ακτών, η κών νήσων.
λάσσης. Παρά ταύτα όμως η Τουρκία Τουρκία έχει πολλά περισσότερα πλεο
συνεχίζει να επιμένει ότι το θέμα είναι νεκτήματα. ’ Εχει έκτασιν πολύ μεγαλυ- Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ
διμερές. τέραν της Ελλάδος και περισσότερος
Δεν ευρίσκεται όμως, δύναταί τις να πλουτοπαραγωγικάς πηγάς. Η Ελλάς, Βάσει των όσων μέχρι τούδε περιε-
είπη, εν αδικώ, όταν ευρίσκει συμπαρα- χώρα μικρή και κατά το πλείστον ορεινή, γράφησαν πρέπει να λεχθεί απεριφρά-
στάτας όπως π.χ. την Σοβιετικήν Ενω- έχει μόνον ίσως γεωγραφικόν πλεονέ στως ότι η Ελλάς έχει μέχρι σήμερον
σιν η κυβέρνησις της οποίας προσφά- κτημα την θάλασσαν και αυτήν σχετι- διαπράξει επί του πεδίου τούτου πλεί-
τως - κατά την τελευταίαν επίσημον κώς στενήν και πτωχήν. Συνεπώς είναι στα όσα σφάλματα τακτικής, μεταξύ
επίσκεψιν εις Μόσχαν (Δεκέμβριος εντελώ ς απαράδεκτος οιασδήποτε των οποίων δεν είναι ασφαλώς το
1982) του υπουργού εξωτερικών της φαλκίδευσις της θαλάσσης χάριν της μικρότερον η αποφασισθείσα προσφυ
Τουρκίας κ. Ιλτέρ Τουρκμέν ετάχθη, υποκριτικής Τουρκικής επαιτείας. γή δια την υφαλοκρηπίδα εις το Διε
εις την αντιμετώπισιν του προβλήματος Εις τελευταίαν ανάλυσιν εμφανίζεται θνές Δικαστήριον της Χάγης. Και είναι
του Αιγαίου, με την αρχήν της ΕΚΒΙΤΕ εις πολλούς παράδοξον πώς είναι τεράστιον το σφάλμα μας δια τους εξής
(EQUITE), (αρχή δικαιοσύνης δια της δυνατόν Ελληνικοί νήσοι να ευρίσκων- κυρίως λόγους:
ευθυδικίας) με την οποίαν διαφωνούν Πρώτον, διότι ούτως εμφανιζόμεθα
όλαι αι ελληνικοί κυβερνήσεις, ενώ την αποδεχόμενοι την ύπαρξιν διαφοράς,
προβάλει ως μοναδικήν λύσιν η Τουρ ενώ η θέσις μας επί του θέματος του
κία. Αιγαίου έπρεπε να είναι απολύτως
Αλλά πέραν των ως άνω και το σταθερά και επίμονος.
επιχείρημα της Τουρκίας περί γεωγρα- Δεύτερον, διότι μία απόφασις του
φικώς μειονεκτικής θέσεώς της ή περί Διεθνούς Δικαστηρίου δεν αποτελεί και
αποπνιγμού της χώρας δεν αντέχει εις οριοθέτησιν, δηλαδή δεν επιφέρει αυ
βαθυτέραν μελέτην ή σοβαρόν συζήτη- τόματον καθορισμόν των ορίων των
σιν. Αι εντός του Αιγαίου μικρασιατικοί ζωνών θαλασσίας ή υποθαλάσσιας κυρι
ακταί αποτελούν μόλις το εν πέμπτον αρχίας των διαδίκων κρατών. Η προ
του συνόλου των Τουρκικών ακτών και σφυγή εις το Δικαστήριον, επομένως,
συνεπώς δεν τίθεται ζήτημα ούτε δεν παρακάμπτει τον σκόπελον των
αποπνιγμού της Τουρκίας, ούτε απο- διμερών διαπραγματεύσεων προ και
στερήσεώς της από των ακτών της. μετά την δικαστικήν απόφασιν.
Περαιτέρω όμως και εν πάση περιπτώ- Τρίτον, διότι υφίσταται απόφασις του
σει δεν δύναται εκάστη χώρα, επικα- Διεθνούς Δικαστηρίου επί θέματος
λουμένη την οιανδήποτε γεωγραφικήν διαχωρισμού υφαλοκρηπίδος μεταξύ
έναντι αλλήλων κειμένων κρατών. Πρό
ται τόσον πλησίον των Τουρκικών α κειται δια την υπόθεσιν της υφαλοκρη
κτών; Και χρησιμοποιείται από Τουρκι πίδος της Βορείου Θαλάσσης του
κής πλευράς και το επιχείρημα τούτο: 1969. Εάν το Δικαστήριον ακολουθήσει
Αι Ελληνικοί νήσοι αποτελούν κίνδυνον την υφισταμένην νομολογίαν του υπάρ
δια τας Τουρκικός ακτάς και την Τουρ- χει το ενδεχόμενον και πάλιν δίκην
κίαν ολόκληρον. Προκαλεί δε εντύπω- Ποντίου Πιλάτου, να αποφύγει ουσια
σιν το επιχείρημα τούτο. Λεπτομερε- στικήν κρίσιν της διαφοράς και να
στέρα όμως και βαθυτέρα εξέτασίς του καλέσει πάλιν τα διάδικα μέλη να
αποκεικνύει, ότι είναι το πλέον κενόν επιλύσουν την διαφοράν των ειρηνικώς
και ανόητον όλων. Διότι όντως όσον δια διαπραγματεύσεων και μάλιστα, επί
κίνδυνον αποτελούν αι Ελληνικοί νήσοι τη βάσει ουχί νομικών αλλά γεωπολιτι
δια τας Τουρκικός ακτάς τόσον κίνδυ κών κριτηρίων και επί του ορθού λόγου,
νον, και πολύ μεγαλύτερον, αποτελούν ουσιαστικώς επί τη βάσει κριτηρίων
αι Τουρκικοί ακταί δια τας Ελληνικός τελείως ασύμφορων δια την εθνικήν
νήσους. Και εις το κάτω-κάτω όλα τα μας υπόθεσιν.
γειτονικά κράτη έχουν κάποια σύνορα Τέταρτον, διότι περισπά την προσο
μεταξύ των και το έδαφος του ενός χήν όχι μόνον του Ελληνικού αλλά και
ευρίσκεται πλησίον του εδάφους του του διεθνούς κοινού από το ζήτημα της
ετέρου. Εν τοιαύτη περιπτώσει, κατά Κύπρου και επιτρέπει εις τους Τούρ-
697
Αριστερά: Σύγχρονος ' Ελληνας στρατιώτης. Ο στρατός μας αποτελεί εγγύηση για
την προάσπιση της χώρας από κάθε κίνδυνο. Κάτω: Ο ναύαρχος Παύλος
Κουντουριώτης. Με τις νίκες του αποκατέστησε την ελληνική κυριαρχία στο
Αιγαίο. Στην απέναντι σελίδα: Ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη.
698
ρας παρανόμου παραβιάσεως εκείνων
τα οποία ημείς θα αποφασίσωμεν υπέρ
αυτής;» Διότι: «δεν επιθυμούμεν να
λάβωμεν αποφάσεις αι οποίαι την επο-
μένην θα ανατραπούν. Βοήθησε μας
δια να σε βοηθήσωμεν».
Οντως, μόνον εφ ' όσον υπάρχει η
εσωτερική εθνική ενότης και η ισχύς,
τα νομικά και πολιτικά επιχειρήματα
αποκτούν σοβαρότητα και βαρύτητα.
Και εφ ’ όσον υπάρχουν αυται αι εσωτε
ρικοί προϋποθέσεις, συνηγορούντων
και τινων εξωτερικών τοιούτων, είναι
κάλλιστα δυνατόν να προστατευθούν
αποτελεσματικώς και πλήρως τα Ελλη
νικά δίκαια και δη ειρηνικώς.
Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΜΑΣ
699
χα λκοχυτήρι τέ λ ε ια οργανωμένο, α π λ ό τη τα μα και με κρυφό καμάρι,
και μ ’ ά φ η σ ε να ττεριεργασθώ τα χ α ϊδ εύ ο ν τα ς με το βλέμμα το υ ένα
δημιουργήματα του. προς ένα τα δημιουργήματά του,
Από τ ό τ ε π λανήθηκα πολλές τ α παιδιά του.
φ ορές στις αίθουσες το υ ε ρ γ α σ τη Ανάμεσα σ τα έργα το υ βρίσκεται
ρίου το υ γυρίζοντας α π ό έργο σε ένα μπούστο το υ Π απαδιαμάντη
έργο κι' αναρω τήθηκα κάθε φορά, α π έρ ιττο επ ιβλητικό στη σιωπή
πόσο υπ ερήφ ανος θα π ρ έπ ει να του. Στο έργο α υ τό έχ ει συλλάβει
είναι ο άνθρωπος αυτός, π ου ε ξ ο υ το νόημα τη ς προσωνυμίας, που
σ ιάζει α υ τά τ α χέρια, π ου έπλασαν δ ίν ε τ α ι σ υ ν ή θ ω ς σ το ν Σ κ ια θ ίτη
όλα τ ο ύ τα τα θαυμάσια δημιουρ σ υ γ γ ρ α φ έ α ο Κ οσ μοκα λόγερος.
γή μα τα, αλλά και πόσο θα π ρέπ ει Μ ε το κεφ άλι σκυμμένο προς τα
να κουράστηκαν π ελεκώ ντα ς τη μπρος, έτσ ι που τα γ έν εια φ α ίν ο ν
σκληρή ύλη το υ μαρμάρου για να τα ι ν ’ α να π α ύ ο ντα ι π άνω στο σ τ ή
τη ς δώσουν μορφή για να μ ε τ α φ έ θος, το βλέμμα τα π ε ιν ά κ α τε β α -
ρουν τις ψ υχικές ανησ υχίες το υ σμένο, υπ άκουο και σκεπτικό, τα
δημιουργού των. Κι’ ο δημιουργός χείλη μισόκλειστα σαν να σ ιγοψ ιθυ
α υ τό ς είναι ένας άνθρωπος με την ρίζουν μια π ρ οσ ευχή και τα χέρια
ηρεμία απλω μένη στο πρόοω πό κατεβ α σ μ ένα - μόλις απ ό μια π α
του, φω τισμένο α π ’ ένα χαμόγελο, ράκληση - βρίσκονται ακόμη με τις
που σε κάνει να π ισ τεύ εις ότι έχ ει π α λάμ ες ενω μένες και τα δάκτυλα
ξεχ ά σ ει τις ανήσ υχες ώρες, που π λεγμ ένα. Η σύνθεσις δίνεται με μια
πέρασαν, τη ς δημιουργίας. Δίνει τις δωρική λ ιτό τη τα όπου όλα δένονται
εξηγή σ εις το υ με ήρεμη φωνή και με μ ελετημ ένη α π λ ό τη τα εκφ ρ ά -
ΝΙίΟΑΛΧ«Ο ΓΛΥΠΤΗ)
Απ οτραβηγμένος στο εργασ τήρι
το υ έ χ ε ι αφοσιω θεί στη δουλειά
του, απ ό το πρωί στις έξη έω ς το
βράδυ, που κουρασμένος απ ό τη ν
ολοήμερη εργασ ία γυρίζει μόνος
ανά μεσ α στα δημιουργήματά του,
χα ρίζοντάς το υς ένα χα μό γελο και
μια ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ. Την π ρώ τη φορά
π ου βρέθηκα στο εργασ τήρι του
τον βρήκα σκονισμένο με τη ν λευκή
σκόνη το υ μαρμάρου, π ου χά ριζε
στο παιδικό χα μό γελό το υ μια κα -
λωσύνη, μα και π ου φ ό ρτω νε σ υ γ
χρόνως, στην π λά τη το υ αρ κετά
χρόνια ώ σ τε να το ν θεω ρεί κανένας
σεβάσμιο γέρ ο ντα . Γέλασε με την
π αρατήρησή μου αυτή, είπ αμε κ ά
να δυό λόγια για το εργασ τήρι του,
το π ρ αγμα τικά τερ άσ τιο, όπ ου έχ ει
εγκα τα σ τή σ ει τώ ρα τε λ ε υ τα ία και
Σ τ ην επάνω φωτογραφία:
«Κόρη με σ τάμνα».
Χ αλ κ ό ς . Δεξι ά:
0 γλύπτης Νικόλας
λαξεύει στο μάρμαρο τον
ανδριάντα
του Αριστοτέλη.
700
σεως, ενώ συγχρόνω ς δίνει εν α ρ Ποιά είναι η ζωή το υ δημιουργού
γ έ σ τα τα τη ν εντύπ ω σ η το υ α ν όλου α υ το ύ το υ πλήθους τω ν α
θρώπου, π ου αμφιβάλλει ακόμη αν γαλμάτω ν; Από π ού και πώς ξ ε κ ί
η ζωή το υ μπόρεσε να γίνει ά ξια να νησε;
κριθεί από το ν Θ εό και να τύ χ ε ι Ο Νικόλας - υιός το υ Δ ημητρίου
συγχορήσεως. και τη ς Ε υδοξίας Π α υ λ ο π ο ύ λ ο υ
Ακόμη, το έργο έχ ει χάσει το γεννήθηκε στις 13 Δ εκεμβρίου 1909
βάρος τη ς ύλης του, το π νεύμα στο χωριό Αγιος Γεώργιος, το ψ η
φ α ίν ε τα ι να έ χ ε ι ελευθερ ω θ εί δια λό τερ ο χωριό το υ Πηλίου το οποίο
τη ς π ροσευχής απ ό το σώμα ενώ το ν χειμώ να λόγω το υ κρύου σ χ ε
το τε λ ε υ τα ίο το ύ το είναι γερά δόν δεν κατοικείτα ι. Ετσι κ ι’ ο
προσδεδεμένο με τη βάση του, τη Νικόλας με τη ν πατρική ο ικο γένειά
γη, όπ ου είναι προορισμένο μια το υ επ έσ τρ εφ α ν στο χωριό το υ ς
μέρα να π ά ρει τη θέσή του. Μ ε τις ξανά τη ν άνοιξη, ό τα ν τα χιόνια
απ λές γραμμές το υ ο Νικόλας κ α έλυω ναν απ ό τα γύρω βουνά και
τόρθω σ ε να συλλάβει και να δώσει στην πιο ψηλή κορφή το υ ς π ρ ό
όλη τη απλή ζωή το υ Π απαδιαμάν- βαλλε π ροκλητικά ξαπ λω μένη η
τη. ΠΕΤΡΙΝΗ γυναίκα π ο ύ χα ν σκαλίσει
Ομως δεν είναι το ύ το το έργο πάνω στο βράχο οι βροχές κΓ οι
το υ και το μοναδικό. Σαράντα π ε ρ ί αέρηδες ολόιδια γυναίκα, με τις
π ου χρόνια, απ ό τ ό τ ε που στα γραμμές το υ σ τή θ ο υ ςκ α ι τω νπ ο δ ι-
Δεκεμβριανά κα τέσ τρ εψ α ν το ε ρ ών με τέ λ ε ια χα ρα κτηρ ισ τικά σαν
γασ τήρι το υ και τα έρ γα το υ και τον νά τα ν να σου μιλήσει, και που
ίδιο α π ή γ α γ α ν ως όμηρο, ε ρ γ ά ζ ε έπ ε ιτα απ ό πολλά χρόνια μ ε τ έ φ ε
Χάλκινος
α ν δρ ι ά ν τ ας του Θεμιστοκλή
1Ή>: ΑΙΆΗΙΝΙΑΧ ύ ψ ου ς 4, 50 μ.
ένα ακόμα έργο
του Νικόλα.
τα ι και είναι τ έ τ ο ια η α φ θονία της ρε στο μάρμαρο - το όραμα των σ κεύθηκε γ ια τί δεν θα μπορούσε να
δημιουργίας το υ, ώ σ τε ένα πλήθος παιδικών το υ χρόνων - ο Νικόλας το κάμει κΓ α υ τό ς τ έ το ια ανά γλυφ α.
έργων, άλλα σε γύψο, άλλα σε ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΗΜΑ. Δίνει λοιπόν ε ξε τά σ ε ις στην Σχολή
χαλκό, άλλα σε μάρμαρο, άλλα σε Η γλυπ τική το ν κέρδισε πολύ Καλών Τεχνών και με τη ν έγκριση
ξύλο - π ροτομές, ολόσωμα, σ υ ν θ έ π ερ ίερ γα και ξαφνικά. Ξαφνικά, γ ι το υ τ ό τ ε Δ ιευ θ υ ντή τη ς Σχολής
σεις - βρίσκονται το ένα κοντά στο α τί μέχρι το 1929 που μπήκε στην ζω γρά φ ου Γ. Ιακωβίδη κ α τα τά σ σ ε
άλλο μαρτυρώ ντας τη ν εξέλιξη και Σχολή Καλών Τεχνών, ο υ δ έπ ο τε ή τα ι στην τρίτη τά ξ η το υ ερ γ α σ τη ρ ί
τη ν π ο ιό τη τα τη ς εργασ ίας του. σχεδόν ο υ δ έπ ο τε είχ ε ασχοληθεί ου γλυπ τικής το υ κ α θ η γ η τή Θωμά
' Εχουν π ερ άσ ει τό σ α χρόνια και με τη ζω γραφική και τη ν γλυπ τική Θω μοπούλου.
βλέπ οντάς το ν να κινείται ανάμεσά εκτός απ ό τις ώ ρες εκείνες που Η έμ φ υ το ς κλίσις το υ προς τη
τω ν με νεανικό σφρίγος και ε ρ γ α τ ι βοηθούσε το ν π α τέρ α το υ στην γλυπ τική α π ο κ α λ ύ π τετα ι κ α τά τη
κ ό τη τα αισθάνεσαι σαν νάναι χθες, εκκλησιαστική ξυ λογλυπ τική του. διάρκεια ακόμη τω ν σπουδών του
σήμερα, π ου άρχισε γ εμ ά το ς απ ό ' Εως τ ό τ ε στον Βόλο όπ ου ζούσ ε κ α τά τη ν οποίαν, αν και ε ίχ ε ν ’
φιλόδοξα όνειρα κΓ αγά π η για την και τέλ ειω σ ε το λύκειο, τα κ α λ λ ιτε α ν α μ ε τ ρ η θ ε ί με τ α λ α ν τ ο ύ χ ο υ ς
τέχ ν η το υ. Κι όμως τα έρ γα του χνικά ε ν δ ια φ έρ ο ν τά το υ ή τα ν η συμμαθητάς το υ, όπω ς ο Ν. Π εραν-
π ερικλείουν όλες τις ώρες τη ς α ν η μουσική, το πιάνο, το θ έα τρ ο και το τινός, ο Λ. Λαμέρας, κ.ά. διακρίνεται
συχίας, τω ν αμφιβολιών και της τραγούδι. Για ζω γραφ ική ο ύ τε λ ό κερδίζοντας το Α βερώ φ ειο Βραβείο,
σκληρής αναμονής τω ν π ερ α σ μ έ γος να γίνεται, γ ια τί στο σχολείο το χρυσό μετάλλιον γυμνού α γ ά λ
νων χρόνων ως π ου να φ θάσ ει η είχ ε πολλές φ ορές γ ε υ θ ε ί την αξία ματος, τις τέσ σ ερις τιμ ητικές διακρί -
σημερινή αναγνώρισις, χωρίς φ θ ο το υ μηδενός. Σ τα 1929 ήρθε για το σεις στο σχέδιο γυμνού νυκτός σε
ρά το υ «πιστεύω» το υ που έμεινε σ τρ ατιω τικό το υ στην Αθήνα και τέσ σ ερ α στάδια εκ τελ έσ εω ς :δ η λ α
ακλόνητο και σ τέρ εο, σαν το μ άρ τυ χ α ία π έρ ασ ε απ ό το άσυλο τ έ δή σ’ ένα τ έ τα ρ το της ώρας, σε
μαρο, στην δημιουργία α ν επ α ν ά λ η χνης το υ Βέλμου, όπ ου ε ξ έ θ ε τ ε ο μισή ώρα δυό ώρες και σε δυό
π τω ν έργω ν με π ραγμα τικό το υς γλύπ τη ς Ροκ α νά γλυ φ α ξυ λ ό γ λ υ μέρες.
όγκο στο χώρο, με τη ν σω στή δομή π τα , μικρές συνθέσεις. Και π λέον διακρίνεται κερδίζον
τους, π ου συγκινεί, γιατί έχουν την Τ ό τε θυμήθηκε, ότι τα κ α λο κα ί τα ς το Γενικό Α βερώ φ ειο Βραβείο
αλή θεια τη ς ομορφιάς και σ τέ κ ο ν ρια, π ου π ερ ιπ λανιόταν στις ρεμ- όλων τω ν εργαστηρίω ν ζω γ ρ α φ ι
τα ι μπροστά μας ζω ντανά, γιομά τα ματιές του Πηλίου γύρω α π ’ το κής - γλυπ τικής - Χαρακτικής.
κίνηση, ανθρώπινα, που μέσα το υς χωριό το υ, σκάλιζε καμμιά φορά, Επίσης σ ε διαγω νισμό το υ Υ
ρέει το ζω ογόνο αίμα. ΚΓ άθ ελα καμιά γκλίτσ α με π α ρα σ τάσ εις α π ’ π ο υρ γείο υ Παιδείας για το έμβλημα
έρ χ ετα ι το ερώ τημα το υ νου σου. τα κοπάδια και το υ ς βοσκούς, και τω ν μεταλλίω ν τω ν Πανελληνίων
701
i
λός καλλιτέχνης με τη ν κλασσική
τέχνη , αν έχ ει τα λ έν το , έμπνευση,
επ ιδ εξιό τη τα και β αθειά γνώσι της
σ χέσ εω ς τω ν όγκω ν στο χώρο. Τα
χαρίσματα α υ τά τα διακρίνει ο
φ ιλό τεχ νο ς σ ’ όλα τα έργα το υ
Νικόλα.
Στο πολυπρόσω πο Ηρώο του
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ 28 Ο ΚΤΩ
ΒΡΙΟΥ 1940 π ο υ θα στηθεί στα
Γιάννενα, σ ’ α υ τή τη ν υπ έροχη
π ολεμική το υ σύνθεση υπ άρχει η
έμπνευσις. Στην ΤΟΞΟΤΡΙΑ όπ ου η
ανά τασ ις το υ κορμιού συμβολίζει
να έ χ ε ι στις δυνάμεις της, χαίρεσαι
την αρμονία τω ν γραμμών. Στην
ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΗ ένα σε φυσικό μ έ γ ε
θος άγαλμα, που βρήκε τη ν κ α τά λ
ληλη θέση το υ στο παραλιακό
πάρκο το υ Δ ευκού Πύργου της
Θεσσαλονίκης, αντικρίζεις μια κ α λ
λίγραμμη καθιστή κοπ έλλα να γυρί -
ζ ε ι σ κερτζόζικα το κεφ άλι τη ς σ τα
πλάγια, ένα α ό ρ α το μειδίασμα να
δ ια γ ρ ά φ ετα ι σ τα χείλη της και π ο ι
ος ξαίρει τι να σ κ έπ τετα ι. ' Εχει
καλοζυγισμένο κτίσιμο τω ν όγκων
τη ς γυναικείας σάρκας με περισσή
χάρη κ ι’ αρμονία κινήσεων. Στον
ΔΙΣΤΑΓΜΟ, ένα, υπ ερφυσικού μ ε
γ έθ ο υ ς άγαλμα σε μάρμαρο, α ι
σθάνεσαι τη ν ανατριχίλα, που ν ο ι
ώ θει η ζεσ τή κι’ αφ ρά τη σάρκα της
Καλλιτεχνικώ ν εκθέσ εω ν εβ ρ α β ευ- Καράρα. Το 1972 κερδίζει το β ρα γυναίκας α υ τή ς στην πρώ τη ε π α
θη η μ α κ έττα το υ με θέμα Η ΤΕΧΝΗ. βείο γλυπ τική ς στην διεθνή έκθεση φή της με τ ο κρύο νερό τη ς θ ά λ α σ
Παράλληλα με τη ν γλυπ τική μ ε το υ GRAND PALAIS στο Παρίσι με το σας καθώς απλώ νει το πόδι της να
λ ε τά μόνος το υ τη ν χαρακτική, σε ξυλό γλυπ το έργο το υ ΣΑΠΦΩ. Το δοκιμάσει για να μπει. Και π ερ ιμ έ
π λά γιο και όρθιο ξύλο και την 1933 π έρ νει το αργυρό μετάλλιο νεις κοντά σου ν ’ ακούσεις τον
χαλκογραφ ία. Έ ργα το υ εξέ θ ε σ ε σ την έκθεσ η τη ς SOCIEΓΕ DES ARTI π αφ λασ μό τη ς θάλασσας καθώς
μέχρι σήμερα σ ’ όλες τις Π α νελλή STES FRANCAIS και γ ίνετα ι εταίρος είναι έτοιμη, σε μια φυσική, στάση
νιες Εκθέσεις και ά φ η σ ε αρίστας της. Το έτο ς 1975 το υ απ ονέμ ετα ι να π έσ ει σ το νερό η ΚΟΛΥΜΒΗΤΡΙΑ
εντυπώ σεις. Φίλος διακεκριμένος το MEDAILLE D OR σε πανηγυρική του.
χα ρά κτης μου σ υνέσ τησ ε ν ’ α ν α τ ε λ ε τ ή στο Παρίσι με το έρ γο του Ολα σε ξεγ ελ ο ύ ν γύρω σου με
ζητήσ ω να δω δυό έργα το υ: τον ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΑΗΝΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ και τη ν ζω ντα νεια το υ ς και προ π α ν
ΜΑΓΚΑ σ ε π λά γιο ξύλο π ου ε ξ έ θ ε την π ροτομή τη ς αδελφής το υ KLE- τό ς με κείνα τα φυσικά κ ι’ όλο ζωή
σ ε το 1932 και το ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ RI. Το 1976 στην διεθνή έκθεσ η μάτια τους, που είναι κ ι’ ένα από τα
ΤΟ ΔΑΝΕΙΟ, σε όρθιο ξύλο, που μεταλλίω ν και π λακετώ ν με τίτλο εξα ιρ ετικ ά χαρίσματα τω ν έργων
εξέ θ ε σ ε το 1942 και ομολογώ, ότι OMAGGIO A MICHEL ANGELLO εις του.
μόνον η λέξις μοναδικά: μπορεί να τη ν Ρώμην και τη ν Φ λω ρεντία τ ιμ ά - Η εκτέλεσ ις τω ν έργω ν το υ δεν
τα χαρακτηρίσει. τα ι με το χρυσό βραβείο. πρόδω σε π ο τέ τη ν σύλληψη της
Από τ ο 1932, δ ευ τερ ο ετή ς σ π ο υ Σ ’ όλα α υ τά τ α χρόνια που ιδέας, τη ν έμπνευση, γ ια τί απ ό την
δαστής, αρχίζει τις ατομικές ε κ θ έ π έρασ αν ο Νικόλας έμεινε πιστός γέννηση τη ς ιδέας ως το τέλος, που
σεις το υ 10 και ομαδικές 15 εδώ στις αρ χές τη ς κλασσικής τέχνης, θ α γίνει ένας γλυπ τικός όγκος ο λ ο
στην Ελλάδα Αθήνα, Θεσσαλονίκη, για τί π ισ τεύ ει πως κανένα π λ α σ τι κληρωμένος, θ α γίνει μια π ρ α γ μ α τι
Πειραιά Βόλο, Λάρισσα, ενώ σ υ γ κό και εκφ ρασ τικό ενδιαφ έρον δεν κό τητα , στον πηλό, το ξύλο, στον
χρόνως δια της συμμετοχής το υ σε υπ ά ρχει στην αφ ηρημένη τέχ ν η και χαλκό ή στο μάρμαρο, σ ’ όλα τα
π ολλές Δ ιεθνείς Εκθέσεις το υ Εξω σ τα α ν ε ξ έ λ ε γ κ τα κ α τα σ κ ευ ά σ μ α στάδια τη ς δημιουργίας είναι αυτός
τερ ικο ύ προβάλλει τη ν Ελληνική τα μιας ανησυχίας θολής και α β έ ο δημιουργός. Αρχίζει απ ό ένα
τέχνη . Το 1958 κερδίζει υπ ο τρ οφ ία βαιης, π ου μ άτα ια ζη το ύ ν δικαίωση μικρό πρόπλασμα, όπ ου μ ετα φ έρ ει
της Ιταλικής Κυβερνήσεως και μ ε απ ό το ν θ εα τή . την π ρώ τη σκέψη ή τη ν πρώτη
λ ε τά τη ν γλυπ τική και ζω γραφική Και ακόμη π ισ τεύ ει ότι μπορεί ν ’ εντύπω ση, που κ α τέ γ ρ α ψ ε στο
στην Ρώμη, Φ λωρεντία, Νεάπολη, αποδώσει και να αναδειχθεί ο κ α χαρτί. ’ Επειτα με δυό τρεις π ροο-
702
Αριστερά: «Η προστασία του παιδιού».
Πλακέττα σε χαλκό. Το έργο είναι
εμπνευσμένο από το έτος του παιδιού.
Δεξιά: «Γυναίκες στην Πίνδο». Ξύλο.
Κάτω: «Ο Διαγόρας». Χαλκός.
δ ε υ τικ έ ς μ ε γ ε ν θ ύ σ ε ις κ α τα λ ή γ ε ι
στο οριστικό, π ου είναι πια μια
σύνθεσις τω ν αρετώ ν, π ου φ ιλοδό
ξη σ ε να δώσει στο έργο το υ κι' όχι
μια α ντιγρ α φ ή το υ μοντέλου του,
δηλαδή ερμ η νεύει και δημιουργεί
και π αρουσ ιάζει το θέμα το υ με
γλυπ τική μορφή.
Στο πρώτο στάδιο της ολοκλη
ρωμένης εργασ ίας το υ, π ου γίνετα ι
σ το πηλό, ή στον γύψο, ερ γ ά ζετα ι
με εμπρεσιονιστική διάθεση κι’ οι
μ π ο υ λ έττες το υ δια γρά φ ονται σαν
ελ εύ θ ερ ες π ινελλιές ενός ζω γρ α
φικού π ορτραίτου, δίνοντας έτσι με
ζω η ρ ό τη τα τα χαρακτηρισ τικά του
προσώ που, π ου θέλει να απ οδώ
σει. Κι είναι τόσ ο δεμένες οι μ π ο υ
λ έ ττε ς α υ τέ ς ώ σ τε έρ χ ετα ι να
π ισ τέψ ει κανείς, ότι όλο το έργο
σ τή θη κε μονομιάς χωρίς να π ε ρ ά
σει τα στάδια, π ου περνά ένα έργο
Λ
για να ολοκληρωθεί. αγα λμ ατα.
Η εργα σ ία αυτή π ροσαρμόζεται Εχει φ ιλο τεχνήσ ει δεκάδες π ρ ο
π ερισσ ότερο στον χαλκό, γιατί το τομώ ν και ανδριάντων που τ ο π ο
π α ιγ ν ίδ ισ μ α με τ ις γ ρ α μ μ έ ν ε ς θ ετή θ η κα ν εις π λ α τεία ς πόλεω ν
μ π ο υλέττες σ π άζει την ψυχρή και τη ς Ελλάδος, όπω ς το υ Σαλαμινο-
λεία επ ιφ ά νεια το υ χαλκού, χαρί- μάχου Θ εμιστοκλή π ου είναι τ ο π ο
ζο ντά ς το υ στιβαρή ε υ γ έ ν εια και θ ετη μ ένο εις π αραλιακό πάρκο του
ζεσ τασ ιά, όπω ς φ α ίν ετα ι στην ε Πειραιά και είναι το μ εγα λύ τερ ο
ξ α ίρ ε τ η π ρ ο το μ ή τ ο υ π ο ιη τ ο ύ άγα λμ α στη χώ ρα μας ύψος 5
Μαρκίνα, μια π ροτομή ζω ντανή, μέτρα. Επίσης εφ ιλ ο τέχ ν η σ ε τέ σ -
γ εμ ά τη εκφ ρ α σ τικ ό τη τα και που σαρες μαρμάρινους ανδριάντας α ρ
επιβεβαιώ νει τη ν φήμη το υ Νικόλα, χαίω ν φιλοσόφω ν ύψος 3.50 μ. κ α
σαν σ υνθέτη, α φ ο ύ οι π ροσω π ικό τό π ιν π α ρ α γ γ ελ ία ς το υ Π α ν ε π ι
τη τε ς το υ π ο ιη το ύ και το υ γλύ π τη στημίου CALGARI το υ Καναδά. Και
σ υ ν τε ρ ια σ μ έ ν ε ς α ν α δ εικ ν ύ ο ν τα ι, μαρμαρίνας π ροτομάς εφ ιλ ο τέχ ν η -
χωρίς η μια να κ α λ ύ π τει τη ν άλλη. σεν τω ν φιλοσόφω ν Σ ω κράτουςκα ι
Αλλά μήπως είναι μόνον ο Μ α ρ κί- Α ρισ τοτέλους δια τη ν κλασικήν Βι
νας ή ο Π απαδιαμάντης, που σε βλιοθήκην το υ Λονδίνου.
σ τα μ α τά για ν α χ α ρ ή ς τη ν δημιουρ Εργα το υ βρίσκονται εις Π ινακο-
γία τους. Το κά θ ετι μέσα στο ε ρ γ α θήκας και Μ ου σ εία τη ς χώ ρας μας
στήρι το υ είναι και μια α ν επ α ν ά λ η και το υ εξω τερικο ύ όπως το ά γ α λ
π τη δημιουργία, που χ ρ ειά ζετα ι μα ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ
σελίδες ολόκληρες για να δοθεί η π ου ετιμήθη με το χρυσό βραβείο
ανάλυσις το υ γ ια τί το κάθε τι εκεί και ηγοράσθη απ ό το Μ ουσείο
μέσα είναι κ ι’ ένας Νικόλας. Συγχρόνου τέχ ν η ς Παρισίων.
Ο Νικόλας έ χ ε ι φ ιλο τεχνήσ ει και
το π ο θ ετή σ ει εις τη ν π εριοχήν της
τέω ς διοικήσεως Π ρω τευούσης 52 ΒΑΣΣΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΔΗΣ
έργα το υ - προτομές, ανδριάντας, τεχνο κρίτη ς
703
Ε Φ Ε Υ Ρ Ε Σ Ε Ι Σ Π Ο Υ Α Λ Λ Α Ξ Α Ν ΤΗ Μ Ο Ρ Φ Η Τ Ο Υ Κ Ο Σ Μ Ο Υ
Η ΑΤΜΟΜΗΧΑΝΗ
Το 1 7 6 5 από απλή τύ χη
ο ν ε α ρ ό ς μηχανικός Τ ζέ η μ ς Βάττ στην
προσπάθεια του
ν α βελτιώ σει ενα μικρό
μοντέλο «πυραντλίας» ωδηγήθηκε στην
ανακάλυψη τη ς ατμομηχανής
ΟΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ του 1765 ο νε την πρώτη βαλβίδα και άνοιγε μια σκευάσει μια μικρή μηχανή που να έχει
Τ Τζών Μακ Μίλλαν, καθηγητής της
φυσικής στο πανεπιστήμιο της Γλασκώ-
δεύτερη, που διοχέτευε μέσα στον
κύλινδρο ψυχρό ύδωρ. Αυτό προκαλού
κύλινδρο όμοιο με της μηχανής των
Νιουκόμεν και Κώλλεϋ, αλλά χωριστό
βης, κάλεσε τον νεαρό Τζέημς Βάττ, σε συμπύκνωση του ατμού και κενό συμπυκνωτή. Οι δοκιμές απέδειξαν ότι
μηχανικό των εργαστηρίων, και του μέσα στον κύλινδρο. Η ατμοσφαιρική η κρίσις του Βάττήταν σωστή. Η μηχανή
ανέθεσε να βελτιώσει ενα μικρό μοντέ πίεσις ωθούσε τότε το έμβολο προς τα του είχε μεγαλύτερη απόδοση και ο
λο «πυραντλίας». Η συσκευή ήταν ενα κάτω προκαλώντας την δεύτερη, συμπι Βάττ εφάρμοσε στην πράξη την θεμελι
ομοίωμα σε μικρό μέγεθος της μηχα εστική, κίνηση της αντλίας. Με την ώδη αρχή της θερμοδυναμικής που ο
νής, που δυο εργάτες από το Ντάρ- κίνηση αυτή έβγαινε το νερό που είχε Καρνό θα διετύπωνε μισόν αιώνα αργό
μουθ, ο Θωμάς Νιουκόμεν και ο Τζών αναρροφηθεί στην πρώτη φάση. τερα.
Κώλεϋ, είχαν κατασκευάσει το 1705 για Ο Τζέημς Βάττ στρώθηκε με ενθου Μετά το ενθαρρυντικό αυτό αποτέ
να αντλούν νερό από τα πηγάδια των σιασμό στην δουλειά και σε λίγο οι λεσμα, ο Βάττκλείσθηκε στην βιβλιοθή
ορυχείων καθώς και από τα αρτεσιανά. έρευνες που έκανε για ν' ανακαλύψει κη του πανεπιστημίου και προσπάθησε
Στην Αγγλία, χώρα πλούσια σε ορυχεία τα ελαττώματα της συσκευής τον οδή ν' ανακαλύψει όλα όσα είχαν γίνει στο
αλλά φτωχή σε νερό, η μηχανή αυτή γησαν στο συμπέρασμα ότι η μηχανή παρελθόν για την εκμετάλλευση της
είχε διαδοθεί πριν από τριάντα χρόνια. του Νιουκόμεν κατανάλωνε πολύ κάρ δυνάμεως του ατμού. Πληροφορήθηκε
Η αιτία που ο καθηγητής Μακ Μίλλαν βουνο και δεν ήταν αρκετά αποδοτική. έτσι ότι το 130 π.Χ. ο Ηρων ο
απασχολούσε τους φοιτητάς του με την Ο Βάττ σκέφθηκε ότι η πτώσις της Αλεξανδρεύς είχε επιτύχει να κατα
αντλία αυτή ήταν ότι για να λειτουργή θερμοκρασίας μέσα στον κύλινδρο που σκευάσει την «αιολική σφαίρα» που
σει εκμεταλλευόταν τηνπαράξενη ιδιό προκαλούσε η συμπύκνωσις του ατμού παρήγε κίνηση με τον ατμό.
τητα του υδρατμού να συμπυκνώνεται πιθανώς να ψύχραινε υπερβολικά το Μετά τον ' Ηρωνα ακολουθούσε μια
στο ψύχος και με την συστολή του να μηχανικό τμήμα του που απορροφούσε σιωπή δέκα επτά αιώνων, ως την εποχή
δημιουργεί κενό στο κλειστό δοχείο για να θερμανθεί ενα σημαντικό μέρος δηλ. που ο Ναπολιτάνος φυσικός Ντέλ-
που τον περιέχει. από την θερμότητα του εισερχομένου λα Πόρτα σχέδιασε μια απλή συσκευή
Η αντλία των Νιουκόμεν και Κώλεϋ ατμού. Για την ίδια αιτία αργούσε να για την ανύψωση των υγρών με την
λειτουργούσε με τον ακόλουθο τρόπο: πραγματοποιηθεί η συμπύκνωσις του βοήθεια του ατμού. Η συσκευή απετε-
μόλις το νερό άρχιζε να βράζει μέσα ατμού μειώνοντας τις ωφέλιμες κινή λείτο από ενα δοχείο κλειστό γεμάτο
στον βραστήρα παράγοντας ατμό, ο σεις του εμβόλου. Για να εξουδετερω ως τη μέση με νερό, μέσα στο οποίο
χειριστής άνοιγε μια βαλβίδα μέσα από θούν τα σοβαρά αυτά μειονεκτήματα ο ταλαντευόταν καθέτως ένας σωλήνας
την οποία ο ατμός διοχετευόταν σ' ατμός έπρεπε να συμπυκνώνεται σε που επικοινωνούσε με το εξωτερικό
εναν κύλινδρο, που τον διαπερνούσε χωριστό δοχείο από τον κύλινδρο καινα περιβάλλον. Ο ατμός εισχωρούσε στο
ενα έμβολο. ' Ενας ταλαντευόμενος διατηρείται σε χαμηλή θερμοκρασία με κενό επάνω τμήμα του δοχείου μέσα
ρυθμιστής συνέδεε το έμβολο αυτό με την βοήθεια ψυχρού ύδατος που θα από το στόμιο μιας θερμαινομένης,
τον βραχίονα μιας αντλίας. Οταν ο περιέβαλλε συνεχώς το δοχείο. Η γεμάτης νερό, φιάλης. Σύμφωνα με
ατμός εισχωρούσε στον κύλινδρο ανα συμπύκνωσις θα γινόταν τότε πιο γρή τους ισχυρισμούς του Ντέλλα Πόρτα η
σήκωνε το έμβολο και προκαλούσε την γορα και ο κύλινδρος και το έμβολο θα πίεσις που δημιουργούσε βαθμιαία ο
πρώτη, αναρροφητική, κίνηση της αν διατηρούσαν την θερμότητά τους. Ο ατμός στο εσωτερικό του δοχείου
τλίας. Αμέσως τότε, ο χειριστής έκλει νεαρός μηχανικός απεφάσισε να κατα ωθούσε το υγρό να αναβλύσει μέσα από
704
Αρισ τε ρ ά : Ο Τ ζ έ η μ ς Βαττ
ο π α τ έ ρ α ς τ τ ,ς αμ το μ η χ α νή ς
σε ώριμη ηλικία.
Δεξιά : Μια αναπαρ άσ τα ση τ η ς
ατμομηχανής,
με τ ο ν τροχή τ η ς ,
τα έμ β ολά τ η ς και
τα άλλα εξα ρ τή μ α τα όπως
τη συνέλαβε
ο Βαπ.
τον σωλήνα προς τα έξω. από το νερό αρκούσε να δεχθεί μια νέα τροχούς με φτερά στο κέντρο των δυο
Η σκέψις της εκμεταλλεύοεως της «βολή» ατμού. πλευρών του. Το νερό που αναρροφού-
αμέοου δυνάμεως του ατμού για την Ο Σέιβερυ κατόρθωσε ναεγκαταστή- σαν οι αντλίες και έρριχναν επάνω στα
παραγωγή έργου ήταν σωστή, αλλ' οι σει πολλές τέτο ιες αντλίες στα ορυχεία φτερά έκανετους τροχούςναγυ ρίξουν
εφευρέτες του 17ου αιώνος την εγκα- της Ουαλλίας, αλλά η λειτουργία τους και το πλοίο να κινήται. Τον Οκτώβριο
τέλειψαν παραπλρνημένοι από δυο δεν αποδείχθηκε πολύ ικανοποιητική. Η του 1707 το τροχοφόρο ατμόπλοιο του
ανακαλύψεις που έγιναν την ίδια εκείνη αναρροφητική τους ισχύς δεν ήταν Παπέν εμφανίσθηκε στον ποταμό
περίοδο. Η πρώτη ήταν ότι ο ατμός, μεγάλη (μπορούσαν ν' αντλούν νερά Φούλντα, κοντά στην πόλη Κάσσελτης
μετά την συμπύκνωσή του, με την ψύξη από βάθος μόνο τριάντα μέτρων) και Γερμανίας, με κατεύθυνση προς βορ-
και την μείωση του όγκου του, προκα- είχαν μεγάλη κατανάλωση σε κάρβου ράν. Επάνω στο πλοίο ήταν η οικογένεια
λούσε μια ισχυρή αραίωση στον αέρα νο. Συχνά επίσης πάθαιναν εκρήξεις, του εφευρέτου και μεγάλοι σωροί από
του δοχείου που τον περιέκλειε. Η προκαλώντας τον θάνατο των χειριστών κάρβουνο. Ο Παπέν επιθυμούσε να
δεύτερη είχε γίνει το 1643 από τον τους και την κατάρρευση των υπογείων φθάσει στην Βόρειο θάλασσα και από
Ιταλό φυσικό Ευαγγελιστή Τορριτσέλλι, στοών. εκεί να συνεχίσει ως τις ακτές της
ο οποίος διετύπωσε την αρχή ότι το Την ίδια εκείνη περίοδο ο Ντενί Αγγλίας, όπου ήλπιζε ότι η εφεύρεσίς
νερό ανέρχεται στις αναρροφητικές Παπέν, ένας Γάλλος γιατρός που δίδα του θαπροκαλούσε ενδιαφέρον. Οιδυο
αντλίες όχι επειδή ανασύρεται από το σκε μαθηματικά και φυσική στο πανεπι αντλίες κινούσαν πραγματικά το πλοίο
κενό της αντλίας, αλλά επειδή πιέζεται στήμιο του μαρβούργου, κατασκεύασε (παρ' όλο που η ταχύτης του μόλις
από την εξωτερική ατμόσφαιρα που μια αναρροφητική αντλία με βάση την έφθασε τους τέσσερις κόμβους) και
ασκεί ισχυροτάτη πίεση επάνω του. φυσική αρχή της συμπυκνώσεως του αντικαθιστούσαν κουπιά και ιστία.
Εκμεταλλευόμενος τις δυο αυτές ατμού (για την άντληση) και της ατμο Η είδησις της διαβολικής μηχανής
αρχές ο Θωμάς Σέιβερυ, ένας ' Αγγλος σφαιρικής πιέσεως (για την εκβολή του που αντικαθιστούσε τα ανθρώπινα χέ
μηχανικός του στρατού, επενόησε το νερού προς τα επάνω). Αντίθετα όμως ρια και αποτελούσε απειλή για τους
1698 μια ατμοκίνητη αντλία για την με τους άλλους εφ ευρέτες ο Παπέν φτωχούς βιοπαλαιστές διαδόθηκε σαν
εξαγωγή των υδάτων από τις στοές των χρησιμοποίησε βραστήρα σε σχήμα αστραπή. Οταν το πλοίο με καπνούς
ορυχείων, που την ονόμασε «Φίλη των κυλίνδρου, που το κινητό επάνω κάλυμ και αγκομαχητά έφθασε λίγο πιοβόρεια
μεταλλωρύχων». Ο ατμός εισχωρούσε μά του τον μετέτρεπε σε έμβολο. Αυτή κοντά στον Μύντεν, το πλησίασαν
μέσα από μια βαλβίδα σε ενα σφαιροει η κίνησις του εμβόλου δημιουργούσε, βάρκες γεμάτες από εξαγριωμένους
δές δοχείο όπου συμπυκνωνόταν αμέ με ενα πολύπλοκο συνδυασμό βαλβί άνδρες που ανέβηκαν στο κατάστρωμα,
σως και δημιουργούσε σημαντικό κενό. δων, τις συνθήκες για την λειτουργία κατέστρεψαν τις μηχανές καιεπετέθη-
Για την αναρρόφηση του νερού αρκού- της αντλίας. σαν στον εφευρέτη και την οικογένειά
σε ν' ανοίξει κανείς την βαλβίδα που Σκοπός του Παπέν ήταν να χρησιμο του. Ο Παπέν διέφυγε σαν από θαύμα
συνέδεε το εσωτερικό του δοχείου με ποιήσει την αντλία του για την αναρρό την οργή των μαινομένων «βιοπαλαι
ενα σωλήνα στο εσωτερικό της υπόγει φηση του νερού που έπεφτε επάνω στα στών» αλλά η πικρία της ημέρας εκεί
ας στοάς. Η ατμοσφαιρική πίεσις ωθού φτερά ενός τροχού προκαλώντας την νης χαράχθηκε βαθειά στην ψυχή του
σε το νερό μέσα στον σωλήνα και το περιστροφή του. Δαπανώντας όλη του και ο πρωτοπόρος εφευρέτης εγκατέ-
οδηγούσε στο εσωτερικό του δοχείου. την περιουσία, εγκατέστησε δυο αντλί λειψε τις έρευνές του.
Για ν αδειάσει εν συνεχεία το δοχείο ες επάνω σ ενα πλοίο που είχε δυο Μετά τον Παπέν εμφανίσθηκαν οι
705
ταλλευθεί καλύτερα την ισχυρή πίεσή
του, και ο Α. Γούλφ τελειοποίησε την
μέθοδο αυτή το 1804. Την ίδια εποχή ο
Ο. Ήβανς στην Βόρειο Αμερική και
άλλοι εφευρέτες στην Ευρώπη κατόρ
θωσαν να αυξήσουν σημαντικά την
πίεση του ατμού με μια μεγάλη αύξηση
της ισχύος και της αποδόσεως των
μηχανών. Τότε γεννήθηκε καιη θερμο
δυναμική, η επιστήμη που μελετά την
μετατροπή της θερμότητας σε ενέρ
γεια και που οιαρχέςτηςδιατυπώθηκαν
επιστημονικά από τον Καρνό, το 1824
και από τον Μάγιερ το 1840.
Η επανάστασις του ατμού δεν άργη
σε να επηρεάσει τις μεταφορές. ' Ηδη
από το 1769 ο Γάλλος Νικόλαος Κουνιό
είχε τοποθετήσει μια ατμομηχανή επά
Το ατμοκίνητο όχημα που κατασκεύασε στο Λονδίνο ο Θωμάς Ρίκετ το 1859.
νω σ' ενα κιλλίβαντα πυροβόλου πρα
Ωριαία ταχύτητα 30 χιλιόμετρα.
γματοποιώντας έτσι το πρώτο άρμα
Νιουκόμεν και Κώλεϋ. Αυτοί υπήρξαν οι Βάττ τον τίτλο της «πρώτης πραγματι μάχης της ιστορίας. Το 1790 ο Αμερικα
πρώτοι οι οποίοι συνέδεοαν την αντλία κής ατμομηχανής της ιστορίας». νός Νάθαν Ρήντ κυκλοφορούσε στους
στο έμβολο με ταλαντευόμενο ρυθμι Αντίθετα με τις παλαιότερες ατμομη δρόμους της Φιλαδέλφειας χρησιμο
στή. Ο Βάττ βρέθηκε αντιμέτωπος με χανές που χρησίμευαν μόνο για την ποιώντας το «ταχυφόρο», μια άμαξα
το ακόλουθο δίλημμα: έπρεπε να συνε άντληση νερού από τις στοές των που εκινείτο με ατμομηχανή. Λίγα
χίσει να χρησιμοποιεί τον ατμό για να ορυχείων, η μηχανή του Βάττ ήταν χρόνια αργότερα, το 1801, ο Αγγλος
παράγει αναρροφητικό κενό, όπως εί εφοδιασμένη με ενα μεγάλο κινητήριο Ρίτσαρντ Τρέβιθικ δοκίμασε την πρώτη
χαν κάνει ο Σέιβερυ, ο Παπέν καιάλλοι, τροχό που μετέδιδε την κίνηση σε ατμάμαξά του επάνω στις σιδηροτροχι
ή να χρησιμοποιήσει την πίεση για να απόσταση με την βοήθεια μιας δερμάτι ές ενός ορυχείου και τρία χρόνια
κινήσει το έμβολο και να εκμεταλλευ- νης ταινίας. ' Ησαν άπειρες οι δυνατό αργότερα, στις 3 Μαρτίου 1804, μια
θεί απ' ευθείας την κίνησή του, όπως τητες της εφαρμογής της: στα ορυ βελτιωμένη έκδοσις της δοκιμής αυτής
έκαναν ο Νιουκόμεν και ο Κώλεϋ; Ο χεία, για την άντληση των υπογείων μετέφερε 70 επιβάτες και διάφορα
Βάττ κατάλαβε ότι η δεύτερη άποψις υδάτων, καθώς και για την άνοδο και εμπορεύματα, συνολικού βάρους 17
ήταν η σωστή και προσπάθησε να κάθοδο των μεταλλωρύχων και του τόννων με ταχύτητα οκτώ χιλιομέτρων
βελτιώσει την μηχανή του. μεταλλεύματος, στα εργαστήρια για την ώρα σε μια διαδρομή 14 χιλιομέ
την σφυρηλάτηση των ελασμάτων, στα τρων.
Το 1782, μετά από πολυάριθμες υφαντουργεία για την κίνηση των εργα Τον Μάρτιο του 1803 ο Αμερικανός
τελειοποιήσεις, δοκίμασε με επιτυχία λείων στην γεωργία για την κίνηση των Ροβέρτος Φούλτον εγκατέστησε επά
τον κύλινδρο διπλής ενεργείας, που μύλων των αλωνιστριών και των πριονι νω σ' ενα πλοίο μια ατμομηχανή του
υπήρξε μια από τι σημαντικώτερες στηρίων. Και επειδή πολλές από τις Βάττ και στις 9 Αυγούστου του ίδιου
καινοτομίες στην εξέλιξη της ατμομη εργασίες αυτές γίνονταν με άλογα και έτους καθε'ιλκυσε το πλοίο στον Σηκου
χανής. Οταν διαπίστωσε ότι η κίνησις ήταν ανάγκη να γίνει αντιληπτό πόσα άνα. Στις 17 Αυγούστου του 1807
του εμβόλου γινόταν ισχυρότερη με άλογα μπορούσε ν' αντικαταστήσει δεύτερο ατμόπλοιο του Φούλτον, το
την ώθηση του ατμού από ό,τι με την κάθε ατμομηχανή, ο Βάττ είχε την «Κλερμόν», ταξίδεψε από την Νέα
ατμοσφαιρική πίεση, ο Βάττ επραγμα- ευτυχή έμπνευση να εκφράσει την ισχύ Υόρκη στην Αλμπανυ καλύπτοντας τα
τοποίησε ενα σύστημα κατανομής που της σε ατμόιππους (horse power), 240 χιλιόμετρα, της αποστάσεως σε 32
διοχέτευε τον ατμό αλληλοδιαδόχως δημιουργώντας εναν όρο που διατηρεί ώρες. Η ταχύτης (περίπου τέσσερα
στις δυο άκρες του κυλίνδρου, έτσι που ται ως σήμερα. μιλιά την ώρα) δεν ήταν βέβαια μεγάλη
να κινεί το έμβολο παλινδρομικά. Ταυ Για να μπορέσει να εκμεταλλευθεί αλλά παρ' όλα αυτα το 1 8 1 2 εγκαινιά-
τόχρονα ο Βάττ κατόρθωσε να κάνει την εφεύρεσή του σε μεγάλη κλίμακα ο σθηκε η ατμοπλοίκή γραμμή Αμερικής-
περιστροφική την κίνηση του εμβόλου, Βάττ συνεταιρίσθηκε με τον βιομήχανο Ευρώπης.
και επειδή δεν μπορούσε να χρησιμο Ματθαίο Μπώλτον. Οι μηχανές του Ο 19ος αιών που άρχιζε με τόσο
ποιήσει τον διωστήρα που λίγα χρόνια άρχισαν να διαδίδωνται γρήγορα. ' Ηταν λαμπρές τεχνικές πραγματοποιήσεις,
πριν δυο επινοητικοί Σκωτσέζοι είχαν η αυγή της βιομηχανικής εποχής. Ο είδε να πολλαπλασιάζωνται οι εφαρμο
πετύχει να κατοχυρώσουν σαν δική άνθρωπος είχε βρει υποκατάστατο για γές της ατμομηχανής σε όλους τους
τους εφεύρεση, κατέφυγε σε ένα τα χέρια του. Στια αρχές του 19ου τομείς - η πρόοδος και ο πολιτισμός
σύστημα οδοντωτών τροχών. Αλλες αιώνος, που επρόκειτο να γίνει ο αιών ολόκληρης της ανθρωπότητος καθορί
μεταγενέστερες τελειοποιήσεις κατέ του ατμού, η μηχανή του Βάττ υπέστη ζονταν τώρα από τον ασθματικό ρυθμό
ληξαν στον μετρητή της πιέσεως, στον και άλλες τελειοποιήσεις από μεταγε της. Αργότερα, με την εμφάνιση των
αυτόματο ρυθμιστή της εμβελείας του νέστερους εφευρέτες. Το 1790 ο Τζ. πετρελαιοκινήτων και των ηλεκτροκινή
ατμού σε σχέση με την ταχύτητα, και Κ. Χόρνμπλόουερ πραγματοποίησε την των μηχανών, άρχισε για την ένδοξη
στο παραλληλόγραμμο. Σ' αυτά ακρι «τετμημένη» διοχέτευση του ατμού σε ατμομηχανή του Βάττ ένας αργός και
βώς τα στοιχεία οφείλει η μηχανή του διαδοχικούς κυλίνδρους για να εκμε αναπόφευκτος θάνατος.
706
ΕΚΛΕΚΤΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΤΑ
ΣΦΥΡΙΓΜ ΑΤΑ Του Σπόρου Μελά
ΙΣ ΤΗΝ ΣΚΙΑΝ, την πρωινήν δροσιάν, γήσαν σχέδιον αναμορφώσεως της Ελλά
Ε κάτω από πυκνά κλαριά, εις ένα
παγκάκι του βασιλικού κήπου, ενώ συνε-
δος, όπερ ουδεμία κυβέρνησις ηθέλησε
να υιοθετήσει - μωροί, φίλοι μου, μωροί! -
μεθαύριο, παιδί του βουνού, περαστικό
από την μικράν αυτήν Βαβυλώνα. Υπό την
καταπράσινην αψίδα της αλέας αναζή
ζητούμεν - λεπτομερώς φευ!... - επί της και του οποίου η μεγάλη αρετή θα ήτο να έξαφνα η ανάμνησις του λόγγου, με τα
καταστάσεως ένας κότσυφας, μη δινών εισπράττωμεν χωρίς να εξοδεύωμεν και γίδια, τα νερά, τους αγνούς πόθους. Το
μονόλεπτο δΓ αυτά όλα, κατέβηκε να να μεγαλουργούμεν χωρίς να ενεργού- μικρό στήθος του κότσυφα σαν να φου
πάρει το λουτρό του. Επλησίασεν εις την μεν. Ο κότσυφας, με τις δυό μαύρες σκώνει από περιπάθειαν. Σφυρίζει κάτι
μικράν λίμνην, η οποία, ως οφθαλμός χαντρίτσες του, κοιτάζει προσεκτικά την ποιμενικόν. Κάτι που έχει μέσα έλατο και
εκστατικού οραματισμού, έσμιγεν εις την φαλάκραν (το καπέλλο το κρατεί στο χέρι) λαγκάδι. Και μ’ αυτό τους ξεπροβοδίζει,
αυτήν ονειρώδη οπτασίαν είδωλα λουλου- όπου διαθλάται η ακτίς που γλιστρά μεσ' ώσπου το ροζ τσιτάκι δεν φαίνεται πλέον
διών και χρυσόψαρα, νέφη εαρινά και από τους κλάδους, και τον σφυρίζει. Τον εις τον ορίζοντα...
βυθούς με πράσινα φύκια, ουρανούς και σφυρίζει όπως ένα μορτάκι του υπερώου Αργά κυλά το μικρό καροτσάκι, με το
χορταριασμένες πέτρες, τέλος δέντρα το αποτυχημένο νούμερο επιθεωρήσεως: δροσάτο φορτίον. Χιονάτη κουβερτίτσα,
με την κορυφήν ανάποδα, τρέμοντα «Κοφ' το! Ααούα!...» Η φαλάκραξαφνίζε- δαντέλλες, μια σκουφίτσα με θαλασσί
φευγαλέα.... Επροχώρησε με την ορμήν ται, στρέφει, ερευνά τα πέριξ. Και το φιογκάκι και μέσα σ' αυτή ένα μακάριον
υδροχαρούς αγγλοσάξωνος, μέχρι της περίφημον «νήμα των ιδεών» πάει περίπα χαμόγελο βρέφους. Και συμπληρώνει την
όχθης, και, χωρίς να βγάλει ο άθλιος, το το. θελκτικήν αυτήν περίθαλψιν της δημιουρ
μαύρο του ράσο πλουφ!... έπεσε στο Το ειδύλλιον παρελαύει σε λιγάκι, το γίας η νέα μητέρα, η ξανθούλα, με το
νερό. Εφτερούγισε μέσα, έκαμε κυματά- χονδροκόριτσο της υπηρεσίας με το κατάλευκο πρόσωπο, που πλέει στις
κια, εβούτηξε την κεφαλήν του και την τσίτινο ροζ πολκάκι, γεμάτο κίτρα· και ο λεπτές, μώβ ανταύγειες μιας κομψής
μικρόν, μυτερήν φλόγα του ράμφους του, άνθρωπος του χακιού, που φεύγει αύριο - ομπρελλίτσας. Τι μειδίασμα στέλνει σ'
εβράχη όλος, εμπουχίσθη με δροσιάν, αυτό το παχουλό μουτράκι του μωρού και
επέταξε κατάστιλπνος εις ένα γειτονικόν τι κατάφωτον πέλαγος αγάπης βλέπει
κλαρί και άρχισε να σφυρίζει. κανείς ν ' ανοίγει μπροστά του το γαλάζιο
Επέρασε το παξιμαδάκι, κουνιστό, τσα της βλέμμα!... Εραστής επήρε ποτέ τέ
κιστό, μέγκλα, τακούνι και ιδέα, με την τοιο χαμόγελο, τέτοια ματιά; Ο κότσυφας
κορδέλλα της μόδας, που τρυπούσε σφυρίζει μαλακά - μαλακά ένα τρυφερώ-
διαμπάξ τα μπόρ τάυ καπελλίνου κι' τατον «νάνι-νάνι». Ο παχουλός μπεμπές
έπεφτε στο αυτί. Και πριν προφθάσει να κλείνει σιγά - σιγά τα διάφωτα βλέφαρα.
στρίψει το βάσανον τούτο, εις την καμπήν Και περνά ο δανδής, με κορσέ εις όλον
της αλέας, όπου ανθεί το «βιβούρνον» - το ύφος, με το σπασμωδικόν βάδισμα του
μωρέ, που στο διάολο το βρήκατε το ανδρεικέλου, και ο κότσυφας σφυρίζει
όνομα, κύριοι βοτανικοί; - ο κότσυφας της «εν - δυό, εν-δυό» σαν ένα μαγγάκι της
εσφύριξε. Της εσφύριξε απαλά, τρυφε συνοικίας. Και περνούν, στην αράδα, όλοι
ρά, τσαχπίνικα όμως, μπερμπάντικα, σαν οι τύποι του κήπου, κ' έχει για όλους έναν
ένας «βιέ μαρσέρ». Το παξιμαδάκι κοντο- χαρακτηρισμόν - αλήθεια η πλάνη των
στάθηκε, γύρισε με το μυτάκι στον αέρα, αυτιών μου; - όταν τέλος, αυτοτελής,
κοίταξε πίσω, σα να ήταν έτοιμο να συνωφρυωμένος, γνωστός αδιάλλακτος
ρωτήσει: «Τρέχει τίποτα, κύριος, το οποί τυραννομάχος του συνεδρίου, διαβαίνει
ον ωτομομπίλ;» Δεν είδε κανέναν. «Με το κραδαίνων ράβδον και ονειρευόμενος
μπαρδόν!..» Και τράβηξε τραμπαλίζοντας σφαγήν. Γι' αυτόν ο κότσυφας δεν
το τακουνάκι. σφυρίζει τίποτε. Μετακινεί μόνον ελα
Αλλά διαβαίνει μετ' ολίγον η πάρε γνω φρώς την ουράν του και, καθώς περνά ο
ρισμένη πολιτική μεγαλοφυία, ο εμβριθής φοβερός αυτός ανήρ από κάτω, του
γηραιός κύριος, όστις αναπτύσσει προς αφήνει ακριβώς στη μύτη... να το πω; Δεν
τον αιώνιον ακροατήν του το μέγα ναυα- το λέω!...
707
ΕΙΔΗΣΗ για τη ληστεία στην απόγευμα. Αυτός που έκανε τη λη
Η εφημερίδα, ανέφερε ανάμεσα στεία...
Στο μεταξύ, ο νέος είχε βρει θέση
στα άλλα και τα εξής: «Ο φονευθείς
κατά την ληστεία αστυφύλακας Ρέυ- λίγο πιο πέρα, είχε βγάλει το επανωφό
νολντς, είχε σύζυγο και παιδί επτά ρι του και είχε καθήσει, δίνοντας την
ετών. Η αστυνομία απεκάλυψε σήμερα παραγγελία στο γκαρσόνι.
ότι από τις δεκάδες των μαρτύρων, που Η Σούζη χαμήλωσε πεισμωμένα το
κεφάλι και ο Τζώρτζ κοίταξε εξεταστι
ανακρίθηκαν σχετικά με τη ληστεία,
μόνο ένας έδωσε ακριβή περιγραφή κά τον άγνωστο. Η κόρη του είχε
καταθέσει στην αστυνομία ότι ο δολο
των χαρακτηριστικών του δολοφόνου.
Πρόκειται για ένα οκτάχρονο κοριτσάκι, φόνος φορούσε μαύρο κοστούμι, γκρί
ζο καπέλο και ένα παλιό τρενς-κόουτ.
που περίμενε τον πατέρα της έξω από
το κατάστημα. Η αστυνομία δεν αποκά Επίσης ότι είχε λεπτό μουστάκι και το
λυψε - για ευνόητους λόγους - το κυριότερο ότι στον καρπό του αριστε
όνομά της. Κατά πληροφορίες μας, η ρού χεριού του είχε ζωγραφισμένη με
μικρούλα είδε από την πόρτα του τατουάζ μια καρδιά διαπερασμένη από
καταστήματος όλες τις λεπτομέρεις βέλος.
της ληστείας και, μολονότι δεν κάλεσε Ξαφνικά ο άγνωστος έχωσε το χέρι
σε βοήθεια, γιατί φοβήθηκε, περιέγρα- στην αριστερή τσέπη του παντελονιού
ψε αργότερα με κάθε λεπτομέρεια τα του και έβγαλε ένα χαρτονόμισμα που
χαρακτηριστικά του δολοφόνου...» το άφησε επάνω στο τραπέζι. Με την
708
έμενε να κάνει τώρα ήταν να απομα- βαγονιού, τρεις στρατιώτες και ένας -Τ ι θα μπορούσε να θέλει εδώ ένα
κρύνει την κόρη του από κει μέσα. Την λοχίας ήταν απορροφημένοι από το κοριτσάκι; ρώτησε εκείνος. Πόσο χρό
έπιασε λοιπόν από το χέρι και σηκώθη πόκερ που έπαιζαν και προσπαθούσαν νων είναι;
κε. να απαλλαγούν από την παρουσία της -Μα... κάπου γύρω στα οκτώ.
Την ίδια στιγμή σηκώθηκε αργά και ο Σούζη, που στε κόταν με τη νυχτικιά της -Μπα, όχι, δεν υπάρχει τέτοιο κορι
νέος. Εκανε πως ψάχνει τις τσέπες και τους κοίταζε με δακρυσμένα μάτια. τσάκι εδώ...
του και έχωσε το χέρι του μέσα από το - Ελα, παιδάκι μου, ησύχασε, της Ο νέος έκανε να φύγει.
σακάκι, αλλά με τέτοιο τρόπο, που ήταν είπε μαλακά ένας από τους στρατιώ -Α ν την δείτε, είπε, θα είμαι στο
φανερό πως έλεγε στον Τζώρτζ πως τες. Θα είδες κάποιο κακό όνειρο. βαγκόν-ρεστωράν.
έχει πιστόλι. Πήγαινε τώρα να ξαναπέσεις στο κρε- -Εντάξει, έκανε ο λοχίας, συνεχίζον
Ο Τζώρτζ έκανε στην αρχή πως δεν βατάκι σου.
τας το παιγνίδι του.
κατάλαβε τι εννοούσε ο άλλος. Έπει -Μα όχι... παρακάλεσε το κοριτσάκι, Μόλις έκλεισε πάλι η κουρτίνα, ο
τα, όμως, όταν είδε πως ήταν ανώφελο θέλω να με πιστέψετε. Είναι δολοφό λοχίας πήγε στον καναπέ και παραμέρι
αυτό, του μίλησε ξεκάθαρα: νος κα ι έχει πιστόλι. Τον ε ίδα σή με ρα το σε τις χλαίνες. Η Σούζη σηκώθηκε, κάτι
-Δ εν μπορείς να κάνεις τίποτε εδώ απόγευμα να σκοτώνει έναν αστυφύλα πήγε να πει, αλλά πάγωσε από τον
μέσα και το ξέρεις καλά, του είπε. κα και τώρα είναι στο τραίνο, στο ίδιο τρόμο. Ο νέος στεκόταν πάλι στο
- Αφησε τις εξυπνάδες, τον διέκο βαγόνι με τον πατέρα μου. Πιστέψτε άνοιγμα της πόρτας με το χέρι χωμένο
ψε ο νέος. Τόχω μαζί μου το πιστόλι και με, σας παρακαλώ... μέσα στο σακάκι του.
τώρα που σκότωσα τον αστυφύλακα, Ο λοχίας άφησε τα χαρτιά του πάνω -Τ ι σημαίνει αυτό; ρώτησε αυστηρά
δεν με νοιάζει πόσους άλλους θα στο τραπέζι, σηκώθη κε από τη θέση του τον λοχία.
σκοτώσω. Αν με πιάσουν μια φορά θα με και έσκυψε μπροστά της. Εκείνος ανακάτεψε την τράπουλα,
εκτελέσουν για όλ' αυτά... Και τώρα -Σ ε πιστεύουμε, είπε καλόκαρδα ενώ έλεγε:
άκουσέ με προσεκτικά: Νόμισες πως χαϊδεύοντας το κεφάλι της. Αλλά πρέ -Μ ας είπε ότι παίζετε το κρυφτούλι
ήταν εξυπνάδα που έστειλες το παιδί πει να κάνουμε κάποιο σχέδιο για να και μας παρακάλεσε να τη βοηθήσουμε.
να κοιμηθεί, αλλά έκανες αυτό ακριβώς μπορέσουμε να τον πιάσουμε. Εσύ, στο Ο άλλος φάνηκε να ησυχάζει και
που με εξυπηρετεί περισσότερο από μεταξύ, πήγαινε να κοιμηθείς... έβγαλε το χέρι από το σακάκι.
κάθε τι άλλο... Η Σούζη σταμάτησε αμέσως το κλά -Μακάρι να ήταν έτσι, είπε. Αλλά,
ξέρετε, αρρώστησε από τύφο τώρα
τελευταία και πολλές φορές δεν ξέρει
τι λέει...
’ Επειτα στράφηκε στη Σούζη:
- Ελα, παιδί μου, να σε πάω να
ξαπλώσεις, πρόσθεσε.
-Δηλαδή; έκανε ταραγμένος ο Τζώρ Το κοριτσάκι στράφηκε στον λοχία:
μα.
τζ. -Είστε στρατιώτες, φώναξε, και έχε
- Ωστε με πιστεύετε; είπε. τε υποχρέωση και προστατεύετε τον
-Απλούστατα: το παιδί είναι στο -Και βέβαια σε πιστεύουμε. Έλα
επάνω κρεβάτι του αριθμού 2 στο κόσμο...
πήγαινε τώρα να κοιμηθείς.
δεύτερο βαγόνι. Εγώ θα πάω και θα Έπειτα χαμήλωσε το κεφάλι και
ξαπλώσω στο από κάτω κρεβάτι το δικό ακολούθησε τον νέο με βήματα διστα-
ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ έφυγε ικανοποιημέ
χτικά.
σου, έως ότου φτάσουμε στο Στάμφορ- νο και οι στρατιώτες συνέχισαν το
ντ, που θέλω να κατεβώ. ' Οταν φτά Στο βαγκόν-ρεστωράν ο Τζώρτζ κοί
παιχνίδι τους. Αλλά πριν περάσει ένα
σουμε εκεί, θα κοιτάξω έξω, και αν ταξε το ρολόι και προσπάθησε να
λεπτό, ο ένας από τους στρατιώτες
έχεις καθήσει φρόνιμα αυτό το διάστη σκεφθεί κάποιο διέξοδο. Σε λιγότερο
κοίταξε τον λοχία. «Για δες ποιος είναι
μα, χωρίς να ειδοποιήσεις την αστυνο από δέκα λεπτά το τραίνο θα έφθανε
πίσω σου... του είπε.
μία ή οποιονδήποτε άλλον, θα την πάρω στο Στάμφορντ.
Εκείνος γύρισε και είδε τη Σούζη, να
τη μικρή, θα κατεβώ μαζί της και όταν Την ίδια στιγμή, άνοιξε η πόρτα του
στέκεται κοντά τους, και το πρόσωπο
φθάσω εκεί που θέλω θα την αφήσω διαδρόμου. Μπήκαν, ο δολοφόνος με
παραμορφωμένο από μια έκφραση πα
ελεύθερη, χωρίς να την πειράξω. Αν τη Σούζη και ήρθαν να καθήσουν πλάι
νικού. Προτού μπορέσει να της πει
όμως βγάλεις έστω και την παραμικρή του.
τίποτε, το κοριτσάκι έτρ εξε στον κανα
λέξη, να θυμάσαι πως είμαι στο από -Γιατί με έβαλε να ντυθώ, πατέρα;
πέ και κρύφτηκε κάτω από τις χλαίνες
ρώτησε το κοριτσάκι.
κάτω κρεβάτι, με το πιστόλι γυρισμένο που ήταν ριγμένες εκεί.
επάνω της... -Κάνε ό,τι σου πει, αποκρίθηκε ο
Σχεδόν αμέσως, η κουρτίνα της
Με τα λόγια αυτά, ο νέος σηκώθηκε Τζώρτζ με βαριά καρδιά. Δεν θα σου
πόρτας παραμερίστηκε και φάνηκε στο
και προχώρησε στον διάδρομο, ενώ ο κάνει κακό.
άνοιγμά της ο νέος με το γκρίζο
Τζώρτζ τον κοίταξε παραλυμένος από -Τώρα μάλιστα, έκανε ο δολοφόνος.
κοστούμι.
την ανησυχία. ' Ετσι σε θέλω να μιλάς....
-Μήπως είδατε κανένα κοριτσάκι;
Οταν έφθασε στο νούμερο 2 του Την ίδια στιγμή άνοιξε πάλι η πόρτα
ρώτησε. Είναι κόρη μου και είδε ένα
δεύτερου βαγονιού, ο δολοφόνος άνοι και μπήκαν μέσα οι τρεις στρατιώτες με
πολύ άσχημο όνειρο.
ξε τις κουρτίνες του κάτω κρεβατιού τον λοχία. Κρατούσαν τα δίκωχα στο
Οι τρεις στρατιώτες κοίταξαν τον
και ξάπλωσε με τα ρούχα. χέρι και είχαν τις χλαίνες ριγμένες στο
λοχία, περιμένοντας να μιλήσει εκεί
Στο σαλονάκι, στο βάθος του ίδιου νος. Συνέχεια στη σελ. 717
709
ΕΝΑ ΠΟΤ-ΠΟΥΡΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ
710
κάθε παιδί λ έει τι θα ή θελε να είναι,
αν ή τα ν γιος ενός απ ό το υ ς μ ε γ ά
λους άνδρες. Ερχεται και η σειρά
το υ (Χ^μβέρτου.
—Και συ, Ο υμβέρτε, τι θα ήθελες
να είσαι, αν ήσουν γιος το υ Μ ουσ-
σολίνι;
-Ο ρ φ α νό ς, α π α ντά ο τ ε τ ρ α π έ
ρατος Ουμβέρτος.
«Η επιβράδυνσις υπό τη ς Ελλάδος σ κευάσω μεν τη ν άμυνάν μας. ' Ελ μεσ ογειακόν σχέδιον το υ Χίτλερ
της κ α τά Ρωσίας επ ιθέσ εω ς υπ ήρ- ληνες, είμεθα ευγνώ μονες προς επ ετύ γ χ α ν εν , η επ ίθεσις τη ς Γερ
ξεν ολέθρια δια το ν αγώ να του Σας». (Ραδιοφ. Σταθμός Μόσχας). μανίας εναντίον τη ς Ρωσίας, θα
Αξονος». είχ εν άλως διάφορα α π ο τε λ έ σ μ α
(170 απ όρρητον έγγρ α φ ο ν α ρ «... Ο Αγών τη ς Ελλάδος,τα κατο ρ -
τα . Οι ήρω ες π ο υ έχουν βάψ ει με το
χείου Νυρεμβέργης). θώ μα τά τη ς δημιουργούν δι ’ αυτήν
αίμα το υ ς τη ν ιεράν γην τη ς Βορείου
«...Αι ψ υχολογικοί σ υνέπ ειαι είναι δικαιώ ματα αναμφισβήτητα».
Ηπείρου, οι μ αχη ταί τη ς Πίνδου και
δυσάρεστοι κ α θ ’ όσον η Ελληνική (Σ τρ ατηγός Ν τε Γκώλ).
οι άλλοι, θα είναι οδηγοί μαζί με
κατά σ τασ ις βαρύνει πολύ και δυ- το υ ς Μ αραθω νομάχους, θα φ ω τί
σμενώς επ ί διπλωματικών π ροπ α- «Η Ιταλία εύρ ε τα ς απ ειλάς το υ
ζουν α ν ά το υ ς α ιώ ν α ς τη ν Ο ικ ο υ μ έ -
ρασκευών, αίτινες ευρίσκονται εν εκφοβισμού ανω φ ελείς έναντι του
ν η ν » (Ά ν το ν υ Ηντεν, τ ό τ ε υ π ο υ ρ
πλήρει εξελίξει. Ε1 Βουλγαρία, η ηρέμου θάρρους σας. Κ α τέφ υ γ εν
γός τω ν Εξωτερικών τη ς Μ εγά λης
Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία και αυτή η επομένω ς εις απ ρό κλητονεπ ίθεσ ιν
Βρεταννίας).
Γαλλία, ενισχύθηκαν αισθητώ ς εις εναντίον τη ς Πατρίδος σας, α ν α ζ η
ό,τι α φ ορ ά το ότι η τε λ ε υ τα ία λέξις το ύ σ α εις ασ τήρικτους κατη γο ρίας «Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον
το υ π ολέμου δεν ελέχθη ακόμη. Αι δικαιολογίαν τη ς αισχράς τη ς ε π ι πάνοπλω ν και ενικήσ ατε. Μικροί
σ τρ α τιω τικοί σ υνέπ ειαι είναι λίαν θέσεω ς.
εναντίον μεγάλω ν και επ ικ ρ α τή σ α
σοβαραί». Ο τρόπ ος με το ν οποίον ο Ελληνι τε. Δεν είναι δυνατόν να γίνει ά λ
(Παράγραφοι επ ιστολής Χίτλερ κός λαός υπό τη ν αξίαν εμ π ισ τοσ ύ λως, διότι είσθε ΕΑΑΗΝΕΣ. Εκερδίσα
προς Μ ουσσολίνι απ ό 20.11.40). νης ηγεσ ίαν σας α ντιμ ετώ π ισ ε τους μεν χρόνον δια να αμυνθώμεν. Ως
«Η χώ ρα μας, εις τη ν οποίαν κινδύνους και τα ς προκλήσεις τω ν Ρώσσοι και ως άνθρωποι σας ε υ -
ιδιαιτέρως τιμ ά τα ι η Α νδ ρ εία ,π α ρ α τε λ ε υ τα ίω ν μηνών, κ α τέκ τη σ ε τον γνωμονούμεν».
κολουθεί με θαυμασμόν το ν αγώ να θαυμασμόν το υ Βρεταννικού λαού (Ραδ. Σ ταθμός Μόσχας).
τω ν Ελλήνων εις Αλβανίαν ο οποίος δια τη ν Ελλάδα. Αι α ρ ετα ί α ύ τα ι θα
μας συγκινεί τόσ ον ώ στε, α να φ ω - ενισχύσουν το ν Ελληνικόν λαόν και «Η γ εν ν α ιό τη ς κ α ι α π οφ α σ ισ τικό-
νούμεν «Ζήτω η Ελλάς». κα τά τη ν π αρούσαν στιγμήν της τη ς τω ν Ελληνικών σ τρ α τευ μ ά τω ν
(Ιαπωνικοί εφ ημερίδες κα τά Δ ε- δοκιμασίας. Θα σας παράσχω μεν εκέρδισαν το ν θαυμασμόν τω ν ε
κέμ. 1940). τη ν δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι λευθέρω ν λαώ ν το υ Κόσμου».
εναντίον κοινού εχθρού και θα ( Αντονυ Π ν τ ε ν , 21-3-41)
«... Ω ς Ρώσοι και ως άνθρωποι σας μ ο ιρ α σ θ ώ μ εν τ η ν κ ο ιν ή ν νίκην. ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΤΗΣ
είμεθα ευγνώ μονες διότι χάρις εις Ουίνστω ν Τσώρτσιλ».
ΑΛΒΑΝΙΑΣ
τα ς θυσίας σας εκερδίσαμεν τον «... Αν το α π οτυχό ν χάρις εις την Τα τρ α γο ύ δια σβήσανε για π ά ν
απ α ιτού μ ενο ν καιρόν δια να π α ρα - νικηφόρον αντίστασιν τη ς Ελλάδος τ α μέσα στην πένθιμη ησυχία τω ν
711
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Η ανθρωπότητα ολόκληρη παρακο
λαγκαδιών. Τα χέρια, τα πόδια, τα
λούθησε με θαυμασμό τις επικές μέ
φ τε ρ ά τω ν σ τρατιω τώ ν μας που
π έρασ αν κά π ο τε σαν Α ρ χά γγελο ι ρες του 1940, είδε τη ψυχική ανωτερό
τητα του ' Εθνους μας και ένιωσε το
απ ό τα άγρια βουνά της Αλβανίας
ελληνικό μεγαλείο σ' όλο του το
τ α μάδησε ο θάνατος. Κι εκεί που
πλάτος. Οι άθλοι και τα κατορθώματα, οι
γελούσ α ν γλυκά τα αλησμόνητα
λαμπρές νίκες και τ ' αθάνατα τρόπαια
μάτια, η ανυπ αρξία έβ αλε δια π α ν
εκφράζουν τη βαθύτατη συναίσθηση
τό ς τις σφραγίδες τω ν άδειων μηδ ε
του ανώτερου σκοπού των Ελλήνων,
νικών της. Δ εν έχ ο υ νε μείνει π αρά
που εκπληρώνουν, με απόλυτη ομαδική
τα κόκκαλα!
Που νάναι τά χ α ; Πού νάπ εσαν; συνείδηση και συνέπεια, το ιστορικό
Πού να κοιμούνται; Σε π οια έρημα χρέος τους και σώζουν, για μια ακόμη
φορά, τον παγκόσμιο πολιτισμό.
σ κοτεινά βουνά; Σε π οια κρύα λ α γ
Η 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 ανέτειλε,
κάδια; Κανένας δεν τα ρ ά ζει π λέον
για να υψώσει τον καταπληκτικό πύραυ
το υ ς τά φ ο υ ς σας, ω άγια, ω ε υ λ ο
λο της ηρωικής απόφασης των Ελλή
γη μένα κόκκαλα το υ πολέμου.
νων, να δώσει ελπιδοφόρο μήνυμα
Κανένας δεν π α ρ α σ τά θη κε τις
τε λ ε υ τα ίε ς σας σ τιγμές απ άνω στη στους Λαούς της Γης και να καλύψει,
με το υπέρλαμπρο φως της ελευθερίας
βράσι τη ς μάχης!
και του πολιτισμού, της ανδρείας και
Κανένα χέρι αγα π ημένο δεν σας
της αρετής, ολόκληρη την ανθρωπότη
χ ά ϊδ εψ ε το μέτω π ο που ή τα ν κρύο
στην επ ιθ α νά τια αγω νία σας, α π ά τα.
Ενα σμημος από Ελληνικά καταδιωκτι Ο αντίλαλος της Νίκης ήταν παγκό
νω στο κόκκινο χιόνι.
κά τύπου PZL λίγο πριν από τον σμιος. Η Δόξα, φτερουγίζοντας στα
Κανένας δεν σας έκλεισ ε τα περί - πόλεμο. Ηπειρωτικά βουνά, έγραψε αθάνατα
λυπ α μάτια. Το χώ μα ρ ο ύ φ η ξε το τρόπαια. Η ελληνική πίστη ενίκησε τις
αίμα σας α π ό ευσπ λαχνία, και ο πάνοπλες στρατιές δύο Αυτοκρατορι
ήλιος σ τέγνω σ ε τις π λη γές σας ών. Το χρέος της ελληνικής καρδιάς
απ ό αγάπ η. τον τερατώδη αριθμό. Η ελληνική ψυχή
Τριάντα οκτώ χρόνια τώ ρα, κ α ν έ
νας δεν μπόρεσε ναρθεί για να Η Μ ΕΡ Α τα μηχανοκίνητα. Το πνεύμα την ύλη. Ο
πολιτισμός τη βαρβαρότητα.
προσκυνήσει το υ ς τά φ ο υ ς σας.
Ενα κεραμίδι με λιβάνι απάνω ΔΟΞΑΣ ΚΑΙ «Χιόνια της Πίνδου γίνονται ρόδα,
στο μακρυνό κιβούρι σας, δεν σας το λευκά του Απρίλη.
φ έρ α νε κανένα Ψ υχοσάββατο. Μ ΕΓΑΛΕΙΟ Υ Κι ο νικητής, που πάει μπροστά στεφα
νωμένος με λουλούδια
' Ενα μάτσο λουλούδια μιλημένα
και φιλημένα. Υττό του κ. στο χέρι έχει το σπαθί του Διάκου και
Ενα κεράκι από τ ο χέρι της Δημ. Κουτσουλέλου στα χείλη του Ρήγα το τραγούδι
μάνας σας. Επιτ. Επόπτου Δημ. Το λέει τ ' αγέρι στα κλαριά και στο
' Ενα φρέσκο τριαντάφ υλλο. Εκπαιδεύσεως κλαρί τ ' αηδόνι,
Δυό πόδια γονατισ μένα επάνω το λέει κι ο αντίλαλος κάθε κορφής και
λόγγου.
σας.
Το «αλληλούια» ενός ασ π ρομάλ Ο ΛΩΝ των Ελλήνων η σκέψη στρέ
φεται σήμερα, με ιερή συγκίνηση, Ελληνοπούλες στα βουνά φορούν τη
φλόγα ζώνη
λη παπά. δίκαιη εθνική περηφάνεια κι άπειρο
Τα κόκκινα α υ γά π ου αφ ήνουν σεβασμό στη μεγάλη μέρα της 28ης καινούργιες βόλτες ο χορός αρχίζει
σ τους π εθαμένους. ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940. Ολόκληρο το Ε του Ζαλόγγου»,
Κανένας δεν σας τά φ ε ρ ε , κ α ν έ θνος πανηγυρίζει με μεγαλοπρέπεια
νας δεν μπ όρεσε ναρθή κοντά σας την ακτινοβολία του ελληνικού πνεύμα ψέλνει ο ποιητής μας.
εκεί π ο υ α να π α ύ εσ θ ε νεκροί το υ τος, τη δύναμη της ελληνικής πίστης Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι η μέρα
Ελληνο-ιταλικού πολέμου. και το χρέος της ελληνικής καρδιάς. Σε των ελευθέρων ανθρώπων, των ημιθέ
Εμείνατε για π ά ν τα σ τα ίδια β ου μια κρίσιμη, για ολόκληρη την ανθρωπό ων, των Γιγάντων και των Τιτάνων.
νά και σ τα ίδια λαγκάδια που σας τητα, εποχή, σ' ένα ζοφερό διεθνή Πλούσια πηγή για νέους λαμπρούς
έ φ ε ρ ε το κύμα μιας ηρω ικής μάχης. ορίζοντα και μια αποφασιστική καμπή αγώνες του Έθνους. Ενας πελώριος
Μ α όπ ου και νάσ τε, όπ ου και αν της Ιστορίας, η μικρή Ελλάδα, ως νέος όγκος από βουνά και πολεμικές ιαχές.
βρίσκεστε εσ είς έρημοι και αλιβάνι- Δαυίδ, έδωσε, την αλησμόνητη εκείνη Είναι το ιστορικό γεγονός, που ποτέ δεν
στοι νεκροί της Αλβανίας, π ερισσ ό μέρα, στους πάνοπλους Γολιάθ, που αλλοιώνεται και ποτέ δεν παρερμηνεύ
τε ρ ο α υ τό το μήνα η σκέψις μας ζητούσαν να υποδουλώσουν τη μητέρα εται. Ανήκει στα μεγάλα ιστορικά γεγο
περνά τα βουνά και τις θάλασσες του φωτός, την ηρωική και γενναία νότα, που τροφοδοτούν, με αγνό ελλη
π ου μας χωρίζουν, κι' έ ρ χ ε τ α ιε π ά - απάντηση: «ΟΧΙ!» νικό αίμα, την καρδιά ολόκληρης της
νω σ τους τά φ ο υ ς σας, δίπλα από ανθρωπότητας. Μια αιώνια ιστορική
το υ ς π ρόχειρους ξύλινους σ τ α υ «Τιμή σ' εκείνους, όπου στη ζωή των χρονολογία, που εκφράζει πάντα τη
ρούς π ο υ σας φ υλάνε. ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες...» βαρυσήμαντη παρουσία του πνεύματος
712
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
της καθολικής ελευθερίας και αυτοθυ και με την υπέροχη κατά της εχθρικής
σίας. επιβουλής αντίστασή τους, δημιούργη
Το ηρωικό «ΟΧΙ» του 1940 είναι η σαν ένα νέο σταθμό, άξιο να εμπνέει,
μεγάλη κληρονομιά των Ελλήνων, η να γεννά υπερηφάνεια και να προβάλ
φωνή της Φυλής μας, το «ακούραστο κι λει σαν φωτεινό παράδειγμα στο αδού
οιστρήλατο κι ωραίο», κατά τον ποιητή λωτο έθνος μας.
μας, ελληνικό πνεύμα. Είναι το αιώνιο Μια αντίσταση που πραγματοποιήθη
σύμβολο τη ς Ελληνικής Πατρίδας. κε με συνθήκες συντριπτικώς άνισες.
«Κερδίζεις τις ωραίες μάχες - έγραφε Τα Ελληνικά νιάτα χωρίς να διαπρα-
απ' το μέτωπο στην οικογένειά του γματευθούν με κανένα, χωρίς να διε-
ένας λαμπρός Δάσκαλος, έφεδρος ρωτηθούν για την έκβαση, πιστά στο
αξιωματικός - μόνο, όταν λησμονήσεις χρέος που υπαγόρευαν με τη μυστική
τη γλύκα της ζωής και τάξης επάνω απ’ φωνή τους από τα βάθη της βασανισμέ
αυτή την ωραιότητα ενός συμβόλου, το νης αυτής γης, οι μυριάδες των Ελλή
μεγαλείο μιας Ιδέας. Έτσι έγινε στην νων που είχαν πέσει κατά τις μεγάλες
Πίνδο, στη Νεμέρτσκα, στη Τρεμπεσί- στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας, ρί
να. Έτσι έπεσε η Κλεισούρα». χτηκαν υπερήφανα και αποφασιστικά
Χαρμόσυνη μνήμη κι ευλαβικός αίνος στη φοβερή δίνη
ανήκουν στη σημερινή περίλαμπρη μέ Ελληνες συνταχθείτε.... ΝΥΝ Υ
ρα. Τιμή και δόξα στην αιώνια ψυχή του ΠΕΡ ΠΑΝΤΩΝ Ο ΑΓΩΝ..... τα σύνορα
Γένους μας, την άύλη κιβωτό των της πατρίδας κινδυνεύουν.
ηθικών αξιών του, που καμιά δύναμη Εμπρός ορθωθείτε και βροντοφωνή-
δεν μπορεί ποτέ να καταλύσει. Δόξα και στε το νέο υπερήφανο «ΟΧΙ» που σας
τιμή στους ' Ελληνες του Σαράντα, που Τραυματίας του Ελληνοϊταλικού Πολέ παραγγέλει η πατρίδα.... ήταν η κραυγή
με ψυχική ενότητα, δημιούργησαν τα μου. για την πίστη, για την θυσία, ήταν λόγια
κλέη και τα τρόπαια. που έσχισαν σαν εκτυφλωτική αστραπή
Σαράντα τρία χρόνια πέρασαν από Ευθύς, σαν την άκαμπτη λόγχη του το πυκνό σκοτάδι της απόγνωσης, στο
τότε!.. Έλληνα μαχητή. Λευκός, σαν το χιόνι οποίο είχε βυθιστεί κατά την εποχή
Γιορτάζοντας σήμερα την επέτειο των Ηπειρωτικών βουνών», έγραφε ο εκείνη η ανθρωπότης.
της δόξας και του μεγαλείου κι εκφρά αείμνηστος Γεώργ. Βλάχος. Δίπλα μας Πρωτοφανής λαϊκός παλμός. Ολό
ζοντας την πανεθνική ευγνωμοσύνη στέκονται, προστάτες και βοηθοί μας, κληρο το Εθνος η άνανδρη επίθεση το
μας στις Ιερές Σκιές των ηρώων μας, οι αόρατες σκιές των Ηρώων, ένας είχε μετατρέψει σε ένα χαρούμενο
κρατούμε στη μνήμη μας το ιστορικό κόσμος αλύτρωτων αδελφών μας κι ένα τάγμα θυσίας.
ορόσημο της Ελληνικής Φυλής. Ο πλήθος αναπήρων. Αν και ο αγώνας αυτός απετέλεσε
μεγαλειώδης αγώνας του 1940 οδηγεί Η μεγάλη σημερινή μέρα μας οδηγεί τμήμα μόνο της παγκόσμιας σύρραξης,
στον αληθινό κι ωραίο εθνικό δρόμο στην εκπλήρωση του υπέρτατου χρέ η ανθρωπότης μιλούσε για την Ελλάδα
Είναι μεγάλος, σαν την απόφαση της ους μας στην Αιώνια Ελλάδα, πιστοί και η διεθνής αναμέτρηση είχε περιέλ-
Ελλάδας, πριν από σαράντα χρόνια. στον ιερό όρκο του ποιητή μας: θει σε δευτερεύουσα μοίρα.
Διότι η μάχη στην αιματοβαμένη
«' Η την ασπίδα ή στην ασπίδα επάνω! Ηπειρωτική γη έδωσε την πρώτη κατά
Ορκίζομαι, σ' Εσέ, τους Διγενήδες, ξηρά νίκη στα ελεύθερα έθνη.
Γυναίκα της Πίνδου. που γεννάς. Θα νικήσω ή θα πεθάνω». Αυτή εθρυμμάτισε τον θρύλο του
αηττήτου του Αξονα....
ΔΗΜ. Κ. ΚΟΥΤΣΟΥΛΕΛΟΣ Αυτή ενεψύχωσε όλους τους άλλους
λαούς.
Οι παράγοντες του πολέμου ήταν
συντριπτικά δυσμενείς εκτός από ένα
που ήταν ευνοϊκός: ο ψυχικός.
Και να που αυτός ενίκησε γιατί
ΤΟ ΝΕΟ μεγαλύτερη δύναμη και τελειότερο
όπλο από την ψυχή δεν υπάρχει.
Εντός ολίγου η ψυχική υπεροχή
ΙΣΤΟΡΙΚΟ «0X1» ανέτρεψε την στρατιωτική υπεροχή
του ιταλικού φασισμού, ο οποίος κατέ
Του Υπαστυν. A ληξε να διεξαγάγη αγώνα υπάρξεως.
κ. Ανδρ. Κούτρα Και όταν ο γερμανικός χιτλερισμός
έσπευσε σε βοήθεια του καταρρακω-
713
«Η είσοδος του Ελληνικού Στρατού στο Αργυρόκαστρο». Πίνακας του Ουμβέρτο Αργύρου. (Μουσείο Στρατιωτικής Σχολής
Ευελπίδων).
θεοποιήσανε την ύλη και την βια. πηγές. Κι όπως συμβαίνει, κατ' αξίωμα,
Επιζεί ακόμη το μεγαλύτερο ίσως
μέρος της γενιάς που επωμίσθηκε τον-
Η ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ οι βιωματικές καταστάσεις να καταγρά
φονται από τους ταλαντούχους φορείς,
αγώνα τον καλό, όταν της ετέθη το
δίλημμα μεταξύ της ταπείνωσης και της
ΤΟΥ μα και από τους γύρω, που συγκινήθη-
καν απο την ενστικτώδη παρόρμηση της
δημιουργικής συνέπειας, έτσι κι εδώ, η
υπέρτατης θυσίας.
Ποτέ άλλοτε ο ήλιος της χώρας
ΕΠ Ο ΥΣ φωνή των αγωνιστών του έπους, μα και
αυτής δεν φώτισε πιο γελαστά πρόσω -η γραφίδα της συμπαλλόμενης καρδιάς
πα. Του κ. του προικισμένου νεοέλληνα συγγρα
Με το χαμόγελό της, με το αίμα της Αλέκου Βασιλείου φέα, κατέγραψαν με δημοτικά τραγού
και με την απέραντη οδύνη της, η γενιά δια, δοκίμια, πεζογραφικά και ποιητικά
κείμενα τον παλμό και την δόνησή του,
αυτή μετέβαλε την πορεία που ακολου
θούσε ο Χάλκεος Ά ρ ης. Μ ΙΑκατάλοιπα
επισκόπηση στα δημιουργικά
του 1940-1941, πείθει το θρύλο και τη μνήμη του, την έμπνευ
Καμιά άλλη γενιά δεν εγνώρισε για την αντοχή -πέρα απο την ζωγρα ση, την περιπέτεια, το κατόρθωμα, την
αυτές τις δοκιμασίες και έζησε σε φιά, τον θεατρικό λόγο και την μελω ανάταση και τη πάλη και νίκη ενός
βραχύ χρονικό διάστημα τόσο συμπυ δία- των τραγουδιών και της παραμυθί μοναδικού ' Εθνους, στην πιο κρίσιμη
κνωμένο πόνο. ας των λογοτεχνών ενός λαού, που ιστορική ώρα, ολόκληρης της ανθρωπό
Αλλά και καμιά άλλη δεν επέδειξε συνέθεσαν το άπειρο ψυχικό σθένος, τητας. Κι οφείλουμε, έχουμε τεράστιο
τόση χαλύβδινη αντοχή και δεν εδοκί- την ειρηνόφιλη μαγιά, την αρετή του ηθικό χρέος, να ενσκύψουμε και στην
μασε τίποτε άλλο παρά μόνο τη χαρά πολέμου, την ευλαβική πίστη στις ιδέες επιλογή και στην απομνημόνευση των
της θυσίας και της προσφοράς. του ανθρώπου και ειδικά, στην βαθύρι- αισθητικών αδαμάντων ετούτης της
Και αν η μοίρα το φέρει κι η γλυκειά ζη εθνική ψυχή, στον ηρωισμό και το εποχής και των δημιουργών της, που
μας πατρίδα κινδυνεύσει ξανά, τα απαράγραπτο ηθικό χρέος, στις επάλ περνούν δικαιωματικά στην αγκαλιάτου
Ελληνικά νιάτα δεν θα διστάσουν να ξεις του. Η τριπολική εθνική ανάταση χρόνου μαζί με την αθανασία του
ντυθούν και πάλι στο χακί, με τον ίδιο της νεώτερης Ελλάδος, ξεκινώντας έπους, που τραγούδησαν, διηγήθηκαν
όπως εκείνα του σαράντα ενθουσιασμό από το '21, φτάνοντας στο αλβανικό και κατέγραψαν. Η εισαγωγή αυτής της
και να ακολουθήσουν το δρόμο του έπος και περνώντας από την Κατοχή, φιλολογίας αρχίζει με την «Ανοικτή
καθήκοντος, της εθνικής τιμής και της άφησε και αφήνει την αντίστοιχη φιλο επιστολή προς την Α.Ε. τον κ. Α. Χ'ιτλερ
εθνικής λευτεριάς, τον αιώνιο πανέν λογική δημιουργία σαν πνευματική πα Αρχικαγκελάριον του Γερμανικού Κρά
δοξο δρόμο. ρακαταθήκη ισόβιας επιστροφής στις τους» του Γ. Α. Βλάχου, για να περάσει
714
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
σε μια σειρά πραγματικών αριστουργη
μάτων, που διεκδικούν την πρωτοκαθε
δρία της λογοτεχνίας του έπους, που
γνώρισαν επανειλημμένες αναδημοσι
εύσεις, απαγγέλθηκαν, συζητήθηκαν,
διαβάστηκαν, τραγουδήθηκαν, ανθολο
γήθηκαν και επιπλέουν στην αισθητική
επιφάνεια ετούτης της ιστορικής δημι
ουργίας, σαν επώνυμη καταξίωση και
αντιπροσώπευση. Έτσι η ποιητική έ
κρηξη του Κωστή Παλαμά με κείνο το
«Μεθήστε με το αθάνατο κρασί του
Εικοσιένα», το επιθεωρησιακό, αλλά
παλλαϊκό στιχούργημα του Γιώργου
Οικονομίδη «Με το χαμόγελο στα χεί
λη», «Το χρονικό του 1940» το« Ηλία
Βενέζη, το « Ασμα Ηρωικό και πένθιμο
για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της
Αλβανίας» του Οδυσσέα Ελύτη, το
«Τομάρι» του Γιάννη Αηδονόπουλου,
«Ο Πρώτος Νεκρός», του Δημήτρη
Γιάκου και «Το Σπασμένο Κοντάρι» του
Γιώργη Χαλατσά, φάνηκαν περισσότε
ρο σαν κομμάτια του είδους, για να
συνακολουθήσουν κορυφαίες σελίδες
από τα βιβλία, «' Ανθρωποιτου Μύθου»,
του Στέλιου Ξεφλούδα, «Φθινοπωρινή
Βροχή» του Πέτρου Γλέζου, «Από το
Προσωπικό μου Ημερολόγιο» του Γιάν
Ένας θρύλλος του ναυτικού μας, που παρά τα γηρατειά του έδρασε κατά τον
νη Μαγκλή, «Πίνδος» του Χρ. Ζαλοκώ
τελευταίο πόλεμο. «Ο Αβέρωφ προ της Κωνσταντινουπόλεως» (Πίνακας του Λ.
στα, «Τότε που Προσμέναμε», του
Κογκεβίνα).
Βασίλη Μοσκόβη, «Αλβανική Ραψωδία»
του Δημοσθένη Ζαδέ, «Ο Ιταλικός Ζορμπά, Τάκη Δόξα, Δημοσθένη Κόκκι Ρίτσου, Βασίλη Ρώτα, ΗλίαΣιμόπουλου,
Λόφος» του Νίκου Γαλάζη, «Αιχμάλω νου, Χρήστου Λεβάντα, Γιάννη Μπερά- Σωτήρη Σκίπη, Πάνου Σπάλα, Στέλιου
τοι» του I. Μ. Παναγιωτόπουλου, «Σκλη τη, Πάνου Σαμαρά, Στέφανου Τηλικίδη, Σπεραντσαί Γ. Κ. Σταμπολή, Κώστα
ρή Βροχή» του Μιχάλη Περάνθη, «Κά Κώστα Τριανταφύλλου, Βασ. Κραψίτη, Ουράνη, Τάκη Τσιάκου, Χρήοτου Κου-
ποτε» της Ειρήνης Γαλανού, αλλά και Γ. Μ. Πολιτάρχη, Αντρέα Καραντώνη, λούρη, Αντιγόνης Γαλανάκη - Βουρλέ-
ξεχωριστά αντιπροσωπευτικά πεζά, Θανάση Πετσάλη - Διομήδη, Παντελή κη, Νίκου Τουντουτζάκη, Κώστα Τριαν-
στην συμβολή της αντοχής του είδους Πρεβελάκη, Κων/νου Τσάτσου, Στέργι- ταφύλλου, Δημοσθένη Ζαδέ, Κύπρου
των συγγραφέων Κώστα Αβραάμ, Απ. ου Σκιαδά, Γιάννη Σφακιανάκη, Πέτρου Χρυσάνθη, Νανάς Κοντού, κ.α.... Θα
Χάρη, Θράσου Καστανάκη, Θεόδωρου ήταν ουσιαστική παράλειψη να μην
«Μ εταφορά Τραυματίου». Πίνακας Μακρόπουλου, Ερατώς Κοντού - Μέλ- αναφερθούμε στον άγνωστο λαϊκό τρα
Ουμβέρτου Αργυρού. λου, Γιάννη Κοφίνη, Κώστα Καλαντζή, γουδιστή, που με το εκφραστικό του
Χαρ. Πέτσκου κ.α., όπως αντιπροσω όργανο, την δημοτική μούσα, αποθανά
πευτικά και κωδικοποιημένα ποιήματα τισε το έπος στις σχετικές εργασίες
των Αγγέλου Σικελιανού, Τέλου Α των Δ. Β. Οικονομίδη, Δ. Πετρόπουλου,
γρα, Κούλη Αλέπη, Κρίτωνα Αθανασού- στο περιοδικό «ΗΩΣ» και στην συλλογή
λη, Κώστα Θρακιώτη, Φοίβου Δέλφη, δημοτικών τραγουδιών για τον Αλβανι
Τάκη Ανθήλη, Ντίνου Βλαχογιάννη, κό πόλεμο του Θανάση Παπαθανασό
Νικηφόρου Βρεττάκου, Ιάσωνος Δε- πουλου, μα και στις ολοζώντανες αφη
πούντη, Αγγέλου Δόξα, Χρυσάνθης γήσεις με το σπαρταριστό σώμα του
Ζιτσαίας, Γιώργου Κάρτερ, Νίκου Καμ- αγώνα, κλεισμένο στην απειράριθμη
βύση, Αντώνη Κανακάρη, Λικής Ιακωβί- επιστολογραφία των φαντάρων του
δη, Κωστή Κοκόροβιτς, I. Π. Κουτσοχέ μετώπου, όση περισώθηκε, κατεσπαρ-
ρα, Δημήτρη Λαμπρόπουλου, Διαλε μένη δω και κει και τέλος, μια ειδική
χτής Ζευγωλή - Γλέζου, Παναγή Λευ- μνεία στην πρωτοπόρο απάνθιση των
καδίτη, Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη, άφθαρτων δημιουργημάτων του «ΟΧΙ»
Τάκη Μπάρλα, Στέφανου Μπολέτση, με την «Ανθολογία Λογοτεχνικών κει
Θεόδωρου ζύδη, Πάνου Ν. Παναγιω- μένων Έπους 1940-1941» των Πάνου
τούνη, Θανάση Παπαθανασόπουλου, Ν. Παναγιωτούνη και Παύλου Π. Ναθα
Νίκου Παππά, Τ. Κ. Παπατσώνη, Σαράν- ναήλ, που είδε το φως της δημοσιότη
του Παυλέα, Μιχάλη Περάνθη, Γιάννη τας το καλοκαίρι του 1964.
715
ουερ. Ο α φ εν τικ ό ς τη ς ή τα ν γέρος
716
σ τάση τη ς γυναίκας του. φάρμακο μέσα σ ’ ένα ποτήρι, κ ι’ καθόταν ο Τζώρτζ, η Σούζη και ο
Φ ρόντισε όμως να σ τείλει το ύσ τερ α βγήκε α π ό τη ν κάμαρα τη ς δολοφόνος.
τη λεγρ ά φ η μ α ένα Σαββατόβραδο, άρρωστης. -Ακόμη δεν πήγες για ύπνο; μίλησε ο
ξέρ οντα ς ότι ο ' Ατκινσον π ερνούσ ε Ο Κάρνελ έδωσε το φάρμακο στη λοχίας στο κοριτσάκι.
αλλού το «γουήκ - έντ» το υ. Και γυναίκα του. Μόλις όμως έβ αλε Η Σούζη δεν μίλησε, αλλά επενέβη ο
π ραγματικά, ο ' Ατκινσον το πήρε εκείνη τη γο υ λιά σ το στόμα της, δολοφόνος:
μόνο το πρωί τη ς Δ ευτέρ α ς. Κι’ τό φ τυ σ ε αμέσως, γ ια τί τη ς ε ίχ ε -Θα κατεβούμε στο Στάμφορντ, εί
έτσι, ό τα ν έ φ τα σ ε βιαστικά στο κάψ ει τη γλώσσα. πε. Μπορώ να σας προσφέρω ένα
Λονδίνο, βρήκε τη γυναίκα το υ Ο άντρας τη ς είδε τ ό τ ε με φρίκη ποτηράκι;
ετο ιμ ο θ ά να τη και αναίσθητη. ν ’ ανοίγουν τρ ύ π ες στο νυχτικό - Οχι, ευχαριστούμε, ήπιαμε αρκετή
Η Κάθρην φ α ινό τα ν σαν τρελλή της, σ τα μέρη που είχ ε σ τά ξει το μπύρα εκεί που παίζαμε. Ηρθαμε σε
απ ό τη λύπη της κι ’ ανίκανη να το υ υγρό! Το «φάρμακο» ή τα ν βιτριόλι! οας για να μας πείτε τη γνώμη σας για
π ερ ιγρά φ ει όσα είχα ν συμβεί... Ισως κρ υφ ά κο υ γε η Κάθρην έξω κάποιο στοίχημα που βάλαμε...
' Οπως και τις άλλες φ ο ρές δεν από τη ν πόρτα. Η ίσως να είχ ε -Στοίχημα; έκανε ο δολοφόνος. Και
τη ν υπ οψ ιάσ τηκε κανείς. Μ ετά τη ν κα τα λά β ει πως είχ ε κάνει γκάφα... γιατί προτιμήσατε εμένα;
κηδεία, σαν να συνήλθε κάπω ς κΓ Π άντω ς έ φ υ γ ε κρυφά απ ό το σπίτι -Γιατί είστε ο μόνος σ' αυτό το
άρχισε να μιλάει με π ερισσότερο και εξα φ α νίσ τη κε. τραίνο που μπορεί να ξέρει...
ειρμό. Εξήγησε τ ό τ ε στο χήρο ότι οι Τα ίχνη της είχαν χα θ εί επί ένα -Δ εν καταλαβαίνω...
συμφορές είχα ν χτυ π ή σ ει τη μ ακα- μήνα. Ο λοχίας τράβηξε με το αριστερά
ρίτισσα, η μια μ ετά την άλλη. Στο ’ Ο τα ν την π ιάσ α νε επ ιτέλους, χέρι το δίκωχο και ξεσπέπασε το
ταξίδι τη ς - είπ ε - τη ς είχαν κλέψ ει δικάστηκε για απ όπ ειρα φ όνου τη ς σπασμένο μπουκάλι που κρατούσε στο
τα δαχτυλίδια τη ς κ ι’ όλα τη ς τα κ. Κάρνελ. Αλλά ο συνήγορός τη ς δεξί από το λαιμό. Οι κοφτερές μύτες
λεφ τά . Και τη ς είχ ε δανείσει η διατύπ ω σε τη ν υπ όνοια πως ε ίχ ε του σπασμένου μπουκαλιού σημάδευαν
Κάθρην μερικά χρήματα, για να κάνει ίσως λάθος ο φαρμακοποιός, το πρόσωπο του εγκληματία.
πληρώσει το ν αμαξά και διάφορα γέννησ ε έ το ι τη ν αμφιβολία σ τους -Το στοίχημα που έβαλα με τα παιδιά,
άλλα έξοδά της, στο διάστημα τη ς ενόρκους και π έ τυ χ ε τη ν αθώωσή συνέχισε ο λοχίας, είναι αυτό: Εγώ λέω
αρρώστιάς της. πης. ότι ένας άνθρωπος που έχει επάνω του
Φυσικά, ο Ατκινσον την ευ χα ρ ί- Στο μεταξύ, όμως είχαν μάθει τη πιστόλι, δεν θα τολμούσε να το πιάσει,
σ τη κε θερμά και της ε π έσ τρ εψ ε τα σύλληψή της, οι σ υ γγενείς κ ι’ οι αν τον απειλούσα με τις κοφτερές
δανεικά: π ρ ο σ θ έτοντα ς και μια α ξ ι φίλοι τω ν προηγουμένω ν θυμάτω ν μύτες ενός σπασμένου μπουκαλιού,
όλογη αμοιβή για τις περιποιήσεις της, το υ ς είχα ν γεννηθ εί υπ οψ ίες κι όπως καλή ώρα. Τα παιδιά λένε πως θα
τη ς στην άρρωστη γυναίκα του. είχα ν ε π ιτύ χ ε ι την εκ τα φ ή και τη ν τολμούσε. Εσείς τι λέτε;
' Υ στερα ξανα γύρισ ε στην επ αρχία τοξικολογική ε ξέτα σ η τω ν λ ε ιψ ά Ο νέος είχε γίνει τώρα κατάχλωμος.
του. νων τους. Στο μέτωπο του πρόβαλαν χοντρές
Ο τε λ ε υ τα ίο ς άθλος της Κάθρην Έ τσι, σ υ γκ εν τρ ώ θ η κ α ν α τ ρ ά ν σταγόνες ιδρώτα, ενώ το κοφτερό
άρχισε με τη ν απ άντησί τη ς σε μια τ α χ τε ς απ οδείξεις γ ια ε φ τά δ ολο μπουκάλι τον σημάδευε σταθερά.
α γ γ ελ ία που είχ ε δημοσιεύσει κ ά φ ονίες με δηλητήριο. -Λοιπόν; έκανε ο λοχίας, ενώ το
ποια γριά άρρωστη κ ι’ ανάπηρη κ. Η αστυνομία ξανά π ιασ ε τη ν Κ ά τραίνο είχε αρχίσει να ελαττώνει ταχύ
Κάρνελ, ζη τώ ντα ς νοσοκόμα για να θρην, κ ι’ α υ τή τη φορά κανείς τητα. Τι λέτε;
τη ν π εριπ οιήται. συνήγορος δ ε σ τά θ η κ ε ικ α ν ό ς ν α τη Και πλησίασε τις κοφτερές άκρες
Η Κάθρην π ήρε α υ τή την θέση. σώσει απ ό τη δίκαιη τιμω ρία των ακόμη πιο κοντά στο πρόσωπο του
Είχε μάθει σ το μ ετα ξύ να φ υ λ ά γ ε εγκλημάτω ν της. άλλου.
τα ι κάπως, να π ροσέχει. Εια μερικές Τα μάτια του δολοφόνου κοίταξαν μια
εβδομάδες, έ π α ιξε το ρόλο της το μπουκάλι και μια τους τέσσερις
στην εν τέλεια . στρατιώτες που στέκονταν μπροστά
Η κ α τά σ τα σ η τη ς άρρωστης γ ρ ι του αμίλητοι, έτοιμοι να ορμήσουν.
άς κα λλιτέρ ευε. ' Επειτα, μίλησε αργά και η φωνή του
- Αμα π εθάνω θα δεις πως δεν ήταν βραχνή:
σε ξ'έχασα! έ λ ε γ ε με ευγνω μοσύνη -Θα., θα το κερδίσεις εσύ το στοίχη
στην Κάθρην.
' Ο ταν της α ν ή γγειλε ό τι είχ ε
Η ΜΙΚΡΗ μα, λοχία, είπε. Δεν θα τολμήσει.
Μέσα σ' ένα δευτερόλεπτο οι στρα
ετοιμ ά σ ει τη διαθήκη της κ ι’ ότι τη ς
ε ίχ ε αφ ήσ ει ένα σ εβα σ τό ποσό, η
ΕΙΔΕ τιώτες είχαν αφοπλίσει τον δολοφόνο.
Κάπου μισή ώρα αργότερα, όταν τον
Κάθρην απ οφ ά σ ισ ε να επ ιτα χ ύ νει
το τέλος της...
ΤΟ ΔΟΛΟΦΟΝΟ είχαν παραδώσει πια στην αστυνομία
του Στάμφορντ και το τραίνο κυλούσε
Το α π όγευμα τη ς 13ης Φ εβ ρ ου μέσα στην νύχτα, ο Τζώρτζ, γύρισε στο
άριου 1852, ο άντρας τη ς γριάς Συνέχεια από τη σελ. 709 σαλόνι, κοντά στους στρατιώτες.
έ σ τειλ ε τη ν Κάθρην ν ’ αγοράσ ει μια μπράτσο τους. Από τον τρόπο που
καινούργια δόση το υ φαρμάκου κρατούσε ο λοχίας το δίκωχό του, ήταν
π ου έπ αιρνε η γυναίκα του. Σε λίγο, φανερό ότι κάτι έκρυβε από κάτω. Οι
η νοσοκόμα ξανα γύρισ ε φ έρ νοντα ς τέσσερις στρατιώτες ήρθαν και παρα
ένα μπουκάλι. Έ ρριξε λίγο α π ’ το τάχθηκαν μπροστά στο κάθισμα όπου
Αριστερά: Παραδοσιακό σπίτι του 19ου
αιώνα στη Ζίχνη Σερρών. Στηναπέναντι
σελίδα: Παραδοσιακό σπίτι στην Πρώτη
Σερρών επίσης του 19ου αιώνα.
718
'
■Τ
ΚΕΝΤΡΟ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
-
στους πρόποδες του Μενοίκιου όρους, σες του 18ου αιώνα. Αλλες παλιές ζονται ερειπωμένες στον κάμπο των
με δέκα τουλάχιστον βρύσες του 18ου βρύσες με ενδιαφέρον, υπάρχουν στα Σερρών, η παλαιότατη βρύση της Κάτω
και 19ου αιώνα. χωριά: Ανω Πορρόϊα του 19ου αιώνα Καμήλας με έξι κρουνούς και η διπλή
Σε μοναστήρι του Αγίου Πνεύματος με ξεχωριστή ομορφιά, του Ελαιώνα βρύση κοντά στο χωριό Ροδολείβος, με
υπάρχει βρύση με εντοιχισμένη ανά στο βάθος μιας χαράδρας δίπλα σε. νερό που ερχόταν όπως φαίνεται, με
γλυφη πλάκα ρωμαϊκής εποχής. αιωνόβιο πλάτανο, του 18ου αιώνα και πήλινους σωλήνες από τις πηγές των
Επίσης στους πρόποδες του Κερδυ- στο χωριό Μελενεκίτσι, η τριπλή βρύση πιο κοντινών υψωμάτων.
λίου όρους στο χωριό Αηδονοχώρι, σπάνιας αρχιτεκτονικής μορφής.
υπάρχουν τέσσερις επιβλητικές βρύ Κατάλοιπα της Τουρκοκρατίας σώ
719
ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΕΝΟ ΘΕΜΑ
ΠΩΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ Η
ΟΔΥΣΣΕΙΑ
Υπό Γ.Δ. Δέπου
ΟΔΥΣΣΕΙΑ γραμμένη μετά από πατέρας αυτός να συμπολεμάει με τον το γεγονός αυτό; Γιατί παρουσιάζει η
Η πολλά χρόνια, από τότε που δια Τηλέμαχο εναντίον των εξεγερμένων
συγγενών των άγρια δολοφονημένων
ίδια η Οδύσσεια πολλούς εξαίρετους
αοιδούς, το Φήμιο, το Δημόδοκο, και
δραματιστήκανε τα πραγματικά γεγονό
τα που ιστορίζει, αποτελεί διατύπωση μνηστήρων. άλλους να τραγουδάνε ίδια θέματα του
των ωδών, με τη μορφή που είχανε την Εν τω μεταξύ ο Ονομάκριτος και τα Τ ρωικού Κύκλου, προς χάρη των α ρχόν-
εποχή του Πεισίστρατου, οπότε κατα- λοιπά μέλη της επιτροπής, που είχε των μέσα στα παλάτια τους, της Σπάρ
γραφήκανε για πρώτη φορά. Εν τω αναλάβει με εντολή του Πεισίστρατου της, της Ιθάκης, της Σχερίας κ.λπ. Αλλά
μεταξύ, από την αρχική μορφή τους το ξε καθάρισμα των τραγουδιών και την κατά τί, μια τέτοια αντίληψη υποβαθμί
προσλάβαιναν κατά το διάστημα των καθολική σύνταξή τους, πρέπει να ζει την αξία των επών; Πολλοί εγκέφα
αιώνων που μεσολαβήσανε μέχρι τη πετάξανε πολλά κομμάτια που θάτανε λοι, δεν είναι πιο φυσικό να μπορούνε
συγγραφή τους, νέα στοιχεία και χάσα θαυμάσιο να τάχαμε σήμερα. Προηγού να συνθέσουν ένα τέτοιο μοναδικό
νε πολλά αρχικά, έτσι ώστε οι πρώτες μενα όμως ,ο καθένας αοιδός (που ο αριστούργημα, όπως η Οδύσεια, από
διηγήσεις υπόστηκαν αρκετές μεταβο περιφημότερος τους πιθανό - δεν ξ έ όσο ένας;
λές, μέχρι την οριστική μορφή που ρουμε ακριβώς σε ποιά εποχή, την Οπως λέει ο Στόμπαρτ στο «Θαύμα
έχουμε σήμερα. Απόδειξη, ορισμένες πρώτη γενηά των αοιδών, ή αργότερα- του Ελληνικού Πολιτισμού»:
επαναλήψεις που έχουμε στο ποίημα, να ήταν ο Ομηρος), πρόσθετε ανάλο Είμαστε αναγκασμένοι να καταλήξουμε
όπως και μερικά παράταιρα κομμάτια, γα με το ταλέντο του και νέες ωδές ή στο συμπέρασμα ότι πολλές διαδοχικές
που σημειώνονται απ' τους σχολια κομμάτια ωδών, για να τις προσαρμόσει γενηές βάρδων δούλεψαν πάνω στον
στές. Για παράδειγμα, ο ίδιος ο Οδυσ- προς τα γούστα της αυλής, μπροστά αρχικό πυρήνα. Μέσα σ ' αυτούς πρέπει
σέας, αλλού περιγράφεται σαν ξανθός στην οποία εκτελούσε με συνοδεία να περιλαμβάνονταν πολλοί μεγαλοφυ
(Ν, 431) αλλού (Π, 175)σα μελαχροινός κιθάρας, ή φόρμιγκας, τις ωδές του, είς άνθρωποι που όλοι τους είχαν
κι αλλού σαν καραφλός (Σ, 355). Η ώστε να γίνεται περισσότερο αρεστός, εκπαιδευτεί σε μια ευγενική σχολή. ..Τα
όταν, αφού ο Τηλέμαχος σκότωσε την εξυμνώντας τα ειδικά κατορθώματα έπη είναι ένα λογοτεχνικό προϊόν με
ωραία δούλα Μελανθώ (Σ, 321 κ.λ.π.) της κάθε αυλής μες το υφάδι της τέτοια λεπτότητα και τελειότητα, ώστε
ερωμένη του μνηστήρα Ευρύμαχου και ποίησής του. να χρειάζονται αιώνες ολόκληροι πει
τον αδερφό της γιδοβοσκό Μελάνθιο, Χρειάζεται άραγε μεγαλύτερη από ραματισμών στη λογοτεχνία και παρέμ
παιδιά και τα δυό του Δόλιου, στη δειξη για μια τέτοια εκδοχή, από την βαση μεγαλοφυιών ανθρώπων της ψη
συνέχεια του έπους παρουσιάζεται ο ομολογία της ίδιας της Οδύσσειας για λότερης βαθμίδας για να δημιουργη-
720
Mia σκηνή από την Ελληνική μυθολογία. «Η πτώση των Τιτάνων». Του Ρουμπενς.
θούν...». γουρούνι, η σύλληψη του θεού Πρωτεα Ή τανε πολύ εκδηλωτικοί. Οταν ο
Ο Τρωικός Πόλεμος που συγκλόνισε στο νησί Φάρο της Αίγυπτου, απ το Οδυσσέας συναντάει το γυιό του στην
ολόκληρη την Ηπειρωτική Ελλάδα και Μενέλαο, καμουφλαρισμένο με τομάρι Ιθάκη, ορμάνε ο ένας στην αγκαλιά του
τα νησιά, αυτός ο πιο τραγουδημένος φώκιας για να τόνε πλησιάσει, σαν το άλλου ξεφωνίζοντας γοερά, «όπως τα
πόλεμος στην ιστορία της Ανθρωπότη πιο αγαπημένο ζώο του θεού, η τελ ε θαλασσοπούλια όταν τους πάρεις τα
τας, φαίνεται πωςήτανε το αρχικό θέμα τουργία επίκλησης των σκιών των πεθα μικρά τους». Οταν παθαίνανε μια
γύρω απ’ το οποίο περιστρέφονταν οι μένων, στη χώρα των Κιμμέριων, απ ουφορά πέφτανε χάμω ουρλιάζοντας
ωδές. Στη συνέχεια η κατά μέρος τύχη τον Οδυσσέα με το άνοιγμα λάκου, και κυλιόντουσαν στο πάτωμα, ή χτυπά-
των ηρώων του, έδωσε νέα ενδιαφέ όπου έρανε με κρασί κι αλεύρι και τους γανε δυνατά τα μεριά τους ξεφωνίζον
ροντα, όταν το πρώτο θέμα είχε εξαν έδωσε να πιούνε προβάτου αίμα, για να τας, σαν τις μανιάτισες μοιρολογί
τληθεί. Αργότερα η τραγωδία ολοκλή ζωντανέψουνε λίγο και να μιλήσουνε, στρες. Με την ευκαιρία πρέπει να
ρωσε την προσπάθεια, προχωρώντας είναι απ τις περισσότερο χαρακτηρι σημειώσουμε ότι οι νεώτερες ψυχολο
στον ίδιο χαργμένο δρόμο, που είχαν στικές περιπτώσεις. Και τούτο γιατί γικές θεωρίες αποφάσισαν, ότι μια
ανοίξει τα έπη. («Εκάβη», «Ορέστης», πολύ λίγο ταιριάζουνε με το θετικό και τέτοια συμπεριφορά διατηρεί την υγεία
«Ιφιγένεια», «Τρωάδες», κ.λπ.). ορθολογιστικό χαρακτήρα των Ελλή της ψυχής, αφού επιτρέποντας ο άν
Αλλά για να πλουτιστούν οι ωδές νων. Ακόμα ίσως ο σκληρός, μαρτυρι- θρωπος στον ευατό του μια προσωρινή
αυτές είναι πιθανό να υιοθετούνταν κώτατος θάνατος, που επέβαλε ο τρέλλα, εμποδίζει μια μόνιμη.
από τους αοιδούς διηγήσεις και περιπέ Τηλέμαχος στον προδότη γιδοβοσκό ΟΙ Αχαιοί, στις γυναίκες και στους
τειες όχι μόνο άλλων Ελλήνων, αλλ' Μελάνθιο, μετά τη νίκη της οικογένει δούλους φέρνονται μ' αρκετή καλοσύ
ακόμη και (Doivikcov και Αιγύπτιων ναυτι ας, πρέπει επίσης να θεωρηθεί σαν νη. Αλλά την ώρα της μάχης και του
κών και εμπόρων, ήάλλωνναυτικώναπ εξωελληνικό, βαρβαρικό στοιχείο. πόλεμου (εξωτερικού, ή εσωτερικού)
άλλους τόπους, μαθημένες από ταξιδι Κάτι που αναγκαστικά προσέχουμε γίνονται αληθινά θηρία. Τότε το σπαθί
ώτες ' Ελληνες, ή από αιχμαλώτους και στην Οδύσσεια είναι τα διαφορετικά προορίζεται για τους άντρες και το
δούλους βάρβαρους, που αργότερα μας ήθη. Οι Αχαιοί ναυτικοί δεν ήτανε άγριο ξύλο και ο βιασμός για τις κυρίες.
ξεχάστηκε η αρχική τους προέλευση. καθόλου ψύχραιμοι άνθρωποι. Δε μι (Θ, 527). Αλλοίμονο στην πόλη που θα
Το φάρμακο Μώλυ, το αντίδοτο που λούσανε ποτέ σαν τους Ολλανδούς και πέσει ύστερ' από πολιορκία. Οι δούλοι
καταπίνει ο Οδυσσέας για ν' αντέξει Εγγλέζους ναυτικούς με μισό στόμα, πουλιούνται και αγοράζονται βέβαια,
στα μάγια της Κίρκης, ώστε να μη γίνει ενώ το άλλο μισό τόπιανε το τσιμπούκι. στις εξωτερικές αγορές, αλλ' όχι στην
721
ΠΩΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ
κλίμακα που γινότανε την εποχή της όταν έπρεπε να κάνει εκκαθαρίσεις στο μαζί. Γιατί στην κρίσιμη στιγμή προσπά
Ρώμης. Θα χρησιμοποιηθούνε μόνο σαν γυναικείο υπηρετικό του προσωπικό, θησε να εφοδιάσει τους μνηστήρες με
τσοπάνηδες, καλλιεργητές, σε βιοτε έδωσε τη διαταγή στον γυιό του, να το όπλα. Αλλά τόση σκληρότητα από ένα
χνικές δουλειές, ή σαν υπηρέτες σ τ’ εκτελέσει αυτό. Κι εδώ αναδύεται η εικοσάχρονο παιδί, τον Τηλέμαχο, που
αρχοντικά. Οι κωπηλάτες αντίθετα δεν ψυχολογία του Τηλέμαχου. Τροποποίη δεν έχει δει ακόμα το αίμα; Και ποιό
είναι ποτέ αλυσσοδεμένοι, όπως αργό σε μόνος του τη διαταγή προς το ήτανε στο κάτω - κάτω το αμάρτημα του
τερα την εποχή της Ρώμης. Είναι σκληρότερο. Το θάνατό τους (των Μελάνθιου; Μόνο ότι ήτανε φίλος των
ελεύθεροι θαλασσινοί. υπηρετριών) τον θέλησε ντροπιασμένο μνηστήρων και θέλησε να τους βοηθή
Ο Οδυσσέας αναρωτιότανε συχνά, και βασανιστικό: Κρεμάλα! σει. Αλλ' είναι τόσο μεγάλο αμάρτημα
στις χώρες που πήγαινε, αν τις κατοι ' Ητανε μάλιστα κι ένας συμφεροντο αυτό; Ο άλλος, ο γίγαντας, ο πατέρας
κούνε «ψωμοφάγοιάνθρωποι», δηλαδή λόγος γυιός, όπως θα λέγαμε σήμερα. του, ότι έκανε τόκανε μόνο από ανάγκη
οργανωμένοι σε πόλεις, (που προϋπο Εκατό φορές είχε παραπονεθεί ότι οι και σκοπιμότητα. Είχε φιλοσοφήσει βα
θέτουν αγρούς και στάρι, δηλαδή ψω μνηστήρες του τρώγανε το βιός του. θύτερα στη ζωή και ήξερε ότι κανένας
μί), που νάχουνε φόβο μέσα τους σε Τίποτ' άλλο δεν έβλεπε στην υπόθεση δεν γίνεται κακός με τη θέλησή του:
θεούς και κατά συνέπεια να τηρούνε αυτή. Το μάτι του ήτανε στηλωμένο στα «Πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα και
νόμο και τάξη, ώστε να σέβοντάι τους κελλάρια και τα κοπάδια του (Τ, 534). νόον έγνω».
ξένους, ή είναι τίποτα άσπλαχνοι και Με άλλες προϋποθέσεις θάταν ένας Ενώ ο γιός ήτανε χωριάτης και
αφιλόξενοι νομάδες άγριοι. Εν τω προκομμένος γιός. Εδώ είναι ο «εαυ πρωτόγονος...
μεταξύ όμως, όταν είχε την δύναμη τούλης» της υπόθεσης. Η μανία του, Οσο για την ηθική της Ελένης (και
ριχνότανε με τους πειρατές του, κατα κατά του Μελάνθιου, πήρε μορφή των Αχαιών που την «ανακατέλαβαν»)
πάνω στους «ψωμοφάγους» αυτούς φανατικού πάθους. Τούκανε ότι μπόρε οι νεώτεροι, παρά το μοντερνισμό μας,
ανθρώπους, αρπάζοντας ζωντανά και σε χειρότερο, ενώ ήταν αδύναμος και δεν είναι δυνατό παρά να νοιώθουμε
γεννήματα, έκαιγε τα σπίτια και αιχμα νικημένος πιά. Τούκοψε όλες τιςπροε- κάποιαν αποστροφή, ακόμα και παίρ
λώτιζε τις γυναίκες τους. ξοχές του σώματός του, τούσπασε τα νοντας υπ' όψη μας ότι στις πολύ
Ο Οδυσσέας πάντως, σύμφωνα μετά πόδια και τα χέρια και τον άφησε να ωραίες κυρίες συγχωρούνται συνήθως
μέτρα της εποχής, δεν ήτανε σκληρός πεθάνει στην αυλή με αργό, οδυνηρό τα πάντα. Γιατί αυτή όχι μόνο έμεινε
άνθρωπος - γνώριζε το νόμο της ζωής. θάνατο. Βέβαια ο Μελάνθιος στάθηκε άτρωτη απ τη γενική καταστροφή,
Η ανάγκη ήτανε σκληρή, δεν ήτανε για μια στιγμή, ο πιο επικίνδυνος ε αλλά και στρογγυλοκάθησε πάλι στο
σκληρός ο ίδιος. Σε μια περίπτωση, χθρός - τόσο όσο όλοι οι μνηστήρες παλάτι της Λακεδαίμονας, πλάι στο
Μενέλαο, σα να μην είχε γίνει τίποτα.
«Η αποθέωση του Ομήρου» σε ένα νεοκλασοικό πίνακα του Γάλλου ζωγράφου Ντ.
Ζώντας ανάμεσα σε χλιδή αμύθητη
’ Ενγκρ. (Παρίσι, Λούβρος).
τέλειωσε ήσυχα τις μέρες της προσφέ-
ροντας στους φίλους της υψηλές
απολαύσεις (Δ, 221). Κερνούσε δηλα
δή στους επισκέπτες της ναρκωτικό
φερμένο απ' την Αίγυπτο - φάουακο
που σβύνει τη λύπη και προκαλεί χαρά:
«νηπενθές τ άχολον τε κακόν επή-
λυθον απάντων».
Και όμως ήταν η ίδια που έγινε
διαδοχικά γυναίκα του Πάρη και του
Διήφοβου και που μιμούμενη τις φωνές
των σύζυγων των Αχαιών αρχηγών (Δ,
277 - 279) είχε βάλει σε κίνδυνο
ολόκληρη την εκστρατεία της Τροίας...
Φαίνεται λοιπόν ότι η συζυγική πίστη τα
χρόνια εκείνα δεν είχε το χαραχτήρα
ταμπού. Γιατί κι από την πλευρά των
αντρών δεν υπάρχει κανένα αμάρτημα.
' Ετσι ο γενικός αρχηγός της εκστρα
τείας στην Τροία ο Αγαμέμνονας παίρ
νει, κατά το διάστημά της, παλλακίδες
κοντά του και μάλιστα μιααπ' αυτές την
κόρη του βασιληά της Τ ροίας την
Κασσάνδρα, δε διστάζει να τήνε μετα
φέρει μετά τη νίκη επίσημα στην αυλή
του στο Αργος.
722
ynOOeCICTHCAOM
HPOyOAyCCfciAC-
·"·' *f°rf rV-To* ΤΓ?; w t ;* c’S ^ r , ^
a - r i l « c K o J W fc ic r ^ r o v ^ tj· ' ,,,;
Kir»·. ■Γ.ρο^^ί','.νιΛ^'σ-α.^-
’<<e ί ίβ ίκ » ^ -ο -ο -ρ α -γψ ίΝ * T T pie - η λ ί κ ' ΐ ^ ο ν ο ^ ί ψ , α .
OAYCCeiACΑΟ Μ ΗΡΟ ΥPA+W AIAC- όλα τα επίπεδα, ακόμα και στον τομέα
της γνώσης. Το ψυχικό ζάρωμα της
ΑΛ^^0ρ·.0Λ
.νοί·»>ί^ϊΤΓβΛ\<ίΛ.Ι|αύρβ·ο€. νεώτερης εποχής μας. Η συνείδηση
των περιορισμένων δυνατοτήτων μας,
το σύμπλεγμα αδυναμίας μας, η έλλει-
p ^ p a .» t o i c ^ i y ( ~ t ji_oCcra--ττο ψη γοητείας που παρουσιάζει στα μάτια
X v 'f'o -tro y Vt »<.<^Λα.-7ΓοΧ.λ<ΐ. μας ο κόσμος και η ζωή, ήτανε στοιχεία
*5ρλ<Μ*>'Ρΐ« · -rpAiiu: 1 ^ | άγνωστα στους αρχαίους. Η μικροαστι
*jrT©Ajt!f©H *-cr?<r£-. κή νοοτροπία της νιώτερης εποχής μας
0VKoX\oy2^*xy^^rrruy που ενδιαφέρεται για τη σκανδαλώδη
ti.q-taLX.cu poop ty y u . ζωή μιας κάποιας «μαντάμ Μποβαρύ»
• τ τ ο λ ^ β · ^ CY*F - tr o ff c j Tfou?* v* (του Φλωμπέρ) ή για τις φαντασιώσεις
ct-SKy ia . *c|f κ α Τ α . ; vM-op που οδηγούνε στη φυλακή ένα μικρό
kpvv>*-*v*oc,'ιίνΤ« >Wi *. και άσημο φοιτητή ονόματι Ρασκόλνι-
κωφ («έγκλημα και τιμωρία» του Ντο-
Η πρώτη έκδοση του Ομήρου που έγινε στη Φλωρεντία το 1488. (Γεννάδιος στογιέφσκυ) δεν είχε αναπτυχτεί ακό
Βιβλιοθήκη) μα στους Αχαιούς. Τότε το μυθιστόρη
Στην Οδύοσεια τίποτα δε δείχνει ότι ση ζωτικότητας και μια αναγνώριση για μα και η ιστορία δεν είχανε ξεχωρίσει
οι άνθρωποι της εποχής φιλοσοφούσαν τις μεγάλες δυνατότητες που δίνει η ακόμα και βρισκόντανε μπερδεμένα
κιόλας. Δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη ζωή. Η αγάπη για τα έκτακτα κατορθώ μέσα στα έπη. Απ τους σημερινούς
για κοσμογονικά, ή υπαρξιακά προβλή ματα και τις απεριόριστες δημιουργίες. μόνο ο Τολστόϊ στον «Πόλεμο και
ματα που ν' απασχολούν. Οι Αχαιοί Αυτό το στοιχείο θεμελιώθηκε με τον Ειρήνη» (όπου περιγράφει την εκστρα
νοιώθουνε άνετα κάτω απ' τον πλασμέ Ομηρο και αποτέλεσε την κυριώτερη τεία του Ναπολέοντα στη Ρωσσία)
νο με μύθους θεολογικό ουρανό τους, παιδαγωγική βάση του Ελληνισμού. Έ επανάλαβε την αρχαία τεχνική του
που σβύνει μέσα τους κάθε αλλοιώτικο τσι Ελληνισμός σημαίνει ένας ηρωικός έπους.
ρώτημα. Αντίθετα η κραυγή του πά
θους, η διαμαρτυρία για την ανθρώπινη Ο Οδυσσέας τυφλώνει τον Πολύφημο. Παράσταση από αμφορέα του 7ου π.Χ.
μοίρα (κραυγή και διαμαρτυρία που αιώνα. Από τα πιο γνωστά κομμάτια της Οδύσσειας.
αποτελούνε την εισαγωγή και την έναρ
ξη του αρχαίου δράματος) ακούγεται
συχνά μέσα στις σελίδες της:
«Απ όσα ζουν και σέρνονται πάνω
στΠ γης, κανένα απ' τον θνητό πιο
αδύναμο δε βρίσκεται άλλο πλάσμα.
Οσο βαστιέται κι οι θεοί καλοτυχιά
του δίνουν, θαρρεί πως δε μπορεί κακό
στον κόσμο πια να πάθετ αν όμως οι
μακαριστοί θεοί του φέρουν λύπες,
τότες κι αθέλητα μπορεί και τις βαστάει
η καρδιά του. Τι αλλάζει των θνητών ο
νους κι αυτός κατά τη μέρα, που τους
χαρίζει των θεών κι ανθρώπων ο πατέ
ρας (Ζ, 135).
Εκείνο πάντως που διακρίνει κανέ
νας ν' αποπνέει η Οδύσσεια, αλλά το
βρίσκει κι αργότερα σ' ολόκληρη τη
φιλολογία των Ελλήνων και που αποτε
λεί το θεμελιώδες στοιχείο του αρχαίου
χαραχτήρα είναι μια ιδιαίτερη, αλλοιώτι-
κη, αίσθηση της ζωής. Είν' εκείνο που
ορισμένοι Ευρωπαίοι Ελληνιστές απο-
καλούνε παιδικότητα και που δεν είναι
καθόλου παιδικότητα, αλλά μια επίγνω
723
κριτική είναι μια άμεση προσβολή μι
ΊΊΜΙΙΗ»; ΑΝΊΊΑΙΙ7Ι)
Μ ε τ ά φ ρ α σ η - Δ ι ασ κε υή
κ. I. Σ τ α θ α ρ ά τ . Υ π α ρ χ η γ ο ύ Α σ τ υ ν . Π ό λ ε ω ν
επιδράσεις της κριτικής είναι κυρίως το αν κριτικήν επίθεση εναντίον του προ
συμπέρασμά μου ότι εάν είσαι ένα σώπου σας κατά τη διάρκειαν της
ευαίσθητο άτομο και έντιμο δεν μπο Προεδρίας σας;»
ρείς να αδιαφορείς στις εκτοξευόμε «Λοιπόν», είπε ο κ. Χούβερ, «με
ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΦΡΑΓΚΛΙΝΟΣ είχε νες επικρίσεις η να υποκρίνεσαι ότι ξαφνιάζετε, αλλά μπορώ να σκεφθώ
Ο παρατηρήσει κάποτε ότι μόνοδυό
πράγματα είναι σίγουρα στη ζωή μας: ο
αυτές είναι ανύπαρκτες. Επιβάλλεται
να τις αντιμετωπίζεις σε τρία επίπεδα:
δύο πιθανές απαντήσεις: Στον πρώτο
χώρο η απάντηση είναι ότι είμαι ένας
θάνατος και οι φόροι. Υπάρχει όμως το συναισθηματικό, το ορθολογικό και μηχανικός, που διαρκώς, ως εκ του
ακόμα μια άλλη δυσάρεστη βεβαιότητα. το πρακτικό. επαγγέλματος του, εκγυμνάζεται και
Η κριτική. Κανένας δεν μπορεί να την Ο έλεγχος των συναισθηματικών εξασκείται στην πρόβλεψη και αντιμε
αποφύγει ολότελα. Και συχνά η σταδιο αντιδράσεων είναι ο πιο σκληρός και τώπιση προβλημάτων. Ή ξερα ότι ο
δρομία μας, η συναισθηματική σταθε αδυσώπητος. Η κριτική είναι μια άμεση καθένας από τους προκατόχους μου,
ρότητα, η επιτυχία μας εξαρτάται από προσβολή, μια κατ' ευθείαν επίθεση «θάττον η βράδιον», θα είχε να αντιμε
τον τρόπο αντιδράσεως εναντίον της. εναντίον του συναισθήματος αυτοσε τωπίσει ένα φράγμα κριτικής. ' Ετσι
Υπάρχουν στην πραγματικότητα δύο βασμού και αυτοεκτιμήσεως. Γι’ αυτό •όταν κινήθηκα στην άνοδο για τον
είδη κριτικής: Η ηπία, η λεπτή, η το λόγο είναι εύκολος ο τρόπος της Λευκό Οίκο ήμουν προπαρασκευασμέ-
καλόπιστη, η εποικοδομητική παραλλα αντιδράσεως με μνησικακία. Τούτο ό νος. Αυτή είναι η μια πλευρά του θέμα
γή της (την οποίαν κανείς δεν πρέπει να μως ακριβώς καθιστά τον δεχόμενον τος. Η άλλη άποψη -είπε ευγενικά-
φέρει πολύ βαρέως) και η τραχεία, η τις επικρίσεις πιο ευάλωτον, πιο τρω «είναι ότι είμαι ένας Κουάκερος (μέλος
σκληρή, η άκαμπτη, η δυσάρεστη ακόμα τόν. Εάν το όλο που έχει να κάνει είναι η Χριστιανικής ομάδος, που δεν χρησιμο
η κακόπιστη, το εχθρικό είδος κριτικής. επίδειξη αδημονίας, εχθροπαθείας και ποιεί χριστιανικούς τύπους) και ήξερα
Για τη δεύτερη αυτή μορφή κριτικής μνησικακίας απέναντι της κριτικής τότε πολύ καλά τι αυτό σημαίνει: Οι Κουάκε
μπορώ να ομιλήσω ύστερα από προσω το μόνο που επιτυγχάνει είναι απλώς η ρος πιστεύουν σε μια εσωτερική γαλή
πικές μου όχι καλές και ευχάριστες δηλητηρίαση του ευατού του. Το πρώτο νη, μια νηφαλιότητα, που θα έρθει,
εμπειρίες. Για μια αρκετά μεγάλη περί βήμα που έχει να κάνει ο υφιστάμενος μόνο αν αδειάσατε τη καρδιά σας από
οδο χρόνου όλα στη ζωη you επήγαιναν ι στην κριτική είναι να πειθαναγκάσει τον μνησικακία και πικρία. Οταν ένας
πολύ έξοχα. Στα κατοπινά χρόνια άρχι ευατόν του να παραμείνει τελείως άνθρωπος είναι προικισμένος με αυτό
σε να κάνει την εμφάνισή της εναντίον αδιάφορος, απαθής και ατάραχος. Τού το θεϊκό δώρο της ψυχικής γαλήνης,
του προσώπου μου μια σειρά ηχηρών το φυσικά δεν είναι εύκολο εγχείρημα, ποτέ ίσως δεν πρόκειται να ενοχληθεί
επικρίσεων για τα γραπτά μου και για το είναι όμως ανάγκη να γίνει. Επισκέφθη- από τις καταιγίδες που εγείρονται από
υπούργημά μου. Οταν ξέσπασε η κα κάποτε τον Χέρμπερτ Χούβερ, έναν ανθρώπους.
καταιγίδα δεν ήξερα πως να αντιδράσω. ασφαλώς από εκείνους τους ανθρώ Η Βίβλος λέγει: «Να προσεύχεσθε
Επροβληματιζόμουνα με τους χ ειρ ι πους της περιοχής μας, που είχαν γΓ αυτούς που σας αδικούν. Να ευλο
σμούς που έπρεπε να κάνω για να δυσφημησθεί και κατασυκοφαντηθεί γείτε αυτούς που σας πληγώνουν».
εξουδετερώσω τις επιπτώσεις της. κατά τον πιο άδικο τρόπο. «Κύριε Τούτο πιθανόν να φαίνεται παράλογο,
’ Επρεπε να συνηθίσω στον σκληρό Πρόεδρε», του είπα, «πως το μπορέσα μωρό, ακόμα καιγελοίοσε κάποιον, που
τρόπο αντιμετωπίσεως της κριτικής! τε να ξεπεράσετε την πικρία σας υποφέρει ψυχικά κάτω απότοανηλεές
Εκείνο που μπόρεσα να διδαχθώ από τις ύστερα από όλην εκείνην την λυσσαλέ- μαστίγωμα της αδίκου επικρίσεως, αλλ'
724
i
ιατ' ευθείαν επίθεση εναντίον του αυτοσεβασμού
όμως η εκπληκτική αλήθεια είναι ότι κάνω». πέρασμα ότι οποιαδήποτε επίκρισή σας
ανακουφίζει την πληγή. Εάν τα καταφέ Το δεύτερο βήμα για την αντιμετώπι είναι αυτή που εκφράζει την αλήθεια,
ρετε να αναγκάσετε τον ευατό σας να ση της κριτικής είναι να είσαι λογικός. τότε το καλύτερο που έχετε να κάνετε
πεισθεί ότι πρέπει να προσεύχεται για Δέξου την κριτική και εξέτασέ την είναι να το παραδεχθείτε. Τέλος εάν
την άδικη κριτική που αναπάντεχα αντικειμενικά, γιατί όπως ο μεγάλος συμφωνήσετε τι παραπάνω μπορεί να
δέχεται, θα μπορέσετε ταυτόχρονα να καθηγητής του πιάνου, ο Θέοντωρ λεχθεί; Πέραν τούτου είναι εκπληκτικό
καταλαγιάσετε την αδικία που οας έχει Λεστσετίζκυ, παρετήρησε, «μαθαίνομε πως πρόθυμα οι άνθρωποι θα ειρωνευ
προσγίνει. αρκετά χρήσιμα πράγματα από τα δυσά τούν την άποψη κάποιου που μπορεί να
Αλλος τρόπος ωστόσο για να σταθε ρεστα, που οι άνθρωποι λένε εναντίον παραδεθχεί ότι έχει κάνει λάθος.
ροποιήσετε τις σιγκινήσεις σας, τις μας, γιατί μας αναγκάζουν να σκεπτώ- ’ Αλλη λογική προσέγγιση είναι η
συναισθηματικές σας καταστάσεις, που μαστε, ενώ όταν ακούμε ωραία και εξέταση των ηθικών προσόντων του
είναι απότοκες της σκληρής απέναντι ενθουσιώδη λόγια για το άτομό μας το επικριτού σας. Είναι αυτός άτομο αξιο
σας συμπεριφοράς των συνανθρώπων αποτέλεσμα είναι να νοιώθουμε μόνο πρεπές, ευηπόληπτο και ειλικρινές; Σε
σας είναι ότι πρέπει να αναλογισθήτε χαρά». Ρωτήστε έντιμα τον ευατό σας καταφατική περίπτωση θα ήταν προτι-
ότι όλοι οι ισχυροί άνδρες και γυναίκες εάν υπάρχει κάποια αλήθεια στη κριτι μώτερο να μην απορρίψετε τους λό
υφίστανται πάντοτε τα ιοβόλα βέλη της κή. Προφυλαχθείτεαπότις αυτοδικαιο- γους του ανενδοίαστα. ’ Εχει λόγους
κριτικής. Εάν η ζωή σας έχει κάποια λογήσεις και τις ορθολογιστικές σας μήπως να είναι κακεντρεχής ή ζηλότυ
ζωτικότητα, εάν είσθε άτομο προωρι- εκτιμήσεις. Εάν υποκύψετε σ' αυτές πος; Κατόπιν αυτής της διαπιστώσεως
σμένο να πραγματοποιήσει έργα και δεν θα επιτύχετε τίποτα άλλο παρά να θα μπορέσετε ίσως να τους απορρίψε
ιδιαίτερα να χαράξει καινούργια μονο ενισχύσετε την αρχική σας πλάνη. Εάν τε. Αξιοπρεπής οιωπή είναι συχνά η
πάτια, πρέπει να είσθε σίγουρος ότι υποχρεωθείτε να καταλήξετε στο συμ καλύτερη απάντηση στο συκοφάντη.
πρόκειται να αντιμετωπίσετε εχθρότη
τες και αντιθέσεις. Ο μεγαλύτερος Στην απέναντι σελίδα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Βενιαμίν Φραγκλίνος. Παρατήρησε
Ανθρωπος, που κάποτε περπάτησε κάποτε ότι μόνο δύο πράγματα είναι σίγουρα στη ζωή μας: ο θάνατος και οι φόροι.
επάνω σ' αυτή τη γη υπέστη τη πιο Σ ' αυτά πρέπει να προστεθεί και μια ακόμα άλλη δυσάρεστη βεβαιότητα. Η κριτική.
κακόβουλη κριτική και τελικά καταδικά
σθηκε στο σταυρικό θάνατο από τους
συγχρόνους του, που δεν μπόρεσαν να
ανθέξουν την σύγκρουση των επανα
στατικών του ιδεών. Ο Αβραάμ Λίνκολν
κάποτε είπε: «Εάν επρόκειτο να προ
σπαθήσω να διαβάσω πολύ λίγο όλες τις
απαντήσεις από τις επιθέσεις που
εγένοντο 'εναντίον μου, αυτό το μαγαζί
ίσως κατά τον ίδιο τρόπο να έκλεινε για
κάθε άλλου είδους ασχολία. Πράττω το
καλύτερο, που ξέρω πως θα το ενεργή
σω, κάνω το καλύτερο που μπορώ. Εάν
ο σκοπός με οδηγήσει έξω από εκείνο
που πρέπει να γίνει, τότε ό,τι λέγεται
εναντίον μου δεν θα συσσωρευθεί στο
τίποτε, εάν πάλι ο σκοπός με φ έρει στο
σωστό, έξω από το λάθος, τότε δέκα
Αγγελοι μπορούν να ορκισθούν, ότι
είχα δίκαιο άσχετα τι μπορούσα να
725
Κάποτε βεβαίως όταν η κριτική συμβαί κειται να με αγαπήσει η να σας αγαπή νο της υγείας του. Οταν ο δεύτερος
νει να είναι προφανώς ψευδής και σει. ' Οπως ακριβώς μερικοί άνθρωποι ξύπνησε και ανακάλυψε τι είχε συμβεί,
βλαπτική θα πρέπει ν ' απαντήσετε σ' μας προσβάλλουν για όχι κανένα ιδιαί ένοιωσε συντριβή και έστειλε στην
αυτή. Αλλά στην περίπτωση αυτή είναι τερο λόγο, έτσι και μεις θίγομε την τιμή εφημερίδα του ένα τηλεγράφημα, α
καλύτερο να αναφέρεσθε απλώς στα και την υπόληψη μερικών άλλων. Εάν ναγγέλλοντας την παραίτησή του από
γεγονότα και όχι να προσπαθείτε να αντικρύσετε κατάματα αυτήν την απλή τη δουλειά του. Ποτέ δεν μπορούσε να
καταφεύγετε σε αντεκδικήσεις. αλήθεια θα ενοχλήσθε υπερβολικά από εξακολουθεί, σύμφωνα με τα συμφέ
' Αλλος τρόπος αντιμετωπίσεως της μια ωρισμένη ποσότητα αντιδημοτικό ροντα της εφημερίδας, να δυσφημεί
κριτικής είναι η διατήρηση της μνημο τητας. και να βλάπτει ένα άνθρωπο αρκετά
σύνης: Οταν η κριτική φτάσει τελικά Υπάρχει κάτι στη κριτική που δεν μεγάλο, που γνωρίζει να απαντά στις
μέχρι τ ' αυτιά σας είναι δυνατό να έχει μπορεί να ελεγχθεί στην πράξη; Και επικρίσεις του μόνο με την εύνοιά του.
εξογκώσει τα πράγματα σε βαθμό βέβαια υπάρχει. Μπορείτε να προσπα Συνεχείς επικρίσεις διαστρέφονται
υπερβολικό. Υπάρχουν άνθρωποι χαι θήσετε τον επικριτή σας; ' Εχει ανάγκη, συχνά και ατυχή πλάσματα όταν αρπά
ρέκακοι, που απολαμβάνουν το θέαμα γιατί είναι απαραίτητο να γνωρίζετε ότι ξουν καμμιά ευκαιρία για να παρουσιά
από την διέγερση μιας διαμάχης, την η κριτική μοιάζει με σπαθί με διπλή όψη σουν μια απατηλή σπουδαιότητα, προ
έξαψη ενός διαρκούς μίσους και είναι και πολύ συχνά στο χειρισμό του είναι η σπαθούν να καλύψουν την ανεπάρκειά
πρόθυμοι να ρίξουν βενζίνη επάνω στις δηλητηριασμένη πλευρά εκείνη που τους, επιδεικνύοντας τις αποτυχίες
φλόγες, όταν τους δίνεται η ευκαιρία κόβει το πρόσωπο αυτού που το χειρί των άλλων προσώπων. Ο χριστιανικός
και το μπορούν. «' Ελα πλησίασε», λένε ζεται. τρόπος ζωής επιβάλλει οσάκις αντιμε
στο θύμα της κριτικής, «δόσε μάχη, μην Η σπερμολογία, για παράδειγμα, το τωπίζετε την εχθρότητα ενός άλλους
αδρανείς». Πρέπει να είσθε προσεκτι κουτσομπολιό δεν είναι τίποτα άλλα προσώπου να προσπαθήτε να βρίσκε-
κοί απέναντι σ' αυτούς τους όχι και παρά η κριτική, που έχει ως ελατήριο σθε πίσω από την οργή, να υπομένετε
τόσο αφελείς θεατές. Μπροστά από την ζήλεια ή την ανασφάλεια. Μικροί ό,τι προκαλεί αυτήν και να μετακινείτε
λίγα χρόνια ο κοσμήτωρ μιας περίφημης άνθρωποι ως επί το πλείστον το βρί την αιτίαν προς χάριν του άλλου προσώ
θεολογικής Σχολής έκανε ένα κήρυγμα σκουν πιο εύκολο για να διαβάλλουν που, όπως επίσης και προς χάριν σας.
στο οποίο ανέφερε μερικά πολύ δυσά κάποιον παρά να φροντίσουν να σταθε Και καθώς ο Ντισραέλι παρατήρησε
ρεστα για το άτομό μου. Οταν οι ροποιήσουν τις θέσεις τους. Αλλά ποια κάποτε, «είναι πολύ πιο εύκολο να είσαι
ρεπόρτερς εφώρμησαν κατ’ επάνω είναι η αμοιβή τους; Εκείνο που επιτυγ επικριτής παρά διορθωτής» έτσι πάντο
μου, θορυβούντες και φωνασκούντες χάνουν είναι κάνεις να μην τους εμπι τε θα υπάρχει αφθονία κριτικών στο
για μια απάντηση, εγώακόμα καλά-καλά στεύεται. Στο τέλος κανείς δεν τους κόσμο αυτό, μερικοί από αυτούς καλό
δεν εγνώριζα τι ο κήρυξ είχε πει. Ενας πιστεύει. πιστοι με ευγενικές διαθέσεις, άλλοι δε
από τους δημοσιογράφους έσπευσε Η Βίβλος μας παραγγέλλει να αντα- σκληροί με κακή πίστη. Μπορείτε να
πανευτυχής να μου αφηγηθεί το περιε ποδίδωμε καλόν αντί κακού. Η θεία υπερασπίζεσθε τους ευατούς σας από
χόμενο των λιβέλλων εναντίον μου. αυτή παραγγελία δεν είναι (ίσως, έστω τους αγενείς και κακόπιστους επικρι
' Ηταν φυσικό να σοκαρισθώ από την και για τους ελάχιστους) μια ευλαβής τές, μαθαίνοντας να ελέγχετε τις
είδηση. Αναστατώθηκα, αλλά πήρα μια ανοησία. Η καλωσύνη είναι ισχυρότερη συναισθηματικές σας αντιδράσεις, υιο
βαθειά αναπνοή και είπα με ψυχραιμία από την κακία. Ο πατέρας μου μου θετώντας μια ήρεμη και λογική στάση
ότι ο επικριτής μου δεν είναι μια τυχαία μίλησε κάποτε για κάποιο δημοσιογρά και προσπαθώντας με έντιμο τρόπο να
προσωπικότητα, είναι μια σημαίνουσα φο, που εγνώριζε και που εκάλυψε την βοηθείτε τους επικριτές σας για να
φυσιογνωμία των θρησκευτικών μας εκστρατεία του Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϋ απαλλαγούν οι ίδιοι από το θυμό τους
πραγμάτων και του πνεύματος, είναι για την Προεδρία των Ηνωμένων Πολι και τα συμπλέγματά τους. Σε τελευταία
ένας διακεκριμένος άνθρωπος, του τειών. Η εφημερίδα στην οποία ειργά- όμως ανάλυση η καλύτερή σας υπερά
οποίου την κρίση ώφειλα να σεβασθώ. ζετο ήταν λαύρα αντίθετη προς τον σπιση, ο πιο ασφαλής τρόπος αμύνης,
Προσέθεσα ότι κατόπιν τούτου θα ήταν ΜακΚίνλεϋ και ο ρεπόρτερ επρόκειτο είναι η δική σας μέρα με τη μέρα
καλύτερο και συμφερώτερο για μένα να να συνταξιδεύσει με τον υποψήφιο στο συμπεριφορά. Διατηρήστε υψηλά το
κάνω μια επανεξέταση των κατηγοριών ίδιο τραίνο για να μπορεί να παρακολου ηθικό σας επίπεδο. Εχετε καθαρή
και στην περίπτωση που τυχόν θα θεί όλη του τη δραστηριότητα και να συνείδηση. Είναι θέμα ζωτικής σημασί
διαπίστωνα καμμιά πλάνη στις ενέργει- καθιστά έτσι ενήμερη την εφημερίδα ας μια ζωή να διανύεται χωρίς καμμιά
ές μου και στα λόγια μου να βάλλω όλα του σε κάθε ευκαιρία με το ρεπορτάζ οποιαδήποτε ανάγκη για απάτη, απογο
τα δυνατά μου να διορθωθώ για να εκείνο που την συνέφερε. Ο ΜακΚίν ητεύσεις ή για ψέμματα ή για απόκρυ
παραλειφθούν παρόμοια σφάλματα στο λεϋ εγνώριζε αυτή τη λεπτομέρεια ψη.
μέλλον. Ποτέ δεν θα λησμονήσω τις αλλά προσποιήθηκε αδιαφορία. ' Ενα Σημ. Μετ. Η κριτική είναι κάτι, που
γκριμάτσες, δεν θα ξεχάσωτις απογοη- απόγευμα έκανε τσουχτερή ψύχρα και μπορεί κανείς να αποφύγει όταν δεν
τευτικές εκφράσεις στα πρόσωπα εκεί ο δημοσιογράφος καθώς ήταν κουρα λέγει τίποτα, δεν κάνει τίποτα και όταν
νων των ρεπόρτερς. Επιζητούσαν μια σμένος ξάπλωσε κουλουριασμένος ε δεν είναι τίποτα, είπε ένας ανώνυμος
μάχη και ήταν σίγουροι για την υποδαύ πάνω σ' ένα πράσινο βελούδινο κάθι συγγραφέας. Ο Xenry David Thoreau
λιση της και απελπίσθηκαν γιατί δεν τα σμα του ακάλυπτου ψυχρού βαγονιού. ετόνισε. «Η κοινή γνώμη είναι ένας
κατάφεραν να προκαλέσουν έστω και Από την εξάντληση που είχε τον πήρε ο ασθενής τύραννος, όταν συγκριθεί με
μια απλή έξαψη. ύπνος αμέσως. Ο ΜακΚίνλεϋ ήρθε την προσωπική μας γνώμη. ' Οτι ένας
Η προσπάθειά μου να ασχοληθώ με κοντά του, σταμάτησε και άπλωσε το άνθρωπος σκέφτεται για τον ευατό του
την κριτική με (οδήγησε σ' ένα άλλο παλτό του, επάνω στο συνάνθρωπό του, αυτό είναι εκείνο που υπαγορεύει το
ασφαλές συμπέρασμα: Κανείς δεν πρό που από το ψύχος αντιμετώπιζε κίνδυ πεπρωμένο του».
726
Ν Ε Ε Σ Α Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Ι Κ Ε Σ Μ Ε Θ Ο Δ Ο Ι Σ Τ Η ΔΙΩΞΗ Τ Ο Υ Ε Γ Κ Λ Η Μ Α Τ Ο Σ
ΜΕ ΛΕΗΖΕΡ Η ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ
ΔΑΚΤΥΛΙΚΩΝ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΩΝ
Α Κ Τ Υ Λ ΙΚ Α α π ο τ υ π ώ μ α τ α ' Οσο κι αν στοιχίζει,λοιπ όν, το
Δ -ελ π ίδ α μαζί κι εφ ιάλτης. Ελ
πίδα για το υ ς διώ κτες το υ έγκλημα -
έγκλημα το 1983 φ α ίν ετα ι πως
θα σ τοιχίζει πολύ λιγότερ ο μ ελ
τος. Κι’ εφ ιά λτη ς τω ν ίδιων τω ν λοντικά. Κι α υ τό χάρη στον
εγκληματιώ ν, π ου κάνουν ό,τι μπ ο α νιχνευτή τω ν δακτυλικώ ν απο -
ρούν για να μην αφ ήνουν ίχνη τυπ ω μάτω ν μα ακτίνες λέηζερ
ξοπίσω τους. Οσο για τα ίδια τα από αργόν που τώ ρα δοκιμ ά ζε
δαχτυλικά α π ο τυ π ώ μ α τα α υ τά — τα ι στο Ορλάντο, τη ς Φλώριδας
στη χημική το υ ς σύνθεση — δεν τω ν Ηνωμένων Πολιτειών. «Μ
είναι παρά 90 τοις ε κ α τό νερό και το α υ τ ό τ ο σ ύ σ τη μ α α ν α κ α λ ύ
υπ όλοιπ ο δέκα το ις εκα τό : ουρία, π το ν τα ι δ α κτυ λικά α π ο τ υ π ώ
διάφορα ά λ α τα και λίπη το υ σώμα - ματα ακόμη και πάνω στο ύ φ α
τος. Κι εννο είτα ι όλα α υ τά δ ια τα σμα ή το ν χαλκό, π ου συνήθως
γμένα κα τά μια α π ό λ υ τα προσωπι - είναι αδύνατο να τα ξεχω ρίσει
κή σειρά. Α υ τά ακριβώς τα σημάδια κανείς απ ό τέ το ιο υλικό, «λέει ο
θα ανιχνεύσ ουν σύντομα — και Τζιμ Μ άρρεϋ», π ρ ο ϊσ τ ά μ ε ν ο ς
π ολύ γρήγορα - οι ακτίνες λέη ζερ το υ ε γ κ λ η μ α το λ ο γ ικ ο ύ ε ρ γ α
με. αργό. στηρίου στην αστυνομική δ ιε ύ
θυνση τη ς π ερ ιφ έρ εια ς Ό ρ α ν -
τζ. «Και το σύστημα α υ τό είναι
τόσ ο γρήγορο κι εύχρ ησ το ώ σ τε m m m r n m r n ..
Δακτυλικά αποτυπώματα ενιοχυμένα Το σύστημα στην ανίχνευση δακτυ
με ακτίνες λέηζερ αργού. να βρίσκουμε α π ο τυ π ώ μ α τα ,
λικών αποτυπωμάτων με ακτίνες
π ου δια φ ορετικά π ο τέ δεν θα
λέηζερ δοκιμάζεται στο Ορλάντο
απ οκαλύπ ταμ ε, «προσθέτει» ο
της Φλόριντας.
ίδιος.
Το σύστημα τω ν Ενισχυμένων συσκευή. Μ όνο π ου τα π ρώ τα
Απ οτυπ ω μάτω ν με Λ έηζερ και σ υ σ τή μα τα λέηζερ δεν ή τα ν μό -
Βίντεο (LVIP) α π οκά λυ ψ ε τις κα - νο δύσχρηστα και αρκιβά. Συχνά
τ α π λ η τ κ ικ έ ς τ ο υ ικ α ν ό τ η τ ε ς έκαιαν τα α π οτυπ ώ μ ατα. Α κό
στην περίπτω ση ενός διπλού μη κι α υ τέ ς τις επ ιφ ά νειες, πάνω
εγκλήμα τος στο Ορλάντο, όπ ου στις οπ οίες είχαν απ οτυπ ω θεί.
οι ντέτεκ τιβ θα έκαναν και μια Μ ε το σύστημα τη ς «Λέηζερ
ολόκληρη βδομάδα για να α να - Αϊόνικς» μια φ ο ρ η τή π ηγή ε ν έ ρ
καλύψ ουν τυ χ ό ν α π ο τυ π ώ μ α γ εια ς π α ρ ά γει ακτίνες λέηζερ,
τα. Μ ε το LVIP όμως μπόρεσαν κι π ο υ π ερνούν μέσα απ ό ενα
έψ α ξα ν και τ α 11 δωμάτια το υ καλώδιο οπτικών ινών για να
σ π ιτού μέσα σε... τρεις ώρες φ τά σ ο υ ν στην κεφ α λή τη ς σ υ
μόνο. σκευής λέηζερ. Στη σ υνέχεια
Η ιδιότητα τω ν πράσινων ακτί - μια κάμερα βίντεο δ έχ ετα ι τα
νων λέηζερ να κάνουν τα δ α κ τυ φ ω τεινά π ια α π οτυπ ώ μ ατα. Κι
λικά α π ο τυ π ώ μ α τα φ ω τειν ά ή α υ τά π ροβάλλονται σε οθόνη
τα ν γνω στή απ ό το 1979 ακόμη, π αρακολουθήσεω ς, ενώ τ α υ τ ό
όπως π α ρ α τηρ εί ο Μ άϊκλ Π α- χρονα εκτυ π ώ νο ντα ι και σε βιν
λεμρίτι τη ς «Λέηζερ Αϊόνικς», τη ς τε ο τα ιν ία τω ν τριών τε τά ρ τω ν
εταιρίας, π ου κ α τα σ κ εύ α σ ε τη τη ς ίντσας.
727
ΑΠΟ ΤΗΝ Α Π Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ω Σ Η ΜΕΧΡΙ Σ Η Μ Ε Ρ Α
ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
γλώσσαν της ποιησεως και της καρδίας «Συσταίνεται Εκπαιδευτικός ' Ομιλος
Σ ΤΟΥΣ αγώνες για την επικράτηση
και την καθιέρωση της Δημοτικής των Ελλήνων».
Στα 1853 ο Σπυρ. Τρικούπης γράφει
με το σκοπό να ιδρύση ένα Πρότυπο
Δημοτικό Σχολείο στην Αθήνα και να
δεν πρωτοστάτησαν μόνο πνευματικοί
άνθρωποι. Πολιτικοί που έγιναν πρωθυ στον πρόλογο της Ιστορίας του: «..ί Η βοηθήση ν' αναμορφωθή με τον καιρό
πουργοί ήταν θαρραλέοι οπαδοί και γλώσσα είναι κτήμα όλου του ' Εθνους, η Ελληνική Εκπαίδευση». Ολοι όσοι
αγωνιστές του Δημοτικισμού και μερι και όσον αξιέπαινος είναι ο πλουτίζων αγαπούσαν τη Δημοτική γλώσσα, τη
κοί έπαιξαν, από τη θέση τους, καθορι το εθνικόν τούτο κτήμα, τόσον αξιόμεμ γλώσσα του Λαού και των δημοτικών
στικό ρόλο. πτος σφετεριστής του κτήματος τού τραγουδιών, συγκεντρώθηκαν γύρω
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν του είναι όστις το μεταποιεί και το στον Ομιλο. Σπανίζει στη νεώτερη
συνδέσει την πρωθυπουργία τους με διαχειρίζεται κατά την όρεξίν του. Ο ελληνική ιστορία το φαινόμενο να συ
πολύ ιστορικές στιγμές της νεοελληνι τοιούτος αντί να επιταχύνη παρεμποδί ναντηθούν, για τον α υτό σκοπό, τέτοιες
κής ζωής. Εδώ όμως αναφερόμαστε και ζει την διανοητικήν πρόοδον του ' Ε προσωπικότητες που κυριάρχησαν στην
κρίνουμε ειδικά τη στάση τους στο θνους του». Πολιτική, και στα Γ ράμματα κατά τα
γλωσσικό ζήτημα, ανεξάρτητα από την Και ο γιός του, ο αρχηγός του τελευταία ογδόντα χρόνια.
άλλη πολιτεία τους, για την οποία ο Ελληνικού Φιλελευθερισμού, Χαρ. Τρι- Το επιμαρτυρούν τα μεγάλα ονόματα
καθένας μπορεί να έχει τη δική του κούπης, δεν έμεινε ασυγκίνητος απ' το των ιδρυτώντου Ομίλου, που πρώτοι και
άποψη. Ωστόσο, στην Ιστορία του Γλωσ γλωσσικό ζήτημα. Από τη μια η επίδρα καλύτεροι είναι οι μετέπειτα πρωθυ
σικού Ζητήματος δεν μπορεί να αποσι- ση των ιδεών του πατέρα του και από πουργοί Κων/νος Δεμερτζής, Αλ. Διο
ωπηθεί η προσφορά τους. την άλλη το πρώτο γλωσσικό κήρυγμα μήδης, Γεώργιος Καφαντάρης και Αλ.
του Ψυχάρη (1880) τον έκαναν να Παπαναστασίου. Κοντά σ' αυτούς υπέ
Οι Τρικούπηδες ενδιαφερθεί για τη δημοτική γλώσσα. γραψαν το καταστατικό οι Απ. Αλεξαν-
Πρώτος ο Σπύρος Τρικούπης έδειξε Και όπως μας πληροφορεί μαρτυρία της δρής, Περικλής Αλ. Αργυρόπουλος,
την αγάπη του για τη γλώσσα των εποχής του, ήταν «εύνους προς το ' Ιων Δραγούμης, Αλεξ. Μυλωνάς, Δημ.
αγωνιστών του Εικοσιένα. γενικός τελευταίον κίνημα της γλωσσικής απο- Σαράτσης, Κων/νος Τριανταφυλλόπου-
Γραμματέας της Επικράτειας στα χρό καταστάσεώς μας». λος και άλλοι.
νια του Καποδίστρια και πρωθυπουρ Στα 1921 βρίσκομε τον μετέπειτα
γός, δεύτερος μετά τον Θ. Νέγρη, τον πρωθυπουργό Κων/νο Τσαλδάρη ανα
Η ίδρυση πληρωματικό μέλος του Δ.Σ. του Εκπαι
πρώτο πρωθυπουργό, στα 1824, ήταν
από τους πιο μορφωμένους της εποχής του Εκπαιδευτικού Ομίλου δευτικού Ομίλου, με πρόεδρο τον
του. Αυτός μετάφρασε το ποίημα του καθηγητή Γιάννη Θεοδωρίδη, γενικό
Τυρταίου «Τι τιμή στο παλικάρι, όταν Μετά το Κίνημα του 1909 θεωρήθηκε γραμματέα τον Δημ. Γληνό και αντιπρό
πρώτο στη φωτιά», που γαλούχησε σημαντικό γεγονός η ίδρυση του Εκπαι εδρο τον Αλ. Βαμβέτσο. Στα 1923 ο
γενεές Ελλήνων. Ο Τρικούπης είχε δευτικού Ομίλου. Στο καταστατικό του, Κων/νος Τσαλδάρης αναφέρεται δω
συμβουλεύσει και τον Διον. Σολωμό και που εγκρίθηκε το Μάιο του 1910, στο ρητής του εκπαιδευτικού Ομίλου με το
τον Δημ. Βικέλα να γράψουν «την πρώτο του άρθρο, αναφέρεται ότι: ποσόν των 500 δραχμών.
728
Ο Γεώργιος Παπανδρέου ως υπουργός Παιδείας του
Ελευθερίου Βενιζέλου υποστήριξε με θέρμη τη δημοτική.
729
Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ο τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημο στοκλής Σοφούλης, Κων. Δεμερτζής,
κρατίας κ. Μιχ. Στασινόπουλος ένας Περικλής Αργυρόπουλος, Λέων Μακ-
από τους ικανότερους χειριστές της κάς, ©εμ. Αθανασιάδης - Νόβας, Διον.
δημοτικής. Κόκκινος και άλλοι. Ακόμη ένας πρωθυ
πουργός, ο Οεμ. Σοφούλης, ανήκει
στην τιμητική πλειάδα των υπερασπι
στών της Δημοτικής.
1911 δια το γλωσσικόν ζήτημα, το Από το 1934 έως σήμερα πέρασαν
οποίον δια τον πολύν όχλον ήτο καθα- σαράντα εφτά χρόνια. Η διακυβέρνηση
ρώς θρησκευτικόν και συγκρίνατε την της χώρας από το Λαϊκό Κόμμα, η 4η
εποχήν εκείνην με την μετά τους Αυγούστου, η Κατοχή και η μεταπελευ-
πολέμους. Οχι μόνον η αναπλαστική θερωτική άνοδος στην εξουσία της
γλωσσική κίνησις γίνεται πλέον φανερά δεξιάς και η διατήρησή της τόσα χρόνια
και ελευθέρα, αλλά καταντούν αστειό ανάκοψαν την εξελικτική πορεία στην
τητες, μηδενός εγείρουσα την προσο εκπαίδευση και στο γλωσσικό.
χήν αι απόπειραι των διαφόρων, γενό- Το εκλογικό αποτέλεσμα της 16ης
μεναι είτε εις την Βουλήν είτε εις την Φεβρουάριου 1964 είχε προωστική
δημοσιογραφίαν, ίνα επιτεθούν κατά επίδραση και στην Παιδεία. Κανένας
προσώπων εχόντων και διαδηλούντων καλόπιστος δεν μπορεί να το αμφισβη
τας γνώμας εκείνος, αίτινες τους τήσει. Η ψήφιση των εκπαιδευτικών
εχαρακτήριζαν άλλοτε αποδιοπομπαί νομοσχεδίων απ' τη ντότε μικρή Βουλή
ους Αρείους. Και όχι μόνον αυτό, αλλά και η κατοχύρωση της δημοτικής γλώσ
και φανερά ομολογούν όλοι σήμερον σας, αποτελούν αναμφισβήτητα, ένα
τίζηται εκ του ακένωτου λεξικού της ότι άνευ της δημοτικής γλώσσης είναι πολύ θετικό επίτευγμα στην πρόοδο και
αρχαίας γλώσσης, των λέξεων μόνον αδύνατος η εκπαίδευσις η στοιχειώ τον έκσυγχρονισμό της χώρας μας.
προοαρμοζομένων προς τον τύπον της δης». Η κατηγορηματική μάλιστα δήλωσή
δημοτικής. Η δημοτική ημών ποίηση Και ο καθηγητής της Ιστορίας στο του τότε πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέ
είναι έν κειμήλιον, το οποίον εάν Πανεπιστήμιο και πρωθυπουργός στα ου για τη συνταγματική κατοχύρωση
ηθέλομεν να αποκλείσωμεν από του χρόνια του Εθνικού Διχασμού Σπυρ. της Δημοτικής, ήρθε, με τον πιο πανη
κύκλου των βιβλίων των αναγνωστικών Λάμπρος αναγνώριζε και υπεράσπιζε γυρικό τρόπο, να δικαιώσει και να
θα εφονεύομεν ηθικώς το ' Εθνος». τη δημοτική γλώσσα. Μιλώντας για τα επιβραβεύσει αγώνες 160 χρόνων,
Ο Ελ. Βενιζέλος, όταν γινόταν η δίκη κακά της διγλωσσίας έλεγε: «Το καθ’ στους οποίους, πέρα απ' τους πνευμα
στο Ναύπλιο στις 16-20 Απριλίου 1914 ημάς ηθέλομεν προτιμήσει την πτωχι τικούς ανθρώπους, πρωτοστάτησαν, ό
για τα περίφημα «Αθεϊκά» του Βόλου, κήν περιβολήν της καθομιλουμένης πως προείπαμε, και κορυφαίοι πρωθυ
με κατηγορούμενους τον Αλ. Δελμού- αντί των δανείων. Αλλ απεναντίας οι πουργοί.
ζο, τον γιατρό Δημ. Σαράτση και πολ Βυζαντινοί περιφρονούσι την αληθινήν
λούς άλλους, δήλωσε: «Αυτή η δίκη γλώσσαν και αποστρέφωσιν απ αυτής
είναι ένα αίσχος». το πρόσωπον μετ' αλαζονείας».
Ο Μυριβήλης από τους «μεγάλους»
Κι όταν το 1917, μετά το Κίνημα της
Θεμ. Σοφούλης - Γ. Παπανδρέου της σωστής δημοτικής.
Θεσσαλονίκης, πήρε την εξουσία η
Κυβέρνησή του, υιοθέτησε το πρό
Στην τετραετία 1928 - 32, με πρωθυ
γραμμα του «Εκπαιδευτικού Ομίλου».
πουργό τον Ελ. Βενιζέλο και υπουργό
Οι τρεις κορυφαίοι παιδαγωγοί, Δ.
της Παιδείας τον Γεώργ. Παπανδρέου,
Γληνός, Αλ. Δελμούζος και Μαν. Τριαν-
έχουμε καινούργια εκπαιδευτική με
ταφυλλίδης, ανέλαβαν το έργο της
ταρρύθμισ η. Μ ε την υπ' αριθμ.
Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, στη
80871/30/12/30 εγκύκλιο «Περί των
χρονική περίοδο 1917 - 1920. Η λαίλα
πα των Νοεμβριανών εκλογών του 1920 ιδανικών της Εκπαιδεύσεως» έλεγε ο
Γεώργιος Παπανδρέου: «...Το ιδεώδες
το ανάκοψε, για να επαναληφθεί στο
του πρώτου αιώνος της ελευθερίας
διάστημα 1922 - 25.
υπήρξεν η Μεγάλη ιδέα, η Εθνική
Ανδρέας Μιχαλακόπουλος - Καθη Αποκατάστασις. Το ιδεώδες του δευτέ
γητής ρου αιώνος, εις τον οποίον εισήλθομεν,
Σπ. Λάμπρος είναι η Εθνική Αναγέννησις, επίσης
Και ο Πατρινός πολιτικός και πρώην Μεγάλη Ιδέα... Η επιδίωξις της Εθνικής
πρωθυπουργός Ανδρέας Μιχαλακό Αναγεννήσεως, αποτελεί το ιδανικόν
πουλος, που «πέθανε» στα χρόνια της της Εκπαιδεύσεως».
4ης Αυγούστου, ήταν υπερασπιστής Το 1934 ιδρύεται στην Αθήνα ο
της δημοτικής. Σε υπόμνημά του προς «Γλωσσικός Σύλλογος» για την καθιέ
τον Ελ. Βενιζέλο, που δημοσιεύει ο ρωση της δημοτικής. Το καταστατικό
βιογράφος του Δημ. Γατόπουλος, γρά του υπογράψανε πολιτικές και πνευμα
φει: «...Ενθυμηθείτε την θύελλα του τικές προσωπικότητες όπως οι Θεμι
730
Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
731
Ητανε ο καιρός που ολούθε γύρω σου δεν ακουγότανε τίποτ άλλο από τα παρακάλια των
αθώων που τρυπάγανε τ αυτιά και που τα βασανιστικά ερωτηματικά σου τριβελίζανε συνέχεια
το μυαλό: «που μπορώ τα κοιτάξω; τι μπορώ να ιδώ; Η γης γεννάει τη φρίκη και η ψυχή τη φρίκη
δυο φορές».
« Μυριάδα οι πεθαμένοι εξαφανίσει τη «νύχτα και τη μαυρίλα» κρατίας» στην αναζήτηση της αλήθειας
κι ανάμεσό τ ο υ ς οι εκλεχτοί που έχει κατασκεπάσει τη Δυτική σκέ οδηγεί τον ποιητή στη σκέψη, πως με
ψη που σαν εκφραστής της λατρείας τέτοιες παραμέτρους η παρουσία και
για μια γρηά-κούρβα π αντι-
της τεχνολογίας έχει περιορίσει όλα τα κυριαρχία του κακού στον κόσμο παύει
σταίνεται άλλα ενδιαφέροντα και έχει πετυχει «η πια να είναι «μυστήριο» και μεταβάλλε
για ενα μισερό πολιτισμό φύση να περάσει σε δεύτερη μοίρα». ται σε «πρόβλημα» με γνωστά τα
Η τεχνολογία του σήμερα ιδιαίτερα, «δεδομένα» του. Έτσι εξηγείται καλύ
ξεδιάντροπα και ανάλγητα, χωρίς φρά τερα γιατί η ζωή σπρώχνεται να διαβεί
ΙΝΑΙ, άραγες, ο ελληνικός ήλιος ο
χτες και όρια, κυνηγάει συνέχεια την μέσα από τους στενωπούς της «υπερ-
καταλύτης που θα χρυσώσει και
ολοένα και πιο πέρα ανάπτυξή της τάτης απελπισίας». Αφού όλες πια οι
αναδείξει την ομορφιά κάθε στοιχείου
περιφρουρώντας κάθε αξία άλλη και χαρές, όλες οι απολαύσεις, μηχανο-
του Ελληνικού χώρου; Αυτός που θα
παραμερίζοντας με βία κάθε εμπόδιο. κρατούνται, φιλτράρονται και προγραμ
αποκαλύψει την αρμονία που κυριαρχεί
Τρανό παράδειγμα, εγκληματικής σύλ ματίζονται πως θα μπορέσουν να βρουν
εκεί που πέφτουν οι ηλιαχτίδες του; Το
ληψης και εκτέλεσης, με το οποίο έχει τηναμόλυντη και ανόθευτη και καθάρια
«τέθριππο» άρμα του, εκπληκτικό σε
πιστωθεί η σύγχρονη τεχνολογία είναι η αρχική τους πηγή την αισθητικότητα;
δύναμη και αντοχή οδηγεί το νου με σα
διαμιάς καταστροφή και εξαφάνιση από Θέλει ήλιο και θαλασσινό αέρι για να
από τις αισθήσεις στην απόλαυση της
το πρόσωπο της γης μιας ολόκληρης αντριωθεί η «ζωογεννήτρα» δύναμη
τελειότητας πούναι διάχυτη στον Ελλα-
πόλης και των κατοίκων της εκεί κατά που θα ανασηκώσει από την νάρκη του
δικό τόπο. Τα ίδια αισθήματα θα κυριαρ
το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. τον σημερινό άνθρωπο και θα τον
χούσαν πάνω και στη Σάρρα Κόλντριτζ
Η δημιουργία, στερέωση και η επιβο λυτρώσει από την τρομερή έκρηξη της
όταν αναφωνούσε μαγεμένη «Τι ανε
λή της κυριαρχίας, ένος κόσμου ηλε βόμβας, της βόμβας που θα σκορπίσει
ξάντλητος θησαυρός, τι χάρη και τι
θαύμα είναι ο κόσμος τούτος που κτρονικά κατευθυνομένου ελεγχομέ- παντού την ερημιά».
ανοίγεται μπροστά μας!» νου έχει πετύχει να κόψει τους δε «Κι' όταν σωπαίνανε τ ’ αηδόνια, οι
Ο Ελύτης δεν αφήνει να χωρέσει σμούς και να αποξενώσει τον άνθρωπο βόμβες Μολότωφ αντηχούσανε. Τα
καμμιά αμφιβολία για τούτο. Είναι, από τη φύση. Η φύση, αλοίμονο, δεν πουλιά πέρνανε εκδίκηση». Ο πρώτα-
732
στήκανε οριστικά. Οι ήχοι και οι ρυθμοί
αγκαλιασμένοι αδελφικά φτιάχνουνε το
τελάρο που μέσα του θα κεντηθεί η
ζωγραφιά, η καινούργια, του αρχάγγε
λου που θα φέρνει το μήνυμα της
νιογέννητης τάξης της «ομορφιάς»,
της «ηδονής του καρπού» της «αγνό
τητας» (σ. 69).
Σε πείσμα του «κακού» που τόσο
φριχτά ταλαιπώρησε τον ποιητή και το
λαό του, άλλοτε μ ε την μορφή της
προδοσίας, άλλοτε με την απειλή της
ερήμωσης και άλλοτε με το δρεπάνι του
χάρου, ο ποιητής πρέπει να υμνήσει τη
χαρά της ζωής. «Δεν επιτρέπεται στον
ποιητή να εξευτελίζει την ζωή» θα 'πει!
Εχει σπουδαίο και αποτελεσματικό
όπλο στο χέρι του, για τούτο: Την
γλώσσα του!
«Η Ελληνική γλώσσα χαρακτηρίζεται
από τη θετική της στάση απέναντι στο
φαινόμενο της ζωής», θα διακηρύξει (σ.
637 ο «Ελύτης στην ποίησή του»).
Τονίζεται έτσι καθαρά η εκφρασμένη
άποψη ότι «ο ιστορικός βίος ενός λαού
οφείλεται κατά πολύ στην δημιουργικό
τητα την ποιητική που βάζει στη διάθε
ση του λαού τη γλώσσα του και τους
θρύλους του».
Ο Ελύτης αρνείται να γίνει ο εκφρα
στής και ο υμνωδός της κυνικότητας και
733
οι άνεμοι μ ε όλες τις ιδιαίτερες ναυτι
δέξιας υποκρισίας, ούτε της απογοή «Ο ήλιος είναι
κές ονομασίες τους, τα βουνά και τα
τευσης των καταδικασμένων, ούτε της το μαγικό ραβδί με το λουλούδια ονοματισμένα ένα-ένα. Από
δακρύβρεχτης εξομολόγησης της ανο οποίο ο Ελύτης εξορκίζει όλα αυτά θα συντεθεί το ωραιότερο, το
μίας, ούτε της τάσης αυτοκαταστρο καθετί κακό αξεπέραστο «λιγάκι πουκάμισο που
φής. Πιστεύει πως με ποιητικό λόγο
στον κόσμο». τρώει ο αέρας» και έτσι αποκαλύπτεται
που υπηρετεί αυτές τις θέσεις φθάνου
«το χνουδάκι το χλόϊνο πάνω από την
με αναμφίβολα στο ναδίρ της βαναυσό
κνήμη» της νιας ξυπόλυτης, κάτω από
τητας. Κάτι που διαπιστώνει να συμβαί
τονήλιο, κοπέλας. Οι δοξαστικές υμνο
νει γύρω του.
λογίες θα φάνταζαν λειψ ές αν από τα
Οπως έγραφε και στον Κίμωνα
»μόνο, την πράξη, είναι σαν να ζητά να αμέτρητα τόσα θαυμάσια δεν μνημο
Φράϊαρ τον καιρό του πολέμου της
βαδί- νεύανε και: «τ ’ αργυρόπλεχτα λιόδεν-
Αλβανίας, το '40, «ο φόβος, ο φυσικός
»σει με ξένα δεκανίκια και να δείχνει δρα», «το αργό και βαρύ των καταιγίδων
φόβος του πολέμου, ο ασήκωτος τρό
ανά- όργανο», «το αναίτιο δάκρυ», το «αντίο
μος που σκορπάνε οι βόμβες και οι
»πηρος για το λόγο ότι αποποιήθηκε τα στα τσίνορα που λίγο λάμπει», «τα
οβίδες που σκάζουνε δίπλα σου έχει
ίδια χαλάσματα και τους μαύρους ίσκιους»
εξαφανίσει εντός μου κάθε ίχνος ανο
»του τα πόδια. Είναι, μα την αλήθεια, και ακόμη «το χάσμα του σεισμού που
χής μιας λαθεμένης φιλολογίας και
περίεργο εγιόμισε άνθη» των Σολωμικών πολιορ-
έχει αποκαλύψει μπροστά μου τη αλή
»αυτό που συμβαίνει με τον άνθρωπο. κημένων.
θεια, ολόγυμνη για την αναγκαιότητα
»Του είναι δύσκολο, του είναι αδύνατο Δοξάζονται όλα αυτά μια κ ι’ όσα
της ποίησης. Ο φόβος που κυριεύει,
να πιστέψει ότι ακόμα σε ένα ατέλειωτο αριθμό περι-
από φυσικού του, τους άλλους, για
»αυτά που φαντάζεται είναι ίδια με αυτά κλείνει «αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο
μένα δεν ευρίσκει με τη σειρά του τόπο
να σταθεί γιατί βρίσκομαι κάτω από τη που βλέπει. Μέγας».
»Να παραδεχθεί ότι τα φυσικά φαινόμε Και υμνολογώντας τα φυσικά φαινό
λυτρωτική ασπίδα της επίγνωσης της
να, είναι μενα και πράγματα που αισθάνεται
ποιητικής μου αποστολής. Έτσι ξεφ εύ
»και αυτά φαινόμενα του πνεύματος. αντικρύ του και εντός του, υμνολογάει
γω από την περίπτυξή του και αφήνομαι
Και προτιμά και την «ομιλία των πραγμάτων» που σε
ανεπηρέαστος να ιδώ την αλήθεια»
»να επαναλάβει δυό φορές την αθλιό αναλογία αναδείχνει τις πνευματικές
(Friav, ενθ. ανατ. σελ. 16).
τητα της αξίες που καθρεφτίζονται σε αυτά:
Και η αλήθεια αυτή, όπως και του
»ζωής του - μια για λογαριασμό του και «Βλέποντας τα σχήματα των βουνών να
αποκαλύφθηκε στις ώρες και τις συνθή
μια διαγράφονται στο βάθος, έτσι όπως
κες εκείνες τις φοβερές, του είχε
»για λογαριασμό της τέχνης του - παρά όγκοι ακανόνιστοι μα αρμονικοί κόβου
επιβάλει την πορεία που χρωστούσε να
να την νε τον ορίζοντα δεν γίνεται παρά να
ακολουθήσει: Αρνηση στην σκλαβιά
»μεταβάλει σε μια άλλη πραγματικότη δεχτείς την ανάλογη επίδραση στο
των Θεών του σκότους. Οπως και
αλλού έχει υποστηρίξει «ο κίνδυνος την τα δια- πνεύμα σου» (σ. 632).
»φορετική, πλάθοντας (όπως θα μπο Είναι χαρακτηριστικό πως σ' όλα
ίδια στιγμή που απειλεί να εξαφανίσει
ρούσαμε να αυτά που αναφέρονται στην υμνολογία
κάτι, το ανεβάζει στη συνείδηση και το
»πούμε) από δύο σίγουρες φθορές, μια τούτη βλέπει παντού ο ποιητής να
δείχνει σ ’ όλη του την αξία, σ ’ όλη του
ενδεχό ενυπάρχει η ωραιότητα. Πουθενά η
τη λάμψη» (ανοιχτά χαρτιά σ. 321), έτσι
μενη διάρκεια», (ανοιχτά χαρτιά σ. ασχήμια. Είναι σαν να συμφωνεί με την
και τώρα βλέπει πως και ο έντεχνος
λόγος θα πρέπει μέσα από τη φρίκη και 321). ιδέα ότι «η εμπειρία που αποχτιέται με
την αχρειότητα να εγκωμιάζει και να Η μετατροπή των φυσικών φαινομέ τις αισθήσεις ε ίτε αγγίζει το θετικό,
θριαμβολογεί για την επικράτηση του νων σε φαινόμενα του πνεύματος με τη ε ίτε τον αρνητικό πόλο της ευαισθησί
φωτός μετά από κάθε δοκιμασία. Οι βοήθεια της ποίησης είναι μια γνωστή ας μας, παρέχει πάντοτε αισθητική
καταθλιπτικές ψυχολογικές πιέσεις πραγματικότητα για τους Έλληνες. Με απόλαυση. Έτσι και στις περιπτώσεις
της σύγχρονης αντίληψης για την ζωή, εξαιρετικό τρόπο την είχαν υπηρετήσει ακόμα όπου η ωμή ασχήμια εμφανίζεται
που διαφθειρουν τις συνειδήσεις και από τους χρόνους της αρχαιότητας. μπροστά μας, και τότε πάλι, χωρίς να
οδηγούνε τον άνθρωπο στη «δούλο- Είχανε, πραγματικά, αποδεχθεί τούτο υεταμορφώνεται σε ωραιότητα, αποτε
και είχανε πλάσει τους θεούς τους με λ εί αναπόφευκτο στοιχείο αισθητικής
πρέπεια» είναι ανάγκη να αντισταθμι
την μορφή τη δική τους, την ανθρώπινη. ερεθιστικότητας κεντρίζοντας το αι
στούνε αποτελεσματικά. Ο ίδιος ο
Θεοί αυτοί και αθάνατοι, εκφράζανε σθητήριο και προκαλώντας τις πνευμα
ποιητής θα αντισταθεί αποφασιστικά και
ταυτόχρονα τις δυνάμεις της φύσης και τικές διεργασίες για απόλαυση μέσα
με επιμονή, και θα αρνηθεί «να πλειο
τις δυνάμεις - αδυναμίες του ανθρώ από την αντίθεση». Εδώ έρχεται συ
δοτήσει σε φρίκη» ή να την υπηρετήσει
που. νειρμικά στο νου η εικόνα του Ηράκλει
με την ποίησή του:
Στο «ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ» υμνολογείται του που δίδασκε την «αρμονία δια των
»Μια ολόκληρη φιλολογία έκανε το
και δοξάζεται το «φως και η πρώτη αντιθέσεων» και υποστήριζε την «ενό
λάθος στα
χαραγμένη στην πέτρα ευχή του αν τητα» των αντιθέτων όπως «ημέρη και
»χρόνια μας να παραβγεί με τα γεγονό
θρώπου», ο «ερωδιός ψηλά στην κορυ ευφρόνη», «χειμών και θέρος» «πόλε
τα
φή της εκκλησίας», οι «ιερείς και τα μος και ειρήνη», «κόρος και λιμός από
»και να πλειοδοτήσει στη φρίκη, εκεί
πουλιά ως τραγουδούν το χαίρε», τα μία ενότητα δύο απόψεις (Αποσπ. 67).
που
πλεούμενα και τα νησιά, οι ναυτικοί και -Δ εν μπορεί, σ τ’ αλήθεια, να μας
»θα ’ πρεπε να την αντισταθμίσει. Αλλά
οι «έρημοι ταρσανάδες», το ταπεινό ξεφύγει από την προσοχή η παρατήρη
όταν
«ξύλινο τραπέζι», τα «σκατά των παιδι ση από ένα αξιοπρόσεχτο χαρακτηριστι
»ο έντεχνος, λόγος συναγωνίζεται α
ών» με την περίίπτάμενη πρασινόμυγα, κό του «Δοξαστικού». Τρία πρόσωπα
πλά και
734
i
που ονοματίζονται στους στίχους του συνειδητοποιήσει την άγια του προέ άχρηστο σκεύος».
και είναι παρμένα από την αρχαία λευση, αυτός ο «αχειροποίητος», ο »Καθαρός είμαι απ ’ άκρη σ ' άκρη / και
ελληνική εποχή, ο Πυγμαλίων, ο Ηρά «πολλούς αιώνες πριν!» στα χέρια
κλειτος και ο Πλωτίνος θεωρούνται ότι Η ωδή αυτή που μοιάζει σαν λυρική »θανάτου άχρηστο σκεύος. / Και στα
είναι οι εκπρόσωποι και εκφραστές της γέφυρα, θα οδηγήσει στο πέρασμα από νύχια των αγροίκων λέει κακή / Γιοι των
αισθησιοκρατίας είτε μ ε τις πράξεις τα «ΠΑΘΗ» στο «ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ». Και ανθρώπων, να φοβούμαι τι;
τους, είτε μ ε τις ιδέες τους: είναι, νομίζω, η σπουδαιότερη και η »Πάρετέ μου τα σπλάχνα, τραγούδησα!
Ο Πυγμαλίων πρώτα, «αυτός ο Πυ σημαντικότερη. Γιατι εκφράζει, για την »πάρετέ μου τη θάλασσα με τους
γμαλίων πυράς και τεράτων (σ. 83), ο αλήθεια, το γλυκοχάραμα που προμη- άσπρους βοριάδες
βασιλιάς της Κύπρου και πατέρας της νάει τον ερχομό της μέρας και το »το πλατύ το παράθυρο γεμάτο λεμονι
Πάφου», είναι γνωστός μόνο και μόνο σβύσιμο της νύχτας. Είναι το ουράνιο ές/
γιατί ερωτεύτηκε παράφορα το ε λ ε τόξο που προηγείται της ξαστεριάς »τα πολλά κελαηδίσματα και το κορίτσι
φάντινο άγαλμα μιας γυναίκας, που η μετά την καταιγίδα. Εδώ η αισθαντικό- το ένα (σ. 56)
Αφροδίτη εισακούοντας τα παρακαλε τητα περνάει το στάδιο της αυτοκάθαρ Στην ωδή που προηγείται του τελευ
τά του του έδωσε ζωή. σης και λυτρωμένη πια από θρηνητικές ταίου «αναγνώσματος» στα «ΠΑΘΗ» ο
-Ο Πλωτίνος, πάλι, «τα εννέα σκαλιά επικλήσεις δυναμώνεται καιαρνειται να προφήτης - ποιητής, όπως σ τ ’ αλήθεια
που ανέβηκε ο Πλωτίνος» (σ. 84), ο πιει το δηλητηριασμένο πιοτό από το και ο Ά γιος Φραγκίσκος, θα κάνει μια
θεωρητικός του νεοπλατωνισμού, με ποτήρι της εχθρότητας, του κυνισμού, επίσημη ορκοδοσία: «Σεμνά θα υπηρε
τις έξη «Εννεάδες» της φιλοσοφικής της απογοήτευσης. τήσω την τάξη των πουλιών». Είναι το
του δημιουργίας πραγματεύθηκε για Ο Ελύτης δεν θα υπηρετήσει ποτέ προανάκρουσμα της χαράς που ξανα-
«το νοητόν κάλλος, όπερ προσιδιάζει την ποίηση «των καταδικασμένων». Η γυρίζει στο Αιγαίο. Μπαίνοντας στην
τη φύση». Και ακόμη: «Το καλόν και «ανομία εκηλίδωσε τας χείρας του». υπηρεσία της «τάξης των πουλιών»
ωραίον δια της δια των αισθήσεων Σωστά. Μα αυτό το κηλίδωμα είναι το έχει την ευτυχία της επικοινωνίας με
αντιλήψεως και ουχί τη σκέψει». καθαρτήριο που θα αναδείξει, ξανά και όλα τα θαυμάσια της Άνοιξης και της
Οταν η αρμονική «σύζευξη» - όπως ξανά, την ανυπέρβλητη λαμπρότητα καταξίωσής του σε «γενναιότερο»,
έχει υποστηριχθεί - του ανθρώπου με της αξίας που εκφράζεται με την «σφριγηλότερο», «κραταιότερο» και
τη φύση αποχωριστεί από το πνεύμα, συνύπαρξη και συμβίωση με όλα τα «δικαιότερο» ώστε να ορίσει και υπαγο
τότε και η αρμονία ψυχής και σώματος στοιχεία της φύσης -τόσο πολύ το φως ρεύσει την «Ενδεκάτη Εντολή».
κομματιάζεται. Ο άνθρωπος, πια, απελ στο αίμα μου, ώστε ακόμα και ο έρωτός »Θα καρώ Μοναχός των θαλερών πρα
πισμένα θα αναζητάει τη χαμένη του μου από το φως του ουρανού επήρε τη γμάτων/
ψυχή. Σε μια παρόμοια στιγμή είχε δύναμη-. «σεμνά θα υπηρετήσω την τάξη των
βρεθεί και ο ποιητής στο «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ». Μ ε την τέχνη του, τον οίστρο του, πουλιών/
Ψάχνει με απόγνωση να βρει την ψυχή την φαντασία του μετατρέπονται σε »στον άρθρο της Συκιάς απ' τις νύχτες
του μέσα στο σκοτάδι της Γερμανικής τραγούδι και γίνονται πιο πραγματικά κ ι' θάρχομαι/
κατοχής της χώρας του: από αυτή την ίδια την πραγματικότητα. »κατάδροσος να φέρω στην ποδιά μου/
«Με το λύχνο του άστρου / στους Προκλητικά βροντοφωνάζει πως είναι »το κυανό, το ρόδινο, το μώβ/
ουρανούς γυρίζω / ολοκληρωτικά αφοσιωμένος στην απο »και τις γενναίες του νερού θα ανάβω
«Στο αγιάζι των λειμώνων / στην μόνη στολή του: Ποιητής - τραγουδιστής στο σταγόνες/
ακτή του κόσμου» οικοδόμημα της δημιουργίας του κό »ο γενναιότερος.... (σελ. 64).
«Που να βρω την ψυχή μου το τετρά σμου. Και «στα χέρια του θανάτου Η αποθέωση του φωτός φτάνει στο
φυλλο δάκρυ» πιο ψηλό σκαλοπάτι στο τελευταίο
....«Τα κορίτσια μου πένθος / για τους μέρος του «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ», στο «ΔΟΞΑ
αιώνες έχουν / Ο Οδυσοέας Ελύτης, ο νομπελίστας
ποιητής, δημιουργός του «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» ΣΤΙΚΟΝ». Ποιά νάναι η δύναμη που μας
« τ ' αγόρια μου ντουφέκια / κρατούν και μάγεψε, μας μύρωσε και μας κατάπει-
δεν κατέχουν / σε προσωπογραφία από το ζωγράφο
σε; Η ταπεινότητα; η αγνότητα; η
Παναγιώτη Γοάββαλο.
«Που να βρω την ψυχή μου / το αγιότητα; Είναι ένας προφήτης - ποιη
τετράφυλλο δάκρυ». τής με τους οραματισμούς του να
Η κραυγή του πόνου, η αλλοφροσύνη αγγίζουν την αιωνιότητα; Είναι η άσβυ-
της απελπισίας συντροφεύουνε τον στη καντήλα που σκορπίζει το ανέσπε
ανεπάντεχο κΤ αβάσταχτοκαυμό. Αλλά ρο φως και διαλύει την ασχήμια, την
ο χαμός, η απώλεια και η αχρειότητα προδοσία, την δύναμη της βίας; Η
δεν θα επικρατήσουν τελικά. Η απολύ υπόσχεση του μας συγκινεί σύγκορμα
τρωση ακολουθάει αναπόφευκτα. Η ε ίτε το πιστεύουμε αυτό είτε όχι.
επωδός απευθύνεται στο φεγγάρτ Για τον Ελύτη η φωνή έρχεται από μια
«πού να βρω την ψυχή μου, το τετρά ψυχή που έχει βιώσει το σκοτάδι και
φυλλο δάκρυ;» έξη φορές επαναλαμ τόχει αντέξει και ξεπεράσει. Το «ΑΞΙΟΝ
βάνεται το παραπονεμένο ερώτημα του ΕΣΤΙ» βοηθάει τη ζωή «να φορέσει
ποιητή. Τονίζεται έτσι με έμφαση η διαφορετικά το στεφάνι της» και να
συναίσθηση της εγκατάλειψης και ερη νοιώσει ότι «το κακό δεν είναι παρά μια
μιάς στη μέση το σκοτάδι και το θάνατο. πικρή, πικρότατη αποτυχία» (σ. 49).
Αυτές τις στιγμές της θλίψης θα τις Ναι, το «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ», χωνευτήρι του
διαδεχτούνε στη συνέχεια οι άλλες της ανθρώπινου πόνου, αποδείχνει την αξία
χαράς. Η κάθαρση έρχεται χωρίς αμφι αυτού του «κόσμου του μικρού του
βολία. Και ο ποιητής βοηθιέται να Μέγα».
735
ΤΟΝ ΠΑΛΗΟ ΕΚΕΙΝΟ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ...
AXTYKOAUKA
ΚΑΙ.»
AAAA >:ΤΗΝ ΠΑΑΗΑ M W A
Χθες περί την 51/2 ώραν μ.ρ. ο υπηρέτης του καπνοπωλείου Γ.
Μακρή, μεταφ έρω ν εκ του καπνεργοστασίου δια μικρός χειροκινήτου
αμάξης π ακέτα καπνού και σιγαρέττω ν κατεπλακώθη εν τη οδώ
Αθηνάς υπό του αμαξά Βασιλείου Αράπη ή Σπανού. Κατεστράφησαν
άπαντα σχεδόν τα μεταφ ερόμενα καπνά, υπερβαίνοντα την αξίαν των
τριακοσίων δραχμών, εκτός δε τούτου κατεμωλωπίσθη εις διάφορα
μέρη του σώματος ο υπηρέτης.
ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1896 Νεαπόλει και Βάθεια εγένοντο μέχρι βαίνοντα την αξίαν των τριακοσίων
τούδε θύματα της κακοήθους ταύτης δραχμών, εκτός δε τούτου κατεμωλω
ΦΟΝΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΟΥ: Πάτραι. (Ιδι πράξεως. Γνωρίζει τούτο η Διεύθυνσις πίσθη εις διάφορα μέρη του σώματος ο
αίτερον τηλεγράφημα «Εστίας»). - Φρι- της Αστυνομίας; Τι γίνονται οι αστυφύ υπηρέτης.
κώδες στυγερόν έγκλημα διεπράχθη λακές μας; Εάν δεν επαρκώσιν, ως
ενταύθα, χθες την μεσημβρίαν. Ο ισχυρίζονται, ας το είπωσι, δια να λάβη ΣΑΒΒΑΤΟΝ 26 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1896
υποδηματοποιός Δημ. Μαντζάλης, επι κάθε πολίτης τα κατάλληλα κατά των Δύο λωποδύται εκ της τάξεως των
τεθείς δια μαχαίρας εν μέση αγορά λωποδυτών μέτρα. Μη χειρότερα! Στις φωτογραφίες μας «γωνιές» από
κατά του Διονυσίου Φραγκοπούλου,
την Παλιά Αθήνα. Επάνω αριστερά: Η
μεγαπλούτου τραπεζίτου, προέδρου Εις παθών
οδός Μητροπόλεως, μετά τη διασταύ
του Εμπορικού Συλλόγου και του Αν-
Σ.Ε. Το μόνον περί του οποίου ρωση με την Αιόλου το 1922. Κάτω: Ο
δρέα Κόλλα, επίσης πλουσίου τραπεζί
δυνάμεθα να βεβαιώσωμεν τον «παθόν- σταθμός των κάρων στο Θησείο τον ίδιο
του, τον μεν πρώτον έπληξε θανατηφό-
τα» είναι, ότι το είδος τούτο της χρόνο.
ρως, το δε δεύτερον ελαφρότερον.
Ο φονεύς παρεδόθη αμέσως εις την λωποδυσίας δεν είναι καθόλου νέον,
Αστυνομίαν. Τα αίτια είναι άγνωστα. πολύ δε μάλλον κλασσική η αβελτηρία
Τινές αποδίδουν το έγκλημα εις σοσια και αδιαφορία των αστυνομικών οργά
λιστικόν πνεύμα. Συγκίνησις μεγάλη νων.
επικρατεί καθ' άπασαν την πόλιν.
23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1896
ΤΡΙΤΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1896 ΤΡΟΧΑΙΟΝ ΑΤΥΧΗΜΑ: Χθες περί
την 51/2 ώραν μ.μ. ο υπηρέτης του
Ελάβομεν την εξής επιστολήν: καπνοπωλείου Γ. Μακρή, μεταφέρων
Κύριε Διευθυντά της «Εστίας», εκ του καπνεργοστασίου δια μικράς
Από τίνος νέου είδους λωποδυσία χειροκινήτου αμάξης πακέτα καπνού
ανεπτύχθη εν Αθήναις, Επιγραφαί, πό και σιγαρέττων κατεπλακώθη εν τη οδώ
μολα κλ. ορειχάλκινα αντικείμενα αφαι- Αθηνάς υπό του αμαξά Βασιλείου Αρά
ρούνται νύκτωρ μεθ' όλης της ανέσε- πη ή Σπανού. Κατεστράφησαν άπαντα
ως υπό των λωποδυτών. Πλείστοι εν σχεδόν τα μεταφερόμενα καπνά, υπερ
736
«λαχανάδων» - διότι έχουν και οι
λωποδύται τας τάξεις και τους βαθμούς
των - από κοινού προέβησαν χθες εις
την εξής ευφυεστάτην λωποδυσίαν:
Εισήλθον ο εις εις γνωστόν υποδηματο-
ποιείον της οδού Αιόλου και εζήτησε να
αγοράοη εν ζεύγος υποδημάτων. Ο
καταστηματάρχης επροθυμοποιήθη α
μέσως να τω υπόδειξη την καλλιτέραν
ποιότητα, υποδήματα 22 δραχμών. Ο
αγοραστής λωποδύτης τα εφόρεσε,
του ήρεσαν, ενώ δε τα εδοκίμαζε
βαδίζων, προυχώρησε μέχρι της θύρας
του μαγαζιού, όπου ο σύντροφός του,
όσης εκαιροφυλάκτει έξωθεν - εν
γνώσει - επλησίασεν εις την θύραν και
αμέσως:
-«Βρε μασκαρά», λέγει προς τον
συνάδελφόν του, «μπερμπάντη, να λοι
πόν! - και τω καταφέρει ισχυρόν ράπι
σμα.
-«Στάσου μωρέ», τω λέγει ο κτυπη-
θείς.
Τρέχει ο κτυπήοας εμπρός, σπεύδει
καταδιώκων αυτόν όπιοθεν - δια να τον
συλλάβη δήθεν - ο κτυπηθείς με τα
καινουργή πλέον υποδήματα και εξα
φανίζονται εις στενωπόν τινα αδελφω-
θέντες και ξεκαρδιζόμενοι εις τα γέ-
λοια με την πράξιν των.
Mia άποψη της Αθήνας στα 1880. Διακρίνονται τα ανάκτορα, το ξενοδοχείο της Μ.
Ο δυστυχής υποδηματοποιός, όστις Βρεταννίας και ο Λυκαβηττός. (Γκραβούρα).
έγινε θύμα λωποδυσίας, καθ' όλον το
διάστημα καθ' ο εφαίνετο ο αγοραστής όντως το αγνοεί, τις πταίει; Και δεν μενον μετεφερον εν κακή καταστάσει
να καταδιώκη τον έτερον, ίστατο έξω μαρτυρούσι τοιαύται πράξεις αληθές εις το Πολιτικόν Νοσοκομείον. Σήμε
θεν της θύρας του λέγων: ξεβίδωμα της Πολιτείας; ρον ευτυχώς μέχρι της μεσημβρίας η
- Ή τον πιάνει, ή δεν τον πιάνει. κατάστασις του ασθενούς, υπό την
-Τ ι τόν πιάνει, «αφεντικό» τω απαντά ιατρικήν επιίβλεψιν του ιατρού κ. Καλλι-
ο μικρός υπηρέτης του «δεν εκατάλα- ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1896 οντζή, εβελτιώθη επαισθητώς. Τοπερι-
βες ότι μας πήραν τα παπούτσια και ΦΟΝΟΣ ΔΙΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΟΔΑΡΑΚΙΑ: τόναιον δεν έπαθεν καθόλου, ήτο δε
έφυγαν! -Δώσε μου μωρέ τόσα που σου λέω! και απύρετος.
-Εγώ δεν μπορώ να το κάμω, πήγαινε
σ τ’ αφεντικό. ΣΑΒΒΑΤΟΝ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1896
ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1896 Αυτός ήτο ο διάλογος ο διαμειφθείς Ενθυμείσθε το κατά το φθινόπωρο
Ξεβιδωμένη Πολιτεία! Εις τας προς χθες περί την 5ην μ.μ. μεταξύ θύματος εξελιχθέν ερωτικόν δράμα κατά την
δυσμάς της Ακροπόλεως γινομένας και φονέως - νέου εικοσιπενταετούς συνοικίαν Νεαπόλεως, κατά το οποίον
ανασκαφάς, υπό την διεύθυνσιν της εκείνου εργαζομένου εις κρεοπωλείον εις κουρεύς έπληξε δια μαχαίρας
ενταύθα Γερμανικής Σχολής από ετών συγγενούς του, αέργου δε αυτού κου νεαράν κόρην και την μητέρα αυτής,
τώρα, αδεία, εννοείται, και υπό την τσαβάκη θέλοντος καλά και σώνει να διότι δεν έστεργον να τον κάμουν
επίβλεψιν της Κυβερνήσεως, ευρέθη- πάρη τέσσαρα ποδαράκια εις τιμήν μη γαμβρόν. Εδικάσθη χθες εν τω Κακουρ-
σαν χθες σωρός νομισμάτων. Εις τον συμφέρουσαν εις τον χασάπην. γιοδικείω ο ερωτόληπτος κουρεύς και
τόπον της ανασκαφής παρήσαν, ως Ο διευθυντής όμως του κρεοπωλεί κατεδικάσθη εις 2 1/2 ετών φυλάκισιν.
εμάθομεν, οι υπό του υπουργείου της ου τον έστειλεν εις τον διάβολον, διότι Κόσμος πολύς κατέκλυζε το δικα-
Παιδείας δωρισμένοι χάριν επιβλέψε- τον ήξευρε τι αχρείον υποκείμενον στήριον, ακούσατε δε πως απήντησεν ο
ως φύλακες και αυτός ακόμη ο βοηθός ήτο. Ο δε κουτσαβάκης εκδικούμενος ζηλότυπος αυτός εις μίαν παρατήρησιν
της Γεν. Εφορείας των Αρχαιοτήτων, ο συναντά μετ' ολίγην ώραν το θύμα του του κ. προέδρου, ότι δεν έπρεπε να
Απόστολος Κτενάς. Και όμως, αστυφύ και χωρίς λέξιν να είπη εξάγει το ελπίζη τίποτε από την νέαν αφού δεν
λακες υπήγον εν βία, κατέσχον τα μαχαίρι και του καταφέρει τρία αλλε τον ηγάπα:
ευρεθέντα νομίσματα και τα μετεκόμι- πάλληλα κτυπήματα, των οποίων το έν -Έ πρεπε να μ' αγαπήση! Έβλεπα
σαν, ως ηκούσαμεν, εις την Διεύθυνσιν! διετρύπησεν, ως ελέγετο, και το περι- εκείνην να γλυκομιλά με τον λοχίαν και
Λοιπόν, αγνοεί η Αστυνομία ότι αδεία τόναιον. να κυττάζη τον ένα και τον άλλον που
και ότι υπό την επίβλεψιν της Κυβερνή Ο δράστης συνελήφθη υπό τίνος περνούσε από το παράθυρό της, και
σεως γίνονται οι ανασκαφαί; Και αν εφίππου χωροφύλακος, τον δε πληγω- εγινόμην άνω-κάτω. Είχα αποφασίσει να
737
Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ ΙΚ Α Σ Τ Η Ν Π Α Α Η Α Α Θ Η Ν Α
αυτοκτονήοω! Και θα αυτοκτονούαα αν προς αργυρολογίαν παράνομον και εν οδός είναι δημοσία, και εις τον Δήμον
δεν με συνεβούλευον (ιλαρότης). Εις ατυχεί ώρα επινοηθείσαι υπό του τόσον εάν είναι δημοτική, θα ενοικάζονται δε
αυτήν την παραφοράν ευρισκόμενος, ευδοκιμήσαντος άλλως εν τη διευθύν- δια πλειοδοσίας υποχρεουμένου του
έγραψα την επιστολήν εκείνην προς σει της Αστυνομίας κ. Βούλτσου. Οχι ενοικιαστού να διατηρή ταύτας καθα
την Αστυνομίαν, διότι δεν ημπορούσα μόνον χάριν της ευπρεπείας της πόλε- ρός και εν πλήρει τάξει, όπως γίνεται
να χωνεύσω την κοινωνικήν αστοργίαν, ως κατά την προσεχή συρροήν ξένων, εις όλας τας πόλεις της Ευρώπης.
να αγαπώ και να μην έχω ένα να με αλλά χάριν αυτών των κατοίκων Αθη Ας ληφθεί φροντίς οπωσδήποτε, δια
βοηθήση πρρς επιτυχή έκβασιν του νών, οίτινες είναι ηναγκασμένοι καθ’ ν ' απαλλαγώμεν από τας ψωριώσας
σκοπού μου!... ην ώραν εξέρχονται εις περίπατον να λαμαρίνας. Και επί τέλους, προτιμοτέ-
Η νέα καιη μήτηρτης, διασωθείσαιεκ προσατενίζωσι τα ειδεχθή αυτά θεάμα ρα η παλαιά κατάστασις της πλήρους
των τραυμάτων, παρευρίσκοντο εν τω τα, πρέπει να αρθώσι το ταχύτερον υπό ελευθερίας των τοιχοκολλήσεων από
δικαστηρίω, ηπόρησαν δε πως ο φο- της Αστυνομίας. την σημερινήν αθλιότητα.
νεύς κατεδικάσθη μόνον εις 21/2 ετών Είπομεν δε και άλλοτε ότι το ζήτημα
φυλάκισιν. των τοιχοκολλημένων γνωστοποιήσεων
πρέπει οριστικώς να κανονισθή προς
όφελος του Δημοσίου και του Δήμου.
Προ παντός δε να ιδρυθώσιν εις τας ΣΑΒΒΑΤΟΝ 14 ΜΑΡΤΙΟΥ 1896
ΤΡΙΤΗΝ 3 ΜΑΡΤΙΟΥ 1896 μεγάλος οδούς στήλαι προς επικόλλη- ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ: Ο Μαραθώ
Οι πίνακες των γνωστοποιήσεων. σιν, αυστηρώς απαγορευομένης της νιος δρόμος θα γίνει την 2 ώραν μ.μ.
Πρέπει απαραιτήτως να λείψουν από ρυπάνσεως των τοίχων δια τοιχοκολλη της 10 Μαρτίου. Αφετηρία θα είναι το
τους τοίχους των οδών αι φρικταί μάτων. Αιστήλαιαύται, φυσικώτω λόγω, 40όν στάδιον της από Μαραθώνος εις
εκείνοι «λαμαρίναι», αι χρησιμεύουσαι θα ανήκουσιν εις το Δημόσιον εάν η Αθήνας δημοσίας οδού. Τέρμα ωρίσθη
738
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΑΑΗΑ ΑΘΗΝΑ
παρά την σφενδόνην του Σταδίου. Εις -Ο Διευθυντής της Αστυνομίας διέ-
τους Πανελληνίους θα διεκδικήσουν το ραν και τον επλήγωσεν εις οκτώ διάφο
ταξεν όπως, εντός της προσεχούς ρα μέρη του σώματος αφήσας αυτόν
γέρας 33 δρομείς, παρακολουθούμενοι εβδομάδος, οι αμαξηλάται αναρτήσω- άπνουν.
έκαστος από ένα αξιωματικόν έφιππον σιν εντός των αμαξών των το τιμολόγιον
ή ποδηλατούντα, θα έπωνται δε άμαξαι εις τρεις γλώσσας. Οι αμαξηλάται
με ιατρούς και φάρμακα. Άμαφθάσουν εδέχθησαν να αναρτήσουν εις περιφα
εις την Ριζάρειον Σχολήν, πύραυλος νές μέρος εντός της αμάξης των
ριπτόμενος θα αναγγείλη εις τους εν βιβλιάριον περιλαμβάνον την αστυνομι ΤΡΙΤΗ 17 ΜΑΡΤΙΟΥ 1896
τω Σταδίω ευρισκομένους ότι πλησιά κήν διάταξιν εις τρεις γλώσσας παρεκά- Μαζή με τας πρώτας οπωσούν θερ
ζουν οι δρομείς, εκ των οποίων οι πέντε λεσαν, όμως τον κ. Διευθυντήν να μός ηλιακός ακτίνας, ήρχισαν να ανα-
πρώτοι θα λάβουν μέρος εις τους αυξήση δια τας ημέρας των Αγώνων την φαίνωνται και λύσσης κρούσματα. Ο κ.
Ολυμπιακούς. Την γενικήν εποπτείαν μεν κούροαν από μιας δραχμής εις μίαν Διευθυντής της Αστυνομίας ως εκ
κατά την πορείαν θα έχει αξιωματικός και ημίσειαν, την δε με την ώραν τούτου, έδωκε τας δεούσας διαταγάς,
έφιππος, διοριζόμενος υπό του Διαδό ενοικίασιν από τριών εις τέσσερας όπως από αύριον επαναληφθή η καταδί-
χου. Οι δρομείς θα φέρωσιν επί του δραχμάς. Ο κ. Μπαϊρακτάρης, αναγνω- ωξις και δηλητηρίασις όλων των αδέ
στήθους και της ράχεως ον έλαχον ρίσας το δίκαιον της παρακλήσεώς των, σποτων σκύλων. Παρήγγειλε δε, η
αριθμόν, επίσης και οι επόπται θα προθύμως συγκατετέθη. διαταγή του αυτή να αναγραφή και εις
φέρωσιν όμοιον αριθμόν, αντιστοιχούν
το αστυνομικόν δελτίον, το οποίον
το προς τον του παρ' αυτών εποπτευο- ΦΟΝΟΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑΡΧΟΥ: Χθες βλέπουν καθημερινώς οι συντάκται των
μένου. Αντιπρόσωπος της εφορείας την 3 1/2 μ.μ. εις το εν Πείραιεί και κατά διαφόρων Αθηναϊκών εφημερίδων, με
των Πανελληνίων Αγώνων και αφέτης την θέσιν Καμίνια εργοστάσιον των την παράκλησιν να το αναγράψουν εις
εν τω Μαραθωνίω δρόμω θα είναι ο αδελφών Σπηλιώτη, ο εν αυτώ εργαζό την εφημερίδα του έκαστος.
ταγματάρχης κ. Γ. Παπαδιαμαντόπου- μενος Γεώργιος Μπερτάκης διότι διε- Αντιγράφομεν λοιπόν και ημείς επί
λος. Το τέλος της πορείας θα κλείση τάχθη παρά του ενός τωνεργοστασιαρ- λέξει εκ του Δελτίου: «Ειδοποιούνται οι
άμαξα χρησιμεύουσα αντί ιματιοθήκης χών, του Παναγιώτου Σπηλιώτη, να κ.κ. ρεπόρτερ ότι από αύριον αρχίζει η
των δρομέων. παύση εργαζόμενος, εξήγαγε μάχαι- δηλητηρίασις των αδέσποτων κυνών»!!
Φ Α Ι Δ Ρ Α ΚΑΙ Π Α Ρ Α Δ Ο Ξ Α
Η πρεμιέρα
ΑΝ ΚΑΙ βρισκόμαστε σ τα τέλη το υ διάρκεια της, οι ποΛΛοι κεραυνοί, κάνει μια... μοντέρνα βροχή ενός...
Οκτωβρίου, η επίσημη πρεμιέρα ολ α υτά , δεν έχο υ ν καμιά σχέση με μοντέρνου Φθινόπωρου! Τα σ ύ ννε
του... Φθινόπωρου δόθηκε μόλις το ή σ υ χ ο , το α π α λ ό α θ η ν α ϊκ ό φ α είναι άγρια, βάρβαρα, μαύρα
π ρ ο χτές και... εσ τέφ θ η , όπω ς λέμε π ρ ω το β ρ ό χ ι, π ο υ τ ρ α γ ο υ δ ο ύ σ ε απ ό τ α καυσ αέρια κι οι βροντές δεν
στη γλώσσα το υ θ εά τρο υ, απ ό κ ά π ο τε σ τα φύλλα τω νδ έντρ ω νκα ι έχουν καμιά... λ ε π τό τη τα και μας
μεγάλη επ ιτυχία! σττς γρίλλιες τω ν παραθυριών... ταλα ιπ ω ρούν τ ’ α υ τιά μας! Το...
Μ εγά λα γκρίζα σ ύννεφ α σ κ ε π ά «Βρέχει, πόσο μ’ αρέσ ει ό τα ν μοντέρνο πρωτοβρόχι, αν δεν κ α
ζα ν ε το ν Α ττικό ουρανό, η βροχή βρέχει και τι μ εγα γχο λία έ χ ε ι το υ τα σ τρ έψ ει τα δέντρα και τ α λ ο υ
έ π ε φ τ ε με το... τουλούμι κι ο αέρας Φθινοπώρου η εποχή...» λούδια το υ φθινοπω ρινού κήπου,
έκα νε τις κεραίες τω ν τη λ ε ο ρ ά σ ε Φ α ίνετα ι πως στην επ ο χή που θ α πλημμυρίσει το υ ς δρόμους και
ων, να χορεύουν ένα τρ ελό χορό ζο ύμ ε η μόδα, η μανία το υ μ ο ν τέρ τα υπ όγεια . Και το π ρ ο χτεσ ινό δεν
με... μουσική υπόκρουση τις βρον νου και της... βίας π α ρέσ υρε ακόμα ή τα ν πρωτοβρόχι, αλλά καταιγίδα!
τές, οι οπ οίες ή τα ν τόσο... β ρ ο ν τε κι εκείνο το παλιό αθηνα ϊκό φ θ ιν ό Κατακλυσμός! Θεομηνία!..
ρές, π ου τρόμαζαν οι θ εα τές! πωρο. Ετσι... άγρια δεν έβ ρεχε Οπως κά θ ε τι π αλιό και όμορφο,
Κι όσο για τ α σκηνικά... Η λάμψη π ο τέ στην Αθήνα το ν Οκτώβριο χά θ η κ ε και το φθινόπω ρο π ου
τω ν αστραπών, οι κόκκινες και π ο ρ Μ πορεί, όμως, να π ει κανείς: Επι ξέραμε! Χάθηκε εκείνη, η π αλιά
το κα λιές γραμμές π ου χαράκω ναν τρ έ π ε τα ι μια επ οχή, όπως η φθινο - βροχούλα, η μελωδική τρ α γ ο υ δ ί
τον ορίζοντα κι η εξαίσ ια καμπύλη πωρινή, στη διαστημική μας. επ οχή στρια! Τώρα τρ α γο υ δ ά ει μόνο τ ρ α
τ ουράνιου τό ξο υ στο φ ινά λε του... να εμ φ α νίζετα ι σαν κα θ υ σ τερ η μ έ γούδια π οπ και δεν κ α τα δ έ χ ε τα ι τα
έργου, νόμιζε κανείς, πως έ φ τ ια νη κι ασυγχρόνιστη και να βρέχει, παλιά, τρ υφ ερ ά, ερω τικά τρ α γ ο υ
χναν μια πολύχρωμη θριαμβευτική όπω ς έβ ρ εχε και να βροντάει, όπως δάκια! Α ρπ άζει το μπουζούκι και
αψίδα γ ια να π ερ ά σ ει ο π ρ ω τα γω β ρόνταγε επί... Τρικούπη; Το π ρ ω την ηλεκτρική κιθάρα και τρ α γ ο υ
νιστής Χειμώνας! τοβρόχι τη ς π αλιάς ρομαντικής ε - δάει με... μπ ουμπ ουνητά!
Κι όμως δε λείψ ανε και μερικά π οχής έμοιαζε μ’ ένα μελωδικό, -Π ο υ σαι, καημένη π α λιά φ θ ινο
λάθη α π ' τη ν πρεμιέρα, π ου πολλά απ αλό τραγούδι! Τ ό τε δεν υ π ή ρ πωρινή βροχούλα! Χάθηκες κι εσύ
α π ’ α υ τά θεω ρηθήκανε σοβαρά: χα ν ο ύ τε μπουζούκια ο ύ τε η λ ε μαζί με το ν έρω τα, τη ν γαζία, το
Και π ρ ώ τα -π ρ ώ τα γρ ά φ ει ο ειδικός κτρονική μουσική! Η αθηνα ϊκή βρο- αγιόκλημα και τη ν καντάδα στα
θεα τρικός κριτικός η βροχή δεν χούλα τρ αγο υδο ύ σ ε με κιθάρα. Κι μικρά γραφ ικά σ τεν ά τη ς Πλάκας!..
ή τα ν φθινοπωρινή! Η ορμή της, η α υ τό σήμερα είναι αδύνατο να το
Γιάννης Πολίτης
739
m um
ιΛΛΛ11JWtTyyl
* .1,-;4k8jBk Γj-Π ΤΓj LiSflMKfffj
■
*
·s.·—
arl. ψηΛ
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ
Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Α ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Του κ. Μιλτιάδη Πάλλη
Νομικού - Πολιτολόγου
I. Η διοικητική λειτουργία (γενική στα πλαίσια, που καθορίζονται από το κανόνα και σύνθετο κρατικό όργανο
θεώρηση). δίκαιο. Στις άμεσα επόμενες οργανικές στην περίπτωση της σύμπραξης του
Η Διοικητική λειτουργία έχει σαν ενότητες θα κάνουμε αποσαφήνιση Προέδρου της Δημοκρατίας με άλλο
περιεχόμενο απ' τη μια μεριά τη των εννοιών «Πρόεδρος της Δημοκρα κρατικό όργανο, όπως με Υπουργό ή
διοίκηση με οτενή έννοια ή εκτέλεση τίας», «Κυβέρνηση» και «Διοίκηση». Υφυπουργό ή με το Υπουργικό Συμβού
κι' απ' την άλλη την Κυβέρνηση. Μ ’ λιο (άρθρ. 35 παράγρ. I Συντ. 1975). Στη
άλλα λόγια περιεχόμενο της Διοικητι II. Η έννοια «Πρόεδρος της Δημο συνέχεια θα αναφερθούμε στις διοικη
κής λειτουργίας είναι η εφαρμογή του κρατίας». τικές αρμοδιότητες του Προέδρου της
κειμένου δικαίου, με ειδικές συνήθως Σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγρ. 2 Δημοκρατίας, που αποτελούν το επί
και συγκεκριμένες πράξεις, καθώς επί του Ελληνικού Συντάγματος του 1975 κεντρο στην παρούσα οργανική ενότη
σης και η ενέργεια η προερχόμενη απ' «η εκτελεστική λειτουργία ασκείται υπό τα και γενικώτερα στην παρούσα μας
την ελεύθερη πρωτοβουλία. Η ενέρ του Προέδρου της Δημοκρατίας και της επιστημονική έρευνα. Συγκεκριμένα,
γεια αυτή δεν εχει σχέση με την Κυβερνήσεως». Ο Πρόεδρος της Δη στις δ ιο ικη τικές α ρ μ οδ ιότητες του
εκτέλεση κάποιου συγκεκριμένου νό μοκρατίας είναι άμεσο και μονοπρόσω Προέδρου της Δημοκρατίας αναφέ-
μου, αλλ' η άσκησή της γίνεται μέσα πο κρατικό όργανο. Είναι επίσης κατά ρονται ο διορισμός και η παύση των
740
δημοσίων υπαλλήλων σύμφωνα με τους ας σα διεθνούς παραστάτη) και στην III. Η έννοια «Κυβέρνηση».
σχετικούς νόμους (άρθρ. 46 παρ. I παροχή αμνηστίας για πολιτικά εγκλή Αρχίζοντας και στην οργανική αυτή
Συντ. 1975), η σύμφωνα με τον νόμο ματα ύστερα από πρόταση του Υπουργι ενότητα με το άρθρο 26 παρ. 2 του
απονομή των βαθμών στους υπηρε- κού Συμβουλίου (άρθρ. 47 παρ. 2 Συντ. Ελληνικού Συντάγματος του 1975 πα
τούντες στις ένοπλες δυνάμεις (άρθρ. 1975, η παροχή αμνηστίας είναι η ρατηρούμε ότι «η εκτελεστική λειτουρ
45 Συντ. 1975), η κήρυξη πολέμου εξαίρεση στον κανόνα του άρθρ. 43 γία ασκείται υπό του Προέδρου της
(άρθρ. 36 παρ. I Συντ. 1975 με την παρ. I Συντ. 1975 ότι «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και της Κυβερνήσεως».
τήρηση των ορισμών του άρθρ. 35 παρ. Δημοκρατίας εκδίδει τα αναγκαία δια Κατά συνέπεια όργανο της εκτελεστι
I), η έκδοση και δημοσίευση των νόμων τάγματα προς εκτέλεσιν των νόμων, κής λειτουργίας εκτός από τον Πρόε
που ψηφίσθηκαν από τη Βουλή (άρθρ. ουδέποτε δε δύναται να αναστείλει την δρο της Δημοκρατίας είναι η Κυβέρνη
42 παρ. I Συντ. 1975), η έκδοση των εφαρμογήν των ουδέ να εξαιρέσει τινά ση. Η Κυβέρνηση διακρίνεταιμεευρεία
διοικητικών διαταγμάτων (δυνάμει του της εκτελέσεως αυτών». Μερικοί συγ και με στενή έννοια. Λέγοντας Κυβέρ
άρθρ. 26 παρ. 2, καθώς και δυνάμει γραφείς υπαγάγουν την αρμοδιότητα νηση με ευρεία έννοια εννοούμε το
άλλων διατάξεων όπως λ.χ. τα άρθρα 40 του Προέδρου της Δημοκρατίας για σύνολο εκείνο των συλλογικών κρατι
και 41 Συντ. 1975) και η απονομή παροχή αμνηστίας για πολιτικά εγκλή κών οργάνων, που ονομάζονται κυβερ
παρασήμων σύμφωνα με τους σχετι ματα σ’ εκείνες του Προέδρου της νητικά και απαρτίζονται από μέλη του
κούς νόμους (άρθρ. 46 παρ. 2). Αλλες Δημοκρατίας που χαρακτηρίζονται σα Υπουργικού Συμβουλίου. Α ντίθετα,
αρμοδιότητες του Προέδρου της Δη νομοθετικές. Οι πιο πάνω αρμοδιότη σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα του
μοκρατίας σαν οργάνου της Δημόσιας τες αποτελούν τις διοικητικές αρμοδιό 1975, γίνεται ταύτιση της Κυβέρνησης
Διοίκησης είναι οι αναφερόμενες στη τητες του Προέδρου της Δημοκρατίας με το Υπουργικό Συμβούλιο, δηλαδή με
συγκρότηση της Κυβέρνησης (διορι σαν Αρχηγού της Εκτελεστικής Εξουσί τη στενή έννοια ενός συλλογικού οργά
σμός και παύση του Πρωθυπουργού και ας και οργάνου της Δημόσιας Διοίκη νου. Το Υπουργικό Συμβούλιο αποτε-
των μελών της Κυβέρνησης, άρθρ. 37 σης. Κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ότι λείται από τον Πρωθυπουργό και τους
και 38 Συντ. 1975, αν και μερικοί στην περίπτωση που ο Πρόεδρος της Υπουργούς. Επίσης με διάταγμα, που
συγγραφείς υπαγάγουν την αρμοδιότη Δημοκρατίας είναι σύνθετο κρατικό προκαλείται από τον Πρόεδρο της
τα αυτή σ ’ εκείνες του προέδρου της όργανο, συμπράττοντας δηλαδή με Κυβέρνησης, μπορεί να γίνει διορισμός
Δημοκρατίας σα ρυθμιστή του πολιτεύ άλλο κρατικό όργανο (Υπουργό ή Υφυ ενός ή περισσοτέρων από τους Υπουρ
ματος) στην έκδοση των διαταγμάτων πουργό ή με το Υπουργικό Συμβούλιο), γούς σαν Αντιπροέδρων του Υπουργι
εκείνων που είναι απαραίτητα για την υπεύθυνο και αρμόδιο σύμφωνα με το κού Συμβουλίου. Τέλος, με νόμο γίνε-
εκτέλεση των πράξεων των νομοθετι Σύνταγμα ή τις νομοθετικές πράξεις ταιη ρύθμιση της θέσης τωναναπληρω-
κών οργάνων και στην έκδοση των όργανο είναι εκείνο που προσυπογρά τών και των άνευ χαρτοφυλακίου Υ
οργανωτικών' διαταγμάτων (περιεχόμε φει τις πράξεις άσκησης των αρμοδιο πουργών, καθώς και των Υφυπουργών,
νο των διαταγμάτων είναι ατομικές και τήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας που μπορούν να είναι μέλη της Κυβέρ
κανονιστικές διοικητικές πράξεις, κα (άρθρ. 35 παρ. I Συντ. 1975). Τέλος, «ο νησης.
θώς επίσης και κυβερνητικές πράξεις), Πρόεδρος της Δημοκρατίας δενευθύ- Με τον ίδιο πιο πάνω νόμο γίνεται η
στην έκδοση των διαταγμάτων εκείνων νεται οπωσδήποτε δια πράξεις ενεργη- ρύθμιση της θέσης και των μόνιμων
που έχουν σαν περιεχόμενο ατομικές θείσας κατά την ενάσκησιν των καθη υπηρεσιακών Υφυπουργών. Η όλη σύν
διοικητικές πράξεις ύστερα από πρό κόντων του, ει μη μόνον δ ι’ εσχάτην θεση και λειτουργία του Υπουργικού
βλεψη κάποιας νομοθετικής πράξης ή προδοσίαν ή εκ προθέσεως παραβίασιν Συμβουλίου ρυθμίζονται με νόμο (άρ
κάποιου προηγούμενου διατάγματος του Συντάγματος...» (άρθρ. 49 παρ. I θρ. 81 παρ. I Συντ. 1975). Η Κυβέρνηση
που θέτει κανόνες δικαίου απρόσω Συντ. 1975). ή μ' άλλα λόγια το Υπουργικό Συμβού
πους και έχει εκδοθεί με νομοθετική λιο αποτελεί έμμεσο και συλλογικό
εξουσιοδότηση, στην έκδοση των δια κρατικό όργανο, ή πιο σωστά το ένα από
ταγμάτων εκείνων που έχουν σαν περι τα δύο όργανα (το άλλο όργανο είναι ο
εχόμενο κανονιστικές πράξεις ύστερα Πρόεδρος της Δημοκρατίας), με τα
από Συνταγματική αρμοδιότητα (άρθρ. οποία ασκείται η διοικητική ή εκτελεστι
43 παρ. I και 3 Συντ. 1975) ή νομοθετική κή λειτουργία. Εξαιρετικά μόνο η Κυ
εξουσιοδότηση (άρθρ. 43 παρ. 2 και 4 βέρνηση ασκεί κατά τρόπο έκτακτο τα
Συντ. 1975), στην αρχηγία των ενόπλων καθήκοντα του Προέδρου της Δημο
δυνάμεων (και στην απονομή, όπως κρατίας και τότε η Κυβέρνηση ως προς
αναφέραμε και πιο πάνω, των βαθμών την αρμοδιότητά της αυτή γίνεται άμε
σ' όσους υπηρετούν στις ένοπλες σο κρατικό όργανο. Συγκεκριμένα, «τον
δυνάμεις, άρθρ. 45 Συντ. 1975), στην Πρόεδρον της Δημοκρατίας αποδη-
συνομολόγηση των διεθνών συνθηκών μούντα υπέρ τας δέκα ημέρας, εκλεί-
(και στην κήρυξη, όπως αναφέραμε και ποντα, παραιτούμενον, εκπεσόντα ή
πιο πάνω, πολέμου, άρθρ. 36 παρ. I. κωλυόμενον εξ οιουδήποτε λόγου να
Συντ. 1975 με την τήρηση των ορισμών ασκήσει τα καθήκοντα αυτού, αναπλη
του άρθρ. 35 παρ. I., μερικοί συγγρα ροί προσωρινώς ο Πρόεδρος της Βου
φείς υπαγάγουν την αρμοδιότητα του λής, μη υπαρχούσης δε ταύτης, ο
Προέδρου της Δημοκρατίας για συνο Πρόεδρος της τελευταίας Βουλής και
μολόγηση των διεθνών συνθηκών σ' τούτου αρνουμένου ή μη υπάρχοντος η
εκείνες του Προέδρου της Δημοκρατί Κυβέρνησις συλλογικώς....» (αρθρ. 34
741
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
742
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
σύμφωνα με το άρθρο 15 του Ν.Δ. παρατηρήσουμε τα πιο κάτω. Ο Πρόε ων. Κατά την πορεία δημιουργίας και
175/1973 κάθε Υπουργός έχει στις δρος της Δημοκρατίας είναι ο Αρχηγός ανάπτυξης των διοικητικών μεθόδων
αρμοδιότητες του τον συντονισμό του του Κράτους, χωρίς να γίνεται σύγχυση έκαναν την εμφάνισή τους δυό γενικές
έργου και τον έλεγχο της ορθής με το ανώτατο ή κυρίαρχο όργανο, που αρχές για την εύρυθμη λειτουργία της
λειτουργίας των υπηρεσιών του Υπουρ είναι ο λαός με στενή έννοια. Το διοίκησης μέσα στην Πολιτεία, η αρχή
γείου του, καθώς και στο ότι κάθε περιεχόμενο του όρκου του Προέδρου της εκλογιμότητας και το δικαίωμα της
Υπουργός σα διοικητικά προϊστάμενος της Δημοκρατίας, πριν την ανάληψη έφεσης. Σχετικά με την αρχή της
του Υπουργείου του εποπτεύει πάνω της άσκησης των καθηκόντων του, εκλογιμότητας έχουμε να παρατηρή
στα Δημόσια Νομικά Πρόσωπα του αναφέρεται στη φύλαξη του Συντάγμα σουμε ότι αυτή αποτελεί σπουδαία
τελευταίου. Σχετικά με τις αρμοδιότη τος και των νόμων, στη μέριμνα τήρη εγγύηση και ασφαλιστική δικλείδα ε
τες των Υφυπουργών θα πρέπει να σής τους, στην υπεράσπιση της εθνι νάντια στην αυθαιρεσία και την ευνοιο
παρατηρήσουμε ότι «οι Υφυπουργοί κής ανεξαρτησίας και ακεραιότητας κρατία για τους πολίτες, που θέλουν να
ασκούν τας δια κοινής αποφάσεως του της Χώρας, στην προστασία τωνδικαιω- καταλάβουν κάποια δημόσια θέση ή
Πρωθυπουργού και του οικείου Υπουρ μάτων και των ελευθεριών των Ελλήνων διεκδικούν κάποιο ευεργέτημα. Σχετι
γού ανατιθεμένας εις αυτούς αρμοδιό και στην υπηρεσία του γενικού συμφέ κά με το δικαίωμα της έφεσης έχουμε
τητας» (άρθρ. 83 παρ. 2 Συντ. 1975). ροντος και της προόδου του Ελληνικού να παρατηρήσουμε ότι είναι το δικαίωμα
Επίσης «.... Νόμος ρυθμίζει την θέ- Λαού (άρθρ. 33 παρ. 2 Συντ. 1975). εκείνο, που έχει ο πολίτης ενάντια σε
σιν.... και των μονίμων υπηρεσιακών Σχετικά με την έννοια «Κυβέρνηση» θα κάθε διοικητική απόφαση, να απευθύ
Υφυπουργών» (άρθρ. 81 παρ. I Συντ. πρέπει να παρατηρήσουμε ότι αυτή νεται είτε σε κάποια ειδική επιτροπή
1975). Τέλος, τα Υπουργεία πλαισιώ αποτελεί την πολιτική διαχείριση των της ίδιας υπηρεσίας, είτε κάτω από
νονται και από τους Γενικούς Γραμμα καθολικής σημασίας κρατικών υποθέ ορισμένες συνθήκες στα τακτικά δικα
τείς, καθώς και από τους ανώτατους σεων. Η Κυβέρνηση χαράσσει και καθο στήρια. Με τις πιο πάνω αρχές - μέσα οι
υπαλλήλους των διάφορων υπηρεσιών ρίζει την ακολουθητέα πολιτική. Η φιλελεύθερες δημοκρατικές Πολιτείες
τους. Η ανάθεση από μέρους του Κυβέρνηση σχηματίζεται από αντιπρο βάζουν φραγμό στην εκτροπή απ' την
Υπουργού αρμοδιοτήτων στον Υφυ σώπους του λαού, που απαρτίζουν το πλατειά δικαιοδοσία των διοικητικών
πουργό, Γενικό Γραμματέα και ανώτα Υπουργικό Συμβούλιο με επικεφαλής υπηρεσιών στον δεσποτισμό. Αλλες
τους υπαλλήλους χαρακτηρίζεται άλ τον Πρωθυπουργό και διαχειρίζεται τα σπουδαίες αρχές που περιβάλλουν τη
λοτε σα δυνητική, άλλοτε σαν υποχρε λαϊκά συμφέροντα, εξετάζοντας τις δραστηριότητα της δημόσιας διοίκησης
ωτική κι άλλοτε σαν αποκλεισμένη. Στις λαϊκές ανάγκες και θεραπεύοντας αυ είναι εκείνες της νομιμότητας, του
υπό στοιχεία II και III οργανικές ενότη τές. δημόσιου συμφέροντος και της προ
τες αναπτύχθηκαν οι διοικητικές αρμο στασίας του διοικούμενου. Η αρχή της
διότητες τόσο του Προέδρου της Δη IV. Η έννοια «Διοίκηση».
νομιμότητας είναι δισκελής και αναφέ-
μοκρατίας, όσο και της Κυβέρνησης, Εξετάζοντας στη συνέχεια της έρευ- ρεται στις ενέργειες των οργάνων των
μέσα στα πλαίσια δηλαδή του Διοικητη- νάς μας την έννοια «Διοίκηση», μέσα Δημόσιων Νομικών Προσώπων. Πιο
τικού Δικαίου. Επιπρόσθετα αναφέρου στα όρια που προδιαγράφει το Διοικητι συγκεκριμένα, σύμφωνα με την αρχή
με ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κό Δίκαιο, παρατηρούμε ότι η διοίκηση της νομιμότητας, οι πιο πάνω ενέργειες
περιβάλλεται και με άλλες αρμοδιότη της Πολιτείας ασκείται από τις δημόσι απ’ τη μια μεριά δεν πρέπει να είναι
τες, όπως τις νομοθετικές, τις αρμοδι- ες υπηρεσίες, που είναι οργανωμένες αντίθετες με τους κανόνες δικαίου της
ότητές του σα ρυθμιστή του πολιτεύμα και λειτουργούν γι' αυτόν ακριβώς τον Πολιτείας (κανόνες που έθεσε το
τος, σα διεθνούς παραστάτη κΓ εκεί σκοπό, δηλαδή της άσκησης από μέ Σύνταγμα και πράξεις των νομοθετικών
νες που αναφέρονται στην άσκηση της ρους τους της διοίκησης. Η διοίκηση οργάνων, καθώς και κανόνες ίδιας
δικαστικής λειτουργίας. Τέλος, κρίνε- εφαρμόζοντας την ακολουθητέα από δύναμης με τους κανόνες που αναφέ
ται σκόπιμο να αναφερθεί ότι με το την Κυβέρνηση πολιτική δρα και ενερ ραμε) και απ’ την άλλη πρέπει να είναι
άρθρο 26 του Ελληνικού Συντάγματος γεί σύμφωνα με τους πολιτειακούς σύμφωνες με τους πιο πάνω κανόνες
του 1975 καθιερώνεται η διάκριση των νόμους και μέσα στα πλαίσια της δικαίου της Πολιτείας ή να βρίσκονται
εξουσιών. Παρ' όλα αυτά όμως στα ελευθερίας για λόγους γενικής σκοπι σε αρμονία με αυτούς. Σχετικά με την
σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα μότητας, αλλά και συμφέροντος. Θα αρχή του δημόσιου συμφέροντος έχου
παρατηρείται μια αλληλεπίδραση των πρέπει ασφαλώς να αναφερθεί ότι στις με να παρατηρήσουμε ότι το τελευταίο
τριών κρατικών λειτουργικών (νομοθε Πολιτείες έχουν συσταθεί δικαστήρια έχει σαν περιεχόμενο την ωφέλεια ή τη
τικής, εκτελεστικής και δικαστικής). για την παρεμπόδιση των γραφειοκρατι χρησιμότητα - θα λέγαμε - που παρέχε
Ετσι, ενώ με το άρθρο 26 του Συντά κών αυθαιρεσιών. Ακόμη, έχουν ανα ται στον λαό που έχει οργανωθεί σε
γματος καθιερώνεται η α ρχή της διάκ ρι- πτυχθεί πρότυπα μέτρα με σκοπό την Κράτος μέσα στα πλαίσια της έννομης
σης των εξουσιών με την ανάθεση κάθε αναθεώρηση των διοικητικών αποφάσε- τάξης. Στην πραγμάτωση, λοιπόν, του
λειτουργίας του Κράτους σε ιδιαίτερα δημόσιου συμφέροντος πρέπει να απο
όργανα, εντούτοις αναγνωρίζεται ταυ βλέπει και να κατατείνειη δραστηριότη
τόχρονα με διάφορες διατάξεις και η τα της δημόσιας διοίκησης. Σχετικά με
διασταύρωση των κρατικών λειτουργιών την αρχή της προστασίας του διοικού-
έχουμε δηλαδή διάκριση των κρατικών Η όλη σύνθεση και μενου πρέπει να προστατεύονται και
λειτουργιών όχι με την απόλυτη μορφή λειτουργία του Υπουργικού διασφαλίζονται τα συμφέροντα και δι
της, αλλά με τη σχετική. Ξαναγυρίζον- Συμβουλίου καιώματα των διοικουμένων απ’ τη
τας στις έννοιες «Πρόεδρος της Δημο ρυθμίζονται δραστηριότητα της δημόσιας διοίκη
κρατίας» και «Κυβέρνηση» έχουμε να με νόμο. σης. Αξιόλογες είναι οι παρατηρήσεις
743
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
ορισμένων ερευνητών, που έχουν εκ- τρώνουν όλα τα στοιχεία των διοικητι της κείμενης νομοθεσίας και ι) η πράξη
φράσει ειλικρινή φόβο σχετικά με τα κών πράξεων, εντούτοις δεν χαρακτη έκδοσης δημόσιου δανείου. Ακόμη, σαν
πλοκάμια του κράτους ευημερίας, που ρίζονται σα διοικητικές, επειδή δεν πράξη κυβέρνησης θα πρέπει να χαρα-
επεκτείνονται και μακρύνουν συνέχεια, προσβάλλονται στο Συμβούλιο της Επι κτηρισθεί και το Προεδρικό Διάταγμα
ότι δηλαδή θα καταστρέψουν και θα κράτειας με αίτηση ακύρωσης, δηλαδή για απο/ομή αμνηστίας για κάποιο
εξαφανίσουν αυτά σε τελικό στάδιο την δεν επιδέχονται δικαστικό έλεγχο σύμ πολιτικό έγκλημα σύμφωνα με το άρθρο
ατομικότητα και την πρωτοβουλία, που φωνα με το άρθρο 45 παρ. 6 του Ν.Δ. 47 παρ.3Συντ. 1975, για τον λόγο ότι το
είχαν προσφέρει μεγάλη δύναμη και 170/1973 και είναι πράξεις του Αρχη Προεδρικό Διάταγμα για απονομή αμνη
κύρος στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ολό γού του Κράτους ή των οργάνων της στίας για κάποιο πολιτικό έγκλημα έχει
κληρο το σύστημα, που έφερε το Κυβέρνησης. Αξίζει να αναφέρουμε συνάφεια με «τη διαχείριση της πολιτι
χαρακτηριστικό όνομα «κοινοβουλευτι στο σημείο αυτό τις διάφορες θεωρίες κής εξουσίας», στην οποία γίνεται
κή γραφειοκρατία», και ολόκληρος ο και προσπάθειες που έγιναν στη Γαλλια αναφορά στο άρθρο 46 παρ. 3 του Ν.
αντίκτυπος εξαιτίας της ανάπτυξης του γύρω από τη διάκριση των πράξεων 3713/1928. Τέλος, σαν πράξη κυβέρ
διοικητικού δικαίου πάνω στους πολίτες διοίκησης ή εκτέλεσης και των πράξε νησης χαρακτηρίζεται και η θέση σε
των δημοκρατικών κρατών και της ων κυβέρνησης. Το απαράδεκτο της ισχύ του νόμου περί καταστάσεως
οργάνωσής του σαν κλάδου του δικαίου προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρά πολιορκίας σύμφωνα με το άρθρο 48
δεν είχαν γίνει αντιληπτά και κατανοητά τειας κατά των πράξεων κυβερνήσεως Συντ. 1975. Δυνατότητα υπάρχει να
μέχρι τα μέσα του αιώνα. Η διοίκηση με έχει γαλλική την προέλευση. Οι θεωρί χαρακτηριοθούν μελλοντικά κΓ άλλες
λειτουργική έννοια αναφέρεται στη ες όμως, που κατά καιρούς αναπτύχθη πράξεις σαν πράξεις κυβέρνησης. Συμ
διενέργεια νομικών πράξεων και υλικών καν, δεν ήταν ικανοποιητικές. Το Συμ περασματικά αναφέρουμε ότι η διοίκη
διοικητικών ενεργειώ ν που αποβλέ βούλιο της Επικράτειας είναι εκείνο, ση με στενή έννοια ή εκτέλεση και η
πουν σε συγκεκριμένο σκοπό, αφορά που προβαίνει στον χαρακτηρισμό κά κυβέρνηση αποτελούν εκδηλώσεις της
δηλαδή τη δραστηριότητα της δημόσι ποιας πράξης διοικητικού οργάνου σαν διοικητικής δραστηριότητας.
ας διοίκησης: Η διοίκηση με οργανική πράξης κυβέρνησης. Η άποψη και
έννοια, αναφέρεται στα όργανα που
VI. Διακρίσεις διοικητικών πράξεων.
ασκούν την πιο πάνω δραστηριότητα.
Πριν ακόμη αναφερθούμε στις δια
V. Πράξεις διοίκησης και πράξεις
κρίσεις των διοικητικών πράξεων κρίνε-
κυβέρνησης.
Η διοίκηση της Πολιτείας ται σκόπιμο να εξετάσουμε τι είναι
Η διοικητική λειτουργία αναφέρεται διοικητική πράξη. Λέγοντας διοικητική
ασκείται από τις Δημόσιες Υπηρεσίες
απ' τη μια μεριά στην εφαρμογή του πράξη εννοούμε τη δήλωση βούλησης,
που είναι οργανωμένες και
κειμένου δικαίου με συγκεκριμένες που προέρχεται από διοικητικό όργανο
λειτουργούν
πράξεις, οπότε έχουμε τη διοίκηση με σύμφωνα με συγκεκριμένη ή όχι διαδι
γι' αυτό το σκοπό. κασία και με την οποία (δήλωση βούλη
στενή έννοια ή εκτέλεση, κ ι’ απ’ την
άλλη σαν ενέργεια που λαμβάνει χώρα σης) τίθεται κατά τρόπο μονομερή
με ελεύθερη πρωτοβουλία μέσα στα κανόνας δικαίου. Τις διοικητικές πρά
πλαίσια φυσικά του κειμένου δικαίου, ξεις χαρακτηρίζουν δυό βασικές αρ
οπότε έχουμε την κυβέρνηση. Η διάκρι θεωρία αυτή είχε αναπτυχθεί και στον χές, το τεκμήριο νομιμότητας και η
ση μεταξύ διοίκησης και κυβέρνησης γαλλικό νομικό χώρο. Στη συνέχεια της εκτελεστικότητα. Το τεκμήριο της νο
έχει σαν αποτέλεσμα τη διάκριση των έρευνάς μας θα παραθέσουμε τις μιμότητας έχει σαν περιεχόμενο ότι η
διοικητικών πράξεων σε πράξεις διοίκη πράξεις εκείνες, που έχουν χαρακτηρι- ατομική διοικητική πράξη απ' τη στιγμή
σης και σε πράξεις κυβέρνησης. Χαρα σθεί σαν πράξεις κυβέρνησης σύμφω που αρχίζει να ισχύει μέχρι τη στιγμή
κτηριστικό στοιχείο των πράξεων διοί να με τη νομολογία του Ελληνικού που θα ακυρωθεί με δικαστική απόφαση
κησης ή εκτέλεσης είναι ότι αυτές Συμβουλίου της Επικράτειας. Συγκε ή διοικητικά, ή μέχρι τη στιγμή που θα
προσβάλλονται στο Συμβούλιο της Επι κριμένα, πράξεις κυβέρνησης στην καταργηθεί ή θα ανακληθεί ή θα χάσει
κράτειας με αίτηση ακύρωσης. Αντίθε Ελλάδα χαρακτηρίζονται: α) Το Προε με οποιοδήποτε τρόπο την δύναμή της,
τα, οι πράξεις κυβέρνησης δεν προ δρικό Διάταγμα για απονομή χάριτος, β) γίνεται παραγωγός όλων των έννομων
σβάλλονται στο Συμβούλιο της Επικρά οι διεθνείς συνθήκες αυτές καθ' αυ αποτελεσμάτων της, άσχετα αν υπάρ
τειας με αίτηση ακύρωσης. Αλλά πως τές, γ) η πράξη συγκατάθεσης της χει κάποιο νομικό σφάλμα που έρχεται
θα ξεχωρίσει κανείς τις πράξεις διοίκη ελληνικής προξενικής αρχής για την σε αντίθεση με το τεκμήριο νομιμότη
σης ή εκτέλεσης από τις πράξεις απέλαση κάποιου ' Ελληνα από ξένο τας και που αν είχε ασκηθεί το ένδικο
κυβέρνησης; Η διάκριση των πράξεων κράτος, δ) η πράξη γενικής ή μερικής μέσο, που προβλέπεται στην περίπτω
διοίκησης ή εκτέλεσης από τις πράξεις επιστράτευσης, ε) η άρνηση υποβολής ση, θα ακυρωνόταν η διοικητική αυτή
κυβέρνησης γίνεται με βάση το περιε σχεδίου νόμου στη Βουλή για ψήφιση, πράξη. Η αρχήτηςεκτελεστότηταςτης
χόμενό τους. Συγκεκριμένα, με τις στ) το Προεδρικό Διάταγμα για διάλυση διοικητικής πράξης έχει σαν περιεχό
πράξεις διοίκησης ή εκτέλεσης τίθεται της Βουλής και προκήρυξη εκλογών, ζ) μενο, ότι η συμπεριφορά, που προδια
κατά τρόπο μονομερή κανόνας δικαίου οι πράξεις που εκδίδονται σε εκτέλεση γράφει η διοικητική πράξη, είναι οπωσ
από τη δήλωση βούλησης των οργάνων ή κατ' εφαρμογή διεθνούς συνθήκης, δήποτε υποχρεωτική, εκτός κΓ αν
της διοίκησης σύμφωνα με συγκεκριμέ η) η πράξη απέλασης αλλοδαπού για συνάγεται μέσα απ' τη διοικητική πρά
νη ή όχι διαδικασία, που προβλέπει ο λόγους που αφορούν στις διεθνείς ξη με ακρίβεια η δυνητικότητα της
διοικητικός μηχανισμός. Αντίθετα, οι σχέσεις της Ελλάδας, θ) η άρνηση της προδιαγραφόμενης συμπεριφοράς
πράξεις κυβέρνησης, αν και συγκεν- διοίκησης να εισηγηθεί τροποποίηση της. Απόρροια της αρχής της εκτελε-
744
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
στότητας των διοικητικών πράξεων εί εννοούμε την πράξη εκείνη της κρατι βλέπεται σε έκτακτες περιπτώσεις
ναι ο διοικητικός καταναγκασμός. Λέ κής εξουσίας, που εκδίδεται μεν από εξαιρετικά επείγουσες και απρόβλε
γοντας διοικητικό καταναγκασμό εννο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, προσυ πτης ανάγκης και χαρακτηρίζονται σαν
ούμε την αρμοδιότητα, που περιβάλ πογράφεται όμως από τον αρμόδιο αυτοτελή, επειδή εκδίδονται με Συντα
λονται τα διοικητικά όργανα, να εξαναγ Υπουργό. Τα Διατάγματα διακρίνονται γματική εξουσιοδότηση που παρέχεται
κάζουν βίαια τα τελευταία τον διοικού- ανάλογα με το περιεχόμενό τους σε στα κύρια όργανα της εκτελεστικής
μενο να συμμορφωθεί στη συμπεριφο Διοικητικά, Νομοθετικά και Δικαστικά. λειτουργίας), στο άρθρο 47 παρ. 3
ρά που προδιαγράφουν οι διοικητικές Τα Διοικητικά Διατάγματα αναφέρονται Συντ. 1975 (Το Διάταγμα, με το οποίο
τους πράξεις. Οι διοικητικές πράξεις στη διοίκηση, δηλαδή στην εκτέλεση ή απονέμεται αμνηστία για κάποιο πολιτι
διακρίνονται απ' τη μια σε υλικές στην κυβέρνηση, και εκδίδονται από κό έγκλημα) και στο άρθρο 48 Συντ.
διοικητικές ενέργειες κ ι’ απ' την άλλη τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είτε με 1975 (Το Διάταγμά, για τη θέση σε
σε νομικές διοικητικές πράξεις. Οι βάση το άρθρο 26 παρ. 2 Συντ. 1975 εφαρμογή του νόμου περί καταστάσε-
υλικές διοικητικές ενέργειες έχουν είτε με βάση άλλες διατάξεις. Τα ως πολιορκίας εξαιτίας εξωτερικών ή
σαν περιεχόμενο την επιδίωξη κάποιας Διοικητικά Διατάγματα αναφέρονται εσωτερικών κινδύνων. Με την εφαρμο
πραγματικής μεταβολής στον εξωτερι στην εκτέλεση του νόμου και δεν γή του νόμου περί καταστάσεως πολι
κό κόσμο και όχι την άμεση πρόκληση περιέχουν κανόνα δικαίου, ακόμη δια- ορκίας επέρχεται αναστολή σε ορισμέ
κάποιας νομικής κατάστασης, η έμμεση κρίνονται σε: 1) αυτοτελή, που είναι το νες διατάξεις του Συντάγματος). Με το
όμως πρόκληση κάποιας νομικής κατά αποτέλεσμα κυβερνητικής πρωτοβου Σύνταγμα του 1975 δεν δικαιολογείται
στασης είναι δυνατή. Αντίθετα, οι νομι λίας, 2) μη αυτοτελή, που η έκδοσή η προσφυγή στην έκδοση Αναγκαστι
κές διοικητικές πράξεις έχουν σαν τους έχει σχέση με την εκτέλεση κών Διαταγμάτων ή Πράξεων Υπουργι
περιεχόμενο την άμεση πρόκληση κά συγκεκριμένου νόμου, 3) ατομικά, που κού Συμβουλίου με νομοθετικό περιε
ποιας νομικής κατάστασης, προέρχον αναφέρονται σε συγκεκριμένο πρόσω χόμενο για τον λόγο ότι για τις απαιτή
ται από διοικητικά όργανα και περιβάλ πο ή σε συγκεκριμένη κατάσταση, και 4) σεις του δικαίου της ανάγκης γίνεται
λονται τον τύπο, που προβλέπει ο κανονιστικά, με τα οποία τίθενται διοι κάλυψη με την εξαιρετική νομοθετική
νόμος. Οι νομικές διοικητικές πράξεις κητικοί κανόνες. Τα Νομοθετικά Διατά διαδικασία του άρθρου 43 παρ. I Συντ.
διακρίνονται σε μονομερείς και σε γματα έχουν σαν περιεχόμενο κανόνες 1975. Τα Αναγκαστικά Διατάγματα εκδί-
πολυμερείς (διοικητικές συμβάσεις). δικαίου και εκδίδονται ύστερα από δονταν από τα κύρια όργανα της
Μονομερείς διοικητικές πράξεις χαρα εξουσιοδότηση του Συντάγματος και διοικητικής λειτουργίας χωρίς καμιά
κτηρίζονται εκείνες, των οποίων η ειδικώτερα σύμφωνα με το άρθρο 43 Συνταγματική ή νομοθετική εξουσιοδό
δήλωση βούλησης προέρχεταιαπόδιοι παρ. I Συντ. 1975. Τα Νομοθετικά τηση, αλλά για την αντιμετώπιση μόνο
κητικό όργανο. Πολυμερείς διοικητικές Διατάγματα ανάλογα με το περιεχόμε κάποιας έκτακτης περίστασης και κάτω
πράξεις χαρακτηρίζονται εκείνες, που νό τους διακρίνονται σ' εκείνα που από την επίκληση του δικαίου της
έχουν σαν περιεχόμενο τη συνεργασία περιέχουν πρωτεύοντες κανόνες δικαί ανάγκης. Οπως αναφέρθηκε και πιο
πολλών δηλώσεων βούλησης και που η ου και σ’ εκείνα που περιέχουνδευτε- πάνω, για τις απαιτήσεις του δικαίου της
μια το λιγώτερο δήλωση βούλησης ρεύοντες κανόνες δικαίου. Τα Νομοθε ανάγκης στο σημερινό Σύνταγμα γίνε
προέρχεται από διοικητικό όργανο. Οι τικά Διατάγματα, που περιέχουν πρω ται κάλυψη με την εξαιρετική νομοθετι
μονομερείς διοικητικές πράξεις διακρί- τεύοντες κανόνες δικαίου, στηρίζονται κή διαδικασία του άρθρου 44 παρ. I,
νονται: 1) Απ' την πλευρά της λειτουρ πάνω σε συγκεκριμένα άρθρα του κατά συνέπεια η έκδοση Αναγκαστικών
γίας, στην οποία αναφέρεται το περιε Συντάγματος, όπως στο άρθρο 43 παρ. Διαταγμάτων είναι αντισυνταγματική.
χόμενό τους (διοικητικές, νομοθετικές 2 Συντ. 1975 (Προεδρικά Κανονιστικά Τα Νομοθετικά Διατάγματα, που περιέ
και δικαστικές σύμφωνα με το περιεχό Διατάγματα, που εκδίδονται με εξουσι χουν δευτερεύοντες κανόνες δικαίου,
μενο διοικητικές πράξεις), 2) απ' την οδότηση νόμου και χαρακτηρίζονται σα αναφέρονται στη θέσπιση υποχρεώσε
πλευρά του ειδικώτερου αντικειμένου μη αυτοτελή, επειδή υπάρχει συνάφεια ων των πολιτών και των οργάνων του
τους (ατομικές, που αναφέρονται σε μεταξύ της έκδοσής τους και του Κράτους, που έχουν σχέση με την
συγκεκριμένο ονομαστικά πρόσωπο ή νόμου που δίνει την πιο πάνω εξουσιο εκτέλεση συγκεκριμένου νόμου. Τα
σε συγκεκριμένη κατάσταση, και σε δότηση), στο άρθρο 43 παρ. 4 Συντ. Νομοθετικά Διατάγματα, που περιέ
κανονιστικές, που αναφέρονται σε αρι 1975 (Προεδρικά Κανονιστικά Διατά χουν δευτερεύοντες κανόνες δικαίου,
θμό προσώπων κατά τρόπο όχι ονομα γματα με βάση νόμους που ψηφίζονται στηρίζονται στο άρθρο 43 παρ. I Συντ.
στικό ή σε αριθμό καταστάσεων και που απ’ την Ολομέλεια της Βουλής και με 1975, σύμφωνα με το οποίο «ο Πρόε
κύριο χαρακτηριστικό τους γνώρισμα τους οποίους χαράσσονται οι γενικές δρος της Δημοκρατίας εκδίδει τα αναγ
είναι η θέσπιση κανόνων δικαίου ή αρχές και κατευθύνσεις για τη ρύθμιση καία διατάγματα προς εκτέλεσιν των
ακόμη και απλών διοικήτικών κανόνων) διάφορων θεμάτων που αναφέρονται νόμων, ουδέποτε δε δύναται να ανα-
και 3) απ' την πλευρά ποιανού διοικητι σ' αυτούς και τίθενται χρονικά όρια για στείλει την εφαρμογήν των ουδέ να
κού οργάνου έχουν την προέλευση τη χρήση της εξουσιοδότησης. Τα εξαιρέσ ει τινά της εκτελέσεω ς αυ
(λ.χ. Προεδρικά Διατάγματα, υπουργι Προεδρικά αυτά Κανονιστικά Διατάγμα τών». Τα Νομοθετικά Διατάγματα, που
κές αποφάσεις, νομαρχιακές πράξεις τα χαρακτηρίζονται σα μη αυτοτελή, περιέχουν δευτερεύοντες κανόνες δι
και αστυνομικές διαταγές). Στη διάκρι επειδή η έκδοσή τους έχει συνάφεια με καίου, χαρακτηρίζονται σα μη αυτοτε
ση των πράξεων των διοικητικών οργά τον νόμο - πλαίσιο, που καθιστά δυνατή λή, επειδή αποτελούν συμπλήρωμα του
νων υπάγονται και τα Διατάγματα με τις τη ρύθμιση των πιο πάνω Προεδρικών νόμου και το περιεχόμενό τους βρίσκε
διάφορες επιμέρους διακρίσεις τους Κανονιστικών Διαταγμάτων), στο άρθρο ται μέσα στα πλαίσια που καθορίζει ο
και η συνομολόγηση διεθνών συνθη 44 παρ. I Συντ. 1975 (Νομοθετικά νόμος, με τον οποίο σχετίζονται οι
κών. Συγκεκριμένα, λέγοντας Διάταγμα Διατάγματα, που η έκδοσή τους προ- υποχρεώσεις των πολιτών και των
745
οργάνων του Κράτους. Αλλα Διατά
ΟΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΟΙ ΤΟΝ ΕΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΑΝ ΩΣ ΕΝΑ ΑΓ
γματα είναι τα Οργανωτικά για τη
ρύθμιση διαφόρων θεμάτων της εσωτε
ρικής διάρθρωσης και λειτουργίας των
κρατικών υπηρεσιών και των δημόσιων
οργανισμών (άρθρ. 43 παρ. 3 Συντ.
1975). Στα Δικαστικά Διατάγματα υπά
γεται εκείνο, που αναφέρεται στην
απονομή χάριτος. Στις πράξεις των
διοικητικών οργάνων αναφέρεται και η
συνομολόγηση διεθνών συνθηκών. Στη
συνομολόγηση των διεθνών συνθηκών
κάνει αναφορά το άρθρο 36 Συντ. 1975.
Ειδικώτερα, «ο Πρόεδρος της Δημο
ΤΖΩΝ
κρατίας........ εκπροσωπεί διεθνώς το
Κράτος, κηρύττει πόλεμον, συνομολο
γεί συνθήκας ειρήνης, συμμαχίας, οικο
ΤΖΩΡΤΖ Χ Α Τ
νομικής συνεργασίας και συμμετοχής
ε ις δ ιεθ ν είς οργανισμούς ή ενώ
σεις..... » (άρθρ. 36 παρ. I. Συντ. 1975). 0 ΒΡΥΚΟΛΑΚΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ
Συμπληρωματικά, αναφέρουμε και με
ρικές άλλες διακρίσεις διοικητικών
πράξεων: 1) Συστατικές, με τις οποίες Sf'oS Απέναντι στους φίλους του ο άνθρωπος αυτός
τίθεται ατομικός κανόνας δικαίου με τη Μ . ήταν λεπτός με ευγενείς τρόπους, ντυνόταν κομ-
δήλωση βούλησης του διοικητικού ορ ψά, έδειχνε ενδιαφέρον για τις καλές τέχνες και
γάνου, που μεταβάλλει τη νομική κατά
ήταν επιδέξιος μηχανικός και εφευρέτης.
σταση του προσώπου εκείνου, προς το
'φ · Η εγκληματική καρριέρα αυτού του αινιγματικού
οποίο ο πιο πάνω ατομικός κανόνας
δικαίου στρέφεται, εξαιτίας της ίδρυ τέρατος εκάλυπτε χρονικό διάστημα πέντε ετών.
σης ή ακόμη αλλοίωσης ή και κατάργη
οποίων επινε το αιμα των θυμάτων
σης των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων
του προσώπου 2) Διαπιστωτικές, με τι Μ ΕΣΑ στη μεγάλη σκυθρωπή φυλα
κή του Γούντγουώρθ του Λονδί του!...
οποίες γίνεται κατά κάποιο τρόπο διαπί νου, σ' ένα κάθισμα μπροστά στο Οι εγκληματολόγοι τον εχαρακτήρι-
στωση η υπεισέλευση ενός προσώπου γραφείο του ψυχιάτρου, εκάθητο ένας σαν ως ένα από τους πλέον τε ρατώδεις
σε κάποιο κανόνα δικαίου εξαιτίας του άνδρας. Ή ταν 38 ετών, αρκετά ευπα εγκληματίες που είχε ποτέ συλλάβει η
ότι συνέβη κάποιο γεγονός, 3) Βεβαιω ρουσίαστος και έτρεφ ε ένα λεπτό Σκώτλαντ Γυάρντ, ένας δολοφόνος -
τικές, με τις οποίες γίνεται επιβεβαίω μουστάκι. Φορούσε τη στολή του κατα βρυκόλακας, που εκκολάφθηκε ανάμε
ση κάποιας παλιότερης διοικητικής δίκου, η οποία δενεφήρμοζε στο σώμα σα στα ολοκαυτώματα των βομβαρδι
πράξης, 4) Θετικές, με τις οποίες του. Είχε μια περίεργη αθώα εμφάνιση. σμών του Λονδίνου κατά τον Β παγκό
κάποια συστατική ή διαπιστωτική πράξη -Στον ύπνο μου βλέπω πάντοτε το σμιο πόλεμο.
της διοίκησης κάνει δεκτά τα αιτούμενα ίδιο όνειρο, ότι δηλαδή βρίσκομαι σ' Απέναντι στους φίλους του όμως ο
του διοικούμενου ή προβαίνει σε απο ένα σκοτεινό και πυκνό δάσος, έλεγε άνθρωπος αυτός ήταν λεπτός με ευγε-
δοχή των προπαρασκευαστικών πράξε στον ψυχίατρο. Από τα γυμνά κλαριά
ων των οργάνων από άλλα Δημόσια των δένδρων στάζει η βροχή. Οταν
Νομικά Πρόσωπα, 5) Αρνητικές, με τις όμως πλησιάζω, βλέπω ότι δεν είναι
οποίες η πιο πάνω συστατική ή διαπι- βροχή, αλλά αίμα. Τα δένδρα αρχίζουν
στωτική πράξη της διοίκησης δεν κάνει να μαραίνωνται φοβισμένα. Από τον
δεκτά τα αιτούμενα του διοικούμενου η κορμό τους βγαίνει μια βαρειά μυρου
δεν προβαίνει σε αποδοχή των προπα διά αίματος. Τρέχω με ένα κύπελλο για
ρασκευαστικών πράξεων των οργάνων να το γεμίσω με αίμα. Μια μορφή
από άλλα Δημόσια Νομικά Πρόσωπα, 6) παρουσιάζεται μπροστά μου και με
Επαχθείς, με τις οποίες οι κανόνες διατάζει να το πιώ. Προσπαθώ αλλά δεν
δικαίου, που τίθ εντα ι, επιβάλλουν μπορώ να φέρω το κύπελλο στο στόμα
στους διοικούμενους υποχρεώσεις, μου. Γνωρίζω ότι για ν ' απαλλαγώ απο
που συνίστανται είτε σε θετική ενέρ το τρομερό αυτό όνειρο, πρέπει να
γεια ή παράλειψη είτε σε κατάργηση σκοτώσω άνθρωπο και να πιω αίμα!...
δικαιωμάτων και 7) Επωφελείς, με τις Ο άνθρωπος που διηγείτο το όνειρο
οποίες έχουμε δημιουργία δικαιωμάτων αυτό εκρατείτο στη φυλακή για να
και πραγματικών καταστάσεων υπέρ δικασθεί για φόνο. Εκτός από το φόνο
κάποιου διοικούμενου. για τον οποίο είχε κατηγορηθεί και
συλληφθεί, είχε ομολογήσει και άλλους
Η συνέχεια στο επό μ ενο . πέντε φόνους, κατά την διάπραξη των
746
η ΠΙΟ ΤΕΡΑΤΩΔΕΙΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΕΣ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΣΥΛΛΑΒΕΙ Η ΣΚΟΤΛΑΝΤ ΓΎΑΡΝΤ
747
-Η Ολίβ φορούσε κοσμήματα που Κρώλεϋ, αλλά μόνος του. ρώτησε αν μπορούσε να την χρησιμο
άξιζαν αρκετές εκατοντάδες λίρες κΓ Παρά τις επανειλημμένες δημοσιεύ ποιήσει για εργαστήριο και εγώ του το
ένα βαρύτιμο γούνινο παλτό. Φοβάμαι σεις της φωτογραφίας της εξαφανι- επέτρεψα.
μήπως την απήγαγαν με αυτοκίνητο και σθείσης στον τύπο, δεν είχε βρεθεί Οι αστυνομικοί μαζί με τον Τζόουνς
την λήστεψαν. κανένα ίχνος της. Ο αστυνόμος Σάϊμς πήγαν στην παλιά αποθήκη. Ανάμεσα
-Εγώ την περίμενα στο ραντεβού δεν μπορούσε να θεωρήσει υπεύθυνο στα άχρηστα πράγματα που βρίσκονταν
μας, και όταν είδα ότι δεν φάνηκε, για την εξαφάνιση της γυναίκας τον μέσα, βρήκαν μερικές μποτίλιες των 10
έφυγα μόνος μου, είπε ο Χάϊ. Γύρισα Χάϊ, παρά το βεβαρημένο φάκελλό του. γαλονίων, η μία από τις οποίες περιείχε
στο Λονδίνο λίγο πριν τα μεσάνυκτα. Εξ- άλλου ο ίδιος ο Χάϊ είχε αναφέρει ένα υγρό που διεπιστώθη ότι ήταν
Ο Γουέμπ ανέφερε στον αστυνόμο την εξαφάνισή της. θειϊκό οξύ. Δίπλα στις μποτίλιες βρισκό
Σέλεν Σάϊμς, ο οποίος εξέτασε με τη ' Υστερα από αρκετές ημέρες, διά ταν ένα μεγάλο μεταλλικό βαρέλι, του
σειρά του τον Χάϊ, χωρίς να μάθει βασε την αγγελία της εξαφανίσεως της οποίου η εσωτερική επιφάνεια είχε
τίποτε το θετικό. Ο Χάϊ του έδωσε την Ντήκον ο αδελφός της Ρόζας Χέντερ- διαβρωθεί από το οξύ. Πιο πέρα μια
διεύθυνση της επιχειρήσεως του «Χόρ- σον, που έμενε στο Μάντσεστερ, ονό- ποδιά από ελαστικό, ένα ζευγάρι γάντια
στλη» στην Κρώλεϋ και το όνομα του ματι Ανρολντ Μπέρλιν. Μετά την ελαστικά πάνω σ ' ένα τραπέζι. Και πιο
διευθυντού της Τσάρλς Έντουαρντ εξαφάνιση των Χέντερσον, ο Χάϊ είχε πέρα ένα μεγάλο δερμάτινο κουτί.
Τζόουνς. γράψει στον Μπέρλιν ότι, η αδελφή του Το κουτί περιείχε ένα αυτόματο
-Είναι λίγο ενωρίς να ανησυχείτε για μαζί με τον σύζυγό της, είχαν αναχωρή περίστροφο Γουέμπλεϋ των 38. Περιεί
την φίλη σας, αλλά θα αρχίσουμαμέσως σει για την Νότιο Αφρική. χε επίσης και μια απόδειξη παραλαβής
τις αναζητήσεις, τους καθησύχασε ο Βλέποντας λοιπόν ο Μπέρλιν ότι και ενός γούνινου παλτού από ένα στεγνο-
αστυνόμος. σ' αυτή την εξαφάνιση ήταν αναμεμει- καθαριστήριο του Χόρσαμ. Πάνω στους
Ο αστυνόμος ζήτησε μια φωτογρα γμένος ο Χάϊ, υποπτεύθηκε τότε ότι ασβεστωμένους τοίχους υπήρχαν κάτι
φία της Ντουράντ Ντήκον, την οποία κάτι συνέβη με την αδελφή του και πιτσιλίσματα που έμοιαζαν με αίμα.
έδωσε προς δημοσίευση στον τύπο με έσπευσε στο Λονδίνο, όπου παρουσιά- Ο αστυνόμος Σάϊμς τηλεφώνησε
όλες τις λεπτομέρειες της εξαφανίσε- στον διευθυντή της Σκώτλαντ Γιάρντ
ώς της. Η υπηρεσία αναζητήσεων Μάχον, ο οποίος έσπευσε κΓ αυτός
ανέλαβε να ενεργήσει έλεγχο σε όλα στην Κρώλεϋ συνοδευόμενος από την
τα ξενοδοχεία του Λονδίνου και των 0 Τζων Χάϊ ήταν Δρα Κέϊθ Σίμσον, και από μια ομάδα
περιχώρων. Η αστυνομία τελικά ανεκά- ένας δολοφόνος που αστυνομικών και τεχνικών της Σημάν-
λυψε μια αδελφή της εξαφανισθείσης, εκκολάφθηκε σεως.
αλλά αυτή δεν είχε ιδέα τι συνέβαινε. Πάνω σ' ένα σωρό σκουπίδια μέσα
ανάμεσα
Εξ επαγγελματικού καθήκοντος, ο στα χαλάσματα της αυλής, πίσω από την
στα ερείπια των βομβαρδισμών
αστυνόμος Σάϊμς εζήτησε από την αποθήκη, ο Δρ. Σίμσον ανεκάλυψε ίχνη
του Λονδίνου.
διεύθυνση της Σκώτλαντ Γυάρντ να από ένα βαρύ αφρό που είχε απορρι-
μάθει εάν ο Χάϊ είχε φάκελλο. φθεί από τις ακαθαρσίες. Από την
Από το αρχείο λοιπόν της Σκώτλαντ πρόχειρη ανάλυση που έκανε διεπίστω-
Γ υάρντ προέκυψαν καταπλητικές πλη σε την ύπαρξη ζωικών ινών και μικρο-
ροφορίες. Κάποιος Τζώρτζ Τζών Χάϊ, σθηκε στον αστυνόμο Σάϊμς. σκοπικών τεμαχίων από κόκκαλα.
του οποίου τα χαρακτηριστικά έμοιαζαν - Ωστε ήταν ο Τζων Τζώρτζ Χάϊ Ο Δρ. Σίμσον γύρισε και κύτταξε τον
καταπληκτικά με τα χαρακτηριστικά του εκείνος που ανέφερε την εξαφάνιση Μάχον και τον Σάϊμς με ένα μορφασμό.
φίλου της εξαφανισθείσης χήρας, είχε τθζ χήρας; Λοιπόν, είναι ο ίδιος ο Το θειϊκό οξύ, το διαβρωμένο βαρέλι,
καταδικασθεί το 1937 σε τέσσερα άνθρωπος που βρέθηκε για τελευταία και τα υπολείμματά αυτά ωδηγούσαν
χρόνια φυλάκιση στη Σάρρεϋ Ασάϊζες φορά μαζί με την αδελφή μου και το στο μόνο πιθανό συμπέρασμα: Ενα
για απάτη. Τον Ιούνιο του 1941 είχε σύζυγό της, οι οποίοι έχουν εξαφανι- ανθρώπινο σώμα είχε εμβαπτισθεί μέσα
καταδικασθεί και πάλι σε 20 μήνες σθεί επίσης, είπε στον αστυνόμο. στο θειϊκό οξύ, όπου παρέμεινε επί
φυλάκιση για κλοπή. Η πληροφορία αυτή έδωσε νέα ώθη αρκετές ημέρες μέχρις ότου αποσυνε-
Τα στοιχεία αυτά ανάγκασαν τον ση στις προσπάθειες των αστυνομικών. τέθη τελείως.
αστυνόμο Σάϊμς να καλέσει και να Ο Σάϊμς και ο υπαστυνόμος Γουέμπ Ο Μάχον εξέτασε τα πιτσιλίσματα
ανακρίνει ξανά τον Χάϊ. Τηλεφώνησε ανεχώρησαν αμέσως για την Κρώλεϋ, από τα αίματα πάνω στον τοίχο. Κατά
και στην αστυνομία της Κρώλεϋ και ο όπου ανέκριναν ιδιαιτέρως τον Τσάρλς πάσαν πιθανότητα το θύμα πυροβολή-
αρχιφύλακας Πάτρικ Χέλσιν επισκέ- Τζόουνς. θηκε στο κεφάλι με το Γουέμπλεϋ πριν
φθηκε τις εγκαταστάσεις του «Χάρ- - Ό χ ι, είμαι βέβαιος. Δεν υπήρχε να ριχθεί το πτώμα του μέσα στο
τσλη» και ανέκρινε τον διευθυντή καμμιά γυναίκα μέσα στο αυτοκίνητο βαρέλι.
Τσάρλς Τζόουνς. μαζί με τον Χάϊ όταν ήρθε στο εργοστά Η αποθήκη περικυκλώθηκε αμέσως
Ο Τζόουνς πληροφόρησε τον αστυ σιο, είπε ο Τζόουνς. και φρουρήθηκε. Μια μεγάλη ποσότης
νομικό ότι ο Χάϊ δεν ήταν διευθυντής -Υπάρχει κανένα μέρος εδώ που από τα σκουπίδια και τις ακαθαρσίες
της «Χάρτσλη», όπως ισχυρίζετο, αλλά μπορεί να πήγε πριν έρθει στο εργοστά της αυλής φορτώθηκαν σ' ένα φορτη
ένας μηχανικός που εργαζόταν εκεί και σιο; ρώτησε ο Σάϊμς. γό και μεταφέρθηκαν στο Λονδίνο για
παράλληλα έκανε και τον αντιπρόσωπο Ο Τζόουνς σκέφθηκε για μια στιγμή. να υποβληθούν σε ανάλυση.
της επιχειρήσεως στο Λονδίνο. - ' Εχομε μια αποθήκη στην οδό Λέο- Η έρευνα συνεχίσθηκε χωρίς να
Ο αρχιφύλακας εξακρίβωσε ότι την πολντ που σπάνια την χρησιμοποιούμε. δοθεί τίποτε στην δημοσιότητα. Εξακρι
Παρασκευή έκαμε εμφάνιση ο Χάϊ στην Το κλειδί το κρατά ο Χάϊ. Κάποτε με βώθηκε ότι παλτό που είχε δοθεί στο
748
καθαριστήριο ανήκε στη χήρα και ο οξύ στον Χάϊ προ του θανάτου των εξουσιοδοτούσε για όλες του τις οικο
άνθρωπος που το έδωσε αναγνωρίσθη Χέντερσον, παρουσιάσθηκε στην αστυ γενειακές υποθέσεις.
κε σε μια φωτογραφία ότι ήταν ο Χάϊ. νομία και ανέφερε την πώλησί του αυτή. -Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Τζων
Ένας αστυνομικός έκανε έλεγχο ’ Υστερα η δημοσίευσις της φωτο Τζώρτζ Χάϊ, κατέληξε η Φίλιππς. Τον
στο κοσμηματοπωλείο Χόρσαμ, όπου γραφίας του Χάϊ είχε και ένα απροσδό γνώρισα από την φωτογραφία και το
ανεκάλυψε το περιδέραιο της Ντου κητο καταπληκτικό αποτέλεσμα. Η α όνομά του που ήταν γραμμένο και στο
ράντ Ντήκον, το οποίο ένας άνδρας με στυνομία πήρε ένα τηλεφώνημα από πιστοποιητικό εξουσιοδοτήσεως. Ο Χάϊ
τα χαρακτηριστικά του Χάϊ είχε πουλή την κυρία Λούσυ Φίλιππς, η οποία εν πούλησε τις πολυκατοικίες του Μακ
σει αντί 10 λιρών. συνεχεία προσήλθε αυτοπροσώπως και σουάν και τακτοποίησε όλους τους
Οι αστυνομικοί επέστρεψαν στο Λον κατέθεσε τα εξής περίπου: άλλους λογαριασμούς του. Θα πρέπει
δίνο και ο Σάϊμς κάλεσε τον Χάϊ για Στα 1944 κάποιος Ντόναλντ Μακσου- να εισέπραξε πάνω από 10.000 λίρες.
ανάκριση. Του είπε ότι στην αποθήκη άν έμενε μαζί με τη σύζυγό του ' Αμυ Από τις ανακρίσεις που ενήργησαν οι
της οποίας είχε το κλειδί βρέθηκε μια και το γυιό τους, που ήταν τότε 31 ετών, αστυνομικοί στο ξενοδοχείο Όνσλόου
απόδειξη παραλαβής του παλτού της σ' ένα διαμέρισμα ακριβώς πάνω από το Κώρτ, πληροφορήθηκαν ότι ο Χάϊ είχε
Ντουράντ Ντήκον και τον ρώτησε αν δικό της, στη συνοικία Πιμίλκο. Παρ' δηλώσει ως προηγουμένη κατοικία του
θέλει να καταθέσει. όλον ότι ζούσαν απλά, ο Μακσουάν ένα διαμέρισμα επί της οδού Γκλότσε-
-Δ ενξέρω τίποτε γι' αυτά, απάντησε ήταν πλούσιος άνθρωπος. Ηταν ιδιο στερ καιάνδρες της Σημάνσεως πήγαν
ο Χάϊ. Οπως σας είπα και προηγουμέ κτήτης πολλών καταστημάτων και έξη μυστικά εκεί. Μέσα σε μια αποθήκη
νως η Ντουράντ Ντήκον δεν ήρθε να με πολυκατοικιών. Τον ίδιο χρόνο, ενώ κάτω από το διαμέρισμα υπήρχε μια
βρει όπως είχαμε συνεννοηθεί. Μπορεί διαρκούσε ακόμα ο πόλεμος, ένας καταπακτή και πάνω από τις ακαθαρσίες
να πήγε στην Κρώλεϋ για να με βρει και ωραίος και καλοντυμένος κύριος άρχι του δαπέδου ανακάλυψαν ζωικές ίνες
έπεσε σε χέρια κακοποιών. σε να επισκέπτεται την οικογένεια του και μερικά ανθρώπινα δόντια.
Ο Χάϊ αρνιόταν να καταθέσει και η Μακσουάν. ' Υστερα από λίγο εξαφανί Στις 8 Μαρτίου 1949, ο Δρ. Χόλντεν
αστυνομία, εφ ' όσον δεν μπορούσε να σθηκε ο γυιός τους Γουίλλιαμ Μακσου της εγκληματολογικής υπηρεσίας έκα
αποδείξει ότι η χήρα ήταν νεκρή, ήταν άν και οι γείτονες ψιθύριζαν ότι κρυβό με την ανάλυση των σκουπιδιών της
υποχρεωμένη να τον αφήσει ελεύθερο. ταν για ν' αποφύγει το στρατιωτικό. αποθήκης της Κρώλεϋ και ανέφερε ότι
Του εζητήθη να μη μετακινηθεί από το Αργότερα, τον Αύγουστο του 1945 και στην περίπτωση αυτή βρέθηκαν
Λονδίνο και ετέθη υπό αστυνομική εξαφανίσθηκαν και ο Ντόναλντ Μακ υπολείμματα οστών από τρία τουλάχι
επιτήρηση. σουάν με την γυναίκα του ' Αμυ. στον πτώματα.
Η έρευνα συνεχίσθηκε και ο αστυνό Την επομένη της εξαφανίσεώς των ο Οι αστυνομικοί εβλεπαν τώρα ότι
μος Σάϊμς δημοσίευσε στον τύπο την κομψός κύριος ήρθε και ανέφερε στην βρίσκονταν στα ίχνη ενός από τους
φωτογραφία του Χάϊ, με την ελπίδα ότι σπιτονοικυρά ότι οι Μακσουάν εκλήθη- πλέον σατανικούς εγκληματίες της
θα βρίσκονταν άνθρωποι που θα τον καν ξαφνικά και αναχώρησαν για την Αγγλίας. Τα στοιχεία μαρτυρούσαν ότι
ήξεραν για να καταθέσουν. Πράγματι, ο Αμερική. Έ δ ειξε και μια εξουσιοδότη είχε δολοφονήσει έξη άτομα. Την Ολίβ
χημικός που είχε πουλήσει το θειϊκό ση, βάσει της οποίας ο Μακσουάν τον Ντουράντ - Ντήκον, τον ' Αρτσιμπαλντ
749
και την Ρόζα Χέντερσον και το ζεύγος πωλείο του Χόρσαμ και πήγα το παλτό
Μακσουάν με τον γυιό τους Γουίλλιαμ. στο καθαριστήριο....
Κατά πάσαν πιθανότητα είχε καταστρέ Εν συνεχεία ο Χάϊ περιέγραψε και
ψει τα πτώματά τους ρίχνοντάςτα μέσα τους άλλους φόνους. Πώς ξεκαθάρισε
στο θειϊκό οξύ, ώστε να μη καταστεί και την οικογένεια Μακσουάν κατά τον
δυνατόν να ανευρεθούν και να προκό ίδιο τρόπο. Περιέγραψε κατόπιν καιτον
ψουν νομικές αποδείξεις, ότι τα θύμα φόνο του ’ Αρτσιμπαλντ και της Ρόζας
τά του είχαν πράγματι πεθάνει. Χέντερσον.
Με τον Χάϊ ελεύθερο ακόμα, η -Είχα δει ένα όνειρο ότι βρισκόμουνα
αστυνομία συνέχιζε τις ανακρίσεις της. μέσα σ ’ ένα δάσος και ότι τα δένδρα
Ξαφνικά ο Σάϊμς εκλήθη στην Κρώλεϋ, έβγαζαν αίμα. Για μια φορά ακόμα
όπου οι αστυνομικοί συνέχιζαν τις ξύπνησα με μια επιθυμία που έπρεπε να
έρευνές τους στην αυλή της αποθή ικανοποιηθεί. Ωδήγησα τον Άρτσιμ-
κης. παλντ στην αποθήκη και τον πυροβόλη
Ο αστυνόμος επέστρεψε την νύκτα σα στο κεφάλι. Μετά επέστρεψα και
φέρνοντας κάτι μέσα σ’ ένα χάρτινο έφερα και την Ρόζα εκεί. Την πυροβό
φάκελλο. Πήγε κατ’ ευθείαν στο σπίτι λησα πριν προλάβει να δει το πτώμα του
της αδελφής της Ντουράντ - Ντήκον. συζύγου της. ' Ηπια από τον καθένα
Αξιωματικοί της Σκώτλαντ Γιάρντ ελέγ
Ενωρίς το πρωί την άλλη μέρα, ο Χάϊ ένα ποτήρι αίμα, πριν να τους ρίξω μέσα
χουν στοιχεία για την εξιχνίαση ενός
οδηγήθηκε συνοδεία στο τμήμα. Ο στο θειϊκό οξύ...
εγκλήματοε.
Σάϊμς του.είπε για τα στοιχεία που είχε Ο Χάϊ υπέγραψε την κατάθεσή του.
συγκεντρώσει σχετικώς με το θάνατο όπους τις είχε κρύψει. Ο οδοντογια ' Ηταν η πρώτη περίπτωσις που οι
της οικογένειας Μακσουάν. Του είπε τρός της Ντουράντ - Ντήκον πιστοποίη αστυνομικοί είχαν στα χέρια τους ένα
για τις αποδείξεις που είχε στα χέρια σε ότι ανήκουν σ’ αυτήν και σε φονιά - βρυκόλακα, κάτι ανήκουστο στα
του, ότι είχε πουλήσει πράγματα που συλλαμβάνω για φόνο. χρονικά της αγγλικής εγκληματολογί
ανήκαν στους Χέντερσον και στην Στο σημείο αυτό ο Χάϊ λύγισε. Κάθισε ας. Παρά την ομολογία του Χάϊ, δεν
Ντουράντ - Ντήκον. Έ δ ειξε επίσης κάτω και με φωνή ατάραχη, σαν να υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία για να
στον Χάϊ μια βεβαίωση της τραπέζης περιέγραφε ένα ταξίδι αναψυχής, υπα του αποδώσουν όλους τους φόνους.
από την οποία προέκυπτε ότι οι καταθέ γόρευσε μια καταπληκτική κατάθεσή Μόνον οι οδοντοστοιχίες της Ντουράντ
σεις του αυξήθηκαν κατά 6.800 λίρες του. - Ντήκον ήταν ένα αποδεικτικό στοιχείο
μετά τον θάνατο των Μακσουάν και -Η κ. Ντουράντ - Ντήκον κ ι’ εγώ που μπορούσε να πείσει τους ενόρ
κατά 7.771 λίρες μετά τον θάνατο των πήγαμε στην Κρώλεϋ με το αυτοκίνητό κους. ’ Ετσι ο Χάϊ εστάλη στον εισαγγε
Χέντερσον. μου. Στην αποθήκη της οδού Λεοπόλντ λέα μόνο για τον φόνο της τελευταίας.
Για πρώτη φορά ο Χάϊ ταράχθηκε. την πυροβόλησα στο κεφάλι, την ώρα Ο Χάϊ ωδηγήθηκε στο Σάσεξ και
Αρνήθηκε όμως και ισχυρίσθηκε ότι δεν που αυτή εξέταζε μια πλαστική κόκκινη κλείσθηκε στις φυλακές Λιούες. Απα-
εγνώριζε την οικογένεια Μακσουάν και ύλη. ’ Υστερα με ένα σουγιά της έκανα γορεύθηκε στον τύπο να δημοσιεύσει
επανέλαβε τις προηγούμενες καταθέ μια τομή στο λαιμό, γέμισα ένα ποτήρι για τους άλλους φόνους, για να μη
σεις του περί αθωότητός του για τις με αίμα και το ήπια. Με παρακινούσε το επηρεασθούν οι ένορκοι.
άλλες περιπτώσεις. όνειρο που έβλεπα κάθε βράδυ να το Οταν ο Χάϊ παρουσιάσθηκε στο
Ο Σάϊμς τον άφησε να σκεφθεί λίγο κάνω. δικαστήριο, της Λιούες Ασάϊζες, τον
και μετά εστράφει προς τον υπαστυνό- »Μετά της έβγαλα το παλτό και τα Ιούλιο του 1949, προσπάθησε να παρα-
μο Γουέμπ: κοσμήματα και την έρριξα μέσα στο στήσει τον τρελλό. Η υπεράσπισίς του
-Για πέστε μου τι γίνεται με ένα που βαρέλι των 45 γαλονίων. Με την αντλία στηρίχθηκε κυρίως επάνω στα αόριστα
έχει βγει από ψυχιατρείο; γέμισα το βαρέλι με θειϊκό οξύ και το όνειρά του, κατά τα οποία ισχυριζόταν
-Δ εν μπορώ να συζητήσω τέτοια άφησα να δράσει. Πρέπει να σας πω ότι έβλεπε αίμα και τα οποία τον
θέματα με σας, απάντησε ο Γουέμπ. ότι αφού γέμισα το βαρέλι με υγρό, παρακινούσαν να σκοτώσει. Πίστευε ότι
Ο Χάϊ τον κύτταξε ψυχρά και ύστερα πήγα για τσάι. Μετά, ενώ, το βαρέλι οι ένορκοι θα τον έκριναν μεν ένοχο,
είπε με ένα ελαφρό χαμόγελο. έκανε τη δουλειά του, εγώ κουβάλησα αλλά θα τον θεωρούσαν φρενοβλαβή.
-Η κυρία Ντουράντ - Ντήκον εξαφα τα κοσμήματα στο αυτοκίνητο. Κατά τις Ο εισαγγελεύς όμως γελοιοποίησε
νίσθηκε τελείως και ποτέ δεν θα εννέα πήγα στο ξενοδοχείο για φαγητό. τα όνειρα του Χάϊ και ετόνισεν ότι αυτά
βρεθούν τα ίχνη της. Την διέλυσα με το Και εν συνεχεία επέστρεψα στο Λονδί τα είχεν επινοήσει μεταγενεστέρως,
θειϊκό οξύ. Πώς μπορείτε να αποδείξε νο. μετά την σύλληψή του, με την ελπίδα
τε τον θάνατό της, αφού δεν βρίσκετε »Την Δευτέρα ξαναπήγα στην Κρώ να αποφύγει την αγχόνη και να σταλεί
το πτώμα της; Πώς μπορείτε; λεϋ και διαπίστωσα ότι το θειϊκό οξύ στο ψυχιατρείο.
Τότε ο Σάϊμς ανέσυρε ένα φάκελλο είχε διαλύσει τελείως το πτώμα. Στην Οι ένορκοι εσυμφώνησαν με την
από την τσέπη του, τον άνοιξε και επιφάνεια όμως έπλεε ακόμα ένα άποψη του κατηγόρου, ότι καίτοι ο Χάϊ
έβγαλε μέσα απ’ αυτόν ένα ζευγάρι κομμάτι σάρκα μαζί με ένα κόκκαλο. Με έπινε το αίμα των θυμάτων του, είχεν εν
οδοντοστοιχίες που διετηρούντο θαυ ένα κουβά άδειασα το υγρό, το κουβά τούτοις σώας τας φρένας.
μάσια. λησα και το έχυσα έξω στην αυλή. Μετά Ετσι, ο ΤζώρτζΤζών Χάϊ, ο βρυκόλα-
-Δ εν κατεστράφησαν όλα τα ίχνη. γύρισα πάλι στο Λονδίνο. Την Τρίτη κας της Αγγλίας, εστάλη στην αγχόνη
Βρήκαμε αυτές τις οδοντοστοιχίες ξαναπήγα στην Κρώλεϋ και πούλησα και εκτελέσθηκε στις 6 Αυγούστου
στην αυλή της αποθήκης της Κρώλεϋ, μερικά κοσμήματα σ' ένα κοσμηματο 1949.
750
ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Τα παλαιότερα χρόνια το σχολείο δημόσιο ή ιδιωτικό, είχ ε τό τε σαν παιδαγωγικό μέσο, το ξύλο
της... γνώσης. Το ξύλο, που βγήκε απ τον παράδεισο. Το ξύλο, τέλος, που έκανε κούτσουρα ή
κατασ κεύαζε μεγάλους... ανθρώπους! Μ άλλα λόγια, οι παλιότεροι δάσκαλοι δέρνανε αλύπητα. «Ο
μη δαρείς ου παιδεύεται», λέγα νε οι αρχαίοι.
751
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΡΑΤΣΗΣ ΕΝΑΣ ΑΚΑΤ
Α ΓΩ Ν ΙΣΤΗ Κ Ε πλιο άνδρες αγνούς και προοδευτι τια», «Το πρόβλημα της διατροφής του
ΓΙΑ Τ Ο Γ Λ Ω Σ Σ ΙΚ Ο Μ Α Σ κούς: Δελμούζο, Σαράτση κ.ά. Αθωώ ελληνικού λαού», το «Τι είναι τα όνει
θηκαν με την ιστορική εκείνη δίκη, αλλά ρα», «Οι γιατροί και το κράτος», «Στρα
Ζ Η Τ Η Μ Α ΚΑΙ
και πολύ αγωνίστηκαν και πολύ ταλαιπω τοκρατία και Δημοκρατία», «Ελευθέρι
ΗΤΑΝ Μ Ε Λ Ο Σ
ρήθηκαν. Αγωνίστηκε ο Σαράτσης και ος Βενιζέλος», «Θεμιστοκλής Σοφού-
Τ Ο Υ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ λης», «Αλέξανδρος Παπαναστασίου»,
για το γλωσσικό μας ζήτημα και ήταν
Ο Μ ΙΛ Ο Υ ιδρυτικό μέλος του Εκπαιδευτικού Ομί «Το πολίτευμα της ελευθερίας», «Ζω-
λου. Εγινε βουλευτής και υπουργός ρές», «Τα μεγάλα τσιφλίκια», «Το κεν-
υγιεινής κι έγραψε τα «Μαθήματα τρον φιλελευθέρων Βόλου», «Νικόλα
υγιεινής» και τα «Δέκα υγειονομικά ος Γεωργιάδης», Ζήσης Κυρτσώνης»,
προβλήματα». ' Εδωσε και άλλες μικρό «Σοφοκλής Τριανταφυλλίδης», «Σπύ-
τερες εργασίες, που τις εσφράγισε το ρος Σπυρίδης», «Παναγιώτης Τοπά-
Π λά ι σ το υ ς κ α λ ο ύ ς ε π ισ τ ή καθαρό και προοδευτικό του πνεύμα. λης», «Παραλειπόμενα από την Ιστορία
Πλάι στους καλούς επιστήμονες τον του Γυμναστικού Συλλόγου Βόλου»,
μ ο νες το ν έ β α ζ α ν όσοι γ ν ώ ρ ι
έβαζαν όσοι γνώρισαν μόνο τον Σαρά «Τρεις έξοχοι γιατροί Βολιώτες», «Η
σ αν μόνο το ν Σ α ρ ά τ σ η γ ια τρ ό .
τση γιατρό. Μαχητή σπουδαίο τον αι Καλιακούδα δεν θα έλθει ποτέ στο
Μ α χ η τ ή σ π ο υ δ α ίο το ν α ισ θ α
σθανόμαστε όλοι εμείς οι νεώτεροί Βόλο», «Το ύπαιθρο και ο εθνικός
ν ό μ α σ τ ε όλοι ε μ ε ίς οι ν ε ώ τ ε - χαρακτήρ», «Πνευματικοί δεσμοί Γαλλί-
του, όταν διαβάζαμε τα πρακτικά της
ροί τ ο υ , ό τα ν δ ια β ά ζ α μ ε τ α δίκης του Ναυπλίου, αλλά και όταν ας και Ελλάδος», «Εντυπώσεις από το
π ρ α κ τικ ά τη ς δίκης τ ο υ Ν α υ παρακολουθούσαμε τον έλεγχο που Αγιον Ό ρος», «Είναι ανάγκη να αυξή
π λίο υ, α λ λ ά κ α ι ό τ α ν π α ρ α κ ο έκανε πότε για την μια και πότε για την σει ο πληθυσμός της Ελλάδος;», «Ο
λ ο υ θο ύ σ α μ ε το ν έ λ ε γ χ ο που άλλη πράξη της πολιτείας, των οργανώ άνθρωπος ως πρώτον υλικόν δια την
έ κ α ν ε π ό τ ε γ ια τη ν μια π ό τ ε σεων ή και των ατόμων. ' Εχουμε όμως εθνικήν μας ανόρθωσιν» και «Η ιατρική
γ ια τη ν ά λλ η π ρ ά ξ η τη ς π ο λ ι ακόμη έναν Σαράτση, που είναι ίσως ο για τους φτωχούς». Και μόνο από τους
τ ε ία ς τω ν ο ρ γ α ν ώ σ ε ω ν ή κα ι πιο σημαντικός κι ο πιο οφέλιμος, τίτλους των κειμένων αυτών καταλαβαί
τω ν α τό μ ω ν . έχουμε την προσωπικότητα του Βόλου, νει ο αναγνώστης πόσους και πόσο
που πρέπει να γίνει υπόδειγμα για να δύσκολους στόχους είχε το ελεύθερο
κρατήσει στη θέση τους, στον τόπο αυτό πνεύμα. Αξίζει όμως να δώσουμε
τους, στην αποστολή τους, τόσα εκλε και δυο αποσπάσματα, το ένα από την
κτά στοιχεία της επαρχίας. Ο Σαρά «Καλλιέργεια των γραμμάτων στο Πή
τσης, ικανός να παίξει πρώτο ρόλο στην λιο», το άλλο από τη «Δημοτική γλώσσα
πρωτεύουσα, ούτε μια στιγμή δεν σκέ- στην ιατρική», που εξηγούν και το
Του Α κ α δ η μ α ϊκ ο ύ
φ τη κεν' αφήσει το Βόλο. Έμεινε εκεί, ειδικώτερο ενδιαφέρον μας για την
κ. ΠΕΤΡΟΥ ΧΑΡΗ
από αγάπη, βέβαια, στη μικρή πατρίδα, προσφορά του Σαράτση:
στο χώρο των πρώτων συγκινήσεων, μα
κι από χρέος. Η Αθήνα μπορούσε να «Εδώ που μας έφερε ο λόγος -γρά
ΙΑ από τις πιο σημαντικές κοινωνι περιμένει κι από μερικούς άλλους ότι φει στο πρώτο κείμενο, που είναι ομιλία
Μ κές μονάδες στην προπολεμική θα της έδινε ο Σαράτσης. Ο Βόλος
όμως τον χρειαζόταν περισσότερο.
του σε συγκέντρωση του συλλόγου «Οι
φίλοι των Γ ραμμάτων» Βόλου- δεν θα
Ελλάδα, -γεννήθηκε στον ' Ανω Βόλο
το 1871, πέθανε στις 14Ιανουαρίου του Πόσοι από τη γενιά του είχαν τη ήταν άσκοπο να ερευνήσουμε τι είναι
1951 στην Αθήνα-, ο γιατρός και λόγιος μόρφωσή του, τη ζωντανή σοφία του, τέχνη για να ξέρουμε και ποιά είναι η
Δημήτρης Σαράτσης. Τρία χρόνια έ- και προπάντων τη δική του συναίσθηση σημασία των λογοτεχνικών έργων. Ο
πειτ' απ' το θάνατο του, ο Κ. Α. του χρέους; Αριστοτέλης έλεγε ότι η τέχνη είναι
Μακρής είχε τη λαμπρή ιδέα να συγκεν Ο Κ. Α. Μακρής, που με πολλή «της φύσεως μίμηση,-μετά συμμετρίας
τρώσει σε τόμο μερικά αντιπροσωπευτι προσοχή έκαμε την εκλογή των κειμέ τινός εν μήκει και πλάτει και βάθει». Ο
κά κείμενά του κΓ έτσι μπορούμε τώρα νων του Δημήτρη Σαράτση, πέτυχε ορισμός αυτός δεν μας ικανοποιεί
να δούμε το ελεύθερο αυτό πνεύμα τούτο το αξιόλογο: Μας παρουσιάζει πρώτα γιατί θέλει να φέρει τον καλλιτέ
στην πορεία του και στους αγώνες του τον Σαράτση σε ανόμοιες προσπάθειες χνη σαν ένα φωτογράφο, να πούμε, της
με αυθεντικά στοιχεία. που δείχνουν τα ποικίλα του ενδιαφέ φύσεως, που δεν είναι, και ύστερα δε
Ο Σαράτσης επρόσφερε πολλά στην ροντα. Έ π ειτ' από την «Καλλιέργεια μπορεί να εφαρμοσθεί στην διανόηση,
κοινωνία του Βόλου. ' Ιδρυσε το 1908 το των γραμμάτων στο Πήλιο», έχουμε ούτε ίσως στη μουσική. Τι έχει να
Εργατικό Κέντρο και εισηγήθηκε το «Τα αθεϊκά του Βόλου», την ομιλία μιμηθεί στη Φύση ο ποιητής και που θ'
1911 να γίνει το περίφημο εκείνο «Από την τριακονταετηρίδα της «Προ ακούσει τις αρμονίες που δημιουργεί ο
Παρθεναγωγείο, που στάθηκε μέγα στασίας Παιδιών», το άρθρο «Η δημοτι συνθέτης; Για τον ίδιο λόγο δεν είναι
σκάνδαλο για την εποχή και το 1914 κή γλώσσα στην Ιατρική», τις «Κοινωνι πλήρης και ο νεώτερος ορισμός του
έστειλε κατηγορούμενους στο Ναύ κές ασφάλειες και φθηνά υγιεινά σπί Τάιν, που λέγει πως τέχνη, είναιη Φύση
752
1ΑΧΗΤΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΑΟΓΙΟΣ
Επάνω: Ο Βόλος με το λιμάνι του. Ο Βόλος υπήρξε η αγαπημένη πόλη του Δημ. Σαράτση. Κάτω: Μιά «γωνιά» του Πηλίου.
Χώρος το ίδιο αγαπητός για τον Σαράτση.
κυτταγμένη από μια ιδιοσυγκρασία. που την παίρνει όχι με τις λέξεις ή με
«... Γίνεται λοιπόν αυτή η παραγωγή, τις καταλήξεις τους αλλά με τη σύντα
χωρίς καλά - καλά να έχει συνείδηση ο ξή της η οποία είναι αλλοιώτικη από της
καλλιτέχνης. Στην ψυχή του, δίπλα στη καθαρεύουσας και με τις χαριτωμένες
νόηση και στη βούληση, που έχει κάθε επιρρηματικές εκφράσεις που δεν υ
άνθρωπος, υπάρχει πιο πολύ αναπτυ πάρχουν στην ξεραΐλα της καθαρεύου
γμένο το συναίσθημα, η φαντασία, της σας. Αυτά για να μάθει κανένας και να
οποίας τα πλάσματα εξωτερικεύει με μπορεί να τα γράφει πρέπει να προσέ
την τέχνη του. Αλλά τα συναισθήματα, η χει πως μιλεί ο λαός και το σπουδαιότε
φαντασία, η intuition, ανήκουν στην ρο να διαβάσει και να ξαναδιαβάσει τη
περιοχή του υποσυνείδητου, για το Γραμματική της Δημοτικής (που είναι
οποίο έχω πει αρκετά σε μια άλλη δα κΓ επίσημη, κρατική) και το συντα
διάλεξή μου». κτικό της (του Τζάρτζανου). Χωρίς
Κοιτάξτε τώρα πόσο σωστά βλέπει το αυτά τα τρία πράγματα ποτέ δεν μπορεί
γλωσσικό ζήτημα: να γράψει δημοτική».
«... Ολοι αυτοί νομίζουν πως στη Ο Δημήτρης Σαράτσης πέθανε τις
δημοτική γράφεται ένα κείμενο άμα πρώτες μέρες του 1951, ογδόντα
κάνει κανένας πρωτόκλιτα τριτόκλιτα χρονών. Με σκέψη καθαρή, αδιάλλα
και καταργήσεις τα ν και ς τα τελικά! κτος στις πεποιθήσεις του κΓ έτοιμος
' Ομως η δημοτική έχει δική της allure για νέους αγώνες.
753
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ
ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Ο ΣΟΦΟ! ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ
Το υ κ. Γ ιά ν ν η Πάτμ ιο υ
ο _
Σ τ η Σ ά μ ο ο Π υ θ α γ ό ρ α ς ίδ ρ υ σ ε Σ χ ο λ ή Φ ιλ ο σ ό
φ ω ν μ ε τ ο ό ν ο μ α « Π υ θ α γ ό ρ ο υ Η μ ικ ύ κ λ ιο ν » -το
π ρ ώ τ ο ίδ ρ υ μ α α ν ώ τ α τ η ς μ ά θ η σ η ς σ το Μ ε σ ο Επάνω: Μαρμάρινη προτομή του Πυθα
γόρα της εποχής του Καίσαρος. Στην
γ ε ια κ ό χ ώ ρ ο κ α ι κ έ ν τ ρ ο σ ο φ ία ς . Σ α υτό
απέναντι σελίδα κάτω: Ο Αναξίμανδρος
δ ιδ ά σ κ ο ν τ α ς τ ο υ ς ν έ ο υ ς μ α θ η τ έ ς α σ χ ο λ ή θ η κ ε ο Μιλήσιος διδάσκαλος του Πυθαγόρα
μ ε κ ά θ ε ε ίδ ο υ ς ε π ισ τ η μ ο ν ικ ά κ α ι η θ ικ ο π λ α με τον οποίο ήλθε σε σύγκρουση.
σ τ ικ ά θ έ μ α τ α γ ια ω φ έ λ ε ια τη ς α ν θ ρ ω π ό τ η Επάνω: Το Πυθαγόρειο της Σάμου μιά
τα ς. από τις πιο όμορφες αιγαιοπελαγίτικες
πόλεις που φέρνει το όνομα του
μεγάλου σοφού.
Ο ΣΟΦΟΤΕΡΟΣ άνθρωπος της επο και ρυθμιστής κοινωνιών Πυθαγόρας, Β) οι μαθηματικοί ή εσωτερικοί η
χής του, ο Πυθαγόρας, όπως τον πλουτισμένος επίσης με μεγάλες πα- μυημένοι και Γ) οι Τέλειοι Διδάσκαλοι,
χαρακτηρίζει ο Ηράκλειτος, τρίτο παιδί ραψυχικές ικανότητες και πάρα πολλές οι Φυσικοί η Σεβαστικοί. Ανάλογα με
του Μνήοαρχου και της Παρθενίδας - ψυχικές και σωματικές αρετές, γύρισε την επίδοση τους ήταν και ο χρόνος της
Πυθάίδας, γεννήθηκε στη Σάμο το 583 στα 56 χρόνια του στη γενέτειρά του διδασκαλίας που διαρκούσε γύρω στα"
π.Χ., κατά το σοφό Φρερέ και τον Σάμο όπου έγινε δεκτός με μεγάλες δέκα χρόνια συνήθως. Υπήρχε, επίσης,
Αντίλοχο. τιμές από τους συμπατριώτες του, μια και τέταρτος βαθμός μύησης τα «Επι
Ο Πυθαγόρας στα 18 του χρόνια και η φήμη του για τις εξαίρετες φάνεια». Δηλαδή ο βαθμός της μύησης
ορφάνεψε από πατέρα. Ώ σαμε τότε επιδόσεις του είχε φθάσει στην ιδιαίτε της βούλησης, προορισμένος για τους
σπούδασε στην Ελλάδα και μετά συνέ ρη πατρίδα του πριν από αυτόν. Τότε μεγάλους μύστες. Ας σημειωθεί εδώ,
χισε τις σπουδές του στην Φοινίκη, στη Σάμο βασίλευε ο Πολυκράτης, παρενθετικά, ότι οι μεγάλοι Μύστες
Αίγυπτο, Αραβία, Συρία, Βαβυλώνα, περίφημος μέσα στα άλλα και για την γεννιούνται, δεν γίνονται και είναι
Περσία, Θιβέτ και Ινδία. Οι επαφές αγάπη του στα Γράμματα, τις Τέχνες σπάνιοι. Η Ελλάδα γνώρισε τρεις μεγά
αυτές με πολλούς σοφούς, μάγους και και τις Επιστήμες, τις οποίες με στοργή λους μύστες: τον Ορφέα, τον Πυθαγό
προφήτες, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, τη προστάτευε. Αυτής της προστασίας ρα και τον Απολλώνιο τον Τυανέα.
μητέρα τότε όλων των θρησκειών και έτυχε και ο Πυθαγόρας από τον Πολυ Στους ακουσματικούς δινόταν γνώμο
πόσης σοφίας, του έδωσαν τη δυνατό κράτη. νας L, σύμβολο ηθικής και πεντάλφα*
τητα να μελετήσει τη φιλοσοφία, τους Στη Σάμο ο Πυθαγόρας ίδρυσε Σχολή σύμβολο των Πυθαγορείων, όπως ανα
κοινωνο-οικονομικούς και πολιτικούς Φιλοσόφων με το όνομα «Πυθαγόρου φέρει ο μαθητής του Πυθαγόρα Ιάμβλι
θεσμούς και να μυηθεί στις απόκρυφες Ημικύκλιον» - το πρώτο ίδρυμα ανωτά- χος. Ολοι οι μυημένοι είχαν την
επιστήμες, καλλιεργώντας δε όλες της μάθησης στο Μεσογειακό χώρο και υποχρέωση να διατηρούν προσεκτικά
αυτές τι γνώσεις ανάπτυξε τις γνωστές κέντρο σοφίας. Σ ' αυτό διδάσκοντας το μυστικό για τα διδάγματα και να είναι
μαθηματικές, γεωμετρικές και φιλοσο τους νέους μαθητές ασχολήθηκε με υπόδειγμα ηθικής. Ο όρκος της εχεμύ-
φικές θεωρίες και δοξασίες του. κάθε είδους επιστημονικά και ηθοπλα θιας που έδιναν οι «Τέλειοι Διδάσκα
Φορτωμένος με τις άπειρες επιστη στικά θέματα για ωφέλεια της ανθρω λοι» κατά τον εκδότη VAN DE HORST
μονικές και αποκρυφιστικές γνώσεις πότητας. στο βιβλίο του «Τα χρυσά έπη του
του, την έμφυτη σοφία και τη μεγάλη Τρεις ήταν οι βαθμοί της μύησης των Πυθαγόρα» ήταν: Ναι μα τον αμετέρα
επιρροή του στους συγχρόνους του, ο Πυθαγορείων. Δηλαδή του φωτισμού ψυχά παραδόντα τερακτύν παγάν αενά-
γίγαντας του πνεύματος καιπανεπιστή- της ψυχής και της κάθαρσης από τα ου φύσεως ρίζωματ' έχουσαν» (Βιβλ.
μονας, μεγάλος μύστης, αναμορφωτής πάθη: Α) οι ακουσματικοί ή εξωτερικοί, «Πυθαγόρας» Γ. Σακελλαρίου σελ.
754
175). Και σε μετάφραση του διασήμου
Θεοσοφιστή Εδουάρδου Συρέ: «Ορκί
ζομαι σ' αυτόν, (εννοεί τον Πυθαγόρα)
που παράδωκε στη γενιά μας την
τετρακτύν, που έχει πηγή και ρίζα την
αιώνια φύση. Οι επίορκοι και οι ανήθικοι
αποβάλονταν από τη Σχολή και τον
Πυθαγόρειο Δεσμό και θεωρούνταν
«νεκροί». Τετρακτύς κατά τους Πυθα
γορείους σημαίνει, όπως είπαμε, την
πηγή της Φύσεως που συνέχεια ρέει
και είναι η σχηματική παράσταση του
αριθμού δέκα με σημεία σε πυραμιδική
τοποθέτηση: 1+2+3+4. Στη βάση από
την οποία ξεκινάνε βρίσκεται το 4, πιο
πάνω το 3, ύστερα το 2 και στην κορυφή
το 1 για να καταγράψουν το σχήμα της
πυραμίδας.
Ο Πυθαγόρας πίστευε ότι υπάρχει
ένας μόνο θεός, γι' αυτό χτυπάει στις
διδαχές του τον ανθρωπομορφισμό της
ελληνικής θρησκείας (ειδωλολατρίας)
με τα μυθολογικά σκάνδαλα και τις
διάφορες ονομασίες που εκφράζανε
όμως και τα προσόντα της θεότητας ή
τις αρετές των ηρώων, μετατρέποντάς
τον σε καθάριο πνεύμα μιας θρησκείας
με νέες σχέσεις για την τύχη της
ψυχής, που η ουσία της είναι θεϊκή και
μετά θάνατο ξαναγυρίζει στο θεό, όταν
είναι τέλεια εξαγνισμένη από κάθε
ελάττωμα, με οδηγό την εγκράτεια και
την ενάρετη ζωή, δηλαδή την καθαρι μετεμψύχωσης ήταν από τα άρρητα και ιστορίας της φιλοσοφίας, που αναφέ-
σμένη από τις- φθοροποιές δυνάμεις μόνο στους μυημένους και στα μέλη ρεται μόνο σε ειδικές σημειώσεις
των παθών. ενός στενότατου ιερατικού κύκλου διαφόρων σχολιαστών της φιλοσοφίας
Η ακάθαρτη ψυχή, σύμφωνα με το διδάσκονταν. του Πυθαγόρα και αυτή είναι το κύριο
δόγμα της μετεμψύχωσης στο οποίο Αυτή η διδαχή και οι δοξασίες του θέμα του παρόντος πονήματος. Αλλω
πίστευε ο Πυθαγόρας, υποβαλόταν Πυθαγόρα για τη θρησκεία τον έφερε στε η ζωή και η διδασκαλία του Πυθαγό
στον οδυνηρό κύκλο των μετεμψυχώ αντιμέτωπο με τον παλιό του Διδάσκαλο ρα και του Αναξίμανδρου αναφέρονται
σεων για τον εξιλασμό της και τελικά Αναξίμανδρο το Μιλήσιο που είχε εξα με αρκετές λεπτομέρειες στα βιβλία
έφθανε στη θέωση. Το δόγμα της σφαλίσει τη φιλία του τυράννου της της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας ή
Σάμου Πολυκράτη και που αυτός πρώ της Ιστορίας της Φιλοσοφίας, αλλά το
τος διατύπωσε τη θεωρία της εξέλιξης περιστατικό της αντιπαράθεσης των
και δίδασκε ότι η ψυχή του ανθρώπου θεωριών των δύο ανωτέρω φιλοσόφων,
πεθαίνει μαζί με το σώμα του και ότι το από τους ίδιους μπροστά στο βασιλιά
παν είναι ύλη και κίνηση. Ο μεγάλος της Σάμου Πολυκράτη, για να καταδει-
στοχαστής Πυθαγόρας είχε αντίθετη χθεί από τη σύγκριση η ορθότητα, η
γνώμη σ’ αυτή τη διδασκαλία και πλάνη που ενδεχόμενα να περιέχει η
πιστεύοντας ότι η Φιλοσοφία δεν απέ μια ή και οι δυό, είναι άγνωστη σε
χει πολύ από τη θεολογία, συντόνιζε πολλούς. Αντίθετα με τον Αναξίμανδρο
αυτές τις δυό επιστήμες για τη δημι το Μιλήσιο (έναν από τους τρεις
ουργία ανθρώπων όμοιων προς το θεό, Μιλήσιους προσωκρατικούς φιλοσό
πετυχαίνοντας έτσι τη Θεϊκή μακαριό φους - Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξα
τητα, δηλαδή ένα παράδεισο εδώ και γόρας - που είναι μόνο γνωστός στους
στην άλλη ζωή. Ο Πυθαγόρας κατηγο- περισσοτέρους διανοητές ως ένας
ρήθηκε από τον επικριτή του Αναξίμαν φιλόσοφος της Υλιστικής Σχολής) για
δρο ως ταραξίας, ασεβής και άπιστος, τον Πυθαγόρα το Σαμιώτη όλοι γνωρί
που διαφθείρει τη θρησκεία με τις ζουμε πολλές λεπτομέρειες της ζωής
δοξασίες του. Ύστερα από την κατη και της διδασκαλίας του από τις επανει-
γορία αυτή ο Πολυκράτης κάλεσε τον λημένες ομιλίες που έχουν γίνειώσαμε
Πυθαγόρα σε απολογία. Η απολογία του τώρα.
είναι μια σχεδόν άγνωστη πτυχή της Ο σοφός της Σάμου Πυθαγόρας
755
ΠΥΘΑΓΟ ΡΑΣ
756
ΠΥΘΑΓΟ ΡΑΣ
μόνο ελατήριο κάθε ανθρώπινης καρδι θεωρίας του, αποσείοντας την κατηγο
άς, κάθε ανθρώπινης πράξης». ρία.
Πυθαγόρας: «Κι εμείς αγαπούμε την Πυθαγόρας: «Ω βασιλιά, Αρχιερείς,
ηδονή αλλά δεν την αγαπούμε πάντοτε Σαμιώτες, ακούστε με για τελευταία
γι' αυτήν την ίδια την ηδονή. Μπορεί φορά. Απόφυγα να αποκαλύψω τα
κάποιος να αγαπάει τη δικαιοσύνη για το μυστήρια που κρύβει το τερατώδες
καλό που μας παρέχει, μπορούμε, σύστημα του Αναξίμανδρου και να
επίσης, να την αγαπούμε γιατί είναι μια στέρξω να κάμω σε δημόσια συνέλευση
εξαίρετη αρετή. Αυτό είναι εκείνο που το πρόσωπό του μισητό, καθώς αυτός
αποτελεί τη διαφορά μεταξύ της ηρωι είχε σκοπό να αμαυρώσει το δικό μου
κής και της κοινής αρετής. Ο αληθινός με τα σοφίσματά του.
ήρωας κάνει μεγάλα έργα από μεγάλες Έως εδώ σεβάστηκα την ηλικία του,
αιτίες. Συμπατριώτες μου Σαμιώτες, ο αλλά τώρα που βλέπω την άβυσο που
Αναξίμανδρος έχει ως σκοπό να δια- θέλει να με ρίξει, αμυνόμενος δεν
φθείρει τα ήθη σας και το πνεύμα σας. μπορώ να σωπάσω χωρίς να προδώσω
Απατάται όμως αφού προσκολλάται τους θεούς και την πατρίδα. Ο Αναξί
πολύ στην κατά γράμμα έννοια της μανδρος παρουσιάζεται μπροστά σας
θεολογίας μας». ζηλωτής της θρησκείας, αλλά στην
Συνεχίζοντας ο Πυθαγόρας διασα πραγματικότητα δεν κάνει τίποτε άλλο
φηνίζει τις δοξασίες του και λέει: παρά να προσπαθεί να την εκμηδενίσει.
«Οι Θεοί, ελεύθεροι από τις αδυναμί Εδώ, αυτή την ώρα, σας εκθέτω τις
ες μας, με κανένα τρόπο δεν κατεβαί αρχές που αυτός πιστεύοντας διαδίδει
νουν στη γη για να ικανοποιήσουν τα σ' εκείνους που θέλουν να τονακούνε,
τα μάτια του κόσμου και θα παραδοθεί πάθη τους. Κάθε τι που η σοφή λέγοντας: Το παν δεν είναι τίποτε άλλο
στο έγκλημα, χωρίς τύψεις της συνεί αρχαιότητα λέει για τους έρωτες των παρά ύλη και κίνηση. Στο γόνιμο κόλπο
δησης, με επακόλουθο το κακό να Ολυμπίων Θεών δεν είναι τίποτα άλλα μιας άπειρης φύσης, το παν γεννιέται
φουντώσει, όταν το συμφέρον μας παρά έντεχνη αλληγορική έκφραση, από μια αιώνια μεταλλαγή σχημάτων,
σπρώχνει σ' αυτό και ο φόβος δεν μας που με αυτή παριστάνεται η καθαρή οπότε η φθορά των μεν κάνει τη
αναχαιτίζει. Τροχοπέδη σ' αυτά είναι η σχέση των θνητών και των αθάνατων γέννηση των άλλων η διαφορετική
συνείδηση και ο φόβος, το δυνατό στον καιρό του μυθικού χρυσού αιώνα. κατάταξη των ατόμων αποτελεί μόνη τα
χαλινάρι, που αναχαιτίζει κάθε κανούρ- Αλλά οι ποιητές, όπως ο Όμηρος, ο διάφορα είδη πνευμάτων, αλλά το παν
για πρόθεση, ιδιαίτερα οι τύψεις της Αρχίλοχος κ.ά., που προσπαθούν να διαλύεται και βυθίζεται ξανά στην ίδια
συνείδησης που μπορούν εφιαλτικά να γίνονται ευάρεστοι και να γοητεύουν τη άβυσσο, μετά το θάνατο. Αυτός (ο
ελέγχουν και να κυνηγάνε σ' όλη τη φαντασία του κοινού, αναφέροντας ένα Αναξίμανδρος) λέει ακόμα ότι το κάθε
ζωή τον εγκληματία. Ιδού η σημασία της σωρό θαύματα, διαφθείρανε τη μυθο τι που είναι τώρα λιθάρι, ξύλο, μέταλλο,
θρησκείας, ιδού η ανάγκη μιας οργανω λογία μας με τις τερατογονίες και τα μπορεί να διαλυθεί και να μετασχηματι-
μένης πολιτείας και ιδού πως φθάνου μυθεύματά τους και έδωσαν αυτή την σθεί όχι μόνο σε νερό, αέρα και φλόγα
με στα καταστροφικά αποτελέσματα ψεύτικη εντύπωση για τις πράξεις των καθαρή, αλλά ακόμα και σε λογικό
όταν δεν προσέχουμε. Είτε, λοιπόν, τη θεών. Οι Θεοί κάνουν το καλό για τον πνεύμα. Και σύμφωνα με τις πεποιθή
θρησκεία στοχαζόμαστε, είτε την πολι έρωτα του καλού. Δεν μπορούμε να σεις του, οι μάταιοι φόβοι μας έσκαψαν
τική, το παν ενεργεί στο να επιβεβαιώ τους τιμήσουμε επάξια παρά εξομοιού- τον ' Αδη και η τρομαγμένη φαντασία
νει τη διδασκαλία μου». μενοι προς αυτούς». μας είναι η πηγή των περιφήμων ποτα
Ο λόγος δόθηκε πάλι στον Αναξίμαν Ο Αναξίμανδρος διακόπτοντας τον μών που χύνονται στο μαύρο Τάρταρο.
δρο: Πυθαγόρα αναφωνεί: Η δεισιδαιμονία μας γέμισε τις ουράνι
Αναξίμανδρος: «Ο Πυθαγόρας όχι «-Ω Σαμιώτες, ανέχεσθε να εκμηδε ες χώρες των Θεών και ημίθεων και η
μόνο αγνοεί παντελώς την ανθρώπινη νίζουν έτσι τη θρησκεία σας, χαρακτη ματαιότητα μας κάνει να πιστεύουμε ότι
φύση αλλά και αυτήν την ιστορία των ρίζοντας τα μυστήριό της σαν αλληγο μια μέρα θα παρακαθήσουμε σε συμπό
θεών. Αυτός λέει ότι πρέπει να ομοιά ρίες; να βλαστημάνε κατά των ιερών σιο τους να πιούμε το νέκταρ. Σύμφωνα
σουμε με αυτούς. Ομως οι θεοί βιβλίων των ποιητών σας και να αρνούν- με τη γνώμη του, η αγαθότητα, η κακία,
βρίσκονται στον Όλυμπο και είναι ται τα βεβαιότερα πράγματα της παρά η αρετή το έγκλημα, η δικαιοσύνη, η
απασχολημένοι με τις απολαύσεις δοσης; Ο Πυθαγόρας ανατρέπει τους αδικία δεν είναι τίποτε άλλο παρά
τους, χωρίς κάτι να ταράσσει την ησυχία βωμούς, τους ναούς και το ιερατείο λέξεις που εμείς δίνουμε στα πράγμα
τους. Για να τους μιμηθούμε πρέπει να σας, για να σας οδηγήσει στην ασέβεια, τα, σύμφωνα με την παρόρμηση που
αγαπούμε την ηδονή. Για ποιο λόγο, με την πρόφαση να καταστρέψει τη έχουμε σ’ αυτά. Επίσης, λέει, ότι οι
λοιπόν, μας έδωσαν τα πάθη; ασφαλώς δεισιδαιμονία». Τότε γίνεται μεγάλος άνθρωποι γεννιούνται κακοί ή καλοί,
για τίποτα άλλο παρά για να τα ικανοποι θόρυβος στη Συνέλευση, οι γνώμες όπως οι αρκούδες γεννιούνται άγριες
ούμε. Ο ίδιος ο Δίας, πρώτος και διχάζονται και οι περισσότεροι ιερείς και τα αρνιά ήμερα. Το παν είναι
καλύτερος, με τις πράξεις του μας θεωρούν τον Πυθαγόρα σαν ασεβή και αποτέλεσμα μιας ανίκητης ειμαρμένης
δίνει το παράδειγμα. Η ηδονή είναι ο εχθρό της θρησκείας. Η βαθειά υποκρι τύχης - και δεν πιστεύουν ότι εκλέγουν,
μέγας νόμος των θνητών ανθρώπων και σία του Αναξίμανδρου είχε παρασύρει παρά μόνο διότι η ηδονή κρύβει, με την
των αθανάτων Θεών. Το θέλγητρό της πολλούς. Και τότε πήρε το λόγο πάλι ο περιπαικτική της διάθεση, τη δύναμη
είναι αδάμαστο. Αυτή η ηδονή είναι το Πυθαγόρας, για να υπεραμυνθεί της που μας τραβάει. Ιδού, ω Σαμιώτες, ο
757
ΠΥΘΑΓΟ ΡΑΣ
φοβερός γκρεμός στον οποίο ο Αναξί η σοφία και η τυραννία, ή για να μη ενώ η ύλη είναι η παράγωγη αρχή. Η
μανδρος διανοείται να σας ρίξει». δυσαρεστήσει το γέρο Διδάσκαλο και ζωή καθορίζεται από τη συνείδηση που
Την ώρα που μιλούσε ο Πυθαγόρας πιστό του σύμβουλο Αναξίμανδρο, από- κι αυτή κάθε φορά επηρεάζεται από το
ακούεται κεραυνός και ξεσπάει φοβε συρε την εύνοια και τη φιλοξενία του πνεύμα. Οι υλιστές απαντούν πως η
ρή ανεμοθύελλα. ' Οσοι ήταν στο ναό από το μυστικιστή φιλόσοφο Πυθαγόρα συνείδηση καθορίζεται από τη ζωή και
τρόμαξαν και πανικοβλήθηκαν. Την ίδια που, καθώς λέγανε, «εισήγαγε καινά από τις κοινωνικές συνθήκες, πως η
στιγμή ο Πυθαγόρας γονάτισε στο δαιμόνια» και όπως πιστεύουν μερικοί, ύλη είναι το πρωταρχικό στοιχείο και το
θυσιαστήριο και φώναξε: «Επουράνιες τον καταδίωξε. πνεύμα παράγωγο της ύλης. Πνεύμα
δυνάμεις, εδώσατε μαρτυρία στην αλή Αυτή την κατάληξη είχε η επίκριση (λόγος, νους κ.λ.π.) χωρίς ύλη δεν
θεια της οποίας τον έρωτα, εσείς μόνοι του Αναξίμανδρου κατά του Πυθαγόρα υπάρχει, ενώ υπάρχει ύλη χωρίς πνεύ
εμπνέετε». Τότε βαθειά γαλήνη διαδέ και στέρησε τη Σάμο από το μεγάλο της μα. Αυτό που λέμε σκέψη - διανόηση
χτηκε την κακοκαιρία, η φύση ησύχασε σοφό. δεν είναι τίποτε άλλο παρά αντανάκλα
και φάνηκε πως μια θεία φωνή βγήκε Τα αποσπασματικά συμπεράσματα ση στην ανθρώπινη συνείδηση της
από το βάθος του ναού και είπε: και σχόλια μας από την ακροαματική υλιστικής πραγματικότητας του κάθε
«-Οι θεοί κάνουν το καλό μόνο για διαδικασία είναι τα εξής: φορά, κάθε τόσο, να πούμε, ιστορικού
τον έρωτα του καλού' δεν μπορούμε να Στη συζήτηση μπροστά στο βασιλιά γίγνεσθαι.
τους τιμήσουμε επάξια με άλλο τρόπο της Σάμου Πολυκράτη προσέξαμε ότι ο Οι στοχαστές της Ιωνίας πείσθηκαν
παρά όταν εξομοιούμαστε μ’ αυτούς». Αναξίμανδρος υποστήριξε την ύπαρξη από τις μελέτες τους ότι αρχικά ήταν
Οι Ιερείς και το πλήθος, ύστερα από Θεών αντίθετα προς την επιστημονική μόνο ένα στοιχείο. Κατά συνέπεια τα
αυτό το μεγάλο και αναπάντεχο περι θεωρία του και τούτο από σκοπιμότητα, πάντα αναλυόμενα, διαλυόμενα, ή με
στατικό, άλλαξαν φρόνημα και συντά διότι, το θέμα είχε θρησκευτικό χαρα τασχηματιζόμενα μεταλλασσόμενα και
χθηκαν με τη γνώμη του Πυθαγόρα, ο κτήρα. Εφόσον ο λαός ήταν αμαθής και μετατραπόμενα μπορούν να πάρουν
δε Αναξίμανδρος με μεγάλη υποκρισία πίστευε στο Δωδεκάθεο και στις δεισι την αρχική τους μορφή του μοναδικού
είπε στη Συνέλευση. «Το Μαντείο δαιμονίες ήταν αδύνατο στον Αναξί στοιχείου. Τώρα αν αναλύσουμε τις δυό
μίλησε και εγώ πρέπει να σιωπήσω. μανδρο να υποστηρίξει αντίθετες θέ θεωρίες που εκτέθηκαν μπροστά στον
Πιστεύω, αλλά ακόμα δεν φωτίστηκα, η σεις - επιστημονικές δηλαδή - που Πολυκράτη, δηλαδή του Αναξίμανδρου
καρδιά μου ευχαριστήθηκε, αλλά το οπωσδήποτε θα τον έφερναν αντιμέτω και του Πυθαγόρα, θα διαπιστώσουμε
πνεύμα μου δεν πείσθηκε' θέλω να πο όχι μόνο με τον άρχοντα Πολυκράτη ότι και οι δυο θεωρίες διατηρούνε στην
συνομιλήσω με τον Πυθαγόρα και να και με το Ιερατείο, αλλά και με το λαό. Ο ουσία τους την ισχύ τους και σήμερα
διδαχθώ από τις ιδέες του». Πυθαγόρας πάλι έπρεπε να απολογηθεί ακόμα.
Ο Πυθαγόρας συγκινήθηκε από αυτά διότι υποστήριζε αντιλήψεις και δοξασί Ο Αναξίμανδρος ήνα μονιστής και
τα λόγια, που τα νόμισε ειλικρινά, ες αντίθετες από το καταστημένο. πίστευε ότι πρώτη αρχή από την οποία
αγκάλιασε δακρύζοντας το γέρο επικρι Επίσης, μέσα στα συμπεράσματά μας κατάγεται ο κόσμος είναι το άπειρον και
τή του, μπροστά στον τύραννο Πολυ είναι και το ότι ο Αναξίμανδρος κατηγό από αυτό προέρχεται, με την κίνηση
κράτη και τους αρχιερείς και τον ρησε τον Πυθαγόρα από ζηλοτυπία και των μορίων της ύλης, η γένεση και η
οδήγησε στο σπίτι του, όπου συζήτησαν για να φανεί αρεστός στον Πολυκράτη, φθορά των όντων. Αυτά ακολουθούν
για πολύ ώρα πάνω οε διάφορα φιλοσο αναγκάσθηκε να χρησιμοποιήσει το εξελικτική πορεία, δηλαδή τα ατελέ
φικά θέματα. ανορθόδοξο δόγμα που λέει: «Ο σκο στερα τελειοποιούνται λίγο-λίγο με το
Ο Πολυκράτης μετά την αναπαρά πός αγιάζει τα μέσα». χρόνο και με τη δημιουργία καταλλήλων
σταση του Αναξίμανδρου και του Πυθα Σύμφωνα με τις θεωρίες των πνευ συνθηκών. Το πνεύμα είναι κι αυτό
γόρα, είτε γιατί δεν ικανοποιήθηκε μια ματοκρατιών ή ιδεαλιστών το πνεύμα απόρροια της ύλης, μορφή της εξέλι
και δύσκολα μπορούν να συμβιβαστούν είναι η πρωταρχική ουσία του κόσμου, ξης της ύλης και όχι ιδιαίτερη οντότητα,
γι' αυτό ο Αναξίμανδρος θεωρείται ο
Μία ακόμα άποψη του Πυθαγορείου. πρώτος θεμελιωτής της εξελικτικής
βιολογίας και πρόδρομος των θετικών
■I
επιστημών με την έρευνα των φυσικών
4 φαινομένων δια της παρατηρήσεως.
Σήμερα μετονομάσαμε το άπειρο σε
ενέργεια η οποία μετασχηματίζεται σε
μάζα. Από αυτή τη μάζα ακολουθούν ως
αποτέλεσμα οι μορφές που διαλύονται,
σύμφωνα με το νόμο της φθοράς της
μάζας, η οποία μεταβάλλεται σε ενέρ
γεια και αντίστροφα.
Ο Πυθαγόρας αντίθετα ήταν δυϊ-
στής, πνευματόδοξος, ιδεαλιστής, λέ
με σήμερα, και παραδεχόταν ως πρώτη
αρχή τη θειότητα, από την οποία
απέρρευσε ο Κόσμος και τα όντα, οι
ψυχές των οποίων είναι μόρια της θείας
ουσίας. Οσο περισσότερο καλλιερ
γούμε την ψυχή μας τόσο περισσότερο
758
ΠΥΘΑΓΟ ΡΑΣ
πλησιάζουμε και ομοιάζουμε με τους τικά, ότι πολλές από τις θρησκευτικές
θεούς, οι οποίοι έχουν όλες τις αρετές αντιλήψεις του Πυθαγόρα βρίσκονται
στο απόλυτο. «Μονάδα είναι απεφήνα- 4 μέσα στη Χριστιανική θρησκεία.
το ο Πυθαγόρας τον θεόν». Κατά ' Ομως η δόξα του Πυθαγόρα, πέρα
συνέπεια ο Πυθαγόρας προπορεύθηκε από τις θρησκευτικές αντιλήψεις και
με τη διδαχή του του Χριστιανισμού δοξασίες του για τη δημιουργία ανθρώ
κατά 600 χρόνια και χάρισε στους πων που να μπορούν να ζουν ειρηνικά
ανθρώπους την προσδοκία της αιωνιό στον πλανήτη μας, επεκτείνεται όχι
τητας. Εδώ ας σημειώσουμε, παρενθε μόνο στη θεμελίωση στον ελληνικό
ΞΕΝΟ ΧΙΟ ΥΜ Ο Ρ
759
του μιλώ. «Κύρκο» να του πης, ακούει
Α ΝΕΒΑΙΝΕ ένα κάρρο από τα Σφα
γεία. Μέσα έφερνε ένα βώδι αυτός, γιατί το ζω καταλαβαίνει. Τα
βάσανά μας, τη φτώχεια... όλα. Και πως
σφαγμένο, με τα πόδια στον ουρανό.
Απάνω στο σφαχτό ο καρροτσέρης, εγώ είμαι άρρωστος, το ξέρει κι αυτό.
ένας άνθρωπος μελαχροινός, με ψαρά Το κάρρο πήγαινε βαρειά. Οι ρόδες
γένεια, και το παιδί του. Το κάρρο βροντούσαν με το ρυθμό τους, εκείνο
κυλιόταν αργά, νωθρά, μέσα στη γαλή το ρυθμό που ξέρετε, που τον ακούτε
νη. την νύχτα, μόνον αυτόν, μέσα στην
πόλη. Ξανάρχισε ο γέρος.
- Ακου, βρε. Αύριο τ ' άλογο και το
ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑ κάρρο και τη δουλειά θα την πάρεις
εσύ. Εγώδενμπορώ. Ξέρειςπουη μέση
ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ μου μου πονεί. Να, θα πέσω. Μούπε ο
γιατρός να μη δουλεύω. Και τι να
κάμεις, έλα ντε. Ζήσε χωρίς δουλειά
μια φαμίλια, οχτώ στόματα. Έ ! Που
καταντήσαμε. Να κουβαλάμε απ' τα
Σφαγεία. Δυόμιση δραχμές την ημέρα.
Τι να κάμεις, πως ν' ανέβεις σε
νταμάρι, άρρωστο κορμί; Κι' η αδερφή
σου κίτρινη, σε κακό χάλι! Ναι, βρε η
Βγενιώ, την είδες πως είναι; Αυτά
θέλουνε γιατρούς, παράδες... Είμαστε
δυστυχισμένοι, άκου, βρε παιδί. Κύττα
να δουλέψεις. Μην το κάνεις σαν τον
άτιμο τον μεγαλύτερο, που πήγε και
έγινε θεατρίνος ο άτιμος κι έκανε
// VtΊ ('
' Ηταν Απρίλης, είχε πέσει το βράδυ, Εγώ δουλεύω. Αμ' αυτό δουλεύει Φασουλή στον Βίντσι. Ο Θεός θα τον
κ ι' άναβαν τα φώτα. Από το καμουτσίκι, πρώτα κι ύστερα γω. Γιατί αυτό είναι παιδέψει αυτόν. Κύτταξε σύ να πάρεις
ένα μαδημένο σκοινί, μπορούσε να δουλευτής που δε βρίσκεται. Είν' από την δουλειά. Να πάρεις τον Κύρκο να
καταλάβει κανείς πως ο καρροτσέρης τη Σερβία, βρε. Χρεωθήκαμε να το τόνε ξαναπάς στα νταμάρια να βγάλου
αγαπούσε τ ' άλογό του. Το καμουτσίκι πάρουμε, δεν τα ξέρεις εσύ. με ψωμί. Να γιατρευτώ κΓ εγώ. Κι η
έπεφτε στα καπούλια πολύ ελαφρά σαν Πέρασε κάμποση ώρα με σιπωή. μάννα σου να μη ξενοπλένει, κι η
παιχνίδι. Και σ' όλον τον ανήφορο από Το παιδί έπαιζε με την ουρά του Βγενιώ να κάμει χρώμα που βήχει το
τα Σφαγεία ίσα με την πόλη, αυτό τ ' βωδιού. Ο γέρος έφτυσε τον καπνό κορίτσι... Βήχει, μωρέ. Να, το λοιπόν.
άλογο δεν άκουσε βρισιά, μήτε προστα λέγοντας πότε - πότε: Φτού, φαρμάκι! Πιάσε τα λουριά. Κατέβα κάτω καιπιάσε
γή, παρά τη φωνή: ' Επειτα ξανάρχισε: τον Κύρκο. Να τον βγάλεις εδώ τον
- Έλα, Κύρκο. Αντε Κύρκο. Ετσι, - Που λες. Πόσες αραμπαδιές έ ανήφορο! ' Ελα, σιγά! Χάιδευέ του τον
μ' αυτότοχάδι, ανέβαινε σέρνοντας το φερνε ο Κύρκος απ' τα νταμάρια. λαιμό! Ά ειν τε, Κύρκο...
κάρρο, ένα σφαχτό και δύο ανθρώπους. Κανένα άλογο δεν κουβάλησε τόση Το παιδί πήδησε κάτω, έπιασε τ '
- Που λες, είπεν ο γέρος ο καρρο πέτρα, τόσο λιθάρι. Δώδεκα δραχμές άλογο και το τραβούσε. Ο γέρος
τσέρης, φτύνοντας καπνό, που λες την ημέρα, μας έσωσε. ΚΓ απ' την έβλεπε με ανάπαυση τη λυγερή σκιά
βρε, ο Κύρκος έχει φιλότιμο. Να τ ' Πεντέλη πριν πάρωμε κάρρο δικό μας του παιδιού, το τολμηρό του χέρι που
ακούς εσύ, που κάποτε χτυπάς. Δεν τα και είχε ζευχθεί και τράβαγε μάρμαρο κρατούσε τα λουριά, έβλεπε τη συνέ-
δέρνουν τα ζα. Το ζώ είναι άνθρωπος. και κακό. Να μάρμαρο! Θεώρατο, για τ' χειά του. Αυτό το παιδί θα γένει
Και τέτοιο άλογο βρε, που το βρίσκεις; αγάλματα, που λες. Και να πης πως δεν καλόςκαρροτσέρης. Ναι, είναι τόσο δυ
Σαν τούτο: Μας τρέφει όλους, που λες. ήταν άγριο; Ή ταν όμως άκουγε κΓ σκολο να ιδεί κανείς το παιδί του να
Δίνει ψωμί εμένα, εσένα, της μάννας όλας. Εδώ στον Λυκαβηττό μπορούσε, μπαίνει στον ίδιο δρόμο, να παίρνει την
σου, των αδερφιών, του σπιτιού. Ένα αν ήταν άλλος καρροτσέρης, να βρη το πατρική δουλειά και να την σέρνει στο
ζω να θρέφη οκτώ ανθρώπους! Θαπης: διάολό του στον κατήφορο. ' Ομως εγώ μέλλον, να την κάνει κάτι αιώνιο σαν
760
νάναι ο ίδιος ο γέρος ξαναγεννημένος!
Πέρασαν εμπρός από κάποιο εικόνι
σμα του δρόμου. Ο γέρος έβγαλε την
ψάθα του και σταυροκοπήθηκε μέσα
στο σκοτάδι. ' Ηταν άρρωστος, σακατε
μένος, όμως δεν σταυροκοπήθηκε για
τον ευατό του. Είπε: «Θεέ μου, κάμε να
μην βήχει το κορίτσι, η Βγενιώ. Κάμε
τούτο το παιδί να πάρει στα χέ ρια του το
κάρρο με τον Κύρκο. Και για μένα - ό,τι
πεις».
' Επειτα συλλογίστηκε το σπίτι του'
ένα άθλιο χάλαμμα στους Αέρηδες, και
μέσα τα παιδιά του που φώναζαν, η
γυναίκα του επάνω σε μια σκάφη, το
κορίτσι του σ ’ ένα κρεββάτι μ' εκείνο
το βήχα, που δεν μπορείς νατονακούς·
κι ο γιατρός νάρχεται να λέει: «φάρμα
κα, αέρας, λουτρά». ' Ολα τα πράγματα
δεν γίνονται. Τα συλλογίστηκε όλα.
Συλλογίστηκε το λάθος που έκαμε να Εμπρός. Βοηθάτε απο δω. Σύντομα! ώ!». Το σύνταγμα ετοιμαζόταν, θάφευ-
παντρευτεί μεγάλος. Και το δεύτερο Είπε ο δεκανέας κΓ οι στρατιώτες γε τα μεσάνυχτα. Ο γέρος στάθηκε κι
λάθος να κάμει έξη παιδιά. Ομως και ανέβηκαν στις ρόδες. Πιάνοντας κΓ οι άκουγε το θόρυβο της αυλής. Οι
τα δύο, για να τα ξεφορτωθεί, τώθελε. τρεις έσυραν το βώδι προς τα έξω. Το έφεδροι χόρευαν, πηδούσαν, τάραζαν
«Υπομονή». Κι έπιασε με τα δυό χέρια μαύρο σφαχτό έπεσε με βρόντο βαρύ τον κόσμο με τις φωνές. Τα τραγούδια,
τη μέση του, που τον πονούσε δυνατά. Κάτω στο πεζοδρόμιο. τα λιανοτράγουδα, τα λησμονημένα, τα
Το κάρρο είχε προχωρήσει πολύ - Έλα, μάρς! Είπε ο δεκανέας. Κόπι παλιά, ηχούσαν τόσο χαρωπά σε τόνο,
μέσα στην πόλη, όταν άκουσε μια φωνή: ασε κοντά, πατριώτη. που ποτέ δεν τους έδωκε το κρασί,
- Αλτ! - Που κοντά; ποτέ ο έρωτας.
Η φωνή ερχόταν από μακρυά και δεν - Στον στρατώνα, να πάρεις τον Και παίρνουν τους επίστρατους
κατάλαβε πως ήταν γι' αυτόν. Ομως αριθμό σου. ΚΓ ύστερ' απ' τον πόλε τους παίρνουν απ' τα σπίτια τους
το «αλτ!» ξανακούστηκε. Το κάρρο μο, αν γίνει πόλεμος, ύστερ' απ' την να πάνε στην Αγια Σόφιά.
σταμάτησε. Τρεις στρατιώτες του πυ επιστρατεία τέλος πάντων, νάρθεις να -Κ λα ίν' οι μανούλες τα παιδιά-
ροβολικού κι' ένας δεκανέας, με τα πάρεις τ ' άλογό σου και το κάρρο, ή να με το μέγα μοναστήρι
όπλα στον ώμο, πλησίασαν. πληρωθείς απ' το Δημόσιο, αν σκοτω κ ι' ο Σουλτάνος δεν το δίνει.
- Ελα, κατέβα κάτω, είπε ο δεκανέ θεί το ζω. Τούτο το μεθύσι κΓ ο χάρος κερα
ας. στής, πρώτη φορά τόβλεπεν ο γέρος.
- Σ εμένα το λες; Ο γέρος γύρισε και κύτταξε το βώδι Έβλεπε τους χορευτές, τους τρελ-
- Ά ε ιν τ ε , γειά σου, κατέβα να μην πούταν πεσμένο στο δρόμο. Είπε στο λούς, το χορευτή πούτρεμε το κορμί
χάνουμε καιρό. παιδί του: «Κάτσε αυτού ως που νάρ- του στον αέρα, το πηλίκιο, πουσφενδο-
- Και γιατί; θω». Τ ο παιδί έπεσε απάνω στο βώδι και νιζότανε ψηλά. Ανάμεσα στο τραγούδι,
- Κουβέντα θέλεις, πατριώτη; Το ξεκουραζόταν. Ο γέρος ακολουθούσε χίλιοι θόρυβοι, της καινούργιας αρβύ-
κάρρο θα το πάμε στον στρατώνα. το κάρρο. Δεν έλεγε τίποτα. ' Ενας λας το βιαστικό πάτημα, η προσταγή, το
Επιστρατεία έχουμε. Τώρα το μαθαί στρατιώτης, εκεί που πήγαιναν χωρίς κάρφωμα κασσονιών, το φόρτωμα, πε
νεις; καμμιά κουβέντα, γύρισε και του είπε: τάλων χτυπήματα στη γή, προσταγές
- Επιστρατεία; - Αμ' ό,τι έχουμε και δεν έχουμε, ωργισμένες, άφηναν τα τρεξίματα, με
- Ναι, γειά σου. Αναγκαστική εισφο πατριώτη, θα το δώσουμε για την γάλο λαχάνιασμα της επιστρατείας.
ρά. Πιάσε από κείνα ξεφορτώσουμε... πατρίδα. Πολίτες έμπαιναν μέσα ψάχνοντας για
' Αειντε γειά σου. Τι έχεις μέσα; Ο γέρος μετά κάμποση ώρα του δικούς των, φωνάζοντας ονόματα στο
- Κοτζάμ βώδι! απάντησε: σωρό. Και διαβάτες και χαμίνια. Και
- Να το ρίξεις κάτω. - Ποιος λέει, όχι. Για την πατρίδα φούστες μεταξένιες έκαναν θόρυβο,
Ετσι, μέσ' στο δρόμο; Για στάσου, ειν' όλα. Μα ο θ εό ς δίνει σε κάποιους, ακολουθώντας κάποιο παιδί έφεδρο,
βρε παιδί, τι είναι τούτα. Οα το πάω στην βλέπεις έξη παιδιά. ΚΓ ετούτ' η δόλια που πήγαινε να φορέσει το σάκκο,
αγορά. Έχωδουλειά,έχωμεροκάματο. καρδιά, που έχουμε, σάμπως μπορείς πλέοντας μέσα στην πλατειά στολή.
- Το κυττάς, κυττάς καϋμένε, ή που να την κάμεις όποτε θέλεις πέτρα, σαν Κάποιοι κρατούσαν εκεί στην άκρη μια
φεύγει απόψε το σύνταγμα; Χωρατεύ νταμάρι; Γ ια να μην ακούει. Πάντα σημαία. Ενας παπάς από κάτω φορών
εις; καρδιά είναι.... τας φυσεκλίκια σταυρωτά στο στήθος,
- Για εξήγα μου, χριστανέ... Για πες - Καραβάσης! φώναξε ο δεκανέας μιλούσε στους άλλους για την ελευθε
μου... πως παίρνεις έτσι τ ' άλογο τ ' στο στρατιώτη πούσερνε το άλογο. ρία και το Χριστό. ' Ενας έφεδρος στο
αλλουνού απ' το δρόμο... Έτσι το λέει Τράβα γρήγορα! φανάρι διάβαζε εφημερίδα. Κι άλλος
ο νόμος; Φτάσανε στο στρατώνα κ ι' έμπασαν έγραφε στο γόνα με μολύβι. Τ ο τραγού
- Τώρα θα σου εξηγήσω και το νόμο; το κάρρο στην αυλή φωνάζοντας: «Έ! δι χυνόταν δυνατό από στόματα που
761
γελούσαν.
Μέσα στο σάλαγο, σκιές, δυό - δυό,
γλυστρούσαν κοντά στον τοίχο στο ΕΝΑΙΑΦ ΕΡΟΝΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
σκοτάδι' χέρια έπεφταν απάνω σε
ώμους απελπισμένα, πολύ απελπισμέ
να. Τα λόγια γίνονταν συντρίμματα
μέσα στα δάκρυα
Μέσα στο σάλαγο, σκιές, δυό - δυό,
γλυστρούσαν κοντά στ χέρια έπεφταν
ΟΙ Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ ΕΣ ΤΑΞΕΙΣ
απάνω σε ώμους απελπισμένα, πολύ
απελπισμένα. Τα λόγια γίνονταν συν
τρίμματα μέσα στα δάκρυα, κΓ ένοιωθε
ΤΟΥ ΤΟ ΥΡΚ Ο Κ ΡΑΤΟ ΥΜ ΕΝ Ο Υ
τους μεγάλους χωρισμούς, που έχουν
την σιωπή και την επισημότητα του ΕΛΛΗΝΙΣΜ ΟΥ
τέλους, του θανάτου. Χέρια ζαρωμένα
έσφιγγαν τα ζωντανά κορμιά των εφ έ
δρων μ' όση δύναμη αγκαλιάζει κανείς
Του Υπ. Α κ. Ανδρ. Κούτρα
μια ενθύμηση, ένασημάδι, μια σκιά, κάτι
που έπαυσε πια να υπάρχει. Τα δάκρυα
έτρεχαν και τα μαντήλια έπιναν. ' Ακου- Ο νέος τύπος Ελληνικού ανθρώπου δεν εξεπροσωπεϊτο
γες ένα φιλί, μια καρδιά, που χτυπούσε
με τον ωχρό υποκλινόμενο ραγιά, αλλά με την επική
στο σκοτάδι.
αναβίωση του Σπαρτιάτη.
Ο γέρος ήταν μόνος σ' αυτό το
πανηγύρι. Κανένα δεν ήξερε, και δεν
τον ήξερε κανένας. Ομως προχώρησε
στο βάθος εκεί που ήταν αραδιασμένα
κάμποσο κάρρα και το δικό του μαζί. Ο
Κύρκος τέντωσε το κεφάλι προς αυτόν
και φύσηξε με τα πλατειά ρουθούνια. Ο Α Ιθυσμών
ΟΜΑΔΕΣ των Ελληνικών πλη
στην Τουρκοκρατία δεν
χερσαίας Ελλάδας, οι οποίοι βασικά
παρέμειναν Ελληνες και Ορθόδοξοι.
γέρος άπλωσε τα χέρια και τον έπιασε αντέδρασαν κατά τον ίδιο τρόπο στην Αντιθέτως προς το Αρχοντολόγι των
από τον λαιμό. εθνική κλήση. Το ίδιο ισχύει και δια τους Επτανήσων οι Κοτσαμπάσηδες είχαν
Και εκεί στη γωνιά παράμερα, ένας ' Ελληνες της Ενετικής κατοχής. πάντοτε προτάξει το εθνικόν χρέος των
άνθρωπος μιλούσε μ' ένα άλογο. Στα Επτάνησα η ηγετική τάξη των ταξικών συμφερόντων των και δεν
- Δε θα σε ξαναί'δώ... Ε, δουλευτή... Ελλήνων Ευγενών, το Αρχοντολόγι, απώλεσαν ποτέ τη προσδοκία των δια
Ε, παλληκάρι. .. Και στο σπίτι δεν ξέρουν αποτελεί ένα τμήμα της φεουδαρχίας μια αναστήλωση του Βυζαντίου.
τίποτα... Μήτε η κυρά σου. Μήτε η του δυτικού Μεσαίωνα. Τόσο αυτοί, όσο Η χερσαία φεουδαρχία των Κοτσαμ-
Βγενιώ, κατάλαβες... Μια φαμίλια σε και οι Κοτσαμπάσηδες, η προνομιούχος πάσηδων βρέθηκε συμφιλιωμένη με
χάνει... Ήμουν άρρωστος, βρε Κύρκο, τάξη Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτο την ελληνική ιστορία, ενώ το Αρχοντο
μα τώρα είμαι πεθαμένος. Πας στο κρατορία εστάθησαν μακράν από το
καλό. Κι' ότι θα σ' έδινα στο γυιό μου, κοινοβιακό πνεύμα και το ιδανικό της Γυναίκες νησιών του Αιγαίου κατά τη
κατάλαβες... Στα νταμάρια ν' ανεβείς. Ορθοδοξίας. διάρκεια της Τουρκοκρατίας.
Να κατεβάσεις αραμπαδιές. Δουλευτή, Ωστόσο δια τους Κοτσαμπάσηδες εν
ε, δουλευτή.... Θα σε πάρουνε... Και αντιθέσει προς το Αρχοντολόγι, το
ποιος ξέρει που θα πεθάνεις... Και Εθνικό πρόβλημα έγινε πρόβλημα αυ-
πως... Στρατιώτης... Κύρκο, βρε... ε, τοσυνειδήσεως.
Κύρκο!... Που μας αφήνεις!... Οι δύο αυτές κοινωνικές τάξεις αν
Ενας στρατιώτης πλησιάζει ψάχνον και κατέχουν την ίδια κοινωνική και
τας στο σκοτάδι. οικονομική θέση παρουσιάζουν μίαν
πολιτιστική αντίθεση.
- Α ε ιν τ ε , καϋμένε γέρο! Τη δουλειά
σου θάχουμε; ' Αειντε να πάρεις τον Το Αρχοντολόγι αντλεί την πνευματι
αριθμό. κή του υπόσταση από την Φραγκοκρα
Ο γέρος μπήκε σ' ένα γραφείο, πήρε τία, ενώ οι Κοτσαμπάσηδες διατηρούν
κάποιο χαρτί, τώβαλε στον κόρφο. ένα κάποιο δεσμό με την ελληνική
' Επειτα βρέθηκε στον δρόμο. Πήγαινε παράδοση και στην συμβίωσή τους με
αργά, με το κεφάλι κάτου, προς το τους Οθωμανούς βλέπουν στον Ισλαμι
μέρος, που άφησε το σφαχτό με το σμό κάτι το ξενικό και το κατώτερο.
παιδί. Πολλοί γύριζαν απ' το στρατώνα, Το Αρχοντολόγι θεωρούσε τιμή του
μοναχοί, και μέσα σ' αυτούς ο καρρο- και προνόμιο να παρουσιάζεται σαν
τσέρης, ο πεζός, ο γέρος, ο πιο προέκταση της δυτικής κοινωνίας δΓ
μοναχός. αυτό και το κυριαρχικό πνεύμα του ήταν
μια άρνηση της Ορθοδοξίας, σε αντίθε
ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝ ΙΟΥ ση προς τους Κοτσαμπάσηδες της
762
λόγι των νήσων σχεδόν απώλεσε πάσα
πρόσδεση σε αυτή.
Αργότερα, το ελληνικό πνεύμα εν
σαρκώνεται, στους κλέφτες.
Είναι ο νέος τύπος του ' Ελληνα
ανθρώπου που προετοιμάζει την επα
νάσταση και αποκαλύπτει με την ηθική
του ρώμη την ανδρική συνείδηση. Οι
κλέφτες σαν ζωντανή πραγματικότητα
πολλών αιώνων εκφράζουν στα όρη το
πνεύμα της ελευθερίας και την μοναδι
κή δύναμη αντιστάσεως κατάς της
Οθωμανικής κυριαρχίας.
Εξεγέρσεις αναρίθμητες μικρές και
μεγάλες καλύπτουν τους τέσσερις
αιώνας της σκλαβιάς.
Οι Κλέφτες και οι αρματωλοί ήταν οι
αγωνιστές της ελευθερίας, ζούσαν στα
βουνά με τα άρματα στο χέρι. Νόμος
τους ήταν το δίκαιο του ισχυρότερου,
επάγγελμα είχαν τον πόλεμον και δια
βιοπορισμόν την λείαν, συνεχίζοντες
ούτως την ζωήν των Ακριτών του Βυζα
ντίου.
Εις τα βουνά λοιπόν απ' όπου εσφυ-
ροκοπούντο αι Οθωμανικοί βάσεις, ε-
σχηματίσθη μία νέα αταξική κοινωνία,
όπου η οικονομία δεν είχε αποφασιστι Παλληκάρια του 1821 χορεύουν σε μιά λαϊκή γιορτή.
κό χαρακτήρα.
Ο νέος τύπος ελληνικού ανθρώπου των στραμμένο προς την Δύση, δηλ. ναι εξ ίσου αρχαία όσο και η υποδούλω
δεν εξεπροσωπείτο πλέον με τον ω την αποκατάσταση της Ελληνικής Ε ση. Οι ' Ελληνες πρόσφυγες της Βενε
χρόν υποκλινόμενο ραγιά, αλλά με την λευθερίας. Ο ρόλος των στην Σινιορία τίας και της Δυτικής Ευρώπης γενικώ-
επική αναβίωση του Σπαρτιάτη. πνευματικώς προσομοιάζει με τον ρόλο τερα αξιώνουν νέα πολιτική σταυροφο
Η Ελληνική κοινότης της Βενετίας των Φαναριωτών στην Αυλή του Σουλ ρία της Δύσεως.
διαδραματίζει κατά την εποχή αυτή τάνου. Κατά πλειοψηφία επεζήτουν τον
σημαντικώτατο ρόλο. Ο Γραικο-Βενετσιάνικος αυτός πολι σχηματισμό ενός νέου Ελληνικού Κρά
Οι εκεί ' Ελληνες εθεώρησαν ευα- τισμός επεζήτει συχνά και ασυναίσθητα τους, το οποίο προκειμένου να επιτύχει
τούς ως προφυλακάς του Ελληνισμού την σύνδεση της παλαιός με την Νέα ευχερεστέρα υποστήριξη των Ευρω
στη Δύση. Επειδή ήσαν το μεγαλύτερο Ρώμη. παϊκών Δυνάμεων, έπρεπε το λοιπού να
κέντρο Ελλήνων της Διασποράς, κατέ Τα ονόματα του Κυρίλλου Λούκαρη, μη ανθίσταται κατά της ενώσεως των
στησαν η φωνή του Ελληνισμού. Ευγενίου Βούλγαρη και Αδαμάντιου Εκκλησιών.
Ήδη προ της αλώσεως, Βυζαντινοί Κοραή, συμβολίζουν τις βαθμίδες των Ο Κωλέττης το 1844 εκήρυξε το
λόγιοι είχαν εγκατασταθεί στην Βενε δυτικών επιδράσεων επί του Ελληνικού σύνθημα της Μεγάλης Ιδέας και προσ-
τία. Αργότερα τους ακολούθησαν κλη πολιτισμού. Το Ελληνικόν ' Εθνος οφεί διώρισε ως χρέος του νεοσύστατου
ρικοί και μισθοφόροι. λει στο έργο των μορφωμένων Ελλήνων κράτους την απελευθέρωση των υπο
Παιδαγωγικοί κυρίως τάσεις χαρα της Βενετίας, την ιδέα ενός ενιαίου δούλων αδελφών. Πλην όμως το περιε
κτηρίζουν την πολιτική των Ελλήνων ελευθέρου Ελληνικού κράτους, την χόμενο της Μεγάλης Ιδέας, εποίκιλλε
της Βενετίας. προπαρασκευαστική επεξεργασία της μεταξύ μιας οικουμενικής ηγεμονίας
Οι Ελληνες της Βενετίας και γενι- δημοτικής γλώσσης, καθώς και την και ενός ελευθέρου εθνικού μεγαλοελ-
κώτερα της Δυτικής διασποράς, εκμε καθιέρωση της, όπως και την διαφύλα ληνικού κράτους, το οποίο θα συμπερι-
ταλλευόμενοι την πολιτική αντίθεση ξη των αρχαίων Ελληνικών κειμένων και ελάμβανε στα σύνορά του όλους τους
της ναυτικής δημοκρατίας της Βενετί ιδίως την ερμηνεία των. υποδούλους αδελφούς, οίτινες εστέ-
ας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Τα Ιωάννινα της Ηπείρου κατορθώ- ναζαν υπό ξένους κρατικούς ζυγούς.
εύρισκαν 'την ευκαιρία να αξιώσουν την σαντα να διασώσουν κατά την διάρκεια Με τη συνθήκη των Σεβρών (1920) η
απελευθέρωση των υποδούλων αδελ της Τουρκοκρατίας μία σχετική ανε Μεγάλη Ιδέα εγγίζει τα όρια της ολο
φών των. ξαρτησία εξελιχθησαν σε ένα άλλο κλήρωσής της και μόνο η Μικρασιατική
Επεζήτησανέναν ηγετικό ρόλο όπως πνευματικό κέντρο όπου οι Ελληνες καταστροφή και η συνθήκη της Λωζά-
οι Φαναριώτες στο Οθωμανικό κράτος. ανεζήτουν μία σύνδεση θεολογίας και νης (1923) θα διαλύσει την προσδοκία
Ο,τι εζήτουν οι Φαναριώτες με το φιλοσοφίας ανατολικής και δυτικής των Φαναριωτών δια την σύστασιν μιας
βλέμμα των στραμμένο προς την Ανα σκέψης. δυαδικής Ελληνοτουρκικής Αυτοκρα
τολή, το ίδιον απολύτως εζήτουν και οι Η Μεγάλη Ιδέα σαν αίτημα απελευ τορίας και θα εκφράσει την ήττα αυτής
' Ελληνες της Βενετίας με το βλέμμα θέρωσης των υποδούλων Ελλήνων εί της πολιτικής.
763
ΕΓΚΛΗΜ ΑΤΑ ΠΟ Υ «ΑΦΗΣΑΝ ΕΠΟΧΗ»
Η
ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ
ΤΗΣ
ΒΙΟΛΕΤΤΑΣ
ΓΟΥΣΚΦΙΛΝΤ
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ Μ π έβεριτζ, έ έξω απ ό το Barnsley, ερ γ α ζό τα ν π ε να δω το πτώ μα της νέας, που
Ο νας απ ό το υ ς β ετερ ά νο υ ς της στον Αγγλικό στρατό, έμ εν ε στο βρισκόταν στο τοπ ικό νεκροτομείο.
Scotland Yard, π ερ ιγρ ά φ οντα ς τη ν σπίτι τη ς και κά θ ε πρωί, κ α τά τις 7 η Ηταν μια όμορφη κοπ έλα και ο
δολοφονία τη ς Βιολέτας Γούσκφιλ- ώρα αναχω ρούσε με λεω φ ορ είο θ άνατό ς της φ α ινό τα ν ότι προήλθε
ντ, λέγει τ α εξής: για το Μ πάρνσλεϋ, όπου άλλα ζε απ ό βαρειά τρ α ύ μ α τα στο κεφάλι.
«' Ενα πρω ινό το υ 1943 και πάλι λεω φορείο, π ροκειμένου να μ ε τα - Κατόπιν επ ή γ ο στον τό π ο το υ
εζη τή θ η η βοήθεια τη ς Scotland βεί σε ένα μικρό χωριό, το Πόρθορν, εγκλήματος, στο αγρόκτημα, ε ξ ή -
Yard. Α υτή τη φ ορά απ ό το ν διοικη στη στρατιω τική βάση το υ οπ οίου τα σ α π ροσεκτικά το έδαφος και
τή τη ς Αστυνομίας το υ Barnsley ερ γα ζότα ν. Πολλοί μάρτυρες κ α τ έ διαπίστωσα σημεία πάλης με αρκε -
σχετικώ ς με μια άγρια επ ίθεσ η π ου θεσ αν ότι η Βιολέτα, όπω ς σ υ νή τό αίμα τριγύρω τους. Μ εγά λο
δ έχθηκε μια σ τρατιω τίνα σ ' ένα θως, έ φ υ γ ε και κα τά το μοιραίο μέρος τη ς πρασινάδας είχ ε κ α τ α
αγρόκτημα τη ς π όλεω ς αυτής. Μ έ α υ τό πρω ινό απ ό το σπίτι της, π α τηθ εί, ενώ στο λείο μέρος το υ
χρι την ώρα α υ τή δεν είχα ν ε ξ α κ ρ ι αλλά πως, ό τα ν ε γ κ α τέ λ ε ιψ ε το εδά φ ους υπήρχαν έντονα σημεία
βωθεί οι συνθήκες υπό τις οπ οίες λεω φ ορείο στο Μ πάρνσλεϋ, την από ακανόνιστο βηματισμό, όπως
το θύμα εδέχθη τη ν επ ίθεόη. Ό σ υνάντησ ε ένας νέος και π ρ ο χώ συμβαίνει στην περίπτω ση τη ς πά -
ταν, συνοδευόμενος και α π ό το ν ρησαν μαζί μέχρι το μέρος, απ ό το λης. Στον τό π ο το υ εγκλήμ α τος
α ρ χ /κ α Α σ φ αλείας Γουέμπ έ φ θ α - οποίο θα έπ αιρ νε το άλλο λ ε ω φ ο βρέθηκε και μου παραδόθηκε ένα
σα στο Barnsley, αμέσως π ή γα μ ε ρείο. Η π ορ εία τους α υ τή οδηγούσε π αληό σφυρί. Τ ότε τα μ άτια το υ
στο Αστυνομικό Τμήμα, όπ ου ο και προς το αγρόκτημα όπου έλαβ ε
διοικητής και ο υπ αστυνόμος Α χώ ρα και το έγκλημα. Υστερα απ ό
σ φ αλείας Χάρισσον μας έκαναν να λίγη ώ ρα είδαν το ν νέο να φ ε ύ γ ε ι
νοιώ θουμε σαν σ το σπίτι μας. μόνος το υ απ ό το αγρόκτημα.
Εμάθαμε, ότι η κοπ έλα ε ίχ ε π ε - Ο τα ν εξακριβώ θηκε α π όλυ τα η
θάνει κα τά την διάρκεια το υ τα ξ ιδ ι τ α υ τ ό τ η τ α το υ θύματος, η Α σ τυ
ού μας, ο δε υπ αστυνόμος Χάρισον νομία σύντομα ανα κάλυψ ε ότι το
μας είπ ε ότι ό τα ν ζη τή θ η κ ε η θύμα ή ταν η μνηστή το υ Τρέβορ
βοήθεια τη ς Scotland Yard η τ α υ τ ό - Ελβιν, π ου ή τα ν ηλικίας 21 χρονών,
τη ς τη ς κοπ έλας δεν ε ίχ ε ακόμη κ α τα γ ό τα ν απ ό το μέρος α υ τό και
εξακριβω θεί. Στο μ ετα ξύ η τοπ ική π ο υ α π ούσ ιαζε απ ό το σπίτι τ ο ύ τ ο
Αστυνομία είχε α να καλύψ ει ότι το πρω ινό α υ τό απ ό τις 8 η ώρα
ονοματεπ ώ νυμό τη ς ή τα ν Βιολέτα περίπου. Φ αινόταν πως πολλοί ε ί
Γούσκφιλντ, 20 π ερίπ ου χρονών και χαν δει το ζευ γ ά ρ ι μαζί το πρωι νό
ότι ζούσ ε σε ένα μικρό χω ριό το αυτό.
Κ ά ν τγ ο υ ό ρ θ , μ ε ρ ικ ά χ ιλ ιό μ ε τ ρ α Σκέφθηκα ότι κ α τ αρχήν έ π ρ ε
764
Α ρ χ /κ α Γουέμπ καρφώ θηκαν κυρ ι
ο λεκτικά επ άνω στο σφυρί α υ τό και
με μεγάλο αυθορμητισμό μου είπ ε:
«Κύριε Ασ τυνόμε α υ τό μου φ α ίν ε
τα ι πως είναι το όπλο το υ εγ κ λ ή μ α
το ς και α υ τέ ς οι κηλίδες φ α ίνο νται
σαν κηλίδες αίματος».
Η πρώ τη μου εντύπ ω σ η ή τα ν ότι
ο αρχιφύλακας είχ ε δίκιο. Το π λα τύ
μέρος το υ σφυριού, με το οποίο
καρφώνει, έλ ειπ ε και υπ ήρχε μόνον
το κ α μ π υ λ ω τό κ ο φ τ ε ρ ό μ έρ ο ς,
φ α ινό τα ν δε ότι το π λα τύ μέρος
έλ ειπ ε απ ό πολύ καιρό, δεδομένου
ότι το μέρος το υ σπ ασίματος ή τα ν
α ρ κ ε τά σ κουρ ια σ μ ένο. Φ α ινό τα ν
ακόμη σαν το σφυρί, π ου χρησ ιμο
π οιούμ ε σ το σπίτι για να σπάμε το
κάρβουνο και για διάφορες άλλες
μικροδουλειές το υ σπιτιού.
Στην απέναντι σελίδα επάνω: Αστυνομικοί της Σκώτλαντ Γυάρντ στην προσπάθειά
Ά λ λ α ίχνη δεν επ ρ ό κειτο ν ' α -
τους να διαλευκάνουν ένα έγκλημα. Κάτω: Εκπαιδευμένος αστυνομικός σκύλος
νευρεθούν στον τό π ο το υ ε γ κ λ ή
της Σκώτλαντ Γυάρντ. Αστυνομικοί της Σκώτλαντ Γυάρντ της ειδικής υπηρεσίας
ματος. Α π εφάσισα, λοιπόν, ν α επ ι-
διώξεως του εγκλήματος.
σκεφθώ το σπίτι το υ νέου Τρέβορ
' Ελβιν. ' Ο ταν έφ θ α σ α στο σπίτι ο αλλά δεν τη ς απ άντη σ ε. Π ήγε σε έλ ε ιπ ε και φ α ινό τα ν ό τι βρισκόταν
νέος έλ ειπ ε ακόμη, αλλά είδα τη ν ένα άλλο μέρος το υ σπιτιού, γύρισε εκεί α ρ κετό καιρό. Το σπάσιμο στο
μ ητέρα του, μια ευχά ρ ισ τη γυναίκα, αμέσως στην τρ α π εζα ρ ία και μ ετά ατσάλι ή ταν ακόμη καλά ευδιάκρ ι
που φ α ινό τα ν όμως πολύ σ τε ν ο έ φ υ γ ε απ ό το σπίτι αμέσως, α υ τή το, καίτοι λιγώ τερο σκουριασμένο
χω ρημένη απ ό τη ν εξα φ ά νισ η το υ τη φορά όμως χωρίς το αδιάβροχο απ ό το υπ όλοιπ ο σφυρί, που βρή
γιού της. Είδα επ ίσ ης και ένα θείο του. Τ ό τε ρώ τησα την κ. ' Ελβιν αν καμε στον τό π ο το υ εγκλήματος.
του νέου. Και οι δυό το υ ς κ α τ α λ ά μπορούσε να υ π ο θέσ ει πού ε ίχ ε Επήρα μαζί μου και το κομμάτι
βαιναν πόσο δύσκολη ή τα ν η κα τά - π ά ει ο γιός τη ς και εκείνη μου (κεφάλι) α υ τό το υ σφυριού και
στάση, κι όμως ήσαν πρόθυμοι να α π ά ντη σ ε ότι δεν μπορούσε να έφ υ γ α . Ενώ ο αρχιφύλακας Γουέμπ
με βοηθήσουν σε ο τιδ ή π ο τε το υς φ α ντα σ θ εί π ού ε ίχ ε π ά ει α υ τή τη π α ρά μ εινε σ το σπίτι για να π άρει
ζητούσ α. Μ ε οδήγησαν στο ε σ ω τ ε φ ο ρά ο γιός της, λέγο ντα ς επί τις κ α τα θ έσ εις τη ς κ. ’ Ελβιν και το υ
ρικό το υ σπ ιτιού τους, ένα κοινό πλέον: «Αυτό είναι το ασυνήθιστο αδελφ ού της, εγώ π ήγα σ το Α σ τυ
τυπ ικό χω ριατόσ π ιτο, π ολύ όμως και με βάζει σε μεγάλη ανησυχία». νομικό Τμήμα τη ς π εριοχής και
π εριπ οιημένο και συγυρισμένο κ α Το αδιάβροχο βρισκόταν στο σπί - έκαμα τη λεφ ώ νη μ α προς όλα τα
λαισθητικά. Η κυρία ' Ελβιν μου είπ ε τι και το π αρέλαβα μαζί μου. Από Αστυνομικά Τμήματα, στην π ε ρ ι
ότι ο άνδρας τη ς υ π η ρ ετο ύ σ ε σ το τη ν κ. Ελβιν έμ αθ α επ ίσης ό τι στο φ έρ εια των οποίω ν έμεναν σ υ γ γ ε
στρατό. Στη σ υ νέχεια μου ε ίπ ε για σπίτι βρισκόταν ένα σφυρί σαν νείς τη ς κ. Ελβιν και ζη το ύ σ α να
το γιό της. Προφανώς α υ τέ ς τις α υ τό π ου βρήκαμε στον τό π ο το υ εξακριβω θεί μη τυ χ ό ν ο Τρέβορ
ημέρες ή τα ν ασθενής και δεν επ ή - εγκλήμα τος και ότι το χρησ ιμοπ οι ' Ελβιν είχ ε κάπ ου φ ανεί. Δ εν π έρα -
γ α ινε σην εργα σ ία του. Ή τ α ν μ η ούσε για να σ π άει το κάρβουνο. σ ε πολλή ώρα και το Αστυνομικό
χανικός. Α υτό το πρω ινό έ φ υ γ ε Αμέσως μου γεννή θ η κε π ερ ιέρ γεια Τμήμα το υ Ο τλεϋ στο Γιόρκσάϊρ
απ ό το σπίτι κ α τά τις 7.30, λέγο ντα ς μήπως το κομμάτι το υ σφυριού που μας έδω σε τη ν π ληροφορία ό τι ο
ότι θα π ή γα ινε να δει τη Βιολέτα, έλειπ ε, βρισκόταν κ α τά τύ χ η ν ακό - Τρέβορ ε ίχ ε φ α νεί σ το Ο τλεϋ,
τη ν οπ οία εγνώ ριζαν, εφ ο ρ ο ύσ ε δε μη σ το σπίτι. Ρώτησα λοιπ όν τη ν κ. όπ ου και δανείσ τηκε μερικά χρήμα -
και το αδιάβροχο του. Η κ . ' Ελβιν για Ελβιν, αν μπορούσα να ψάξω και τα. Μ ετά απ ό δυό ώρες π ερίπ ου το
να μπορεί να κα λύ π τει τις δαπ άνες εκείνη π ρ ο θ υ μ ό τα τα με οδήγησε Α σ τυ νο μ ικό Τμήμα το υ Μ π λ ά κ -
το υ σ π ιτιού της, τη μισή μέρα αμέσως στο υπ όγειο. Σ ε μια γω νιά π ουλ ετη λεφ ώ νη σ εν ότι ο Τρέβορ
ερ γ α ζό τα ν σε κάπ οιο κα τά σ τη μ α το υ υπ ο γείο υ βρισκόταν ένας σ ω βρισκόταν σ το σπίτι κάπ οιου θείου
εκεί κο ντά φ ε ύ γ ο ν τα ς απ ό το σπίτι ρός απ ό κάρβουνα και εκεί κοντά το υ εκεί και ότι έπ α σ χ ε απ ό α μ νη
της κά θ ε πρωί λίγο πριν απ ό τις 8. ένα κιβώτιο με διάφορα άχρηστα σίαν. Αμέσως έδωσα εντολή σ το
Θ υμόταν δε πολύ καλά ότι είδε τον μικροαντικείμενα και κυρίως π α ληά Αστυνομικό Τμήμα της π ερ ιφ έρειας
γιό τη ς να γυρίζει σπίτι με το είδη κιγκαλερίας. Ακριβώς στον π ά α υ τή ς να προβεί στην σύλληψη το υ
αδιάβροχο το υ στη μασχάλη, ακρ ι το του κιβωτίου βρισκόταν το σ π α Τρέβορ, στην π ροσαγω γήν το υ σ το
βώς λίγο πριν από τις 8. Του μίλησε, σμένο κομμάτι το υ σφυριού, π ου Τμήμα και τη ν κράτησή του, αφ ού
765
π ροηγουμένω ς το υ γινό τα ν και η ότι είχ ε π ά ρει μαζί το υ τ ο σ π α σ μ έ
σ χετική έρευνα. νο σφυρί, απλώς για να τη ν τρ ο μ ά
Θα έπ ρ επ ε τώ ρα να π ά μ ε όσο το
δυνατό συντομώ τερα στο Μ π λάκ-
πουλ, να τελειώ σ ο υ μ ε γρήγορα τη
δουλειά μας εκεί με το δράστη και
ξει. θ υ μ ό τα ν πολύ καλά ότι τη ν
σ υνάντησ ε κα τεβ α ίνο ντα ς απ ό το
π ρώ το λεω φορείο, ότι π ε ρ π ά τη
σαν μαζί προς το αγρόκτημα - το ν
r ί
να ξ α ν α γ υ ρ ί σ ο υ μ ε π ίσ ω σ τ ο
Μ πάρνσλεϋ, για να π αρακολουθή -
τό π ο το υ εγκλήμ α τος - αλλά π έ
ραν α υ το ύ π ροσπ οιείτο ότι δεν ΕΓΚΛΗ Μ ΑΤΑ
σουμε τη ν νεκροτομή, η οπ οία θα θυμόταν τίπ ο τε άλλο.
γινό τα ν στις 2 μ.μ. Δ εν π αραλείπ ω
να τονίσω σ το σημείο α υ τό ότι ο
Για μένα το γεγ ο ν ό ς ότι δεν μου
α π ο κά λυ π τε όλη τη ν αλήθεια δεν
ε ίχ ε καμμιά σημασία. Μ ε τις ε π ι
ΜΕ ΤΗ
αξιω ματικός τη ς Αστυνομίας, ο ο
ποίος έχ ει αναλάβει τη ν εξιχνίαση
ενός εγκλήμ α τος ανθρω ποκτονίας,
π ρ έπ ει π ά ν το τε να π αραβρίσ κεται
σ τολές π ο υ βρέθηκαν στην τσ έπ η
το υ, γραμμένες απ ό το ν ίδιο, τη ν
ομολογία του, ότι είχ ε σ υναντήσ ει
«ΒΟΗΘΕΙΑ»
στην νεκροτομή.
Στο Μ πλάκπουλ φ θ άσ αμε κα τά
τις 6 το πρωί. Π ήγαμε κ α τ ’ ευθεία ν
το θύμα λίγο προ τη ς δολοφονίας,
το α νευ ρ εθ έν τεμ ά χιο ν το υ σ φ υ ρ ι
ού στο σπίτι το υ και τις κα τα θ έσ εις
ΤΟΥ
στο Αστυνομικό Τμήμα όπου εκρ α -
τε ίτο ο Ελβιν και ο διοικητής μας
επ έ τρ ε ψ εν αμέσω ς να τον δούμε.
πολλών μαρτύρων, η υπ όθεσ η ε ίχ ε
ήδη διαλευκανθεί. Ό τ α ν , φ ε ύ γ ο ν
τα ς απ ό το Αονδίνο με το ν αρχιφ ύ -
ΘΕΟΥ
Πριν δούμε το ν Ελβιν, ο διοικητής λακα Γουέμπ, φ θά σ α μ ε στο Μ π ά ρ
μου έδ ειξε μερικές επ ισ τολές, π ου νσλεϋ, π ή γα μ ε στο ξενοδοχείο, σ το
βρέθησαν στις τσ έ π ε ς το υ ' Ελβιν. οποίο μας είχα ν κρατήσει δωμάτια. Του κ.
Εγραφε σε διαφόρους σ υγγενείς Σ υναντήσ αμε το ν ιδιοκτήτη, τον Σεβαστ. Αρνελλου
το υ για το εν λογω συμβάν και το υς Ά ν γ κ ο υ ς Σίηντ, α δ ελφ ό το υ π ερ -
ζη το ύ σ ε συγνώμη. φήμου Τζίμμυ Σίηντ, Δ /ν το ύ τη ς
' Ο ταν έφ ερ α ν ενώ πιον μου το ν Αθλητικής Ποδοσφαιρικής Λέσχης
' Ελβιν, αμέσως αντιλήφ θηκα ότι το υ Λονδίνου, ο οπ οίος μας είπ ε ότι
ε ί χε π ροσέξει πως δεν είχα μ ε χ ρ η ΛΟΙ άνθρωποι, πολιτισμένοι
π ροσπ οιείτο πως ε ίχ ε π ά θ ε ι α μ νη
σία. Εια μια στιγμή το ν ρώτησα: σιμοποιήσει τ α κρ εβ ά τια μας για Ο και οι
όχι, σ’ όλη την υφήλιο στις
«Ονομάζεσαι Τρέβορ Ελβιν;» και ύπνο και υ π έθ εσ ε ότι ο θυρωρός δύσκολες στιγμές της ζωής τους κατα
μου α π ά ντη σ ε κα τα φ α τικ ά . Είμαι ο το υ ξενοδ ο χείο υ είχ ε απ οκοιμηθεί φεύγουν στην θεότητα, στην οποίαν
Αστυνόμος Μ π έβεριντζ τη ς Scot τη ν νύκτα και δεν μας άκουσ ε ό τα ν πιστεύουν, και ζητούν την συμπαράστά
land Yard, το υ είπ α και ενεργώ κτυπ ήσ αμε τη ν π όρτα. Εμείς όμως σίν της. Οι πόλεις έχουν και αυτές τον
ανακρίσεις γύρω α π ό τη ν δ ο λο φ ο εξη γή σ α μ ε στον ξενοδόχο ό τι ο προστάτην ' Αγιόν τους. Ο Στρατός, η
νία τη ς Βιολέτας Εουόκφιλντ. Μ π ο θυρωρός το υ ξενοδοχείου ή τα ν Αεροπορία, το Ναυτικό, πολεμικό και
ρείς να μου π εις π ού ήσουνα χθες αθώος και ότι απλώς εμείς δεν εμπορικό, τα Σώματα Ασφαλείας το
το πρωί; Τ ότε ο ' Ελβιν σ άσ τισ ε και π ή γα μ ε να κοιμηθούμε καθόλου ίδιο. Αυτό είναι κάτι πανάρχαιον. Στην
είπ ε: «Δεν μπορώ να θυμηθώ τ ίπ ο α υ τό το βράδυ, λόγω της εργασ ίας αρχαία Ελλάδα και εις την Ρώμην, όπου
τε». Κατάλαβα αμέσω ς ό τι δεν ε - μας. οι θεότητες δεν ήσαν μία, αλλά δώδε
π ρ όκειτο να μας π ει τίπ ο τ ε και ότι Η νεκροτομή α π ο κά λυ ψ ε ότι το κα, είχαν θεόν του πολέμου, της
θα σ υνέχιζε προσπ οιούμενος ότι θύμα είχε δεχθεί ισχυρά κ τυ π ή μ α θαλάσσης και, και.... Ενα θεόν, που
δεν θυμά ται τίπ ο τε , λόγω αμνησίας. τα στο κεφ ά λι με το σπασμένο δεν είχαν, ήταν του ψαρέματος. Είχαν
Δ εν έχα σ α π ερισσ ότερο καιρό μαζί σφυρί, που ήδη είχα μ ε σ τα χέρ ια του κυνηγίου, την Αρτέμιδα, η οποία
του και α φ ο ύ π ή ρ α μ ε το πρω ινό μας. Εξέτασα όλους το υ ς μάρτυρες, ελέγετο και ελαφηβόλος. Δεν είχαν
μας, αναχω ρήσαμε για το Μ π ά ρ είδα και τις καθ έσ εις το υ ς ,π ο υ θ εν ά όμως θεόν γογγροκτόνον, από το γόγ-
νσλεϋ, π αίρνοντας μαζί μας και το ν δε δεν βρήκα να α ιτιο λ ο γ είτα ι η γρος, που στην αρχαίαν ελληνικήν
Ελβιν. Στο Αστυνομικό Τμήμα το υ ερω τική αντιζηλία το υ ' Ελβιν, δεδο σημαίνει το μουγκρί, ή τριγλοβόλοναπό
Μ πάρνσλεϋ ο Ελβιν ή τα ν ομιλητι- μένου ότι, ως εξακριβώ θηκε, το το τρίγλη, που σημαίνει το μπαρμπούνι.
κώ τα το ς και στην Υπηρεσία Εγκλη θύμα ή τα ν αμ έμ π το υ ηθικής. Το γιατί μας το λέει ο Πλάτων στους
μ α το λ ο γ ιώ ν Α να ζητήσ εω ν μας έ Σ το Δ ικαστήριο η υπεράσπιση νόμους: Λέει λοιπόν ότι δεν συνεβού-
δωσε πλήρη αναφ ορά, τη ν οπ οίαν το υ Ελβιν π ροσπ άθησ ε να το ν λευαν, δεν παρώτρυναν τους νέους να
ο αρχιφύλακας Εουέμπ κ α τ έ γ ρ α παρουσιάσει ως σχιζοφρενή, πλην ασχολούνται με το ψάρεμα, αλλά με το
ψε. Στην ανα φ ορ ά το υ ο ' Ελβιν μας όμως δεν το ε π έ τυ χ ε και ο ' Ελβιν κυνήγι. Διότι το ψάρεμα, που εγίνετο με
έ λ ε γ ε για τη ν ερω τική αντιζηλία προσπ άθησε να το ν π αρουσιάσει το καλάμι από τη στεριά με σιγουριά,
που αισ θανότα ν για κάποιον, που ως σχιζοφρενή, πλην όμως δεν το δεν γύμναζε την τόλμην, όπως συνέ-
ερ γ α ζό τα ν μαζί με τη ν Βιολέτα και ε π έ τυ χ ε και ο Ελβιν κηρύχθηκε βαινε με το κυνήγι.
ότι τη ν π ροηγούμενη βραδυά ε φ ι- ένοχος και καταδικάσ θηκε σ ε θ ά Όπως λέει δε, το να κυνηγήσεις ένα
λονίκησε μαζί το υ. ' ΕλεΥεν, επίσης, νατο. Η έφ εσ ή το υ απ ορρίφ θηκε κάπρον (αγριόχοιρον) ήθελε τόλμην,
ότι σηκώ θηκε το μοιραίο πρω ινό και ε ξετελ έσ θ η για έν α βίαιο έ γ θάρρος, είχε δε και κινδύνους, βεβαίως
για να σ υναντήσει τη ν Βιολέτα και κλημα, χωρίς κα νένα ελαφρυντικό.
766
από τον άνθρωπον, ιδίως στις δύσκολες μαχαίρι του, αφού προηγουμένως το
στιγμές του ή κατά τήν έναρξιν μιας φίλησε και φίλησε και το εικόνισμα της
δουλειάς του. ' Ολες αυΥές οι προσφυ Παναγίας, με λάδι από το καντήλι που
γές βρίσκονται στην σφαίρα της λογι ήταν μπροστά στο εικόνισμά της.
κής. Ο αδύναμος άνθρωπος κάπου ' Ενας Κεφαλλωνίτης πάλιν είχε κλέ
θέλει να στηριχθεί, όταν αρχίζει κάτι ή ψει 10 τάλληρα ασημένια. Στο δρόμο
αντιμετωπίζει δυσκολίες και κινδύνους. όμως για το σπίτι του, τα έχασε. Καιπού
Αλλ' ας έλθωμε τώρα στην σφαίρα του να προσφύγει, για να τα βρει! Πού
παραλόγου. Και λέγομεν σφαίραν του αλλού; Στον Αγιό του1 τον Αγιο
παραλόγου, διότι, όπως θα δούμε, στην Γεράσιμο. Του έταξε λοιπόν ένάτάλλη-
συμπαράσταση, στην προστασία της ρο, σαν βοηθούσε να βρει το χαμένο.
θεότητος προσέφυγαν και οι κακούρ Ψάχνοντας, απέτυχε. Συνεχίζοντας,
γοι, και πριν επιχειρήσουν την εγκλημα έταξε στον Αγιο και δεύτερο τάλληρο,
τικήν των πράξιν. Ο λήσταρχος Γιαγ- αλλά και πάλι απέτυχεν. Έταξε και
κούλας και οι σύντροφοί του μια φορά, τρίτο τάλληρο και συνέχιζε, τάζοντας
πριν από μια ληστεία των, πήγαν σ' ένα από ένα τάλληρο σε κάθε άκαρπη
ερημοκκλήσι, άναψαν τα καντήλια, γο προσπάθειά του. Στην ενάτη προσπά
νάτισαν μπροστά στα εικονίσματα, προ θεια τα βρήκε. Είχεν όμως τάξει στον
σευχήθηκαν και ζήτησαν την βοήθειαν Αγιο εννιά τάλληρα. Δεν ήταν διατε
των Αγίων, για να φέρουν σε πέρας την θειμένος να τα χάσει όλα σχεδόν και να
εγκληματικήν των πράξιν. Δηλαδή να του μείνει μόνο ένα. Για τούτο αθέτησε
σκοτώσουν και να ληστέψουν, τάζον την προσφορά του, λέγοντας στον
Ενας χαρακτηριστικός τύπος ληστή,
τας συνάμα κάτι σημαντικό από τη λεία Αγιο Γεράσιμο: «Ό ρσ ε σου, πλεονέ-
όπως τον ζωγράφισε ο Γάλλος Ερρίκος
τους. Θα διέθεταν δηλαδή ένα μέρος χτη- όλα τα θέλεις»· (το «όρσε (ορί
Μπέλ.
από εκείνα, που θα έπαιρναν, για στε)» συνώδευε τη μούτζα)· μπορού
με τα μέαα, τα οποία τότε διέθετον. αφιερώματα ή για τη βελτίωση του σες να βοηθήσεις να τα βρω στο ένα
Αλλά δεν ήταν μόνον ο Πλάτων, που ερημοκκλησιού. Οι Ρετζαίοι στην Η τάλληρο, όχι στα εννιά! Για τούτο δεν
εδινεν αυτές τις συμβουλές. Και αργό πειρο έκαναν το ίδιο· άλλοι φοβεροί έχεις να πάρεις δεκάρα».
τερα, και στην σημερινήν ακόμη επο λησταί αυτοί. ' Ενας άλλος φονιάς, πριν Εκείνοι όμως που πίστευαν πολύ
χην, υπήρξαν και άλλοι που δεν εκτι σκοτώσει, πήγε σ' ένα κλησάκι και στην βοήθειαν του Θεού, με τη νοσηρή
μούσαν, όχι όμως το επαγγελματικό ζήτησε την βοήθεια της Παναγίας, για φαντασία τους, ήσαν οι πορτοφολάδες.
ψάρεμα, αλλά το ερασιτεχνικόν. ' Ενας να κάνει το φόνο. ' Αλειψε μάλιστα το Εκείνοι που ηρκούντο να σου πάρουν το
δε Γάλλος χιουμορίστας έλεγεν ότι η Απόσπασμα καταδιώκει ληστές στα πορτοφόλι σου- ποτέ όμως να απειλή
καθετή - όσοι ασχολούνται με το βουνά της Στερεός Ελλάδος. σουν την ζωήν σου. Μια μόνον κατηγο
ερασιτεχνικό ψάρεμα ξέρουν ασφαλώς ρία απ' αυτούς, παίρνοντας το πορτο
τι είναι η καθετή - είναι ένα εργαλείον, φόλι σου, σου κατέστρεφαν και το
που αρχίζει από ένα ηλίθιον και καταλή κοστούμι σου. Και τούτο, γιατί μ' ένα
γει σ' ένα ζώον. Δεν έχει όμως δίκιο, ειδικό μαχαιρίδιο, που στη γλώσσα τους
γιαΐ'ι είχαμε ερασιτέχνες ψαράδες λεγόταν «τσακάγιο», σου έσχιζαν την
προσωπικότητες, οι οποίοι βεβαίως τσέπη του σακκακιού σου ή την πίσω
κάθε άλλο παρά ηλίθιοι ήσαν. Ο μεγά τσέπη του πανταλονιού σου. ’ Ηταν μια
λος κωμικός Φερναντέλ ήτο ερασιτέ μέθοδος που την είχαν πάρει από τους
χνης ψαράς, αλλά καιπρόσφατα εδημο- Ιταλούς. Οι πορτοφολάδες λοιπόν, και,
σιεύθη εις τον Τύπον η φωτογραφία του όταν λέμε πορτοφολάδες, δεν εννοού
ηγέτου της Αλληλεγγύης Λεχ Βαλέσα, με τους σημερινούς, αλλά τους παλι
δολώνοντας το αγκίστρι του, και με την ούς γιατί σήμερα, νομίζω, πως έχουν
επεξήγησιν (λεζάνταν): «Ο ηγέτης της αλλάξει πια οι συνήθειές τους. Γ ια τους
Αλληλεγγύης Λεχ Βαλέσα ξεκουράζε σημερινούς ληστάς ούτε λόγος να
ται, ψαρεύοντας στη λίμνη Όσοβο, γίνεται. Αυτοί βασίζονται στον οπλισμό
κοντά στο Γκντάνσκ, μετά τη συνομιλία τους και όχι οτη συμπαράσταση της
του με τον Πάπα Ιωάννη-Παύλοτον Β '». Παναγίας. Οι Πορτοφολάδες λοιπόν
Ξεφύγαμε όμως με την αφήγηση ζητούσαν κατά προτίμηση την προστα
αυτή από το θέμα μας, γιατί ούτε ο σία του Αγίου Ελευθερίου, στον οποίον
Φερναντέλ, ούτε ο Λέχ Βαλέσα ζήτη και έταζαν κάτι ανάλογο με εκείνο που
σαν την βοήθειαν του Θεού, για να θα έκλεβαν. Εάν το «μπαγιόκο» ήταν
έχουν μια καλή ψαριά. Ας γυρίσουμε γερό, δηλαδή αν το πορτοφόλι ήταν
λοιπόν στην προσφυγή στη θεότητα πολύ γιομάτο, θα έπαιρνε και ο Αγιος
Συ ν έ χ ε ια σ τη ν ε π ό μ ε νη σε λίδα
767
το μερίδιό του οε λάδι για το καντήλι Ας δούμε όμως τι μας λέει για όλα αυτά
του, σε αφιερώματα ή κεριά μικρά ή ο μεγάλος Ρωμαίος ποιητής Οράτιος
λαμπάδες. Αν τα λεπτά, που θα εύρι- στις επιστολές του (Ορατίόυ επιστολαί,
σκαν στο πορτοφόλι, ήταν λίγα, τότε και βιβλ. I, επιστολή XVI), αναφερόμενος
ο Αγιος έπρεπε να περιορισθεί στα στην επίκλησιν των κλεπτών. ’ Εκαναν
λίγα. Το πολύ σε κανένα κερί ή σε λίγο λοιπόν πρώτα, κατά τον Οράτιον, μιαν
λάδι. Μια περιβόητη πορτοφολού, η επίκληση μεγαλοφώνως, όχι προς την
Ευδοξία Στεφάνου ή Λαλέ, δεν περιω- Θεάν Λαβέρναν, αν και ευρίσκοντο στο
ρίζετο στα κεριά ή στα αφιερώματα, Ιερόν της, αλλά προς τον Ιανόν ή τον
αλλά έκαμνε ολόκληρη λειτουργία, και Απόλλωνα’ τους τιμούσαν επίσης Κι’
πριν από την κλοπή και μετά απ' αυτή. αυτούς, θυσιάζοντας άλλοτε ένα βόδι
Εκαμνε και ευχέλαιο ακόμη, γιατί και άλλοτε ένα γουρούνι, για να εξα
πίστευε πως έτσι θα είχε στα σίγουρα σφαλίσουν καιαυτώντηνπροστασία, όχι
την βοήθειαν του Αγίου. Και όπως στην κλοπή, αλλά για να κάνουν τον
έλεγε η ίδια ύστερα από την προσφυγή κόσμον να πιστεύει ότι ήσαν ενάρετοι
της στον ' Αγιο, έβλεπε ένα σταδιακό πολίτες, αλλά και από το σεβασμό τους
όνειρο. Και στο όνειρό της, τι έβλεπε! προς τους Θεούς. Σαν δε τελείωναν
' Ενα καρπούζι πολύ κόκκινο και γεμάτο την επίκλησιν αυτήν προς τους Θεούς,
σπόρια. Αυτό, όπως το εξηγούσε η θεία που πίστευον οι ενάρετοι άνθρωποι,
της, εσήμαινε πως θα έπαιρνε ένα χαμήλωναν τον τόνον της φωνής τους,
πορτοφόλι γιομάτο με λεφτά. Και το μας λέει ο Οράτιος, λες και εφοβούντο
όνειρο έβγαινε πάντα! όπως έλεγεν. μήπως τους ακούσει κανείς, - πράγμα
Θα ρωτούσε κανείς, γιατί ζητούσαν την αδύνατον, αφού κανείς τίμιος άνθρω
Έφιππος αξιωματικός των αποσπασμά πος δεν έμπαινε σ’ αυτό το δάσος, και
βοήθειαν του Αγίου Ελευθερίου και όχι
των καταδιώξεως της ληστείας. άρχιζαν την επίκλησί τους προς την
κάποιου άλλου. Δεν υπάρχει άλλη
εξήγηση από εκείνη που έδωσε ένας της Ιταλίας και στην χώραν των Σαβίνων Λαβέρναν, την χθονίαν θεότητα, με
παλιός πορτοφολάς, ο Κώστας Μαυρί- - αρχαίου λαού της Μέσης Ιταλίας - αυτά τα λόγια, πάντοτε κατά τον Οράτι
δης, ότι ο Αγιος Ελευθέριος εθεωρεί- άρχιζε δε από την Ρώμην. Οι ΣαβίνοιδΓ ον: «Ωραία Λαβέρνα, κάμε τον κόσμο
το προστάτης των φυλακισμένων. ' Αλ αυτής μετέφερον το αλάτι, (sale) που να μας πιστεύει τίμιους και νομοταγείς
λοι ζητούσαν την συμπαράστασιν του συνέλεγον παρά τας εκβολάς του πολίτες, για να μπορούμε να κινούμεθα
Αγίου Ιωάννου. Κυρίως δεοιλαθρέμπο- Τιβέρεως, από το οποίο πήρε καιη οδός ελεύθερα, χωρίς να προκαλούμε τις
ροι στην Σαντορίνη, την εποχή που το όνομά της. Σ ’ ένα πυκνό δάσος, υπόνοιες των συμπολιτών μας. Κάλυψε
ήκμαζε η πειρατία και το λαθρεμπόριο· στην οδόν αυτήν, δάσος, στο οποίον τις άνομες πράξεις μας με ένα νέφος,
αυτοί κατέφευγαν στο ερημοκκλήσι του δεν έφθαναν οι ακτίνες του ήλιου για να μη μπορούν να αποκαλυφθούν.
Αγίου Ιωάννου, για να ζητήσουν την ευρίσκετο το ιερόντης Θεάς. Το μέρος Θέσε κάτω από την προστασία σου τις
προστασία του, να μοιράσουν κατόπιν ήτο απρόσιτον. Σε καμμιά περίπτωση πράξεις μας, αλλά και τα κλοπιμαία.
το παράνομο προϊόν τους και να το δεν κατέφευγαν σ' αυτό οι φιλήσυχοι Διαφύλαξέ τα καλά». Για όλες δε αυτές
κρύψουν. Το θεωρούσαν το πιο ασφα πολίτες. ' Ετσι παρείχε πλήρη ασφάλεια τις υπηρεσίες της, προσέφεραν στη
λές μέρος, γιατί κανείς δεν μπορούσε στους ανθρώπους, που είχαν κάθε λόγο θεά διάφορα αφιερώματα, όπως μας
να φαντασθεί, πως ο ιερός αυτός να κρύβουν τις πράξεις τους από τα λέγει ο Οράτιος, αλλά και όπως φανε
χώρος ήταν καταφύγιον κακοποιών και μάτια της εξουσίας, αλλά και κάθε ρώνει ένα κύπελλο, που βρέθηκε και
κρυψώνας της παράνομης δουλειάς τρίτου που δεν ήταν μεμυημένος. που έφερε την επιγραφήν «LAVERNA-
τους. ' Ετσι με τον καιρό ο Αγιος πήρε Αυτός ήταν ο λόγος, που προτιμήθηκε LIS POCANOLE».
το παρανόμι «' Αη Γιάννης ο κλέφτης», για καταφύγιο από τους κακοποιούς, Οι θυσίες προς την χθονίαν αυτήν
γιατί παρείχεν άθελά του άσυλο σ ’ όπως έγινε αιώνες αργότερα με το θεότητα εγίνοντο με το αριστερό χέρι
αυτούς. εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου στη Σαν σε αντίθεση με τις θυσίες προς τους
Ολα αυτά όμως, που αναφέραμε, τορίνη. Στο σκοτεινό λοιπόν αυτό δά άλλους θεούς, τους μη χθονίους που
δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά πολύ σος, στο Ιερό της θεάς Λαβέρνας, αλλά εγίνοντο με το δεξί χέρι.
παλιό. Έχουν τις ρίζες τους στην και σε κάποιο άλλο της ίδιας θεάς που Υπέσχοντο λοιπόν και οι κλέπται κατά
ρωμαϊκή εποχή, όπως αποκαλύπτουν τα ήταν στους πρόποδας του Αβεντίνου την Ρωμαϊκήν εποχήν να προσφέρουν
αρχαία κείμενα. Κατά τους χρόνους λόφου (ο Αβεντίνος ήταν ένας από στην θεάν, δια την συμπαράστασιν της,
εκείνους οι κλέφτες προσέφευγαν στη τους επτά λόφους, επί των οποίων ένα μέρος από την λείαν, μεγάλο ή
προστασία μιας θεότητος: «η θεότης εκτίσθη η Ρώμη), κατέφευγον οι κλέ μικρό, ανάλογα με το ποσόν της. Και
αυτή ανήκεν εις τας χθονίους θεότη φτες, για να ζητήσουν την συμπαρά αυτοί έκρυβαν, όπως είδαμε, τα κλοπι
τας. (Χθόνιος είναι αυτός που ανήκει στασή της στο άνομο εγχείρημά τους. μαία στο δάσος, που ήταν το μόνο
στη γη· αυτός που είναι μέσα στη γη. Οι Από το όνομα της προστάτιδός τους, ασφαλές, αφού δεν κατέφευγε σ’ αυτό
αρχαίοι επίστευαν ότι υπάρχουν και όπως την ήθελαν, πήραν οι κλέφτες και κανείς τίμιος άνθρωπος. Οι εποχές
χθόνιοι Θεοί. Η χθονία αυτή θεότης ήτο το όνομα «Λα βερνιόνες». Και δεν αντιγράφουν η μια την άλλη: αυτό
η θεά Λαβέρνα, το ιερόν της οποίας ζητούσαν μόνο τη βοήθειά της, αλλά δείχνουν τα πράγματα. Οι ίδιες ανάγκες
ευρίσκετο στο βορράν του Λατίου, επί και να τους εξασφαλίζει την ατιμωρησί αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο
της Σαλαρίας οδού. Η Σαλαρία οδός αν, κάμνοντας όλον τον' κόσμο να πάντοτε.
(VIA SALARIA) ήτο οδός εις το Λάτιον πιστεύει ότι ήσαν νομοταγείς πολίτες.
ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ ΔΗΜ. ΑΡΝΕΛΛΟΣ
768
Γ Ρ Α ΦΕ Ι
«ΜΑΤΙΕΣ» ΣΤΟ Ν ΚΟ ΣΜ Ο ΤΩ Ν ΖΩΩΝ
Η Η Ρ Ω Χ ΙΩΤΗ
Χ Ω Ρ ΙΣ
των αδέσποτων γάτων είναι εξωφρενι από υπερτροφία και έλλειψη άσκησης.
κός και αυξάνεται ακόμη περισσότερο, Ο χαρακτήρας τους λαμβάνεται σοβα
καθημερινά. ρά υπόψη: για παράδειγμα, από τις
769
«ΟΤΙ ΠΑΡΑ Σ Ο Ι ΠΗΓΗ Ζ Π Η Σ ΕΝ ΤΟΝ Φ Π ΤΙ ΣΟ Υ ΟΨ Ο Μ ΕΘ Α Φ Ω Σ...»
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜ Α - ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ
ΤΗΣ ΖΩΗΣ
770
ρου. Εξ άλλου, οποιαδήποτε μίγματα σμού, της αυτορρυθμίσεως και του •της αποκωδικοποιήσεως».«(Μοποά,
περιέχουν εντελώς διαφορετικές αλ συντονισμού των διαφόρων οργάνων 1970). Η πρόταση αυτή γενικά παραδε
ληλουχίες πολυμερών χημικών ενώσε και λειτουργιών και ακόμη της αυξήσε- κτή, αν και πολύ απλή στη διατύπωσή
ων, ενώ η αλληλουχία των μορίων στη ως και της αναπαραγωγής. της, έχει μια μεγαλειώδη φιλοσοφική
δομή του DNA και RNA π.χ. του Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε, προέκταση: Αφού η πηγή της πληροφο
βακτηρίου Ε. coli παραμένει πάντα η ότι οι ζώντες οργανισμοί χαρακτηρίζον ρίας πολύ καλά εκφρασμένη στις μορια
ίδια γιατί είναι πολύ καλά καθορισμένη ται από ενα σύνολο πληροφοριών απο κές δομές των έμβιων όντων είναι
κατά τρόπο μοναδικό όπως παρατηρεί ο ταμιευμένων στα νουκλεϊνικά οξέα, με πάντα κάποιο άλλο έμβιο ον, το συμπέ
Orgel (Orgel, 1973). Και ο ίδιος υπο την δυνατότητα αναπαραγωγής και με- ρασμα στο οποίο αναμφιβόλως μας
γραμμίζει παρακάτω: «Η πληροφορία ταβιβάσεως αυτών των πληροφοριών οδηγούν αυτές οι ιδιότητες της ζωής
πάνω στον τρόπο αλληλουχίας μπορεί αμεταβλήτων. είναι, ότι κάθε ζωή προέρχεται από ζωή
να χρησιμεύσει για να διακρίνουμε το ' Ετσι η ζωή, σαν οργάνωση εξαιρετι και κατά συνέπεια, δεν μπορούμε ν'
περιεχόμενο των ζώντων κυττάρων από κά πολύπλοκη, αλλά καλά καθορισμένη αναζητήσουμε την πηγή της πληροφο
τα οποιαδήποτε μη έχοντα ζωή μίγματα εξ αιτίας της ποσότητας των αποταμι ρίας της στη μοναδική άναρχη Ζωή.
πολυμερών χημικών ενώσεων» (Orgel, ευμένων πληροφοριών, διατηρείται ο Είναι ακριβώς η αλήθεια που πριν 3000
1973). Μέσα στις βιολογικές διεργασί λοκληρωτικά αναλλοίωτη από την μια χρόνια περίπου ο προφητάναξ Δαβίδ
ες, εκείνο που παίζει πρωτεύοντα γενιά στην άλλη. διατύπωσε σαφέστατα: «' Οτι παρά σοι
ρόλο, είναι η συνάθροιση πληροφοριών Απομένει όμως να προσδιορισθεί η πηγή ζωής, εν τω φωτί σου οψόμεθα
αποταμιευμένων στο γενετικό υλικό, πηγή της πληροφορίας, επειδή ακριβώς φως» (Ψαλμ. 35, 10).
που καθορίζουν κάθε φορά την δομή κάθε πληροφορία προϋποθέτει και ενα
και την λειτουργία του κυττάρου. Ακρι πομπό. Από πολύ παλιά έχει διατυπωθεί
βώς αυτό το σύνολο των πληροφοριών η πρότασις «omne vivum ex ονο» ή η πιο Β. ΝΟΙΤΣΑΚΗΣ
είναι που κάνει έκδηλη την εμφάνιση μοντέρνα έκφραση αυτής της προτά- Επιμελητής Α.Π.Θ.
της ζωής, συνοδευομένη από τα στοι σεως «ο γενετικός κώδικας δεναποκω- Δρ. του Πανεπιστημίου
χεία οργανώσεως, του προγραμματι δικοποιείται παρά μόνο από τα προϊόντα S.T.L. του Montpeleier
771
ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΣΚΕΨ ΕΙΣ
ΤΟ Τ Ρ Α ΓΙΚ Ο Τ ΕΛ Ο Σ Ε Ν Ο Σ Ν ΕΟ Υ
Του Αστυν. Α κ. Ανδρ. Κρανίτη
ΟΝΕΙΡΑ και ελπίδες έ τρ ε φ ε για το ύλειψ ε. Τελικά, είδε και απ οείδε ο νε η άβυσσος.
τον μοναχογιό το υ ο κυρ Χρήστος. κυρ Χρήστος άκουσ ε και τη γυ να ίκα Και μια μέρα ήλθε η κατασ τροφ ή.
Βιαζόταν να το ν δει να μεγαλώ σει. του, π ήρ ε μια β αθειά αναπ νοή και Καθώς η μάννα το υ σ υγύριζε κάτι
Να σπουδάσει να γίνει επ ισ τή μ ο είπ ε: «Ε! δεν π ειράζει, ας μη μάθει ρούχα στην ντουλάπ α , βρήκε ένα
νας. Και καθώς ο μικρός μεγάλω νε γρ ά μ μ α τα ' θα το ν βάλω σ την τ έ δεματάκι τυ λιγμ ένο με κάτι ε φ η μ ε
μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο χνη. Ας γίνει ένας καλός τεχ ν ίτη ς ρίδες. Στην αρχή δεν τούδω σ ε και
και γινότα ν ένα εύρω στο, όμορφο και φ τά νει. Αρκεί να γίνει καλός μεγάλη σημασία. Αλλά η π ερ ιέρ
δυνατό π αλληκάρι κρυφά σ τα υ ρ ό - άνθρωπος, χρήσιμος στον ε α υ τό γ εια δεν την άφ ησε. Τι ν ά χ ει ά ρ α γ ε
κοπ ιότα ν ο π α τέρας. «Αχ Π αναγιά το υ και στην κοινωνία». εδώ μέσα σ κέφ τη κε. Η καρδιά της
μου», έλ εγ ε, «κάνε να το ν δω να π ή γ ε να σπάσει ό τα ν το άνοιξε.
μεγαλώ σει, να π ά ει σ τρ ατιώ της και Στην τέχ ν η π ο υ το ν έβ αλε, π ρ α ' Ενας ολόκληρος θησαυρός απ ό
μ ετά να το καμαρώσω και γαμπρό». γματικά ο μικρός Κω στάκης έδ ειξε χρυσαφικά. Βραχιόλια, δακτυλίδια,
Βέβαια, καθώς ο μικρός μεγάλω νε καλή διαγωγή. Πρόσεχε τις σ υ μ περιδέραια, μενταγιόν, όλα απ ό
δεν τ α π ή γα ιγε και τό σ ο καλά με το βουλές το υ μάστορά του, και μ ετά α τό φ ιο χρυσάφι, στολισμένα με
σχολείο. Δεν διάβαζε με επιμέλεια, απ ό λίγο έγ ιν ε ένα ς τέλ ειο ς μ ά σ το διαμαντόπ ετρες. «Το και το» είπ ε
άρχισε να κάνει απ ουσ ίες και μερι ρας. Μ ε ό ρεξη και με σ υνέπ εια στον άνδρα της τη ν νύ χτα σαν
κές φ ορές αντιμιλούσε σ τους καθη - έβ γα ζε π έρα ό,τι το υ α ν έ θ ετα ν να εκείνος γύρισ ε σ το σπίτι. «Ο κ α ν α
γ η τές του. Στην αρχή, με το καλό, κάνει. Και με το υ ς συναδέλφους κάρης μας έκα νε βρωμοδουλειά. Για
π ροσπ άθησ ε να το ν φρονιμέψ ει ο του καλά τα π ήγαινε. Σε λίγο είχαν δες τι έ χ ε ι κρυμμένα». Του ήρθε
π α τέρ α ς το υ. «Πρέπει παιδί μου», γίνει αχώ ριστοι φίλοι. «Δόξα σοι ο κεραμίδα κ α τα κ έφ α λ α το υ δ υ σ τυ
του έλεγε, «να μάθεις γράμματα, να Θεός» έ λ ε γ ε ο π α τέρας, «ας σταδι - χή, και κάθισε αποσβω λομένος σε
γίνεις καλός άνθρωπος, να βρεις μια οδρομήσει εδώ ο Κωστάκης. ' Εχει ο μια καρέκλα που τούδω σ ε η γυναί -
καλή και ξεκούρ ασ τη δουλειά, να Θεός, ίσως είναι καλλίτερα», κα το υ, σαν το ν είδε να είναι έτοιμος
γίνεις οφέλιμος άνθρω πος π ρώ τα να πέσει. Αλλά και πάλι έκρυβε
στον ε α υ τό σου, στην ο ικο γένειά Ετσι π έρ ασ ε μια περίοδος ηρεμί - κάπ οια κρυφή ελπίδα ότι δεν είναι
σου και μ ετά στην κοινωνία, π ου σε ας, που χρονικά σ υ νέπ εσ ε με την δικά του. ' Ισως δεν έχ ει σχέση ο
έ χ ε ι ανάγκη. Και όχι να β α σ α νίζε περίοδο της μ αθητείας το υ Κωστά - Κωστάκης μου μ α υ τά έ λ ε γ ε μ ο
σαι, όπως εγώ , απ ό νωρίς το πρωί κη. Αλλά μ ετά άρχισαν καινούργια νολογώ ντας.
μέχρι τ α μεσ άνυχτα, για να βγάλω βάσανα, καινούργια καρδιοκτύπια. Στην θέση αυτή το ν βρήκε ο γιός
το μεροκάματο». Ο Κωστάκης π ου τώ ρα σ ύχναζε σε το υ τα μεσ άνυκτα ό τα ν γύρισ ε στο
Ο μικρός Κωστάκης, δεν α ντιμ ι κάτι κ α τα σ τή μ α τα τη ς π λ α τεία ς σπίτι. Δ εν άργησε να κατα λάβ ει τι
λούσε στον π α τέρ α ς το υ , σ υμφ ω το υ Αγίου Π αντελεήμονα, άρχισε είχ ε γίνει, σαν είδε σ τα χέρ ια το υ
νούσε μαζί το υ και κά θ ε φορά που να αρ γεί τα βράδυα να γυρίσει σπίτι π α τέρ α το υ το θησαυρό. Και ό τα ν
η κουβέντα ξα να γύρ ιζε στο ίδιο του. Κάθε φορά που το ν ρ ώ τα γε ο εκείνος επ ιτιμ ητικά το ν ρώ τησε το υ
θέμα, όλο και υ π ο σ χό τα ν ότι απ ό π α τέρ α ς το υ , μόλις π ου κ α τα δ ε χ ό είπ ε όλη τη ν αλήθεια. Για πρώ τη
εκεί και π έρα όλα θ αλλάζαν. Αλλά, τα ν να το υ απ αντήσ ει, ότι δ ια σ κέ φορά στη ζωή του, ο π α τέρ α ς δεν
η αλλαγή π ο υ π ερίμεναν με λ α χ τ ά δαζε με κάτι φίλους. Και το πρωί, ή ξερ ε τι π ρέπ ει να κάνει. Το σ κ έ
ρα οι γο νείς το υ δεν φαινόταν. δεν ε ίχ ε σηκωμούς. Πόλεμος κάθε φ τη κ ε καλά το ζή τημ α και ξαφνικά
Μ άλλον χ ε ιρ ο τέ ρ εψ ε η κατά σ τασ η, πρωί γινότα ν για να σηκωθεί ο σηκώ θηκε όρθιος. Πάμε, είπ ε στο
μέχρι π ου στο τέλ ο ς τη ς χρονιάς, ο Κωστάκης, να π ά ει σ τη δουλειά. Η παιδί του. και ο μικρός κατάλαβε.
μικρός Κωστάκης δεν π έρ α σ ε στις όψη το υ ή τα ν αλλαγμένη, είχ ε Δ εν είχ ε τη δύναμη να αντιδράσει,
εξετά σ εις. Δ άκρυα ανέβλυσαν απ ό χα θ εί εκείνο το εφ ηβικό όμορφο ένοιω θε ντροπή γ ι' α υ τό που είχ ε
τα μάτια το υ π α τέρ α . «Μα γιατί;» πρόσω πο και στη θέση το υ ή τα ν κάνει.
έ λ ε γ ε και ξα νά λεγε. «Τι το υ έλειψ ε; ένα πρόσω πο π α γερ ό σαν μάσκα, Χωρίς καν να αργοπ ορήσει έπ ια -
Ό λ α το υ τ α καλά έχει. Μ έχρι και τ α μάτια το υ μερικές φ ο ρές γ υ ά λ ι σε τ ο γιό το υ α π ό το χέρι, π ήρ ε με
καθ ηγη τές, για να το υ κάνουν ιδιαί - ζαν και το βλέμμα το υ απ λανές δεν το άλλο το δέμα με τα χρυσαφικά,
τέρ α μαθήματα το υ πλήρωνα». αγκά λια ζε με θέρμη τ α α γα π η μ ένα και σαν να έπ αιρ νε μέρος στο
Μ πορεί α υ τό ς και η γυνα ίκα το υ το υ πρόσωπα. Αίγες λ έξεις άλλα ζε παίξιμο κάπ οιας αρχαίας τρ α γω δί
να είχαν δοκιμάσει π ολλές σ τε ρ ή με το υς γονείς το υ και τ ' α π ο γ ε ύ ας, τρ ά β ηξε για το Αστυνομικό
σεις στη ζωή τους, το υ μικρού μ α τα έ φ ε υ γ ε χωρίς να π ει που Τμήμα τη ς περιοχής. «Θέλω τον
Κωστάκη όμως π ο τέ , τίπ ο τα , δεν π άει, εχ α ν ό τα ν σαν να το ν κ α τά π ι- Διοικητή», είπ ε σχεδόν ξεψ υ χισ μ έ-
772
να στο σκοπό α σ τυφ ύλακα, και ζήσει τίμια. Αλοίμονο, πόσο π ρ ό θ υ καθημ ερ ινότητα, και άσκοπ ες α ν α
εκείνος τον π αρουσ ίασ ε στον Δ ιο ι μα ή τα ν τ α χείλη! Η θέλησή το υ ζη τήσ εις στο θολό, σ το ψ εύτικο
κητή, που εκείνη τη στιγμή ε το ιμ α όμως αδύναμη. Και αντί να ανέβει κόσμο τω ν ναρκωτικών, π ου τον
ζό τα ν να φ ύγει. ένα σ καλοπ άτι,κα τρακύλισ ε χ ε ιρ ό γέμ ιζα ν για λίγο μόνο, π οιος ξέρει,
«Ο γιός μου είναι κλέφ της, χθ ες το τερ α στου κακού τη σκάλα. Μ έχρι με τι είδους ευχαρίστηση, στο τέλ ο ς
βράδυ διέρρηξε το διαμέρισμα μιας π ο υ αντάμω σ ε το ν θάνατο . Ο Κώ τις πλήρωσε με τη ζω ή του.
κυρίας π ου μένει δίπλα μας και σ τας ενώ μέχρι τ ό τ ε ε ίχ ε δοκιμάσει Ο επ ίλογος α υ τή ς τη ς τραγω δίας,
π ή ρ ε α υ τά τα κοσμήματα», είπ ε μόνο μερικές φ ορές τ α βαρβιτουρι- εγρ α φ η μια Κυριακή, το μεσημέρι
στον Διοικητή, που εκείνος τον κά, τό ρρ ιξε σ τα ισχυρά ηρεμιστικά, σ τη θάλασσα τη ς Αούτσας. Ο Κώ
κ ο ίτα ξε απολιθωμένος. «Σας έφ ερ α π ου κάτω απ ό ειδικές συνθήκες σ τας «φαγωμένος» (δηλαδή ε ίχ ε
πίσω τ α κοσμήματα και σας π α ρα - επ ενερ γο ύ ν σαν ναρκωτικά. Ο π α - π ά ρ ε ι ισ χ υ ρ ή δ ό σ η ) κ α ι α φ ο ύ
δίδω το παιδί μου να τ ο τιμω ρήσ ετε ρ ασ τρατημένος τεχνίτη ς, μετά την σ τρ ά γγισ ε μια ολόκληρη μπουκάλα
όπως πρέπει...» είπ ε ο τραγικός π ε ρ ιπ έ τε ια τη ς κλοπής και παρά κρασί έπ εσ ε στη θάλασσα να κ ο
π α τέρας. την διαβεβαίωση π ου έδωσε στον λυμπήσει. Σε λίγα δ ευ τερ ό λ επ τα
Ο ταν ο διοικητής συνήλθε από π α τέρ α το υ και στην Αστυνομία, έχ α σ ε τις αισθήσεις του. Μ ε κόπο
την έκπληξη, ρώ τησε το ν π α τέρ α , μπήκε για καλά στον κόσμο τω ν στον τρ ά β ηξα ν στην αμμουδιά οι
πώς γνώ ριζε α υ τά π ου κ α τά γ γ ε λ - ηρεμιστικών και βαρβιτουρικών. φίλοι του, αναίσθητο. Και εκεί ά φ η
νε. Και αυτό ς το υ απ άντησε. «Τα Και δεν ε ίχ ε κανένα λόγο να το σ ε την τλ ε υ τα ία το υ πνοή απ ό
κοσμήματα το παιδί μου π ρ ο σ π ά κάνει. ' Ολοι το υ συμπ εριφ έρθηκαν ανακοπή τη ς καρδιάς, όπως α ρ γ ό
θησ ε να τα κρύψει σ το σπίτι μας. με κατανόηση, με επ ιείκεια . Ακόμα τερ α , οι γιατρ οί βεβαίωσαν...
Ο ταν κ α τά τύ χ η τα βρήκε η μάννα και το θύμα του. Είχε βέβαια σαν Η ταν μόνο 19 ετών. ' Ετσι σ ύ ν το
του, το ν ρώ τησα τίνος είναι και νέος μερικά ψ υχολογικά κενά, αλλά μα έκλεισ ε ο κύκλος τη ς ζω ής του...
α υ τό ς μου ε ίπ ε τη ν αλήθεια». τι ειρω νεία, π ροσπ άθησ ε να τη Α φ ησ ε πίσω το υ το ν πόνο, τη ν
Η π αθούσ α που ειδοπ οιήθηκε συμπληρώσει με τ α χάπια. ' Ηταν απ ελπ ισία, τη ν δυστυχία, τη ν α π ό
στη σ υνέχεια , α φ ο ύ έμ α θ ε τα δια- μερικά, στη ζω ή το υ, π ρ ά γμ α τα γνωση, να σ υντρ οφ εύ ο υ ν το υ ς γ ο
τρ έ ξα ν τα έδωσε ά φ εσ η αμαρτιών π ου δεν τα κα τα λά β α ινε καλά. Μα νείς του, στην υπόλοιπ η,π ικραμένη
στο νεαρό που π α ρ α σ τρ ά τησ ε,δ εν δεν προσπάθησε, δεν διάβασε, δεν και μίζερη ζωή τους. Τόσα όνειρα,
έκανε μήνυση, και ο Κώστας δεν ρώτησε, δεν θ έλη σ ε να καταλάβει. τό σ ες χρυσές ελπίδες, έγιναν α
π ή γ ε φυλακή. Ακολούθησε ένα εύκολο δρόμο' το θ ύ ρ μ α τα σ τη ν κα θ ημ ερ ινή π ρ α
Ομως, ο Κώστας, έδω σε υ π ό δρόμο τη ς φυγής, α π ό τη ν ζω ντανή γ μ α τικ ό τη τα και τ α 19 χρόνια το υ
σχεση, ότι στο εξή ς θ α κόψει τις π ρ α γμ α τικό τη τα . ίδιου θυσία στον Μ ολώ χ τη ς σ ύ γ
κακές σ υνανασ τροφ ές το υ και θα Μ ερικές σ τιγμές φ υ γή ς απ ό την χρονης κοινωνίας μας.
ΤΟ ΞΩ ΚΚΛΗΣΙ Ο ΧΑΡΤΗΣ
Ε ίπ ες: Μ π ορεί ν α ρ θ ή ς, ε ίπ ε ς : μ π ο ρεί
Μ ε σ ο σ τρ α τίς
και να μην έ ρ θ ε ις α ύ ρ ιο σ το ξω κκλήσ ι
σ τά θ η κ α να σ υ μ β ο υ λ ευ τώ ξα νά το χάρτη,
το ε ρ η μ ικ ό που θα μ ε κ α ρ τερ ή
μ α ε ίχ ε λ ειώ σ ε ι
α ν ο ιγ μ έν ο για να σε λ ε ιτο υ ρ γ ή σ ε ι.
σ α ν τ η ν α ρ γ ο φ τα σ μ έ ν η εκ δ ίκ η σ η ...
Έ ρ θ η ς δ ε ν έ ρ θ η ς ο ύ μ ν ο ς θα ψ αλή Κ ρ ίμ α !
το ερ η μ ικ ό ξω κκλήσ ι θα γιορ τά σ η Κι ή τ α ν σ τ ' α λ ή θ εια , α π ' το υ ς λ ίγ ο υ ς χ ά ρ τες ,
τ ' ο ρ θ ινό το υ τρ α γ ο ύ δ ι το πουλί μ ' ό λα τ ο υ τα σ το ιχ ε ία χ α ρ α γ μ έ ν α π ρ ο σ εχ τικά
μ ε τη φω νή το υ ψ ά λτη θα ταιριάσ η. Κ α ι ζ ω η ρ ές
κ ό κ κ ιν ε ς - μπ λέ, ε ν δ ε ίξ ε ις ...
Τ α κερ ά κια θα τ ρ έ μ ο υ ν α ν α μ μ έν α
σα να ε ίν α ι από τα χ έ ρ ια τα δ ικά σου, Μ ονάχα κ ά τι σ κ ό ρ π ιες σ η μ ειώ σ εις
το υ λιβ α νιού τα κρίνα φ ο υ ν τω μ έν α α γ κ ύ λ ω ν α ν τα μ ά τια μ ο υ:
θα χο υ ν τη ν Ευωδιά τ η ς π α ρ θ εν ιά ς σου. «...Α π ό έ ν α σ η μ ε ίο κι εμ π ρ ό ς
θα σ ' ο δ η γ ο ύ ν ε μ ό ν ο ν οι ρ υ τ ίδ ε ς σου
Δ ίχω ς να ρ θ ή ς θα σ ' έ χ ο υ ν ε κ ε ί φ έ ρ ε ι
κα ι μ ια κα ρ δ ιά α φ η ρ η μ έ ν η , που ξ ε χ ν ά ε ι,
κι η δ έη σ η κι η λ α τρ ε ία , μ α κα ρ ισ μ ένη.
ό λ ο κ ι α π ο ξ ε χ ν ά ε ι τα λ ό γ ια τη ς
Π ν εύ μ α , μ ε κάπ οιον ά γ γ ε λ ο - ποιος ξ έ ρ ε ι;
ρ ω τώ ν τα ς έ ν α μύω πα ήλιο,
τη ν λ ε ιτο υ ρ γ ία θ ’ α κ ο ύ ς γ ο ν α τισ μ έν η .
π ' ό λη τη μ έ ρ α ψ ά χ ν ε ι τα γ υ α λιά του,
Η Π α να γιά σ το τέμ π λ ο τη ς θα σ τέκ η α ν α κ α τώ ν ε ι σ αν τ ρ ε λ λ ό ς τα σ ύ ν ν εφ α
μ ε τη ν α ό ρ α τη σου παρουσία κα ι δ ε ν τα β ρ ίσ κ ει!»
χάρη κι εσύ τη ς Π α ν α γ ιά ς π α ρ έ κ ε ι
για τη θυσία, τη μ υσ τική θυσία....
Λ ΙΖ Α Κ Ο Υ Ν Ε Ν Η - Κ Ο Ν Τ Ο Υ
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜ ΑΣ
773
Ε Π ΙΤ Υ Χ ΙΕ Σ Τ Ω Ν Υ Π Η Ρ Ε Σ Ι Ω Ν Μ Α Σ
774
LSD, που μοιάζουν με μικρ'ές κουκίδες πουλο που εξουδετερώθηκε από την Ιω. Φραγκιδάκης 25 ετών.
πάνω σε χαρτί. Γενική Ασφάλεια Αθηνών σε συνεργασία Επίσης συνελήφθησαν και οι κλεπταπο
Μόλις οδηγήθηκε στη Γενική Ασφά με άνδρες του ΚΔ' Παραρτήματος Ασφα δόχοι Δημ. Παπαθωμάκος 33 ετών, χρυ-
λεια, ο Σαββουλϊδης αρνήθηκε να αποκα- λείας. σοχόος και Ευθυμία Διέλλα, 48 ετών,
λύψει τον προμηθευτή του και ισχυρίστη • Να ποια είναι η πρόσφατη δράση του υπάλληλος ΗΛΠΑΠ.
κε πως το παραισθησιογόνο του το Δημακόπουλου: Από την προανάκριση διαπιστώθηκε ότι
έστειλε με το ταχυδρομείο κάποιος Ισρα- • Την 1η Ιουλίου αναισθητοποίησε στην οι δράστες είχαν διαπράξει σωρεία κλο
ηλινός, τον οποίο γνώρισε στη Νάξο. Θεσσαλονίκη (με υπνωτικό στον καφέ) μια πών και διαρρήξεων σε καταστήματα,
Ο Σαββουλϊδης παραδέχτηκε ότι κάνει έγγαμη γυναίκα 58 χρόνων, την βίασε και σπίτια και αυτοκίνητα.
χρήση ηρωίνης, την οποία αγοράζει από στην συνέχεια της έκλεψε κοσμήματα Τη μεγαλύτερη «μπάζα» έκαναν στο
διάφορα άτομα, αλλά κυρίως από την αξίας 80.000 δραχμών και εξαφανίσθηκε. χρυσοχοείο του Λ. Μητάκου στην οδό
επίσης τοξικομανή φίλη του Σοφία Ν. • Στις 4 Ιουλίου αναισθητοποίησε με το Βυζαντίου 14 του Κορυδαλλού. Έκλε
Τσούμα ετών 22, που καταζητείται για ίδιο τρόπο 52χρονο γνώριμό του στην ψαν κοσμήματα και διαμάντια κοπής αξίας
εμπορία ναρκωτικών. περιοχή Ζωγράφου και του έκλεψε 300 1.500.000 δρχ.
Ο Σαββουλϊδης παρεπέμφθη στην Ει δραχμές και το αυτοκίνητό του και πήγε Από το πρατήριο υγρών καυσίμων του
σαγγελία. μ’ αυτό στην Πάτρα. Λ. Μάρκου στην Ιερό Οδό έκλεψαν
• Στις 6 Ιουλίου αναισθητοποίησε τον χρήματα και εμπορεύματα αξίας 207.000
0 « Μπεν» ξετρύπωσε πάλι τα ιδιοκτήτη καταστήματος ψιλικών ηλικίας δρχ.
ναρκωτικά από τη βαλίτσα του 70 χρόνων στα Ιλίσσια και του έκλεψε Από το αυτοκίνητο του Εμμ. Ορφανίδη
3.000 δραχμές και πακέττα με τσιγάρα. που ήταν σταθμευμένο στο Αιγάλεω
ταξιδιώτη τ η ς Ινδίας Ο ίδιος ομολόγησε ότι το ίδιο έκανε και έκλεψαν βιβλιάριο Τραπέζης με χρηματι
Ο «Μπεν», ο ειδικά εκπαιδευμένος σε δύο ακόμη άνδρες στην Πάτρα από κό ποσό 715.000 δρχ. και συναλλαγματι
σκύλος της Υπηρεσίας Διώξεως Ναρκωτι τους οποίους αφαίρεσε 14.000και 20.000 κές αξίας 170.000 δρχ., καθώς και μπλοκ
κών της Γενικής Ασφαλείας Αθηνών δραχμές, αντίστοιχα. επιταγών.
εξελίσσεται σε «προσωπικότητα». Σωστό Πρέπει να σημειωθεί ότι σε όλες τις ' Από το φορτηγό του Δ. Μπακάλη
λαγωνικό, κατάφερε να ανακαλύψει 230 περιπτώσεις τα θύματα του λιποτάκτη έκλεψαν εμπορεύματα αξίας 120.000
γραμμάρια χασίς, 8 γραμμάρια ηρωίνης διακομίσθηκαν στο εφημερεύον νοσοκο δρχ.
και μικρή ποσότητα μορφίνης, που βρισκό μείο, αναίσθητα. Στην κατοχή των διαρρηκτών βρέθηκαν
ταν κρυμμένα μέσα στους σωλήνες ταξι αρκετά από τα κλεμμένα κοσμήματα και
διωτικού σάκκου ενός Ελληνα τοξικομα Μια σπείρα για όλες τ ις αντικείμενα. Ορισμένα κλοπιμαία βρέθη
νή, που παρίστανε τον τουρίστα. καν στα χέρια των κλεπταποδόχων.
Οπως έγινε γνωστό, ο Μπεν είχε δουλειές Οι δράστες ομολόγησαν ότι έχουν
κατέβει με τον συνοδό του αστυνομικό Επικίνδυνη σπείρα εξάρθωσε η Γενική διαρρήξει πάρα πολλά αυτοκίνητα, από τα
στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στην Ασφάλεια Πειραιώς. Εκτός από διαρρή οποία έκλεψαν μαγνητόφωνα, ηχεία και
συνηθισμένη «βάρδιά» του. ξεις σπιτιών καικαταστημάτωνεπιδιδόταν διάφορα αξεσουάρ.
Την ώρα εκείνη, ένα αεροπλάνο από επιτυχώς και στις πλαστογραφίες γραμ Στην κατοχή του Φούρα βρέθηκαν 25
την Ινδία, έφθασε στο αεροδρόμιο και οι ματίων, ενώ δεν περιφρονούσε τα αυτοκί πλαστά γραμμάτια, που αντιπροσώπευαν
επιβάτες κατέβηκαν από αυτό. Ανάμεσά νητα και τα αξεσουάρ τους. χρηματικό ποσό 473.000 δρχ. καθώς και
τους ήταν και ο Γεώργιος Κ. Γκόγκος Συνολικά η σπείρα απεκόμισε κλοπιμαία σφραγίδες, με τις οποίες κατασκεύαζε τα
ετών 27, αυτοκινητιστής που γύριζε από και χρήματα συνολικής αξίας άνω των ψεύτικα αυτά γραμμάτια, με σκοπό τη
«ταξίδι τουρισμού», όπως ισχυρίσθηκε 3.000.000 δρχ. διάθεσή τους για την εξαπάτηση πολιτών.
στην Ινδία. Οι συλληφθέντες είναι οι: Φίλιππος Σύμφωνα με τις ομολογίες του, είχε
Μόλις ο Γκόγκος παρέλαβε τις απο Φούρας 24 ετών, Παναγ. Φαντάκης 27 διαθεσει τρία πλαστά γραμμάτια συνολι
σκευές του που ήταν ένας ταξιδιωτικός ετών, Γεώργ. Φιλίππης, Στυλ. Φούρας και κού ποσού 45.000 δρχ. σε άγνωστη.
σάκκος, από αυτούς που κουβαλούν οι
αλλοδαποί τουρίστες, ο Μπεν κινήθηκε Έ ν ο π λ η επίθεση ληστών σε
προς το μέρος του και άρχισε να γρυλλί-
ζει. Λέσχη τ η ς Καισαρι ανής
Ο συνοδός του αστυνομικός κατάλαβε Δύο «νονοί» μαθηεάς σχολής καρά
ότι ο Γκόγκος είχε στις αποσκευές του τε, συνελήφθησαν από τη Γενική Ασφά
ναρκωτικά και μετά από λεπτομερή έρευ λεια Αθηνών γιατί κατάφεραν να ακινητο-
να, κατάφερε να τα ανακαλύψει μέσα ποιήσουν με πιστόλι και στιλέτο τους
στους σωλήνες στηρίξεως του ταξιδιωτι θαμώνες λέσχης και να τους ληστέψουν,
κού σάκκου. τραυματίζοντας έναν από αυτούς που
Ο Γκόγκος οδηγήθηκε στη Γενική προσπάθησε να αντιδράσει.
Ασφάλεια και εξεταζόμενος είπε ότι Οι «νονοί» και ληστές είναι οι Δημήτρι-
αγόρασε τα ναρκωτικά στην Ινδία για ος X. Μανιαβός, ετών 27, και ο Θεόδωρος
προσωπική του χρήση. Γ. Καλλίμωρος, ετών 27.
Οι δυό μαζί εισέβαλαν ξαφνικά σε
Τ ο υ ς έριχνε ναρκωτικό στον λέσχη της οδού Ινούς 2 στον Κολωνό,
καφέ και τ ο υ ς « έ γδ υν ε» . . . ιδιοκτησίας του Αποστόλου Φέτση, όπου
ήξεραν πως γινόταν «χοντρό» μαρμπούτι.
' Ενας λιποτάκτης στρατιώτης σεσημα Στην λέσχη βρισκόταν εκείνη την ώρα ο
σμένος κακοποιός, από το Σίνδεϋ Αυ ιδιοκτήτης και 8 ακόμη άτομα που έπαιζαν
στραλίας, έπεσε στον αστυνομικό κλοιό ζάρια.
και συνελήφθη, γιατί κοίμιζε με ισχυρό Οι δυό «νονοί» οπλισμένοι με ένα
υπνωτικό τα θύματά του και τα λήστευε.
Πρόκειται για τον Γιώργο Κ. Δημακό-
I πιστόλι «Μπερέτα» γεμάτο και ένα στιλέ
το ακινητοποίησαν τους παίκτες καιμάζε-
775
ψαν όοα χρήματα βρίσκονταν πάνω στο στην οδό Πιπίνου 29 της Κυψέλης. Αλλά ρίσματα και σπίτια από τα οποία έλλειπαν
τραπέζι, συνολικά 150.000 δρχ. οι «ιδιαίτερες» αυτές υπηρεσίες που οι ένοικοι.
πρόσφερε αποκαλύφθηκαν από το Τμήμα Σαν αίλουρος σκαρφάλωνε στις βεράν
Φοβερό χτύπημα Ηθών της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών. τες και παραβιάζοντας τις πόρτες με
κατσαβίδι έκλεβε χρήματα και τιμαλφή
Στη ληστεία προσπάθησε να αντιδράσει Και ο ιδιοκτήτης του, καθώς και ένας που τα έδινε μετά στις χαρτοπαικτικές
ο παίκτης Πλάτων Π. Θεοδωρόπουλος, συνεργάτης του ανακαλύφθηκαν και συ- λέσχες, στις οποίες έπαιζε μεγάλα ποσά
ετών 49 αλλά δέχθηκε ένα κτύπημα νελήφθηκαν για μαστροπεία. κάθε βράδυ σχεδόν.
καράτε στα γεννητικά όργανα από τον ένα Τ ο μπαρ ανήκε στον Χρήστο Ε. Ρομοσό,
από τους ληστές - δεν ομολογούν ποιος ετών 35, από τη Λάρισσα, ενώ η άδεια
τον χτύπησε - με αποτέλεσμα να τραυμα λειτουργίας είχε εκδοθεί στο όνομα της Έ π ε σ ε από την τ αράτ σα με τη
τιστεί και να διακομιστεί σε νοσοκομείο. συζύγου του. σύριγγα στο χέρι
Κατά την ληστεία έγινε φοβερός «σα Ο Ρομοσός, με αγγελίες στις εφημερί
Η τελευταία ένεση ηρωίνης παρά λίγο
ματάς», με αποτέλεσμα να ξυπνήσουν οι δες, προσλάμβανε διάφορες κοπέλες
να του στοιχίσει τη ζωή.
περίοικοι και να ειδοποιήσουν την ' Αμεσο σαν σερβιτόρες και στη συνέχεια τις
Κρυμμένος μέσα σε αποθήκη, στην
Δράση. έπειθε να εκδίδονται.
ταράτσα του σπιτιού του - Περγάμου και
Περιπολικό που έφθαοε εκεί διαπίστω Για τον λόγο αυτό είχε διασκευάσει
Αλκαμένους στην περιοχή πλατείας Αττι
σε τη ληστεία και οδήγησε τα θύματα στη ειδικούς χώρους μέσα στο μπαρ, «καβά-
κής - ο 22χρονος άεργος θωμάς Καντε-
Γενική Ασφάλεια Αθηνών. τζες», όπως λέγονται στη γλώσσα των
ρές έβαλε στις φλέβες του το «λευκό
Ο Φέτσης, με τους παίκτες είπαν πως ανθρώπων της νύχτας.
θάνατο». Ζαλισμένος, όμως όπως ήταν
ληστεύθηκαν από κάποιον Τζίμη και κά Από κάθε πελάτη, που πήγαινε στο
από το ναρκωτικό, ακούμπησε στα προ
ποιον Θόδωρο, που δεν γνώριζαν τα λοιπά μπαρ και ήθελε «ιδιαίτερες» περιποιήσεις
στατευτικά κάγκελα της ταράτσας. Και σε
στοιχεία τους. από τις γκαρσόνες, ο Ρομοσός έπαιρνε
λίγο χωρίς να το καταλάβει έπεσε στο
Μετά από αυτό κινητοποιήθηκαν οι 2.500 δραχμές, κρατούσε τις 2.000 και
κενό, κρατώντας ακόμα τη σύριγγα στο
άνδρες της Διώξεως Διαρρηκτών και έδινε τα υπόλοιπα στην κοπέλα.
χέρι. Ο νεαρός τοξικομανής, μετά την
κατάφεραν να συλλάβουν τον Καλλίμωρο Οι «δουλειές» πήγαιναν καλά και πριν
πτώση του, μεταφέρθηκε από τη μητέρα
στο σπίτι του, αφού αποκάλυψαν αργότε από ένα τρίμηνο ο Ρομοσός προσέλαβε
του Σπυριδούλα στο ΚΑΤ, όπου και
ρα τα στοιχεία του και εντόπισαν και και τον Ιωάν. Γ. Μπάλκο, ετών 35, από τη
νοσηλεύεται με διάσειση, αλλά δεν δια
συνέλαβαν σε συνεργείο αυτοκινήτων Λάρισσα, που συνέχιζε το έργο του, όταν
τρέχει κίνδυνο. ' Εξι χρόνια παίρνει ηρωί
της οδού Λιοσίων τον Μανιαβό. εκείνος απούσιαζε.
νη ο άτυχος νέος. Οι πολλές συλλήψεις
Το πιστόλι και το στιλέτο βρέθηκαν σε Τις δραστηριότητες των δύο πληροφο-
του από την Αστυνομία και οι τρεις
λέσχη του Ηλία Γεωργουλέα στην οδό ρήθηκε η Γενική Ασφάλεια Αθηνών και
προσπάθειές του για αποτοξίνωση δεν
Μεθύμνης 43, όπου συχνάζουν οι δυό άνδρες του Τμήματος Ηθών έκαναν
έφεραν κανένα θετικό αποτέλεσμα.
«νονοί». νυκτερινή έφοδο.
Η τραγική μάννα του μονολογεί: «Τόσα
Οπως έγινε γνωστό, οι δυό ληστές Κατά την έφοδο, μέσα στις «καβάν
χρόνια προσπαθώ να τον σώσω. Πώς
τριγυρίζουν σε νυκτερινά κέντρα και τζες» του μπαρ βρέθηκαν δύο πελάτες
έμπλεξε με τα ναρκωτικά από τα 16του;»
χαρτοπαικτικές λέσχες και εκβιάζουν σε στιγμές ερωτικών επιδόσεων με σερβι
Ο θωμάς από μικρός ζούσε κάθε μέρα
τους ιδιοκτήτες τους, τους «πουλούν τόρες.
το προσωπικό του δράμα.
προστασία» και τους αποσπούν σημαντικά Η Γενική Ασφάλεια Αθηνών δεν κατά-
Φτωχοί γονείς, οι οποίοι τσακώνονταν
ποσά. φερε να εξακριβώσει τον αριθμό των
συνεχώς μπροστά στο μοναχοπαίδι τους.
Οι παίκτες της λέσχης και ο ιδιοκτήτης γυναικών που εξώθησε στην πορνεία ο
Ρομοσός, γιατί όσες πέρα σαν από το μπαρ Ο πατέρας, που πριν ένα χρόνο εγκατέ-
παραπέμφθηκαν στην Εισαγγελία για κυ-
«Μπέμπα» χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμο. λειψε το σπίτι του, ξέσπαγε για τα
βοπαιξία ενώ οι Μανιαβός και Καλλίμωρος
Αλλωστε, ο Ρομοσός φρόντιζε να τις προβλήματά του πάνω στη γυναίκα του.
για ένοπλη ληστεία. Την έδερνε με κάθε αφορμή. Και ο
αλλάζει συχνά για να προκαλεί το ενδια
φέρον των πελατών του. θωμάς που μεγάλωσε μέσα σ' αυτή την
Η αστυνομικίνα « ξετ ρύπωσε» οικογενειακή ένταση, δεν έτυχε της
τα δολλάρια του μηχανολόγου ανάλογης προσοχής των γονιών του.
Η ντόλτσε βίτα πρόδωδε τον Εγκατέλειψε το σχολείο και προσπάθησε
ΕΤΟΙΜΟΣ να «πετάξει» στην Αυστρία, αίλουρο διαρρήκτ η. .. να καλύψει με τα ναρκωτικά τα εσωτερικά
μαζί με το γιο του και 3.665 δολλάρια στις κενά του...
αποσκευές του, ήταν ένας μηχανολόγος- ' Εγγαμος και πατέρας τριών παιδιών,
ηλεκτρολόγος. που ποτέ δεν είχε απασχολήσει τις
ΑΛΛΑ ΞΑΦΝΙΚΑ μια αστυνομικίνα, η αστυνομικές αρχές, αποφάσισε πριν ένα Πλάσσαρε ναρκωτικά στο
' Ολγα Μπισμπίκη ματαίωσε το ταξίδι του περίπου χρόνο να γίνει διαρρήκτης. Και
Αιγάλεω και την Καλλιθέα
και τον έστειλε κατηγορούμενο στο Αυτό στο διάστημα αυτό έκανε 60 διαρρήξεις
φωρο Πλημμελειοδικείο. από τις οποίες συναποκόμισε χρήματα και Γνωστός λαθρέμπορος του «λευκού
Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ που διατυπώθηκε εναν κοσμήματα που ξεπερνούν σε αξία τα 5 θανάτου» συνελήφθη από άνδρες του
τίον του Καραδημητρίου ήταν απόπειρα εκατομμύρια δραχμές. Τμήματος Διώξεως Ναρκωτικών της Γενι
λαθραίας εξαγωγής συναλλάγματος. Και Αλλά τα χρήματα αυτά κατασπατάλησε κής Ασφάλειας Αθηνών ενώ πήγαινε να
η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν φυλάκι σε διασκεδάσεις, σε χαρτοπαικτικές λέ πουλήσει ηρωίνη σε μικρέμπορο στις
ση 10 μηνών. σχες και στον Ιππόδρομο. Τζιτζιφιές.
Η σπάταλη ζωή την οποία έκανε όμως ο Πρόκειται για τον Παναγιώτη I. Χαρτάλο
δράστης Σ. Τσεκούρας, ετών 40 (τον κατεζητείτο από την Ασφάλεια για «πλασ-
Χ ρ υ σ έ ς δουλε ιές έκανε ο πρόδωσε . Άνδρες της Γενικής Ασφάλει σάρισμα» ναρκωτικών κυρίως στο Αιγάλεω
Λ αρι σι νός με τ ις « κ α β ά ν τ ζ ε ς » ας Αθηνών κατάφεραν να τον συλλάβουν και την Καλλιθέα.
και μετά από μακρά ανάκριση να τον Κατά την σύλληψή του οι αστυνομικοί
στο μπα ρ. .. αναγκάσουν να ομολογήσει ότι τα απο βρήκαν στην κατοχή του 15 γραμμάρια
Σερβίριζε και νεαρές όμορφες κοπέλ- γεύματα και τις νυκτερινές ώρες έβγαινε ηρωίνης συσκευασμένα σε φακελλάκια,
λες, εκτός από ποτά το μπαρ «Μπέμπα» «βόλτα» στον Κολωνό και εντόπιζε διαμε που επρόκειτο να πουλήσει, καθώς και
776
15.000 δραχμές προερχόμενες από εμ ετών 22, για λαθρεμπόριο ναρκωτικών. του ναρκωτικού και ενώ βρισκόντουσαν
πόριο ηρωίνης. Ο πρώτος (συλληφθείς) έφερε σε όλοι μαζί στην διασταύρωση των οδών
επαφή τον Κική με τους Νιζάμη - Εγέως και Ποσειδώνος, εγένοντο αντι
* Μάσβουλα προκειμένου αυτοί να αγο ληπτοί υπό Αστυνομικής περιπόλου και
Από τη Γενική Ασφάλεια Αθηνών ράσουν από τον Κική ποσότητα κατερ ετράπησαν σε φυγή με αποτέλεσμα να
συνελήφθη ο Δημήτριος Γ. Κουκάς 25 γασμένου χασίς βάρους 400 γραμμαρί συλληφθεί μόνο αυτός ενώ οι άλλοι
ετών και καταζητούνται οι: 1) Κων/νος ων αντί του χρηματικού ποσού των τρεις να διαφύγουν και στη ουνέχεια να
Α. Κικής, ετώ ν31,2) Ιωάννης I. Νιζάμης 100.000 δρχ., πράγμα το οποίοτελεικά βρεθούν επί του οδοστρώματος δύο
ετών 25 και 3) Μιχαήλ Γ. Μάσβουλας δεν έγινε διότι πριν γίνει η παράδοση πλάκες χασίς που απέρριψε ο Κικής.
Η Α Μ Ε Σ Ο Σ Δ Ρ Α Σ Η ΕΙΣ Δ Ρ Α Σ Η
Την 23.00 ώρα της 1-7-83 στην Πλ. ΚΟΥΚΟΣ Δημήτριος του Θεοδώρου και προαναφερθέντες κατά την έρευνα
Κουμουνδούρου (ΣΤ Α/Τ) συνελήφθη- της Σταυρούλας, γεν. το 1941 οτην βρέθηκε 1 μαχαίρι και ένα στιλέτο.
σαν οι: 1) ΤΣΟΠΑΝΟΓΛΟΥ Παντελής Αμαλιάδα, καθηγητής Αγγλικών, κάτοι Την 21.50 ώρα της 27-7-83 στην οδό
του Δη μητριού και της Ιουλίας γεν. το κος Κλειδήμου 16 (Β Α/Τ) γιατί χωρίς Αγορακρίτου (Η Α/Τ) συνελήφθησαν οι:
1963, κάτοικος Ν. Ηρακλείου Αττικής, λόγο πυροβόλησε μια φορά στον αέρα 1) ΜΠΕΛΩΝΗΣ Ιωάννης του Εμμανου
οδός Ζεφύρου αριθμ. 65, οδηγός του με δ ικανό όπλο. ήλ, 2) ΒΛΑΧΟΣΩΤΗΡΟΣ Στέλιος του
υπ. αριθ. II 3346 ΙΧΦ αυτ-του μάρκας Την 21.18 ώρα της 12-7-83 στην οδό Ιωάννου, 3) ΠΛΑΤΗΣ Χρήστος του
FORD, 2) ΣΤΑΥΡΟΥ Κων/νος του Μαρκόνι 20 (ΚΕ Α/Τ) συνελήφθησαν Κων/νου, 4) ΨΗΜΑΔΗΣ Αναστάσιος
Παντελή και της Κυριακής, γεν. το από το πλήρωμα περιπολικού αυτοκινή του Ιωάννου και 5) ΚΑΛΕΓΙΑΣ Κων/νος
1964 κάτοικος οδού Θριάμβων 29, Ν. του οι: 1) ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ Εμμανουήλ του Μιχαήλ κασσετοπειρατές.
Ηράκλειο, 3) ΚΥΡΙΑΚΟΥ Δημήτριος του Γεωργίου ετών 24, ιδ. υπάλληλος, Την 01.42 ώρα της 29-7-83 στην Λ.
του Ευστρατίου και της Ευθυμίας γεν. κάτοικος Αργυρουπόλεως, οδός Ολυμ Αθηνών 180 (ΙΕ Α/Τ) συνελήφθησαν οι:
το 1963, κάτοικος οδού Γκιώνας 10 Ν. πίας 48 και 2) ΣΠΟΡΙΔΗΣ Αναστάσιος 1) ΚΙΑΖΗΜ Ζαχαρίας του Μιχαήλ και
Ηράκλειο και 4) κατόπιν καταδιώξεως ο του Ιωάννου ετών 26 ιδ. υπάλληλος, της Μαρίας γεν. το 1953 στις Σέρρες,
ΠΑΛΑΤΖΟΓΛΟΥ Ευθύμιος του Δημη- κάτοικος Παρασίου 28-30 (Η Α/Τ) γιατί κάτοικος Μεσολογγίου 31, Σέρρες και
τρίου και της Μαρίας γεν. το 1963, ολίγον προ της συλλήψεώςτωναπέρρι- 2) ΣΑΜΑΡΑΣ Ιωάννης του Ανδρέα και
κάτοικος οδού Σωκράτους 55 Ν. Ηρά ψαν νάυλον σακκούλα περιέχουσα μι της Ευθυμίας γεν. το 1961 στα Γιανιτσά
κλειο, γιατί σε σωματική έρευνα που κρά ποσότητα Ινδικής κανάβεως και ένα κάτοικος Δήμητρος 138, Βέροια, γιατί
τους έγινε βρέθηκαν να κατέχουν 1 1/2 (1) μαχαίρι 15 εκατοστών. είχαν διαρρήξει την μάνδρα ελαστικών
gr χασίς σε φούντα. Την 03.27 ώρα της 19-7-83 στην οδό του ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ Φωτίου και.
Την 04.30 ώρα της 1-7-83 στην οδό Κηφισοού - Δυρραχίου (ΚΣΤ Α/Τ) συνε προσπαθούσαν να αφαιρέσουν ελαστι
Πατησίων 94 (Ζ Α/Τ) συνελήφθη επ' λήφθη κατόπιν καταδιώξεως ο ΚΟΚΩ- κά.
αυτοφώρω από τους άνδρες του περι ΝΙΔΗΣ Παράσχος του Ανθίμου 25 ετών Η ΑΜΕΣΟΣ ΔΡΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΗΝΑ
πολικού ο ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ Βαοίλειος περίπου αγνώστων λοιπών στοιχείων ο ΙΟΥΛΙΟ 1983 κλήθηκε για παροχή
του Ιωάννη και της Θεανώς, γεν. το οποίος είχε διαρρήξει το συνεργείο βοήθειας στο τηλ. «100» σε 17.639
1956 στην Αθήνα, οικοδόμος, κάτοικος που βρίσκεται στην οδό Νάξου 22-24 περιπτώσεις.
Ρ. Φερραίου 5 Παγκράτι, γιατί έσπασε (ΚΣΤ Α/Τ) και είχε αφαιρέσει το υπ. Μ ετέφερε σε Νοσοκομεία και Στα
την βιτρίνα καταστήματος ΚΑΒΑ-ΠΟ- αριθ. ΟΑ 3449 ΙΧΕ αυτοκίνητο μάρκας θμούς πρώτων βοηθειών 113 αιφνιδίως
ΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ Φωτίου ALFA ROMEO. ασθενήσαντα άτομα και έδωσε βοήθεια
και αφήρεσε 40.000 δρχ. Την 09.23 ώρα της 21-7-83 στην οδό σε 901 παθόντες σε τροχαία ατυχήμα
Την 00.50 ώρα της 3-7-83 στην οδό Δυρραχίου (ΚΣΤ Α/Τ) συνελήφθησαν τα.
Βασ. Γεωργίου - Κουντουριώτου (ΙΖ οι: 1) ΜΑΛΑΓΑΡΗΣ Μιχαήλ του Ιωάν Παρέσχε βοήθεια σε 96 άτομα που
Α/Τ) συνελήφθη ο ΧΑΤΖΗΠΑΡΑΣΚΕΥ- νου, γεν. το 1932 στη Δαφνώνα Ξάν ήταν μεθυσμένα.
ΑΣ Χρήστος του Γεωργίου και της θης, κάτοικος Αθανάτων 54 Σεπόλια, Εκαμε έλεγχο σε 262 Κέντρα Τεχνι
Δέσποινας, γεν. το 1968 στη Δράμα, ναυτεργάτης, 2) ΚΥΜΑΣ Κων/νος του κών παιγνίων για την προστασία των
κάτοικος αναμορφωτηρίου Κορυδαλ Σταματίου γεν. το 1934 στο Γεωργιακό ανηλίκων. ' Εδωσε λύση σε 1680 επει
λού από το οποίο είχε δραπετεύσει Ξάνθης, κάτοικος Βόλου 11, Σεπόλια, σόδια μεταξύ ιδιωτών.
γιατί μαζί με δύο άλλους που διέφυγαν ελαιοχρωματιστής και 3) ΑΝΤΩΝΙΟΥ Επιλήφθηκε σε 1781 συγκρούσεις με
την σύλληψη είχαν αφαιρέσει δίκυκλο Λάμπρος του Χρήστου, γεν. το 1951 υλικές ζημιές.
μοτ-τα και είχαν διαρρήξει περίπτερο. στα Βραγγιανά Ευρυτανίας, κάτοικος Βρήκε και παρέδωσε στους κατό
Την 02.10 ώρα της 9-7-83 στην οδό Μεταμορφώσεως Σωτήρος 9, Πεντέλη, χους τους 24 κλεμμένα αυτοκίνητα.
Αγ. Αλεξάνδρου 64 (ΙΒ Α/Τ) συνελήφθη σερβιτόρος, γιατί είχαν δημιουργήσει Για την εξασφάλιση της καθαριότη
ο ΚΑΛΑΜΕΝΙΟΣ Εμμανουήλ του Χρή επεισόδιο στην Δυρραχίου 63 εναντίον τας και την προστασία των πολιτών από
στου ετών 18, υπάλληλος Ε.Ρ.Τ. κάτοι του ιδιοκτήτη ΚΑΦΕ ΜΠΑΡ ΖΑΦΕΙΡΟ- τους θορύβους, έκανε 864 συστάσεις
κος Πρωτέως 58 (ΙΒ Α/Τ) γιατίπριν από ΠΟΥΛΟΥ Παναγιώτου του Ανδρέα γεν. και βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να
λίγη ώρα είχε αφαιρέσει το υπ. αριθμ. το 1933 στη Μερσίνη Ηλείας και στη επιδώσει 407 κλήσεις σε ισάριθμους
ΒΒ 920 δίκυκλο μοτ-το. συνέχεια επετέθησαν και κτύπησαν παραβάτες.
Την 04.50 ώρα της 9-7-83 στην οδό τους άνδρες του περιπολικού αυτοκι Προσήγαγε σε διάφορα Αστυνομικά
Θηβών 178 (ΙΖ Α/Τ) συνελήφθηκε ο νήτου. Στους δύο πρώτους από τους Τμήματα 2484 άτομα.
777
πόν ένα σημείωμα, το έκλεισε σε μια
ΧΙΟΥΜΟΡ μπουκάλα και τηνέρριξε στην θάλασσα.
Ένας νεαρούλης Δανός βρήκε την
μπουκάλα σε μια ακτή της πατρίδας του
και απάντησε. Επακολούθησε τακτική
αλληλογραφία, ανταλλαγή γραμματο
σήμων, καρτών και φωτογραφιών. Ύ
ΦΘΑΝΟΝΤΑΣ μπροστά στην φυλακή στερα άρχισαν οι εκμυστηρεύσεις και οι
του Κάνον-Σίτυ, οτο Κολοράντο, ο εξομολογήσεις. Αυτό κράτησε επί δέκα
δικαστικός επιθεωρητής βγήκε από το χρόνια με επίλογο ένα ευτυχές γεγο
αυτοκίνητό του κλείνοντας με φόρα την νός στην εκκλησία!..
πόρτα. Ύστερα όμως διαπίστωσε ότι
είχε ξεχάσει τα κλειδιά του αμαξιού
μέσα. ' Οταν διηγήθηκε το πάθημά του Η ΙΔΙΟΚΤΗΤΡΙΑ ενός μπαρ στην
στον διευθυντή της φυλακής, εκείνος Ταϊπέχ (Φορμόζα) κανονίζει την ταρίφα
τον καθησύχασε με ένα χαμόγελο. κάθε χορού αναλόγως με το ένδυμα
Κάλεσε έναν από τους φυλακισμένους, της ντάμας: 40 λεπτά για ένα χορό με
διάσημο διαρρήκτη, που δέχτηκε να ντυμένη ντάμα, 75 λεπτά αν η ντάμα ΡΕΝΕΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
βάλει το ταλέντο του στην υπηρεσία φοράει μόνο μπικίνι και 1,25 αν είναι
των αρχών, και ύστερα από ενός ντυμένη μόνο με «φύλλον συκής». Την 1700 ώραν της 19-8-83, εγένετο
τετάρτου δουλειά παρέδωσε τα κλειδιά στην ιδιαιτέρα του Πατρίδα Χατζή Μεσση
στον αφηρημένο επιθεωρητή. νίας, η κηδεία του εν ενεργεία Αστυνό
μου Β' (17060) Ρένεση Νικολάου του
Παναγιώτου.
ΣΥΝΕΒΗ στο Παρίσι: Ο κ. Ρ. Γκ. 43
Ο εκλιπών αστυνόμος γεννήθηκε εις
ΚΑΤΑΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ, γυαλιστερά καιαπα- ετών, περπατούσε αμέριμνα στο δρόμο Χατζή Μεσσηνίας το έτος 1934 και στην
στραπτοντα τα νέα λεωφορεία ήταν έχοντας στην τσέπη του 4.500 φράγκα Αστυνομία Πόλεων κατατάγηκε το έτος
έτοιμα να εγκαταλείψουν το εργοστά που μόλις προ ολίγου είχε αποσύρει 1960 ως αστυφύλακας.
σιο της Ρίγας (Λεττονία), όπου είχαν από την τράπεζα. Ένα αυτοκίνητο Προήχθηκε εις Υπαστυν. Β την 7-7-70
συναρμολογηθεί. Αλλά τελικώς δεν στάθμευσε δίπλα του με δυό επιβάτες, εις Υπαστυν. Α' την 16-7-73 και εις
μπόρεσαν να κάνουν βήμα. Τη νύχτα εκ των οποίων ο ένας βγήκε και τον Αστυνόμον Β την 15-7-1980.
είχαν κλαπεί όλες οι ρόδες τους, παρ' πλησίασε κρατώντας ένα μαύρο πρά Δια την ιδιατέρα Πατρίδα Χατζή Μεσ
όλο το τεράστιο βάρος τους. γμα, κάτι σαν ρεβόλβερ. «Γρήγορα τα σηνίας, όπου εγένετο η κηδεία του, το
λεφτά». «Ποια λεφτά, δεν καταλαβαί Αστυνομικό Σώμα διέθεσε τιμητικό από
σπασμα και αντιπροσωπεία, ο επικεφαλής
νω!» «Αυτά που απέσυρες», «Και ποιος
της οποίας κατέθεσε στέφανον επί της
ΓΙΑ να γιορτάσει τα τριάντα χρόνια σας είπε ότι απέσυρα χρήματα;» Κατά
σορού του και εξεφώνησε τον επικήδειον.
έγγαμου βίου του, ο κ. Σατελάν, δήμαρ θεση έκανα», απάντησε ψυχραιμότατα Τα «ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», εύχον
χος μιας ελβετικής πόλεως, παρέδωσε ο κ. Ρ. Γκ. Χάρις στην ετοιμότητά του ται στην οικογένεια και οικείους του
στην γυναίκα του τα κλειδιά του σπιτιού και την ψυχραιμία του, ο κ. Γκ. γλύτωσε πρόωρα αποβιώσαντος Αστυνόμου την εξ
που μόλις είχε χτίσει επάνω... σε έναν τα χρήματά του από τους ατζαμήδες ύψους παρηγοριάν και εις αυτόν τον
άξονα Το σπίτι περιστρέφεται γύρω - γκάγκστερς. αξέχαστον Αστυνόμο και άνθρωπο ελα
γύρω για να είναι πάντα εκτεθειμένο φρύ το χώμα της Μεσσηνιακής γης που
στον ήλιο. τον σκεπάζει.
ΠΟΙΟΣ θα θέλατε να είστε, αν δεν
778
αστυνομικοί οι οποίοι τον εγνώρισαν σαν 6. Αναφορική αντωνυμία εις την δοτι
αστυνομικό και άνθρωπο. κήν του πληθυντικού. - Νότα.
Τα «ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» εύχον 7. Εκφράζουν μέρος του εικοσιτετρα
ται αιώνια τη μνήμη του και παρηγοριά εξ ώρου. - Τύπος επιμάχων αμερικανι
ύψους στους δικούς του. κών πυραύλων. - Επαναλαμβανόμε
νον αντιστρόφως δίδει το όνομα
Ιταλίδος Σταρ.
8. Η καλλονή του εγοήτευσε χιλιάδες
ΠΑΤΡΙΝΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ γυναικών καθ' όλον τον κόσμον,
πολλαί των οποίων ηυτοκτόνη σαν εκ
Την 17-7-83 απεβίωσε και την επομένην λύπης όταν απέθανε 31 ετών από
εκηδεύθη εις ιδιαιτέραν του πατρίδα Οίτυ- ΔΕΛΑΚΟΥΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ περιτονίτιδα.
λον Λακωνίας ο εν συντάξει υπαστυνόμος Β 9. Ενας... Τύπος.
(17814) Πατρινέλης Ηλίας του Πέτρου. Την 10 Ιουλίου 1983 απεβίωσε και την
επομένην εκηδεύθη εις ιδιαιτέραν του ΚΑΘΕΤΩΣ
Ο εκλιπών γεννήθηκε εις ΟίτυλονΛακωνί
ας το έτος 1936. πατρίδα Σελασιά Σπάρτης ο τέως υπαστυ
νόμος Β' Δελακούρας Χρήστος του 1. Μεταφορικώς, κάθε βαθύς, σκοτει
Εις το Αστυν. Σώμα κατατάγηκε το έτος
Βρασίδα. νός ή απόκρυφος υπόγειος χώρος.
1961 με τον βαθμόν του Αστυφύλακα.
Ο εκλιπών γεννήθηκε στη Σελασιά 2. Λυρισμός.... χωρίς κατάληξιν. - Λα
Προήχθηκε εις Ανθυπαστυνόμον την 23-7-
Σπάρτης Λακωνίας την 1-1-1921. δερόν που έχει βάσιν την μελιτζά
1975 και εις Υπαστυνόμον Β την 16-9-82.
Εις το Αστυν. Σώμα κατατάγηκε την ναν.
Εις την κηδείαν του εκτός από τους
18-4-1945. Προήχθηκε εις αρχιφύλακα 3. Κατά τον λυρικόν ποιητήν είναι
οικείους και συγγενείς του, παρέστησαν
την 29-9-1950, εις ανθυπαστυνόμον την ανίκητος εις την.... μάχην (δημοτ.) -
πολλοί εν συντάξει και εν ενεργεία αστυνο
3-1-1962 και εις υπαστυνόμον Β' την Γαλλικόν άρθρον.
μικοί.
31-12-1973. 4. Η ύπαρξίς της είναι συνδεδεμένη
Το Αστυνομικό Σώμα απέστειλε αντιπρο
Εις την κηδεία του παρέστησαν εκτός πάντοτε με την παρουσίαν επιφανει
σωπεία, ο επικεφαλής της οποίας κατέθεσε
των συγγενών και οικείων του, πάρα ακού ή υπογείου ύδατος (ονομ.).
επί της σορού του στέφανον τιμής έ\εκεν
πολλοί φίλοι συνχωριανοί και πολλοί επί 5. Διακρινομένη ως πραγματική η νομι
και αποχαιρέτησε τον νεκρόν δια συγκινητι
σης γνωστοί του. Τα «ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ κή ασκεί επιδράσιν επί του καταλογι
κών λόγων.
ΧΡΟΝΙΚΑ» εύχονται δια τους μεν οικεί σμού της πράξεως.
Τα «ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ» εύχονται
ους του την εξ ύψους παρηγοριάν, δια δε 6. Μερικοί μας τα ζητούν (αντιστρ.). -
εις τον νεκρόν συνάδελφον αιώνια του η
τον αξέχαστο συνάδελφο ελαφρύ το Μετωνόμασε την Τράπεζάν του εις
μνήμη και στους οικείους του εξ ύψους Γενικήν (αρχικά).
παρηγοριάν. χώμα της Λακωνικής γης που τον σκέπα
σε. 7. Ο πρώτος Ρώσος αυτοκράτωρ, ο
οποίος έλαβε τον τίτλον αυτόν ήτο ο
Ιβάν Γ' ο Μέγας (αιτ.) - Δύο όμοια,
1 2 3 4 5 6 7 8 9 μία ποδοσφαιρική ομάς.
8. Εις την αιτιατικήν, όργανον αισθήσε-
ως (καθ.) - Εις την μουσικήν, το
ηχητικόν ύψος ενός φθόγγου ή ήχου
(αιτ. δημοτ.).
9. ' Ητο και ο Ιούδας.
779
ΕΚΔΟΣΗ
ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
ΧΡΟΝΙΚΑ ΠΟΛΕΩΝ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΔΙΜ ΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
Ε Τ Ο Σ ΛΑ Τ Ε Υ Χ . 568-569
«ΠΑΝΩ ΕΚΕΙ ΣΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ ΜΑΣ ΤΙΣ
ΣΕ Π Τ Ε Μ Β Ρ ΙΟ Σ - Ο Κ Τ Ω Β Ρ ΙΟ Σ 1983
ΚΟΡΥΦΕΣ»............................................................ 613
Η ΓΕΝΝΑΔΕΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.............................614
ΝΕΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ.....620
ΤΑ ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ..................... 622
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ ΑΡΧΙΤΑΣ Ο ΤΑΡΑΝΤΙΝΟΣ....................................625
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΡΑΝΙΤΗΣ «ΔΟΞΑ ΚΑΙ ΦΤΩΧΕΙΑ»......................................... 626
Αστυνόμος A ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ.......630
Η ΒΙΑ ΣΤΑ ΣΠΟΡ..................................................638
Τηλ. 3217180 ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ.......................................................646
ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΩΝ Μ ΑΣ..............648
ΦΟΥΣΤΑ ΚΑΙ «ΜΕΖΟΥΡΑ»..................................652
ΕΚΤΥΠΩΣΗ Η ΙΣΠΑΝΙΑ ΤΟΥ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ..................... 654
Αφοί Πρωτοπαπά - Υπάτης 45 Σεπόλια - Τηλ.
5743410
Η ΣΚΟΤΛΑΝΤ ΓΥΑΡΝΤ........................................ 656
ΟΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ..............664
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ: ΓιάνΥης Πρωτοπαπάς
ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ......666
ΤΟ ΚΡΑΣΙ............................................................... 668
Οι κ.κ. συνδρομητές τοϋ περιοδικού μας ΔΙΑΡΡΗΞΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΩΝ..................... 672
μπορούν νά άποστέλλουν τή συνδρομή τους ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΒΑΡΥ ΥΔΩΡ....................................678
καί ταχυδρομικός δΓ επιταγής. Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΙ Ο ΓΛΥΠΤΗΣ................................686
ΑΙΓΑΙΟ.................................................................... 690
ΝΙΚΟΛΑΣ: Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ........700
ΕΤΗ ΣΙΕΣ ΣΥ Ν Δ Ρ Ο Μ ΕΣ
Εσωτερικού.......................Δρχ. 300
Η ΑΤΜΟΜΗΧΑΝΗ.................................................704
Εξωτερικού .......................Δολλ. 10 ΤΑ ΣΦΥΡΙΓΜΑΤΑ...................................................707
Οργανισμών Συλλόγων κλπ.Δρχ. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΔΙΗΓΗΜΑ..................................... 708
400 Τιμή τεύ χ ο υ ς............... Δρχ. 60 ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙ Ι Α ΤΟΥ 1940.........710
Η ΣΑΤΑΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΑ..................................716
Χειρόγραφα μελετών, δημοσιευόμενων ή μη, δενεπιοτρέφονται.
Οι δημοσιευόμενες μ ελέτες απηχούν την πνευματική εργασία ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ........718
των συντακτών και τις γνώμες αυτών. ΠΩΣ ΓΡΑΦΤΗΚΕ Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ............................720
Φωτογραφίες επικαιρότητος του Φωτογραφικού Συνεργείου
ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ.....724
του Αρχηγείου Αστυν. Πόλεων. ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗ
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ............................................ 728
ΤΟ «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» ΤΟΥ ΟΔΥΣ. ΕΛΥΤΗ..............732
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ
ΑΘΗΝΑ.................................................................. 736
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ
ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ............................................................ 740
Από τον ηρωικό αγώνα της Ελλάδος Ο ΒΡΥΚΟΛΑΚΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ......................... 746
οτα βουνά της Πίνδου. Σύνθεση του ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΡΑΤΣΗΣ...................................... 752
γνωστού γλύπτη Νικόλα.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ......................................................... 754
Τ' ΑΛΟΓΟ............................................................. 760
Η Δ ’ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ ΜΑΣ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ
«Διάβαση ποταμού», Πίνακας του
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ..........762
ζωγράφου του έπους Αλέκου Αλε-
ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗ «ΒΟΗΘΕΙΑ» ΤΟΥ ΘΕΟΥ..766
ξανδράκη (Λεπτομέρεια).
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ - ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΗΣ ΖΩ Η Σ......770
ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ..................... 772
780
Επάνω: Στιγμιότυπο από τη λήξη των σκοπευτικών αγώνων Ε. Δ. καιΣ.Α. που έγιναν στο Σκοπευτήριο Καιοαριανής.
Διακρίνονται ο Γ. Γραμματέας του Υ.Δ.Τ. κ. Αναγνωοτόπουλος, ο Αρχηγός της-Αστυν. Πόλεων κ. Ν'ιτσος και οι
νικητές σκοπευτές. Κάτω: στιγμιότυπο από την συμμέτοχη της ομάδας της Αστυν. Πόλεων στους αγώνες
στίβου Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας που έγιναν στο Βόλο από 26 μέχρι 28-8-83.