ΟΙ ΗΡΩΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΤΟΥ 21
Από την Ηλέκτρα Τ. & την Μαρία Σ.
 Οι Γυναίκες της Επανάστασης

Η Επανάσταση του 1821, για την

κατάκτηση της ανεξαρτησίας, δεν
είχε γεννήσει μονάχα ήρωες, αλλά
και ηρωίδες.

Στον εθνικό ξεσηκωμό του 1821 δεν

έλειψε η ενθουσιώδης και ηρωική
συμμετοχή των γυναικών.
Αγωνίστριες από κάθε κοινωνική τάξη
και τόπο έσπευσαν να συμβάλουν στην
εξέγερση, αψηφώντας τον πανίσχυροκαι
πολυάριθμο οθωμανικό στρατό.
Οι Γυναίκες σε όλη την Ελληνική
Επικράτεια
◦ στην Πελοπόννησο,
◦ τα νησιά του Αιγαίου,
◦ την Κρήτη,
◦ τη Στερεά Ελλάδα,
◦ τη Θεσσαλία,
◦ τη Μακεδονία
και
◦ την Ήπειρο,
βοήθησαν ενεργά στην ελληνική επανάσταση του
1821, τόσο στα μετόπισθεν, όσο και στο πεδίο της
μάχης.
Γνωστές και άγνωστες γυναικείες μορφές της
ελληνικής επανάστασης συνέβαλαν σημαντικά
σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού
αγώνα, με τα δικά τους μέσα και τη γενναία
συμπεριφορά τους, η οποία συχνά έφτανε στην
αυτοθυσία.

Ελληνίδες, οι οποίες:
◦ αγωνίστηκαν για την ελευθερία.

Υπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες ακόμα

και για γυναίκες που ντύνονταν με αντρικά
ρούχα και συμμετείχαν πολεμώντας στις μάχες.
◦ θυσιάστηκαν για να μην πέσουν στα χέρια
του εχθρού,
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα γυναικών που
έπεσαν στον γκρεμό μαζί με τα παιδιά τους.
◦ εμψύχωναν και φρόντιζαν τους αγωνιστές,

◦ διέθεσαν την περιουσία τους στον αγώνα.

 Ελλιπής αναφορά
Συνολικά πάντως, η παρουσία και η συνεισφορά των
γυναικών στην ελληνική επανάσταση του 1821, είχε
υποτιμηθεί.
Οι περισσότεροι ιστορικοί και ερευνητές του 19ου αιώνα
επικέντρωναν το ενδιαφέρον τους στον στρατηγικό νου
και τη μαχητικότητα των ανδρών,
αδικώντας τον γυναικείο παράγοντα,
παρότι τα δημοτικά τραγούδια, οι μαρτυρίες περιηγητών
της εποχής και πολλά εικαστικά έργα αναδεικνύουν
διαχρονικά το σημαντικότατο ρόλο τους σε όλη τη
διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα.
Γι’ αυτό λοιπόν…

Θα αναφέρουμε ενδεικτικά
ορισμένες Ελληνίδες
(Άγνωστες και γνωστές),
προκειμένου να αποδοθεί το
μέγεθος της συμβολής τους στον
αγώνα για την ανεξαρτησία των
υπόδουλων Ελλήνων.
Οι γυναίκες του Σουλίου
Ηρωική είναι η συμπεριφορά
των Σουλιωτισσών, οι οποίες είχαν όλα τα
χαρακτηριστικά των ανδρών συμπατριωτών
τους.

Μεγαλωμένες στο άγριο και άγονο περιβάλλον

του Σουλίου, μαθημένες στη σκληρή και
κακοτράχαλη ζωή, λιτοδίαιτες, εξοικειωμένες με
τον κίνδυνο, πολεμούν αρματωμένες τους
στρατιώτες του Αλή πασά και δεν διστάζουν,
όταν χρειαστεί, να θυσιαστούν για την
πατρίδα.

Ο «Χορός του Ζαλόγγου» αποτελεί αιώνιο

σύμβολο για τη γυναίκα που προτιμά το θάνατό
της καθώς και των παιδιών της, από την
ατίμωση, την σκλαβιά και τη δυστυχία.
 Ο ηρωισμός της Σουλιώτισσας Δέσπως
Μπότση, έχει απαθανατιστεί σε γνωστό
δημοτικό τραγούδι:

Αχός βαρύς ακούεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.

Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
Ουδέ σε γάμο ρίχνονται ουδέ σε χαροκόπι.
η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ’ αγγόνια.
Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο:
«Γιώργαινα, ρίξε τ’ άρματα, δεν είναι εδώ το Σούλι.
εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανίτων».
«Το Σούλι κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν η Κιάφα,
η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκαμε, δεν κάνει».
Δαυλί στο χέριν άρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:
«Σκλάβες Τούρκων μη ζήσωμε, παιδιά μ’, μαζί μου ελάτε»,
και τα φυσέκια ανάψανε, κι όλοι φωτιά γενήκαν.
Οι γυναίκες του Μεσολογγίου

Αξιοθαύμαστο θάρρος έδειξαν και οι  «ελεύθερες

πολιορκημένες» Μεσολογγίτισσες.
Οι Μεσολογγίτισσες, σε όλη τη διάρκεια της
πολιορκίας της πόλης, στάθηκαν στο πλευρό των
πολεμιστών εμψυχώνοντάς τους και βοηθώντας
τους σε πρακτικά θέματα, όπως η περίθαλψη των
τραυματισμένων και η μεταφορά των πυρομαχικών.
Οι γυναίκες του Μεσολογγίου υπέστησαν τον
φοβερό λιμό της πόλης και, στην απόφαση για την
ηρωική έξοδο, αποφάσισαν να θυσιαστούν μαζί με
τους άντρες πολεμιστές. Κάποιες ντύθηκαν με
αντρικά ρούχα και πέθαναν πολεμώντας, κάποιες
αυτοκτόνησαν, ενώ άλλες αιχμαλωτίστηκαν από
τους πολιορκητές. Η ηρωική στάση των γυναικών
του Μεσολογγίου αποτυπώθηκε λογοτεχνικά,
μεταξύ άλλων, και στο ποιητικό σύνθεμα του
Διονυσίου Σολομού, «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι».
 Οι γυναίκες της Χίου
Πολλές από τις Χιώτισσες που δεν σφαγιάστηκαν στην
ολική καταστροφή της Χίου, αιχμαλωτίστηκαν για να
πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης.
Γυναίκες περήφανες, υπέμειναν τα απάνθρωπα
μαρτύρια των Οθωμανών και, σε πολλές περιπτώσεις,
προτίμησαν να αρνηθούν την τροφή, ώστε να πεθάνουν
από την πείνα, παρά να σκλαβωθούν.

Η συμπεριφορά των γυναικών της Χίου μετά τη σφαγή

στο νησί καταγράφηκε από τους περιηγητές και
ιστορικούς της εποχής και ενέπνευσε τον μεγάλο Γάλλο
ζωγράφο Ευγένιο Ντελακρουά, που φιλοτέχνησε τον
συγκλονιστικό πίνακά του “Η Σφαγή της Χίου”. 
Οι γυναίκες της Φιλικής Εταιρείας

Αρχικά δεν επιτρεπόταν στην Φιλική εταιρεία η συμμετοχή

γυναικών, στην πορεία, όμως, έδωσαν τον «φιλικό όρκο»
αρκετές γυναίκες που βοήθησαν σημαντικά στη
χρηματοδότηση του ελληνικού αγώνα.

Τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η Ελισάβετ Υψηλάντη,

μητέρα του Δημητρίου και του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Χωρίς την
προσφορά της μητέρας τους, το ξεκίνημα της επανάστασης θα
αργούσε για πολύ ακόμα.

Στη δράση των Φιλικών συμμετείχε ενεργά και η Ρωξάνη

Σούτσου, γυναίκα του Μιχαήλ Σούτσου, τελευταίου Έλληνα
ηγεμόνα της Μολδαβίας. Από επιστολή της που σώζεται μέχρι
σήμερα, προκύπτει ότι η ανάμιξή της στα της οργάνωσης ήταν
εξαιρετικά μεγάλη και γνώριζε ακόμα και ζητήματα γνωστά σε πολύ
λίγους άντρες Φιλικούς.

Στη Φιλική Εταιρεία συμμετείχε η γνωστή καπετάνισσα Λασκαρίνα

Μπουμπουλίνα καθώς και η θρακικής καταγωγής Δόμνα
Βισβίζη, σύζυγος καπετάνιου, που αφιέρωσε τη ζωή της στο έργο
των Φιλικών πριν την επανάσταση.

Σημαντική «κατασκοπική» δράση είχε και η Κωνσταντινοπολίτισσα

Μαριγώ Ζαραφοπούλα, η οποία ανέλαβε να μαθαίνει
πληροφορίες και να ενημερώνει σχετικά τους Φιλικούς.
 Κωνσταντίνα Ζαχαριά
Η Κωνσταντίνα ήταν βρέφος όταν οι Τούρκοι σκότωσαν, το 1799, στην Τρίπολη,
τον πατέρα της, έναν από τους πρωτοκλέφτες της εποχής.

Μεγαλώνοντας ορκίστηκε να εκδικηθεί τον θάνατό του. Έτσι μόλις ξεκίνησε η

Επανάσταση, τότε πρέπει να ήταν 22 ετών, πήρε τα όπλα, ξεσήκωσε άνδρες και
γυναίκες, σχημάτισε την ομάδα της και μπήκε στον πόλεμο.

Αρχικά, ανάγκασε τους Τούρκους να κλειστούν στο φρούριο του Μυστρά και, στη
συνέχεια, ακολουθώντας τον ποταμό Ευρώτα έφτασε μέχρι το Λεοντάρι Αρκαδίας.
Επιτίθεται με τους άνδρες της, απελευθερώνει το χωριό, βάζει φωτιά στο σπίτι
του Τούρκου στρατιωτικού διοικητή της περιοχής και τον σκοτώνει.

Η Κωνσταντίνα φαίνεται να πήρε μέρος και σε άλλες μάχες αλλά από κάποιο
σημείο και μετά δεν γνωρίζουμε τι απέγινε.

 
 Σταυριάνα Σάββαινα

Μια άλλη Σπαρτιάτισσα, η Σταυριάνα Σάββαινα όταν ξεκίνησε ο Αγώνας ήταν

περίπου 40 ετών και πήρε τα όπλα όταν οι Τούρκοι σκότωσαν, τις πρώτες
μέρες της Επανάστασης, τον άνδρα της.

Η πρώτη μάχη που πήρε μέρος ήταν στο Βαλτέτσι (12-13 Μαΐου 1821), όπου
σημειώθηκε μια εξαιρετικά σημαντική νίκη των Ελλήνων.

«Η Σταυριάνα, μόνη μεταξύ των ανδρών, αψηφούσε τις σφαίρες και μετέφερε
τις πυριτιδοβολές από προμαχώνα σε προμαχώνα. Οι Κολοκοτρώνη,
Μαυρομιχάλης και Πλαπούτας δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι γυναίκα είχε
τόσο θάρρος»

Η Σταυριάνα πήρε μέρος στην πολιορκία της Τρίπολης. Ωστόσο, επί Οθωνα,
εγκαταλείφθηκε στην τύχη της και ζούσε από τη βοήθεια οικογενειών και άλλων
αγωνιστών. Όταν πέθανε, το 1868, έκαναν έρανο στο Ναύπλιο για να τη
θάψουν.
 Μόσχω Τζαβέλλα
Χαρακτηριστικός τύπος της Σουλιώτισσας ήταν η
γυναίκα του Λάμπρου Τζαβέλλα. Ήταν μετρίου
αναστήματος, μελαχρινή κι ωραία και επέδειξε
ψυχικό σθένος, δύναμη, χαρακτήρα και
φιλοπατρία.
Η Καπετάνισσα Τζαβέλλαινα αγωνίστηκε το 1792
εναντίον του Αλή Πασά ως αρχηγός 400
Σουλιωτισσών. Επί κεφαλής των γυναικών του
Σουλίου, στην κρίσιμη στιγμή, ρίχνεται στην
μάχη, πολεμά τους Τούρκους στρατιώτες και
χαρίζει την νίκη. Ο ηρωισμός της έχει
απαθανατιστεί στα δημοτικά μας τραγούδια.
Η Μόσχω μετά την καταστροφή του Σουλίου
ακολούθησε το δρόμο προς την Πάργα και από κει
στα Επτάνησα. Πέθανε τελικά κατά το 1803.
Η Μαριγώ Ζαραφοπούλα
Γεννήθηκε στα Ταταύλα της Κωνσταντινούπολης όπου και
κατοικούσε. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και όταν κατά τις
αρχές του 1821, ο Ασημάκης Θεοδώρου πρόδωσε τα μυστικά
της οργάνωσης στις οθωμανικές αρχές, ανέλαβε,
χρησιμοποιώντας τις γνωριμίες της με διάφορους
αξιωματούχους, να πληροφορηθεί λεπτομέρειες για το
συμβάν. Τελικά, μετά από μεγάλες ταλαιπωρίες, η
Ζαραφοπούλα κατάφερε να μεταβεί στην Ύδρα της
επαναστατημένης Ελλάδας.
Στην Πελοπόννησο, χρησιμοποιήθηκε από
τους Κολοκοτρώνη και Υψηλάντη ως κατάσκοπος εντός
της Τριπολιτσάς και του Ναυπλίου.

Όταν η δράση της έγινε γνωστή, συνελήφθη, φυλακίστηκε και

εξορίστηκε.

Δε σταμάτησε, όμως, εκεί το έργο της. Βοήθησε τους γιους του

Π. Μαυρομιχάλη να δραπετεύσουν, όσο ήταν κρατούμενοι σε
Οθωμανικές φυλακές. Τα επόμενα χρόνια, χρηματοδότησε
την εκστρατεία του Φαβιέρου στην Κάρυστο καθώς και την
αντίστοιχη του Χατζημιχάλη Νταλιάνη στην Κρήτη.

Πέθανε άπορη μετά το 1865.

 Ασήμω Γκούραινα

Στην εποχή της ήταν γνωστή ως Γκούραινα ή

Νταλιάνα, επειδή ήταν ψηλή και ωραία (νταλιάνι,
το μακρύ καριοφίλι και κατ’ επέκταση νταλιάνα, η
ψηλή και όμορφη γυναίκα).

Ήταν κόρη του Κοτσαμπάση και αδελφή του

αγωνιστή και πολιτικού Αναστάση Λιδωρίκη.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1823 παντρεύτηκε το
πρωτοπαλίκαρο του Οδυσσέα Ανδρούτσου, Γιάννη
Γκούρα, που είχε διακριθεί ιδιαίτερα στη μάχη της
Γραβιάς και ήταν φρούραρχος Αθηνών.
Η Ρουμελιώτισ­σα Ασήμω Γκούρα διέπρεψε και
αναδείχθηκε ηρωίδα στη μεγάλη πολιορκία της
Ακρόπολης της Αθήνας (1826-27), ως γυναίκα
του Φρού­ραρχου Γκούρα. Είναι η ηρωίδα της
Ακρόπο­λης.

 
Δόμνα Βισβίζη
Γεννήθηκε στον Αίνο της Θράκης το 1784. Συμμετείχε ενεργά
στην Ελληνική Επανάσταση παίρνοντας μέρος μαζί με τον άνδρα
της, Χατζή Αντώνη Βισβίζη, στις θαλάσσιες επιχειρήσεις του
Αγώνα στο Άγιο Όρος, στη Λέσβο και στη Σάμο. Με το θάνατο του
άνδρα της, αναλαμβάνει η ίδια τη διοίκηση του πλοίου και
συνεχίζει τη δράση της στην περιοχή της Εύβοιας. Εξοπλίζει και
συντηρεί το πλοίο της «Καλομοίρα» με δικά της χρήματα για τρία
χρόνια.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βεβαιώνει με έγγραφο του ( Μάης 1822)
πως η Δόμνα Βισβίζη έσωσε τους άνδρες του και τον ίδιο «δια της
προμηθείας τροφίμων και πολεμοφοδίων, άνευ της οποίας ο
στρατός του θα διελύετο».
Μετά το τέλος του Αγώνα, της παραχωρείται μία μικρή σύνταξη και
πεθαίνει στον Πειραιά το 1850.
  
Γαρυφαλλιά Μιχάλβεη

Η Ψαριανή Γαρυφαλλιά Μιχάλβεη ή Μιχάλμπεη βρέθηκε από 7 ετών στα

σκλαβοπάζαρα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας όταν απήχθη από
τα Ψαρά κατά την καταστροφή του νησιού στις 20 Ιουνίου του 1824.

Η οικογένεια της Γαριφαλιάς ήταν μεταξύ των εύπορων στα Ψαρά. Η

μικρή μοιράστηκε όμως την τύχη χιλιάδων κατοίκων του νησιού, που δεν
μπόρεσαν να διαφύγουν κατά την απόβαση των οθωμανικών δυνάμεων
και την επακόλουθη πλήρη καταστροφή του τόπου.

Ταλαιπωρήθηκε ως δούλα και διασώθηκε από Αμερικανό διπλωμάτη ή

έμπορο, ο οποίος την έστειλε στις ΗΠΑ για να τη φροντίσει ο πατέρας
του. Η μικρή δυστυχώς σε ηλικία 13 ετών πέθανε από άγνωστη νόσο. Ο
πρόωρος θάνατός της αλλά και οι μεγάλες αλλαγές στη σύντομη ζωή της
συγκίνησαν πολλούς και γράφτηκαν ποιήματα, ενώ γενικά ο θάνατός
της έγινε είδηση στις εφημερίδες της εποχής.

Η ιστορία της επίσης, ενέπνευσε δύο διεθνούς ακτινοβολίας έργα, το

ζωγραφικό έργο “Το κορίτσι από την Ελλάδα” (The Greek girl) της Anne
Hall και πιθανόν το γλυπτό “Η Ελληνίδα Σκλάβα”(The Greek Slave) του
Hiram Power όπως και άλλα έργα.
 Χάρη
κατάφερε στις
να ικανότητές
επιβληθεί της
ανάμεσα
στους άνδρες τηςσε
συμμετάσχει εποχήςπολεμικά
της, να
συμβούλια
γνώμη. και
Η να έχει ισότιμη
Καπετάνισσα
Μπουμπουλίνα
γυναικεία πρότυπα ξέφευγε
της από της:
εποχής τα
μεγαλωμένη
νωρίς εκδήλωσε στητηνθάλασσα,
αγάπη της από
για
τα πλοία και
περιπέτειες τα ταξίδια. Η γεμάτη
ζωή της τηςανεξάρτητο,
έδωσε ένα
χαρακτήρα
δυναμικό, και αγωνιστικό.
Η Λασκαρίνααπό
καταγωγή Μπουμπουλίνα
την είχε
‘Υδρα.
Γεννήθηκε μέσα στις στις
Κωνσταντινούπολης φυλακές
11 της
Μαΐου
1771.
πατέρα Μετά
της στητον θάνατομητέρα
φυλακή, του
και κόρη επέστρεψαν στην ‘Υδρα.
Παντρεύτηκε
ηλικία των 17 δυο
με φορές,
τον στην
Σπετσιώτη
Δημήτριο
ηλικία των Γιάννουζα
30 ετών καιμε στην
τον
Σπετσιώτη
πλοίαρχο πλοιοκτήτη
Δημήτριο Μπούμπουλη. και
Και οι δυο
Αλγερινούς σκοτώθηκαν
πειρατές. Της από
άφησαν,
ωστόσο,
(πλοία, μιακαι
γη τεράστια
πάνω απόπεριουσία
300.000
τάλαρα)
ολοκλήρου την οποία
για να ξόδεψε
αγοράσειεξ
καράβια
Ελληνική και εξοπλισμό Μετά
Επανάσταση. για την
την
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα
έκρηξη
τους της Επανάστασης,
πρώτους συμμετείχε από
ενεργά
προσφέροντας
πολεμοφόδια και χρήματα
διαθέτοντας και
τα
πλοία
Αγώνα. της στην υπηρεσία του

◦ 
Η Μπουμπουλίνα, έχοντας γίνει ήδη μέλος
της Φιλικής Εταιρείας στην Κωνσταντινούπολη,
προετοίμαζε την ελληνική επανάσταση και αγόραζε
μυστικά όπλα και πολεμοφόδια από τα ξένα λιμάνια,
τα οποία μετά έκρυψε στο σπίτι της.
Αρχικά έγινε συνέταιρος σε αρκετά πλοία ενώ
αργότερα κατασκεύασε τρία δικά της, το ένα από τα
οποία με το όνομα Αγαμέμνων πήρε μέρος
στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, μήκους 48
πήχεων και έχοντας 18 κανόνια, η ναυπήγηση του
οποίου κόστισε 75.000 τάλαρα.
Η Μπουμπουλίνα έλαβε μέρος με το πλοίο της
«Αγαμέμνων» στην πολιορκία του Ναυπλίου και
μετά την απελευθέρωσή του εγκαταστάθηκε εκεί σε
οίκημα που της παραχώρησε η επαναστατική
κυβέρνηση. Το Σεπτέμβριο του 1821 βρέθηκε στο
στρατόπεδο του Κολοκοτρώνη στην Τρίπολη και
μπήκε από τους πρώτους στην πόλη.
Το επιβλητικό παρουσιαστικό της και η
συμπεριφορά της αποτέλεσαν πρότυπο για τις
σύγχρονες Ευρωπαίες και το ντύσιμό της είχε γίνει
μόδα («a la Bobeline»).
 
 Μαντώ Μαυρογένους
◦ Η Μαντώ Μαυρογένους ως γυναίκα ήταν το αντίθετο της
Μπουμπουλίνας: εύθραυστη ομορφιά, λεπτή και λυγερή
κορμοστασιά, μεγαλωμένη με ευρωπαϊκή ανατροφή και
παιδεία.
◦ Γεννήθηκε το 1796 στη Τεργέστη, όπου διέμεναν και
δραστηριοποιούνταν επαγγελματικά οι γονείς της. Έκανε
σπουδές στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και ιστορία και
μιλούσε και έγραφε άπταιστα ιταλικά, γαλλικά και
τουρκικά.
◦ Λίγο καιρό πριν τη Μεγάλη Επανάσταση μετακόμισε με
τον Θείο της τον Παπα-Μαύρο στη Τήνο. Τον Απρίλη του
1821 έμαθε για την επανάσταση και έλαβε μέρος σε αυτή.
Με την έναρξη της Επανάστασης, η Μαντώ πήγε
στην Μύκονο και ξεσήκωσε τους κατοίκους εναντίον
των Τούρκων.
◦ Κάτοχος της γαλλικής γλώσσας, συνέταξε συγκινητική
έκκληση προς τις γυναίκες της Γαλλίας, ζητώντας τη
συμπαράστασή τους στον πληθυσμό της Ελλάδας.
◦ Για τη συνολική δραστηριότητά της ο Ιωάννης
Καποδίστριας της απένειμε -τιμή μοναδική σε γυναίκα-
το αξίωμα του επίτιμου αντιστράτηγου και της
παραχώρησε κεντρικό σπίτι στο Ναύπλιο.
◦ Εκεί η νεαρή Μαντώ διέθεσε όλη την πατρική
περιουσία της στον απελευθερωτικό αγώνα, για τον
εξοπλισμό πλοίων, τη συγκρότηση στρατιωτικών
σωμάτων που πήραν μέρος σε πολλές μάχες στην
Πελοπόννησο, την Κάρυστο, τη Φθιώτιδα κ.α., την
οικονομική στήριξη της Σάμου και της Χίου και την
περίθαλψη 2.000 ατόμων, που επιβίωσαν από την
πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου.

◦ Στο μεταξύ, μάλλον σε μάχες στη Φθιώτιδα, όπου

πήρε μέρος, η Μαντώ γνωρίζεται με τον Δ.
Υψηλάντη και ερωτεύονται. Στον αρραβώνα τους
αντιτάσσονται πολλοί από τους ισχυρούς πολιτικούς,
που τρομοκρατούνται στο ενδεχόμενο ενοποίησης
των δυο ισχυρών οικογενειών και τελικά έπειτα από
πολλές ραδιουργίες ο Κωλέττης πετυχαίνει να
διαλυθεί η σχέση.

◦ Η περιπέτεια αυτή πίκρανε αφάνταστα τη Μαντώ, η

οποία έκτοτε έζησε στις Κυκλάδες, ζητώντας μάταια
οικονομική ενίσχυση από το κράτος.

◦ Η Μαντώ καταδιωκόμενη, πεθαίνει το 1848

πάμφτωχη, λησμονημένη και πικραμένη στη Πάρο,
όπου έμεναν κάποιοι συγγενείς της.
Από όλα τα παραπάνω,

φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι στον

Αγώνα του1821 η Ελληνίδα δεν υστέρησε
σε τίποτα.

Παρά το ακατάλληλο κοινωνικό

περιβάλλον για τη γυναίκα της εποχής,
αυτή ξεπέρασε τη θέση της, την
ελληνική παράδοση, την κοινωνική
πραγματικότητα και φάνηκε ανώτερη με
την εθνική της συνείδηση, την
υπερηφάνεια της, την αυτοθυσία της και
την πίστη στην ελευθερία.

Στις Ελληνίδες ηρωίδες λοιπόν

οφείλεται ιδιαίτερη προσοχή και
εκτίμηση…
THE END