ΜΕΡΟΣ 1ο

ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ

Ερωτήσεις

1.1). Κατά την διάδοση του κύματος σε ένα ελαστικό μέσον:

α) μεταφέρεται ύλη.
β) μεταφέρεται ενέργεια και ύλη
γ) όλα τα σημεία του ελαστικού μέσου έχουν την ίδια φάση την ίδια
χρονική στιγμή.
δ) μεταφέρεται ενέργεια και ορμή με ορισμένη ταχύτητα.

1.2) Οταν ένα περιοδικό κύμα αλλάζει μέσον διάδοσης:

α) Η ταχύτητά του μένει σταθερή.
β) Η συχνότητά του μένει σταθερή.
γ) Το μήκος κύματος δεν μεταβάλλεται.
δ) Μεταβάλλονται το μήκος κύματος και η συχνότητά του.

1.3) Κατά μήκος ελαστικού μέσου διαδίδεται εγκάρσιο αρμονικό κύμα

πλάτους Α , χωρίς απώλειες ενέργειας.
α) Τα μόρια του ελαστικού μέσου ταλαντώνονται κατά την διεύθυνση
διάδοσης του κύματος.
β) Σχηματίζονται όρη και κοιλάδες.
γ) Η μέγιστη ταχύτητα ταλάντωσης των μορίων του ελαστικού μέσου
καθορίζεται από την σχέση υ = λf.
δ) Η ταχύτητα διάδοσης του κύματος καθορίζεται από την εξίσωση : υ = ωΑ.

1.4) Κατά μήκος ελαστικού μέσου διαδίδεται διαμήκες αρμονικό κύμα

πλάτους Α , χωρίς απώλειες ενέργειας.
α) Τα μόρια του ελαστικού μέσου ταλαντώνονται κάθετα στην διεύθυνση
διάδοσης του κύματος.
β) Η μέγιστη ταχύτητα ταλάντωσης των μορίων του ελαστικού μέσου
καθορίζεται από την σχέση υ = λ/Τ.
γ) Σχηματίζονται πυκνώματα και αραιώματα.
δ) Η ταχύτητα διάδοσης του κύματος καθορίζεται από την εξίσωση : υ = ωΑ

1.5) Από τι εξαρτάται η ταχύτητα του κύματος ;

α) Από την φύση του υλικού μέσου στο οποίο διαδίδεται.
β) Από την φύση του υλικού μέσου στο οποίο διαδίδεται καθώς και από την
συχνότητά του.
γ) Από την φύση του υλικού μέσου στο οποίο διαδίδεται και από το μήκος
κύματός του.
δ) Από όλους τους παραπάνω παράγοντες.

1.6) Το μήκος κύματος ενός αρμονικού κύματος το οποίο διαδίδεται κατά

μήκος γραμμικού ομογενούς ελαστικού μέσου:
α) Είναι η απόσταση μεταξύ 2 σημείων του ελαστικού μέσου τα οποία έχουν
διαφορά φάσης π ( rad).
.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

17
 β) Είναι ίσο με τον αριθμό των ταλαντώσεων που εκτελεί ένα μόριο του
ελαστικού μέσου σε χρόνο 1 s .
γ) Είναι η απόσταση που διανύει το κύμα σε χρόνο Τ/2 , όπου Τ η περίοδος
του κύματος.
δ) Είναι η απόσταση που διανύει το κύμα σε χρόνο μιας περιόδου.

1.7) Ποιές από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;

α) Κύμα ονομάζεται κάθε διαταραχή κατά την οποία μεταφέρεται ορμή και
ενέργεια με ορισμένη ταχύτητα.
β) Τα μηχανικά κύματα διαδίδονται σε ελαστικά μέσα.
γ) Οταν διαδίδεται εγκάρσιο κύμα σε ένα ελαστικό μέσον, τα μόρια του
ελαστικού μέσου ταλαντώνονται κάθετα στην διεύθυνση διάδοσης του κύματος.
δ) Οταν διαδίδονται διαμήκη κύματα σε ένα ελαστικό μέσον σχηματίζονται
όρη και κοιλάδες.

1.8) Ποιές από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;

α) Η συχνότητα του κύματος δεν εξαρτάται από το μέσον στο οποίο
διαδίδεται το κύμα.
β) Αν ένα κύμα αλλάζει μέσον διάδοσης το μήκος κύματος δεν
μεταβάλλεται.
γ) Το στιγμιότυπο αρμονικού κύματος παριστάνει την απομάκρυνση ενός
υλικού σημείου του ελαστικού μέσου στο οποίο διαδίδεται το κύμα, σε
συνάρτηση με τον χρόνο.

1.9) Μια σταγόνα βροχής πέφτει στην επιφάνεια του νερού μιας λεκάνης. Το
αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθούν κυκλικά κύματα, που μεταφέρουν καθώς
απομακρύνονται ενέργεια. Από που προέρχεται κατά την άποψή σας η ενέργεια
που μεταφέρουν τα κύματα;

1.10) Δίνεται η εξίσωση του αρμονικού κύματος: y = 0.2ημ2π(t – χ/2 ) .

( y , χ σε cm ) .
Ι) Το πλάτος του κύματος είναι …………
ΙΙ) Η περίοδος του κύματος είναι …………
ΙΙΙ) Η συχνότητα του κύματος είναι …………
IV) Η ταχύτητα του κύματος είναι ………..
V) H κυκλική συχνότητα του κύματος είναι …………..
VI) Η μέγιστη ταχύτητα ταλάντωσης των μορίων του ελαστικού μέσου είναι
…………..

1.11) Ποιά είναι η απόσταση , σε συνάρτηση με το μήκος κύματος λ :

α) Δύο διαδοχικών όρεων; ……………..
β) Δύο διαδοχικών κοιλάδων; ………….
γ) Ενός όρεως με την αμέσως επόμενη κοιλάδα; …………..
δ) Ενός όρεως με την μεθεπόμενη κοιλάδα; ……………

1.12) Να υπολογιστεί η διαφορά φάσης των

παρακάτω σημείων:
Ι) Α , Δ …………. ΙΙ) Α , Β ………….
ΙΙΙ) Β , Ζ ………….. IV) Β , Ε ……….

18
 1.13). Στην εικόνα φαίνεται η απομάκρυνση σε
συνάρτηση με τον χρόνο για ένα σωματίδιο του
ελαστικού μέσου στο οποίο διαδίδεται το κύμα.
Ποιές από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;
α) Η συχνότητα του κύματος είναι f = 2.5 Hz.
β) Το σωματίδιο έχει μέγιστη απομάκρυνση και μέγιστη ταχύτητα τις
χρονικές στιγμές 0 , 0.2 s , 0.4 s , 0.6 s , 0.8 s.
γ) Αν η ταχύτητα διάδοσης του κύματος είναι υ = 20 m/s , το μήκος κύματος
είναι λ = 8 m.
δ) Το σωμάτιο έχει μέγιστη ταχύτητα 10π m/s τις χρονικές στιγμές 0.1 s ,
0.3 s , 0.5 s , 0.7 s .

1.14) Ενα ελαστικό κύμα περιγράφεται από την κυματοσυνάρτηση :

y = 0.1ημ(200πt – 20πχ/17 ) ( y σε mm , t σε s ) . Ποιές από τις παρακάτω
προτάσεις είναι σωστές;
α) Το μήκος κύματος είναι λ = 1.7 m.
β) Το μήκος κύματος λ πρέπει να είναι μικρότερο από το πλάτος του
κύματος yo = 0.1 mm.
γ) Η διαφορά φάσης σε rad , ανάμεσα σε 2 σημεία που απέχουν από την
πηγή του κύματος 0.25 m και 1.10 m , είναι 10 π.

1.15) Κύμα διαδίδεται σε υλικό οπτικό μέσο. Διπλασιάζοντας την συχνότητά

του:
α) Το μήκος κύματός του παραμένει σταθερό και η ταχύτητά του
υποδιπλασιάζεται.
β) Το μήκος κύματός του υποδιπλασιάζεται και η ταχύτητά του παραμένει
σταθερή.
γ) Το μήκος κύματός του και η ταχύτητά του υποδιπλασιάζονται.

1.16) Μεταβάλλοντας το πλάτος του κύματος τι από τα παρακάτω

μεταβάλλεται;
α) Η ταχύτητα διάδοσής του.
β) Η μέγιστη ταχύτητα ταλάντωσης των μορίων του ελαστικού μέσου.
γ) Η συχνότητά του.
δ) Η μέγιστη επιτάχυνση της ταλάντωσης των μορίων του ελαστικού μέσου.

1.17) Ι) Να αποδείξετε οτι σε μια συγκεκριμένη στιγμή, η διαφορά φάσης 2

σημείων ενός ελαστικού μέσου που απέχουν μεταξύ τους απόσταση Δχ , δίνεται
από την σχέση : Δφ = 2πΔχ/λ , όπου λ το μήκος κύματος.
ΙΙ) Να αποδείξετε οτι η διαφορά φάσης για ένα συγκεκριμένο σημείο ενός
μορίου του ελαστικού μέσου για 2 χρονικές στιγμές t1 και t2, ( Δt = t2 – t1 ) ,
είναι : Δφ = 2πΔt / T . ( Τ : η περίοδος του κύματος ).

1.18) Να σχεδιάσετε το διάγραμμα της φάσης ενός αρμονικού κύματος σε

συνάρτηση με την απόσταση χ από την πηγή, για συγκεκριμένη χρονική
στιγμή t1.

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

19
 1.19) Κατά μήκος ομογενούς ελαστικού μέσου το οποίο εκτείνεται στην
διεύθυνση του άξονα χ’χ , διαδίδεται εγκάρσιο αρμονικό κύμα το οποίο
περιγράφεται από την εξίσωση : y = 4ημπ(10t – χ / 10 ) ( x , y σε cm , t σε s ).
Ποιές από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;
α) Το κύμα διαδίδεται προς την αρνητική κατεύθυνση του άξονα χ’χ.
β) Το πλάτος του κύματος είναι 4 cm και η περίοδός του 0.2 s.
γ) Το μήκος κύματος είναι 20 cm και η ταχύτητα διάδοσης 1 m/s.
δ) Η ταχύτητα ταλάντωσης του σημείου του ελαστικού μέσου με
συντεταγμένη χ = 20 cm , την χρονική στιγμή t = 2.5 s , είναι υ = 40π m/s.

1.20) Κατά μήκος γραμμικού ομογενούς ελαστικού μέσου το οποίο

εκτείνεται στην διεύθυνση του άξονα χ’χ διαδίδεται εγκάρσιο αρμονικό κύμα,
μήκους κύματος λ , κατά την θετική κατεύθυνση. Θεωρούμε ως αρχή του
άξονα το σημείο Ο του ελαστικού μέσου, το οποίο την χρονική στιγμή t = 0
αρχίζει να εκτελεί αμείωτη ταλάντωση με εξίσωση: y = Aημωt .
Οι φάσεις της ταλάντωσης δύο σημείων Μ και Ν του ελαστικού μέσου, την
ίδια χρονική στιγμή , είναι φΜ = 20π/3 και φΝ = 2π/3 , αντίστοιχα. Ποιές από τις
παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;
α) Η εξίσωση που περιγράφει το κύμα είναι η: y = Αημ2π(t/T + χ/λ )
β) Το κύμα διαδίδεται με κατεύθυνση από το σημείο Μ στο σημείο Ν.
γ) Τα σημεία Μ , Ν απέχουν μεταξύ τους απόσταση η οποία είναι ακέραιο
πολλαπλάσιο του μήκους κύματος λ.

1.21) Κατά μήκος γραμμικού ομογενούς ελαστικού μέσου το οποίο

εκτείνεται στην διεύθυνση του άξονα χ’χ διαδίδεται εγκάρσιο αρμονικό κύμα,
μήκους κύματος λ , κατά την αρνητική κατεύθυνση. Θεωρούμε ως αρχή του
άξονα το σημείο Ο του ελαστικού μέσου, το οποίο την χρονική στιγμή t = 0
αρχίζει να εκτελεί αμείωτη ταλάντωση με εξίσωση: y = Aημωt .
Οι φάσεις της ταλάντωσης δύο σημείων A και B του ελαστικού μέσου, την
ίδια χρονική στιγμή , είναι φΑ = 15π/2 και φΒ = 5π/2 , αντίστοιχα. Ποιές από τις
παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;
α) Η εξίσωση που περιγράφει το κύμα είναι η: y = Αημ2π(t/T + χ/λ ).
β) Το κύμα διαδίδεται με κατεύθυνση από το σημείο Β στο σημείο Α.
γ) Τα σημεία Α και Β απέχουν μεταξύ τους απόσταση η οποία είναι περιττό
πολλαπλάσιο του λ/2.
δ) Στην γραφική παράσταση της εξίσωσης του κύματος y = Αημ2π(t/T + Λ ) ,
όπου Λ = χ/λ = σταθερό, διαπιστώνουμε την
χρονική περιοδικότητα που παρουσιάζει η κίνηση
ενός σημείου του ελαστικού μέσου.

1.22) Στο σχήμα δίνονται τρία διαδοχικά

στιγμιότυπα ενός εγκάρσιου αρμονικού κύματος,
περιόδου Τ και μήκους κύματος λ , το οποίο
διαδίδεται σε γραμμικό ομογενές ελαστικό μέσον,
προς την θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ.
Ποιές από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές;
α) Το στιγμιότυπο (2) αντιστοιχεί στην χρονική
στιγμή t1 = Τ/4 .
β) Το στιγμιότυπο (3) αντιστοιχεί στην χρονική
στιγμή t2 = Τ.

20
 γ) Στο στιγμιότυπο (1) οι ταχύτητες της ταλάντωσης των μορίων Α και Β
είναι αντίστοιχα υ1 = ωΑ και υ2 = -ωΑ.
δ) Στο στιγμιότυπο (3) οι επιταχύνσεις των μορίων Γ και Δ είναι αντίστοιχα
α1 = -ω2Α και α2 = 0 .

1.23). Να αντιστοιχίσετε τις εκφράσεις της αριστερής στήλης με τις σχέσεις

της δεξιάς.
α) Στιγμιαία φάση αρμονικού κύματος a) ωΑ
β) Ταχύτητα διάδοσης του κύματος b) Κλ
γ) Μέγιστη ταχύτητα ταλάντωσης c) 2π(t/T – χ/λ)
δ) Απόσταση μεταξύ σημείων σε συμφωνία φάσης d) λ/Τ

1.24) Στο διάγραμμα του σχήματος παριστάνεται το στιγμιότυπο

ενός γραμμικού αρμονικού κύματος την χρονική στιγμή t = T. Να
αντιστοιχίσετε στις χρονικές στιγμές της αριστερής στήλης τα
στιγμιότυπα της δεξιάς.

1.25) Αποδείξτε οτι για να βρίσκονται 2 σημεία ενός γραμμικού ελαστικού

μέσου στο οποίο διαδίδεται ένα αρμονικό κύμα σε συμφωνία φάσης , πρέπει
να απέχουν απόσταση Δχ = κλ , όπου λ είναι το μήκος κύματος και κ φυσικός
αριθμός.

1.26) Στο σχήμα παριστάνεται το στιγμιότυπο ενός

κύματος που διαδίδεται πάνω σε ένα γραμμικό ελαστικό
μέσο , προς τα δεξιά. Να αντιστοιχίσετε τα σημεία του
ελαστικού μέσου της στήλης Α με τα στοιχεία της Β.

α) Β a) απέχει απόσταση 3λ/2 από το σημείο Α

β) Γ b) Διέχεται από την θέση ισορροπίας κινούμενο προς τα κάτω
γ) Δ c) Παρουσιάζει διαφορά φάσης π με το σημείο Α
d) Διέρχεται από την θέση ισορροπίας κινούμενο προς τα πάνω.

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

21
 Προβλήματα

1.27) Κύμα διαδίδεται σε γραμμικό ελαστικό μέσο με ταχύτητα υ = 10 m/s.

Αν το μήκος κύματός του είναι λ = 2 cm, να υπολογιστεί η συχνότητά του.
( Απ: 500 Hz )

1.28) Κύμα διαδίδεται σε γραμμικό ελαστικό μέσο με μήκος κύματος λ = 6

cm. Αν διπλασιάσουμε την συχνότητά του, υπολογίστε την νέα τιμή του
μήκους κύματός του. ( Απ: 3 cm )

1.29) Η απόσταση ανάμεσα σε ένα όρος ενός εγκάρσιου αρμονικού κύματος

και την αμέσως επόμενη κοιλία είναι 5 cm. Αν η συχνότητα του κύματος είναι
f = 10 Hz , να υπολογιστεί η ταχύτητα διάδοσής του. ( Aπ: 1 m/s )

1.30) Κύμα μήκους λ = 2 cm και συχνότητας f = 100 Hz ξεκινά να διαδίδεται

την χρονική στιγμή t = 0 σε γραμμικό ελαστικό μέσο, από πηγή Ο. Ποιά
χρονική στιγμή θα αρχίσει να ταλαντώνεται ένα υλικό σημείο που απέχει 4 m
από την πηγή; ( Απ: 2 s )

1.31) Καθώς ένας βαρκάρης κάνει μια βάρκα να ταλαντώνεται ενώ βρίσκεται
σε μια ήρεμη λίμνη, παράγονται λοφίσκοι νερού που διαδίδονται σε ακτίνα 10
m , σε 4 s. Αν ο βαρκάρης εκτελεί 10 ταλαντώσεις σε 20 s να υπολογιστεί το
μήκος κύματος των επιφανειακών κυμάτων που παράγονται. ( Απ: 5 m )

1.32) Δίνεται η εξίσωση του αρμονικού κύματος y = Αημ(1000πt – 100πχ/17)

( y , χ σε m ) . Να υπολογιστούν: α) το μήκος κύματος. β) Η ταχύτητα του
κύματος. γ) Η συχνότητα της πηγής που δημιουργεί το κύμα. δ) Η διαφορά
φάσης μεταξύ 2 σημείων που απέχουν 2 m.
( Απ: α) 0.34 m , β) 170 m/s , γ) 500 Hz , δ) 11.76 π rad )

1.33) Η εξίσωση ενός κύματος είναι : y = -10ημπ(χ – 100t ) ( χ , y σε cm ).

Να υπολογίσετε: α) Το πλάτος ταλάντωσης. β) Το μήκος κύματος. γ) Την
συχνότητα. δ) Την ταχύτητα και την κατεύθυνση διάδοσης του κύματος.
( Απ: α) 10 cm , β) 2 cm-1 , γ) 50 Hz , δ) 1 m/s )

1.34)Ενα μικρό κομμάτι φελλού σε μια δεξαμενή με νερό ταλαντεύεται πάνω

κάτω υπό την επίδραση εγκάρσιου επιφανειακού κύματος με εξίσωση:
y = 10ημπ(2t – 0.01χ) ( y , χ σε cm ). α) Υπολογίστε το πλάτος, την περίοδο ,
το μήκος κύματος και την ταχύτητα του κύματος. β) Υπολογίστε την μέγιστη
εγκάρσια ταχύτητα που αποκτά ο φελλός.
( Απ: α) 10 cm , 1 s , 200 cm , 2 m/s , β) 62.8 cm/s )

1.35) Κατά μήκος γραμμικού ομογενούς ελαστικού μέσου διαδίδεται κατά την
θετική κατεύθυνση αρμονικό κύμα συχνότητας f = 500 Hz, με ταχύτητα υ =
1000 m/s και πλάτος Α = 5 cm. α) Να υπολογίσετε το μήκος κύματος, καθώς
και την περίοδο και την κυκλική συχνότητα ταλάντωσης ενός μορίου του
ελαστικού μέσου. β) Να γράψετε την εξίσωση του κύματος. Η πηγή του

22
κύματος βρίσκεται στην αρχή Ο του άξονα χ’χ και την χρονική στιγμή t = 0
για την πηγή δίνεται οτι y = 0 , και υ > 0 .
( Απ: α) 2 m , 210-3 s , 1000π rad/s , β) y = 0.05ημ2π(500t – 0.5χ ) )

1.36). Η εξίσωση γραμμικού αρμονικού κύματος είναι y = 0.1ημ2π(2t – 0.1χ)

(S.I.) . Να υπολογίσετε: α) Την ταχύτητα διάδοσης του κύματος. β) Την
απόσταση 2 σημείων τα οποία κάποια χρονική στιγμή έχουν μεταξύ τους
διαφορά φάσης 3π/2. γ) Την διαφορά φάσης ενός σημείου μεταξύ των χρονικών
στιγμών t1 = 20 s και t2 = 25 s.
( Απ: α) 20 m/s , β) 7.5 m , γ) 20 π rad )

1.37) Μια πηγή Ο αρχίζει να εκτελεί την χρονική στιγμή t = 0 απλή

αρμονική ταλάντωση με εξίσωση y = 0.08ημπt (S.I). Το παραγόμενο κύμα
διαδίδεται κατά την θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ με ταχύτητα υ = 2 m/s.
α) Να υπολογίσετε την περίοδο, την συχνότητα και το μήκος κύματος. β) Να
γράψετε την εξίσωση του κύματος. γ) Να γράψετε τις εξισώσεις που δίνουν
την ταχύτητα ταλάντωσης και την επιτάχυνση σε συνάρτηση με τον χρόνο για
ένα σημείο Μ που βρίσκεται στην θέση χ = 2 m. δ) Να παραστήσετε γραφικά
την φάση φ της ταλάντωσης για τα διάφορα σημεία του ημιάξονα Οχ, σε
συνάρτηση με την συντεταγμένη χ, την χρονική στιγμή t = 5 s .
( Απ: α) 2 s , 0.5 Hz , 4 m , β) y = 0.08ημ2π(0.5t – 0.25χ) ( S.I.)
γ) V = 0.08πσυν2π(0.5t – 0.5) (SI) , α = -0.08π2ημ2π(0.5t – 0.5 ) (SI) ,
δ) φ = 5π - 0.5πχ (SI) )

1.38) Αρμονικό κύμα διαδίδεται προς τη θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ .
Τη χρονική στιγμή t = 0 θεωρούμε ότι το σημείο χ = 0 βρίσκεται στη θέση
ισορροπίας κινούμενο θετικά. Το πλάτος του κύματος είναι Α = 0.2 m , η
συχνότητα ταλάντωσης των μορίων f = 2 Hz και η ταχύτητα διάδοσής του υ =
8 m/s. α) Να γράψετε την εξίσωση ταλάντωσης y = y(t) για το μόριο του
μέσου στη θέση χ = 0,4 m. β) Να υπολογίσετε το μέτρο της ταχύτητας του
μορίου αυτού τη χρονική στιγμή t = 0.175 s. γ) Αν η μάζα του είναι dm = 0.1
gr, υπολογίστε το μέτρο της δύναμης επαναφοράς που ασκείται σε αυτό, τη
στιγμή που απέχει Α/2 από τη θέση ισορροπίας του. δ) Υπολογίστε το μέτρο
της δύναμης επαναφοράς που του ασκείται τη χρονική στιγμή t = 0.425 s. ε)
Υπολογίστε το μέτρο της ταχύτητας ταλάντωσής του τη στιγμή που απέχει y =
A/2 από τη θέση ισορροπίας του. στ)Να σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του
κύματος τη χρονική στιγμή t = 1.25 s. Δίνεται π2 = 10.
(Απ: α) y = 0.2ημ2π(2t – 0,1 ) (S.I.) , β) 0 , γ) 16·10 -4 Ν, δ) 32·10-4 Ν, ε) 0.4π 3
m/s)

1.39) Ημιτονοειδές κύμα διαδίδεται κατά την θετική κατεύθυνση του άξονα
χ’χ σε γραμμικό ομογενές ελαστικό μέσο με μήκος κύματος λ = 24 m. Η
εξίσωση ταλάντωσης της πηγής η οποία βρίσκεται στην αρχή Ο του άξονα
είναι y = Aημ2πt/T. Κάποια χρονική στιγμή t, δύο υλικά σημεία Μ και Ν τα
οποία βρίσκονται πάνω στον άξονα, έχουν αντίστοιχα φάσεις φ 1 = 5π/6 και φ 2 =
20π/3. α) Να αποδείξετε οτι το κύμα διαδίδεται από το σημείο Ν προς το
σημείο Μ. β) Να υπολογίσετε την απόσταση ΜΝ. ( Απ: 70 m )

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

23
 1.40) Η εξίσωση ενός αρμονικού κύματος μπορεί να γραφεί με την μορφή:
y = Aημ(ωt – Κχ ) . α) Να υπολογίσετε την σχέση που συνδέει το Κ με το
μήκος κύματος λ. β) Αν Α = 10-7 m , ω = 6.6103 s-1 και Κ = 20 m-1 , υπολογίστε
την ταχύτητα του κύματος , καθώς και την μέγιστη ταχύτητα ενός σωματιδίου
του μέσου στο οποίο διαδίδεται το κύμα.
( Απ: α) Κ = 2π/λ , β) 330 m/s , 6.610-4 m/s )

1.41)Αρμονικό κύμα διαδίδεται προς τη θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ .

Τη χρονική στιγμή t = 0 θεωρούμε ότι το σημείο χ = 0 βρίσκεται στη θέση
ισορροπίας κινούμενο θετικά. Το πλάτος του κύματος είναι Α = 0.2 m , η
συχνότητα ταλάντωσης των μορίων f = 5 Hz και η ταχύτητα διάδοσής του υ =
20 m/s. α)Να γράψετε την εξίσωση ταλάντωσης σε συνάρτηση με το χρόνο για
τα μόρια του ελαστικού μέσου στις θέσεις χ = 2 m και χ = - 2 m. β) Να
σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του κύματος τη χρονική στιγμή t = 0.4 s. γ) Να
σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του κύματος Τ/2 μετά τη χρονική στιγμή t. δ) Να
σχεδιάσετε το διάγραμμα y = y(t) για τα μόρια στις θέσεις χ = 0 και χ = 2 m.
(Απ: α) y = 0.2ημ2π(5t – 0.5 ) , (S.I.) , y = 0.2ημ2π(5t + 0.5 ) (S.I.)

1.42)Αρμονικό κύμα διαδίδεται κατά μήκος του άξονα χ’χ. Το σημείο χ = 0

έχει εξίσωση απομάκρυνσης: y = 0.4ημωt (S.I.), ενώ το σημείο στη θέση χ = 2
cm έχει εξίσωση απομάκρυνσης: y = 0.4ημ(ωt – π/3) (S.I.) . α) Ποια είναι η
φορά διάδοσης του κύματος; β) Υπολογίστε το μήκος κύματος λ.
( Απ: α) προς τα δεξιά , β) 12 cm )

1.43) Ενα ημιτονοειδές κύμα διαδίδεται προς την αρνητική κατεύθυνση του
άξονα χ’χ και έχει τα εξής χαρακτηριστικά: πλάτος Α = 0.05 m , μήκος κύματος
λ = 0.8 m και συχνότητα f = 4 Hz. Να γράψετε την εξίσωση διαδοσης του
κύματος αν στην θέση χ = 0, για t = 0 είναι y = 0 και V > 0 .
( Απ: y = 0.05ημ2π(4t + 1.25χ )

1.44) Το διαδιδόμενο κύμα κατά μήκος μιας χορδής περιγράφεται με την

σχέση: y = -10ημ( π/4(χ – 2t) ) , ( χ , y σε cm ). α) Υπολογίστε την μέγιστη
εγκάρσια ταχύτητα ενός σημείου της χορδής. β) Υπολογίστε την ταχύτητα στο
σημείο χ = 5 cm όταν t = 1 s . ( Απ: α) 5π cm/s , β) 2.5 2 π cm/s )

1.45) Αρμονικό κύμα διαδίδεται προς τη αρνητική κατεύθυνση του άξονα χ’χ.
Τη χρονική στιγμή t = 0 θεωρούμε ότι το σημείο χ = 0 βρίσκεται στη θέση
ισορροπίας κινούμενο θετικά. Το πλάτος του κύματος είναι Α = 0.2 m , το
μήκος κύματός του λ = 0.4 m και η ταχύτητα διάδοσής του υ = 8 m/s. α) Να
γράψετε την εξίσωση απομάκρυνσης των μορίων του αρμονικού κύματος καθώς
και την εξίσωση της ταχύτητας ταλάντωσης των μορίων του σε συνάρτηση με
το χρόνο. β) Να σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του κύματος καθώς και το
διάγραμμα της φάσης σε συνάρτηση με την θέση χ, φ = φ(χ) , τη χρονική
στιγμή t = 0.1 s. γ) Υπολογίστε την ταχύτητα ταλάντωσης των μορίων τη στιγμή
που απέχουν y = 0.05 m από τη θέση ισορροπίας τους. δ) Να γράψετε την
εξίσωση του αρμονικού κύματος αν συνεχίζει να διαδίδεται στο ίδιο υλικό
μέσο, με διπλάσιο μήκος κύματος απ’ ότι αρχικά.
(Απ: α) y = 0.2ημ2π(20t + 2.5 χ) , υ = 8πσυν2π(20t +2.5χ) , (S.I.) , γ) 4π 3.75 m/s ,

24
δ) y = 0.2 ημ2π(10t + 1.25 χ) (S.I.) )

1.46) Κατά μήκος του άξονα Χ΄Χ εκτείνεται ελαστική χορδή. Στη χορδή διαδίδεται
εγκάρσιο αρμονικό κύμα. Η εγκάρσια απομάκρυνση ενός σημείου Π 1 της χορδής
περιγράφεται από την εξίσωση: y1 = Aημ 30πt (SI) ενώ η εγκάρσια απομάκρυνση
ενός σημείου Π2, που βρίσκεται 6 cm δεξιά του σημείου Π 1, περιγράφεται από την
εξίσωση: y2 = Aημ (30πt + π/6) (S.I) . Η απόσταση μεταξύ των σημείων Π 1 και Π2
είναι μικρότερη από ένα μήκος κύματος. α) Ποια είναι η φορά διάδοσης του
κύματος; β) Ποια είναι η ταχύτητα διάδοσης του
κύματος; γ) Αν η ταχύτητα διάδοσης του
κύματος είναι ίση με την μέγιστη ταχύτητα
ταλάντωσης των σημείων της χορδής, να
υπολογίσετε το πλάτος του κύματος. δ) Στο
σχήμα που ακολουθεί, απεικονίζεται ένα
στιγμιότυπο του κύματος. Εκείνη τη στιγμή σε ποια από τα σημεία Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ
και Η η ταχύτητα ταλάντωσης είναι μηδενική και σε ποια είναι μέγιστη (κατ’ απόλυτη
τιμή); Ποια είναι η φορά της ταχύτητας ταλάντωσης των σημείων Β, Δ και Ζ;
(Απ: α) προς τα αριστερά, β) 10.8 m/s , γ) 0.36/π m)

1.47) Στο σχήμα απεικονίζεται το

στιγμιότυπο του κύματος που διαδίδεται
προς τη θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ,
τη χρονική στιγμή t = 0.5 s. α) Να γράψετε
την εξίσωση απομάκρυνσης του αρμονικού
κύματος και να σχεδιάσετε το στγμιότυπό
του τη χρονική στιγμή t = 1 s. β) Να υπολογίσετε τη φάση του μορίου Β τη
στιγμή που η φάση του Α είναι ίση με 40π rad. γ) Υπολογίστε την
απομάκρυνση του μορίου στη θέση χ = 1.4 m τη στιγμή που το μόριο Β είναι
στη θέση μέγιστης απομάκρυνσης.
( Απ: α) y = 0.2ημ2π(3t – 1.25χ) , (S.I.) , β) 42 π , γ) 0 )

1.48) Αρμονικό κύμα διαδίδεται κατά τη θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ
με υ = 2 m/s. Τη χρονική στιγμή t = 0 το μόριο του ελαστικού μέσου στη θέση
χ = 0 , βρίσκεται στη θέση της μέγιστης απομάκρυνσής του για πρώτη φορά.
Το πλάτος του διαδιδόμενου κύματος είναι ίσο με Α = 0.1 m , και η συχνότητα
ταλάντωσής του ίση με f = 10 Hz. α) Να γράψετε την εξίσωση απομάκρυνσης
y= y(t) για το σημείο χ = 0, καθώς και την εξίσωση y = y(χ, t) του αρμονικού
κύματος. β)Να σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του αρμονικού κύματος για τη
χρονική στιγμή t = 0.2 s.
(Απ: α) y = 0.1ημ(20πt + π/2) , (S.I.), β) y = 0.1ημ(2π(10t - 5χ) +π/2) (S.I.) )

1.49) Ενα ημιτονοειδές κύμα διαδίδεται προς την θετική κατεύθυνση του
άξονα χ’χ και έχει πλάτος Α = 0.1 m, μήκος κύματος λ = 0.4 m και συχνότητα f
= 4 Hz. Η πηγή του κύματος βρίσκεται στην αρχή Ο του άξονα. Για t = 0 ,
στην θέση χ = 0 η απομάκρυνση είναι y = 0.1 m για πρώτη φορά. α) Να
υπολογίσετε την περίοδο και την κυκλική συχνότητα του κύματος, καθώς και
την ταχύτητα διάδοσής του. β) Να προσδιορίσετε την αρχική φάση του
κύματος και να γράψετε την εξίσωσή του.
( Απ: α) ¼ s , 8π rad/s , 1.6 m/s , β) π/2 , y = 0.1ημ2π(4t – 2.5χ + ¼ ) )

25
 1.50) Η εξίσωση ταλάντωσης της πηγής Ο ενός αρμονικού κύματος που
διαδίδεται κατά την θετική κατεύθυνση, είναι y = 410-2ημ10πt (SI) , και το
μήκος κύματος είναι λ = 0.8 m. α) Να υπολογίσετε την ταχύτητα διάδοσης του
κύματος. β) Να γράψετε την εξίσωση του κύματος. γ) Πόση είναι η
απομάκρυνση από την θέση ισορροπίας του , την χρονική στιγμή t = 1.25 s
ενός σημείου της χορδής το οποίο απέχει από την πηγή Ο απόσταση χ = 4 m.
( Απ: α) 4 m/s , β) y = 410-2ημ2π(5t – 1.25χ ) ( SI) , γ) 410-2 m )

1.51) Κατά μήκος ελαστικού μέσου διαδίδεται προς την θετική κατεύθυνση
του άξονα χ’χ εγκάρσιο αρμονικό κύμα με πλάτος Α = 4 cm , μήκος κύματος λ
= 20 cm και ταχύτητα υ = 2 m/s. Την χρονική στιγμή t = 0 το κύμα φτάνει στο
σημείο Ο, που θεωρούμε ως αρχή του άξονα χ’χ., και διαδίδεται προς την
αρνητική κατεύθυνση. α) Να γράψετε την εξίσωση της απομάκρυνσης του
σημείου Ο σε συνάρτηση με τον χρόνο. β) Να γράψετε την εξίσωση της
απομάκρυνσης ενός σημείου του μέσου που έχει συντεταγμένη χ = 15 m , σε
συνάρτηση με τον χρόνο. γ) Να σχεδιάσετε την μορφή του ελαστικού μέσου ,
δεξιά του Ο , τις χρονικές στιγμές 0 , Τ/2 , Τ .
( Απ: α) y = 4ημ(20πt + π ) , β) y = 4ημ(20πt – π ) ( y σε cm ) )

1.52) Το άκρο Ο γραμμικού ομογενούς ελαστικού μέσου, αρχίζει την χρονική

στιγμή t = 0 , να εκτελεί αμείωτη αρμονική ταλάντωση με εξίσωση y =
10ημ20πt ( t σε s , y σε cm) , οπότε διαδίδεται κατά μήκος του ημιάξονα Οχ
κύμα με ταχύτητα υ = 1 m/s. α) Πόσο είναι το μήκος κύματος; β) Πότε αρχίζει
να ταλαντώνεται ένα σημείο Μ του ελαστικού μέσου το οποίο απέχει από την
πηγή Ο απόσταση χ = 2 m ; γ) Να γράψετε την εξίσωση της απομάκρυνσης του
σημείου Μ και να υπολογίσετε την τιμή της την χρονική στιγμή t1 = 5.625 s.
Ποιά είναι η τιμή της φάσης του σημείου Μ την παραπάνω χρονική στιγμή;
δ) Πόσο απέχει από το σημείο Μ , ένα σημείο Ν το οποίο την ίδια χρονική
στιγμή ( t1 = 5.625 s ) έχει φάση φΝ = 72π + 2π/3 ; Κατά ποιά φορά διαδίδεται το
κύμα; ε) Να παραστήσετε γραφικά την μεταβολή της φάσης ενός σημείου Μ
σε συνάρτηση με τον χρόνο.
( Απ: α) 0.1 m , β) 2 s , γ) yΜ = 10ημ2π(10t – 20) , 10 cm , φΜ = 72π + π/2 ,
δ) 1/120 m , από το Ν προς το Μ )

1.53). Ημιτονοειδές εγκάρσιο κύμα πλάτους Α = 0.1 m

διαδίδεται κατά μήκος ομογενούς γραμμικού ελαστικού μέσου
κατά την θετική κατεύθυνση του άξονα χ’χ. Η εξίσωση
ταλάντωσης της πηγής Ο που βρίσκεται στην αρχή του άξονα
χ’χ είναι y = Αημωt . Στο σχήμα δίνεται η γραφική παράσταση
της φάσης του κύματος σε συνάρτηση με την απόσταση χ από την πηγή την
χρονική στιγμή t = 2 s . α) Να βρείτε την περίοδο και το μήκος του κύματος.
β) Πόση είναι η ταχύτητα διάδοσης του κύματος; γ) Να γράψετε την εξίσωση
του κύματος. δ) Να βρείτε για την χρονική στιγμή t = 4 s και για σημείο Α
του ελαστικού μέσου το οποίο απέχει από την πηγή Ο απόσταση χ = 1 m , την
απομάκρυνσή του από την θέση ισορροπίας του, την ταχύτητα και την
επιτάχυνσή του. ε) Να σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του κύματος την χρονική
στιγμή t = 2 s .
( Απ: α) 0.4 s , 0.4 m β) 1 m/s , γ) y = 0.1ημ2π(2.5t – 2.5χ ) (S.I.) ,
δ) 0 , -0.5π m/s , 0 )
.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

26
 1.54) Στα σχήματα φαίνονται δύο γραφικές
παραστάσεις για ένα εγκάρσιο αρμονικό κύμα το
οποίο διαδίδεται κατά μήκος γραμμικού ομογενούς
ελαστικού μέσου , προς την θετική κατεύθυνση του
άξονα χ’χ. Θεωρούμε ως αρχή Ο μια άκρη του
ελαστικού μέσου. Να υπολογίσετε: α) Το μήκος
κύματος και την περίοδο του κύματος. β) Την
ταχύτητα διάδοσης του κύματος. γ) Την εξίσωση
του κύματος . δ) Την απομάκρυνση από την θέση
ισορροπίας , την ταχύτητα ταλάντωσης και την
επιτάχυνση ενός μορίου του ελαστικού μέσου, το οποίο βρίσκεται στην θέση χ
= 10 cm , την χρονική στιγμή t = 0.8 s . δ) Να σχεδιάσετε το στιγμιότυπο του
κύματος την χρονική στιγμή t = 0.4 s .
( Απ: α) 10 cm , 0.8 s , β) 12.5 cm/s , γ) y = 2ημ2π(1.25t – χ/10) , ( χ , y σε cm ) ,
δ) 0 , 5π cm/s , 0 )

1.55) Σώμα μάζας m = 0.5 Kg στερεώνεται στο κάτω άκρο κατακόρυφου

ελατηρίου, του οποίου το άλλο άκρο είναι ακλόνητα στερεωμένο. Στό
κατώτερο μέρος του σώματος συνδέεται ακλόνητα μια κατακόρυφη ακίδα
αμελητέας μάζας. Οταν το σύστημα ισορροπεί, η ακίδα εφάπτεται στην
ελεύθερη επιφάνεια νερού που ηρεμεί. Εκτρέπουμε το σώμα κατακόρυφα προς
τα κάτω , ώστε η ακίδα να βυθιστεί λίγο στο νερό, και το αφήνουμε
ελεύθερο. Η εξίσωση του κύματος που παράγεται στην επιφάνεια του νερού
και διαδίδεται κατά μήκος μιας ακτίνας διάδοσης του κύματος προς τα δεξιά ,
είναι: y = 0.8ημ2π(4t – χ/15) ( χ , y σε cm ) . α) Να υπολογίσετε την σταθερά Κ
του ελατηρίου. β) Να υπολογίσετε το μέτρο της μέγιστης ταχύτητας των
σημείων της επιφάνειας του νερού. γ) Να παραστήσετε γραφικά την φάση φ
της ταλάντωσης των διάφορων σημείων του νερού σε συνάρτηση με την
απόστασή τους χ από την ακίδα, κατά την χρονική στιγμή t = 1.5 s. Δίνεται:
π2 = 10 . ( Απ: α) 320 Ν/m , β) 0.2 m/s )

1.56) Πηγή κύματος Ο , η οποία βρίσκεται στην αρχή του άξονα χ’χ , την
χρονική στιγμή t = 0 αρχίζει να εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση με εξίσωση:
y = 4ημωt ( y σε cm) . Στον θετικό ημιάξονα Οχ βρίσκονται δύο σημεία Α και
Β του ελαστικού μέσου τα οποία απέχουν από το Ο αποστάσεις χ Α = 24 cm
και χΒ = 36 cm αντίστοιχα. Κατά την χρονική στιγμή t = 0.15 s το κύμα φτάνει
στο σημείο Α και την ίδια στιγμή η φάση της ταλάντωσης της πηγής Ο είναι
φ = 6π rad. α) Να υπολογίσετε το πλάτος , την περίοδο και το μήκος κύματος
του κύματος. β) Να γράψετε την εξίσωση του κύματος. γ) Ποιά σημεία του
ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ βρίσκονται σε αντίθεση φάσης με την πηγή Ο των
κυμάτων;
( Απ: α) 4 cm , 0.05 s , 8 cm , β) y = 4ημ2π(20t – χ/8 ) ( y σε cm) , γ) 28 cm ,
36 cm , από το σημείο Β )

1.53) Στην ελεύθερη επιφάνεια του νερού μιας δεξαμενής σχηματίζονται

αρμονικά και εγκάρσια κύματα με συχνότητα f = 10 Hz και πλάτος Α = 2 cm.
Την χρονική στιγμή t = 0 η πηγή των κυμάτων Ο βρίσκεται στην θέση
ισορροπίας της. Την χρονική στιγμή t1 , κατά την οποία η πηγή διέχεται για

27
πρώτη φορά από την θέση ισορροπίας της, το παραγόμενο κύμα έχει διαδοθεί
κατά Δχ = 4 cm στην ακτίνα διάδοσής του. α) Να γράψετε την εξίσωση του
κύματος που διαδίδεται κατά μήκος μιας ευθείας της επιφάνειας του νερού.
β)Να υπολογίσετε την μέγιστη κινητική ενέργεια ενός κομματιού φελλού μάζας
m = 4 g που επιπλέει στην επιφάνεια του νερού, κοντά στην πηγή των
κυμάτων. ( Απ: α) y = 2ημ(2π(10t – χ/8)) , ( χ , y σε cm ) , β) 3.2 mJ )

1.54) Στο διάγραμμα του σχήματος φαίνονται 2

στιγμιότυπα ενός αρμονικού κύματος που
διαδίδεται κατά μήκος ενός σχοινιού Σ1 μήκους l
= 4 m. Η πηγή του κύματος βρίσκεται στο
αριστερό άκρο Ο του σχοινιού, το οποίο κατά την
χρονική στιγμή t = 0 βρίσκεται στην θέση
ισορροπίας του και κινείται κατά την θετική
φορά. α) Να γράψετε την εξίσωση του κύματος.
β) Να υπολογίσετε την ταχύτητα διάδοσης του
κύματος. γ) Το δεξιό άκρο του σχοινιού Σ 1 είναι
ενωμένο με το αριστερό άκρο ενός δεύτερου
σχοινιού Σ2 από διαφορετικό υλικό, ώστε τα 2 νήματα να βρίσκονται στην ίδια
ευθεία. Οταν το κύμα φτάσει στο κοινό σημείο Κ των 2 σχοινιών, συνεχίζει
να διαδίδεται στο σχοινί Σ 2 με ταχύτητα υ2 = 4 m/s , χωρίς απώλειες ενέργειας.
Να γράψετε την εξίσωση της απομάκρυνσης του σημείου Κ σε συνάρτηση με
τον χρόνο. δ) Να γράψετε την εξίσωση του κύματος στο σχοινί Σ2.
( Απ: α) y = 2ημ2π(5t – χ/40) , ( χ , y σε cm) , β) 2 m/s , γ) y = 2ημ10πt ,
δ) y2 = 2ημ2π(5t – χ/80) , ( χ , y σε cm ) )

1.55). Πηγή Ο αρμονικού γραμμικού κύματος, εκτελεί κίνηση που προκύπτει

από την σύνθεση 2 αρμονικών ταλαντώσεων στην ίδια διεύθυνση και γύρω
από το ίδιο σημείο ισορροπίας, σύμφωνα με τις εξισώσεις :
χ1 = 2 2 ημ(10t – π/4) και χ2 = 2 2 ημ(10t + π/4) , ( S.I.). α) Να γραφεί η
εξίσωση της απομάκρυνσης του αρμονικού κύματος που δημιουργείται στην
ίδια διεύθυνση και διαδίδεται προς την θετική φορά, αν η ταχύτητα διάδοσής
του είναι 10 / π m/s. β) Να γραφεί η εξίσωση ταλάντωσης των μορίων του
ελαστικού μέσου .
( Απ: α) y = 4ημ2π(5t/π – χ/2) (SI) , β) υ = 40συν2π(5t/π – χ/2) (SI) )

.
ΦΥΣΙΚΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ν. ΤΣΙΛΙΒΙΓΚΟΣ

28