ο ΕΡΑΝΙΣΤΉΣ

ΕΤΟΣ ir' Μάϊος-Αύγουστος ΤΌΜΟΣ 12/τχ. 69-70

ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΗΛΙΟΥ Βιβλία με συνδρομητές. Ι. Τα χρόνια του

Διαφωτισμού (1749-1821).

ΧΡΟΝΙΚΑ Το Γ' Διεθνές Συνέδριο Σπουδών της

<Ν.Α. Ευρώπης.

ΑΘΗΝΑ
1975
 ο ΕΡΑΝΙΣΤΉΣ
ΕΚΔΟΤΗΣ : "ΟΜΙΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ,,
(ΟΜΕΔ)
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΣ: Λουκία Δρούλια (Βασ. Σοφίας 62α, Τ.Τ. 612)
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ : Λ. Βρανούσης, Έ μ μ . Φραγκίσκος, Λουκία
Δρούλια
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Έ μ μ . Ν. Φραγκίσκος (Αδμήτου 22, Τ.Τ. 201)
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ : Π. Ραυτόπουλος (Μουσών 42)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Προκειμένου νά εκδοθούν σε σώμα, μέ ενιαία χρονο­

λογική τάξη, οί ώς τώρα προσθήκες στην Ελληνική Βι­
βλιογραφία 1800-1863 τών Γκίνη-Μέξα, παρακαλούμε να
αποσταλούν το συντομώτερο γιά δημοσίευση στον Ερανι­
στή νέες τυχόν προσθήκες, ώστε να καταστή δυνατόν να
ενσωματωθούν στον υπό έκδοση τόμο.
 ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ Σ Υ Ν Δ Ρ Ο Μ Η Τ Ε Σ

Ι. ΤΑ Χ Ρ Ο Ν Ι Α ΤΟΥ Δ Ι Α Φ Ω Τ Ι Σ Μ Ο Υ
(1749 - 1821)*

. . . ποιος έγραψε και για ποιόν ποιος διά­

βαζε καί γιατί . . .
Lucien Febvre

Ό σκοπός του δημοσιεύματος αύτοΰ είναι διπλός. Να παρουσιά­

σει μια ειδική κατηγορία βιβλίων, εκείνα που δημοσιεύτηκαν με το
σύστημα της προεγγραφής συνδρομητών και πού, επιπλέον, δημοσιεύουν
στις σελίδες τους τον κατάλογο των προσώπων πού ανταποκρίθηκαν
στη σχετική έκκληση του συγγραφέα ή του εκδότη. Κ υ ρ ί ω ς : να
καλέσει σε βοήθεια ερευνητές και βιβλιόφιλους, γ ι α να ολοκληρωθεί
μια έ'ρευνα πού σιτεύει άπο καιρό στα συρτάρια μου καί πού πρόκειται,
ελπίζω, να δημοσιευθεί σύντομα. Ή ελπίδα μου είναι, δτι το σημερινό
δημοσίευμα θα προκαλέσει συμπληριύσεις και προσθήκες, έτσι ώστε ό
κατάλογος πού παρουσιάζεται έδώ να αποχτήσει τή μεγαλύτερη δυνα­
τή πληρότητα. Για ορισμένους λόγους στους οποίους θα αναφερθώ στη
συνέχεια, ή πληρότητα αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο όταν
ό σχετικός έ'λεγχος γίνει σέ πολύ μεγάλο αριθμό αντιτύπων του κάθε
βιβλίου πού κυκλοφόρησε στην περίοδο πού μας ενδιαφέρει κι αύτο
ξεπερνά, φυσικά, τή δυνατότητα ενός μόνο ερευνητή.
Ή πρόθεση μου δεν είναι βιβλιογρα^ική. " Ο π ω ς είχα τήν ευκαι­
ρία να επισημάνω παλιότερα 1 , οι κατάλογοι των συνδρομητών άποτε-

* Το δεύτερο μέρος πού καλύπτει τα Révolution (1749 - 1S32). Etude des

χρόνια της 'Επανάστασης (1821 -
1832) θα παρουσιαστεί σε επόμενο
τεϋχος τοϋ «Ερανιστή». "Εχει αρχί­
σει ή συγκέντρωση στοιχείων για τις
περιόδους 1 8 3 3 - 1 8 6 3 καί 1864 -
1900.
1. P h . 11 ϊοιÎ, La lecture en Grèce
à l'époque des Lumières et de la
souscriptions aux éditions en langue
grecque, Παρίσι, E . P . H . E . , 1964
(δακτυλογραφημένα αντίτυπα)" καί:
Pour une étude quantitative du pu-
blic des lecteurs grecs à. l'époque des
Lumières et de la Révolution, Σόφια
1969 [ανάτυπο άπο τα Actes du 1er
Congrès Intern, des Etudes Balka-
102 Ο E P A N I Σ Τ Η Σ, 12(1975), άρ. 6 9 - 7 0

λοΰν μοναδική πηγή για τή νεώτερη ιστορία μας : ό αριθμός τους, ό

όγκος τών στοιχείων και τών αριθμών πού περιέχουν, συνδυασμένοι
με τή συνέχεια τους μέσα στο χρόνο, καθίστα τους κατάλογους αυτούς
μια άπο τις ελάχιστες και πιο πολύτιμες πηγές πού διαθέτουμε, για
να διευρύνουμε το παραδοσιακό πεδίο της έρευνας και να οδηγηθούμε
σε μια κοινωνική 'ιστορία της ελληνικής πνευμ,ατικής ζωήε, άπο τα μέσα
του 18ου ως τα τέ/νη, περίπου, του 19ου αιώνα 1 .

niques et Sud - E s t E u r o p é e n n e s ] , Μελέτη τοϋ φαινομένου στίς βαλκα­

Έ δ ω , στίς σ. 4-5 μεταφράζω ή παρα­
φράζω ορισμένα αποσπάσματα άπο
το δεύτερο κείμενο.
1. Το Θέμα έχει αρχίσει να προ­
καλεί το ενδιαφέρον όσων ασχολούν­
ται με την ιστορία τοϋ ελληνικού βι­
βλίου. Βλ. Γ. Σ . Πλουμίδης, TÒ Βενε-
τικον τυπογραφιών τον Αη/ιητρίον και
Πάνου Θεοοοσίον, ΆΘ. 1967, 76 -
77' Sp. Asdrachas, « F a i t s économi-
ques et choix culturels: à propos
du commerce de livres e n t r e Venise
et la .Médilerannée orientale au
XVIIIe s.», π. Studi Veneziani ΙΓί,
1971, 595 - 596' Φ. Π . Ή λ ι ο υ , Προσ­
θήκες στην 'Ελληνική Βιβλιογραφία,
Α' ΆΟ. 1973, 39, 155, 1 9 2 - 1 9 3 '
Λ. C a m a r i a n o - Cioran, Les Aca­
démies princières de Bucarest et de
Jassy et leurs professeurs, Θεσ­
σαλονίκη 1974, 317 έΐ. ü . Veloudis,
Das griechische Druck - und Ver-
laghaus «Glikis» in Venedig ( 1 6 7 0 -
1854), W i e s b a d e n 1974. 67 - 7 1 ' K.
Θ. Δημαράς-, Tò σχήμα τοϋ Διαφ<·>-
τισμοΰ ( = 'Ιστορία τοϋ Έλ.ληνικυΰ
"Εθνονς, ΙΑ' ΆΟ. 1975, 3 3 0 - 3 3 1 ) .
Για τα μεταγενέστερα χρόνια βλ. C.
P a p a c o s l e a - Danielopolu, «Les
lectures grecques d a n s les princi­
p a u t é s roumaines», π . Balkan Stu­
dies 11, 1970, 1 5 7 - 1 6 8 και Σόφη
Παπαγεωργίου, « Ή τυπογραφία στην
Α θ ή ν α στα πρώτα οθωνικά χρόνια»,
Ό 'Ερανιστής 13, 1975, 69 - 71.
νικές χώρες: γιά τή Βουλγαρία βλ.
Manio S l o y a n o v , «Les " s y n d r o m i -
t e s " bulgares de livres grecs au
cours de la première moitié du
XIX« s.», π. Byzantinische - Neu
griechische Jahrbücher 19, 1966,
373 - 406 (σε συνδυασμό με τήν ου­
σιαστική βιβλιοκρισία της C. P a p a -
costea - Danielopolu, στην Revue
des Etudes Sud - Est Européennes
6, 1968, 697 - 699) . Για τή Ρουμανία
βλ. Catalina και V. G. Velculescu,
«Livres r o u m a i n s à listes de souscri-
p l e u r s ( P r e m i è r e moitié du XIXe
s.)» στην Revue des Etudes Sud -
Est Européennes 12, 1974, 205 - 220
και τών ίδιων: «Configuration cultu­
relle r o u m a i n e d a n s la première
moitié du X I X P siècle. Analyse des
listes de souscripteurs», π. Synthesis
2, Βουκουρέστι, 1975, 8 5 - 9 6 ' C.
Velculescu, «Listes des souscri­
pteurs: méthode d'analyse, inter-
p r é t a t i o n , correlations» [ = IIIe
Congrès Intern. d'Etudes du Sud-
Est Européen. Résumés des Com-
munications, Β' Βουκουρέστι 1974,
179]. — "Οπως και σε τόσα άλλα ό
ΛΙανουήλ Γεδεών στάθηκε, και στον
τομέα αυτό, ένας πρόδρομος' βλ. κυ­
ρίους: Μ. Γεδεο>ν, «Ίστορίαι άπο σκυ-
βάλων», π. 'Εκκλησιαστική Αλήθεια
36, 1916, 89 κ.έξ. (σε πολλές συνέ­
χειας) καί, τοϋ ίδιου, «Παριστορήματα
ιστορικής σημασίας» στην 'Επετηρίδα
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 103

Πραγματικά, ένας κατάλογος συνδρομητών δεν είναι ποτέ, ή σχε­

δόν ποτέ, ένας ξερός κατάλογος ονομάτων. Για διάφορους λόγους, ορι­
σμένοι άπα τους όποιους σχετίζονται με τόν παραδοσιακό χαρακτήρα
της μη επαρκώς ακόμα διαφοροποιημένης νεοελληνικής κοινωνίας, περι­
λαμβάνει κατά κανόνα (άλλα ο'χι πάντα) :
— τό δνομα και το επώνυμο του συνδρομητή (αρκετά συχνά και
το όνομα του πατέρα του)
— τόν τόπο διαμονής του
— τόν τόπο κ α τ α γ ω γ ή ς του
— τό 'επάγγελμα του
— τόν αριθμό αντιτύπων για τον οποίο είχε προεγγραφεΐ,
όλα αυτά συνοδευμένα, τις περισσότερες φορές, άπό πολλαπλούς
συνδυασμούς προσηγορητικών διατυπο'>σεων (π.χ. ό έντιμελογιμο'>τατος
και χρησιμότατος κύριος. . . ) πού ποικίλουν άπό βιβλίο σε βιβλίο και
πού, αν τίς αντιμετωπίσουμε ορθά, βοηθούν να συλλάβουμε την αίσθηση
πού είχαν οί άνθρωποι τής εποχής γ ι α τήν "ιεραρχία του ελληνικού κό­
σμου στο σύνολο του και για τίς έπί μέρους Ιεραρχίες στο πλαίσιο τής
κάθε κοινωνικής τάξης και τής κάθε κοινωνικής κατηγορίας.
"Αν σε αυτά προσθέσουμε και τό θεμελιακό στοιχείο τής συνέ­
χειας μέσα στό χρόνο (άπό τα μέσα του 18ου ως τα τέλη του 19ου αιώ­
να) τότε θα έχουμε μια προ'^τη εποπτεία τής σημασίας καί τής σημαν­
τικότητας αυτών τών πηγών.
"Ετσι συγκροτημένοι, οί κατάλογοι τών συνδρομητών επιτρέ­
πουν να προωθήσουμε τήν έρευνα προς δύο πολύ ουσιαστικές κατευ­
θύνσεις : τήν κατανομή τών συνδρομητών μέσα στό χώρο καί τή θέση
τους μέσα στό ταξικό πλέγμα πού χαρακτηρίζει τήν ελληνική κοινω­
νία τής εποχής. 'Οδηγούμαστε έτσι προς μια συγκεκριμένη καί εξαι­
ρετικά διδακτική γεωγραφία του Ελληνικού αναγνωστικού κοινού
— σ η μ ε ώ ν ω , άπό τώρα, π ώ ς πρόκειται για τό άνογνωστικο κοινό τοΰ «λό­
γιου» βιβλίου — καί παράλληλα π ρ ο ς μια ποσοτική εκτίμηση τής δια­
φορικής συμμετοχής τών κοινωνικών τάξεων καί τών κοινωνικών ομά­
δων στα όσα αγαθά προκύπτουν άπό τή διάδοση καί τήν ανάγνωση
τών εντύπων.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα βιβλία πού, στην περίοδο ώς τα 1821,

τον Μεσαιωνικοί' 'Αρχείου 12, 1962, τών έπί μέρους πληροφορίες για προ­
36 - 37. Πολλοί ερευνητές άντλησαν σωπογραφικά θέματα.
άπό τους καταλόγους τών συνδρομη­
104 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η ! , 12 (1975), αρ. 69 - 70

δημοσιεύονται με τή μέθοδο τής προεγγραφής συνδρομητών ανήκουν

στην κατηγορία του «λόγιου» βιβλίου. Στην περίοδο αύτη ή οιάοοση
της τεχνικής των συνδρομών οφείλεται στο συνδυασμό μιας εκδοτικής
πρακτικής, πού έρχεται να καλύψει το κενό πού δημιουργούσε η έλλει­
ψη ειδικευμένων εκδοτικών έπι/ειρήσεων και αυτόνομοι. δικτύων διά­
δοσης του λόγιου βιβλίου, και μιας βαθύτερης τάσης στο επίπεδο τών
συλλογικών νοοτροπιών τού προεπαναστατικού ελληνισμού, όταν η
συμμετοχή στα έργα τής παιδείας εξέφραζε την έπώλυμϊ] συμμέτοχη
στον αγώνα για «ελευθερία και φώτα» : «συντρέχοντες ταΐς τυπωσεσι
τών Βιβλίων, συντρέχουσι και τή προόδω τών καθ' ήμας σχολείων,
και ( . . . ) ή τοιουτότροπος συνδρομή είναι μ.ία άπό τών κυριωτερων
συνδρομών, την οποίαν πας φιλογενής άληθι\ός οφείλει να συνεισφέρη
τή έπιδόσει τού Γένους εαυτού», γράφει, στα 1780, ό Μοισιόδακας 1 .
Ό συνδυασμός τών δύο αυτών παραγόντων εξηγεί, ώς ένα βαθμό, και
τό μεγάλο αριθμό τών βιβλίου με συνδρομητές και τόν πολύ υψηλό
αριθμό τών συνδρομητών και τών αντιτύπων πού προαγόρασαν. Οι
υψηλοί αυτοί αριθμοί επιτρέπουν να διαπιστο'ισουμε, δτι τα συμπερά­
σματα πού προκύπτουν άπό τή μελέτη τών βιβλίων πού δημοσιεύτηκαν
με τή μέθοδο τής συνδρομής είναι έκπροσωπευτικά και ισχύουν για
τό σύνολο τών λογίου βιβλίων και, κυρίως, για τό σύνολο τού ανα­
γνωστικού κοινού τών βιβλίων αυτών, Οσων κυκλοφόρησαν μετά το
1800 2 .
Χάρη στην πληθωρική τους συγκρότηση, στην έκταση τους και
στους μεγάλους αριθμούς στους οποίους μας δίνουν τή δυνατότητα να
αναχθούμε, οί πήγες αυτές επιτρέπουν τή διεξαγωγή τής έρευνας στο
επίπεδο τού «ποσοτικού», στό επίπεδο, δηλαδή, όπου «ή πηγή παύει
να αποτελεί μαρτυρία για να μετατραπεί σε αντικειμενικό σημείο ενός
ιστορικού φαινομένου» 3 . "Εχοντας έτσι στή διάθεση του μετρητά οε-
δομένα και πηγές πού μπορούν να θεο:ιρηθούγ ότι αποτελούν «σειρές»
έγκυρες, ό ιστορικός τής νεοελληνικής πνευματικής 'ιστορίας μπορεί
να ξεφύγει άπό τό χώρο τής περιγραφικής ή τής συμβαντολογικής
'ιστορίας στον όποιο τόν περιορίζει, τις περισσότερες φορές, ή έλλειψη

\. Ίωοήπου τοϋ Μοισιόδακος, Ά- εκπροσω~ευτικοί του συνόλου του

πολογία, Βιέννη 1780, σ. Χ.
2. ΠρΙν το 1800 ό αριθμός τών
βιβλίων πού δημοσιεύουν κατάλογους
συνδρομητών δεν είναι επαρκής για
νά θεωρηθούν οί σχετικοί αριθμοί ώς
αναγνωστικού κοινού.
3. P. Vilar. «"Histoire quantita-
tive'Ou econometrie rétrospective?»
στ,-,ν Revue Historique 235, 19G5, 305.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 105

κατάλληλων πηγών ή άπο το χώρο της ανεκδοτολογικής ιστοριογρα­

φίας στον όποιο τον δδηγξΐ μια, καλά ριζωμένη, παράδοση" επωφελού­
μενος άπο τις τεράστιες δυνατότητες πού τοΰ παρέχει ή διεύρυνση τοϋ
χώρου της ποσοτικής ιστορίας άπο τα οικονομικά καί τά κοινωνικά
φαινόμενα προς το χώρο τοΰ «ποσοτικού στο τρίτο επίπεδο» — στο
επίπεδο της μελέτης τώ\ συλλογικών νοοτροπιών καί τών συλλογικών
1
συμπεριφορών — μπορεί να προσεγγίσει ένα επίπεδο αντικειμενικό­
τητας στο όποιο δέν εϊταν συνηθισμένος ώς τώρα. Λυτό δε σημαίνει,
βέβαια, πώς οι πήγες πού παρουσιάζονται εδώ αρκούν, μόνες τους,
για να πραγματοποιηθεί ή πρόσβαση προς μια ποσοτική ιστορία τών
νεοελληνικών πνευμ,ατικών φαινομένων στο σύνολο τους. Αντίστοιχες
έρευνες πρέπει να προωθηθούν καί προς άλλες κατευθύνσεις καί ή αρχή
έχει ήδη γίνει καί για την επισήμανση ή τή δημιουργία έγκυρων σει­
ρών καί για τήν ποσοτική τους επεξεργασία 2 .
Προκειμένου για τους συνδρομητές, το πρόβλημα δέν περιορίζε­
ται, φυσικά, στην επισήμανση, μόνο, μέσα άπο τά στοιχεία καί τους
αριθμούς πού παρέχουν οι κατάλογοι μας, τών γενικών δεδομένων πού
αφορούν τή γεωγραφική καί τήν κοινωνική κατανομή τοΰ αναγνωστι­
κού κοινοΰ (όπως π.χ. ό αριθμός τών συνδρομητών κατά πόλη ή, α­
κόμα, το ποσοστό της συμμετοχής της κάθε κοινωνικής τάξης στις
συνδρομές). Μια έρευνα πού θα εξαντλούσε τά ενδιαφέροντα της σ' αυτό
το επίπεδο θα εΐταν, ήδη, πολύ ενδιαφέρουσα γιατί θα μας έδινε εξαι­
ρετικά χρήσιμες τάξεις μεγεθών. Θα κινδύνευε όμως, όπως όλες ο'ι
πρωτοβάθμιες ποσοτικές έρευνες, να δόσει πολύ σχηματικά αποτελε­

ί. ΙΙβ. P. Chaunu, «Γη nou­ τιμη Οά είναι ή δημοσίευση της αλφα­

veau champ pour l'histoire sérielle:
le quantitatif au troisième niveau»,
στα Mélanges F. Braudel Β' Του­
λούζη 1973, 105 - 125 και τοϋ ίδιου,
Histoire, Science Sociale. La du­
rée, l'espace et V homme à Vépoquc
moderne, Παρίσι 1974, 73-75 (: Ά
l'assaut du «troisième niveau»).
2. Οι πρώτες αρχές έχουν γίνει
στο χώρο της ιστορίας τοϋ βιβλίου
καί τών έντυπων. ΙΙρος μια άλλη κα­
τεύθυνση, άλλα πάντα μέσα στην προ­
οπτική πού μας ενδιαφέρει έδώ, πολύ­
βητικής αναγραφής τών νεοελλήνων
ζωγράφων της περιόδου 1453-1820
πού έχει αναγγείλει ό Μανόλης Χατζη­
δάκης (βλ. τίς προκαταρκτικές ανα­
κοινώσεις του στο ΙΙρώτο Συνέδριο
τών Βαλκανικών Σπουδών |Μ. Chad-
zidakis, «Considérations surla pein-
ture postbyzantine en Grèce», Actes
da Ier Congrès Intern, des Études
balkaniques et Sud - hst Européen-
nes, Β' Σόφια 1970, ίδιαίτ. στη σ.
711] καί στο Colloque τής Σουτσεάβα
[«Le fichier des peintres grecs post­
byzantins» (1974)]),
106 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

σματα πού θα απόδιδαν έλλειπώς την πολύ πιο σύνθετη πραγματικό­

τητα : το τυχαίο θα αλλοίωνε, πολλές φορές, δ,τι θα αποτελούσε τις
σταθερές κι έτσι, θα νοθεύονταν ή εικόνα του συνόλου. Είναι ανάγκη,
λοιπόν, να προωθηθεί ή σχετική έ'ρευνα σέ δσο το δυνατό μεγαλύτερο
βάθος.
Και π ρ α γ μ α τ ι κ ά , ή εφαρμογή πολλαπλών τύπων ανάλυσης και
ταξινόμησης τών συνδρομητών και των βιβλίων πού αγοράζουν, στ*·
σύνολο τους καί κατά κατηγορίες, επιτρέπει να αναδειχτούν ο'ι επανα­
λήψεις, οί συχνότητες και οί κανονικότητες μέσα άπο τις όποιες είναι
δυνατό να φτάσουμε σέ ορισμένα θετικά αποτελέσματα. 'Αφορούν :
τή διάσταση καί τα δρια της πραγματικής και της δυνητικής αγοράς
του λόγιου βιβλίου καί της πελατείας του' τή γεωγραφική καί κοινω­
νική κατανομή του αναγνωστικού κοινού — τους μόνιμους χαρακτή­
ρες του, τις διακυμάνσεις καί τίς τροποποιήσεις πού εκδηλώνονται μ,έσα
στο χρόνο - τα συνολικά φαινόμενα καί τις τοπικές τους ιδιομορφίες'
τήν ιδιοτυπία τής συμπεριφοράς, μπρος στο βιβλίο, της κάθε κοινωνι­
κής τάξης καί, πιο συγκεκριμένα, τών διάφορων κοινωνικών ομάδων
πού τις συγκροτούν. 'Επιτρέπουν, κυρίως, να συλλάβουμε — συχνά :
μέ πολύ συγκεκριμένο τρόπο — τή φύση καί τον προσανατολισμό τών
αναγνώσεων τοΰ ελληνικού κόσμου" τις τάσεις πού διαμορφώνονται
-
στο επίπεδο τής κάθε κοινωνικής κατηγορίας τίς διαχρονικές διακυ­
μάνσεις πού εκδηλώνονται για να εκφράσουν άλλοτε μια εξέλιξη τών
συμπεριφορών κι άλλοτε μια (προσωρινή ή οριστική) πρόοδο ή ανα­
δίπλωση μπρος στην πίεση τής συγκυρίας.

Μα για να έ'χει μια έρευνα αύτοϋ τοΰ τύπου τή μεγαλύτερη δυνατή

πληρότητα (καί ξέρουμε, προκειμένου για μια ποσοτική Ιστορία πού
στηρίζεται σέ «σειρές», τι καθοριστική σημασία έχει το να εΐναι οί
«σειρές» δσο περισσότερο γίνεται πλήρεις καί μέ συνέχεια μέσα στο
χρόνο), χρειάζεται, π ο ώ τ α , να επισημανθεί καί να συγκεντρωθεί το
σύνολο τού διαθέσιμου υλικού. Καί εδώ αρχίζουν οί δυσκολίες πού υπαι­
νίχθηκα στην αρχή καί πού μέ κάνουν να ελπίζω στην συμπλήρωση
τών στοιχείων πού παρουσιάζονται στις επόμενες σελίοες.

Θά μπορούσε να θεωρήσει κανείς δτι ή έρευνα για τή συγκέντρω­

ση τού υλικού φτάνει στο δριό της καί εξαντλείται δταν ό ερευνητής
έχει δει άπο ενα αντίτυπο δλων τών ελληνικών βιβλίων πού έχουν κυ­
κλοφορήσει στην περίοδο πού τον απασχολεί. "Οσο πολλά καί αν είναι
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 107

τα έντυπα αυτά και δσο δύσκολη και αν είναι, μερικές φορές, ή ανεύ­
ρεση ορισμένων βιβλίων των όποιων τα μοναδικά γνωστά αντίτυπα βρί­
σκονται σε δυσπρόσιτες βιβλιοθήκες ή λανθάνουν, έχουμε, πάντως, να
κάνουμε με ένα ορισμένο, πεπερασμένο, αριθμό εκδόσεων : είναι, τε­
λικά, δυνατό να εξαντλήσουμε τον έλεγχο τους ή, έστω, να ξέρουμε
σε κάθε στιγμή ποια βιβλία έχουν διαφύγει άπο τη ζήτηση μας.
Στην πραγματικότητα ή κατάσταση είναι διαφορετική.
Υπάρχουν, π ^ ώ τ α , τα βιβλία πού δημοσιεύτηκαν μ.έ τη μέθοδο
της συνδρομής και πού, για διάφορους λόγους, δέ δημοσιεύουν τον κα­
τάλογο των συνδρομητών. Είναι αρκετά' και μποεοϋμε να είμαστε
βέβαιοι πώς αυτά πού γνωρίζουμε εΐναι πολύ λιγότερα άπο αυτά πού
πραγμ,ατικά κυκλοφόρησαν : ό βασικός τρόπος για να ελέγξουμε άν
ένα βιβλίο πού δεν δημοσιεύει κατάλογο συνδρομητών κυκλοφόρησε
μ.έ τή μέθοδο της συνδρομής, συνίσταται στην επισήμανση ενδείξεων
'οτι εΐχε πραγματοποιηθεί, σε κάποια στιγμ-ή, δημόσια έκκληση για
προεγγραφή συνδρομητών. "Ομως, στο μέγιστο ποσοστό τους. τα «συ^ -
δρομητικά» ή «κατάστιχα τής συνδρομ-ής», ^όπως τα αποκαλούν, λαν­
θάνουν : πρόκειται για μικρά έντυπα — μονόφυλλα τις περισσότερες
φορές, δίφυλλα, σπανιότερα — κάποτε και χειρόγραφα, πού καταστρέ­
φονται μετά τή χρήση τους και πάντως δεν είναι εύκολο να συντηοη-
θοϋν. "Ετσι ή πληροφόρηση μας γι αυτά, στο μέτρο πού υπάρχει, είναι
τίς περισσότερες φορές έμμεση" πλησιάζει προς κάποια, πολύ σχετική,
πληρότητα, μόνο άπο το 1811 και μετά, δταν δηλαδή άρχισε να εκδί­
δεται ό Λόγιος ' Ε ρ μ ή ς και στή συνέχεια του άλλα ελληνικά περιοδικά,
πού φροντίζουν να δημοσιεύουν ή να αναδημοσιεύουν, στις στήλες τους,
τίς εκκλήσεις για την προεγγραφή συνδρομητών.

Σ τ α χρόνια 1811 - 1820 κυκλοφόρησαν, μ.έ τή μ.έθυδο τής συν­

δρομής, δέκα, τουλάχιστο, βιβλία πού δέν δημοσιεύουν καταλόγους
συνδρομητών (ό αριθμός τών βιβλίων πού, στην ΐίϊΊα περίοδο, δημο­
σιεύουν καταλόγους ανέρχεται σέ 6 1 ) . Πρόκειται γ ιά τις ακόλουθες
εκδόσεις :
Φ. Ι. Βερτούχ, Εικονολογία παιδική, μφρ. Μ. και Κ. Καπετα­
νάκη (Α' - Γ Βιέννη 1810 - 1 8 1 2 ) 1 .
'Ομήρου, Ί λ ι ά ς μετά παλαιάς παραφράσεως τού Ο. Γαζή, έκ­
δοση Νικολάου Θησέως ( Α ' - Δ ' Φλωρεντία 1811 1812)2.

1. "Εκκληση για προεγγραφή συν- 2. "Εκκληση για προεγγραφή συν­

δρομητών : Έρμης ύ Λόγιος 1811, δρομητών, π β . Έρμης 6 Λόγιος 1811,
178 - 181. 1 9 - 2 3 και 100 - 101.
108 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

Νεοφύτου Βάμβα, Ρητορική (Παρίσι 1 8 1 3 ) χ .

Στέφανου (Δούγκα), Στοιχεία 'Αριθμητικής καί Άλγέβ,-ης (Α' -
Δ' Βιέννη 1816 ) 2 .
Πέτρου Ή π ί τ η , Λοιμολογία (Βιέννη 1816)3.
Α. Μουστοξύδη καί Δ. Σχινα, Συλλογή 'Αποσπασμάτων ανεκδό­
των ελληνικών μετά σημειώσεων (τετράδια Α ' - Δ' Βενετία 1817 ) 4 .
Κ. Σίλλερ, 'Επίτομος 'ιστορία τής Γαλλικής 'Επαναστάσεως,
μετάφρ. Δ. Φασλή (Βιέννη 1818 ) 5 .
Σ π . KovSoö, Καθολική Ι σ τ ο ρ ί α (Α' Παρίσι 1 8 1 9 ) 6 .
Τ α κατά Χαριτώ καί Πολύδωρον (Βουκουρέστι 1820 ) 7 .
Ι. Κάμπε, Ή Άνακάλυψις τής 'Αμερικής, μετάφραση Ί ω . Μπιλ-
λιάρου, επιμέλεια Γ. Ρουσσιάδη (Α' - Γ' Βιέννη 1820 ) 8 .
"Οσα θά σημειωθούν στη συνέχεια δείχνουν οτι δεν μποροΰμ,ε να
είμαστε βέβαιοι (για να κυριολεκτήσω : δεν μπορώ να είμαι βέβαιος,
παρά τους πολλαπλούς έλεγχους πού έχω κάνει) δτι δεν έ'χει δημο­
σιευτεί κατάλογος των συνδρομητών σέ κανένα άπο τα αντίτυπα των
εκδόσεων πού σημειώθηκαν στις προηγούμενες γραμμές. Γιατί, πρα­
γ μ α τ ι κ ά — καί εδώ βρίσκεται ή δεύτερη δυσκολία — ό κατάλογος τών
συνδρομητών δέν δημοσιεύεται, πάντα, σέ δλα τα αντίτυπα μιας έκ­
δοσης. Υπάρχουν π.χ., αντίτυπα τής Γραμματικής τοϋ Κ. Καραϊωάν-
νου 9 , (1797.2 ) 1 0 , τής ' Ε π ι τ ο μ ή ς τής Ρωμαϊκής 'Ιστορίας του Εύτρο-

1. "Εκκληση για προεγγραφή συν­ 5. Έκκληση για προεγγραφή συν­

δρομητών: Έρμης ο Λόγιος 1812,
230' υπενθύμιση : Έρμης ό Λόγιος
1813, 20 καί 51. Για την επιτυχία
πού είχε γνωρίσει ή συνδρομή αυτή
βλ. Α. Κοραή, Έπιστολαί, εκδ. Ν .
Δαμαλα, Β' Ά θ . 1885, 313 - 314,
331, 345, 396, 407, 410, 412 καί 420.
2. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών: Έρμης ό Λόγιος 1814,
24-25.
3. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών: Έρμης ό Λόγιος 1816, 291.
4. Ή έκκληση κυκλοφόρησε σέ
ανεξάρτητο μονόφυλλο πού αναδημο­
σιεύτηκε στο πρώτο τετράδιο. Για
τήν απήχηση της π β . Έ μ μ . Πρωτο­
ψάλτη, 'Ιγνάτιος Μητροπολίτης Ονγ-
γροβλαχίας, Β' Ά θ . 1961, 61, 64, 85.
δρομητών Έρμης ό Λόγιος 1818, 124
καί Φιλολογικός Τηλέγραφος 1818, 24.
6. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών: Έρμης ό Λόγιος 1818,
568 - 570· 1820, 569" Μέλισσα 3,
1821, 337. Ό κατάλογος τών συν­
δρομητών επρόκειτο να δημοσιευτεί
στον τελευταίο τόμο' ή επανάσταση
τοϋ 1821 διάκοψε τήν έκδοση.
7. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών: Καλλιόπη 1819, 198.
8. Έ κ κ λ η σ η για προεγγραφή συν­
δρομητών: Καλλιόπη 1820, 3.
9. "Οπως το αντίτυπο τής Βι­
βλιοθήκης τοϋ Νεοελληνικοϋ 'Ινστι­
τούτου τής Σορβόννης.
10. Για τον κώδικα πού χρησιμο­
ποιώ βλ. πιο κάτω, σ. 1 1 3 .
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 109

ι
πίου, σε μετάφραση τοΰ Ν. Δούκα, (1807.5) , τής Ε γ κ υ κ λ ο π α ί δ ε ι α ς
2 3
τοΰ Σ τ . Κομμητά (1814.4) , των Προλεγομένων τοϋ Κοραή ( 1815.4) ,
του Λόγου περί αρχής και βάσεως της άνισότητος των ανθρώπων τοϋ
4 5
Ρουσσώ (1818.4) , τοΰ Χειρογράφου της Ά γ ι α ς Ελένης (1818.5),
πού δεν περιέχουν τον κατάλογο συνδρομητών πού βρίσκεται σέ άλλα
αντίτυπα τών ϊδιων εκδόσεων.
Εΐναι εύκολο να καταλάβουμε τους λόγους αυτής της ανωμαλίας :
ή προεγγραφή τών συνδρομητών συνεχίζεται, συνήθως, ως την ώρα
που πραγματοποιείται μια έκδοση (και έχουμε παραδείγματα δπου ή
συνδρομή μένει ανοικτή καί μετά τήν έκδοση τοΰ βιβλίου, για Ινα, έκ
τών προτέρων ορισμένο, διάστημα) " άπο τήν άλλη πλευρά, τα «συνδρο-
μητικά» άργοΰσαν, πολλές φορές, να συγκεντρωθούν στα χέοια τοΰ
επιμελητή τής έκδοσης (κι εδώ πρέπει να πάρουμε υπόψη μας τήν
έκταση τής άγορας τοΰ έλληνικοΰ βιβλίου και τίς πολύ μεγάλες απο­
στάσεις πού χώριζαν τους τόπους διαμονής τών συνδρομητών άπο τα
κέντρα δπου τυπώνονταν τα βιβλία - αρκετές φορές, άλλωστε, βρίσκουμε
στο τέλος τών καταλόγων τήν ένδειξη : «τα λοιπά ονόματα δεν έπρό-
φθασαν»). "Ετσι, μερικές φορές, ή συγκέντρωση τών καταλόγων, άπο
τίς διάφορες πόλεις, ολοκληρωνόταν μετά τήν εκτύπωση τών βιβλίων
καί άφοΰ εΐχε πραγματοποιηθεί ή βιβλιοδεσία ενός τμήματος τών αντι­
τύπων και ή αποστολή τών πρώτων παρτίδων προς τίς διάφορες π ό ­
λεις πού συγκροτούσαν τήν ελληνική βιβλιοαγορά. Ό κατάλογος τών
συνδρομητών τυπωνόταν, τότε, σέ χωριστά φύλλα — με ιδιαίτερη σε-
λιδαρίθμηση ή, τίς περισσότερες φορές, χωρίς άρίυμηση τών σελίδων —
πού ό τυπογράφος πρόσθετε στα αντίτυπα πού δεν είχαν, ακόμα, στα-
χωθεΐ. Ή πρακτική αυτή διευκολύνονταν καί άπο το γεγονός δτι, κατά
κανόνα, ή βιβλιοδεσία τών ελληνικών εκδόσεων τής Τουρκοκρατίας δέ
γινόταν μονομιάς άλλα εκτείνονταν σέ μεγάλα διαστήματα πού φαίνε­
ται δτι καθοριζόταν άπο το ρυθμό τών ζητήσεων τής αγοράς' αρκετές
φορές, πάλι, τα αντίτυπα στέλνονταν άστάχωτο. άπο τα τυπογραφικά
κέντρα τοΰ εξωτερικού καί ή βιβλιοδεσία γινόταν στον τόπο προορι-

* 1 . Αντίτυπα της Γενναδείου καί 3. 'Αντίτυπο τής προσωπικής μου

τοϋ Νεοελληνικού 'Ινστιτούτου τής
Σορβόννης.
2. Βλ. Α. Camariano - Cioran ;
Les Académies princières de Buca-
rest et de Jassy et leurs professeurs,
Θεσσαλονίκη 1974, 516.
βιβλιοθήκης.
4. 'Αντίτυπα τών βιβλιοθηκών τής
ΑΊκ. Κουμαριανοϋ καί τοϋ Φίλιπου
Βλάχου.
5. 'Αντίτυπο τής βιβλιοθήκης τοΰ
Γ.Π.Σαββίδη.
110 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

σμοΰ τών βιβλίων. Και στις δύο περιπτώσεις, υπήρχε καιρός γιά να
ενσωματωθούν, ht τών ύστερων, ο! «εκπρόθεσμοι» κατάλογοι συν­
δρομητών.
' Α π ό τήν τεχνική σκοπιά πού μας ενδιαφέρει έδώ, της. επισήμαν­
σης, δηλαδή, τών δημοσιευμένων καταλόγων συνδρομητών, ή πρακτική
αυτή δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες. Γιατί Ιτσι δεν μπορούμε να
είμαστε ποτέ βέβαιοι ότι έχουμε εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες προς
αυτή τήν κατεύθυνση.
Στο στάδιο αυτό θα μπορούσαμε να υποθέσουμε — και έτσι είχα
φανταστεί και έγώ στην αρχή τών αναζητήσεων μου γύρω άπα αυτό
το θέμα — δτι ή έρευνα για τήν κάθε έκδοση ολοκληρώνεται όταν βρε­
θεί αντίτυπο ενός βιβλίου πού δημοσιεύει κατάλογο συνδρομητών. Κι
έδώ όμως ή πρακτική πού ακολουθήθηκε άπό τους εκδότες και τους
επιμελητές τών εκδόσεων καθιστά τα π ρ ά γ μ α τ α πιο πολύπλοκα. Πρα­
γματικά, μπορούμε να διαπιστώσουμε π ώ ς οι δημοσιευμένοι κατάλο­
γοι συνδρομητών τον ϊοιου βιβλίου δεν είναι, πάντα, οί ϊοιοι σε όλα
τα αντίτυπα της κάθε έκδοσης.
Για λόγους αντίστοιχους μέ αυτούς πού σημειώθηκαν γ ι α τήν
προηγούμενη περίπτωση, φαίνεται π ώ ς οί εκδότες πού είχαν τ υ π ώ ­
σει στο βιβλίο τους τον κατάλογο τών συνδρομητών πρόσθεταν, στα
άστάχωτα αντίτυπα, νέα φύλλα, μέ νέα ονόματα συνδρομητών πού είχαν
λάβει μεταγενέστερα.
"Ετσι, π.χ., ή ' Ε π ι τ ο μ ή της 'Αστρονομίας τοϋ Λαλάνδου, στή
μετάφραση τοΰ Δανιήλ Φιλιππίδη, περιείχε, αρχικά,- στις σελίδες VIII-
XVI, τοϋ δεύτερου τόμου, μόνο τον «κατάλογο τών συνδρομητών κατά
άλφάβητον» 1 . 'Αργότερα προστέθηκε ένα μονόφυλλο μέ τον κατάλογο
τών συνδρομητών της Κωνσταντινούπολης. Μέ τήν προσθήκη αυτή ό
αριθμός τών συνδρομητών αυξάνεται κατά 1 7 % και τών αντιτύπων
κατά 41 % . - Φαίνεται π ώ ς υπάρχουν αντίτυπα της 'Ιστορίας Συνοπτι­
κής τής 'Ελλάδος του Βασίλειου ΠαπαΕύθυμίου (1807.2) πού περι-
έχου\ και κατάλογο συνδρομητών άπό το Βουκουρέστι 2 . "Οσα αντίτυπα
μπόρεσα να δώ δημοσιεύουν μόνο τους καταλόγους τών συνδρομητών

1. 'Αντίτυπο τής βιβλιοθήκης τοΰ Στην εργασία αύτη σημειώνεται (σ.

Γ.ΙΙ.Σαββιδη. 318) δτι ό αριθμός τών αντιτύπων
2. Βλ. Ariadna Camariano - Cio- πού διατέθηκαν στις ρουμανικές πε­
ran, Les ^Académies princières. . . . ριοχές ανέρχεται σέ 213 (ό αριθμός
δ. π., σ. 243, 318, 484, 656, 405. τών συνδρομητών δέν αναγράφεται).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 111

1
της Βιέννης . - Ή δεύτερη έκδοση της Ι σ τ ο ρ ί α ς της Ε λ λ ά δ ο ς τοϋ
ΓόλδσμιΟ, σέ μετάφραση του Δ. Άλεξανδρίδη (1807.3) περιέχει, σε έξη
χωρίς αρίθμηση κανονικές σελίδες, στο τέλος τοϋ τρίτου τόμου, «κα­
τάλογο τών φιλογενών συνδρομητών». Α ρ γ ό τ ε ρ α , ό εκδότης τύπωσε
ένα μονόφυλλο, τοϋ οποίου οί διαστάσεις είναι μικρότερες άπο τις δια­
στάσεις τοϋ βιβλίου, και το κόλλησε στο τέλος τοϋ τόμου" το μονό­
φυλλο έ'χει ιδιαίτερο τίτλο : «Παράρτημα. Οί έν Κωνσταντινουπό?ιει
2
συνδρομηταί» . Με την προσθήκη αυτή ό αριθμός τών συνδρομητών
αυξάνεται κατά 1 9 , 7 % και τών αντιτύπων κατά 3 6 , 9 % . - Ό Γρηγόριος
Ιίαλιουρίτης έλαβε τον κατάλογο τών συνδρομητών τών Κυδωνιών για
τήν Έ λ λ η \ ι κ ή 'Αρχαιολογία του (1815.2α) άφαΰ εΐχε κυκλοφορήσει
-
το βιβλίο δημοσίεψε τον κατάλογο πού εΐχε λάβει εκπρόθεσμα σέ μετα­
γενέστερο έργο του, στην ' Ε π ι τ ο μ ή Ι σ τ ο ρ ί α ς της 'Ελλάδος, βιβλίο
πού, αυτό, δεν είχε κυκλοφορήσει μέ τή μέθοδο της συνδρομής. Χάρη
σέ αυτή τήν προσθήκη ό αριθμός τών συνδρομητών παρουσιάζει μια
αύξηση τής τάξης τοϋ 2 1 , 7 % . - Ό Δ. Γουζέλης δημοσιεύει στην Κρίσι
τοϋ ΙΙάριδος (1817.1) ένα μεγάλο κατάλογο συνδρομητών (σ. 367-
381 ) 3 . Σ έ ορισμένα όμως α ν τ ί τ υ π α 4 βρίσκουμ.ε, κολλημένο στο τέλος
τοϋ τόμου, ένα πρόσθετο μονόφυλλο μέ τίτλο : «Προσθήκη τοϋ κατα­
λόγου τών συνδρομητώ\ τής Κωνσταντινουπόλεως φθάσαντος παρά
καιρόν έπεσχάτως εκείθεν. . . ». Ή αύξηση τοϋ συνολικού αριθμέ ϋ είναι
τής τάξης τοϋ 4 , 5 % για τους συνδρομητές και τοϋ 8 , 6 % για τα αντί­
τυπα. - Σ τ α ττζ. ώτα αντίτυπα τοϋ τέταρτου τόμου τοϋ Συντάγματος Φι­
λοσοφίας τοϋ Κωνσταντίνου Κούμα (1820.2) δημοσιεύεται στίς σσ.
406 - 410 ό κατάλογος τών συνδρομητών και στην αμέσως επόμενη,
χωρίς αρίθμηση, σελίδα, ή «παροραμάτων διόρθωσις» 5 . Φαίνεται π ώ ς
πριν ολοκληρωθεί ή εκτύπωση τοϋ τε/^ευταίου τυπογραφικού φύλλου
έφτασε στα χέρια τοϋ εκδότη, στη Βιέννη, ένας νέος κατάλογος, μέ

1. 'Αντίτυπα τών βιβλιοθηκών τοϋ 3. 'Αντίτυπα τής Βιβλιοθήκης τοϋ

Νεοελληνικού 'Ινστιτούτου της Σορ­
βόννης, της Βιβλιοθήκης τής Βουλής,
τής Γενναδείου, τής βιβλιοθήκης Φί-
λιπου Βλάχου, Γ.Π.Σαββίδη και τής
προσωπικής μου βιβλιοθήκης.
2. Τα μόνα αντίτυπα, πού γνωρί­
ζω να περιέχουν το πρόσθετο μονό­
φυλλο ανήκουν στή βιβλιοθήκη τοϋ
Φίλιπου Βλάχου και στή Γεννάδειο.
Νεοελληνικού 'Ινστιτούτου τής Σορβόν­
νης καί τής βιβλιοθήκης Φ. Βλάχου.
4. 'Αντίτυπο τής Γενναδείου Βι­
βλιοθήκης καί τών βιβλιοθηκών τής
Ευγενίας Χατζηδάκη καί του Κ. Θ.
Λημαρά.
5. "Ενα άπο αυτά τα αντίτυπα
υπάρχει στο Νεοελληνικό 'Ινστιτούτο
τής Σορβόννης.
112 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

ονόματα συνδοομητών άπο το Ί ά σ ι : δ εκδότης αφαίρεσε, αμέσως, τα

1
παροράματα και τα αντικατάστησε με τον νέο κατάλογο . - Ή πιο περί­
πλοκη περίπτωση πού μοϋ έτυχε να συναντήσω άφορα τους καταλόγους
συνδρομητών πού δημοσιεύονται στον τέταρτο τόμο των Στοιχείων
της Ελληνικής γλώσσης, του Θεόκλητου Φαρμακίδη (1818.1). Υ π ά ρ ­
χουν αντίτυπα, πού πρέπει νά αντιπροσωπεύουν την πρώτη τυπογρα­
φική μορφή του βιβλίου, στα όποια ό κατάλογος τών συνδρομητών
δημοσιεύεται στις σσ. 395 - 401 (ό κατάλογος αρχίζει άπο τους συν­
δρομητές της 'Οδησσού και τελειώνει μέ τους συνδρομητές τών Κυδω­
νιών) 2 . Ά π ο άλλα αντίτυπα, πού φαίνεται π ώ ς αντιπροσωπεύουν μιά
δεύτερη τυπογραφική μορφή τοΰ ίδιου βιβλίου, έχουν αφαιρεθεί, άπο
τή σελίδα 4 0 1 , τα ονόματα τών συνδρομητών τών Κυοωνιών και έ/ουν
προστεθεί άλλες τρεις σελίδες ( 4 0 2 - 4 0 4 ) · στις τέσσερες νέες σελί­
δες δημοσιεύονται, μέ διαφορετικά τυπογραφικά στοιχεία, τα ονόματα
των «εν Ί α σ ί ω φιλόμουσων συνδρομητών». Τέλος, υπάρχουν αντίτυπα
στα όπο~α έχουν προστεθεί, πριν άπο τή σελίδα 395, δύο σελίδες, χ ω ­
ρίς άρίθαηση, στίς όποιες δημοσιεύονται ό γενικός τίτλος του κατα­
λόγου και τα ονόματα τών συνδρομητών της Κωνσταντινούπολης και
της 'Λδριανούπολτς - στα αντίτυπα αυτά προστίθενται, στην αρχή της
σελίδας 395, στή θέση πού αρχικά κατείχε ό γενικός τίτλος τοΰ κατα­
λόγου, τα ονόματα τών συνδρομητών της Τεργέστης 3 .
Μέ αυτούς τους όρους καταλαβαίνει εύκολα κανείς πόσο επιφυ­
λακτικοί πρέπει >ά είμαστε γιά δτι άφορα τήν πληρότητα τοϋ ύλικοϋ
πού έχουμε συγκεντρώσει - καί πόσο αναγκαίοι είναι ci πολλαπλοί έ­
λεγχοι για νά μειωθούν στό ελάχιστο τα περιθο'ιρια διαφυγών.

Σ τ ί ς επόμενες σελίδες παρουσιάζονται οι γνωστοί μου κατάλογοι

συνδρομητών 4 . Τ α στοιχεία τών βιβλίων πού τους περιέχουν 5 παρου-

1. 'Αντίτυπο της Γενναδείου. Σπύρος Άσδραχάς στην ΆΟήνα, βοή­

2. 'Αντίτυπο της βιβλιοθήκης του
Νεοελληνικού 'Ινστιτούτου της Σορ­
βόννης.
3. 'Αντίτυπο της βιβλιοθήκης της
Ευγενίας Χατζηδάκη.
4. Ή Νάντια D a n o v a στή Σόφια,
ή "Ολγα Cicalici και ό Γιάννης Κα­
ράς στο Βουκουρέστι, ή Εύρ. Δημη­
τρακοπούλου, ή ΛΊκ. Κουμαριανοϋ, ή
Ντόρη Παπαστράτου καί (ιδίως) ό
θησαν αποφασιστικά τις αναζητήσεις
μου ερευνώντας και φωτογραφίζοντας
υλικό σε βιβλιοθήκες πού δεν μοϋ εϊταν
εύκολα προσιτές. Έ χ ο υ ν δλοι τους τις
ευχαριστίες μου, δπως τις έχουν καί οί
κάτοχοι τών ιδιωτικών βιβλιοθηκών
πού σημειο')νονται στίς προηγούμ^ες
σελίδες, για τήν προθυμία μέ τήν οποία
μοϋ έπίτρεψαν νά δουλέψω σ' αυτές.
5. Ό Μ. Γεδεών, «Πέντε συγγε-
 Φίλιππος Ήλιου ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 113

σιάζονται με τήν ακόλουθη σειρά :

-
α) αριθμός κώδικα αποτελείται άπο δύο νούμερα : το πρώτο δη­
λώνει το χρόνο έκδοσης του βιβλίου (στην περίπτωση πολύτομων έρ­
γων τοποθετώ την έκδοση στο χρόνο πού κυκλοφόρησε ό τόμος πού
δημοσιεύει τον κατάλογο τών συνδρομητών) και το δεύτερο τη σειρά
τών βιβλίων μέσα στον ΐδιο χρόνο (ή σειρά είναι συμβατική : αποδί­
δει, απλώς, τη σειρά επισήμανσης τών αντίστοιχων βιβλίων).
β) συνοπτική αναγραφή του τίτλου (υποσημειώνονται ο'ι γνωστές
μου εκκλήσεις για προεγγραφή συνδρομητών ).
γ ) επισήμανση και τίτλος του καταλόγου.
δ) ή σειρά με τήν οποία παρουσιάζονται τα ονόματα τών συνδρο­
μητών στον κάθε κατάλογο. (Ο'ι κατάλογοι παρουσιάζονται με τέσ-
σερες παραλλαγές στην κατάταξη τών ονομάτων : 1 ) αλφαβητική σει­
ρά [κατά κανόνα με βάση το βαφτιστικό όνομα]' 2) κατά αξιώματα
ή κατά ' επαγγέλματα" 3 ) κί.τά τόπους διαμονής τών συνδρομητών
4) χωρίς καμιά ταξινομική φροντίδα). Ποοσπάθησα, στις υποσημειώ­
σεις, να ταυτίσω τους τόπους διαμονής τών συνδρομητών όταν αυτοί
δε δηλώνονται στον αντίστοιχο κατάλογο, έτσι ώστε να αποκαταστα­
θεί ή γεωγραφική κατανομή τοΰ αναγνωστικού κοινού. Για τον ΐδιο
σκοπό προσπάθησα να επισημάνω, στον κατάλογο της κάθε πόλης,

νεϊς εκ Λέρου αρχιερείς Ήρακλείαε πολλούς καταλόγους συνδρομητών για

(1714-1830)», π. θρακικά 5, 1934, 40
αναφέρει το όνομα ενός δασκάλου πού
βρήκε σε κατάλογο συνδρομητών τοϋ
1808. Π α ρ ' ότι είδα όλες τις βιβλιο-
γραφημένες εκδόσεις τοϋ 1808 δεν
μπόρεσα να επισημάνω κατάλογο πού
να περιλαμβάνει αυτό το όνομα το όποιο
δεν βρίσκω ο">τε στους άλλους γνω­
στούς μου καταλόγους της προεπανα­
στατικής περιόδου. "Εχουμε δηλαδή
να κάνουμε ή με ϊκδοση πού λανθά­
νει βιβλιογραφικά ή μέ μια άπο τις
περιπτώσεις βιβλίου στο όποιο ό κα­
τάλογος τών συνδρομητών δέν δημο­
σιεύεται σε δλα τα αντίτυπα. — Ί Ι
Ar. Camariano-Cioran, χρησιμοποιεί,
στο έργο της Les Académies prïn-
eières de Bucarest et de Jassy et
leurs professeurs, Θεσσαλονίκη 1974,
να συγκροτήσει τους πίνακες τών
μαθητών και τών καθηγητών τών
σχολών αυτών. 'Ανάμεσα σ' αυτούς
αναφέρει καί δύο καταλόγους συνδρο­
μητών σε βιβλία πού δεν περιλαμβάνω
στον πίνακα μου. Πρόκειται για τή
Σύνοψι Mf/άλη της Ννχθημέρου Ακο­
λουθίας, Ίάσι 1813 (Camarïano, σ.
651): ό κατάλογος πού δημοσιεύεται
δέν περιλαμβάνει συνδρομητές για τήν
έκδοση τοΰ βιβλίου άλλα τα ονόματα
τών συνδρομητών «της έν Ί α σ ί ω νεοσυ-
στάσης Ελληνικής Τυπογραφίας» - καί
για τα Στοιχεία της 'Ελ.ληνικης Γλώσ­
σης τοϋ Β. ΠαπαΕύθυμίου, 1818 (Ca­
marïano σ. 631, 632, 661, 6 6 2 ) : στην
πραγματικότητα πρόκειται για τα
Στοιχεία της Ελληνικής Γλώσσης τοϋ
Θ. Φαρμακίδη (βλ. έδώ 1818.1).
114 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

τους συνδρομητές πού μένουν σε διαφορετική πόλη άπο εκείνη που

1
αναγράφει ό κατάλογος.
Τα δεδομένα τοϋ κάθε καταλόγου μπορούν νά συνοψιστούν σε
τρεις αριθμούς : τον αριθμό των συνδρομών, τον αριθμό τών συνδρο­
μητών και τον αριθμό τών αντιτύπων πού παραγγέλθηκαν άπο τους
συνδρομητές. ΟΊ δυο πρώτοι δεν συμπίπτουν πάντα : σε αρκετές περι­
πτώσεις διαπιστώνουμε κοινή εγγραφή (συνδρομή) δύο ή περισσότε­
ρων ατόμων (συνδρομητών) για 1 ή περισσότερα αντίτυπα. Σ τ ι ς περι­
πτώσεις οπού ό αριθμός τών αντιτύπων αντιστοιχεί σε 1, 2 ή 3 αντί­
τυπα για κάθε συνδρομητή της ΐδιας συνδρομής ανάλυσα τους συνολι­
κούς αριθμούς χρησιμοποιώντας αύτη τήν αντιστοιχία. 'Εξαίρεση έγινε
δταν τα δύο ή περισσότερα ονόματα πού αναγράφονταν στην ίδια συν­
δρομή αντιπροσωπεύουν οχι φυσικά πρόσωπα άλλα μια, ενιαία, εμπορική
εταιρία. Οι τρεις αυτοί αριθμοί (συνδρομών, συνδρομητών, αντιτύπων)
συνοδεύουν, στον κατάλογο τών επόμενων σελίδων δλες τις ενότητες
τών ομάδων τών συνδρομητών. Σ τ ι ς περιπτώσεις δπου ό αριθμός τών
συνδρομών και τώ\ συνδρομητών, συμπίπτει, τότε, για τις επί μέρους
ενότητες, δημοσιεύονται, μέσα σε παρένθεση, μόνο δύο νούμερα άπο
τα όποια το πρώτΓ αποδίδει τον ίσο αριθμό συνδρομών και συνδρο­
μητών και το δεύτερο τον αριθμό τών αντιτύπων. 'Ορισμένες φορές
— ιδίως στην π ρ ώ τ η , χρονικά, περίοδο — οι κατάλογοι δέν δημοσιεύουν
τον αριθμό τών αντιτύπων για τα όποια είχαν προεγγραφεΐ οι συνδρο­
μητές. Σ τ ι ς περιπτώσεις αυτές και για τήν ευκολία τών υπολογισμών
θεωρώ δτι στον κάθε συνδρομητή αντιστοιχεί ενα αντίτυπο - ό σχετι­
κός αριθμός δημοσιεύεται μέσα σέ αγκύλες.

1749. Ια Μεθόδιου Άνθρακίττι και Μπαλάνου Βασιλόπουλου, Ό δ ο ς

Μ α θ η μ α τ ι κ ή ς . . . τ . Α ' Βενετία, τυπογρ. Α. Βόρτολι, 1749. — 4ο, σ.
LXXXVI + 424 + 8 χ. άρ. (LECxRAND - PETIT - PERNOT, Bibl.
Hellen, du XVIIle s. Α' άο. 375). — σ. V i l l a - V I I I T : Κατάλογος
τών ύπογραψάντων χάριι συνδρομής τινός και βοηθείας, είς άνακου-
γισμον τοϋ εκδότου δια το δαπανηρύν περί τήν εκδοσιν τών Μαθημα­
τικών τούτων πραγματειώχ.
1. Σημειώνω ότι πολλές φορές στους περιλαμβάνονται και ονόματα συνδρο-
κατάλογους τών μεγάλων πόλεων συγ- μητών άπο πόλεις και μοναστήρια της
κεντρώνονται και ονόματα συνδρομή- περιοχής. Το 'ίδιο συμβαίνει για το
τών άπο άλλα μέρη τής περιοχής. Είναι Βουκουρέστι, το Ίάσι, τη Σμύρνη κλπ.
π.χ. σαφές δτι στους κατάλογους τών Δέν είναι, ο>στόσο, δυνατό να έπιση-
συνδρομητών πού μένουν στα'Ιωάννινα μάνουμε πάντα αυτές τις περιπτώσεις.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 115

Καταγραφή των συνδρομητών χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής. Δεν αναγράφε­

ται ό αριθμός τών αντιτύπων πού αναλογούν στον κάθε συνδρομητή. Τα ονόματα
των 41 συνδρομητών ενσωματώνονται στον κατάλογο τοϋ 1749.1 β.

1749.1 β Μεθόδιου 'Ανθρακίτη καί Μπαλάνου Βασιλόπουλου, 'Ο­

δού Μαθηματικής τόμος τ ρ ί τ ο ς . . . Βενετία, τυπογρ. Α. Βόρτολι, 1749. —
4ο, σ. 572 (LEORAND - PETIT - PERNOT, δ.π.). — σ. 3 - 7 : Κατά­
λογος τών υπογραφόντων χάριν συνδρομής τινός και βοηθείας, εις cha-
κουφισμον τον Έκδεδωκότος τάς Μαθηματικάς ταύτας πραγματείας
δια το περί την "Εκδοσιν αυτών πολνδάπανον1. Έξ ου δηλοϋται ό ίνθεας
αυτών ζήλος περί τα κρείττω τών εν τω βίω, ή οιάπυρος εφεσις προς άνακαινισμόν
της παλαιωθείσης τοϋ γένους δόξης, το ελευθέρων της εύποιητικής προαιρέσεως,
το φιλογενές, το περί μαθήσεως φιλύτι/ων, το πρόθυμο? και γενναΐον φρόνημα εις
έπίτευξιν, ων ουδέν εστίν αντάλλαγμα τών εν τω βίω λαμπρών και τιμίων, θείον
γαρ κτήμα εστίν ή Μάθησις, αϋταρκές τε και άναφαίρετον δια και ευνοϊκής απο­
δοχής και φιλοστροργία παρ' αύτοΐς ήξίωται- ότε μάλαστα λιτά και ευτελή υπάρχει
τα τών αυτής εραστών. 'Επαγγέλλεται δε ύμϊν τοις α'ιτίοις γεγονόσι τοϋ την νεό­
τητα ενασχολήσαι περί τάς επιστήμας, καί ίπιδεικνϋσι δαψιλή την χορηγίαν περί
της αυτής ανακαίνιση·, δήλα καταστήσαι τα χαριστήρια παρά τε τω αυτής πατρι
Αιΐ, καί παρά πασιν, επευχομένη πάσαν εύδαιμονίαν παντός άγαθοϋ πλεονεκτήματος
καθ' έκάτερον τον ανθρωπον υμών φημι, ων τα ονόματα προσοίσει τω Ίδίω πατρί,
και έγχαράξει εις την παρ' αύτώ βίβλον τής αντιμισθίας, λέγουσα αύτω λαμπρά τή
φωνή, παρ' ο'ίς έτυχαν εύνοιας, δεξιώσεως, αποδοχής τε και φιλ.οφροσννης, τούτων
άμέλει τα ονόματα είσί ταύτα βαθμηδόν προϊόντα.

Καταγραφή τών συνδρομητών 2 κατά τόπο καταγωγής ανεξάρτητα άπα τον

τόπο διαμονής του:: 3 . Δεν αναγράφεται ό αριθμός αντιτύπων πού αναλογεί στον
κάθε συνδρομητή. Τα ονόματα δημοσιεύονται με τήν ακόλουθη σειρά : οι έκ Κων­
σταντινουπόλεως (9)· οι έξ 'Ιωαννίνων (Gl)· οι έκ Κύπρου (4)· οί έκ Θεσσαλο­
νίκης (3)· οί έκ Λαρίσσης (4)· οί έκ Σμύρνης (3)· οί έξ 'Αθηνών (5)· οί έκ Τρίκ-
κης (9)· οί έκ Μεσσήνης καί Χεαπόλεως (8)· οί έκ Κερκύρας (1)· οί έξ Άλβανι-

1. Ό Κ. Δ. Μέρτζιος, «Κατάλογος καί τους τρεις τόμους της Όδοϋ Μα­

τών Ένετίησι παρά Ν. Γλυκεΐ τώ έξ
'Ιωαννίνων έκτυπωθέντων βιβλίων άπο
τοϋ 1G70 - 1831», π. 'Ηπειρωτικά
Χρονικά ΙΟ,Ι 935,140 - 142. αναδημο­
σιεύει τον κατάλογο τών συνδρομητών
τροποποιώντας τή σειρά τών ονομάτων.
2. Στον κατάλογο του 1749.1 β
ενσωματώνονται καί τα ονόματα τών
συνδρομητών πού είχαν δημοσιευτεί
στον πρώτο τόμο (1749.1α). Έτσι
ό κατάλογος τοϋ 1/49.1β καλύπτει
θηματικής.
3. Μπόρεσα να ταυτίσω τους ακό­
λουθους τόπους διαμονής: Βενετία (23)"
Ζίτσα (1 )• 'Ιωάννινα καί περιοχή (18)'
Καρπενήσι (1)· Κέρκυρα (1)· Κοζάνη
(3) Κουλακιά (1)· Κύπρος (2 )• Κων­
σταντινούπολη (9)· Λάρισα (1) ρ Μονή
Έλασσώνος(1 )· Νεάπολη (3)· Νεάπολη
και Μεσσήνη (7)' Τρίκκαλα (1)' Σιά­
τιστα ( Ι ) ' Σμύρνη (3). Μένουν για
ταύτιση: 45.
116 Ο Ε Ρ Α Ν 1 Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

τοχωρίου (1)' οι έκ Σιατίστης (6)- οι εκ Κοζάνης (3)" οι έκ Μετσόβου (2)· οι έκ

Ραφάνης (2). Σ ύ ν ο λ ο : 121 - 121 - [121].

1750.1 αβγ Παλαιά 'Ιστορία των Αιγυπτίων, Καρχηδονίων, Ά σ σ υ -

ρίων, Βαβυλωνίων, Μήδων, Περσών, Μακεδόνων και Ε λ λ ή ν ω ν , εις
τόμους δέκα και εξ διηρημένη. Συ\τεθείσα. . . παρά κυρίου Ρολλίν. . .
μεταφρασθεϊσα, και . . . διορθωθεϊσα παρά . . . 'Αλεξάνδρου Καγκελ-
λαρίου. . . τ. Α' - Ι Σ Τ ' , Βενετία, παρά Α. Βόρτολι, 1750 1 . — 8 ο , συν­
ολικά : 8812 σελίδες (LEGRAND - PETIT - PERNOT, Bibl. Helléni-
que du XVIIIes. Β' άρ. 396).

— τ. Α' σ. IO - 11 χ. άρ. στην αρχή του τόμου : Κατάλογος των

ονομάτων εκείνων όπου εσύντρεξαν εις την εκδοσιν τον παρόντος Βι­
βλίου (42 ό\όματα).
— τ. Β', σ. VII - V I I I : Κατάλογος των ονομάτων εκείνων όπου
εσύντρεξαν εις την εκδοσιν τον παρόντος Βιβλαου (53 ονόματα).
— τ. Δ', σ. V I I I : "Ετεροι όπου εσύντρεξαν μετά την εκδοσιν
τον Δεντέρον Τόμον (7 ονόματα).

Καταγραφή των συνδρομητών χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου διαμονής τους2. Δεν
αναγράφεται ό αριθμός των αντιτύπων πού αναλογεί σε κάθε συνδρομητή. Τα ονό­
ματα πού δημοσιεύονται στον κατάλογο τοϋ τόμου Α' επαναλαμβάνονται στον
κατάλογο τοϋ τ. Β'. Ό συνολικός αριθμός των συνδρομητών ανέρχεται, ϊτσι, σε 60.

1 7 5 8 . 1 Ευαγγελική Σ ά λ π ι γ ξ . Έκφωνηθεΐσα παρά τ ο ϋ . . . ίερο-

διδασκάλου, κυρίου Μακαρίου . . . το δεύτερον τύποις εδόθη . . . Δ α ­
πάνη μεν της . . . μονής . . . Κύκκου. Σπουδή δε και επιστασία . . . Σ ε ­
ραφείμ τοϋ Πισσιδείου. . . Αειψία, παρά Ι. Γ. Ε. Πρέϊτκορφ" 1 7 5 8 . —
4ο, σ. X X I V + 3 8 0 + 4 χ. άρ. ( L E G R A N D - P E T I T - P E R N O T , Bi-
bliogr. Heller. XVIIIes. Α' άρ. 5 1 5 ) . — σ. 379 :Έδώ σημειώνομεν
τα ονόματα των Ευσεβών, και ορθοδόξων Χριστιαιών, οι όποιοι έβοή-
Οησαν εις το να ΤυπωΟη το Βιβλ.ίον, προς ψυχικήν αυτών ώφέλειαν, και
δια την τοϋ Γένους ημών χρησίμενσιν.

1. Ή χρονολογημένη: «1749. Εις 384 - 385], κυκλοφόρησε και αυτόνο­

Βενετίαν» Είδηαις δια το Ιστορικόν
βιβλίον τοϋ Υ.νρίον Ρολλίν, όπου θέ-
λ,ει τυπωθεί είζ άπλήν Ριομαϊκήν
φοάσιν, πού δημοσιεύεται στην αρχή
τοϋ πρώτου τόμου [αναδημοσιεύτηκε
άπο τους Legrand - Petit - Per­
not, Bibl. Hell, du XVIII* s. Α' σ.
μα καί αποτελεί τήν παλιότερη γνω­
στή έκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών.
2. Μπόρεσα να ταυτίσω : Βενετία
(33)· Ίωάννινα(2)' Κέρκυρα( 1 )'Κων­
σταντινούπολη (3)' Σμύρνη (1)" Μένουν
για ταύτιση: 20.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 117

Καταγραφή των συνδρομητών κατά τόπο καταγωγής. Δέν αναγράφεται ό αρι­

θμός των αντιτύπων πού αναλογεί σε κάθε συνδρομητή. 'Επίσης δέν αναγράφονται,
τις περισσότερες φορές, τα ονόματα των συνδρομητών άλλα ό αριθμός τους (π.χ.
Οι έκ της Θεσσαλονίκης, δύο). Ό κατάλογος παρουσιάζει τήν ακόλουθη σ ε ι ρ ά :
Έ κ Θεσσαλονίκης (2*)· έκ Βερροίας τής Θετταλείας ( I * ) - εκ Κοζάνης ( 3 * ) ' Όί
έκ τής Σερβίας τής Θετταλείας' (4)' έκ Σιάτιστας ( 2 * ) ' έκ χωρίου Ζελενίτζα
'επαρχίας Άγραφου' (3)" έκ Μελενίκου ( Ι ) - έκ Μοσχοπόλεως (12*). Σ ύ ν ο λ ο :
29 άπο τους οποίους 21 ανώνυμοι 1 .

1761.1 'Ηθική Φιλοσοφία μεταφρασθεΐσα έκ του ιταλικού ιδιώ­

ματος παρά Ί ω σ η που ίεροδιακό^υ τοϋ Μοισιόδακος2, τ. Α ' - Β' Βε­
νετία, παρά Ά ν τ ω ν ί ω τ ω Βόρτολι, 1 7 6 1 . — 8 ο , σ. μ' + 2 5 0 κ α ι μ' +
284. (LEGRAND - PETIT - PERNOT, Bibliogr. Hellénique du XVIIle
s. Β' άρ. 566). ^ τ. Α' σ. λε' - λζ : Κατάλογος τών σεβασμίων και
εντίμων 'Ονομάτων, όπου μ' εβοήθησαν είς τήν παροϋσαν Μετάφρασιν3.

Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου διαμονής τους 4 . Δέν

1. 'Από τους υπόλοιπους 8 μπό­ λζ' ) : «"Ολοι αυτοί έστάθησαν συν-

ρεσα να ταυτίσω: Βιέννη (4).
2. Σ τ α 1768 ή μέθοδος έ'κδοσης
βιβλίων με προεγγραφή συνδρομητών
δέν ^Ιχε ακόμα σταθεροποιηθεί. Έ τ σ ι ,
δταν ό Μιχαήλ Παπαγεωργίου σχε­
δίασε τήν έκδοση μιας Γραμματικής
τής Γερμανικής Γλώσσας μέ συνδρο­
μητές καί καθώς ή σχετική ορολογία
εΐταν, ακόμα, αδιαμόρφωτη ζήτησε,
περιφραστικά, «ό καθ' εις να συνεισ-
φέρη το κατά προαίρεσιν (καί) θέλει
προγραφθή εκάστου το τίμιον όνομα
είς το βιβλίον, καθώς ευρίσκονται καί
εις τον πρώτον τόμον τής μεταφρα-
σθείσης Ηθικής παρά τοϋ Ίωσήπου
τοϋ Μεσοώδακος, καί θέλουν δοθούν
έκάστω τόσα Βιβλία, κατά το άνά-
λογον τής συνεισφοράς όπου έκαμεν»'
βλ. Μ. Παπαγεωργίου, 'Αλφάβητα-
ριον Γερμανικόν, Βιέννη 1768, σ. (4)
[ = Φιλ. Η . Ή λ ι ο υ , Προσθήκες στην
'Ελληνική Βιβλιογραφία Α' Ά θ . 1973,
1 9 2 - 193].
3. 'Αμέσως μετά τα ονόματα τών
συνδρομητών ό Μοισιόδακας δημο­
σιεύει τήν ακόλουθη σημείωση (σ.
δρομηταί μου, άπο τους οποίους μέ­
ρος μ' έσύντρ·_ξαν εις τήν Ούγγαρίαν,
καί μέρος είς τήν Βιένναν. ' Ε γ ώ μήτε
ι Εξεύρω, πώς κάλλιον να τους ευχα­
ριστήσω. Ή προθυμία, όπου έχουν
προς το καλόν, καί ή αγάπη, όπου
τρέφουν προς το Γένος, μέ έξέστησαν.
Λυτοί, καν πλούσιοι, καν μετριοκατά-
στατοι είναι, φθάνει μόνον νά ακού­
σουν το όνομα τοϋ κοινοΰ καλοΰ, καί
έν τω άμα συντρέχουν. Έ π ' αληθείας
καί έπρεπε μέ κάθε δίκαιον να κη-
ρύττωνται ωσάν τόσοι εύεργέται δχι
μόνον τών Μοναστηριών, τών ' Ε κ ­
κλησιών, τών Σχολάων, άλλα σχεδόν
καί όλης τής Ελλάδος. ' Ε γ ώ μήν
ϊχωντας, πώς άλλεοτρόπως να αντα­
μείψω τήν άγαθήν προαίρεσιν, όπου
έδειξαν προς έμέ, καί υποχρεωμένος
να τους δείξω κανένα σημεϊον ευγνώ­
μονος διαθέσεως, κατέστρωσα ανω­
τέρω τα αϊδέσιμα καί έντιμα 'Ονό­
ματα των, καί έστω προς τεκμήριον
τής ευχάριστου μου γνώμης».
4. Μπόρεσα νά ταυτίσω: Βιέννη (19)·
Γιούγκεσι(3 )' Πέστη (3)·Τεργέστη (2 ).
 118 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12(1975), ώρ. 69-70

αναγράφεται ό αριθμός αντιτύπων πού αναλογεί στην κάθε συνδρομή, Ό αριθμός

των συνδρομητών ανέρχεται σε 59.

1767.Ιαβγ Βίβλος Χοονική περιέχουσα την ίστορίαν της Βυζαν­

τινός μεταφρασθεΐσα έκ τοϋ 'Ελληνικού εις το κοινον ήμέτερον ιδίωμα
παρά Ι ω ά ν ν ο υ Στάνου . . . εκδοθείσα και . . . διορθωθεΐσα παρά . . .
1
'Αγαπίου Αοβέρδου , τ. Α ' - Σ Τ ' , Βενετία, παρά Δημητρίου Θεοδοσίου,
1767 2 . — 4 ο , συνολικά : 2.855 σελίδες (LEGRÀND - PETIT - PERNOT,
Bibl. Hell. XVIIle s. Β ' άρ. 6 5 6 ) .
τ. Α ' σ. 16 χ. άρ. : Κατάλογος τάη συντρεξάντιον εις την ànóxrrj-
σιν ταύτης της παρούσης Νεοτνπο>Οείσης Ιστορίας (32 συνδρομητές).
τ . Β' σ. 4 χ. άρ. : Κατάλογος των Σνντρεξάιτον μετά τοϋ πρώ­
του τόμου εις την άπόκτησιν ταύτης της παρούσης ΝεοτοποΟείσης
Ιστορίας (6 συνδρομητές).
τ. Γ' σ. 4 χ. άρ. : Κατάλογος ιΰη Σνντρεξάνζων μετά τον Τρί­
του τόμου είς την άπόκτησιν ταύτης της παρούσης νεοτυπο)Οείσης 'Ιστο­
ρίας (4 συνδρομητές) 3 .

Καταγραφή των συνδρομητών χωρίς ένδειξη τοϋ τύπου διαμονής τους4. Δεν
αναγράφεται δ αριθμός τών αντιτύπων πού αναλογεί σέ κάθε συνδρομητή. Ό συνο­
λικός αριθμός τών συνδρομητών ανέρχεται σέ 42.

1780.1 Ί ω σ ή π ο υ του Μοισιόδακος, 'Απολογία. Μέρος Πρώτον,

Βιέννη 1780, παρά Ι. Θ. Τράττνερ 5 . — 8 ο , σ. X I I + 192 (LEGRAND -
P E T I T - PERNOT, Bibliogr, Hell. XV II le s. Β' άρ. 1013). — σ. XI -
X I I : ονόματα τών συνδρομητών.

\. Ή επιμέλεια τών τ. Γ' - Δ' έγινε 4, Μπόρεσα να ταυτίσω: Βενετία

άπο τον Σπ. Παπαδόπουλο.
2. Επρόκειτο να εκδοθεί καΐ έβδο­
μος τόμος (βλ. -.. ΣΤ φ. 2β) «άλλ'
ή χλιαρά προθυμία τών συνδρομητών
τοϋ γένους μας άνεχαίτισε τήν πρό-
θεσιν τοϋ ανδρός»' βλ. Γ. Ζαβίρας,
Νέα 'Ελλάς, Άθ. 1872, 358· πβ. Ν.
Σβορώνος, 'Ιωάννης Στάνος. π. Αθή­
να 49, 1939, 33.9,
3. Οι τρεις κατάλογοι αναδημοσιεύ­
τηκαν άπο τους Legrand - Petit -
Pernot, Bibliographie Hellénique du
XVIIle s. Β' σ. 60 - 62. Οι τόμοι
Δ' - ΣΤ' δέν έχουν κατάλογο συνδρο­
μητών.
(15)· Ζάκυνθος (1)· Ιωάννινα (Ι) -
Λευκάδα ( 1 ).
5. Φαίνεται πώς ό Μοισιόδακας
είχε τυπώσει έκκληση για προεγγρα­
φή συνδρομητών: «εγώ πριν της τυ-
πώσεως τοϋ Παρόντος Βιβλίου, έκοί-
νωσα εν Βιέννη Γράμμα τι, πράγμα
τό, όποιον συνηθίζεται παρά τάς τυ­
πώσεις τών Βιβλίων και έν Βενετία
και εν πάση τη Ευρώπη απλώς, προ-
τρέπων διά τοϋ αύτοϋ γράμματος τους
Ημετέρους, ώστε νά μέ συνδράμω-
σιν έν τη τυπώσει τοϋ Βιβλίου λόγω
εταιρείας ή ώς λέγεται ίταλιστί, ώς
Assoziati» ('Απολογία σ. IX).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 119

Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς τάξη και χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου της
1
διαμονής τους . Δέν αναγράφεται ό αριθμός των αντιτύπων πού αναλογούν σε κάθε
συνδρομητή. "Ο αριθμός τών συνδρομητών ανέρχεται σε 25.

1781.1 Ί ω σ ή π ο υ τοϋ Μοισιόδακος, Θεωρία της Γεωγοαφίας,

Βιέννη 1781, - α ρ ά Ι. Θ. Τράττνερ. - 8ο, β. XVI + 2 0 8 + 8 (LE­
GRAND - PETIT - PERNOT, Bibl. Hell. XV II le s. Β' άρ. 1046).—
σ. 5 - 6 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Τα ονόματα τών Συνδεδραμηκό-
των Φύ.ογενών εν τ»? Τυπώσει τοϋ Παθόντος Βφλίον Λόγιο Ά&-
σοτζιάτων.
Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου τής διαμονής τους2.
Δέν αναγράφεται ο αριθμός τών άντιτύπ6>ν πού αναλογούν σε κάθε συνδρομητή.
Ό αριθμός τών συνδρομητών ανέρχεται σε 28.

1783.1α Μελετίου, μητροπολίτου Α θ η ν ώ ν , 'Εκκλησιαστική Ί σ τ ο -

οία, Μετενε/Οεΐσα εκ της Ελληνικής εις . . . άπλοελληνικήν φράσιν. . .
παρά Γεωργίου Βενδότη . . . δι' επιστασίας . . . Πολυζώη Λαμπανι-
τ ζ ι ώ τ η . . . Τόμος Α', Βιέννη 1783, παρά Ι. Βαουμεϊστέρω. — 4ο, σ.
μ' + 4 5 6 (LEGRAND - P E T I T - P E R N O T , Bibl. Hell. XVIIIes. B'
άρ. 1 0 9 9 ) . — Κ α τ ά λ . ο γ ο ς τών νπογραψάντων χάριν συνδρομής και βοη­
θείας δια την εκδοσιν τής παρούσης 'Εκκλησιαστικής 'Ιστορίας.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βενετία (39 - 43 - 304)· Βιέν­

νη ( 3 3 - 3 4 - 3 8 5 ) ' Γγιούγγεσι (5-25) 3 · Γιάσσυ (2-20)· "Εγρη (21-25)·
Ζάκυνθος (12-13)· Ζέμονα ( 1 3 - 1 4 - 1 3 ) ' Κούμ - Σέντ - Μαρτόν εις Ούγγαρίαν
(2-3)· Κραϊόβα ( 7 - 7 ) · Κύπρος ( 3 - 3 ) · Λιβοϋρνον (14-14)· Μισκόλτζα (31-
38)' Πάντζοβο ( 1 - 1 ) · Πέστ (14-47)· Σέρρας ( 3 - 3 ) · Σιμπίνι ( 1 - 2 ) · Σμύρνη
(36 - 76)' 'Σωπρόνιον εις Ούγγαρίαν' (1 - 5)· Τόκαϊ (2 - 22)' Τριέστε (21 - 85).
Για το συνολικό αριθμό βλ. 1783.1β καί τή σημ. 1 τής σ. 120.

1783.1Ρ Μελετίου, μητροπολίτου 'Αθηνών, 'Εκκλησιαστική 'Ιστο­

ί; ί α . . . Τόμος Β ' . . . Βιέννη 1 7 8 3 . — 4 ο , σ. κ' + 4 4 5 + 3 0 χ. άρ.
(LEGRAND - PETIT - PERNOT, Bibl. Hell. δ . π . ) . — σ. θ' - ι : Προσ­
θήκη και Διόρθωσις τών ονομάτων, τών Συνδρομητών τής παρούσης
'Εκκλησιαστικής 'Ιστορίας κατά άλ.ψάβητον.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : 'Γγιούγγεσι 'Αδελφότης' (17 -

17)· Ζέμονα (1 - 1)· 'Ιωάννινα (28-28)· Κεσκεμέτ ( 3 - 3 ) · Κούμ Σεντ Μαρτόν

1. Μπόρεσα να ταυτίσω: Βιέννη (1)' Κούμ Σαν Μαρτόν (2)- Πέστη

(17). (3). Μένουν για ταύτιση: 13.
2. Μπόρεσα να ταυτίσω: Βιέννη 3. 'Από αυτούς τρεις εϊναι κάτοι-
(2)· Γιούγκεσι (3)' Έγρη(4)'Σεμλίνο κοι Τεμεσβαρίου' βλ. 1783.1β, σ. ι'.
120 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

( 4 - 4 ) · Μισκόλτζα ( 4 - 4 ) · Πέστα ( 9 - 9 ) · Σέντες ( 1 2 - 1 2 ) · Σμύρνη (3-3)·

Τεμεσβάρι ( 4 - 4 ) · Τζαρίτζανη ( 3 - 3 ) . — Ό συνολικός αριθμός για το 1783.1α
και 1783.1β ε ί ν α ι : 342 - 348 -1176 1 .

τ
1785.1 Το Ίεοον Ασμ.α των 'Ασμάτων τοϋ Σοφοΰ Σολομώ\τος,
έξηγηθέν . . . παρά τοϋ . . . Ί ω ά ν \ ο υ τοϋ εκ της Λίνδου . . . Βενετία
1785, παρά Ν. Γλυκεΐ. — 4ο, σ. 16 + 336 (LEGRAND - PETIT -
P E R N O T , Bibl. Hell. XVIIIe s. Β ' ά ρ . 1 1 6 5 ) . — σ . 13 - 15 : Ένταϋθα
κατεστρώθησαν τα ονόματα των Ενγενεστάτιυν 'Αρχόντων Σμυρναίων,
και επίλοιπων Χρησιμωτάτων Πραγματεντών, oh ίνες συνέδραμαν είς
τα έξοδα της εκδόσεως τοϋ τύπον τοϋ παρόντος Ίερον Βιβλίου τοϋ
"Ασματος2.

Οί συνδρομητές κατοικούν, όλοι, στή Σμύρνη. Σ ύ ν ο λ ο : 45-45-350.

1788.1 Ί ω ά σ α φ Κορνηλίου, Έ γ χ ε ι ρ ί δ ι ο ν Ρ η τ ο ρ ι κ ο ν . . . ' Ε κ δ ο θ έ ν . . .

Δ α π ά ν η Φιλευσεβών Συνδρομητών, Βενετία 1788, παρά Ν. Γλυκεΐ3. —
4 ο , σ. 8 + 1 0 2 ( L E G R A N D - P E T I T - P E R N O T , Bibl. Hell. XVIIIe s.
Β' άρ. 1 2 1 7 ) . — σ. 95-102: Πίναξ των ονομάτων των Φι/.ογενών
Συνδρομητών κατά Άλψάβητον.

Καταγραφή των συνδρομητών μέ αλφαβητική τάξη, με βάση το βαφτιστικό

Ονομα- μέ λίγες εξαιρέσεις 4 δηλώνεται ό τόπος διαμονής τών συνδρομητών : Βενε­
τία ( 4 8 - 4 9 - 1 5 8 ) · Βιέννη ( 6 2 - 6 5 - 1 1 3 ) ' Ζάκυνθος ( 7 2 - 8 9 ) ' Λιβόρνο ( 3 0 -
37)· Τριέστι ( 6 9 - 1 2 1 ) · Κέρκυρα (1 - 6 ) . — Σ ύ ν ο λ ο : 2 8 2 - 2 8 6 - 5 2 4 .

1788.2 Κυπριανού άρχιμ,ανδρίτου, 'Ιστορία Χρονολογική της νή-

1. Ό συνολικός αριθμός, κατά βάρ ( 4 - 4 ) ' Τσαρίτσανη ( 3 - 3 ) ' Τοκάι

πόλη, μέ βάση τις διορθώσεις και τις (2 - 2 2 ) ' Τεργέστη (21 - 85).
προσθήκες τοϋ 1783.1β για τους τρεις 2. Ό κατάλογος αναδημοσιεύτηκε,
τόμους τής 'Εκκλησιαστικής 'Ιστορίας μέ παράλειψη τοϋ άριθμοϋ τών αντιτύ­
είναι: Βενετία (39 - 43 - 304)· Βιέννη πων, άπό τον Γ. 'Λ[ναστασιάδη], « Ή
(33-34-385)' Γιούγκεσι (18-39)· φιλομουσία τής Σμύρνης», π. Μικρα­
Ίάσι ( 2 - 2 0 ) · Έ γ ρ η ( 2 1 - 2 5 ) · Ζά­ σιατικά Χρονικά 6 , 1 9 6 5 , 3 7 0 - 3 7 1 .
κυνθος (12 - 13)· Ζέμονα [ = Σεμλί- 3. Για τίς εκκλήσεις για προεγ­
νο] ( 1 4 - 1 5 - 1 4 ) · 'Ιωάννινα ( 2 8 - γραφή συνδρομητών πού κυκλοφόρη­
28)· Κούμ Σαν Μαρτον ( 4 - 5 ) · Κεκσ- σαν βλ. Σ . Εύστρατιάδης, Ό εν Βιέν­
κεμέτ (3 - 3 )· Κράγιοβα (7 - 7 )· Κύ­ νη ναός τοϋ 'Αγίου Γεωργίου, 'Αλε­
προς ( 3 - 3 ) · Λιβόρνο (14 - 14)· Μισ- ξάνδρεια 1912, 232.
κολτζ ( 3 5 - 4 2 ) · Πάντζοβο ( 1 - 5 ) · 4. 4 συνδρομητές για 12 αντίτυ­
Πέστη (23 - 56)· Σέρρες ( 3 - 3 ) Σιμ- πα. Ό τόπος διαμονής τους ταυτίστη­
π ί ν ι ( 1 - 2 ) · Σέντες (12-12)· Σμύρνη κε και ενσωματώθηκαν στους κατά­
(38 - 78)· Σωπρόνιον ( 1 - 5 ) · Τεμεσ- λογους τών αντίστοιχων πόλεων.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 121

σου Κύπρου, Βενετία 1788, παρά Ν. Γλυκεϊ. — 4ο, σ. 8 + 406 (LE­

GRAND - PETIT - PERNOT, Β ibi. Hell. XV11 le β. Β' άρ. 1220).—
σ. 404 - 405 : Κατάλογος των εν τω Παρόντι Τύπω Συνδραμόντοιν
Φιλοπατριών.
Καταγραφή των συνδρομητών κατά αξιώματα και κατά πόλεις' δέν σημειώ­
νεται 6 αριθμός των αντιτύπων: ['Εκκλησιαστικοί, χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής] 1
(13)· Λευκωσία (54)· Λάρνακα (24)· Λεμεσσος (15)· χωρίς ένδειξη τόπου 2 (4)·
Κωνσταντινούπολη (2)· Βενετία (4). — Σ ύ ν ο λ ο : 116 - 116 - (116) .

1788.3 'Αποθήκη των παίδων ήτοι διάλογοι μεταξύ Σοφοϋ Διδα­

σκάλου και των μαθητών του . . . μεταφρασθεϊσα . . . παρά Σπυρίδω­
νος Β λ α ν τ ί . . . τ. Α' - Γ Βενετία, παρά Ν. Γλυκεϊ, 1788-1790.—
8ο, σ. 44 + 496· 24 + 214 και 32 + 200 (Γ. ΠΛΟΥΜΙΔΗΣ, Τα έν
Παδούη παλαιά ελληνικά βιβλία. Μετά προσθηκών εις τάς Βιβλιογρα­
φίας É. Legrand και Δ. Γκί\η - Β. Μέξα, π. Θησαυρίσματα 5,
1968, 229 άρ. 1 4 ) . - τ . Β' 1788, σ. 2 0 9 - 2 1 4 : 'Ονόματα των h
Βενετία Φιλογενών Συνδρομητών κατ αλφάβητου.

Καταγραφή των ονομάτων τών συνδρομητών τής Βενετίας μέ αλφαβητική τάξη,

μέ βάση το βαπτιστικό δνομα ( 5 9 - 2 6 7 ) ' στο τέλος δημοσιεύονται καί ονόματα
χωρίς ένδειξη τοΰ τόπου διαμονής (6 - 31 ) 4 . Σ ύ ν ο λ ο : 65 - 65 - 298 5 .

1788.4 Ίωάσαφ Κορνηλίου, Λόγοι,'Ηθικοί Πανηγυρικοί καί 'Επι­

τάφιοι, τ. Α' - Β', Βενετία, παρά Ν. Γλυκεϊ, 1788. —4ο, σ. 20 + 6 5 2
καί 16 + 3 0 4 (LEGRAND - PETIT - PERNOT, Bibl. Hell. XVUh S.
Β' άρ. 1221).— Σ ύ ν ο λ ο : ; — ; - 5 0 9 6 .

1791.1 'Αθανασίου Π. Ψαλίδα, 'Αληθής Ευδαιμονία, τόμος Α',

Βιέννη 1791, παρά Α. Βαουμαϋστέρου. — 8 ο σ. 50 χ. άρ. + 4 0 8 (ΛΑ­
ΔΑΣ - ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΣ, Έλλην. Βιβλιογραφία 1791-1795, άρ. 4 ) . —

1. Πάντως στην Κύπρο. Grieschische Druck - und Verlaghaus

2. Πάντως στην Κύπρο.
3. Ό κατάλογος αναδημοσιεύτηκε
άπα τον Γ. Πλουμίδη, δ. π. σ. 230 -
232.
4. Μπόρεσα να ταυτίσω: Λιβόρνο
(1 - 2 ) · Τεργέστη ( 2 - 1 6 ) .
5. Δέν μπόρεσα να δώ αντίτυπο
τοϋ βιβλίου - χρησιμοποιώ τήν αναδη­
μοσίευση τοϋ καταλόγου από τον Γ.
Πλουμίδη, δ. π. Ό Γ. Βελουδής, Dos
«Glikis» in Venedig (1670-1854),
Wiesbaden 1974, 69 μετρά 303 αντί­
τυπα.
6. Σέ κανένα από τα πέντε αντί­
τυπα τοϋ βιβλίου πού μπόρεσα να δώ
δέν υπάρχει κατάλογος συνδρομητών.
"Οτι υπάρχει κατάλογος το βεβαιώνει
ό Γ. Βελουδής, δ. π., σ. 69 πού ση­
μειώνει δτι οι συνδρομητές είχαν αγο­
ράσει 509 αντίτυπα.
122 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

σ. 38 - 45 χ. άρ. : Πίναξ κατά Άλφάβητον τών ονομάτων των Σννδρο-

μητών τοϋ πρώτου Τόμον.

Καταγραφή των συνδρομητών μέ αλφαβητική τάξη, μέ βάση το βαφτιστικό

όνομα" δέν αναγράφεται ό αριθμός των αντιτύπων πού αναλογούν στον κάθε συνδρο­
μητή. Ό αριθμός των συνδρομητών ανέρχεται σε 114 1 .

1792.1 Νικήτα, μητροπολίτου 'Ηράκλειας, Σειρά των Πατέρων

εις τον Μακάριον Ί ώ β . . . μετατυπωΟεΐσα σπουδή καί δαπάνη . . . Ι ω ­
άννου Μαρμαροτούρη, . . . διο^θωθεΐσα παρά Γεωργίου Χουσοφοϋ. . .
Βενετία 1792, παρά Δ. Θεοδοσίου. — 4ο, σ. 15 + 3 8 3 + 5 χ. άρ.
(ΛΑΔΑΣ - ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΣ, 'Ελλ. Βφλ. 1791 - 1795, άρ. 9 0 ) . — σ. 3 - 5
χ. άρ. : Τα 'Ονόματα των Έντιμωτάτων καί Φιλ.οχρίστων Συνδρο­
μητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά αλφαβητική τάξη, μέ βάση το βαφτιστικό

ονομα. Δέν αναγράφεται ό τόπος διαμονής2. Σ ύ ν ο λ ο : 80 - 80 - 146.

1793.1 Ε μ π ο ρ ι κ ή ' Ο δ η γ ί α . . . Κοινώς την Σκριτού,:α Ν τ ό π ι α . . .

κατά την μέθοδον τών όλλανδέζο«. Τεογέστη 1793, Τυπογραφία, Ι.
3
Σπερανδίο . — Φ ύ λ λ ο , σ. 4 χ. άρ. + 1 4 0 (ΛΑΔΑΣ -ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΣ,
Ε. Β. 1791 - 1795, άρ. 121). — σ. 3 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Συν-
δρομηταί.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη ( 2 - 2 ) ' Βενετία ( 4 - 4 ) ·

Σμύρνη (16 - 20 - 22)· Τεργέστη (27 - 27 }· "Υδρα ( 1 - 2 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 50-54-57.

1794.1 Θ ω μ ά Δημητρίου, Ή Σκριττούρα Δ ό π π ι α ήτοι ή Τάξις

τών πραγματευτάδικων κατάστιχων . . . Βιέννη 1794, τύποις Βαυομ,εϋ-
στέρου. —· 4ο, σ. 8 + [ 3 8 0 ] (ΛΑΔΑΣ - ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΣ, Ε. Β. 1791-
1795, άρ. 168). — σ. 3 χ. άρ. : 01 Σννδρομψαί.

Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου διαμονής, μέ εξαίρεση

τους 'εις Πέστιαν' καί 'εις Ζέμωνα' 'εντιμότατους πραγματευτάς' τών όποιων δέν
αναγράφονται τα ονόματα άλλα ο'ι συνολικοί αριθμοί αντιτύπων για τα όποια είχαν

μπάκα (1)· Κόρινθος (Ι) - Τεργέστη

1. Μπόρεσα να ταυτίσω : Βιέννη
(73)' Πέστη (5)' Ραάβ [Γιούρι] (3)·
Τεμεσβάρ (1).
2. Μπόρεσα να ταυτίσω: 'Αθήνα
( 1 - 1 ) · Άνδρούσα (1)· Βενετία (13 -
29)' Βιέννη (9 - 25)' Βούδα (1-10)·
Ζάκυνθος ( 2 - 3 ) · Ίάσι ( 1 - 1 ) · Καλα­
(11-16).
3. Φαίνεται πώς είχε κυκλοφορή­
σει έντυπη πρόσκληση για προεγγρα­
φή συνδρομητών βλ. Γ. Γ. Λαδίς -
Α. Δ. Χατζηδήμος, 'Ελληνική Βιβλιο­
γραφία τών ετών 1791 - 179ο, Άθ.
1970, 237 καί 273.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 123

προεγγραφεϊ : χωρίς ένδειξη τόπου ( 2 9 - Ι Ο Ι ) 1 ' 'ανώνυμοι' ( f l 6 ] - 1 6 ) 2 ' πρα-

γματευτές 'ει; Πέστιαν' ( [ 2 0 J - 2 0 ) 3 - ττραγματευτές 'εις Ζέμωνα' ( [ 7 ] - 7 ) 4 .
Σ ύ ν ο λ ο : [72] - [ 7 2 ] -144.

1795.1 Σ ύ ν τ α γ μ α Γ ρ α φ ι κ ή ς Θ ε ο λ ο γ ί α ς . . . φ ι λ ο π ο ν η θ έ ν παρά***,
Βενετία 1795, Τυπογρ. Π. Θ ε ο δ ο σ ί ο υ . — 4 ο , σ. φ' +704 (ΛΑΔΑΣ-
ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΣ, Ε. Β. 1791-1795, ά ρ . 2 4 9 ) . — α. 7 0 0 - 7 0 3 : Κατά­
λογος Τών ονομάτων των ψιλογενών συνδρομητών κατά άλψύβητον.

Καταγραφή των συνδρομητών με αλφαβητική τάξη, μέ βάση το βαφτιστικό

όνομα. Στις περισσότερε; περιπτώσεις ό τόπος διαμονής αναγράφεται μετά το ό­
νομα (π.χ. "Ανθιμος Κορφιατόπουλος, ό Λογιώτατος ΙΙρωτοσύγκελος έν Ζακύνθω).
Ή ταξινόμηση των ονομάτων δίνει τό ακόλουθο αποτέλεσμα : Βενετία ( 5 - 2 2 ) "
Ζάκυνθος ( 3 7 - 4 6 ) · Κέρκυρα ( 7 - 7 ) ' Σμύρνη ( 2 - 5 ) · Τεργέστη ( 1 - 2 ) ' χωρίς
ένδειξη τόπου διαμονής (19 - 39)*. Σ ύ ν ο λ ο : 71 - 71 - 112.

1797.1 Περιήγησις του Νέου 'Λναχάρσιδος . . . παρά του Κυ­

ρίου Β α ρ θ ο λ ο μ α ί ο υ κ α ι μ ε τ α φ ρ α σ θ ε ΐ σ α π α ρ ά τ ο ϋ Γ ε ω ρ γ ί ο υ Κωνσταντί­
νου Σ α κ ε λ λ α ρ ί ο υ . . . Τ ύ π ο ι ς δε ε κ δ ο θ ε ί σ α Δ α π ά ν η Φ ι λ ε λ λ ή ν ι υ ν . Τ ό μ ο ς
Πρώτος, Βιέννη. 1797, παρά Μαρκ. Πουλιού.—8ο, σ. 16 χ. άρ. +
379 + 5 /, ά ρ . (ΑΑΔΑΣ - Χ Α Τ Ζ Η Δ Η Μ Ο Σ . Ε.Β. 1796-1799, άρ. 6 9 ) .

Ό κατάλογος τών συνδρομητών δέν δημοσιεύτηκε παρ' δτι ό εκδότης είχε

αναγγείλει πώς «τα τίμια ονόματα των, θέλουν καταγραφθή εις το τέλος τοϋ α'
τόμου» 6 . Στην Εφημερίδα τής Βιέννης (1797, 5 8 5 - 5 8 6 ) βρίσκονται δημοσιευ­
μένα, μαζί με μια μικρή αγγελία για τήν συνέχιση τής εκτύπωσης τοϋ τόμου 7 ,

1. Μπόρεσα να ταυτίσω: Βιέννη περιστάσεων να έγινε διακοπή είς

( 1 9 - 8 5 ) · Βουκουρέστι ( 1 - 1 ) . τον τύπον τοϋ νέου Άναχάρσιδος.
2. «'Ανώνυμοι, σώματα 16». Για ευθύς όμως όπου έφάνη μία άκτίς
τήν ευκολία τών υπολογισμών λογα­ φωτός ε'ις τον πολιτικον ορίζοντα,
ριάζω, αυθαίρετα, 16 συνδρομητές. πάλιν ήρχισε να τυποΰται δραστηριω-
3. «Οί εις Πέστιαν εντιμότατοι τέρως ήδη, καί με περισσοτέραν τα­
πραγματευταί, σώματα 20». Τους υ­ χύτητα είς τρόπον όπου μεθ' ενα μήνα
πολογίζω, αυθαίρετα, σέ 20. εύγαίνει ε'ις φως ό πρώτος τόμος, καί
4. «Οί εις Ζέμωνα εντιμότατοι κατά διαδοχήν οί λοιποί, όθεν προσ­
πραγματευταί, σώματα 7». Τους υπο­ καλούνται δια της παρούσης εΐδήσεως
λογίζω, αυθαίρετα, σέ 7. εκείνοι οί φιλογενεϊς ο'ίτινες αγαπούν
5. Μπόρεσα να ταυτίσω : Βενετία ν' αποκτήσουν αυτήν τήν άξιοπερίεργον
( 5 - 1 2 ) · Ζάκυνθος ( 2 - 2 ) ' Καλαμ­ Ίστορίαν τών προπατόρων των ελλήνων,
πάκα (1-5)· Κέρκυρα (1-1). να δώσουν τήν ήμισυ τιμήν εκάστου
6. Βλ. Έφημερίς, Βιέννη 1797, σο'ιματος (ήτοι τών εννέα τόμων)
σ. 585. _έμπροστά φιορίνια 6 ή γρόσ. 9 μιμού­
7. « Ά γ κ α λ α καί εξ α'ιτίας τών μενοι τους κατωτέρω φιλέλληνας. . .».
 124 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), άρ. 69 - 70

τα ονόματα των συνδρομητών πού είχαν ήδη εγγραφεί. Τα ονόματα αυτά καταγρά­
1 2
φονται χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου διαμονής . Σ ύ ν ο λ ο : 32 - 32 - 39 .

1797.2 Κωνσταντίνου Καραϊωάννου, Θησαυρός Γραμματικής . . .

διορθώσει . . . Πολυζώη Κοντού, τόμ. Α ' - Β', Βούδα, Τυπογραφία
3
της 'Ακαδημίας, 1796, 1797 . - 8 ο , σ. 16 + 3 7 2 + 8 και 8 χ. άρ. +
441 + 91 χ. άρ. (ΛΑΔΑΣ - ΧΑΤΖΗΔΗΜΟΣ, Ε. Β. 1796-1799, άρ. 19 και
5 9 ) . — τ. Β' 1797, σ. 3 - 8 χ. άρ. στην άοχή τοΰ τόμου '.Κατάλογος
τών Φιλαγάθων και Φιλελλήνων Συνδρομητών, ους ό των δλων θεός
ανταμείψοί εκ τών πλουσίων αύτοϋ δωρεών Ίκανήν αιτίαν τω 'Εκδότη
της τοϋ τοιούτου συγγράμματος παρασχόντας4.

Καταγραφή τών συνδρομητών μέ αλφαβητική τάξη, με βάση το βαφτιστικό

ίνομα. Δεν αναγράφεται ό τόπος διαμονής, μέ εξαίρεση τους «άρχοντες έκ τών έν
Βουκουρεστίω» (5-12) καί τους συνδρομητές «τοϋ έν Βουκουρεστίω Ελληνικού
σχολείου» (32 - 45 ). Σ ύ ν ο λ ο : 190 -190 - 4965.

1799.1 'Αθανάσιος Ψαλίδας, fΛογική καί Μεταφυσική]. Το έργο

αυτό δεν είδε τελικά το φως τής δημοσιότητας- στο 'Αρχείο τοϋ Ψα­
λίδι, διασώθηκαν μια χειρόγραφη έκκληση για εγγραφή συνδρομητών
καί ένας, χειρόγραφος επίσης, κατάλογος συνδρομητών άπα την Κων­
σταντινούπολη καί τη Θράκη· δημοσιεύτηκαν άπα τον Κ. Ά θ . Δια­
μαντή, « Ό 'Αθανάσιος Ψαλίδας καί. το άρχεΐον του», Δελ.τίον 'Ιστο­
ρικής καί 'Εθνολογικής 'Εταιρίας 16, 1962, 305 - 309" σ. 3 0 7 - 3 0 9 :
Τα ονόματα τών συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών μέ τήν ακόλουθη σειρά : χωρίς ένδειξη τόπου

1. Μπόρεσα να ταυτίσω : Βιέννη 4. Ό κατάλογος δέν δημοσιεύεται

(15 - 21 )· Βουκουρέστι (3-4)- ΙΙέστη
( 4 - 4 ) . Μένουν για ταύτιση: 10 - 10.
2. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σέ 1000
αντίτυπα' βλ. Κ. "Αμαντος, 'Ανέκδο­
τα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή,
Ά θ . 1930, 163.
3. Στα 1795, ή λίγο πριν, είχε κυ­
κλοφορήσει έντυπη έκκληση για προεγ­
γραφή συνδρομητών βλ. 'Ιωάννη Οικο­
νόμου Λαρισσαίου, ΈπιστολαΙ διαφό­
ρων, έκδ. Γ. Α. 'Αντωνιάδη - Μ. Μ..
Παπαιωάννου, Ά θ . 1964, 35 - 36.
σέ όλα τα αντίτυπα" βλ. έδώ σ. 108.
5. Ταυτίζονται ο'ι ακόλουθοι τόποι
διαμονής: Βενετία (4 - 6)' Βέροια (1 -
5)' Βιέννη (13 - 41)· Βούδα ( 2 - 6 ) ·
Βουκουρέστι (43 - 93)· Γιούγκεσι (2 -
4)· Γοτίγγη (1 - 1 )· Καλαμπάκα ( 1 -
5)· Κεκσκεμέτ (3-7)· Κλεινοβός ( 4 -
4)· Κουλακια (2-8)· Λάρισα (1-16)·
Μισκολτζ (1 - 7 )' Νάουσα (1 - 4 )' Νεό-
φυτον (1 - 8)· ΙΙέστα(23 - 92)· Ζεμούν
[ = Σεμλίνο] (2 - 12)· Τεμεσβάρι (3 -
9)· Τοκάι (8-15)· Τρίκκη ( 8 - 1 2 ) .
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 125

διαμονής (21 - 2 9 ) 1 ' Φιλιππούπολη (17 - 21 ) 2 " ΙΙαζαρτζίκι ( 9 - 9 ) . Σύνολο:

47 - 47 - 59.

1800.1 'Αγαπίου ίε, ομονάχου και Νικόδημου μονάχου, Πηδά-

λιον . . . Λειψία, Τυπογραφία Βραϊτκοπφ και "Αιρτ/ελ, 1800. — Φύλλο,
1
σ. ις ' + 556 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 15). — σ. 549-555: Κατάλο­
γος τών Συνδρομητών της Έκοόαεως της Βίβλου ταύτης.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις και περιοχές (δεν αναγράφεται

πάντα δ αριθμός τών αντιτύπων πού αντιστοιχούν στον κάθε συνδρομητή), μέ την
ακόλουθη σειρά : χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής (18 )3" " Α θ ω ς (229) [ = Μ. Λαύ­
ρας (4)· Μ. Βατοπεδίου (14)· Μ. Ι β ή ρ ω ν (25)' Μ. Χελανταρίου (4)· Μ. Διονυ­
σίου (3)' Μ. Κουτλουμούση (13)' Μ. Παντοκράτορος (4)· Μ. Ξηροποτάμου (3)
Μ. Ζωγράφου (3)· Μ. Δοχειαρίου (6)' Μ. Καρακάλλου (4)· Μ. Φιλόθεου (1)·
Μ. 'Αγίου Παύλου (4)· Μ. Σταυρονικήτα (4)' Μ. Ξενοφώντος 'και κοινοβίου' (1)'
Μ. τοϋ Γρηγορίου (4)" Μ. 'της Σιμωνόπετρας' (1)" Μ. 'τοϋ Ρούσικου' (2)' Μ.
Κωνσταμονίτου (1)' Σκήτη Ά γ . Ά ν ν η ς (14)" Νέα Σκήτη [ Ά γ . Παύλου] (9)'
Σκήτη Καυσοκαλυβίου (10)' Σκήτη 'Αγ. Δημητρίου (8)' Σκήτη του Προδρόμου
(5)' Σκήτη τοϋ Ά γ . Παντελεήμονος (6)" Σκήτη τοϋ Ξενοφώντος (3)' Σκήτη τοϋ
Παντοκράτορος (3)' " Ά π α ν τ α τα Κελλία τά διαφόροις Μοναστηρίοις υποκείμενα.
Έ ν ταϊς καραΐς' (70)']· Όί εκ της νήσου Χίου συνδρομηταί καί έτεροι' (20 ) 4 ' [διά­
φοροι] (2 5 ) - [διάφοροι = Ί ά σ ι ] ( 4 - 2 7 ) ' ΌΊ έν ταϊς Ίεραϊς μοναΐς Μολδαυίας
ήγουμενεύοντες άγιοι αρχιερείς' (4 - 3 0 6 ) ' Όί έν τω θρόνω της αγίας πόλεως 'Ιερου­
σαλήμ υποκείμενοι πανοσιώτατοι Άρχιμανδριται και 'Ηγούμενοι τών 'ιερών μονών
τοϋ αύτοϋ θρόνου' (5 - 1 7 7 ) ' ΌΊ Ικ τών έν τω άγιονύμω ορει τοϋ Ά θ ω ν ο ς υπο­
κειμένων ιερών Μονών Πανοσιώτατοι 'Ηγούμενοι καί Άρχιμανδριται' (4 - I I 8 ) "
9
ΌΊ πανοσιώτατοι εφημέριοι τών άνωθεν ιερών Μονών' (9 - I I ) ' Ό ί έν Μολδαυΐα
Διδάσκαλοι' (8 - 9 1 0 ) ' ΌΊ ευγενέστατοι Ά ρ χ ο ν τ ε ς ' ( 1 0 - 2 6 1 1 ) ' Όί έν Ποτοσσάνη

1. Ά π ό αυτούς : Κωνσταντινού­ κόλουθη σημείωση: «εις τα 1000 σώ­

πολη (3 - 7)' Σηλύβρια ( 1 - 1 ) · Ά - ματα όπου έτυπώθησαν αναλογεί ή
δριανούπολη (3 - 4 ) . τών αγιορειτών βοήθεια καί τών ανω­
2. Στον κατάλογο της Φιλιππού­ τέρω ονομάτων 330 σώματα».
πολης περιλαμβάνεται καί συνδρομη­ 5. Ό ένας μένει στή Βιέννη.
τής άπό την Άδριανούπολη (1 - 4 ). 6. Ά π ό αυτούς: Ί ά σ ι (2-4)"
3. Μπόρεσα να ταυτίσω: Ά θ ω ς Μποτοσάνι ( 1 - 2 ) .
(7) [ = Μονή Διονυσίου (2)' Μονή 7. "Ολοι διαμένουν στο Ίάσι* καί
Ζωγράφου (1)' Μονή 'Ιβήρων (1)' σέ μοναστήρια της περιοχής.
Μονή Λαύρας (1)' Νέα Σκήτη (1)· 8. "Ολοι μένουν στο Ί ά σ ι .
Σκήτη Ά γ . Δημητρίου (1)]" Κων­ 9. Μπόρεσα να ταυτίσω : Ί ά σ ι
σταντινούπολη (7)' Σμύρνη (1)' Χίος fS - 4)- Κράγιοβα ( 1 - 2 ) .
(3). ' 10·. Ά π ό αυτούς: Ί ά σ ι (7-8)'
4. Α μ έ σ ω ς μετά τα ονόματα τών Μποτοσάνι (1 - 1 ).
συνδρομητών της Χίου υπάρχει ή α­ 1 1 . Ά π ό αυτούς: Ί ά σ ι (7 - 21).
126 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

Ισπράβνικοι και έτεροι' ( 3 - 5 ) ' Όί εκ ρωσίας' (2 - 32 1 )· "οί έκ Ζαγορίου των 'Ιωαν­

νίνων ευγενέστατοι, άρχοντες και εντιμότατοι πραγματευταί, έξ ών, οί μεν έν Μολ-
δαυΐα οίκοϋσι, οί 8έ έμπορικώς παροικοΰσι. οί έν Τάσι ( 1 5 - 3 7 ) ' οι έν Ποτοσάνη
οίκοΰντες και οί εμπορευόμενοι' ( 1 2 - 14)" Ί ά σ ι ( 8 - 11)· 'εις δσα σώματα άνα-
λογοϋσι τα δια προτροπής του σοφυλογιωτάτου διδασκάλου της έν Βουκουρεστίω
αυθεντικής σχολής Κυρίου Λάμπρου Φωτιάδου τοϋ έξ "'Ιωαννίνων συναχΟέντα'
(75 - 121 2 ). Σ ύ ν ο λ ο 3 : 433 - 437 - 714 (622) 4 .

1800.2 Στεφάνου Κομμητά, Παιδαγωγός ή Πρακτική Γραμμα­

τ ι κ ή , Βιέννη 1800, π α ρ ά Φ . Α. Σ / ρ α ϊ μ β λ . — 8 ο , σ. ir/ + 651 (ΓΚΙ-
Ν Ι Ι Σ - Μ Ε Ξ Α Σ , ά ρ . 3 4 ) . — σ. 6 4 7 - 0 5 0 : Τα 'Ονόματα Τών φιλομοΰ-

1. 'Από αυτούς: Μόσχα ( 1 - 2 ) - θώσιν οί φιλοσεβεϊς συνδρομητα'ι κατά

Χίζνα ( 1 - 3 0 ) .
2. 'Από αυτούς: Βουκουρέστι (73 -
118)· Λειψία (1 - 2)· Βιέννη ( 1 - 1 ) .
3. Στο τέλος τοϋ κατάλογου δη­
μοσιεύεται (σ. 555) ή ακόλουθη ση­
μείωση: «ή βοήθεια πάντων τών ανω­
τέρω σημειωΟέντων φιλευσεβών Συν­
δρομητών έξήρκεσεν εις έκτύπωσιν
βιβλίων 716. Ί Ι έν Βουκουρεστίω
συναχθεϊσα, εις 140. Ή έν Τάσι, εις
212. Ή έν τω άγίω Ό ρ ε ι εις 330.
Τ Ι έκ Ρωσίας εις 32. Τ Ι ποσότης
τών χρημάτων έσημειώθη, όχι καθώς
εδόθη, άλλα καθώς έμβήκαν τα άσπρα
μέ ξεπεσμον 20 τοϋ λάχιστον εις τα
100. Λέγω τοϋ λ.άχιστον, επειδή και
άνέβη και εις 23 και εις 24 πολλάκις,
και ά/.λοτε έκατέβη εις 18. "Οθεν ή
λήψις συνέβη πάντοτε μέ μεγάλην
ζημίαν, δια τήν άνωμαλίαν τών και­
ρών. Δια τοΰτο θεωρούμενης της τι­
μής τών βιβλίων προς 15 γρόσια,
συμβαίνει να λαμβάνη όστις εδωκεν
100 γρόσια, 5 σώματα και να μένουν
5 γρόσια. Και όστις έδωκε 50 2 σώ­
ματα και 10 γρόσια. Εις δε τά ονό­
ματα όπου είχεν 30. 25. ή 20 έγράφη
έ'να σώμα και με όλον όπου ή ποσότης
δεν έξαρκεϊ. 'Αλλά δια να μη μείνη
το όνομα έσημειώθησαν οΰτω τά σώ­
ματα, και πρέπει μόνοι των να έξισω-
άναλογίαν τής ιδίας έκαστου ποσό­
τητος».
4. Το άθροισμα είναι 714 και
Οχι 716 οπός σημειοονει ό έκδοτης.
Στον υπολογισμό τών συνδρομητών
κατά τόπους διαμονής (βλ. πιο κάτω,
σ. 170έξ. ) υπολογίζω 622 αντίτυπα και
οχι 714: αυτό οφείλεται στό δτι, γιά
ορισμένες περιοχές, δέν αναγράφεται
ό αριθμός τών αντιτύπων πού αντι­
στοιχούν σέ κάθε συνδρομητή άλλα,
συνολικά, ό αριθμός πού αντιστοιχεί
σέ συνδρομητές πολλών τόπων μαζί.
Στις περιπτώσεις αυτές θεωρώ, για
τήν ευκολία τών ύπολ,ογισμών, δτι σε
κάθε συνδρομητή αντιστοιχεί έ'να αντί­
τυπο.
Ό τελικός πίνακας τών συνδρο­
μητών κατά τόπους διαμονής, στον
όποιο μπόρεσα να καταλήξω, παίρ­
νοντας υπόψη τις αλλαγές πού σημειώ­
θηκαν στις αμέσως προηγούμενες ση­
μειώσεις, είναι ό ακόλουθος: "Αθως
( 2 3 6 - [236])· Βιέννη ( 2 - 2 ) · Βου­
κουρέστι ( 7 4 - [118])· Τάσι ( 5 4 - 5 6 -
[135])· Κράγιοβα ( 1 - 2 ) · Κωνσταντι­
νούπολη ( 7 - [ 7 ] ) · Λειψία (1 - 2)·
Μόσχα ( 1 - 2 ) · Μποτοσάνι (18 - 19 -
[22])· Νίζνα ( 1 - 3 0 ) · Σμύρνη (1 -
[1])· Χίος ( 2 3 - [23])· άγνωστο ( =
Βλαχία και Μολδαβία) (14 - [42]).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 127

σων φιλογενών και φιλελλήνων Συνδρομητών είς εκδοσιν της παρού­

σης Πρακτικής Γραμματικής.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βουκουρέστι ( 3 3 - 155)' Βιέννη

(8-37). Σ ύ ν ο λ ο : 41-41-192.

1802.1 Γουίδωνος Γρανδη, Σύνοψις τών Κωνικών Τομών, μετα-

φρασθεΐσα έκ τ η ς Λατινίδος είς την . . . απλούστευαν διάλεκτον υπό
Σ . Α. Σ . . . . έξ ης μετήνεκται είς την Έλληνικήν παρά Ί ω ν α ίεοομ.
Σπαρμιώτου, . . . ' Ε π ι σ τ α σ ί α μεν και διορθώσει Λ. Γ α ζ ή . . . Δαπάνη
î è φιλότιμων καί φιλοκάλων Ε λ λ ή ν ω ν , ών τα ονόματα έν τοις έμπρο­
σθεν καταγράφεται, Βιέννη 1802, τύποις Φ. Α. Σ χ ρ α ϊ μ β λ . — 8ο, σ.
X X I I + 252 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΗΑΣ, άρ. 167 ). - σ. XV - XX : 01 Φιλό­
τιμοι και Φι/.οττάτριδες Συνδρομηταί της παρούσης Βίβλον.

Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς τάξη και '/ωρ'ις αναγραφή τοϋ τόπου
διαμονής1. Σ ύ ν ο λ ο : 113 - 113 - 348.

1803.1 'Ιερωνύμου Λαλάνδ, 'Επιτομή 'Αστρονομίας . . . Μετα-

φοασθεϊσα . . . παρά Δ. Δ. τοϋ Φιλιππίδου, τ . Α ' - Β ' , Βιέννη 1803,
Τυπογ, αφία Γ. Βενδότη. — 8ο, σ. XLVI1I + 4 + 4 2 4 καί XVI +
2 + 444 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 2 0 0 ) . - τ. Β ' σ. V I I I - XVI : Κατά­
λογος τών Σννδρομητών κατά 'Αλφάβητον σ. 1 - 2 χ. άρ. υστέρα άπο
τή σ. X V I : Κατάλογος τών τ ης Κωνσταντινονπόλ,εως Σηνδρομητών1.

Ό τόπος διαμονής τών συνδρομητών αναγράφεται μόνο σε 144 περιπτώσεις.

Μαζί μέ αυτούς πού μπόρεσα να ταυτίσω κατανέμονται ως εξής : 'Αμπελάκια (4 -
15)· Βιέννη ( 2 6 - 7 3 ) ' Βουκουρέστι ( 2 - 1 2 ) · 'Ελασσόνα ( 2 - 7 ) · Θεσσαλονίκη
( 1 - 1 ) · Ί ά σ ι ( [ 3 8 3 ] - 45)· Κωνσταντινούπολη ( 4 2 - 2 8 2 ) ' Λάρισα (6 - 13)· Μι-
σκολτζ ( 4 - 5 ) · Μονή Σπαρμοϋ (1 - 1 )· Μόσ/α (29 - 105)· Ραψάνη (2 - 13)· Σ ι -
μπίνι ( 1 - 1 ) " Τεργέστη ( 3 0 - 3 9 ) · Τσαρίτσανη ( 1 - 1 ) ' Τύρναβος ( 1 - 3 ) ' Θεσ­
σαλία ( 4 - 4 ) · άγνωστο ( 4 1 - 5 4 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 2 4 2 - 2 4 2 - 6 7 9 .

1. Μπόρεσα να ταυτίσω: 'Αμπε­ ( 3 - 3 ) · [Θεσσαλία] (43-130-).

λάκια (2 - 11 )' 'Ελασσόνα (2-8)'
Ζητούνι (1 - 6 ) - Θεσσαλονίκη (1 -
4)" Καλαμπάκα (1 - 4)" Καρπενήσι
( 1 - 4 ) · Κλεινοβός ( 3 - 3 ) ' Κωνστα­
ντινούπολη ( 1 - 2 ) ' Λάρισα ( 6 - 2 9 ) '
Μονή Σπαρμοϋ (0 - 2 3 ) ' Νάουσα (1 -
4 ) ' Νίζνα (1 - [ 1 ] ) ' Σμύρνη - ( 1 5 -
25)' Τρίκκαλα ( 1 - 0 ) ' Τσαρίτσανη
( 1 5 - 0 5 ) ' Τύρναβος ( 3 - 1 4 ) · Χίος
2. Ό κατάλογος τών συνδρομητών
της Κωνσταντινούπολης προστέθηκε έκ
τών υστέρων. Δεν υπάρχει σε όλα τα
αντίτυπα.
3. Σ τ ή σ. XVI υπάρχει ή αναγραφή:
«καί άλλοι φιλομαθείς του 'Ιασίου
[αντίτυπα] 28». Για τήν ευκολία τών
λογαριασμών υπολογίζω, αυθαίρετα :
28 συνδρομητές Χ 1 αντίτυπο.
 128 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

1804.1 Φρ. Σοαυίου, Στοιχεία τής Λογικής, Μεταφυσικής και

Η θ ι κ ή ς . . . Μ ε τ α φ ρ α σ θ έ ν τ α . . . π α ρ ά Γρηγορίου ιεροδιακόνου τ ο ϋ Κ ω ν -
1
σταντά, τ. Α ' - Δ', Βενετία 1804, παρά Ν. Γλυκεΐ . —8ο, σ. 187"
6+198- 336· 3 7 8 (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 2 9 8 ) . - τ . Δ' σ. 357-
3 7 8 : Κατάλογος τών Φιλολόγων Συνδρομητών της εκδόσεως της Βί­
βλου ταύτης καθ' έκάστην Πόλ.ιν.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις και περιοχές: Αίνος ( 9 - 1 0 ) ·

'Αμπελάκια ( 3 3 - 1 0 8 ) · Βιέννη ( 7 - 1 2 ) · Κωνσταντινούπολη ['των εν Βυζαντίω,
2
τη Βασιλευούση τών πόλεων'] ( 1 8 1 - 2 1 8 ) · Ζεμον ( 1 1 - 1 1 ) · Ζητούνι καί Λε-
3
βαδεία (19 - 2 3 )' Θεσσαλονίκη ( 1 9 - 2 7 ) · Ί ά σ ι ( 6 1 - 7 5 ) · " Ε ν Κυδωνίαις καί
Μυτιλήνη' ( 3 - 3 ) · ' εκ της τών Κυδο>νιών σχολής' (52 - 52)' 'έν Ααρίσση, Τυρ-
4 5
νάβω, καί Τζαριτζάνη' (47 - 69 )' Μελένικο (13 - 13 )· "Αργός (41 - 62 )· Τρι-
πολιτζά ( 1 0 - 1 0 ) · Άνδρίτζα ( 1 0 - 1 0 ) · 'εκ Σπέτζας καί Κρανιδίου' ( 1 5 - 1 6 ) ·
Πέστα ( 9 - 1 1 ) · Σμύρνη ( 5 3 - 5 7 ) · Τριέστι ( 2 1 - 2 4 ) · Χίος (111 - 123 6 ). Σ ύ ν ­
ο λ ο : 725 - 726 - 934.

1806.1 Α θ α ν α σ ί ο υ τοϋ Πάριου, ' Ε π ι τ ο μ ή εϊτε Συλλογή τών Θείων

τής ΙΙίστεως Δογμάτων, Λειψία 1806, τυπογραφία Βράΐτκοπφ καί
Έ ρ τ ε λ . — 8 ο , σ. X X + 5 3 1 ( Ε Κ Ι Ν Η Σ - Μ Ε Ξ Α Σ , ά ρ . 4 0 3 ) . — σ. 517-
5 3 1 : Κατάλογος τών Συνδρομητών τής εκδόσεως τής βίβλου ταύτης.

1. Χρονολογημένη από Βιέννη, 10 συνδρομητές άπό: Χανιά ( 1 - 2 ) ' Μυ-

'Ιουλίου 1801, κυκλοφόρησε έντυπη
έκκληση για τήν προεγγραφή συνδρο­
μητών. Το έντυπο λανθάνει' αναδη­
μοσιεύτηκε άπο τον Alter στο π .
Allgemeiner Litterarischer Anzeiger,
φ. 31, Λειψία 1801, σ. 609 (πβ. Δ.
Φιλιππίδης - Barbie du Bocage - Λ.
Γαζής, 'Αλληλογραφία, έκδ. Αίκ. Κου-
μαριανοϋ, Ά θ . 1966, 211)· γαλλική
του μετάφραση δημοσίεψε ό Ansse de
Villoison, « T r a d u c t i o n littérale du
P r o s p e c t u s en grec vulgaire d ' u n e
t r a d u c t i o n du Cours des Sciences
Philosophiques p a r M. Soave», Le
Magasin Encyclopédique V i l e année,
An IX - 1801, τ. V, σ. 555 - 559.
2. Στην πραγματικότητα: 1 7 6 -
177 - 212. Στον κατάλογο τής Κων­
σταντινούπολης περιλαμβάνονται καί
ριόφυτο ( 1 - 1 ) · Μ. Βατοπεδίου ( 1 -
1)· Χώρα (1 - 1)· Σαντορίνη ( 1 - 1 ) .
3. Μπόρεσα να ταυτίσω: Ζητούνι
( 1 - 2 ) · Λειβαδιά ( 6 - 7 ) .
4. Μπόρεσα να ταυτίσω : Βέροια
( 1 - 4 ) · Έλασσώνα ( 3 - 5 ) ' Ζαρκος
( 1 - 1 ) · Λάρισα (5 - 8)· Μονή Σπαρ-
μοϋ ( 2 - 2 ) ' Μονή Θεοτόκου Σελί-
τζανης (2 - 2)' Σέρβια ( 1 - 1 ) ' Τρίκ-
κη ( 2 - 3 ) · Τσαρίτσανη (11-18)'
Τύρναβος ( 1 - 3 ) .
5. Στον κατάλογο τοϋ "Αργούς
περιλαμβάνονται καί συνδρομητές άπο
τήν Κόρινθο ( 2 - 2 ) .
6. Στην πραγματικότητα: 107 -
110. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται
καί συνδρομητές άπο τις Μηλιές (1 -
2 ) ' Νάξο ( 1 - 1 ) καί άγνωστου τό­
που διαμονής (2 - 10).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 129

Καταγραφή των συνδρομητών κατά τόπους κατοικίας καί τόπους καταγωγής :'
Κωνσταντινούπολη ( 7 - 4 2 ) ' Όί ές 'Ιωαννίνων 1 ' ( 2 - 2 0 1 ) · Χίος ( 1 5 7 - 1 9 4 ) ·
Σμύρνη ( 7 9 - 8 2 - 1 5 5 ) · Θεσσαλονίκη ( 1 7 - 5 7 2 ) · Αίνος ( 4 - 7 ) ' "Τδρα [Νήδρα]
( 5 - 6 ) ' 'Αθήνα ( 1 9 - 1 9 ) · Λειβαδιά ( 2 2 - 2 2 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 3 1 2 - 3 1 8 - 7 0 3 .

• 1806.2 Θουκυδίδου, Περί τοϋ Πελοποννησιακού πολέμου βιβλία

οκτώ μεταφρ5 σθέντα, σχολιασθέντα καί εκδοθέντα τύποις παρά Νεο­
φύτου Δ ο ύ κ α , τ ο μ . Α ' - Γ, Βιέννη 1805 - 1806 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
349, 414, 426 καί 4 2 7 ) . — τ . Γ 1806 ( : Λεξικον των Φράσεων εις
την Ίστορίαν τοϋ Θ ο υ κ υ δ ί δ ο υ ) , σ. 2 5 7 - 2 8 3 : Κατάλογος των συν­
δρομητών της εκδόσεο>ς της βίβλου ταύτης καθ' έκάστην πόλαν κατά
Άλφάβητον.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Κωνσταντινούπολη (216 - 316 3 )'

Βουκουρέστι ( 1 8 6 - 2 5 6 V Ί ά σ ι ( 1 1 9 - 1 9 1 ) · Κυδωνί.ς (68 - 77 5 ) · Χίος ( 4 7 -
48)· Θεσσαλονίκη (44 - 50 e V 'άπο Δράμας καί Ζηχνών' (14 - 1 6 ' ) ' Σμύρνη (37 -
41)· Μόσχα ( 6 8 - 1 1 7 ) · Μελένικο ( 1 6 - 1 6 ) ' Βιέννη ( 7 0 - 9 5 ) · Πέστα ( 2 2 - 2 7 ) ·
Σιμπίνι ( 9 - 1 0 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 9 1 6 - 9 1 6 - 1 2 6 0 .

1806.3 Γ ό λ δ σ μ ι θ , ' Ι σ τ ο ρ ί α τ η ς ' Ε λ λ ά δ ο ς . . . μ ε τ α φ ρ α σ θ ε ϊ σ α ... υ π ό

Δ η μ η τ ρ ί ο υ Ά λ ε ξ α ν δ ρ ί δ ο υ , τ . Α ' - Β ' , Βιέννη 1806, τ ύ π ο ι ς Σ χ α ι μ β λ ε ί ο ι ς .
— 8 ο , σ. X X X I V + 4 4 0 καί XVI +472 ( ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 3 9 0 ) .
— τ. Β' σ. 1 - 4 χ . ά ρ . σ τ ο τ έ λ ο ς τ ο ϋ τ ό μ ο υ : Κατάλογος τω\ φιλογενών
συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις: Βιέννη ( 3 0 - 3 5 - 7 1 5 ) ' Κων­

σταντινούπολη ( 1 1 - 1 2 2 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 41 - 46 - 837.

1806.4 Δ η μ η τ ρ ί ο υ Ά λ ε ξ α ν δ ρ ί δ ο υ , ' Ε λ λ η ν ι κ ό ς Κ α θ ρ έ π τ η ς ή τ ο ι σύν­

τομος βιογραφία τ ώ ν άχρι τοϋ Ι Ε ' αιώνος άκμασάντων 'Ελλήνων καί

1. Τα 'Ιωάννινα είναι, έδώ, ό τό­ 5. Στην πραγματικότητα: 67 -76.

πος καταγωγής. Τόπος διαμονής:
Νίζνα ( 1 - 4 - 2 0 0 ) · Κωνσταντινού­
πολη ( 1 - 1 ) .
2. Στην πραγματικότητα : 1 6 - 2 7 "
στον κατάλογο περιέχεται καί ένας
συνδρομητής άπο τή Λειψία (1 - 30).
3. Στην πραγματικότητα : 214 -
314. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται
καί συνδρομητές άπο το Ρέθυμνο (1 -
1) καί τή Σμύρνη ( 1 - 1 ) .
4. Στην πραγματικότητα: 185 -
255. Στον κατάλογο περιλαμβάνεται
συνδρομητής άπο τίς Κυδωνιές (1 - 1 )"
Προστίθεται ένας συνδρομητής άπο
το Βουκουρέστι ( 1 - 1 ) ' στον κατά­
λογο υπάρχουν συνδρομητές άπο τή
Μυτιλήνη ( 1 - 1 ) καί το Πλουμάρι
(1-1).
6. Στην πραγματικότητα: 3 6 - 4 1 .
Στον κατάλογο υπάρχουν συνδρομη­
τές άπό: Μονή 'Αγίας 'Αναστασίας
( 5 - 6 ) · Βέροια ( 1 - 1 ) · Νάουσα ( 2 -
2).
7. Μπόρεσα να ταυτίσω: Δράμα
( 1 - 2 ) · Πράβι ( 1 - 1 ) · Μονή Είκοσι-
φοινίσσης (3 - 4 ) .
 130 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

τίνων 'Εκκλησιαστικών συγγραφέων . . . αξιώσει καί συνδροιιή των

φιλελλήνων συνδρομητών της Ε λ λ η ν ι κ ή ς ιστορίας τοϋ Γόλδσμιθ, Βιέννη
1806, τύποις Σχραιμβλείοις. — 8ο, σ. 164 + 4 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ
άρ. 4 0 2 ) . — σ. 1 - 4 χ. άρ. στο τέλος του τόμου: Κατάλογος τών
ψιλογενών συνδρομητών.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις: Βιέννη ( 3 0 - 3 5 - 7 1 5 ) · Κων­

σταντινούπολη (11 - 122 ). Σ ύ ν ο λ ο : 41 - 46 - 8371.

1806.5 Δημητρίου Π. Γοβδελά, Σ τ ο ι χ ε ί α Ά λ γ ε β ρ α ς . . . Μέρος

Πρώτον. Έ ν Ά λ λ η , τ υ π . Φ. Α. Γρούνερτ, 1806. — 8ο, σ. C + 784
(ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 3 9 5 ) . — σ. 777 - 779 : Κατάλογος των εν Μέρει
Συνδρομητών της τοϋ Πρώτον τών Μαθηματικών Τόμου εκδόσεως.

Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής2. Σ ύ ν ο λ ο :

3
[34] -[34] -175.

1806.6 Συντατικά Γράμματα της έν Ίωαννίνοις Πατριαρχικής

Σχολής . . . Ε κ δ ο θ έ ν τ α . . .Δι' εξόδων τών έν Κωνσταντινουπόλει ε μ π ο ­
ρευομένων συνεπαρχιωτών. . ., Βιέννη 1 8 0 6 . — 8 ο , σ. 53 ( ΓΚΙΝΗΣ -
ΜΕΞΑΣ, άρ. 4 3 5 ) . — σ . 43 : τά ονόματα τών «συνεπαρνιωτών».

Δεν δημοσιεύεται κατάλογος συνδρομητών δημοσιεύεται, όμως, ενα γράμμα

τών ήπειρωτών εμπόρων της Κωνσταντινούπολης προς τον Πατριάρχη' αυτοί πού
το υπογράφουν πρέπει να είναι οι 'έν Κωνσταντινουπόλει εμπορευόμενοι συνεπαρ-
χιώται' 'δι' εξόδων' τών οποίων κυκλοφόρησε το βιβλίο4. Ό αριθμός τους ανέρ­
χεται σε 28.

1807.1 Ανθίμου Γ α ζ ή , Βιβλιοθήκης Ελληνικής βιβλία δύο, τ .

Α'-Β' Βενετία, Τυπογραφία Π. Θεοδοσίου, 1807. — 8ο, σ. ξ' +414

1. Ό κατάλογος είναι όμοιος μέ πόλει άνωνύμως συναχθέντα σπουδή

τον κατάλογο τοΰ 1806.3.
2. Ταυτίζονται : Ίάσι (30 - 91 )·
Κωνσταντινούπολη (; - 60 )- Λειψία
( 1 - 2 ) · Νίζνα ( 1 - 2 0 ) . "Αγνωσ-ος
τόπος διαμονής ( 2 - 2 ) .
3. Δεν αναγράφονται ούτε τα ο­
νόματα οΰτε ό αριθμός τών συνδρο­
μητών τής Κωνσταντινούπολης' ση­
μειώνεται μόνο ό αριθμός τών αντι­
τύπων (60): «τα έν Κωνσταντινου­
τ ο ϋ . . . Ποστελνίκου κυρίου Δημη­
τρίου Μάνου».
4. Το βιβλίο αυτό βρίσκεται στο
ακραίο δριο τών βιβλίων πού κυκλο­
φόρησαν μέ τη μέθοδο τής συνδρομής
και ίσως θα έπρεπε να αποκλεισθεί
άπο τον κατάλογο μου. Τελικά προ­
τίμησα να ακολουθήσω τή δοκιμασμέ­
νη αρχή «καλύτερα κάτι να περισσεύει
παρά να λείπει».
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 131

και 331 (ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 4 4 8 ) . - τ. Β ' σ. 3 2 4 - 3 3 1 : Τα ονό­

ματα τών Συνδρομητών εϊς την 'Ελλψπκην Βιβλαοθήκην1.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βενετία (13 - 48 2 )· Βουκου­

ρέστι (94 - 124 )· Κωνσταντινούπολη (57 - 59 3 )· Λιβόρνο ( 4 - 9 ) . Σ ύ ν ο λ ο :
168-168-240.

1807.2 'Ιστορία συνοπτική της Ελλάδος . . . μετενεχθεΐσα εις

τήν άπλοελληνικήν ημών Λιάλεκτον παρά Βασιλείου Π : Π : Ευθυμίου,
Βιέννη, Νέα Τυπογραφία 1807. - 8ο, σ. X X I I I + 386 + 10 χ. άρ.
(ΓΚΙΧΗΣ-ΜΕΞΛΣ, άρ. 4 7 2 ) . — σ. 6 - 10 χ. άρ. : Κατάλογος Τών Συν­
δρομητών της Βίβλου ταύτης.

Το σύνολο των συνδρομητών μένει στή Βιέννη· ό κατάλογος χωρίζει : 'τών έν

Βιέννη εντοπίων' (41 - 45 - 336)' 'τών έν Βιέννη έκ Sia<pófcov πόλεων' (104 - 10" -
777)' στους τελευταίους υπάρχει καί μια συνδρομή για τα 'Αμπελάκια (1-50).
Σ ύ ν ο λ ο : 146-153-1163 4 .

1807.3 Γόλδσμιθ, 'Ιστορία της 'Ελλάδος . . . Μεταφρασθεΐσα. . .

υπό Δημητρίου Άλεξανδρίδου . . . "Εκδοσις δευτέρα . . . τόμ. Α ' - Γ'
Βιέννη, τύποις Βενδοτείοις, 1807. — 8ο, σ. θ' + 3 + 404 + κ' καί
4 χ. άρ. + 396 + μ γ ' καί 4 χ. άρ. + 395 + ιζ' + 9 χ. άρ. (ΓΚΙΧΗΣ -
ΜΕΞΑΣ, άο. 4 5 2 ) . — τ . Γ' σ. 1 - 6 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατά-
λόγος τών ψυχογενών συνδρομητών. Σ ε ορισμένα αντίτυπα έχει κολ­
ληθεί ενα μονόφυλλο, μικρότερων διαστάσεων, με τίτλο : Παράρτημα.
ΟΙ εν Κωνσταντινουττόλ.ει συιδρομηταί.

1. Τό 1806 κυκλοφόρησε έντυπη αντίτυπα τοϋ βιβλίου αύτοϋ πού περι­

έκκληση για προεγγραφή συνδρομη­
τ ώ ν το έντυπο αυτό λανθάνει' πβ. Α.
Κοραής, Αλληλογραφία, έκδ. ΟΜΕΛ,
Β' Ά θ . 1966, 324.
2. Στην πραγματικότητα: 12 - 46"
στον κατάλογο περιλαμβάνεται συν­
δρομητής άπο τή Χίζνα ( 1 - 2 ) .
3. Στην πραγματικότητα : 54 - 56.
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται καί
συνδρομητές άπο τήν Άριτζού (2 - 2 )
καί το Γραμματικό (1 - 1 ) .
4. "Οπως σημείωσα και προηγού­
μενα (σ. 110) φαίνεται πώς υπάρχουν
έχουν έκτος άπο τον κατάλογο τών
συνδρομητών πού παρουσιάζω έδώ
καί συμπληρωματικούς καταλόγους με
συνδρομητές άπο τή Βλαχία καί τή
Μολδαβία. Οι αριθμοί πού μνημονεύει
ή Α. Camariano - Cioran, Les Aca­
démies princières. . . . 6. π., σ. 243
καί 318 είναι οι ακόλουθοι: 213 αντί­
τυπα διατέθηκαν στή Ρουμανία" άπο
αυτά 51 στους καθηγητές καί τους
μαθητές της 'Ακαδημίας του Βουκου­
ρεστίου. "Ωστε συνολικά ο'ι συνδρο­
μητές προαγόρασαν 628 αντίτυπα.
132 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), άρ. 69 - 70

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (37-88 1 ) - Παρίσι (8 -11)'

Πέστη ( 7 - 1 2 ) · Τεμεσβάρι ( 3 - 4 ) · ϊ ρ ι έ σ τ ι ( 1 5 - 2 0 ) ' Σμύρνη (48 - 60 2 )· Χίος
(25-52 3 ) 'Αμπελάκια (7 - 18)· Κωνσταντινούπολη (56 - 57 - 153* ). Σ ύ ν ο λ ο :
233 - 234 - 418. »

1807.4 Κ. Μ. Κ ο ύ μ α , Σ ε ι ρ ά στοιχειώδης των Μαθηματικών καί

Φ υ σ ι κ ώ ν Π ρ α γ μ α τ ε ι ώ ν έκ δ ι α φ ό ρ ω ν σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν σ υ λ λ ε χ θ ε ι σ ώ ν . . . τ ό μ .
Α'- Η', Βιέννη, τυπογραφία Γ. Βενδότου, 1807 ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - ΜΕΞΑΣ,
άρ. 4 8 5 ) . — τ . Η' σ. 2 5 5 - 2 6 9 : Κατάλογος τών φύ.ογειών Συνδρο­
μητών της εκδόσεως της Βίβλου ταύτης.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις καί περιοχές : Βιέννη (107 - 2 0 7 5 ) '
Βουκουρέστι (79 - 81 - 97 6 )· Κωνσταντινούπολη (88 - 89 - 107 )' Κυδωνιές ( 6 2 -
6 3 - 6 4 ' ) · Τεργέστη (24 - 28)· Λιβόρνο (17 - 1 9 ) ' Θεσσαλονίκη ( 1 4 - 1 5 ) · Θεσ­
σαλία ( 1 7 - 3 2 8 ) · Σ ύ ν ο λ ο : 4 0 8 - 4 1 2 - 5 6 9 .

1807.5 Εύτροπίου, Επιτομή της Ρωμαϊκής 'Ιστορίας . . . Μετα-

φρασθεΐσα. . . εις την κοινήν όμιλουμένη\, παρά Νεοφύτου Δ ο ύ κ α . . .
τ. Α' - Β' Βιέννη, Τυπογραφία Γ. Βενδότου, 1807. — 8c, σ. κγ' +
391 καί 376 + 6 χ. άρ. (ΓΚΙΧΠΣ -ΜΕΞΑΣ, άρ. 464 καί 477). — τ . Β'
( : Λεξικον των ένδοξων ανδρών τών έ 'Ιστορία του Εύτροπίου) σ. 1 -
6 χ. άρ. στο τέλος του τόμοι. : Οι εν Μολδαβία φιλόλογοι συνδρομηταί*.

1. Στην πραγματικότητα: 31 - 74. 96. Υ π ά ρ χ ε ι καί συνδρομητής άπό τήν

Στον κατάλογο περιλαμβάνονται καί
συνδρομητές από το Βουκουρέστι (4 -
8) καί τήν Κωνσταντινούπολη (2 - 6 ) .
2. Στην πραγματικότητα: 47 -'59.
Στον κατάλογο περιλαμβάνεται καί
συνδρομητής άπα το Παϊτήρι (1 - 1 ).
3. Στην πραγματικότητα: 50 - 50.
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται καί
συνδρομητές άπα Νάξο (1 - 1 ) καί
Αίνο ( 1 - 1 ) .
4. Στην πραγματικότητα: 4 9 - 5 0 -
113. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται
καί συνδρομητές άπό: Βλάγκα (3 -
26)· Κίο ( 2 - 7 ) · Σηλύβρια ( 2 - 7 ) .
5. Στην πραγματικότητα : 100 -
1 9 1 . Στον κατάλογο της Βιέννης περι­
λαμβάνονται συνδρομητές άπό τα 'Αμ­
πελάκια ( 1 - 1 0 ) · Πέστη ( 4 - 4 ) · Ζεμ-
πλίνο [ = Σεμλίνο] ( 2 - 2 ) .
6. Στην πραγματικότητα: 78 - 80-
Κράγιοβα. Στον κατάλογο τών συν­
δρομητών τοϋ Βουκουρεστίου αναγρά­
φονται με ιδιαίτερο τίτλο οί 'έν τ ω
Ή γ ε μ ο ν ι κ ώ σχολείω' δάσκαλοι (4 - 4)
καί οι 'μαθηταί αυτού" (13 - 15 - 1 3 ) .
7. Στην πραγματικότητα: 5 1 - 5 2 -
53. Στον κατάλογο τών Κυδωνιών πε­
ριλαμβάνονται καί συνδρομητές άπό:
Μυτιλήνη (3 - 3 ) · Πλουμάρι ( 2 - 2 ) ·
Μήθυμνα / Μόλυβος ( 5 - 5 ) · Τζου-
καλοχώρι (1 - 1 ).
8. Μπόρεσα να ταυτίσω : Γαρδίκι
(1 - 2)· Δομοκός (1 - 2)· Έλασσώνα
(2 - 5)· Ζητούνι ( 1 - 2 ) · Αάρισα (3 -
5)· Μονή Σπαρμοϋ (1 - 2 ) ' Τρίκκη
(1 - 2 ) · Τσαρίτσανη (6 - 1 1 ) .
9. Το έξασέλιδο πού περιέχει τον κα­
τάλογο, μικρότερου σχήματος άπό τις
σελίδες τοΰ βιβλίου, φαίνεται πώς έχει
τυπωθεί μεταγενέστερα καί πάντως
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 133

Καταγραφή των συνδρομητών με την ακόλουθη σειρά : Έ κ της ιεράς αυτόθι

Μητροπόλεως ( 1 0 - 4 3 ) ' οί έκ της άγιωτάτης Μητροπόλεως άρχιμανδρΐται και
λοιποί ( 6 - 9 ) ' οί 'Ιεροδιάκονοι ( 8 - 8 ) ' οί εφημέριοι ( 5 - 5 ) " οί Τ'άλται ( 4 - 4 ) '
οί Άναγνώσται ( 5 - 8 - 5 ) ' οί Λογοθέται ( 5 - 5 ) ' οί έπί του Δικαστηρίου σύν τοις
Άρχιμανδρίταις συνεδριάζοντες ιερείς ( 5 - 5 ) ' οί έν τ ω Τυπογραφείω της μτ-ροπ.
( 7 - 8 - 7 ) ' οί έν ταϊς ύποκειμέναις τη άγιωτάτη μητροπόλει μοναϊς ήγουμενεύοντες
( 6 - f i ) ' οί έν ταϊς εις τον πανάγιον Τάφον άφιερωμέναις ίεραίς σταυροπηγιακαϊς
μοναΐς (10 - 1 0 ) ' οί έν ταΐς εις το Σίναιον "Ορος ( 4 - 4 ) ' οί έν ταΐς εις το αγιον
"Ορος του "ΛΟωνος ( 4 - 5 ) ' οί έν ταΐς τη ίερα μονή Βατοπεδίου (4 - 5 - 4 ) ' οί έν
ταΐς τή ίερα μονή Ζωγράφου ( 5 - 6 ) " οί έν ταΐς τή ίερα μονή τοϋ Ά γ . Παύλου
( 2 - 2 ) ' οί έν ταΐς τή τοϋ Σωτήρος Χϋ ίερα μονή τή έπικεκλημένη Έσφιγμένου 1
( 9 - 9 ) ' οί έν τή Ίερα σχολή Σοκόλας διδάσκαλοι (47 - 6 4 ) 2 ' οί μαΟηταί τοϋ σχο­
λείου ( 1 1 - 1 1 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 157 - 1 6 2 - 212 3 .

1808.1 Επιτομή Χρονολογική της Γενικής 'Ιστορίας. Έκ της

Γαλλικής εις τήν ήμετέραν μετενεχθεΐσα Διάλεκτο ν . . . υπό τοϋ...
Λά,μπρου Ά ν τωνιάδου . . . τύποις εκδοθείσα δια συνδρομής των φιλό­
τιμων του Γένους, ών τα ονόματα έν -τω τέλει τοϋ παρόντος κ α τ α γ ρ ά ­
φονται . . . Κωνσταντινούπολη, Πατριαρχικό Τυπογίΐαφεϊο, 1808. — 8 ο ,
σ. 10 χ. άρ. + 253 + 1 5 / . άρ. (ΓΚΙΝΠΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 5 0 6 ) . — σ .
1-15 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατά).ογος Των Φιλολόγων Σνν-
δρομ)/τών της εκδόσεως τον Παρόντος.

Καταγραφή των συνδρομητών με τήν ακόλουθη σειρά : [ανώτεροι κληρικοί]

( 1 9 - 5 1 ) ' [φαναριώτες και διάφοροι] ( 5 7 - 1 0 1 ) ; [κληρικοί] ( 3 4 - 3 8 ) ' [λογιώ-
τατοι] ( 7 - 7 ) ' Όί τιμιώτατοι κύριοι' (07 - 8 0 ) ' [δάσκαλοι και λογιώτατοι (μαθη­
τές ;) ] ( 2 8 - 2 8 ) · [Σχολή Βλάγκας] ( 1 5 - 1 5 ) ' [Σχολή Κίου] ( 4 - 4 ) · Όί έν Κυ-
δωνείαις συνδρομηταί' ( 8 1 - 8 1 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 312 - 312 - 406 4 .

1808.2 Λ. Χ. Γασ—άρεως, Σ χ ο λ α σ τ ι κ ή Γεωγραφία . . . μεταφρα-

δεν περιλαμβάνεται σε όλα τα αντί­ 3. Τόπος διαμονής : Γαλάτζι (1 -

τυπα τής έκδοσης. Χρησιμοποιώ αντί­
τυπο τής Βιβλιοθήκης τοϋ Κ Χ Ε / Ε Ι Ε .
1. Οί «έσφιγμενίτες» είναι μόνο
τέσσερεις' οί υπόλοιποι πέντε συνδρο-
μ η τ έ : είναι άπο μολδαβικέ^ μονέ;
, „f. ,n
υποκείμενες σε α/./,α αυωνιτικα μο­
ναστήρια, (Ξηροποτάμου, Ρούσικο,
Γρηγορίου, Δοχειαρίου).
2. Έ κ τ ο ς άπο τους «διδασκά­
λους» το τμήμα αυτό τοϋ καταλόγου
περιέχει και μεγάλο αριθμό «ευγενών»
και έμπορων.
1 ) ' Τάσι ( 1 5 4 - 1 5 9 - 2 0 9 ) ' Μποτο-
σάνι ( 2 - 2 ) .
4. Ή ταξινόμηση των συνδρομη­
τών ανάλογα μέ τον τόπο διαμονής
τους δίνει το ακόλουθο αποτέλεσμα
, πού είναι ενδεχόμενο να χρειάζεται
κάποιες μικρές τροποποιήσεις: Κων­
σταντινούπολη (211 - 302)· Βουκου­
ρέστι (3 - 5)· Κίος (4 - 4)· Βλάγκα
( 1 5 - 1 6 ) ' Κυδωνιές ( 7 5 - 7 5 ) ' "Τδρα
(1 - 1)· άγνωστος τόπος διαμονής
( 3 - 3).
134 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12(1975), αρ. 6 9 - 7 0

σθεΐσα . . . υπό τοϋ Κυριάκου Καπετανάκη, Βιέννη, τυπογραφία Λ.

Γρούνδ", 1808. - 8ο, σ. μ' + 512 + 3 χ. άρ. (ΓΚΤΝΗΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ.
520). — σ. 50ΓΪ - 512 : Κατάλογος τών φιλόμουσων συνδρομητών.
Καταγραφή των συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Βιέννη ( 3 5 - 2 1 9 ) ' Ίάσι (74-
104)- Σμύρνη ( 4 0 - 4 8 ) - Κυδωνιές ( 5 7 - 6 0 ) · Μυτιλήνη ( 2 3 - 2 3 ) 1 . Σύνολο:
229 - 229 - 454.

1808.3 II. Α. Άοήτου, Χημείας 'Επιτομή . . . ΜεταφρασΟεΐσα. . .

υπό Κ. Μ. Κούμα, τ. Α' - Β' Βιέννη, τυπογραφία Γ. Βενδότου, 1808.
— 8ο, σ. ο ς ' + 240 και 286 (ΓΚΙΧΠΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 5 2 3 ) . — τ. Β' α.
275 - 286 : Κατάλογος τών ψιλ.ογενών Συνδρομητών της εκδόσεως της
βίβλου ταύτης.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Βιέννη ( 2 3 - 195)· Τεργέστη

( 1 0 - 2 3 ) · Κωνσταντινούπολη (226 - 227 - 4 3 0 2 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 259-260-684.

1808.4 'Ακολουθία της 'Αγίας Μεγαλομάρτυρος και Πανευφήμου

Ευφημίας Συντεθείσα ύπό τίνος Ευσεβούς . . . Κωνσταντινούπολη, Πα­
τριαρχικό Τυπογραφείο, 1808.— Φύλλο, σ. 21 + 3 χ. άρ. (ΓΚΙΧΗΣ-
ΜΕΞΑΣ, άρ. 490). — σ. 1 - 2 χ. α ρ . : Κατάλογος των Φιλολόγων συν­
δρομητών τον παρόιτος.

Καταγραφή τών συνδρομητών, χ ω ρ ί ; ένδειξη τοϋ τόπου διαμονής, με τήν ακό­

λουθη σ ε ι ρ ά : [κληρικοί] ( 1 1 - 2 4 ) · [αξιωματούχοι και λογιώτατοι] (14-17)'
[κληρικοί] ( 1 4 - 1 4 ) · ΌΙ τιμιιότατοι κύ;.ιοι' ( 5 8 - 6 3 ) · Όί Τυπογράφοι τής Π α ­
τριαρχικής καί κοινής Τυπογραφίας (4 - 8 ) . — " Ο λ ο ι ζουν στην Κωνσταντινούπολη.
Σ ύ ν ο λ ο : 101 -101 - 126.

1808.5 Γεωργίου Κωνσταντίνου Ρόζια, 'Εξετάσεις περί τών Ρω­

μαίων ή τών ονομαζόμενων Βλάχων όσοι κατοικοΰσιν άντιπέραν του
Δουνάβεως... Πέστη, τυπ. Μ. Τράττνερ, 1808. — 8ο." σ. 160 (ΓΚΙ-
ΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 522). — σ. 1 5 0 - 1 5 9 : οι κύριοι συνδρομηταί.
Καταγραφή τών συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Πέστη ( 3 5 - 2 3 2 ) · Κετζκεμέτ
(1 - 1)· Βουδίμη [ = Βούδα] (7 - 26)· Μισκόλτζα (55 - 109)· Φελδβα? (4 - 28)·

1. Πρόκειται για ολο το νησί. 'Α­ 2. Στην πραγματικότητα : 203 -

ναλυτικά ή κατανομή τών συνδρομη­ 254. Στον κατάλογο τής Κωνσταντι­
τών ί ΐ ν α ι ή ακόλουθη: Μυτιλήνη (2-2 )' νούπολης περιλαμβάνονται συνδρομη­
Πλουμάρι (6 - 6)· Μήθυμνα ( 9 - 9 )• τές άπό: Βέροια (1 - 1 )· Βλάγκα (12 -
Τσουκαλοχώρι (1 - 1 )· "Αγρα ( 2 - 2 ) · 13 - 18)· Κίο (3 - 8)· Κυδωνιές (1 -
Καλλονή (1-1)· Πέτρα (1-1)· 30)· Χεοχώρι (2 - 6)· Σηλύβρια (2 -
Μανταμάδος ( 1 - 1 ) . 5)· Σίφνος ( 2 - 8 ) .
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 135

Γκιούρη ( 2 - 2 ) · Κομοράνη ( 1 - 2 ) · Βάτζιον (1 - 10)· Γκιούνγγιους ( 1 - 2 ) ' Ούνγ-

βάρη ( 4 - 8 ) · Βιέννη (47 - 140)· Τεμεσβάριον (6 - 15)· Τζάκοβα (2 - 2)· Π π ε τ ζ ε -
κερέκιον ( 1 - 5 ) · Χεόφυτον ( 8 - 8 ) ' Γκιούλβεζ (1 - 1 )' Ροσσάβα ( 5 - 5 ) ' Κραϊόβα
( 1 - 7 ) · Σαντομίρη ( 1 - 2 ) · Ροϋμα. ( 1 - 1 ) · Ζέμον ( 2 - 1 1 ) · Βαρσσάβα ( 3 - 4 ) ·
Πρασσόβα ( 1 - 1 ) · Σέρρες (Ι - 10)· Βιδίνι (2 - 2 )'• / Ό σ ε κ ι ( 1 - 5 ) . Σ ύ ν ο λ ο :
195 -195 - 639.

1810.1 Άντιπανάκεια, ήτοι περί των αιτίων, α τάς νόσους δυσιά-

τους, ή ανίατους, μή τοιαύτας καθ' έαυτάς ούσας, ώς επί το πολύ απερ­
γάζονται - ύπο 'Αναστασίου Γεωργιάδου . . . Βιέννη, τύποις Σχραιμ-
βλίου, 1810. — 8ο, σ. κβ' + 545 + 7 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
571). — σ. 6 - 7 χ. άρ. στο τέλος του τόμου: Σννδρομηταί εκ Βου­
κουρεστίου.
Σύνολο: 33-33-61.

1812.1 'Αναστασίου ΓεωργιάδΌυ, Πραγματεία περί της τών ελ­

ληνικών στοιχείων έκφωνήσεως, Παρίσι, τυπογραφία Eberhart, 1812.
- 8ο, σ. 10 χ. άρ. + 1 9 2 + 4 (ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 726). - σ. 192 :
Σννδρομηταί.
Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής 1 . Σύνολο:
50 - 50 - 375.

1812.2 Δομαιρόν, 'Επιτομή 'Ιστορίας Γενικής . . . Μεταφρασθεϊ-

σα . . . ύπο Αθανασίου Σταγειρίτου, τόμ. Λ' - Γ', Βιέννη, τυπογραφία
Σχράεμβλ, 1812. — 8ο, σ. XII + 336 και 300 και XXXVIII + 332
(ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 6 9 1 ) . — τ. Γ' σ. 3 3 0 - 3 3 2 : Κατάλογος τών
φιλογενών συνδρομητών.
Καταγραφή τών συνδρομητών με τήν ακόλουθη σειρά : χωρίς ένδειξη (4 - 2 5 ) '
'Θεσσαλονικείς έν Βιένννη' ( 9 - 1 2 ) ' 'Χίοι έν Βιέννη' (8 - 1 1 ) ' χωρίς τόπο διαμο­
νής (1 - 2 ) ' 'έκ Βουκουρεστίου' (4 - 4 6 ) ' 'εκ Βιδινίου έν Βιέννη' (2 - 6)' 'έκ Κε-
σκεμετίου' (3 - 3 ) ' 'έξ 'Αγράφων' ( 2 - 2 ) ' χωρίς ένδειξη (14 - 19)· 'έν Χίζνη τής
Ρωσίας' ( 1 - 2 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 4 8 - 4 8 - 1 2 8 2 .

1812.3 Κ. Βαρδαλάχου, Φυσική Πειραματική, Βιέννη, τυπογρα-

φεϊον Λ. Γρούνδ, 1812. —8ο, σ. φ' + η' + 7 7 3 + 8 χ. άρ. (ΓΚΙΧΗΣ-

1. Μπόρεσα να ταυτίσω : Χίζνα να τήν αποκαταστήσω, είναι: Βιέννη

( 1 - 5 0 ) · Βιέννη (32 - 162)· Παρίσι (33 - 56)· Βουκουρέστι (4 - 46)· Κων­
(4-80). σταντινούπολη (1 - 10)· Χίζνα (1 - 2 ) '
2. Ή κατάταξη κατά τόπους δια­ Σέρρες (1-3)' Σιμπίνι (1 - 3 ) ' άγνω­
μονής, όπως μπόρεσα, ώς ενα βαθμό, στος ( 7 - 9 ) .
136 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 6 9 - 7 0

ΜΕΞΑΣ, ά ρ . 7 3 4 ) . — σ. 1 - 8 χ . ά ρ . σ τ ο τ έ λ ο ς τ ο υ τ ό μ ο υ : 01 φιλο­
μαθείς κύριοι Σννδρομηταί.

'Αναγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Κωνσταντινούπολη (110 - 1 8 9 1 ) '

Βουκουρέστι (68 - 142 )· Κράγ.ιοβα (7 - 10 )· 'Οδησσό; (59 - 60 - 61 ). Σ ύ ν ο λ ο :
244 - 245 - 402.

1813.1 Λόγοι, των 'Αττικών Ρητόρων . . . εκδοθέντες ΰπο Νεο­

φύτου Δούκα εις τόμους δέκα, τ Α ' - Γ Βιέννη, τυπογραφία Γ. Βεν-
δοτη και Α . Χαϊκούλ, 1 8 1 2 - 1813 (ΓΚΙΝΪΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 717 και
7 7 2 ) . — τ . Θ' 1813, σ 1-4, χ. άρ. στο τέλος τοΰ τ ό μ ο υ : Σινδρο-
μητών τα ονόματα.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις: Ζαγόρι (; — 100*)" Ί ά σ ι ( 2 7 -

29 - 40)· Ποτοσάνιον ( 8 - 8 ) · Βουκουρέστι (45 - 5 1 3 ) · Σέρρες (24 - 28)· Μελένικο
(5 - 5 )· Αιβύρνο (7 - 7 )· Σμύρνη (1 - 20 )· Θεσσαλονίκη (34 - 38"). Σ ύ ν ο λ ο :
[151]-[153]-297.

1813.2 Βασιλείου Π . Π . Ευθυμίου, Σ τ ο ι χ ε ί α της 'Ελληνικής Γ λ ώ σ ­

σης, τ. Α ' - Δ ' , Βιέννη, τυπογοαφία Ι. Β. Σβεκίου, και Α . Χαϊκούλ,
1812 - 1 8 1 3 . - 8ο, σ. ve' + 492· ις' + 430- η ' + 464· 8 χ. άρ. + 440
+ 8 χ. άρ. (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 729 και 781 ). — τ . Δ ' 1813, σ.
1-7 χ. άρ. στο τέλος του τόμου : Τα ονόματα των συνδρομητών εις
την Πεντάτομον εκδοσιν των Στοιχείων της 'Ελληνικής.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βουκουρέστι 5 (101 - 104 - 102) ·

6
Ίάσι (86-1097)· Χεγρύτα (26 - 27 - 26) ' 'Επισκοπή Έλευθερουπόλεως ( 5 -

1. Στην π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α : 107 - ριλαμβάνονται συνδρομητές γ ι α τήν

183. Στον κατάλογο της Κωνσταντι­
νούπολης περιλαμβάνονται καί συνδρο­
μητές άπό: Λελβινάκι(1 - 2)'Μέτσοβο
(1 - 2 ) ' Σμύρνη ( 1 - 2 ) .
2. Στον κατάλογο υπάρχει ή ακό­
λουθη αναγραφή: Όί φιλοτιμότατοι
καί φιλομαθέστατοι Ζαγορϊται κοι­
νώς [σώματα] 100.' Τα ονόματα τών
συνδρομητών δεν σημειώνονται.
3. Στην πραγματικότητα : 44 - 50.
Μία συνδρομή είναι γ ι α τον 'έν Βουλ­
γαρία Τύρνοβο' (1 - 1 ).
4. Στην πραγματικότητα : 32 - 3 5 .
Στον κατάλογο της Θεσσαλονίκης π ε ­
Κοινότητα τοϋ 'Αγίου "Ορους ( 1 -2 ) καί
τή Μονή 'Αγίας Αικατερίνης (1 - 1 ).
5. Τ α ονόματα είναι χωρισμένα
σε ονόματα ' τ ώ ν φιλόμουσων καί φι­
λελλήνων Μαθητών τοϋ έν Βουκου-
ρεστίω Αυκείου' καί σε ονόματα 'ετέ­
ρων τινών'.
6. Μέσα στον κατάλογο τοϋ ' Ι α ­
σίου περιέχεται χωριστός κατάλογος
'τών Διδασκάλων καί Μαθητών'.
7. Στην πραγματικότητα: 84-107.
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται συν­
δρομητές άπό τή Χικολαούπολη Γ =
Νικολάεβιτς] ( 2 - 2 ) .
 Φίλιππος Ή λ ι ο υ , ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 137

1
6 )· Zouîsdtvi ( 4 - 4 ) · Βιέννη [πραγματευτεί] ( 3 6 - 3 8 - 1 5 8 ) . Σύνολο: 258-
264 - 405.

1814.1 'Απολογία Ίστορικοκριτική, συντεθεϊσα μεν Ελληνιστί

ύ π ό τίνος Φ ι λ ο γ ε ν ο ύ ς Έ λ λ η ν ο ς Έ π ε ξ ε ρ γ α σ θ ε ΐ σ α δε εις τ η ν κοινήν ο ι ά -
λεκτον των 'Ελλήνων . . . ύπό 'Αναστασίου ιερέως . . . Τεργέστη, τυ­
πογραφία Γ. Βάϊς, 1814. — 8ο, σ. ν' + 2 4 8 (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
7 9 7 ) . — σ. 2 3 7 - 2 4 8 : Κατάλογος. Των Συνδρομητών . . .
2
Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Τεργέστη (159 - 323 )' Βιέννη
( 6 0 - 7 2 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 219-219-415.

1814.2 Β ε ι λ ά ν δ ο υ , Ά γ ά ϋ ω ν , μ ε τ α φ ρ α σ θ ε ί ς . . . ύ π ό Κ. Μ. Κ ο ύ μ α ,
s
τ . Α ' - Γ ' , Βιέννη 1 8 1 4 . — 8 ο , σ. ξ ς ' + 2 4 8 + 4 χ. ά ρ . κ α ι 3 3 0 και
305 + 2 0 χ. ά ρ . (ΓΚ1ΧΙΙΣ - Μ Ε Ξ Λ Σ , ά ρ . 7 0 9 ) . - τ . Γ' σ. 5-20 χ.
ά ρ . : Κατάλογος των ψυχογενών συνδρομητών της εκδόσεως της βι­
βλίου ταύτης.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις και περιοχές : 'Επαρχία Έφέσσου

( 5 - H O 4 )• Κυδωνιές (18 - 2 8 + Σμύρνη [εγχώριοι και παρεπίδημοι] ( 1 6 1 -
163 - 2 3 5 + Χίος (23 - 35)' Σάμος ( 7 - 2 7 ) · Βιέννη ( 2 0 - 2 7 ) · Άκερμάν ( 1 8 -
19)· 'Ισμαήλ ( 3 7 - 3 8 - 4 2 ) · 'Οδησσός ( 5 8 - 7 0 ) · Κωνσταντινούπολη (62 - 8 2 +
Σέρρες (13 - 13). Σ ύ ν ο λ ο : 422 - 425 - 688.

1814.38

1814.4 Στεφάνου Κομμττά, 'Εγκυκλοπαίδεια Ελληνικών Μαθη­

μάτων . . . τ . Α ' - I B ' , Βιέννη 1812 (τ. Α Τ Ή ' ) , 1813 (τ. Λ'ΘΊΑ'),

1. 'Από αυτούς: Πράβι ( 2 - 3 ) . 163 - 262. Σ-.òv κατάλογο της Σμύρ­

2. Στην πραγματικότητα : 158 -
313. Μία συνδρομή είναι για τα Α μ π ε ­
λάκια ( 1 - 1 0 ) .
3. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π . 'Ερμής
δ Λόγιος 1813, 95 - 96.
4. 'Από αυτούς: Κωνσταντινούπο­
λη (2 - 55)· Σμύρνη (2 - 30).
5. Στην πραγματικότητα: 12-22.
Στον κατάλογο τών Κυδωνιών περι­
λαμβάνονται και συνδρομητές από:
Μυτιλήνη (3 - 3)· ΙΙλουμάρι (1 - 1)'
Άχερώνα ( 1 - 1 ) ' Μήθυμνα ( 1 - 1 ) .
6. Στην πραγματικότητα : 161 -
νης περιλαμβάνο\ται συνδρομητές άπό:
Ζαγορά ( 1 - 2 ) και Κωσανδάσιον (1 -
1 ) . Προσθέτω ( 2 - 3 0 ) άπό τους συν­
δρομητές της Εφέσου.
7. Στην πραγματικότητα : 66 -
139. ΙΙροσθέτω (2 - 55) άπό τον κα­
τάλογο της 'Εφέσου. Για δύο συνδρο­
μητές δέν εΤμαι βέβαιος ότι κατοι­
κούν πραγματικά στην Κωνσταντίνου ·
πόλη.
8. Ό αριθμός 1814.3 δέν αντι­
στοιχεί σε ελληνικό βιβλίο με συνδρο­
μητές. Γι' αυτό μένει κενό στον πί­
νακα μας.
138 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), άρ. 69 - 70

1814 (τ. Β' Ε' Σ Τ ' , Ζ', I B ' ) 1 (ΓΚΙΝΠΣ - MESAS, άρ. 692, 752, 804).
— τ. Β' 1814, σ. 4 - 1 1 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Τα 'Ονόματα
των φιλομούσιον φιλελλήνων και φιλογενών Συνδρομητών, συνδραμόντων
εις εκδοσιν της παρούσης 'Εγκυκλοπαίδειας των 'Ελληνικών μαθημάτων"1.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (20 - 21 - 24 3 )· Κυδω­

4 5
νιές (30 - 31 - 30 )· Κωνσταντινούπολη (5 - G - 15 )· Βουκουρέστι (35 - 36 -
6
127 )· Ί ά σ ι ( 6 6 - 8 7 ) · Π ρ ά γ α ( 1 - 1 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 1 5 8 - 1 6 2 - 2 8 4 .

1814.5 Μιχαήλ Π. Π. Στεφάνου Παρτζοϋλα, Γραμματική Γαλ­

λική Θεωρητική καί Π ρ α κ τ ι κ ή , Βιέννη, τ υ π ο γ ρ α φ ί α Ι. Β. Τζβεκίου,
1814.—8ο, σ. ιε' + 4 9 0 + 6 χ. ά ρ . ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 803).—
σ. 1 - 6 χ. άρ. : Κατάλογος των φιλαγάθων και φιλογάλλων συνδρο­
μητών, εις τους όποιους δώοι Κύριος 6 τών όλων θεός πλουσίαν και
δαψειλήν άμοιβήν εκ τών αύτοϋ διορεών αιτίους της εκδόσεως τούτου
τον πονήματος γενομένους.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Βουκουρέστι' (198-399)·

Κράγιοβα ( 8 - 2 9 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 2 0 6 - 2 0 6 - 4 2 8 .

1. "Εκκληση για προεγγραφή συν­ μητής άπο το Βουκουρέστι (1-1).

δρομητών δημοσιεύτηκε στο π . Έρμης
ό Λόγιο; 1812, 92' στον τόμο τοϋ
1811, σ. 1 0 1 - 1 1 2 καί 1 1 8 - 1 2 1 εκ­
τενής παρουσίαση τοϋ έργου. Βλ. επί­
σης, 'Ελληνικός Τηλέγραφος 1812,188
καί The ClassicalJournal Vili,1813,
482. Σ τ α 1820 ό Κομμητας σχεδίασ*
δεύτερη ϊκδοση της 'Εγκυκλοπαίδειας
του καί για το σκοπό αυτό δημοσίεψε,
πάλι, έκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών (π. Καλλιόπη 1820, 8Ϊ) - 82
καί Φιλολογικός Τηλέγραφος 1820,
στ. 5 8 - 6 0 ) . Ί Ι επανάσταση ματαίω­
σε το σχέδιο πού πραγματοποιήθηκε
πολύ αργότερα, στα 1827 - 1828.
2. Φαίνεται πώς υπάρχουν αντίτυ­
πα τοϋ βιβλίου αύτοϋ στα όποια δε
δημοσιεύεται ό κατάλογος τών συν­
δρομητών βλ. Α. C a m a r i a n o - Cio-
ran; Les Académies princières. . . .
δ. π . , σ. 516. . αρχοντικά ευρισκομένων ελλογίμων δι­
3. Στην πραγματικότητα: 19-20-23.
Στον κατάλογο περιλαμβάνεται συνδρο­
4. Στην πραγματικότητα: 2 7 - 2 8 -
27. Στον κατάλογο τών Κυδωνιών
περιλαμβάνονται συνδρομητές άπό :
Γιανιτζαροχώρι(1 - 1 )" Μυτιλήνη (1 -
1)· Πέργαμο ( 1 - 1 ) .
5. Στην πραγματικότητα : 5 - 6 -
5. Στον κατάλογο περιλαμβάνεται μια
συνδρομή για τή Σμύρνη (1 - 10).
6. Στην πραγματικότητα: 36 -37 -
128. "Ενας συνδρομητής τοϋ Βουκου­
ρεστίου περιλαμβάνεται στον κατάλο­
γο της Βιέννης.
7. Τα ονόματα τών συνδρομητών
τοϋ Βουκουρεστίου είναι καταταγμένα
σε ομάδες: [κατάλογος]'τών ένΒουκου-
ρεστίοις ευρισκομένων' [ευγενείς και
γιατροί] (98 - 272) · 'τών έν τω ήγεμο-
νικώ Γυμνασίω διδασκάλων'(4 - 6)"
'τών φιλόμουσων μαθητών τοϋ αύτοϋ
Γυμνασίου' ( 2 4 - 2 4 ) ' 'τών εις τά
δασκάλων' (18-28 )· 'τών έντιμωτάτων
εμπόρων καί πραγματευτών' (54-69 ).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 139

1815.1 Βικέντιου Δαμωδοΰ, Πράξις κατά συντομίαν εις τάς Ρ η -

τορικάς 'Ερμηνείας, εκδοθείσα... παρά 'Εμμανουήλ Δημητριάδου,
Πέστη, τυπογραφία Τ. Ι. Τράττνερ, 1815. — 8ο, σ. 16 χ. άρ. + 3 -
111 (ΓΚΙΝΗΣ- ΜΕΞΑΣ, άρ. 8 4 0 ) . -• σ. 13-16 χ. αρ.: Κατάλογος
τών φιλόμουσων συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών χωρίς ένδειξη τοϋ τόπου διαμονή;1. Σύν­

ο λ ο : 57 - 57 - 463.

1815.2α Γρηγορίου 'ιερομόναχου Παλιουρίτου, 'Αρχαιολογία 'Ελ­

ληνική, τ. Α' - Β', Βενετία, παρά Ν. Γλυκεϊ, 1815. — 8ο, σ. κ' + 256
και 346 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 8 3 9 ) . — τ. Β' σ. 3 4 1 - 3 4 6 : Κατά­
λογος τών ονομάτων τών συνδρομητών κατά πόλεις.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις: Λιβόρνο (32-264)" 'Ιωάννινα

(58-80 3 )· Ζαγόρι (9-12)- 'Αγία Μαύρα (25-28)· ΙΙάτρα (21-22). Σ ύ ν ­
ο λ ο : 145 -145 - 406.

1815.2β Γοτγορίου Παλιουρίτου, ' Ε π ι τ ο μ ή 'Ιστορίας της 'Ελλά­

δος . . . εκδοσις δευτέρα, τ. Β' Βενετία, παρά Ν. Γλυκεϊ 1815 (ΓΚΙ­
ΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 8 5 0 ) . — σ . 3 5 3 - 3 5 4 : Κατάλογος τών εκ Κυδω­
νιών δια την προεκδοθεϊσαν Άρχαιολογίαν [ = 1815.2α] Συνδρομητών
"Λτινα ονόματα μη έλθόντα εν καιρώ ίνα τυπωΟώσιν εν εκε'ινω τψ Συγ-
γράμματι, τυποϋνται ενταύθα.

Καταγραφή τών ονομάτων χωρίς να σημειώνεται ό αριθμός τών αντιτύπων

πού αναλογούν σέ κάθε συνδρομητή. Σύνολο συνδρομητών 413.

1815.3 Κ ω ν σ τ α ν τ ί ο υ Βαρδαλάχου, Ρητορική Τέχνη, Βιέννη, τυ­

πογραφία Ι. Σνεΐρερ, 1815. — 8ο, σ. 6 χ. άρ. + λς' + 486 + 9 χ.
άρ. (ΓΚΙΝΗΣ-ΜΕΞΑΣ, άρ. 871 ). — σ. 7 - 9 χ. άο. στο τέλος τοϋ τό­
μου : Tà oVo/iocra τών φιλομαθών συνδρομητών.

'Αναγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βουκουρέστι (23 - 81)' Κράγιοβα

(9-14)· Χίος (7-13). Σ ύ ν ο λ ο : 39 - 39-1084.

1. Μπόρεσα να ταυτίσω: Βούδα Στον κατάλογο τών Ιωαννίνων περι-

(2-11)· Πέστη (30 - 96) - Γιούγκεσι
(1 - 1 )· Ζεμούν Γ = Σεμλίνο] ( 3 - 3 ) ·
Κομοράνιον ( 4 - 5 ) · Κωνσταντίνου-
πόλη (1 - 25). Τους υπόλοιπους (16-
223) τους κατατάσσω, προσωρινά,
στην Ουγγαρία.
2. Στην πραγματικότητα: 57-79.
λαμβάνεται ένας συνδρομητής από τό
Μπεράτι (1 - 1 ).
3. Στην πραγματικότητα: 40. Στον
κατάλογο περιλαμβάνεται έ'νας συν-
δρομητής άπα τή Σύμη.
4. Μετά τον κατάλογο τών συν-
δρομητών δημοσιεύεται πίνακας τών
140 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

1815.4 Τα εις διαφόρους Συγγραφείς εκδοθέντα άπο τον Κο-

1
ραήν Προλεγόμενα, [Βιέννη] 1815 . — 8ο, σ. 4 χ. άρ. + V + 3 9 2 + 4 χ.
άρ. (ΓΚΙΜΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 875). — σ. 1 - 3 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου :
'Ονόματα τών Συνδρομητών.
'Αναγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (111 - 112 - 222 2 )" Τερ­
γέστη ( 2 5 - 4 4 ) · οι έν Κωνσταντινουπόλει χϊοι (30 - 77 3 )· Λιβόρνο ( 1 1 - 2 3 ) .
Σ ύ ν ο λ ο : 177 - 178 - 366. Σ τ ο τέλος τοϋ καταλόγου σημειώνεται ότι" «τα λοιπά
ονόματα δεν έπρόφθασαν».

1816.1 'Ανθίμου Γ α ζ η , Λεξικον Έλληνικον τ. Α' - Γ' Βενετία,

τύποις Μ. Γλυκη, 1809, 1812, 18164. - 4ο, σ. κ' + στ. 994· στ.
1774· σ. 4 + στ. 1311 + 7 6 + σ. 41 (ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 524,
680, 887). - τ . Γ' 1816, σ. 3 7 - 4 1 : Κατάλογος των Φιλοκάλων nul
Φιλόμουσων Συνδρομητών της τοϋ Λεξικού εκδόσεως.

'Αναγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : 'Αθήνα (7 - 26)" Βενετία (5 - 6 -

7)· Βιέννη ( 6 9 - 7 0 - 8 8 5 ) " Βουκουρέστι (94 - 96 -' 119 )' Ζαγορά ( 6 - 7 ) · Ί ά σ ι
( 1 7 - 7 6 ) · Κεφαλληνία ( 3 - 3 ) · Κυδωνιές ( 7 8 - 8 3 ) · Κωνσταντινούπολη (132-

άντιτύπων πού δωρήΟηκαν στα 'σχο­ νης περιλαμβάνονται συνδρομές για τή

λεία τοΰ γένους'. Πρόκειται για τα
σχολεία τοΰ Κουρουτσεσμέ, Χίου,
Σμύρνης, Κυδωνιών, Π ά τ μ ο υ , ' Α θ ή ­
νας, Σύμης, Μηλιών, Μετσόβου, τα
δύο σχολεία των 'Ιωαννίνων, της ' Ο ­
δησσού, 'Ιασίου, Βουκουρεστίου. Σ έ
κάθε σχολείο δωρίζονται πέντε αντί­
τυπα. 'Ακολουθεί ή έξης σημείωση:
«"Οσα άλλα σχολεία είναι, καί θέ­
λουν το βιβλίον, ας γράφωσι προς τον
συγγραφέα. — ΙΙαρακαλοϋνται ο'ι επί­
τροποι τ α ν ά\ωτέρω σχολείων να
φροντίσωσι να λάβωσι τα βιβλία».
1. Το βιβλίο κυκλοφόρησε σέ 1000
αντίτυπα" βλ. Α . Κοραή, Έπιστολ.αι,
έκδ. Ν . Δαμαλά, Γ ' Ά θ . 1885, 53.
Έ κ κ λ η σ η για τήν προεγγραφή τών
συνδρομητών δημοσιεύτηκε στο π .
Έρμης ό Λόγιος 1814, 58 - 59 και
Ελληνικός Τηλ.έγραφος 1814, 456.
2. Στην πραγματικότητα : 107 -
108 - 218. Στον κατάλογο της Βιέν­
Χίο (4 - 4 ) . .
3. Στην πραγματικότητα: 2 9 - 6 2 .
Στον κατάλογο περιλαμβάνεται μια
συνδρομή για τή Χίο (1 - 15).
4. Το αρχικό σχέδιο πού προέβλεπε
ενα συμβόλαιο τοΰ 1804, να κυκλοφο­
ρήσει το ϊργο αυτό σέ 3000 αντίτυπα
(βλ. Σ π . Παγανέλλης, Όδοιπορικαι
Σημειώσεις Λ' Ά θ . 1883, 414 - 416)
δέν πραγματοποιήθηκε. Τελικά τ υ π ώ ­
θηκε σέ 1100 αντίτυπα" βλ. G . Y e l o u -
dis, Das griechische Druck-und Ve­
rlaghaus «Glikis», W i e s b a d e n 1974,
155. — 'Εκκλήσεις για προεγγραφή
συνδρομητών άρχισαν να δημοσιεύον­
ται άπο το 1804/5" π β . Αίκ. Κου-
μαριανοΰ, π . 'Ερανιστής 2, 1964, 163
έξ.
5. Στην π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α : 69 - 70 -
88. Στον κατάλογο της Βιέννης περι­
λαμβάνεται Ινας συνδρομητής άπο τήν
Πέστη (1 - 1 ) .
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 141

171 1 )· Λιβόρνο ( 6 - 7 ) - Μακρυνίτσα ( 1 6 - 1 8 ) · Μελένικο (2 - 11 )· Μηλιές (7 -

31): Μυτιλήνη (13 - 13 2 )' Μόσχα ( 2 5 - 3 5 ) · Σέρρες ( 1 1 - 1 3 ) · Σμύρνη ( 3 6 -
3 9 - 6 1 ) · Τριέ,στι ( 6 - 1 0 ) · Χίος ( 7 1 - 8 8 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 604-611-867.

1816.2 Γεωργίου Ζαχαριάδου, Γραμματική Ελληνική . . . εκδο­

θείσα συνδρομή Ελλήνων τε και φιλελλήνων, ων τα ονόματα καταγρά­
φονται έν τω τέλει τής Βίβλου, Βιέννη, τυπογραφία Ι. Σνεϊρερ, 1816.—
8ο, σ. 15 χ. άρ. + 403 + 9 χ. άρ. (ΓΚΙΝΉΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 895). — σ. /
χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατάλογος τών φιλογενών Σννδρομη-
τώί τής Βίβλου ταύτης3. ν

'Αναγραφή των συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Ζέμον 4 (104-1835)' Νεό-

φυτον ( 1 - 1 ) · Καρολούπολις [Κάρλστατ] ( 4 - 4 ) ' Μητροβήτζη ( 8 - 1 3 ) ' Τεμε-
σβάρ ( 4 - 1 3 ) · Πέστη ( 3 - 3 ) · Έ γ ρ η ( 1 - 1 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 125-125-219.

1816.3 F. Schoell, Συνοπτική 'Ιστορία τής Ελληνικής φιλολο­

γίας. . . μεταφρασθεϊσα. . . ύπο [Ν.] Σκούφου, τ. Α' - Β', Βιέννη, τυπο­
γραφία Χιρσφέλδ και Τσβεκίου, 1816. — 8ο, σ. 6 χ. άρ. + ις' + 242
και 323 + 1 3 χ. άρ. (ΓΚΓΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 933 και 935).—τ. Β'
σ. 1 - 12 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατάλ.ογος των φιλογενών συν­
δρομητών σ. 15 - 16 χ. άρ. : 01 εν Κωνσταντιιουτιόλει συνδρομηταί.
("Αν και ο παρών κατάλ.ογος, ψΟάσας αργά, δεν εδυιήθη να κατατα-
χθή, έν οίκείω τόπω, έφιλ.οτιμήθη όμως 6 εκδότης να δείξη την ενγνω-
μοσύνην του παραρτησάμενος αύται εν τώ τέλ^ει επίτηδες)6.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (42 - 56)' Πετρούπολη

(3 - 20)· Βουκουρέστι (66 - 98)' Άδριανούπολη ( 8 - 8 ) · Θεσσαλονίκη (47 - 49 7 )'

1. Τις συνδρομές άπο την Κων­ 5. Στην πραγματικότητα : 103 -

σταντινούπολη είχε συνάξει ό Δωρό­
θεος ΙΙρώιος" βλ. Έττετηρίς 'Ελληνι­
κού Φιλολογικού Συλλόγου Κ)πόλεως
12, 1878/9, 212 έ;.
2. Στην πραγματικότητα: 12 - 12.
Στον κατάλογο περιλαμβάνεται μια
συνδρομή για το Πλουμάρι.
3. ' Ο κ τ ώ ονόματα συνδρομητών τής
Ζέμονας καί τα ονόματα τών συνδρο­
μητών τοϋ Κάρλστατ, τής Πέστης καί
τής Έ γ ρ η ς είναι δημοσιευμένα με
σλαβονικούς χαρακτήρες.
4. Συγκεντριονονται χωριστά τα ο­
νόματα τών μαθητών.
182. Στον κατάλογο περιλαμβάνεται
μια συνδρομή για τήν Κοζάνη.
6. Στο τέλος τοϋ πρώτου κατα­
λόγου συνδρομητών δημοσιεύεται ό
ακόλουθος κατάλογος σχολείων στα
όποια ό εκδότης δώρησε τα βιβλία
του (σέ παρένθεση ό αριθμός τών
αντιτύπων ) : 'Ελληνικά Γυμνάσια
Σμύρνης (6), 'Αθήνας (5), Κουρου-
τζεσμέ (3), Χίου (3), Βουκουρεστίου
(3), Μηλιών (5), Κυδωνιών (4).
7. Στην πραγματικότητα: 4 5 - 4 6 -
47. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται
συνδρομητές άπο τις Σέρρες ( 2 - 2 ) .
142 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

Σμύρνη (105 - 108 - 114 1 ) · Κυδωνιές ( 5 0 - 5 1 ) ' Κωνσταντινούπολη (46-106).

Σ ύ ν ο λ ο : 367 - 371 - 502.

1816.4 Δημητρίου Παναγιωτιάδου του Γοβδελα, Οικονομία Πρα­

κτική τε και Γενική πάντων τών της αγροικίας κτημάτων, τ. Α' [και
μόνος2] Βιέννη, τυπογραφία Σνεϊρερ 1816 3 . — 8ο, σ. ιε' + 3 5 4 + 6 χ.
άρ. (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 922). — σ. 1-5 χ. α ρ . : Κατάλογος τών
ψιλομονοων συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Ί ά σ ι ( 3 4 - 3 8 ) 1 Ρωμανού [ =

Ρ ο μ ά ν ] ( 7 - 7 ) ' Βουκουρέστι ( 3 - 5 ) ' Βρόδιον ( 9 - 9 ) · Ραψάνη (3 - 22 4 )· Χίος
(1 - 1 )· Νίζνα (4 - 4 ). Σ ύ ν ο λ ο : 62 - 62 - 87.

1816.5 Α. Χ. Γασπάρεως, Εισαγωγή γενική της Γεωγραφίας

. . .έξελληνισθεΐσα υπό τών αδελφών Καπετανάκη, τ . Α ' - Β', Βιέννη,
τυπογραφία Ι. Σνεϊρερ 1816. — 8ο, σ. θ' + 4 1 5 και 2 + 416 + δ' +
20 χ· άρ. (ΓΚΙΧ1ΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 9 0 3 ) . — τ. Β ' σ. 1 - 15 χ. άρ. : Κατα­
γραφή τών Φιλομούσον Συνδρομητών5.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (96 - 173 6 )' Μόσχα (87 -
8 9 - 2 3 2 ) · Βουκουρέστι ( 3 8 - 7 3 ' )' Κωνσταντινούπολη [ 5 1 - 8 1 · ) ' Θεσσαλο­

ί. Στην πραγματικότητα : 104 - λεία του Κουρουτζεσμέ, τών Μ η λ ι ώ ν

107 - 113. Στον κατάλογο περιλαμ­
βάνεται ένας συνδρομητής άπο τή
Σάμο ( 1 - 1 ) .
2. Στην Εϊόησι πού δημοσιεύται στο
οπισθόφυλλο τοϋ τ. Α ' σημειώνεται
ότι «δια τήν τών Συνδρομητών σπα-
νιν αναβάλλεται ή έκδοσις τών λοιπών
επτά Τόμων εις διάστημα ενός χρό­
νου». Τελικά, οι τόμοι αύτο'ι δέν κυ­
κλοφόρησαν.
3. Για τις δύο εκκλήσεις για προ­
εγγραφή συνδρομητών πού δημοσίεψε ό
Γοβδελάς βλ. τον πρόλογο του, σ. ιγ'.
4. Στην πραγματικότητα : 3 - 22.
Στον κατάλογο υπάρχει καί μια συν­
δρομή άπο τή Βιέννη (1 - 1 ).
5. Μετά τον κατάλογο τών συν­
δρομητών δημοσιεύται κατάλογος τών
'Ελληνικών γυμνασίων στα όποια οί
εκδότες δώρησαν αντίτυπα τοΰ βι­
βλίου τους: άπο 2 αντίτυπα στα σχο­
της 'Αθήνας, τών Κυδωνιών και της
Χίου - 10 αντίτυπα στο 'Ελληνικό Γυ­
μνάσιο 'τοϋ κυρίου Κούμα' στή Σμύρ­
νη.
6. Τα ονόματα τών συνδρομητών
δημοσιεύονται με τήν έςής σειρά :
[κληρικοί] ( 6 - 2 5 ) " Όί τιμιώτατοι
κύριοι' (90 - 148).
7. Τα ονόματα δημοσιεύονται μέ
τήν έξης σειρά: [κληρικοί] ( 8 - 2 6 ) '
Όί ευγενέστατοι άρχοντες κύριοι' (16 -
2 5 ) ' Όί τιμιώτατοι κύριοι' (14 - 2 2 ) .
8. Τα ονόματα δημοσιεύονται μέ
τήν ακόλουθη σειρά: [πατριάρχης -
μέγας διερμηνεύς] ( 2 - 1 4 ) " Όί πανι-
ερώτατοι καί φιλόμουσοι μητροπολί-
ται' [καί οί 'ήγεμονίδαι'] ( 1 0 - 1 9 ) '
Όί ευγενέστατοι άρχοντες' (17 - 21)·
Όί τιμιώτατοι κύριοι' ( 6 - 7 ) · Όί έν
ταύτη τή πόλει φιλόμουσοι ΧΤοι' ( 1 6 -
20).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 143

νίκη ( 1 5 - 2 1 ) " Κυδωνιές ( 6 5 - 7 G 1 ) ' Γιαννιτσαροχώριον ( 5 - 5 ) ' Σμύρνη ( 2 1 -

22 - 25 )· Μπουτζά 'χωρίον της Σμύρνης' (22 - 23 - 25 ). Σ ύ ν ο λ ο : 400 - 404 - 711.

1816.6 Γενναδίου . . . τοϋ Σχολαρίου, Διδασκαλία Ευσύνοπτος

περί των Θανάσιμων καί συγγνωστών αμαρτημάτων. Μεταφρασθεΐσα
εκ τοϋ ελληνικού εις . . . άπλην φράσιν. " Ε τ ι δε και εις την Τουρκικήν
άπλην διάλεκτον . . . παρά . . . ΙΙροκοπίου άγιοταφίτου Ναζιανζη-
νοϋ. . . Κωνσταντινούπολη, Πατριαρχικό Τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ο , 1 8 1 6 . — 8 ο , σ.
64 + 6 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 8 9 9 ) . — σ. 3 - 6 χ. άρ. : Τα
ονόματα των φιλογενών Συνδρομητών της παρούσης βίβλου.

'Αναγραφή των συνδρομητών κατά ε π α γ γ έ λ μ α τ α : άγιοταφίτες ( 1 5 - 8 1 ) "

ιερομόναχοι ( ' t - 8 ) " ιεροδιάκονοι ( 6 - 1 1 ) ' σαράφηδες ( 1 3 - 2 0 ) " πραγματευτές
(29 - 103). Τόπος διαμονής δλων ή Κωνσταντινούπολη. Σ ύ ν ο λ ο : 67 - 67 - 203·

1816.7 Νικηφόρου Θεοτόκη, Κυριακοδρόμιον. . . νυν δεύτερον

εκδοθέν, τ . Α ' - Β', Ί ά σ ι , Έ ν τ ω . . . νεουργηθέντι Τ υ π ο γ ρ α φ ε ί ω 1816.
— 4ο, σ. 8 χ. άρ. + 324 και 429 + 10 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
916). — τ . Β' σ. 9 - 10 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Οί ψιλευεσεβεΐς
2
συνδρομηταί της παρούσης εκδόσεως .

1. Τα ονόματα δημοσιεύονται με ται. Διό καί έπί τοιαύταις έλπίσιν

τήν ακόλουθη σειρά: [ Ή βιβλιοθή­
κ η ] ( 1 - 1 ) ' Όί Έλλογιμώτατοι Κύ­
ριοι Διδάσκαλοι τοϋ Γυμνασίου' (4 -
4)" Όί Φιλόμουσοι Μαθηταί αυτών
Κ ύ ρ ι ο ι . . . ' (60 - 7 1 ) .
2. Ή έκκληση για τήν προεγ­
γραφή συνδρομητών, πού είχε κυ­
κλοφορήσει έγκαιρα, λανθάνει. Φαίνε­
ται πώς δέν βρήκε τήν ανταπόκριση
πού ε'λπιζαν οι εκδότες. Σ τ ο κείμενο
Προς τους Άναγινώσκονταζ πού προ­
τάσσεται στον πρώτο τόμο σημειώ­
νεται : « Ή ρ ς α τ ο μεν ούν ή δευτέρα
αΰτη ϊκδοσις παρακινήσει καί συν­
δρομή ευσεβών τινών ανδρών καί φιλο-
χρίστων, (ών τα ονόματα έν τ ω τέλει
τοϋ δευτέρου τόμου καταταχθήσονται)
ελπίδας ήμϊν χρηστάς έμπνευσάντων,
ότι καί ές έτερων μερών συναχθήσε-
ται συνδρομή, καί ή προς άπαρτισμον
τής εκδόσεως δαπάνη συμπληρωθήσε-
έφαψάμενοι τοϋ ίεροϋ τούτου έργου,
ουδόλως ώκνήσαμεν δι' είδήσεως δια­
κήρυξα! τοις έν Βουκουρεστίω, Ό δ έ σ -
ση, Κωνσταντινουπόλει, Σμύρνη, Κρή­
τη, καί τοις έν τ ώ άγιωνύμω Ό ρ ε ι
ένασκουμένοις πατράσι τήν τής εκ­
δόσεως ταύτης έπιχείρησιν (· · ·)
'Αλλ' Μμελλεν άρα προς τους μή ίδόν-
τας καί πιστεύσαντας μακαρισμοΰ
άπολαϋσαι μόνους τους ένταΰθα συν­
δράμοντας αύτόχθονάς τε καί παρε­
πίδημους" ουδεμία γαρ έξ εκείνων τών
μερών άνεφάνη άπόκρισις, άπιστησάν-
των ϊσως απάντων, ότι τοιαύτη πολυ­
δάπανος ϊκδοσις τελεσφορήσει δια ,
συνδρομής, καί ταΰτα έν νεοπαγεΐ Τ υ ­
πογραφία. Ή μ ε ΐ ς ( . . . ) ούκ έν σμι­
κρά καταστάντες αμηχανία ( . . . ) ήλ-
πίσαμεν δτι, οι άπιστοΰντες βεβαιωθή-
σονται, ίδόντες τον πρώτον τόμον τε-
τελειωμένον ( . . . ) συντρέξουσι γεν-
144 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

Καταγραφή των συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Ί ά σ ι ( 5 7 - 6 1 - 3 6 5 ) · Βουκου­

ρέστι ( 1 - 2 - 6 ) · Κωνσταντινούπολη ( 1 - 1 - 3 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 5 6 - 6 4 - 3 7 4 .

1817.1 Δημητρίου Γουζέλη, Ή κρίσις του ΙΙάριδος, Τεργέστη,

παρά Λ. Μαλοίνη, 18171. — 8ο, σ. XXIII + 8 + 3 8 1 (ΓΚΙΜΙΣ -
ΜΕΞΛΣ, άρ. 9 7 5 ) . — σ . 367-381: Κατάλογος τών Συνδρομητών σέ
ορισμένα α ν τ ί τ υ π α έχει κολληθεί, στο τέλος, ενα μονόφυλλο με την ε π ι ­
γ ρ α φ ή : Προσθήκη τον καταλόγου των σννορομητών της Κωνσταντι-
νουπόλεως φθάσαντος παρά καιρόν επεσχάτιος εκείθεν, δθεν χάριν των
άξιο/Μγων τούτων ονομάτων εις ενδειζιν της φιλογενείας των άνορών
και αυτοί τνποννται.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : Τεργέστη (139 - 212) • Ζάκυν­

θος ( 2 3 2 - 2 4 7 ) ' Κεφαλληνία ( 7 9 - 7 9 ) ' Κάρπαθος (1 - 1 0 ) · Κέρκυρα (200; -
200 ; 2 ) · Καλάβρυτα ( 2 7 - 3 4 ) · Πάτρα ( 4 8 - 8 9 ) · "Αργός ( 5 1 - 6 9 ) ' "Γδρα (24-
2 5 - 5 2 ) ' Σπέτσες ( 6 - 1 1 ) · Θεσσαλονίκη ( 28 - 28 )· 'Οδησσός ( 2 3 - 2 4 ) · 'Βενετία
καί πέρις' (34 - 37 3 )· Λιβόρνο ( 1 6 - 1 7 ) ' Μασσαλία ( 2 1 - 3 9 ) · "Αμστερνταμ
( 1 - 1 ) ' Κωνσταντινούπολη (45 - [108 4 | ). Σ ύ ν ο λ ο 975 - 976 - 1257 5 .

1817.2 Μι/αήλου Π ε ρ δ ι κ ά ρ η , Π ρ ο δ ι ο ί κ η σ ι ς εις τον Έρμήλον ή

Δημοκριθηράκλειτον, [Βιέννη], 1817.—8ο, σ. 6 χ. άρ. + 1 5 2 + 2 1
χ . ά ρ . ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - Μ Ε Ξ Α Σ , ά ρ . 9 9 8 ) . — σ. 1 - 2 1 χ. ά ρ . : Κατάλογος των
Φιλοκάλων και ψι/.ομονσων Συνδρομητών της τον Έρμηλου εκδόσεως.

ναίως προς εύχερέστερον και ταχύτε- λίας στους υπολογισμούς λογαριάζω,

ρον άπαρτισμον και του δευτέρου τό­
μου. , .». "Οπως φαίνεται άπο τα απο­
τελέσματα οΰτε καί ή δεύτερη αυτή
»κκληση βρήκε ανταπόκριση εςω άπο
το Ί ά σ ι .
1. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στα π. 'Ερμης
ό Λόγιος 1817, 2 9 - 3 1 καί Φιλολογι­
κός Τηλέγραφος 1817,4.
2. Για τους συνδρομητές της Κέρ­
κυρας ό Γουζέλης σημειώνει (σ. 3 7 5 ) :
«οι κύριοι έκ Κερκύρας, επειδή ά-
πωλέσαμεν τον κατάλογον τών ονο­
μάτων των, ούκ έπαριθμοϋνται εν­
ταύθα κατ' όνομα, φανεροϋμεν δμως
χάριν της φιλομάθειας καί φιλογε-
νείας αυτών &τι ήσαν περί τους δια­
κόσιους Ν. 200». Για λόγους ευκο­
αυθαίρετα: 200 συνδρομητές για 1
αντίτυπο ό καθένας.
3. Στην πραγματικότητα: 32 - 35.
Στον κατάλογο της Βενετίας περι­
λαμβάνονται καί συνδρομητές άπο τήν
Λίπολόνια (2 - 2 ) .
4. Στην πραγματικότητα: 44 - 107.
Στον κατάλογο υπάρχει καί ένας συν­
δρομητής χωρίς ένδειξη τόπου διαμο-
νής (1 - Π ] ) . '
5. Σ τ ο δημοσίευμα μου «Σημει­
ώσεις για τα 'τραβήγματα' τών ελ­
ληνικών βιβλίων στον 16ο αιώνα»
'Ελληνικά 28, 1975, 130 1 0 μιλώ για
1149 αντίτυπα' δεν είχα δει, ακόμα,
αντίτυπα τοϋ βιβλίου αύτοϋ τοΰ Γου­
ζέλη μέ τον συμπληρωματικό κατά­
λογο (βλ. π . π. σελ. 111).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 145

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις 1 : Βιέννη ( 3 9 - 6 6 ) ' Βουκουρέ­

στι ( 8 0 - 1 6 5 ) · Θεσσαλονίκη ( 2 0 - 4 4 } · Κωνσταντινούπολη ( 1 0 8 - 1 6 4 ) · Βέροια
( 1 0 - 1 1 ) · Χάουσα ( 8 - 9 - 8 ) · Σέρρες ( 1 8 - 1 9 ) · Τεργέστη ( 1 5 - 1 7 ) · 'Οδησσός
( 8 6 - 1 4 4 ) · 'Ιωάννινα ( 8 1 - 2 4 3 ) · Ά χ ρ ί δ α ( 1 5 - 3 0 ) · Κορυτσά ( 3 - 6 ) · Λάρισσα
( 1 5 - 4 6 ) · Τσαρίτσανη ( 15 - 42 )' Πέστα (54 - 89 2 ). Σ ύ ν ο λ ο : 5 6 7 - 5 6 8 - 1 1 1 5 .

1817.3 Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ Οικονόμου, Γραμματικών ή Εγκυκλίων

Παιδευμάτων βιβλία Δ', τόμος Α' [και μόνος], Βιέννη, Τ υ π ο γ ρ α φ ί α
Ι. Β . Τ ζ β ε κ ί ο υ 1 8 1 7 3 . - 8 c , σ. π ' + 5 1 6 (ΓΚΙΝΤΙΣ - Μ Ε Ξ Α Σ , ά'ρ.956).
— σ. ο α ' - —' : Κατάλογος τών q ιλοκά?.ων συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Σμύρνη 4 (81 - 188 5 ) · Χίος

( 3 0 - 5 1 ) · Κωνσταντινούπολη ( 4 8 - 6 4 ) · Σάμος ( 3 - 5 ) · Βαθύ Σάμου ( 1 1 - 1 1 ) ·
Μαραθόκαμπος Σάμου ( 8 - 9 ) · "Γδρα ( 3 - 2 6 ) ' Τ'αρά [Όί κύριοι Καραβοκύριοι']
(12 - 14)· Καισαρεία (38 - 48 6 ) Κυδωνιές (33 - 44)· Άςάριον (5 - 6)· Λιβόρνο
(21 - 26)· Τεργέστη (37 - 60)· 'Οδησσός (24 - 25) Βιέννη (28 - 5 3 ) . Σ ύ ν ο λ ο :
382 - 382 - 630.

1817.4 Α ύ γ . Λαφονταίνου, Κλεομένης, μεταφρασθείς . . . ύπό Κυ­

ριάκου Ιωάννου Έ λ α ι ώ ν ο ς , Β ι έ ν ν η , τ υ π ο γ ρ α φ ί α Ι. Σ ν ε ί ρ ε ρ , 1 8 1 7 7 . —

1. "Οπως φαίνεται από ενα γράμ­
μα τοϋ ΙΙερδικάρη προς τον "Λνθ.
Γ α ζ ή . πού επιμελήθηκε τήν έκδοση
τοΰ βιβλίου, στή Βιέννη (βλ. Π . Κ.
Ένεπεκίδης, ΣνμβολαΙ εις τήν μυστι-
κήν πνευματικήν και πολιτικήν κίνη-
σιν τών ελλήνων της Βιέννης προ της
'Επαναστάσεως, Βερολίνο 1960, 70'
π β . σ. 100) 6 ΙΙερδικάρης εϊχε συγ­
κεντρώσει τα ονόματα · τών συνδρο­
μητών στα 'Ιωάννινα, Κορυτσά, Ά ­
χρίδα, Λάρισα και Τσαρίτσανη· ό
συγγραφέας ζήτησε άπο τό\ Λ. Γαζή
να συγκεντρώσει συνδρομητές άπο τις
άλλες πόλεις «δια του Λογίου Έ ρ ­
μου».
2. Στην πραγματικότητα: 5 3 - 8 8 .
Στον κατάλογο της Πέστης περιλαμ­
βάνεται κι' ένας συνδρομητής άπο τήν
Κοζάνη ( 1 - 2 ].
3. "Εκκληση για τήν προεγγραφή
συνδρομητών δημοσιεύτηκε στο π .
Έρμης ό Λόγιος, 1817, 2 7 - 2 8 . Ή
ίδια έκκληση κυκλοφόρησε καί χειρό­
γραφη - βλ. [Μ. Εύαγγελίδης],«Συμβο-
λαί εις τήν ίστορίαν της εκπαιδεύ­
σεως εν Μικρά Α σ ί α » , π. Ξενοφάνης
2, 1905, 272 - 273.
4. Οι συνδρομητές της Σμύρνης
είναι καταταγμένοι με τήν έςής σει­
ρά: [κληρικοί] ( 4 - 2 2 ] · [Φιλολογι­
κό Γυμνάσιο] (1 - 2 0 ) · Όί μαθηταί
τοΰ αύτοϋ Γυμνασίου' (32 - 38)" Όί
φιλογενέστατοι Έ μ π ο ρ ο ι ' (43 - 107).
5. Στην πραγματικότητα: 8 0 - 1 8 7 .
Στον κατάλογο της Σμύρνη; περι­
λαμβάνεται ένας συνδρομητής άπο τήν
Πέργαμο (1 - 1 ).
6. Στην πραγματικότητα: 12 - 18.
Στον κατάλογο της Καισαρείας περι­
λαμβάνονται συνδρομητές άπό: Κερμήρ
(8 - 12)· Έντουρλούκ ( 9 - 9 ) · Τ α β -
λουσούν (9 - 9 ) .
7. Έ κ κ λ η σ η για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π . Έρμης
ό Λόγιος 1816, 214.
146 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), άρ. 69 - 70

8ο, Γ. 8 χ. άρ. + 2 1 5 + χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 9 5 0 ) . — σ.

1 - 7 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Φιλόμουσοι Σννδρομηταί.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (135- 136- 138)· Κων­
σταντινούπολη (38 - 39 - 44 ). Σ ύ ν ο λ ο : 173 -175 - 282.

1817.5 Μιχαήλου Περδικάρη, Έ ρ μ ή λ ο ς ή Δημοκριθηράκλειτος, τ .

Α ' [και μόνος], [ Β ι ' ν ν η ] , 1 8 1 7 . — 8ο, σ. 461 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
970).
Ό κατάλογος των συνδρομητών δεν δημοσιεύεται. Είναι ό ίδιος με έκρΐνον
πού δημοσιεύτηκε στο 1S17.21, Σ ύ ν ο λ ο : 567-568-1115.

1817.6 Διδασκαλία Εντελής Συστηματική άπάσης τής εμπο­

2
ρικής επιστήμης, Ίάσι, 'Ελληνικό Τυπογραφείο, 1 8 1 7 . —σ. 8 χ.
άρ. + ι γ ' + 2 4 5 + 1 0 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 9 5 9 ) . — σ . 1-6
χ. άρ. στο τέλος τοΰ τόμου : Οι φιλόμουσοι σννδρομηταί· σ. 9 χ.
άρ. : Προσθήκη Συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις: Ίάσι ( 7 4 - 7 7 - 1 0 3 ) · Μποτο-

σάνιον ( 6 - 6 ) · Φωξάνιον ( 1 - 1 ) · Μόσχα ( 3 - 7 ) ' Νικολαούπολις ( 1 - 1 ) ' 'Οδησ­
σός (80-103)· Κωνσταντινούπολη ( 3 8 - 3 9 ) ' Νίζνα ( 1 - 1 ) ' Βουκουρέστι (15-
19). Σ ύ ν ο λ ο : 219-222-280.

1817.7 ΓΤ. Π [ ε τ ρ ί δ η ] , Διατριβή έκφωνηθεΐσα εις τάς δημοσίας

εξετάσεις της έ\ Ζακύνθω Σχολής, Κέρκυρα, τυπογραφία τ ή ς Διοι­
κήσεως, 1817. — 8ο, σ. 28 + 21 + 3 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
9 5 8 ) . — σ. 2 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τ ό μ ο υ : 01 εκ τών μαθητών ανν­
δρομηταί.

Δεν σημειώνεται ο αριθμός τών αντιτύπων πού αντιστοιχεί στον κάθε συνδρο­
μητή. "Ολοι οι συνδρομητές είναι μαθητές τοϋ σχολείου τής Ζακύνθου. Σ ύ ν ο λ ο :
2 8 - 2 8 - [28].

1817.8 Ώφέλειαι τής Δημοσίας Παιδεύσεως ... Λόγος Ι. Β.

Μορατέλλου . . . μεταφερθείς εις τήν νυν έθιζομένην υπό τών ελλή­
νων διάλεκτον υπό Διονυσίου Κουλουμπάρδου, Κέρκυρα, τυπογραφία
τ ή ς Διοικήσεως, 1 8 1 7 . — 8 ο , σ. 45 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1 0 1 6 ) . —
σ. 4 5 : τα ονόματα τών συνδρομητών.

1. Βλ. τον ϊδιο τον τίτλο τοΰ κατα­ 'Επαναστάσεως, Βερολίνο 1960, 70.
λόγου καί Π. Ένεπεκίδης, Σνμβολαι 2. Έκκληση για προεγγραφή συν­
εις τήν μνστικήν πνευματικήν κίνη- δρομητών δημοσιεύτηκε στο π. Έρμης
σιν τών ελλήνων τής Βιέννης προ τής ό Λόγιος, 1817, 226 - 227.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 147

Δέν σημειώνεται ό αριθμός των αντιτύπων πού αντιστοιχεί στον κάθε συνδρο­
μητή. "Ολοι οι συνδρομητές είναι μαθητές του συγγραφέα στο σχολείο της Ζα­
κύνθου. Σ ύ ν ο λ ο : 26 - 26 - [ 26].

1817.9 Σοφοκλέους, Τραγωδία. Α'ίαντος Μαστιγοφόρου Μεταφρα-

σΟεΐσα έκ τοϋ 'Ελληνικού ... εις τήν κ α θ ' ήμας όμιλουμένην γλώσ-
σαν . . . Έ ν τ ω τέλει δε περιέχουσα και παράρτημα της κρίσεως
των σχολίων, και μεταφράσεως της Σ υ γ γ ρ α φ ή ς τοϋ Θουκυδίδου παρά
Νεοφύτου Δούκα. Βιβλίον Α ' . Βιέν\η, τ ύ π ο , ρ . Ι. Β. Σβέκ 1 8 1 7 1 . —
8ο, σ. 80 + 4 χ. άρ. (ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 100.°.). — σ. 1 - 2 χ. άρ.
στο τέλος του τόμου : κατάλογος συνδρομητών.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Γίιέννη (57 - 104 2 ) ' Τεργέστη
(22 - 23 - 37 ). Σ ύ ν ο λ ο : 79 - 80 -141.

1818.1 [Θεόκλητου Φ α ρ μ α κ ί δ η ] Σ τ ο ι χ ε ί α της Ε λ λ η ν ι κ ή ς Γλώσ­

σης, Βιέννη, τυπογραφία Ι. Β. Τσβεκίου, Ä ' - Β ' 1815, Ρ 1817, Δ'
18183. - 8ο, σ. κ δ ' + 3 9 5 · . λ' + 4 3 0 · ιβ' + 2 + 4 4 4 · ζ ' + 404
(ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 872, 1004 και 1 0 9 2 ) . - τ . Δ ' 1818, σ. 395-
401 : Κατάλογος των Σιινδρομητών.

Ό κατάλογος παρουσιάζεται μέ τρεις ή τέσσερες διαφορετικές μορφές στα

αντίτυπα της ίδιας έκδοσης4. Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Κων­
σταντινούπολη ( 4 2 - 5 8 ) ' Άδριανούπολη ( 1 - 5 ) · Τεργέστη ( 3 - 3 ) ' 'Οδησσός
( 7 6 - 8 1 - 2 4 3 5 )· Βουκουρέστι (01 - 87" )· Στεφανούπολη (Βρασιοβον) (29-

1. Πρόκειται για ανώνυμο ϊργο περιλαμβάνεται καί μια συνδρομή για

τοϋ σμυρναίου Π. Ίωαννίδη τοϋ «Φοι-
βαπόλλωνος» πού υπογράφει τήν αφιέ­
ρωση μέ τα αρχικά Φ[οιβαπόλλων]
Σ[μυρναϊος]· βλ. τήν επίσης ανώνυμη
Εϊδηοι στο π. Φιλολογικός Τηλέγρα­
φος 1818, 115 - 117 σέ συνδυασμό
μέ τήν υπογραφόμενη άπο τον «Φοι-
βαπόλλωνα» Εϊδησι πού δημοσιεύε­
ται στο ίδιο περιοδικό 1818, 169-171
καί δσα σημειώνονται στο π. Μου-
αείον, Παρίσι 1819, 15 - 16 ( = έδώ
1819.10)· βλ. επίσης Λ. Βεζούτ, Γεω­
γραφία 'Αστρονομική, μετάφραση Π.
Ίωαννίδου,Παρίσι 1825, σ. IX.
2. Στην πραγματικότητα : 56 -
101. Στον κατάλογο της Βιέννης
τις Σέρρες ( 1 - 3 ) .
3. 'Εκκλήσεις για έγγραφη συν­
δρομητών κυκλοφόρησαν στα ci. 1815
καί στα 1818· βλ. Έρ/ιής ο Λόγιος
1818, 502 - 504. Βλ. καί π. Ξενο­
φάνης 2, 190Ί/5, 277.
4. Βλ. πιο πάνω σ. 112.
5. Στην πραγματικότητα: 72 - 77 -
215. Στον κατάλογο της Όδησσοΰ
περιλαμβάνονται συνδρομές γιά: 'Α­
μπελάκια (1 - 8·)' Δολιανά (1 - 5)·
Ιωάννινα ( 1 - 1 0 ) · Μηλιές ( 1 - 5 ) .
6. Στην πραγματικότητα : 61 -
87. Στον κατάλογο περιλαμβάνεται
μια συνδρομή για το Μέτσοβο (1 -
3).
148 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η ! , 12 (1975), αρ. 69 - 70

33)· Βιέννη ( 2 2 - 2 7 ) ' Σμύρνη 1 ( 1 3 - 2 0 ) · Ίάσι- (124 - 1 6 6 s ) ' Κυδωνίες (36-

37 - 3 6 4 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 407 - 413 - 697.

1818.2 Διονυσίου Πυρρού, Φαρμακοποιία Γενική, Κωνσταντι­

5
νούπολη 1818 . — 8ο, σ. κγ' + 266 (ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1106).
— Ό κατάλογος τών συνδρομητών δημοσιεύεται στίς σ. 2 4 9 - 2 6 6 .

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις και περιοχές : Κωνσταντινούπολη

( 1 7 0 - 3 9 6 ) · Μολδαβία ( 6 - 7 « )· Άδριανούπολη ( 3 3 - 3 5 ) · Σηλύβρια ( 1 6 - 1 6 ) ·
Σμύρνη (79 - 8 6 ' )· Π ά τ ρ α (18 - 18)' Όί έν Ή λ ι δ ι , ήτοι έν Γαστούνη' (12 - 22)·
Όί άρχοντες τοϋ Μωρέως' (21 - 2 3 8 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 355 - 355 - 608.

1818.3 Διονυσίου Πύρρου, Γεωγραφία Μεθοδική, Βενετία, παρά

9
Ν. Γλυκεΐ, 1818 . —8ο, σ. ι' + 3 3 6 ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - Μ Ε Ξ Α Σ , ά ρ . 1027).
— σ. 3 2 3 - 3 3 6 : 'Ονόματα τίον φΰ.ογενών συνδρομητών.

1. Βλ. και οσα σημειώνονται στη
σημ. 4.
2. Ό κατάλογος τοϋ Ί α σ ι ο ϋ είναι
τυπωμένος μέ διαφορετικά στοιχεία
πράγμα πού 'ίσως σημαίνει ότι προ­
στέθηκε εκ τών υστέρων. Τα ονόματα
τών συνδρομητών τής πόλης αυτής
είναι καταταγμένα μέ τήν εξής σειρά:
['Ηγεμόνας, κληρικοί κα'ι 'αύθεντό-
παιδες'] ( 3 3 - 5 4 ) " Όί ευγενέστατοι
άρχοντες' ( 6 2 - 7 8 ) · Όί έλλογιμώτα-
τοι διδάσκαλοι' (12 - 12)· Όί εντι-
μώτατοι έμποροι' (17-22).
3. Στην πραγματικότητα : 123 -
156. Στον κατάλογο περιλαμβάνεται
μια συνδρομή για τα Σφακιά (1 - 1 0 ) .
4. Σε γράμμα του προς τον Θεόφι­
λο Καΐρη (Κυδωνίες) ό Κ. Οικονόμος
γράφει άπα τή Σμύρνη, στις 8 Μαρ­
τίου 1820: «λάβε εν κιβώ-ιον μέ 20
σώματα τής εγκυκλοπαίδειας τοϋ Θεο­
κλήτου, τα όποια είναι συνδρομή τών
μαθητών τοϋ Σχολείου σας. Ή συνδρο­
μή όλη είναι 35 σωμάτων, ώς φαίνετα;,
εις τον κατάλογον, άλλ' έκράτησα τα
15 δια τους μαθητας τοϋ σχολείου μας
και να σας ανακουφίσω το ^ά^ος τής
διανομής. Τα χρήματα τής τιμής τών
20 σωμάτων σας παρακαλεί ό εκδότης
κ ά γ ώ μετ' αΰτοϋ να συναχθώσι και
να σταλώσιν όσον τάχιστα - διότι ό άν­
θρωπος έχει χρείαν δαπάνης μεγάλην»"
βλ. π . Ξενοφάνη; 2, 1 9 0 4 / 5 , 349.
5. Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε σέ
1000 αντίτυπα - βλ. Δ. Πύρρου, Πρα­
κτική 'Αστρονομία, Ά θ . 1836, 296.
6. Μπόρεσα να ταυτίσω: Ί ά σ ι 2 - 3 .
7. Μέ ιδιαίτερο τίτλο παρουσιά­
ζονται, μέσα υτον κατάλογο τής Σμύρ­
νης Όί μαθηταί τοϋ έν Σμύρνη φιλο-
λογικοΰ Γυμνασίου'.
8. Ταυτίζονται: "Αργός (1 - 2 ) "
Βοστίτζα (1 - 1 ) ' Γκούρα ( 1 - 1 ) "
Ί μ π λ ά κ ι α (1 - 1 )' Καλάβρυτα (3 - 4 ) '
Καλαμάτα (1 - 1 )· Μυστράς ( 2 - 2 ) ·
Νηβί ( 1 - 1 ) · Τρίκκαλα ( 1 - 1 ) ' Τρί­
πολη ( 1 - 1 ) · Τρόπαια ( 1 - 1 ) " Φ α ­
νάρι (1 - 1 ).
9. Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε
σέ 1500 αντίτυπα" βλ. Δ. Πύρρου,
Πρακτική Αστρονομία, Άθ. 1836,
296. Σ τ α 1820 δημοσιεύτηκε στο π .
Έρμη; ό Λόγιο; (σ. 261 - 262) έκ­
κληση για προεγγραφή συνδρομητών
στή δεύτερη, βελτιωμένη, έκδοση τής
Γεωγραφίας του Πύρρου: μέσα σέ
δύο χρό\ια τα 1500 αντίτυπα θα είχαν
εξαντληθεί. Ή 'Επανάσταση ανάστει­
λε τήν προσπάθεια καί ή β' έκδοση
πραγματοποιήθηκε, τελικά, στα 1834,
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 149

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις καΐ περιοχές : χωρίς ένδειξη τό­
που » ( 5 - 2 8 ) · 'Αθήνα 2 ( 6 1 - 1 0 1 ) · Πάτρα ['ένοικοϋντες και περιοικοϋντες' 3 ]
( 3 7 - 6 1 ) · Τριπολιτζά (57 - 68 4 )· Κωνσταντινούπολη 5 ( 1 6 5 - 6 0 9 ° ) · Γαλάτζι
(17 - 21 ). Σ ύ ν ο λ ο : 342 - 342 - 888.

1818.4 Ι. Ι. Ρουσσώ, Λόγος περί 'Αρχής και βάσεως της άνισό-

τητος τών ανθρώπων . . . μεταφρασθείς . . . ύπο Δημητρίου Αριστο­
μένους . . . Παρίσι 1818.—8ο, σ. λβ' + 136 + 2 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ -
ΜΕΕΑΣ, άρ. 1060). — σ. 1 χ. άρ. στο τέλος του τόμου : Οί tv Παρισίοις
συνδρομηταί- σ. 1 - 2 : ΟΙ εν Μασσαλία7.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Παρίσι (16 - 21)· Μασσαλία (26 -
54). Σ ύ ν ο λ ο : 4 2 - 4 2 - 7 5 .

1818.5 Χειρόγραφον εκ της 'Αγίας 'Ελένης. Έ κ τοϋ Γαλλικού,

εκ Όθεν ύπο [Ν. J Σκούφου, Μόναχο, 181ο. — 8ο σ. VI + 2 γ. άρ. +
228 + 10 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1110). — σ. 3 - 1 1 χ. άρ. στο
τέλος του τόμου : Κατάλογος των φιλόμουσων συνδρομητών6.
Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βουκουρέστι 9 ( 6 5 - 2 1 9 ) · Κρά-
γιοβα ( 2 0 - 2 9 ) · Ί ά σ ι ( 1 9 - 7 4 ) ' Παρίσι ( 1 2 - 2 1 ) · Σ ύ ν ο λ ο : 1 1 6 - 1 1 6 - 3 4 3 .

1818.6 Δημητρίου- Π. Γοβδελα, Στοιχεία Αριθμητικής, Μέρος

Πρώτον [και μόνο] Ίάσι, 'Ελληνική Τυπογραφία, 1818. — 8ο, σ. 60

1. Τους εντάσσω όλους, προσω­
ρινά, στους συνδρομητές της 'Αθήνας.
2. Τα ονόματα τών συνδρομητών
τ/;ς 'Αθήνας δημοσιεύονται μέ τή^
έξης σειρά: [κληρικοί] (20 - 38)-
οι έκ τών μαθητών αύτοϋ' [τοϋ συγ­
γραφέα] ( 2 2 - 3 9 ) ' Όί έξ ' Ε μ π ό ­
ρων' ( 1 9 - 2 4 ) .
3. Τα ονόματα τών συνδρομητών
της Πάτρας δημοσιεύονται μέ τήν
έξης σειρά: Όί έξ έλλογίμων' ( I 4 ­
86)· Όί έξ ευγενών' (8 - 10)· Όί
έξ εμπόρων της Πάτρας' ( 1 5 - 1 5 ) .
4. Στην πραγματικότητα: 5 6 - 6 7 .
Στον κατάλογο περιλαμβάνεται μια
συνδρομή γιά τή Δημητσάνα (1 - 1 ).
5. Στον κατάλογο της Κωνστα­
ντινούπολης περιλαμβάνονται, σέ ιδιαί­
τερη ενότητα Όί της κατά το Φ α ­
νάρι σχολής μαθηταί' (σ. 334) και
οι της κατά το Κουρούτσεσμε Σ χ ο ­
λής μαθηταί' (σ. 3 3 4 - 3 3 5 ) .
6. Στην πραγματικότητα : 164 -
409. Στον κατάλογο της Κπολης
περιλαμβάνεται και μια συνδρομή για
τις Κυδωνιές ( 1 - 2 0 0 ) .
7. Ό κατάλογος τών συνδρομη­
τών δέν δημοσιεύεται σέ ολα τα αντί­
τυπα της έκδοσης' βλ. εδώ, σ. 109.
8. Ο κατάλογος τών συνδρομητών
δέν δημοσιεύεται σέ ολα τα αντίτυπα
της έκδοσης- βλ. εδώ, σ. 109.
9. Τα ονόματα τών συνδρομη­
τών του Βουκουρεστίου δημοσιεύον­
ται μέ τήν ακόλουθη σειρά: Όί ευγε­
νέστατοι άρχοντες" - Όί έξοχώτατοι
ιατροφιλόσοφοι'· Όί έντιμώτατοι κύ­
ριοι'.
150 Ο Ε Ρ Α Ν 1 Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 6 9 - 7 0

χ. άρ. + 3 5 7 + 8 χ. άρ. (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 1036). — σ. 3 - 7

χ. άρ. στο τέλος τοΰ τόμου : Κατάλογος τών εν μέρει φιλόμουσων»
συνδρομητών.
Καταγραφή των συνδρομητών χωρίς ένδειξη τύπου διαμονής. "Ολοι είναι κά­
1
τοικοι 'Ιασίου . Σ ύ ν ο λ ο : 66 - 66 - 170.

1818.7 Διονυσίου Φωτεινού, Νέος Έρωτόκριτος,^τ. Λ ' - Β' Βιέν­

νη, τυπογραφία Χίρσφελδ, 1818 2 . — 8 ο , σ. ι' -+- 309 και 6 /. άρ. +
384 (ΓΚΙΧΗΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 1 0 7 2 ) . — τ . Ti' σ. 1 - 6 γ. άρ. στο τέλος
τοϋ τόμου : Κατάλ.ογος τών φιλοχάλων και φιλόμουσων Συνδρομητών3.
4
Καταγραφή τών συνδρομητών κατά ττύλεις : Βουκουρέστι (163-198)·
5 6
Ί ά σ ι ( 2 8 - 2 8 ) · Κωνσταντινούπολη ( 7 - 7 ) ' Βιέννη ( 7 - 7 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 205-
205 - 240.

1818.8 Κ. Μ. Κ ο ύ μ α , Σ ύ ν τ α γ μ α Φιλοσοφίας, τ. Α ' - Β', Βιέννη,

1. Τα ονόματα τών 'έκ τών μα­ ΙΙαχάρνικοι' (4 - 4 ) ' Όί "Αρχοντες

θητών' συνδρομητών δημοσιεύονται σε
ιδιαίτερη ενότητα.
2. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π. Φιλο­
λογικός Τηλέγραφος 1818, 1 8 5 - 187.
Για τήν έκδοση τοϋ βιβλίου βλ. κα'ι
Ν . J o r g a , Contributii la istoria li-
teraturuì Humane, Analole A c a d e m .
R o m a n a , Ser. H , t. I. 1 9 0 6 / 7 ,
1 έξ.
3. Τα ονόματα τών συνδρομητών
τοϋ Βουκουρεστίου δημοσιεύονται μέ
τήν ακόλουθη σειρά: Όί Έ κ λ α μ π ρ ό -
τατοι Μπεγζαδέδες' ( 3 - 5 ) ' ΌΙ "Αρ­
χοντες Μ. Μπάνοι' ( 5 - 1 4 ) · Όί "Αρ­
χοντες Μ. Βιστιάραι' ( 4 - 9 ) · ΌΊ "Αρ­
χοντες Μ. Βόρνικοι' ( 1 0 - 1 2 ) · Όί
"Αρχοντες Χάτμανοι' (3 - 3 ) ' Όί "Αρ­
χοντες Μ. Αογοθέται' ( 6 - 1 2 ) · Όί
"Αρχοντες "Αγαι' ( 3 - 3 ) · Όί Ευγε­
νέστατοι' (25 - 28)" 'αϊ Ευγενέστατα'.
Άρχόντισσαι' (2 - 2)· Όί 'Εξοχότα­
τοι 'Ιατροί' (4 - 4)· Όί "Αρχοντες
Κλουτζιάραι' (6 - 9)· Όί "Αρχοντες
Καμμινάραι' (6 - 7 ) ' Όί "Αρχοντες
Στόλνικοι' (12 - 15)" Όί "Αρχοντες
Σερδάραι' (12 - 13)' Όί "Αρχοντες
ΛΙεδελνιτζιάραι' (5 - 5)" Όί "Αρχοντες
Σλουτζιάραι' (7 - 7 ) ' Όί "Αρχοντες
Ιΐιτάραι' ( 4 - 4 ) ' Όί άρχοντες Αογο­
θέται' (4 - 4)· Όί "Αρχοντες Βατά-
χοι' ( 3 - 3 ) · Όί Τιμιώτατοι' (22 - 23)·
Όί Κύριοι' (6 - 6)· Όί Έ λ λ ο γ ι μ ώ -
τατοι' (7 - 7 ) .
4. Τα ονόματα τών συνδρομητών
τοϋ Ίασιοϋ δημοσιεύονται μέ τήν α­
κόλουθη σειρά: Όί "Αρχοντες Μ .Αο­
γοθέται' (2 - 2)· Όί "Αρχοντες Βι­
στιάραι' ( 2 - 2 ) ' Όί "Αρχοντες Βόρ­
νικοι' (2 - 2)· Όί "Αρχοντες "Αγαι'
(3 - 3 ) - Όί "Αρχοντες Σπαθάραι'
(8 - 8 ) ' Όί "Αρχοντες Καμμινάραι'
(2 - 2)· Όί "Αρχοντες ΙΙαχάρνικοι'
(2 - 2)· Όί "Αρχοντες ( 4 - 4 ) · Όί
Τιμιώτατοι' ( 3 - 3 ) .
5. Στον κατάλογο της Βιέννης, σέ
ιδιαίτερη ενότητα: Όί Φιλέλληνες "Αγ­
γλοι' ( 3 - 3 ) .
 Φίλιππος Ήλιου. ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 151

τυπογραφία Ι. Β. Τσβεκίου, 1818*. — 8ο, σ. ξδ' + 208 καί 7 χ. ά^. -f-

296 + 8 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1 0 9 7 ) . - τ. Β' σ. 1 - 8 χ.
άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατάλογος των φιλοκάλων Συνδρομητών
τον Πρώτον και Δεύτερον Τόμον τοϋ τΓ/ς Φιλοσοφίας Σνντάγματος.
Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (79 - 203 2 )" Βουκουρέστι
( 5 5 - 1 1 0 ) · 'liai ( 2 1 - 3 4 ) · Κωνσταντινούπολη ( 1 3 - 1 3 ) ' 'Οδησσός ( 9 1 - 1 1 2 ) ·
Σμύρνη ( 0 0 - 1 2 2 ) · Τεργέστη ( 1 2 - 1 0 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 3 3 1 - 3 3 1 - 6 1 0 .

1819.1 Ριχέρου, Μεγάλα Συμβεβηκότα έκ μικρών αίτιων προ-

ξενηθέντα, [μετάφραση] Ζήση Δαούτη . . . τυπωθέν δε δια φιλότιμου
συνδρομής τών φιλοκάγάθων, και φιλοϊστόρων συνδρομητών, τ. Λ' - Β',
Βιέννη, τυπογραφία Ι. Σνεϊρερ, 1818. — 8ο, σ. 6 χ. άρ. + 2 6 4 καί
265 - 440 + 16 χ. άρ. (ΓΚΙΝΠΣ - MESAS, άρ. 1172) : τ. Β' σ. 1 - 16
χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατάλογος των φιλοκάγάθων και φιλο-
γενεστάτων συνδρομητών.
Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις καί περιοχές : Βιέννη (203 - 466 3 )'
Βασσαραβία καί Μολδαβία 4 (87 - 244)· Βλαχία 5 (64 - 258). Σ ύν ο λ ο : 354 -
354 - 968.
Στο τέλος τοϋ καταλόγου ή ακόλουθη σημείωση : «Μέ το να μήν έλαβα έν
καιρώ προσήκοντι τους καταλόγους τών υπολοίπων εξωτερικών τιμίων συνδρομη­
τών, δια τούτο αφέθησαν £ςω τοϋ γενικού καταλόγου της βίβλου μου τα τίμια αυτών
ονόματα καί ας εχω τήν συγχώρησιν».

1819.2 Άββα Βαρθολομαίου, Περιήγησις τοϋ Νέου Άναχάρσι-

δος εις την Ελλάδα, [μετάφραση] Χρυσοβέργη Κουροπαλάτου, τ. Α' -
Ζ', Βιέννη, τυπογραφία Ι. Σνζΐρζρ, 1819 e (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.

1. "Εκκληση για προεγγραφή συν­ ( 2 - 1 1 ) · Μηλιές (2 - 3 0 ) ' Πίζα (3 -

δρομητών στους δύο πρώτους τόμους
τοϋ Συντάγματος Φιλοσοφίας δημο­
σιεύτηκε στο π . Έρμης ό Λόγιο;
1817, 1 3 - 1 5 .
2. Στην πραγματικότητα: 7 6 - 2 0 0 .
Στον κατάλογο της Βιέννης περιλαμ­
βάνονται καί συνδρομητές άπα τις Σέρ­
ρες (1 - 1 ) και το Ά μ σ τ ε ρ ν τ α μ (2 - 2 ) .
3. Στην πραγματικότητα : 178 -
314. Στον κατάλογο της Βιέ/νης περι­
λαμβάνονται και συνδρομητές άπό:
Βούδα ( 1 - 1 ) · Βουκουρέστι ( 3 - 7 ) ·
Βρασωβον (2 - 7)· Ί ά σ ι (3 - 8)·
Κωνσταντινούπολη (1 - 7) - Αειψία
12). Δέν μπόρεσα να ταυτίσω ακό­
μα: 8 - 69.
4. Μπόρεσα να ταυτίσω: Ί ά σ ι ( 4 4 -
123)· Γαλάτζι (1 - 5)· Κισνόβι (4 -
20)· 'Ισμαήλ (3 - 3 ) . Μένουν για
ταύτιση: 35 - 93.
5. Μπόρεσα να ταυτίσω: Βουκου­
ρέστι (42 - 164)· Κράγιοβα (Ι - 6 ) .
Μένουν για ταύτιση: 21 - 88.
6. "Εκκληση γιά προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π . Έρμης
ό Λόγιος 1819, 874 - 876, Καλλιόπη
1819, 213 - 214, καί Φιλολογικός
Τηλέγραφος 1819, στ. 195 - 196.
152 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), άρ. 69 - 70

1 1 8 6 ) . — τ . Λ' σ. 1-7 χ. αρ., στην αρχή τοϋ τόμου, ό κατάλογος των

συνδρομητών.
Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (21 - 31)· 'Τάσι (30 - 41)·
Ταγανρογ 1 ( 2 1 - 3 3 ) · Μόσκβα ( G - 1 2 ) ' Βουκουρέστι (4 - 5)· 'Αγχίαλος ( 4 3 -
47)· Μεσημβρία ( 7 - 4 3 ) · Σωζούπολη ( 1 5 - 2 4 ) · Εάρνα ( 5 - 5 ) . Σύνολο:
152 - 152 - 211.

1819.3 'Ομήρου, Ίλιάς, παραφρασΟείσα και όμοιοκαταλή> τως στι-

χουργηΟεΐσα . . . παρά Γεωργίου Ρουσιάουυ, τ. Α' - ΙΓ", Βιέννη 1817
("τ. Α' - Δ'), 1818 (τ. Ε' - Η ' ) , 1819 (τ. Θ' - Ι Γ ' ) (ΓΚΙΧΙΙΣ-ΜΕΞΛΣ,
άρ. 988, 1079 και 1176). - τ . 1 Γ 1819, e 1 - 10 χ. άρ. στο τέλος τοΰ
τόμου : Κατάλογος των Φΰ.οκάλων και Φύ.ομοναιον Συνδρομητών εις
την εκοοσιν της παοαψρασΟείσης Ίλιάοος2.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά αξιώματα καί επαγγέλματα, χωρίς έν­

δειξη τοΰ τόπου διαμονής 3 : [Πατριάρχες] ( 2 - 1 1 ) ' Μητροπολίτες καί ' Ε π ί ­
σκοποι ( 1 5 - 4 8 ) ' Ίΐανοσιοελλογιμοιτατοι' ( 1 3 - 1 5 ) ' 'αίδεσιμελλογιμώτατοι' ( 2 -
2 ) ' Διάκονοι ( 5 - 5 ) ' ηγεμόνες (1 - 1 ) ' ηγεμόνων γόνοι [μπεϊζαντέδες] ( 8 - 1 4 ) ·
μεγάλοι διερμηνείς ( 1 - 3 ) " εξοχότατοι ( 2 - 2 ) · άρχοντες Μπανοι ( 4 - 5 ) ' Μεγά­
λοι Λογοθέται ( 4 - 4 ) · Χάτμανοι ( 3 - 5 ) ' Βόρνικοι ( 5 - 5 ) ' ' Λ γ α ι ( 6 - 8 ) ' Π ο -
στέλνικοι (3 - 3)· Σπαθάραι (5 - 5 ) ' Καμεράσαι (4 - 5 ) ' Μ. Κλουτζιάραι (3 - 3 ) '
Κλουτζιάραι ( 3 - 3 ) " Παχάρνικοι ( 5 - 5 ) ' Κόμισοι ( 2 - 2 ) ' Καμινάραι ( 1 3 - 1 4 ) "
Λογοθέται ( 3 - 3 ) · Στόλνικοι ( 4 - 4 ) · Μεδελνιτζιάραι ( 4 - 4 ) · Σερδάραι ( 3 - 3 ) ·
[Διάφοροι] ( 5 - 1 0 4 ) · Ευγενείς ( 2 0 - 2 9 ) ' 'Ιατροφιλόσοφοι ( 9 - 9 ) ' Σοφολογιώ-
τατοι καί Έλλογιμώτατοι (35 - 35)' "Εμποροι (25G - 258 - 289)· Σχολεία ( 2 - 2 ) .
Σ ύ ν ο λ ο : 450-452-651.

1819.4 Διονυσίου Φωτεινού, 'Ιστορία της πάλαι Δακίας, τ. Α' - Γ',

Βιέννη, τυπογραφία Ι. Β. Σβεκίου, 1818 - 1819 4 . - 8ο, σ. 320" 568 +
1. Όί έν Ταγανρογ φιλόμουσοι ευγε­
νείς καί μεγαλέμποροι συνδρομηταί.'
2. Έ κ κ λ η σ η για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε οτο π . Έρμη;
ό Λόγιο; 1816, 267. Βλ. (μετά τή\
έκδοση) καί π. Καλλιόπη 1820, 120.
3. Μπόρεσα να ταυτίσω: Ά δ ρ ι α -
νούπολη (1 - 25)· Βελβενδος ( 1 - 1 ) ·
Βιέννη (81 - 197)· Βουκουρέστι ( 6 6 -
80)· Βρασοβ ( 1 - 1 ) · Γαλάτζι ( 1 - 1 ) ;
Ζεμούν ( 1 - 1 ) " Θεσσαλονίκη (9 -
10 - 10)· Ί ά σ ι (35 - 40)· 'Ισμαήλ
( 1 - 1 ) · Κοζάνη ( 8 - 8 ) · Κράγιοβα
( 2 - 2 ) ' Κωνσταντινούπολη (42 - 6 5 ) -
Λαψία (2 - 2)· Λιβόρνο (11 - 14)·
Μέτσοβο (1 - 2)· Μόσχα (25 - 25)·
Χίζνα (3 - 4)· 'Οδησσός (15 - 16)·
Παρίσι ( 1 - 1 ) · Πάτρα ( 1 - 1)· Η έ -
στη (5 - 5 ) ' Πετρούπολη (1 - 1 )'
Πίζα ( 1 - 1 ) · Ρένιον ( 1 - 1 ) ' Σιάτιστα
( 1 - 1 ) · Σ έ ρ β ι α ( Ι - Ι ) · Σέρρες ( 1 - 1 ) ·
Τριέστι ( 8 - 9)· Μολδοβλαχία ( 5 7 -
60)· Δέν μπόρεσα να ταυτίσω ακόμα:
70 - 71 - 78.
4. Έ κ κ λ η σ η για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π. Φιλο­
λογικό; Τηλέγραφο; 1817, 1 8 5 - 1 8 7 .
Υπενθύμιση, στο 'ίδιο π . 1819, 16.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 153

6 χ. ά(.. και 18 χ. άρ. + 5 8 8 + λζ' (ΓΚΙΧΙ1Σ - ΜΕΕΑΣ, άρ. 1057 καΐ

1163). —τ. Γ" 1819, σ. 3 - 17 χ. άρ. στην αρχή τοϋ τόμου : Κατάλογος
τών φιλοκάλίον καϊ φιλόμουσων συνδρομητών.
Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις, περιοχές κα'ι αξιώματα. Ό αριθμός
τών αντιτύπων πού αναλογεί σε κάθε συνδρομητή δέν αναγράφεται παρά μόνο στον
κατάλογο της Βιέννης: 'Ηγεμόνες 1 (3)' Βουκουρέστι 2 (233)' Κράγιοβα (14)'
Κωνσταντινούπολη (10)' Ί ά σ ι 3 (64 4 )' Γαλάτζι (6 5 )' Πελοπόννησος ( 4 6 ) ' Πάτρα
(14) ρ χωρίς ένδειξη τόπου [ = Πελοπόννησος ] (3 7 )' Βιέννη ( 3 - 9 ) . Σ ύ ν ο ­
λο : 354-354-[360].

1819.5 'Αριστοτέλους, Φυσιογνωμονικά, Μεταφρασθεί.τα . . . εις

την καθ' ήμας ομιλούμενη, άπλήν φράσιν "Ετι δε εις την τ<:υρκικήν
άπλήν διάλεκτον μεθερμηνευθέντα, και συν τόυ πρωτοτυπώ εκδοθέντα
παρά 'Αναστασίου Χ : Γρ: Καρακιουλάφη, Κωνσταντινούπολη, 1819.
- 8 ο . σ. 4 χ. άρ. + ιβ' + 2 0 3 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΛΣ, άρ. 1127). - Ό
κατάλογος τών συνδρομητών δημοσιεύεται στις σ. 185 - 203

1. Άπο αυτούς: Ίάσι (2). 3. Τά ονόματα τών συνδρομητών

2. Τα ονόματα τών συνδρομητών
τοϋ Βουκουρεστίου δημοσιεύονται: με
τήν ακόλουθη σειρά: [ανώτατοι α­
ξιωματούχοι] (3)' ΌΊ "Αρχοντες
Μπάνοι' (3)" Όί "Αρχοντες μεγάλοι
Βιστιάροι' (3)' Όί Άρχοντες μεγά­
λοι Βόρνικοι' (9) - Όί Ά ρ χ ο ν τ ε ς με­
γάλοι Λογοθέται' (8)' Όί Άρχοντες
Λογοθέται τών Συνηθειών' (2)' Όί
"Αρχοντες Χάτμανοι' (3)' Όί Ά ρ ­
χοντες Βόρνικοι της πολιτείας' (4)"
Όί Ά ρ χ ο ν τ ε ς Ά γ α ι ' (4)' Όί Ά ρ χ ο ν ­
τες μεγάλοι Κλουτζιάρηδες' (8)' Όί
Άρχοντες Καμμινάριδες' (8)· Όί Ά ρ ­
χοντες Παχάρνικοι' (13)' Όί ευγενέ­
στατοι' (25)' Όί Ά ρ χ ο ν τ ε ς Στόλνι-
κοι' (17)· Όί Άρχοντες Σερδάριδες'
(15)· Όί "Αρχον-ες Μεδελνιτζιάρι-
δες' (7)' Όί Άρχοντες Σλουτζιάρι-
δες' (9)' Όί Άρχοντες Πιτάριδ^ς'
(4)· [διάφοροι] (22)· Όί έξοχώτατοι,
'Ιατροί' (5)· Όί τιμιώτατοι πραγμα-
τευταί' (30)' Όί Έλλογιμώτατοι Δι­
δάσκαλοι' (9)· Όί του ίεροϋ καταλό­
γου' (22).
τοϋ 'Ιασίου δημοσιεύονται μέ τήν
ακόλουθη σειρά: [ανώτερος κλήρος]
(2)· [Μπεγζαδέδες] (3)· Όί άρ­
χοντες μεγάλοι Λογοθέται' (4)' Όί
άρχοντες μεγάλοι Βιστιάριδες' (4)'
Όί άρχοντες Χάτμανοι' (4)' Όί άρ­
χοντες Βόρνικοι' (6)' Όί άρχοντες
Βόρνικοι τών Ά π ρ ό δ ω ν ' (5)' Όί άρ­
χοντες μεγάλοι Ποστέλνικοι' (9)' Όί
άρχοντες Ά γ α ι ' (8)' Όί άρχοντες
Σπαθάριδες' (6)' Όί άρχοντες Μπά­
νοι' (5)' Όί άρχοντες Καμμινάριδες'
(2)· [διάφοροι] (6).
4. Στην πραγματικότητα 65. Στον
κατάλογο τοϋ Ίασιοΰ περιλαμβάνεται
και ένας συνδρομητής άπο το Γαλάτζι.
II ρέπει επίσης να προστεθούν 2 άπο
τον κατάλογο τών ηγεμόνων (βλ.
σημ. 1).
5. Στην πραγματικότητα: 7. Βλ.
τήν προηγούμενη σημείωση.
6. Τόπος διαμονής: Καλάβρυτα (3)'
Κόρινθος (1).
7. Τόπος διαμονής: Βοστίτζα (1)'
Τρίπολη (1-1)' Καρύταινα (1-1).
154 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις: Κωνσταντινούπολη (239-654)'

Σκοπός (40 - 68)· Σαράντα 'Εκκλησιές ( 9 - 9 ) · Γέννα ( 7 - 7 ) · Πουργάζι ( 9 - 9 ) ·
Νίγδε (12-24)· χωρίς ένδειξη τόπου (10-12). Σ ύ ν ο λ ο : 326-326-783.

1819.6 Νέον Λειμωνάριον περιέχον μαρτύρια παλαιά και νέα και

βίους οσίων άτινα έσυνάχθησαν παρά του . . . Μακαρίου Νοταρά. Οΐς
προσετέθησαν . . . Συναξάρια, Μεταφρασθέντα παρά του . . . 'Αθανασίου
του Παρίου . . . Προς τούτοις καί άσματικαί Άκολουθίαι εις διαφόοους
Νεομάοτυρας φιλοπονηθεΐσαι παρά του . . . Νικηφόρου του Χίου. . . εκ­
δοθέν Δια φιλότιμου δαπάνης των τιμιωτάτων φιλοχρίστων Συνδρομη-
τών τών έν τ ω τέλει της Βίβλου καταγραφέντων, Βενετία, Πα,,α Π .
Θεοδοσίου, 1819. - 4ο, σ. ις' + 3 2 8 + 192 (ΓΚΙΝΗΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.
J 1 7 5 ) . — σ. 149 - 152 : Κατάλογος τών Φιλογενών Συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Χίος (150 - 226)' Σμύρνη (56 -
83). Σ ύ ν ο λ ο : 206-206-309.

1819.7 Συναξαριστής τών δώδεκα μηνών του ένιαυτοϋ πάλαι μτν

ελληνιστί συγγραφείς ύπο Μαυρικίου . . . \w δε δεύτερον μεταφρα­
σθείς . . . υπό . . . Νικόδημου Ά γ ι ο ρ ε ί τ ο υ , τ . Α ' - Γ", Βενετία, Τ υ π ο γ ρ .
Π. Θεοδοσίου, 1819. — 4ο, σ. κ η ' + 452" 332 καί 367 (ΓΚΙΝΗΣ-ΜΕΞΑΣ,
άο. 1 1 9 5 ) . — τ . Γ' σ. 3 5 3 - 3 6 6 : Κατάλογος τών εν xfj παροναη Ίερζι
Βίβλο) τον Σνναξαριστοϋ περιεχομένων όνομάτο)ν τών Φιλογενών Συν­
δρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά αξιώματα, μοναστήρια, πόλεις καί περιο­

χές μέ τήν ακόλουθη σειρά : Όί ΙΙατριάρχαι καί οι άπο διαφόρων Επαρχιών Μη-
τροπολϊται καί 'Επίσκοποι' (15 - 185 1 )' " Α θ ω ς (330 - 332 - 4722) [ = Μονή
Μεγίστης Λαύρας (21-35)' Καθίσματα της Ααύρας ( 5 - 7 ) ' Σκήτη 'Αγ. Άννα
(19 - 20)· Σκήτη Καυσοκαλύβια (12 - 13)' Κελλία της Λαύρας τών Καρεών (10 -
17)· Μ. Βατοπεδίου (24 - 29)' Σκήτη "Αγ. Δημήτριος (16 - 21)' Κελλία του Βατο-
3
πεδίου (4 - 5)' Μ. 'Ιβήρων (39 - 47 )' Σκήτη ό Τίμιος Πρόδρομος ( 8 - 9 ) ' Κελλία
τών Ίβήρων(3 - 4)' Μ. Χιλανδαρίου (10 - 15)' Κελλία τοϋ Χιλανδαρίου (12 - 15 4 )·

1. 'Από αυτούς μπόρεσα να ταυ­ προστίθεται ένας συνδρομητής καί έ'να

τίσω: "Αθως (3-12)' "Αργός ( 1 - 2 ) '
Βέροια ( 1 - 1 ) · Θεσσαλονίκη (1-25)'
Κωνσταντινούπολη (5-137)' Τρίκκη
( 1 - 5 ) · "Τδρα (1 - 1). "Αγνωστος
τόπος διαμονής (2 - 2).
2. Στην πραγματικότητα : 332 -
334-474· βλ. σημ. 1, 4 καί 155 σημ. 1.
3. Στην πραγματικότητα: 40 - 48'
αντίτυπο άπο τους χωρίς ένδειξη τό­
που διαμονής.
4. Στην πραγματικότητα: 13 - 16.
Το όνομα ενός συνδρομητή έχει πα­
ραληφθεί άπο τον κατάλογο' ή διόρ­
θωση έγινε σέ μεταγενέστερα βιβλία
τοϋ Νικόδημου' βλ. 1819.9, σ. 488
καί 1819.12, σ. 338.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 155

Μ. "Αγ. Διονυσίου ( 2 - 6 ) ' Μ. Κουτλουμούση ( 1 1 - 1 6 ) ' Σκήτη 6 "Αγ. Παν­

τελεήμων ( 6 - 8 ) ' Κελλία του Κουτλουμούση ( 1 1 - 1 2 ) ' Μ. Παντοκράτορος ( 1 0 -
1
1 1 ) ' Κελλία Παντοκράτορος ( 7 - " 8 ) ' Μ. Ξηροτΐοτάμου ( 1 0 - 1 6 ) ' Μ. Ζωγράφου
(7 - 10)' Μ. Δοχειαρίου (20 - 21 - 24)' Μ. Καρακάλλου ( 2 - 6 ) ' Κελλία Καρακάλ-
λου ( 3 - 1 2 ) ' Μ, Φιλόθεου ( 3 - 5 ) · Μ. 'Αγίου ΙΙαύλου ( 3 - 6 ) · N i a Σκήτη Ά γ .
Παύλου ( 1 5 - 1 6 ) · Μ. Σίμωνος Πέτρας ( 2 - 6 ) · Μ. Ξενοφώντος ( 4 - 2 3 ) ' Σκήτη
Ξενοφώντος (8 - 10)' Μ. Σταυρονικήτα ( 5 - 7 ) " Μ. Γρηγορίου (6 - 8)' Μ. Έ σ φ ι γ -
2 -
μένου ( 2 - 6 ) · Μ. Ρώσσων (2 - 2 ) Μ, Κωνσταμονίτου ( 2 - 6 ) · διάφοροι λαϊκοί
3
( 4 - 5 - 4 ) ] · Χίος ( 1 0 0 - 1 1 1 ) · H'apà ( 1 0 - 1 0 ) · Όί έν τή Σχολή τών Κυδωνιών
4 5 6
συνδρομηταί' (102 - 103 )' "Γδρα ( 5 5 - 1 8 6 ) ' Χαλκιάνικα [χωρίον τοϋ Κάζα
"Αργούς] ( 7 - 7 ) ' Όί έκ διαφόρων μερών της Πελοποννήσου'' (71 - 129)' Πόρος
( 9 2 - 1 2 5 ) ' Κόρινθος ( 5 - 5 ) ' Τρίκκαλα Πελοποννήσου ( 5 - 6 - 5 ) ' χωρίον Σοφι-
κόν ( 7 - 8 ) ' Άγγελόκαστρον ( 4 - 4 ) ' Μονή Φανερωμένης ( 3 - 3 ) ' Σπέτσες ( 1 8 -
23)' Νάξος (24 - 31 )' Όί έκ τών χωρίων Ναξίας' (21 - 22)' νήσος Πάρος ( 9 - 9 ) ·
Νάουσα Πάρου (9 - 9 ) ' Μάρμαρα Πάρου (33 - 33)' "Αργός (14 - 17)' Πάτρα (17 -
2 2 ) ' Τ ε ρ γ έ σ τ η (15 - 16 - 18 )' Βενετία (23 - 9 9 8 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 988-992-1628».

1819.8 'Απανθίσματα έκ της Παλαιάς αγίας Γραφής και νέας

Διαθήκης . . . παραφρασΟέν ύπο 'Αποστόλου Κλέντου . . . Πετρούπολη,

1. Στην πραγματικότητα: 9 - 11. 1 )· Ά γ . Πέτρος (1 - 1 )' Ά ρ γ ο ς (3 -

Στον κατάλογο υπάρχει και μια συν­
δρομή για το Ί ά σ ι (1 - 5 ) .
2. Στην πραγματικότητα: 3 - 4 - 3 .
Βλ. σημ. 3.
3. Ά π ο αυτούς στη Μονή ' Ρ ώ σ ­
σων': 1 - 2 - 1 .
4. Στην πραγματικότητα υπάρχουν
καί πολλοί κάτοικοι τών Κυδωνιών
'έκτος' της Σχολής. — Ή συλλογή
τών συνδρομητών στις Κυδωνιές ίγι-
νε με τη φροντίδα τοϋ μαθητή Ί ω ά -
σαφ του ξηροποταμινοϋ' βλ. π. Ξε­
νοφάνης 2, 1904/5, 347.
5. Στην πραγματικότητα: 9 9 - 100.
Στον κατάλογο τών Κυδωνιών υπάρ­
χουν καί συνδρομητές άπο το Για-
νιτζαροχώρι (3 - 3 ) .
6. Στην πραγματικότητα: 56 - 187.
Προστίθεται καί συνδρομητής άπο
τους χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής
( 1 - 1 ) ' βλ. σ. 154, σημ. 1.
7. Μπόρεσα να ταυτίσω με βάση
καί τα δεδομένα του καταλόγου: Ά γ .
Βαρβάρα ( 1 - 1 ) ' Ά γ . 'Ιωάννης ( 1 -
3 ) ' Βυτίνα ( 1 - 1 ) ' Ρεράκι ( 4 - 4 ) '
Δέση ( 1 - 5 ) ' Δημητσάνα (4 - 5 ) '
Ζαρούχλα (2 - 4 ) ' Καμία (2- 2 ) '
Καμπάνα (1 - 1)' Κορακοβούνι (3 -
3 ) ' Κάστρο ( 1 - 1 ) ' Κορώνη ( 1 - 1 ) ·
Κρεμαστό ( 1 - 1 ) ' Μελιγοϋ ( 3 - 4 ) '
Μέθανα (1 - 1 )' Μέσαρι ( 2 - 2 ) ' Μυ-
στρας ( 1 - 2 ) · Ναύπλιο (1 - 2 ) ' Νιάτα
( 1 - 1 ) · Πάτρα ( 1 - 1 ) · Πλάτανος
( 2 - 2 ) · Πραστος ( 1 - 1 ) · Σόλοι ( 4 -
6 ) ' Σιβίστα ( 2 - 2 ) · Συνεβρον ( 1 - 1 ) ·
Φλοσέλη ( 1 - 1 ) ' Χρύσαφα (2-2)·
άταύτιστοι: 1 7 - 5 7 . Στον κατάλογο
συμπεριλαμβάνονται καί συνδρομητές
άπο τήν "Γδρα (4-8).
8. Στην πραγματικότητα: 10 - 10 -
15. Στον κατάλογο της Βενετίας υπ­
άρχουν συνδρομητές άπό: Βιέννη (1 -
50)· Κέρκυρα ( 2 - 4 ) ' Θεσσαλονίκη
( 2 - 2 ) . Δέν μπόρεσα να τ α υ τ ί σ ω :
8 - 28.
9. Οί αριθμοί πού παρέχει ό κα­
τάλογος αυξάνονται, δλοι, κατά μία
μονάδα' βλ. τή σημ. 4 τής σ. 154.
 156 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), ùp. 69 - 70

τυπογραφία Ν. Γρέτς, 1819. — 8ο, σ. 166 (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ.

1126). — σ. 161-163: 'Ονόματα Συνδρομητών κατά ά/.ηάβητον.
[στις σ. 164 - 165 : Αριθμός Συρμάτων, πόσα εις εκαστον των εγεξής
σεσημειωμένων 'Ελληνικών Σχολείων πέμπονται. Ό αριθμός των σχο­
λείων ανέρχεται σε 59 καί τών αντιτύπων σε 2 0 0 0 ] .

Κατάταξη τών συνδρομητών μέ αλφαβητική σειρά, μέ βάση το βαφτιστικό

δνομα' χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής1. Ό αριθμός τών αντιτύπων για τα όποια
συνέδραμαν δέν αναγράφεται, αναγράφεται όμως το ποσό πού κατέβαλαν, σέ ρού­
βλια : συνδρομητές 79, ρούβλια 5.030. Θεωρώ, για τήν ευκολία τών υπολογι­
σμών, πώς το σύνολο είναι : 79 - 79 - 2079-.

1819.9 Παύλου . . . τοΰ 'Αποστόλου, Αϊ ιδ". έπιστο-λαί έρμηνευ-

θεΐσαι μεν ελληνιστί υπό . . . Θεοφύλακτου Άρ-/ιεπισκόπου Βουλγα-
ρίαις, Μεταψρασθεϊσαι δέ εις τήν κ α θ ' ημάς κοινοτέραν δ ι ά λ ε κ τ ο ν . . .
παρά . . . Νικόδημου Ά γ ι ο ρ ε ί τ ο υ . . . τ . Α ' - Γ', Βενετία, παρά Ν. Γλυ-
κεϊ [σέ άλλα αντίτυπα : παρά Π. Θεοδοσίου] 1819 — Φύλλο, σ. κ η ' -f-
428· 4 5 8 και 490 (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1183 καί 6 6 9 2 ) , — τ . Γ σ.
485 - 490 : Κατάλογος τών εν τη παρούση Ιερά βιβλίο τών ιδ' 'Επι­
στολών τον 'Αποστόλου Παύλου περιεχομένου ονομάτων τών ψυχο­
γενών συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά αξιώματα, μοναστήρια καί πόλεις μέ τήν

ακόλουθη σειρά : χ. τόπο [πατριάρχες - μητροπολίτες] (5 - 35 3 ) ' "Α θ ω ς (232 -
232-487")[ = Μ. Λαύρας ( 2 0 - 2 8 ) ' Μ. Βατοπεδίου (13 - 18)· Μ. 'Ιβήρων (25-
30)· Μ. Χιλανδαρίου ( 4 - 5 ) · Μ. Διονυσίου ( 1 - 3 ) · Μ. Παντοκ,,άτορος ( 8 - 1 3 )
Μ. Ξηροποτάμου (10-11)· .Μ. Ζωγράφου (12-12)· Μ. Λοχειαρίου ( 5 - 6 ) ' Μ·
'Αγίου Παύλου ( 3 - 3 ) · Μ. Ξενοφώντος ( 1 - 2 ) · Μ. Σταυρονικήτα ( 6 - 6 ) · Μ.
Γρηγορίου ( 1 - 4 ) · Μ. Έσφιγμένου ( 1 - 5 ) ' Μ. τών Ρώσσων (10 - 44 5 )• Όί

1. Μπόρεσα να ταυτίσω: Ίσμα- του προς τήν εφορία της Σχολής

ήλιον (1-10 ρούβλια)· Κίεβο (1-100
ρούβλια)' Μόσχα (29 - 1300 ρ.)' Νίζνα
(3 - 75 ρ.)· 'Οδησσός (11-810 ρ.)·
Πετρούπολη (7 -900 ρ.) Ταγκανρόκ
(1 - 1000 p.). Οί υπόλοιποι 26 (845
ρ.) κατοικούν κι αυτοί στη Ρωσία.
2. Για τόν αριθμό τών αντιτύπων ύ-
πολογίζω: άπό ένα για κάθε συνδρομή-
τή (79) -f- τό σύνολο τών αντιτύπων
πού διατέθηκαν για τα σχολεία (2000).
Ή νομιμότητα τοϋ υπολογισμού αύτοϋ
ενισχύεται καί άπό ορισμένες ενδείξεις
πού βρίσκουμε σέ γράμματα τοϋ Κλέν-
της 'Οδησσού' βλ. Πρώτη έκατοντα-
ετηρίς της εν Όδησσφ ' Ελληνε μπορι-
κη; Σχολής, 'Οδησσός 1872, πολ.
3. Κωνσταντινούπολη (4-30)' Θεσ-
σαλονίκη (1 - 5).
4. Στην πραγματικότητα: 227-450"
βλ. σημ. 5.
5. Στην πραγματικότητα: 5 - 7 .
Στον κατάλογο τής Μονής τών Ρώσων
περιλαμβάνονται καί συνδρομές για
τό Ίάσι (3-35) καί δύο συνδρομητές
τών οποίων δέν μπόρεσα να ταυτίσω
τόν τόπο διαμονής ( 2 - 2 ) .
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 157

πέριξ των έν Καρρεαϊς Κελλείων του Κοινοϋ Ίεροϋ Χαοϋ τοϋ Πρωτάτου ενασκού­
μενο'- πατέρες' ( 6 3 - 2 2 9 ) ' Σκήτη "Αγ. 'Άννης ( 1 2 - 16). Σκήτη Καυσοκαλυβίου
( 1 5 - 2 1 ) · Σκήτη Ά γ . Δημητρίου ( 7 - 1 2 ) " Σκήτη Τιμίου Προδρόμου ( 7 - 8 ) '
Νέα Σκήτη Ά γ . Παύλου ( 5 - 7 ) ' Σκήτη τοϋ Ξενοφώντος ( 1 - 1 ) ' Σκήτη τοϋ
Κουτλουμουσίου ( 2 - 3 ) 1 ' "Υδρα (24 - 335)· Ί ά σ ι ( 1 2 - 3 0 1 )' Τριέστι ( 2 2 - 2 6 ) '
2
Όί έκ διαφόρων Πόλεων' (20 - 218). Σ ύ ν ο λ ο : 315 - 315 - 1131.

1819.10 Πα,υσανίου, ' Α τ τ ι κ ά , μετάφρχ,ση Π. Ίωαννίδτ τοϋ έκ

Σμύρνης.

Ί Ι έκδοση δέν πραγματοποιήθηκε 3 . Στο π. Μονσείον, τετρ. Λ', Παρίσι 1819,

1 5 - 1 6 δημοσιεύτηκαν στοιχεία για τήν προεγγραφή συνδρομητών 4 άπο τα ό­
ποια συνάγεται οτι : στην Πάτρα καί Καλάβρυτα γράφτηκαν 85 συνδρομητές' οί
συνδρομητές της Τεργέστης είχαν εγγραφεί για 60 σώματα 5 καί στο Ί ά σ ι "ικα­
νός αριθμός". Οί συνδρομητές, στο σύνολο τους, «είναι έως 200 συναγμένοι». Για
τήν ευκολία τών υπολογισμών λογαριάζω : Π ά τ ρ α - Καλάβρυτα (85 - [ 8 5 ] ) ' Τερ­
γέστη ( [ 4 2 J - 6 0 6 ) ' Ί ά σ ι ( [ 7 3 - 7 3 ] ' ) . Σ ύ ν ο λ ο : [200 j - [200] - [218].

1. Στην πραγματικότητα: 1 5 - 6 5 ' τοϋ Παυσανίου ήθελε είναι τυπωμέ­

βλ. την προηγούμενη σημείωση.
2. Μπόρεσα να ταυτίσω: Πετρού­
πολη ( 2 - 1 5 0 ) ' Βενετία ( 7 - 9 ) ' Κέρ­
κυρα ( 2 - 2 ) ' .Μόσχα (2 - 42)· Νά­
ξος (2 - 8)· Χίος (1 - 2 ) .
3. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών στο π. Φιλολογικός Τηλέ­
γραφος 1818, 115 - 118 και 1 6 9 -
171.
4. Έ κ ε ΐ ό μεταφραστής σημειώ­
νει πώς ή έκδοση γίνεται «δια της
επιστασίας τοϋ σοφολογιοτάτου Κ.
Παπαλεξοπούλου διδασκάλου της έν
Τεργέστη 'Ελληνικής σχολής, καί τοϋ
φιλόμουσου Κ. Ιωάννου Μανιάρη γε-
νικοϋ έπιστάτου τών εκδόσεων μου
καί τοποτηρητοΰ» (σ. 1 5 ) ' σε άλλο
σημείο γράφει: «αν ό έχθρας τοϋ γέ­
νους Σαλαμίνιος δεν εμπόδιζε τον έν
Βιέννη φίλον μου κ. Μάρκον Γ. Κάρζαν
δια γραμμάτων καί δια μέσου άλλων
τινών έχθρων μου άπο τοϋ να μή κάμη
τήν συνδρομήν τήν οποίαν μοί ύπε-
σχέθη, καί δέν έγραφε ίτι εις πολλά
μέρη κ α τ ' έμοΰ, βεβαίως τα 'Αττικά
να» (σ. 15 - 16).
5. Δημοσιεύονται (σ. 15 σημ. 1 ) τα
ονόματα 21 συνδρομητών άπο τήν
Τεργέστη πού όίχαν εγγραφεί για 39
αντίτυπα.
6. Ό αριθμός προκύπτει άπα τον
ακόλουθο (αυθαίρετο) υπολογισμό: ό
Π . Ίωαννίδης αναφέρει ότι οί συνδρο­
μητές της Τεργέστης έχουν προεγγρα-
φεϊ για 60 αντίτυπα. Γνωρίζουμε 21
ονόματα για 39 αντίτυπα. Για τήν
ευκολία τών υπολογισμών θεωρώ πώς
τα 21 αντίτυπα πού λείπουν αντιστοι­
χούν σε ένα συνδρομητή το καθένα.
7. Ό αριθμός είναι αυθαίρετος καί
έχει μπει κι αυτός για τήν ευκολία
τών υπολογισμών. Προκύπτει άπό τή
διαφορά ανάμεσα στο συνολικό αρι­
θμό τών e . 200 συνδρομητών πού άγ-
γέλλει ό ΓΙ. Ίωαννίδης καί στους
[127] συνδρομητές τών Καλαβρύ­
των, Πάτρας καί Τεργέστης. Ή συν­
δρομή τοϋ Ι α σ ί ο υ έχει γίνει μέ τήν
επιστασία τοϋ 'Εμμανουήλ Βερνάρ­
δου.
158 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

1819.11 Κιβωτός της 'Ελληνικής Γλώσσης . . . τόμος Α' [καί

μόνος], Κωνσταντινούπολη, Πατριαρχικό Τυπογραφείο, 18191. — Φύλ­
λο, σ. ε' + 3 χ. άρ. + 7 6 3 + 9 0 ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1167).

Ό κατάλογος των συνδρομητών δε δημοσιεύεται' επρόκειτο να τυπωθεί στο

τέλος τοϋ τελευταίου τόμου της Κιβωτού. Ά π ο στοιχεία πού παρέχει ό Μ. Γεδεών 2 ,
στα χέρια τοϋ οποίου βρισκόταν ό ανέκδοτος κατάλογος τών συνδρομητών, εξά­
γονται οί αριθμοί : 716 - 716 - 801 3 .

1819.12 Νικόδημου Άγιορείτου, Κήπος Χαρίτων, Βενετία, παρά

Ν Γ λ υ κ ε ΐ , 1 8 1 9 . — 4 ο , σ. ι' + 3 4 7 ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - ΜΕΞΑΣ, άρ. 1167).—
σ. 3 3 5 - 3 4 7 : Κατάλογος τών εν τ-fj παρούση 'Ιερά. βίβλφ τον Κήπου
τών Χαρίτων περιεχομένων ονομάτων τών φιλογενών Σννορομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά αξιώματα, μοναστήρια, πόλεις και πε­

ριοχές, με τήν ακόλουθη σειρά : χωρίς ένδειξη τόπου [Πατριάρχες, Μητροπολί­
τες, Ε π ί σ κ ο π ο ι 4 ] : (10 - 85)· "Α 0 ω ς (323 - 325 - 432 5 ) [ = Μ. Λαύρας (21 - 27 )·
Καθίσματα της Λαύρας ( 5 - 7 ) · Σκήτη 'Αγ. "Λννα ( 1 9 - 2 0 ) · Σκήτη Καυσο-
καλύβια ( 1 2 - 1 3 ) ' 'Κελλία της Λαύρας τών Καρεών' (8 - 16 6 )' Μ. Βατοπεδίου
( 2 4 - 2 5 ) ' Σκήτη "Αγ. Δημήτριος ( 1 6 - 2 1 ) · Κελλία Βατοπεδίου ( 4 - 9 ) · Μ.
'Ιβήρων (38 - 43 ' )' Σκήτη ό Τίμιος Πρόδρομος ( 8 - 9 ) ' Κελλία τών 'Ιβήρων
( 4 - 5 ) ' Μ. Χιλανδαρίου ( 1 0 - 1 3 ) · Κελλία Χιλανδαρίου ( 1 3 - 1 6 ) · Μ. Ά γ .
Διονυσίου ( 2 - 6 ) ' Μ. Κουτλουμούση ( 1 1 - 1 6 ) ' Σκήτη ό "Αγ. Παντελεήμων (6 -
8 ) ' Κίλλία Κουτλουμούση (11 - 15)· Μ. Παντοκράτορος (10 - 11)" Κελλία Παντο-
κράτορος ( 7 - 8 ) " Μ. Ξηροποτάμου ( 9 - 1 0 ) ' Μ. Ζωγράφου ( 7 - 9 ) ' Μ. Δο/ει-
αρίου ( 1 7 - 1 8 - 1 8 ) · Μ. Καρακάλλου ( 2 - 6 ) ' Κελλία Καρακάλλου ( 3 - 1 2 ) · Μ.

1. Ό πρώτος τόμος της Κιβωτού [125 J )' Κωνσταντινούπολη (136 -

κυκλοφόρησε σε 2250 αντίτυπα. ' Ε κ ­
κλήσεις για τήν προεγγραφή συνδρο­
μητών, υπογραμμένες άπο τον Πατρι­
άρχη καί τη Σύνοδο της Κωνσταντι­
νούπολης κυκλοφόρησαν πολλές φορές
καί προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις.
2. Μ. Ι. Γεδεών, « Ή πνευματική
κίνησις τοϋ Γένους ημών κατά τα
πρώτα τοϋ Ι Θ ' αιώνος έτη», π . Έκ-
κλησιαοτική 'Αλήθεια 9, 1889, 213.
3. 'Από τα στοιχεία πού παρέ­
χει ό Μ. Γεδεών «(πού δημοσιεύει κα'·
ένα τμήμα άπο τα ονόματα τών συν­
δρομητών της Κ-πολης), συνάγονται
οι έξης αριθμοί τους οποίους χρησι­
μοποιώ στον πίνακα της σ. 170 έξ.:
Βλαχία ( 1 6 0 - [160])· Μολδαβία (125-
221). Χωρίς ένδειξη τόπου διαμονής:
295 - [295] ( = Μοναστήρια υπαγό­
μενα στο Πατριαρχείο της Κωνστα­
ντινούπολης: 159 - [159]' καί οι ύπό
τον Μητροπολίτη 'Ηράκλειας αρχι­
ερείς: 136 - [ 1 3 6 ] ) .
4. Τόποι διαμονής τους: Κωνσταν­
τινούπολη (5 - 67 )·-Θεσσαλονίκη (1 -
10)· Πρωτάτο Ά θ ω ( 1 - 1 ) ' Μονή
'Ιβήρων(1 - 1 )· Τρίκκη ( 1 - 5 ) · " ϊ δ ρ α
(1.-1).
5. Στην πραγματικότητα: 323 -
325 - 422- βλ. σημ. 4.
6. Στην πραγματικότητα: 9 - 1 7 '
π β . σημ. 4.
7. Στην πραγματικότητα: 39 - 44 -
π β . σημ. 4.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 159

Φιλόθεου (3-5)- Μ. Ά γ . Παύλου (3 - 6)' Νέα Σκήτη Ά γ . Παύλου (15 - 16)· Μ.

Σίμωνος Πέτρας ( 2 - 0 ) · Μ. Ξενοφώντος ( 2 - 6 ) · Σκήτη Ξενοφώντος (8- ( 10)·
Μ. Σταυρονικήτα ( 5 - 7 ) . Μ. Γρηγορίου ( 6 - 8 ) " Μ. Έσφιγμένου ( 2 - 6 ) · Μ.
1 2 -
Ρώσσων (1 - 5 )' Μ. Κωνσταμονίτου ( 2 - 6 ) · [διάφοροι] (ο - 6 - 6 )Ι "Τδρα
(54-88)· Χαλκιάνικα [καζας τοϋ "Αργούς] ( 7 - 7 ) " 'έκ διαφόρων μερών της
3
Πελοποννήσου' (68-83)· νήσος Πόρος (88-114)' Τριέστι ( 2 2 - 2 3 - 2 6 ) · Όί
έκ διαφόρων πόλεων'4 (15-154). Σ ύ ν ο λ ο : 585 - 588 - 987.

1820.1 Πύρρος ό Βασιλεύς των Η π ε ι ρ ω τ ώ ν . . . Μεταγλωττισθείς

έκ τοΰ Γερμανικού . . . υπό Χρηστάκη Ρά- ( κου, τ . Α ' - Β', Βιέννη, τ υ ­
πογραφία Δαβιδοβίκη, 1820. — 8 ο , σ. 4 χ. άρ. + 1 9 5 και 196 (ΓΚΙΝΉΣ-
ΜΕΞΑΣ, άρ. 1 2 7 0 ) . — τ . Β ' σ. 1 8 5 - 1 9 6 : Κατάλογος τών ψιλογε-
νών Συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις: Βιέννη (62-143)" Πέστη ( 7 -

8)· Ζέμων (11-22)· Βελιγράδι (11-29)' Σέρρες (14-18)· Λιβόρνο ( 4 8 - 4 9 -
54)· Τριέστι (17-20). Σ ύ ν ο λ ο : 170-171-294.

1820.2 Κ. Μ. Κούμα, Σ ύ ν τ α γ μ α Φιλοσοφίας, τ . Γ' - Λ', Βιέννη,

τυπογραφία Ι. Β. Τσβεκίου, 1819 - 1820 5 . — 8ο, σ. ις' + 310 και
ι' + 4 1 0 + 2 χ. άρ. (ΓΚΙΝΉΣ-ΜΕΞΑΣ, &>. 1199 και 1 2 8 0 ) . - τ . Δ'
1820, σ. 406 - 410 : Κατάλογος τών φιλοκάλων καί φάομαΟών συν­
δρομητών τοϋ Τρίτου και τον Τετάρτου και τελευταίου Τόμου τον
της Φιλ.οσοφίας Συντάγματος' σ. 1 χ. άρ. : "Ετερος κατάλ.ογος τών
φιλοκάλων καί φιλόμουσων συνδρομητών τοΰ Τρίτου καί Τετάρτου τού-

1. Στην πραγματικότητα : 2 - 3 - Ναύπλιο (1-2)· Νιάτα ( 1 - 1 ) " Πά­

6" βλ. την επόμενη σημείωση.
2. 'Από αυτούς στή Μονή Ρώσων
(1 - 2 - 1 ) .
3. Τόποι διαμονής πού μπόρεσα να
ταυτίσω, μέ βάση, κυρίως, τα δεδομέ­
να τοϋ ϊδιου τοϋ καταλόγου: 'Αγ. Βαρ­
βάρα ( 1 - 1 ) · Ά γ . 'Ιωάννης (1 - 1)'
Ά γ . Πέτρος ( 1 - 1 ) ' "Αργός (4- 4)'
Βυτίνα (1 - 1 )'· Γεράκι (4 - 4 )· Δέση
(1-1}· Δημητσάνα ( 4 - 5 ) ' Ζαρούχλα
( 2 - 4 ) · Καμία (2 - 2 )· Καμπάνα (1 -
1)· Κορακοβούνι ( 3 - 3 ) - Κάστρο (1 -
1)" Κορώνη ( 1 - 1 ) " Κρεμαστον (1 -
1)· Μέθανα (1 - ΐ): Μελιγοϋ ( 3 - 4 ) ·
Μέσαρι ( 2 - 2 ) · Μυστράς (1 - 2)·
τρα (1-1)" Πλάτανος ( 2 - 3 ) · Πρα-
στός ( 1 - 1 ) · Σόλοι ( 3 - 5 ) " Σιβίστα
( 2 - 2 ) · Συνεβρον (1 - 1 )· "Γδρα [;]
( 2 - 2 ) · Φλοσέλη ( 1 - 1 ) " Χρυσαφα
( 2 - 2 ) . Άγνωστο (16-19).
4. Ά π ο αυτούς: Βενετία ( 5 - 7 ) '
Κέρκυρα (2 - 4)· Νάξος ( 2 - 8 ) · Πε­
τρούπολη (2 - 130)· Χίος ( 1 - 2 ) ·
Δεν μπόρεσα να ταυτίσω (3 - 3).
5. Για τους δύο πρώτους τόμους βλ.
1818.8. Ό κατάλογος τοΰ 1820.2 είναι
διαφορετικός άπο τον κατάλογο τοΰ
1818.8 παρ' ότι μεγάλο μέρος άπο
τους συνδρομητές αναγράφονται και
στους δυό.
160 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), άρ. 69 - 70

του Τόμου του της Φιλοσοφίας Συντάγματος, ελΟών μετά την εκδοσιν
1
του πρώτον καταλόγου άπό 'Ιασίου .

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (62 - 185 2 )· Βουκου­

ρέστι ( 3 9 - 6 6 ) · Ί ά σ ι 3 (38 - 71 )· Κωνσταντινούπολη ( 1 1 - 3 1 ) - 'Οδησσός ( 7 7 -
78.-120» )· Σμύρνη ( 5 2 - 5 3 - 1 1 4 ) · Τεργέστη (11 - 15 ). Σ ύ ν ο λ ο : 2 9 0 - 2 9 2 -
602.

1820.3 'Αθανασίου Σταγειρίτου, Ώ γ υ γ ί α ή 'Αρχαιολογία, Βιέννη,

τυπογραφία Τσβεκίου, τ. Α' 1815, Β' 1816, Γ 1817, Δ' 1818. Ε'
1820. —8ο, σ. κ β ' + 5 1 5 · λ β ' -f 5 3 4 · χ η ' + 5 1 8 + 5 χ. άο. ιδ' +
586 + 4 χ . ά ρ . κ α ι τ/ + 5 8 6 (ΓΚΤΛΉΣ-ΜΕΞΛΣ, άο. 8 8 1 , 938, 1013,
1111 και 1292). — τ. Ε' 1820, σ. 5 8 0 - 5 8 6 : Κατάλογος των ψιλο-
γενών συνδρομητών.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βιέννη (78 - 79 - 168 5 )· Βου­

κουρέστι (63 - 8 Ί 6 ) · Τάσι (58 - 60)· Κύπρος (Ì8 - 90)' Μασσαλία ( 7 - 7 ) . Σ ύ ν ­
ο λ ο : 255 - 256 - 409 7 .

1820.4 Κωνσταντίνου Μ. Δούκα, ΙΙρακτική ' Α ρ ι θ μ η τ ι κ ή , τ. Α ' -

Β ' , Β ι έ ν ν η , τ υ π ο γ ρ α φ ί α Ι. Σ \ ε ΐ ρ ε ρ , 18208. —8ο, σ. 8 χ . άο. +243
και 328 + 1 2 χ. ά ρ . ( Γ Κ Ι Μ Ι Σ - Μ Ε Ξ Α Σ , ά ρ . 1 2 6 8 ) . - τ . Β' σ. 3 - 11
χ. ά ρ . : Κατάλογος τών φιλ.ογενών και φιλ.ομούσιυν συνδρομητών.

1. Ό δεύτερος αυτός κατάλογος 131. Στον κατάλογο της Βιέννης πε­

δεν βρίσκεται σε όλα τα αντίτυπα
τοϋ βιβλίου' αντικαθιστά τον πίνακα
τών παροραμάτων πού υπάρχει στα
πρώτα αντίτυπα πού κυκλοφόρησαν
βλ. πιο πάνω, σ. 1 1 1 - 1 1 2 .
2. Στην πραγματικότητα: 58 - 181.
Στον κατάλογο της Βιέννης περιλαμ­
βάνονται και συνδρομητές άπό : "Αμ­
στερνταμ (3 - 3)· και Σέρρες (1 - 1 ).
3. 'Αθροίζω δύο καταλόγους συν­
δρομητών άπό το Ί ά σ ι πού δημοσι­
εύονται α' αυτόν τον τόμο (σ. 408
κα'ι σ. 1 γ. α ρ . ) .
4. Στην πραγματικότητα: 7 6 - 7 7 -
119. Στον κατάλογο της Όδησσοϋ
περιλαμβάνεται και μια συνδρομή για
τα 'Αμπελάκια ( 1 - 1 ) .
5. Στην πραγματικότητα: 6 8 - 6 9 -
ριλαμβάνονται και συνδρομητές άπό:
'Αθήνα ( 1 - 5 ) · Βουκουρέστι (7 - 25)·
Παρίσι ( 1 - 1 ) · Πίζα (1 - 5)· Φ ω -
ξάνη (1 - 1 ).
6. Στην πραγματικότητα: 7 0 - 1 0 9 .
Συνδρομητές άπό το Βουκουρέστι πε­
ριλαμβάνονται και στον κατάλογο της
Βιέννης (7 - 2 5 ) .
7. Αέν δημοσιεύονται ονόματα συν­
δρομητών άπό τήν Κωνσταντινούπολη
παρ' άτι έγινε καί έκεϊ προεγγραφή'
βλ. Φιλολογικός Τη/.έγραφος 1820, στ.
188 - 189.
8. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε σ τ ο π . 'Ερμής
6 Λόγιος 1820, 342 - 344 και στο π.
Φιλολογικός Τηλ.έγραφος 1820, στ.
65-68.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 161

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις: Βιέννη (88-138)' Βελιγράδι

1
και Ζέμων (27-34 )' Βουκουρέστι ( 1 0 - 1 2 - 3 4 ) · Βρασοβος (19 - 30 )· Θεσ­
2
σαλονίκη ( 1 7 - 1 8 ) · Μελένικο ( 5 - 7 ) · Σέρρες (15 - 16 - 18)· Σιμπίνι ( 5 - 7 ) ·
Τριέστι (13-13). Σ ύ ν ο λ ο : 199-202-299.

1820.5 Πέτρου Ίαννακοπούλου, Γοαμματική της 'Ελληνικής

Γλώσσης, Τεργέστη, παρά Α. Μαλδί\η, 1820. — 8ο, σ. 131 (ΓΚΙΝΙΙΣ -
ΜΕΞΑΣ, άρ. 1224). — σ . 1 3 0 - 131 : Κατάλογος τών Συνδρομητών εν
Τεργέστη.

Σ ύ ν ο λ ο : 44-47-87.

1820.6 Βασιλείου Μακεδόνος Αύτοκράτοςος Ρωμαίων, Κεφάλαια

Παραινετικά ξς' προς τον αύτοϋ υ'ιον. . . Κυδωνιές, τυπογραφία της
Σχολής, 1 8 2 0 . — 8ο, σ. 74 + 1 4 χ. άρ. (ΓΚΙΝΙΙΣ - ΜΕΞΑΣ, τ . Γ' σ.
534-535 άρ. 1 2 1 6 ) . — σ. 1-4 χ. α ρ . : Κατάλογος των ψί/.ομούσων
Συνδρομητών, τών και ΜαΟ>/τών της τών Κυδωνιών Σχολής.

Σύνολο: 120 -120 -120 3 .

1820.7 Ή Καινή Διαθήκη, τ. Α ' - Β'. Βιέν\η, τυπογρ. Δ. Δαβι-

δοβίκη, 1 8 2 0 . — 12ο, σ. 376 + 2 χ. άρ. και 480(Β. ΣΑΜΠΑΝΟΠΟΤ-
ΛΟΣ, « Έ λ λ η ν . Βιβλιογρ. 1800 - 1863. Προσθήκες», π. 'Ερανιστής 5,
1967, 4 1 . άρ. Α 6 0 2 ) . — τ . Α ' σ. 1 - 2 χ. άρ. στο τέλος του τ ό μ ο υ :
"Ελεγχος τών εν Βιέννη Κυρίων Συνδρομητών κατ' άλψάβτ/τον.

Σύνολο: 34-34-54.

1820.8 Νέον Άναστασιματάριον, μεταφρασ6έν κατά την νεοφανή

μέθοδο\ τής μουσικής υπό τών εν Κωνσταντινουπόλει μουσικολογιωτά-
των Διδασκάλων . . . εκδοθέν σπουδή . . . Πέτρου Έ φ ε σ ί ο υ . . . Βου­
κουρέστι, Νεοσύστατον τυπογραφεΐον, 1820 4 . — 8ο, σ. 8 χ. άρ. -(-

1. 'Από αυτούς: Βελιγράδι (6-11)· του βιβλίου αύτοϋ. Χρησιμοποιώ τον

Ζεμών (18 - 19)" δεν μπόρεσα να
ταυτίσω (3 - 4).
2. Στην πραγματικότητα: 13 - 14.
Στον κατάλογο τής Θεσσαλονίκης πε­
ριλαμβάνονται και συνδρομητές άπό:
Βελβενδο (1 - 1)· Κοζάνη (2 - 2)·
Σέρβια ( 1 - 1 ) .
3. Δέν μπόρεσα να δω αντίτυπο
άριθμ.ο τών συνδρομητών πού παρέ­
χουν οί Γκίνης - Μέςας, τ. Γ' σ. 535
θεωρώντας πώς ό κάθε συνδρομητής
έχει εγγραφεί για ενα αντίτυπο.
4. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π. Έρμης
ό Λόγιο; 1819, 610 - 613.
162 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69-70

260 + 10 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ-ΜΕΞΑΣ, άρ. 1258). — σ. 1-6 χ. άρ. στο

τέλος τοϋ τόμου : Καταγραφή τών φιλόμουσων Συνδρομητών.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά πόλεις : Βουκουρέστι (60 - 213 1 )" Ίάσι
(65 - 303)· Ποτοσάνι ( 6 - 1 8 ) ' Άδριανούπολη (19 - 19)· Μελένικο (5 - 5). Σ ύ ν -
ο λ ο : 155-155-576.

1820.9 Γαλλικός 'Εμπορικός Κώδηξ, Μεταφρασθείς . . . παρά Θ.

Ρ [ ά κ ο υ ] , Παρίσι, τυπογραφία Ι. Μ. Έ β ε ρ ά ρ τ ο υ , 1820. — 16ο, σ. ια' +
3 0 3 (ΓΚΙΧΗΣ-ΜΕΞΑΣ, άρ. 1220). — σ . 301-303: 'Ονόματα των
συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις: Μασσαλία (13-153)' "Υδρα

(11-500)· Σπέτσες (2-25)· Ψαρά ( 3 - 4 - 3 5 ) · Λιβόρνο (14-18)· Σαρδηνία
(2 - 10)· 'Αλεξάνδρεια ( 1 - 3 0 ) . Σ ύ ν ο λ ο : 46 - 47 - 771.

1820.10 Σύντομον Δοξαστάριον τοϋ άοιδίμου Πέτρου Λ α μ π α δ α -

ρίου . . . Βουκουρέστι, Νεοσύστατον Τυπογραφεΐον, 1820. — 4ο, σ. 8
χ. άρ. + 4 3 6 + 8 χ. άρ. (ΓΚΙΝΗΣ-ΜΕΞΑΣ, άρ. 1281). - σ. 5-8
χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : κατάλογος τών συνδρομητών.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις : Βουκουρέστι (85 - 141 )" Θεσσα­
λονίκη ( 8 - 8 ) · Μελένικο ( 3 - 3 ) . Σ,ΧΙΊΟΧΟ: 96-96-152.

1821.laß 'Ιστορία της Παλαιάς Γ ρ α φ ή ς . . . μεταφρασθεϊσα εκ τοϋ

Γερμανικοΰ. . . παρά Γρηγορίου Καλαγά\η, Βιέννη, τυπογροφία Δαβι-
δοβίκη, τ . Α ' 1819, Β' και Γ' 1 8 2 1 2 . - 8ο, σ. ις' + 4 2 8 + 24 χ. άρ.·
8 χ. άρ. + 3 8 8 · 8 χ. άρ. + 340 (ΓΚΙΧΗΣ-ΜΕΞΑΣ, άρ. 1162 και 1 3 1 7 ) .
— τ. Α ' σ. 11 - 24 χ. άρ. στο τέλος τοϋ τόμου : Κατάλογος τών μέχρι
τοΰδε καταγραφέντων φιλοκά/jov Συνδρομητών. Τών δε γενησομένων
τα ονόματα θέλουν καταγραφή εϊς τους άκολ.ούθους τόμους. — τ . Β'
σ. 381 - 3 8 8 : Κατάλογος τών τιμίων ονομάτων τών ψιλοκάλων Συν­
δρομητών, τών μετά την τΰπωσιν τον πρώτου τόμου σταλέντοιν μοιζ.

Καταγραφή τών συνδρομητών κατά πόλεις: Βιέννη (69 - 79 - 143 ) 4- 'Στε-

1. Στην πραγματικότητα: 58-226. 3. Ό τρίτος τόμος (1821) δεν έχει

Στον κατάλογο τοϋ Βουκουρεστίου πε­
ριλαμβάνονται και συνδρομές άπα τις
Κυδωνιές ( 1 - 3 ) και τή Σμύρνη ( 1 - 2 ).
2. Έκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π. Καλ­
λιόπη 1819, 1 9 - 2 1 .
κατάλογο συνδρομητών.
4. Στην πραγματικότητα 66 - 76-
90. Στον κατάλογο της Βιέννης περι­
λαμβάνονται καί συνδρομητές άπο τήν
Πέστη (2 - 3 ) καί τήν Έλασσώνα
(1-50).
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 163

φανούπολις ήτοι Βρασοάου' ( 9 - 9 ) ' Βουκουρέστι ( 1 0 - 2 9 ) · Ί ά σ ι (25 - 25 ι ) *

Φιλιππούπολη ( 2 8 - 3 0 ) · Άδριανούπολη ( 1 3 - 1 4 - 1 7 ) · Χίος ( 5 0 - 5 1 ) ' Μυτι­
λήνη ( 4 4 - 7 2 2 )· Ά γ ι ά σ ο ς [Λέσβου] ( 3 9 - 4 8 ) ' Κρήτη ( 1 - 2 0 ) · Ζάκυνθος ( 5 2 -
64 3 )· Σμύρνη (57 - 58 4 )· Θεσσαλονίκη (48 - 62 5 ). Σ ύ ν ο λ ο : 445 - 456 - 628.

1821.2 Στοιχειώδους 'Εγκυκλοπαίδειας. Των Παιδικών Μαθη­

μάτων περίοδος π ρ ώ τ η . Σ υ ν τ α χ θ ε ί σ α . . . παρά Γ. Γενναδίου, και Γ.
Λασσάνη, τόμ. Α' - Σ Τ ' , Μόσχα, τυπογρ. Α. Σεμένου, 1 8 1 9 - 182!6.
-8ο, σ. 1 1 0 · VI +208· 7 2 - 1 3 1 · 62 και 41 ( Γ Κ Ι Ν Η Σ - Μ Ε Ξ Α Σ , άο.
1191, 1272 και 1 3 3 6 ) . - τ . Σ Τ ' J 8 2 1 , σ. 3 3 - 4 1 : οί φ,λογενεϊς και
ψιλόκαλοι αννδρομηταί.

Καταγραφή των συνδρομητών κατά π ό λ ε ι ς : 'Οδησσός ( [ 9 9 J - 5 0 4 ) 7 ' Κι-

σνόβι ( 4 7 - [ 4 7 ] ) ' 'Ισμαήλ ( 2 5 - 2 5 ) ' Ρένη ( 9 - 9 ) ' Ταγανρόκον ( 1 5 - 5 1 8 ) · Ί ά σ ι
( 3 1 - 7 7 ) · Μόσχα ( [ 4 8 ] - [51 ] - 2 3 5 8 ) ' Νίζνα ( 1 5 - 1 5 ) . Σ ύ ν ο λ ο : [289]-
[292] -1430 9 .

•
Αυτοί είναι οί γ ν ω σ τ ο ί μου κατάλογοι συνδρομητών σε βιβλία
πού κυκλοφόρησαν ώς την ' Ε π α ν ά σ τ α σ η τοϋ 1821. Δεν περιλαμβάιω
στην ερευνά μου τ ι ς κ α ρ α μ α ν λ ί δ ι κ ε ς εκδόσεις π ο ύ τ υ π ώ θ η κ α ν με τ η μέ­
θ ο δ ο τ η ς σ υ ν δ ρ ο μ ή ς ' ε ξ α ί ρ ε σ η γ ί ν ε τ α ι γ ι α δυο β ι β λ ί α (το 1816.6 καί το
1819.-5) π ο ύ π α ρ έ χ ο υ ν π α ρ ά λ λ η λ α με το τουρκικό κ α ί ελληνικό κείμενο.

1. 'Από αυτούς, σέ ιδιαίτερο κα­ 5. Στην πραγματικότητα: 4 7 - 5 2 .

τάλογο, Όί έν τη σχολή του 'Ιασίου
λόγιοι' (17-17).
2. Στην πραγματικότητα: 42 - 67.
Στον κατάλογο τής Μυτιλήνης υπάρ­
χουν καί συνδρομητές άπό: Κωνστα­
ντινούπολη ( 1 - 3 ) καί Μόλυβο ( 1 - 2 ) .
3. Τα ονόματα των συνδρομητών
τής Ζακύνθου δημοσιεύονται με την
ακόλουθη σειρά: [κληρικοί] ( 1 8 - 1 8 ) ·
Όί ευγενέστατοι' (17 - 17)' Όί τιμιώ-
τατοι' (17 - 17).
4. Τ ά ονόματα των συνδρομητών
τής Σμύρνης δημοσιεύονται με τήν
ακόλουθη σειρά: [Κληρικοί καί δά­
σκαλοι] ( 1 6 - 1 7 ) ' 'το σύστημα τών
πραγματευτών' (21 - 2 1 ) ' 'το σύ­
στημα τών Γυαλάδων' (20 - 2 0 ) .
Στον κατάλογο τής Θεσσαλονίκης πε­
ριλαμβάνεται καί συνδρομητής άπό
τις Σέρρες ( 1 - 1 0 ) .
6. "Εκκληση για προεγγραφή συν­
δρομητών δημοσιεύτηκε στο π. Ερ/ιη;
ό Λόγιος 1819, 9 0 3 - 9 0 6 .
7. Στον κατάλογο υπάρχει ή ανα­
γραφή: «Οί μαθηταί τοϋ Έλλη[νικοΰ]
Σχολείου τής 'Οδησσού[αντίτυπα ] 56».
Για τήν ευκολία τών υπολογισμών
λογαριάζω, αυθαίρετα, 56 συνδρομητές
Χ 1 αντίτυπο.
8. Στον κατάλογο υπάρχει ή ανα­
γραφή: «'Ανώνυμοι διάφοροι, [άντίτυ.
π α ] 150». Στους υπολογισμούς μου
θεωρώ ότι πρόκειται για [ 1 ] - [ 1 ] -
150.
164 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

Στον επόμενο συγκεντρωτικό πίνακα ανακεφαλαιώνονται τα στοιχεία.

πού παρέχουν ο'ι κατάλογοι αυτοί καί παρουσιάζονται οι συνολικοί αριθμοί.
Συνολικά έπιστμάνΟηκαν 105 κατάλογοι συνδρομητών άπο τους
όποιους δύο ανήκουν σέ βιβλία πού τελικά δεν κυκλοφόρησαν. Ο'ι υπό­
λοιποι 103 ανήκουν σέ βιβλία πού τυπώθηκαν κανονικά : αντιπροσω­
πεύουν 103 τίτλους βιβλίων πού κυκλοφόρησαν σέ 238 τόμους. Ο'ι αγκύ­
λες πού έχουν μπει γύρω άπο ορισμένους αριθμούς δηλώνουν δτι τα
στοιχεία πού διαθέτουμε δεν είναι πλήρη - στην περίπτωση αύτη ο'ι εν
λόγω αριθμοί αποδίδουν ένα ελάχιστο δριο : στην πραγματικότητα πρέ­
πει να εΐταν πολύ ύψηλ.ότεροι. Και με αυτόν τον περιορισμό, το (προσω­
ρινό ελπίζω) σύνολο ανέρχεται σέ 22.750 συνδρομές, 22.891 συνδρομητές
καί 48.187 αντίτυπα. "Αν υπολογίσουμε μέ βάση τους τόμους καί Οχι
τους τίτλους τότε διαπιστώνουμε οτι άπο το 1749 ως τα 1821 κυκλοφό­
ρησαν μέ τη μέθοδο της συνδρομής 119.726 αντίτυπα ελληνικών βιβλίων.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 165

irroaiocMvococoo'^^'^X'^triixiiN d es ν * CS CO CO Ο CO
Η <Χ> CS CS — L O C S C S C S L O C S - ^ a i * - M ' ^ v J * l O v f , ' « T H CO C l Η Φ ν ΐ IO CC Ο
C O I > ' — ' « e - » <M · — " — L O CO LO — l O D O ^ f i -rH-r^ Ci
l — i l — i i ~> 'cçj ι—ι ^ l—ι

Hg σ ι ·χ> σι vt< es oc σι
"Ν '-ώ C-I I O ^ ίΝ Î S t ^ O M - Ci Ο - ^ * ^O < · ^ co σ» W5 <r» ο ι · * ΓΝ

ο
•pH Ο C i C i (Μ Ο 00 0 0 I O Φ \0 LO •Jj* Ο S * « ^ «Η (Ν Ο f > ΓΝ Ή CO ( N
Ο,Ίά e s *>ο es LO ν* es c i ν? <r oo —i %c
—t oo LO [^ rx oo σι *# co *& «n **
δ Ρ" "f CO CS —< «PH * * — CS
Ä
>5
"-"OCiCïCSiOOCCSLOCS'XiLO »*.* φ ο GS Ή es ο r^ co * - CO
co CS
c Ι Ο CS
ä. CS -JZ> CS l O v ? CS CS < ? <t< CO —! ( 0 Η χ io ο ^ co σ ι *-* co ^ - * ν
••1 o- Ή co es - *

CO <0 «ρ* CN <φ « H . I f O ^ f H ^ H C O C ^ H r H ^ ^ H T H ΤΗ rH rH tN

ο. α, ω
ω ω V*
0- ε • S eVP
o-,< c u1 ip 0-
Λ
1_Γ VP

H Ι­ "-ρ--ρ- -a ς >-« s -p- κ

Ο- OL 3 3
-Ο S 3 ι · -ο ω r< r-i 9 << . -
Ρ ! ï 'S s £ £
MO — © ·
S. . . 0 0 ^
· Λ- ^H ι—I

S < < 3 H H M 7, 55 ι?
. .
ζ; ζ
l(fi<

Μ
a·
· ο i-i -· S
-8
a. f<X
Q- O . W
.
. iL

ρ-
Κ Μ Κ 8 S «Ο « Ρ s 3 -S g" Ρ" Ρ
^ν ? e r
Xil ι ω
ω - > u io j 5 ? io ω ω ω οι
S? -io MO -ω
ω ω ίο ii s S S io io
-S-2 . ?; «
j Μ 0 - ( θ -10
?
ss
ω ω

ίΡ-
ι·
'νΓίΟ
ί—Ο 8
a ι!
ëS
2
α.
Ρ­
C*
,§Ι · : à.
©-,<
"3
ο .2
o-
Ο- μ
rZ a -a H S- ' -8
-Ρ" Β w • l * (SO

l2 Ο i!
b3 b l·'
ι-<^ • F ? a · ,ο Χ
• S *° b
8 3
>; ο
ΪΓ? b
1
3 3 -- ,
β- · ο IS 3. 5" ^ S p· c- α- >"^ - a.
• 3 ^ ν -Ρ" « β-
α.
*-Η V Κ 3 a. a -ό
Θ- .S ^ ω 5- ?
8
-8 ^ g--if - ' χ f; p-· a-B -si
8 Q. 6 S >x/*i χ e 'S. 8-S'^?
<s ja ς ? « B?J LT '^ -8 χ
p",c? - W'S
« 8 -
8 '< 2 «C ' > -Ρ· f f Β >; 3 s

II
ο. Ι Μ
Φ 8 ? χ is -s
•3 S Ρ- 3.2 t f ' 8 § S3
t' α . r i >- ο S « ._> ^ — I

« ο • <<· sι-· Ρ -M c r -« Ε S S 5 S.« ,8 δ i ? -g

• Μ 2· a.< > t S 3=
. J3-0 3
V P . H
• Β r3· --no! IM
·< w « ® w « Γ Ί Γ Ή Η Η Ι

Ci 0 » - T » C - < m L O û C » » * H M i O « Î i O l > r ^ C i Ο Ο CS CO «J**

v? LOLOO*-r>OOOOOOOCOCOOXXCiCiCiCiCiCi Ci C i Ο Ο Ο Ο Ο ο
r-» t>. oo oc oc oc oo
Ά\ *
166 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12(1975), αρ. 69-70

Ο * * Γ^ ί ο •* (Ν ν * t o ! £ ΟΙ '
Ο Ι > CC Γ^ »Ο Ι Ο ΙΟ CTï CM CT • OC Ο Γ·»
tr> (Ο OC ΤΗ Τ·) Ι Ο • ^ C^ * - ->C ce -.- en 'Χ· - # Ο
(Ν ^ C-J ri CS

Ο Γ Ν Γ Μ Ο CO CTi CC CS Γ^ LO LO OC
tO ce c e r > . "Χ — ΐΟ LO < * CS c e 'JO Ο -τ- OC
SS OC X ^ ι—ics — <Τ· ' Χ «r-ι Χ -?- ^ - CS <Γ -.Τ \Ω

CL,to oc oc σ> ο *H LO co X I O CO -*" CT- I O

c s *x ο er- ce· -X - - CS I
c·* -x e s es -Η ·*4 CS CS - Γ I
CS -T-

CO · Η <H «φ OC oc ce οο r^ CTÌ C- — i O co a© »a* «n OC CT- CS

es -χ CO O LO cs LO ο en co <r <? in IO —• CS Ι
CS - * *H CS CS —ι —' CS *-l CS CS »S" I
ce

1
«*H C S —H W4 • * - co Ι

Ο·
«
Q- LT Ό
se 5
Q-
> r<
Ο>~ srΡ ιsc* \ ^ < se
Ó
<a-<g-&. F
ο> ίΟΐΟ s s
*-.w "re* OQ. 0
? ?" Γ* | 3 " ι -ri.
* 0. Κ
8 8-5 ω ω -ο w
α. ti. ο
Ν ? s Q- κ
-ω • ω ?<
1
8 °- 0.
ν
—«
>} >} ΡΗ C PHUXW < tn Β S W >1
<<
PV
VP

fc Ρ* Ρ* s r Ρ" Ρ" P" j=*r< Ρ se· F ρ- ρ- • Β ,

α c* c> e* c> ;> ο ι* ?• > > >
> > >
ti 0
-0 * o
> > ρ ρ ι-* e S -ω -ω -ω -ω ιϊ—ω
-ω -ω "ρ ^ ω ~ω
r^
Κ»««Γ 22 m pq PQ( M £.££
3
>;
\-2 Θ- -8
'3
ρ- il a- 3.
« Ρ Q. pq
O-
3- e
3.
S 3- S S.
8 œ Θ- 13 L ο. u·
.2 υ- . θ·
2 -ρ "F
IS
X u> 8 8
ι ο ί ρ-
κ
3.
3 - 1· Η
ζ « * -ρ·-; 3 § .2 'S. 2 κ
Β ιΓ y
Ρ" «
<J -8 i r se « ρ- 8 Ο.Λ 8 ο .
r< - ο
Js. £ Ρ" F
11- « α g
-Ο W
(ο-
?
ρ
Ζ; « J 1 ^
ο " 11 •fr EVI ω ο
8-6 -ρ- >· Ρ 8 β-
. »F-rf S. g «ιί 1
θ -. U 8 C -ω — T.*
<D ' " «S
îf a..'
8

1rs
3 ·< 3

li
Κ s'o _, ω - , ÎJ.
§•.2 - >- 3 . I P - Ν
θ-
g ο. 2 ^ TS.-< >
h Ο Ç ^ ί "« Ο er Ο
« - 8« C i -
C
θ" .2
8 »S.; ? ρ·
ìke * L;
ρ S.J-
>- r ^ p - lJ 8 Î C «C ο Μ Ρ" ο - ό ^
ί- » 0--8
y S χ a >3·~2 ~2
«c 3 . ω CO- ι· -g κ/ 8 rr ^ •
ä i .-§-,3 * ^ 22 « «
-N 8 Ρ Ο C O Χ
Ι Ρ 41^ iE* 2 «c
Q. 8 ο.-^
5 ,<- rt
e § — ' ί­ fc * -Ρ" 2 « ^ ΡΗ s α Χ 8 ο _ · to i
j
^
ο -ο •
S μ<β M
• a 3 - e θ-;ο θ-
<- - 8 "^ g- §_« e < Β
μ W < < ύ < <ί ο · · · . -3 | < 5
M 3.—Η

M CO >»I O <£> ^ Η CS co •* Ι Ο ^Η ei co -# L O ^ H - H cs co *Λ cs
G^ 5 «
H cs co
(O
·-:
Ο •Χ Χ
0 C Ο Ο
ΓΝ Γχ Γ~» Γ^. Γ-* oc oc oc X . oc 0 cs cs cs co co ** -- •fH
ο ο 0 0
oc oc c e *
0 0
_ X αν ­ό 0^ H0 X „X
"*0 0 0«0 oc
0 0 q ^
ο ο ο
DC χ 0 0 OC oc 00 00 oc oc oc GC oc rr.
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 167

( Ν Μ Χ Γ Μ Ο Ο Ν Ι Ο Ο Ο Ο ι1 00 00 00 i O CO © ©
CMCS^LO'J-'COOOT-'GCtM » O X r s ^ Γ Μ Ν
> « 0 C C ^ » J X r H ? D ' X M Ο ' Ì C S I ^ C S T - ^ C S ^ C S ' — ' ι Γ- t o 00 CO ^ - Γ>

<focccr^oc'-r>r>>cr> m ^ ^ i l î Ο (Ν Λ ο «
.5 8 CCeS'.T><*©^tr>'HH Ο 00
H
-?H«SI>."0>.HCOCO^HOOC*
ι Γ^ 00 00 ί ο ce Ο Ο
« en ο οο r> -^ ι s •*
CS-S'-S<<?-HCO:ceS Ι Φ φ oc ce »Η es

ο y» Φί A© r > φ 9* οο * i *Λ <fr^<rwi—100 CS I O 0 0 CS 0 0 C CO i d ^ ( Ν '-D ^ IO

©<Oeo<D<ö0Or^<äDC^ÄN
Ο-^ω ^ Ο Ό Χ ΓΟ Γ> - ' C S
<? [ ^ I O CC - H i o CS <f co ce —ι es

3 il
~> "3 oc té r^ te CTs r^ <f i o or^'-OOc^cscer-cTïoo Ο ΓΝ Ο -Ν (Ν 'XKC IO
p ^-lOOLOoccer^ocs Ο υ ιΟ >^ Τ· X r· '-Ο -^ Cl ' [Λ Ο io ν# ^ ** ι Ο
ce ^ © Ο CO »Η ιΟ CS <f ce ce τ-1 es
«50

C S T H ^ i C S r H ^ H C e ^ H ^ v H < f -rH —< <(H —I '

\J- o .

3 2 g
S E y! r, S- ί"<-<5 -2 δ a.
ŒL-8 g § gs S. S- S «5 -ω ω
«.<• 2-g"

W
CO. ο . O 8 ^
3 ω S o. S-J
W H « -
: S
χ·« t e
; Η S5 ) ; ni M ni W-|-HJ
£ _| W -w ŒL 8 —ι
I2.B2 · sl

ρ- Ρ ρ- Κ­ <
l·
^ω F F Ρ* ^~
_ ρ- 8 -. ο
κ S ? ? fa ω > > ω 5
- «,' W W ™
-ω -u> -ω (J * ί -<•)
"*« g -ω
~ w *\ -J -· —* Ι Ο (0 _- -Λ ..
CL.
_. * ö ~ü) •ΰ-s ι δ 8-S.g-s
Β e « pq Κ g r s
3
8 u. Ο
ρ- £»-
IPΓ- '3 D
o. -3
ff«
.-ω ^ x,<
Ο-
α. θ­ ; !Ρ-
S 8 a -ρ-
ι*
α.
c<
ÎS5
M ο Ρ--8 ο , g.
Ρ" u·
S Χ
8 r
« Κ SfH 8 6
e Θ-
~8-
'· -P".p-
•ο -ρ- Ο­
Χ X R
8 3
8 :L6 s· 2 : Τ< J
ι«- II.ié-l
ir 3- Ν y ζ- 'J S o -8 S ο . μ Ν μ Ρ· ' ^ -J -ω « g
" 8<β§ ï l 5g S-e ,2 3
ωû J 5 V g — V κ •. 5 J ·
• Β g- l i irg-w ο S
>; — f; ~H. -* a , Q . ri. o r-, 8 Q. ç . ;
ω - a s · e-· § i ' 7 5 ? » 2- §* * r j ö ω ο-" ω ο
n f 3 U 5 9 -! 3 H «*• „ ο
» ci - !P- yus 3
Ρ -3 -8 »·>! F P--8 a-
p-
>]
Ρ" Ο S ο * - 8 < 1 - · ><* io li
a . o-~r
I 8 8
ΐ Ç · » ' -fc, ; α.— JS ca e
t* οο ' ,ωt •s § i g. g. 1 1 * i
5 - CL 3 r< ^o

—G
<I
BPH O V
•3 κ 8 "J " ! b 8 8 "3 ^ rH °H ( _«
« S.E-« Ν » 9
ii Iti
„S 8 £ 6 w "
1-3 8
ω
8

ο H · · .
. ο. · ο . . . "5 ?H,^<lS W<g<I
^iOrHcsce^^csce ** iO Oi>^(Nco»#iOiX'rN» σι r n CS CO «-i i o Φ ir-
»#vf»OW5WkOiO!Ì>tì ΟΟ Χ CO CO CO 00 co
—Η «-Η <«H · Η —« -HH »Η
x x x x x x x x x οο co ocococscocooooocooco 00 00 oc oc co oc oc 00
 168 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

> CS ν* » »* U5 OQ Γ> Q <». t ß <f4 W

Τ 3 β t^ CO Ο CO C i
r^ to ce ce ο Ci C i tO Χ Ο ^ C : X CN C Γ Ν E-MO
1
<?vyO Γ^ CO CO CT. ^ i Ο (Ν Ο Λ Τ Η ' - Ι Ο Γ Ν ^
- Η co

μ ? to *r- «- Ο CO C i -Η 00 Γ^ Ο .
"7? ° Ο -r- Ο '-Ο ce ο co *- er; oc σ - ο e ι?, χ (N i o r>- M O
es -ο co «-H <M CT- C i es ί ο *3* es *- io[N*H

CL'W ( Μ - Μ v.* tO Ό ΙΟ Ο I O OC «τ- οι Ό os <r ο ** "0 r* to

ΐ Ο ι Ο Λ CS Ο «τ* © CO CO
•ΤΗ ^ τ CO CO CS CO cs r>. vO r>. ci io ο <r cs co· io ^r e»

s* CS Ο «* 00 Ci i O ο UO Ό ο ο i o ο *-* ο s# »Ο tO tO
IO uO I O I O oc L^ — ο oc ce r v σ* i o cy> < f < M CO I O -? e -
CO -TH *.* CO CO CS CT» CO CS L^. I O ^ C I C i •- »— -ri
^.2-

«pH «-χ CO «H 'CO ^ CO Ol Ol I O CS τ - «- Οί ΊΤΗ *-Η —

li
LP Ü

(1- ν LSQ_ ω - S n ' a i-

ο ! to -ω ri tu » 3 1 PS ! S -S
* 'S" 8 . ' ^ Γ/\ e~. ti c a § s-, ο ca
-
ULI w w UJ O . . t
^ —^ — H» ^
-1.
. . . .
3 8 ω S• ω 8
M
2 r-ί h>i S Κ S G ^ " < l-i H-t 1-4 <-,

Ρ" υ·
Ρ"
ff 8 •le 1 · -ω
Ρ· δ
S « ? τ:
Η X - ω -iw - ω
ω « ό
cq pq ses «C5 κ —.s
S <l^pq K P Gpq

Ρ-y ο- 3 ^ ^
Ζ SO 8 P"
«o -3
•ο 3 .
8 θ- i 3< >; e-
8
8 5 α. ι
ίί 8 8 2^; - CSWJ
CK •8 Q.
6 « : W
Lf-a > SS e ^< ι
' 3 vr i !P"
p· ' g ί< ο I
Hai EH K - d 8- ' -8
8
ω 8 'P/ 3
a. y %-M Γ-Η I " · !Ρ"Γ
iP-Sfi
è T-P"
W
μί<ί ? J Or? e
Β
Ν -iE

I"
t.-s < Ρ
3 - x CL CL %•< > 2
ir-ω Ρ , >: 8 >- p 8
!p-/< η '; -8 ':·? « ^ 's
Ρ« '_>
ο .
-Çj CL
r< ω !< ? if äs S
5 §z>5
>; κ· 8 Ο!S Η!• p-i ' ** S "E P ^
-
•ω i S Χ Q 8
V"» _ Β 5 _
W :(-§ « ο ^i"S - 8?8 5 «< •S . 'S£"8 - ε ' 8
8 e - 3 _ ."'P ~ 7> < » §/§ ,£t· 2 S
8" t" ! 8
P- S- ^ . 5 §
fT.2 8^o s.
9 .ο
w ri. ,•
- 8 SG "ί-3
~2 8
-5 pq ο. ο •< ο -Γ
-3 « Ο , -8 ~ '?. Se
p- S
Q. 3 ι· Ρ-, si -2 O.tN 8
X §
; . α.
g .Ι s g - 8 - 8 ρ -Ο
2 Κ a. Κ Ν
3 -o
(Q. X
" S -S' °'8 G o . .
9 P-< "il

tS
<< •**κ
υ, << : < i S<X < Ζ;- ^?- •8-<g<^ C W . Z
!
«zipqr'Z^^r-^^
8 Ο
8 00 •Η
Χ ο© σι
CS co <t* ΙΟ to Γ>. oc Ci ο ss
-— ^ CS co <μ IO tO r>.00 Ci s τ< Ο
ο σ> ο Ci σ·- C> Ci
«Η
Ci
—H
Ci Ci Ci ο
T-* τ—1 CS
ο ο ο Cl
CS CS
ο cο ο ο ο ο «_|8
-i CS CS Cl (Ν CS
·Η ζ
(M
— —·^^ *— ^_
•Γ- τ— *Η <«Η
Ο Ο 00 00 00 00 00 00 οο OC X 00 00 00 ce οο oc 00 oc 00 00 00 00 co oc
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 169

Ό επόμενος πίνακας καί ό χάρτης πού δημοσιεύεται, έκτος κειμέ­

νου μορφοποιούν τα στοιχεία πού ανάγονται στη γεωγραφική κατα­
νομή του πληθυσμού των συνδρομητών, όπως αυτά προκύπτουν άπο
τους καταλόγους πού παρουσιάστηκαν στίε προηγούμενες σελίδες. Οι
τ ρ ο π ο π ο ι ή σ ε ι πού προέκυψαν άπο την επεξεργασία τών καταλόγων
ενσωματώνονται, φυσικά, και στον πίνακα και στο χ ά ρ τ η .
Στον πίνακα συγκεντρώνονται τα ακόλουθα στοιχεία : α) τόπος
διαμονής τών συνδρομητών β) ή συχνότητα, σε αριθμούς, τής παρου­
σίας τοϋ κάθε τόπου στους καταλόγους μας - γ ) συνδρομές - δ) συνδρομη­
τές και ε) αριθμοί τών αντιτύπων.
Ό χρήστης τοϋ πίνακα πρέπει να έχει υπόψη του π ώ ς , πολλές φορές,
ο'ι κατάλογοι τών μεγάλων κέντρων περιλαμβάνουν ονόματα συνδρομητών
πού διαμένουν οχι στην πόλη πού αναγράφεται άλλα στην περιοχή της ή
σέ μικρότερα κέντρα πού εξαρτώνται άπο αυτήν. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα
για τη Μολδοβλαχία: οι μεγάλοι αριθμοί τοϋ Βουκουρεστίου και τοϋ
'Ιασίου φαίνεται π ώ ς καλύπτουν καί άλλους τόπους τών παραδουνάβιων
ηγεμονιών.
Στον πίνακα μας ή κατάταξη τών τόπων διαμονής είναι αλφαβητική,
ανεξάρτητα άπο το αν πρόκειται για πόλεις, χωριά ή μοναστήρια. Έ ς α ι -
ρεση αποτελούν τα όνόμοτα τών περιοχών (π.χ. Αυστρία-Ουγγαρία, Πε­
λοπόννησος κλπ.) πού δημοσιεύονται στο τέλος του πίνακα: έκεΐ έχουν συγ­
κεντρωθεί τα στοιχεία για συνδρομητές τών όποιων δεν μπόρεσα να ταυ­
τίσω τον τόπο διαμονής με περισσότερη ακρίβεια. Σημειώνω, τέλος, πώς
οί αριθμοί πού συγκεντρώνονται στην τελευταία ά\αγραφή ("Λγνίοστυς
τόπος διαμονής) εκφράζουν δύο διαφορετικές ενότητες : συνδρομητές
τών οποίων δέν ταυτίστηκε, ακόμα, ό τόπος διαμονής καί συνδρομητές
τών οποίων άγνοοΰμε οχι μόνο τον τόπο διαμονής άλλα καί τα ονόματα.
Σημειώνω, ακόμα, πώς, γ ι α ευκολία τοϋ αναγνώστη, τα ονόματα
πόλεων καί χωριών πού βρίσκονται σέ νησιά (Κρήτη, Κύπρος, Λέσβος,
Πάρος, Σ ά μ ο ς ) δημοσιεύονται στον πίνακα μας δυο φορές. Μια στο
όνομα τοϋ οικισμού (π.χ. Άγιάσος) καί μία στο όνομα τοϋ νησιοΰ
(π.χ. Λέσβος). Στο όνομα τοϋ νησιού συγκεντρώνεται το άθροισμα
τών αριθμών πού αφορούν το σύνολο τών οικισμών του. Για να μήν
υπάρξει σύγχυση στις αθροίσεις οί επί μέρους αριθμοί δημοσιεύονται
μέ μικρότερα τυπογραφικά στοιχεία (μια φορά στην κανονική αλφα­
βητική τους τάξη καί μία κάτω άπο το δνομα τοϋ νησιού). Το ίδιο
ισχύει για τα μοναστήρια τοϋ ' Ά θ ω καί για τη Βουδαπέστη.
170 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

ΤΟΠΟΙ ΔΙΑΜΟΝΙΙΣ ΤΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αν τ>

τητα δρομές μητές τυ~

Άγγελόκαστρο 1 4 4 4
'Αγία Βαρβάρα 2 2 2 2
Άγ'.άσος βλ. Λέσβος 1 39 39 48
Άγιον "Ορος βλ. "Αθως — — — —
"Αγιος 'Ιωάννης 2 2 2 2
Ά γ ι ο ς Πέτρος 2 2 2 2
"Αγρα βλ. Λέσβος 1 2 2 2
1
'Αγχίαλος 1 43 43 47
Άδριανούπολη 7 79 80 117
'Αθήνα 5 94 94 180
"Αθως 6 1109 1113 1583
Μονή Βατοπεδίου 5 76 76 87
Σκήτη ' Α γ . Δημητρίου 4 47 47 62
Κελλία Βατοπεδίου 2 8 8 14
Μονή Γρηγορίου 4 17 17 24
Μονή Διονυσίου 4 8 8 18
Μονή Δοχειαρίου 4 48 50 54
Μονή Έσφιγμένου Ο 5 5 17
Μονή Ζωγράφου 4 29 29 34
Μονή 'Ιβήρων 4 128 128 146
Σκήτη Τιμίου Προδρόμου 4 28 28 31
Κελλία 'Ιβήρων 2 7 7 9
Μονή Καρακάλου 3 8 8 16
Κελλία Καρακάλου 2 6 6 24
Μονή Κουτλουμουσίου 3 35 35 45
Σ κ ή τ η ' Α γ . Παντελεήμονος 4 20 20 35
Κελλία Κουτλουμουσίου 2 22 22 27
Μονή Κωνσταμονίτου 3 5 5 13
Μονή Λαύρας 4 66 66 94
Σκήτη ' Α γ . "Αννας 4 64 64 70
Σκήτη Καυσοκαλυβίων 4 49 49 57
Καθίσματα Λαύρας 2 10 10 14
Μονή Ξενοφώντος 4 8 8 32
Σκήτη Ξενοφώντος 4 20 20 24
Μονή Ξηροποτάμου 4 31 31 35
Μονή 'Αγ. Παντελεήμονος
(Ρούσικο) 4 11 12 17
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 171

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αντί­

τητα δρομές μητές τυπα

Μονή Παντοκράτορος 4 32 32 39
Σκήτη Παντοκράτορος 1 3 3 3
Κελλία Παντοκράτορος 2 14 ' 14 16
Μονή 'Αγίου Παύλου 4 13 13 19
Νέα Σκήτη Ά γ . Παύλου 4 44 44 48
Μονή Σίμωνος Πέτρας 3 5 5 13
Μονή Σταυρονικήτα 4 20 20 24
Μονή Φιλόθεου 3 7 7 11
Μονή Χιλανδαρίου 4 28 28 37
Κελλία Χιλανδαρίου 2 25 25 31
Κελλία Πρωτάτου 3 82 82 263
Χωρίς ένδειςη 3 80 81 90
Αίνος 3 14 14 18
"Ακκερμαν 1 18 18 19
'Αλεξάνδρεια 1 1 1 30
'Αμπελάκια 9 51 51 231
"Αμστερνταμ 3 6 6 6
Άνδρίτσα 1 10 10 10
Άνδροϋσα 1 1 1 1
Άςάριον 1 5 5 6
"Αργός 5 113 113 157
Άριτζού 1 2 2 2
Άχερώνα βλ. Λέσβος 1 1 1 1
Άχρίδα · 2 30 30 60
Βαθύ βλ. Σάμος 1 11 11 11
Βάρνα 1 5 5 5
Βαρσάβα 1 3 3 4
Βάτζιον (Vac) 1 .1 1 10
Βελβενδος 2 2 2 2
Βελιγράδι 2 17 17 40
Βελιγράδι και Ζέμονα 1 3 3 4
Βενετία 16 323 332 996
Βέροια 7 25 25 34
Βιδίνι 1 2 2 2
Βιέννη 55 2399 2437 7495
Βλάγκα 3 30 31 60
Βοστίτζα 2 2 2 2
172
Ο Ε Ρ Λ Ν Ι Σ Τ Η Σ, 12 (1975), αρ. 69 - 70

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρ ο- 'Αντί­

τητα δρομές μητές τυπα

Βουδαπέστη 23 324 324 914

Βούδα 5 13 13 54
Πέστη 20 311 311 860
Βουκουρέστι 41 2367 2378 4235
Βρασιοβον (ή Κρόνστατ)
βλ. Μπρασοβ
Βρόδιον (Brody) 1 9 9 9
Βυτίνα 2 2 2 2
Γαλάτζι 5 27 27 35
Γαρδίκι 1 1 1 2
Γαστούνη 1 12 12 12
Γέννα 1 7 7 7
ερακι 2 8 8 8
Γιανιτζαροχώρι 3 9 9 9
Γιούγκεσι 6 28 28 52
Γιούρι (Raab) 2 5 5 5
Γκιοϋλβεζ 1 1 1 1
Γκούρα 1 1 1 1
Γοτίγγη 1 1 1 1
Γραμματικό 1 1 1 1
Δελβινάκι 1 1 1 2
Δέση 2 2 2 6
Δημητσάνα 3 9 9 11
Δολιανά 1 1 1 5
Δομοκός (Θαυμακοΰ) 1 1 1 2
Δράμα 1 1 1 2
Δράμα και Ζίχναι 1 9 9 9
"Εγρη 3 26 26 30
'Ελασσόνα 5 10 10 75
Έντουρλούκ 1 9 9 9
Ζαγορά 2 7 7 9
Ζαγόρι 2 9 9 112
Ζάκυνθος 9 464 464 519
Ζαρκος 1 1 1 1
Ζαρούχλα 2 4 4 8
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 173

Τόπος Διαμονής Συχνό- Συν- Συνδρο- Άντί-

τητα δρομές μητές τυπα

Ζέμονα βλ. Σεμλίνο — — — —

Ζητούνι [Λαμία.] 3 3 3 10
Ζητούνι καί Λειβαδιά 1 12 12 14
Ζίτσα 1 1 1 1
Ζίχναι* βλ. Δράμα — — — —
Ζουπάνι 1 4 4 4
Θεσσαλονίκη 19 329 331 458
Ιασι 34 1634 1650 3108
Ίμπλάκια 1 1 1 1
Ίσμαήλι 5 67 68 72
'Ιωάννινα 7 269 269 624
Καισαρεία 1 12 12 18
Καλάβρυτα ( βλ. καί Πάτρα -
Καλάβρυτα) 3 33 33 40
Καλαμάτα 1 1 1 1
Καλαμπάκα (Σταγοι) 4 4 4 15
Καλονή βλ. Λέββος 1 1 1 1
Καμία 2 4 4 4
Καμπάνα 2 2 2 2
Κάρλστατ 1 4 4 4
Κάρπαθος 1 1 1 10
Καρπενήσι 2 2 2 5
Καρύταινα 1 1 1 1
Κάστρο 2 2 2 2
Κεκσκεμέτ 1 7 7 9
Κέρκυρα 8 217 217 226
Κερμίρ 1 8 8 12
Κεφαλληνία 2 82 82 82
Κίεβο 1 1 1 1
Κίος 3 9 9 19
Κισνόβι 2 51 51 67
Κλεινοβος 2 7 7 7
Κοζάνη 6 16 16 18
Κομοράνι 2 5 5 7
Κορακοβούνι 2 6 6 6
174 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), αρ. 69 - 70

Τόπος Διαμο νης Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αντί­

τητα δρομές μητές τυπα

Κόρινθος 4 9 9 9
Κορυτσά 2 6 6 12
Κορώνη 2 2 2 2
Κουλοούά 2 3 3 9
Κουν - Σέντ •- Μαρ τον 2 6 6 7
Κράγιοβα 10 70 70 114
Κρανίδι (βλ. και Σπέτσες και
Κρανίδι) 1 1 1 1
Κρεμαστό 2 2 2 2
Κρήτη 4 4 4 33
Κρήτη 1 1 1 20
Ρέθυμνο 1 1 1 1
Σφακιά 1 1 1 10
Χανιά 1 1 1 2
Κρονστάτ βλ. Μπρασόβ — — — —
Κυδωνιές 18 865 868 1148
Κύπρος — 163 163 205
Κύπρος 4 70 70 112
Λάρνακα 1 24 24 24
Λεμεéòς 1 15 15 15
Λευκωσία 1 54 54 54
Κωνσταντινούπολη 52 2959 2964 5971
Κωσανδάσιον 1 1 1 1
Λάρ ισα 8 52 52 164
Λάρνακα βλ. Κνπροζ 1 24 24 24
Λειβαδια ( βλ . και Ζητοννι) 2 28. 28 29
Λειψία 5 7 7 47
Λεμεσός βλ. Κνπρυς 1 15 15 15
Λέσβος 141 141 176
Άγιάσος 1 39 39 48
"Αγρα 1 2 2 2
Άχερώνα 1 1 1 1
Καλονή 1 1 1 1
Μανταμάδος 1 1 1 1
Μήθυμνα 3 16 16 17
Μυτιλήνη 8 67 67 92
Πέτρα 1 1 1 1
Πλουμάρι 5 11 11 11
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 175

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αντί­

τητα δρομές μητές τυπα

Τσουκαλοχώρι 2 2 2 2
Λευκάδα 2 26 26 29
Λευκωσία βλ. Κύπρος 1 54 54 54
Λιβόρνο 14 232 233 511
Μακρυνίτσα 1 16 16 28
Μανταμάδο; βλ. Λέσβος 1 1 1 1
Μαραθόκαμπος βλ. Σάμος 1 8 8 y
Μάρμαρα βλ. Πάρος 1 33 33 33
Μασσαλία 4 67 67 293
Μέθανα 2 2 2 2
Μελένικο 7 49 49 60
Μελιγοΰ 2 6 6 8
Μεσημβρία 1 7 7 13
Μέσαρι 2 4 4 4
Μέτσοβο 3 3 3 7
Μήθυμνα βλ. Λέσβος 3 16 16 16
Μηλιές 4 11 11 68
Μητροβίτζα 1 8 8 13
Μίσκολτζ 4 95 95 163
Μόλυβος βλ. Μήθυμνα — — — —
Μονή Ά γ . Αικατερίνης 1 1 1 1
Μονή Ά γ . 'Αναστασίας 1 5 5 5
Μονή Εΐκοσιφοινίσσης 1 3 3 4
Μονή Ελασσόνας 1 1 1 1
Μονή Θεοτόκου
(Σελίτζανης) 1 2 2 2
Μονή Σπαρμοϋ 4 10 10 28
Μονή Φανερωμένης 1 3 3 3
Μόσχα 11 323 328 841
Μπεράτι 1 1 1 1
Μπολόνια 1 2 2 2 '
Μποτοσάνι 5 40 41 56
Μπρασοβ (Κρόνστατ) 5 60 60 . 80
Μυριόφυτο 1 1 1 1
Μυστρας 3 4 4 6
Μυτιλήνη βλ. Λέσβος 8 67 67 92
176 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η ! , 12 (1975), αρ. 6? - 70

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αντί­

τητα δρομές μητές τυπα

Νάξος 5 51 51 71
Νάουσα (Μακεδονίας) 5 20 22 26
Χάουσα βλ. Πάρος 1 9 9 9
Ναύπλιο 2 2 2 4
Νεάπολη 1 3 3 3
Νεάπολη καΐ Μεσσήνη 1 7 7 7
Νεόφυτον (Neuzatz) 3 8 8 18
Νεοχώρι 1 2 2 6
Νησί 1 i 1 1
Νιάτα 2 2 2 2
Νίγδη 1 12 12 24
Νιγρήτα 1 26 27 26
Νίζνα 12 33 36 332
Νικολαούπολις 2 3 3 3
'Οδησσός 13 780 788 1588
'Οσέκιον 1 1 1 5
Ούνγβάρη 1 4 4 8
ΙΙαζαρτζίκι 1 9 9 9
Παΐτήρι 1 1 1 1
Πάντζοβο 1 1 1 5
Παρίσι 6 42 42 135
Πάρος 1 51 51 51
Μάρμαρα 1 33 33 33
Νάουσα 1 9 9 9
ΙΙάρος 1 9 9 9
Πάτρα 8 158 158 229
Πάτρα - Καλάβρυτα 1 85 85 85
Πέργαμος 2 2 2 2
ΙΙέστη βλ. Βουδαπέστη 20 311 311 860
Ππετζέρκιον 1 1 1 5
ΙΙέτρα βλ. Λέσβος 1 1 1 1
Πετρούπολη 5 15 15 308
Πίζα 3 5 5 18
Πλάτανος 2 4 4 5
Πλουμάρι βλ. Λέσβος 5 11 11 11
Πόρος 2 180 180 239
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 177

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αντί

τητα δρομές μητές τυπ
Ποτόσανη βλ. Μποτόσανι — — — —
Πουργάζι .1 9 9 9
Πράβι 2 3 3 4
Πράγα 1 1 1 1
Π ρ αστό ς 2 2 2 2
Raab - βλ. Γιούρι ρ — — —
Ραψάνη 2 5 5 35
Ρέθυμνο βλ. Κρήτη 1 1 1 1
Ρένι 2 10 10 10
Ροσσάβα 1 5 5 5
Ρομάν 1 7 • 7 7
Ροΰμα 1 1 1 1
Σάμος — 30 30 53
Βαθύ 1 11 11 11
Μαραθόκαμττος 1 8 8 9
Σάμο; 3 11 11 33
Σαντομίρη 1 1 1 2
Σαντορίνη 1 1 1 1
Σαράντα Εκκλησιές 1 9 9 9
Σαρδηνία 1 2 2 10
Σεμλίνο (Ζέμονα) 11 173 174 274
Σέντες 1 12 12 12
Σέρβια 3 3 3 3
Σέρρες 14 124 125 151
Σηλύβρια 4 21 21 29
Σιάτιστα 2 2 2 2
Σιβίστα 2 4 4 4
Σιμπίου (Σιμπίνι) 5 17 17 23
Σίφνος Χ 2 2 8
Σκοπός 1 40 40 68
Σμύρνη 27 1123 1142 2036
Σοφικο 1 7 7 8
Σόλοι 2 7 7 11
Σόπρον 1 1 1 5
Σπέτσες 4 28 28 61
Σπέτσες και Κρανίδι 1 12 12 13
178 Ο Ε Ρ Α Ν Ι Σ Τ Η Σ , 12 (1975), άρ. 69 - 70

Τόπος Διαμονής Συχνό- Συν­ Συνδρο- 'Αντί

τττα δρομές μττές τυπ

Σύμη 1 1 1 1
Συνεβρον 2 2 2 2
Σφακιά βλ. Κρήτη 1 1 ' 1 10
Σωζούπολη 1 15 15 24
Σωπρόνιον βλ. Σόπρον — — — —
Ταβλουσούν 1 9 9 9
Ταγκανρογκ 3 37 37 552
Τέμεσβαρ 6 21 21 46
Τεργέστη 31 844 847 1425
Τζάκοβα 1 2 2 2
Τζουκαλοχώρι βλ. Λέσβος 2 2 2 2
Τοκάι 2 10 10 37
Τρίκκαλα (Θεσσα>ίας) 7 15 15 34
Τρίκκαλα (Κορινθίας) 2 6 7 6
Τρίπολη 4 69> 69 80
Τρόπαια 1 1 1 1
Τσαρίτσανη 7 66 66 182
Τύρναβος (Βουλγαρίας) 1 1 1 1
Τύρναβος (Θεσσαλίας) 3 5 5 20
"Γδρα 9 186 187 1208
Φανάρι 1 1 1 1
Φέλδβαρ 1 4 4 28
Φιλιππούπολη 2 44 44 47
Φλοσέλη 2 2 2 2
Φωςάνη 2 2 2 2
Χαλκιάνικα 2 14 14 14
Χανιά βλ. Κρήτη 1 1 1 2
Χίος 17 826 826 1027
Χρύσαφα 2 4 4 4
Χώρα 1 1 1 1
Ψαρά 3 25 26 59
Αυστρία - Ουγγαρία 6 111 111 318
Βεσαραβία και Μολδαβία 1 35 35 93
Βλαχία 2 181 181 248
Μολδαβία 2 129 129 129
 Φίλιππος Ήλιου, ΒΙΒΛΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ Ι 179

Τόπος Διαμονής Συχνό­ Συν­ Συνδρο­ 'Αντί­

τητα δρομές μητές τυπα

Μολδαβία καί Βλαχία 1 57 57 60

Έλευθερουπόλεως (επισκοπή ) 1 3 3 3
'Εφέσου 'Επαρχία 1 1 1 25
Θεσσαλία 5 66 66 153
Πελοπόννησος 4 39 39 82
Ρωσία 1 32 32 32
"Αγνωστη πόλη — 756 757 1108

Δέν θα Αναλύσω, έδώ, τα στοιχεία γιά τή γ ε ω γ ρ α φ ι κ ή κατανομή

τοΰ κοινοϋ τών συνδρομητών πού παρουσιάζει αυτός δ πίνακας. ' Α π ο ­
φεύγω, επίσης, να παρουσιάσω, ακόμα, τα δεδομένα γ ι α την κοινω­
νική διαστρωμάτωση τοϋ αναγνωστικού κοινού τοΰ λόγιου βιβλίου,
#πως προκύπτει άπο τους επεξεργασμένους καταλόγους μας.
"Οπως διευκρίνησα καί στην αρχή, σκοπός τοΰ δημοσιεύματος
αύτοΰ είναι, μόνο, ή παρουσίαση τών π η γ ώ ν , τών βιβλίων πού, στα
χρόνια τοΰ Διαφωτισμού, κυκλοφόρησαν με τή μέθοδο της συνδρομής
καί δημοσιεύουν κατάλογο συνδρομητών. Ή ελπίδα μου είναι δτι θα
υπάρξουν προσθήκες πού θα επιτρέψουν στή συνολική μελέτη, πού θα
ακολουθήσει, να έ'χει τή μεγαλύτερη δυνατή πληροφοριακή πληρότητα 1 .

Φίλιππος Ήλιου

1. Το κείμενο μου είχε παραδοθεί teca Centrala Universitaria «M.

στο τυπογραφείο βταν έφτασε στα
χέρια μου ό δεύτερος τόμος τοϋ
πλουσιώτατου κατάλογου τών ελλη­
νικών βιβλίων της Πανεπιστημιακής
Βιβλιοθήκης τοϋ Ίασιοΰ, πού με πε­
ρισσή επιμέλεια έχει συντάξει ό Νίκος
Γκαϊτατζής (Ν. GAIDAGIS, Cata-
logul cârtilor greçesti de la Biblio-
Eminescu» - Iasi, v. II (secolul al
XVIII-lea), 'Um 1975. Στον τό­
μο αυτόν αναδημοσιεύονται οι κατά­
λογοι συνδρομητών τών ακόλουθων
βιβλίων: 1749.1, 1750.1, 1767.1,
1785.1, 1788.1, 1788.2. 1788.3,
1791.1, 1792.1, 1797.2, 1800.1 καί
1800.2.