ΑΘΉΝΑ

ΣΥΙΤΡΑΠΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΤΗΕ ΕΝ "A8BNAIE ΕΠΙΕΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΤΑIΡElΑ1

ΤΟΜΟΣ ΔΕΚΑΤΟΣ οrΔΟΟΣ

TOΠΩNY~IIKON
.r

ΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΥΠΟ

ΣΙΜΟΥ, ΜΕΝΑΡΔΟΥ

,ΕΝ A~NAIΣ
€K τότ ΤΤΠΟΓΡΑΦΕΙΟΤ π. Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΤ

1907
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

α:Taι ΥεωΎριχ.φικOC Ονόιι-ιχ.τιχ. των όιιχφόρων χωρων, «ποτιλουντιχ, ού­

τως ειπείν, έΠΙΥριχ.ιΡα:ς ΥεΥλ1ψιι-ένιχς επί τοίί εόiιΡοuς (ώ, εοΥριχ.φεν ευ,
στόχω, ό -1)[J-iTepo; Άντιbνιoς Μ'l}λιιχρά:;ι:l')ς) έγένοντο πoλλιbι.ις υπο­
κείιι-ενον [J-eAiT'l')r; έπιψιχ.νων φιλολόγων κιχ! noήιpO'l')aΙXV υπ' οψιν ώς πr,­
γιχt όιιχψόρων ίστορικων κιχ! έθνογριχφΙΚών γνωιι-ών]), (έν τφ Δελτίιι>
τ'1), Ίστορικ-η, κιχl Έθνο'λ, Έτσιιρείιχ" τό(L. Δ' σ. 423). Κιχ.ί ομως
Υι τοιιχότ')') εΡΥιχσίσι, .ητις .xλλιx.χoi:ί .χνεπτύχθ'l') εΙς είδικό'ιι κλά:όον τώll
Ιστορικων έπισΠΙ[J-ων, πιχρ' -1)μίν κσιθυστερεί ιΧ.χ.όι-ι-"Ι'). 'Αλλ' .χφου χ.ιχυ­
χώι-ι-εθΙΧ οη ΠΙΧΤΟU(Leν ώς ιχ.ύτόχθονες επί των Ιστορικωτά:τωll Τ'!)ς γ'1)ς
χωρών, εχοιι-εν κιχ! ,"ό κιχ.θ'1)χ.ον να: όιιχσΙΧιΡ-ήσωι-ι-εν τOC ον όι-ι-ιχ.τιχ., Οσιχ.
εκλ"t)ροδότ"l')σσιν εΙς ιχ.υτα:ς υπερεκιχτόν -i1δ"l') YEIlEιx.t.
ΈπιχεΙΡ0i:ίντες νσι ΠΡΙΧΥιι-οιτεuθώιι-εll περί τωll τοπονυιι-ιων τ'1); ιι-ι­
Υιχλον-ήσου Κύπρου, τ'1)ς όποίιχς ιχ.ί περιπέτειιχι υπ1ίρξιχν ιΧ.νέχιχ.θεν. ιι-ε­
Ύά:λιχι κιχ! ποικιλΙΧι, ευρισκ,ό(Lεθσι βεbΙΧiως ενώπιον πλείστων όυσχ.ο­
λιών. Διότι Υι ιι-εν ν'1)σο, εΙνιχι -1) (LEyiaT"l') των έλλ"l')νίδων (9601 Dχιι-)
-1) 3ε ιι-έχρι τουδε yeνo[J-iν"l') περί τοίί ζ"t)Τ-lJ(LΙΧΤΟ' εΡΥοισίιχ έλocχiστ't).
Αύτσι. τα: όνόιι-ιχ.τιχ των κωμ.ων, τά: όποίΙΧ θσι. ιΧποτελέσωσι το xuptoν
-1ιfLων θέμιχ, ουδέποτε auνeAexe"t)aιxv έλλ'l')νιστί μ.ετσι. τ-η, δεoύσ'l')ς προ­
σοχ'1),. πρωτος ό·ιψ.οσιευθείς έAA"t)vtxbr; κιχτά:λΟΎος ιχυτών εΙνιχι ό του
Γά:λλου μ.εσιχιωνοδίιΡου L. de Mas Latrie (L'ile de Chypre, sa
situation presente θΙ ses souvenirs du moyen age, Paris 1879
σ. 186 - 203) μετσι. πολλών σιΡΙΧλμά:των. Κοιλιίτερο, σχετιΚώς εΙνιχι
ό ιΡερόμ.εlιος εν τ1\ ΤοπογΡOCιΡίtf τ'1), ν-ήσου Κί>πρου υπο Γ. Μ. Κ. (εν
..;'Αθi)νocις 1886 σ. 40 - 44) υπό τΥιν έπιγριxιpYι~ ο::δικιχστικσι. υπ'οδιοι­
~~'!Lδρίσ(LΙΧΤΙΧ», οίιδ' ιχύτος οιι-ως εΙνιχι κσιθιχρος πιχροριχιι-iτων. ΑύτΥι τέ­
, λος i) 'Εγκύκ.λιος τ'1)ς '!ερίiς 'r1j, 'Exxl'l')aiιxr; τ'1),Κύπρου Συνόόου,
1) ιΧΠ'ολυθείσιχ τ~ 25 'Ιουλίου 1900, δι' ής εκΙΧλοίίντο τσι. ορθόδοξιχ
χωρίιχ εις ιΧ.ρχιεπισκοπικΥιν εχ.λ0Υοήν, περιείχε σιΡά:λιι-ιχτιχ. κΙΧί γΡΙΧιΡόις
ιiδoχψωτά:τιxς. Κιχ! 5fως ,tνοιι ιΡιχνερον οη 11 κuρι(,)τά:Τ"t) βιiσι" Q~01J
316 ΕΙΜ:ΟΥ' ΜΕΝ Α ΡΔΟΥ'

~UvCltTcι.1 ναι ~Τ'1)ρlχθ~ 'rOlcι.UT't) ΙU"λέτ'1), εΙν«ι 7J έπΙ τόπου πιxρσι~ε~o­

ιι-ένη προφορOC.
ΑΙ ~ε ι-ιέχρι ιτ/μερον πρoτcι.θείσcι.ι περί τών κuπριe:tκών τοπωνυιι-ιών
έτυμολογίιχι, ιiκρι~ώ; έπει~-i) ατερoiίντcι.ι τcι.tίτ'1); Ι~ίω; -r'ti; ιXρετ~;, τ/;
ιΡων'1)ΤΙΚ'ti, ιiκρι~είιxι;, έλιΧχ ιατClt ~υστvχως έπρο~ί~Cιtσχν το ζ~τ'1)ΙΙ-CIt -1J!-Lών.
Κοιί τcιύτιxς ιι-εν πά:σcιι; θΟι ι3ωιι-εν κιχ! θΟι κρίνω!-Lιν εκ:χ.στην ιι-ετcιξiι
τoiί "λόγου χιχτωτέρω, ιiπo των ιiρχcι.ιoτocτων, τών ενρισκοιιένων πιχρόι
τοΥς πιxλιxιoί~, ιι-έχρι των νεωτOCτων, τών ριπτομ.ένων έντο; των έφη·
ιι-ερί~ων. Άλλ' ώς "Cltpi8Et"(μocι. των πAcι.νών, &.ς 8tίνιxτιxι νΟι 'Πρoκcιλέ~
ιΡων'1)τικως ιiσΤ7JΡΙΧΤΟ; ίτυρ'ολο'(ίιχ, ιΡέροιι-εν το ονοιι-σι παμπο'ίιλα,
οπερ 3ύνιχτιχι ν' ιiπο~οθii εΙς πιΧντΙΧ χιχιι-ηλον κιχί /-,η όξiιν ocνωθεν
λόφον. Ή λέξις εlνcι.ι r.εΠΟΙ'ΥΙfJ.έν'1), οπως Υι πΙΧλΙΧιOC α: ποι.ι.ιΡόλυξ:ι> 71τις
κιχτOCτον Ήσύχιον έλέΥετο κιχ! α:βΟΙΙ-bυλίς» (πρb. πουμπουρ\<α. .ητοι
βρoντ~), ΧCΙί ση fJ.ιxiVE ι "fiv έξόγ)l.ωι-ιιχ (έξ ου το σύνθετο ν dναπαμ­
πo'ίιλα=ιiνσι~ριxσμός) ίaίως ~ε τoiί ί3ιΧφους' έντεiίθεν πολλΙΧί τoιxiί­
τιχι τοποθεσίΙΧι λέγoντcι.ι Παμποϋλα 7i ιι-εΥεθυντιχ.ως Πάμπουλος
(εί; το Πιxλcιιχώριν) 7i νποκορισΤΙΚώς Παμποίιλιν (εΙς .. Ο Κολόσσιν).
ΆλλOC τoιcι.ύτ'1) Παμποϋλα έν Λά:ρνcι.κι ένομ.ίσθ'1) \.ιπο του ιiσσυριo­
λόγου Eb. Schrader ώς τροπΥι του « Bambala. a contracted form
of Bama Baal» )ι.ιχί έΠΙGτεύθ'1) ώς ιiψευ3ες μσιρτύριον "CltAΙXtepriTOJ> ίε­
po~τoiί Β&:ΙΧλ! (βλ. Max Ohnefalsch - Richter., Kypros, die Βί­
ΟΟΙ und Homer γερμσινιστί x.cι.ί ιiyyλιστί London i 893 f j . 229 σημ.. *)
τ,ην .8ε ίΤVΙΙ-0λ1)yικην ιifJollxoιvicι.v ιiσθενέσ"ιxτιx θεριχπεύουσιν cιί σω­
θείσcι.ι Ιστoριχcι.ί π:Υ1ΥΙΧι. Διότι μ.νημ.ονεύετιχι μ.εν Υι ν~σoς πλειστά:κις,
.η~'YI ιi"ό τοiίΌΙΙ-7Jρου (Ίλ. Λ, 21) κιχί 3"t1Aoiίorιxt 3ιόι 8ιχφόρων όνoμιiτων
έν τ~ Bί~λφ (H7jGov Χετ(τ)ιείιι-» Ίερψίου 2, 10, ΊεζεΚI~λ 27.6)
έν τΙΧίς cι.ίyυπηιxκoιίς έΤοΙΥΡΟΙιΡχίς (οπου OCνΟΙΥινώσκετοιι Α masi, Asi,
Sibinai, Masinai, Asinai, βλ. Maspero, έν Comptes R. de Ι'
Acad. des Inscript. 1886, σ. 361) κ«\ τοίς ocaauptotxoi; κ.εψένOI~
(o~oυ ιiνιχ"(ινώ~κιτιxι Jatnana) ιiλλ' Υι μνείΙΧ τών 'ΠολιιψιΧτων ιχυτ/~
εΙνιχ, ιipcι.toTιiTlllv ~ iaoroplq:.O! OCρχοιίοι Κύπριοι ίστορικοί, έξ ών
/l-V'1)fJo0VIUQvorιxt "Άριστο, ό ΣCιtλιχμ.ίνιο~ (βλ. 'Aρριcι.νoυ Άνιi~ιxσιν 7,
15, 7) 'Aσxl"t1ΠOtιi3"t1~ (βλ. ΠορφυρΙου πιρΙέΥ.χ.ριχτ. 4, 15) Δ'rJΙΙ-7Jτρtο;
ό Σcι.).ιχ/l-ίνιο~ (βλ. ΣΤ~ΨCltνον BυζιiνΤΙOν ίν 1. Kcι.pπoCltaiCJi) ·<Ερμ11σιΧ­
νοιξ κιr.Ι Όνιiσψ.oς(βλ. Σoυί~ιχν) ιiπωλ€σθ11σcι.ν, ιiλΛ« χιι.ί έ«ν έσώ-
 ΤΟΠΟΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κτπροτ 317

~oντo, πιθχνως όλίγα. θχ έ~ί~α.σκoν Υι!J-χς, επειδΤ, χιχ'J':ίσον -ήξειίρoιι-εν

'l" , ,
οεν επρoιγ~ιxτευoντo ,
πιρl Κ'
υπρου. 'Ο οε
<:ο' UΠ'J
" -
το\} '
Π"'λου,ιχρχου ('εν β ..

θYlσέως, 20) κοιι του Ήσυχίου u ....IjUOvEUciUE'JO; []ιχιων «. ό τά. πεΩ!

~ . ~ "
, ΑιιΙΧθουντοι γεγροιψώς» .;jTo, φοιινετιχι, μα:λλον !L1)θη'ρ:iιΡος, Άτυχως
8ε ό Ποιυσοινίιχς ~εν ήλθεν εις .. .ην κνπρον. Έχ. rii; iρχιχιόηJΤΟ, λοι­
πό" ά,πέιιsινιxν ιιόνον οιί σιίντo~oι περιγριχιΡα.Ι .. ων !Lεγ:i'λων Υεωγρoc­
ιΡων, του Πτολψοιίου, .. ου Στρ:i~ω"ος κοιΙ .. eιυ Σηψ:iνου .. οίί Βυζιχν­
τίου, κοιί ~εΧoιox.. ώ όνόιιocτοι πσιρα. τφ Πλινίφ. Άπό 3έ των fLέσων χρό­
νων εχοιι-εν 8εκσιπέντε, ά,λλ' ούχl π:iντοι τα. ιχύτα. όνόιιΙΧΤΙΧ πόλεων 't1i;
'II1JGOU έν τφ Σιινεχ.~';ψ.φ 'IepoKAiou; (Migne Παιτρολ. τό~. 1t 3 σ.
151) κοιΙ κιχτόπιν εν τij'> περΙ θψcίτων του Κωνστσιντίνου του Πορ­
ιpupoysvvoή ..ou. (Ι, 15 έκ~. Bonnae ΙΙΙ 69). Τ1jς8έ Φριχγχοκριχτ(ιχς
fLVYl~eiιx βοιρύ .. ψοι ~ι' ';ψ.α:ς εΙνσιι ,.ρωτον ιι-έν οΙ ~ύo 'ΈλλYlvες χρονο­
γρ ocepo ι , Λεόντιος Mιxx.ΙXIρ~ς κσιί rεώργιος Βουστρώνιος, τους όποίοuς
έξέδωχεν ό Σ:iθιχς (εν .. ~ Mεσσιιωνικ~ βιbλιοθ.;)κ,!l, .. όιι-. Β' έν Βενε­
'tiq-; 1873), επειτσι ~ε τα. λσιηνικoc, γΙΧλλικα. κ.ιχί tΤΙΧλικ.α. κείιιενιχ. τα.
ό,.οϊιχ έξέ3ωκ.εν ό ιχυτός
L. de Mas Latrie, (Histoire del' ίΙε de
Chypre sous le regne des princes de Lusignan εί, τρεϊς τόιι-ους
Paris, 1852-61 χ.α.ι Documents nouveaux servant des preuves
a l' histoire Ι' ilε de Chypre, Paris 1882) κοιί. κοιτσ. όεύτερον λό­
γον οΙ χρονογρocιΡΟΙ Amadi, Flol'io Bustron, Strambaldi, ou; έξέ­
δωκεν ό Rene de Mas Latrίe (εις τρεϊς τcir-ou; έν Πιχρισίοις, έχ. του
Έθνικου ΤUΠΟΥΡΟΙιΡείοu). Έντος πό:ντων ..ούτων είιρίσχ.ομεν ,.λείστιχς
τοπωνυμίιχς, ,.ρώτ/ν ~ε πλ-ήρ'l1 σxσ~O... ά,πoγρoιψ-rιν τω-.ι χυπριιχχ.ών κω­
ιι-ων, ιi,.oaτσιλε1σιxν πιθοινώς ύ,.Ο βενετου προνοYlτοίi. πιχρεχει πολυ­
τψ.ον βενε .. ικΟν χειρόγΡΙΧιΡον 'Του τέλους τoίi ιε' οιεωνο., δ,.ερ έξέ~ω­
χεν ό Mas Ιatrίe (Histoire oτQr-. πΙ σ. 493-513). Άλλ' Ομως.η ~ισ.
ξένων χιχριχκτ-ήρων γριxφ~ τών ΤΘπωνur-ιων χιxθιστιf πoλλcίκις ιχίιτΟιζ
ολως ιiχ.ΙΧΤΙΧλ-ήπτοuς έντος τών φριχγκικων κειμ,ένων, 3ιQι .. ον οιυτον όε
λόγον εϊνιχι σχε8όν ιiauvιxTov να. xeYlaΨOSUG~ έΤUfl-ολογικω, οιοιa';'ποτε
ιiνα.δίΨYlσι~ του ..oupjttKoG κnψοιτολογίου.
Ούτως έχόντων τών πριιγr-ι.tτων, .ηιι-εϊς πρώτον r-εν έaοχψ.OCσιχμεν
νσι (1υνα-θροίσωιι-εν ,.«σιχν περί ΕκιίσΤ.'11ς χώr-Υις ίστoρικΎJν ιι-νείοιν· ,.ρός
τουτρ ~έ eΧΡYlσψ,οποι.;)σΟΙfLιν πλΊ,ν τών ιi"ωτέρω ΠYlγών κιχι τa.ς ιiρ­
χαιίιx~,έπιγριxιpocς, .. Oι~ OCκολΟΙίθίοις των OCΥίων, τοvς πιxλιxιoυ~ γεω-
318 ΕΙ},{ΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

γρσιφικοΙΙ; χιΧΡΤΟΙζ, τους νεωτέρουι; περΙ"1)y>'JΤιΧι;, τΟιι; «ρχσιιoλoyικrι.,

OCνιχκσιλύψεΙζ, ιX.νέκ~τoc χειρ6Υροιφοι κοιί πocν ο ,τι ιiλλo σχετικόν εΤη
προς τ~ν iTufLoloγiOΙV, είτε προι; τ.ην ίστορίοιν. Totoct.ίTr, περί Kt.ίπρoυ
συνα.ΥωyYJ Υίνετιχι κσιτόι πρωτον τώρoc, πά:ντως ~ε fLετέπειτα. θσι πλου­
τισθ~ κοιί θόι :x.e'YJatfJost.ίa~ ετι μ1ίλλον είς ιiλλιx; περί -r7j; ν-ήσου Ιστο­
ρικfι.ζ κιχ! τοπογρα.φικόις
tJoEliTocr;.
'AHfi. πολυ ΧΡl1σψωτέρα.ν προς ~ιoιφώτισιν -rou iTUtJoOU των όνoμιi­
των των κωμων έθεωρ-tισα.ιιεν τ-rιν έξ ολ"1)ς -r1j; ν-ήσου συλλογΤιν οσον το
~υνιxτόν περισσοτέρων όνψά:των τοποθεσιων. Διόη, κιχθωι; θ' ά.πo~ειχθ~
κιχτόπιν. τοιστα. εΙνιχι τρόπον τινσι φυτώριοι έκείνων, ~ισι ~ε -r1j; συγ­
κρίσεως εόρίσκομεν -rr,,. σχέσιν κιχί -r-/iν εννοια.ν οιυτων. Πρός τον σκο­
πον λοιπον τοϊίτον έσωρευσοιμεν πεντιχκισχιλίοιι; περίπου τοπωνυμίσι; εξ
78 τΊjζ ν-ήσου κωμών, ιi'λλoι; μεν έπι τόπου, ιiλλα.; ~ε πιχρ' «νθρώ­
πων έκείθεν κα.τα.Υψένων, πσιρεgιiλομεν ~ι κοιΙ πολλσι; έξ ιiλλων έλ­
λΤινικων χωρων τοποθεσίοιι;. Χά:ριν ~ε -r7j; ocxptgsioι; πρoσεyριiΦoιμεν,
έν ποιρενθέσδΙ, είι; μεν τσι όνόfJ-ΟΙΤΟΙ των τοποθεσιών το ονομιχ -r7j; πλl1­
σίον κώμl1Ι;, είς ~ε τσι όνόμ.οιτοι των κωμών το ονομ'Χ του ~ιoιμερίσιι-α..
τος, (τουρκιστί nahieh) οπου ίιπιΧγοντα.ι· τ. ε. Άιι-ιι-όχωστος (Άιι-.)
Aυ~7ιιι-oυ (Αυ.) Koιρπιiσιν (Κπ.) Kελoχέ~oιριx (K~.) Κερύνιοι (Κν.)
Κυλό:νιν (Κλ.) Κυθρίοι (Κθ.) Λιiρνoιξ (Λν.) Λψεσόι; (Λιι-.) Λεύχοιροι
(Λκ.) Μεσοιρισι (Μσ.) Μόρφου (Μφ.) ΌρεινΥ> (Όρ.) Πιiφoς (Πφ.)
XputJ0Xou (Χρ).
Κιχθ' ολl1ν at ,"r,v ιι-ελέΤ1jν τοιύΤ1jν έμείναψεν οιύσΤ'YJρότοιτα. πιστοί
εΙς τοΙΙς κιχνόνιχς -r1j; φων"1)τικΊjι; των ν"1)σιωτων, οπως έξετέθ1jσαιν έν'
τ~ 'Ae't)νfi (τόιι-. ς' (1894) σ. J 45-173), οπου πρέπει νσι χα.τοιφεύγ'!1
τις προς πλ-tιρ't) κα.τιχνό'1)σιν τ7jς χυπρίιχς προφορocς. Διότι o!α.~-tιπoτε
έτυμολογία., ~ια.μοι:χ.ομέν't) πρός -r-/iν φωνTιτιχ-tιν, ocπομένει πιΧντοτε οιυ­
θocίρετος, οσον ευφυώς κιχ!. &'11 ~ιχσιιoλoyΊjτα.ι κιχτ' ιiλλoν τρόπον. Ή
λέξις πα.ρα.φθορά:, ~ι' Τις συΥκσιλύπτοντσιι συν-i)θως ιχ! φων't)'t"tκα.ί ~ιoι­
φοροιι, ~εν θόι ΧΡ'YJσψοποι't)θ~ εν τ~ προκεψέν'!J ΠΡΟΙΥ/l'ιχτείqι:. 'Εν γένει ~5
επροςπιχ.%tJοιμεν νOC έφσιρμόζωfLεν ΥλωσtJολΟΥικσις OCρχά:ι;, έΡΙΙ-'YJνεuοu­
σοις τσις fLετocgολά:ι;, ών τ-rιν έξΥιΥ't)σιν ζ't)τοUιι-εν. 'Εξ ιiλλoυ ΟfLωι; έΥρά:·
Φοψ.εν το πολύfJ-οχθον τοuτο εΡΥον οσον 7ι~υνό:ιι-εθιx. σα.φέστερον, οπως,
εί ~υναιτόν, ιiνσιyνωσθ~ κα.ί έν τ~ N-ήσ€j>' ~ισι τον λόγον τotίτoν ένο­
ιι.ίσσιιι-εν ένίQΤδ7l:ροτψότερον ιιοιί αιύτόν τόν πλαιτειοισ/l'όν πσιρσι τ.η-ι
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΕ ΚΥΠΡΟΤ 319
ιiaocιp&tocv Tou λόγου. Δύο ~έ κσc.vόνocς, πο).'λΧκις Ε1'ΟΙρfLοζι:ψένους xoc-
-:-ωτέρω, "POTιXaι:rO/Lsν κοιΙ OCνocπ-:-ύσι:rcψ.εν Χ;J-i'1ως.
Το yivo; των έλλ"1}νικων τοπωνu;.ι.!ων jj-:o ci.νέκttθεν X~ιxφoρoν,
uπ7jρχον ~"1} 'λoc~η xoct ci.ρσενικ.~ xoct e11AUZoc κσc.ι o~~έ-:-:ρoc όνόρ'OCΤσι, κoc!
·χ.σc.τ,x, ίνικον κσc.ι κocτχ. 'ItA"tjOUVTtKov ci.ptOp.6vo λ. χ. ό Tιiρσc.ς, οΙ Σό­
λοι, ΎJ KtίΙΙ-1), ιχ.Ι Άθ1jνσιι. το ΝΙλιον, Toc Mέγσc.ρoc, οπως καιι tj-ίJ!LSPo . .
εν Κύπρ<ι> λ. χ. ό Δωρός, -ή Λεύχoc, το ΚελλιΧ)(ιν, οι Toρνά:ρι~ες, οΙ
Πλά:τρες, τCι Λεύκσc.ρoc. Άλλ' Oίι~ψίαι uπocρχει ιx.μ.ι:pι~oλίoc ση πολ­
λocπλιiσιιχ των ~λλων s!voιt τeι θ1)λυκeι τoi:ί lvIxoiί. Έπει~η ~ε κιχί το
« χώρoc» κοιί το « γ7i 1> κσιί το « πόλιμ χ.σc.ι "ό « κώfL"1)» ε!νιχ.ι e'l'}-
Auxoc, φυσικον εΙνocι, οί κοιτ,χ, πρωτον OCκ.ούοντες ovofLσc. κώ/L"1}ς, προσέ­
χοντες είς σc.ίιτό, ναι νοιι.Ιζωσι κσc.θόλoυ το γένος ιxuT7ji; θ"1}λυκον κιχΙ ν,χ,
ιι-ετοιλέγωσι κοιτάπιν το ovo/Loι /Lεται θ-ηλυκου OCρθρου' λ. χ, ό ci.κούων
e: είς την Πιiφoν, τ~ν Νψεσον κocΙ τον Άι.ι.αθoi:ίντιχ.», EJ-EToιAiYEI <pu-
σικώτocτoc «τ~ν Π. τ~ν Ν. xoct τ/ν Άιι.ocθoi:ίντιx ». έπίσ'l'}ζ ιΧντί α:είς
τ~ν Φιλo~σoιν κιχ! τΟ ... Moιλoi:ίντOΙ]) λέγει α:τ-rιν Φ. ΚOCΙ ':'1)'1 Μocλοίίντα.»
OCντΙ «τ.ην Νικόκλειocν χ,ocΙ τον Άλέκτορα]), λέγει α: την Ν. κoc! την
•Αλέκτοριχ» κΙΧί τέλος ιΧντΙ «τον Σωτ7iρocν» λέγει «τ~ν ΣωτΤιροιν»
ι.ι.ετoι~ιXλλων ιΧσυνιχισθΥιτως, έπει~~ ΙΧύτος έννοεί κώμ."1}ν, κιχ! του Χρι­
στου το γένος. 01τως OCντί του Δρύιι.ου, τοϊί Ίεροσχ:ήπου, τoi:ί Κο­
pocxou, του Κοφίνου, τoίi Λόφου, του Τιχύρου, τοίί TIlEJ-bOU, έλέχθΥ)
της Δρύμον(ς), τΤίς ΓεΡΟσ'κή-πον(ς), της Κόράκου(ς), της
τnς Ko~ίνoν(ς), τΤίς Λόιeoν(ς) τnς Ταύρον(ς), κσc.Ι τΤίς Τύμ­
που(ς) κΙΧί ιχ.ντΙ είς τ' ΆγρΙ3ισc. σ'την ΚρίδΚ'ιαν,
ci.VT! είς τον Άρ­
χψocν~ρίΤ1)ν είς τ-ι,ν Άρχιμανοeίτάν, ci.vτί είς τον Mελιiν~ρυ ... την
Μελάντραν.
Έκ ~έ των πτώσεων των τοπωνυιι.ιων, έαιν έπιστήσωEJ-εν τ~ ... προ­
σοχΥιν είς τον συνήθ1) λόγον, ί~ίως των ci.γροτων, θΟ: εΙίρωιι.εν ση
ΠΘλυ συχvότερσιι τ7jς όνοιι.οιστικ'1jς εΙνιχι σιί 360 π"λ«γισt.ι. Διότι tj>uat-
κως ουτοι λέγουσιν ώς έπ~ το πλείστον στι λ. χ. έρχοντοι! ιΧπο
τον Δωρον, 1\ ύπ!ίγουσιν είς την Μονή,ν, ~ ~tα.bιxlVOuat του
Ζνγοίι (βλ. 'Ae1)νa., τόιι.. Α' (1896) σ. 441) ~ ci.νοιφέροuσι τΟ:ς
ci.ποστOCσεις, τους κοιτοΙ)'.ους, τους ocρχοvτιχς~ τ,χ, προϊόντoc κτλ. κώ­
ιι.1)ς -τιvός, σποιvΙως ~ε στρέφουσι τόν λόγον οuτως, ώστε ν' ιχ.πιχιτ1\­
τotι όνο!J'ιχσηκΥι' όιι.ιλοUσι λ. χ. ~ιOι. τΟ ... ρ1\γιχ, 7\ τόν ocρχιεπίσκοπον,
 320 ΣΗιlOΤ ΜΕΝΑΡΔΟΥ

'li τ7,ν ιipfLOtJT~V της Κύπρου, τόν ~εσπόΤ'1)ν τΤις Π άΦου, τΟι βoc­
λΧνια: της Δρύμου" 'roήv GTpiTcx.v του (χ.Χί κχτόπιν τΥίς) Κοράκου,
TifLroiAttX. του (x.cx.l κcx.τόπιν 'rYjς) ΛόΦου, T7JV fLovoήv της Μ ύρτον
τΟι χωρΧιΡΙιχ. τΥις ΝΥισ'ου χ.τλ., ουχί 8έ τ~ πριΧΤ'rει λ. χ. Υι Κύπρος,
1\ τΙ ,"cx.pcίYEL Υι ΔΡUfLος, ή τΙ lx.ocfl-Eν Τι Λόφος κτλ., όιότι 'rOUTO elvoct
προσωποποιίcx., πολύ σπιχ.νιωτέΡOC. Έχ. τΥίς έπικρocτi)σεως τocύΤ'1)ς τ/ς
γενιχ.'ιjς, προστεθέντος εΙς το οι} 3ευτεροχ.λίτων xcx.TOι τ«ς γενιχ.Ιχς τΥίς
πρώΤ'1)ς χ.λίσεως .. ου ς, (.. ης Κ ύπρους, της Πάφονς) προΥίλθον
επειτιχ. όνψcx.στικocΙ Υι Κύπρου, Υι Πάιeoν, Υι Δρυμον, Υι Γερο­
Ο'κή.πον, Υι Κοράκον, Τι Λό~oυ, Τι Μ'ύρτ()ν, Τι Νή.Ο'ον, Υι Τa'ύ­
ρον (βλ. x.oιi Άθ,llν«ς τόfL. Η' (1896) σ. 437).
ΜετΟι τΟις γενικΟις Tcx.uTcx., πcx.ρcx.Τ'1)ρ-ί)ι:rεις είσερχόfLεθιχ. εΙς .. ην fLeAi-
τ')')ν έχ.ΧστοΙ) όνόfLιχ.ΤQς, 3ΙΟΙΙΡοuνης οιίιτΟι είς ~ύo μεΥckλοις όfLοτιχ.ςίιχ.ς,
τΟι ipxιx.ioc, 8'lίλ. τΟι σφζόιι-ενα: έκ των πρό του fLEyιXAou Κωνστιχ.ν­
τίνοΙ) χρόνων, xoci τΟι νεώτερoc. Έχ. 8ε των σ.Ρ"χ'a.ίων κοιτιχ.λέΎομεν
σ.λψιx.~'1)τιχως ώς πρώΤ'1)ν τckζιν έκιίνιχ, των όποίων τ.ην Uπa.ρζιν ιι-οιρ­
T\Jpouat __oc σωθέντrι. tJuyypιXfl-fLt:X.Tιx των πιχλocιων.

Άκάμας (γεν. τού Άκάμα) λέγετοιι Υι ΒΔ. ocxpcx. τΤ,ς Κύπρου

χιχ.Ι σήμερον ώς το ,"ckAcx.t (βλ. Σ .. ρck~ωνa., 14, 6, 3)· ~τo όε τοίίτο
πιθcx.νως ΟνοΙλιχ. σ.ν8ρός, Τσως του 'Ae'llva.lou κτίστου των Σόλων
(ΣτριX~ων. ενθ' ιiνωτ.)· ιiλλ' ό Μοιχcx.ιρOCς (σ. 382) έτψoλoγε~, οτι
«οΙ Σcx.ριχχ:ηνοi ~εν ιΧΙΡ'1)σοιν ocKιx.yov ,"ocpoc το ορος .. ο λεΥόfLε~ον Άχ.cίιι-ιx,
χιχί έλογΙσθ'1) ΆκιΧfLOCD, ό ~ε Σιχκελλocριος Κυπριοι.χ.ων (~ι εχ.~.) Α',
118 «έκ του oc xocl χ.OCfLνω, -Υ}-;οι τόπος ιiχ.Q:fLωτος ».
Ή 'ΑΟ'ινον (Ακ.), έγχ.ιxτ~λελεψμέν'1) κώΙλ'ΙΙ, προϋποθέτει όνομιχ­
στιχ...ην fI. ~Ασινος D (ΠΡb. Ko~ινoν) ή σ: ~Ασινιχ. J) (πρ~. Υι Τραπέ­
ζον) γεν. fI. -rij, Άσίν'1)ς D' ό δέ Στέφιχ.νος ό Bυζόcντιoς, χ.ιχ.τocλέγων
τΟις Άσίνιχς, λέγει Ρ'1)τως σ: 'Aaiν'll•.. -rpiT'll Κύπρου». ΆλλΟι ιι-όνος
ό Mas'Latrie (l'ile de Ch., 39) έζέφροισεν έν πιχρό3φτ-1ιν είχ.σι-
. σίιχν, στι χ.είτσιι σ: peut etre dans 1e voisinage de 1'ancien Asine»,
:ην ουτε ό Σσιχ.ελλόcριoς, ουτε ό Oberhummer, OUTδ ιXλλo~ τt~ έλιχ.~εν
uπ' ΟΨιν. Κσιί ΟfL(ρ~ ό σuνοικισfLόςείνσιι ,,"pocOYfLlXort πσιλσιιός, ώς μΟΙΡΤ\Jρεί
ό ~υστυ"X.ως έγκιχ.τοιλεΙιΡθ,Ις χ.ocτιΧγ~σιφος βuζocντιιχκός νιχ.ίσκo~. Τό ονψοι
~τo Ισως ιυοιώνιστον, 'Πιχ.ριχγόιι-ενο'/ έχ. τοίί οι Koci σίνοιι-ιχι xoci σ'1)μοιίνον
~~υ'r~.ης» (πρg. τό «σ.σινΤις 3οιίμ ων» τοίί ΑΙσ"χ'υλου Άγσιμ. 1341).
 TonONTMlKON ΤΗΣ hΎΠΡοr 32i
Βρο(δ )iata (τάι) λέγεΤClt ι.ι.ιχρόν .;J~"1) ΤΟUfκcχώρι (Λχ) εντό~ -r1j;
~ocσώ~οu~ ψ:iΡOCΥΥΟ~ του "OTocfl-ou του ΠVΡΥΟ'J, τ.,~! ΠΡοa-i;λως Άφρο­
~iIJtoc. 'Όντως έν τ~ ένετtκ.~ ~πoγΡ~1ϊ?ι ψέρε,oc! Frodisia (Mas Ι.
ΙΙΙ 512). Ό ΣτρΧbω-ι ocνocψέρει 'Αq:;ροόιιncν πόλιν "ocpocAtocv έν Κα-ρ­
π~σί~ «κα-θ' Ο στεν-rι 'ί) ν.ησος», ώς και! ό ll-:-oAEfl-tXio; (5,14,4),
ocll' έννοείταιι Oτt εν τ-rι vTιa<j> ΆψροSίσι~ θχ 'Jπ'1ipzov πολλOC, .ητοι
κ\)ριως ~AI1"1), OCφtερωι.ι.ένoc υπό εuσεbών εις τ-rιν πocν,:οδύνα-fι-ον 'Άνocσ­
σαιν τΤις Πά.ψου.
Γιόρκοι AiyoVToct τΟι ΒΔ. 'tij; 'Αθ"1)ένο\) έΡδΙΠΙOC (Ο'τους Γ,!όρ­
κους) ocπερ ocνέl1κocψεν ό Vogue XOCL κocτόπtν ό Cesnola (βλ. CΥ­
prus, σ. 105 κέξ.)· πρόό-ηλος δε Etvoct -rι όf/.οιότης του σωθέντος όνό·
ι.ι.σcτoς προς τους Υνωστοτά.τους εκ τών ποιητών Γολγους, οιτινες
κσcτάι τ~ν Σχ.ολιocστ.ην του θεοκρίτο\) (15. 100) ώνψιiζoντo κιχ!
«Γόλγος», πιΧντως δε κoc! Γόλγοι, !σως όε XOCt Γόργοι' όιότι "ocpi
Στεψά.ν<j> τφ Β\)ζocντί<j> εν λέξει Χύτροι φέρεταιι « Άλέξοινόρος εν τ(jι
περί Κύπρο\)' τ.ην όε Γoρyίσcν ocποόοίίνocι XlJτρΙoι~». 'Ο ΣocκελΗ.~ιος
(Α' 195), ocξιων ευλόΥως δη πρωτος ~xocas τ.ην θέσιν τ-ηςπόλεως (έν
τΊj oc' έκδόσει των Κuπρtocκών εν Άθ. 1855 σ. 187) ΥριΧιΡδΙ ocνocκρΙbώς
δτι ηχ.ουσε «ΓόΡΥους7). ενφ τό ΡΥ κυπριocκω~ ,"poιpiPSToct ρχ., επίσης όε
κ,χ! το λΥ (πρbλ. κεφαλαλγία- χεφαλαρκά, 'Όλγα - 'Όρ1<a).
Γεροχnπια λέγετClΙ ",ocpocltov τσιφλίκι τ)1ς ΠOCφου, ι.ι.ν7ψ.ονεύετ,χι
δε ύπο ι.ι.εν τοίί ΣτριΧbωνος «'Ιερο)(:ι)πΙς». υπο ~ε του Πλινίο\) (Hist.
Natur. 5, 35) HieI'ocepia. 'Ολίγον ενδότερον τ,χιJ-:Yις χείτocι ι.ι.εΥΧ):η
κώι.ι."1) ίχ.ο\)σoc νοιον βuζocντιocκον χ.ocί ocrx.ociov \ι~ροιγωΥείο\l. όνοι.ι.α:ζο­
ι.ι.έν-η ΓεeοΟ'κnποu (-rι) εκ ποιροιθέσεως κιχ! χ.ρ+Ισεως τ~ς χιχτocλi)ξεως
τ.ης Υενα-ης, OCντ! «ίερος κ.ηπος»' oυ~ψιιx ό1 OCι-ιιptbOAiOC δτι το ovofLo:.
τουτο ';;το πΙΧλιχιότερον, έξ α:ύτου δε π,χρciΥωγον -ήτο τα ΊεΡΟΚ1'}πίιχ.
(( wΕοκα τη.ς Γεeοχnποuς D λέγετιχι χ.oc! τοποθεσίoc του Κciθικσc,
πocντως 3ε υπ1iρχ.ον περισσότεροι τοίί ένος «Ιεροί κ.ηποι».
Δάλιν (Κθ) tIvoct προφocνως ocuTo τούτο τό 'lδιiλιoν, το έξ'ψν'1)θεν
ι3ίως υπό των Λιχτίνων ΠΟΙ7ίτων' ocι έχε! ocνδυρεθείσ,χι διόι κυπριιχκών
χ.α-ρ,χκτ-ήρων επιγρ,χ<ρ,χί επψιχρτύΡ7ίσσιν τ~ν τοιυτότ"1)ΤΙΧ το\ί χωρίο\),
σ7ίιιειωτέον δι.ι.ως δτι ποιντιχχ.οίί ώς OCρχηχ.όν Υρciι.ι.ι.ι.ιχ ψέρετιχι το )Κ
ητοι το s (n).
Καειπάσιν εΙνιχ! ι.ι.ετα:γενέστερος τύπος το\ί ΚocρπocσίΙΧ, ευρισκ.ό-
322 ΣJι?ι!:oT ΜΕΝΑΡΔΟΤ

/-,-ενος ο::πο τοίί ΠλινΙου (Hist. nat. 5, 31), Carpasium και! έν τφ

Συνεκ&Υιμφ τοίί '!εροκλίουι; 70ί, 5 α: Κ!Χρπχσιον]l Κ!Χι παιρ« Κ. τφ
ΠΟΡΨUΡΟΥεvνr,τφ Ι, 39. Πι?! -1it; ίΡl.Τίς τοίί όνόμ.ιχτος ~κlXσεν ό Π.
Γ'εννιX~ΙOΙ; (EitOaatt; περ! -r1i. ίν Κύπρφ ΓεωργίlΧι; Μέρο, ~' σ. 6 σrιμ.
2) ότι πιχρΥιχθΤ, ίχ τοίί α:ΚΧρποισοn, ήτοι «λεπτόν βσι/-,-~lXκερόν VιplX.
σ/-,-οι προερχόμενον {χ. τ.ης 'Ιν&ικ'i\ς ... Mrιπω; (λέγιι) εισlXxθείσrις τ7jς
τίxνrιι; ΤO'~ uιpoιlvitv itχρποισον εις Κύπρον, ελoι~ε το ονο/-,-αι του uιpx­
σ/-,-ιχτος καιι το ~ισψέρισfJ-αι T1j; Νήσου, ενθα Τι τέχνrι ΙΧVΤΎ) rιυ30χ,ί­
1LΎ)σε χ,αιί προ-rιχ.θ"t/;» Άν το κ.Χρποισον ':;το ψυτόν, Υι y7i σπου έ~λιX­
σταινε, Oi 1)~ύνlXτo νQι λέΥεταιι υπό των πιριοίκων Κσιρπαιaίαι' ιiλλόι
τ« ίιψ«ψαιται ~ξν 3ί30υσιν, ocλλόι AOΙfJ-~eivouat το ονψαι των 7J~"t/ ώνο
fLσcσμένων χωρων, οπου υψοιίνοντοιι ίεσιψέτως' (πρ~. κοισfJ-ίρι ίχ της
Καισι.ι.ίρ, λοιχ.ούριν ίκ της ΛοιχώΡ1Jς, ι.ι.ουσουλίνοι ίκ της Μουσούλ,
φέσιν ίκ τοίί φεζ κτλ.). Σ1JfJ-ειωτίον οτι 6"t/λυκώς το Ονοι.ι.οι φέριι χοιι
fLικρον ""οιρωνιτιχόν χωρίον τ.:ης Κιρυνίοις, .;, Καρπάσ'ια.
Ή Κφύνια πσιροιSί~ετlχι &ιοιφοροτρόπως, ιiλλ' ιχ.ρχαιιο-:έρσι γρocφ-Υ)
ε(ναιι OΙU-:1), είιΡΙ7ΚOfLέν1) παιρόι Δι08ώρφ (19, 79) α: τ.ης Κερυνίαις».
Kσcτόπιν ό Σκύλοιξ (Περίπλου σ. 84) ypeiιpIL ο: Κερύνειοιν». Σψιχλερόι
SE νψίζΟfLεν στι εΙνοιι 11 όι« τοίί 1) ypoιιp'h της οι' συλλιχ~Ίϊς υτοο των
[J-εΤΟΙΥενεστίρων (Kf1PVVitoι, οπιρ /-,-ε τετί6Ύ) κσι! Κυρήνειαι)' 3,ν εΙνοιι
όε OCπί6οινον στι κσιτ' ocρχ«ι; ~τo αΚινύριοι]l 11 «Κινύρειοι» {πώνυμος
εισέτι πετρων Ι ιχ.ρχεγόνου Κινύροιο», ώι; ΠΟΙ1)τικωι; 1)τυ/-,-ολόΥΎ)σεν ό
Νόννος (Διονυσ. 14, 450), οϋτω ό, φέρεταιι κοιί ποιραι Πλινίφ (V,
31), « Fuere et ibi Cinyria ... D onip ό Κυτψαινος (σ. 46) έξί­
λoι~εν ώι; Κυνα.ρίoc.ν! Ό S, Mas Latrie (Histoire, ΙΙΙ 609 (J't)fJ-. 9)
το έν τΊi βούλλ!f τοίί πιΧ.ποι Κελεστίνου του γ' Ι 1196) Cherin ( ... Κερύ­
νιοι) έξίλα.~,ν ώι; το χωρίον «Xeri au sud de Nicosie]l (βλ. κοι!
L'ile, 191, 17).
ΤΟ Κίην έσωσε πρo~ήλως το ονοιι-ιχ, &:λλ' ουχ\ κοι! τ.ην θέσιν τοίί
όνο/-,-οιστου KtTlou. Το ocκριgες aXi~toyp6cΙP1JfLlΧ των έρειπίων του τεί·
χους όπερ ποιρέχει ό τφ
1738 ηθων εΙς Κύπρον 'Άγγλος Π.ΡΙ"1}~Τ~Ι;
Pococke (Α description of the East. Vol. Ι Ι Part. Ι, London
Μ l)CCXL V. ρΙ ΧΧΧΙΙ ρ. (713 j ου3ψίσιν και τοιλείπει ocμψι~oλίoιν
στι το ocρχοιίον Κίτιον εχειτο fL,τοιξυ του Aeipvιxx.o; κoc! ,.ης Σκ(Ηοις,
Τ,τις έκ.τίσθ"l) έχ. τών πετρων ιχίιτοίί. Άλλσ. διοιτί λοιπον ώνο/-,-ιiσθ"t/
 ΤΟΠΩΝΊ'ΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΥοΠΡοτ

ΤΟΙΟ\Jτοτρόnω; -ή εξ ,"SPLnO'J OCnλικ.« μ.ίλιcι ΝΔ. ι:ι.:πεχουσα. κώμ't) ;

Ό Εύγένιο; Oberhummer, έκ.τενως κιχ! "'Cι).'J!J-cι(;ώς 8ι:r.λ:ι.bων nspl
-rr" κuπριcικ.1j, τoπoyριx.ιp(cις, Ιν τιj> Zeitscllril't Jer Gesellscllafft
fur Erkunde zu Berlin χχν Banιl 1890 itiXi χωριστ':t. Aus Cyt
pern, Berlin 1890) ιiπo~ι3ει (σ. 12) ,,1;ν fl-ετ:iθεσιν "Cισ ό'llόι..ι-α:'t'ος
(J. ~uf eine zeitweilige Residenz del' Bischδfe». 'Αλλχ ό λόΥος
πρέπει f/-ocAAov να. ζ'Υ)'t''t)θ~ εΤΗ είς το OCχ.ρωτ+Ιριον, έιΡ' ου χ.εϊ't'CΙΙ κα-ί
απερ OCvix.ιx.Oev θα. έλέΥε't'ο c Kt't'LO\J OCκριχ», εΙτε χ.ocί είς τ.ην βυζιχν­
τιιχκ.ην (κocτα. τ.ην πιχρoc~οσιν dγγελό'ΚΤΙσ'τnν) έκκλΎJσίocν, τ.ην ιι:Πα.­
νcιyίocν "ου κ'ι3κ~oυ» (βλ. Mariti, Viaggi per l'jsola di Cipro...
MDCGLXIX tomo Ι σ. 181). Δια. τoiί όνόμ.cιτoς "ούτου οΙ κτί­
σα:ντες αύτην (f/-sTi f'11:ptSw't'wv) ίσχ.uρίζοvτο ση +ι είκων είχεν eups01i
7\ .η't'Ο +ι ιχ.ύτ.η τοίί κocnGΤΡOCfLι..ι-ένΟ\J .η~ΎJ ΚιτΙου, στι ~'Y)AoιaiJ, ώς έν
πά.σ~ κοιτοιστροepii, έσωθ'11 ό έιΡέστιος. "Όπως aE. σ-ΥιfJ-ερον π. χ. οΙ
Λευχ.oσι~τα:ι λέΥοιισι σuν't'όι..ι-ως «πάω σ'τον κ'ύ'Κκον D νοουντες
Q:πλώς .0 πα:ρακε(μ.ινον ι..ι-ετόχι 'r1j, Πocνα:Υίας του Κύκκου, ούτω ΚCΙί
οΙ τότε ΠΡGGΚ'Jνοuντες έλεγον «είς το Κ(τιν», ιχντ! «είς τον νcιoν -rr"
Π οινOCΥ(ocς τοίί Κιτίου». "'ΕΥεινε 3ί κώΙΙ-1) προ τ:ης Φριχ.Υκοitρocτίοις,
ΚOC! οί Λουζινιοινο! εχτισοιν έχει το Ρ1)Υικον 11Oste1 dou Quid (Mas
Latrie 111 287, "'pb. Μχ. 150, 15!) έκOC'11 ~ε υπό των ΣOCΡOΙJι:ylνών
τονAvyouaTo-1 του 1425 (Μχ. 386).
Κορώνn (-iJ) λέyετcιι λόψo~ τ:ης ΜεσοιριQtς, 469 πo~ών -ϋψοιις, ~ύo
Sf μ.ίλιοι ΒΔ. του'" ΑρσΟ\Jς. ΤΟ oνoμ.cι G'11fJ-oιiVEt κ.οιθΊχΙΙτΟ ΚΟΡUΨ7J κοι!
λέγεταιι κιχί περί ιΧ:λλοιι βοιινου Β. τoiί 8uλιιΧτοu, VψΟ\Jς 2140 πο­
δών κοι! ιΧ:λλου ΒΔ. του Ntit't)oroιptou ύψους 1057 ποδών «Κοeων'l.ά».
Άλλ' έπΙ τούτοu κιχ! κοιθ' oλΎJν Τ7Jν βοριίιχν ocuorou χ.λιτUν υπιΧρχ.ουσιν
έχ,'nτοιιι-ένοι έρε(πιoc, ΚΟΙΑούfJ-εναι a: κocτocλύfJ-ΟΙΤΟΙ». Έπει31J Sf ~ Με­
σοιρια. περιελοιιι.bOCνετο είς το βοισίλsιον ,,1j, Σα.λοιι..ι-ινος, νοι..ι-ίζοιι-εν
ση έ~ω πρέπει να. τεθii +ι ζ~ΤOIIι..ι-ένΎJ όι..ι-ώνVΜo~ ocpxoι(oι πόλις' 8ιότι
ΣτέιΡ«νος ό ΒυζιΧντιος λέΥΗ σ:ίστι Κορών'Υ) ι..ι-οϊρ.OC -r1jI; Σoιλcιιι-ινoς της
εν Κύ,.ρ<ι>>>. Ό ΣοικελλOCριος Α' 151 τοποθετεί τ.ην πόλιν είς ιΧ:λλ1)ν
θέσιν ονΟf/-οιζΟfJ-έν'l)V Κοeων'l.ες εν Κεριινία.· OCAl' ό πλ1)θιινηκος 3εν
-ή~ύνα.τo ναι ~'l)f/-toUPYYJOii χοιτόπιν. Ή ΚορώνΥΙ όνομ.OCζεταιι κοι! άγια.
Κοeώνn, όιόι τ.ην :Χκόλουθον έΤUfJ-ολογικ.ην πocριΧόοσιν: « τα. χω­
fJά~κ'l.α iίταν τΥιc Παναιας, κ' ε{χ,εν άeκάτες ,\<' έ1j:iινναν το
324 ΣIΜ:ΟΥο ΜΕΝΑΡΔΟΤ

~uεϊν τους σάν το t11tnvvav. θωρούν μιαν κορώναν π6>ψι.

γύριζεν το λα6έζιν κ' εν εψευκεν- παρατηρούν, κ' ίντα να
οούν; η.τουν μια κουΦiι ππεσμένη μέσα' ';Ι Ι1αναϊα επε11tεν
τυ πουλλιν για να τους έγλυτώσ-r:» (πιχρσι π. ΣUfLεωνί~Ο1J).
Τοίί Κορών'l'l :;.εγενθυτιχ.Ον ,ίν«ι το Κόρω'lος, έξ ου κ«τσι συΥχ.οπ.ην
ό Κόρνος (Λν.).
Κvρκα είν«ι το πιχρσι Mocxιxtpίf 68 ψερόι-ι,νον (~Kυθρί« 1), πεσόν­
j (Ku(e)pjιi). ΚΙΧί οΙ
τος τοί) θ ϊνεκ« τ1iς οuρocνικijς πρoψoρ~ς τoiί
Φρocγκοι εγρ«ψον la Quithrie' πρ~Ι Mas Latrie, Histoire 11 504,
505, ΙΙΙ, 229, 276, 286, 601, 611. Ό δε συνiιθως γΡ«ιΡόfLενος
τυπος Κυθροιίιχ είν' ocι-ιocρτuρος κσιί σψοιλερός. κοιτσι τον 'IEpoxl1i
(Συνέκ3·ιψ.ος 707,4) ίιπηρχ.ε πόλις «ΚUθροι», εχει 3ε ό τυπος ουτος
προς ΤΟ ΚυθριΟι ώς το :χρχ.«ίΌν Σόλοι προς ΤΟ ΣολιOC. Φ«ίνετοιι 3ε
οτι Κύθρο! χυρίως :Jισ«ν το λεγόfLενον Παλαίχυθρον, ου -ή συνθεσις
ιXπo~εικνύειπιxλoιι~ν .η~"I) τ.ην fLΕτωνUfJoίιχν κοιί έ·,",ΟfLένωςτ.ην fLετοιχ.εσί«ν.
Κιχι 1) Λάπnθο (γεν. της Λαπή,θου) ιΧπέχει των έρειπίων, σπου
τΙ9ετοιι ή ocPX.OΙLΙX ΛOCΠ71θος, πόλις, 1fJv ούτως ιΧνΟΙιΡέρει καιί ό Πτολε­
f"ιxio; (5, 14, 4) χ.αιί ό Στέψαινος ό ΒuζocνΤ 1 0ς, σφζων και! ιΧπόσπιχψαι
τοίί Άλεςocν3ροu τoίi Έψεσίου «ίfL'ρόεσσαι ΛιiΠ71θoς», σUfLιΡωνεί 3ε
χ.αιί ό ΠλΙνlος (V. 31), γριiφων Lapethos. Μόνον τοίί ΣτριΗ::ωνος
τ« χ.ειρόγριχψιχ (14, 6, 3) πιχραι3ί30υσι «Λocποιθος]) καιί τΟ Λάπα­
θος είνcι.ι κώfL71 τ1iς ΆfLfLοχώστοu. Τπό των ΦρOCΥχ.ων -ή ΛOCΠ1)θος
έλέΥετο πιχροι3όξως la Pison .;j La ΡίΖοη, χ.αιτσι 3, τ.ην f"αιρτuρίοιν
,"ou ΣτειΡocνοu τοίί Λουζινιαινου (Description de toute l'isle de Cy-
pre ... par Rev. Pere F. Estienne dc Lusignan, Paris 1580)
:Jιτo τότε πολυπλ71θεστέραι χ.otί T1ic; Λψεσοί) χ.αιί τ;ης Πιiψoυ και! -r1i;
•ΑfL/Lοχώστοu.
Ή Λεμεσο (τ;η~ Λεμεσ'ού(ς) πρό των ΦρOCγκω'l ώνOfLOCζετο «Νψε­
σό,», ώς Γοιλ. ίιπό τ1ίς 'Άνν'f)ς τ;ης KOfLV'f)v1ic; (ΆλεζιOC3ος ΙΧ, 2 Βοη­
nae 423, 2) χ.οιί του ΚωνατοιντΙνου τοίί Πoρψυρoyεννiιτoυ (περί θψιiτων
Ι 15 Βοnnaβ ΠΙ 69), σπουκιχκως ocVTEYPOCIP'f) «ΝψεuΟς».;j ιι:ΝέfLεbος»'
έΤΡ~Π"1] 3, το Ν εΙς Λ ΚΙΧτ' ocνΟfLQΙωσιν το.ί) νε χ.αιΙ με ε(τε υπό των
Έλλ-ΙΙνων (πρb. fL-tινΙγΥες- f""1]Aiγytιx) εΕτε υπό των ΦρOCγχ.ων· κοιτ' ocv-
τίθεσιν πρό~ τ.ην 'ΑfLocθΟiίντ« έπωνΟfLιiζετο ~viot πόλις Ν ψεσός» .;j
Νs:iπολι, Νψεαου (ώς λ. χ. ίν.τii 'AXOlOVettf του 'Αγίου 'P1jyivou,
 ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΕ ΚϊΠΡΟϊ 325
έν Αψ. 1903 εί~ 160'1 σ. 8)0 Ύνωστότ!Xτo~ δ' έπισχοπος Νειχπόλεως
χιχτιΧ τον ζ' ιχίώνιχ Τιτο .; oπoAUYpXιpG; Λεόντt,)~ (:190 - 668 βλ. Ehr-
11ard παρ~ KpoufLgiXep Ίστορ. ττ.. Β'Jζσ.ντ. ΛΟΥΟτΕχνίιχς Α' 362)·
ά-λλό: κιχί προ τούτου fLν"1)fLονεuετιχι ΝψΕσιος 1LxPT'.)" έoρτιx~όμενoς
τ~ '1)' του Φεgροuιχρίου, κα:Ι πιθιχνώτιχτ:χ πρo~ τ1;ν Νψεσον έσχε,,:ί­
ζετο ό συγyρα:ψευ~ τών Κuν'Υ1γεΤΙΧών Νφ.εσιιχνΟς (oπpg. κα.ί το σφζό­
fLevov oV0/l-o:. του πολίτοu Λεμεαtα.νός). 'Ότι ~ε πρ:Χγμο:.τι .ητο κιχτφ­
X'Y1fLiV"1) προ του Χριστιιχνισμ.ου, ifLΙXfTUF'Y1ao:.v πολλοί πο:.ρ' ιχύτ1;ν ιiνα:­
σxιxψέντε~ τiψοι, οπου ιΧ.νεuρέθ'Υ1σιχν « objeets of all periods» (Cy-
prus Museum Catalogue ρ. 8 κιχί 175), ιiλλ' δτι ι.r.έχρι τοίί ~ευ­
τέρου ΙΙ-. Χ. ιχΙώνος ~έν ήτο πόλι~ ιiζιιx λόγου, ιiπo~ειxνυει .η atj1J τοϋ
Πτ:)λψΙΧίου α:Κουριιχς ocxpιx' 'ΑfLιχθους». ΤΟ Νειι-εσός σχ.ετίζετιχι πι­
θοινως πρό~ τ-1)ν Ni1J.EGtv, ~ς πρώΤ"1) ιι-νείο:. ώ~ θείiς γίνετιχι εν το'ίς Κυ­
πρίοις, ιiλλ' ίιπερ~oλΙK.ην νομίζομεν τ-1)ν ip1J.'Yjvsiιxv -roii Λεζικου του
Pape - Henseler (1884) «Zorndorf J). Ή ~! σόλΟΙΥ.ος γριχψΤΙ
3
ΛψHΣΣό~, '1τις εν ιiγνoίqι; πOCντων των ocvωτέρω έπενoΎιθrι τιf) f 855
έξ ocvunxpxorou TeAfJo"1)aaOU χιχ\ πιχρέσυρε τον Ε. G ο Rey εΙς είχιχσίιχν
ocpxo:.iιx; LemissIJs (!) χιχ! τον J. Ι. Myres (ενθ' ιΧ.νωτ.) εΙς Υριχψην
ocpxιxLιx; LIMESSOS (!) περιέΠδσεν -Y)~η δΙς ιX.xrYlaTiιxv μετΟι τ1)ν 371-
1J.oaisuatν -r1j~ εΠΙιΡυλλί80ς -r1i; Ν. Ή1J.έριχς (ιip. i 481 -r1i; 8/21 Φε~ρ.
1903), ένθ' .x.vsaxsuiao:.fLEV κιχ! τOι~ ocHιx; ιΧ.τΙΧλιχιπώρως είκιχσθείσα.ς
iTIJ/l-0Aoyio:.~· βλ. κιχ! Συ(-tπλ1)ρωfLΙΧ Έγκυκλοπιχι3. Λεξικοίί σ. 529.
ΛVμπ'Κ~α.(τ~) λέγετιχι κώ1J.71 (Κθ) προς"λocgοuσιχ το ονψιχ τουτο πciv­
τως .χ.πο του εν ιxύτ~ σωζομένου νιχοϊί -rou «Στιχυρου των Αυιι-πΙων», ό
όπoίo~ x.o:.τ~ τον Mιxxaιpocv (σ. 85, oπpg. καί 72, ΟΠΟ\) χ.ιxxιί>~ γρά.­
φετιχι «του Αιίμπα. ]») «ιι-oνιxχό~ το\) ~λθεν χ.όί:τω -roii ορου», -Υ)τοι
dΌΙimΡΟ, ώ; ιι-ετιχψρ:χζει ό Strambaldi, ΠΡΟιΡιχνως 'Ολυμπον ,ν­
νοών τό έχ του Στιχυροίί χιχλοίίμενον ήόη Στα.υι?οι>ονν1.ν. Ό χρο­
νογρόί:φος πιστεύδΙ Oτt το βοuνον λέγδΤΙΧΙ Όλυιι-πιιχ «~toc τον στοιυρόν
το (γρ. τον) 'OA1Jfl-nocTo, ονψιχ τοΟ χ.ιχλοϋ A~aTou ». (Μχ. 56).
''Ολυιι-πον όνψOCζει το Στιχuροgοuνι κιχ\ 1) έκθεσις του Franc Attar
(πιχρoc Mas Ι. ΠΙ 520), τιχύΤ'Υ1ν ~ε "';1)'1 πιχρoc~οσtν .χ.κολουθεί κιχί ό
Poeoeke (σ. 212) κιχ! ό KUTCftαovo, (Ίστοριιχ Χρονολ. 'EVETi'1latv 1788
σ. 5. 26). 'Αλλ' ocπο τοίί ΣΤδψ«νου -rou Λοuζιvιιχνοu (Chorograffia εΙ
breve historia un iversale dell' isola di Ci pro ... Ιη Bologna, 1573
Α.θΗΝλ, ΤΟΜ. ΙΗ' 21
326 ΣΙΜΟΤ :~IENA ΡΔΟΙ'

11. 4ιχ) έΠδκρά,Τ'1)'1εν δη νΟλυιι-πο; τών χρχΙΧίων .ητο ΎJ ύψ'1)λοτό:ττι τ'i1ς

Ν-ί;"ου κορυψ+', το Τρόιjό'j; Τό Τρόοοος όιι-ως, ώ; :i;;έόειζεν ό Obe·
rhuromer (die Insel Cypern, 1903, σ. 148) θεωρών ocντλ'1)θεν έκ τοίί
'Αριστοτέλουςoc πόσπ!Χ'ψ7. τι τοσ πιχρισιιχκου κώόικο; (ocp .131 Ο τοίί χν
σι!'), πΙΧλσιιόθεν έλέγετο Τρόγοόο;. ώς ψέρετσιι κσι! έν τ~ «Xσιριέσσ~ Ku-
πριό:όι)} (σ. 129 't'i1; ΠεριγΡGψ~ς του KuJtJtou 1819). α:νΟλυιι-πος»
~ρσι τοσ Π τολψιχίου κσιτα. «. 'tOC ιι-ε"T)ιι-~ρινα. τ/; Κvπροu D πρέπει π&:ν­
τω; να: θεωΡT)θ~ το 01'0;, δπερ, ιiφ'.ης έόέχθ'1) τον Στιχυρον τοίί l'!laTou,
κοινώς ώνοιι-ά,σθ-η Στσιuρο~οvνιν, ιiλλ' ώς ιiπο~εικνuου"ι τoc Λuιι-πιιχ,
έξ-ηκολοvθει ν~ Xoιxl1jToct κσι! ΌλUιι-πισι. σ: Λύιι-πισι» διι-ως κσιλεί ό
λιχό; κιχ! τΟ ύπερά.νω TYj; πέτρσις τοίί ΛψνΙτYl βουνόν, (κσιτα. Σιχκελ­
Hpto'i (Α' 130) οστι; έκεί θέλει τ,ην πΘλιν « Λψενίσιν» του Στρ&:­
gωνος «τοίί όνόιι-ocτος ocύτ1jς είς Λίιι-πισι πιχριχφθocρέντος»), "ΕλV'μπον
όε κΙΧλεϊ: κ.ocl το βουνόν, το ίιπερκείιι-ενον T1j; ΆκΙΧθθοσς ( κσιτα. τα. βό­
ρειιχ T1j; vi)aou), έκ.τό; όε τοuτων ό Στρά:gων ιiνιxφέρει κιχl ιiκ.ρώρεισιν
χ.ιχλουιι-έν'11ν 'Όλυιι-πον, -Υιν ό Hogarth (Devia Cypria 80) θέτει ιiνιx­
,,:ολικώτΙΧΤΙΧ είς τ~ν ~χ.ρσιν του Κιχρπσισίου. Τών πολλών τουτων
Όλυιι.πων όυνιχτσιι να. όoθ~ -iJ έποιι-έν'11 έΡΙΙ-'1)νείιχ. 'Ως γνωστόν νολυιι.­
ποι έκιχλοσντο τΟι 0f"fl κιχ! ~λλων Έλλ'11νικ:ών χωρών, χ.ιχl όΎJ -r1j;
Λυκίιχς ΚΙX!τljς Μυσίιχς, πιθιχνώτσιτΙΧ όε Όλύιι.πους έκ.ιΗουν κιχ 1 οί
Κύπριοι τΟις ιiκρωρείιxς, τΟις φερούσσις νχους τών θ,ών τών Όλυιι-πίων.
Κιχ! το Μαριν (Λν) φσιίνετσιι όισισώσιχν το Ονοιι.ιχ του Μιχρίου,
ιiλλ' ισχυρώς ιiιι.φισg"flτιίτιχι που εχ.ειτο έκείνο, πριν .η κσιτιxσκιxιp~
όπό τοσ Πτολψιχίου. Έκ τ'ίjς φρά,σεως τοσ Διοόώρου τοσ Σικ.ελιώτου
12, 3 ΟΤΙ ό Κίιι.ων «.θΙΧλιχ-rσοκ:ριχτών. Κίτιον ι-ιεν ΚΟ'.ι Μάριον έξ,πο­
λιόρχΤ)σε», συνά:γετσιι ιι-ίiλλoν στι ΙΧί auo πόλεις πιχρέκειντο (έπ! T'i1;
νοτίιχς ιi"τ1jς) κιχ! οη όίκιχιον εΙχον ό Mariti (Viaggi σ. 185) κιχ! ό
Κυπριιχνος (Ίστορ. Χρονολογ. σ. 25), θέσιχντες το Μάριον είς τΟ
Μιχρίν- "rg. χ.οιt.Εngel, Kypros, Berlin, 1841, Ι, 57 χιχ!Σοικελ­
λά.ριον Α', 50, οπου χ.σιλώς υποσΤ'11ρίζετιχι Ύι γνώfl-'11 ΙXUT"fl. Άλλ' οΙ
ιiνιxσχ.ά:πτoντες ocpx.ιχιολόγο t όιιχφωνοσσι, τοποθετουντες ιχύτο ποιρ6ι τ.ην
Πόλιν τΥ)ς Χρυσοχοϋς έγγΙίς τΥ)ς Άρσινό"l);' "rg. Max Ohnef. Ri-
chter Kypros> the Bible and Homer σ. 502 κιχί τον τ.ολψοϋντα.
Touorov J. Μ. R. Munro έν Journal οί Hell. Studies Χ 281,
ΧΙ 6. ΣYιΙUρoν το Μσιρ!ν εΙνιχι δλως τουρκ.οχώρι, τουρχ.όψωνον κα.ι
 ΤΟΠΩΝrΥΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΥ 327
ιΡιχ. ... α..nχ.όν· ό κ.ιχ.τιχ.gι~ιχ.σμό~ τοίί τόνο') ε!:νσιι ,j'ΠΩΚI'ΡΙ'1!Lός' Πfb. δα­
μαλίν, !J-ιχ.ρότερον τοίί οαμάλιν χ.ιχ.Ι 'A(ιΊJνX~ Ι ς', 288.
'Η lliepo:; φέρει τό ovo!J-IX. τoiί,o, ocqJ' -t" 1; Πxψ~ι; τoi:ί '()μ+Ιρο,)
(Όa. θ. 363). 1; επειτoc α: πιΗιχι Πό:ψος» (χ.α! εν '1'JνI1έσει « Πoc'λocί­
πιχ.ψος» ή3'!') :Χ.πο τοίί ilOCIJaιxviov 8, 5, '2 κσι! ,Qtί Στρx~ωνo:; 14,6,
3 κ.ιχ.ι τοϋ ilAtvtou, 5, 31 Palaepaphos 'λεγψένΊ)) χ.ιχ ταστρocψείσα:
επσι.νειΑ1j!J-μένως υπό σειιψων, άοπέμ.Ηνε μόνον ώς τόπος ίερός τ:ης
ΆψροδίΠ1ζ' κσι.τ' άορχα.ς ~Ί)λ. i) νίίν Πά:ψο; έφερε το ~ισιx.ριηκόν νέα
Πά:ιΡος, όcλλά: κσι.τόπιν .ητο 1; κuρίιχ. ΠocΨ'Jς, ε~ρσι "ων βα:σι'λέων, τών
i νθuπά:των, κocι πρωτεvοu'1σι 't1i.; Κύπρου fLEXfL T1j:; Επιχρσι.τ-1Jσεως
του χριστιιχ.νισ!J-οiί· ιinoc Α-ήγοντος του 3' μ. Χ. σι.ίωνος εγρσιιΡεν ό
&γιος 'ΙερώνUfLος (εν τφVita S. Hilarionis, Λocην. Πσι.τρολ. τόfL.
ΧΧΙΙΙ κεψ. 10) στι nunc ruinarum tantum vestigiis, quid olim
fuerit, ostendit, εννοων βε~σι.ίως τσι.ύΤΊ)ν -r1JV Πό:φον. Έπ! των Αύ­
τοχρocτόρων -ητο μία. των 14 επισκ.ο'Πων, έπι δε των Λοuζινια:νων κέν·
τρον tJ-Lii.; των 11 περιοχων, περιλσι.μ.bα.νούσ1j~ κιχι τΟι KOUJtAtOC (βλ
MasLatrie, l'ίΙθ de Ch. σ. 151), ιiλλ' ιΧπό τ:ης 'Ενετοχ.ρocτίιχς, εγχoc­
τιχ.λειπομ.ένου τοϊί λψένος, ώς νOσΊJρoυ, ιι.ετφχ.1jσσι.ν οΙ χ.ιlτoι>ιoι όλίγον
υΨΊJλότεΡOν, είς το Κτ/fLιχ., Ο,τι δι νυν κσι.'λεΙτιχι ΠάΦου slvoc: χω­
ρίον 289 κιχ.τοίκων (1901). ΠάΦου ομως όνoμcίζετσι.ι ~oct Τι ολ7!
έπocρχίσι.. 'Τπό TGI'l ΦρcίΎκων έλέγετο xoc! Bamfo, χιxριxχ.ΤΊ)ριστιιtό'l
8έ T1i:; τότε &.μocθείιχς εΙνιχ.ι οη κσι.ι εν τ~ 'ΑκολοuθΙqc: τοσ 'Ο'ΙΊ)σΙιΡόροο;
τοίί θoιuιι-σι.τoυργoiί (χγ. του ιζ' ιχ.ί., ψ. 411., πσι.ρOC τίj> κ. Δημ.οσθ.
Πιχ.uλ(311) λέγιτιχ.ι οίιτος ιrU:lfLΙPou άογλ&:ϊσμ,οι». Ό πολίΤ1jς μέχρι των
&.ποστολιχων χρόνων έλέγετο Πά:ιΡιος, ιiπό ~ε των eppocyxtKW.., λέγετιχ.ι
ΠαΦίτης, ιiλλ' έ'Ι χγ. τοίί ετους «,ςψκ~Ί) τ:ης Tυπιx~ς ~ιoιθiJΚΊ)ς τoiί
ά.γ. Νεοφύτου τoiί Έγκλείστου, ~χl\οljέντι έν τ~
Archaeologia or
Miscellaneous Tracts relating to Antiquity, Volume XLVIII
London MDCCCLXXXIl (βλ. ποι'lομ.οιότuπον έν ρΙ. Ι) φέρετιχ.ι
.δι' έρuθρω'l γρα.μ.μιΧ.των « or7i:; Πσι.ψινων επocρχΙοις J).

τσι. Πάνaγea (των Πανάγρων) εΙνιχ.ι μιχρόν χωρΙον -r7i. ΚερυνίΙΧ.

περ! οίι !J'όνος ό Mas Latrie (l'ile 40) ιΧνέρριψεν slJtocalocv. Άλλά. ΡΊJτως
tJ-νΎψονeuει ό Στέψιχνος ό Βυζά:ντιος, οη «εστι ~δ κσι.ι Π6:νσι.χρον πόλις
Kuoπpou, το Ιθνικον llOCVOCXPΙX\Ot; .;j ΠocνιΧJCριος», ό ~~ Νόννος (Διονυ­
σιιχ.χ.ων 13, 446) &.νσι.ιpέ~ει
328 ΣΙΜΟ')' ΜΕΝΑΡΔΟΥο

και τέμενος 8αΑύΙ1ε'νοοον

ι.,. ...
όrιεσσαύλoιo
t" Πανά'Κοου.
ι;

Π ιi'lσικρσι , 'Π'λ'l}θuνηκως, /LVΤιμ-ονεuοντοιι op1l έν Kρ-rιη), πρo~'1ι'λω:;

.
δε χ.οιΙ έν Κύπρω θ:Ι ~ξΞφέcoντo
, .
πλ'l}θuντικωι;, ώ,.. OCποόειχ.νUει το
« ΠocνσικραιίΌς»' Τι τρο-;ι;.η TQU Χ προ τoiί Ρ συμ~α:Ινει κοιι εες το
Άγρωτή.ριν χοιί το γρί'Κελλος .ητοι κρίκο•.
Σολια και'λου"τοιι ίιπο του λοιοίί αιΙ 7Οαιρχ τ.ην ~oισερά:ν xOtT'l}V του
πoτoιμotί Κοιρχ.ώτ'l') όω~εκoι κωμσιι (Κοικοπε-::ριά:, Γ σι'λocτοι, Σινι'ιόρου,
τψ'Π'ριoc, Εύρυχ.ου, ΚοριiΚΟ'J, Άγρoλ~όoυ, ΦΗ.σο'J (ocνω καιι κά:τω)
νΑϊς Π ι<pιiν ι:; , Λ'1)νοίί, κοιτυόοιτοι χ.ιχΙ Σκουρκώτισσοι), αιΙ δε περιχι­
τέρω θεωροίίντοιι ως όποιγόμενοιι είς ...ην Λεύκοιν, ΎJι; όλίγον OCπωτέρω
κείντοιι τΟι έρείπιοι τ:ης «Πσιλι~ς χ.ωροις» .ητοι των Σόλων. ΈΠΙΥΡOCΨΤι
έκεί ευρεθείσοι κοιι περιέχ.ουσοι τΤιν φρά:σιν «τ:ης Σολίων πόλεως» (βλ.
Cesnola Cyprus ι;. 424 ιχρ.
29), πιστοποιεί χ.οι! τΤιν θέσιν των Σό­
λων κσιί το έθνικον «Σόλιοι;». ToG aE ιrΣoλίoι» ποιλocιοτά.τ'1) μ-σιρτυρίσι
~είτoιι έν τ~ βoυλλ~ του πocποι ΆλεζOCνδρου τον ό' τίί> 1260 «Νεtλ~
Σολείοις» (ποιρά: Σocθ~ Μεσ. Bι~λ. τόl,' ς' σ. 505)' ούτω δε ΥρOCψει
κοι! ό Μocχ.ΟΙιΡιΧς 67 «έπίσκοπο. ΣολεΙοις»' κocτόπιν Ομ.ω:; έπεκριΧτ'l')σε
χ.οιΙ έν Τ~ ψ-rιμ.Ί! τοίί έπισκόπου ό τύπος «Σολέoc» ιχντί «Σολίοι», ποι­
ροικοπεΙι; Ισως κocτά: τον « σωλέocν» των νοιων (πρδ. τον Κυπριοινόν
σολοικότοιτοι Υρά:ψοντοι ο:Σολσιίοι» σ. 40).
Ή Τεμπρια (Λχ.) σ~ζει βεgοιίως το ονOfJ-ΟΙ τ:ης Tέμ.~ρoυ, ΎJς ό
κά:τοικος κσιτα. Στέφοινον τον Βυζocντιον έλέγετο Tέμ~ριoς. γπό των
Φρά.γκων έλέΥετο Tembl'ies, έπΙ δε τοίί ΤζιΧκου τοσ νόθου ';;το φέου­
30'1 τotί Jean Tafure Ι Mas Latrie, Histoire ΠΙ 257, 512).
Ποιρομοίως 1) Τρεμετουσt.α (Μσ.) εΙνοιι ό ήδ'l} όπό τοσ Πτολε­
fLoιlou (5, 14, 6) μν'l}μονευό~νος «Tρψιθotί~ J) ον κοιτέσΤ'1)σε κσιτό­
πιν όνΟfLcxστον ό &Υ\ος Σπυρίδων. Ή πόλις φέρετοιι XCXt « Tpψo'l)­
θοσζ» (Στέψ. Bυζιiντιoς) κοιι ιr Τρίμυθος» (Κωνστ. Πορφυρογ _ 1,
39), οΙ δε κιΧΤΟtκΟΙ α. Τρψιθουσιοι xcx! Τρψιθοπολίτοιι» (Στέφ. Βυ­
ζιiντιo,). '1'Π'0 τον G"t1fLeptvOV 'rU700V εύρίσχ.ετσιι πρωτον ποιρΟι Alnadi,
σ. 83 l'esercito del duca Isaac (τίί> 1191) si trovava a Triini-
thussia.
Συγκ.ρΙνοντει; ή3'1') τΟι σωθέντοι όνόμ.ocτοι προς τιχρχ.ΟΙΊΟΙ, 'Ιερος KΊj·
πος- Γει;>01ιCnπιά, Κύθροι-Κυθρίοι-ΚVι;>'Κά, ΣόλΟt-Σολιά, Τέf~ρος-
 TOllQNrMIKON ΤΗ::: KrnPOr 329
Τεuποιά, Tρε,ιι.ιθoi.ί; - Τοεμετοuσt.ά. xιxi ':>σιcα:b:χλi,()~τε: χιχ1 ττ.~
ι.. ι.. "" " .
ψρχ"ιν "'()U Πτoλε~χίoυ (5, 1-1. 5 ~Όbbe) «Ti ~έ" ι::;ν" Χνσιτσλιχ.ω-
τεριχ "Τι; Ν-ήσου όιείλ"tίψεν 'ή Σ!Xλa:μιν~χ. 7% a. δ'Jι,ψ.ιχOC r, l1ocψίιχ.
τών δέ ιι.ετα:ζυ τχ υ.έ~ u.eaYjtl.bPtvrι
ι r-. Τι 'λιι.ocθΌuι;ίιχ χocί ό ''Oλωι.r.οc τίι
~.. ίο , ~

0'"0;,
,
τ:Ι όέ :ipx1'txoc 1) A«oπ"l')fJlΙX]) (fn.. χ:ι.Ι τ6ν Ί. Xp-rT;" τΤ;, ΛατινιΥ..Τι;
' .. ι

έ..ι.όόσεως ,,:,ου Πτολψ.ιχΙου TOU 1490. Ο" ocνε-ruπωσεν ό OberllUIl1 mer,

die Insel, c. 402; i'.ιxl προς To,j .. oL~ το είΡ1)μέ~oν «ΓοργΙ:χ.», ,Cι πα:ρi
Διοόωρω «ΛΟΙ':>'Υ)θΙoc », "ο έν τω τι .. λω τών έπισκ.όπων «TιχιJ.α.σl:x.»
ι ό ~ Ι

(όπερ χιχκώ; έξ3όό~Y) ύπό του ΣΧθα. Με". Βιbλ. Β' 67 'Πιχρόι. Μχ.
«ocρχιε'Πίσκοπος ΔiXf!.ocσtιχς» (3ίος) ως ό ιiΡXαίo; ιiθλ-~τ-ής, ocντΙ (τ'i1ς)
«Τιχι-ι-α.σΙΙΧζ)}· )οιι υπCι του M<is Ιatrίe ΙΙ Ι 602 Ιν τ·~ πιxπικ,Ίi βoυλλ~
Thomasie χντί Tarnasie) κιχι τό είΡ'Υψ.ένον «ΧυτρΙα», σ'ψ.περιχΙνο- .
/λεν ocσψα.λώς, στι τάι ι:rωθέν,,:,ιχ όνό/λOCΤα. Ύ-ισιχν /λεΤOCΥενέστεροι τύποι,
περιλοψ.b<iνοντες τ.ην όλ"l')ν περιοχ11ν, ως λ χ. τό πα-ρόι θουκυόίό1l
2, 29 Δαυλίoc έκ. "c.G ΔιχυλΙς, τ6 'ΕπιόιχυρΙΙΧ έχ. του ΈπΙόοι'ηος,
ητοι r. Κυθρίoc, r. ΣολΙα., 1-; Tef!.gptGt κιχι ή ΤρψιθουσΙα. (Υ'1\ Ύ) l..ώριχ).
Ή ΥΡΙΧfL/λιΧτιχ.η ιΧύ";Ί) πιχριχ.τΥιΡ'tJσις όυνα,τιΧΙ νάι λύσ~ κιχ.ι ΤΟΠΟΥΡΟΙιΡΙΚOC
ζYjτ11/λα.,,:,C(, όιocτΙ λ. χ. ή Σολια έκτεΙνετα:ι πολΙΙ ένόόηρον των Σόλων,
Έν Πιiψ<J> ύπό:ρx.oυσ~ τρεΊς χ.GψιΧΙ ψέρoυσιx~ τ.ην θ"l')λuκ,.ην κ,ιxτά.λ~ξlν
-jou (γεν. -jouc;) ή Λαπηθκιού (Κδ), 11 nιταο'l<ού (Πψ) κΙΧί -ίι
Σαλαμιου (K~). Ή κιχ.τά::λ'Υ)ζις «uT"l') είνα.ι lιπoxoρ~στtκ-ή, κιχ.θώς κιχι
είς ΤΟ Άπ(αι)σιου-ΆπαΙ<1ιά, Κανναο'l<ιου - ΚανναΟ-κιά, Μη­
λιου - Μηλιά, Ποταμιού - Ποταμιά' έκ τούτων έξό:γοιι.εν ότι κΙΧί
'iJ Λαπηθιου είνοιl 1) /λικ.ρα Λα.Π'Υ)θΙ:χ, 'iJ ΣαλαμΙΟύ, .ηΤΙζ fJ-νη;J.ο­
νεύετιχ.ι >toci έπί τών ΦριΧγχων (Mas Ι. ΠΙ 255 (5) Salamiou) 1)
~ικρόι ΣοιλΙΧ11-ινΙα. 1\ Σα.λΙΧ/λΙΟι ως ένωρίζ συνεχόπ'Υ) ιρων'l1τικως (πρ~.
σ'υ'l<αμ1.ν1.ά - συκι:φ.ιιi) 3ιότι πιχρόι Mιx.λιiλoι ΧΙΙ Bonnae 313 ψέρετιχι
« Σα.λΙΧfL~:Χς πόλις τ-)\ς Κύπρου»' χocί τέλος 1) Πι ταοκου Ύι fLLXpil.
ΈπlόοιυρίΙΧ' xc(i τφ οντι πιχρσ. Mas L. ΠΙ 296 κα.ί έν τΊi ένετtκ~
OCπογριχ.ιΡ~ (ΠΙ 511) epέρeτα.ι IJitavrio, έκε~ ~ε χ.α.ί το «α.υριον» 'Προ­
φέρετοιι α.Ο'l<ον (περΙ του συ/λπλέΥ/λιχτος ορj βλ. ΆθΥ)νiiς ς '164)'
πόλιν ~'Epidarum /λνΥ)/λονευει ως ένόεκιΧτ"l')ν των κυπριιχ.χών ό ΠλΙνιο;
(Hist. natur. ν 31), ώς γνωστον 3έ ό Geol'g Curtius (Grundzίige
der Griech. EtYInolo~ie. Leipzig, 1879 σ. 233) το ΈΠίόoιυρo~
θεωρε! σuγχοπ.ην το\ί έπι-όΌC(σ)υ-ρoς, .;:)τοι 3οι.σω~'tJς.
 330 Σ1ΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

TσιόjτlX χ:χι fJ.cJvoc εΙνίΧΙ τΟι σΤψ.εριναι bvcJfJ.rtTIX πο'λισfJ.cίτων. ΠΕρΙ Τ"η,
ιiΡΖ:;jς τών όποίων εχοιι-εν !J-ιi~τuριχς τους «ΡΖσι1ους σvγγρσιψείς. Είς
lχύτιΧ 3uvcίtLEeΙX ,ι..ι.ετιi τινο, εν3οισισι..ι.οσ ναι προσθέlJωι..ι.εν
Γ- ι , κιιί το Τυλ-
λψκά, (ώς κΙΧλείτlχι όρεινη περιox-rι (Αχ. xoci. Χρ.), περιλιχμ{):;(νο'JlJlΧ
χ.σιτOe
'r7JV λσιτκ-rιν εννοιιχν τoc χωρία. ΒσιρΙσια., ΓσιλΎ)ν-rιν, Λ'juτρόν, ιΈε-
PQbOVVOV, ΆfJ.fJ.σι~κέ~, 'Άιν Γιχνν"ην, ΒροΙσισι, Πόρκον, Ά[J.πέλιιχ,
Π'tΙσι1νισι, Χα.λλέριν, 'Άϊ. θωρον, Μοσφίλιν, Κόχκινα., Πουμόν, Λι-
b~3t, Πα.χύνα.μιι-ον, Για.λιιΧν κσιί Άρχ.χχ.α.ν) ειΧν τιχύτίσω!J-εν σιύτο
προς «τόν λεγόμενον Τυρρίιχν» τόν ocνσιφερό!J-ενον εν τφ «περί θα.υμιχ-
σίων ιΧ.κοuσfJ.ιχ.των» τοϋ Άριστοτέλοvς (;) 43 (βλ. Oberhummer,
Aus C. Ι, 222, die Insel C. 151). Άλλα: πολυ ιiξιoπιστότεριxι
των νοθευοιι-ένων κιχι φθεΙΡΟ!J-ένων ocντιyριiψων, εΙνσιι βεb«ίως σιί ocvoc-
σχ.σιπτόμενσιι επιγρ«φ«ί, (-tιxfTupoiiaιxt ΟΤΙ χσιι α.'λ'λσι όνόι-ι«τ« σωζό­
μεν« ::Ισσιν ευΧΡ"l1στα. προ Xριστoiί.
Κ«ι πρώτον !J-fV '1ι ~ύo μίλια. Ν. το') Ί~xλίoυ Άλάμπeα. (Κθ)
οπου ιivsaXc!:ΙPT)aιxvStJo νεχροπόλεις τοσ ιχίώνος Toii xα.λχoi:ί, ών τoc
εόρ-rιμ«τιι ι:Χ.πόχ.ειντιιι νσν εν τφ Βρεττα.νιχ.φ
Mouasl<tJ, μΙΙΡΤVρείτσιι
οτι ούτως ώνομιχ.ζετο κσιι το π.χ'λ«ι ίιπο -r:;j, περιψ1JfJ.ΟU πλ«κος του ~~
'I~«λίoυ' lv στ. 8 τ:ης κuπρι«χ.:;jς τ«όΤΤ)ζ επιγρσιψΊ1ς ψέρετα.ι «ι το W
\ ρον ι το ι α. λα. πι ρι j« τα. ι το χ.ο ρο νι D Ύ)τοι «έ(ν) τφ ίρωνι τφ
'AA«(fL}Itpt~Tq:: τόν χώρον D, ιι-νΎ)ι-ιονεόετ«ι ~"I1λ. Ιερός τόπος Άλ«ι-ι-
",ρι.xΤΊj, (βλ.
Sammlung der griech. Dialect Inschriften. Heft
Ι Die Griechisch. Kyprischen Inschriften ... νοη Dr W.
Deecke, Gottingen 1883 σ. 27, έπιγρ. 60 κ:χί πρόχειρον όfJ.οιότv
πον έν τφ ιζ' τό!-'-<tJ -;ών Φιλολογικων τοσ Άλεξ. 'Ρ. τοσ 'Pιxyx.otb:;j,
πίν. 93)· κιχι ιi'ΙEγνώσθΎ) ιι-ιν τό χόριον τοϋτο ονοι-ιιχ, ώς χιχι τά. α.λλα.,
3Ι«ιΡόρως (ΆλψιριOCτ« !), ιiλλ 'εύστόχως ό Deecke "JtιxpαobOCAλEt (σ. 30)
Tc. σΤ)ι-ιερινόν oνaμσι τοσ χωρίου, οπερ οιι-ως κιχκώς ypc!:ιpEI Alam bria.
Κ«ι οΙ ~ύo Α.χρνα.χ.ες, ό γνωστότερος Λάρνακας πιχρoc το ιiΡXσιίoν
Κίτιον κιχί ό Λάρνακας τΥις ΛαπΥιθου (2 ιι-ίλι« !-,-ιχχρα:ν ΤΟΙUΤΎ)ς)
ϊχουσ:ν ιiρxιxίσιν κιχτσιΥωΥΊιν, ύπΧρξxντε~1 ώι; φσιΙνετσιι, "ltpocίaTStot
των 'ΎΥυ' ι-ιεΥOCλων πόλεων. K«t τ.ην ι-ιεν ιipχσιιόΤT)ΤOΙ των σιινοιχι­
σ!J-ών ι-ι«ρτvροuσtν οιί Υενόι-ιεν«ι ι:Χ.νσισχ.σιφσιί (βλ.
Max Ohnef. Ri-
chter, Ancient places of worship ίη Cyprus σ. 11, ιΧ.ρ. 7 περί
"Qii Λ.χρνιχχ.ος τοϋ Κιτίου, χ.σι! σ. 23, ιiρ. 61 περΙ Toii Λιipνσιχ.oι;
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΤ 331
τΤις Λχπ"ί;θοu, ΟΠΟ'J ό Σ«κελ'λΧΡΙΟζ Α ι 139 θελει «τ1,ν μικρocν πόλιν
AocΚos~oc(tLOVΙX
•
:θ), τ.ην 8ε πxλoc~6τ"ι;τχ τιγ} bν6tLOCΤ<:Ιζ
•
r. π«οχ
ι
Cesnola
(Cyprus σ. 420, Greek inscr. 16) επιγροιψΤι, Τι i-v Λχρνocκι τ1;ςΛοι-
π+Ιθο!) δίψθεισιχ κιχί fJ-ν1ψ.ονειίοuσιχ (εν στ. 6) ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ
TO)~ ΑΡΝΑΚΙΟΥ fJ-S'ri ΠPOΊ1Ύ~'ψένo\} YpX!J-1J-OΙ:,O; «which seems
tΟ be Λ - - ,
D. Τ Ο··.ΠΙ'θ ετον του θ δου <Ι":1.ocρνσικ.ιος»
~ ,.
προφοι,ιως Ί1Τ!) τ-οπικον.

Λχρνα:ζ 13' έσr,f/-σιινε πιθοινως τόπον κoiλoν' κ«κως ~ε γρocφετιχι σ~­

μερον ό πολίΤ'Υ;ς Λιχρνα:κειίς (!) ΚΙΧΙ 1) πόλις θ'Υίλυκ.ως (πρωτον ποιρ&:
Κυπρια:νφ (σ. 28) οστις ιiποaί~ει το ονοι-ιιχ εΙς -τ.ην Η.ρνσικ.a. TOU &.γΙοι>
Λα:ζά:ρου)' 8ιότι έλέΥετο ocρσε'Jικως «ό λιΧρνοιξ 1) κοι1. τό ,"oclOCI (βλ.
Jacobs Anthologia Palatina '.295) Tiι. πολίσμocτιχ uπ1iρχον κιχι κ.ιχτi
τους fLέσους χρόνους, ~ιό-:ι ό Μιχχα:ιρOCς σ. 72 λέγει οτισ:είς το χω­
ρίον τον ΛfL.ρνιχκιχν (πιθιχνως τ.ης Λοιπ-ίιθου) έν -Υι μον.η του ιiγΙoι> 'Ολ­
ψlιΧνου :i.πΟ τους τ'». Ό Εuγένlος Oberhummer (Aus Cypern Ι,
14) νομίζει οτι πρωτος ό 'ΙΊ1σουίΤ'Υίς Gerolamo Dandini (1596)
/λ-ν1ψ.ονεύει του Λά;ρνιχκος, Ον YpOCιpSI Arnica. 'Αλλα. πολυ πιχλιχιο­
τέρα: είν σι ι ή προσωπικ..η ι-ιιχρτυρίιχ του Γεωργίου Βουστρωνίου, οη
τφ 1461 σ:~τoν εΙς τΥιν Άλικ.ην τζlgιτocνος ό TζoρτζΎjς ό Πουστροϋς,
κα:Ι επεψέν τον (ξένον) είς το σπίτιν του εΙς τον ΛιΧρνιχκσιν:ιι (σ. 464).
Ή ΜελΟ'ύχεια (Μσ) σ-ίιι-ιερον εΙνσιι /λ-ικρον ΤΟ1Jρκοχώρι, έπ\ ~ε τών
Φρά.Υκων ~τo ψέoυ~oν του Jean Tafure. ~'Yίμευθεν ύπο τών 'Ενετών
(Mas L. ΠΙ 257 (7) 51'2 Melucia), ocλλ'-rι έχ.εΙ ιχ.νιχσκocφεϊσιχ έ7Ι'Ι­
γρα.φ.η ιχ.νOCγει κ.ιχl τ.ην κώfLΊ1ν κα:ι το ονψά: ΤΎ1ς εΙς τoiι, ιiρχocίoυς χρό­
νους, φέρουσσι ΜΗΛΟΎΧΕΑΤΩΝ [1) πόλις ocνέ )ΘΗΚΕΝ ΑΓΑΘΗΙ
ΤΥΧΗΙ (Cesnola Cyprus σ. 423 Inscrip. 22).
Ή 3ε Άπαλαίσ'τρα (Μσ) έπΙ του Πι~loc ιrίιιι-ερoν είνιχι τσιφλίκχ.ι,
ιiν.ηχ.oν εις τον όιχ.ιχστ.ην Μεχιι-ετ Άττίi fLoπIi71V, έπι 8ε τών ΦριΧγκ.ων
~τo τψιΧριον ύπιχγόι-ιενον εΙς τό bailliage του ΛsuκονοΙκ.οu (Mas L.
ΠΙ 83, 509) κιχ 1 ΧΟΡΊ1γΎ1θεν τφ 139'.2 εΙς τον Τζουocν ΠΙΧπί (Μχ.
373) κιχ! τιμ 1493 είς τον 1J-ισερ Τζουocν Άττα.ρ (Βουστρ. 507).
'Αλλ' οτι ύπ.ηρχε κ.αΙ το πά:λα:~ κ.α:λΟU/λ-έν"tj ΠΙΧλιχίστρα έμιχρτυΡ'Υίσεν
ιχ.νιχσκ.αφεΙσσι έ πιγριχψ+Ι, φέρουσιχ πολίτσις ΠΙΧλιχιστρΙτας'
'Ιάσωνα'Α[ρισ]σ'τοκρέοντοςτον~~λ6πατρινκαιγιψνασίαρχον
l1αλαΙσ'τίρ)ϊται τιμής χάριν [ε]yρ[αιl!αν).
(C. Ι. Gr. 2627. Engel, Kypros 1148. Σιχκελλ. Α'202.
 332 :ΕΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

Τό τυΧYlρόν ΥεΥονόι; -ri{t; ά-νευρέσεως των ιiνωτέρω έΠΙΥροιψων xcx.!

τό ετι τυΧΥιρότερον τΥίς ocνοιγνώσεως οιύτων, πριν έζcx.ιΡοινισθώΟ"ιν, ό:­
χιχιολΟΥεί βε~ΙXίωι; 'r-1Jv πεποίθ7)σιν, ΟΤΙ χιχ: σ-λλοι ιΡερόfLενοι fλ-έχρι σΤι­
fλ-εpoν όνόι-ιcx.τ« :tJtJoιv έν χρ-ήσει προ του XfLaτI«vtGfLoi:ί. Διότι IjΧooAcx.­
στιχον θOC ~τo να, νoι-ιtζωι-ιεν οτι κιχι-ιι-ιί« ocAλ'Y] G')')floeptv-1J -r'ijt; νοήσου
τοπωνυι-ιίΙΧ όεν ιχ.νέρχετιχι ι-ιέχρι των ιΧρχοιΙων χρόνων όιΟι f/-όνον τον
λόγον, οτι όέν ετυχε νΟι ι-ι,,')')ι-ιονεύσωσιν «vT'ijt; οΙ συντοι-ιώτοιτιχ πιχριχ'
πλέοντει; 'r-1Jv Κύπρον ά-ΡΧΟΙίΟΙ γεωγριΧψοι.
Άνοιντίλεχτος ocπόόειζιι; περί τοϊί ~νιxντίoυ είνιχι, ΟΤΙ τοποθεσίcx.ι
τινέι; -r'ijt; ν-rιO"oυ όιοισφζουσιν cx.ύτΟι τοιυτιχ τΟι όνόι-ιΙΧΤΟΙ 'εξ ~ρχιxίων
1)ι-ιων θεων, γεγονός, ocξιον μεγocλΎJΙ; προσοχ'ijς.
Πλ-1ιν -r'ijt; χ.ώι-ιΥ,'ό Be0:[cJ'1.a Εχ-οι-ιεν τουρχοχώρι (Μσ.) ΝΑρτψιν
(ό"ψ. 1) "Άρτψ1.), -η-τοι πρoό-rιλωι; ΝΑρτψι,," είνιχι όέ v-έχρι ar.V-epOV
έχ. των ά-νοισχιχψων Υ"ωστοί επτΟι τόποι λοιτρείοις Τ/Ι; θεOCς (πρ~.
Max
Ο llll ef. Richter, Ancient places of worship. ocp. 1,7, 10, 14).
Τον περι το" σωζόμενον "οιον τοϊί Άπόλλωνος του 'ιλOCτου τόπον
όνοι-ιocζει ό λοιος ά-ρχ-α.ϊχ.ώτερον ίσως «(fτον Ά,Πέλλωναν». Ό έλ­
λΎJ"Ιχ.oι; θεοι; του ψωτός σχετισθειι; προς τόν φοιναικον Resef, 1)ζιώθΎι
πολλΥίς πολλιχχ-ου -r'ijt; Κύπρου λα.τρεία.ι; (βλ. Max Obnef Ricbtet"
Kypros tbe Bibel and Homer, σ. 322 χ.έξ.), ά-λλ' 1) τοποθεσίοι YJ
πα.ρΟι T7JV Λοιζισιν (Όρ.) σΎJι-ιειωι-ιένΎJ επί του X-όcpτoυ τoiί Kitcbener
«ΑροlΙο D είν οι ι είς πλείστουι; OCΥ"ωστοι;.
Δύο κορυφα.Ι βουνών, Υι ι-ιέν ύπερχεψένΥ) -r'ijt; Εύρυχου Α (ϋψους 800
ποόων) 1) όε τΥίι; Κυπερουντιχι; Ν. (ϋΨoυ~ 1400 π.) λέΥοντοιι «μοvττn
(';; .. 0 ι ocκρώρειοι) τού Δ'Κ'!,δ. J) όΥΙλονότι .. oiί Διός. Ό σΧΎJv-οιτισιι-ός
Δ~ιXς ε1"ιχι χ.cx.νονικώτιχτοι; (εκ τΥίι; οιίτιοιτιχ.'ijς το(ν) Δίοι-ν)' οτι όέ ό
ΖεΙΙι; είχε τφ οντι βωι-ιοuς έπί των ocκ.ρωρειων, ι-ιοιρτυρεϊ: 1) ά,χ.ρόπολις
τΥίς Φοισουλλιχι;, έψ' Τιι; ύπΥίρχεν Ιερόν, έσώζοντο όε ι-ιέχρι πέρυσι
κοιτιΧ χώροιν χ.ιχΙ ιΧ.νόΡΙΧντες ιερέων, κροιτούντων τον ιiετoν (περιγριχq.-YJ
έ3YJμ.οσιιύθYJ έν -rij> Journal of' the' American Oriental Society
1533 «Α temple οΕ Zeus D j.
Τοποθεσί«μ.ε .. ιχ.ζυ Σιλίχου )1.«1 ΛOCνιιχ.ς, χ.ωμ.ων έξα.ιρέτως οίνΟιΡόρων,
λέγετιχι «Δ1<1όνV(fος», 1)τοι Διόνυσος.
Τέλος κoiλωμ.ιx έπΙ τoiί 3ρόμ.ου του ι-ιετοιξυ Κύκκου (2 ώριχς Δ.)
κσ.ί Στιχ.uροu τΥίς Ψόκσ.ς λέγετιχι «'πάτnμαν τ'Α&άκλn», ητοι του
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗ:Ε ΚΤΠΡΟΊ" 333
Ή ρ«κ'λέου; "Οη όέ κιχ! οι ιiρZΙΧίοι ε8ε~Χ.'/υoν τoι~ ;:)ΤI1. ϊχ·'τ'. !J. ~;τ';ρε1
π~ίζω'/ ό ΛaυΧ.ιιxνCις έν τ~ Άλtίθει Ί'1-:":ΙΡΙ~ Ι. ί (Reitz. 11. 75) ο':" Ι
εί~ε'/ ίΖνος Ήριχκ.λέους π'λεθριΙΧίον.
Άλλό: χ.ιχι θν"1)τΙ:>ν ιiΡZα-ιω'/ όνό~:xτ:x. οr;ως εϊδΟ/Lεν -:'':. Άκ.Χ;;.α:ς,
Χ.ιχι σπως' fL'/"1)[L0vsuEt ό Πολ1)~εuχ:t;ς, 2, 95 «τΤιν ΆλΧ.Χθου κ~ψyιν
εν ΚύΠΡ<ιJD, όιέσωσιχν, ώς ψα:Ινε-:α-ι. πολισ!Lοιτα: τ7\; ν'ήtJCιV.
Κώf"1) -r'!i; AEfLEl10U, έξ.ης ώ'/Ο!Liσθrι Κ,α-ι όλόκλr,ρος «νιxzι€'; D. λέ­
Υετα-ι A'ίtoή.μoυ κα:ι υπό των ΦρOCΥκων Α vdimo (Mas Ι. ΙΙ 535),
.;j8"1) 8ε ό Νεόφυτος ό 'Ρο8ι'/ός κα-ι ι-ιετ' α.υτόν ό ΚυΠΡΙ!Χ'/ός (σ, 333)
fJxocl1ΙX'/ ΟΗ ό «Αύ8';ψων εκ Τύρου» ό uπό -rou Ε,Jα.γόροlJ έκ8ιωΖθείς
«έκιxτoίκrισε κα:ι την Κωιι-όπολιν Aυ~-ήι-ιoυν»' οντως ό Aύό~ιιων ΎJόύ·
,/α:το νό: fLετιχτuπωθ~ Au8'!ifLo; {oπpb. τό: σΎ)fLερtνit όνόιι-οιτα- ό Μιίρος,
ό Πλάτος ΚΙΧι ό Χαρίτος, τό "Αις Φίλος του Kα-Ι-ΙΠΙXljιoiί, κα-ι το
"Αϊς Θαf·άπος άντι θερocπων ΚΙΧΙ Οσα. πλΤι'/ τω" ocνωτέρω, κ!Χτέλε­
ξεν εΙς τόν ΝΟ1ψ-ιΧν -r'!i; '27 Μα:ρτίου 1905 (OCρ. 141) ό Ν. Βέ"1)ς),
ocλA' Αύ8Τιιι-ου πιθα-νόν '/Cι. έλεχθΤ, κα.Ι άντί «Eug~fLouJ) (πρ~. άΎγό­
νιν, άμπλάσ'τριν, άθθιίμιον, άντροπή., κτλ.) εξ όνΟ/L:t.στικi;ς
Ευό"1)ιιος.
ΚΙΧι Υι τουρκιχ.η χ.ώfΎ) του Λά.ρνα.Χ.ος Κλαο'Κιά, -ίΙτις επί των
Φρocγκω'/ oc'/'!iκεν εις τόν χόιι-ιτα. τ1\ς Έ8έσση; (Mas Ι. 111 261 (8)
βλ. κιχl Μχ. 70) σφζει τό συΓόν έπι -rj); ·Ρωιι-ιχιοκρα.τία.ς ΎlJνα.tκείον
OVOfLrJ; Κλιχυ8ία. (πρg. τρεις έχ. Πα.λα:ιπOCψου έπιγροι.ψOCι;, Σοικελ. Α'
σ. 103, ιiρ. 95, 96 σ. 105 ιiρ. 112).
Ή ~έ Νι'Κό'Κλεια (Πφ.) πά.ντχς τους άρχα:ΙOλoγoiί,/τoι.ι; uπi/LνΎ)σε
τον Νικ.οκ.λ-η, 8υνιΧτόν 8έ ν' ά.'/7\χ.ε κχι εις Υυνα:Ι>ι.Χ Νικόκλειa.ν, ιΧλλό:
πOCντωι; χ.α:Ι α.ίίΤ"1) κα.Ι οι. 1 ΠΡΟΎ)ΥΟU1J.ενοι.t .;jτο ιiSύνα:το'/ νOC ώνoι-ι-ocσθrι­
σocν, ώ; όνΟfLocζοντα:ι, ιι-ετΟ: τον ΧΡιστια.νtσfό'/.
'Αλλά. πολυ OCσφα:λέστερο'/ τών ά.νωτέρω πιστεύΟΙ-Ι-δν οτι g\)VOCfLsfjoc
ν' OCνα.γocγωι-ι-εν si; τΥ>ν ocρχoctόΤΎ)τα: xoci OCλλα:ς ΧlJπρια:χ.Ο:ι; τοπω'/υιι-ία.ς,
χωρίς νά. εχωι-ι-εν περl α-ύτων ιiΡZα:ιoτέρα:ς τ-ηι; ΙΡΡOCΥκοκρα:τία:ς ι-ι-οιρ­
τ\)ρίιχς, όσOCκις -iJζεuροιι-εν ΟΤΙ πα:ρόfLοtοι.ι Uπj)ρχ.ον έν OCλλα:ις έλλΎ)νιχ.ι>:Ι;
χώρα:ις' ~ιότι ιι-ελετώντει; τους ά.ρχocίους ΥεωΥρOCφους, τους fεΥσ:λοuς
κχι του; έλιiσσoνα.ς, πocρα:ΤΎ)ρουι-ι-εν, οη πλεΙστοι. γεωγριχψικ..χ όνόι-r.IXΤOt
σΠδ~ίόoντo σUΓχρόνω; εις τρεις κα-Ι τέσσ«ρα-ς κα.Ι Πόντε έλλΎ)'/Ικ.OC;
πόλεις. Τοιοίίτο; έξ ιiνoι.λoyία.ι; συλλογιψός oυ~όλωι; ~Uνa.τα.ι νά. 6εω·
334 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

Ρ7)θ~ ο:ύθο:ίρετο,' διΧν π. Ζ. Στέψο:νι:ις ό Βuζocντιος χοι.τσιλέΥων

« 'ΑlJίVΊ), πόλις λo:κω~ιxYι •.. ~εuτέpoι ΜεlJσΊ)vίcx" τρίΤΥ! Κύπροu »,
πσιρiλειπεν iντι 't:;jc; τετci:ρτ/ς, τ1;, ένΆργολίaι (Πιχυσο:νίου 4, 34, 9),
ττ,ν "ρίΤΊ)ν, 'iJfLel, aε έτεχι-ια.ιρό/l-εθοι. έκ -::;jc; Άσίνους Ο'η uπ:;jΡΖε
xcxi έν ΚUΠΡ<ι>, Μέλομεν σψοιλ-ϊ\; βεbοι.ίως οχl' ό yp:iιpwv όι-ιολΟΥεϊ ΟΤΙ
~κιxσε τοστο /l-ελετών πρό του Στεψc;(νοu τόν Πιχυσο:νίο:ν. Έννοείτ«ι
~ε οτι ή πιθιχνότ')')ς γίνετcxι χχό!LΊ) ιι-εγΙΧλυτέρ«, όσιΧχις έπιτόπιοι Χν«·
σκιχψιχι ,χ,πέ~ειξcxν ,χ,ρχα.Ιους έκεϊ σuνοιχισ/l-ούς. Οϋτω πιχρΙΧb±λλcντες
πρός ocλλσις, κιχ! ίaίως τΟις Υειτονευουσα.ς πρός "'t-YJv Κύπρον έAλoYjIIta:x.c;
πόλεις τ.ης νοτίσις Μικρ;', 'Ασίσις, cruvcCyo/l-ev οτι ό/l-ώνuμοι χ.ιχι έπί/J'(ις
,χ,ρχσιϊοι. ~σσ.ν κιχ! τιΧ ίζ1;ς /l-ixpt σ1J!Lepov Uπci:ΡΧΟ·JΤα. πολίσ/l-Ο:Τσι τ.ης
'Ι"Υ)σου.

'Ayv'l,Q. κα.λουντοι.ι auo κώ!-'-ιχι (τα.ς όποίιχς οΙ χ,οι.τοικουν-:ες οι.ύτα.ς

Totίρκoι 3ιοι.κρΙνουσιν « ' ΑΥυιαι. κκεπίρ» (Κθ), .ητοι !Leyriλ'Y), κιχ! «' ΑΥυΙα.
κoυτσ~OύΚ]), .ητοι /l-txpoc) χ,οι.ί τρεϊς τοποθεσίοιι, ή πρώ ..')') -;;α.ραι. 't-YJII
Κώ/l-ιχν του Γισ.λoiί, ή 3ευτέριχ f/.ετοιξiJ Ac;(vtιxc; κιχΙ Λψνιχηου ΟΠΟΙ)
~ιέρχετoι.ι ή πσιλα.ιιΧ όaό" ή aε ά.λλΊ) Ν. τ.ης 'Ρκα.ς στερακια.ς,
οπου ό κ:χ. τιχρρέων ποτσψός, ,χ,κολουθών τ.ην ψυσικ.ην όοόν, όνοι.ι.c;(ζετιχι
ποταμος τΥις Άγv'l,δ.ς. Ή ΆΥυια. (πιθσινώς 'iJ /l-eycCA"Y)) ίιπτ'ρχε
χ,οι.! έπί τών Φρά:Υκων, Υρ!Χψοι.ι.ένΊ) Aguia (Mas L. I'He, 199 ocp.
67)' iAλOι πλην τούτων υπάρχει κα.ί Ά(ν)νάγv'l,α (Όρ.),γροι.φΟ/l-ένYj .
τότε Naya -( 188 ocp. 1) κοι! Πεντάγυια (Αχ.) γρσιφΟ!Lέν"Υ) Pendaies
(185, ocp. 1 ο)· περί ,,:οιύΤΊ)ς 3ε Υινώσχ.ωιι-εν οτι .ητο ρ'ία. τών 3ώaεκιχ
περιοχών, οποΙ) at~peae τ.ην ν.ησον -rCj'J 1192 ό Guy de Lusignan
(l'i!e ρ. 151, 242, 281, 371), έν ιxύτ~ a' εύρίσχ,οντιχι πλην τών
φριχγκ.ιχών κσ.Ι χριστια.νών, κοι.! ρωμοι.ϊκοι.Ι iρ:χ.οι.ιόΤΥ)τες, ώς πέντε 1'.0-
ρινθιο:και. χ.ιονόχ.ριχνοι, ιΧ.ποκείι.ι.ενα. νυν έν 'tCj'J ιι-ετοχ.ίφ τοΟ ιΈεροποτOC­
fLOU. 'ΕΠΕιa.η ~έ, κα.τόπιν τόσων !Lα.ρτuριων, 3uσχολώτοιτον εΙνα.ι να.
uποπτεύσω/l-sν λYlσ/l-ονΥ)θsϊσ~ν τινοι OCyiιxv. θi πιχροι3.χ.θώ!Lεν ΟΤΙ τΟι
/l-ip'1J τιχυοτοι. ~Π1;ρξ:xν κοιι ώνψχζοντο χνέ;ιοιθεν Άγυι±, χοι! Πεντ±­
γυιοι. χ.ιχ.ί ΈννεOCΥυιΙΧ (npb. supuc;(yutoc)' θα. πεισθω/l-εν ~ε περί τούτου,
οοτοιν ένθυ1'-Υ)θώρ'εν «τσις τότε κοι.λουμένιχς 'Εννέα. ό~oυς, νϊίν ~ε Άιι-ψί­
πολιν (θόυκυ~. 1, 100) τ.η, Μοι.χ.εaονίοι.ς, κιχ! !L:iλt~orot τ.ην 'ΑγυιιΧν
τ/~ Θεσσιχ.λίοι.ς. Άλλσι κΙΧί ιiνέκ8oτoς έπtγρα.ψiJ, 6ΠΙ πλοιχ.ός ιΧ.ποχ,ει·
 ΤΟΠΩΝιΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟι 335
fLiv"t); νυν ίν Λευκοσιl\, πocριχ T(j> κ.. Εύστο:θιφ Kωνστ:x.ν':"ι·.ί~~ fLO:fTu·
ρεί Ρ'Υ)τώς 'Α .. όλλωνο: Άγυ~,'Y)ν, ίστχμενον έπ' ocίJ':"~ζ'

ΘΕΜI~ΤΑΓοΡΑC ΑΓΥΑΤΗΙ
ΑποΛΛγ..ιΝI ΤΥΧΗΙ ΤΗ ΑΙ ΑΘΗΙ

(Θεμ.ιστοιγόρο:ς 'AyuocT'rι 'Απόλλωνι Τ";Χ.~ τ"fι ιiΊoι6~)

Ή 'Άλασ'Ο'α (Κλ.) eivoιt μ.ικ.ρότοιτος ';;8 7J (;\Jνοιχισμ6ς (κοικώς G1J'

μoEtOVf'.evo, έπί τοίί Υ"OCρ,ου τοίί Κ itchener κ.:χ.ί έν -rij> Census of 1901
Khalasa), νΑλ:χ.σσα. οιι-ως έλέγετο χ:χ.ί .. όλις T1jI; Κρήτης. (βλ. Ilead
Σ{:;ορώνου 'Ιστορία. των νοιι-ιιτμ.riτων Α' 578), κ.υπριο:κ1ι g' έπιγρa.ψτ.
ΠCΙρέχΕΙ πχλιν τοπικόν έπίθετον τοίί 'Απόλλωνος Άλοισιωτο:ς (βλ.
Σο:κελλ. Α, 217) .
•Αλέκτορα είνcιι π:χ.λοιιOC κώμ"l1 (AV.) ι.ι-νημονε')Ο!J'έν'Υ) έπι T1j;
ψρocγκοκρa.τίοις (Μχ. 69 Mas Ι.ΙΙΙ 178, 508 Α Iectore), κcιι 'Αλί­
κτορος ψρούριον OCνocφέρετocι uπο Δίωνος του Χρuσοστόf1-0U 36, 432
έπί του Βορυσθένους .
•Απα1.σιο. κocί ό .. οκοριστικώς Ά~1.Oϊι (πρόψ. Apshou) ';;τοι α:' Απο:ι­
σιου J) λέγοντο:ι ~ύo ποιρο:κεΙι.ι-ενοι χωρίιχ. (Λμ.), Άποιισός δε -ήτο πόλις έν
Tij Mικριf MuσLCf. Σχολ. Στρ,χ{:;. 13, 589. Ή Άψιου f1-:χ.ρτl)ρείτοιι ως
κω(λ'Υ) έπί 6ϊς ΦρoιγκoκρcιτΙcις. Mas Latrie ΙΙ Ι 40, ΙΙΙ 502, 569.
'Επίσης "Άσσια. κcιλείτo:ι .. ιχ.λοιιOC κώι.ι-Υι (Μσ.) f1-ν'Υ)μ.ΟΗuοι-ιέν7J πολ­
λOCκις έπί τΥϊς ΨΡOCΥκοκροιτιοις οτε OCπετέλει κοιτoc τ.ην ένετικ.ην ocπο­
Υρο:ψ.ην 10 baliazzo dΆscha(Mas L. 111 509). -Ασσος 8ε +Ιτο πό­
λις τijς Μυσίοις έπ! του 'A~po:ι-ιυττίoυ χόλπου 'Εν τοιίς Assises γρ~­
ψετocι gιο:φοροτρόπως Aschia, Achia, Asquie (τόf1-. ΙΙ σ. 457,461,
471) κοιί πocρoc Moιxoιtpif (269, 271, '286) «'Άσκιο:» καί α: 'Al.Ut.D
(σ. 69), π«σοιι g' αΙ Ύροιφο:ί οιίιται ι-ι-ocρτυροίίσιν Οτι εκ.τaτε συνέπεσε. .
-ή προφορσι. των κcι! σ';ψ.ερον συγχεομένων φθόγγων, σσ1, σ~1, ΧΧ1,
π«ντω . . OCχ.ΟUΟf1-έvωv ώς πα.χu ίτο:λικόν sc (βλ. Άθ 151). ς',
Ή Ανλώνα. (Μψ) πρoψιι..νω~ ~τo (λίοι των πολλων πα.ραι τοϊς πcι­
λοιιοτς πό),εων, σσοιι ώνοι-ιcίσθ't)σocν Αύλωνες έχ. του τό .. ου (oπpb. τόν
Κιλίκιον Αύλωνα.), ι-ιoιρτυρεί,cιι δε ώς χ.ώι-ι-η υπό τών ψριχ.Υκικών As-
sises ΙΙ 474, «Avelone».
"Αχνα. λέγεται ι-ιεΥriλ7J κώΙ-ΙΎ) (Άι-ι.) 0,"0\1 ευρέθ'Y)σcιν ~ύo τψένί')
336 ΣΙΜΟΥ ΜΕΝΑ!'Δυ):'

Άρτέιι-ι3ο, K.A~έλ'Y;ς (βλ. Max Ollll€,f RichteI" Ancient places of

\\OI'S!1ip ίn C. σ.Ι, :ip.1 κι>:ί σ. 11 ιχρ. 10) f/-eTOι χιλίων ΚΙ>:L πλέον
εΙ~ωλίων, ιΧποκεψένων των πλείστων Εν 'rij> Βρεττι>:νικij> Μοvσείιρ καί
κοιΙ τινων Εν 'tij> Κυπριι>:κφ (βλ. Calalo~ue ιΧρ. 300 1- 15 σ. 107),
ν Αχνα. ό' Sλέyετo ΚΙ>:L Τι Κά-σος. ΡΙίηίυΒ 5. 31, 36
Βίϊσα κα.λοUντι>:ι 3ύο κώ Γ.
tL!>: ι (Κλ. κα,ί Αυ
ι.
.. ) κείΙLενα:ι
Γ
έντός ι.υ.ικοων
ι

κοιλά-όων, έτέρα: Γεροο(ίσα (Κλ.) XOCL fί.λλrι κocτoc σUΓκoΠTιν Γερασα

(Α",.. ) ά-ντί Γερo(~)α.σlX, ά-ιι-φότερι>:ι Εντος χα:ρι>:όρών (το\) oΈepou κΙΧί
Tou Γσιρύλλ"t'ι). Γεροοίϊσα όε λέΥετιχι XotL τοποθεσίΙΧ προς Α. τ.ης
'ΑΙΙ-ΙΧΡΥέΤΤ'Υ)ς, όπου ιστι>:τοιι «. πέτριχ τρυπ"t'ιτT. J) (βλ. Max Ohnef.
Ricl1ter, Kypros, σ. 116). Κιχ! Υι ιι-εν λέζι~ «. ΙεΡΟζ» εΙν' eu3tci:-
κριτος, 1) όέ αβα.σα:» εΙν' <inAonoi'Y)ljt, το(; αβα.σσα:» (.;Jτοι β.ησσιχ,
3oισώό"t'ις κοιλά:ς, περί ου όριχ Clll'ti us, ενθ' ά-νωτέρω σελ. 474),
κα:θως Βα.σσιχι έκΙΧλειτο τό χωρίον Εκείνο τ.ης ΆρxlX~ίOΙζ, o':'tou ό πε­
ρίql1ψ.ΟΙ; νιχος τοιί 'Απόλλωνος τοιί Έπιχουρίου. llocua. 8, 41, 7.
Ή ά-πλoπoί"t'ισις Tou σ εγεινε κοιτoc auvex3pofLr.v προς τ.ην χα:τά:λ"t)ζιν
-ccaa: (βλ. χατωτέρω Πλατανιστίiσα, MαραOίiσα), κι>:θως κιχί r.
-ουσσιχ εΥεινεν -οirσα κιχτα. σuνεκόροιι-r.ν προς τr.ν v-ετοχ-rιν. Γνω-
στου οντος πό'10ν οΙ ιΧρχιχιοι Κύπριοι Eσέ~oντo τα. 3oca'Y) (πρ~. 'Απόλ­
λων 'Yλιiτ"t'ις χι>:ι Max Ollnef. Hicl1tel' Kypl'OS σ. 117) είικόλως
Eζ"t'ιyείτΙXΙ πως ιΧπεόόθ1) το Επίθετον ίερ bι είς τό βα.σσιχ (πρ~. κι>:ί Γε­
ροσκΎιπου) κι>:ι πώς ι>:ί Βα.σα.ι είνιχι πολλα,Ι Ή Bccaoι (Κλ.) uπ'Yiρζε
φέουόον του ,Iean de Ibelin (Mas. L. 111648) ocλA' ocνιχψέρεται ώς
Vace, ocv-rιJtovac>: εΙς του, p-1jyιx; (ΠΙ,
187). 'Ε)(. του «βOCσιχ» κ,οιι τοιί
«,(,ΙΧλός» φιχίνετα.ι συντεθεψέν1) )(.α.ι 1ι Καλαοασό (Αν) οπου εύρέθ"t)­
σαν MV)(."t'ινατκων χρόνων ά-γγεϊα. (βλ. C. Museum Catalogue 187).
Ή ~ε Βώνn (Κθ.), .ην ocνα,σκocψocς ό Max Ohnef. Richtel' τφ
1883, ocνεκ,ά-λυψεν Ιερον του Άπόλλωνος κ.ι>:ι -r-1j, Άρτέιι-ι~oς r-ετα.
πολλών ιΧγΙΧλιι.ά:των XΙXL έπιγρα.φών (βλ. Ancient placei5 σ. 2 κέζ.
ΝΟ 2, κ.αί Kypros, the l:3ible and Hoιner, τόιι-. 1Ι, ρ! V) έλέ­
Υετο χοιθα. νοιι.ίζΟf/-ε-ν « Βω3ών1) » όπερ ~τo προφορα. το\) « Δωaών'ι') »)
(βλ. G. Curtius, ενθ' ιΧ.νωτ. σ. 484). Ή πτωσις του 3 ιι.ετιχζυ Μο
ψων"t)έντων εΙνι>:ι κιχνονιχη (βλ. 'Ae"t'ιvcc, <;' 150), έπικ,ρα.τει 3ε πρό
πχντων έν KuepiCf καί Mεσα.ρι~· πp~. κοu(ό)οuνιν - 1<ουνιν.
Ή Γαλάδ1<lα (Κπ ) σγψερον τουρκοχωρι, V-"'ι')ιι.ονεύετοιι και ΕπΙ
 TQuaNfMIKON ΤΗΣ Krnpor 337
τΤις Φρocγκ.οκρocτίσις (Mas L. IΙI 508', ιι. Gala!ia D, πl{ι;ινώτσιτoc ~ε
Uπ'iiρχ.ε κσιί έν ΚύπριΡ, ώς έν Φρuγί~, έπ'Χτl}'1. Γocλσιτίσι' διότι κ.ocί ~
έν Σι:ιλί; Γαλάτα (Λκ.) προυποθέτει οίκιr;Τ7;ν ΓσιΑΧΤ'Υ)ν (πρ~. κ.ocτω·
τέρω κ.ώ!1-'l)ν Άρχιμαvοeίταν [χ. 'rtVfj; ΆΡϊ..ψα.·'~fΙΤQ'J), κσιτ~ aE
Τ1)ν «:Ακ.ολοuθίοιν τοίί όσίου Ίωocνvο l) το.; Λ~Jψ.ΠOC~I~ΤΟσ, ΈνεΤΙΤισιν,
~χ'ξζ'» σ. ιε', ό χγιο; χocτΎ)γετο «ιΧπο κ.ώμ:r,; ΛΟΙ!1-πχ80ς . . . των
γocλα.των έπocρχίocς ».
Ή Γιαλια (Χρ.), ocπεχουσoc μ.όλις εν άγγλιχον ιιίλιον ά,πο του
κ'όλπου τΤις ΧρυσΟΧΟίίς, κ.ocί μ.ν'l)μ.ονευο/-,-έν'l) ώς r.oclIXt~ !1-0ν1) a.['Lιxlioc)')
έπΙ τ1\ς Φρσιγκ'Οκ'ρσιτίσις (Βουστρ. 558), θσι ώνοιι!iζετο Aiytoclioc, ώς
Υι τ1\ς Κορίνθου' (πρg. ocίγιocλός - γιαλός).
Ή Δερή,νια (Άιι.), ψoctνετocι προψορσι τοίί rePΎIVLOC, ώς έν τ~
Λocκ.ωνικ~ (πρg. Δ-ημ.Ύ)τρις - Γnμnτeις).
Ή 8ε ΔρVμοl.J (Χρ.), σφζδΙ κ.ocί ocuτον τον τόνον τοίί Δρυμ.ος, ώς
έΚOCΑοuντο "ρεϊς Χρχ,σιία.ι πόλεις OCντΙ ~ρυμ.oς (βλ. Lobeck. Patholog.
sermonis gI'aeci ρ. σ. 65), πρ&:γιια.τι ~ε πocρ' α.ύτ-ήν UπOCρχ.οuσι Il-f'
yocloc: δρυες, ένφ το ~έν8ρoν 3εν εϊνocι συχνόν έν ΚύπριΡ. Ό Max
Ohnef. Ricl1ter (Kypros the Bible and Homer, σ. 117), tIIO"f,GE
τ-ην OCpx-fJII, ιiλλ' ~κα.σεν OCρχα.ίον Ονομα. «Δρυμ.ω»(!) Koct ~ Δρυνια
(Πψ.), Ύιν κσικ.ώς ό Mas Latrie (l'He 177) Υρι:ίφει «ef"l)vtoc», εΙνocι
κ.ocθα.υτό ιι.8ρυμ.ιOC».
Δϋμες (πλ-ηθ.) λέγετocι πocλιχ:ιοτι:ίτ-η κ.ώΙ-ΙΥ) (Κλ.) όνομ.ocστα.1 ~ε ':;'σ(1.ν
α.Ι Δυι-ιocι της 'Αχoc1ocς' ό Π'λrjθuντιχός κα.ί μ.iiλιστα. ό θηλuκός .ητο
Ηυνocτον νCι ~-ηιι-ιουργ"f)θ~ κ.ocτCι -rou; νέους χρόνους. Άλλ'α. κ.ocί -ή
Τύμn (Πφ.) πιθσ.νως ':;'το Δύιι--η, ιι-ετocgλ"f)θέντος του Δ έκ. της α.ίτια.­
τικ1\ς (Τ-YJν Δόι-ι-ην). Άξιολογωτocτ'r) ~ε είνσιι ~ μ.σιρτuρtoc τοϊ> Λυκ.ό­
ΙPPOIIQI; (στ. 586 κέξ.) οη ό Κ-ηψεuι; κ.ocι ό Πρό:ξσινόρος, «OCπ' 'Ωλέ­
νου ΔUμ."t)ς τε» της Άχα.Ιocς ':;'λθο\l είς Κύπρον. Πι:ίντωι; οΙ &σ-η !-,-Ο ι
έκ.είνοι OCποικ.οι εκ.τισα.ν έντocϊίθα. νέocν ΔUΙΙYlν.
Ή «'1,0 (Χρ.) κ.ocτοικεΤ"ocι νίίν ύπο Τούρκ.ων, οΙ όποίΟt τ.ην όνο­
ll-ιΧζοuσιν « 'ΙσΤΙ"f~lόν », οπως e?J. !8ωιιεν κocτωτέρφ' OCλλΟι Xoct έν '!"-Q
ένετιχ~ έπιγΡOCΨ-Q (Mas L. ΠΙ, 511) ψέρετocι Chio, γνωστοτ.iτ-η δε
ήτο ~ Κίος της Βιθυνίσις, ώ ς χ.σcί ή -r'iiI; Μυσία.ς, ~ι; ό κι:ίτοικος έλέ­
Υετο α: ΚιώΤYlς », οπως λέΥετα.ι xoci τώρoc.
338 ΣιΜΟΎ ΜΕΝΑΡΔο):'

Κοίλη. (Πφ) λέγετιχι κ'ώ~"I), ίnt;ερΚ,εψέν"l) θέσεως Κ,ιjίλ"l)ζ, :Χπ:χρΧλ­

λιχκτιχ 8έ. KoiλYI έλέγετο συνοικία, των ά-ρχιχΙων 'Αθηνών.
Κολόσ'Ο'1.ν (Αί.ι.) λέγετα.ι πα:λΧιOC κ.ώμ'Υ!, σπο\) ϊστιχτιχι ό πύργος
-:-ών Σπι-::χλιωτων, ό 8έ K'J1t'ptiXVo; (σ. 49) νι:ψ-ίζει ότι, εκ.λ-ήθ'Υ) πα:ρχ
των Ιππέων τ;ης 'Ρό80\) ε,ς ι-ι-ν.ΥΨ''Υ!ν του έν 'Ρό8φ «Κολοσσοίί»' σ.λλ' οΙ
ΦΡ:lγκοι εγρα:<ρον Coloz 1\ Colos (Mas L. 11, 5) 1t'ΡΟιΡα:νως ού8εν
εννοοίίντες περ! Κολοσσου. Το Κολόσ'σ'1.ν εΙν' έλλΥΙνικ.Ον ύποχοριστι­
κόν ά-ρχα,ίου όνόι-ι-α,τος Κολοσσα,ί, ώς ώνοιι-OCζετο γνωστοτά:Τ1J πόλις
rijc; Φρυγίιχς.
Κολώνn (-ίJ) λέγετα:ι ιι-ικ.ραι κώΙΙ-1J τ7\ς Πά:ιΡου (κιχκώς 1t'ΙXpOι Σoc­
κελλ. Α' 107, το Κολώνι) κ:χ! ':"οποθεσία: των νΑνω Kυ~ί8ων καιι
του ΣτρουΙΙ-ΠIΟίί, σ.πιχρά:λλιχκτιχ ~ε ΚολώνΥΙ, οπερ alvoct σύστοιχον τοσ
Κολωνός, ύπ;ηρχε πόλις έν Bιθυνί~ καιι Maaσ'Yjvlq:.
Ή ΛεμωνQ. (Κό) ΚΙΧτιχπριχσίν1J, κ.ιχ! οΙ Λεμωνες (Λκ.) κείιι-ενιχι
εντός κoιλιi~oς κιχτιχρρύτου, είνιχι πρά:γι-ι-ocη λεψωνες (στο λλεψωνιχ(ν)
στ.ηλ Λεψωνιχν, κιχι κ.ΙΧτόπιν πιχρετυιι-ολογιχως ΛεμωνQ.), .;j8'Y! 8ε οΙ
ipxoctot κ.ΙΧθιέρωσιχν το Λεψων κιχ! έπι τριων πόλεων (βλ. ncιua 2,
35, 3 «Ονcψ.ιχ ~έ έση τφ χωρΙφ Λεψ.ών»).
ΜQ.λο'ίιντες ύπOCρχουσι ~ύo (Όρ. ΜQ.λοUντQ., xoc! Μα. τουρκοχώρι
Μελο'ίιντα) σπερ ευκόλως έζ1Jγεϊτιχι, στιχν ένθυΙ-Ι-1Jθωι-ι-εν τον Μιχ­
λοίίντoc Άπόλλωνιχ, οσης ε~ωκ.ε τό ονοιι-OC τοι) Xooci εΙς χωρίιχ -r'ijc; Λέ­
σ{:;ου (πρ~. θΟ'JJtuό. 3, 3 «ο\ίτε ες τον Μιχλόεντιχ έξ;ηλθον»), κιχί -r'ijc;
Τρωά:80 ς (Στρocg. 13, 603). Άψοίί OC1t'έθαινεν ό θεός κιχι έ1t'έζ1Jσιχν oci
κωιι-α.ι, σπου .ησιχν οι βωι-ι-οί του, ιΡυσιχOC ι-ι-ετεgλ-ήθ"l) κooc! τό γένος
(πρg. Τι ΣωτrιρQ.). 'Ότι όε πρά:γιι-ιχτι εΙνα:ι ocpxoιtot οΙ συνοικ.ισιι-οί,
έμα,ρτύΡ'Υ!σε ν -ίJ 1t'OΙpOι τον "Αϊ r1.dvvnv τ7\ς Μα.λουντιχς (Όρ.) ivιxxoc·
λυιpθε~σoc νεκρό1t'ολις, έξ.ης λεΙψα:νά: τινoc (ι-ι-1) όια.χρινόι-ι-ενα. πλέον)
ύπά:ρχουσιν έν τφ Κυπρια.κ.φ Μουσείφ (βλ. Catalogue σ. 2)_
Κα.ι εΙς -;7,'1 ΜQ.λλ1.άν (Αύ) OCνιχκ.α,λtίπτοντα,ι σ.ρχα,ιόΤ'Υ!τες· ενθυ­
ιι-ούιι-ενοι aE. τσ.νωτέρω (σ. 329) περί των κοιτα:λ-ήξεων -ία. συνOCγοιι-εν
ση το OCΡΧΙΧίον Ονοιι-α. .η;ο Μιχλλ6;, ώς έλέγετο πόλις τ7\ς ΚιλιχΙοις
(Πα.υσ.Ι, 34, 3), .ης νόιι-ισιι-α, εύρέθΎ) έν Κύπρφ (βλ. Max Ohnef.
Richter, Kypros τόιι-. ΙΙ ρΙ ΙΧΧΧΙΙΙ ocp. 13 κα.ι Head - Σgο­
ρώνου 'Ιστορ. των νΟρ'ισι-ι-. Β' 293).
ΜέλQ.νος κα.ι Μέλανο1. λέγοντα.ι πoλλ~! ψα.ιοσ χρ<ίψιχτος τοπο-
 ΤΟΠΟΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κτπροτ 339
θεσίΙΧι (Ο'τους Μέλανους, εν 'AyiCf Bιxp~if~, 'Μέλανος πιxρ~ το
Kτ'ίjι-ιιx), Μελαμιού δε fLtx.ri κώι-ιΤι τ'ίj; Χ~1J'10ι.tj~;· χ.ΙΧί «Με'λιχνίΙΧ»
u7riipxev έν KtAtx.i:f, ώ. Υ.ιχΙ i.. ΆττικΤι κ,χί 'Af/-'JΡY~,
Ή Μύρτον (Κν) f/-ν'tψονεuετιχι κΙΧί επί των ΦρΧγχ.ων (Mas L.
ΠΙ 157 (1). γνωστόν δε εΙνιχι οη το Ψ'Jτον (myrtus communis)
1,το Ιερόν τ'ίj; Άψροόίτ"t)ς (Πιχυσ. 6, 24, 7) χ.ιχΙ ότι Μύρτος ώνο­
ι-ιiζετο χ.ιχΙ 'ΙΙΎ)σΙ; τ'ίjς ΕUbοίιχς. Άλλόι πρός τούτοις Υινώ'1χ.οιι-εν έν Κύ­
ΠΡ<Ι> χ-χ[ ,οπιχ.όν έπίθετον του Άπόλλωνος σ:Μuρτocτ't)ς» (βλ. Ηο­
garth Dev. Cypr. 24).
Πενταδό:ΚΤ'l1λον λέγετιχι το πεντιχκόρυιΡον π«ρόι τ1ιν ΑεωιοσΙιχν
ορο; χ.ΙΧί Κ6ψ"t) Πεντάσχοινον OCVΙXepipHOΙt πιχρOC Mιxχιxιρ~ 71, σ-ή­
ιι-ερον cX.oπlWc; τσιψλί~x.ι (Αν), οθεν περιιfόετιxι -ή τεριχστία. σ: 1<ο'UΦiι
τού Πεντασ1ltοίνον, πού εψαν πέντε γαούρ'Καμε πέντε ocaXtOCJ>'
OCπιχρά:.λλοικτιχ δε ΠεντιχδιΧκτυλον κocι l1ενΤGl:σχοινοv ιι-ν't)ιι-ονεUετα.ι ώ;
ορος χ.ιχΙ τοποθεσίοι (των έλλ"t)νικων χρόνων) τ'ίjς Αίγύπτο\) (ΡΙίηίυΒ
6, 29, 36)
Τό Πέρκαμον (Άιι-) σ·;ψ.ερον τουρκοχώρι, πιΧντως 1,το «ρχσιίιχ
χ.ώf/-"t) (Oberhummer, Aus C. I1 452) χ.ιx'λoψένΎj IIiPYΙXfJ-Ov, έξ oιu­
T1ic; δε πιθιχνως OCoπex.0rticrO"t) ΧΙΧΙ Υι llαvαtα ή. Περκα.μηνιώΤΙΟ'σ'α
(βλ. χ.ιχτωτ.).
Ή δε Πύλα (Αν.), ύπocρξιχσιχ iPiouSov έπΙ των ΦριΧΥχων ΎΡΙΧΙΡΟ­
(Joiv"t) Pila (βλ. Assises Ι 545, ΙΙ 452, 464, 471, Mas L. Il 397,
483, Μχ. 385) Les ΡίΙθΒ (ΔουΧΙΧΥΥίου Les familles dΌutre mer
σ. 328), χ.ιχτφχ:t1ιι-έν"t) δε χιχΙ κα.τOC ";"ους ocpxιxiouc; χρό."o\)~. ώς ocπο­
~ειχ.."ύοuσι "olu:ip~efJ-ιx εύρ-ίJι.ι.α.τιx (βλ. G. Colonna Ceccaldi Μο­
numents antiques de Chypre, Paris 188'l, G. 21) πιΧντως έλέ­
γοντο ΠύλΙΧι, ώς οιΙ τ/~ Kιλ~κίOΙζ, χ.ΙΧί ΙΧΙ Σύρια.ι, ΙΧΙ θεριι-οιι κτλ.,
χ,ιχθό ocνοlγοuσιχ~ 't-l)V λοψοσεφOCν T-l)v χωρίζοuσιχν Τ1Jν πιχροιλίοιν τoiί
Κιτίου ιΧπό 'T1ic; έντός πε~ιGl:όος τ;ης Mεσιxριίiς. Ό τυπος ΠύλΙΧ. είνιχι
νεώτερος ίνικaς του Πύλες (oπpg. το les Piles), χ.ΙΧί ούχΙ δωρ~σ~ό~.
'Επίσ'r)ζ ocρχιχιος εΤνιχι ΧΙΧ! ό Τρίπυλος, χ.ΟΡUιΡ-1J δύο ώριχς Δ. τοϊί
Κύχ.κου.
ΚΙΧί 1) Σίντα (Μσ.) σ-ίJιι-ερoν τουρχ.οχώρι. ocAλoc ι.ι.ν"t)ι.ι.ονεuοιι-έν"t)
πo'λλιkχ.ις έν τοις ιι-εσιχιωνιχ.οΙς κεψένοις, ίλλ"t)νικοίς (Μχ. 68, 286,
385) κιχ! ιΡριχγκιχ.ΟΙζ ώς Sindes Ίi Scinta (βλ. Lignages, chap. 40
340 ~IMOΊ' ΜΕΝ λΡΔοr

.\ssises ΙΙ 473, Mas. L. 11 532 aTι!L' 8, 111 253 de Sindes) πιχ­

λα.ιότιχτιχ δε ,<j> 1196 έν ,f, πα.π~κ~ β<)ύλλ~ (Mas. L. 111 602 4),
• • .~
ω~ ιxπεoεI~α,ν
~ ,.
,
ιχ, νενοιιενα,ι
,
•
. ,τ
:;ι-.ια,σ;ιχφ:;ιι, ·Ι)το πο
'A"'~"
ις '1joTι επι των
,
ρω-

/λχϊ;ιων χρόνων κα.ί προτοίί (βλ. Cyprus Museum Catalogue σ. 12),

κα.θΧ νοu.ιζΟΙLsν
~ r συ.ώνvu.ο.;
• ι,
πσος τ.ην έν Πισι~ίσι:. Σί"όσι:ν (Στοά:ΙΙ
ι
12,
570, 13, 630). Ό Jol)11 Ι. MYI'es (ενθ' iv.) είκ&:ζει Σόιχνόος
(So:Jlldos) ά,n' χνευ /λιχρτυρίιχς.
Τό Σούνιν (Δύ.) εϊνoc~ .η~11 χ.α.τεσΤΡ:Ψ'!Lένον, ά,λλOC πιθιχνώτιχτιχ
ύπ'tiρξε Σούνιον, οπως, "A1JV τοίί Άττικου, ίιπ'tiρχε κιχ! έν Π:Χρφ.
Ό Στρόοολος (ΚΟ.) πιχρOC Mαιx.ιΧΙΡιf, 82, 84 ΥριΧφετιχι α:Στρό­
bιλος» κιχ! "ocp' AInacli 253, 401 Strovilo, Στρόbtλος δε .ητο πό­
),ις έν -ri) Μ. 'Aallf, μ.ν11!J-ονεuομ.έν7ί κιχ! Επί των ΚΟ!J-νrινων' π&:ντως
δε ιX!J-iJiciTEpιxt ώνΟ!J-ocσθ'r,σιχν εκ πευ)(.rι.;, .η, εΙόός τι ώνόμιχζον στρό­
bιλον οΙ σ.ρχαιίοι (Διοσκορ.1, 86) "pb. )(.ιΧί Ε.-ι τii Άττικi) «Στροbiλt».
Ή Taugo'U (Κπ ) πρΙν η συνoι)(.ισθ~ θ~ ελέΥδΤΟ OCρσενικως ό ΤΙΧίί­
ρο" εϊνιΧ! δε περίεΡΥον ΟΤΙ οΙ χ.:Χτοικοι :Χποόιδουσι το ονοι-ι-αι είς διίο
ΠιΧρOC τ~ν έχ.χ.λrισίιxν /λονολίθους, «που λα.λουσιν πως -rι,ιxν τιχυροι,
που έχ.oυτoυλλίζoυντα.~ )(' επετρωθ-ηχ.ιχν», ΚΙΧτOC fJlfl-rιcrtII του OCπένα.ντι
εν K~AtKllf Opou.;.
Ή Τραπέζο'U (Κπ.) χ.ώμ11 ,'ti.; Άμ.f/-οχώστοv κιχ! 1) Τραπέζα
τ-ης Κερυνίιχς (εκ τ-η.; Υε"ικ-η" 1) Τράπεζα, τ-ης Τραπέζας, 1) Τρα·
πέζα .η τ-ης Τραπέζο'U(ς) -ή Τραπέζο'U' βλ. 'Ae"t)VBC.; Η' σ. 436)
κιχ! Υι τοποθεσίιχ Τράπεζα των wAvw K~albWV, χ,ιχί·ό Τράπεζος κιχ!
1) Τραπεζώvn του lltaGouptou, κιχ! ό Τραπεζiτnς τ~ς Μ')')λιους
εΙνι.χ.ι πσ.σι.χ.ι όρoπέδ~ιx κιχ! π:χ.ντω.; ώνομ&:σθ7ίσα.ν «ιΧπό τ~ς όv-οtότ')')­
τος» ώς ΕΑδΥεν ό Στρ&:bων 16, 571 περΙ του εν 'Αντ,οχείlf Τριχπε­
ζωνος. Τρ&:πεζχ ίιπΊ)ρχε κιχ! έν 'APKIΧ3tlf, .;, δ' Ε.ν •ΑfLfLοχόστφ f/-ΙXp­
τυρείτΙΧΙ κι.χ.! έπί των ΦρΧγχ.ων (Μχ. 385 Τρ&:πεζιχ ΚΙΧι Mas L. ΙΙ
532, Trapesa).
Κιχ! ό Τeάχωνας (Κθ.) οστις, έπίσ1)ς !Lν7ί!J-ονεύετιχι πολλ&:κι, έπί
τ/ς ΦΡΙΧΥΚΟJψι.χ.τίι.χ.ι; (Mas Ι. ΠΙ 209 (4) Μχ. '1.77. Βουστρ, 503
«του Τριχχώνου») πocντως ~τo ΤριΧχων, τΙ έιπψαιινε 3ε Τρocχων
iP!J-rιvttJEL χ,ιχί πιΧλιν ό ΣτριΧbων 16, 755 έχ. τοσ Τρι.χ.χών, .ητοι έ3ιχ­
ψος τριχχ.υ χ.ι.χ.! πετρω3ες (βλ. κιχί 'IώσYjΠ. 1 3, 1 6, 5) ώς είνιχι ΠΡ&:Υ­
fLι.χ.τι ό ΤρOCχωνι.χ.ς, κιχθω.; χ.ιχί ,oc όύο Τρα.χών1.α (ΛfL. καιί Κθ.) ών
 TOllONrMIKON TH~ KrnPOr 341
ε'J :χν'Υ)κ.εν εί; τοίι; Τε:.LΠ λιώ τα.ς (Μ as L. 11 1 Ι Ο). Τοποθεσία. Τ/?α­
χώνια ύπ:Χρχει κ.:χ: έν M6PqJC'J χ.::t: Φ:λι~, Τράχω νας Εν Πα.λα.ικ.υ­
Op'J>, Άγ. Τύχωνι, ΆΥ' Μ:5:!1-α.ντι κ.τλ.
Φάσ'(η.Υλι (τϊις Φάσ'η.λις) εΙν' έΡ1J;J-ωιι-έvΤ, κώ~rι (Χρ.) ής ό Y..OC-
τοιχ.ος (ύπχρχουσί ιι-6'Jον όλίγQΙ ΤοVρι.?ι) λέγε-::χι Φασ'λί της, rini
βεg:Χίως υπΤιρξεν ό~.ώ'l'ψo; προ; ,r.v ΦiσrιΛΙ'J, τ.ην Υνωστr,ν πόλιν
.. Τις A1J~lQt; (π:χρχ τ.ην Πα.ΙΙ-Ψ'Jλίιχν) Τις έπίσ"f}; 6 κ:Χτοιχ.ος έλέγετο
Φοισ1JλίΤ'l)ς.
Ό Φοίνικας εϊνα.ι σ-YJιι-ερον τουρκοχώρι (Πψ ) ιiλλ' έπ! τών Φρ:5:Υ­
χ.ων ά:πετέλει fλετ' ~λλων χ.ωι-ι-ων τΎJν Commandaria della Finicha
(Mas L. 111 503) ocv-i1Iιouaocoι μ.έχρι του 1313 εις τοίις Τεll.r.λιώτα.ς,
ετνειτιχ ~ε είς τους ΣτνιτΙΧλιώτιχς, ώνοιι-ά:σθΥΙ ~ε τοιουτοτρότνως πά:ντω;
ocoπo των ά:ρχοιίων χρόνων εκ τινος έχ.εΙ ψοίνικος, οπως κ.ocι ό Φοινιζ,
ό λψ:ην τ.ης Kp-i1n;; κιχί. ό Φοινιζ, -ή κ.ώ/l-1J -r1jc; Κα.ρίocς· Φοίνικας
λέγετα.ι κocΙ τοποθεσία. του Άγ. θερά;ποντος.
Χάρχια (ί\:ν.) εϊνχι ΧιΗκειoc Ύi Χα.λκίιχ, ~λλoς τυπος του ΧιΧλχ.ίς,
υτν6::ρχει ~ε κιχ: τοποθεσίoc Χάρχη (ΝΑ. του Προδρόι-ι-ου -r1jc; Mocpoι­
IHGOC;) οπ ου YoocTcxppis: το ψuχρότοιτον α:νε/?ον τΤΙς Χά/?:ιιCnς», -YJTot
Χά;λκη<;.
Τιχυτιχ λοιπον εΙνιχι τΟι συιι-πίτντοντιχ προ; ocλλιχς ιipxoctιx; έλληνΙ­
~oις πόλεις όνόιι-οιτιχ. κυπριιχχ.ών τνολισιι-ά:των. 'Ανσιθεωρουντες ~έ -YJ~'t!
ΙXUTti, πιχριχτηροul1.εν ιiι-ι-έσως, οτι τΟι πλε!στιΧ ΤιΧύτίζοντσιι προς πό­
λεις ενθεν /l-EV T7i; Πελοπονν-i1σο\), κιχ: ί~ίως Τ11ς 'Α ρ χ.OC3ίοι;, ενθεν
~ε T1i; MIKpoc; 'Ασίocς, xoci. ί~ίως τ.ης προς νότον. Ούτως Υι Αίγιοι­
λίΙΧ, .τ, Γερ-~νιιx., ΙΧΙ Δυι-ι-ιχι, Υι Έπι~ιx\)ρoς, -Υι Koλώνrι .ησχν πόλει;
τνελοποννΥ)σιιχκα.Ι, ιiρκιx3ικιx! ~ε τοπωνU/l-ίιχι ~σα.ν ιΧΙ BOCaaΙXL, iJ ΔΡ'J­
ι-ι-ος ό λεψών, ό Μοιλοίίς κοι! 1) Τριχ.πεζιχ. Άλλ' α-ύτοΙ οΙ ιiρχocίoι
Κύτνριοι κιχτιΧ. τον Ήρό~oτoν (7,90) ελεγον οη ΚιΧτΊιγοντο «οΙ ιι-εν
ιiπo Σα-λοιι-ι-ίνος κα.! Άθ'l)νέων, οΙ ~έ ιΧ.πο Άρκιxδίιx.~, οΙ ~έ ocπο Κύ­
θνου». τ.ην συΥγένειιχν -rocuT'Y)'>' των Κur.ρίων προς τoυ~ 'Aρκά:~α.ς
{J.ιχρτuρεΙ σl)!'-μερον περιφοινώς κιχ: 1) πΙΧλλιΧπλ 1j όμοιότ'Υ); τΤις έπί. των
κ.υΠΡΙιΧκών έπιγριχφων ά:να.γνωσθείσ'r)ς ~ιιxλέx.τo\) προς ri)v ocpxocixv
OCρκ.ιχ.3ικl)ν.
Ή κυπριιΧΚ.η γριχψ.η κα.: 3ιιΧλεκτος ~τo ποιρα.πλ'Υ)σίιχ. προς τ.ην τ.ης
Λυ~ίιx~ κιχ: ΠιΧιι-ψυλίοις (βλ. Sammlung der Griechischen Dίa·
Δ.θΗΝΑ, ΤΟΜ. ΣΗ'. 22
342 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΔΡΔΟΤ

lect- Insclll'ifιen "οη Dr. Hermann Collitz. Heft IV). ΆΆλσ..

κιχ! τά-ρχιχιότιχτα. εΙ~ώλιιx τΤις Κύπρου όιι-οι6:ζουσιν έντελως 'ΠΡΟζ τσ..
τ;ης Φρυγίιχς. «Many engraved cylinders of tlJe Iater Bronze
Age ίη Cyprus are practicalIy indistinguislJable from those
of the mainland of' Asia ΜίηΟΓ» (C. Museum Catalogue σ.
19). Τουτ' ιχύτο 'ΠΙΧΡδτΥιΡ1/σε, συγκρίνων τ-;'ν τέχν1/ν Ι~ίωζ των ά-γ­
γείων Cι Reinhold Fr. νση Liclltenberg, κα:τΙΧλΎιγΗ ~ε. εΙζ το συιι-­
πέριχσιι-οι,δτι έκ τΤις νΟ1:Ιοις MlXpoc; Άσία:ς κιχτέb1/σα.ν οΙ πρωτοι xoc·
τοικοι τ:ης Κύπρου. (βλ. Beitrage zur altesten Geschichte νοη
Kypros, Berlin, 1906 σ. 42) Το\ίτο περίπου έπεχεiΡYjσε ν' ά-πο­
~εΙξ"(1 κα.ι ό Κύπριος ά-ρχψιχν8ρίΤ1/ς 'Ιερώνυ/l-ος Muptιxveeu; (Περί των
OCρχα.Ιων Κυπρίων, έν Άθ'iJνιχις, 1868) έπιστ'iJσιχς τ.ην προσοχ.ην κα.ι
είς τινιχς CιfLοιοιζοuσιχς τοπωνυιι-Ιιχς (σ. 45) 'ΑΆλ' .;j~1/ νοιι-Ιζψεν δτι
+ι ύπόθεσις τΎjς συγγενεΙιχς ΚυπρΙων κιχι ΦΡUΓων κιχ Ι ΛυκΙων κιχ.ι
Κελίκων, Υι τoσotίτoν έκ τ:ης Υειτονίοις πιθιχ.νΥι, κιχτιχ.vτqc ιι-ονονουχι
βεbιχιόΤ1/ς, OCψοίί OCνευρέθ1/σιχν κιχί έν Κόπρφ ΆΠΙΧισός, 'Άσσος, Αυ­
λών, ΓΙΧλιχτία, Κίος, Κολοσσιχί, Μιχλλός, ΜελιχνΙιχ, Πέργιχιι-ον, Πύ­
λΙΧι, Σίν~ιx., Στρόbιλος, ττιχυρος κΙΧί Φιiσ1/λις.
Διότι λόΥος "t7i; Cιιι-ωνιψΙιx.ς ~τo βε~ιxίωι, ΟΤΙ φυλΙΧί ηνες 7\ 'Πιχτριιχί,
~ιωκόιι-ενιx! έκ των έστιων ιχύτων, επλεον εις Κύπρον, δπου συνοικι­
ζόιι-ενιχι πιxρέ~ι~oν ιι-ετ?ι.. των OCλλων έθΙιι-ων κΙΧί ιχυτσ.. τσ.. όνό/l-ΙΧΤΙΧ
των πΙΧλιχιων πιxτρί~ων. Γνωστος ε!νιχι Cι λόγος των έν Κύπρφ ποτε
οΙκ'l)σocντων ΤελχΙνων» (Πιχυσ. 9, 19 1) κιχι των Άζιiνων, των έξ
Άρκιχ8ίιχ.ζ έλθόντων εΙς τ.ην Φρυγίιχν (Πιχυσ. 8, 4, 3). ΆλλOC κΙΧί
«έκπεσόντων Δρυόπων (λέγει Διό~ωρoς ό ΣικελιώΤ'l)ζ 4, 37) οΙ /l-ε.ν
εΙς τ.ην EubOtΙXV κοιτα,ντΎισιχντες εκτισιχν πόλιν Kιiρυστoν, οΙ ~ε εΙς
Κύπρον τ.ην ν7iσον πλεύσιχντες κιχ! το1:ς έγχωρΙοις OCνιχιι-ιχθέντες, έν­
τα,\ίθιχ κ.α.τ<Ι>κ.'Ι)σα,ν». ΟΙ Δρύοπες έν ΜεσσΥινΙο,: εκ.τισιχν Άσίν1/Υ, πι­
θιχνώτιχτον OCριχ ΟΤΙ κιχl έν Κύπριι> ιχύτοι ώνόιι-οισα,ν τΊJν 'ΑσΙν'Υ)ν (βλ.
EngeI Ι, 224). Άλλσ.. κα,l όνΟ[1-ιχσΤI ocνέψερεν 1] πιχριiaοσις οη «χει­
ιι-ων Άγιχ"Υινοριχ κιχί το 'Aρκιi~ων να.υτtκOν κα.τΥινεγκεν εις Κύπρον
κιχ! ΠocφΟtJ ΆγιχπΎινωρ έγένετο οΙκ.ιστΥις» (Πιχυσ. 8, 5, 2). Eί~oιι-εν
8ε. κοι! τον Κ'Υ)ψέα., έ'λθόντιχ /l-ετoc το\ί ΠριxξιXν~ρoυ κιχ Ι OCλλων «OCνω­
νύ[1-ων σπορων»έκ Δύ ιι-'Ι) ζ "t7i; 'Axoctιx; εΙς τ.ην Κύπρον. ΈOCν 1)
 TOnaNrYIKON ΤΗΣ KrnPOy 343
κι.ειω ένίοτε ,ιl.~VτE.J"tί.
." ~ιχο:ιοuuΔJ~ ~ΠG τό l.ωιιχ
.... των Κ'Jπριο:κω'J
Δυ:J.ω·J ... :Χ ~'ΥίΤ7Jσωfl-Εν Τ';',ν κόνιν το;:; Krιψέωζ.
Άλλχ πλΤιν των OCvωτέρω. κιχ:τ' OCνiΥΚΥ;'/ ipz.xi« πρέπει ν~ θεω-

.
Ρ 7Jιjω!J.εν ΚΧ! Oιj(X. bvciu.xTOC
, '1έ-Jεων Ί) κωυ.ώ·ι εl·/7.Ι ί,έξε!; ~;;~ IJ.~XOOu
~ ~ ~ ~

ΚXΤ'Y)ρy"tί1-"ένrι.ι. ώ:; ΠΡΟΙ;'Υ)γοριχ.Χ. Οuτω λ. Ζ. ό «)1-10:ντο:; σ'iψ.εΡΟν

όνι;ψΔ.ζε τ rι.ι παμπα'Κόπετρα, ιiλλ' -Υι eiιj!~ οπο') ύΠΧΡΧδ! (ΒΔ. τοίί
Πελεντρίοu) κrι.ί όθεν έποίΟ')ν χο:τχ τ.ην ΙΙ-'X~Τ'ηίrι.ν του Διοσκορί80ι)
5, 154 ίιφιiσιι-ocτoc α: 1-'-1) κo:τrι.χoc!όμενoc» λέΥε τα.! Ά μ~άντoς. 'Εκεί
ό Στέφο:νΟζ Λοι)ζινια.νόζ, Chor. 176, ό Mariti σ. 208 χ.α.ί ό Κυπριιχ..
νός σ. 48 θέλοuσt ιι-εΥ«λ'Υ)ν πόλιν.
Άμμ.όχωlJΤΟζ έκο:ι.είτο βεbιχ.ίως ό λψ'ίJν, ώς έχ. ,1j~ πλείστ'Υ):; ~!L­
μο.) .ητις πολλ«χις χιχ.τέχωσεν ο:ύτόν, κσιλύπτουσοι _r.v ολην πιχριχ.­
λί'Χν (Oberhummer die ίη C. 119)' ή λέξις ευρίσκετο:ι πocρέΥΥΡΟ:­
πτo~ π~ρoc Πτoλψo:ί~ 5. 14, 3 κο:ί έν ocvωνuιι-~ aToc~Lιxa(l-Cj> (Απ.
stad. maris magni έν Geographi Graeci minores, εχ.~. MίillθΓ~
304)' Α1}ιψον1}θέντος 3έ, ώς φο:ίνεταιι, του όνό!Lο:τος τ1\ς ciaελφ'ijς
του Π τολψα.ίου Άρσινό-rις, ώνΟfl-cX:σθ'l) Άιι-όχωστος κο:ι Υι OA'l1 πρός
τψ..ιJν έχείν1}ς κτισθείσο: έχ.εί πόλις. εκτοτε aE μ.ετέ~ιx.λε κο:ι τό γένος,
ώστε παιρέι-ιεινεν -ί) ΆμόχονΟ'το' ΟΙ ΦριΧ.ΥΚΟΙ ώνόμ.ο:ζον ιx:ύτ-rιν Fa-
maguste (Mas Ι. ΙΙ 214. ΧΑ.), οΙ ~ε τουρκοι Magusa.
"Άι;>Ο'ος λέΥονταιι ~ύO κωμ.ο:: (Κλ. κιχ.ι Μσ.), π~ραι8ί80ντ~ι ~~ πε­
ρισσότερο: του ένός Ιεριχ: ~Aσ1} ώ; ίιπιiρχoντo: έν Κύπρφ' (οuτως έν
Άρσ!νότι και! έν Ί8α.λίψ Στριi~ων 14, 6, 3). Παιναιγιιχ: τ' "Άρσου
ίιπ«ρχε: και! εν Κφ. Τό ~ε ρ ocVT! λ ψα.Ινετο:! πο:λιχ.ιόν, ~:ό ... ! KOCt πο:ρoc
ΉσυχΙ~ φέρετιχ.: «~ρσεo:' λεψωνες)) βε~αιΙως έχ. τΎ\ς ριζ'Υ)ς ocp~~ (βλ.
χ.ιχ:ί G. Curtius ε"ο' ocνωτ. σ. 354)' ά:λλως ~ε Υι έν~no:y-lι λ χ.ocί Ρ
~τo σuν'Υ)θεστιΧ.τ'Υ)· '"fg. Jean Psichari Essai ... sur le change-
ment de λ θη ρ. σ. 305 [16J. Κιχ.Ι ίl1ως τό χωρίον τοίί ΦωτΙου (Βtbλ.
190 σ. 153) Ο1'! -ί) Άφρo~ίτ-rι 1}ίψ τόν "Ά8ωνιν νεκρόν α: έν ΆΡΥε!
πόλε! τ-ης κνπροΙ) έν τφ Έριθίου 'Απόλλωνος Ιερφ» πρέπει να. ~ιoρ~
θωθ'{j εΙς «"Άρσει» κο:Ι να. vo-rιe'{j το 'Άρσος τΎ\ς Μεσσιρ!ocς, οπου ΠΡ«Υ­
μ.αιτι ό Max Ohnef. Richter (Anc. places σ. 12 ιiρ. 18) ~νέ­
σκο:ψε τέμ.ενος ~ρρενOζ θεου. 'Υπό των Φριiyχ.ων τ' • Αρσος έΥρ«ψετο
Tarse Ί) Tarce (Mas L. ΠΙ 32, 00, 251).
Ό Γει;>όλα'Κ'Κος (Όρ.) έν -r'{j ένεΤΙK~ ιiΠΟΥριχ.φ'{j ψέρε-:-ιχ.ι Hiero-
344 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝλΡΔΟΤ

lakko (Mas L. ΠΙ 512), έξ ou π-ειθό~εθx ΟΤΙ το Π-ΧΑOCΙ έλέΥετο

α: 'Ιερό; ΛOCχχος» κσcθώ, «'Ιερό; κ:Yjπος», c Ίερχ βXσσσc]ι, XOCl έν
A'Jxic:c σ: ΊερOC ά.κ.ροι:ι κσcί 7.ΣCρOC θοu)(.uΟίΟ'{i 3, 88 α: ΊερOC νΎjσoς»,
07.ω; πocντως έλέΥετο κ:x~ το ιiπ-ένxντι τΎjς Πέγειιχς 'Jr,rJi3Lov Γερό­
νη.σΌς, ώ, ίερ~ πιθχνω; τΎj, ΆψροδίΤ"Υ); νΤισος.
Κocί 11 Γερμασόγεια (Afl-.) -7J ,"ocpi Mas
Latrie (11 110) ψερο­
ιι-έ""Υ) Hiermassoia, Π'χΡ' Amadi δε (290.3) Geromassoia, ηέΥετο
πιθιχνώτocτoc « 'ΙεΡΟfl-εσόΥειoc».
Ή Γυ'1!ου εΙνocι κώ;L"Ιί (Άfl-.), .η, οΙ ΒΔ. λόψοι λέγoντσcι "'Τ'1!α­
ροι oτ-r,v οε Κυπρίocν γύψον ό θεόΨΡOClfτος (περι λίθων 64) λέγf.ι «περι­
φσcνεστιXΤΎ/ν»' ιiλλ' ένφ 11 Υύψος σΥηι.ερον λέγετσιι !iρσενικως ,) υ'1!ος,.
Τι θέσις, ΟΠΟ') έζYJγετο. Κ!Χλείτσιι !iκόιι.Ύ1 Γυ'1!ου, κocθώς Πά~oυ.
Ό ΔαυλΟς (Κπ.) θσι έσ';ψ.σcινε ΠlJκνόν. όocσώOΎ/ τόπον, οπως -7J
Δocuλίς τ1;, Φωκ.Ι80'· βλ. G. Curtius, σ. 233.
ΈπΙσ"Υ)ζ οε ό Δωρος (Κλ.) xoct YJ Δωρ<'ι(Αύ.) θσι~τo σύστοιχον το\)
ΔωρΙς, -ητι, κocτΟι τΥιν έΤUfl-ολογΙοιν το\) ΚουρτΙου (σ. 239)' έσYJfl-οιινε
Holzland, Waldland. νΙ σως οε όύνocτσcι τις νσι ,"σcpσcgH~ χοι}, τον
ΔωρΙσιιον T7i; ΘΡOCΙΙΎ1" χor.Ιτοι πσcρ' ΉροόόΤ<f> (5. 38 χor.Ι ιiλλσcX,oίί)
ψέρετor.ι όισι ο. 'Εόιν or.Ι έΤUfl-ολογίοιι σcVTor.t εΙνor.ι ιiληθείς, or.Ι τοισcύΤOCt
τοπωνUf/-ΙOCΙ πιστοποιουσι τ.ην όμ.όφωνον βεgocΙωσιν .. ων πocλocιων, οη
'1ι Κύπρος .;jTo όocσωόεσΤOCΤΎ1. Ή Δωρόι ιι-νΎ1ιι-ονεύετocι oτ!i> 1473 οτε
έοόθΎ1 κor.ί "!i> 1474, δη ιiψ~ρέθΎ1 ιiπo «του ιι.ισερ Φιλίππου Άποόε­
χ,ocτοροω> (Βουστρ. 495, 529).
Ή δε Ε'Ι1ρυχου (Λκ.) .ητις ~τo φέουδον έπι των Λoιιζινισcνων
(Mas L. ΠΙ 295 Evrikou), cpor.ive:ror.\ συντεθεψένΎ1 έκ oτou «εύρuς»
xoct «Χ,ο\)ς», ιiλλ' ίσως eIVOCL πσcΡΎ1λλor.γfl-έν11.
Ή δε Θελέτρα (Πψ.) έτρεψε κor.τΟι συΧ,ν-ην ιiνoιι.oΙωσιν το πρωτον
Ρ ιχ.ντΙ <ι.θερέτρor.», .;)τοι θέρετρον των ποψ.νίων, οπως eIVOCL πρOCΥιι.or.τι,
-r7i; κώfl-Ύ1ς '1ι τοποθεσιor. Ενεκor. των έιιεί κocτor.ρρεόντων ύόά:.των XOCl των
Ίιgor.3Ιων- έπί τών ΡΎ1γων ιχ.ν.ηκεν εΙς τον κ.ό/-LΙΤOC -rli; Έ3έσσ11~
(Mas
L. ΠΙ
511).
Kσcί 7J Καλο'1!ίδα (Λν.) .;Jn; έπι των ΦρOCΥκ.ων ιiν1;κ.εν εί; τον
comte de Jaffa (Mas L. ΠΙ 368 Βουστρων. 512)· oτ!i> δέ 1425
έχOCΥ) U7I:O των Σor.ρσcΚΎ1νων (Μχ. 385), προφοινω; εIνσcι λέξις ocρΧ,σc'LΚ:rι,
 TOnDNr:MIKON ΤΗΣ lo'nPU l' 345
'r,τοι ο:: κ:χ.λοψΙς», θέσις, πχρέχοuιn: J!!(Ai r;ψχ (ώ; προ; -:ον Τ'Jπον
πρ{). τό cι: πσιροψις » ).
Κσι! τ;: Κατύδατα (Λκ.), 'ri όποί:t 1.!-ΨI)tJ.ονεVQΨ:'ΟΙΙ κ:χ.ι έν η; ενε-
. τικ~ έπιyρoιψ~ (Mas L. ΠΙ 506). εί/ ΧρχχΙ:χ. τοπων'J1.!-t:χ., προελ­
eoiJG:X έκ των χ.:t.τοιφερψiνων i.ιδXτων του ΠI)ΤΟΙ;Lc,u Κοιρκώτ'!'!, +,-::1) 3έ
κoι~ :i?XQl~o; συνοικισ1.!-ός, iιpou έκ.εϊ: iveΚo:x.lvιpfJ'J') νεχ.ρόπολι; τών -:;το­
λψσιϊκων χρόνων (βλ. Catalogue of the C. Museum σ. 4, '1. 171).
Έπισ'11ς 1) Ko~ίνoν (Λν.) ψιχ.Ινετοιι ocpzιx.i:ov Ονο1.!-ΟΙ του λόφου,
όοθεν έκ. T-Yj; ό1.!-οιότ'11ΤΟ; προς χ.όφινον χ.οιι ocπομεΙνιχ.ν έκ τ.:ης γενιχ:η;.
Ή κώ1.!-'11 iLV'Y1fLOvsveτoιx.t ύπο του Μα.χοιιριΧ 68, (κιχκως Kopιpivouv) ώς
ixouaoc το σώμσι τofί ιiyΙoυ 'ΗριχκλεΙου.
Κοιι είς T1JV Κόχχην (Αν.) ocνεΚΟΙλύψθ'11 έλλΎJνοψοινΙΚΙΚ1J νεχ.ρόπολις
κιχι ιερον του Άπόλλωνος (βλ.
Reinach, Cbroniques dΌrίent ρ.
187 ΚΧΙ Max Ohnef. Richter, Anc. places '1.13 ip. 20, Κ.:φrοs,
Β. and Homer, 319) έξ ου πιθα... ω; κα.λοuιι-ένο"ι ΚόΥΧ'11ζ ~ιx τό
σχ::;ψ.ιχ ώνομ~σθ"fJ κ:χ.ί 1) κώ;L"Υ) ΚόΎΧ.'J'). Το Υ ένωρι; ocψωΙ-Ι-Οιώθ'Υ1 εΙς Χ
(πρ~. dονχχώρnτος" Ρ έχχ ω ), το όε όιπλοϋν ΧΧ πρό του ί καιι e
προφέρετιχι ώ; ίτΙΧλικόν sc. (πρg. dχχέλιν τνχχαίνει, βλ.κιχ.Ι'Αθ·η·
vCi; ς' σ. 152). Κιχι πιχρα το Πισσούρι ,jπά:ρχει τοποθεσιoc Κόχχες.
Λάσ'α (Χρ.) λέΥετιχι κώ;L"Υ) KEtfLiv'J') έπι όροπεόιου, fLν"fJμονεuομέν"Υ)
όε κιχ.ί έν τ~ ένετικ~ ιχ.πoyρσιφ~ (Mas L. 111 505)' ΛOCσσ. όε χcιτi
τόν- Ήσύχιον είνα-ι "ocuTov του Λιiρισσιx, -ητοl ιΧκρόπολις.
Κα-ι 1) Aό~oυ (Κλ.) είνσιl "if> οντι λόΨΟζ, απερ 'i)8"!1 είνcιι λέξις
~ΧΡ'r)στος.
Ή Μελάντρα (Χρ.) Εχει όρυζ, ocρχικως όε θ6ι uπ-YiPXEV έκεί όνο­
ιι-σιστός τις ιι-ελιiνόΡUζ.
Ή 3ε Νnσ'οv (Κθ.) περtg,χλλοιι-έν"Υ) σχεόον όπο του noToΧfLoti Γιιχ.­
λιιΧ !σω; τΟ ,"oclιxt κocθ' όλοκλ"Υ)ρίαιν
-Yj,o ποτσιfLtσι ν-Yjσος. 'Υπό των
Φρiγκων έλέγετο Nison (Mas L. 11 431, ΠΙ 251). 'if> όε 1459
έξεχωρ-ήθ'r) ίιπο το\ί Τζocκο\) του νόθο\) εί; τον «Νικολό τε Μορό:πl­
τον» (Βουστρ. 444).
Κιχι 1) 'Οδού (Αν.) .ητοι όόός (έκ ,,-Yj; γενικ-Yj;) προψοινω;, ιiπε8ί­
όετο είς 'r1JV θέσιν ιχ.ρχιχ.Ισις όόου, ποιρέμεινε όε ώς ονο/-,-oc κώΙ-Ι-Υ)ζ κιχι
ocιpou είσ-ήχθΥ) το λιχτινικόν στρό:τιχ..
Kιxi το ''Ομοδος περιέχει βε~ιxΙως τ1}ν λέ;ιν όόό; ιι-ετα του ocepot-
346 ΣΙΜΟΥ ΜΕΝΑΡΔΟΥ

στικου όμο-. "Ότι ~ε -ή λέξις ε~α.συνετO fJoocpTvpei: r, YpOCιprι Homodos

τών Φρiγκω\l βλ. Amadi 494.
Koci -ή Παλόδκια (A!J-.) κε~τα.ι είς "ό άovotY!J-QC. στενΥις πα-ρόόου
(.xPXOfJoivr,; .χπο τΥις ΆγΙa.ς Φύλ"ς), .ητις ίιπό τών !J-ετocγενεστέρων
έλέγετο "ocpoatoι.
Ό!J-οίως πocρέμεινε τΟ Πέρα πεδ\ν (Κλ.), πεόίον i'λr,θώς σχετι­
κώς πρός τσι όρεινότερα. (τες Πλ«τρες), κocί iιpou επεκ.ρ:iτr,σε το λα.­
τινιΚΟν κάμπος.
KOΙL ό ΠολύΟ'τνπος (Μφ.) κώfL'Υ1 Χ/l-πελόιΡυτο;, σΥ)μ"ίνει τόπον
έχοντα. πολλσις στuπocς, λέξιν, .ητις επει-:σ. έλέχθΥ) Ο'τούπα .η κον­
ζούπα. Ούτως έν Tii Τυπικii Δι"θiJΚoΤι Νεοφύτου του ΈγκλειστοΙ)
σ. 6 ιpiPEToct α:στούπα.ις»,
Ή όε Τρψήκλη-νη. (Κλ) ουόεν α.λλο ε1νοιι 7i eepfL-1J κρ-ήνΥ) (πρ~.
τέΡfLινθος - τρψίθθιν) όπo~oν e1va.t τό ΒΔ. "Υις κώμr,ς λ~γόl'.ενoν
ΆΎίαΟ'μαν τΎις Παναfας, xoci το πλησίον τοίί voct,,-xOtl TOU σ.γίου
Μνά.σωνος, ιχ,μιΡότερoc θεωρού/l-ενoc ώς ίrψ.ocτικix. τΤις θέΡ!J-'Υ1ς' xoci έν Tii
ενετικ'Ώ ocπογΡOCιΡii (Mas L. 111 506) ιΡέρετ"ι κώ!J-1J Themocrini,
ιχ,λλ' ώς vOΠOCyOfJoiv'Y1 εΙς το baliazzo di Crusocho. Κα.ί έν Kερυνίqι;
ύπά.ρχεl κώιι:η Kgnviv, έχουσιχ .χέννα.ον χ.ρ·ήν'1Jν, Π'Υ1γ«ζουσιΧν έχ. τijς
ίιπερκεψέν'!1ς όροσειρiiς.
Koci -ή Τύμπον (Κθ.) .;),01 ΤU/l-~ος ,"ιxpi/l-Etvev εκ τινος .χρχα.ίοΙ)
-rIl!J'~ou, ώς κιχί -ή Λετύμπον (Πιρ.) έκ του -rIlfJ-~ou Totj Κ'Υ1ρύκου
χ.ιχΙ τΊjς ΊουλίΤΤ'!1ζ (βλ. ΚιΧτω,.), -ή όε /l-s-:ιx~OA-1) του γένους έπΎjλθεν
ιχ,φ' ~ς έσΧ'1JfLιχτίσθΥι κώfL'Υ) (oπpb. Λό~oν).
ΆρχΙΧία. είνιχι χ.ocι τΟι όνόfJ-ΙΧΤΟΙ τών έξ.:ης τοποθεσιών' ~Iλlγγας
(Πισσούρι), Κερών1.α (ΚτΥιμιχ) εν Tii ένετικ~ έπιγΡΙΧΨii casal Chiero
-gnia (Mas L. ΠΙ 507): Κλίμακα (Ν. τΎjς Ta:iaoc;), Κόχλακας
(ΧρυσΟΧΟ\ί),Φάραγγας (με,,:,ocξίι "Αχνα.. χ.ocΙ Άχερίτους) οποΙ) ό ΑΙ
Cesnola '!1υρεν Ιερόν 'ApTi!J'Iao; Κυ~έλ'1Jς, ου τα. πλούσια. εtιρ-hμιχτσ.
ιχ,π1Jχθ'1Jσα.ν είς το Βρεττα.νικΟν Μουσείον (βλ. Μ. Ohnef. Richter,
σ. 12, ιχ,ρ. 14).
Χάραοτ'l. (άγια Κατερϊνα τΤις Χαρά6τον) .;J Χάραοτες
( Ο'τες) όvψ«ζεΤOCt μικ?o~ ορμος το\ί Τρικώμου κοιί ό έκε1 στα.θμό~
τΥις προς 'rYι\l 'Αμμόχωστον όόο\ί, π«ντω~ έξ ιχ,ρχοιίου όνόfLιχτος Xιi­
ρυ~δις' ό Σα.χ.ελ'λ«ριος Α' 170 γρ«φιι Xιip~υΡtν, τοιουτον ομως
 ΤΟΠΩΝϊΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚϊΠΡΟϊ 3~7

• ~'"
oνo~~ οεν υπ~ρχε!.· « Χ'~PO'.Jp·;»
Ρ 'Lr
ονο~~·,ετa:~
. ". Υ
π~ρ~ -~~':i!L!νι.μ
• 3, χι?_

15, Xwpt'JV ,,;j. ΠiιΡΟ'J, ε·lθ~ Χ2ΟΤ;Ι ΠΡΟΤΡ'JΠ'/:'ί ";';)'} :Χ?Υ'lΕπιι:rχ.όπο'J

σ. ~?ιλoσόιpει J) ό &)'ιο; Ίλα.ρίων. 'Αλλ' Εν τ~ γ.ώ~~ι ΈπισYoOΠ~ τΤις
ΠΧΨΟΙJ (or.o'J XO"'Jm'f;
. τ τι; όνοιι.Χζετιχι
.. .ιι.έΖΟ!
.. \ ,,:"o·~~ι σ. uoιJttH
... ται
ΛαΘκος) ύπ,χρχ ει σπΤιλοιιον χ.οιλουι-ιενον κχι το,jτCι Χάeα5τι.
Άρχοιτ.οι ψοιίνοντιχι Χ2οΙ τΟι ιΡερώνΙJ!-tΙΧ το;; αχ.ωιι-'t)) χ.:χ.ίτοι δέν έ!l-ΠΟ­
ροσιι-εν νOC όρίσωf-!-ιν OCχ.ρι~ώ; πότε ή λέξις ύπεl.ώΡ11σεν ιίι; το χωρι­
κόν. Κώμn όνψ±ζοντχι ~ιίO χωρίαι. τον Κ:χρπαι.σίοlJ, Εξ ών τό ποι­
ραι.θ2oλιiσσιoν ~ιoικρίνεται.ι ώ; κι.:ψ.ιι το'] rιιιλοij' ποιρα.3όξως OfJ-W, ό
Mas Latrie (l'ile de Ch. σ. 20 Ι, 1) νCfJ-ίζει οn la disposition
des Ιίθυχ autorise le Χ (χώ!l-ΙΧ του γ). Άλλόι χ.2ο1 εις τΥιν fλλΎ1ν
κωιι-'tΙV οΙ τουρχ.οι .r.po; ~ιXκρισιν προι:rέθiσα.ν (όπως Υ.χΙ είς τΤΙν
Άγυt~ν) το Κκεπιρ (Kebir, μ.εγη'11)· ό χ.;1;,,:"οιχ.ο; όιι-ω; ocuT-r.; λέ­
γετιχι !-tiXpt σ7ι?-ιρο\l ά.ρχα.i:κ.ώτιιτιχ Κωμητnς, ivcj} τ/ς Κώ;J.ιχ.; "ου
rtιxAoG Κωμιάτnς.
Κα:ι ιχί σlJ\ιθέσεις Δίκωμον (Κν), Τρίκωμον (Άμ..), Πεντιίκω­
μον (ΛΥ.') είν2οΙ χ.ιχνονιχ.ωτιχτοιι. Δίr.ω1Lον είνιιι ό σuνδΙJιχσιι-ό; δ-.Jο
κωιι-ών, ,χνω κιχ! χ.ιΧτω, 1l'V'1)fι-ονεuεηχι i)! χ.ιχι ύπο του Mιxxιxιpi, ~92
κιχ! του Amadi. 420 ,"cj} 1374 «al casaI Dicomo:D. Τό ~ε Τρί­
x.WfJ-OV ύπ;jρξε φέου30ν τΤις x..rιριις του ρrιγός Άιι-ωρίί.
Κιχί 1) Α'άτοκώμn εΙν2οΙ λέξις όλως ιiΡχ'oιΤ;ι7ι, ως τό σ:ιχ\ιτόπολις»
τοίί Θoιιχ.υ~ι30υ 5, 79' σ'1)μ.Ηωτέο.., ΟfLως οτι έν "ij Έν6τt"~ OC7:0-
γροιφii κιιΙ έν "cj} Σ'Jνιιξ7ρΙφ του όσΙο·.} ΑύξεντΙοιι φέρετιιι NιxIJTo­
"ωfL'1) (Naftocomi, Mas L. ΠΙ 508 (8)' «νιιιιτοχ.ωfL'11 JJ, Άχ.ολ!)υ­
θίοιι των όfJίων ΆVOC/JTΙXGIOtJ. Χιχρίτωνο;, Αύξεντίου χ.α:1 Κεν3έχ ..
,
έκ30θεϊσα:ι , •. i)ιχπocν~ του... Άρχιεπισχ.όποιι ••• Xpva:beou, •.
ΈνεΤΙ'1)σιν 1779, σ. 34, aίς)' σΥιι-ιερον δε όπό τινων TCιχρετuμ.ολΟΥδί·
TlXt κιχΙ Ύριiφετoιι ~lieev όρθότερον «'Επτοικώι-ι'1lJ) (οπερ ίδέxθrι χ.ιχΙ
ό Mas Latrie) και.θως OCΥ.ρι~ώς έλέχθ'l) κιχΙ το «έφτιiζψo ψωμΙ» OCVΤt
ΙΧύτόζΨΟν" βλ, Γ. Χα.τζΙ~OCΚ'1lν έν ΠλOCτωνι ς' (1884) 46.
Ή δε Λνθeιίγκωμn (Κπ) 1<ΙΧΙ 'Εγκωμη (δύο κωμ,ΙΗ. Άιι-. xlXt
Όρ.) εΙνιχι πιχροιθέσει; πιιρα:fLίΙvοισιχι έχ. rij; ιxΙτtoιτtκTις, ΤΤΙν 'Epu-
θρσι... χ.ώfL'Ι')ν κοιΙ τ.ην (Ν)έ(οι)ν Κ~Ψ'11ν" "pg. ό Πα,χ'l1ναμμος, iJ Πα­
χε1.άγκαλαμn (Τπθ. ΆσγιΧτα:ς), 7) Μ1.άλnμπn (τπθ. ΠισσουΡΙΟίί)
έκ το\) στην με(γ)άλnν πn(γn)ν, iJ ΜπΙι (τπθ. Γtoιλoύσιx;) ίκ Tou
348 ΣιΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

στ1ϊν "'ΎI(y-l,)ν, δ ΆϊμΠ1.~άνtς tΤρίιιω/λον), ό Άϊμπατέρας (Κώ/λΤ,

τοίί Γιοι'λοσ) ιιτλ. Τό οι του νέοι ύπιχώΡ7ίσεν είς τον τόνον του ε, το
~ε OCpx.TtΚoiIν ν ενΟ/λίσθ'1ί ώς ocν.ηχ.ον ιίς τΙ> τή.ν, ενίj> εν συνθέσει λέΥετιχι
1) Ποινα:(γ)Ια: 1) Χρυσονιγκω/λίτισσοι, είς τΤιν "Έγχ.ωμ'1ί ν τΤις Άμμοχ ώ ­
στου' ποιρά:κ.ειτοιι 3ε 1) ~Eyκ.ωμ'1ί α:στΤι ποιρoc τ.ην OCρχοιία.ν Σαλα.(J-ίνα:
κοιΙ ocνδXoιAIJιpe'tJaoιv εν OΙίιτ~ πλουσιώτοιτοιι ocΡΧΟΙιότ'1ί'''c, OCποχ.ομισθεί·
σιχι εΙς τό Βρεττοινικόν Μουσείον. (βλ.
Excav'Btions ίn Cyprus by
Murray,Smith aad Walters, London 1900). Άλλα. κοι! τοποθεfJία:
τοσ 'Ριζοχ.οιρπιΧσου όνομιΧζετοιι Νάγκωμη.. ΤΤιι; ~ε Λυθράγκωμη.ς τό
λ προΤιλθεν εξ OCνοι-ιοιώσεως, του πρώτου Ρ τοα ερυθρχ, συνΎ)θεστάΤi1ς
κοιθ' ολον τον έλλi1νισι-ιόν' (πρb. λυθρίν,. - ερυθρίνος), δη ~ε πράγ­
ι-ιοιτι το ονομοι εΙν' OCρχαϊον μοιρτυρεί ρ"l)τως Στέφοινος ό Βυζχντ'ιο ς '
«Έρυθρά πολις 'Ιώνων εστι. .. κοι! Βοιωτία.ς κα.ι Κύπρου rJ.n"f/· 1)
ννν ΠOCιΡος J)' κοιι ό ΕίιfJτιΧθιος είς '1λ. b 399 1i.νΙΧιΡέρει πόλιν -r1j;
Κύπρου ΈρυθρΟις «Ύ\τιι; έστι φοισιν, 1) νυν Π ιΧιΡος ». 'Ότι όε κ,ΟΙt-iJ
κ,ώι-ι"l) εΙνιχι ποιλα.ια. ιι-οιρτυρεί -iJ βυζα.ντιιχκΤ, οιίιτ.ης έκ,κλi1σία., της
Παναfας της Κανακαρκας βλ. Enlart, L'art Gothique, tome
Ι, Avant propos ΧΧ σΊψ. Ό τόνος του «χ.ώΙΙ-Ί)) εξέλιπε κα"'όι τον
3ια.λεκ.τικΟν κ.οινόνοι τΤις εγΚλίσεως τον τόνου των ουσια:στικων υπο των
έπιθέτων- π. χ. Μωρόν νερον, Ξερός ποτιχμος, Πυρό; ποτοιμος, Λευκ.ιΧ
χω(J-ΟΙΤΟΙ (τπθ. ΒΑ. τ.ης πόλεως Λψεσοίί)' βλ. καΙ ΆθΤιναςς' 172.
Πα:ρομοίοι σύνθεσις εΙναι κοιΙ τό Λευκόνοtκον (Μσ.) π.χντως εκ
τ.ης οι1τιοιτικ..ης «είς τόν λευκ.όν οΙκ.ον», έξ οrκ.ο') πρoi.ίπιXρξοιντος τoιJ
συνοικισ[Lοίί. T-rιν κώΙΙ.i1ν fLVi1[J-oveVit ό Μοιχοιιρocς, 69, 39 Ι, 405 κοι!
ό Amadi 323 (τίj> 1310), ιiλλα. τ-ήν -ήλικ.ία.ν α.ύτ.ης [J-OΙpTupet σΟΙιΡέ­
στερον Τι χρ.ησις των λέξεων λευκός καΙ οίκος, οι! όποία ι κατόπιν :χ.ντι­
κoιτεστιiθΊJσoιν εν τ~ κ.oιν~ γλώσσ~ 3ιOC των λοιτινικων, του «ocσπρον»
κα! « όσπίτιον ».
'Άλλων ονοι-ιιΧτων τ-rιν παλα:ιόΤΊJτα: (J-i1vtJEt σοιφως -ή κoιτ.xλΊJξις.
Συν-ήθΊJς περιεκ.τικ..η .ητο το π,χλοιι 1) ε1;- oυς-oiίντoς, -rιν εψερον, π χ.
ό ΆγνΟίίς, ό Θριoυ~, ό 'Ροι[J-νοiί~, ό Σελινους, ό Σκιλλονς, ό Φοινικοσς
σΊJ/λoιίνoυσα:ν τόπον rx.Υνων, θρίων, ρti.[J-νων, σελίνων, σκιλλων, φοινί­
κων κα-ι ~.η κ,οιι εν Κύπριι> ό είΡΊJιι-ένoς Τρψ-ιθοίίς, όνομοισθε!ς «ocπο
των περ! τον τόπον πειΡυκυιων τεΡ[J-Ινθων, &.ς Κύπριοι τρψΙθους (.η
focnov τρψΙνθους κοι! fJ-l,fLepoν τι;>ουμιθθους) κΙΧλοσσιν, ώ; ';'τ'ψο-
 ΤΟΠΩΝΤΜIΚυΝ ΤΗΣ Κ")'ΠΡο}' 349
AciytJ'1E'" όρθώ~ .η3Υ) Στέφ:χ.νο; ό Β'Jζά:ο,-:,ι');, :ίΠ':ι~ρίπτων -:,Ίιν :ίρz~ιo­
":"έρ«ν Εκ ,=,ov τρέttω είχ~σΙ~'), !l-ΧΡ-:-:Ι?~~Ι:ΤΧ~ ~':"Ι ~λ.Ι ot πρ6Υονοι !L~;
:;,(1:1'... ενίοτε :ίτρόttYJτοt έτuιι-ο'λ6j'Ο: ο « ?~o:ri δs ί5,:~ έπι~XoΙ:Τ'IJς τΤι;
'Αψροόίτ'Υ); ει; τον τόΠι:J'I . . . uπ6 τρ6Υ.Ο') όΙΧ'1χλ.uΙJτ.·,:χι· ~ι;' κ:χ1
T~ειιιθoόj... ,,;oι κλ'r)q'1jν:χι », 'Όι.ι.οιον ';''':0 χ.ocι ";Q Άιιocθoiί;. -ητοι χιι,,-
ι ι Ι ι'.

6όει;, :ίιι-ttώό1j;, ύπχρχουσι όέ τιϊ> Ο"";Ι dμμόοοvνοι ;ι.:χθ' σλ'Υ)ν τΊι ...
OCπο Λειιεσο!.ί
ι
ξω~ εκεϊ: π:x~:xλίoι'ι'
ι
(τ:iις ('"'
ψJθιιι:Ι; έΤ'JΙΙΟΑ'jvίοι;
\ i"
Βλ. ποιο:Χ
,

Κ'Jπριοιν<j> σ. 24 κ:χι ~ngel, Kypros Ι, 11 t). 'AλAi τοιυτοι χοιτ6':t'ι...

εξεψέροντο θ't)λ·Jχ.ώς, -tι 'AfL:xaou;, κσιι σ+Ι~ερ':Ι'" έ ... ΧίιΡ ~ Ά~εθo':ίντ:x
«oV0fJ-oι Aciyyou» (Πσισπcίτ-rι, ΧΙι1.κόν Γλωσσ. 56). Φοινερον είνοιι ΚII­
τόπιν ατι κιχί Τι Κυπερουντα (Κλ ) κσιί 1) :Μαραθοϋντα (Πφ.) κιιί
-tι Όρofιντα(Xρ.) κσιΙ οιί τοποθεσίσιι Πετοvντα (Ν. τοίί Μοιζωτοϋ)
κσιί Π ιπερofιντα (Ν. -r'1j; Άκιιθθου) έλέγοντο το ,,"iAClt ([ Et; τον
Κ'Jπειροuντιχ, τον Μ:Χ'ρ:χθουντ"ι, τον ΌροbοV ... τlΧ., -;ον Πιτυουντσι κοιΙ
τόν Πεπεροuντσι 'J>, .ητοι τον ,ci':t'ov κ,'Jπείροu, ttσιρiθο'J, όρΟbΟu, πι­
τύων χ,ocί πεπέρεω;' πλεϊ:στοι τιϊ> ον,,;ι τών έλληνιχ.ών χωρι;, ι όν6fL::Ι~::Ι
ελ1ιψθrισoιν έκ. του ι-ισιριΧθου, το ~ε Mocp:x.eov; είν,χι iλλΟζ ,V:1;ος 'Ηι':;
Μοιρocθών' πρiγιι-οιτι όε ΠIΙΡΧ ..-Ον ποτι:ψον κocι έ',τ~ς τώ ... χ.·ί)"ων ΤΤις
Μocρocθούντοι; OC'f/θονεί τΟ μιiιρσιθoν, οτι ak χ,σιί ό a'Jvotx.tGfl-c; είν' Qιρ­
χιχϊ:ο; συι-ιπερocΙνψεν έξ επιγρoc<ρ'1\ς έχεϊ εύρεθείσ"1)' (βλ. Σocχελλ. Α'
t 15). ΚσιΙ το Κυπειρους δίνοιι eX:λAo; τύπος του Κυπειρών, σπω; Ku-
περωνα,ς ύπιΧρχει εν ΧίιΡ (ΠσισπCΊτ:ιJ, 203). ΤΤις ~έ Όρούντοι. χocί
τ'iiς ολ"1)ς περιοχΎί, ονοttσιστον χ.οιί χφθονον είνocι κοιί crr,!-tspov το ρόbΙ,
(τιϊ>t 904 ε3ωχ.εν Τι Όρουντιχ ~εx.ιXn,ν 105 χ.οιλά:), Τι aE πτώσις -rou
b ttετocξiι όύο <ρων7)έντων είνocι κ,ocνoνιχ,ω-;.xτrι (πρΙ:;. Άθηνoc; ς' 152'
π. χ. κα(ο)αλλιχέοκω- καλλικέοκω, Φλε(Ο)οτομω-βλοτομώ).
Ή Όρουντoc ύπο τών Φρeiγχ.ων Orondes (Mas L. 111 257, 501,
505).
Κοιί Τι Mακofιντα (Χρ.) πιθοινω. πocρ1ιχθrι έκ τοίί «fLOCXWV» .ητοι
ι-ιΤιχ.ων.
ΈπΙσ'Υ); iproctoc είνocι χ.σιί Τι 'Ακρουντα (Λι-ι.) , .ητοι «,. Άχ.ροσς 1)
εχ. του Xx.pou, -tι Καφοϋντα (τοποθεσίoc -r'ii; Άθ-rιέ ... oυ) oc"τί Σχ.οι­
φουντoc (έχ. τ'1\ς γενιχ.Ύίς) .ητοι «* Σχ,σιιΡου;», όμοΙoc προ; σκ.iΙΡ'Υ)ν, απου
συρρiουσιν υ~:x.τoc χ.ιχί ύπocρχει κσιλOCfJ-ών, \ι πΥ) ρχε όέ "ta:x.V(i); χ.οιί
* Πλοιχ.ους, όιότι επι των ΦρOCγχ.ων CΊνoιcpέρετocι Uποχ.ορισ.ιχ.ω; χ.ώ~rι
350 :ΣΙΜΟΊ: ΜΕΝΑΡΔΟΊ:

«Πλοικουντο~j~ινD (Μχ. 71, Mas L. 111507 Placutidu). Έπ'

.
σιuτών ΎJ -οuς έσ-r,μ.~ινεν 'ψ oιότ-rιται, χ.οιθώς είς το α: Τρocπε"ζοuς».
τα. θ"l)'λ'Jκ.οι των είς -οuι; (-όεις) έσ-l"l)μ.σιτί"ζον't'Ο εί. -aυσσoc (-όεσσοι)'
π. χ. 'Ε'λocιοuι; κσιΙ 'E'λσιΙOϋl1ι:roc (=ε'λσιιών), KισσΌtί; (έν θΡΧκrι) καιί
~
Κ tGtjO\JIJI1C1C. (Π"f/γ"l), "'Αλ'(σρτον
πσιρoc 'r"l)V ) Ο'tva\J;
~ .
κ:ιιι -
Ο'(~ouGIJtX, '"V'δ"-
1 ρου;

χ.σιΙ 'Y3ρoi:ίσ'IOΙ, α.'λλ' Τι v..σιτΧλYjζις σιίίτΥ, ένωρί, GuvilG~-rι Π'ρός ,Τιν

fLεΤΟχΙΚΥ;ν -aυσα., ~ιό έγρχψετa 'li:AoιtoiίIJoc κσιί Kισσoiίσσι κσιί Ύ3 ρ oiίσoc
(-1) Κέως)' ΆπσιρρΗλσιιιτσι Aiyov't'oι: κσιΙ σΎιμ.εροv σι( κωιι-σιι Δρούσα
(Πφ.) .ητοι Ύ~ρaσσoι (SlVoc: ~ε ιiλYιθως κσιτά,ρρυτος -1) ολη !J-ixpt ΚρΙ ..
του Μ:ιιρόττου περιοχΎι) 7j Δρυoiίσσι, Κισσοvσ'α (AfL.), το ,=οuριιοχωρι
Π ελαθΟVσ'α (Χρ.) ιiντΙ σπσιλocθοuσοι (έκ τοσ α:ιiσπά,λσιθo;}), aTιu.spcv
σπoιλoι~~x) κοι! ΤρεμιθΟύσα (Πψ.) πλ-ήΡΥ)ζ κσιί σ1Jμ.εροv τρψίθωv, το
χντΙστοιχον τοσ «Τρψιθοσς ». Τό ιiρκτικoν σ 'r'1j. Πε'λσιθούσocς οπως
κ.σιι τΤ,ς Kocιpouvτoι. έχxθ-rι εχ. τΤ,ς γsνικ'1jς, θεωρ"l')θεν οη ιivr,XEt εις τΟ
τfις, ιi'λλσι 8ύvσιτιχ.ί τις να. 'itιx.poc{;OCA\1 χ.ocΙ το «ιil1κιχ.λσιbωΤ'1)ς» κσιί
α: κιx.λcι{;ωΤ'1)ζ ». Ή Δροσσιχ. 'λέγετσιι κocΙ Δρο'.Jσρ. (πρ{;. sha), είτε
κιχ.τΟι τον XOC't'otxov ΔΡΟUσ'1ώτnς, είτε έιι τύπου 'iSροuσΙα..
Αί 8έ όύο ΦιλΟvσαι (Χ ρ .) χιχ.ί Υι Κινούσα (Χρ.) πρέπει !J-ίiλ­
λον να. θεωΡ'YJθώσι μ.ετaχocΙ, ιiπο~ι~όμ.ενocι ώς έπΙθετcι' Π ρ{;. τ.ην το·
ποθεσΙσιν Άχoϊrσ'αν (πα.ρΟι το naAi!J-IV), .;)τaι 1JxauIJIΧV, ",ηv WΕζο'V­
σαν, πα.ρα. ,,ηv κά:τω Πα.να.γίocν. 'ry,v Λάμπουσαν, .ητοι τ:ην ιiρχ:x.Ισιν
Λxπ:-rι~oν κσιΙ τ,ην Στάζουσ'αν, τo7t'oesaiocv τοσ Πισσoυρotί κα-ι όιι.οΙcx.v
'=ou ΆγΙοι> 'Αμ.bροσΙοu (Κν.).
ΝΑλλ'1) ιι-ετα.yε~εστέρα. περιεκτικ,η κcx.τιΗ-rιςις 7t'cx.ρσι~Ι~ετσιt -Υι είζ -flς,
λ. χ. «Π'λcx.'t'ocνιστίiζ]) έv Λα.κωνικ1j (Ilocua. 3, 14, 8) σ-rιμ.α.ίνoν Ο,ΤΙ
κα.ί το «ΠλσιτσινιστοϋζΙ> (Ποιυσ. 3, 21, 1) κα.ί «Π'λιχ.τοινιστών»
(Πα.uσ. 8, 39,1) .ητοι «πλ:ιτσινους» .;j α:πλcx.ΤιΧνών». Έξ οιύτ'1jς ίχομ.εν
κα.ί ":'π6. Καλαμας κα.ι Κονναρας, πα.ρocποτά,μ.ιον του Λιμ,νΙτ1l,
ίιπ1iρχε ~ε κα.ί χωρΙον Συ'Κας, μ.V'Υ)f/-οvεuόιι-ενον έν τα.ϊς «' Αχ.ολου­
θΙα.ις τών όσΙων (βλ. iνωτ.). σ. 100, xoct έν τi] ivETιx1j
'EViTL"l')IJt»
ιiΠΟΥΡΟΙΨ'(i casal Sicha (Mas L. ΙIΙ
509). ΆλλΟι χ.ocι τ'1jς -flς
έσΧ'Υ)μ.:χ.τιζετο θΥ)λυκον είς -flIJot, οuτω 3' ίχοιι-εν κωμ.'Υ)ν Πλατανι­
Ο'τασ'αν (Μφ.) μ.V'Υ)μ.ονεuομ.έvr,v χ.οιί ίιπό τοσ Βοuστρωvιau 512, Mas
L. ΙΙΙ 368 ι1).
'Εκ. τοσ Πλα.τα.νιστOCζ έσΧ'Υ)f/-α.τΙζsτο xocl έπιθετοv «Πλcιτcx.νΙσΤΙΟζ»
 τΟΠΟΝΤ:ΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚιΠΡιΗ 351

(Απόλλων, έν Τρο:ζΤινι IIOCU'J. 2, 34, 6) lZ0!LcV δέ ;-.ώ!L'r;ν Πλιχτα,­

νιστίαν (Av.) πρc.φερ'ψ-Ιν'fjν Χ.'Jπρ:cαώς Πλατανίσκιαν ι;;;?~. ν-ίστ!);.
-νισκιχ),
'Όπως ~ε Ilλσιτανισ-:-:Χοσσι, όαοίως
•
ί,έ-/ε,χι
,
λΙαοα.θάσα ό;ειν';'
• \οι
τr,ς
ν-ίϊσου περιοχ"Υ;, προψο:.νώς έκ. ΤG-:i " ΙJ');.Ρχθiς» ~Τ()! ;ι.η!χ(j~,jς, Τι 1LX-
ρ:χ.9ών, οϋ,,:ω μ:χ.ΡΤUΡΟ1J!Lέν'tJ κο:.ί έπί τών Φ~Xγι..ω·, (Μ:ι.. 71, 7Ί Μ(;Ι(­
ρο:.θΧσ!Χ,
Assises ΙΙ, 472 Marethasse) 3ι~ρε~τo ~€ ,ότε είς δ·.Jο,
Marethasses du comte. (Μ. ,ooj κό1Lιτος Roha -iι d' Edesse) χ.ο:.ι
Μ. de la Real, (Μ. τοίί Ρ"f)Υός), 5θεν ξΚΡΧΤ'ι;σεν ό x!Xl Ijrιμερον
ciΚooucifLEVo; ένΙοτε πλΎ)θυντικός (βλ. Βουστρ. 505 τ:χ.Ις Μ:χ.ρο:.θΧI1!Χις)·
είνο:.ι 3s ψιχνερόν, οη κιχτ' :χ'ρχχ,;
ι..
έκιχλειτο Mιxoo:.Ijiaιx
\ Ι
υ.ΙΚ~OC
\
ίΧ.-
ΤΜις, -ης το Ονομο:. κο:.τ6πιν έξ"f)πλώθ'Υ) 3ΙΟΙΚΥ,τιχώς, ίι:ϊως έκ.εΙνΎ) f1-ci-
'10'1, ΟΠΟ') ρέει fLετο:.ζυ «μαραθιωΎ!J τό -:taTx1Ltov Μάραθος (πσιρoc
τόν MOIJTolJllocv κο:. Ι ΠεδΟlJλiiCν κoct Β. τΟν Κocλocπο:.'ιο:.γιώ,ην κ:χ.ί
-rbv Οίκον), οπερ μονονο,)χ,ι βo~ T1JV έτυμολΟΥίο:.ν. Κο:.! όι-ιως κoc! -iι
Μocρ!ΧfJiiσiΧ ένομΙσθ'Υ) θετ:κ~τo:. Το:. Mupto:.vOoiiG!X (!) κ.ο:.ι έπλχσθ'Υ) γυνσιι­
κείον ονΟ/λ1Χ. M'JρtxvfJ'tJ Χ.ΙΧ.Ι έπώνυι-ιιχ Μυρlοίνθ11ς, Mupto:.veOUC1; χ.!ΧΙ
ciρχ. ο:.ϊκώτερον ΜυριetνθεVς.
ΣIJ\ιΎ)θεστciΤΎ)\Ι -:tεριεκ.τιχ.1}\Ι κlΧ.τοίλ"ljξιν είχον οΙ ocρχιχίοι τΤιν εΙς -ων
ώνος, λ. χ.. 3ιχψνών, πεlJχ.ών, οθεν ciπέι-ιεινlΧ.ν ώς κ.ύριο:. το Μοιριχθών.
Σ:κυων κτλ. (βλ. Γ. Χο:.τζι3Χκι Γλωσσολ. Mελεrών Α' 17). 'Ομοίως
λέΥετιχι xαot σrιι-ιερoν Καλαμωνας (τοποθεσίoc τοίί Πισσουριοσ) Μα­
νιταρκωνας (έν Κώ1J-~ του Γlιxλoiί), ΜελισΟ'ωνας (Πο:.ροιλίι-ινι) κΧ! ο[
Πιδκυωνες .ητοι πιτυώνες υν Άπo:.ισι~)· χ.ocτ' ocύτΟι έλέχ.θ11 κχι λι­
'\;I:~ωνά.ς ocντι λψένιχς (-rJ~"Ij 'Πιχρσι Μχ.. 92) οθεν xlX.t ό Λιμιώνας
του Κocρπetσ(οu.
Άλλά κ.α.θως 'Ποιλο:.ιόθεν έλέΥετο 3 ρ υΥ.ων κ!Χί 3ρυι-ιός, οvτω κ.ο:.Ι tτ/­
f/-SFOV λέΥετιχl ό Άθρακος (Λ~.) ckντί ΆνθΡΗών, χ.οιί ό 'Ακαθθος
(τοποθεσία. ",οϋ Πισσουριοϋ) .ητοι :Χκο:.νθων κα:ι ό Καρκος (τοποθεσίσι
τ~ς Zωo'Π"I)y~ς), .ητοι κοιρυών.
Έχ a, τ~ς yενικ~ς του Άκοιθθοϋ, λεΥΟfLέν"f)ς, ιχ.ψοϋ έσχ.-r,μο:.τiσθ-:n
κώfL11 , τ~ς Άκοιθθοϋ, της Άκιχθθοϋς, έπλχσθ11 -1; Άκαθθοϋ (Κπ.)
ην ώς τ.ην πα.ρΟι Πολuόε;Jκει. 2,95 «Άλκiθοu χ.ώ1J-11ν» έξέλαι6ε πρώ­
τος ό Κυπριocνός, 37 και! κοιτόπιν ό Σαιχ.ελλciριος Α' 15 ί.
Μέχρι τοϋ3ε λοιπόν περιεκτικocς κlΧ.τιχλ-ίϊξεις εraοιι-εν σωθεΙσαις Τ'Υ)ν
35'! ΣΙΜΟ)" ΜΕΝΑΡΔΟ)"

-ών, "1JV -ους, τ~ν -οίίσσι κσιί τ~ν εξ Ο(,jτ'1jς -oualOC, χ,σιθω:; Τρψι­
θους - θουσσι - θουσίσι. ΆλλOC πOCσocς τσιύτσις τΙΧς κχτσιλ-hξεις s,jpi-
σκομ.εν ι:i.'πo~ιό'ψέν!Xς χ.σιτOC 3ισιφόρους μσιρτυρίocς εις τό ovof'-ιx τ-ϊ;ς
πόλεως, -t)ης, !iφσινεστέρoc πρότερον, ιiπo τΤις ΦροιγκοκρσιτΙα.; ~ιιx­
τελεί μέχρι σΥιμ.ερον πρωτεύοuσoc ,,1i:; κvπροu· ocH' έπειό.η ~ιOι
τουτο χ.οινώς λέΥετσιι Χώρα, ~έν OCπέμ.εινεν OCσφ:Χ'λ·ης Αoc·ίκ.Τι Π!J(Ρ,χ·
30σι; του YV't)aiou όνόμ.!Χ-:ο; σιύτr,ς. τουτο ψέρετοιι σι ') μεν e:Λεuτεων»
πιχρσ. Σφ(ομ.ενij> 5, 10, κιχ! NΙJι.'1ίψόρφ τij> Κοιλλίσ-:φ 8 Κο,? 32,
πiντως χ.σι,' χντιγρα:ψΎιν, όιότι ocμψότεροι λα-λουσι περί TptιpuAAiou
του π!Χρευρεθέντος είς τΤιν α-' οίκουμενικ.Υ,ν σύνo~oν, ώ; επισκόπου
«Λ+,3 ρ ου, .;]τοι ΛεuτεώνοςD' β') «Λευχ.ουσα:]) χ.ιχ ,aι, το πσιρισισικον
χειρόγραφον (του 1401) του Πτολψιχίο') (5, 13,367 Nobbe 14,
e6) κ.σιί γ') «Λευκοuσίσι]) πρώτον μ.εν κ.α-τσ. τον εκτον σιίώνοι πχρoc
Ίεροκ.λεϊ, 707,3 (Mί~ηΘ 'EAλ't)Y. Πσιτρ. Τόμ. 113 σ. 151), είτσι
aE πα:ρOC Κωνστ. "ij> ΠορψυΡΟΥεννΎιτφ ί, 15 κΧί τΊi ~Αννrι τ~ Κο­
μν't)ν~, Άλεξιά:~oς 9.2 (Boηnae 431) χ.χ! εν ,~ βoύλλ~ του πχπα:
Άλεξxν~po') του ~' (ί 260) πηΟι Σiθ~ Μεσ. Βιbλ. ς' 50 Ι κέ;.
είκ.οσιπεντΧχ.ις, τετρiκις ~ε εν OCr.οσπΧσμ.α:τι χ.ώόικος "'Yj:; Άρχιεπι­
σχοπΤις "ou ιό' αίώνος (κοιτr.: ψιλιχ.rιν ιiνιxχ.oίνωσιν του κ. ΧocριλOCου
Ποιπιχϊωiννου, π. θ.). Μετσιγ.νεστέριχ τούτων εΙνσιι -tJ yρα:φΊJ «Λε\)­
κ.οσία:» εύρισκοfLέν't) πρώτον πα:ρσι Μοιχσιιρ.χ, κσιί πιθσινώς χ.σιτOC ιι-ίμ.'t)­
σιν του φΡΙχΥκιχ.ου Nicosia, ενij> ό Βουστρώνιος εξσιχ.ολοuθεί γρά:ψων
«Λευκουσία» (r;. 415,419 χέξ.). Ή όέ σΎιμερον κοιν.η γρoιψΊJ Aeu-
κωσίιχ (όι:'" του ω) είναι OCΠΟΚUΎjμοι του ιθ' οιίώνος, οπως κ.σι! το Λε­
μ.ΗΣός. Έπσινερχόμενοι είς το «Λευτεων» παροιτ't)ρουμεν, οη τουτο
προφα:νώς νοσεί, όιό ό Engel Ι, Ι 52 έπρότιινε τΤιν 3ιόρθωσιν (έπί­
σκοπος) «Λε'Jκ.ών oder Λεuκών». ΠΙΧλσιιογραψικώς ομως το T€ όύ­
νιχτα-ι 'JOC tTuYX'Je·~ προς ιι--;νον τό Κ χ.ocι π.χ. eit. <IuvotJ.oAoyYι'J·!) οτι-tJ
όρθ'1j γρα.ψ-rι είνοιι «Λευκώνος»). Ούτω ~ε όιιχσοιψεϊτσιι κ.:iλλιστoc -ή εν­
νοισι του όνόtJ.ocτος «λεuχ.ων:D ώς ίσο3υνά:μ.οΙ) πρός το «AEUXOUaoι» του
Πτολψσιίου' «λευκων» ώς πευκων έσ1ιιι-α:ινεν .xBrotatJ.rx λ.uκών, επί­
σΎ)ζ όέ κοιί «λευχ.οUς» 'ii «Aeuxouaoc», ώς «Σκ.ιλλους» OCθροισιι-α: σκιλ­
λών χ.ocί «'Ριζους» ριζών (έν Θεσσocλίqι:). ·Οπως όέ ό Τρψιθους έλέχθΎj
κ.α:τόπιν ΤρψιθΟU'Jία: (ΤρεμεΤΟVcJ1ά)' κα:ι. οπως 'AtJ.ocIjouaioι έλέγετο
-tJ περί τόΥ'ΑtJ.α:θοtiντι:χ. χώρα, ούτως έλέχθΎj κσιι Aeuxouaioι Τι OλΎj πε-
 ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ KYllPOr 353
Ρ
0x.-rι. 'Οιι- οίω ;
&κρα- .. r.;
έν e?ix~ Χερσων'.); έλέγε,,'.) Μιχ.ζοuσίιχ
(Στρib. 7, 331) οπερ έΡ!J-Υ)νεuε-;-α-ι ιι-εν ~κ. "vo:i fLlt:6.;. ;'''01 fLιχστός
(πα-ρα: Pape-Benseler,3 Bostel .... B05t = Brust) ini σr.!J.:χίνει βε­
b:χ.ίως εΥ.τ!Χσιν TCA-r,PΎJ ιι-ιx~ων (μ.OCζ:χ. = fL:χζό, f)i;.ινc.; χκ'Χνθω3 ϊι ς) EtVXt
~Yιλ. τα-uτόν χοιι το Μα:ζωτός. 'Ως lΏOt de la iin "'tTι; μ.:x.xρ~ς ,;ιχύ­
Τ1]; ζΎjτ-ήσεω, ΠCΙρ~θέΤOμE" ΚoΙXt τ-rιν: fl-δηχ.~ω~ιtκ~ν Ε.τ')~οi.t)γi:χ.v, .ην
ίσωσε'/ -ή έκθεσις το l:;
Franc. Attar. «La qllale (Nicosia) pero
hebbe tenue ΡrίήcίΡίο, che Ufi solo vecchiarello detto Levco
inhabitava con la lΏoglie chiamata Sia, dalle. quali due trasse
ϊΙ nome Levcosia, quantun que per corrotto voccabulo dalcuni
Si chiama Nicosia (MasL. ] 11. 528). Πλην τo~ Nicosia οΙ Φρχγ­
ΚΟΙ εγρα.φι:ιν Nicossia (MasL. 11 396), Nycossia, (MasL. ΙΙ 214)
Nicosie (ΙΙ 397, 430) Nicossie{H, 6, 17, 421) Nicouscie (11
450-452) χ.χΙ τέλος Ufcossie (ΙΙ, 506,2).
Τοιουτοτρόπως κ.ocτέb'Υψ.εν μ.έχρι τ1i, έν Κύπρ,l, έΠΙΥ.ρ:χ."r.σεως ",oi:ί
χ.ριστια.νισιι-οίί, ~"t)Aoc~Yι μ.έχρι των χ.ρόνων τοίί ιι-εγOCλου Κωνστα.ντίνου.
ΈνηιUθoc λΥιγει το πρωτον τΤις μ.ελέτ"t)ς ",!XuT"t)' μ.έΡΟζ. 'Εχ.ωΡίσOC(J-εν
~ε τΟις ά,νωτέρω τοπωνυ(J-ία:ς ά,πο των &λλων, των νεωτέρων, όιOC
λόγους περισσοτέρους του ένό.;. 'Εν πρώτοις, ocν εΤνιχι ~υνoιτoν νΟι
~ιιx.ιρεθ~ ό (J-α:κ.ρότιχ.τος τYί~ Υιμετέριχς γλώσσ'ΥΙ' βίος, ό τέτα.ρτος ΙΙ-. Χ.
α.ίων εΙνιχ.1 σα:φεζ όριον' ~ιόη εχ.τοτε περΙπου έπεχ.ρiτ"t)σεν έν τα:ίς
έλλ'ΥΙνιχιχ.ίς χ.ώριχ.ις η έξΙσωσις των φων"t)έντων κ.ιχ.Ι χ.α:τΙσχυσεν ό .. όνος,
.. ότε ~ε ~ιOι τ.ην έπελθοuσοιν βocθUΤOCΤ'ΥΙν θΡ'ΥΙσκ.ευτιχ.-YJν, πολιτικ-ήν,
στρα:τιωτιχ.-YJν κιχ.ι κοινωνικ.ην μετιχ.bολ-ί]ν, (J-έΥιχ. πλ1iθος ιiρχα.Ιων λέ­
ξεων ιΧ.πετOCχ.θ"t) χ.ιχ.Ι είσ-ί]χθ'ΥΙ νέον όλιχ.όν, οπερ εUκ.όλως 8tιx.y.piV0fJ-SV·
(περί τούτων βλ. Τ-YJν είσοιγωΥ.ην του ΚΡΟU(J-πιχχερ εΙς τ.ην β' εκδοσιν
τΤις 'IστoρΙιx.~ TYj.; Βυζιχ.ντ. λογοτεχνία:ς, Έλλ. fJ-ETιx.iPp:ia. Σωτ"t)ΡΙOC~ΟU
σ. 1 χ.έξ.). Άλλ' Υι βιχ.σιλείιχ. του μεγiλου Κωνστιχντίνου σχετίζετΙΧI
κ.ιχ.Ι πρός σπoυ~α:ιότιxτoν στΙΧθμον "1i.; χ.υπρια:κ.Υίς Ιστoρία:~. 'Ως 3Ι't)γεί­
τιχ.ι μέχ.ρι σΥιfJ-ερον -ή πιx.ρ~~oσις, -ή βιχ.σιλΟ(J--rιτωρ Έλέν't) , ά,περχομ.έν"t)
εΙς τΟι ΊεροσόλU(J-ιχ. χ.ιχ.Ι ά,ποbιbοισθείσιχ. «προς T-1Jv Λψεσον (Μχ. 54)
supYj"ev ερ"t)μον T1iv ν.ησον «:χ.ιχ.ί πολλΟι έπιχ.ριΧνθ"t)ν». Koct ό μεν Μα.­
Xιx.tpCl.; θεωρων T-YJ" έρΥιρ'ωσιν ώς ocpx.-YJ" τ.ης «Έζ't)γi)σεώς» "OU, 8t'YI-
Υείτιχ.ι χ.ιχΙ τΙ εΙπεν ό (J-έγιχ.ς Κωνσ·τιχντίνος, οτι α:-rι 8ιΥ.Υι μιχ.ι, χώριχ. -rι
Κύπρο.; εμεινεν χωρις τιναις χρόνους λς', ~ιιx.τΙ έγΙν'Υ)ν πείνα: (J-εγιΧλ"t)
354 ΣΙΜοr ΜΕΝΑΡΔΟΤ

σ-πο i~?ol..iocv ... », ό ~ε

Ii'ranc. Attar Εν τ~ Έκθέσει το') (πrxprι.
Mas L IlΙ 520) όρί~ει XY.ρι~έ",ερc" ότι Τι Κύπρος ayer patito sec-
cu!'a tl'acqua per ΧΥΙΙ anni continui ...e stette disllabitata
L!'enLa sei anni». Ei.ιτ')χως ~ β:;ι'ηλcμ;ήτωρ ,iψ'ΟU Υιύρε ~oν στα-υρ~ν
TOU 'Ι-φοίί κοι! τους όύο τω" );rισ,ων Επ:ιινΎιλθεν ε~ς τlϊν Ν.ησον, εις
τον Βχσιλοπότoc!-,-ον (Μχ. 56) «κοιι ocπο τότε ό Κ ..ίριο, έπεψεν τόν
υετόν». Το γεγονος ":"ουτο εϊνοιι πολ'Jf1ρu);ητcν (βλ
ObeI'hunmer
«Der Berg des Heiligen Kreuzes auf. C». Ausland 1892 σ.
364 κέξ). ό δε ΚυΠΡΙΟΙ'/Gζ (σ. 53) :Χ.ποιριθΙJ-εί κοιι πόθεν Τι ΜοιχοιρΙ()'.
ΈλένΎJ έκιΧλεσεν ocvθρώποuς, «οΙ όποίοι Ύιτον ολοι ·Ρω!JoΙΧίΟΙ,... ocπό
τlϊν ΑΙγυπτον, ιXHOt ocπο ~ΎJν 'Ioυ~ocίσ.ν χοιί Συρίιχν κocί Κιλιχ.ίocν,
Kocππoc~oκίocν κοιι Πιχμ.ψυλίιχν, κα-ι πολλοί ά.λλοι Ύιλθον ocπο τ.ην Κων­
στα-ντινοuπολtν είς συνo~ίιxν "':ou πρώτου ~01)κό" οστις EaTOCl'l) πocρσc
του Αύτοκρά:"t"ορος.» Το ζ-ήτ-rψ.cx "oUTO πc(ντως έν~ιιxψέρει περισσό­
τερον -Υι ~ ΚΟΙΤΟΙΥωΥ';' των ποινocρχιχίων Κυπρίων, ~ν e!~01Lev ocνωτέρω.
ΈΡΎJμ.ώσεις ψήσων aεν ~τo βεbcxίως oc~uvoι"t"ov oclloTE νσc σ'ψbωσιν,
5πως π. χ. Υι τ.η, Σά:1Lου ocπο τοίί 1463-1472. Άλλ' Ομ.ως Τι κυ­
πρισ.κ-r, ποιρά:όοσις έλέΥΧετocι .η~'Y) evGEbeaTipιx -Υι ocl'Y)eeaTipcx, έξιχί­
ρουσιχ όι' ώριχιοι; IJ-eTrxιpopoc, τ.ην ένέΡΥειιχν του ζωοποιου Στocυρου κ,cι.ι
τ.ην atOι του zrtaTtCXvta1Lou ,ivocyiVVYjatv τ.ης N~σoυ τ.ης 'ΑψροόΙτ-ης.
Έκ,τός των περί τΊjς σιτοόείιχς έπιφυλ«ξεων Tou Σά.θoc (Μεσ. B;bl.
Β' -η', σΥιμ..1) χ.ΙΧί των κλψ,cx.τολογικων περί τΊjς «i~ροχίιχς» ένόοιιχ­
σ[J-ων TOU Oberhummer (die lnsel C. 215) ιχύτ.η 1Lόνον Υι ~ιιiσω­
σις τοσούτων iρχocίων τοπωνU[J-ιων fLoιfTuper οη οίιόέποτε 1ί Κύπρος
πcx.ρέ1Lεtνε «χωρίς TιvxvD' ~ιότι βε~ιxίως ~τo OC3Uνσι.τον !όίως οι Κocπ­
πocόόκιχι χ.ιχι οΙ Συροι xrtancx.voi, ν'ocνεΥνώριζον ocπocντιχχοu τ~ς Ν1]­
σου τσc προ fLLOC' ή3ΎJ γενεα,ς έΡΎJfLωθέντcx. >ι.ιχτοιτόπισ. των ε!δωλο"λσι.­
τρων T-'ti, Κl.ίπρου.
Άλλ' Υι έπικρά.ΤΎJσι, του χ.ριστιιχνισιι.οσ fLETi~cx.le βεbσ.ίως τ-1)ν τύ­
ΧΎJν των κυπριιχχων πολισιι.ciτων. Εvνό"t)τον εΙνocι ότι Οσoc τουτων
ιΧπέζω" έχ τΊj~ λοιτρείcx.ς των ocλλοτε θεών, κοιί εδίως T-1i; 'Δνιχ.σσ"t)ς,
πocρi)Χ1Locζο" κoc\ -rιΡΎJμ.oiίντo. Ή Πcx.λocίπcx.epο, ~εν είχε πλέον ουτε
λόγον ύπιtρξεως ουτε πόρον ζωης. Όσocκtς δε χ.ιχτεστρέψετο βιΙΧίως
υπό -πλ-ημ.fLUΡCX' -Υι σιισμ.oiί σuνοικtσ[J-ός, όπου ocVTirx.0V ocχ.όμ.ΎJ οΙ έθνι­
>ι.οί, δεν H'~O'Y)θείτo ν~ οεκοaοfL-ηθ~ έκ νέου. "Ε>Ι.,ο,ε πtθιχvως εχ.ουσι
 TOllQNrMIKON ΤΗΣ KrnPOr

τCι O"or-X τχ λεγόfJ.ενχ α:lλλ'ljνιχ.:Ο) (τι:θ. ΛιXνιχ~} Τι Έλλη,νόσπtιλl0Ι

τπθ. ΚΤ';ψGCΤΟ;: πρ~, Ν. Γ. naliT'J'J, Νεοελλ-.:·ι. M,j()o).eιy 1874
σ. 511) Κοχ! εχ.τaτε .
.. xρέιJ.ε~... :χν 7~'1:Χ «~.!Χ7Cl.1";'J."Χτ!:ΙΙD
. ,ί'Aπ:ι!σι:iι, Κχ·
θιχας, Kι~ίόες, Κολών'YJ, ΛΧνιoc. IΙελΕι":::.ι), Ό 'A.fLxIjCιu;; τ~Ί\:ppoόι-
σιον, οΙ θρόνο! τό Κίτιον, τΟ Ko';ριr:ιν, οΙ Σeιλo!, θχ i,nlJ7EtJo'JTeι ότι
ίπt;!.σχον πocσιΧν ee0r-'ljviocv έξ χίτίocι; των εΙ~ώλω·ι. Ή Π'J"λVΠΑ'Υ)θε­
στOCτ'Ι') των ΚVΠΡΙGCκων πό"λεων -rι ΣΧλοψ.ίς, χ.χτ:χσ,:,ροιψιί<;:Χ υπό σει­
ιIfLr:ιij (343)i V 'Y1yipe't; iλ'l')θως (348) χλλ' ως νχ Eίl.OVpe,Je.,. ~oν!XZ'ί;,
fJ-ΕτωνΟfL6clJθ7) Kων'1τ:ιντίcι. Μετ' όλίγον -ί) Κύπρος, ;.;ρωΤ7) των έXA'l)­
νικων Ζωρων, ει~εν ά-λλ"ν λοιίλοιπ:χ. Ό έ~ΟΡ-!1-iJσocς ΜωOCfLεθocνι'ψός
χ:GCτέσΤJεψ'ε τΟις κυπριoc;ι. .χς cX.XoTOι; οΙ όε "~τo!χ.oι ocπει:rύoθY)ησιν ποός
~ ι , ι

1'0<. r-εσόγειGC, πολλοι .ηΧfLατω.iσθ'Υ!σ:χ.ν, πλείστο! έιι-ετοινiστοvσocν είς

τόν Πόντον έπί του β' 'Ioυστινιocνoίi, κοιί ;rtve; έπαν1jλθον ΧIΧΤα. τOCι;
OCρχχι; του όΥ3όου ιΧιωνος.
Κοιτ' ocvιXYX7JV λοιπόν έχ.τίζοντο νέοι συνοιχισιι-οί. ΆλλΟι πόσον
3ιά:ιΡΟΡΟ; uπ1jρζεν εχ.τοτ. -rι θψελίωσις ποιντός νέου πολί"fLoc't'Oς τΥϊ;
N-rιιIov. Τό πΧΑοιι Ι~ρύoντo α.Ι πόλεις έν ποιι-πij κα.τΟι σvιι-~ουλ1ϊν των
ιι-χντεων χ.οιΙ κατόπι" ωρισr-ένων θυσιων, ών έξ'i'iρε τ1ϊν ιI7Jf1-OCaiOCV
ίόίως ό Fustel de Coulanges (τό ιχΡχ'οιίον α,στυ, έλλ. r-e-:oιepp. Τ.
ΦιλiJΙΙ-lJνος σ.166). τουτο ~έν -ητο βε~:ιίω; :ivεξοιΙρεΤΟζ κανών, ιχλλ' ως
έπί τό πλεtστον οιΙ r-fV ocρχοιίocι πόλεις ί3ρύοντο κcιι ώνοr-~ζοντο ιι-ετΟι
προηΥοuμέν7Jν έκλογ-1ιν τοίί τόπου x.2:t του όνόιι-ατo~, ω~ περίπου χ:~­
τόπιν οιΙ ιι-ονGCί, οι ~ε νέοι συνοικισμοι χ.ιχ.Ι έκ.τΙζοντο προχείρως κcιί
ώνoιι-~ζoντo προχειρότερον' 87)λoι~7ι τ(χς μεν πλείστοις των .χ.ρχ.οιίων
ώνόιι-οιζον έπισ-ΙJιι-ως οΙ οΙκ.ιστιχ.ί, τΟι ~έ νέcις προχείρως οΙ ~ιοι~ιiτoct.
'Εντευθiν έζηγεΙτοιι τό φιχ.tνόιι-ενον σπερ θaι Τ8ωιι-εν ιχπό τoi:ι8ε κcιι
έξ1j,' ση ~7)λα81ϊ τό συνηθέστα.ιχ.τον ΟνΟfLιχ. νίΟυ συνοικισ}l-ου είνcιι
&'πλούστocτοι έκείνο, σπερ είχεν 1) τoπoθεσίcι κοι! πρΖν xocTotJt"e'Q, .;j
σπερ OCπέκτησε μετΟ<. το πρωτον κτίσιι-οι. Ή ~ιocφoρOι είνοιι πρά:Υμοιτι
OCζίoc προσοχΥϊς. Κοιί των r-έν OCπο τ.ης Φριχ.ΥΚΟΚΡGCτίοι; χ.ωr-ων .. ο πρό­
χειρον έρμ"νεύει ocρκουντως 1) ~oυλείcι, κοι! Τι ά.~εbοιιόΤ7)ς περί τοσ
ιι-έλλοντος. ΆλλΟι T1i; προτου Μνοιτοιι voc 80θ~ x.GCr. ocn'J') εριι-"tΙνείοι.
Οι λΟΥιώτεροι χριστισινοί, ocr-ελουντες των έγκοσμίων, θεωΡOϋντiς
Εοιυτοuς ώς &'πλους τοσ κόσμου τούτοΙ) r.οιροόίτocς, νομίζοντες ώς ποι­
τρΙ~α; τον οvροινόν, x.oιt ~ριx.πετεύoντες εΙς τoc σπ-ήλιχ.ιοι, έθεώρουν Τσως
356 ΣΙΜΟΥο ΜΕΝΑΡΔΟΥο

ώς ιΧ.ιι-Χρηψ.ιχ νσι 'Πολυπρσιγι.ι.ονωσι περ! πόλεων, oc; θχ έπλ-ί;θυνεν Υι

ποοπσιτοοιχ..η
ι ι.
ιX.ΙΙΙXρτί~, έφοόντιζον
.ι
δί ιιιόνον περί r'Lονων, κελλίων κοιι
ποιρεκκλ1')η-ίων, Ινφ ό ά.yρXι.ι.ιι-oιτo~ λοιός, ό συνΤΤιρ+Ισοι; τό έλλ11νικόν
γένo~, Uποτσισσι)!J.sνaς ει; ,ο;.>; σΤΡΟΙΤ1)Υου; κοι! Tou; 30υκοι:ς κoc! τοΙΙ;
έπισχ.ό;,,;oυ~, ούδέ τ·ην εννοισιν T"ij; ιfλλoτε «πόλεως» εΙχ ε πλέον .'Όθεν
+ι κώΙΙ1) +ι κocλΟ'Jυ.ένΎ) Πόλι (Χρ.) a:ισιίνετσιι
ι ι .
QT! πocλσιιόθεν ώνοιιχζετο
L

«Άρσινό"1!; πόλι;» .-..σιθ!iι ποιροιl)ίδει ό Flor. Bustron σ. 23.

ΆπλοuI1Τ&:Τ'YJ βεg~ίω; όνοιι-οισίοι: νέοΙ) τινός σuνοικισfJ.0u η-Χ11ΙΙ-ΟΙΤΙ­
σθέντο; κοι:τΟι τους νεο·); l.ρόνοuς ocψ' Ύις κώfJ.11 λέγετσιι χωρκόν, είνοιι
νιόχ χωρκον (ώς a.nOTE «νέσι κώΙΙ-"1!») κατ' ocντίθεσιν πρός τό r-oι­
ρα,κ.είιι-ενον πocλα,ιόν. Οϋτω Νιόχ χωρ1<ον uπiρχει εις T7J" Kuepiocv
τΤιν Όρειν.ην κα-ι τΥιν Xpuaoxauv.
Κocτόπιν, κ:χ.τ' ocντίθεη-ιν πρός τό νέον, iX.ψοίί τοίίτο ocπψυζ+Ισ~
τρόπον τινΟι τ.ην ζωη" τοίί ποιλιχιου, έκεLνο, χ.σιτοιργουι.ι.ένου του όνό­
ι.ι.σιτός του, λέγετσιι ιΧ.πλως Παλιόχ χωρ1<ον (Όρ.) Ούτως οΙ Σόλοι
λέγοντocι Παλιά χωρα (όπερ ό Pococke σ. 224 γρχψει Aligora (!)
κοιl iffJ.1)vsUet tl1e sea ll1art!) κιχ! ό Άι.ι.σιθους όνψOCζετοιι παλιά
ΛεμεσΌ (όπως Τι Λψεσό κ.ocτ' OCρχ,α.ς έκ.ιχλείτο «νέoc πόλις») κoc! Υι
Σαλα-fJ.!; παλιά Άμοχου{)'το. (Τό Σαλαμϊνα ιι.όλις έσχιΧτω; .ηκοu­
σοιν πocρ3c. των ξένων οΙ γείτονες χωριχ.οί).
Όιι.οίως, OCψ' Ύις uπ"ijρξιχν 3ύο Κύθροι, ό πρωτος ώνοιι.ιΧσθ'YJ Πα­
λαίχυθρον.
Ή σύνθεσις α-υτ,,1) ι.ι.ετΟι του πά:λσιι εΙν' OCρχσιίιχ, κοιθως x.ocI τοίί Πα­
λαιχώριν (Όρ), περι ου γινώσκοιι-εν ότι τφ 1297 έ3όθ11 εις Tou;
Hospitaliers (Paoli τόι.ι.. Ι 127.) "Ήδ't) δε ό ΣΤΡ&:bων (14.6,3)
ocνσιψέρει πόλιν T"ij; Κύπρου κσιλουι.ι.έν11ν «Ποιλα-ι&:ν». κοιι lloιloctiv
κώι.ι.Ύ)ν έν τ~ Λocχ.ωνικ~ 6 Πocυσocνία:ς (3,22,6). Άλλrι. το Πσιλα-ιχώριν
έλέχθ"1! καΙ Πα),gχώριν, οϋτω δε ευρίσκετσιι και έπ! χγ. αΝψίι.ι.ου»
γρσιψεντος αέν κοι.ι."YJ παλοχ,ώρι» υπό τοίί «ΣOCbΟΙ OCνocγνώστου» τφ
«OΙXΚob& Παλαχώριν uπocΡΧει χ.σιί έν τ~ έπαρχίqc Τριχ.πεζουντος. (βλ.
Ή έν Πόντcp έλλ11νικ.η ιpulTι, •.. υπο Περικλέους Τριαντσιψuλλιδοu έν
ΆθΥινσιις 1866).
'Aλλrι. τό νέον χωρίον δUνιxτocι έν συγκρίσει πρός το ποιροικείι.ι.ενον
να. όνOfJ.οισθΊ) Περα χωρκον (Κθ),
Ή ιΧ.πλως Πέeα (Όρ), σχετιχ.ως πρός τό Πολιτικόν (~ Τψαι-
 ΤΟΠΟΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΥ 357
σόν), ου χωρίζετιχ.ι ύπό "oij ποτoc;ι.,;.i::i Πι8ιιΧ' ;ι.'lηfLονεt1εΤ~t 3έ. -:0 Ί..ω­
ρίον τουτο έν Tij «'Ακολοvθί~ "':"ou έν ιΧγίοι; Π~ηQ; Τιμών ΜνΧ'1ωνο;
έπισκόπου Τιχ.ΙLιχ.σέων
r ..• :x:Ψo~'
., 'ΕνετίΤισι) σ.Ι 8 5.~ «"Π';')Υχίνωντ:ι.
,
ό "'ΑΥιος ει. χωρίον Πέριχ. κιχ! εχοντιχ.; ποΑ\1'Ι 'Ιερόν 6 πoτ~μ.ός, τον
εχ.ιχ.μ.ε κσιί έστχθη»' χ.οιί πι:tρx Mas Latrie 11 536 ΙΙΙ 126 (a"l1fL. 6).
Μέσα χωρκον, ώ; ocπέχον περί τα. τρίιχ. fLίAtιx. ocπο τrι. ,"ocpι:tAtιx.;
ΠOCψου.
Μέσα γε1.τον1.α κιχ.τ' ocντiθεσtν προς τ~ν πιχ.ριχ.θσιλιχ.σσίιχ.ν Λψεσόν,
-rις σ.πέχει περί ται ~ύo μ.ίλισι.
Ένίοτε οιι-ωι; -iJ νέσι κώμ."Ι1 βιχ.πτίζετιχ.ι κιχ.χ.εντρεχωι; ύπό των γει­
.. ότε οΙ κχτοιχοι ιx.u ..1jc; χ.ιχ.θιεροίίσιν
τόνων ~ι' όνόιι-ocτος ~vσψήμοu χσιι
είιψήμως -:0 Καλόχ χωρχον, οπως όνοιι-ocζοντσιt πέντε χωρίσι, T)iI;
Λεύκιχ.ς, του Λιiρνιx.χ.oς, τ/ζ Λψεσoiί,.~τ/ι; Όρεινrις κοιι τΊjς Άι.ψ.ο.
χώστου, οπερ OCΤ'jχώ; όνομ.OCζουσι κιχ.! rιx.~ovpιXν (βλ. κσιτωτ).
'Αλλ' Ομ.ως ουτος είνσιι οΠOCνtΟς όνομσισίιχ.ς τρόπο.. ΣυνΥιθωι; οΙ
νέο! σuνOιxισΙΙ-0ί σΧYJμ.σιτiζoντσιι βρσι~ύτσιτιx., ΎjκιστOC ocμ.ερικ:ινtχως, χ.σιί
~ιαι τoiίτo Oίι~ε!ς ιι-εριμν~ να. βocπτίσ~ τΤιν νέσιν κώιι-ην, οϋτω ~'
έξιχ.χ.ολουθεί ιΧπλουστιχ.τιχ. λεγόιι-ενον κιχ! περ! ιx.UT)iI; το ονοιι-σι, ~ι' ου
~τo γνωστ/ -ίJ τοποθεσίσι, πριν 1) χ.τισθij -i) πρώτ"l) έχει ΚιΧλύβΎι. Λσιιι-­
προν τούΤΟϊ) ,"oιpιiaetYfLιx. εΙνιχ.ι το ΚeέμμΙdμαv τού Καμήλου,
τοποθεσίσι -t)iI; Kepvvioc" οποv ~tY)yoijνTιx.t οη έκρέμμισεν ενας
κάμnλος καΙ οποv σήμ.ερον ύπιiΡΧH όιιώνvμο, συνοιχ.ισμό;.
Οίι3εν ocπορον κσιτόπιν, οτι ες κωμα.ι όνoμ.ιiζoντoιι Βουνσν (Κν.)
ώς υΦούιι-ενον ύπερχνω τΊj, πε3ιιi~oς 'r1i. Αεvκοσίιχ.ς, Βουνιν (Κλ.)
ύποχοριστικώς ώς Uψ'ΥΙλον έν σχέσει προ; τlx. νοτίως a.v-.;oG χωρία., ιι-ε­
γεθvντικώς ~έ Βούναρος (Au) μ.ικρόι; συνοιχ.ισμ.ός, Μαραθόοουνος
(Μσ), -i\ Μαραθόοουνον, ιΈερόοουνος, (Λχ.), ~~σερός, ocnoc στε­
ροtJιι-ενο, νερου, κσι! Στερακόοουνος (Au') .ητοι βοvνόι; T)i; dτε­
ραχιας, (ΤOiί στtJρσικ.ος), OCπιχρOCλλα.χ.τσι x.α.θω~ λέΥον,σιι x.IXL τοπο­
θεσίοιι Βουνος (Κώμ.α. του Γιι:tλoίi) 1) Γουνός, (Λιiνισι), ΒΟ'ΙJνοί!­
(~)ες (Κοιλλέπιοι χ.τλ.), σ~ζοvσσιι κα.! το OCρχα.ιον OCρσενικόν γένος.
Πσιρόμ.o~oν είνιχ.ι κ.α.Ι το Koρ~η. (Αμ.) ήτοι κoρυψ~ (3ιlx. την ιι-ετα.
τό Ρ σUΓκ.oπην τoίi ι' πρ~. μασ"τόεψσ)dα, περ(ι)6όλιν, περ(ι)­
πατώ, χαρ(t)τωμένn).
Ψψoλό~oυ ~έι (τoiί κα.ι .. Ίjς) έκ τ~, Υενtκ1jς «του όΨΙιι-οv λό-
Α9ΗΝλ, ΤοΚ. nl". 23
358 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

qJOU1) όνOμCΊζετoιι Χώιι:η τ;;; Όρειν;;~, α.λλοτε χτ;;μοι των Τεμπλιω­

τών, γρocψο!-,.ένrι Psimolof \.Mas Ι. 11, 11 Ο) κοι! Psimiloho (111
21 Ε)}. όμοίως "Ε'!!ψος κάμπος, .ητοι οψψο;, ΟψψΟΙ πocρocγων, όνο­
μ:iζετα.ι τοποθεσία. πιχρoc το Μουσερε' κιχ! oμω~ όMas Latrie (έν τ~
ιXπoγρoιψ~ του l'ile de Ch. σ. 191) πo:ρε8έχθ-ιJ τΤιν ιXνόrιτoν ypoιιp-r.ν
ιrύ,l\!ωμαλό~ο'U» .
Κάμπος λiγετoιι κώμΎ) (Ακ), οθεν α.ρχετοιι -Υ> ιι-έχρι Tσα.κκίστρα.~
πε~ιιi~, επίσΎ)ς ~ε Καμπίν, (τοίί Φoιρμα.κίi) Καμκια. (1) Κα.ιι-πιoc)
κο:ί Στενοκάμκια (Όρ), Στενη. (Χρ. ~"lίλ. θέσις), ώς κεψ.ένrι με­
τιχ:ζυ βοvνοίί κιχ:! ,"o-:-ΙXfloou, Καμπυλη. (Κν) κιχι ΣΤΡΟΎΥυλον (Αμ'),
ΟΠliρ ιΧνιχψέρει xcx.! ό Μχ. 376 Mas L. ΙΙ 539. Όμοίως κώμ"t/
τ1i~ Λεύκα.ς όνoμιiζετoιι Σπήλια (τόι) .ητοι σπ-1Jλο:tο:.
T1j.; cx.Uτ1jς ocφροντιστία.ς πιχ:ρcx.~ε(γι.ιιχτcx. εΙνιχι τoc όνόμιχτιχ ~ύo κω­
μών του Μόρφου, Ποτάμιν (το) κιχ! Δκυό ποταμοι, κιχ! α.λλ"t/ς όνο­
μα.στ1i~ χ.ώμ"t/ς -r1i.; Κvθρίοις -r1j, Ποταμιάς, οπου το floy1jfloιx τοίί ~γίoυ
Σωζομένοv (Μχ. 68,90) χιχί το πα.λιiτι τών Λουζινια.νων «la bella
et gentil casa rea[e» (Mas Ι. 11 535, 540) οπερ ίχ.α.uσοιν οι Σα.­
ρα.Κ"t/νοΙ (Μχ. 404 βλ. κοι! 375, 345).
Κοιτ' ιiντίθεσιν πρo~ τ-ην μεγCΊλΎ)ν κιχ! πολλΤιν τοιύΤΎ)ν ποτοιιι-ι.χν,
1> τοίί Κuλοινίοu όνομ:iζετοιι Ποταμιον.
ΜονΤ, Α των Πλα.τρώ\l όνoμιiζετιxι Μέσ'α ποταμος (πιχρόι
Mas
L.llI 196 (τφ f 468) μνΎ)μ.ονευετα.ι ό quir Gligourio, le veliart de
Mesapotamo) χα.ι μετόχι τοίί Κύκκου 8εροπόταμον (Λκ) έχ. του
προς Α οιίιτου ποτοιιι-Ιου, χ.ωμ.Ι8ιον -r1i, ΠCΊφoυ Μωρόν νερον iπο
τ-ην ιι-ιχριiν ΤΟυ βρυσιν, κιχτ' ιXντiθεσιν προς τόι πολλ« νερ3t τ;;~ ύπερ­
κεψέν"t/~ Κιχ:κ.οσκOCλocς, κο:! τσιφλΙκκι -r1i.; Kspuvio:, Πικρόν νερον­
έκεί το νερον εΙνοιι γλυκύ, ιiλλoc 3ιηγοϋντιχι τ-ην σuγκινΎ)τιχ.lJν ποιρ.χ­
30σιν, ΟΤΙ ιrμιoc μocνοι α.φησεν το μωρόν "'''t/t; στον πουπocνω χ.ρψμΟν
γιόι νOC πι~, )to:i το μωρον εσκυψε γιόι ',1« τΤι3 3~ )t' έ)tuλισεν )t'
έσχ.οτώθην· )t' 'YJ μocνοι τότε~ εΙπεν ιr..α.χ, πtκρόν νερον».
Κο:ί κώμ1) τoίi Μόρφου όνΟ[.ioiXζετοιι Άρκάχιν (7JTOt ρυοιχ.ιν, έκ
't"ou .,;λ1)θ. τιi/?κάκια., ώς x.oιt έν Χίφ «ιX.ργυιix.ι», Ποισπocτη 91)
κοιί άon"t/ μεγεθυνηχ.ως Άρκάκα (Χρ) )ϊτοι floEyιil"t/ χεψιiρρoυ χ.οίτ"t/.
Όιι-οίως χ.ώ[.io"t/ τoίi ΚοιρποισΙου Βαθvλακας ιΧ.πό τον Δ βοιθυν
λιiκκoν, XOΙLTOt πcψετυμολογείτοιι έκ του ~αθυς α'ίίλακας, δνijΊ το -
 TonONrMIKON ΤΗΣ KrnPOr 359
ας ierx.pYιzeYJ δκ. τ~ς γενικ.Υις του βαθuλάΚ'κου, ~,;,;ως ό γείτονας,
τοίΊ γειτόνου.
ΚώΙ-ΙΥ) τ~ς Άι-ιιι.οχώστcu λέγετ:ιιι Bo'ίrψες .η";"οι κοίλω!LOC ('Κάτσ'Ι­
μον) σΧδτικ.ως ,;,;ρος "r1JV ΤΡU'Π"Ιψ.έν"f)ν κ:ι:ι τΥιν "Αρτψιν, ο'Πως χ.α.!
τοποθεσία. ι-ιετιχζΙΙ Σωτ+Ιριχς κιχ! Κιbί~ω·J.
Όι-ιοίως ύπχρχει κώι-ι"11 Λα;ια. (Κθ), εΙνα.ι ~ε τό λαςια ιι-εΥεθυν­
TtXc.v τοίί λά'Κ'Κθς, οπως τό 'Καμπια. τοίί 'Κάμπος, τό <1πιδ'Κια. τοίί
σ'πίτιν κα.Ι σΎIlJ.OClVSt
, ,βα.θεία.ν κοιλiόιχ.
'Εξ ιχύτοσ κα.Ι Βρομολα;ια. (Αν) κώΙ-ΙΥ) μν"f)ι-ιοvεUOfLέν"11 κ.ιχί &'Πο
τοίί Μσιχoιιpa. 356 (οτι εκ.Χ'1) ~!;;o των Σιχρσικ."f)νων τφ 1425) κ.σιΙ
'Πσιρoc Mas Latrie (ΙΙ 423 533 ΙΙΙ 216, Vromoloxia) ι1.λλ' ~~"I)
ευφ'Υψότερον όνοιι.ά;ζετσιι Δρoμoλ~ξιά.
'Ύ'ποκ.οριστικ.Ον τοίί λιΧκ.κ.ος εΙνOCί το Ααχχίν, οϋτω ~ε όν ο ιι.ocζε-:-ιχι
ι1.bιχθ.ης λciκ.χ.ος έπι τ~ς «κ.τΎjς τ.ης Xpuaoxou, οθεν υόρεύοντιχι οΙ νιχυ'
τικ.οί, σΥιιι-ερον ~ε χοιι α.Ι έχει ι1.ποθ:;)κα.ι.
"ΑλλΥ) κ.ώι-ι'1) Τl1ς ΧρυσΟΧΟϊ) λέγετα.ι Αιμν\ν ΚΙΧι τljς 'Αιψ.οχώ­
στοΙ) Αιμνια. (τιΧ) εκ. των έκ.εί λψ.νιόίων, κ.σι1 έτέρα. Παραλίμνιν
(Άι-ι) ώς κ.εψένYl πιχριΧ ",.ην Ίίό'1) ζ'1)ρσινθείσσιν λίι-ιν'1)ν (1903).
Δύο χωι-ια.ι λέγοντσιι Λι6άδιν (Μι:Ρ' Χρ) κιχ! OCλλΙΧι τρε"!. TClr.euv-
τιχ.ως Αιοάδ'Κ1α (Κπ. Μφ. Αν), ών "roc πα.ρoc τ.ην ΆΡOΙ~ί7'CΠOυ
ώνοιι-ιΧζοντο OCλλοτε α:Τριό.χτος» (βλ. Mariti, σ. 83, Mas L. l'ile
σ.429.)
Έπίσ-ι;ς :Χ.πέιι.εινα.ν ώς όνόιι-οιτα. χ.ωιι-ων ι1.ρχ.ετ ΙΧΙ έκ rijr; ποιότ/τος
τοϊί έόcXι:Ροuς iClιxaesiaoct τοπωνuιι-ία.ι, όποία: τΟι. ιicρχα.ίιx Τρocχ.ώνι:ι:,
ό Τρχχωνσιι; κιχ! 1) Τραχυπέδοιιλα (K~), 1) σ~ψoιίνoυσιx γΊiν πε·
τρώ~YI.
Οuτωι; ι1.ι-ιιι.ώ~"YJς κώμ.ΥΙ τ:;) ς Αεύχ.α.ς λέγετα.ι Άμμαδ'Κες (κ.οιτ'
ι1.ψψοίωσιν ιi.ντΙ ι1.μ.ιι.οu~ιές), κοιι ~λλ'1) Παχυναμμος ώς όνοιι.Χζον­
τοιι X.oc.l ~ύo πιxριiλισιι το'Ποθεσία.ι τοϊί Κoc.ρπoc.σίου (Δ 't'Yi; rtoc.lotJ-
σαις καιΙ ΝΑ. τοσ 'Ριζοχoc.ρπιiσου).
Παιρα.ποτιΧμ.ιος ~ε κώιι.ΥΙ τοϊ) Μόρψου λέγετιx~ Bυζα~ιά, ~"11λ. θέ·
σις οπου 'Πλεoνιiζoυσι τΟι. ~υζά~ια, τ~ λιθιi:ριoc. το\) πoτα.Ι-Ι0ίi.
Κόχχινα όε κα.Ι Κόχχιν' άλέ()κα (ocletJptιx. - OClibpjoc.) κα.λοUν­
τιχι ~ύo λινo~~ψπ~κ.ιx χ.ωρίoc. 't'Yit; Tυλλιρκ.ιitι; κ.οιλ περιλ1')πτικως ΚΟΧ­
χινοχώρ'Κα, χωρίΟ(, τοίί ΜόρφοΙ) (Πρcιστειόν, NικYιτcις) ΚοΧ,!. τ;ης
360 ΕΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

Ά!J'ιιοχώστου, ών το σΙ~'riροίίχον,εaσιψος, ί~ίως οτocν βρσιχ~, ΥίνετiX.Ι

ΠΡΧΥΙΙ!ΧΤΙ κ!ΧτocκόΚΥ.ινον ώ, oιI!J'oc.
ΤΟ όε λιποιρον ocργιλλωόες χωμιχ, οπερ, έΠΗόΤΙ στοιg6:ζετσιι χωνοει­
όως επ! των στεγων, σπω ς μΎι ~ισιρρέωσιν, ώνoμά:σθΎJ κωννος (περ!
oιuToij βλ. the Geology of CYpl'US by Bellamy and Jakes Bro\vne,
ΡΙ ymouth 1905 σ. 15), OCψ1iχ.ε το oII0JJ-:X του είς πλε(στσις τοπο­
θεσίσις, σπου ίιπά.ρχει (λ. Χο κωννος. τπθ. ΆΙ". Άμgροσίου xcx.!
KσιΠΎ)λειoiί χ.σιι λψενΙσκος Ν Δ. τοίί Πocρσιλψ.ιιίου, κωννοι, τπθ.
Άσyά.τrι.ς, Kώνν01.(~)ες, τπθ. Πισσoυριoiί Σκιλλούριχι; χ.oc! Χσιν·
όριων) ΚΙΧI είς κώμ'riν τ.η, Πά.ψου, κσιλουμέν'Υ)ν Κωννιά, επει~7ι εκ.εϊ:­
θεν OCρχίζουσι κωννόοουνοι μέχρις "Αριιου κιχΙ Μοιρσιθούντιχς, εφ'
ών ευόοχ.ψουσι τα. λοgόχ.ιχρπσι.
'Εν ΤOΙΙXύΤ~ τoπoθεσίt:ι= ύπ.ηρχεll «ΆγιrΧ. Μιχρϊ:νοι του Κώνιιου,»
(Μχο 404) χ.ΙΧί, ώς 1>ιχίνετιχι, α: Στιχυρός του Κώννου», έξ ου το νυν
τουρκ.οχώρι Σταυροκώννοu (Κό.).
Ή όε κώμΎJ τ.ης Λεύκιχς Πέτρα μν"ψ.ονεύετιχι κ.ιχ! έπΙ τ.ης ΦΡΙΧΥ­
κοκ.ριχτία:ς, οη .ητο ψέουόον, yριxψoμένΎJ γα:λλισΤI Petres (Mas L. 111
230. Μχ. 350), κα:Ι πιθιχνως ΚΙΧτ' ιΧρχα.ς έλέγετο πλΎJθυνηκως Πέτρες.
ΝAλλΎJ κώιι'ri τ.ης Λεύχ.οις, οπου 'YJ ocII6:€:ιxatr; είνιχι auσκολωΤΧΤΎJ,
κιχλείτσιι Κακοπετριά.
Ή ae Κατοκοπ1.δ. του Μόρφου πιχρα:όίaετοιι (Mas L. III 513)
Cacotopia, κιχι εϊνιχι πρrΧ.γιι-ιxτι κοικοτοπια. ενεκιχ των πολλων πετρων.
Άπενιχντίιχς κώΙΙ-ΎJ 'r'1jr; Ά!J'!J'οχώστου (σπου ό Κυπριιχνος 29 θέλει
τους ιΧρχα:ίους θρόνου,) λέΥετοιι Λλ1.0πέΤρ1.ν κοιΙ -r'1jr; Πά.φου Πε­
τρίΟΚ1.α.
Το ό' επίθετον « πυρρο,» οπερ έσώθΎJ κοιΙ περΙ του χρώμοιτος των
τράγων κ.σιί βοων, ιΧπεόόθ'1J κσιΙ είς το χωιι-ιχ, οθεν ώIlOfLά.σθ'1J Περο­
γε1.ά, τοποθεσίοι -roi) 'Άι Γι6:νν'1) (Κλ) κσιΙ χ.&'ψσιι το Πuρόειν (Κθ)
ητοι πυρρόγεΙfJν, τα. ΠuρκQ. (Λν) τα. όποίοι ό Μιχχσιιρ.Χς 39δ Υρ6:φει
« Πυρίιχ» κιχ! Υι Πυρκα. (Άμ) (πρg. κιχ Ι Πυρός ποταμος Δ. τ.ης
Γιοιλούιτcx.ς).
Τιχνά.πα:λιν ά:λλο χωρίον (Κό) όνομά.ζετιχι Άσ'προγε1.ά.
Τέλος όρειν.η κώΙΙ-ΎJ (Κλ.) ψέρει το οllοιι-α: Χαντριά, όιότι Υι σκ.λ'riΡσι
y1i (dσ'προκαγ1.α.ς) &ρύπτιτocι είς μικρότιχτσι xcx.Aixtct: (~τελλoνδ1.α),
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ THΣJ ΚΤΠΡΟϊ 361
σ: χάντρες 1), ώ; όνΟfLχζeΤCΙt 8ιOC τον {~ιoν 'λόγον κ.Χί τοποθεσίoc T!)U

Πoλψoiί.
Άλλ~ κcιι έχ τ.:η; όμ.oιότ~τoς ώνcψ.iσθrισα:ν ':tono: τόποι. Ούτω
λ. χ. πιχρoc τον 'Άγιον Θoρxπoντcι ίιπχρl.Ει ,o':toOsaix Σκά~n (",pg.
κιχ: τΤιν OCρχιχίοιν πόλιν ΣκιΧψΤιν χ.,χί τ.ην :;; χρχ ττ,ν ' ΑθΥιένο:.ι -:-οποθ.
(Σ)κα~oνντa) χcι: Α, τ.:ης TiXAoc; τοποθsσίoc ΣτεΦάνη, ή~Tι YoTT.fLΙX
-rYi; μ.ον1\ς του Άγίου NsoιpuTo\J, iAH. πcιρcι~ε3oμ-έν'ι1 ώς 'ItocAιt.Ioc
κ.ώ!J-Τι. 'Ομ-οίως ·τ.ην χ.ώμ.Τιν Στρονλλοι (Λν) Τίτοι τρουλλοι έχ. T'lir;
ocΙτιιχτιχ.1\ς (Ο'τους Τρούλλονς) έτυμολογουσιν ocπό τ-ljς όμ.oι~τ'liΤO;
των XouXoAΙP ΧΙΧρ'"l)λων βουνων πρό;τροuλλοuς έκκλ"ησία:ς, οθεν ώνορ'ιΧ­
ζετο -Υι θέσις, χ::ιί τ~ Χολέτριa (Πψ) έχ. '";1)ς όf/-οtόΤ'Υ)τος των Κ7. τrι.ρ­
ρεόντων ρυocχίων προς χολέ8ΡΟΙζ" οϋτω, Χολέτρες, ΧΙΧλείτα:ι κα:ί το­
ποθεσία: του Άγίου θερΧποντοι;. ,-
ΑΙ ~δ περίεργοι τοποθεσίocι ~Iόι 8ιιχφόρων συσχετισμ.ων έγέννΤισσιν
έν τ~, ψοινΤιΧσίΙΧ των ocvοC'των
!
ι
όνόυ.οιτιχ /J.ιιθικOC κοιΙ ΠΙΧΡιΧ3όξου; ΠΙΧΔΙΧ-
ι ι, r
~όσειι; κιχ: προλ-ήΦειι; περί α.ύτων. Οϋτω Γεναι-κόκρεμμος όνοι-ιιΧ-
ζε-rιΧΙ ΚΡ·fjμ.νόι; του Άγίο'J Άθιχνιχσίου, Οπου στά:ζει το νερον ώ; ocπό
fl-ιΧστών, Δαιμονο50ύνιν κrι.λείτιxι βουνον τ.:η; Πλιxτιxνιστίcις, Δρα­
κοντόΡΟΤσ'ος β ρ:ι::χο ς τοίί Πολψιου, Δρακoy1<ΙCι τοποθεσί:χ. του
Άγίου θερiποντοι;, Κούπετρα (ήτοι τdτον (τοίί ιiετoiί) πέτρα.,
χ.α.τ' OCνοι-ιοίωσιν τοσ τ) Ef1Jfλ-or; "οποθεσίoc του Όμ.όδου (~ι; τΎιν πα.­
ρ±όοσιν βλ. oπoιpoc Πoλί,,;,~. ΠοιροψίΙΧι Δ' 134, yρtoc 31 ιχ ), Λεοντά­
ριν @οννον (Tiaaocpoc fl-iλtIΧ Ν. τ1\ι; Λευκ.οσίΙΧι;) λόφος, οπου ι-ιετrι
Tocr; γενψένα.ς τ<;) 1888 ocvocax«ιp«~ ό Oberhummer (Ans. C. Ι,
32 θέλει τους iPX«Lou ΛΥι3ρους, Σπήλιος τΥις Λάμιας λέγετ«~
σπ1)λιχιον τoiί Κολοσσίου, χ.οιι ό Στοιχειωμένος, βρό:χοι; τ:ης ΤΈ­
ράσιχς. ΤΟΙΟΙUΤ"l) OUHOy-lJ 'ItOAU πιχρέχ ει βε~ιxΙως έν3ιoι.q:ιέρoν είς Τ-lJν
λιχογρ,χψίιχν, iAλoc κε~τιxι κΙΧί εξω του προκεψ.ένου. 'EvorocuOoι λέγομ-εν
μ.όνον, οη χ.ΙΧί κώμ.'Ii ονοι-ι:l::ζετιΧΙ Πέτρα τον ΔΙ(Υ)ενη. (Μ σ) εκ τι­
νος μosyocλorιr; πέτριχς, κεΙfl-έν"l)ς ποιρ« τόν λιΧχ.κον τοίί χωρiοu, τ-rιν
όποί«ν ϊΟΡιΧξε xoι.TOC τόν f/-uOo" ό Διγεν1\ς, ιiλλ' οΙ χ.ιχτοιχ.ουντει; ΤΟίίρ­
κοι πιχρετυι-ιολογουντει; λέγουσι yenidje qeuoi (νέον χωρίον).
'Έτι περισσότεριχι είνιχι ΙΧΙ φυτώνυμ.οι τοποθεσΙοιι' 3ιότι ψιχνερόν εΙ­
νοιι οτι τόι oιιiιpoριx sI3"l) των φυτων είιρισκόμ.ενα. ,Ιτε ά-θρόσι εΙτε xoc-
Tocfl-ovιx εν τινι περιοχ1j, ΧΙΧΡOCΚΤΥιρίζουσιν OΙUT-lJV ιiκρι~έστερoν π«.ν-
36~ 11ΙΜΟΊ' ΜΕΝΑΡΔΟΊ'

τος iHo'J Υνωρίσμ.a.τος. Εuvό'/'Jτον έπίιn)ζ έκ τών :iνωτέρω εινιιι πώς

:iψο~ 3ιε3όθ'1!σσιν κοινώς cιί ... οπωvuμ.ίιχ.ι ποιρέμ.εινlΧ.ν και! έc.:ν έξέλιπε
το φυτόν, >:ιχ.Ι iφοu έσχ:nμ.ιχ. ... ίσθ71σcιν έκεϊ: συνοικισμ.ο! κιι! κώμ.ιιι.
ΠλΥ1σμ.ονΊι φυτών έκφρΧζε ... σιι 3ια. περιεκτιχ.ών κ« ... ιχλ1ιξεων, οπως εί~o­
μ.εν ~oc; ιiflcιllX.; -oυν ... cι, -ούσα., -ουσία.· τοιιιυ ... «ι, ιιίσθ'1!ΤΟΙΙ κιχ.Ι
σr.μ.ερον, εΙνσιι.η -ερός, -ερΎι, -ερόν, (κιχ.! πλ'1!θυντικώς -ερα) -ωτός,
-ωτή., -ωτόν, (κσι! πΛ'1!θ. -ωτα) κσι!.η -οίψα. κ:χ.! {ιποκ.οριστικώς
ουριν. Πcιρσιόείyμ.σι ... σι φέρομ.εν τά.κόλουθ:χ. όνόfLσιτσι τοποθεσιών έχ.
π«ντων τών 3ισψερισμ.ιΧ ... ων· -ερός, (.η το ι -ή ιiΡχ'σιίσι -'1!ρος) λ. Χ.. ό
πισσερος (Φοισοίίλλσι).
-ερη. (πρ~. το ά.ρχ-σιΤον 'Eπί6cιυρoς Λψ'1!Ρ.χ), -ή Βα.τερη.(Σηουμ.π!)
Υι θρουμπερη. (Άκ:χ.θθοσ, Πολέμι) 1) Κα.ννερη. (Άλυκ.η Λεμ,εσοίϊ)
.η Κλα.Οερη. (Πολέμι) .η Κλημα.τερη. (Πολέμ.ι) .η Κονυζερη. ('Επι­
σκοπ1ι Πά:ψου). 1) Λα.χερη. (Μιχ.νόριΧ, ΚΧμ.πος), .η Μα.ζερη. (Ζωο­
'TC'/'Jy-rι, ΠσιρΙΧλίμ.νι), .η Μελινερη. (Κολόσσι), .η ΜοσΦιλερη. (Πελέν­
τρι) .η Σχιλλερη. (Πελέντρι), .η Φλουδερη. (Άσκέf..λιιx.) .η Χορτερη.
(κ.ορυφΊι)" κτλ.
-ερόν, το Άγ'Κα.θθερόν, ';.0 Άρ'Κοσχιλλερόν, το Μα.ζερΟν
(''ΛΥ' ΘερOCπος), το Μελινερον (''ΛΥ' θεράπος), το Moσ~ιλερoν
("'Αι; 'Αbρόσι;) το Παμπα.χερΟν (Γερ~σιx), το 'Ραχερον (Ρrι.χίν,
τό, genista acanthoclada) το Σαμα.χερΟν (Γερμ.οισόγεισι) το Σχιν­
νερον (ΠύΡΥος) το Τρουμιθθερον κιχ! πλ'1!θυντικ ώς
-ερά, -rc.: Άγ'Κα.θθερα ("' Αις Άθσινάσις) ",c.: Άλα.θρη'Κερα (Τρί­
κωμ.ον) ,,:oc Βα.τερα. (Τρψ1ικλ"l1V"n κιχ! Γερ~σoι), τα. Κα.ζα.ΟεριΊ. (Ν.
κιχ.! Δ. τών Β:χ.ρωσιών), τα. Κονυζερα (ΠύΛιχ.) τα. l1α.μπα'Κερα
(ΚΙbί3ες) τα. l1ευχερα κτλ.
νΗό'/'J ψcινερoν εΙνιχι οη τοποθεσίιχ.ι όνομσισθείσοιι κιχθώς οιΙ ιί.νωτέρω,
-rισιx.ν πρΙν .;j συνοικισθώσι κοιί ιχ.ί χ.ώμ.«ι τοίί Μόρφου, τα. Κα.ζιΟερά,
.ητοι τόπος κα.ζα.οιων, χ.σι! τCι: ;Λα.οvδεeά, .η-ι-ο\ τόπo~ λα.ουδ-ιων,
κιχι το Μvτσεeον τ1)ι; ΌΡδ\νΊjι;" τόπo~ 71 «μ.ιτσικόρι~ων» 71 μ.υξΙών»
(μ.υξερόν) πχντως ae ΚΙΧ! το 'Α:6τελλερόν, .ητοι τόπος (ιί.)~~εnων,
Κ6ψ"l1 τοίί Λ«ρνοικος. ΕΙν«ι 8ε το μ.εν κα.ζάΟι ιΡυτον κιχ.λ?:μ.οειaές,
«ίιξοινό!-,-ενον έντοι; τών τελμάτων κcι! ΛεΥόfLεvον κσι! ξι~άρα., το ~ε
λα.ούΟιν eIvlX.\ τοχuκλ«μινον (Cyclarnen) κιχ! το μυξιν ό ίξός, όνο­
μ.ιχσθεΙς οϋ-ι-ω πσιρετυμ.o),oytχ.ώς κσιτα. το μ.Uξιχ (βλ. κιχ! Γ. Μ. Κων-
 TonONrMIKON ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

στοιντινί8'11ν έν ΕΙΡ'l1!J-ερ. Ν. WΕθνει, cip. 516 τΤι; 13j"l() Σεπ':.". Ι9Ω3Ι

-ωτός, ΚΟΙ τ:iλ'l1ξι~ cipx «i~, Eπε>ιταιθ.ϊι:r:x καιί έπί τοπωνυμ.ιών·
ουτω Καρυωτος (τπθ. ΆΥ. 'A!-,-~?oσίoυ, Λ~.) Κιναρωτος (Τσέρι)
ΤεραΤσ'ωτος (Άσγα.ται).
-ωτή.· ΜΟσ'ψιλωτη. (ΆΥ' Μoc!-'-αις, ΣΚ'Jλ"λοi:ίραι) Σχιννωτη. (Γε­
ρα.σιχ ).
-ωτόν, τό Κcψu'Κωτον (ΜΟlJτοι)λii;) ":"0 Τερα.τσωτΟν (Γερα.σιι)
χαι! πλ'Υ)θι)ντιχ.ω; 'fOC Κιναρωτα (Πισσοιίρι) χ.τλ.
Φοινερον κοιτόπιν είνClΙ δτι κοιι ό Μαζωτός, κώμ.'11 (Λν) ~oλlJθoιί­
λ'Y)Τo~ έπί των ΦριΧΥκων(Mazoto ή _Masoto, ή Massoto Mas L. ΙΙ
11 Ο, ΠΙ
490, 494, 845) ώ~oιιxσθτJ έκ τοίί πλ-Υ;θου; τών έκεϊ μα­
ζιων, .ητοι ιιαζ~ν (Poterium spinosum) χ.οι! Υι Μοσψιλωτiι (Αν)
~τo τόπος !J-οσιΡi"λων {βλ. XIXτωτέρ~T. Ή χοιτιΧλ11ζι; -ωτη. εύρίσχε­
ται κοι! έν τ~ Χίφ (πρ~. 'f7JV xώ~'Y)ν Κοι"λοιμωΤ7Jν) ένφ έν 'Ιχ.ctΡίlf ιιε­
τοιχειρίζοντα.ι 'f1JV -ωπ~ (Γ. ΧοιτζιόιΧκι, Γλωσσολ. Μελ. Α' 20).
Ή -ουρα είνοιι χ.οιτOC"λΎ)εις ciρχιχ.ως λοιτινιχ.-ή, -ura (βλ. \Vitbney
-Χctτζιόά:χ.ι, ΣυΥΚΡΙΤ' Γ"λωσσιχ.'i1ς σ. 226), έν Κύπρφ όε σ~η1.ιχίνει
xoιoτoc πρωτον Ο,τι περίποι) και! Υι έλλoηνικ~ -σ'υνη., (λ. χ. μαυρι­
σ'οvρα, ζαλισουρα) ciAl' έκ -πϊς iστορικ:;jς λέξεως 'ΚλεΙσ'οϋρα.
(βλ. Σιίθοι Μεσ. βι~λ. Β', λ ς', ιι-') έφΟΙΡ!J-οσθεϊσοι και! εις τοπωνι)­
!J-ίοις, σ'ι]ιι-οιίνει ο,ΤΙ κοι! .η -ερή. : λ.χ . .;, Λεu\<Oϋρα (τπθ. ΛιΧνιοις)
1) MaAAouga (ΙωοΠ'r)Υ7J).r, Παο'ίιρα (κoρυιp~ !J-ετα.ξiJ Κοιλοκε86cρων
χοιί Κειόαισιο\), οπου ιpucrif ΠIX.γερό~ α.νψος), .η Πετρα.'Κο'ίιρα (τπθ.
ZωoΠ'r)Ύ~ς) κοι! χοιτ' οιύτσις.η ~χ'\.λλo'ίιρα, κώ!J-"fJ το\) Μόρφου, οπου
φυτρώνουν «01. α6ρόαχιλλες σ'αν ναεν τες ίσ'πέι?ν~ς, μιαν ό'Καν
'Κάθε 1<ρομμυδιν]) XOΙTOC τ.ην Εχ.φροισιν των ciYpOTWV, ~'r)λιχόΥι τιχιι­
τόσ'l]μOς τοίί ~'Κ'\.λλει?ή.. ΤΟ φυ~όν σκίλλα. σύνθετον μετΟι το\) OCΥριος
λέγετοιι σ-Yιfl.6pOV αρ'Κόαχ1.λλα ή αρ'Κόαχ'\.λλος (Scilla paludinosa)
Άλλ' ό χ.. Ν. 'Ιερείό'Υ); (έν τ~ Συντόιι-φ Ίστoρίqι: τ~ς Κύπρου, έν
Άθ-rινoιις, 1903 σ. 62) πα.ΡΙΧ~iχετοιt τ~ν πoιρά:~oξoν όι-Υ;'{'Ι1σιν, δτι
«τόν ποιλοιιον κοιtρον έθεροιπεύθοη ciπό ψώροιν 1) σχύλλα εύγενΟίίς τινος])
χα.ι συ!J-περοιίνει δη ιχϋτ'l) α:εΙνοιι .r, πσιλσιιαι πόλις Κυνιχρίοι(;) τ.ην όποίιχν
ιι-έχρι CfY1!J-Epo." ά,νοιζΎ1τοίίσι οΙ περΙ Κύπρου Υριίψοιντες». KΙXToc τoι:iίτoι
';0 κa.κόμ,οιρον ζίjιoν εποιθε ~Ις, ώς κύων χ.οι:ι. ώς σχ.ύλλοι:. τ.ην χώμ.οην
civοιφέρει κα.ι ό Στέφαινος Λουζινιοιν9ς Descript ρ. 37 (37α.) «Squi-
 364 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

IUf» οτι εΙχ-ε λσι-:ινιχ:rιν iXXoA"l]criav, τ.ην κσιι νίίν uπocρχ-οuσσιν τρίχ-ω­
ρον τ.ης Πσινσιγίσις.
ΤΟ ίιποχορι,:,τικον -ουριν φέρει το Κλεισουριν (λ. χ. Κοντον
Ί< λ εισουθιν, Κλ εΙvΟ1Jf?ΚCΙ,
r<f '
τοπο θ' -'Α σγocτσις
εσισιι Τ"l]ς ' ) ,
κ.σιι , -
:χ.ι κωfLαιι

ΜυλΙΚΟVf?ιν (K~.) σηfLαιίνον ε!τε fLIXofocv ΙΙ-\)Ρ{ΚΎJν (Βλ. ΆθηνϊΧ; ΙΙ;;',

284) ε!τε τόπον fL\)ρικ.ων (.η ocνομοtωσις "ou πρώτο\) Ρ είς λ εϊνσιι σ\)­
ν"l]f).στ~τ'1)) κ.σι! το Πισσουθιν (Λιι-.) σ1)ιι-:x.~νoν ό,τι χ.:χ.! το Π1σσε·
ρος, -Υ)τοι τόπος πίσσης. ΠΡc(ΥΙΙ-αιτι a' έκ.εί πσιρ+Ιγετο, ocπο των ψρσι­
γχιχ.ών, ώ~ ψαιίνετσιι, χρόνων, οτε το χωρίον OCν.ηκεν εί~ τον ·Εκτορ:χ.
Φλιiτρoν (βλ. Mas L, l'lle σ. 394, Amadi 504 «venne l'armad,l
(τφ 14.26) alporto de Pissuri κ.σιί 494) πλείστ'1) πίσσ« Ξκ των τερ­
r-Ινθων, κ«λoυιι-ένΎJ τρψιντϊνα, (περ! ,,1i~ λέξεως βλ. Πολίτου
Πσιροψίσις Δ' σελ. 152) κσιι πωλoψένΎJ /LExet; εσχά.των ώς κ.α.­
τωτέραι~ ποιόΤ'1)τος /LOCIIτίχσι προς 30!- 40 γρόσιοι τ·ην oκκιiν' έκ. το'} .
ιι.έρους, οπου έψ+Ινετο '.η πίσσα., επει~.η ψ\)σικσι ';;το κσιΤOC/Lσιuρον,
iπεκριΧτ"ιισεν .η σώζουσοι τ.ην λέξιν πσιροψίσι «σκοτεινός, πισσου­
ριν». Άλλ' ό Σαικ.ελλιXριo~ έτuιι-ολογε~ «Βοόσουροι Βύσουρσι Βυσούρι,
(Κυπρ. Α' σ. 73 τ.ης~' έκ.ό. χ.ιχ.ί σ. 81 τ.ης ά. εκ~. (1855), 5θεν
πα.ρέλoι~ε σιωΠΎJλως το εύΡΎJ/Lα. κ.οιι ό Mas Latrie (l'He σ. 24). Ό
όε κ.. Ι. Π. Π. Boντιτσι~νoς είκχζει λέξιν «πuρσοuρος» έκ. τοίί «πυρ­
σoς-o~ρoς» (εψημ. Άλ-ήθειοι, cip. 1120 (256) ,::;j~ 31 AUy. 1902).
'Εξ ιχuτοu as του ονόιι-ιχ""ος τοσ ψ\)τοσ ώνΟ/Locσθησσιν πλεΤστιχι τΊj~
ν-ίισο\) θέσει; κ.οιί σuνοικισf1-0ί, ε!τε ένικ.ως, ocv το φ\)τον ~τo [ν. ε!n
πλ"ΙJθuντικώς, ocν ';;σαιν πολλιΧ, ε!τε ίιποχοριστικ.ως, ocν ήτο /LIXofoν Τι
f1-0ζfiX, ε!τε /LεΥεθ\)ντικως, ocν ήτα fLEyciAo·,. Ούτω λ. χ. tzO/Lsν το­
ποθεσΙσις Άγρινιά (Πελέντρι,Κώιι-'ΙΙ τοσ Για.λου) εχ τινος «έρινεου»,
ΆδΊ<ΙCι (τσιψλΙκ.κ.ι πχρ:Χ τ.ην ΠεντIXλι~ν) εκ. τινος «ίτέοις», Άροδά­
φνn (ΤρΙχωιι-ος) εκ. τινος «ροaο~ιiψν'Υ)ς», Άρκόκλnμαν (ΖωοπηΥ-η)
ιξ :iypio\) χ.λ-ίιιι-σιτος, BαλανιCι (Πισσούρι) έκ aρυός, Δάονn (-ΑΥ'
. Θερά.πος) εκ τινος ~ιXφνης, Ζαλα)t'tCι (Kotζ~ψlXνι), 1) ZαναxιCι (Σω·
-r1ipoc), Κυδωνια ('Άγ. ΜιΧ/Lαις) Κ1JπαρίdCJ'ιν (Πολέιι-ι) Μαραθκ:ια
('Επισχ.οπ·η, ΆπocισιιΧ), Mεθτσ1νιCι (Σ\)ρχ.οινοχώριν), Παλλουρα
(' ΑπσιισιΟι) εχ. τι.,ος «ποιλιουρου», ΠερναρκCι (K\)Aocνt) εκ τινος «πρί­
νο'.))), ΠολεμΙΟΊ<ια (Άπαιισιχ), ~)ttvvtCι (ΆποιισιΟι) εκ. τινος «σχ-Ι­
',101.1», ΦΟ1νι)tιCι (Πισσούρι) tx τινo~ «ιΡοίνιχ.ος» κτλ.
 ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 365
Πλ'"l)θu,Iτικως όε τ.Χς έ .. ομέ'Ιοις. Άθασ2~ς (Π :σι:;ονρι), ΆJίπιδ'\(~ς
(Kι~ί3ες), Άρ'l<οσuχιες (Γερχσοι), ΖιζuΦ'l<~ς (re?iIJIX.), Κα6άχια
(Kι~ίόες), Καρ'l<ες (rePC:fJoι) Τ,τοι κ.χρύοι:, Κυπαρίσσια ΙΠύλοι),
Μερίχες (Πισσούρι, Kι~ι~ες), Πολεμιδκ[ς (Αγ. θεΡΧ7:0ς), 'Ρ'Κά­
δες (Μοι'lόριOC) ήτοι «όρύες» (όρjiόες), 'Ροδ'l<ες (φι).ιχ), Σπαλάθ'l<ια
(ΛευκΘνοικον) Φτεριχια (Kυλιi'lι).
Ύποκορισηκως, 'έξ ένος ιι-ικροϋ φ'JτOϋ εύόιοικρίτο'.J. ώνΟ1Lχσθ'"l)σι:ιν
το Άγνιν (Κούκλιοι τΎjς Πά.ψου) ήτοι ιΖ.ικ.ρΙΧ α.Υνος, το Άππιδά­
χιν (Άπσ.ισιOC), -1i το ΆΠΠ1.δούριν (Κλ-ήρου), το Καρ'l<ούδιν (Πι­
).έντρι) .ητοι ιι-ικρα. 'ι<αρ'l<ά, ί!.οιρύοι,ΤΟ Καριν (Άπσ.ισι:i), έ .. ίσYj',
το Κ,τρομΎιλιν (Πολψίόιοι) το Μερσινάχιν('Άι. Mιi:μoις, 'Απσ.ι­
σιά.) το ΜοσΦ1.λ\ν (Μέσοι χωρκ.ον), ~ Πλατάνιν (ΠρόόΡΟ1Lος), .0
Σ'Κλινι'l<άριν (iloli1Lt), το Σu'l<άρiν ('Άγ. Mά-ιι-cι;ς, Κti1Lπος) κ.τλ.
Έκ πολλων όέ ιι-ικρων φυτών ώνοv-ocσθ'YjGοιν οιΙ έπόιι-ενοιι ":'ΟΤοοθ.­
σία.ι τα. 'Aγ'l<αθθίδ'l<ια{Λι~νιi:η), τα: Άθασοvδ'l<ια ('ΆΥ' θερχ­
πος), τΟι Βαδ'l<ια. ('ΆΥ' Θερά-πος) .ητοι οιΙ μ.ικροιί βiτοι, τΟι Δα μα­
σχnνάρ'l<α (Κ&ψ.πος) τΟι Δρuνάλλια (Πολέιι-ι, Μόρφου) ητοι α,ι μ.ι­
ιιροιι όρύες, τα. Έλωύδ'l<ια (Συρκσινοχ.ώριν), τΟι Καρ'l<άδ'l<ια (Ζωο­
π'"l)γ-tJ) , τα. Κλnμάδ'l<'ια ('Αποιισια.) -1i τrι Κλnμάχια (ΠολέιΖ.Ι)' τ,χ
ΜοσΦιλίδ'l<1.α (Τρψ-ήκλ'"l)ν'"l)), τα. Mueixta (Πολέv-ι), τ,χ ~χινια­
ρούο'l<ια (Γερα.σοι), τ,χ Σ'Ι<λιν1.'Ι<άρ'l<α (Πέγειοι), τα. Στεραχίο'l<ια
(Πισσούρι), τα. Σιι'l<αρίδ'l<ια (Άσγocτσι), ,,;;'. Τερατσούοκια (Άποιι­
σιιiι) κτλ.
. Είς εν ~ε <ρυτόν, έξα.ιρέτως fLsyiAov, όψείλουσι "oc όνό1Lα.τΧ των ό
'Άντροu'Κλος (Κ6ψποι;), ό Ζάλα'l<ας ('Άγ. Θερocπο;), ό Πάλλου­
ρος (ΦιλιOC). ό Σ'Ι<λίνι'Κας (Πιiχνα.) χ.α.ι είς περισσότερ~ ιΖ.εγ.χλσι
δένδρα. οΙ Κυπαρ1.σσ'1.ες κοιΙ οΙ Πλαταν1.ες "1i. ΓερOCσοις.
'Αλλ' ένίοτε κ.οιι οι καρποί παρέδωκοιν το ονοιι-OC των είς τil:; θέ­
σει" οπου πα.ρ-tJΥοντο. Ούτως ώνΟιΖ.ιi:σθYjσιχ.ν το Κολο'l<άσιν (Πελέν­
τρι), το Κρομμύδ1.ν (πα.ρα. τ~ν "'Ινια.ν), το Μάραθον (Πελένψ),
το Σταφvλιν (ΠολέιΖ.Ι), το Φοινίχιν ("ΑΥ' Μά-μοις) κοι! oπlYjeuvn­
κ.&Ίς τα. ΚάρCαμα (Πελέντρι), τα. Μάραθα (Πολέfl-Ι), τα. Μυξια
(Πισσούρι) .
Σοιφέστσιτον κσ.τόπιν των ocνωτέρω εΙναι Οη ούτως ώνοιι-cΧσθ'"l)σοιν
η~'Y)-πριν κα.ΤΟΙ)(,Yjθώσι και αι έξΎjς κωιΖ.ΟΧΙ. -ή Άλόα (Άιι-.) τ' Άqι-
366 ΣΙΜΟ}' ΜΕΝΑΡΔΟΤ

πέλια (Λκ.) -Τι Βαοατσινια (Λν.) -Τι ΒιτΟ'άδα (Μ-:;.) το Γεράνιν

(K1t.) -Τι Έλιά, ~ύo ΚWfL~t (Λ1/.. κ~ί Κν.) τΟι Καννάο'Κια (Μψ ) -r.
KavvaC>Kιoίi (K~.) τχ Καππάρκα (Λχ..) ό Κάτω δρυς ('AfL·) 1)
Κοχχινοτρουμιθκια (Ό~.) -:-Οι Λαούδκια (KS.) -ή Λεύκα (Λχ..)
-rii. Λεύκαρα (Λν.) Τι Μαράθα Άιι-.) Τι Μελίνη (Λν.) το Μερσι­
νούδιν (Ακ.) -ή Μηλιά, τΡεLς ΚWfLOCt ('Afl-. Πq:ι. Χρ.) -Τι Mηλιoίi
(Χρ ) U1tοχ.ορισ-:-ικως, Υι Μια μηλια (Κθ.) το Moσ~ίλιν (Λκ..) τΟι
Πηαίνια (Λχ..) τΟι Πιστάχια (Άιι-.) ":'0 Πλατάνιν (Μσ.) τσι Πο­
λεμίδ'Κια (Afl-.) -r. Συ'Κάδα ('Α;ι..) οΙ Τρεϊς Έλιες (Κλ.) το Τρι­
μίθθιν (Κν.) Τι Φασoίiλλα (Κ8. κ,oc! Λμ.) ~ύo χ.ωμocι, το Φλαμού.
διν (Άμ.) τσι Φοινι'Κάρ'Κα (Λμ.) το Φτερικοvδιν (ΜιΡ') "σι Φτέ­
ρ1.χα (Κν.).
'OILoiocv OCPl1JV εχει ΚOCt -r. κώμ:Υ1 Μα'ΚράΟ'υ'Ι<α (' Αμ), κocτσι τους
ΦΡOCΥκ,οuς Macrasic, φερομ.ένΊί κoc! εν τ~ ένετtκ~ ιi1toypιxφ~, (Mas L.
ΠΙ 509) -1JΤΟΙ μι'Κρά Ο'υ'Κα, κσ.,;;' ιχ.ντίθεσιν 1tpO:; τΟ!: μεγαλά Ο'υ'Κα
.;; 'Καλά 0'11 'Κ α , OC1tEp sIvoct το 1tΙXpOι. -r-r;v Κοντέocν κ.ωιι-iSιον, το συ'(­
Κ01ti." OC1tO των φρσ.Υχ.ικων χρόνων εΙς Άγλάσυ'Κα, κoct 01tOU πρά:­
ΥΙΙ-ΙΧΤΙ 1tσ.ρά:'(οντιχι "Οι κά:λλιστσι των έν τ~ voήa<t> σύχ.ων.
Πλ.ην των ιχ.νωτέρω, ιi1tlιxi: φωνΊίΤΙΚΙΧ! au'(Κo01tOCi, 1tεσόντος του ~
Xρχ.τικ,oίί~, ιpocivov"oct στι slvoct κoc! -r. ΤΟ'άδα (Πφ.) OCντί -Τι (Β)1.-
τσάδα κιχ! -ή Δάνια (Κλ) ιiντι τσι «(Β)ΙΧλ:Χνισ.·» 1tpιXYfLOΙτI sε -ή
ιριλoπρόo~oς ~IΊΤ'l1 κώ[LYJ φέρει τΟι 1tλεLστιχ βιxλιiνιιx -r;;j:; i1tOCpxiOC:; Δε-
μεσοίί, ή όε TaιX~oc, ώς Xooc! Τι Bιτσά:~oc, sIvoct τό1tος OCΥρΙων σκιλλων,
ών ό κιχυλός, oc1tομένων ορθιο; χ.σ.ί με.σι -r-r;v κoc "tιxa"POΙP1JV του ιpu-
του, όνομχζετιχι ~ίτσα .η ~α6ίτO'α, ύποκοριστικ.ως ~ιτσάδιν - ~ι-
τΟ'άδα, ώς Ο'υκάδ'l.ν - Ο'υ'Κάδα.
"Ομοιος OCνσ.~ιπλιxσιocσμOς συνέ~'I1 κιχ! εΙς τσι «βocτινα» (auΚoocf'.tvoc
1j fl-όριχ) τσι όΠΟLΙΧ λέγοντocι fLεγεθuντιχ.ως ~α,oάτO'ινoι, κσ.ί κ,ocτσι
,"AsoViXafLov ~αoάτσινoι τους ~άτoυς ιiλλσι xoc! οΙ όμοιοι έρυθροί
κ.α:ρποί -r;;j:; συκοψΙνου χ.α:ΤΙΧΧΡ'l1στικως ώνοιι-ά:σθYJσσ.ν ~αc>άτσινοι κιχ!
τό ~έν~ρoν βα,οα,τΟ'ινιά, έξ 01) χ.ιχ! ή κώμ'l1 (πρ~. -r-r;v κώιι-YJV Συκσ.·
fl-tvtOιv εν Λέσb<t».
Τό MoO'~ίλιν εΙνσιι ύποκοριστικ,ον του «ILoaιptltoc», .ητοι έπισΤ1)­
ιι-ονικ,ως Grataegns Azarolus, Υλωσσικως ~ε το μόO'~ιλoν elv.oct -ή
ιiρχιxΙoc λέξις «ιι-έσ1tιλοv» (1tρb. σπόπoς-σ~oγΎάριν).
 TOllONrMIKON ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 36ί

Κα.ι τσι Πnαίνtα ώνΟILci:σθ7jσ.χ.ν Ξξ e.jW~O\); Φ'J,:"οϋ

ο ,
ί'1ω; xv,ov εχεί·
νο!) το!) αΠ'1}Υocνίου» τοϋ ΘεoφρX"~,o\) Φ. Ίστ. t, 10.4.
Ti ~ε πολεμίο'Κια (Eriobctrya japonica, (:iγΥλ:'1":"i ιneι!dΙar:;)
τοιουτοτρόπως λέγοντα.ι ίόίως έν Ae'JΚoo'1i~. ivίiJ ίν .\x;;vocx: ;νo~x­
ζeιντα.ι πομnλίο'Κια, xocl έν ΛεμεσίiJ π;η.ιηλίδες, κ:χl ~ν ..lωρ<!,> κocι
ιiλλα.χoσ πολεμίδες- το εί~')ς τοστο ΠOCΡOCΥετoc: 8:' E!-1-~OAIOCtJ!L0Uτων
μ.οσφιλεων,ocΙ όπoΤσcι ?ύοντ:χ.ι πλεί"... ιχι περl τΤιν .;j8'r, χώμ:t;ν Πολε!-Lίό:oc.
Το ζi)Τ'r,μ:χ. τοίί ... ο ~'Jvα.T!'JιI νσι S(ίiρθf, χιχl :iλAocxou 1. Ί.. ')ΠΧΡΊ.Η
ιiλό'Y) (κυπρ:α,χ.ω; άλας, Aloe vulgaris )οπου 1) Άλόα. ;'Όη -ίJ πίσσιt.
't.Ξj; ιiλόη;, 17, ως λέγετα.ι κιχl σ-rιμερι::-:. ο.τού ξvλαλα.1>. ,ητο χιχ.τσι
του; fLiaou; χρόνους 7Ο0λύτψο; 8ιχ τΤιν φο:ριι-α.κεLJτικ.ΤΙν ΤΥιζ χρησιν,
μα,νθOCνοιι-εν έ70ιχρκως εκ. των Άσιζων (ιiρ. σ~ς' σ. 488 στ. 23), ό
όε Gaudry π:χ.ρετ-rιΡ"/Jσε ΠΡOCΎΙΙ-ΙΧΤΙ Ξν ':AfL!L0zwaTCj> χ.χl AsiIjJocvoc φυ­
τειών ιiλό'Y); (βλ. Mas L. l'ile σ. 62). Άλλα. το τοιοοτον έρώηψ.α.,
OCν κ:χ.! λίιχν ένόιιχψέρει την εν ,f, νrισφ !στορία.ν των φυτων. γλωσ­
σιχ.ώς εΙνιχι ~ευτεpεϋoν. Ήιι-εί; όυνOCιι-εθα. νΟι βεgα.ιώ'1ωιι-εν. είτε τρεί;,
είτε πέντε, είτε ιι-ίοι, είτε οuόψίoc ίιΠ:ΧΡΊ.ει έλιχία. σΥιιι-ερον είς τδς
Τρεϊς έλιές, ΟΤ:, οτε -1ι τοπωνυιι-ίοι Eλ:x.~ε ..ην ιipXrιν, ίι.,.ηρχον
τόσα.ι. Διότι α.λλω, .ητο ιiόύνιxτoς -1ι σuνεννό"/Jιης ιι-ετιχξυ των ό!LΙ­
Αούντων.
Έπίσ"/Jς ~υν&ψεθoc νσι βεgιχιώσω[Lεν οη 11 ΤΟ70ωνυ!Lίoc Φoινιχ.~~ ε1­
νocι νέrι., ένφ ό Φοίνικα.ι; εΙν' ιiρχ'ιxϊoς, iI"/JloιiIΊJ χιχ.θιερώθ"/J πρίν -1ι
γλωσσσι συνα.φoιι-oιώ~ 700CVTIX τα: ΧΟψ700φόρα. όέν~ρoc ει, θ"λυχΧο' εχ.
τούτου έννoεϊτrι.ι ση -1ι γνωιι-" των ΑuστρΙΙΧΚών βοτσινικων Ungel'
χοιί Kotchy, στι τό 3έν8ρον
(Pboenix dactylifera) εΙσ-ήχθ'Υ) είι; την
Κύπρον όπά τών Μουσουλι.ιΧονων (Die Inseln Cypern, vVien 1865
σ. 217) εΙνιΧΙ σψΙΧλερOC. νΗό'Υ) ό θεόφροιστο; (Ίστ. Φυτ. 2, 6) -yρoc­
ψει «έν Kύπp~ όε ί~ιόν τι γένος φοινίχ.ων έστιν, 8 OU πε700Cίνεt τόν
κocρπόνΊ> .
Κιχ! οιί τοπωνυιι-ίιχι 'Ρούς (ό) πιχρσι T-1J'! Zω070ηγ-rιν, την Λψί­
OQJY, το Όιι-οόος, τΥιν Πιiχνα.ν χιχί την Πλιχτα.νιστii:σ:χ.ν, πιΧντω; εΙνιχι
ΠΧλα.:ΙΧί, μσιρτυρουσocι στι χ.ιχί οί ιiρχα.ϊo:. σπως οΙ σύΥχρονοι, έχ.α.λ­
λ:έργοιιν έχεΤ ροίίν (Rhus coriaria), ~ιόη ΚΙΧτόπιν το φυτόν έλέγδΤΟ
ίι700χ.οριστικως ρουδιν .η ρούΟιν. 'Εν Mεyιxpι~ι u70iipxs κιχι χώ!-L"/J
'Ροίίς (notuaιxv. 1, 41,2).
368 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔοΤ

'Ομοίως κ.~1 7; τo~ωνυμί(1. «του Βλοϋ» ~~?i 'Τιν K,,)'λέ~ι~ν

ει',' xρx~ί", όιό.ι x.~τό~ιν χα.ι ό ψ'λοΌς έλέχθΥι ~λoύδιν. (Sιίρa Pa-
Judinosa).
KOCt YJ Συκαμίνου, τπθ. πα:ρα. τόν 'ΆΥΙΟ'/ Άθ~νά:σιoν oc~έ:Ηινεν ~x.
τΎ):; χρχ α.ία:ς Υενιχ.Ύϊ:;, iνij> κ" τόπιν 7; r.;'Jιιόψ.ινος !J-ε-;ε.uπώθΥι a'UKa μιά.
Ούτω:; Υι YpOC!J-[J-~Ttx.1J Ιστορία. έΚOCIjΤQU φ'JΤΟU, όσΧχ.ι:; ~Yιλ. Υι ρίζoc .ίj
)Ι.χτά:λ"1)ζις μ.ετεbλ-ή(ji1, ~ιίν:x:~ιxι να 3ια.φωτίσrι "ΎJν εν τ~ v-r,vfj> ψυClιχΥι,l
~vτοσ ίστορίιχν, επειτα. όε κοιί τΤιν κτίσιν τω'l ιpυτωνιίιJ.ων Cιuνοικ.ισμω'l.
Τοινά:πocλι'l, έπεΙ~1) λ. χ. το OCI X!J- "1)ρόν χ.α:;' Χολ λώόε:; <ρυτόν μελίν"1)
(AocT. panicum, ocyyltvTi millet) λέγετιχι τοιουτοτρόπως ocπιχρι:iλλοι·
χ.τον ιi~o των ocρχιχίων χρόνων (Έενοφ. Κύρου 'AvOCb.1, 2,22) μέχρ
τοσόε (!'-όνον εν Mεσα.ρι~ λέγεται καλαμάΥΥρα) ούόεν εχψεν τεψi)­
ριον γλωσσικόν περί τΎϊς χτίσεως τΎjς όμωνιίμου ΧΙ:Ψ"1)ς.
Τών φu-:ω'lύμων κωι-ιων πολλoc1 μνrι1J'ονεuοντocι κιχ1 επί '6j:; Φρ"γ­
χοχ.ρα.-:ίας. Ούτω:; Τι Βιχbα.τClινια. ίιπο -:otί:M"xocιpCi 358, ώ:; ocν-ή­
κ.ουσα. εί:; τον «μισερ Τζουα.ν Moυντoλrιψ», Τι Έλια. της Kspuvioc:;
\.ιπΟ τοσ ocίITou 349,350 κοι! εν Τ~ ξνεnκ~ oc~oyp"ιp1i (Mas L. ΠΙ
:=> t 2) iν.ηκε όε εΙ:; τον Δrι/-,--1Jτριον Πocλιχιολόγον, σ ..iζuγον τ.ης Έλέ­
νΎ1ς Λοuζι'lιοιν1jς, iaeAιpij:; τοΌ ίστοριχ,ου Στεφά:νου. Ό ΚιΧτω ΔρiJς
ocνα:φέρετοιι αη πocρεχωΡ-1Jθ"1) είς τον
Fabrice GcntiLe (Mas L Ι ιΙ
240(4)241,253).'ΕπίIj1):; Τι Λειίχoc μνrιμoνειίε-:ocι ίιπό Toi) MocXΙXtpCi,
(σ, 405,406) οη τφ 1425 ίόριίθrι «κaιπετιx.νίκιν», -ri 3ε Λεuκaιρ:ι
OCΠΟ του 1260 ιι-ετιΧ τ-ην βουλλοιν τοσ πΧπoc Άλεξά-ν3ρου του 3'
(Σχθιχ Μεσ. Βιbλ. ς', 506,6) ύπ'!iρζιχν ESpoc τo~ ;;Ρ~"1)ν έΠΙljχόποu
Άf/.α.θοuντος κιχ.Ι NEfLeσou, (Τ, ε" 0'.505,21 ψρ. «Μχτθocί<J> τφ A.u-
κά:ρφ:ο πρέπει να. ypoctp1i Λευχ.Χρων), 5θεν ό Μοιχα.ψΧς 67 Υρά:φει
έπισχόπου Άρ'ocθοιίν,ων, τοu-;έστι'l Λεuκ.Χρων», ό όε Σά-θχς (Ij. pXb ')
«έν Λευχ.ά:ροις τΎϊς , Αμ.οιθΟίί'Ιτος». τα Λειίχ.α.ρoc, τΟι όποία: μν"f)fLΟ­
νειίoν,ιocι πλειστι:iκις (βλ. Mas L. Ιι 329,622) πά:ντως ίιπ'Yiρχ.ον ocψά:­
ζοντσι προ των Φρά:γκ.ων, έν ΙΧ,Jτοίς ~. εγενν-ήθrι τφ 1134 χ.α:: ό &.γιος
Νεόψuτος. (Μχ_ 72.) Τα. Aeuxιxpιx σrι!J-ocίνοuιη μικράς λεύκocς(;;ρb. το·
ποθεσίocνΆτοπειίκοιρoc),τό όε Μιτσερόν /-,-νΥψονειίετιχι παρόt Mas L. ΙΙ
ι t Ο, χ.ιocι έν τ~ ένετιχ~ ocπογριocφ1i (ΠΙ 502), -ή MrιλιΟι τ:ης Άμμοχ.ώστου
πιχ.ρα. Mas Latl'ieI 11 60 1,Melyas, YJ ~ε τΎi:; Xpuaoxou έν τ~ ένετιx~ Χπο·
yp~rp1i MigLia (Mas L. ΠΙ 505.), μ'l1'Jι'.ονειίετιχ.ι όε κ.ιχ! οίκος de
 ΤΟΠΩΝι'ΜΙΚΟΝ ΤΗΣ Κι'ΠΡυ)' 369

Milias, π:x~α.λα.~ών ,:,όν ,:,ιτλον έκ -:-Ύ,:; πρώτΥι" ώ; ψ:χ.(·/ΞΤ:ΧΙ, κώμη••

ΠλΥιν ,:,ούτων iνΙΧ9έρετα.ι u;;o τοΥ M:xzoctpi -';08 κ'Χ; «Τ;.. zω~ίoν τΤιζ
Κα.τωμ1lλίocς», XOCt τ~ 12ίΌ caseau Enia Melias {Mas L. 1ΙΙ660),
':'Ο\)"!Ι) ae πιθ:χ.νω; είν:χ.ι r, IJ-fJ~•. e~ov
• ι
ΟνΟ'J.:χ.ζ':)IJ.ΞνΎ; 'Μιχ •u:ι:λι:>:' τό ΈνιΟι
ι.

ό1}λ. Τιι.ι.ocvοώθΥ)
ι ι
OC?Oij εξέλιπον ο!. ιιηλιε:; κ:χ: Scχ-ι;ι.ι.:χ.-:-Ισθ'1)
Γ ... ι
κώι.ι.η, χ:χι ί

ού μόνον το ιiρθρoν έΥένετο ένικόν, ocλλi χ:Χ; r. εννοι:χ. έσκΟ'":ίσθ'!') το'

-:;ο\)τον, ωστε σ-ήμερον πocρετυμ.ολογο\)σιν Oτt ocπέχει <!εν:χ fLεγά:λeιν
μίλιν χπο τΥιν Χώρα.ν». Κα.; τχ Π ιστά:κια. +,crocν ψέoυ~oν
(Mas Ι.
l'ile 43); τ?ι όε Πολψίόια. μνΥί!-,-ονεύοντοιι πα.ρ' Amadi 494 ΜΙ..
373, ΟΙ Τρείς έλιε.ς εν τ~ ένετιχ.~ ocπογρ:χ'Ρ'~ (Mas L. ΙΙΙ 50Ω) Τι
TP'(J-tOxtOr. πα.ρσι Mas Latrie ΙΙΙ 217, (τi!J 1468) Υ.:Υ.! τΟ Τρψ.ίθιν
υπο του Μα.χα.ιρα. (σ. 373), ση τφ 1392 πocρεr.ωρ+'θr. εΙ; τον πρίΥ­
χ.ιπα. -r'i;:; ΆντtOχεία.ς.
'Όπως όένόρα., ου-:-ω χοιί τεχν1}Τιχ. εΡΥα., εστω κα.ι ocar,fLocνTΙX, Υε­
νόμ.ενοι βροιόύτερον κ.έντροι σuνΟtY..ισρ.ων, ά.ψΤικοιν ei; α.ύτου; τό OVOf.l-rx.
των. Οίίτω; Υι "Άλωνα (Μψ) Χώρ."t), μν"t)!λονεuψένΥι ώς ρrιγι>ιT,
χ.τ'i;σις, (Mas L. IΙI 234 (3) 505) ήτο πocλα.ιΟν 7j μεγιiλoν ιiλώνι
(οθεν ό χ.ιiτoιχ.o; Άλωνεύτnς) όμώνuιιος όε τοποθεσία., όΨΥίλ1),
υπά:ρχ.ει κιχι είς τΟ Μούσερε, είς ίΗ ,:,Υιν 'AayocTocν τrιν Μόρφου κ.ocί τCι
Τρίκ,ωfLον υπά:ρχ.οuσt τοποθεσ(ocι 8άλωνα (εξω &.λώνιoc. Οr.ως Σi-
λ ωνoc, " wεσω
"t)TOt 'Α'
ιχ. tYEToct 1)..
ωνιοι, λ' "Α μ<ρισσoc) .

ΈπΙσΥίς Τι Αύκολίδα (Κπ.) κ,ιχι -i) εΡΎ)!ι.ος Αυκολιοϊι (Λκ.) , σ1)

ftoclvovat μΙ1<ρες αυ1<ολιές, ώς όνοιιΧζοντοιι ocΙ "'ρος eX:p3evGtV έχ.
τών ποτιχ.μ.ων όιώρuγες, .ητοι εύκολίocι.
Όιι-οίως ό Ζυγος (Κ'λ) κιχ.Ι το Zvyt (Αν), είνε !J.txpoi συνοικ,ιψ.οί,
σχ.Υί!J.lχτισθέντες «οπου σ'1)νετocι ζύγι» ~ών ocγορocζομένων εκ. των πέ·
ριξ κ,ερα.τίων.
Πlχρόι-ιοtlΧ. εΙνα.ι τ~ ΚαλυΟάΧ1.α (Κθ.) κlχΙ τOt Καμ1.νάρ'l<α (Κλ.)
.ητοι ι-ιικρσι χ.1χι-ιΙνιlχ, 0'1'(,1) κ.ocτεσχεύocζον πίσσιχν έχ τ1jς P"fJTtV1)~ τών
,..εVΧών, κώμ."t) ocvi}xovalX εί; τοΙΙ; ρ1jΥocς (Mas L. ΙΙΙ 506).
Πocρocπ'λ-ί)σιον Elνoc: ΟΙ Καμάρες κώιιη το\) Κιχρπα:σίοv, όνΟl,-lχσθεϊ~οι
~ε~ιx.ίω; OCΠΟ χ.ι:ψοιρων υόριχγωγείου, κιχ.; fLνrψ.ονεvομέν"t) επι τω"
Φρciγκων, (Mas L. 11, 110) εΥχ.lχτιχλει<ρθεϊσιχ. ~ε. τφ 1864, οτε Σκσι­
λιωτσιt Το\)ρχ.οι iιp6νeUGIXV τον υΙον τ-Υ\; ΧOCΚ1l~ocσιλοUς. Καμάρες
ΟνΟ!J.ιiζετoct κα.Ι τοποθεσίιχ. τοίί KΙXflXbOC, οποΙ) σ~ζoντιx.ι κocμckΡoct.
 370 ΣΙΜΟ)' ΜΕΝΑΡΔΟ)'

Κα:τ!χ. τον ΟΙ')τον τρόπον ώνομ:Χ<1θ')')'1ΟΙ'l κοι;. τό Καπηλειον (Λμ.) ,

κοιι τΟι Κονάχια -:οίί πυργου (Λκ) -:ουρκικΎ-ι λέζι;, -Yι'l Tiλλυρoι μ.ε·
τοιχ-ειρι.ζοντοιι OCντί ·,·ου ι)ΠΙ τιν, έννοοίίντες τocς π οιροιθοιλοισσιοις OCΠOθ'ίi­
κοις, κοιι τΟι Λιασ'ΤΡΙ1<ά, -:οποθεσίοι Δ. -:οίί Φλοιμ.Ο'Jόιοi:ί (Κπ.) Τιτοι
(-li) λΙιΧστριOC, μ.ικρες «λιά:στρε;]) όπου 7)λιιiζoυσι τΟι κοιρύόιοι κα.ι τΟι
ΣUκoι' (.;, λ. εΙν' ευχ-ρ"Y)στo~ κοιι εν XI<i>, Ποισπocτ"Υ) 164).
'ΕπΙσ"Υ)ς .;, Ληνου (Λκ.) j)To λ"l')νος τoi:ί μ.ούιjτου, όθεν ό χ.iτοικ.ος
Λ"Υ)νοψ'ίiΤ't)ς, (χ.σιίτοι ό Max Ohnef. Richter (Kypros σ. 218) σΖε­
τ (ζει τ1,ν λσιτρεΙα.ν τοίί Λίνου).
Όμ.οlως ώνψιiσθ"l')σα.ν το Λουτρον (Ακ.) οΙ Μάντρες (Κπ. Μψ.)
κσιί τ~ Μαντριά, δύο χ.ώμ.οιι, τ.ης Πιiφoυ κοιι τοίί ΚυλιΧνίου, ~ g'
οιϋτη ocνεπτuχ-θ't) επί τΎjς ΤΟ'Jρκοκροιτιοις έκε~θεν τΎjς ποιλοιιοτέροις Mu-
λιΧυΡ"Υ) ς , .ητις μ.v"l')μ.ονεUετοιι εν ΤΤΙ ΈνετιΚ,Τι OCΠΟΥΡΟΙΨΤι, (Mas L. 11 Ι
505 Μ ilari), ψοιίνετα.ι όε οτι πρότερον ocνΎjκoν εΙς ώρισμ.ένα.ς ίδιο­
ΚΤ't)σία.ς, ώς ΠιΧρετ-rιρ't)σε περΙ τών 'Eλλιiόι Μα.νδρών ό M't)AtocpιX.x't);
(Δελτίον Δ' 470).
Άπό μύλων ώνοι-ι-oc"θΥ)σocν οΙ Μύλοι (Κλ.) ό εξω Μύλος (Κό.)
ό Παλιόμυλος, δύο κ&"ψοιι (Κλ. κοιί Χρ.), ΧιΧί οιύτιΧΙ ώς ΚιΧΙ οΙ OCλλοι
Μύλοι κεΙμ.Ενοιι πλ"Υ)σΙον ΠΟΤιΧι-ι-ών. Μύλους OCνιΧψέρει ΚιΧί ό ΜιΧΧΟΙΙ­
pfi; σ. 110.
ΌμοΙοι ψοιΙνετοιι';' Πάχνn (AU.) ή εν ΤΤΙ ενετικ'{j OCΠΟΥΡΟΙΨΤι ψερο­
ιι-έν"Υ) Padena.
Ό Π ueγος ώνoμ.ιiσθ"Y)σoιν όύο χ.ώιι-ocι (Λιι-. κοιΙ Ακ.) εξερειπΙων
πύργων. ΟΙ πυργοι οδτοι j)aoιv OCλλοτε συχνοί (βλ. Μχ. 55 244),
τινών δε ψοιίνοντοιι κοιί τΟι λείΨοινοι. Ούτως ό υπό το\ί ΜοιχοιιρΙΧ σ.
283 μ.v't)μ.ο'lευόι-ι-ενος εν Άγί<ρ ΣεργΙ<ρ έσφζετο μ.έχ-ρις εσχιΧ.των είς το
τσιψλίκκι ΤΟί) Πα.ρτζίλ't). ό όε πύργος το\ί Κιτιοίί ΚΟΙΤ"Υ)όοιψίσθη προ
~εκoιετίoι;, OCλλΟι σφζοντocι πι:ιρ' οιύτο ά:λλοι δύο, ών ό μ.ικρότερο; μ.ε­
τετρocΠ"Υ) είς OCνψόι-ι-υλον.
Οι Στυλλοι, χώμ.'t)~ ιι-ν'1)μ.ονευοιι-έν"Υ) ποιρ' Amadi 500, τ"Y)ρε~ το
Ονομ.οι χ.εψένων έχ.εί στύλων.
Ή Τρυπημένη (Μσ.) ώνομ.ιΧσθ')') πιΧ.ντως, χ.οιθως .;, πι:ιρσι τ';' ν
Κισσό'lεΡΥοιν όμ.ώνυμ.ο; τοποθεσίι:ι, εκ τινος τών εν ΤΤΙ NiJa<p τρυΠ'1)μ.έ­
νων έχ.είνων πετρών, (βλ. είκόνιχ πα.ρσι Max Olln. Richter, Kyprns,
Bibel und Ilomel' Ρl. χνι ΙΙ κα.ί σ, 106 κocί έξ.) περί ών OCμ.ψι-
 ΤΟΠΩΝ1ΜΙΚΟΝ ΤΗΣ KrnPOr 371

σb11τauσιν οΙ ocpzoct'jAciyo: ,χν εινocι :ipz ocϊχ.oc: ".ocρOCσ.-XΙ:;H, θεών Τι

ά.πλώι; iAxtO-:ptbEEX (πρb. Xoct -:-ΟΠΟI1. Τρuπη,τtιν ε~; -:έ; ΚΙbί8ες,
.
Λ ε/l.εσον, π·'Χ-Ί..νocν κ.ocι'Π')'-
ισιroυριν, 'ΧΑ λ' '1;911
~" • -
7.χ?ε-:-'J.i.I.?λΙ:.γειτocι -
οτι

έχ.τίσθ-η 31jes... ocπο «τρείι; ποψένocς». Τ-ήν χώrΤ,v :i.\ιoc~έρει ~t'; iι :Moc·
χocιρocς, σ. 288.
Το Φουρνίν, 1J'IXopO'" του Λχρνocκος τσΙ9λίκκι, έψuλocςε τΟ ovo/Lx
f/-ΙΚΡΟU κτισθέντος έκεί ψουρνου.
Τέλο, τoc ΧολέΤΡ1.α (Κδ.) σuνωκίσθ'Yjι:;σιν πλ'1)σίον χoλε~ρών υ~ρα.­
γωγείου, σπως Χολέτρες κocλεΤτocι τοποθεσίσι τoiί Άγίου Θ<?~πoυ.
Τοποθεσίocι, cpipoutJoc: TotociίToc τεχν-ητών Ιργωv όvόf/-OCΤOC, είνocι βε­
gocίως' πολλocΙ Οϋτω ΡείΠΚ1.α χ.ocλείτocιθέσι, 't1j.; Βά:σocς, .ητοι έρεί­
πια:, .ητις tIvoc: λέξις .;j3'Yj ~ΧΡ'Yjστος. ΦΕΙονριν όνΟ/LιΧζεΤΙΗ τοποθε­
σία: της Έπισκoπ~ς .ητοι φρούριον, Χτίρι"lζτοποθεσίoc τΤ" Γεριiσocς
κoc! Χτίρκα του 'Ayiou Τύχωνο, έκ -r1j.; ολως f/-ετocγeνεστέρα:ς λέξεως
κτίριον. Άλλά. τινoc τών όνΟfLcX.τω'v του των ΕΊ..ουσι ποιocν !IJTOptitrι ...
oc'ξ'ια:ν.
Οϋτως Υι ΤΟ7.0θεσίoc Γερακαρκον (Μονά:γρι) πocvτως ά,ν.ηκεν είς
ytpιxxocptv (πρb. τσα Ύγαρκόν, το εργιχστΥιριον τοσ Τσ'αγγάρ'l.), ·ητοι
Ιεροικοτρόψον, τοιούτου, 3ε χOCριν των κuνr.γίων ε1χον κoc! οΙ 'Έλλ'Yj­
νες ~ρχoντες χ.ιχ.ι οΙ ΦρOCγχ.οι (βλ. Μ χ. 166. «του γερσιχ.~ρ'r/ του σlρ
rxoιρoYJV»), α: Γερocκιχ.ρείον:» υπχρχει χ.α:1 έν Ζocκύνθφ, οπερ έξελ1ιψθ'r/
«ώς Ιερσι κοιρύoc» (βλ. Πocρνocσσου ις', 73) ά,λλ'έΠ'r/νωρθώθ'r/ υπό Σπ.
Π. ΛOCfLΠΡΟU (βλ. Ν. 'EH'r/VOΙΙvYιμoovoι Β', 369).
Ό Ιαχαρόμvλος (είς το Συρκα.νοχώριν) ιΧπέι.ι.εινεν έκ των χρό­
νω" κιχ.θ' ου, ιiψθo"ωτιiτ1l πιχ.ρ1ιγετο ζiiχιχρι, έν Κύπρφ, ί~Ιω~ έν
Έπι'1ΚΟΠi'i. ΟΠΟΙ) ΟΙ Koρνιiρoι έκσιλλιέργουν εύρύτocτιχ. τόν ζοιχιχ.ροκά..
λοψ.ον, και! έV11ργείτο πλείστον έ/l.πόριον, ί8ίω, ι-ι-ετα. τ1jς Γα:λλίιχς.
'Αλλ' έξocιρε-:ικ~ς 'TCfoaox1j.; ~ξιιx. είνσιι ΠΡ0σYjγoρικoc τινα. όνόιιαιτοι,
Χλ"1)ΡO~OΤ'Y}θέντo: είς περισσοτέρα.ς κώιια.ς ά,πό τω" χρόνων των ιχεψ. ν 1ι­
στων .Υψων Αύτοκραιτόρων. οτε είχον ί8ιocζοuσor.ν σ'Υ}ιιιχσΙα.ν, .ην όψεΙ­
λψεν νσι έξιχκριgώσωι.ι.εν.
l1αιλιχ.ισι κα.ι bpetv1] κώ/l.1Ι τ.ης Λψεσου όνψιΧζεταιι Άγρος (Κλ.)
κα.ί παριχκεψέν')') 'Αγρίδια (Κλ.) τ~ς Κερυνία.ς 'Αγρ1.0ιν (τουρκιστΙ
'AYIpdoι) και! παιρocκεψέV"1) ΆγΡ1.0άχιν, του Κocρπα:σίου Κρ'ίδκια,
πλ1]ν 3ε τουτων κιχ.1 τοποθεσίαι του Κ τήι.ι.α. τος όνοι.ι.iiζετ~ι Άγρίδιν
372 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΥ'

x~! τ7\~ ΚώfJ-1i; ,",ου Γιαλου Άγρίν. Άλλ~ πρός τουτοις UΠOCΡl.')uσι
Χώμ.αι Μονάγριν (Κλ.) χ~ι ύποχοριστιχώς Μοναγρούλλιν (Λμ..)
γα.λλιστΙ Monagr()le (Mas Ι. 11 110) κα.Ι έν K~ρπα.σί<ι> κώ!J-ΎJ Μο­
ναρκά, l1ΤΟΙ Μονα.γριΙΧ κα-ι τοποθεσία.ι Μονάγρι (τ1jς Για.λουσας) και
Μοναρκες (τοu ΆγίοΙ) Ήλία:). 'Ερευνωντες ~έ τους χρoνoγριXφoυ~,
βλέΠΟfJ-εν οη 'ΑΥρον εΙχε κα.ι Ύι Mα-ραθίiσα. -::oiί κόfJ-ιτος τ7\ς ΈόέσσYι~
(Mas L. ΙΙΙ 506), 1;ν ό Mas Latrie (l'ile, 418) νΟ!J-ίζει τΥιν Άγρολ­
λ±~oυ) κα.! OCλλον 'Λγρόνοή Μα.ρα.θιΧσα. του ΡΎJγός, XΙXAovfJ-EVov Agros
tou Gattani (Mas L. πι 506), fJ-α."θ!i.νομ.εν ~έ προσέτι οτι τα. Agridia
di Pelendria (Κλ.) έξεχωρ+Ιθησα.ν ύπο τον ΡΥιΥος Τζά:χοΙ) εί~ ,",ον
frere Julien (Mas Ι. lΊle, 403). τΙΧ όε Agridia del Carpasso
(Κρίδκια) είς τον Jean Filibert (ενθ·ά.ν.), τΙΧ δε τή~ Κερuνία.ς(Υα.λ.
λιστιLaGrίde)τ~1287 ά.ν7\κον εί~ "::ον Johan de Verni (Mas L. 111
673) κα.ι κα.τόπιν εί~ το" Sor de Naves (ΠΙ 247,3), rισα.ν ό')'Jλα.ό~
'Πάντα ψέοuόα.· πα.ρc.: Mα.χα.ιρ~ 380, 407 eupicrxofJ-EV και ίππόΤΥιν σ.Γιο­
τ-ην τε Λα.γρι~ιέ» (πρ~. Strambaldi 266) κα.ι Μχ. 480 σ.Toυμ.α.σ'iν
τε ΛαΥριό1έ». Άλλα. τοιουτον ψέουόον (fio de la Gridia) uπ1jρχε χα!
έν νΑνδρ<ι> (Hopf, Urkunden u. Zus. fίir Geschichte der Insel Αη­
dros, σ. 35) κα.ι τ7\ς "'IfJ-bpou ~έ συνοιχ.ισιι-Ος λέΥετιχι ΆΥρίόια. (βλ.
Άγωνα, άρ. 267, ",1j; 30 'Απριλ. 1904). 'Ε)(, τούτων Ηά:Υετα.ι,
νΟfJ-ίζομ.εν, ΟΤΙ Ύι λ. «,χ,Υρός» χ.ιχι το ύποκοριστοιον «ιiγρΙ~ιoν» προσέ­
AιxbE σYιμ.α.σί~ν "povofJ-Iovxou ί~ιoχ.ΤYισία.~ ΚΙΧ! ΟΤΙ οuτω~ ώνΟfJ-ιΧζοντο
έν τ~Τς ΎιIλετέρα.ι~ χ.ώρα.ις ώρισμ.έν~ ,χ,ΥΡΟΤΙΚα. κτ-ήμ.α.τιχ, οπου κΙΧτό­
πιν έΥκιχτεστάθ')'Jσιχν ώ~ χ.όfJ-ιτες οΙ Φριiyκoι, πιθα-νω~ όε χ.ιχτα. το έλ­
λΥινικον ,χ,Υρίόιον προσέλα.bεν έν τ~ Έσπερίtf xoci το λα.τινικΟν agel-
lus T1JV σηιι-α.σΙ~ν μ.εΥOCλου χ.τ-ήιι-~τoς. 'Αλλ' οι-ι-ως έν τ~ Greek Le-
xicon of the Roman and ΒΥΖ. Periodos του Έ. Α. Σοψοκλέους
(1870) το «ocyρ(~\oν» ipfJ-YJveIJEΤOιx: ιι-όνον «little ιiγρός».
Πέντε χ.ωρία. όvομ.OCζοντσιι Πρασ'κε1.ά, -l]TOt πρ~στειιi, (πρb. νι­
σ'Κ1.ά- ν - ιστιoc) , ΠΡO~ ~ιιiκρισtν ~ε ιpipovTΙXt κσιί ιι-ετα. Υενιχ.7\ς, Πρα­
σ'κειον ,'Yj~ Μεσ'αρκας, Πρασ'κειον του Κελλαχ1.ΟV, Πρα­
σ'χειον τ.:;)ς Α'ύδή,μον, Πρασ'κε1.0ν τ.:;)ς Πά~oν, κ~ι Πρασ'κειον
του Mόρ~oν (λεγόιι-ενον χ.α.ί Κόχχινον Π!?ασκε1.όν), ύπOCρχουσι aE.
κα.ι τοποθεσΙα.ι Π ρασ'κε1.0ν είς τα. Λεύκιχροι, Καμένον Πρασ'κε1.0ν
είς τ.ην Σκιv:luρσιν (2 fJ-iltιx ΒΔ, ΚΙΧτεσΤΡ~Ι-Ι-fLένον) Πρασ'κε1.0ν ΤΟV
 TonQNrMIKON ΤΗΣ KrnPOr 373
'ϊ~ώνoυ (oε'l !-'-ίλι/)'1 Δ) σπερ ~~τ:Ι τΌ'1 Σσt~εn:iριο'l Α.' 6~ ώς Qπρο:i­
'1t"EtO'l τ;ης -n;όλεω; Κοηίο') ,jπ~ tώ'l πεπ~ι~ε'J~Lέν( .. '1
't1i; πόλεως Λε­
μ"ti'10ϋ θεωρείn,ιl>. νΑ.λλ/)τε ~ε τχ ΠΡΧ'7':'!ιχ Yι'f~V lT! ΠS?Ι/j,,-ότερoc.
nA7J'! 'Ooi3 «ΠΡCX'ΗΗΟ,j»
,
,;ης 1\.;87)·.I.0'J,
•
ό Mx'Ix:oi;
1". •
395 Χ,ΙΧ1ιέΟΗ
r
χ,σι.ι ι

τό πρσιστsίο'l το;:) , Αγροϋ, 248, τό πρσι.στεί"ν -;'r;; Π?τ:χtLιi;, 373.

x,ιtί τέλος το roPX'Her'JV τοϋ γΧ!-tΠΡοιJ του σ. 376, ό ~έ Βουrrτρώνιο;
506 «τΟι 3ύο πρα.στεί~ τών ΠελεντρΙων ». Τό Πρχστειον T'lj.; Μεσσι.­
ριιΧ; (Ά!-,-.) λέγsτα-ι xcx( Πρασ'κε1.0ν τϊίς Σίουρης Εχ. τη; πcxρσιχ,ει·
μένης τοποθεσίocς, οπ/)!) σώ~oντσιι έρεΙπισι π,jργοu Υ-ΟΙΙ σ~oc!-tμσtτοι τχ­
ψροu,:Χ.πο3ι~ό!-tενoc κοιΙτσι.ϋτα. είς Τ7Jν 'Ρ-i1Υocινοιν.(ΔελτίQν).ς', 137(8).
'0 πύργος -YiTo χ.τίσμοι τoiί ρηγος Τζχιtο!) τ/)ύ α.' (βλ. Mas Latrie
11 532) προς ciσψιΗεια.ν .. -ης πρός 'f7JV Ά!J-μόχωστον ό~oi:ί Ita.i 't'lj; oA"t);
πε~ιOC~oς. Γ p:iιpeTOΙ! ~ε Τι Σί/)υρΤι έν τΩ~ς ιΡρocγκ.ιltοίς iΎYF:iιp οι, Si·
vuri Sivourie -rι Sivol'i(e) (βλ. Mas Latrie 111, 243, ~73, 490,
509, 724) Itα-ι οιύτός 3έ ό M:~χ«ιρxς 286, 385, 402 ΥρOCψει Σύ­
bOIJP"l1, ciAλi -n;ΡΟιΡοινώς ύπόltειΤσtι τό λσιτινιχ.'ljς ocpx7j; έλλΥ!νικόν Επί­
θετο'l σίγουρη • .ητοι ιΧσιΡσtΑ7J; ciπρόσbλ"t)τος θέσις Itocι Ισως ιiΡZικώς
έλέγετο πρασ'κειον σ'ίουρον, ώ, -ή Λέ!-'-πoc (βλ. κ~τωτ.)· όμ.οίως λέ­
γετιχι dρμάριν, ον(?τάριν. σ'πίην σίουρον, 811Α. που ε~ ~oα­
τα1. 'Κλέ~τες' in' ioπeL37J προ -n;oλAou έλ11σ[Lονήθη OΠOC'l Ο,ΤΙ σχ.,τί­
ζετιχι πρό, την πολψικην ιiaιpiAitσt'l, ό Aιxό~ -n;~piTuEJooAoyei οτι -ή
.εUψορο~ iXiiV'l] εκτσισις εχει σίιγ)ου(?ην ciπό~οσιν oτ7i~ χσι.λλιεΡΥί-χι;.
Ή ΣίουΡ1J ~τo κέντρο'l ένός bailliage τών Ρ11Υικών YOΙtId'l (Mas La-
trie ΙΙ Ι 509,), OCλλΟι το κτ-ημσι. ιΡσιί'lετοιι ΠΡΟΨΡΙΧΥχιχ.όν. πρoψριxy~ιχ.η
3, ~τo κοιί -i) λέξις -n;ριχστειόν • .ητοι ιΡσινερΟι -n;poocaTEIov, OCλλΟι AocbOuaΙX
ίόίιχ'l ση!-,-ι:t.σίocν. Έ'Ι -:ιϊ> C. Ι Gr. 8835 ocνιχγινώσκψεν έΠ'ιγρσιψη,l ευρε­
θείσιχν υπό του de Rossi, (ϊι Monastero di S. Erasmo Roma 1886)
χοιθ' Ύ)ν ό Πiπιχ, Άόεο3ocτο~ (672-6) 3ιιχνέμει έχτciσ,ι~ Υσιιών ώς
«ώνισικΟι Π'ροOCστεισι», τοιocίίτσι ~ε XT1J[LOΙTOΙ 3ωρούιι-ενιχ πpό~ σu,lτ7ιρ"t)­
σιν γινώσχ.ομε'l χ.σι.Ι εν 'tii 'Ι-ήσφ Οτι -n;σιρεχώΡ1Jσσι'l είς τοιι, έπισχ.όπους οι
ΑUτοκρiΤΟΡες,«θωρώ'lτσι. τ.ην στεvη'l ζωη'l 'tou,OCρx.tEpEi, τjjς Kvoπpou}).
ιiιp~ρ,σσιν ~δ κοιτόπιν ποιρ' ocυτών κοιί πσιρέ30σοιν εί, 't'ou, {ππόταις οι
Λουζινισινοι. (Μχ. 67). ΤΟΙVΤ11'1 't'Tι'l ιrημoισίσι.ν εχει -n;ρο8iιλως 1) λέξι~
ποιρΟι Βοuστρωvίφ 444,462 ixocptaov το\) γ' -n;poιaTiioι», είνσι.ι 8έ
λίοιν ιiξιοσ1Jιι-είωτΟ'l οη τ.ην έιΡV'λocξσι.'1 χ,«ι οΙ Φρocγκοι' οvτω πιχ.ρ'
ΑθΗΝ.Ι.. ΤΟΜ. 1Β:'. 24
374 })ΙΜΟ'ϊ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

Amadi 494 ψέρετιΧΙ« ίΙ prastio de Ara J) κιχ! πa:ρ~ Mas Latrie

ΙΙ 51 Ο 1I Ι ~08 «Cacal Mamogna, tre sui prasti», -ί)τοι κτ-ίJ­
Ι-ΙΙΧΤΙΧ ~ωΡ"t)θiv:(t. εις ι3ιώτιχι;, ~ΙQΙΚ7jτtκώς 8έ ΠΡCίσ"t)ρηψένιΧ εις τα.ς
έγγυς -i\ ΚιΧΙ r.ι.oιχ.ρOCν κώι-ιιχς. Εuνό"t)τ(,ν οη "CίιlXυτoιι ίιπrιρξoιν εΙn οι!
θέσεις, εΙτε οιι Κ6ψιΧΙ, α.Ι κcιλcίύι-ιενιXΙ Πρασκειά.
'O!l-CΊtCΙV περίπου TtJZ"t)ν είχε Tb o"l/Cί!-,-IX Πεeιστερωνα, ώς όνaι-ι-~­
ζoντcιι τρεΙς χ.ώ f/-oι ι (Μσ. Μφ. Χρ.) κιχι ιiH"YJ ίιποκοριστικως Πεeι­
στεeωνάριν, ών 7ι πρώτ'!/ f/-ν"t)ιι-ονεύετιχι Ύί8'Υ1 τφ t 196 έν τ~ βCίύλλq;
του πιiπιx KελεστίνCίυ του ΠΙ, οστις έπικ.'ηοί "t"<j> λlXτίν~ ά,ρχιεπι­
σχ.όπ~ «firma tibi tuisque successoribus» πλΥιν ιiλλων -:-ά. χωρίιΧ
Pigui et Prastrone (Mas L. ΠΙ 602, κα-κως Prastrove). TlXtiT"t)ν
ά,να.φέρει κα.Ι ό Mα.χα.ιρδtς 68 α Περιστερόνα.ν τΥίς ΜεσοιρίιΧς» ετι 8έ
τ.ην «Περιστερόνα.ν Torj κούντ'ΥΙ Τετζα.φ» ΚΙΧΙ 409 OCπλώς Περιστερό­
νοιν, ά,να.φέρει όέ κιχι ΙππόΤΎJν ασιρ Χίου Περιστερών». Kcιι "t"a. φρcιγ­
κικόι Jtelf/-eνoι f/-V"t)ιι-ονεuοuσι Perisserona Mas L. Π 541 (8) κιχί Peri-
sterona (111 199, 504) κιχι προσέτι c<casal de Presteron, qui est
en la baiBie dou Morff» (111 262), ά,λλιit πρός τούτοις κιΧ! Pre-
sterie πολΗκις κιχι 3.η /l-E"t"Ct. όισιψoρδtς ιiπό "oiί κώf/-"YJ, λ. χ. casaus
et Presteries (1I 252) κοιι έν Ρ"l1γικ<j> 8ιοι"t"ιΧγι.ι.οι"t"Ι του 1234, la
Prestrie (11 Ι 638). rsvvii"t"ιXt λοιπόν "ό ζήΤΎJ/l-ιX τίς -ή ΚιΧτοιγωγ,η
χ.οιί 7ι πρώτ'ΥΙ τ'Yjς λέξεως σ'ΥΙΙ-ΙιΧσίιΧ. Ό Mas Latrie (ΠΙ 903) έρ!-'-"YJ­
νεύει «village ou hameau, le plus souvent dependant d' un
autre village», ά,λλόι fLiiHov έσΎΨιΧινε τ.ην ferme, ώς ά,ποόειχ.νυει
-ή γειτονίιΧ των Μο εΙΡ'ΥΙμ.ένων χ.ωιι-ων, οι! όποίαιι Cϊ1}!J-ipov είνοιι -ήνω­
ι-ιένιΧΙ είς μίιΧν, JtιXloufLlv"YJV ΠεριστερωνΟΠ7lγήν. Έπειό.η όέ 7ι Περιστε.
ρωνοι ιΧΙίΤΥ) /l-νΎJμoνεύετoιι, κοιθως et30fJ-Eν, ώς κώfJ-1j τέσσσιροι r.ι.όλις
lT'YI fJ-ετα. τΥ,ν φΡιΧγκικ.ην χ.ΟΙ"t"ιΧΚΤ'ΥΙσ~ν, Ιπετα.~ οτι 'iJ λέξι~ είν' lH1j-
νικΥι, Ύίτοι cι περιστερών». Άξιοσ"t)fJ-εtωτον όέ είνοιι Qτι όιεσώθ1j ό είς­
ων ιΧ.ττικός τύπος, ένφ έν Έλλ~όι ό λήγων εις -εων ιωνικός (περι­
στεΡ1ωνοις). Άλλα. εις τί έχΡ1jσtι-ιεuον ο! .,.εριστερωνες ουτοι; κοιτα.
τ.ην εχ.θεσιν τ.:ης πολιορχlα.ς "t"1jς Τριπόλεως τού
1282 (ποιριΧ Mas
L. ΠΙ 665) avoit ausi colons messagiers qui aleent a Gibelet
totes les fois qu'il voloit mander a Gibelet nule novele ha-
stive, πιθιΧνώΤιΧτον όέ εΙνοιι οτι τοιοιυτοι ά,ΥΥελιοιφόροι περιστέριοι
έτρέφοντο κοιτσι τό ά,νιΧτολικόν εθος κοιί έν Κύπρφ. Διότι κοιτσι τους
 ΤΟΠΩΝΤΥΙΚΟΝ ΤΗΣ κrnpor 375
πocρ
. (14 , 70)'
, •r\.'θ 'lJvoct1j3 σnχaυς του
- ',\ .
.'1.'oITL?OCVO'J; ,-
Ί) V'Yι/j"O;
., θ
ocνεκoc εν

σ:εχει πελεΙσι:ς ~ΙG(φόΡΟ'JςJ>, 'ItT'YI~i. ώ; γνωστό-/, Ιερχ τΤι; •Αφρο~IΤ'ΥΙς,

έποιι.ένως ~ε XOCt περιστερωνocς Περl των :iFχocΙω'l r.eptIjnpwv rii;
Π&:ψου 'Itpb. Mnvel's Phonizier Ι, 63'.1.'λλAiι. το c,janifI.:x. -:-Τι; lJUV-
τΎψΥ>σεως περιστερων έπί ύΨYj"λων περιστερώνων iΤ"l1r·r.rJrι :.ι.έχρι σ'ίψ.ε­
ρον είς -':';' 01 MeIjocoexv,
~
οπου οΙ Τοίίρκοι τ~ν κώf1.ί'jν ΆΊ.εοΙ,ουν
ί· .. •
όνου-χ-
,

ζουσιν ghiuverdjinnik, .ητοι περιστερωνσι:. Elvrxt ),οιπόν ψιxvερόν στι

T-IJ" λέξιν ώς ιΧ.ποόίόουσocν τόν έγχώριόν iypoTtx.bv τρόπον πιxρέλoc~oν
κoc! ΦρiΥΚΟΙ, οΙ όποίοι τά-ν&:πσιλιν ά-φΎjKιχ.ν ε1; -.:οΙΙς Κυπρίου; τΤιν λ.
πεζοννιν (pigeon. βλ. Άθηνίiς ΙΓ', 366), έξ .ης έπλιiσθη χοι! πε­
ζουναρι'Κόν.
Ίόίocν σΥψιχσίocν έπιχυλεως είχεν Τι l-έξις «ά.πλίκιν» 'i!v πo),λιiκις
fLετιχχ.ειρίζετοχ.ι ό Μιχχιχιρacς' λ χ. σ. "'373 «ΟfLορφον ιiπ),ίxιν εί; ττ.ν
Ποταψίιχν» xιxl 241 εΙς τό ά-πλΙκιν του χ.υροίί τ.:ης Στυρου», uπ'1iρχε
όέ. κΙΧί f1ifl-iX. α:χπλικευω» arιfLocrvoν Ο, η περίπου κoct το τoυρκιχ.Ύj; ά-ρ­
χiις 'Κονέο'Κω (εκ τοΙ; κο,/α,χ.) .ητοι ΚΙΧτιχ"λύω' ούτω πocρσι Μχ. ω6,
«τό στενόν, Οπου ~τoν ιiπλικ.ψένO;». Είνοιι ~έ. .η λέξις νεoλιxτινιx~
aplicio κocτα. συyχ.oπ~ν τοίί appJicatio έκ τοίί applicare, προσΤοε­
λιiζω, cpEpOfLiν"1) χιχί πocρσι Mas L. 11 779. Τοιαιυτοι έςοχ.tχ.σι ΚΤ1J­
fLΙXTΙX προφοινως .;jσιχν κocι ΙΧΙ I1'YIfLeptνιx! κωιιαιι, το Άπλ:ίχιν της
Όρεινης κιχι το Άπλίχιν τΎjς Λεύκιχς.
Οι 3ε ύΨ'ΥΙλο[ τόποι, οσοι oνorιιkζoντιxι Βί'Κλα (Kepuvtot, Kώrιrι τοίί
Γιοιλου, Κισσόνερκιχ, Λευκόνοικον, Μούσερε, Πισσουρι, TσCΊ~ιx), Βίκλες
(''Λγ. τυχωνocς, ΤρlκωfLον) κσιι ίιποκοριστικως Βι'Κλ\ν ('Άγ. M,xfLoι;,
ΚΙΧλλέπιοι, Moνιkypιν, Τσiόιχ) Τι Βι'Κλια (lltaaouptv)-Yiaoιv θέσει; στρα.­
τιωτικιχι, .ητοι σ:βίΥλΙΧι» (.η λ. ιΧπocντιf κ.οιί εΙ; τό nλ~νικoν 8ιOCτσιΥΙ-ΙΟΙ
του ΡYJγοι; τ-ης 22 Avy. 1468 «cX.πο τα,ς βίγλcι:; τΎιζ ιxuτΎϊ~ ένορlocι;
Αίιό-i)fLΟU ») όΊ)λ. λΙΧτινιστι vigiliae, σχ,οπιΙΧί, ψυλαικεϊ:ΙΧ, I~puei'/TiX. έπΙ
των ιχύτοκριχτόρων (πρb. το ιΧζίωfLσι: «όρoυyγιiριoς της βίΥλοις» ποιρόι
Κ. τφ ΠορψυΡΟΥεν-i)τφ 663) πρόι; ψύ),ιχξιν cX.πG των θΙΧλιχσσίων έπι­
όΡΟΙΙών των Σ(Χριχκ."1)νων. ΑΙ βίΥλΙΧι όιεΤ'ΥΙρ-ίιθ"1)σιχν και! έπι -rijr,; Ένε­
τοκ.ριχτίιχς, οτε έψρούρουν 'Α),(5οινοΙ Ιππείς (βλ. ΚuπριιχνΟίί 271). Τό
ιχύτο συνέ(5'Υ1 κιχί έν τΙΧίς κορυψocί; α-λλων ΕλλΊ)νικ.ων ν-ήσων, οθεν το­
ποθεσίιχ. «ΒίΥλΙΧ» ίιπιiρχει κιχΙ έν Άιι.oργίjΊ, «ΒίΥλεζ» Ιιπ,χρχει καιί
ίν KιxAu/LV1j3 (βλ. Κοιρόλοι> ΦλέΥελ, ή νησος Κ. έν ΚΙπ.1896 σ. 21).'Η
376 ΕΙΜΟ)' ΜΕΝΑΡΔΟ)'

κωι-ι'Υ) Βίκλα (Λι-ι.) ι-ινrιΙ-Ι0νευεΤΙXI κιχί έν τ~ ένετικ~ ιiπoγριxψ~ casal

Vigla (Mas Ι. 111 502 προ κιχί ΙΙ 11 Ο).
Κιχί «x!iaTpoι» -Υ)τοι castra θ,): UπYiΡΧ.f,ν έν ΚVΠΡ<j) .η~T, :χ'πό τών
AύΤCι;ιρoιτoρΙΚώ.' χ'ρόνων, .χψ' οής Υιfχ'ισοιν νσι πέf/-πωντοιι ως φρουροί
α lii, των ocρι-ι!iτων»' ούτω τΟι τρίοι κίστρ~ τΥί, όροσειρocς -r:;J; Κε­
ρuνίοις, OCπερ έπεσκεύιχσα.ν οΙ φρ.χγκοι, ψιχίνοντι:ιι εργοι πσιλι:ιιότερα.·
ocλλσι \ζάστρα κα.λούντα.ι κα.ί α.ί ocpzιxioιt ιΧκ.ροπόλεις τοίί Άι-ιΙΧθοίίν­
τος, -ri); Φοισοuλλοις, τού Kouplo'j (Παλιόl<ασψονΊ, Παλ1.όκασ'τρα
λέγοντοιι κοιί τοποθεσία ι τΥίς l1υλιχς, ri); lΙιχψου κοιί τ1\ς Άγ. Ειρ-ή­
VYl; (Μψ.), εις το Κιχρπ!iσι ~ε Κάστρος όνoι-ιιiζετιχι το ιΧπέvσιντι
τών νYlσί~ων Kλεt3ών έρείπιον, κ~ί πλYlθυντικώς Γαστριά, κωμ.'YJ,
προ 50 έτων συνοιχ.ισθεϊσα. υπό Κοιι-ιοιριωτων, οπου ύπιiρx.oυσι ~ύo
fJ-tKpOι κ!iστροι, το καστριν ΚΟΙ! το Γαστι?ούλλιν των Τψπλιωτων,
νίίν ocποθjjκοιι -r1j; ΚUbερν-ήσεως' (βλ. Mas L. ΙΙ 18( 1) Amadi, 98
la Castι'ίe, 1 40 Κυπρ. 125).
ΆλλΟι πoικiλιx, ύπέστ-1) τύχ.οις 1) λέξις Κούκλια (τoc), -rιν ιΡέρουσι ~uo
κωfLιχι, τΥίς ΆfL1Lοχ.ωστοu, κσιί -r1j. Π.χφου· iJ ~ευτέρoι ιχίίΤ1) έπί T1j;
φριχγκοιιροιτίοις ύπΥίρξε κέντρον πλουσίου baillίage, πλειστά.κις μ.νrι­
iLo'IeuoILiV1) (Mas L. 11 211, 532(2) ΠΙ 176(4) 210, 220 κιχί ~λ.)
κοιί ~.η πλrιρέστερoν Covocle ή Covocla ή Covocola (Amadi 500) ~
ή Couvoucles ή Cubuchule 168) κι:ιί τέλος ποιρΟι Μχ.. 384 αΚο\)-
bouxAioι». Το «xoubouxALOV» (ύποκοριστικόν τοσ «XOUbtKlov» .ητοι
τοσ λοιτινικοί) cubiculum) .;jro λέξις είιχ.Ρ'Υ)σΤΟΤΧΤ1) έπΙ -r:;J, Αύτοκρι>:-
"Ι:ορίοις (βλ. Κ. Πορφυρογενν-ήτου "Εκθ. βοισιλ. τιiξ. Bonnae σ. 7,
7. σ. 8, 17) εις ό-ήλωσιν έξοχ.ΙΚών περιπτέρων, ιiνoιλόγων προς τΟι
τουρκικΟι ghiosek, χιόσκιιχ (βλ. τσι σχ.όλισι του 'Ρετσκίου, σ. 49)'
κοιθως 3ε έν ΜυτιλΎιν~ συνοικlοι τις ώ-.ιoμ.ιiσθ'Y) «Κιόσκι1), οίίτως ώνο-
μ.ιiσθ1)σoιν ΚΟUbοuκλιoc χιχί ΙΧΙ πλουσιιχι έποιύλεις βυζοιντΙων τινων ιiρ.
χόντων xocl ~1) xoυ~ικoυλ!X.ρίων, σιtτινες έπί τών Φριiγκ.ων εγινιχν
κτ-rιμ.oιτσι ΡΥίγικ.ά. κσιί έπί τών Τούρχων TatΙPAiItIttoc (τΟι Κ. T'i\; Πά.-
φ~\) ocv1jxov είς 'Ayocv έπί Mariti, βλ. Viaggi σ. 193) σπως εΙνοιι
μ.έχρι τoϊί~ε (πρb. χσιί 'Αγώνος, ocρ. 176). Άλλ' έπειδ~ το Ονομ.σι,
πεσόντος καινον:κ.ώς -rou β, συνεκόπ'Υ) (πρ~. κοι(~)ocλλιχεuω - χιχλλι-
xibκω, σε(b)οιιψός - σσισμ.Ος), τιΧ. 8' έν Πιiφ<j) KouItltιx. έκτίσθrισocν έπί
των έρειπΙων oτ1j; Πσιλιxιπιiφoυ, πλrισίoν -r1j; fJ-Lxpiit; χώΙ-Ι'Υ)ς Νικο-
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κτπροτ 377
χλείιχς, ό Κυπριιχνο; (ι;. 20, ~), ό Σιχχξn::i:ριr.ι; I/J, 83 T1j; ιχ' ειt;»,)
χιχι ό Hogartl! (()ev. Cyp. 40 /j'f);J-. χωρίς .ι' :Χ1ι1Χ?έρ'!1 Trj;J; ΠΡΟ"/1­
γο'ψ.ένοuς) έη.,έτισιχν TOC Kljuxlt~ πρ~ς Tr.v Ν txoxAl1' έ,,:ι .. lXρ:x.~oξό­
τεριχι iTufLo).oyioιt 3ιετuπώΟ"/1σοιν εν τεϊ> .Journal ο! Hell. St. (ΙΧ.
191 ιι.έξ.) π. Ί... έξ έ .. ιθέτου τΥις Ά?ρo~ίΤ-Ιίς «I{·ηoυλιι.eιιx» ό"1)λ.
EAXO'Jaoι τ~ς χuνιχς! ιΣ.λλόι Tr,OJ «XUOJOUlxetoιv» οΙ κνπριοι fJi έπρ6ψε­
ρον ιΣγγλιστί chinourc}!3, οπερ πρός TOC Κούκλ:ια κοινόν εΥ,ει fl-ό­
νον το ου. 'Η Mrs. Sewis (Α. IJady's impressions of Cyprus,
London 1894 σ. (20) ίιποσΤ"/1ριζει οτι «kouklia is a worda mea-
ning a circle» ..ητοι χύχλιιχ. Άλλ~ .. ιiντιxς ίιπερέ~Ύ) ό Richard Neu-
bauer (Commentationes ... ίη hODor~!!1 Th. Mommsenjj σ. 677)
ίσχυρισθεις oτt τα. Κούκλια προέχυψιχν ilt του rόλγων, προ; ot; χοινόν
EZO'JGt fLόνον το λ, ιΣλλα. χιχι εκείνο, ώς et~o;J-e ... ι οΙ Κύπριοι τεέπου­
σιll εί~ ρ! Ou3e1; 3ικιχιουτιχι βέ~ιxιιx να. xιxκί~ του; σοψου; τούτους
OCν3ριχς .;j T-lJ" είιπιχίόευτον κυρίιχν στι ιΣγνοουσιν τ-lJν έλλ'1)νιχ-lJν φωνΥο"
τιχ-ήν, OCπορον Ομ.ως είνιχι πως ετυμ.oλoγoiίσι λέξει, χuπριιχκOr.ς χιχτσ.
T-nv προψορσιν των μ.'1)τρικων αυτων ίόιωμ.OCτων.
τα. «χOCστριχ» κιχι τσις «βίγλιχς» έιΡύλιχττον, ίόΙως ιΣπο των έπι3ρομ.ων
των ΣιχριχχΎ)νων, ιΣλλO~ΙX"Oί μ.ισθοψόροι,:οU; fLETExHouv ώς εfLπειροπολέ­
μ.ους στριχτιώτιχς είn οΙ -ήμ.έτερο ιβοισιλεί;, (Μχ.7· Florio Bustron 46)
πιχρα. Μχ. εΙτε οΙ ΦρckγΧQΙ e1iys;' 345 ιι-ν"/1!LΟνεύοντοιι «Λoυμ.πιiρ~oι,
•Αλοψχνοι, Χουροι, Σιχgογιocνοι, Φρ±γκοι xoct Έγγλέ~ι3ες." πλ.ην 3ε
τούτων κlχΙ ιiρxετoί Βούλγιχροι, στριχηωτocι .;j σκλoc~oι. Μχ. 393-301
314,342,344' Mas L. JI 475(1). Άλλά. οΙ πλείστοι ιι-ισθΟιΡόροι
των Λοuζινιιχνων .ησιχν 'Αρμ.ένιοι κιχ.! Συριιiνoι, στριχτολογούιι-ενο.ι εν
KtlIxlq; χα.Ι Σuριq; (βλ. Άθ"/1νac; ις' 270). 'Εκ τοιούτων λοιπόν
GTpocTtWTIXιίIOJ ιΣποσπιχσμ.OCτων ώνoμ.OCσθ"/1σcιν ιΣΡΧδτα.ί τοποθεσιocι
(Ο'τοvς Άρμένιδες, τπθ. Τριχώμ.ου, (J'τονς Συρκάνιδες, τπθ.
Μιχνόριων) XΙXL ~ύo xιίIfLιxt, το Άρμενοχώιην (A!-t.) κιtί τό Συρ­
'Κανοχώριν (Μψ.), Συρ'Καν!Cι ~ε ιΣθροιστικως ονψ6::ζετocι σuνoικΙα.
T'1j; ΚuθρΙιχς, (πρ~. ΜocρlχθεύΤΎ); - Mαραθε~Κ1ά, ΜιχρωνΙΤ"/1Ι; - Μα­
ρωνιε1ά). Κιχι οΙ ιι-εν 'Αρμένιοι. οΙ όποίοι κυρίως ιΣπο rii; ιiλώ­
σεωι; ,,'1j; μ.ιχρOCς Άρμ.ενΙιχς (1322) .;jλθον είς τ.ην ΚύΠΡΟΥ πολυ­
πΙ'l'l&είς χα.Ι εΙχιχν έν AeuxoGiq; ιΣρχιεπΙσχοπον ιι-έχρι των fLέσων τοσ
ΙΥ\' OCLωνος, (βλ.Ροcοcke 233), έξΎ)λεΙιΡθ')')σιχν προ πολ'λου, εΙτ' έξο-
378 Σ:ΙΜΟ)' ΜΕΝΑΡΔοr

μ.όσιχντες, είη σφιχγέντες (διότι τό Άρμ.ενοχώρι σήμ.ερο'l εΙν:χι Toup-

κοχώρι), των όε ΣUf':~νων οΙ μ.έ'Ι όρθόόοξοι συ'lεχωνεύθησιχ.ν ι-ιεται. των
'Ελλήνων, οΙ όέ Μιχ.ρωνίτιχ.ι «ο'ίτινες έχ.ιχτοίκ.ουν ώς τρ!~χ.oντιx χω­
ΡΙΙΧ:» (KUOΠPLιxvoti 63, βλ. κιχι Historyof the Church οί C. 527)
ύπιχ.γόι-ιενοι μ.έχρι του 1840 είς τόν ';ψέτερον έπίσχ.οπον Κερυ'lίιχς,
περιωρίσθησιχν μ.όνον είς τόν Άσώμ.ιχτον, τ-ήν Ka.poπιx.aiιxv, τ-ήν Άγίιχν
Μιχρίνιχν κιχ.ί τόν KOp[Lιx.ΚolT'Y)V, ιiριθ[Lοuι-ιενοt νσν (1901) έν ολφ είς
j 130. Ά'Iciλογοt πρός ται.ς ιiνωτέρω εΙνιχ.ι χ.οιί αΙ τοπωνυμ.ίΙΧι Καρά­
ιιανΟ1 (είς τόν ΣUμ.πουλιχ.ν -r'iic; Λμ..) κιχ.ί Άρναουτον1ι1. (ιiντί Άρ­
νιχουτογειτονιιΧ, συνotί(.ίιx -rijc; Λψεσοίί, πέραν τοί> OΠOToιflooi> Γιχ.ρίλλη)
έξ ιiτocκτων στιφων Άρνιχοuτιόων, .ητοι Toυρκαλ~ιx.νων, χ.αΙ ΤοUρχ.ων
τ"ίjς Καριχ.μ.ιχνίοις, ot, επψπεν 7J Πύλ'Υ) πρός σψιχγ.ην των χριστιιχνων
"Άλλα! τοπωνU[Lίιχι uoπo[LtfLv~aXoOUG! όιιχψόρους ιστορικ.ιΧς όιιχ.κρίσεις
τ~ςεων καί προσώπων. Ούτως -ή Ά~άγκεια, κώ[Lη -rijc; Μεσαρι.χς,
κιχι -ή τοποθεσΙα. Ά~εντιχη. aoη[LoclVEt ιχύθ έντε ιιχν , .ητοι κτ'ii[L1Χ του
ιΧίιθέντου, τιτλου βυ~ιΧντινoυ' [LνoyJfLOVoUETCitt δε -ή χ.ώ[LΎΙ έν 'r1j βούλλοι:
τοϊ) πιΧπιΧ Κελεστίνου τοϊ) ΠΙ (Mas. Ι. ΠΙ 601, Affendia T'ii, 13
Δεκψ~ρ. j 196, ώς όοθείσιΧ υπό τοίί Ρ'Υ)γός 'Αλfloερίκου είς τ.ην λιχ.τινι­
κ.ην Άρχιεπισκοπ.ην (βλ. κιχ.ί Mas L. Ι, 123). Ό[Lοtως -ή Κομι­
τιχή., τοποθεσίοι των 'Ιερων 'Ελεων, ιiνηχ.εν είς κό[LΙΤΟΙ 'i1 χ.οι-ιιτό­
πουλλο'l' -τό Σπαθαρικόν, κώ[LΎΙ -r'ii, Ά[L[Lοχώστοu, έπι των Λου­
ζΙιΧνων ιiρ[Lενική, ιiνηχ.εν είς σπα.θOCρ ΙΟ'l, Ύ)τοι τοιγ[Lιχ.τ<χρ Χ,-ην, ΚιΧθώς
κιχι τα. έν Έλλ&.όι ΣΠιΧθιχρικoc' (oπpb. Μ-ηλιαΡOCΧΎιν έν Δελτ. Δ' 430)
το Πρωτώριν (Κό) ιiv'iixev εΙς πριχίτωριχ, .ητοι στρα.ΤΎlγόν, ιiλλ Ίσως
ύπ'iiρξεν έκεί εΙρκτ-ί), όιότι πραιτώριον έχ.ιχ.λείτο χ.ΙΧί -ή epulΙXΚoi). Τέλος
ή Φραγκομάτα, "ι"οποθεσίΙΧ των Πολψιόιων, ύπομ.ιμνήσχει τοίις
φριχγΚΟfLιΧτους, ώς έχ.ιxλoϊίν~o 1J [Leaιx.iιx (τρίτ-η) λo(ΙΚ'~ τOCξις έπι -των
'Ενετων.
'Αλλ' ιiσυγΚΡίτως περισσότεροι των OCλλων uπ'Yiρςαν ιiνέκαθεν οί
ΟΡ"Υ)σκευτικοΙ τόποι κιχί τα. θρ-ησκευτιχ.αι. ιόρόμ.ιχτιχ. -r'Yic; Νήσου, οπου
πρωψ.ώτιχτιχ είσήχθησσιν ιχ.1 ιiνιx.τoλικα.Ι λοι:τρείιΧΙ, κιχ.Ι ό.η κιχι ό χρι­
στιcxνισ[Lός. Ούτω δε 'Πλήρ-η μ.ιχρτυρί:ιι.ν περί της ιipx'Yi' των κωμων
ιiπoτελOϊίσι τα. όνό[LΙΧΤIΧ Κελλάχιν (Aflo.) .ηΤΟΙ [LLXofbv κελλίν,
Κ ελλια. (Λν.). κώv.-η όοθείσοι τφ 1197 εΙς τους γινουιΧ:τοις BOD-
vicinQ βλ. Mas (1196 L. Ι, 138) ι.ι.νΎl/l-ονεvοι.ι.ίν-η υπό του Mcxxιxtpoc
 ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ KTnPOr 379
386 κιχί έν τα.ίς Assises 11 465, 470, 472 xocl r.,.;p?- Δοωι()(γγίφ
Les familles dΌuιre mer, 3'25, 507, 5'29 (Queille, CueiIιie,
Queillyes ),-ό/l.ώνψος χ.ώ/l.'η όπηρχε κιχί ειι; τ';;ν Μηoc{JiXσocν τοιί
κόιι.ιτος ",:ης Έ~έσσ'r]ς Chieglia Mas Ι. ΠΙ 506.-
Κάτω Μονη. (Μψ.).
Μον}ι (Λflo.) έκ ιι.ονης, πιθιχνωι; T7jt; ιX.yiIX, ζών'ης (ώ. όνομ3:ζετα:ι
νυν ό vIXci; oτ'1jt; κώ~l:r,ς), .ης ερείπια. ευρίσκoντrι.ι οπ!)Ι) νυν τό νεχ.ρο­
τα:ψείον.

'8ωμέτoχoν~(Mχ. 373).η 'Έξω με'!'6χιν (Κθ.), πιθιχνω, τοσ

ιΧ.ΥίοΙ) ΓεωΡΊίου, ώς xocleiTOCt Τι έχ.κλ'ησίιχ, ~oθ~ν τφ t 391 εις τόν sir
Jean de NeuviIle (Strambaldi 11 259).
Παλιομέτοχον (Όρ.) οϋτω λεΥό/l.ε\~; κοιΙ έπί των Φράγκων
(Mas L. ΠΙ 255(8), 261(8).
Παρο'Κλnσ'ΙCι. (Λιι..) έκ του κα:ΤΟΙΥΡιiψοlJ ποιρεχ.κλ"/)σίου Tou Στοιυ­
poi3, οπου συνφκίσθ'ησσιν ocγρότοιt των όρεινοτέρων κω!Lων )ι.ocτ?ι τον
λ-ήζocντι:ι ocίωνoc.
Σιναόροι! (Λχ..) }JTot /l.ETozt Toi3 ορους Σινoc, ώς χ.ιχί τό τσιφ'λίχ.ι
Σινα'tτι'Κον (Λν.) κι:ιι Τι πocρ~ ",όν 'ΆΊιον 'HAilXv (Κπ.) το"Π'οθεσίιΧ
Σιννόρος.
'AAλrt κι:ιί οΙ ΆΎ'ΚλεΙσ'ίδες (Δν.) εΤνιΧΙ ίιποχ.οριστικόν του "Έγ­
'Κλεισ'Ι (ώς όνoιι.ιkζετoιι τοποθεσίoc του Πελεντριου) }Jτοt Έιχ.'λείστριΧ
~'r]λ σκ.-ήτ"/) ένος f/-0voczoi3 (claustrum)' Τι κώιιΥι, -1\τις είιιιΧΙ aIJyfjiTOt;
(νΑνω Άικλεισί~oc κocί Kιiτω), ά,πετελέσθ'r] εκ τοi3 auvotxtaf/-0ii περισ­
σοτέρων σΚYlτων, ο"Π'ως χ.οι.ί τ?ι Κε'λλιά..
Αι ~ε κωflοι.ι ι:ιΙ ψέροuσιχι το Ονοιι-oc Έπισκο"Π'Υι, ε!νιχι λείΨιχνα. των
ιi.λ'λoτε ~εκoc"Π'έντε κυπριοι.χ.ων έ"Π'ισκο"Π'ων, περί των όποΙων θ?ι yείll~
λόιος ά,'λλοι.χου. Έ~ω ά,ρκεί ναι ε!πωιι.εν οη Τι ΠΙσ''ΚΟΠη. τ'1jς Ε'Πι:ιρ­
χίocς Λψεσου, Τι όποίι:ι ε"Π'ί τουρκοκροι.τΙocς 1ιτο σχε~όν ολ"/) τουρχ.ο­
χώρι (τώροι. εχει 547 flωοι.ιι-εθocνους κιχ! 345 όρθ03όξoυ~), ά,πό ~ε του
1363 ocvYixev, είς τους Koρνιiρoυς (βλ. Mas L. 11434 Episcopi
455 Piscopi) κοι.! πρίν ε~ς τoυ~ de Ibelin, ~τo 7ι έπισιι.οπ-1, τοίί Καυ·
ρίου, Τι ενωρί~ ένωθείσoc fLeTCι ",'1j~ έπtσκοπ'1jς Νψεσου. Ή ~E Π1.­
Ο"ι<οπτι τ'1jς Πιiψoυ ψοι.ίνετοι.ι οη ώvοιι-ιkσθ'r] τοιουτοτρόπως ώς Stoc-
fl-OV-1, του έπισχ.όπαυ, πιχροι.χωΡ1lθείσoc όπό Tζιiκoυ τον νόθου, προτου
κοι.λουfl-έν'r] ιΧ.πλως KώΙΙΎJ (Mas L. ΠΙ 265). Τέλος τό ΠΙσ''Κοπειόν,
38Ω ΣΙΜΟΊ' ΜΕΝΑΡΔοΊ'

Ύίτοι έ'Πισκ.οπιΤον, τ7\ς Όριιν7\ς, ijτο ~ πOCλα.ι έπισκοπ1; Τα./Lα.σοiί,

.ηης έπι των Φρocγκων όπ7\ρζε φέΟ\J~ον τoiί «τε Γλιχ'Ποψε» (ΜΙ.. 373)
κα.Ι κιχτό'Πιν ΡΥ1γικον κτ7\ιι.ιχ (Mas L. ΠΙ 242 σ"f)fL. 259i3) Amadi,
494. Το'Ποθεσία. l1'ιo'κoπειCι (τα.) όπ«ρχει κα.! εις τό Λψ-ν«η, Ο'ΠΟΙ)
σώζοντιχι έριίπια. κα.ί xp-1Jv"tj.
Πρό πocντων σfLως οΙ να.οΙ ώνό/Locσocν τα.ς 'Πλείστοις κώιι.ιχς. Ούτω
π. χ. λέΥοντες σ'τους Άγιούς (Ύί3Υ1 8ια.χρίνοντα.ι τΥις Βαοατσ'ι­
νιας (Δν.) κοιι τ7\ς Τρημθκιας, Όρ.) κα-τ' ~ρx.ιXς έννοοϊίσιχν τσι. 'Ποιρ­
εκκλ-ήσιιχ των ιiγίων ΆνΙΧΡΥυρων (των όποίων ίιπocρχει /Lδτόχι κοιί έν
Xρυσoχoiί), ocnoc τό oνOfLoc 'Πιχρέ/L5ινε κα.ι εί:; τα.ς επειτοι σΧ"f)fLΙΧη­
σθείσα.ς κώfLοις, OCνευ όνΟ/Lα.στιχ:ης- ούτω 3ε κώ/L7Ι
Haious ocνιχφέρε-­
τοιι κιχ! έπ! Τζ«κου τoiί β' ώς φέου30ν τοίί Jaques de Nol'es (Mas
L. ΠΙ 126,6).
Άξύλου λέγοντα.ι τοποθεσία. τ.:ης Tσ«~α.ς κιχ! τουρκοχώρι των Κε­
λοκε3ά.ρων ocπό νor.ων του ιiyίoυ Γεωργίου του OCζUλου.
Άσ'ώματος όνψ6:ζοντιχι 360 !J'LKpOC χωρία. (Κν. κα.! A/L.) έκ των
iXSL να.tσκων των ιiγίων 'Ασω!J'6cτων οπως κα.! κω!J'ί~tον τ7\ς Κρ-ΥιΤ"f)ς
(βλ. Χοιτζιόά:κι Γλωσσολ. Μελέτιχς Α' 198).
ΈπίσΥ1ς ~ Ζωπκη. (Κλ.) ώνΟ/Lά.σθΥ1 έκ τoiί έν α.Vτ'{j νor.oiί τ7\ς Ζωο­
8όχου ΠΥ1Υ.:ης, ώς κα.! ~ Πηγη. (Ά!J'.) Ύ\τις έ'ΠΙ των Φρά.γκων ijτο
Ρ7Ιγικόν Κτ/!J'α. (Mas L. ΠΙ 254 Pigui, 511,602). Όιι.οίως λέγον­
τοιι Πeόορομος (Κλ.) κοι! Προορόμιν (Χρ.) έκ να.iσκων τοϊί ιiyΙoυ
'Ιωocννου, κσιι ΣωτneC', ~ύO XW!J'ιxt (ΆfL., AfL.) έκ νοιων τoi:ί Σω·
...:ηρος, οπου τελοϊίντιχι πσιν"f)γόρεις Τ1]ν ς' του ΑΙΙγούστου.
Οι 3ε πρός τψ-rιν -r7j:; Θεοτόκου νσιοι εΙνσιι πο'λυώνυμ,οι, έπει~-rι έκιi·
σΤΥ) σιvτ7jς είκών, όπως3-ήποτε ιiξίor. λόΥου, εχει χωριστόν ovo/Loι, έπίθι­
τον, προερχό!J'sνον εrτ! έκ των ίιΦΙΠδτων !J'SAΙP~WV -r7j:; 'Εκκλ"f)σiιχς, εrτs
πεζότερον έκ τoi:ί κα.τόχου, εrτs συχνότερον έκ του τόπου, σπου ΚιΧτσι
τ-rιν πσιρ6c30σιν είιρέθ"f). ου3εν ~πoρoν κοιτάπιν στι έν -r'{j AιxLX'{j ocVTt-
λ-ήΦδΙ, ώς ~ιaι !J'έσου πρίσfLιχτος, Υι σε'Πτ-rι εννοια. τ7\ς /L"f)τρος τοίί 'I"f)-
σoiί πολλσιπλσισιόιζδΤσιι έπ' ~'Πδιρoν κσι! 3ιor.κρίνοντσιι l1σινor.γίσι ιΧ.πο
Πor.νσιγίιχ.ς, «χocρις» ocπό χά:ριτος, !J'ov-rι ιΧ.πό /kον7\ς, κώfJo"f) OC'ΠΟ κώ/L'ιjς.
Ή έΠIσ"f)/kΟτόιΤ"f) σιύτ7\ς είκών, ~ τoiί Κόκκο!,), -1; ocποόιόΟ!J'έν'lj εί; τον
χρωστ7\ρσι α.ύτoi:ί του ευιχ.Υγελιστοϊί Aouxoc. έπονΟ/kiXζsτοιι « Έλδουσοι»'
(πρ~. τ1ιν «Περιγρσι<ρ1ιν τ7jς. • • βor.σιλικ:Yjς Mov7j:; τoi:ί κ.), 'Ενετί1]σι
 ΤΟΠΟΝιΜIΚΟΝ TH~ ΚΤΠΡΟΤ 381
1782, σ. 12, O'ltOU τό έπίf:ιετoν ΠΙ:ΙΡδ"ζυ~oλoyείΤ:XL Ιι. τo~ iloci'J'))'
κοσΙΙ-'Υ)τικώς ~ε αXρυσoελεoiίσ:x.» όνΟ!L:χζι::ιντ:χ: ο: ν:ιοί ~ώδεκ:ι κωfLών
(l-όν-rις T1i; i'ltocpzioc; ΠΧΨΟ!) (Άκοuρ~:χ;),\oc;, l'(6).0'). "Ε~πocς, "Ιvιocς,
Θελέτρι:ις, Koiλ-rις, ΚρΙτου, Λiσοις, Aucrou, Σί~o'), Ta::i3:x.; κα.ί Χ'λω­
ρΧκου). 'Αλλ' έπίσης εις τον ΛουκOCν ocποόί8εη:t\ κοιί Τι Γlocvoιyioc τι::ιίί
Mιxzoιιpli, 1) (I--rι βΜτχζουσοι Movoysv1i, Mocz:x.tp.x; 3ε π:ίντω; iiTo ό
κιiτoχoς, OCν-ήρ, ocνήκων ε1ς τον γνωστόν οίκον, (βλ. κocτωτέρω). ΣΥ,
(ι-ειωτέον ομως Ο,Ι τα. περιοιγόι.ι-ενοι OCντίγΡocφσ. T1i; α:MOΙχ'σ.'pX~oς»
πιχριστωσι τΎιν ποιρθένον φέΡΟ1JlJοιν είς τ-rιν ζών'Υ)ν (Ι-:ίχ'ιχιροιν πocρα. τον
περι !J-oιXOΙtpOιpopioc; vQ(l-ov. Πλ.ην ~ε τοuτων ό Λουκας θεωρείτιχι ζω­
ypoιtp1JIJOΙt; ocλλοις 70 ~ευτερεlJoιίσoις εικόνοις τΤις Ποινοιγίocς' όιι-ολο­
Υουιι-εν 6(1-ως ατι ocv τις ocpte(l-Yιa~ κιχ! τ~ς «~εuτερεuοιίσοιςJ), OOC ε\ίρ~
πιθιχνώς α:έg~Ο(l-"ι1κοντά:κι; έπτιi». ΈΚ'~τoιίτων, λοιπόν των είκόνων,
πoικiλωνώς πρός τ-rιν πιχρά:στοισιν, Τι Θεοτόκο; έπονοιι-ά:ζετιχι Άσπρο.
~oρoϊισα εις το Δελοιποιtσιν ι ΟΠΟΙ> κοιι οΙ λιχτίνοι ρ'ονΟΙχ'οί, οΙ Pre-
montres, έψόρουν ocσπροι,
Ά~έντρια εν βuζοιντιοικφ νοιφ (βλ Enlart, l'art gothique Ι
Avant propos, ΧΧ) 60εν -ή ολ"ι1 κώ!J-"ι1 κοιτα. τ-rιν έκεί πρoψoρ~ν τοίί
j λέγετιχι ΆΦένΤΡ1.'Κα (Κπ.), οπω; κιχ! τοποΟεσΙοι τΎjς ΠUΑιχς.
Eιrαγγελίστρια ε1ς τον Kά:θtκoιν,
θεοσχέπαστn εις τον ΚΙΧ'λοι.ποινΙΧΥιώΤ"ι1ν κιχ! τ-rιν Π6cψον.
Ίαματ1.'ΚΎι του Άριχκοιπα, ποιρεηψ.ολογουιι-ένΥ) ΓΙΧΨΟΙΤΙΚ1), ώς
Ospocnsuouaιx τΟις οιΙιι-ορροιγίιχς.
Κανακαρ'Κά, α6εν κιχί ό φέρων ίχ'ν-rι (ι-οuσειω(l-ιΧτων νιχος κοιί -ή
ολ"ι1 !1-0ν.η του ΚοιρποισΙου,
Κυρά, 6θεν (ι-ον.η του Κοιρποισίοι> XOΙt κώ(l-"ι1 του ΜόρφοΙ)
Νάπα, ώι; ευρεθεΊσοι έντός νocποις, .ητοι νOCΠ'1)ς, οθεν ή ιιoν-rι (Μχ.
341) ItOΙi ή περί οιύτ.ην κώ!1-Υ) -r1i; Ά!1-ΙΙΟχ'ώστου ItOΙ! τό έν Λψεσφ
(ι-ετόχ'ιον οιύτ'i1ς, .;j~"ι1 ~ε πρώτο, ένoριrι.κός νrι.ός,
·Οδ'
nγnΤρ1.α "'A~'
εις τ-rιν ριχ.ΟΙΠΠQuν ,
κοιι ,
Τ"ι1ν Σ κιχρινουν.
ι

Παντάνασσ'α εις "L"1)v Γιx'λιiτoιν κοιι τ-rιν Χοιίλου XOΙt Χ!?uσοπαν.

τάνασσα st; τό Πσιλοιιχώρι κιχι τ.ην ΆΥΡQ~"ι1πιιΧν.
Φανει;>ωμένn έν ΛευκoσΙqι. κοιl iλAoιxoii.
Φυλαξις έν τ~ κώ!1-'!J 't'1i; Λεμ-εσου, ή όΠQ!ΙΧ έξ οιύτ;;, κοι 'λεΙτΙΧΙ
'Aγ1.Cι φυλα, οπου 't'ελεί't'σιι πoινήγUΡις τ.ην Ιδ' του ΑύγQuστοu κιχ.!
382 :ΕΙΜΟΥ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

τΥιν 7) τoόj Σεπτψ~ρίoυ, κ.α.ίτοι πιθ~νoν εΙνιχι ο':"ι «ρχ.αως το o'/ofLGt

ΦV'λcx.ξις «πε~ίόετo είς τ.η\! θεία.ν ΦU'λα.ξιν, όπως το Σοφία. xoct τό
Είρ1ι ν 7) •
ΦωτολtiμπουC1α είς τ.η\! ΛεΤVfLΠΟU.
Άπλως Παναγια λέγετιιι έν κώ~"Q τ'ίjς ΠOCφου (Κό.), -ίΙτις προσέ­
λα.~ε το ovofLOC τοίίτο, κα.θως -ή πρωηύουσα. τ'ίjς νΤισου 'Ί/J-~ΡΟU. Φιιί­
νετα.ι ~ε οτι ό \!α.ός έκεινος -:Ιτο λιχτινιχ.ός, ~ιό·η έν τ~ έ\!ετoι:~ «πο­
γρα.ψ~ (Mas L. ΙΙ Ι 507) φέρετα.ι casal Nostra Donna.
Το-;τιχ.Oc. ό' έπιθετα. των θεΟf/-Ύ1τορικ.ων είχ.όνων είνα.ι τΟι έξ.ης"
Άσ'προοουνιώΤΙC1C1α έν πυ'λ~.
Βουvαρ'ΚώτtO'C1α είς το Κaλόσσι.
ΓιαλΟUC1α .ητοι τοίί Γιοιλaίί, οθεν χ.α:ί -ή χ.ώf/-Ύ1 (Κπ.).
ΖαλαχιώΤΙσ'C1α είς τ.ην Πέγειιχν, ώς ευρεθείσσι έντος ζοι"σιχ.ιων.
Κανταρ'ΚώΤΙC1C1α, πα:λΙΧιχ f/-ον.η « τ.ης Uπερcx.γίοις Θεοτόκου», (έχ.
τοίί πλΎ1σίον χOCστρο •.) τΊϊς Κοιντ6:ροις) Ύιν χ.οιτέλcx.~aν τφ 1221 /J-α:ρτu­
ρ-nσcx.ντες 13 πιιτέρες (βλ. Δι1ιγ1)σιν 'Ircx.pιx ΣOCθα. ΜΒ, Β' 22).
ΚαρδαχιώτtC1C1α, «ρχΙΧΈον f/-OVIΧσT-i)fLOV (Μψ.), «πο πιxλα:ιeιν κώ­
f/-Ύ1ν ΚιχρόιΧκιν (Mas L. 111 296, 505, 511) .ητοι κα:ρ(υ)όι:f.Χι, ώς λέ·
γετα:ι κιχ! tJiJfLEpov τοποθεσίΙΧ τοίί Πελεντριου. ~
ΚουC10υλtώτtO'σα είς τ.ην ΒλOCσου.
Λtοαδ'ΚtώΤΙC1C1α, όθεν χοι! 1) f/-OVr,.
ΜαχεδονίΤΙC1C1α έκ τΊϊς iXλλοτε γυνιιιχ~ία:ς fLον7jς του α:γιου Μοι­
κεόονίου, έπισκόπου ΤΙΧfLιχσΙιχς (οΙΙχ! ΛεuκοσΙcx.ς, ως ypocιpst κιχτα.
Στέφ. Λουζινιοινον ό Κυπριοινος σ. 350) οθεν κοι! -ή νυν f/-ον.η Μαχε­
δονίΤΙC1σ'α.
Παλουρ'ΚώτtO'σ'α «πο τες παλ(λ)οuρες, .ητοι πιχλιοόρους, τους
περί τ.ην α.λλοτε γιινοιικεΙοιν f/-0v-i) ν, .η τις f/-ν1)f/-ονεVετα.ι πρώτον τφ
1221 έν τ~ «ΔΙΎ1γ~σει των «γΙων τριών κοι! όέχιχ:» (Σ6:θοι ΜΒ, Β'
22 χοι! 24), .ηόΎ1 όέ κώ/J-Ύ1ν (Κθ.).
Παραδεισ"ώΤΙσ'σ'α έχ τοίί έΥκοιτα.λειφθέντος .;Ja7) Πα:ρα.όει­
σίου (Άf/-.).
Περ'ΚαμnνιώΤΙσ'C1α, ώς όνΟf/-OCζετα.ι ποιλα.ιΟς νιχΙσκος ποιραι τ.ην
'Ακα.θθοσν.
Π οτα1ιίΤΙσ'σ'α , οθεν κιχ! -ή κώf/-'1J (Κλ.).
Σαμαχ"ώΤΙC1C1α (Σ ιxf/-ocxt , τοποθεσία. των ΤορνOCριόων ,έχ. του φυτοσ).
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΤ 383
~)tιλλοuρ'ΚώΤΙσ'σ'a. εν SxtHOUpLf, έν i)ιx):tj'11~ ocAA')'τoo λa.τινικ~
(βλ. OCνωτ.).
Σχουρ'ΚώΤΙσ'σ'α εκ των σκ,ωριων τω .. πχρa. oτ.r,v ό;ι.ών'.J~ον tJ-ov-iJ v
(Λκ.).
Στυλιώτισσ'α, εν •Λγ. θερά:ποντι.
Σ~αλαΎ1.ώΤΙσ'σ'α, όθεν xoct ή [Joov.r, (Λμ..).
Τρn<ουχχιώΤΙσ'σ'α εκ τ:ης θέσεως Tρικ,oυκ,κιoc~, (Ν. To·j Πpo~ρό­
μο'.! τ:ης Μocρocθιiι>ocς) οπου σώζετocι ό νocός, πεΡΙΙΡ'tlμ.ος εικών, Ύιν οΙ
όρθόδοξοι xoct οΙ λocτίνοι ι-ιετέιΡερον εις Λευκοσίocν κocτ~ τ:ης OCνομ.~Ρίσις
(βλ. Lusiguan Chorograf. 28 σι) xoct Ύιν έσεbocσ(}11σrιν κ.σιί οι τουρ·
κοι (βλ. Θρ-ηνον της Κύπρου, 392).
ΤροοδίΤΙσ'σ'α εκ. τοϊϊ ορους Τρογόδους, Οθε.. xoct ή μονΎι (Κλ.).
Χρυσ'ογιaλιώΤΙσ'α εν Γιocλιq:.
Χρυσ'ο'Κασ'τρίΤ1.σ'σ'α, ώς είιρεθετσα: 'επι του xιiaTPo'J ..:ης Φσι-
σουλλocς.

Χρυσ'ο'ΚινουσιώΤΙσ'σ'α εΙς τ1,ν Κινουσocv.

Χρυσ'ονεγ'Κωμίτισ'Ο'α είς τ-/ιν νΕγκ.ω!LΎ1ν.
Χρυσ'οπολίΤΙσ'σ'α έν Πciφ<J>, Πόλεl τΥϊς ΧρυσΟΖους, Λχρνa.κι κ,ocι
Έπlσκ.oπ~.
Χρυσ'ορωγιάΤΙσ'σ'α, ώς κεψένη έπι του ορους 'Pωγlιi, .;)τοl ρω­
δι« οθεν xoct ή ι-ιοvΎι ΚΙΧι -roc ι-ιετόχ.ισι, κτλ. Τό χρuσ'ο- των τελευ­
τocιων τούτων είνσιl κοσf/-ΎJτικόν έπΙθετον των εικόνων, προτocσσόf/-ε­
νον υπό των ιΧΥροτών XOCTOι τ1,ν πσιτροπocρά:δοτον βuζα:vτισιΚ1,ν ι-ιεΥσι­
λOΡΡΎJι-ιoσύν11ν.
Των δε ocγiων, οσους τψωσιν οι Κύπριοι, ουδψΙσι συνετιΧχθΥ'ι [Li-
χρι σiιι-ιερoν ιΧΠΟΥρσιιΡή. 'Αλλ' ό διερχ.όι-ιε\lος oίoνδ~πoτε δΙΙΧιιέρισμoc
..:ης «ocytocr; Ν-ήσου», ώς όνoι-ιιiζεl, χιΧρι .. σιύτών τούτων τών ά.γίων,
τΎι\l πσιτρίδΙΧ του ό ΜιχχσιιρOCς (σ. 67), auvocVTq: xocoroc πOCσσιν ώρocν εν
τ~ έΡΎ1f/-ΙCΙ: νσιtσκον, είτε σφον, είτε συχνότερον έρειπιοv, ει" ocπλώς
σωρόν πετρων, διocκρινόι-ιενον έκ των ρσικων, οσα: έκρέtJ-ocσσιν, ώς έπι·
σκε'Πτ-ίιρισι, κό'Πτοντες έκ των ένδυι-ιOCτων των, πρός υπόμ\lΎ1σιν του
ocyiou οΙ ιΧΥρότσιι. Έρωτων δε ιΧκούεl ονοι-ιoc, οπερ ένίοτε είς ιι-ιXΤΎJν
προσπσιθετ νσι έννo-ίι~. Koc! 'Περι τούτων μεν OCλλοτε. Τώρoc ai
κocηχ·
λέγοιι-εν έκείνους ιι-όνον Tour; ocγiους, έξ ών ώvοιι-ocσθΎ1σocν, 'ΠλΎιν των
είΡ'r)μένων δύο Άνocργύρων κ.ιχl των δύο Άσω1λ-«των ι!λλιχ.ι 64 τΥϊς
384 :ΕΙΜΟΤ :ΜΕΝΑΡΔΟΤ

N-iJaou Κ(;'ΨΙΧΙ, ΙΧΙ έξ~ς' 'Άϊς 'Λθανάσ'ις (Λι-ι ) -Αϊς Είιρέσ'ις (Αύ.)
.η "Άϊς rρόσ'ις (Κ ν" -Y)Tvt 'ΑΙ-Ιbρόσιος) 'Ά ϊς Ά ντρόνικος (Κ π.) κιχ!
Άϊντρονικουδιν (Κπ.) Άγια "Αννα (Αν) Άγια Βαροάρα (~ύo
κώμιχι, Κθ., Ilψ.) ''Αϊς Βασ'ίλεις (Όρ.) "Αϊς rιώρκις (εξ κώ­
ι-ιιχι, 'A[L., Κ8., Κλ., Κν., Ακ., Μψ.) κιχι Άγιωρκουδιν (Ακ.)
"Αϊ:ς Δnμή,τρις (Κλ.), "Αϊς Δnμη,τριανος (Χρ.),"Αϊς Δεμέτις
(Όρ. Δψέτιος), Άγια\Εiρή,νη, (~ύo ι-ιικρο! συνοικισι-ιοί, Αι-ι. Mep),
. . Αϊς Άρμόλας (Κν. Έρι-ιόλιχος), "Αϊς Δείχτη,τος (Κν. 'Επίκτ'1)­
τος), ''Αϊς ΠιΦάνις (8ύο κώι-ιιχι Ακ., Όρ. 'ΕΠΙιΡά:νιος), "Αϊς Στά­
θις (Κπ. ΕΙΙστά:θιος), 'Άϊς 'Ηλίας (Κπ.), "Αϊς Θ(ε)ό(δ)ωρος (πέντε
κώμιχι Κλ. Κπ. 2 Ακ. (τYjς Τιλλυρκα:ς κιχι Τ~ζ Σολια.ς) Αν.), 'Άϊς
Θαράπος (Κλ., ΘεριΧπων), "Αϊς Θωμάς (Au.), "Αϊς "Άκοι.ιφος
(Κπ., Ίά:κωbοr;), ''Αϊς Σίερος (Χρ., 'Ισίδωρος), 'Άϊς Γιάννη,ς (τέσ­
σιχρες κώ[Lαι. Όρ. (Πρόδρψ.ος), Κ8., Κλ., Ακ.), "Αϊς Κωσ'ταντί
νος(Λι-ι.), 'ΆϊςΑουκάς(Άι-ι.), 'Άϊς Μάμας (Κλ.), Άγια Μα­
ρϊνα (τέσσιχρες κώι-ιιχι, Κδ., 2 Μψ. (του Sυλιά:του κιχι τ~ς Σκιλλού­
ρα-ς) Χρ.) κιχι 'ΆϊμαΡ'ινουδ'ιν (Πψ.), "'Αϊς Μερκουρις (Χρ.), ''ΑΟ'ι
Μολοnτάδες (Όρ. ΌμολΟΥ'1)τα-ί) Νικήτας (Μφ.) κα-! Ν'ικnτάΡ'ιν
(ΜιΡ')' ''Αϊς Νικόλας (τέσσαρες xGIIλιxt, Κθ. Λκ. Λι-ι. Μσ.), "Αϊς
Παίιλος (Λι-ι.), ''Αϊς Σέρκις (Άμ.), ''Αϊς Συμιος (Κπ.), 'Άϊς
Σωζόμενος (Κβ.), 'Άϊς τυχωνας (Λμ.), "Αϊς Φώτις (Κδ.), 'Άϊς
Χαρίτος (Μσ.).
Ή πλΊ)θυς ιχίίΤΥ) τών OCΥιωνύι-ιων κωμών εΙνα-ι μα-ρτύριον τ~ς ocepo-
σιώσεως κα-ι -cYjr; πίστεως, 1ιν ετρεφον οί Κύπριοι προς τΟι εΙκονίσμοιτα­
καΙ τoc τίμια- ξύλΙΧ των νοιών, ών τoc θα-ύι-ια-τα- πα-ρα-πονεϊ:τα-ι πικρως
ό Μιχχιχιρacς, οη -ίJρνoυντo οΙ AΙXTtvot «οχι δι' ocπιστΙιχν, &:μμε δισι.
ψθόνον» (σ. 87). Έντα-ίίθιχ δεν πρόκειτοιι βεbοιίως περί θα-υι-ιά,των.
ΆλλOC νψίζψεν XoιxftYjxov, ίSίως τών κυπρίων κλ'l)ρικών, οχι μόνον
νOC μελετωσι τον ίστορικον βίον των ocγΙων και! τOCς ocκολουθΙαις, ιiλλoc
καιί νOC Τ'l)ρώσι τOCς εΙκόνα-ς κοιι τους τόπους τΥϊς λα-τρείιχς α-ίιΤών, μεθ'
οσΊ)ς τοl:Ιλ±χιστον προσοχΥϊς οΙ ocΡΧα-ιολόΥοι περιέπουσι τoc εΙ8ωλαι κα-ί
τους βωμους -cou Άπόλλωνος και! -cYjr; Κυbέλ'1)ς. Άλ'1)θώς ouSsv OCλλο
ΙΙ:1Ινύει ψα-νερώτερον τ-tιν έμι-ι-oν-tιν -cou κυπριαικοίί λα-ου εΙς τΟις ΠΡΟΥΟ­
νικόc:ς ΤΟΙ,) πιχραι8όσεις .η οΙ νέοι ouTot συνοικισμοί περί τον ναι"Ισκον
έκά:στου ocyiou, ον τοιουτοτρόπως οΙ oiXtII't"IΧi παιρελά,Ι-Ιbιχνον ώς ε~ιoν
 TOllQNfMIKON ΊΉ11 Krnpor 385
ε~1Jτων προστά.τ'l),I. Ούτω λ. χ. CιΙ κ~τoικ.O! ΤΟ;; ΆΥίο') Μ.χμ-:χντο;
σωζΟ'Jιη τ-η,l π:χρά.όοσι'l ότι ε(ν:χι f/-έτ/)tκ.οι έκ. της πλΎ)ι;ιον (f ~i'λ.
πρόι;; Β) θέσεως ιι:το Φοινίχινι. Πfοετί!l.Ύ)'7:χν 8r,1. 'ι:χΙσκ./)·ι τοίί χγίο')
Μ6cμ:χνΤΟζ ciVTi ro·j έχ.εί ocγίι:ι'J . .λ'J'1τtlχώς :χί .. Αεί,.-τ:χι τών πΧλ::ιιών
έχ.χ.λΥϊσιών έγχ.:χτελείq:ιθΎ)σι:ιιν τελείω~ \ιπό των M·tj, ?"'IΤO:~" τώ" εΙ; τ"ίϊν
σκ.:χιΧν :Χ.μΧθει:χν .ων έπιτρόπων, Cιtrt'Je; έλπιζ"'Jτε; «:ιιη~6'11), :χ.ν
«ό:LορψίσΟ'Jσιν τΟν &Υιον1). κ:χτ:χρρίΠΤΟ'Jσιν ocγροίιιω; πa.ν ο, τι πχλΧιόν
(βλ. Lacrimas Nicossiens~s par Τ. J. Cbambel'layne, Paris
1894 σ. 5). Ώι;; έκ το ..ίτου σπα,νίωζ εΙνα.ι όuν:χτόν ν~ όρισθ~ πότε
το πρωτον Ιόρύθ'Υί εκ:χστοι;; ν:Χός, :Χ.ψοίί όλίΥιστοι ~ύ\'ι:ιιντoιι ν' ocν:χχθώσι
μέχρι των έη}των ιχVτοκρα. τορικων χρόνων. Ό Εο lart περιελθων
πρός roiiTo τ.ην N1jι:roν, "f)Upe μόλις εΙκοσιδύο. βuζοιντιrxκοu; (βλ. L'art
gothique et la renaiss. εη Chypre Tome Ι Avant propos ΧΧ).
"Έτι όε ιia"f)!J-cireprxt ΚΟΙΤ'ήνΤ"f)σrxν OCνχχ.·χινιζόf/-ε..."'t βχνχuσως οιΙ πλεί­
στοιι των Ιερων εΙκόνων, occpou πολΗ:κις εΙκ.ονίζοuσιν ιiγίoυς ιXHou;
ά-ντΙ &λλων. Ούτω λ. χ. περιά.Υετ.:χ.ι εικων του ιiyίoI) Γεωργίου ιιτΎϊς
Σocλ:Χ/LιΧνΟUD' ιilloc ΤΟΙΧU"Ύ) κωf/-'Υ) εεν:χι ιiνύπιxρκτoζ' πχντως ~ε το
Ν. -της ΜονΎϊς (Λμ.) ποιρεκχ.λ-ήσιον εΙνocι του ιiyίoυ Γ. τoiί ' Αλrψ.:i­
νου, Ύίτοι ref/Locvoti, ενός όΎ)λ. των τριιχκ.οσίων 'ΑλΙΧf/.Χνων ocΥίων,
οσοι κocτoc Ti σuνocξiριοι «&ιεσΠΧΡ'Υίσocν είς 8ιχψοροι f/-έρ"t) του ΝΥιι;ίου1)
έν τοις χρόνοι; «'Αλεξίου του K0f/-V"'I)Vou» χοιί 1iyirxa:xv ιiπocξ~πocντες.
ΠερΙ τούτων εΥροιψεν ό Σiθocς, Υίθ des Saints allemands de
Ι'ΕgΙίsede Chypre έν ";οιςΑrchίves de ΙΌrίent Latin Ι1405-426
(1884) βλ. χ.ocΙ Μχ. σ. 72 κ.οιΙ Κuπριocνοu σ. 352). Άη' ή περιηο­
/Lέν"f) νυν είχων πσιριστ~ τον οσιον πσι .. έροι &ΟΙf/-Χζον .. ocι.. Ον ιΧ.τίθιχσον τoiί
fLeyocAof/-ιip"upo, Γεωργίου ίππον. Έπψελεστέρα. ό' έρευν:χ θ' ιX.πo~είξ"!1'
οη χ.ocΙ α.λλοι τών προσχuνΟU/Liνων OCγtων είνιχι ξενικ.Οι κλ"f)ροόοτ·;ψιχ. .. ιχ
των φριΧγκ.ων, χ.ocί θ' ά-πoκoιλύψ~ κ.ΙΧί .χ.'λλα. quiproquo. Ό &:γιο, 'P'l)-
γίνος κ.ocτOC .. ό έκόοθεν (έν Λψεσφ 1902 είς 160\1 σ. 38) σuνοιξιΧριον
οιύτου ifLOCpTIip"f)aev έν Κύπρφ' ά-λλ' ή έν Τρψιθούσ"!1 (Πφ.) είκων ιχ.ύ­
του φέρει τ.ην /Lεγocλοπρεπjj /Lίτροιν τoiί 'Επισκόποu τών Σχ.οπέλων.
~Iσως ~έ ό f/-ιiforu. έ .. ψ-ήθ'Υ) χιiριν ..ου έπιφcινoίίς (επί της Υ' 01χ.~~JfI-'
Συνό&ου) έπισκόπQl; Κωνστocντίι:ιις. 'Όποu λοιπόν·-ή πocριi3oσΙζ 8ισι­
στρέφετocι τοσοϋτον ιX.νEυλoc~ωι;;, εενocι δύσκολον να. όρtσω/Lεν είς -τψ..~ν
τίνος των 22 ocγίων ΓεωργΙων, ή τών 32 ocγίων Θεο8ώρων, ή των 73
386 ΣΙΜΟΥο :ΜΕΝΑΡΔΟΤ

έπι του ποιρόντοι; άγΙων 'Ι ω σιννiϊnl τΥίς όρθo~oξίoις εκτl.,.θ')')σαν π. χ. οιί
φερώνυιι-οt του ~tοψ.ερίσιι-οιτος Κυλοινίου χΙ.ψοιι. Κοι! οιι-ως οΙ πλείστοι
των έν Τ~ ν-ίισφ προσκυνοιψένων ιχ.Υίων ~σoιν Κύπριοι, ή εζΤισοιν έν
Κύπρφ, ύπΥίρξοιν πρόσωποι Ισ,oρα.~, έr.ΙσΚΟΠQΙ 1\ Ιλονοιχοί, ών ή 8όξοι
atέθρυπην ~λλo,ε "ην πα.τριω-ηκΥιν των νΤισιω,ων φιλοτψίοιν. Βλ.
Moιxoιtpocv σ. 68, ΝεόιΡυτον 'P03tvc.ν περ! ΤΙρώων, σΤΡΟΙΤ'Υ)Υων, φιλο­
σόφων, ιχ.γίων κσιΙ ~λλων όνo~aιστων OCνθρώπων, .Οπου ευγ1μιοισιν OCπό
τό ν'Υ)σι oτ;yji; Κύπμου (έν 'Pώιι-~, ετει τΥίς Χριστοσ γενν-ήσεως 'fχvθ'
εις 12°'1) κσιι τον πρόλογον των «Άκολουθιων των όlJίων ... » &.ς
εξέόωJl.ε τίϊ> α'fψοθ' 'Eveoτi~atν» ό Άρχιεπίσκοπος Χρύσοινθος σ. ε' ,
Κυπριοινόν σ. 100. Κσιί σΎψερον οΙ χωρικοι τόν κύριον έκιiστης κώ­
fL't}' &.γιον όνoιι-ιiζoυσι «το καuκnμαν», ώς χιχί αΙ σ.κολουθίαι των
ιχ.γίων· οuτω χειρόγρο:φος OCκολουθίοι του ιx.ylou Όνησιφόρου (του ις'
0:1. πο:ρoc τίϊ> κ. Δ..,ψοσθ. Πιxυλί3~) κοιλεί αυτόν ιr: Άναρ-ήτι80 ς κοιύ­
X'YIf.Loι χ.α! OιifLιpou OCγλιiϊΙΨΟΙD. ΆκρΙbως όε τι τοσαύτη πρός τους
τιiφoυς ή τους νοιΙ.,.κους οιυτων τψ-ή, όlJιiκtς Ύισσιν ουτοι «εις ΙΙ-0νaι­
ζίοιν» (Μχ. 68) Επέφερε τους εκεί Π),:1]σίον, ίιπό τΥιν σκέΠ'ΥΙν οιυτων,
συνοικισιι-ούς, οΙ όποίΟt φυιηκΟι Εκ των ψριiσεων π. χ. ο:πάω C1τον
α-ιθ Θεόδωρον 1\ C1τον (111) ΒαC1ίλε1V» ώνψ~σθ')')σaιν 'Άις θεό­
όωρος χοιι • Αις ΒΙΧl1ίλεις.
Φέρψεν όλίΥΙΧ 'Troιpoι8elYf.LoιTΙX έχ όιοιφόρων 'riji; ν-ήσου όΙΙΧf.Lsρισ/J-ιί­
των. Ή κώf.L't} 'Άις ΔημηΤρ1.ανΟς (Χρ.) Εχει όf.Lώνψον εχκλ't}σίαν
και εντός λείψοινοι του ιχ.γίου, ου ύπιiρχει κοι! ~λλoς ναός εν AIίPVΙXxt
τΥίς Λοιπ-ήθου. Άλλ' ό τιΧφος ιχύτου εύρίσκετιχι εκεί, οπου σ1ψερον
ύπιΧρχει όιι-ώνυιι-ον ερείπιον νιχου, 7\(.Ltau f.Liλtov Δ. T;yj, Kυθρίaις,.ης ύπ'Yiρ­
ζεν έπίσκοπος. Του ιχ.γίου ι-ι-ν'ΥΙf.LονεUει ό βtογριiφος του /J-EjιXAou Έπι­
φιχνίου, ώι; χεtροτον'Υ)θέντος εν πόλεt oίκτρίf Χυτρί'f κοιλΟU/J-έν~:ο (έν
τ~ έκόόσει των ιχ.πιίντων του Έπιφοινίου \ιπο Διν80ΡιΡίου τόf.L. Ι). Ό
Moιχoιtρlxς OCνοιφέρει ,;,ουτον ώς ο: έπίσχοπον Κuθ'ΥΙρέων» (βλ. κοιΙ σ. 69).
Ό όε OCρχιεπίσχ.οπος Χρuσιχνθος έξέ~ωxε τ-rιν Άχ.ολουθίοιν οιίιτοίί (τε­
λοψέν'Υ)ν τ~ ς' τοίί Νοει-ι-gρίοu) τίϊ> Ο:'fψοθ' Ένετί~σιν» /J-ETOι τΥί, των
~λλων όσίων (11. 85-106) έπιγριiιpων ο:Κυθηρίοις», ενίϊ> εν τίj'> έξω­
ψύλλφ ο:Κυθ+Ιρ't}~D. 'Ε>ι ~ε τοϊί συνοιζιχρίου ι-ι-oινθιiνoι-ι-εν ΟΤΙ εΥενν-ήθ'1)
έπί του cιMισoχρίστoυ β:χσtλέως Θεοφίλου]), .;)τοι του οι', «Κuπριο,
τό γένος, ocπό χωρίον λεΥόι-ι-ενον aUXOCVD (βλ. κοιί Cobham Excerpta
 TonaNrMIKON ΤΗΣ KrnPO~ 387
Cypria, 242). Ή Συκoc εΊν:χι .η~11 κσ.τεστρα:!J-!1.έν7j, xEt!LivTι Έ" 1Li-
,λιον ΒΑ -
TfjU Π οι λ'6
!Χιχ.υ ρο\) ,. λ'
, rι.λ <ί Ι'
χχ-:-c,ιχ.ΌΙ • _
rι.UTIjIΙ .
ϊι\lωG"χ.ι:.')r,'Ι'ΙΙ •
οτι

.ητο κωfL"l) κ.οιί 8·1; π!Χτρίς -:Γjίί άιγΙ ι,.} Δ Υι;-Ι') τ Fι::ι"ι:;ij. Νέο', ~! βίον τοίί
άογΙ0υ ά.νεχ.άο1υΨεν εν τ~ ~\bλΙ<ίθ'ίϊκ:ι τού ΟΡ<ί')ζ Σινi b ε~ελπι; Βέ'λγο;
χ.. Henri Gregoire, 8"l)~c,atEv6fLevc.·, 1i3"l) ιi" ~ ώ Bj'zantin ische Zei-
tscllrift.
Ό 'Άϊς Δεμέτις (Όρ.) ι-ιόλι; εν ά,γγλικ6ν ι-ισ.ι~\/ Δ. ττ,ς Λε'';­
χ.οσίοις εχει όι-ιώνυι-ιc.ν \/ιχόν, εσχιiτως ά.νοιχ.otιι;θίντ'Χ. Ό &γιος 'Jtιxvr,­
γuρlζετrι.ι τ~ ζ' τoiί Αύγουστου, 1ifLlpq; τΎiς Mv-ίJrt"l); τοι; Πέρι:roυ όσιο­
ι-ιιΧρτl;ρος (Σuνιχ.ξαρισfLΟG τό!L' Γ' σ. 239). 'Αη' ό Μα:χocιρ.iς 67
fLV"l)fLOveUet άογίου Δοι-ιετ10υ «ά.ρχιεπισκόπου Κύπρc,u», πιθ:χνωτατοι ~!
auvib Ι) fLεΤΙΧλλιχγ-Υι προσώπων_
Ό "Αϊς θαράπος (Κλ.) ως κωfL"l) ίιπΎiρχε χ.α.ί επι των φρα.γχ,ι­
κων χρόνων (Μχ. 374, Mas Latrie 111, 1-&-2 San Tarapo ή Arapo)
κ.τισθείσοι πrι.pαι το iylcx.afLOΙ τοίί ιΧ.γΙου θερ~πoντoς, ου μν"l)ρ'ονεUει xcx.t
Cr Mcx.zoctpoc; 68. ατι το λεΙψα.νον α:uτοu ευρΙσχ.ε-ι:ιχι είς τ-rιν Σίντrι.'II.
Krι.ί ό Θερ:iπων .ητο Κύπριος επίσχοπος, είς τψ:rιν του όποlοu, έορ­
τιχζοι-ιένου τ~ ta' το;:) Mιx!ou, EfLElOUPY"l)aev ιiκoλoυθΙιxν Ν οι.ό3ηfLος ό
ΆγιορεΙΤ71ζ (βλ. ΣυνιΥξιχρισΤΟϊ) τόfL. Γ'. σ, 66, a11(J-. 1).
Καί Ύι χ,ωfLη ''Αϊς Μάμας (στον ''Αϊμ Μάμαν, Κλ.) εϊ-ει όμω­
νυ/-,-ον ixxl"l)alrι.v, 'JtιxPExxli!atoι 3ε Tou iylGU τούτου \ιπιiΡΧ<ίυσι πολ­
λιxχoίJ (Άλοψινό, 'AA'YJOtvov, Γερόλ~χ.κ.o~, ΔiΙι, Κ οντέιχ, Κορχχου,
Μοvτοvλλocς, ΕuΑιocτου, ΠισY.o~, Πισχ.οπειόν, Πολέρ'Ι χ.τλ.) ά,ξιο­
σ"l)(J-είωτrι. 3ια. oτouTo, ατι ό &γιος .ητο 'JtpoaTocT'Y); των στοιλέντων εΙς
τ.ην Κύπρον ιiπελσιτων (βλ. Σά:θιχ: Μεσ. BtbA. Β', σ. 5)' 'Περί oιύTou
πrι.ρoιδΙόετoιι ατι αεΠ1οινεν τους λιόντοις χ.rι.ί E.yciAeuyev τους» (Μχ .69)
διό ά,πεικονΙζετοιι Ε.πί λέοντος' ocιpoi.i έ(J-cx.ρτύΡ'Υ)σεν εν 'AλAoιytf!;, το
aWfLOΙ του κoιτ~ τ-rιν κuπριcx.κ.r,ν ποιρ:iόοσιν (Μχ. 70) .ηλθεν έντος χ.ι­
bouplou αεΙς τον γιιχλον τΎiς θειι-όρφου» (ΥΡ' τε Μόρ,ου), αποΙ) ύπιΧρ­
χει ναός, ά.να:χ.α:ινισθεΙς πιθιχνώ, έπί των Φρocγχ.ων, χ.rι.Ι "ii β' 'tou
Σεπτψ~ρloυ τελείτοιι 'Πrι.νi!γuρις. 'Επί -roii ocptaTEpou τοίχου TOU vιx.oU
uπocρχει ρωfLcx.iκ.Ος σα:ρκοψocγος, -roUTOV 3ε βεbcx.ίω, λέγει χ,ι~oύριν ό
Μοιχιχιρα.ς, το ό'Ποίον α:εό~σoιν το με .. ό σχοινίον χ.ιχί Επ1iΡΟΙν το ώς
γοίον Eνrι.ν fLtKpOV 'JtpocfLrι.v . . . απου ευρΙ:nιετα.ι σ-ίψερον, εστιiθ'Y)χ.εν
κσιί δεν -1ιfLπόρεσεν τινα.ι:: να. τΟ σοιλέψ'!J». Άλλ' ά,στεία. είνοιι Ύι πιχροι-
388 ΣIΜοr ΜΕΝΑΡΔΟΤ

νόΤισις 1'(1) 13όντο; α.ύτόν περι'1)j'YιΤΟV Pococke, 811τις έξέλιχbε τον

&'Υιον ώς ιΧΥία.ν, Saint Mamma! (11.223).
Ή κώρ'η Νικ{ιτας (Μψ.), -ί\τις ε'l'ι τί'iJν Φρ:Χγκ.ων .ητο έξOCρη'ψOC
της Λocκιχτά:ρ'ιιχς (Mas Ι., l'ile de Ch. σ. 423 S. Niquita) λέΥε­
τα.ι κaιτOι Ι1υγκ.ο'l'1,ν ocντι ι:ηον 'Ά(ι)ν ΝικΥιταν, ';;τοι τ.ην έχεί έκ­
XA'1)'Jlιxν τοίί ά.γίου, 511τις κaιτα. Μχ. 68 .;jτο έπίσκο'l'ος Κυθ'1)ρέων.
Kaιι το Νtκnτάρtν (ΜιΡ.) είν' ό fl-ιxpo; νιχος ταt ΝικΥιτα, συ­
νοικισθεις έπι της ψρσιγκoκρoιτίaις· 3ιότι εν ,",.{j ενετικ.ij ιΧΠQγριχψij fι-νη­
fLovsusoτoιt κώμ.'1), κιχκί'iJς σ'1)μ.ειουρ'ένΎ) deni Chittari (Mas L. 111 512).
Ό 'Άϊς ΣέρΚ1.ς (ΆfL.) fLlaιv ώρaιν Β. της 'ΑfLfLοχώστοu, κώμ.'1)
fLν'1)ρ'οvεuομ.έν'1) 'ι'ολλά.κις ε'l'ι τί'iJν Φρά:Υκων (Μχ. 283, 385) εχει
ιiξιόλoγoν βυζαντια.κΟν ναόν, ο'l'ου τψί'iJντaιι ό Σέργιο; κocι ό Βocκχος
(βλ. Enlart Ι Α vant propos ΧΧ σηρ'.)· οΙ &'ΥΙΟΙ ουτοι κaιτα. τον
Συνaιξaιριστ.ην (τόμ.. Α', σ. 132, Όκτ. ζ') χαιι τ-rιν Άκoλoυθίaιν
(1iτιςεVρίσκ.εταιι χειρόγρα.ψος εν Κύχκφ, ώς εκδοθείσα:, Δοι'l'ocν"!1 της
ίερίiς Μονης, έπψελείqc: τοίί καιθηΥοuf.tένοu κυρίου Μελετίου εν 'Ετίη­
ιην qc:φπ') ~σaιν στρaιτιί'iJτaιι έκ της πιχλaιιίiς 'Ρώρ'"t1ς, ~α.ρέντες «έπι
τ(1) ~uσσεb(1)ς Μα.ξψιαινοu D' φocίνεταιι λοιπον 'ι'ιθα.-ιΟ-ι οη είς 'ι'ροσκ.υ­
ν'1)σι-ι α.υτί'iJ-ι E~ωκεν OCιpopp.-rιν ό τά.ψος oτOV όρ'ωνύf.tΟU ~ρχιε'l'ισκό'l'oυ
Κύπρου, οστις περι το 643 εΥρα.Ψε κα.τι% τί'iJν Μονοθελητών, κα.Ι
1iapsus βεbα.ίως έν -rij 'l'cι.ρα.κεψέν"!1 Κωνστα.ντΙqc: κα.Ι ον ώς &lιον 11-',1'1)-
ρ'ονεύει ό Mcι.χα.ιρίiς, 67.
Kcι.Ι ό "Αϊς τυχωνας (Λρ'.) κώρ''1) κεψένη όλί10ν έσωτέρω τοίί
'ΑfLcι.θΟίί-ιτος, ώ-ΙΟρ'χσθη πά.ντως εκ 'rOV vaιtaxou κ.ocι oτov τι.iψoυ του
ιΧlίου, οστις ίιπηρξεν επΙσκοπος της πόλεως ταιύτης, χειροτον'1)θεις
διocκονος ρ'εν ίιπο τοίί προκιχτόχου του, Μν'1)f.tο-ιΙου, επίσκοπος δε ίι'l'ό
τoi.ί p.εγι.iλoυ Έπιφσι.νίου· τουτο όρθώς ένό'1)σεν ό ΣτέιΡσι.νος ό Λοuζι­
νιιχνός, έπισκειΡθει; τ.ην έκκλησίιχν, οπου τελείτocι πιχν-ήΥυρις τ~ ις'
τoi.ί 'Ιουνίου (βλ C horograffia 25 (σι.). κιχτ' σι.υτ.ην eUAoyouvoτoιt οιΙ
ιΧπιχρχocι τί'iJν σΤΟΙιΡυλών, 3ιότι κocτσι τον Συνοιξαιριστ.ην (τ6ρ'. Γ', σ.
111) ό &'ΥΙΟ; «έιΡύτευσεν ενcι. >ιληρ'αι, τό όποίον πιχρε'Jθu; εκ.αιρ'ε στοι­
ιΡUλι». 'Όλως δ' Ιπιπoλcι.ίαι είναιι -ή Υνώρ'Ύ) -roiiMax Ohnef. Richter,
(Ancient places οί worship ίη C. ρ. 19, ΝΟ 44 σηρ'.**) οη the
Christian church has converted Typhon ίnιο Ayios Typhonos
or Tykhonos, τ1)ν ό,l,οίιχν Ιέσχ'1)fLιΧτισεν έκ τoi.ί ΥεΥονότοι; οη έν Άρ'ΟΙ-
 TOllONrMIKON ΤΗΕ KrnPOr 389
θοvvτι «νεχαιλύψθ-ιι Ιερόν, όθεν εξ-r,χ.θ11 χοlοσσός, π~ψσTών τον Mel-
qart-Heracles-Bes-Typhon κιχ! ε\ιρισχόμενος ΥΙδ-ιι ιν Κωνσηιν­
τινουπόλεl !
Τοιουτοτρόπως λοιπον έχ. των ν:Χών, οσοl ί!.%-:" icyi;
~1..
rισαιν πιχρεχ-
,

Χλ-ήσιαι 'Υ'ι μετόχ.ιιχ, ώνομr.tσθ'1]σαιν χαιί αιΙ .χ.λλιχ\ χ,ιχ.τιχ).εχΙΙείσαιι χ,ωι.ι-«ι,

σχ'11ιι-αιτισθείσιχι βιχθ1l-'11~ΟJ περι αιύτΧ. Άπό3ειζl; ~ε τauτοu είναιl 'Toc
όποχοριστιχχ, το Άηωρκούδ1.ν, το Άϊντ{?ονικούδιν, τό Άμα­
{?1.νούδ1.ν, το Ν1.κητάιην και! τΟ Προδρόμιν, -1)'1'01 μ.ιχροι νιx.Ιιrκoι
σχ'εΤΙΧώς προς τους ιι-εΥOCλους όμ.ωνυμους, σπω; ~ηλαι~.η τCι πιχ.ρεχ­
κλ-ήσιαι Άγ-!:ωρκούδιν (τ1jς Λψεσοίί), Άϊν1.κολούδιν (~oν7ι πoc­
!pou, βλ. Κυπριαινου σ. 393), Άρ'Καγγελούδιν (των )(.ιiτω Λευχ.OC­
ρων), TOC θεκλούδ1.κα (τ1jς Έπισχ,oπ1j,) χ,αιΙ το Μνασ\ν (τοσ Πε­
λεντριου), -1)τοι ό μ.ιχ.ρΟς νοιο; τοϋ ά:yΙo~ . ~νάσ'ωνoς (μ.ν'11μ.ονευόιι-ενον
χαι!. επί των Φρ6:ΥΥων Mnassi ίtιx.Ι τιθέμ-ενον ύπο του Mas Latl"ie
(l'Πθ de Ch. 491) πιχ.ρOC τ.ην Mcpιpou). Διότι ouas!; βε~ιxίω, θα. έτόλμ.χ.
νCι όνoμ-ιiσ~ 810c περlqιρoν-ιιτlxoσ ύποχ.ορισμ.Οίί ιχ.ιιτους τούτοuς τoυ~
ά:Υίους. ΕΙς τους νιχ!σχους δυνιίμεθ/Χ: πιθa.νως νCι προσθέσωμ.εν χ.οιί τ~ν
Άναφωτίδαν, -1)τοι 1Ι-ικρσιν α:ά:ΥιΟιν Φωτιινήν», ώς λέΥετιχ.ι ό νιχ.ας
-r1i; ΧΙ:Ψ'11ς (Δν.) προς 3ιιΧκρισιν «πα τ1jς Υνωστ1jς έπι. των ΦΡΧΥχ.ων
Άγίαι; Φωτειν1jς «τ1jς λεΥομ.έν'1]; Σιiντιx. Κλέριχ.» (Μχ'. 165). ΔYIλαι~.η
το Ά(για) ~ωτεινίδa κιχ.τα. ιι-ετOCθ,σιν ΕΥ,lνεν Άνα~ωτίOα. (πρ~Ι
Άιμολοηταδες, οθεν κ,Χτοιχ.ος ,ΆλtμOδ~α.νός). -Οπως 8' έχ'«θ'1]
το αϊ {&γιος) ocπο τΟ Νι'Κητάρ-ιν χιχ.ι τον Νικήτaν, οϋτω πιθα.­
νώτσ.τιχ. συνέg'r) κ,σ.ί εις τόν Μάρωναν (K~.) )(.σ.Ι τΟ Μαρών-ιν (Λν.)
ocντ! σ'τον Άϊμμάeωναν ΧιίCΙ στό 'Αϊμμαρώνιν, .;).01 τόν μ-ιχ.ρα ..
vor.tax.ov του μιiρτυρας, ον έoρτιiζει -ή Έκ,κ.λ'11σΙιχ. τi\ Ι'11' του 'Ιουλίου.
Τοϋτ' ιχίιτο βεgocίως επιχθε κocΙ -ή Γαληνη. (Δχ.) OCVTi σΤ1]ν Άγια.
raAnvήov, .ητοι τον νιχ.Ον της μ.Χρτυρο;, .ης μ.ν'11μ.ονευει -ή Όρθo~oξίιx
orii ις' του 'Απριλίου. Οι λινοgOCμ.πσ.χal σμ.ως χ:Χ.τοικ.οι iφ)\ιι.ιχ.ν είς
τ~ν Aoήa1jV κσ.ι τους νιχ.ους, ώς lyx.ιx.τιx.τ&λεΙφθ'1]σιt.ν κιχ! .χ.λλων χωμων
vor.OL, ών «πό πολλοίί 8εν ,{νιχl χριστιocιιοι οΙ χocτοιχοι' το Άιιτροl/ικ.ού­
~ιll, ό ''Αϊς 'Άχoυqιo;, (χ.σ.χως
S. Acuno! πoιρCι Mas Latrie ΠΙ 508
χιχ.\L'ile de Ch. ρ. 427), ό -Αϊς Στιiθις, ό -Αϊς Συμιος του Κσ.ρπα.­
σίου, ό -Aϊ~ Γιώρχις, ό -Ατ; Γtocνν'r)ς, ό "'ΑΤς ΝΙΧόλocς των ΚελοΧε8«.­
ρων, ό ''ΑΙς rtocVII1j; χσι.Ι - Αϊς θεό~ωρoς ..1j; Διυκ.αις, ό 'Άτς θωμ-l2ς -r1i;
ΑθΗΝΑ, ΤΟΜ. ΙΒΌ 25
 ιnΜσΥ' ΜΕΝΑρΔοτ

Aυ~Yιι.ιoυ, ό "Αι; Σίοερο; rij; Χρυαοχ.ου κοι.ί ό .. Δτς Χσιρίτος rij; Με­
aQCfIii; σ-:-εΥ«ζουσι ι.ιόνον ι.ιωοι.ι.ιεθοινους χσιτοίχους. Άλλίχ. κσιι ιiν έχ'λεί­
ψωσι χσιι οι.ί τελιυτοι.ίσιι πέτροι.ι των νοι.ων, κ οι.Ι ιiν έτι λ~σι.ιoν~6~ Οιίχ.
των σχολείων r. έπιζώlJot έλλ~νικ~ φωνiι, ιι-όνχ TOC όνόιι-οι.τοι. των κω­
ι.ιων θίχ. ε!νιχι ι.ιά-ρτυρες ιiρκετoι τ1\ς έξωι.ιοσίΙΧι;.
"Οτι αυOJέ~1) έπΙ των όνοιι-ά:των των ιiyίων, τ~ όποίΙΧ χ.οι.τΥινΤΊ)σιχν
όνόι.ιιχτοι. χωι.ιων, ιiψoυ έκτίσ6Ί)lJοιν οίκΥιι.ιοι.τοι. περι τOcς έκχ.λΊ)σίocς,
συνί~Ί) κιχι εΙς όνόι.ιοι.τοι. χοινων θν11των, πολλOCχ.ις ι.ιεν έπισ+'ι.ιων, ενί­
οτε οε κχι ολως ιiψσινων. Φσινερον εΙνσιι λ. χ. οτι Υ, Βωκολίδα (Κπ.)
κσιι Υ, Γαλαταρ'Κα (Κό.), οπου κσιι σ-ήι.ιερον οΙ πλείστοι ε!νσιι βο­
σκοί, ιiρχιχ.ώς ίιπ1\ρξιχν ι.ι«ν~ρσιι Υυνocιχ.ών, .;)τοι κά-ποιιχς ~ω'Κoλίδας
ftoIxpii, α: βωκόλου 1) (~oσ'Κός, ίιποχ.ορ. βoσ'Κ~ρίδ1.ν, ~ώ'Κoλoς
(= βουχ.όλοι;) ~ω'Κoλίδιν), χ.σιΙ χ.ά-ποισις γαλαταρ'Κίiς (γαλατάρ"ς,
611λ. -ρ'Κα) λoc~οiίσσιι στocθερωι; το Ονοι.ιιχ: έκ των ψρOCσεων α:πάω
στη,γ γαλαταρ'Καν, στΥιο βω'ΚολίδανD. Πocρόι.ιοιocι εΙνιχι κσιι σιΙ
τοποθεσίιχ:ι Ά~έντα.1.να. ('ΔΥ' ΘocρOCποι;). του(>'Κισσα. (Μιχνορι«),
Φράγ'Κ1.σσα. (Πολιτικόν).
Όι.ιοίωι; XOCt ή Κ αλορ'Κα T1j; Ktpuvloc, θάι ~τo κεηίον rνωατ1j;
ηνος xocAoj'ρocloc; xoct το Α. T'ij; ΆψΙΟίίΙ; (Λι.ι.) ftoovocaTYιptov Άμ1.ρον
θίχ. .ητο ίόρυι.ιιχ ιυνιxι~oς η κόΡ'l]ς Άι.ιιρ«. Ό τίτλος ούτος των Σουλ­
τOCνων, OΠQCPOCA'11ιpOat, ίιπο των ήι.ιετίρων (Πσιχψέρ'Υ) Α', 508 ιiι.ιιριx­
'λ.ης' πρ~. xoct Άόιχ:ι.ι. Kopocoη τίχ. ι.ιετίχ. θχνιχτον Α' (j 881) σ. j 6,
κιχ! 'Α.ντ. Μ1)'λιιχρά-Κ1) Ίστορίσιν T'ij; Νικοιίοι:ς σ. 512 σrιι.ι. βλ. κοι.ι
τ~ν έλλ1)νικ~ν ΣUOJe1JJt~OJ του 1450 ποι.ρOC Mas L. ΙΙΙ 64, Cπου ό
Λουφτούι.ιΠΙ11ς τιτλοφορείτοι.ι α:ιiι.ι11p«ς κιχ:ι ιiφέντ~ς τοίί Κσιντιλόρου)
ιίσήχθ1) κιχl εΙς τ~ν Κύπρον' οιότι ,"ocpix Βουστρωνlφ 442 ι.ιν'Υ)/l-Ο­
νεΥετοι.l α:ϊνοι.ς ιiι.ιιρ«ι;, ό όΠOίO~ εΙνocι Kυπριώτ~; ιiπo τους Φλά:τρι­
οιι;» (πρ~. κοι.Ι σ. 462) κιχl πotρίχ. τ~ν Άγίocν B4!.P~XPotv (Όρ.)
ίιπά-ΡχΙΙ τοποθεσίιχ Άμ1.ρίiς.
ΌfLοίωι; Υι χ.6ψ1) T1j, Κυθρίιχς Άρ'Κάτες .ητο ιiρχικως aUVOtxta/l-O;
ίΡΥotτών, Υι ίνορίοι. του Kxpιx~ii ΜόΤ1.δες (Κν.) JtotTotxlot μόΤ1.δων,
-YJτοι καστελλάνων, εΚΤψ11των τω-ι προϊόντων, οΙ Τορνάρ1.δες
(Κλ.) ipyotaTiJplov τoρνιiριoων, .;)τοι τεχνιτών του τόρνου, κονζά­
f?ίδων, ιiγyιιoπλotστων, aιότι πιριστρέφουσι διΟι τόρνου 'tOι κotτχ­
qχιυ,αtζό/l-ινot ιiyyιίιx, Totac.UTΙX a. πλιiΤΤOντΙXI ιiπo κοκχινόχω/Lot fLέχΡΙ
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ TH~ κτπροτ 391
<T1JfLEpOV είι; το πocρ:α.εί!Lενον Φινίν' (πρ~. x.:r.i -rr,v nποθοaίσιν Τ11,
<Α' γιαι, Ν'",παις Κ'αμινια του - τορνου,
, •
ΟΠΟ;Ι'1ιμ " .. οντχ.ι χ.:ιι. θ ρχ.υ-
'
σμ.αιται ιiπείω'll). Παιρόι"ΟΙΙΧΙ είνχ! χ! τοποθεσίαιι Γνα~κιίiδες τoίi
Άγίου Τύχωνο" ήτοι «γνιχψείζ]) κ.ΙΧί ΧαρχΙάόες τον Κσιλ:r.πrι'llα.­
γιώττι, ήτοι «χαιλχ.εί,1». Πχνται ται. χωρi.χ. τ.χ:Uται οίν«ι νία. χ.αιί !Lt-
x.ριi, χ.αιθΟ πρόχειροι aUYOLX.tafLoίo
Kcιι το -rr:eν. xeo-t μ.έχρι τ7;, ιiγγ λοχ.ραι τίαι, χωρiον τι Πλάτρα 1j
-rr:λ'r)θuνηχ.ώς οΙ Πλάτρες (πχριχχ.είfLενοv τών Τορνocρι8ων) EλCΙ~ε -rr:t-
θ:r.νώτα.τα. την ιiρx.ην ocπό του έΡΎιχστ11ρίοΙ) fJ-Ι~Ι; x.aιι χ.ιχτόπιν -rr:apta-
σοτέρων πλατρών- πλάτρα (πρb. -rr:λύστροι., μ.ιζαιρώστρσι, χολιιΧ-
. στροι.) 1j πλάρκα (πρb. μαθή-ρκα) εΙνοι.ι -rr:poιpopeι του πρ«τpιrι (πρ&:'
-rpjx, τρεΠΟρ'ίνου -rou πρώτου Ρ χ.σιτ~ιiVΟfLοίωσιν εί, λ) θ'Υ)λuχ.οii τοσ
πρά της (fLεΤ«ΠΡOCΤ'r)ς) κιχι ο\η} ... oir« πΗρκο,]) ώς εΙχ.ιι.aεν ό Σαι­
κελλιiριoι; Β' 739, aTJfL«iVEt ~ε κυρίως τ1;ν Π<όλoίiσαιν, ετι ~ε κιι.ί την
ίιιΡΙΧίνουσαιν τeι π«ννιeι τών OCΥρο ... ών. Ή ιppocaLI; «έπΥιρα φουστά­
vtv, ζvμποvνtν που τες πλάτρες» ήτο ιiρx.ετη 3ι;: νeι όνοιι-r.:σ~
-ή ρ'ιχ.ραι. έχ.είν'Υ) συνοιχ.ίαι.

Κώιι.αιί τινει; ιΡέρουσιν ώς ovofLιx το έθνιχ.όν «λλων χ.ωμων, κ,ιψίνων

ιι-ιχκρσι.ν οιυ ... ών· λ. χ. MovtιX.T'r)' λέγεται ι ό κιΧτοικος rij, Μονης χ..χ.ί
ΜΙΧθχ.ιιi'τ'r)' τών ΆfLfLοιθχ.ιών~ ιiλλαι τοιουτοτρόπως λέΎον... ιχι χ.ιχ! ~ύo
χωρίαι -rou Κυλαινίοιι χαι\ τη, Όρειν;;)ς. Ό Μονιάτης ιι.ιΧλισται ήτο
χωρίον ή~'Y) ιΣπό τών ιΡροιγχ.ιχ.ών χρόνω'll' βλ. Βουστρ. σ. 468. Είναιι
~ε σ«ιΡίς, στι πρώτοι χ.i... οιχ.οι οιvτών ίι7ri1ρξοιν OCγρό .. ιχι, fLSTotx.i)aocv-
τες χ.«ί γvωσ~oΙ 3ιeι του όνόιι.«το' -:1;~ πρώτ'Υ)ς 'των -rr:OΙTpi30" σπως
χ.«ί 'τσι. χ'τi)Ρ.οιτοι τσι. λεγόμενο: Πα~ίτης έ'ΙΙ 'AσyιXT'f. ΚΟρΟC)Κtάτnς
ίν Κώιι-'!J τοίί rtoιlou, Μαραθεύτη, εΙ, τη" AιiYtrt.v χ.οιι Καt>αμα­
νίτης εΙς το Κολόσσι χ.τΑ. ΠΡΟιΡαινω; ιi.v1ix.ov ει; τους α:ξινoχωpί-.αι~)
τούτους. Διότι οΙ fLέτοιχ.οt 8ιαιχ.ρίνοντοιι κιΧλλιστΙΧ ~ισι. 'του ϊθνιχ.ου
αιύτων, σπερ ΠOλλOίx.oι ... oι~rιίνoνη, εΙς τ«~ -rr:όλει~, ΠΟΙΡa.λοιιι-bιΧvοuσιν
ocvTt έπωνόιι.ου.
ΚΙΧίό Άστρομερίτης (Μφ.) ιiv1jx.s'll Τσω, ιί, Πιλοπο'llνi)σιοv χ.αι­
τιχγόμενον έξ "Ασ'τρου, χ.ιι.ί χ.οινω, λιγόιι-ενο" Άστροιι.ερίτην' ό Μα.·
χ«ιρ«, (σ. 402) fLετ«ςu τών ~λλων οσου, εσιΡαιζαιν &'11 Κόπρφ JtO:Ttι
τό1426 οί Mrιιι.ιλoi:ίχ.OΙ ocvιxιpipot χ.«Ι «πολ'λοu, ΜοροιΙται.ι,», τό ~. i&vt-
392 Σ:ΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟ'f

XOV τ1jς χώιι.'Ι)ς ιi.oπofLiVEt ΆσΤΡΟfLερlτ/ς (Xt1t Άστρoιι-ε~χι«νός, σuyxo­

OΠTofLlvou του ρι).
Oυ~, εΙν«ι τολιι-'Ι)ρον voc είχ.iσωfLεν, ΟΤΙ (ό)ΜορφίΤ"Υ!ς τι~ ~ ίππότ'l)ς
de Morpbo συνφχισε τ),ν Όμoρ~{ταν. (Κθ), -lJτις φέρετ«ι χ.«ι
ίν -rii ένEΤΙχ.~ ciπογρα:φii (Mas L. ΠΙ 511), χ.OCποιος Μουσουλlτ'l)ς,
l1ΤΟΙ έχ Mouaoul τ-Υιν ΜΟVσ'οvλίταν (Μσ), 8ιότι Μοuσουλ718ες fLV'I)-
fLovtuovT«t εν τ«ίς Άσίζ«ις (Β &:ρθρον σ!.ιή πα:ρ~ Σocθq: ΜΒ. ς' 493,
20) οπως 'Προφa.νως κOC'Ποιος ciρχ.ψοιv~ρίΤΥ)ς όπ1iρςε 'Πρώτος oίχ.ιστrις
τΥις Άρκψαντρίτας (Κδ.). 'Εχ. τ1jς φρχσεως πιΧω στόν 'Aex.tfLocv-
8ρίτ')llν μετόι τόν θOCνοιτον σιύτου έλέχ.θΥι «'ΠOCω στ),ν Άρχ.ψοιντρΙτοιν».
(Mas. Ι.ΙΙΙ, 507).
ΕuνόYJτον χ.οιτό'Πιν εΙνσιι οτι πολλσι! κωμοιι φέρουσιν οιύτο τοίί-::ο τΟ
χΙίριον ovofLoι του πρώτου οιίίτων οίχ.ιστου. Διότι 'Itctpif-Etvsv ό τoιoiίτoς
'Πρoσ~ιoρισμoς χ.οι! ά:φοσ πρoσ1iλθoν OCAlot κιίτοιχ.οι, εργά:τοιι .η τεχ.νί­
τσιι, συχνότερον δε ά:Πόγονοι εχ.εΙνου τοίί κocτόχ.ου. Ό 'Τuπος των 'ItrJ.POΙ­
ιι&ινίΧν'Των όνοιι-OCτων Οιa.ΨΟΡΟ'ρόπως fLετε~λi)θYJ, !ι.λλ' ένΙοτε ποιρέιι.εινε
fLixet σήιι.ερον Υι ίχιρροισις ο'Πως ~ro xa.T' ά:ρχ.ιίς. ου,ω liyETa.t χαΙ
τώρoc Καλον χωρ'l<ον τοίι Καποvτn (Μφ), οπως έπί 'Των ΦριΧγ­
χων, πρ~. P"tJytxov ~tιXTa.YfLoι του 1468 (Mas L. ΠΙ 238).
ΌfLοΙως ~lla.t χωιι.οιι 'Του Μόρφου λέγοντοιι σ'το'ίι Χόλn κοι! σ'το'ίι
ΧΙ;>Vσ'οvλψu χ.ωρίς «χόfJ-"t) voc σχ."tJfJ-οιτισθώσιν όνοιι-σισηχ.«Ι· εΙνοιι δε
το Χρυσοuλ~ος βυζοιντιοιχ.Ον ονοιι-« Χρυσήλιος, (ώς ώνοιι.OCζετο ιι-εγιστιΧν
τοϊ) Δuρρ«χtου έπί B«atAsto,j -:ου Βουλγα:ροχ.,όνου) φερόιιενον χ.«! εν
συfl.~oλιιίιι:ι του 1469 (Mas Ι. 111 295 papa Vassili tou Hrousou-
liou ) χοιΙ σφζόιι-ενον «ρ«ιότοιτ« μέχρι 'Toίi8ε (Σκ:Χλοι). '-Ητο 8ε ΠΙ­
~oινώτcιτoι ό XpUGOUAlO~ οvτος Ι~pυτ/ς του 'ioιtaXoou του Σωτ1jΡΟζ, οστις
χ.oινώ~ όνoιι.ocζετcιι « Άγιrι. Σω'ΤΥ\ρσι:ι>.
Κ«! κώμ"Υ! -r1j, Άιι.fLοχώστοu λέΥετιχι &:νδυ όνοιι.σιστιχ'1jζ το'ίι Sv-
λo~άoυ, Πtθocνώ"cι'Τοι ~' έκεϊ: ίί'ΠΥ\ρχε χ.τ'1jιι-ιΧ 'Τι ι:iν~ρός, επονΟfLοιζο­
μένου ιΈ"1]ΡΟιΡOCγου.
-
"Αλλοιι τοtοιuτσιι '"
ΚωΙΙ-ΟΙΙ
λ'
ιγον,οιι
.. ~,
"1]0Υ)
κσιι χ.σιτ
, ονοιι-οισΤΙΚ1jν
' , .Ο
Zcιχα(>κας (Χρ), ό Καλαπαναγιώτnς(Λχ.) ό Καλλίνι'l<ος (Μφ)
έχ. Τ71ζ γινιχ.71ζ το'ίι Zαχα~'I<α., 'Περί ου ea: εΤ'Πω/Α-εν κοι'Τωτέρω, του
Παναγιώτη, (ώς ψέρι'Τοιι έν τ~ ένετιχ.~ «πoyρcιιp~, Mas L. 111 506
Panagioti), ~aτις ειρ'ρε το. διcιχ.ριτικ.Oν έπίθετον 'Του χ.οιλοσ, (κ.cιθως
 TOllONrMIKON ΤΗΣ KrnPOr 393
ό οιύτοχ.ρ&:τωρ Ίωχνν'1)ς ό Π~λoιιo'λoγo; ώνΟ;.tΧζετο K~λoγιX\l\l'1);) χ.Χ!
τού Καλλίνικου οστι;, ι;;; έξΧΥετ:ιι lj(. ,:,ινο; σpρη'ί~oς α: Καιn.ι­
νίκο!,) -ΥιγΟlψ.ένο\)) (πιx.ρ~ τφ χ.. Άνιx.στιx.σιx8~ {ν Μ6Ρφοu) ';;το πιθαι­
νως -Υιί'ούμενος τοίί 'AyiO!J ΜΧf/-οιντος, ίχων έκ.εί Itτη;.ι.αι.
Δύο κωι-ιαιι σφζοuσιν όνόι-ιαιτοι yuvιx.tx.Eioι, -Υι Άμαρ'Κέττη (K~.(
κ:ιΙ -Υι ΧΘυσίδα (Κθ:). Κοι! Άμιχ.ρκέ'rΤ'Υ) 1-'-,ν ,Τνοιι -Υι Marguette
.ητοι Mariette, ονοι-ιοι σιίν'1)θες και! έν τ~ oιυλ~ τ7)ς Λοuζινιοινη, καιί
σφζόι.ι,νον και! σ';ψ.ερον Μαel<εντοίι, ιβλ. 'Αθ'1!νa.ς, ις' 261). Xeu-
,~
σ~"α
~\
σε
,.,."OV0floΙX
ειν
.'
σπιχνιωτερον, ιχπιχντων
- '\
ι-ιετοι
το
18·9 ' ''t'O,
;) εις
α: βραι~ίoν τον όνoι-ιιiτoν» της Iιpa.; ι-ιονης Κόκκου σ. 8 2. «XpuatJ-
~Cl.ςJ) (<<βριχ.gίον.» είναι! βε~ιxίως το β:,έ~!"Qν, .ητοι brevium)' -Υι χ.ώfL'J7
ι-ιν-ιψονευετιχι κιχι vπο τoi:ί Βοuστρ, 45~ α. τη" Xρoυσί~oι" είς τον σιρ
Γιλιοψ Ταιχ.ρέ D.
Ή ~ε 'Αντρολί'Κον, σ1)ι-ιιρον τοuρχ.οχώρι, n Κρίτου χ.αιι Υι Σί­
μον (κσιί ΟΙ1 Tpii; είνσιι χ.ωf"-ΧΙ τΎjς XpuaoxoG), έχ των φρ&:σεων «σΤe>U
Άντι?ονίκου, στoi:ί (Έρωτο )Κρίτου χ.οι! στοα Σίμου» !Lιτοι~λ'1)θει­
σων, «φοίί iaX'1)f"-oιTiae')']aoιv οιΙ κωι-ιοιι, x.oιτ~ τΟι. στ/ν lΙά4!ουν, στ/ν
Άσίνουν, χ.ocτ-ήνΤ'1)σocν όνόf"-ΟΙΤOC θ'1}λυκιΧ. Ή Άντρολίκο!,) f/-σιρτν·
ρείτοιι έπl. της φρocγκοκρ:ιτίοις c:AntroliqueJ> β1as Ι. 111, 273), 1)
~ι KpiTou, Υι όποίoc κοιτόπιν 1]νώθΥΙ μετOt της Τiρρocς, τότι jjTo χω·
ριστ-rι, ΧΟΡYlγYjθείσoc τιfι 1372 δε, τον amiral de Caffran ( Mas L.
ΙΙ 420, 2) κoct τφ 1392 είς τον ΣΙρ ΤζοuOtν Σωζόμενον (Μχ. 373).
Ή δι Σίf"-ΟU, η'ης ~ε.. ι-ινYjι-ιονεύετσιι oυ~' ίν ήi ένετικ~ «oπoreoc~~,
«v7jxe.. Ισως εις τον κύπριον εuποιτρί~'t!ν, ον ό Στέφocνος ό Αοuζινιοινός
(βλ. XOCTcuoripcu) «νoιγριiψει Simon di Nicolb.
οιAHoc χ.uριώνuι-ιιχ. Xcuploc πρoσέλιx~oν 't'uπον oυ~ετέρoυ, .ητοι το
Ά'Κά~ιν (Ακ), τΟ Βασίλιν (Μσ)' τΟ Zα'Κά~ιν (A!L' χ.2.ί ι.ιoν~ ίν
ΠχφιΡ), το ΠaΤp'ί~ιν (Κπ)' κιχ! το Πολέμιν (Πφ), ΠΡΟιΡοινως ύΤο«'Ρ­
ξιχντιχ, προτοσ vi σΧ'1)ι-ιocτισθωσιχ.ωι-ιοιι, χ.τ-rιμοιτoc 'Ακ.«χ.ι τινός, ';;τοι
'Αχ.σιχ.ίοu, χ.σι.ι Βιχ.σίλει, 1\τοι Boιatlslou, κoc! Zoιχ.ιiκι, 1\τοι ΖcXΚΟU (Ja-
ques) λεΥοι-ιένοu υποκοριστιχ.ως, ΚCΙί Πocτρίκι, 1\τοι noc-rptx.Cou, κιχl
Πολέμι .ητοι Πολψίου. Το ονιψοι 'Ax.ιXκιo~, ώς ώνoι-ιιiζιτo .η~Y) δ
OΠOΙ"1JP τΎjς θεο8ώροις, .;jTo σuχ.. ότocτονίπl. των οιUτοχρocτοριχ.ων χρό­
νων, «ιΡοίί μcr.ρτuρες ι-ιόνo1ιl ι.ινYjf"-ονεUοντοι& ~ώ~ικoc, ΟΤΙ ~ι το χωρίον
~τo ΠΡΟιΡραιγκιχ.όν, f"-ocpTupsi το γεγονός, ο-η 1\8η oriρ 1310 «ν7jκιν.
394 11IΜΟ1' ΜΕΝΑΡΔΟ"Χ'

εί~ τόν Balian (ΥΡ. Valiant) de Ibelin (Amadi 384), οΙ ~ε p1jYi~

εΙχον έκεί ««πλίκιν:D. Βουστρ. 470' Μχ. 73. Ι 78. Κιχ! ..ο Πολέ­
[λιος ~τo σuν't)θε~ ovofLιx χά:ριν τοϊ) ιχ.Υίου Πολψίου, OU μ.ν'l'ψ.ονενει ό
Moιxoιιpoc~ σ. 67 (πρ~Ι κοι! τ.οποθεσίοιν Πολέι.ι.ι δις τeι Μοιν8ρΙοι, Κλ).
'Εκ των φρά:σδων (J'ΤΟU Πολέμ1., (J'ΤΟU Πατρί'Κ1., ~τό φυσικόν, «epoiJ
iλ1)afLOν~e't)aoιν οΙ ~νθρωπoι έκείνοι, νeι λ'x.θ~ (J'το Πολέμιν, (J'ΤΟ
Πατρί'Κιν, οπως στό Koιρπcίσιν. 'Έτι ~. είικολώτερον .ητο στ' 'Ακoc­
κιν, ΟΠΟΙ) έκθλί~ετoιι το ~ρθρoν ιi.νεπoιισθ-i)τως. Ό κ. Σπ. Π. AιXfLTCpo~
(έν 'EΠOET'l')pi~L Ποιρνοισσου Α' σ. 156) ιi.πoδεικνύων ΟΤΙ το iIAOYOOiT'l'),
το Τοιτό'l'), το XOΙlxc.uTa'l'):D κλ. ;jσοιν XTYι(LoιToι των οίκων τούτων,
πρoτψιf Τ1)ν TOtOΙUT'l')V δισc. του '1) γρoιφiιν, ώς 3ItItvuo1JaOCν την γινικiιν.
Άλλα. το Κ1Jπριοικόν τελικόν -ν ι.ι.1)νύει, Οτι είιθυς ιi.φoυ οΙ λοιλουντες
(Lετοιχειρισθωσιν «ντι τ1jς YiVLK'Yi~
(J'TOU "';1)'01 oιiTtIXTLx1)v (J'ΤΟ, ποιροι­
(LiVIL πλέον Υι ίντύπωσι~ του ouaITiPOJ.
Κοιι ουτως iρχόfLδθοι πλέον είς ονό(LΟΙΤΟΙ κω(Lων, Οπο,.) atOΙxplVO(Lev
τα. ίπώνυfLΙΧ τωv πρώτων οίκιστων σιUτων. Ή τοιιχύτ'1) ερευνοι προσ­
λClψ~~vει βε~ιxίω~ σ'1)!tοισίσιν taToPLx-f)v. Άλλ' έαιν χωρίσω(Lεν κοιτόι
πρωτον ται iOoιyev1j iπών1J(LΟΙ, δυστυχως Ολίγιστοι τούτων θαι εuρω(Lεν
γνώΡΙ(LΟΙ κσιι Ο"Πουδοιίσι. Κιχ! τουτο διότι κυΠΡΙΙΧΚ1) «ριστοχροιτίοι φέ­
ρουσοι σuνex1j Ιπώνυ!tΟΙ, (LιxporupsiTOΙ\ (Lόνον έπΙ ΤYϊ~ <pρoιγκoκρoιτίιx~,
ιi.λλσc. κιχ! οιυτ'l') τιχχέως iπooιv1jAOIν εί~ το ιi.ρχoιΤoν συσΤ'1)!tΟΙ του βοι'Πτι­
στιx.oi:ί όνό(Lοιτος τοϊ) πιχτρός, όσOCχ.ις ~τo «v~yx.'t) νσc. πρoστ&θ~ χ.ιχΙ
τουτο. Tσc. i&oιyiν'i1 λοιπόν έπώνU(LΟΙ 7ίσοιν κυρΙω~ lπo::ιγytA(LoιTtXιi,
κοιι ένίοτε σχ.ωπηκOC, τουτο ό' ιξά.γετοι\ x.ιxl έχ. των «κολούθων τοπω­
ν1ψιων, τσc.~ όποΙοις θ' «ποόεΙξω(Lεν χ.uριωνύ(Lοuς.
To\oιuTcxL εlνοιι πρωτον οι! κωfLΟΙ\ οιΙ λiιγoυσoιι εΙς - ~~, .ητοι ό
Άρα'Καπας (Αι.ι.); ό Ά(J''Κας (Μψ), ό Βα6νλας (Κν), ό ra00'l.!eaςo
(Άμ.), ό ΚαραΙ><ϊς (Κν), ό Koντρα~ας (Μφ), ό Λοv6αρας (Λμ),
ό Μανταλας (Αύ.), ό Μαχαιρας (Όρ), ό Πεδουλας (Λχ), Θ Σα­
ραμας (Χρ), ό Φαeμα'Κας (Όρ), ό Ψεvδας (Αν).
Πρo~ τσιίίτοι ~ύνσιτCltι 'ναι σuγx.pίν~ τις χ.οιΙ ται όνό~oιτoι των ές'i1ς
τοποθεσιων' ό Βα'Κλας (Κώ(L't) τοίί ΓΙΙXAOi:ί), ό Καρ60vνας (Πελέν­
τρι); ό Kε~αλας (Mσινδρισc. Λ~), ό Κορτνλας (Κώ(L't) -rouTICItAoi:ί),
ό Κορνπας ("O~o80~), ό Κοvδοuvας (ΚΟΡ(Lcxχ.t't''t)ς). ό Λαχα.να.ς
(ΛΙΤU(LΠΟV), . ό Μαρμαι>ας (Aocvtoι), ό Όξινα, (Πολi(LΙ), ό' Πετα-
 τοπαΝηΙΙΚΟΝ ΤΗΕ ΚYΠPOr 395
ρας (7;τοι Πt~rLρflς, K~θ·l»ι.ιx,), ό Σαϊττας (MovtxT-r,,), 6 Τομαeας
(Κχμπος), ό Φοραοας (Πολέμι) κτλ.
"Ότι τΟι πλείστιχ των Ιπωνυ!-'ων τούτων σ-r.μcιIνoιισι\l έπXτrελμ:τ .η
ί8ιό'Π)τcι τοσ φέροντος, ιχίσθιχνόμεθαι πiντες οΙ 'Έλλ"t/vε:; :LΠQ τών
χρόνων 'Αντιγόνου τοα Γονιχτ«. O~τω B!I.~'JAi:; μν71!J-ον1UΙΤΟ:Ι ίπΙ·
σκοπο,
'Α '
νΤΙΟχ'ει!Ι.ς nlXpcc, Σ
ου oer:,
{~ .
κχ!
Μ
!Χχοιιρ ....,
:$ Τ • Ι
71ΤΟ crι(ωπτιχ.ον ιπω-
•

νυι-ιον 'Ρωι-ιαιίου GTpιxT"t/you. Ίωσ-ήπου Άρχ'ιχιολ. f 4, 15,7. ΌμοΙως

~α'Κλας λ. χ. σ7) !-,ccivs ι τον κραιτοστιχ ~άκλαν, '1ίΤΙΗ fJoErιil"t/v ριί­
~80ν, haculum, κορνπας τον χιxτιxσx.ευιiζOντlX 'Κορύπες σTιiμνες,
'Κουδοννας τον χιχταισχ.ευχζοντιχκoυ80υνιαt (οvτω κιχ! Βουστρ. 500),
μανταλας, τον κιχτιχσκευ«ζοντα. μι:\:ν8α.λα._χ.τ. Άλλ« το όξ\νδ.ς
και! τό λαχανας 8υνιχτον εΙναιι ν« σ-r.μα.ί'l-φσt κιχ! τόν τόπον, ο'l;ου
φύοντα.ι λιΧχαινιχ και! Οζινα., (καιθως λέ"(οντιχι τΟι λεμόνια.). Βλ. «.νω­
τέρω Πλα.τα.νιστ«ς κα.Ι πp~. τ1ιν 6ξαιιρετον ίνοιίσψ.ον 8ta.τρι~.ην τοίί
κ. Κ. Άι-ιιΧντου Die Suffix.e der neugriecb. Of'tsnamen (Mίiη­
chen 1903) σ. 35.
'Aλλιi: το <Χ:ξιον ,"poaox1i, είναιι οη τιναι των έπωνυμων τουτων
κα.τ-ήΥ'Π)σαιν X.CC\ έν <Χ:λλιχις ίλλ71νικα.ίς χώριχις τοπωνυμίιχι. Κιχ! 'tOUTO
~ιότt, κιχθOC παιρετ-ήΡ71σεν 7;8'7) ό χ.. Γιώρ"(ιος Xιxτζι8ιix.ις (r'λωσσο).. Με­
λετων Α' 196) «έν τα.ίς χ.ώμαιις (οΙ ~"Έλλ'7)νες x.cc-rOC ι-ιέ"(ο: μέρος
εζων κor.ι ετι ζωσι χ.ωμ'l13όν) συνήθω; εΙς μόνος εΙνιχι» xoιρ~oυν«ς, χο­
φινι1" ιι-ιχρμιχρ«ς, -τομlΧΡiiς κτλ. εν μέσφ των <Χ:λλων "(ιωΡΎών. Ο~-rω
λ. χ. χωρίον ΚΙΧΡΙΧ~i80ς, 7;τοι -τών Koιpιx~x3ων \ιπιiΡΧΙΙ 6'1 Κεfa.λ­
λ'7)ν iq;, Mo:xιxtpi80V, .;)τοι των Mα.χιxιριi:8ων εν Ζιχχυνθ<ι>, ίν KύΠΡ~
3έ ό Kιxpor.~i:; χ.είτa.ι εν Kspuvier:, οπου μόνον '1ίψ.ΙΧζε μετOt ...ης
«VTtniplXy 'Ανa.τολ1i~ Χ.IΧΤΟι τους TOUpX.IX.OUIί χpόνoυ~ Τι νΙΧuτιλίlΧ. Ό
τόπο, λοιπόν, οπου ~ιέτρι~εν ό πλοίor.ρχος ~ ό ίφoπλιστ/~ ίκείνος,
ελi"(ετo στου καρα6α κor.! ΚlΧτόπιv ό Καραοaς. "Άλλως Τι όσ'7)μί­
PlXt ιι-ε"(lΧλuνοιι-έν'l) αιϋτ'l1 κωμόπολις (Tif> 1901 είχε f 593 χ.ιχτοίχουζ)
~έν ιi.ναιφέρετιxι oίι~ε xιx-rOt τους ίνετιχ.ους χρόνοιι,. Πόσον ~έ προχεΙ­
ρως χ.a.θιερώθ'l)σχν τOt τοιιχυτα. έπώνιιμιχ ώς ονόμΙΧ-rΙΧ των χ.ιχτόπιν
«νιxπτuχθίν-των aιινοιχισι-ιων, ιι-ιxpτuρεI τΟ rlX80upiιo, πor.ριχιι-ιίνιχνπρο­
φιχνως «πο τοα στcι:θμoυένoς ~ Πliρlaσοτέρων Oν'7)λcι:.... ών (3ιότι εν .'ήi
έ~εηχ.ii :LΠΟ"fΡlΧιΡ~ (Mas L. IlΙ 509) «νιχ"(ινώσχετ«ι Gaduradas,
396 111ΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

.;jTOt yιx30υρ~3.~} κιχ! a-rι(J.ipOV cXποκρουόι.ι.ενον, ώ~ είποι.ι.εν, ύπο των

εκεΤ κιχ":"οίκων.
'Άλλιχ 'ttvOC των έπων6μ.ω" τούτων ι!νιχι πιχλιχιότεροι. Ούτω «cXριχ­
κιχπίχ,» ε!ν' ~λλo~ τύπο, του dρο'Κόπος, ώ, το Κωμοδρομα.ς (ώ,
ό"ΟfL±ζετιχι τοποθεσίΙΧ 't"1iI; Γεριiσιxς) του «'Κωμοδρόμος»' (πρb. κιχ!
~1()λαρα.ς cXντ! ~!oλάρις, 'Καμιναρα.ς cXν1:"! 'Καμινάρις, νοταριϊς
cXντΙ νοτάρις τΟ'αγγαρα.ς cX"τΙ τΟ'αγγάρις). Κιχ! 'ΚωμοδρόμΟζ:
fLEV {a-tιfLιxtVE κυρίω, τον «ΥυρολόΥον» (βλ. Σιχκελλιχρίου Κυπρ. Β'
626), Ο'τρατο'Κόπος ~ε τον έΡΥιχζόfLενον εί, τες στράτες, τον cXΥω­
Υι.χΤ'1)ν, (d)ροκόπος 3ι τον «οροκόπον» .;jTOL τον έΡΥιχζόfLενον επι
των ορέων' OCλλ' ουτοι, ώ, φοιίνετιχι, cXπετέλουν ώΡΙGfLέν'1)ν τιiξιν·
~ιόTl το «Τριχούιν του Διεν"1j» στ. 3 λέγει·
«στ.ην νιiκριxν του ΠΙXνιxΌρκotί 'lJuptv 'rOUI; cXροΧόποuς»
(βλ. περιο3ιχον Άκρίτ«ς, τό(J.. Α' σ. 299, τευχ-oς 11 Ον κιχ! 120'1 't"1iI;
1 κιχ! 15 Auy. 1904). Toιotίτoς <ιcXροκοπίΧς» Τιτο βεbΙΧίως κοι! ό ί~ρυ.
τ.η, του (κιί ονοιιιχστοίί νΙΧοίί τΥίς 'Ιιχιιαιηκ"1jς, πιχρα. τον οποίον icrx'l)-
fLIt:~iae'lJ κιχ! -i] .κώιι-'lJ, .η-ης πριiyιι-ιxτι εν Tij lveTtxij σ-ΠΟΥραιΨii (Π Ι 503 j
φερετιχι Rucopa. Άλλ' .;j3'l) κιχτ' σ-ψοι.ι.οίωσιν προφέρεταιι Άρα'Κα­
πας, δθεν ό κ. J. Π. Π. Βοντιτσ;ίΧνος έσχέτισε τ.ην κώι.ι.'l)ν προς το
παινθΟfLολογοuμένως λίιχν cXπέχον ,χ,π' ιχυτΥίς Ι rak-Arabi (βλ. ε ιp'lJ (J.E·
ρί8ιχ Άλ-ήθιιιχν, ,χ,ρ
1120 (256) τΥίς 31 Auy. 1902 «Γλωσσολο­
ΥΙΚα. κιχι Τχν'1) Φοινίκων» ,χ,ρ.
12}. Άλλ' οτι ό Άρoκoπ~ς Τιτο ~ν­
θρω'Πος cXπο3εικνύει τριχνως ή ιιέχρι aoήfLEpov EVxe'l)crTOI; τοπικ-η γι­
νικ-rι- πάει στοίι Άρα'Καπα., nρτεν που τοίι Άρα'Καπα..
Όιιοίως λέΥετιχι, «πάω στοίι ΆΟ'κα», οτι 3ε ό Άσκ~ς Τιτο α.ν­
θρωπος, lxo(J.SV P'lJT-rιv ιιοιρτυρίιχ" τotί Mιxχoιtρ~ 405, οσης cXνιχφέριι
ι:τό" Μιχνώλ't)ν τον 'Ασκei.ν7>. Το έπίθετον προφοινως 'I'lJfloιxlViL τον
ειι-πορεuόιkενον Tou, cXσκου" ciιλλ' ώς ψΙΧίνετιχι, ύπ"1iρζε" &πώνU(J.ον
suytvouI; Κ 1 JπριQtκου οlκου. Tόtς επ! T"1i, ΨΡΙΧΥκ.οκριχτίιχς ευγενείς οίκο­
Υ,νιίοις 't'''1i' ν-rισoυ κιχτέλεξεν εξ tiνΙΧfLν-ί)σεω~ ό έκ του Ρ'lJΥικου οίκο\)
ΚΙΧΤΙΧΥόfLενο, ίερεuι; ΣτέιΡιχνος Λουζινιιχνος έν τίj'> πι ρ! Κύπρου ϊΡΥφ,
δπιρ έξέ3ωκε πρωτον μεν ίΤΙΧΛισ't'L Chorograffia et breve Historia
universale dell' isola di Cipro ... ίη Bologna 1573 (σ. 82 b)
ϊπειτOL 31 μετιi ηνω" πιχροι.λλΟΙΥων ΥΙΧλλιστΙ Description de tute
l' ile- de Cypre... Paris 1580 (ρ. 82 «Les Races ou maisonsa
 ΤΟΠΩΝ'Υ'ΜιΚI)Ν ΤΗΣ KrnPOr 397
nohles de Cypre»). Άη' Υι IP«ΙP1J πλείστων ;',ο;.ιΧτων εν ε)f.iστ~
έκ~όσει 8ια.ιΡέρει.'Ε" τ~ς ίτor.λικΤις έκ~όι:r!ως μετέγρ:ι.Ψ. μετrι. πολλων
σιΡα.λρ'OCτων κσιι "roc όνόμσιτιχ., κα.θως μετέιppaισε κ:χ! τό πλείστον πό­
ν')')μci του, ό Κυπριιχνο; (σ. 273). Λοιπον έν μεν τr, YOClAtxi) έ)f.3όσει
φέρετιχι Aschagnes, εν ~ε τ~ ίΤOCΑικi) Ascanio, 06εν χ.σιί ό Κυπρισι-
• '.1. 'Α L 'Αλλ' • . \>. , .~,
νος μετεγροι,!,εν σκ,:.<.νιον. ο συνοικισι-ιο; οεν ι-ιν')')μονευετιχι ουο

επ! τ~ς iveToxpoι't"ioι;. .

Μετοιζι.. των ευγενων κοιτοιλέγει ό ΣτέιΡανος κιχι Μο οΤχ.ους, otc;
έν ι-ιεν 't"i) ΙηιλIΚ~ έκ8όσει γρOCιΡει Zacharia κιχ! Zagharia, έν 8έ -rij
roιAl:xi) Zaecbarie κιχ! Zagharie. 'Ήσα.ν ~ε οΙ μεν γενοiiτοιι (Mas
L. Ι, 129), οΙ 36 χ.Uπριοι ευπιi't"ΡΙ~ιΧt, ώ; ό κιχτoc τ.ην OCλωσιν τΥίς
'AIλIλoxcda't"ou πεσων capitano Gίacοιnο Zacharia, nobile Ciprioto
(βλ. Angelo Callepio πcι:ρoc Στεφ. Λου. Chorograff. σ.96 () χ.ιχ!
11 Ο (). ΕΙς gvιx των εuγενων τοuτων χ.οι! ouxt είς χ.οινόν τινοι Zocxrι.­
ρίοιν ά.νΥίκε κα.Ι Υι θέσις, οπου Υ; νυν κώμ')') Ζαχαρκα.ς,
Τό ~ε Λογor.ρiiς, εξ ου ώνιψ-ιiσ6')') ό Λουοαρας, ~τo γνωστόΤOC1"ΟV
Επώνυμον κυΠΡΙιΧκου οΤκου. Όρθό~oξoν έπίσκοπον
Loara ιiνιxιpέρ"
ό Angelo CalIepio επ! τΥίς Toupx.tx1i; κιχ.τα.κτi)σεως (βλ. Cobham
Excerpta Cypria σ. 164) χ.οι! θεΟιΡOCν')')ς Λογιχρα.ς Κύπριος ιiνιx.φέ­
ρετοιι ώς έπψελYJθε!ς 't"1JV ([ποιρσι ΧρισΤΟιΡόρφ του Ζιχνέτφ, εκ.~cσιν
του EuιxγySAiou «ετει 'Ισ Χσ ~<poέ» (βλ. Σtiθοι Νεοελλ'7)ν. ΦιλολΟΥ.
σ. 232). ΚοιΙ τοσ μεσοιιωνιχ.ου τούτου έπωνuμοu 3εν εΙνιχ.ι Μσκ-ολον
ναι. ε1'Jρωμ,εν 'r1JV ocpxi)vo «λογα.ρocς:» .ητο ιiξίωμoι εν τφ ποιλοι't"ίφ τ;ης
Κωνστιχντινουπόλεως (βλ. κα.! Krumbacher, das MitteIgriechi-
sche Fischbuch) i/LΙPOΙ\VOV τον κριχτοϊϊντοι το βοισιλικον «λoγιiριν:ι>,
'1ι λέξις ιΧUΤ"/j εUρίσχ.ετοιι κιχ! ποιρa: Μιχ. 123 α:έσυι-ιπίιχσεν oπoAλuv
λογιΧριν», σφζετοιι ~ε κιχ! σiιι-ιερoν εν τ~ πoιρoψί~ «πvρκοιις λου­
οάριν ναχι;ι»· λογιχρOCς ocpoι 60C iσiι/Loιtvs τότε κιχ! εν Κύπρφ είτε
τον XP'7)μooι't"iaιxv't"oι λογοιρ«ν,
eE't"i 'τον εχοντιχ πολuν λογά:ριν. Ό Λο­
γα.ρίΧς εκnσεν, ώς <potiveTιXt, ,.1Jv εν oτi) κώμ'!1 xoι't":Xypιxtpov έκκ-λ'r!σίοιν
«Κυρσιν'& -ij't"ot Πα.νοιΥία.ν. 3ιότι εν -ri) ένετικi) ά,πογρocφij (Mas L. 111
502) φέρετοι:ι casal Nostra Donna de Legora.
. Κοι! τΙ. Μocχοιψiiς όπερ ΚUΡiως είνα.ι προσbλ'7)τt>ι.Ον έπίθετον, ΙιΡε-
f' ~ , ,. \ Τ' ff , _ , f' •

ρεν ως επωνυμον φιλοπιχ.τρις κυπριotκος οιχ.ος, εις ον οιν'11ΧΙ κOtΙ ο οιφ'-

λ~ς χρονΟΥΡ«ιΡος .. 1jς φρα.'Υκοκροιτίοις, ό Λεόντιος. Πλ~ν τουτου yιν~~

398 ΣJIMOT ΜΕΝΑΡΔΟΤ

σκcψεν κιχ! τον ΠιΧτέριΧ του Στοιυρινον (σ. 368), τον Πεpp~ν ΜιΧ­
lιXtpoc, (1). 406) ΚιΧι τον σΙρ Πόλο Moιχoιιρίi. (σ. 102). 'Αλλ' ocγνΟΟίί­
μεν Ιτι, έσιν πρόγονος α.\ιτων ~τo ό κτίσα.ς τΥιν ,ίς τψΥιν τ/ς Θεοτό­
κου Μον1,ν, εξ ~ς ώνομά:σθ'11σιΧν κα.ί τσι ΟΡ7), σπου κείτα.ι, βουνά. του
Μαχα-ιρα.
Τό Sf Πεδοvλας εΙνιΧΙ κυρίως «πε~ιλa.ς'/), .ητΟt ό ποιων ~ φορων
πέ~ιλoι, ~ ώ, θσι έλέγετο σ1Jμερoν εκ -r1i, ([πo~ίνoις» ποδινας. Κα.ί
ΚOΙΤYIργ1Jθ1) (J-iv Υι λέξις OCφ' ~ς Υι φροιγκιχΥι ποοϊνα, .ητοι bottine
(βλ. 'Ae"l)vίi.; ΙΓ' 374) OCντικα.τέσ'tY)σε το επί των α.ύτοχροι-τορικων
χρόνων ευΧΡ1)στον πέ~ιλoν, ocλλά. λέγετα.ι κα.ί a1,(J-epov (J-'γεθuντιχως
πέ(δ)ουλος ό τρ«γος, ό ίχων πό~α.ς λευκους (άσ'προπέουλος) ~
(J-ιXupou.; ('μαυροπέουλος) π«vτ(uς ΚιΧτσι ιι-ετοιφορά:ν, ώ, ναι εφόρει
πέ~ιλoι (πρ~Ι πετεινος κλα-:οιας, ώ, ναι έφόρει ι<λάΤσ'ες). 'Από­
~ειζις 8ε -τΎjς είχοισίοις στι πε~ιλίiς, ~τo ([ ύΠO~7)μoιτoπoιό, J), ~τo ό
πρωτος -r1i.; κώ fJ-7) ζ οίκιστ1,ς, εlνα.ι το κοιΙ νίίν ιΧ.ποκλειστικόν έπocγ­
reA(J-1X των Πεδούλων ~ ΠεΟοvλ,ωτων. Ούτοι περιερχ.ό(J-ενοι τ,ην
ν;;σον κα.τσι το πλεΤστον -τοίί ένια.1Jτοίί (σθεν εν τ~ ~πoγρα.φ~ τοίί 1901
οι! γυνοιίκες κ6cτοιχοι ,,:,oi:ί Π ε~oυλ~ ύπερτερουσι τους ~ν~ρoις κιχτά.
100) ocγορciζοuσι κοιί κοιτεΡΥ&:ζοντοιι ~ipfJ-ιXTcx. των ιXίγoπρo~ά.των, εξ
ών κοισσύοντοιι οΙ πo~Τνες των OCγροτων. 'Εν oλ~ τ~ Κuπρφ βυρ­
σo~εψικαι χωρίοι, πλ.ην του llE~ouAa., εlνα.ι fJ-όνον -ή Άρoι~ί-ι;'ΠOI) κοι! Υι
Ψψολβφου.
Κιχ! το Σαραμα.ς φΙΧίνετοιι ocνοιγΡΟΙfJ-fl-οιτισμος -του σΟΙ/Lοιρ~ς, πρέ­
πει 8ε ναι σ1)ι.ι.ειωθ~, δΤΙσ'αμάρια v-ετοιχ.ειρίζοντιΧΙ /Lόνον εΙς τΤιν Χρυ.
σοχ.οίίν χιχι τΤιν Τυλλιρίοιν, έπει~.η εν τ~ ~λλ~ ψήσφ εΠδΚΡ&:ΤYjσεν 1ι
xρ~σις του φριχγχικου σ'τeατοvρκο'ίi. Ή κώιιΥΙ ιι-ν7)ιιονειίετοιι χοιι εν
τ~ Eνετιx~ ιiπoγριxφ~ (Mas L. ΠΙ 507) Sarama.
το 8ε Φιχριιοικiiς κοιι το Ψεu~~ς είνοιι προψιχνως σχωπτικΟι επίθετοι
«νθρώπων. ΦΙΧΡ(J-ιχχ~ς εlνοιι ό ~ΎlλYIΤΎlριoιστ1,ς, οπως <poιf/Loιχouaoι ~τo
χιχτσι τον Mιxxoιtpiiv -ή Ρ1,Υι:ι.ινα. Έλεονώροι' 'IYeu8ii.; ~ε εΤν' ~λλo,
-τύπος του Ψiu~ός, .ητοι τριχυλός, «Aλi ποιρέμεινεν ώς Επώνυιιον τοίί
ί~ιοχ.τ+.τόu Tli~ τιρπνης Εκείν7)ς ,",οποθισία.ς.
'Έτερον είς -ίtς ίπώνυιιον !ίνοιι το Koxίi.~, έξ ού ώνΟ!Lciσ(7) θΥΙλιι­
χωι; /Ιο1χ.ρΟν xωιιί~ιoν, Υι κο'Vκα (Κλ)' «λλ' εUτuχ.ως κοιί περί τα.ύτ'1)ς
~p .. υpείτoιι Ρ1Jτως, οη προτου έλέΥε-ΤΟ ιχρσενιχ.ως·' βλ. ΒοuσΤΡώνιον,
 TonONrMIKON ΤΗΣ KrnPOr 399
468 «fxocptatv ται χωΡΥΙOC, τόν KO')xiv", οπ!)') ςχ τοσ ~noυ x.ώ~ι­
χος ύπaιπψ.ειοίίnιι (3) «Koκ~ν]). ΥΗτ!) ~~ πιθ:ινώτσιτσι: ό Kaxi, ov-
το; t~tox.or'1JT-rι; του θ«uιιocτοuογοtί
\, r;oτxuoo'J. εί-.
ιι-εσocιωνοι..Υ, lItxl'1Jaioc τοίί χωρiοu χ.οι!
.'
0'/
8·1 .
ε!'1ΙΧΙ 13Ρ'Jιιέιι'1) i;
~ν:ιφέρει χ.σι:Ι ό M:ιχoιιρίiς,
σ. 72 ιr.ό στocuρό;. .• του λ'γοιι-ένaυ Κοχ.χ, ΟΠΟ') βρύει !-,-ίίρον». Το
Κοχ.ίΧς ~τo, φοιίνετocι, πιχρωνU1l-ιaν, σ'1)!-'-oc'ί'10ν τον εχοντοι κόκαν, .ητοι
χ.ρω~υλoν. .
Κ«ι 1J Χρυσοχοίι liyETocc a1JtLtPOII θ-rιλυκω;, x,«i εχει ytVΙX:7jII
της ΧρuσοχοVς. ιiη' ό Βοvr;τρώ-.ιιος σ. 408 γρOCψει «εί; -:1)11 με­
pt:i.v του Xpu~exoijJ) χ.:ιΙ σ. 51 4 «Τζ'l)gερά:νος τoi.ί XpuaoxoU~. '1ΠΟ
των Φρχγχων iyp:i.eptTo Crusoque, xoc! προψοινω; .ητο π:χ.λιχιότερον
τό ονορ'ΙΧ, ιiλλ' ιiγνooίip.εν, -ri; ήτο .1ι-ΧΡUGοχόaς έκείνaι; x.OCt πότε έγ­
xocorlaT-rι έπ! των tLετocλλοψόρων έκεiνων γocιων, Θπa') ό Gaudry ιiνε­
Χ:Χλυψε σχ.ωρiocς ιipxoccoTιiTC't; (βλ. I'i!e de Gh. σ. 27).
W ΑλλιΧΙ τοπωνυμΙ!Χι aφζουσ«ι «κ.όμ"'f} τό tiPGevtχ.r)v επώνυμον :l"tXt
ό Κοuτζοu6έντnς χocι ό Πλατυμάτnς riir. Κuρινiocς. Koc! ό !J-EV
Κauτζοugέντ-rις .ητο πιθ:ινως ι~ρuτης -r7i; Μονης τaίi Χρuσοστόμ,οu
(φέρων τό πιχρωνύμιον ΚΟ\Jτσα~έντnς), ~ιότι τα,ύτ-rιν ό MOΙϊ..ocιρ~ς
έννοεϊ, λέγων (σ. 68) Ο1'Ι τ/ν x.ocpxv -rou «.γ. Έπιφσινiοu ((lb::Hιxv τοι
εις φυλιχξιν εις τόν Κοuτζο\)bέντ-rιν». Ό ~ε illΙXTutL6cT"1); εΙνσιι ,"ocρω·
νυμιον ~μα.ίνoν βε~ocίως τόν φoρoίiντα. πλατυ μάτοιν, .ητοι ΙμιΧτιον,
ώς λέγ'1'α.ι x.ocI σ1Jμ.εpoν τό όποχOCμιι;ον ,εν ΠιΧφφ' «νιiλoγoν .. ού­
το\) έπώνυ:ι-ον .ητο το Ψα.Ψoιι-ιXτ-rις, ..ητοι ό pιiψσιι; Ιμ,ocτι(ο)ν ώι; έχ.ιχ­
λεϊτο ό ατιχσιιΧσσις .. φ 1092 στρocτ-rιγόι; riir. Κύπροu' (βλ. Zωνσι.ρίi
Β' 214).
Τ1)ν γενιχ..Υ,ν στοίι σφζει μετιχξυ των γειτόνων κιχΙ i; υψ-rιλ1) χώμ'1)
στοv 'Αλnθινοu (Όρ) ΠΡΟιΡιχνως ιiν~ρός, ιiV'1JxoVTO; ίσως εις τόν
βuζιχντιoc>tόν οίχον. 'Αλλ' έχ τΎί; έκθλίψεως στΆλ'1)θlνo~ οΙ Μορφίτιχν
λέΥοuσι 1'1)ν χώμ-rιν, ιr.τo Άληθινοϊι".
Όμοiως λέγετσιι τα Μάμμαρn (Όρ) κσιτιΧ τό τα όρη, ά,ντΙ του
MocfLp.ocp'1) , ou ό οίχ.οι; ιiνσιΥρ6cψετocι έν τφ χ.ocτοιλόγφ των εύγενων του
Στιφιiνo\) τοίί ΛauζινιιχνΟiί έν ιι-εν'Τ~ γa.λλι)(:~ έχ.~όσ5Ι Mamares. εν
~ε T~ iTocltx:~ Mamari (πρ~. Κυπριιχνου a. 273). ΙΙσι.ριΧ Mas LaΙrie
(ΠΙ 501)' ιΡέρsτocι ό Ρ. Cazagnia Mammari.
'Αη;" χ.σιι 't;" Μαμών'l.α(Κδ) τιΧ όποί« IJoV"t)!JoOVEvov'tΙXIποιρ' Amadi
41)0 ΕΙΜ:ΟΎ" M:ENAPAOr

27'2, Florio Bustron. 158 χ.ιχι έν ήi ένετιx.~ ά,πογρα:φii (Mas L.

πΙ 508) jjaocv, ώς φα:ίνετιχι. προτου x.ri\!Jo!X του Υνωστου ι:ιΕκου τών
Μο:μfJ-ωνoc~ων .
Προφα:νως ~ε χ.uριώνUfJ-Ο: χωρία:, προαλιχgόvτα: τύπον ou~iorEPOV,
εΙνα:ι έν Π&:φφ το Γονο\ν κα-Ι ":0 ΣτρονμπΙν. ιΧν+,κοντα- βεgα-ίως,
προτου συνοιχ.ισθωσιν, είς ά,νθρώπους Γου8Ύϊν χ.α:Ι ΣτρουfJ-πiiν' +, κώμ'l1
πιχρσι Mas Latrie (ΙΙ 112 <πιι-ι. ΠΙ 456 a'l1fJ-') φέρετιχι Strombi'
πάντως ~ε το ΣτρουμπΤίς jjTo πιχρωνύ/λιον <πιμΙΧίνο'i 'TO'i πιχχυν τον
ό/λι:ιιOCζοντιχ μι «στρό/λgοv».
Κα:Ι τι. Σαράντιν (Όρ.) λέΥετιχι συν+,θωι; ώς ou~iTEPov. «λλ' οΙ
περίοιχ.οι μέχρι σ+,μερον λέΥουσι ιιπOCω στοϋ Σα:ριΧVΤΎJD. ·Όμοιον φα:ί­
.. ετιχι x.ιxL το Κλωνάριν (Λμ) ιΧντί τοιί KλωνάΡΎJ, κώ/λ'l1, ά,ν+,κουσο:
εΙς τ-rιν Gran Commandaria (Mas L. 111 502.
'EAl'l')vtItOV ήτο κοι! το έπώνυιιον Β!Χτιλης, οπερ ιnέoει χ.ωιιόπολις
ι τ ι,

Tij; MεσιxριCΊς, n Βατιλή., 7\τις κocτ' ιΧρχσις έ'φερε κιχ! το ονομα: 't'ou
πρώτου ί~ιoκτ+,τoυ, AeY0fl-iv'l') «+, Στεφocνοu BιxTLlij» (Μχ 368 χ.ιχ!
352), κα:! πο:ρ' Amadi 348 casal Sthenphanovatili, οπου ό έκ~ότ'l')ς
uποα'l')μειώvει (1) «ου VassiliD iAλOι τουτο προφιχνως εΙνιχι σψιΧΑ/λIΧ.
'Ρ'Ι')γικον ~ιιiτo:yμα: Tij, 20 Δεκ. 1468 (Mas L. ΙΕ 236) ά,να:φέρει
τCιν Stefano Maistre Vasilli, le cuillour dou cel, .ητοι ιΡΟΡCΑόΥον
του a.λιχτος, έν ~έ τ~ προς τον ~oιίΚO: Πίς Σοιgο!α:ς έπιστoλ~ των κυ­
πρίων κλ'lιρΙΧών -rij, &' Όx.τω~ρ. 1609 ύπογρχφει x.oιL ό «t Γερό­
λυfJ-ος ΦΡΙΧΥκίσκου BΙXTil'l')D (Miklosich. Mίiller Acta et diplomata
Graeca ΠΙ 268. Σιiθιx Τουρχ.οκριχτουμέν'l') Έλλσις σ. 192). Ό χ.ιχ­
τα:~ι~α:σμoς τοΙ; τόνου (Bα:τιλ-rις) ψο:ίνετα:ι ύποκορισι-ιόι;. Ή κώ/λ'l')
μετέπειτα:
,"hptijlOs. εΙς τον οίκον Montolif, κα:Ι χ.α:τόπιν Et; τον sir
Αηιοίηθ de Bon. Βλ. Σχθoc Μν'l')!JoεΊοι ΈλΑ. Ισ-τ. Δ' σ. XLIV. Mas
Latrie Histoire ΠΙ. 509 casal Vateli κιχι σ. 51 t casal Vasili'
ΚΙΧι Δελτίον Ίστορ. Έθνολ. Έτο:ιρ. Δ' 45ί.
Κο:ι ο:ίίτΙΧΙ μεν είνα:ι!Χι κωμο:ι, α:Ι ιpipouao:t έλλ'l')νικΟι έπώνυ/λΟ:.
Άλλ' «ν έπιχειρ+,αωμεν ναι σωρεύσωμεν κιχ! τοποθεσιών Cινόι-ιoιτιx,
τότε θ' ά,χ.ουσωμεν ιΧμέσως έπώνυμο:, ετι περισσότερα: κα:! γνωστότερο:.
Οϋτω λ. χ. iJ1>ipxo1Jatν είς τό ·Oμo~oς χ.τ1ι/λαιτor., λεγόμενα: όΒάρδQ.ς
κιχ! ό Δοιίκας χ.αι! '7ι ~ρυσι τοu Κανiκλn, είι; τό Πιασούριν ό Kov!?-
)(Ονας και! εΙς "Οι. ΛεUκ.or.ρot ό Καλέ!?κnς 'Χα:Ι ό Λάσκαρις. ΠλΥΙ-
 ΤΟΠΩΝnIlΚΟΝ ΤΗΣ KraPor 401

θυντικω~ ~έ θ' cX.xouaWfLeν ot ΔιγενΙ1.δες (Πισσο·jρι), οΙ Κα6ραδεc

(~ roc~poc~E~, πocρ~ τον 'Άγιον Γεώργιον, Λ:ι), οΙ ΚουμούΤσ'ιδες
(ΠΙσ'σουρι). οΙ Κορωνιάδες (ZWQ-;:'Tιyr,). οΙ Πούλλ:ιοες, κιχί ΟΙ
Φωκαδες. Το Επώνυμον Ai"ΚoocfIt; εζr,r;sν ~ν κ,j-;:,ρφ Επί !L:XJtp6v, E''j-
ρισχ.όμενον Εν τφ χ.α.τocλόγ<J> τών εUΥεvων To,j Σ':"ε9Xνo~ To\j ΛουζινιιχνοΌ.
Lascaris x.a.! Ιascari, ιι-ετοιζu :n των ΤΙρωΤκιί!ς -::ει:;όντων x.!:(-;~ Tr,v
Toupx.Ix;lJV α.λωσιν τ1\ι; Άιι-μοχώστου -ήτο ίΙ capetano Filippo La-
schari, nobile Ciprioto, σuνOCΥωνισθείς μετά: τoiί Δ'1)μ"t/τρίο'J Λιχ­
σκιΧρεως (βλ. Angelo CaHepio έν Chronograffia σ. 97 ιχ.), «λλ?ι
κocl ό Mocxoctpii; 140, «νΙΧιΡέρει «τον σίρ Τζουσιν ΛιΧσχ.a.ριν, χ.ιχ­
~ocnιXριν ·ΡωμocΙον]). Κocί ό οΙκος των Κ ιχλεΡΥών (χ.uπρtc.οι.όι; κλιi~oι;)
«νόιΥριΧφετοιι εν τφ ιίρ"t/ιι-ένφ χ.οιτocλόγφ (Calerges), ό δε Βουστρώ­
νιo~ 5~..j, «νΟΙιΡέρει, «τον Τζόιν ΚocλέΡΥη:9' έν δι τ~ ένετικ~ «πο­
ypa.ιp~ (Mas L. ΠΙ 506) κοιτιχ"λέγετιχιχοιί «casal Colergi ou Ca-
lergi>. Τό i)' έπώνιψον «Κοιvίχλ"t/ς», προελθον βεbα.ίωι; εκ του cίζιω­
μ,ocτος «του ιι-οιγίστρου επί τοσ XOCvtXAeiOU» (.;JTot ιι-ελocνοi)οχείοu τoiί
α.Vτοχ.ρiτορος) Εσ'φζετο xoci εν ΠελοποννΥισφ (βλ. Νίκον Α. Βέ"t/',Ι Εν
'Ακρίτq: Α' 1904 405), σφζετοιι όέ κα.ι εν Λεuκωσί/f μετa.~Ε~λημένον
ποιτρωνυμιχ.ως«Κa.νεκλίΟ1)Ι;D. Koci τί~ oI~ε πόσσι ~λλσι Επώνvμσι λ1Jσιιο­
ν1)μένoc πλέον, θ' cίιpύπνιζεν έν Κύπρφ EpEUVa. Αεπτομερεστέροι, ,πώ­
νuιι-σι Υνώρψιχ. xcx.! προσιΡιλη, α.περ εφερον οΙ ΚUbψνωντες a.υτ/ν, ~oίί­
κες» είτε ~λλoι οΙκοι ευΥενεί" πιθα.νω, ιί.ποικισθέντι, έκ. τη, Πόλεως
't'ou Κωνστα.ντίνου, ώς έν ΚρΥιη1 (βλ. ΣiX6a., Έλλ1)νικ.~ Άνέχ.3. Β
Ι

προλεγόμ. χοιι Μεσ. βιbλtοθ. Β' ξς' 2) rι.φocιι-ίλιoιι έκαιτόν» ώ, ύπε­

λόγιζεν ό ιiyoιθoς .ΚυπριocνΟς (σ. 57) «τοΙΙς εύΥενεϊς ~ρx.oντιxς της
Ν-ήσου» μέχρι της μιxκρδcς κοιι πικρΟίς ζενοχρoc-:ίοις.
Ούτω< επώνυμιΧ 't'tvoι 3υνσ.ιι-εθοι ν' ιiνcx.χΙΧλύφωμεν κιχι Επί τών τι)­
πωνuμιων, οσοιι ιΡέρουσι τ7,ν λa.τινΟΥενη μεσΙΧιωνικ.ηνκcx.τiXΑ"t/ζιν -ατος,
• ατα, - ατον (-atum), 31)AoUaa.v ί~ιoχΤ1)σίocν, οπωι; έν Έλλoc~ι χιχ.­
λoiίντocι «τ~ BoυτσινδCτoι», «τ~ Τuπσιλόίiτa.», «τόι Φιxριx.κλδcτoι» Υι
πλ1)θυντιχη χοιτOCληζις -ατα, «φ' -rις 'τΟ xrijtJooc χΟΙ't'-ήντησε κωμ:η ένο­
tJoiaB'l) B'l)lux-i)- οϋτω οε λέγετocι -i) ΆσΥατα (Λμ), .ητοι «τ;Χ -Ασ­
χ.ocτοι]) , ~ηλoι3.η τ~ κτ-ήμ,a.τιχ του Άσχ.OC (περι της ΤfΟm1ζ του σκ
είς σ'Υ πρ~. το σ'γά~~ω ,χ,ντί του σχetπτω)- σ1)μειωτέον ομω, ΟΤΙ ό
402
κ.. Ι. Π. Π. Boυτιταια.νo~ (ίνθ' «νωτ. «ρ. 19) έτυμ.ολογεί τ.ην χώ­
μ1Jν έχ. τοϊί τoυρχ.ιχoi:ί casggardi, όλίγου ~ε!ν]) !
"0fJ-0tσt εlνσtι τα. Καλογιαννατα, fJ-εταιξυ AίI~';Jil.oU και! ΆγίοΙ)
θωμα., φερόι-ιενσ. κ.οι! εν Tf, ένετικ-r. :ΧΠΟΎΡΟΙΨ-r. Caloinacchia (Mas
L. ΠΙ 503), ήτοι τα. χ.τ1ψοιτοι του ΚοιλΟΥιά:νν1), καιίτοι παιΡΙΤUfJ-Ο­
λογείτοιι χoινώ~, οτι πσ.ρiΎοuσι 'Καλσν γέννnμαν. Έ~ίσ'Y)ς τΟι Αι­
ζα.τα (Πψ) σ';ψερον τσιφλίχ.ι, πOCντω; ocHoTEocvJjχ.ov ει, λιζιον (lί~ε)
τών φΡΟΙΥχιχών χρόνων' (βλ. Μχ. 215 (ι.Ολο\)ς του, λιζίου, χ.ιχ! χ.ιχ­
bΙΧλλά:ρι3ες»).
Κιχ! το .ΈυΑ-ια.τον (Μι;:) ~ ό .Έυλιατος, ώς φέρετσtι χ.οιι έν T-r.
ένετιχ~ «πoΎΡιxψ~ (casal Xigliatos Mas Ι ΠΙ 505) ,ητο χτημ.ιχ
ατου Ξυλιά», οπω, bvofLitETιxt εΙ3ιχ.ώ; τοποθεσίιχ τη~ χ.ώfJ-71' τιχυ­
Τ71~, ποιριχπΑ-ησίιχ πρo~ «τους .Έυλιαδες,», τοποθεσίιχν τη~ Πλιχ­
τιχνιστοίί .
Και! .η Φωτατα (Κν) φιχίνι,,:,ιχι Xo'tJjfLιx ΦωτίοΙ) τινός, μ.έχρι aYιfJ-EpOV
.. σιψλίχ.ι, cίνηχ.oν είς Όθωι-ιιxνoύ~, προφέροντιχ, «ίιτο α:Φώττιχ».η
α:Χωττοι».
Τέλος το Ψnλατον (Μσ.) ,ητο χτηι-ιιχ Ψ1)λοίί τινος, καιι ισως του
Τζά:χου Ψ71λου, ΠΡΟ' ον ποιρέχιι ~ωρεOι~ P"ljytxov ~ιιiτιxyιι-ιx τη, 5
ιίπριλ. 1468 (πιχρσ. Mas L. ΠΙ 214).
K~ί «πό "Ι"η, τριιχκ.οσιετοίίς φΡΟΙΥχιχ.ης 3υνιχστείιχς τών Λουζινιιχνών,
οτε ό χ.ληρος κιχ! οΙ «χ.cx.bΙΧλλciρι3ες» (chevaliers) ένέμ.οντο σχι3όν "1"3:
';ψίσειχ χωρίιχ T7j, ",,,σοΙ) ώς φέoυ~ιx (fίefs) ητο έπόι.ι.ενον ναι κλ71ΡO~O­
Τ71θώσιν επώνυι-ιιχ. φΡIΧΥκιχ.ά:. οι Κύπριοι τσι φέου3ιχ ώνόfJ-lχζον αψουι-ιίΟΙΒ'
-ή fJ-ETΙXiPOPOι δι ΟΙVΤ1) εΙνοιι όποίιχ χιχ! -ή πιχ?αι θουχ.υ3ι311 (1, 138. 5)
ΟΤΙ ό βιxσιλευ~ ε~ωκ.ε τφ Θψιστοχ.λεί «Moιyν'l}aiιxv ι.ι.εν ~ρτονJ>. Tίνσt
ησιχν τΟι Ιπποτιχ.:Ι ψέου8ιχ τη, ν-ήσου, χ.oιτi'λεξεν έπιμελώς ό Mas Latrie
(1' ile de Chypre ρ, 403- 4 t 7) χωρίσοι, οιίιτOC τών ΡYJΥιχ.ών χτ-i)σεων,
(Ρ. 418-430), φσtίνετιxι δε οτι 8ινέΥίνοντο συχνιχί ι.ι.ι-τa.~oλoιί ,,~ς Jt\J-
pιόΤ1)ΤO~ χιχ! Θτι ώς έπί το πλείστον οΙ OΙUoτO\ οίκοι χ.οιτεlχον κλ-ηρονομ.ι­
κω,τοΙι, οιuτοu,τόποuς OCπο ':"oi:ί Guy de Lusignan (1192-1194)
ι.ι.έχρι τοίί Τζiχ.Ο\J τoi:ί νόθοΙ) (1464 - 1473), οστις «νιστά:τωσι τΟι
πιXντσt. 'Αλλ' gveJtσt τ;ης έλλείψεω, ocx.ρι~ών ίστορικών μ.σtρτuρΙών, όσ.χκι,
τσtυτίζoντoιι τσι όνόμ.oιτσt χωρίων κιχ! Ιπποτών ΌUνσt~σtι νrι γδνν1)θ~ .. ο
ζ-i)"t''1)μ.αι, a.v 't'oc χωρίοι ώνομ.ιΧσθ'1)σιχν έχ. των:ίπποτών ή οΙ Ιππότοιι ίχ.
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κrπpoT 403

τω~ χωρίω~. Διότι -;ά, «Χρονιχά, του Μaρέωι;.:ιι fL:Jtp,;,upoiί~ ΡΥίτω; Οτ1.
οΙ έχεϊ: βα:ρωνοι

ό~ϊναν Τα. 'ίιπονόμ1.α TO\lC. τα eixav έκ Tnv ΦραγκΙαν

'Κ. έπαίρνa(J~ν τού τόπου τους τόνομα δπου έ6άναν.

(Χρον. Μορέως Κ, Εκ3. John Schmitt, στ.

3 t 45). Ούτω χ.ιχί ίν
Κύπρφ EroofLEV Ιππότην «τε ΛIΧΥριόΙε!> (Μχ. 380, 402 Stram-
baldi 266. Κυπρ. 272), -r)Tot των Άγριόιων Κιχ! Milias, .ητοι ,,;.ης
Mηλιιiς και! Morpho, -r)Tot του Μόρφου. ΆνΧΥιιη λοιπόν νά. 3ιαισιχ­
φΤΙσωfLεν τό πρtlγfLot. Πίντως ού3ψί:ι. ιιώιι-"t!, έκχωΡΥίθΕτσαι είς ίππό-
<την, 1-'-5":"έ~lXλε τό Πotλ:ι.ιόν 't'"'t!t; ovofL<X, tvΙX πρoσλιi~~ τό του Ιππότου.
'Αλλ' όσχκις ό Ιππότης έpx.ό1-'-ε~oς ~1!<τιζεν α: ιΧ.πλΙκιν», ;, θέσις τοσ
Ιπποτικο\) xor1)fLOCTO; έλέΥετο χ.ocΙ, κιxθ~ς θά. Ιόωιι-εν, λέΥεταιι κα:/. σ-ή­
ιι-ερον, εiς το'ίι (όετνoc), 1) όε έκεϊ: aX')')fLIXTtaOE!aιx ΚΙΧτόπιν όιά. των έρ­
Υιχτων ;j των ~oυλoπrιρoΙχ.ων<1) κιχ/. των χ.ocτα:κτ')')των νέα: κώ!-,-Υί ώVQ­
fLOCa011 κιχτσι T1JV χocτίλΥίζιν ιiρσενιχ.ώς, θηλUΧώς ή ούΟε'Τέρως. Τοι­
αιύτ')') ερευνα: περί ξένω~ όνομίτων, ιiΠΟfLεινiν'Των είς τά. χεΙλη έλλη­
νικoi:ί λ«οίί, ε!ναιι βε~ocίως ΟυσχερεστίΤΥί. Πιστεύομεν όμως ότι, στη­
ριζόμενοι έπΙ των προσιτών μα:ρτuριών, θσι κor.τcxστΤΙσωfLεν πιΕισινόν,
ένΙο .. ε όε ΚΙΧI' θ' ιΧ.ποΟ'ίςωfLεν, οτι οϋτως ώνψιΧσθ"1)σαιν ό Άγκολέμnς
(τουρχ.οχώρι Μ<ρ), 11. ΆγλαΥΥΙσ. (Κθ), τό 'Λνα6αρκος (Πφ), τό Άρ·
ναδ1.ν (Άμ), τό rΟU/?/?1.ν (Όρ), ό Λαζαν1.ας (Όρ), τοϋ' ΛατοιΙ­
ροtl (-r)~" χ.ocτεστρcxμμέν"t), Λν), "-Οι Λ1.61<εeσ. (Κν), Τι Μόρα (τουρκ.ο·
χ.ώρι, (Κθ),1) ΠλαίCΙ1.α (Κν), το Σ1.χχαρΙν (Κν), Τι Τάλα (Πφ), ~ό
Τενονριν (-r)O"t! ΚΙΧτεστροψιιένον, Μφ), Τι Tερcιε~άνoυ (Λν), το'ίι Φι­
1<άρδοtl (Όρ), τΟ Φ1.ν1.ν (Κλ), τό Χαλλέρ1.ν (Λκ) καιί Τι XoVAou.
Κ«ί ό μι~ 'Αγκοuλέμnς Eλαι~ε το ονοιιιχ 'Της ιipx.«ίιxς έν Γσ.λλΙ~
AngouJ.eme (Inculisma) ές ε~yενoυς, XocxTιxyofLivou fL6V έκείθεν έΥχ.ιχ­
τιxστ«θέντo~ ο' έν τ~ ν-ήσφ χ.ocί Ι-rως τοϊί Πιχτριά:ρχου ΆντιοχεΙσ.ς
Pierre d' Angouleme (βλ. Amadi, 96) οστις χ.or.τέχ.ω~ ώς χ.τiifLΙΧ
τοίί θρόνου του τσι Aor.you~epOι (βλ. Mas L. ΠΙ 502) θόι ,ορυσεν ίκεί
ίπιχυλιν ή <fx(1)'t'"'t!V. Μέχρι τoi:ίδ, λέγετιχι πriω cιτ'Λγκολέμn.
Πor.ρ~μοΙως Τι ΆγλαΥΥ1.Δ συνοιχ.ισθεϊ:σιχ χ.ιχ,\,σι Touιo ίιστ«'\'ους <ρριχγ­
Κ1.κοΙΙς χρόνοuς (βλ. τ.ην δ1)λωσιν του ΡΥίγος Τζίκοι> του ~' τιμ 1467
πCtρ« Mas <L. ΙΙΙ178) ίπΙ "(ιχιων καιλoυrι-ένων tartres de Gla.nguie
4ό4 :E1},{or Μ:'ΕΝΑΡΔοr

(Mas L. ΠΙ 247 (3) 907) εσωσε τον τίτλον του οΤκου, ον ό Στέφ.
Λoυζινιιxνo~ ypocιpet Glange' (πρ~. Βουστρ. 440 ~ί, (Γλcινy~ίιxς:ι
κιχί έξ ~λλo!) χ~~ιxo, α:Άγλcιγ~ίιxς).
ΈπίιΤ1}ς .. ο Άναοαρκος (Πφ), οπερ ~εν !l-V'Yjιι.ονεύετ~ι ώς κώ!J-'Υ)
ίπΙ τών Φρocγ~ων, ncι~ε το oν0!Lcι τΎj, Ν cι~xρριxς εΙτ' Εκ τοίί ό"ψιχ.­
στου Philippe de Navare, οσ'ης όιέπρεΨε-. έ" Κύπρ<ι> ιΧπο του 1219-
1264 Gestes de Chiprois 'ι! 7-232) S!T' έξ ocAλou γόνου του Υιωρψω­
ΤOCτΟ\) οΤκο\), (βλ. I)ucange, Nomes tie FamiIles dΌutre mer, Ιχ.~o­
σι.; Ε G. Rey. 606) σστις tιπ'!iρχε μέχρι τέλο\)ς -r'!i~ φριxy~oκ.ριxτίιxς
(βλ. Lacrymae Nicos σ. 60, έπιτύμ~ιoν ιΧρ. 189), ~ιxλoύιι-ενoς de
Novare, γρcιφόμε"oς όε Nevere, Neveria (Mas L. ΙΙ 539) τέλος δε
'Irocpa. Βο\)στρω-.Ι<μ 538 «Noc~ocppouJ) κcιί 507 «Ά"cι~ιiρo\)])' κτ'!if1-OC
τι τοϋ οίκο\) θόι έλέγετο «τ(ου) 'AVOCbΙXptOU» ;θεν O"OfLocaTtX~ τ'
«Άνcι~cιρκός]).
Το δε 'Αρναδιν ιXνΎjκεν ίσως εΙς κ~πoιo" Άρνιχό'!iν, 1;τοι Arnad,
πιθιχνώς τον ser Ard ίιο, οστις ΎJτo κύριος τεσσOCρων εκεί κωμών'
(βλ.Mas L. /ΙΙ 511, Μχ. 140 «σίρ Άρνα.τ», Strambaldi 24
«Enat» σπο\) ό έκόόΤ1)ς (ιT1}fJ-. 5) είκocζ,ι Renaud).
Άλλα. το Γουρρ1. πpoφcινώς σ~ζει το ονψιχ ό\)νocτοu έπΙ τΎϊς eppocy-
κoκρcιτίαι, οΣκου (βλ. Ducange, E"f)' ιΧν. σ. 604), ον οΙ χρονοΥριΧψοι
ypιiιpouat διιχφοροτρόπως Urry, Ourry, GUfl'Y xoct Gourri, έπί δ,
ΕΠΙΤUΙΙ-bίιχςπλιχκος oc'!Οοκεψέν'Υ)ςέ-. τφ εν ΛευκωσΙ~ νιχφ του «'Υ. Ν ΙΚΟAOCO\)
epέρετocι Aocortvtaor! INSIGNIS EQUES ••. JACOBUS URR/US.
Ό Mocxιxιp~c; 242 λέγει Ρ'Υ)τώς τουζ ΓoύΡΡΙ~δς Σύρουζ' «εκείνοι οπου
~σocν ΣuριocνοΙ, οΙ Γούρριδες»' κιχί οιι-ως ό Mas LatI'ie νΟiLιζει οη .;,
κώμ:ι). 7\τις fLν1)fLoνEUoTOC' πρώτον 'r<fl 1469 έ'!ΟΙ Tζιix.o!) του β' ('!Oocpeι
Mas L. ΙΙΙ 209). donna peut ~tre son Dοω a une famiIle (l'ile de
Ch. ρ. 407), οίκογένδιι:ιν ocpxociα.v xoct OCλλοόocπ-ήν. Άλλ' οΙ πέριξ
ιΧΥρότιχι μέχρι ,,:οuδε λέγουσι «Ο'τοίι ΓοVρρn».
'Ομοίως κιχί ποιρα. -rj).; πocροικεψένηζ κώμ.'Υ1ς λέγο\)σι «πάω Ο'τοίι
Λαζαν1.α»· κι:ιί όμ.ως ούδεί; σσον -iJζεύροιι-εν tιπώπτεuσεν στι σφζει το
ονοιι-χ του OrKOU, οστις i~oιaileuao τρείς ocίώ-.α.ς επί τ'!iς Ν-ήσο.υ· ιXλλeι
τοϋτο θεωρουμεν .ημείς ιX-.oψq:ιισ~-ήΤ'1);-oν· ό Moιxoctp~.; τους Lusignan
ιι-ετcιγρά.ψει «ΛCΙζOCνι~δεζ» (σ. 124, 409), επΙσ'Υ)ς δε ό Boυστρ~νιo,
(σ. 413) «του πιερ Λιχζοινίοι» κιχί ό ΚυπριοινΟζ (σ. 300) Λocζocνιά.~.
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κrΠΡοr

ΕΙγιχ.ι ιρ~νερόν οη γόνοι' τών 3,.J0 οίκ.ων εlϊ..~·Ι έπ! -:ών όΡδ~νων έκείγων
θέσεων ιΧ.πλίκ,ιιχ.
Πιχ.ρoc τον Μιχζωτόν (ιπερ~νω τo~ ποτι;ψ.ο::ί κείτχι YJ θέσις του
Λα τούρου, μνrιΥ.ονεU1Lενη ώ; cIιsal Latu ru εν τ~ ένετικ,~ ιX.πoyp~?·?ι
(Mas Ι. 503, 1). Κιχ.1 τοuτο πιΧντω; uπ'i1ρζε κτ)j;.ι.ιχ ΤΟ\) οϊχ.ου de la
Tour, οατι; i)Afje.., είς τ.ην νΥίσον .;J3η έπ1 Άλ;.ι.ερίκ.ου (l\fas. L. Ι, 137) Κ,".Ι
έε o~ ό ΒΟ'Jl1τρώνιο; 440 U\Ι'Υ)uονεύει
ι •
τόν «σιρ Νιχ.όλ Τε"λιχτοU-"». ι

Άλλ' ομως ό Mas Latrie πλχνώι-.ι.ενο; έν το1:ς Documents nou-

veaux, Paris 1880 ρ. ~70 Υρχψει ccLaturu , ... peut etre Fas-
suri, Phassuri dans le Lίma~ςοl».
Κιχι τoc Λ'ι.Οιεeα. (Κν) τοποθεσίιχ., -τελεuτιχίως σuνοικ,Ιι:ϊθεtσοι ϋπό
ΚlχρΟΙbιωτών, 8ιέσωσιχν το έπώνιψ:ον «TeA~Atbtip1)>> δπερ OΠiXpoc Μχ.
j 39 εψερεν ό σιρ ΤζουOCν τελiι. Λ. , ιι-ετιχγριχιρόιι-ενο; ύπο τοίί Stram·
baldi 75 ser Jouan del Alivieri, ivcj) "lXpoc "ij> Λοuζιvtιχνij> q;ιέρε­
TCt.I οΙχ.ος Liel'on, ι-.ι.εΤIΧΥρlχψόι-.ι.ενος υπό τoiί Kυπριoινoiί «λιέρο;».

Άλλ' ιΧ.σφιχλέστερον εΙν' έπιτύι-.ι.bιον, οπερ 'Υ)υρεν ό Enlart εν Άι-.ι.ιιο­

χώστιΡ έν -ri!> vlXi!> του Saint-Fran~ois πιχ.ρέχον Ole\'ier (The Ar-
chaeological journal Vol. ΙΧΙΙ Νο 248 ρ. 204 χ.σιί χωριστOC
1 Ο). Το Atbtepiι.; εΙ\ιιχ.ι ι-.ι.εγενθυτικ,Ον του (Ό)λΙbιερο, ώ; τΟ Πιερχς
-roi) Πιέρο,. Τό Ονομιχ AtbtipO; .ητο χ.ιχ.1 ιiλλιxχoυ "ij:; Κύπρου γνω­
στόν, χ.ιχθως ιΧ.πο3εικ,νUΟ'Jσιν σιΙ τοποθεσίlΧι, «κάμπος ται Λιέρου»
εις το Πισσουρι (ιiντι του Άλιέρου) κιχ! λαξια. του Λοuοιέρn .ι,
τ.ην 'Λσγά-τσιν-
Ή ~ε Μόeα πά-ντω; ύπ7iρζε κ,τ7iιι-οι του οΤκ.ου Mora, 7j πλ'Υ)ρέστε­
ρον Morabit, πιχρoc τφ ΣτεψOCνιΡ -ri!> Λοuζινισινij>
Morabites, όπερ ό
Κuπριιχνος ιι-ετιχγρOCψει. «ΜοροιπούΤΥ;ς». Ό MιxXIXΙPoc; 349 ι-.ι.ν'ιψο­
νευει τον α:σΙρ Νιχ.Ολ Μόριχ» (βλ. xriol Strambaldi 238), ιiλλ' ό Mas
Latrie (l'ile de Cl1. 411) εικ,ocζει δτι YJ Χώιιη ε8ωκε το ονψιχ είς
τον οίκον, Evi!> οuτος .Υ;το πΙΧλσιιος στχυροφοριχ.ός κσι! ΙππόΤ"1jς Mora-
bit ιiνlXψερετιχ.ι κ,ιχι έν Σιχ.ελΙq: (βλ. ΠΙ 251 (3).
Ή ~ε ΠλέσΊα, χ.lχτεσΤΡCψfλέν"1j .η8'Υ) πocρiι. το τοuρκοχ.ώρι Πιλέριν,
ιivijxe'J, ώς χ.ώμ'Υ) , κlX-:iι. το τέλο, -r7i, ψριxy"oκρcιτίσις εις τόν ma·
gniflco conte de Ruches (casal Blessia Mas Ι. ΠΙ 511), ιiλλαι
πOCντως ύπΥίρξε προτου xoτ7ip.ιx τoiί ίππότου de Plessie, οστις ivufL-
ψεύθ"1j τ-rιν θυΎcι-τέρcι του seigneur d' Avelone, ·η.οι ,,;η, έν τ~ πε-
ΑθΗΝΑ.. ΤΟΜ. 11f'. 26
406 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

~ιx3ι (Μψ.) Αυλώνο;. Ό E,jyevY,~ oUTo~ oίκo~ ψέρετ:ΧΙ ΡΙ('ΒΒί, Ples-

sier, Plaissier, ή 3ε κώμΥ) Plaissie (Gestes CI)ip. 106), Blessia
(Amadi.172), BIesia (FI. Bustl'on 98) κα:ι Plecha (βλ. Rene de
Mas Latrie εί; Amadi 172 crYιfJ-. 2). Ό L. de Mas latrie (Ι' He (Ie
Ch. 414) εχ. τινος χωρίο'; τών Lignages εικiζει ότι ό τίτλο; 'iCpo;jl-
θεν έκ. τΎjς κ.·Jπριιtκη~ Υης, ιiλλ" a'Jvig't) το ιΧντίθετον, ιiιpoί) ίππότocι
de Plessis ύπΤιρχον χα: Ι έν rocλAllf.
Το Σιχχ.αρΙν (Κν) ιiv;jx! πιθα.νώ~ εί~ κ.OCποιον σιρ Χιχ.ρίν έχ. τών
πολλών, σσοι έφερον QνΟfLOC TOtoUTO' (βλ. Μιχ. 114,166,177,
337 χ.λ.).
Το σίρ φέρει κ.α:ί -rι έν KλΎJρoυ τοποθεσία: «.σ'το'ίι σ'ΙΡ Φού'Κου»,
οστις ε(να:ι πιθιχ.νώτlΧΤOC ό sire Fouque Guonem, ό "υ.V't)Lι.ονευόιιενος
,
έν 3ωρητ't)ρίφ Tou 1468 πι.r.ρα. Mas L. ΠΙ 297 κ.ι.r.ί OCνι.r.ΥροιφόfJ-ενΟζ
Εν fLεν τ~ ίτι.r.λι;ι~ Eχ.~όσει Tou Στεφocνοu Tou Λουζινια:νοί) Guanneme,
έν aε τ~ Υιχ.λλικ'Ώ Gonneme:
Το σιρ εφερε πιθοινώτιχ.τιχ κα:ί 1) Tερσ'ε~άνoυ, .ητοι κυρίως Σερ
Στεφά.νου. 'Ότι as ΠΡOCΥfJ-OCΤΙ ό iv!XypoιfLfJ-!XncrjJo~' εΙνσιι νεώτερo~
fLocpTUpEi 1) YΡIXΨ~ τοσ Pococke σ. 212 a village called Der Step
hane' ΚόfLιτα:~ as Steffano χ.α:τ!Χλέγει ό Λoυ~ινι!Xνoς Εν fLεν τ~ Υα:λ·
λικ.~ έχ.~όσει
Contestephe ου Comte Estienne, έν ~ε τ~ ίτocλίκ.~
Conto Steffano.
Κιχι ή Τάλα (Πφ) fJ-~ ιiνα.φερoιι-ένY) ώ~ κώ!Jo'tJ έπί των ΦρOCΥχ.ων,
Υίτο πιθχνώς κ.τηιι-ι.r. του εύΥενοϋς ο!κ.ο') τώνd' Α vila (βλ. Κυπρ.
273), ~ν ό Messer Francesco Davila κ.lχτσιλέΥετlχι ιι-ετιχξύ των πλου­
σιωτάτων (πα:ρα. Mas L. ΠΙ 493), ό ~ε «Πέτρο Τ6ι{;ιλοι» τ<!Ί 1473
ιiνηyoρευθ'1) α:κoντoστι.r.υλης της Κύπρου» (Βουστρ. 506) κlχΙ nα.~εν
έν Πciφφ TOC ΣτρέΙΙ-fLlχτα: χ.:Χί T1JV ΓU!1-'tJν' κ:χΙ ό Άντωνέλλο TIibtlx
-iιτo α: χ.ιχπετOCνος είς T1JV ΠOCφο'!» (Βουστρ. 524) Το Τά:({;)ιλoc κ.α.τ7.
την πα.ψΙοιν ΠΡΟιΡορα.ν εύχ.ολώ-τ:lΧτlχ γίνετα.ι Τά.λ!Χ-
Εις τδ νοιι-οaος Ιίπ:Χρχει τοποθεσία. «Τέντlχςο κιχί ιχίίτ"l) σφζουσα. το
ovofLιX εύΥε'!Ο\ίς οΤκ.ου (Κυπρ_ 273), έξ ου ό Nicolas de Tenda έχει­
poTovΎJO'1J έπίσκ.οπος Άιψοχώστου 'ii 15 'Ια.ν. 1427 (Lequien
Oriens Chr. πΙ j 222).
Κα.ί το πιχρ.χ τη'! Μόρφουν (1 1/'/ μ.iλ. Δ) χ.α.τεστρι.r.μ.ιι-ένoν χωρίον
Τενούριν, οπερ φέρετα.ι χ.χκ.ώς έν τΊi ένετιχ.'Ώ :XΠOYΡOΙΙP~ Casal Ze-
 ΤΟΠΟΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ KTΠPΌl' 407
nuri (\1as L, ΠΙ 506)χ.α.! έν Χ-ΧΡ":"!Ι ':'jij 15ί3 (Cypri insulae
nova descript ) Tenari xa.l ίσώ~ετo {To~ ,';'; ':v')oxo,,:j);,ix;, u.ν-ηl..tο-
ι. ~.

νε,;όιιενον είς ιΡψιιχνι, :iν:χ.γνωρί~~ν τ~ έπ! «,,:oij YδΡ~;:; ,:Τις Βuζrι.χt?i;J>

όιχ.:χ.ιώιισιτΧ -rou, εφερε πχντως ,ό έ-:-:ωV'J.!J.Ο'J ,ο;:; 1H?t!pXII'JG; orxo,; de
Nores, ;; Denores xΙXTOC την γρ"φην To,j ΣτεΥί:νου Λ-ο·;ζtνt"νc,i), οθεν
ό ΚUΠΡιocνός ιιετηρχφει Δέ νόΡ7J;, ocAλ' ό Mocz.oιιpx.; (~. 100) πιι;τό·
τερον ((ΤενουρΤι. . . '!) κιχί (σ. f 39) "Τενουρ'"/)>>, έχ. τ~ς ιΡρχσεως ({στου
Τε ν ουΡ1ίΣΙ έλέχ.θη C1τσ Τενονριν.
Ή κώΙΙ1ί OCUΤ1ί ψocίνετ:χ.t οτι εΙνσιι τό ocνώνuιιον casaul του Ba-
lian de Nores οπερ ocπocλλocττει ~~ς 8εκχτηι; Tl)u 1468 ό Τζχχο,
ό β' (Mas L. III 235). Οι de Nores xocTe!xov έχε! πλ"1)Ο'ίον τ~ν
Βocσίλεtοιν, τόν KOPILιxX,iT"l1V, την λ'Wρτoυll κα-Ι τ~ν Κοιρπχσιιχν (Mas
L. ΠΙ 197 σ"Ι)ιι,). Ό ~ε Mas Latrie σ'ψειώνει ΟΤΙ ο! τελε,;τα.!οι
ά.πόγονοι του οίκοΙ) εν Κύπριι> ε~νσιι γνωστοί σ';ιιιερον sous le sur-
nom de Calimeri, ocllOι τoιoi:ίτo έπώνψον τελείως ιx.γνoείΤrι.ι.
Κιχ.ί Τι χ.ώιι"l1 τού Φι'Κάρτου (ιtνευ όνorι-:xσΤΙΧΎίς ό Φι;ι.OCρόος) σι{>­
ζει προψσινω, τό έπώνυιι-ον, οπερ είχεν ό Messer Tomazo Ρhicardό
(Mas Ι. ΠΙ 499) ό ύπό τoi:ί Βουστρωνίου 51 β ιι-ετocγρσιφόf/-ενος β:ιι-ι­
σερ Tolψ-ιiζo ΦΙΧΧρόοι;». ilocpoc Στεφχνφ τφ Λουζινισινφ έν μδll τ~
yιxXλΙK~ έK~όσει φέρετσιι o~κoς Ficards. έν 8ε τ~ ίτιxλικ~ Ficardi.
ΚΙΧ, το Φινίν, or.ep oυ~εί~ χ.ρονογρciψος τΎί~ <ρΡΟΙΥχοχρσιτίΙΧ; ά.να.­
φέρει ώ~ χωρίον, πιθrι.νως uπ'ljρζεν ocπλίκιν ΙππότοΙ) τινός de Fin, ώς
yριiφει Στέφιχνο, ό Λουζινιιχνός ;; Δε ΦΥιν, ώς ΥριΧιΡει ό Κυπριιχνό,.
Ό Μσιχ.σιιριΧ, 321 κrι.ί 228 :Χκρι{:;έστερον .ιι-νΎψοvεuνει τον σίρ Τζουχν
'τε Φινιούν, ον ό Strambaldi 50, κσιΙ 215 ιι-εΤOCΥρά:φει de Fin ίο,
ιχπελθόντσι τφ t 362 rι-ετ~ του Ρ"l1Υος Πιέρου είς τη ... Γσιλλίσιν.
Τό Χαλλέριν προ'ljλθε πχντω; έκ Υενικης «ToG ΧocρέΡΥ1]1 Κ:ΙΤOC
τ.ην σuν"l1θεσΤOCΤ"l1ν ιχνoιι-oίωσιν ,,:ov ρ. ({ Πλευρες τοίΊ Χαρέen» λέ·
Υετσιι τοποθεσίσι τoi:ί •Αγίου Άιι-{:;ροσίου, ό ~ε Βουaτρώνιος 458 ά,νrι.­
φέρει το α:ocπλiκιν τοίί Χσιρέρ"l1»' ~Hτo Se ούτος ό Carreri T1j, ίτrι.­
AΙΚ~Ι; έx.~όσεως του Λoυζινιrι.νoυ (σ. 83 σι).
Κσιι Τι Χοvλο'U, .ητις έπΙ Πιέρου του σι' ocν.Υ;κεν είς τόν σίρ ΤζΟιiιΧν
Τψουντοληφ (Jean de Montolif), πιθσινως nιx~ε το oνorι-~ εχ τινος
σuριά:vοv GouI πρώτου xupiou το;) χωρίοu, πρίν ;; συνoικισθ~. Τό
Ονοιι-ιχ. GouI σπερ πιχρα. Μχ. 405 ψέρει ό Στιχσίι; τού rOUAOU. θαι
408 EIMor ΜΕΝΑΡΔΟι

εΙχε κocί τ-rιν OΠpOtpOpOCv ΗουΙ, οπως τ~ α:nο συριιχ.κΟν Gourry κιχ.ι
Hourry. Έχ. τΎjς γενικΎjς «στου ΧούλουΣι ';;-=0 ψυσιχ.~ν vtt σ-J.'Υψ.ocτισ6:?ι
ονοιι-ιχστιχ:1) ή. ΧοUλοu.
Koct ,,:,ocυτιχ. f/-EV είνσιι τα. κύρισι ονόιι-σιτα: των Φρά.γχ.ων, έξ ών ώνό­
ιι-σιζε τσ.πλίχ.Χ των κσιί ,,:,οιουτοτρόπως έψύλα:ξεν σιυτoc ό Ελληνικό. λσιός.
Άλλα. πλ~ν τούτων έσωσε, πιστεύοι-ιεν, χ'Χί ,,;,ινσι~ λέξεις ψραγκι­
χ.ιiς, &ς .ηχ.ουδ πσιρ' α:υ,ων των ξένων, Γά.λλων .;; Ί ταλών, σ.π03ι­
30u.ivoc; εΙς τά. xoroήu.ιxorιi των. Έννοείτα.ι 3' έν orii• έρεύΨ~• τσιύτ~• σχε-
~ ι

3όν ου3ψίoc 3ύνιχτσιl να. γείν~ 3ιχκρισις μετσιξυ τοίί γΙΧλλικοίί ΡΥιγά.-
του χ.οιΙ τ1\ς ένεΤΟΚΡOCτίΙΧς, καθόσον έπ' αιύτης ·ηλλοιξε μόνον τό σ.νώ­
ταιτον 3ΙΟΙΚΥιτικόν σύστΥιμαι, ού3όλως 3ε τό κοινωνικόν τΎjς νήσοι; κα.·
θεστώς. Ό α.υτός συμψυρι-ιός φυλών, 30Υf1-ιΧτων, έθίι-ιων κιχι γλωσσών.
Οvτω μεyιiλ'7) κώμ'7) τΎjς ΜεσσιρΙιΧς, ι-ιν'ΥΙμονεuομέν'Υ) πρώτον έπί
τών ένετων (Mas L. ΠΙ 503, 509) ονομιΧζεταιι ΆΥκασ'τϊνα' εΙνα.ι
3έ τουτο, χ.σιθαι νομίζΟf/.εν, τό γαιλλιχ.όν guastine (οπερ εύρίσκετσιι
πσιρα. Mas L. Ι, 399) ·ητοι τό νεολσιτινικόν castina (Mas L. ΙΙ
550), οπερ Eaoίι1J.ιxtVE y1iv χέρσον .;; ώς liyouat σήιι-ερον οΙ χωρικοί
'Καυκάλλαν' τοιουτο 3ε πριiγιι-σιτι είναιι τό ε3σιψος, οπου κεί-=α.ι ό
συνοικισμός έν μέσφ γαιιών ευψορωτιΧτων. Τό αι έπρoτιiXθ'Y1 του Γκαι­
στίνοι χά.ριν εύψωνίσις, κιχθόσον ΟΙ Κύπριοι 3εν -1Jμπορουσι να. προψέ­
ρωσιν έν σ.ρx~ b, d, g. (πρ~. busta, Ίτα.λ. dμΠΟUσ'τα).
ΟΙ Άρ60ες (Χρ) είνσιι 360 ποιροικείιι-ενσι χωρίοι (1ι κάτω';; εξω
Άράδα είνσιι κσιθ' όλοκλ'7)ρίocν τουρχ.οχώρι, ολίγοι στρέι-ιιι-οιτσι ΒΔ της
πάνω) ι-ινΥιμονευόιι-ενσι ΜΙ! έν τ~ EVETtxij σ.πoγρoιψ~
Arodes (Mas L.
ΠΙ 507) χ.οι! ύπό του MΙXX'Xιpii 69, οτι έχ.εΙ τψωντοιι 3ύο ξένοι
OCγιοι «ό OCΥιος ΠiJγων χ.αιί ό OCΥιος Χριστόψορος εΙς τ-rιν Άρό3οινΧι.
Όλίγφ Β της κά.τω Άρό3σις κείτοιι 1ι "'Ινισι, γινώσχ.οιι-εν 3ε Οτι τοιύ·
Τ'7)ν χ.σιτείχον ι-ιετ' ocλλων . χ.ωμων της Πά.ψου οΙ Hospitaliel's (Mas
L. ΠΙ 502), οΊτινες, ώς Υνωστον, σ.πό του 131 Ο ε3ρσιν οιύτων είχον
τ·ην νΎjσoν 'Ρ030ν. όύ3εν ocoπopov λοιπόν &ν κιχι το ύπερκείμενον των
χ.ωμων τούτων κά.στρον ώνόι-ιοιζον Rhodes. (ώς φέρεται Rodes εν τφ
μν'Υ1σθΕντι χιΧΡΤ!> τοίί 1573), ό 3ε περίοιχ.οι; λα-ός πλ'7)θuντικως Άρό­
3ες' τoύλιiXιστoν α:ύτους τούτους τους Ιππότιχς οΙ Κύπριοι Εχά.λοuν
Άροδίτες, οπως είι; τό γνωστόν ΤΡΟΙΥοιιδι των uιων του Άνδρονί­
χ.ου, στ. 1.
 ΤΟΠΩΝΤΥΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΤ 409
«KovρfJE'JO';V ΟΙ ΣΧΡ!ΧΙΙΥίν?ί. i!.':.ί·Jf~H·J~'JV Άρο8tτες»
'Ω~ ..
\t""'Λ
,~,
ιοιω;
Ν
4..
Α •
Β'ε~'1 .
εν
'Α'
'κ.ριτ~ . ".ι.' "1.
, ...... ·1 ....)
κ.α;~ ε~

Τ6 όε •r.ι.ιx.ρόν τσι.Ζι'λΙχ.χ\
ι
Υ. Άσ:κέλλια ΙII:::ι.)
\ ~
5πι:ι~ σώζετΖ:ιΙ
..
)(.χί ..ιιε-
σ()(ιωνικ.όν έΡΕίπιον, εν μίλλιον i πέΖ':ιν τr,ς O:r.AX'1fJ"t);. εΙν()(ι πχρ.'nι·
fJ-?lOyi!X -roi) Escllelle, τ. ε. In!'Χλ:χ. Περί τ7;ς EscheIle fJ'Jlv6; γί­
'/ετ:tι λόγος εν τo~ς ψρxyκ.ι)(.o~; xeψoiV'Jtt; (Mas L. 111, 219, 232,
~53\ 7)254,270, Amadi 482,5) 2)ιό":"Ι τότε .ητο χ.έντρον ένό; balliage.
πρoσO~ljψόρo';, (πgλ. τ1)ν ~iιλωσιν -rou ρ-rιγoς Ένρtί το'} ~" 26
Άπριλ. 1306 πιχρ' Amadi 245 σ1ί!-,-.) είς 13 x.:r.TOC τ.ην ένετιχΤιν :Χ.πο­
γρα.ψ1)ν ίιπέκ.ειντο [4 χωρί!J. (Mas Latrie 111,507). Φρσιγκικον ~ίνα.ι
χα.ί τό ονομ,ιχ το\) όρμ,ίσχ.ου ..1i; Άσχέλλια.ς Μουλλια. (ΤΧ), ήτοι
moulliage.
Toiί 3έ Δελλαπαϊ0'10ϋ -1J έΤIJ1J-ολΟΥία. iΠ"t)σχόλ1Jσε κocί Xπιxσχ'oλE~
πά.νηχς ":'ους γρά,ψοντιχς τό ονιψαι τΤις έξα.ισί:r.ς fLov1jt; τών PrCnIon-
tres. Τ7ϊν περί τό έρει:Πιον ιχvτ:;jς σΧTlfL!J.τισθείσιχ.ν fLEtιX τ1)ν ψριχγκ.ο­
χριχ.τία.ν ΧώfLΤιν ΟΙ κχτοικοι όνΟfL~ζοuσι συνΤιθως έλλ1Jνιστι Μονιχστ·ήρι,
γινώσκουσιν ΟfLως χ.cιί τό ΨΡΙΧΥχ.ικόν oνoμ~ οπερ προψέρουσι Λαπαί­
Ο'\ν, ΔελλαπαίΟ'ιν .;j και! ΠελλαπαίΟ'ιν. ΌPococke (σ. 222) γρά:­
ψει 'l'eΙabaίse, ό όέ Dι'Ummond «f.)ela Pays» (Travels through
different cities and several parts of Asia London MDCCLIV
σ. 272). 'Αλλσ. τι σΎψιχινει τoίiτo; Πα.ρα.τρέχ.οντες x.Gi:PIV σuντo­
fLIιx. τον Κυπρια.νό ... (σ. 61, σ. 136(ιχ) όελ' Άπο:tς) κιχ! τοιι; ιχλ
λους "iιfLεόιχποvς κο:ι ιiλλοόiX.ποl;ς, πο:ριχ.θiΤΟfJ-εv !-,-όνΟ'J OIJΙX Υρά,ψει ό
Dr. Friedrich Seeselberg ι . .
τελευ,;cιίoς τ'ijς ",.ονΤιι; περt1Jγ1)Τ1lς
ώρα.ί'f fLονΟγρΙΧΨΙ'f
Oas Praemonstratenser - Kloster Delapais
auf der Insel C. Berlin t 901 σ. 26' « Lapais oder Delapais
Manche behaupten die letzere Bezeichnung sei gebildet woι'­
den aus dem alterem Namen (, (Monastere) de la paix». Αη­
dere suchen aber-wobI mit grosserem Rechte - zu erweisen
das fragliche \;Vort sei eine Vorgroberung des anfaglichten
« Belle Abbaye». Κα.! έπιψωνε~ α. ώρσιίιχ fLovYι τ~ οντι! J) TΎJν ίτυ­
fJ-oloyioιv TOCUTY)V έπρότεινε πρώτος ό Eυρυ~ιιi~1)ς Ν. ΦριχγκοΙίόTlς,
(Έγx.ειρί~\o ... ΧωΡΟΥρα.ιΡΙιχς κcι! γε ν ικΊϊς Ιστοριιχς τ'ijς Κύπρου, τεiί­
χος ιχ', σ.
32) έπιχνορθων το σόλοικον beιIe pays (πσιρoc Σιχκ.ελλΙΧ­
ρίφ, Κυπρ. Α' (οι' έκ3.) σ. 133 (ιχ). Άνεχ.α.θεν 3ΎJλιx3ΎJ έθεωρήθΎJ
~10 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

:iVΟΙΥκαί~ν vi περ:έχ"tiτοιι Υι λέξις helle, ώς ιiντoιπoκριν0l'.έν-ηπρος τΤιν

τερπντ.ν τoπoθδσί~ν κχι τOCς Y.o~ΦXς ά:.Φίόχ; τ;ης ι.ιον1jς· οθεν και Τι
πχρετυ!-,-ολΟΥίοι Πελλ~π~tσ:ν, .ην lfJ-~eov κοι1 οΙ Ζωρικοί. Άλλ~ -:ίς
θχ ελεγε τον εποιινο" τοίίτον; ΟΙ Κόπριοι ώ;ι.ίλουν έλλ-ηνιχιΧ: οι όε
ΦΡΧΥΚΟΙ το εγνώριζον abaie delapais, οπερ θχ ';;το 'tOΙUTOAoγloι, έ?ι.ν
κοιι Υι ~' λέξις έτ/!J-οιινε μ-ον-1]ν (.ί) !-'-ον-1] τ1); ώρ:χ.Ιoc; rιoνΎjς), έ?ι.ν όε ';;το
το belle, θ~ E!J-evsv χνερ!-'-1)νε'Ηον το ΛοιπχΙσι ν κ.οιί Lapais. Ou3EtLioι
λοιποv ιXrιψι~oλίoι, οη ίιπ όκειτοιι το de ]a Paix' ιin' οπως έννΟ7jθ~,
πρέπει ψυσιχιΧν?ι. προψέΡ71ΤΟΙΙκ.οιτ:Ι Τ71ν τότε προψοριΧν,οτε Υι IlfV όίφθΟΥ­
Υος ai ήτο ιiκ.όΙΙ-7j :iσuν:χ.ίρετος (πp~. τ~ εκ.οτε σωθέντοι Τσ'αίνα εκ του
chaine κοιι τσαέρα εκ. του chaiere κ.οιι βλ. 'Ae7jv!i:; ΙΑ ' 365 κοιι Ηί
stoire de la formation de la Iangue fran~aise par J. J. Ampeer
ρ. 39 t) τιΧ όε τελικ.~ χ ιiπηyέλλoντo ώς s' (πρ~λ. το ΑΙίΧ, ΥΡΙΧ­
ψόμ.ενον Alis κοιι fJ-εΤΙΧΥριχψόfJ-ενοv ίιπο τοίί ΜιχχιχιρOC « Άλίς »). ''Οτε
όε ΟΙ Γιi'λλoι εποιuσοιν προφέροντες το χ χοιΙ l1νωσοιν τ-1]ν όίψθΟγΥον ai,
τότ' εΥρ:χ.ψον l'ahaie de Labay (βλ. το p"tiytΚoov όΙOCΤΟΙΥIlΙΧ του 1468
ποιρOC Mas L. ΙΙΙ 211). Κοιτ' ιiρχσις λοιπον τό la Paix 1Jκοuετο Λιχ­
πιχΙ;, όπερ μ.ετιΧ T1j:; iλAΎjVtXo1j:; ΚΟΙΤΙΧλ1)ξεως -ιν εΙνιχι το ΛοιποιΙσιν
ΚΙΧι μ.ετ~ τ;ης de Δε'λλοιποιΙσιν.
Πλ-1ιν τών Premontres, κοιί ποιντοόοιπOC OCλλlΧ λιχτινικιΧ rιoνιx­
χικQι ΤΧΎIlΟΙΤΙΧ .ησοιν επί 't1j; ΨΡΟΙΥκοκροιτίοις όιεσπα.ρι-ιένιχ ocvoc ττ.ν
Κύπρον. 'Εκ τούτων ΟΙ Carmes (ους ό Κυπριοινός 60 γράφει «Kιiρ­
Ι-Ι71νους») κοιτφκουν τ-1ιν Λευκοσίιχν, τrιν 'Αιι-μόχωστον κοιί Τ71ν Λε­
fJ-εσόν, όρθώς όε είς τούτου, :Χπέόωιι&ν ό EnlarL (ι c. νπ!) κοιί τό
έρείπιον 't1i. fl-ovη; τη; Δ. 'ro>j Άγίο.; Ίλ~ρίωνoς, όθεν ώνΟρ'OCσθΎj
Κάρμιν χ.ΙΧί ή ειιεί σx.Ύj:ι-~τισθείσ~ κώ!-'-"Ι} (Κν.) Κάρμιν, έπΙσΊ); όνο­
μ.ιΧζετιχι χ~Ι τοποθεσίοι -r1i; ΤΙΧλιχς, πιθοινως ιiνrικoυσoc ποτε κχί ΙXϋΤΎj
εΙς τ ό τOCΥΙΙ-ΟΙ.
Ή όε κώμ.71 , -Υ) κιχλουμ.ένΊ) νίίν Καζάφανιν (Κν.) χοιί κατοικου­
fl-ένΎj (1901) ίιπο 389 Μωιχμ.εθοινών κ.ιχί 212 όρθοδόξων> προτου .ητο
ολως Τουρκοχ.ώρι, γροιψόf/-ενον έπισΎιμως «Κιχζσ. Μπιφόιν». Οϋτω ~ε
«Κιχζχ πιφά:νι» όνψχζει ιχuτrιν ό Βουστρώνιος, 448 3ίς, καιί Κά:ζιχ
ΠιφOCνΎj ό ΜοιχlχιρίΧς 68,71, .;jTOt Casal Pifani, ώς ψέρετοιι ποιρσ.
Mas Ιatrίe 111 510, 1)ΤΟΙ χωρίον του (ά:.γίου) Έπιφιχνίου, εί; οίι
'Τ71ν ΤΨ-fJν et30 μ.εν κοιί ιi'λλιxχoυ νοιου; και! κώιι.οις.
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΤ 411
Ή Κοντέα. (Μα.) φέρει (κ~τiL '1υΥΚΟ:Τ.η·/ ίσως :i:ντi τοσ }Ι (ο)ίκον-
' ) το...ον..,:.ι.σι κου.ιτειocς
τεα.
. τινο;,
... '" -,.' t'
Ύ1 ΟΙΟΙiJ.ονΎ1; εψ;;; Vlcom e. ω;
~
υ.;χοτvοοvσι
ι • Ι \ J Ι

κοιι τχ έκεί λείψσινοι χ.Τϊ')ρίων κοι! τ;. yrιρσιι;; ~έ·,όρσι. Τ6 ψρ::ι.γκικΟν

κτ'i1ιι-σι έπί των τουρκ.ων περ6\λθεν εί; -:.ην '1;!J-Ετέρσιν Άρχιεπισκοπ1>ν,
ώς fLετόχι, ό όέ ο:πρόεόρος Τοψσισέων χρυσσινθο;» τij'> 1793 έπέ­
γρσιψε σ<j>ζΟfl-ένYjν έπιγρoιψ-rιν, εξUfLνοuσσιν τ.ην .ι:τερπνότ'l')τοι '(Τιςι κσιι
τον α: είίκρσιτον 'χ.έροι D. α: Κοντέσι εστί χ.οι! λέγετσιι όεόντως». ΆλλΧ
τφ Ι 821 οΙ ΓΧλλοι Λοι:τιέρ χ.σιτώρθωσοιν ν' «πox.τ-rισωσιν χ'ντΙ 19
χιλιci.όων γροσίων το τσιφλίχ.ι.
Ίόισι; oπpoaox'i1!; ~ξιoν εΙνσιι το Μϊ\σα.ρt (ή τα), χ.ωιι-ίόιον τοt) ΜόΡιΡου,
'έχον 70 x.OΙToix.ou" περί ov εΙνσιι Υνωστον ΟΤΙ ';;το τσιφλίκι, ώς ίοιο­
κτ-ήΤΎ1; όέ OC"iOΙipipEToιt κα.ί ό κοιρ!,τομ:1)θείι; κοιτoc τό
1821 :Σολψίι;.
ToιoιJτo όέ βεgοιίως .ητο KiX.i &πι των Φρci.γχ.ων, OtTt"iE!; massa )ο'.οιί
massara χ.ιχ.ι massari 'έλεγον τάις OCγροηχ.OCς εποιύλεις, σπως α:Πσι­
ltofLOCaOΙfOΙ» (τoc) λέγετοι! κοιί ΧΟΡΎ1γουιι-ενόν τι κτη:-ιιχ. ποιρoc Μ;{. 343
(κ::ι:κω; α: iltlLOfLιXaOΙfOC»). Πα.λιομάσα.ρα. λέγοντσιι κοιί χωρά:φιοι τοίί
ΚολΟljσιοu, Μάσα.ρη όέ πλΎ1θυντικως (τ6c.) KT7ifLiX. εν aOΙloctx.uSP<j>·
Μάσα.ρι ίιπά:ΡΧΗ κa;ί εν 'Ρόό<j> (Ε. Βωίοιί et Abbθ Cottl'et, I/ile
de Rhodes σ. 135)' έ;ιείνο όέ το ρ63ιον Ύιθέλησεν ό Άντωνιος Μϊ')­
λιιχρci.κης να. σχετίσ~ προς τΥιν λέξιν Mεσoιρ!~ κοι! νOC σιψ.περ&:ν,!! δη
και! οιίίτΥΙ .ητο ιΡρ:χ.γκιχΎϊ, massaria, κοι! εσf)μoιινε <piou8ov. ( Δελ­
τίον, τόμο Δ' σ, 4~3 - 474). 'Αλλ' Υι εν KuJtP<j> συνύποιρξις τοίί
Μχσοιρι χ.σιι To,j ΜεσαΡ1<ά, προφερομένων ύπο ';'(;)ν νϊ')σιωτών οΙίτω
8ΙΟΙιΡόρως, κοιτα-όιχ.Χζει την εΤU!J-ολογίocν τοι; χεψν+,στου γεωγριΧιΡου.
Αυτός εκεί .. ος εγρσιψεν ότι «ξν τιj) ένιοιί<j> όργoινισμ.ιj) της γλώσσης ένός
τόποu όυο τυποι yeWYfiX.ιptχ.ou όνό:-ισιτος .•. ~έν όυνοιντοιι νOC όπιΧρχ,ωσι»
(ΔελτίοΙ) σ. 429). 'Άλλως -ή σ'tJ:-ιοισίσι της λέξεως ,Ι"οιι σΟΙιΡ-ής" ό λέ­
γων Μεσοιρκχν έννοεί πσιχείοιν XoiX.t fL'IιXl'tJ" πεόια.~oι, ώ; ορον OCντίθε­
τον προς τον όρον όρεινή' 06ε" ό Μοιροιθε';Τ1)ς κοι! ό Σολιά:Τ'1Jς έρωΤών-
. τες ιΧ." «το σ'ιτάι?ιν έν που τnv μεσ'αρ1<αν:ο εννοοίίσιν ιΧ.πλω; TYι"i
κά:τωθεν τωνόρέων των έκτεινομέν-ιιν πεόιιΧόοι του Μόρφοu, 7\τις
πρOCγμοιη κ!ΧτOC την ποιλοιιοτέροιν έκόοχη" περιε'λa;ΙΙ-bά:νετο κa;ί a;ΙίΤ1ί
εΙς την Μεσα-ρ!χν , T'i1; όποΙa;ι; χ.έν τρον εθεωρείτο Υι 'Πόλις ASUx.o σ/οι:.
Ένφ όέ πλείστοι! όρεινσιί κω[J-ΟΙΙ μψ'a'ρτυρ'tJιι-ένως ίιΠ11ρξοιν <piou~oι,
κιχ.θως πλην των OCνωτέρω το ΆγρΙόι 't'i1; KopuvIa;c; -των de ΥθΓΠΥ,
4t2 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

Τι χουλου τoiί Montolif, μέρος ττι; Mιxρocθ&:σιt~ Tou comte d' Ε­

desse, το Πocλιχιχώρι τoiί Valiant de Ibelin, το Πελέντρι τoiί Jean
Lusignan \1353) κ.τλ., θ~ τιτο πα:?ocλaΥισ1J-Qς νOC όνΟ1J-Χι:ϊ"ζι τις τocύτιχς
Μεσ'αρ'Κές. "Έπειτoc 3έ κχ! ocv "eptQptIJl}fiψoev ει~ 1J--5vx τα. 72 Ζω­
ρία:, οσ' ιXπoτελoiίσι χα:τα. Tr,v IIYJfLeptvr,v λα:ϊχ.ην εννοιocν τ.ην Με­
crιxptrill, τα. περιεχόμενα: έν τ<ϊ> πεντσιπλεύρ~ ocπό Άγχιχστίνσις (ΒΔ)
1J-ixe~ Λα:πχθου (ΒΑ) κιχ! ιiπo 'Ayutoc; (ΝΔ) 3ιoc Ούλσι; (Ν) μέχρις
'Α.χερΙτου (ΝΑ) τσιiίτιx ocπετέλΟΙJν τέσσα:ρα: -rauA&:ztIITQII
balliages
'ίjτoι έπα:ρχία; (b. de Sivori, b. d' Ascia, b. di Lefconico, b.
de Lyssi), έν ιχuταίς 3έ ύπ)iρχοll ~νέκσιθεll ψέου3ιχ των ίσχυροτ&:των
τΤις ν-ίισου οtκ.ων (λ. χ. Τι 'ΆσσιΙΧ των Μ imars, 7ι BocτιλΎj των Μοη­
tolif, 7ι Κα.λοΨί3oc κ.ocΙ 7ι Περιστερώνoc των dc Jaffa, το Στρογγυλόν
των de Nores, 1) ΤρεμετουσιιΧ των de Babin), .ητο 3'έποι-ιένως ιi3ύ­
να.τον ν' ιiψα.ιρεθωσι ταiίτιx πQtΡ' σιuτων κσι! να. 3ωΡYJθωσι καΙ τιΧ 72
3ια. 1J-Lcc; ώς μίσι μασ'άρα κ.ocτ' ocγνωστον εις r,fJocc; χρόνον 3ι' ocγιιω­
στον λόγον προς OCΥνωστον ιππόΤΎιν, Κoιx.OtGTri1J-EIIov οuτω ι-ιεγιχ.λειότε­
ρον του Ρ'Υ)Υός. Άλλ' έσ.ν ΠΡQσιχ.πιχιτr.τιχ.ι κιχ.Ι ocAλΎI τις ocπό3ειζις, οτι
τΟ ovo!J-Ot Μεσσιρχ.OC 3εν ήτο ψρσιγκ.ικ.Ον ιiλλ' έλλYJνικ.όν, πα:ρέχει τσιυ­
TYJV ό ποΑυμιχθ.ης Φριχγκ.οκ.ύπριος Ιστοριογρχφος, ου τοσχκις έμνYJΙ-ΙΟ­
veucrιxfLEII τΎιν γαλλικΎιν κ.oc! ίτσιλικην Chorograffia, γριχψεΊσιχν έπl­
ι-ιελέστιχτιχ ΚιΧτOC το τέλος τ)iς ένεΤΟΚΡιΧτίσις, ό Στέφιχνος Λουζινισινός,
οσης πεΡΙΥρχφει τ.ην πε3ιχ3χ κιχ! τOCς 3ισιστά.σεις σιuτr.ς ocπο τοϋ OCκρω­
TYJpiOU τΎjς Γριxίrι:ς fLiXpt τοϋ Κοριι-σικ.ίτ'Υ), λέγει Ρ'Υ)τώς quale pia-
nura si adimanda ίπ greco Messaria. (Chorogr. σ. 5oc).
τ-ην έτυμολΟΥίιχν του MYJAtoιp&:Κo'Y) έπολέfLΎισεν ώς γνωστον όι'ocλλων
έπιχεψιψιΧ":"ων ό κα,θΎjΥYJτ-ης κ. Γ. Ν. Χιχτζ\3Χχ.ις (rλωσσολ. Μελ.
Α' 115 - Ι 79) ίσ--ι.ηισθε!ς Οπ τό Μωαρ'Κά, .η,ο Μεσσιρέσι, θYJλuκ.όν
τoiί «μεσ:Χρις» ήτοι ό έν fJ-έσφ. Κα,! ΠΡ:ΧΎμα,τι -ή :λεν λέςι; ύπχρχει
έν Kύπρ~ (μεσ'άρις όνΟfJ-ιΧζε τα-ι ό ι-ιεσσι~oς των τριών κω3ωνtσκ.ων
του 3ρεπχνου), ιΧκρΙbως 3ε Mesarea Υριίψετα,ι 7ι Μεσα:ρκoc έν τ~ Ηί­
story of the war of Cypl'us, written originally ίη Latin ...
London, 1657 σ.6 κιχ! έν Tij) πρoτσισσψέν~ τoiί PLbAiou χOCρη1, κιχ!
Messarea έν τ<ϊ> Xιiρηι (σ. 99) του ItίΏeraΙίum Hierosolymitanum
et Syriacum auctore Ioanne Cotovico Antuerpiae MDCXIX κιχ!
 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κτπροι 413
πιχρ;. Mas Latric 111 528 ΥρχφεΤ:ιΙ Messarea ιιιχι ΙΙ 11 Ο Mes-
saria, ov3ιxl).o'J ~' έυοέθΊ) Τι πε3ιχ; b"J·l.x r.,'1/-nvr, Massaria.
~ ι \ ι.

Ηιλέρ1.ν (Κν) όν~ψΔ:ζε":"χι i 5.1λω; ΙΞγι:ψ.Εντ; Πλα.ίσι/Χ, πηχ -ri

έρείπιιχ -r'1i; όποία-; ιιocτοικ.οό'.ίI1Ι" ό),110\ l\1ouaovlflXVOt. Ή λέξι~ Π1.~
λέριν ιrYJμα-ίνει κvρίω; πέτρινον Τι ξι;λινον vTiiAOV (1. χ. "t"i ~ •.ίι;) πι­
λέρ'Κα τού dλακαοα'Κιού, έφ 'ώ .. σΤ11ρίζετcιι -1) όριζοντ(iX νε5'Κιi), εί"cιι
~ε τό ΠΡOCΥμ!Χ λείψα-vο" T1j; 'Pf!X"{Xtιr.1j; olIιo30:.Ltιr.1j; (ούτως ό Mιxy"σ.tpi;
218 ivcιφέρει ιψ.ocριι-ocρέvoc πιλερίΙΧ»)' πχντως ~ε ή λέξις εΙνσιι yocl.,.
λιχΎι, .;JTot pilier (βλ. ΆθηνιΧι; ΙΑ' 372). Ά λλ' εί3ιχώς πιλέρκ.oc
ΕλεΥον -roc; στοχι;, κocι ό Mocy"oιιpoc; 103 ivocφέρεt «Ti Πιλεργίιχ, Οπο'.1
1i ,ον τό xouμoipitI", οϋτω ~ι τό Π ιΑέριν 't1j; Κερ •.ηΙocι; ei 1iTo aTori
τις κιχι πιθocνώς των de Plesessis.
'Η ~έ προ03ει.ίΟIJσα. κώμη Πέγια (Πφ), Ύjτις iIjxr.μoΙXTicrel1 ιι-ετi
τ.ηv -roupxoXopocTiιxv (:i.epau οίίτε χιχτocλέγετα-ι εν τ~ ένΞ":"ΙX~ iποΥΡιχψ~,
οίίτε ευρίσκετocι εν τφ x.ιiρτ~ τοίί 1573) όλί10V ίιπερχνω τοίί όρι-ι(σκοu
τοίί KepocTtaiou φέρει πιθσινότ!Χτα. το έvετιχον ονοιι-ιχ, St' οίι εΥ.ocλεΤτο
νocuτιχ.ώς ocύτό; ό σριι-ος, baia Cheratidi.
Ό Σανταλάρ1.ς .η το Σαντcιλάριν, μικρόν το';ρκ.οχώρι τΊ)ς
'Α11-fιaχώστοu, εΙν' έλληvικος τύπος του Saint-Hilal'ion, .;JTOI του
ιΡρα.γκιιιοίί "ocou το(ί OClίου 'Iλcιρ(ωvoς, ον έσέ~oντ~ κocι οί ΦΡOCΥΚΟΙ
ιΧπο τοσ 1248 κ.α.τ' εντολ-Υιv τοϊ:ί ,"α.πικ.ου A"!JyocTou ιι-ετ' αλλων ίθcι­
γενων OCΥίων (βλ. History οί the Church οί C. 430). Οι ~ε Κύ­
πριοι τοιι; φρα.Υκικ.ου; ν?:ους όεν μ.ετέφρσιζον, ά,λλ' ocπλώς εκλινον
έAl'lJVIcrTt, σπως λ. χ. Σ,χντ' Άκοστ1j Μχ.
381, .η Σιχvτα.γΟ·j(1'-r"
BoucrTp. 418, 485, Σχv-;oc Κιχ-:;ερίvιχ, BOU(1TP. 417, Σxντcι Κλεριχ
Μχ. 169, 409, Σοιντομ.ένικος Μχ'. 84, 93 375. 383, Σσιν Φρcι,,­
τζέσκον, BOUIHp. 415. ~i; τ.η-) ΛXνιcιv ίιπΖρχει τοποθεσία: Βαττα~
λαρίς, πιθα-νώ; :Χ.vτί Σα.ττocλocρί;· (τα. ό·.ίο ττ iνοιπλ"!JΡΟ'Jσι το nΙ'
βλ. Άθ'lJVα.ι; ς' 167 σημ.. 1.).
Αί TOIOCUTOCt το'Wωνuιι-(α.ι πρέπει ν;' συνocχθώσιν επψ.εΑώ;, όιότι
/lo'lJVUOUat <ρρσιγκlχ.OCς έχκλησία.; έv τα.ί; χ.ώ/loΟΙΙζ. Δύο /lontiX. Δ. τΊ);
κω11-0πόλεως του Μόρφου iιπXρχει χωρocφι Σανεεν\ οπου ΠΡΟιΡ:ινώς
uπ1jρχ' ε νιχΙσχ.ο; του ocytou ΔlονJσίοu (St. Denis). ιιocρoc το ·Όμ.οόο;
ύπά:ρχει θέσις «τού Σανταλωνιοϋ». πιθ:χνώ; να.iσκοu T1j; ocyίcις
Έλέν"!Jς (Ste Helene), xιxXou/loivou ύποχ.οριστιχ.ώς. llocpoc την Λιivιa.ν
414 ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

υπηχ.ει τoπoθεσί~ Μαντόνα1.να κχ! πocρχ τόν KoιrooUT"1JV ~εμα­

τόνα, Ί\τοι πXντω~ εκκλησίσιι τΎj~ Madonne, τΎj~ Ωσινσιγίσις.
Κα.ι τό ΣΠ1.τάλλ1.ν (A1L) ώνΟ1Lχσθrι εκ TOU TιXY1LOΙTo.; τώ ... Hospi
taliers του ~εινoτΧτoυ πoλύπo~oς T1j:; 'Ρό~Ο'J, οστιι; .ηπλωσε Tc.u;
πλοκιΧιι-ους του κσιι έπι 47 χώ1Lσις τ.ης Κύπρου (Mas L. 111 502).
Οι «ΣπιτσιλιωτσιΙ1> ώς μετέqψι.ζεν iXuTou:; επισΎψ.ωι; ό Μocχσιιρα,ς (σ.
60) κσιτειχον έν AeuXOai/f XT-r,r~, οπερ ώνΟρ'ocζετο, Σπιτocλιν T'1i.
Λευχοσία. •• (βλ. Μχ. 291, 381 Βουστρ. 414)' ~ι)(σιιoύιι-εθα. λοιπον
'vOC εtκιΧσω1Lεν ΟΤΙ είι; OCUTou:; ocvΎjχ.e κσι! ό πύργος T'1i:; Πα.ρσιιι-ύθσιι;
(βλ. Δελτίον -r-i1:; 'Εθνολ. Έτα.ιρ. ς' 118 11711L. 8) πσιρoc τΤιν όποία.ν
χειτσιι τό xoιlotJ1Levov ΣΠ1.τάλλιν -r'1i:; Λψεσου, i<poiJ rocltaTQt yt-
νώσχψεν ΟΤΙ !J-EToc την πτώσιν τ.ης Π τολει-ιoct~ος (1291) οΙ Σπι τσι­
λιώτα.ι εγxσιτεστιίθrισα.ν εν Λψεσφ υπό του 'Evpu του β' (Loredano
ιν 208).
Τών Σπιτσιλιωτών ocντίπocλοι ~σσιν iviXiXesv οΙ Templiers. οΙ
τότε κ.ocλούιι-ενοι «Τψπλιώτocις» (Μιχ. 61), .η~rι ~ε xOCxtlTTrJ. 1LETGt-
<ρρσιζό!LΕvον Νσι'ίτocι, πρώτοι χγορχσσιντες τ~ν Κύπρον πα.ρOC το'] 'Ρι­
x.ιΧρ~oυ κοιι 1LETi ~ώ~εχ.σι 1Lr,vιx:; (1192) έ)I.~ιωx.θέντες ώ. Χντίχριστοι.
ocHi 8εκτο: Υενό!J-ενοι κσι! πΗιν υπό του "Ενρσ του β' (1286). Τό
νσν τουρκοχώρι Τέμπλο ς (Κν) σ'Jνφ)((σθ'r) όπου .η3ρευεν Υι
Praece-
ptoria Templi, Υι επειτσι κσιλουιι-ένΥ) Commandaria dou Casal
dou Temple (Mas L. 11 508 ΙΙΙ 93, 258). 'Αλλ' ό J. Hackett
(ΗίΒΙ of the orthodox Church of C. σ. 467) σηχέει τό Τέμ­
πλος nuτο πρός την ipXΙX(OΙV Tirbpov τΎJν vuv ΤεμΠρ1.ά.ν.
"Ολως ~ιόλo') ΧΥνώριστον )ι.ocτ-ήνΤ7)ι;ε τό Φρέναρος 1j Βρένναρος
(' Αιι- ). iopoiί EaZ"1JrXTtae κoc! yevtxYJV «του ΦρενάΡΟl! 1> XOΙTOC το
του Τροόδου, τo~ Όμόδου, κτλ. Koc! 01Lω~ κocι περ! τούτου πι­
στε ..ίΟ1lsν i~tστ±κτω; οη ποιρ-ήχθΥ) εκ τινο; έκει πλrισίoν (tσω, οπου
το έριίπιον τΊjς ιι-oνΊjς -:.η; ΠοινσιΥ(σι, τ.ης ΧορταΚ1.ώτιΟ'Ο'ας) ILov'1i:;
τών «Fre menorS1> (Υίτοι freres mineurs), των ιι-ετριοψρόνως οϋτω
χ,!Χλου:.ι.ένων Φρα.Υκισκocνών (ίτocλιστί FraticelIi), οΙΙς το χρονικον -rou
Μορέως (Κ. στ. 2659,7518) κσιλει Φρε!J-ενΟUρ(Ο1.lς. OuTot τφ 1468
έζ-ήn)'1σιν Τ'~ν συν3ΡΟΙΙ-YJν του Ρ'r)Υός, a.ύτος 3ε 3ιέτa.ξε
6:pour avoir
la dite abaie dous Fre Minors chascun an ... besants CXVIID
(πa.ρ« Mas L. 111, 2(9). Το «Φρέιι-ινορς» κσιτoc ιι-ετ~θεσιν εζ't)λλ7)-
 TOllONfMIKON ΤΗΣ κrΠΡσr ~15

ν('1ι:JYι ώρχιότ:χτχ εις (Φρέ:λνχρο;1 Φρξ·ινχρο;. οϋτω; ω'1τε κιχ.ί χ,jτόι,;

ό Mas Latrie (Ι' Hi 1):, 200, 9) u.s-;x',,"i',H:
•.
:χ::'τ6 Pllrenaros, ou~Av
ι. ι

,jitownuwv «ancient nom franςaίs».

Ή ΤΟ';ΡΚ'JκρocτΙ:χ είνχ: -i) νεω-;:Χ.-;'/1 .. ερίo~o; -:r,; Χ·Jπρι:χ.κ.1jς; Ι'1ΤΟ-
, 'Ι. Ν \ ' _ • '",. t " \_

ρια:;, χα: ι 0!-tW; περι :x.')ΤΊj; ytVW'1it'j;.ι.E'1 ::JA:YW-; ερ:χ. "11 περι "t'Tι; ψρ:ι.Υ-

χοκ.ρ:χτί:χ.ς;. O;Ίτω~ iyvoou!-tsv έντελώ; την K:x.Toιywy1Jv Εχ:Χ'1ΤΟΙJ τουρ­

xoxwoi'J\J, ά,ν ~1jA. οΙ χ.,Χτοιχ.οί το') είνοιι OCπόΥΟνΟΙ τών ειιroρυ:Y/σxν-
"" \ .
των χοιτΟι το 1570-:1 στιφών του A:x.AfJ. MoucrToιιpcX, ~ XPI'1τIOCvGv
.'
βιιχσθέντων, τότε ~ έπειτιχ, ει; έξωιιοσίοιν, ~ ocitolitwv έξ Άνιχτολης;
εΙΡί')νιΧώ; συνοιχισθέντων. Οι έλλ"t)\ΙόιΡωνοι ιιωcψεθα:νοί βε~IXίως; εtνocι
έξωιι-ότιχι, χα:θώς; ocitoaEtXVUEt ,;. wocprHEtY[LOC των έπιστριψocντων ήόη
Atvo~cIψwixwv. Άλλ;" κ.α:ί περί το UTWV lysips-:-:t.t το ζ-ήτΤιΙΙ-OC, τίνΟζ
φuA'1i; κα:ί τίνο; ~όΥ!-t:χτος x~ιrτι'Xνών sϊvoc: όιά:όοχοι, iιpou Επί τών
Γά:λλων κιχί τών 'Ενε -;ών Uπ'1iρχ.ον πλην τών όρθοόόξων κ.σιί των
AocTlvwv Άριι-ένιοι, Νεστορια:νοί, Ίocχ.ω~ίτocι, Μα:ρωνίΤOCΙ κα:ί Κόπτ«ι
πoικ.iλων έθίf/.ων χα:ι στολων (βλ. Ά'1ιζων σ. 483, 27. Κυπρ. 64).
Ό περισπoύ8ocστoς ΙστοριοόίΨ"t)ς, ιiλλX κ:χ.ι είισε~έστα:τo; κλ'r,ριχ.όq:ιρων
κό!-tΙζ Ι de Mas Latrie. σστις; οίι8έποτε συνεχώΡΤισεν ει; τοίι; KIJ-
πρίο';; το θιχ.νocσψ-ον oc!-tXPT1)!-tιx., οη Επ! των Τούρκων χπέσεισιχ.ν -τ/ν
πνευιι-α:τικην τοίί Πι.Χπιχ. χ.UΡΙiXρχΙ«ν, ΠΙΧΡ11γορείτο οη τοίιλ±χιστον οΙ
Μιχρωνίτιχι χιχ.! οί λινοπά:ιι-πιχ.χ.οι .ησ«ν όιι-όθΡ1)σχ.οΙ T01J, Λιχ.τίνοι. χ.ιχ.­
ριχ.δοκοuντες; την έλευθερίιχ.ν οπω; πέσωσιν εις τοuς πό8:χ.; της Χγί:χ.;
εόριx.~· (βλ. Ι' Ηε σ.
43 : Linobambaci. Οα appeHe ainsi les
latins devenus turcs seulement en apparence. Sous le nOUH~au
regime, ils pourront sans crainte retourner au catholicisme):
Τούτο έ3έ;tθΊj κ:χ.ί ό Hachett Εν -rij Hist. οί" tl1e CIlurcb οΥ C.,
534 χ.ιχ.! ό Sir J. Τ. Hutcllinson κ:χ.ι C. 1). Cobham έν τιj! Hand·
book of C , 1905 σ. 102. VO n τινων λtνοbιχ.ι.ι.π~κ.ωv οί πρόγονοι
όεν .ησιχ.ν όρθό~oξoι, ιiλλ!x. τών :Χλ'λων είρ"t)!-tένωv χριστtιx.νιιι.ών ιχ.Ιρέ­
σεων, ιχ.tτινες ου.ως έξ"t)ΑείφθΎJσιχ.ν, τοίίτο ιpιx.lVETtX.t πρά:γιι-ιχ.τι πιθιχ.­
νόν. Ούτω; οΙ κά:τοιχοι του Σπιχ.θ:χ.ριχ.ου ('Αιι-) , οίηνε; !-t:x.fTvpoiίVTlX.t
ώς 'Ap!-tivtot (Ει. Lusignan ρ. 34) μέχρι~ έσχό:των .:nσα.ν A!vo~:iIL'
π:χ.χοι. Οι α:Φρι.Χγχοι» Οι.ι.ως εΙνιχ.ι :Χ.πιθ«\Ι0ν ση 3ιέφυΥον τ~ν ΙΙ-0ΙJ­
σοuλιι-ιχ.νικην σπά:θην, ιiφotί
-rouTo\J; έθεώρουν οΙ τονρκaι ΚlJρίως ώς;
έχθρούς, oc πο των όποΙων .ηρπα:σιχ.ν τ.ην λείιχ.ν τιί>ν «Ρο'Ψ'λΙιρ» xoc\
416 :ΣΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ

τούτους ιivτtJt~TiaT'Yjaιxv ως ~εσπότιxι. τ.ην ~ε eixιxaiocv Τι1.ύτΤ,ν πι­

στοποιεί γεγονός, απερ ~εν πιχρεΤΥ)ρ-ίιθ'1) ιι-έχρι τoϊi~ε, '1J όθωιι-ιχ.νικ.η
πλ'1)θωρoc ιiκρι~ώς έκεί, απου ίιπ;;jρχοv προτοu Λα.τίνοι, 71ΤΟΙ εν τ~
πρωτeυούσ'!'J, οπου ll-όvοv ιΧπό τΎjς Άγγλοκ.ριχ.ία.ς οί ΟΈλλ'1)νες ίιπερ­
τεροίίσι τών Όθωιι-ιχ.νών, (8,739 πρός 6013 τίj>
1901), εν -rij ί~Hως
Άιι-μ.οχ ωστφ, 1)τις είναι κα.θ' όλοΧλΥ)ρία.ν τουρκα.-ή, (767 πρός 6 χρι­
στια.νους) ΚΙΧι εν ΚτΥιιι-ιχτι τ~ς il:iιpou, σπου ιι-όλις έσχιiτως έξισώ­
θ1}σοιν ΙΧί ψυλΙΧί' (1570 ''Ελλ'1)νες πρός 1564 bOW(L.) ΆλλOC πλ.ην
τούτων ΤΟύρκοι γν-ίισιοι, ~11λ. κα.ι τ.ην γλώσσιχν ΚΙΧι τOC εθψα. κιχ.ί
τ.ην θΡ'1)σκείιχν (.;)τοι Σουννίτα.ι) εΙνα.ι κιχ.Ι οί Κo:iToLxot τών ιiκoλoύθων
xW(LWv ι οιιτινες εί~ψεν ιΧνωτέρω στι .ησα.ν ιΡριχγκικιχί' 'AyxouAέ(L'1),
Άλιχιι-ινό. Άρνιx~ίν, Άρό~ιx (Υ.OCτω). Κα.ζOCψιχνι, ΚορόbΚΙΙΧ, Κούκλιιχ,
Λέ(LΠΙΧ, Μοιρκίν, ΜOCρωνιχς, Μόριχ, ΠεριστερωνOCρι, Πιλέρι, ΣιχντΙΧλOC­
ριν, Σουσκιου, (βλ. xιx-rWT.), Τέιι-πλος, Τέριχ XΙXL Φοίνικιχς. Κα.ί το
'Αριι.ενοl..ώρι σ-ίιιι-ερον είνιχ.ι τουρκοχ.ώρι, 3ιoτt τοΙΙς γα.'λλοψώνους Άρ
ιι-ενίους εθεώρουν ως Λα.τίνους. Προψιχνως έξολοθρεύσα.ντες τους Φριiγ­
κους, έΥιι.α.τε'1τά.θ1)σοιν εντός των ΚT'l'ψOCτων των οΙ πρωτοι κα.τα.χηί·
τιχΙ Έπίσ'r,ς πολλOC τσιψλίΥ.ΙΙΧ Όθωιι-α.νών (Άπα.λα.ίτριχ, Κούκλιιχ) κα.ί
πλείστοι βιχ.ΚΟ'JΨΙΚ<χ. κτYJμ.ιχτα. (' ΑaΧέλλιιχ κτλ.) Υισιχν τότε fiefs.
Κοιτόπιν Ομ.ως εσΧ'1lιι-ιχτίσθΊ)σοιν είΡ11νιιι.ως ί~ίως πιχρoc τ.ην Λευκ.ο­
σίαν, κα.ί τινες εκ Τούρκων συνοικισιι-οί, ως ιΧπ03εικνύουσι τOC όνό(Lα.τOC
των, &περ έτυιι-oλoyoϊiιι-εν ως έξ7\ς.
Καϊμακλιν (Κθ), 71ΤΟΙqaymaqly ('1J fLετιχγροιψ,η Υίνετα.ι κοιτOC το
Transliteration Report τγ,ς R. Asiatic Sosiety, 1896) ~11λ. τόπος
οπου γίνετα.ι καϊμάκΙκιν) .η γιιχούρτιν, ,"piyfLoιT! 3ε εν τίj> προοιστίφ
τούτφ τηι; πρωτευουσ11ς πρωτεύει fLixet aYιfJ.epov -ή yιxAιx]tToxoιιioι.
ΚοράΚΟ'ιψιν (Κν), τό, ήτοι qaraqaurn, μ.α.σρος ~fLf-'-0Iί, προψοι­
νώς έκ. T-Yi, τοποθεσίοις τΎjς χώΙΙ-'1)ς τΙΧύΤ11ς, .ην χοιΧώς ypi~ ει ({ara-
komi -ή Census of 1901.
Καραμο'ίιλλιδες (Χρ), (στοΙΙς) εξ ιiπoyόνων χ.±ποιου qara moul-
}a, Ί}τοι fLιxupou (LouHiX.
Κ~όμοvρ)tιν (Κν), 3Ί)λoι~.η Kaumurjy, ·ητοι χοιρbουνα.ς, οπως
θOC Υιτο ό πρώ τος οίχ.ισ-τ-i)ς.
K~όνελι (Όρ), τό' 8'1j'λοι~.η Kunyehly, ocνθρώπου τινος ocrcb τ.ην
Κιόν τ1jς Χρυσοχοσ, εLτε τ.ην Κόνια.ν, τό Ίχ.όνιον.
 ΤΟΠΟΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κτπροτ 417
Κ1<ψκλάρ ττε\ς1<ε (Κθ), ~Yίλ~8y; qircllar tek)'eh, ττsκες των
σ~ρ:xνΤN evlia, όσΙων, ώι; 'Jπχ'"χεt .
, ... κ:χ.: π~,;.x&Όιrις των έχει πιστών,
προερχοι.ι.έν'1) π.χντωι; ocuo ΧΡtσ't'trx\!ικο~ ν:χ.ι;;; των ιι:ά.γΙων ΣocρΧντ:χ.»,
Κοvροv μανασ'τήριν (Κθ), 'r,'t'Ό! qallrau tnanastir, ξΥι?όν !L0-
να.στ7Jρι, ~'1)'λ. στερούιι-ενον νερο;:;,
Τ:Ι Μαμούνταλn (Κ:}), πιθ~νωι; χ.ντ! τotί ιι:Μ~ψοUτα.λΎ)1') -t)'t'(H
Μ:χ.χιι-οΙΙτ 'Aλiι, το;:; πρώτου ί~ΙΟΚΤ7JΤΟ')'
Μπέϊ'Κκιοϊ (Kf:I) , ;)τοι προφocνώι; bey kauy, χωρΙον τ(1) μπέη.
Σo~τάoες (Αν) χα.! τουρκιστ! sohtalar !ερoσπoυ~oιστ:x.Ι, .ητοι κυ­
ρΙως έψιέιι-ενοι πoιι~εύσεως, ocnoTE τσιφ'λΙκκι τοϋ Mψετoι'λrι ΜΧν:χ.σ­
σου, ενθοι σuνεστ-ήθ"t] τουρκικ-η σχολΥι.
Άλλ' oυ~φ.Ι:x. ΤCιυρκικ-η τoπ~νυιι-Ιι:x. '1)υ~oκΙμ:'1)σε -roaouTov, οσον 11
OCrooaofjstaιx. είς τον ιι-ετQι τ-ην i,ι'.Πόρθησιν τΤι; Άιι-ιι-οχώστοl) σx:rιμ:x.η­
σθέντ:χ. εξω τών τειχών α.ίιτΤις χριστια.νικόν συνοιχισιι-όν, οστι; όνο­
f/.<iζετα.ι Βαρώσ:tα (τoc). Ή λέξις :χ.ϋτ'1), κλινr:ιιι-ένTι ιι-όιλιστ:χ. «των
Β:χ.ρωσΙων» κα.ί ~-η κα.ι «τοίι; Β:χ.ρωσίοις (!) ποιρητυμ,ολογ-ήθΎί 'Πολ'λα.­
χώς, ά.πo~oθεΙσα. κ:χ.ι ει, :χ.ίιτΟν τον «βα.ρώνον Poacr"ljV» ιι-υθOλr:ιγω)1λε­
νον πρόγονον του Ζοικ,υνθΙου θυρωροϋ τΤις Kυ'Πρι~κrιι; έκθέσεως τοσ
1901 ! (βλ. Άλ-ήθει:χ.ν τ'ίjς 1 Ί:χ.νου:χ.ρΙου ί 902) 'Αλλ' ομως varosll
είναι συν-ήθ'1)ς , τουλOCχιστον έν τ~ γρα.ψομ,έν'!ί τoυρκ.ικ~, λέξις rr'l'i!Lιxi­
νr:ιυσα. πρr:ιXσΤΙOν" βλ. Μοιλλιiκ.:χ., Λεξικ.Ον Τουρκοελλ. 'Εν K/r;. 1876
σ. 869 κ.:χ.: Redhouse's Turkish Dictionary, Part Ι London 1886
σελ. 230 λ. suburb.' Αλλ' οΙ τουρκοι προψέρου'1Ι Τ1Ι .. πόλιν Mrasll,
~ιό ό Pococke, ελθω." εκει τφ 1738, γρocψει Mel'asll (l1ελ. 21-'ι).
ουτω ~ε ψέρετ:χ.ι κοιι εν τφ χ<iρτ~
b' 'tOIl-0IJ τού J. Ρ. Rein-
'tOU

hard, geschihte d. Konigr. von Cypern. Erlangen, 1768.

Ά),λ' Υι τουρκ.ικ.Ύ! έπΙ~ρoισι, ~εν περιορΙζετοιι μ.όνον είς νέ:χ.ς τοπω­
νυι-ιία.ι;. Πεντ-ήκοντσι χιλιiaες τουρκ.οι, έγκ.:χ.τα.στ:χ.θέντες ώς οιύθέντα.ι
μ.ετα.ξυ των Χριστι:χ.νών, συζώντει; μ,ετ' α.ίιΤών, &:λλ' oυ~εν τουρκ.ικόν
ά-ποbα.λόντει;, έκτοπίσ:χ.ντες :χ.Ιιτους έκ των κ.α.λλΙστων κ.ηψΔ.των κα.ί
γα.ιων, .;jτο έπόμ,ενον οη θόι έτουρκιζον πλ-ην των ά.νθρώπων τών κω­
μ.ων κα.ι τα. όνόμ,:χ.τ<i των. Κοιι πρώτον u.Ev ~ξι:x.ι προσοχ.Τιζ εΙν:χ.ι ι-ι ε ­
ρικσιι π:χ.ρετυιι-ολογΙ:χ.ι· οϋτω 1. χ....όν 'Άγιον ΆΙΙ-bρόσιοv ..Τι, Κερυ­
νί:χ.ς, προψερόιι-ενον d Αϊ Βρόσ'ιν -li Γρόσ'ιν, έξέλ:χ.bον ώ, γρόσι κοιί
τόν όvψά,ζουσιν "Α'ι Koupoush. τ.ην ~ε κσιτι:nΎίξιν τ'ίjς •ΑντρονΙ-
418 ΣΙΜΟΎ' ΜΕΝΑΡΔΟΎ'

κ,ου Ύ> Άντρολίχ.ου sςέλοιgον ώς kauy (χ.ιόi:) χωρίον, xocl ώνόμ.ocσοιν

Androli kaL1Y, πocρocπλΊ)σίως ~ε την 'Άccιαν ύπέλιχ.bον ώς Pasha
kauy, χ.ω!-'-Ύ)ν του r.:x.ai1. 'Επίσ"t}ς τaι ΚοιζΙbερoc πιχ.ρ"t}τvμ.ολόγΊ)σocν είς
Gaz veran, 8'η λοι8Ύ1 lp"t}ILov λ'Χ.τομ.εϊον, χ.οιι τον Κοντεμένον [Κν),
είς Ghiordemen χ.οιτα. το ghiol'dum, er~oc. Τέλος συνoιχ.ισθέν~ες
περ! την Πέτραν τού Διγενη. ώνό!-,-οισιχ.ν τον άυνοικ.ισμ.όν Yenije
kauy, νιόχ-χωρ'Κον. Κοιι τοιίίτοι μ.εν ~έν είνιχ.ι ποιρOCόοξοι ούόέ όι­
κοιιούμ.εθoc ναι όνοιι-ocσωιι-εν οιύτα. βοιρbοιρισιι-ού., ιiφoίί ΟΙ ΦρOCγκ,οι 8ιέ­
στρεφον ετι πιχ.ριχ.80ςότερον έλλΊ)νιχ.oc Tt"iOΙ όνόμ.οιτοι, ως θσι ί8ωμ.εν
πιχ.ρσαOCτω, κ,ιχ.ί οιύτο! όέ οΙ ινόοξοι -ήμ.ων πρόΥονοι όιέΠΡΟΙΗον τροι­
χυτέρους έςελλ'l)νισιι-οuς "ων όνΟ1-Locτων των Περσων, των Άσσυρίων
κιχl των ΑΙΥυπτίων.
Άλλα. το σ11:0υ8οιϊον όι' -lιfLi1. είνχ.ι OτL τοπωνυιι-ίοιι τινές, πocροι­
ιι-ορφωθεϊσιχ.ι ύπο των τουρχ.ιχ.ων στοιι-ocτων, έπέστρεψοιν χ.οιτόπιν κοιι
είς οιύτlx ται έλλYJVΙχ.OC. Τοιουτοτρόπως το ΆΥρί8ι τΊjς Κερυνίιχ.ς
ΠΟΙΡΊ)τυιι-ολόYYJσοιν ΟΙ ΤΟίίρχ.οι Ayir dagy .;:;.ΟΙ βιχρυ βουνόν, ιiλλα.
G'l)fLepOII χιχ.ί ΟΙ ''ΈλλΊ)νες λέγουσιν Άγίρταν- ό όε Mas Latrie (1' tle
195 ocρ. 38) ώ. έλλΊ)νιχ.Ον Ονοιι-ιχ. yριi.φει «Άγιρ ντιχΥί». Είς την
ΚώΙΙ-"Υ)ν τοίί Κοιρποισίου προς 8tocXoptatv OCπο τ.ης ΚώΙΙ-'1)ς τοίί Γιocλου
έκόλλΊ)σοιν το Kebir, ιι-εγocλΊ), OCπο πολλου όε πιiν.-ει; ΟΙ Κύπριοι
λέγouιnν έπίσ"t}ς «Πάω Ο'τΥιν Κώμn 'Κκεπίf?J>. 'Εν Kuepiqc \;πΊjρχε
νιχΙσχ.ος τοϋ OCΥίου Γεωργίου των Όρνιθίων (βλ. Μχ. 84), OCλλ' ΟΙ
χ.ιχτοιχ.ουντε; έχ.εϊ Όθωιι-ιχνο! προφέρουσιν Όρνουτοι, κοιΙ οΙ ocγνooiίν­
τες την πocρά:30σιν fLιτοιλέγουσιν έλλΊ)νιστl ΌρνΟ'ίιτα. Τέλος την
Κιον τΊjς Xρυσoχoiί οΙ χ.oιτoιχ.oιJντες οιύτ-ήν, πά:ντες Όθω[J-οινοί,
προφέρουσιν Istingio, οπως τ~ν Πόλιν Istamboul, ό όε Mas
Latrie (l ile 182 ιiρ 49) ιι-ετοιγρOCψει lλA'l)vtaTI α:Ίστιντζιό», κοι!
'1J Gensus of 1901 Istingo, ιiλλσι το 3εινότερον κιχ! έπ! έλλ"Υ)νιχ.ων
ετι όικογρocφων 3ύνιχτοιι ν' ocνoιγνώ~ τις « έξ 'Ιστιγχ. 3 0ϋς D, βηbΟΙ­
ρισιι-όν,ποιρόι-ιοιον 1'OU «Σοιιι-ψοϋς» (sίς Ά[J-ισόν).
Tόc. όλίΥΟΙ τσισ1'ΟΙ όνόμ.α. τοι, &περ Ιχομ.εν τ-Υιν τύΧΊ)ν νάι ~ιιχ.χ.ρίνω-
ιι-ιν, •
εινιχ.ι ~ ~ •
οιοιχ.κτιχ.ωτοιτοι. "Οθ εν Ν
οπου ,,,1 "Ι
ελλειπει' . .
ΠlΑ.σιχ. •
ιι-οιρτυριοι ~
ΊJ

OCσφΙΧλ-Υις έλλ'l)νικ.η προφοραι περl κωμ.ων .ηό'1) τουρκικων, φρονιμώτε­

ρον είνα.ι ναι έπέχωιι-εν, ιι-έχρις OU ε~ρωιι-εν πoιJ νάι σΤΊJριχθωfLεν.ΟUτω
πα.ρoικ~ν~υνEυτιχ.Oν φοιίνliΤΟΙΙ νόc. έτυιι-ολΟΥ"Υ)θωσι τ!iκόλουθoc τcυρχ.οχώ-
 TOllONrMIKON ΤΗΣ κrΠΡοr 419
ptoc' 1) 'Α:v.οvρτσ'Ο {Πφ-}, τχ BρέΤσ'~α ('τr~?- ttcha Κ3), «πιρ είι­
ρίσκοντιχ., ~~ Krichia εν "Τι ~ . . ετικ~ iπ~γρ~?'rι (Mas L. ΠΙ 506),
το Kα ...·τoίr ( AU). το ΚΧ:άος (Μ'1.). Tb Κοχιάτι (Κθ) τ~ Κνώ.
αρα -Υι Κονέτριχ. (Μα.), 1J Αοvv.ρούνοv (Χρ). -:-;, Μιρμ1.γ'ΚΟΦ (Χρ)
-1J Μοvτταγιάκα (Λ.;..ι). Tιxiίτ~ xιx.-:-ix. ΠΧ'1ιχν πιθιχ.νόΤ7jΤrx προτοG ~σ1X~
ι:iAAoi::x.. !πειτ:χ 3ιεστρrιψ7jσocν υπό -:-ων εγχ:χτocσ'ΙΧθέντων Όθωμoc­
νων, τέλος δε Πocρελήφl}Ί)'Τ:χ.ν χ:χ.ι υπό των 'Ελλήνων. 'Οιι-οιχζου'1Ι
τρόπον τινOC προς του; λινοg:χ.:-ιπΧκοuς, των όποίων ιίσοψης εΙν%.! σ-ή·
ιι-ερον ή φυλή.
'AλAoc το ~i~:x.yu.!X
• των τοιούτ-ων Ονοu.Χτων
ι
εΙνιχι βιχ.θύτεοον
, χ.ιχ!
oιpEίAofLEV voc εχωfLεν ocύτο ~ιιx.ρxώς υπ' ΟΨιν. 'ΑφΟίί ~ε ΧΙΧ! οι φρocγ.
χοι ~ιέστ-ρειpoν εξίσου, α.ν fL.η χειρ.Dτιρoc πλείστocς έλλllνιxrις τοπωνυ­
fLioc; (πρb. 'ΑfLfLόχωστος - Famagusta, 'Ανώγ.η%.- La Noyere, Αε'\)­
χοσίΙΧ- Nicouscie, NEfLE'l"b, - Limasol) κ:Χί ocιpoii κιχ! οίιτοι (Γ«'λλοι
Κ!Χί Βενετο!) έχρόνισocν έν τ~ νή'1φ τετρ:χ.κόσιιχ περΙπου ίτ'Υ), -;IjVOCVS-

ι-ι,Ιχθ'Υ)σocν 3ε fLSTrι τών Υψετέρων ι:i'1\)yκρΙτω~ περισσό"7ερον .;j οΙ To,jf-

κοι, κιχτοιστήσιχντες διoc τ:ης βΙocς πλείστους ν'Υ1σιώτocς όfLοθρ-ί)σΚΟIJς,
πο'λλους 3ε κα.Ι ό:-ιογλώσ'Τους α.υτών (πρb. το 'Ποιρ:Χ:πονον του Μιχ·
xιxtpoc ιrι:iρκέΨα.ν νCι fLocvOιivouv φριiγκιχ.oc κ:Χί βocρgrxρίσα.ν τ~ ρωι-ιιχιϊκoc),
~εν ocφ"1jκοιν &ρά: γε κocΙ ouTot fLixpt σ-ί)ιι-ερον έλλ"1)νικόι όνόfLiXΤΙΧ κω­
ιι-ών. όιεσΤΡOCΙ-ΙfLένα. ίχ.τοτι, οπως το 'Aγίρl)σt κα.ί τό Ίστιριό;
Totίτo νοιι-ίζοιι-εν 1JfLsi, τουλά:χιστον ώς βέbocιον κιχ! epipofLev 1>0:-

ριχ~ε(ΥfLOCΤOC τα ιξ:η~. 'Εν Πιiφφ, όύο fLlAtoι. ΒΔ. τοίί Kτ+,μ.:x':"o~.

υπιΧρχει κώιι-'Υ) ~Eμπα, μνllfLονευοιι-ένll ίιπο τoίi MΙXX!XIpet σ. Ι i Ο
«εί~ τ.ην εfLπocν», κoc! ΟνΟfLocσθείσσι. βεgocίως ιΧπο «το έμπα της Πά­
~ov-o τουτέστιν ή εΤσo~o~, (πρb. το Μκα, το άνέ6α. το κατέοα)'
ι:iλλόι όέκιχ λεπτόι Δ. α.Uτ"1jς χείτΙΧΙ τουρκιχη ιruνoιx.ίιx, κΙΧλο\ψένη
Λέμπα, περ!.ης .,.ocρσι.όΙ~ετocι ΟΤΙ OCλλοτε ών(ψιΧζετο ([ πρασ'Κ1.0σ­
σ'ίουρον»' ιXιpoi:ϊ ~ε γινώσΧΟfLεν οτι έκεί υπ;Jρχε balliage, συιι-πε­
ρocΙνοιι-εν ΟΤΙ οΙ Φρocγχοι τ.ην ώνόιι-ocζον fJ-ετόι τotί ocpepou LΈmba, χ.σι.Ι
ΟΤΙ τοϋτο, ,"ccpocfLErvιxv έν .. Τι έπlσΤιfLφ Υλώσιηι, πoιρέλoc~oν κιχί οΙ ';ψέ.
τεροι χ.α.! οΙ ιXντικ!Xτocστ-ήσα.ντε~ τούς ΦρOCΥκους Toίiρκoι. (πρ~Ι τ'
Άγρί8ια..
La Gride κoc! .Μχ. 402 Λ:χΥριόΙoc). ΔιOCτα.γfLα. 't'oi:i 1468
ά:νocφέρετα.ι εΙς τόν
escripvain de la baillie de Enbes et Lenoos
(Mas L. ΙΙΙ, 254).
420 ΣΙΜ:Ο... ΜΕΝΑΡΔΟΤ

νΑλλσ. ΟfJ-ως όνόfJ-σ.τσ. δισ.σ'ρσ.ψέντσ. τοιουτοτρόπως ύπο των ιΧλλοδσ.­

πων, πησ.μένΟlJσιν ιiλΊ1θη ocivLYfJ-OCTOC. Τουρ"οχώρι -.'1j. Κυθρίσ.. liYSTc.:~
σ1ψερον ύπό των Τούρκων Abachor ι κσ.! ύπό τών Έλλ-ήνων 'Απο­
χώρινο «η' έπ! τ1\ς ψρocγΚΟΥ.ρlχτί~ς, οτε ίιπΤιρξε φέoυ~oν των Tafure,
έκο:λείτοOpiho xocl το περιεργόηρον Epiko (Mas L. ΠΙ 257,502).
'ΆλλΥΙ κώfJ-Yi λέΥεηχι τ' Άμενεοϋ (Λν), οπερ ό Mas Latrie (ΙΙΙ
222 G"1JIL. 2), θεωρεί έλλΥΙνικόν, λuπούfJ-~νο. δη ~εν ΥιfLπορεί ν' OCπο­
δεχθ~ τ.ην έγχωρίιχν lorufJ-oloyiιxv α: des habitants Europeens de
Larnaca ση ώνΟfJ-ά,σθ'l) ύπο των ιπποτων -r'1j. Sainte Monehoult»·
πρά,γfJ-σ.τι δε έν τφ περιεΡΥοτά.τφ έλλΥΙνι"φ ~ιιxτιX.γμ.ιxτι, σπερ ό"1JfJ-Ο­
σιεύει, ψέρετχι τοίίτο «Mόνo~oν»' OCλλOC τί ~τo -.0 Mόνo~oν κιχ! πως
προψέρεταιι σ-ήμερον «' Αμενεοϊϊ», εΙ fJ--Y, 8ιΟ: των ξένων;
'Άλλο τουρκοχώρι λέγεταιι ΣΟ1.1σκιο'ί! (K~.)· Υι προψοριΧ κ~oίί (οχι
sciu ίτσ.λικόν, οπως προepέρο'lται τΟ: παιραδοθέντσ. -ΙS)(ιo'ί!) είνοιι προ­
φ:χνως όσ.νείσ. ποιρΟ: των Τούρκων, Υιόύ'lοιτο όί νΟ: είκιΧ.σ:ι τις ΟΤΙ το
κιο'ί! είνοιι kauy, κ~όt, χώfJ-Yi' ~ ΣoυσΚ~Oίί σμ.ως είνσ.ι παιλσ.ιοτέριχ
των Τοuρκων, fJ-V'l)fJ-ovsuofJ-iv'l) χ::χ! έν τ~ ένετικij ιXπoγραιψ~, «λλΟ:
όισ.ψόρως, Sussu (Mas L. 111 507).
Κσ.τόπιν των ά-νωτέρω δικσ.ιούfJ-εθσ. νOC πιστεύωμ.εν στι κσ.! ιχλλιχ
πιχραιfLείνσ.ντσ. ό'lόμ.σ.ται εΙ'Ιο:ι νόθσ.· οuτω λ. χ. Υι Λακατάμια (Όρ)
;,'1 OCνιχψέρει και! ό Β')υστρώνιος (σ. 414) κσ.! Υι ένεηκ.η ιXπoγρσ.ψΎJ ώς
bailliage (Mas L. ΠΙ 51 Ο πρ~. καιι 262 σΥψ. 294 G'r)fl- ) κα!
οπου ό Mas Latrie (έ'Ι τφ χά.ρτ"{) -r'1j. Ι' He de Ch.) τοποθετεί τ.ην
ύπο τοίί Στεψιχνου τοίί Βυζα-ν.ίου κσι! τοίί EuaorOCOLou 11''1'r)fLoveu0fl-i-
ν"1)ν πόλιν Λαιχεόσ.ίfJ-ονlχ, πχντως είναιι ψρσ.γκικώς διεστραιμμένΥΙ.
Όfl-οίως -ή Λεμίθο1.1 (Κλ.) "σ.ι ~ Λετυμπου (Πψ.) 1)'1 μνYifl-ονεuει
κιχ! ό Βουστρώνιος 505, Υι πολuθρύλ'r)τος παιρΟ: τοίς ΦριχΥκοις Letirιbou
(Mas Ι. ΠΙ, 235, 253, πρb. 813) είνσ.ι λέξεις έλλΥΙνοψραιγκικσ.ί,
τύποι γαισμοϊϊλοι, οπου -ή έλλΥΙνικ-Υ!' πιχριΧόοσις ά-πο τόμω, όιεκόπ'l).
ΆλλΟ: τά. τοιαιϋται όνόμσ.τσ. βε~αιίως όεν εΙνσ.ι πoλλιi, οίι3, πρέ­
πει νΊχ,ποθσ.ρρύνωσιν Υιfl-ocς έν τ~ έπισΤYIμoνικ.~ ταιύτ:ι έρεύν~. 'ϊπερε­
καιτον ιχλλιχι κώμσ.ι κιχ! χιλιιiόες τοπωνυμΙών, ocπό τοίί ένος ιι-έχρι τοίί
~λλoυ τ'1jς Κύπρου ~κρol),περψένoυσι νέους συλλέκτσ.ς καιΙ είιτυχεστέ
ρους ίσως έρμYIνευτιiς. Είς τοισ.ύΤΥΙν συλλoγ-rιν 7ψπορουσι νσι έργ"'­
(ίθωσι ,,;,;ρό J"ιiντων οΙ όιόιiσκσ.λoι σ.Uτων τούτων τών κυπριαικων κω-
 ΤΟΠΟΝnΠΚI)Ν TH~ KrnPor
μων. Έ:Χν α:Π~"'pός τε κιχι fL"ljTp6; :ιι.χ\ των a.λλων «,,:ΧΙ/των τιμιω­
τερον 'ίϊ π~τρlς», oύ~6μlσι ~λλTι μελέη': τψ.\ωτέρOC τΎjς Ιστορίσις τr.ζ
ΠOCΤΡί3ι:ις. ΔιΧ 't'Ύj; Ijitou3Ύj; των ;ν~η.ι.:iτω·ι, εστω XIX\ μόνον τών κω­
μών, εuρομεν έπιζώσcx.ν τΤιν "(ερ:χ.ραιν ~ρχ:χ.ιόΤ7)ΤIΧ πολύ πλέον 1\ οσον
ένομίζε-::1. μέΖΡΙ το0:;3ε. Και YJ Χρι.,τιlχvιχ.Τ, τΎjς vYιf10'J π.χΡ::l:80σl; ίφω­
τισθη, xcx.l εr~ομεl/ έπισκ.όποu; οΙονεί ~νιστocμένοuς ε:ιι. τών ναιΙσχ.ων,
οπου έΚΧλυψocν τάι AeiIjJxv:i των εv'l-χgέστεΡσιι γενεαιί. .Έέ,ιοι έπι8ρο­
fLε'ϊζ, ~λλόΙP')λoι μισθοφόροι, 'Έλλην.ς &'ρχ.οντες, ΦΡ::l:ΥΚΟΙ ίππόται.ι,
και Λocτi:νοι μονocχοι πσιρ-ήλασor.ν χ.σιτόπιν ένώπιον 'ίϊμών KOCt ήκ.οUσαι.­
fl-sv επιζ1\σοιν χ',χι αιύτο το επώνυμον τών Ρrιγών. Ή μελέτ-rι αι-uτ-rι
κυρΙως ύπ1\ρςε Υλω-:ισική, ocH' i~ou οτι χ.ocί ~ι' a.ίιτΎjς ocιΡuπνiσa.μεν
"1J"! ύπνώττουσαιν .ηχω τΥις Ιστορίαις.

ΣΙΜΟΣ ΜΕΝΛΡΔΟΣ
 ΑΛΛΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤλ-ΊΌΥ ΑΥτον

Φωνητικη τω~ σημεριν.ι'i>v Kυ:τρίων.'Ό4&ψιf (18.94)

173.
Ή γενικη κατα ΚυΠQίΟυς. 'A{}ηιoq. (1896) 8'43:'5-4,
'Κυπριώτικα τραγούδια. Δελτίφ (18,97) Ε' 327-346. '
ΓαλλικαΙ μεσαιωνικαΙ λέξεις εν Kύ~ρφ. 'At'1ηpq.. (19,
360.:.384 .
. Ήel?ήγαινα. Δ~λτίφ (1903) ς' 117-148.
Λεμεσός. Νέq. <llμέρ<f (&:ρ. 1471) της 8/21 Φεβρ. 1-90·
Περι των δνoμά~ων των Κυπρίων. ' Α{}ηνi! (19(~9 ~
,294. .
'\
Ό Διγενηςτης Κύπρuu.'Ακρίiq.( 190·1) Α' σ. 297-31
- Θρήνος της ~υΠΡOύ. Δελιίφ( 19υ~)ς 405-_4.32. 1

. ~. ~
, .!.