#

‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻛﺘﺎب‪:‬‬

‫ﻋﻘـﻞ ﺳـﻠﻴﻢ اﻗـﺘﺼﺎدي‬ ‫ﻧﺎم ﻛﺘﺎب‪:‬‬

‫ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪:‬‬
‫‪Afghanistan Economic and Legal Studies Organization‬‬
‫)‪(AELSO‬‬
‫‪ 1000‬ﺟﻠﺪ‬ ‫ﺗﻴﺮاژ‪:‬‬
‫‪ 1388‬ﻫـ‪.‬ش ‪2010‬م‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﺎپ‪:‬‬
‫اول‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪:‬‬

‫ﺣﻖ ﭼﺎپ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻒ ﺑﻮده و ﺑﻪ اﺟﺎزه وي در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻣﻮﺳﺴﻪ ‪ AELSO‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﺎﺑﻞ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪.‬‬
‫‪aelso30@hotmail.com‬‬
 ‫ﻋﻘـﻞ ﺳـﻠﯿﻢ اﻗـﺘﺼﺎدي‬
‫)آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺩرﻣﻮرﺩ ﺛﺮوﺕ و ﺍﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﺍﻧﺪ(‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪:‬‬

‫ﺟﻴﻤﺰ دي‪ .‬ﮔﺎرﺗﻨﻲ‬

‫اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻓﻠﻮرﻳﺪا‬

‫رﻳﭽﺎرد ال‪ .‬اﺳﺘﺮوپ‬

‫اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻣﻮﻧﺘﺎﻧﺎ‬

‫ﻟﻲ دي‪ .‬واﻳﺖ‬

‫اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻮرﺟﻴﺎ‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪:‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺳﺎﻣﺘﻲ‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻗﺘﺼﺎدي او ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻮ ﻣﻮﺳﺴﻪ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻗﺘﺼﺎدي و ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫‪Afghanistan Economic and Legal Studies Organization‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﺎﺷﺮ ‪ ..........................................................................................................‬ب‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪1..........................................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ :1‬ده ﻋﻨﺼﺮ ﻛﻠﻴﺪي اﻗﺘﺼﺎد ‪4..........................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ :2‬ﻫﻔﺖ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ‪37 .................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ :3‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ ‪83 ........................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ :4‬اﺻﻮل ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺛﺮوت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻠﻲ ‪133 ..................‬‬
‫واژه ﻧﺎﻣﻪ ‪187 ...................................................................................................................‬‬
‫درﺑﺎره ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ‪203 ..................................................................................................‬‬

‫ﺍﻟﻒ‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﺎﺷﺮ‬

‫ﻣﺮدم اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﺷﺎ ﻫـﺪ ﺗﺤـﻮﻻت ﻋﻤﻴـﻖ و ﮔﺴـﺘﺮده در‬
‫ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﺸﻮر ﺷﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷـﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي آن ﻣﻔﻬﻮم و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻗـﺪرت ﺳﻴﺎﺳـﻲ دوﻟـﺖ ﺑـﺎ ﻧﻬﺎدﻳﻨـﻪ ﺳـﺎزي‬
‫ارزﺷﻬﺎي دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣـﺮدم و ﺟـﺎ ﻣﻌـﻪ ﻣـﺪﻧﻲ در ﻓـﺮا راه‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺎ ﻣﻌﻪ ﻣﺮﻓﻪ و ﻗﺎ ﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻴﺶ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮوﻳﺞ و ﺑﻴﺎن ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﭼﻮن ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻗـﺎ ﻧـﻮن‪ ،‬ﺣﻘـﻮق ﺑﺸـﺮ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق زﻧـﺎن‪،‬‬
‫ﺟﻨﺪر‪ ،‬آزادي ﺑﻴﺎن و ﻏﻴﺮه ﺟﺎ ﻳﮕﺎه ﺧﻮد را در اذﻫﺎن ﻋﺎﻣﻪ درﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻬﺎد ﻫﺎي‬
‫ﻣﺪﻧﻲ زﻳﺎدي ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻣﻠﻲ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌـﺎل ﻣـﺮدم‬
‫در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺳﻌﻲ ﺑﻪ ﺧﺮچ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﺎ اﻛﻨﻮن اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻫﻨـﻮز‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ و اﺳﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻛـﻪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ اﻗﺘﺼـﺎد ﻣﻴﺒﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺑﺘﺎﺳﻲ از ﻗﺎ ﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸـﻮر را ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ‬
‫ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﻧﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪه وﻋﻠـﻲ‬
‫اﻟﺮﻏﻢ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎل از ﺗﺼﻮﻳﺐ وﺗﻮﺷﻴﺢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬در‬
‫راه ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻋﻠﻤﻲ و اﻛﺎدﻣﻴﻚ آن ﺑﺮاي دﺳﺖ اﻧﺪر ﻛﺎران‬
‫دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻬﺎد ﻫﺎي ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺳﺎز‪ ،‬ﻣﺠﺎﻣﻊ اﻛﺎدﻣﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺘﺸـﺒﺜﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺠـﺎر و ﺻـﻨﻌﺖ‬
‫ﮔﺮان ودر ﻣﺠﻤﻮع ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم ﻛﺎر در ﺧﻮر ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻃﻮراﻳﻜﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ وﺟﻮد راﺑﻄﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻲ و‬
‫اﺳﺘﻮار ﻣﻴﺎن اﻗﺘﺼﺎد و ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ وﺑﺤﺚ روي ﻫﺮدوﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق را ﺗﻮأم ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﻣﻴﺴﺎزد ﻛﻪ ﺑﺎزﻫﻢ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻤﻴـﻖ و اﺳـﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻚ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷﻴﻢ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻗﺘﺼﺎد و ﺣﻘﻮق‪،‬‬
‫ﺏ‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫رﺷﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻘﻂ و ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴـﺘﺤﻜﻢ و‬
‫اﺳﺘﻮار ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ و رﻋﺎﻳﺖ آن ﺗﻮﺳـﻂ دوﻟـﺖ ﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻬـﺎد ﻫـﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺮدم ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ آن ﻧﺎﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎري از داﻧﺸـﻤﻨﺪان‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ در رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي در درﺟﻪ دوم ﻗﺮار داﺷـﺘﻪ واﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻫﺎي ﻗﺎ ﻧـﻮﻧﻲ اوﻟﻮﻳـﺖ ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ داﻧﺸـﻤﻨﺪان ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎﻳﻲ از آﻧﻌـﺪه‬
‫ﻣﻤﺎﻟﻜﻲ را ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺪارﻧﺪ ﻛﻪ از ﺣﻴﺚ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﻗﻠﻤـﺮو ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﻫﺎﻟﻨﺪ در اروﭘﺎ و ﻳـﺎ ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر در‬
‫آﺳﻴﺎ وﻟﻲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﻫﺎي اﺳﺘﻮار ﺣﻘﻮﻗﻲ راه ﺧﻮد ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺗﺮﻗـﻲ و‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﭘﻴﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي رﺷـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي و‬
‫دول ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ‪ AELSO‬اﻓﺘﺨﺎر دارد ﻛﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫آﻏﺎزﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺟﻤﻌﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻠـﻲ و ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫ﺣﻘﻮق و اﻗﺘﺼﺎد از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﭙﺎس زﻳﺎد از آﻗﺎي ﭘﺮوﻓﻴﺴـﻮر داﻛﺘـﺮ ﺗـﺎم ﭘـﺎﻟﻤﺮ‬
‫اﺳﺘﺎد اﻧﺴﺘﻴﺘﻴﻮت ‪ CATO‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻋﻀـﻮ ﺑﻨﻴـﺎد ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫‪ ATLAS‬ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻛﺎﭘﻲ راﻳﺖ و ﭼـﺎپ ﻣﺠـﺪد اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب را از ﻣـﻮﻟﻔﻴﻦ آن‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﭼـﺎپ و ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻳـﻚ ﺳـﺮي ﻛﺘـﺐ ﻣﻔﻴـﺪ ﻋﻠﻤـﻲ در‬
‫راﺳﺘﺎي ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺒﺎﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد آزاد و ﺗﻮﺿﻴﺢ راﺑﻄﻪ ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ آن ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ AELSO‬ﻣﺼﻤﻢ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺰودي ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺘـﺐ ﻋﻠﻤـﻲ‬

‫دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻣﻠﻲ ﻛﺸﻮر از ﺟﻤﻠﻪ زﺑﺎن ﭘﺸـﺘﻮ ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻧﻤـﻮده و ﺳﻠﺴـﻠﻪ‬
‫ﭼﺎپ و ﺗﻜﺜﻴﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﺘﺐ آﻣﻮزﻧﺪه را ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ اﻓـﺮاد اﻋـﻢ از ﺻـﺎﺣﺐ‬
‫ﻧﻈﺮان و داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻗﺘﺼﺎد و ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ ﭘﻮﻫﻨﺘـﻮن ﻫـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻋﻼﻗـﻪ‬
‫ﻣﻨﺪان ﻗﺎﺑﻞ درك و ﻓﻬﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ اداﻣﻪ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺝ‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻮرد ﻣﺸﺎورﻳﻦ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺌﺖ إﺟﺮاﺋﻴﻪ و ﺷﺒﻜﻪ رﺿﺎ ﻛﺎران اﻳﻦ ﻣﻮﺳﺴﻪ آرزوﻣﻨﺪ‬
‫اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺧـﺪﻣﺘﻲ را در راه ارﺗﻘـﺎي داﻧـﺶ اﻗﺘﺼـﺎدي و ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ اﻧﺠﺎم داده ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﺮﻗﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ اﺑﻮاﻻﺣﺮار » راﻣﺰﭘﻮر«‬

‫ﻋﻀﻮ ﺑﻮرد ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ و ﻫﻤ‪Ĥ‬ﻫﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ‪AELSO‬‬
‫ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﻢ ‪ -‬اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﺪي ‪ – 1388‬ﺟﻨﻮري ‪2010‬‬

‫ﺩ‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻫﺪف از ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ وﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ارزش اﺳﺖ و ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑـﺮاي ﻳـﺎدﮔﻴﺮي‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎ ﻳﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺣﺮﻓﻪ اي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺮف ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ از ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼـﺎد‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﻛﻤـﻚ ﻛﻨـﺪ و‬
‫درك ﺷﻤﺎ را از دﻧﻴﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭘﻴﺶ رو ﺑﻴﺸﺘﺮﻛﻨﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ را ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ وﺣـﺎوي ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺧﻮاﻧـﺪﻧﻲ ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ اﺻـﻄﻼﺣﺎت‬
‫ﺗﺨﺼﺼﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫـﺪف ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اﻗﺘﺼـﺎدي ﺧـﻮد از اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﺒﺘﺪي ﻫﺴﺘﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ اﺻـﻮل اﺳﺎﺳـﻲ اﻗﺘﺼـﺎد را‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺑﺰار ﻣﺆﺛﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﻓﻜﺎرﺗـﺎن را ﺗﻮﺳـﻌﻪ دﻫﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﺻﻠﻲ را ﺗﻤﺎﻣﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ وﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗـﺮار دﻫﻴـﺪ وﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﺷﺮح دﻫﻴﺪ و آﻧﮕـﺎه ﻗـﺎدر ﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺑـﻮد ﻣﺒﺎﺣـﺚ‬
‫درﺳﺖ وﺳﺨﻨﺎن ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ را از ﻫﻢ ﺗﻤﻴﺰ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ داﻧﺸﺠﻮي اﻗﺘﺼﺎد ﻳﺎ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮي از اﻗﺘﺼﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺳـﻲ ﺳـﺎل ﺗـﺪرﻳﺲ در‬
‫‪١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫داﻧﺸﻜﺪه اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎب ﺑﻪ دو ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﭘﻲ ﺑﺮدﻧﺪ‪ (1) :‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‬

‫اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ وﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه ﻧﻜـﺎت ﻣﻬـﻢ را از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ (2) .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاﻏﺖ از ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ ﭼﻴـﺰي از‬
‫آﻧﭽﻪ در دروس اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺪرﻳﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻣﺘﺤﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺮور در ذﻫـﻦ ﻛـﻢ رﻧـﮓ ﻣﻴﺸـﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋـﺎت اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن را ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻬﻢ اﻗﺘﺼﺎد وادار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮ اﻧﺠﺎم اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣﺠﺮي و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴـﺰ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را آﻣﻮزﻧﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ داراي ﺗﺨﺼﺺ ﺧﺎﺻﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ وﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﭘﺎزل اﻗﺘﺼﺎدي ﭼـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اﻏﻠﺐ درﻣﻮرد اﻓﺮادي ﺻـﺪق ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺴﺐ وﻛﺎردوﻟﺘﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ زواﻳﺎي ﺷـﻐﻞ ﺧـﻮد آﺷـﻨﺎﻳﻲ‬
‫دارﻧﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت و ﺧﻂ ﻣﺸﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﺳﻼﻣﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮدم وﻣﻠﺖ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻜـﻲ‬
‫از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ واﻗﺘﺼﺎدي ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﻧﺠـﺎم ﺑﻬﺘـﺮ اﻣـﻮر ﺳـﻬﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮي در ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫روزاﻓﺰون اﻗﺘﺼﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎد ﻫﺎي ﻣﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ دﻻﻳﻞ ﺧﻮﺑﻲ وﺟﻮد دارد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛـﻪ از‬
‫ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺑﻲ ﺳﻮاد ﻫﺴﺘﻴﻢ و اﻳﻦ ﺟـﺎي ﻧﮕﺮاﻧـﻲ دارد‪ .‬درﻓﻀـﺎي‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا دراﻳﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻲ ﺳﻮادي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺼـﻴﺒﺖ ﺑـﺎر ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ اراﺋـﻪ ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ ﻛﻪ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ و ﺗﺼﻮرﺷـﺎن ﻫـﻢ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ ﺑـﻲ ﺳـﻮاد از‬
‫ﻧﻈﺮاﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻧﻮاع ﺗﻌﺎﻣﻼت اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻬﺘﺮ درك ﻛﻨﺪ و درﻳﺎﺑﻴﺪ ﭼﺮا ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻠﺘﻬﺎ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻗﻬﻘـﺮا رﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻗـﺎدر‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ ﺗـﺮي داﺷـﺘﻪ و ﺷـﻬﺮوﻧﺪ ﺑﻬﺘـﺮي‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ درك اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔـﻊ ﺧـﻮد‬
‫ﻓﺮد اﺳﺖ ﺗﺎ ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻬﺘﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﻧﻴﺰﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﻓﺼﻞ‬
‫‪ 4‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﺎده اي ﺑﺮاي ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ رﺷـﺪ ﺛـﺮوت‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺨﺶ اول‬
‫ده ﻋﻨﺼﺮ ﻛﻠﻴﺪي اﻗﺘﺼﺎد‬

‫‪ .1‬اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺎدي‬
‫‪ .2‬ﭼﻴﺰي ﺑﻌﻨﻮان ﻧﺎﻫﺎر ﻣﺠﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫‪ .3‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﻮد ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫‪ .4‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫‪ .5‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺗﺠﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪ .6‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت اﻧﺴﺎن را ﺑﺴﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﺳـﻮق ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺛﺮوت را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‬
‫‪ .7‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان درآﻣﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‬
‫‪ .8‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺻﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺎرت و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻧﻬﺎدﻫـﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺎﺳﺐ و روش درﺳﺖ اﻧﺠﺎم اﻣﻮرﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪ .9‬دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﺎزار ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪاران وﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺴـﻮي ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫‪ .10‬اﻏﻠﺐ ﻣﻮاﻗﻊ آﺛﺎر ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار آزاد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫زﻳﺎدي ﺟﺮﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان راي‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن وﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻗﻮاﻋﺪي ﻛـﻪ‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺷﺨﺼﻲ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﻳﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ‪-‬‬

‫ﺑﺮاي ﺧﻮدﻣﺎن و ﻋﻤﻮﻣﺄ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﻀﻲ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ رﻓﺘـﺎر اﻧﺴـﺎﻧﻲ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬و اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼـﺎد اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺎن ﻛﻨـﺪ ﭼـﻪ ﻧﻴﺮوﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮاﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﻓﺮاد اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ ده ﻛﻠﻴﺪ اﺻﻠﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ده ﻋـﺎﻣﻠﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﺪ اﻗﺘﺼﺎدﻣﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲ آﻣـﻮزد ﭼـﺮا‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد؟ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ و درﺳﻬﺎي ﻣﻬﻤﻲ‬
‫از آن را ﻓﺮا ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺑﻌﺪي ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﺮﻓـﺖ ﭼﮕﻮﻧـﻪ از‬
‫اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺎدي‬

‫ﻫﻤﻪ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎ روي ﻳﻚ اﺻﻞ ﺳﺎده ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﮕﻴﺰه ﻣﺎدي اﺳﺖ ﺗﻜﻴـﻪ دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دراﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ وﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧـﺎص‪ ،‬رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻣﺮدم را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫درك اﻳﻦ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ اﺑﺰاري ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭼـﺮا ﻣـﺮدم‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺄﺛﻴﺮ اﻳـﻦ اﻧﮕﻴـﺰه ﻫـﺎ در ﻫـﺮ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬از اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺳﺎده ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎزارﻫﺎي‬
‫اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺧﻮد ﺑﺨﻮد ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا وﻗﺘﻲ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران وﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺧﻮد راﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﺎﻳـﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮاز ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎدرﻧـﺪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺷﺮوع ﺑــﻪ اﻓـــﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﻗﻴﻤـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺎﻻ وﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎ وﻋﺮﺿﻪ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻌﺎدل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ راﻫﻬﺎي دﻳﮕﺮي در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد؟ اﮔﺮ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺠﺒـﻮر‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﺸﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﺮدم را ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬وﻟـﻲ در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻟﺴﺮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﺗـﺮ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺳﻮد ﻛﻤﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻣﻘـﺪار ﺗﻘﺎﺿـﺎ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻳﻜﺪﻓﻌﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد و زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻜـﺲ اﻟﻌﻤـﻞ ﻧﺸـﺎن دﻫﻨـﺪ وﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺧﺮﻳﺪاران وﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﻨـﺰﻳﻦ در‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ از ﺳﺎل ‪ 1970‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ و ﻧﻘـﺶ زﻣـﺎن را در ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﻮق روﺷﻦ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎي دﻫـﻪ ‪ 1970‬ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﺴـﺎﻓﺮت ﻫـﺎي ﺑـﻲ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ را ﻛﺎﻫﺶ داده و ﺳﻌﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳـﺮﻛﺎر ﺧـﻮد‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﻛﺎرآﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﺑﻨﺰﻳﻦ روي آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻔﺎري ﻫﺎﻳﺸﺎن‬
‫را اﻓﺰاﻳﺶ دادﻧﺪ وﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻔﺖ از ﭼﺎﻫﻬـﺎي ﻓﻌﻠـﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده وﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﺸﺎن را در ﻣﻴﺪاﻧﻬﺎي ﻧﻔﺘـﻲ ﺟﺪﻳـﺪ ﮔﺴـﺘﺮش دادﻧـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳــﺎﻟﻬﺎي اول دﻫــﻪ ‪ 1980‬ﻋﺮﺿــﻪ ﻧﻔــﺖ ﺑــﻪ اﻧــﺪازه اي اﻓــﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓــﺖ ﻛــﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧـﻮد ﻗﻴﻤـﺖ ﻫﺎﻳﺸـﺎن را‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ آورﻧﺪ‪ .‬روﻧﺪ ﻧﺰوﻟﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ در دﻫﻪ ﻫﺎي ‪ 1980‬و ‪ 1990‬اداﻣﻪ داﺷـﺖ‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫و ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﻓﺘﺎرﺷﺎن را دوﺑﺎره ﺗﻐﻴﻴﺮ دادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي‬
‫‪ SUV‬و اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﻛـﻪ ﻗـﺪرت ﺑﻴﺸـﺘﺮي اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ روي‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن وﻗﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫـﺎ‬
‫ارزاﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺛﺮﻧﺪ‪ .‬رﻓﺘـﺎر ﺷﺨﺼـﻲ ﻛـﻪ در ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‬
‫ﺑﺰرگ زﻧﺠﻴﺮه اي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﻔﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد راي دﻫﻨﺪﮔﺎن اﻏﻠﺐ از داوﻃﻠﺒﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫و ﺧﻂ ﻣﺸﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺎن ﻫﺪاﻳﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫ﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل رِأي‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن در ﺷﻤﺎل ﻓﻠﻮرﻳﺪا اﺧﻴﺮا ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫ﻳﻚ اﺳﺘﺎدﻳﻮم ورزﺷﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﺟﻨﻮب ﻓﻠﻮرﻳﺪا ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫راﻫﻲ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬و آن ﺑﺨﺸـﻲ از‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل اﻧﮕﻴـﺰه ﻫـﺎي ﻣـﺎدي ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺗﺤـﺖ ﻣﻜﺘـﺐ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ‪ .‬در ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان و‬
‫رؤﺳﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺗﻦ ﻫﺎي ورق ﺷﻴﺸﻪ اي ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺰد داده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآﻣﺪﺷﺎن ﺑﻪ وزن ﺷﻴﺸﻪ ﻫـﺎ ﺑﺴـﺘﮕﻲ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ورﻗﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻘـﺪر ﺿـﺨﻴﻢ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ آﻧﻄﺮف آﻧﺮا ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺮﻃﺒﻖ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﭘﺎداش داده ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎ را آﻧﻘﺪر ﻧﺎزك ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺎدي ﻓﻘﻂ وﻗﺘﻲ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺣﺮﻳﺺ وﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﺮﻃﺒـﻖ دﻻﻳـﻞ‬
‫‪٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﺑﻌﻀـﻲ ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺎﻧـﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫ﻫﺮدو ﻓﺮد ﭼﻪ ﺧﻮدﺧﻮاه وﭼﻪ ﻫﻤﻨﻮع دوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎ و‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﺮ دو ﻓـﺮد ﺧﻮدﭘﺴـﻨﺪ و‬
‫ﻫﻤﻨﻮع دوﺳﺖ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻮدﻛﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ اﺳﺘﺨﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺳﻪ ﻓـﻮت‬
‫ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻏﺮق ﺷﺪن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ را ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﺠﺎت ﻛﻮدﻛﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ درﺟﺮﻳﺎن آب ﺳﺮﻳﻌﻲ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ در ﺣﺎل ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑـﻪ آﺑﺸـﺎر‬
‫ﻧﻴﺎﮔﺎرا اﺳﺖ و در ﺣﺎل دﺳﺖ و ﭘﺎ زدن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮدو ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي‬
‫ﻛﻬﻨﻪ وﻣﺴﺘﻌﻤﻞ) ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ارزان( ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻓـﺮاد ﻓﻘﻴـﺮ ﺑﺪﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﻫﺪﻳﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻣﺎدر ﺗﺮزا را ﺑﻪ آزﻣﻨﺪي ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد او‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺎدر ﺗـﺮزا ﺳـﻌﻲ‬
‫ﻛﺮد ﺳﺮﭘﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺑﻲ ﺧﺎﻧﻤـﺎن درﺷـﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳـﻮرك داﻳـﺮ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﻬﺮﺑﻪ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت زﻳﺎدي )وﻟﻲ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري(ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﺗﻌﻬﺪات ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا اﻳﺠﺎد ﻧﻜﺮد‪ .‬در ﻋـﻮض‪،‬‬
‫او ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻓﻘـﺮا در‬
‫ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎدر ﺗﺮزا ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ را در ﺟـﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ اﺛـﺮ ﮔـﺬار اﺳـﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﺮﻳﺺ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ )ﻣﺎدي ﮔﺮاﻳﺎن (‪ ،‬ﻧـﻮع‬
‫ﭘﺮﺳﺖ دﻟﺴﻮز ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻫﺎر ﻣﺠﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ در زﻣﻴﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺮه وري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ دوﺳـﺖ‬
‫دارﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻟﺒﺎس ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﺎﻳﻖ ﻣﺠﻠﻞ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳـﻚ ﺗﻌﻄـﻴﻼت در ﻛﻮﻫﻬـﺎي‬
‫‪٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫آﻟﭗ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ؟ ﭼــﻘﺪر ﺑﺮاي اوﻗـــﺎت ﻓـﺮاﻏﺖ‪ ،‬ﺗﻔـﺮﻳﺢ و ﻣﺴـﺎﻓﺮت زﻣـﺎن‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﺪ؟ ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻓﺸﺎر ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬وﻟﻲ اﻛﺜﺮ ﻣﺎ دوﺳﺖ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤـﻪ اﻳـﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎ و‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﻤـﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ دوﺳﺖ دارﻳﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻟـﺬا ﻣﺠﺒـﻮر ﻫﺴـﺘﻴﻢ ﺑـﻴﻦ ﺷـﻖ ﻫـﺎ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺪادادي وﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﭼﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻃﺒﻴﻌـﺖ‬
‫وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻧﻜﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴـﺰي ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﺎﻫـﺎر ﻣﺠـﺎﻧﻲ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري ازآﮔﻬﻲ ﻫﺎي رﺳﺘﻮراﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﻏﺬاي اﻓﺮاد ﺑﺰرﮔﺴﺎل ﻳﻚ ﻏﺬاي ﻛﻮدك ﻣﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻏﺬا واﻗﻌﺎ‬
‫ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن داﺋﻤﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻏﺬاي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻏﺬاي ﻣﺠﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕـﺮ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ارزش دارد را از دﺳﺖ ﺑـﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ از دﺳـﺖ ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﻲ ﭘـﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻫـﺮدو ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮدن ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻛـﺎﻻ ﻣـﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﻤﺎن را ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺎدل ﺑﺒﺨﺸﻴﻢ ﻣﻨﻈﻮرﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﺑﺨﺮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺻﺮف ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﮔـﺮ ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺧﺮﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ارزش ﻧﻤﻲ دادﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻳﺎ آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻣﺜﻞ ﭼﻮب‪ ،‬ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﺗﺨﺘﻪ ﺳـﻨﮓ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻳـﻚ ﺧﺎﻧـﻪ‬
‫‪٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ را از ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎن و‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي اﻫﺪاف دﻳﮕﺮاﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ دارد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ در‬
‫ﺣــﺎﻟﻲ ﻛــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﺗﻤﺎﻳــﻞ ﻛﻤــﻲ ﺑــﻪ اﺳــﺘﻔﺎده از اﻳــﻦ ﻣﻨــﺎﺑﻊ دارﻧــﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮ‪ .‬اﻳـﻦ اﻧﮕﻴـﺰه ﻫـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي آﻧﺮا ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻨـﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ راﻳﮕﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ آن ﺻﺮﻓﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران اﻏﻠـﺐ از آﻣـﻮزش راﻳﮕـﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒــﺖ ﭘﺰﺷــﻜﻲ راﻳﮕــﺎن ﻳــﺎ ﺧﺎﻧــﻪ ﻫــﺎي راﻳﮕــﺎن ﺻــﺤﺒﺖ ﻣــﻲ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬اﻳــﻦ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت وﺳﻮﺳﻪ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳـﻦ ﭼﻴﺰﻫـﺎ راﻳﮕـﺎن ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎب دارﻳـﻢ‪ .‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر‬
‫وﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ آﻣﻮزﺷﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ در‬
‫ﻋﻮض ﻏﺬاي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﻳﺎ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﭘﺰﺷـﻜﻲ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﻳـﻚ آﻣﻮزﺷـﮕﺎه‪ ،‬ارزش آن ﻛﺎﻻﻫـﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬دوﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از آﻧﻬﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪ راﻫﻬﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن ﻛﺎرﻫﺎ و ﺑﻬﺒـﻮد داﻧـﺶ‬
‫در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎب ﺑﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﭘﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ‪ 250‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺎدر ﺑﻮده اﻳﻢ ﻓﺸﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻨـﺎﺑﻊ را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ و ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨـﺪ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫‪١٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺎﺳﻲ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ دﻫـﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﻣـﺎ ﻫﻨـﻮز ﺑـﺎ ﻛﻤﻴـﺎﺑﻲ ﻣﻮاﺟـﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ را از دﺳﺖ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻳﮕﺮي‬
‫و ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .3‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﻮد ﻧﻬﺎﺋﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻛﺜﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻋﻬﺪه دار ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮاز ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن اﺳﺖ واز‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮ از ارزش آﻧﻬﺎ اﺳﺖ ﺧﻮدداري ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده اي ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺎر زﻳﺎد ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﭘـﻮل‬
‫و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﻳﺢ وﮔﺮدش ﺧﺮج ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪ اي ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﭘـﻮل‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ داﻧﺸـﮕﺎه ﺑﺮوﻧـﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ اي ﺑﻪ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻧﺪارﻧﺪ وﻗـﺖ ﺑﻴﺸـﺮي را در‬
‫ﺣﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن ﺻﺮف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و وﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮي را ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﻴﻬﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬اﻳﻦ وزن دادن ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ وﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺮاي اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ‬
‫و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي اﺟﺘﻤﺎع ﻻزم و ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎ در ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺎري ﭼﻴﺰي اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﻳﺎ از آن ﻛﻢ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺼﻴﻤﺎت » ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ « ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬واژه اﺿـﺎﻓﻲ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ) ﻳﺎ اﺿﺎﻓﻲ( ﻳﻚ‬
‫واﺣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪار ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺰرگ وﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪» .‬ﻳﻚ واﺣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ « ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ ﻳـﻚ‬
‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ و ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪ وﻗـﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن از ﺑﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻜـﻲ‬
‫‪١١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫــﻤﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ زﻳـﺮا آﻧﻬـﺎ درﮔﻴـﺮ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ وﻣﻨﺎﻓﻊ اﺿﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت » ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ « را اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛـﺮدن ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺧﻮردن ﻳﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻏـﺬا را ﺑﭙـﺮدازﻳﻢ‪ ،‬در‬
‫ﻋﻮض ﺑﻴﻦ داﺷﺘﻦ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻏﺬا ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اش داﺷﺘﻦ ﭘﻮﺷﺎك ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮاﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬در ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬـﺎ‪،‬‬
‫ارزش ﻛﻞ ﻏﺬا وارزش ﻛﻞ ﭘﻮﺷﺎك را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ارزﺷﻬﺎي ﻧﻬﺎﺋﻲ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺠﺮي ﺗﺠﺎري ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺳﻮد ﻧﻬـﺎﺋﻲ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬درﻳﺎﻓﺘﻬﺎي ﻓﺮوش اﺿﺎﻓﻲ( از ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﻧﻬـﺎﺋﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ) ﻣﺨﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ(‪ .‬اﮔﺮاﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷـﺪ‬
‫ﭘﺲ ﻣﺠﺮي و ﺷﺮﻛﺘﺶ ﺑﺪون ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ در وﺿﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻼﺷﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎك ﻛﺮدن آﻟﻮدﮔﻲ ﺻﺮف ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار آﻟـﻮدﮔﻲ‬
‫را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻴﺪاﻧـﺪ » ﻫﻴﭽـﻲ « ﺑﻌﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ .‬در ﺟﺎﻳﮕﺎه رأي ﮔﻴﺮي ﻣﺮدم ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑـﻪ‬
‫آن روش رأي دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻘﻴﺪه ﻧﻬﺎﺋﻴﻮن آﺷﻜﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻓـﻮق‬
‫اﻟﻌﺎده اﻓﺮاﻃﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي آﻟﻮدﮔﻲ وﺟﻮد دارد ـ آﻧﻘﺪر زﻳﺎد‪ ،‬ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﻧﻔـﺲ‬
‫ﻛﺸﻴﺪن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ـ ﺳﻮد ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﺎﻫﺶ آﻟـﻮدﮔﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑـﺎﻻ اﺳـﺖ و ﻣﻬﻤﺘـﺮ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﺋﻲ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آﻟﻮدﮔﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻴﺎﺑـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻮد ﻧﻬﺎﺋﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻫﻢ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ )ارزش ﻣﻘـﺪاري ﻛـﺎﻫﺶ آﻟـﻮدﮔﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ(‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺎز ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﻛـﺮدن اﺗﻤﻔﺴـﺮ ﻧﻴـﺰ‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫وﺟﻮد داردـ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎي دور را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ـ اﻣﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﺎ ارزﺷﺘﺮ از ﻧﺠﺎت ﻣﺎ از ﺧﻔﻪ ﺷﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﭘﺎك ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﭘـﺎك ﻛـﺮدن‬
‫ﻫﻮا اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻧﻬﺎﺋﻲ‪ ،‬ارزش ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻛـﻢ ﻛـﺮدن ﻳـﻚ ذره ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ از دﺳﺖ ﻣﻲ رود‪ .‬ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﻬﺎﺋﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺒـﻮدي وﺿـﻊ ﻫـﻮا اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﭘﺎك ﻛﺮدن اﺗﻤﻔﺴﺮ از ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﻬـﺎﺋﻲ ﭘﻴﺸـﻲ ﻣﻴﮕﻴـﺮد‪،‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮزﻳﺎده روي وﻛﺎري ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ و ﺣﻘﻴﻘﺘـﺎ ارزش ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻛﺮدن را ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ ﻣﺜﺎل آﻟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮﺿﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ارزش ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺧﺴﺎرت اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬وﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﺻﺮف ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻛـﺎر‬
‫ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ؟ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﺮج ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ از اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷـﺪه‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺧﺴﺎرت‪ ،‬ﻛﻞ ﺧﺴﺎرت اﺳﺖ‪ .‬وﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻛـﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪا‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭘﺎك ﻛﺮدن وﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﺋﻲ اﻧﺠـﺎم آﻧـﺮا‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ‪ 10‬دﻻر دﻳﮕﺮ روي ﻛﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﻲ ﺧﺮج ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﺴﺎرت ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫از ‪ 10‬دﻻر ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻨﻔﻌﺖ‬
‫ﻧﻬﺎﺋﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻓﺮاﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ‪ 10‬دﻻر دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ روي ﺗﻼﺷﻬﺎي ﺿﺪ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻳﻚ دﻻر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﺨﺎرج ﺿـﺪ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻬﺎم ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﻣﻮرد ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﺳﻮد ﻧﻬﺎﺋﻲ‬

‫‪١٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ وﺟﻮد دارد اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳـﺪ وﺟـﻮه ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ رﺳﺎﻧﻪ در ﺳﺎل ‪ 1989‬ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﺣﺪود‬
‫‪ 1/3‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر روي ﺗﺤﻘﻴﻖ وﭘﻴﺸﮕﻴﺮي اﻳﺪز ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬اﻣـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ وﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ ﺻـﺮف ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻨﺤﺎل ﻣﻘﺎﻟـﻪ اﺷـﺎره ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻧﺘﻈـﺎر ﻣـﻲ رود ﺗﻌـﺪاد ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﻣـﺮدم –‬
‫‪ – 777000‬از ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري اﻳﺪز‪ ،‬ﻛﻪ ‪ 35000‬ﻧﻔـﺮ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮد ﺟﺎﻧﺸﺎن را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ )اﺳﻮﺷﻴﺘﺪ ﭘﺮس ‪ ،15‬ﺟﻮﻻي ‪ .(1989‬اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺷﺎره داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم روي اﻳـﺪز در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﺑﻴﻤـﺎري‬
‫ﻗﻠﺒﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺮج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ درﺑﺎره ﻣﺨﺎرج ﻛﻞ وﻣﺮگ و ﻣﻴﺮﻫﺎ ﮔﺮدآوري ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫درﻣﻮرد اﺛﺮات ﻧﻬﺎﺋﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺨﺎرج ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺎن ﻧﻜﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﺪز ﻳـﻚ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺟﺪﻳﺪ در ﺳﺎل ‪ 1989‬ﺑﻮد‪ ،‬و درﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﻤـﺎري ﻗﻠﺒـﻲ‪ ،‬ﻫﻨـﻮز ﻫـﻢ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻣﻮرداﻳﺪز ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎري ﻗﻠﺒـﻲ وﺟـﻮد‬
‫دارد‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻨﻮز از آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد اﻳﺪز ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺮج ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎره اﻳﺪز ﺷﺎﻳﺪ زﻧﺪﮔﻲ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸـﺘﺮي را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﮔﺮ روي ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ ﺧﺮج ﺷﻮد ﻧﺠﺎت ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻫﺪف ﺑﻴﺎن‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون اﻃﻼع داﺷﺘﻦ در ﻣﻮرد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺨﺎرج ﺗﺤﻘﻴـﻖ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﭼﻄﻮر ﻣﺨﺎرج را ﺑﺮاي اﻣﺮاض ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت‬
‫زﻧﺪﮔﻴﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻓﺮوض ﻧﻬﺎﺋﻴﻮن را در ﻣﻌﺎﺷﺮﺗﻬﺎﻳﺸﺎن در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑﻨـﺪرت در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺷﺨﺼﻴﺸﺎن آن را ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻏﺬا را ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻏـﺬا ﺑﺴﻴﺎرارزﺷـﻤﻨﺪﺗﺮ از ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﻜﺎن زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم ﻓﻘﻴﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و‬
‫درﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ درآﻣﺪﺷﺎن را ﺑـﺮاي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻳـﻚ‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫رژﻳﻢ ﻏﺬاﺋﻲ ﻛﺎﻓﻲ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬و وﻗـﺖ ﻛﻤﺘـﺮي را ﺑـﺮاي ﺑـﺎزي ﮔﻠـﻒ‪،‬‬
‫واﺳﻜﻲ روي آب‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ دﻳﮕﺮ اﺧﺘﺼـﺎص ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﺮﻳﺤﺎﺗﻲ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ آﺳﺎﻧﺘﺮ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻏﺬا ﺑﺪﺳـﺖ آورﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﻏﺬا ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺮج ﻛﺮدن ﻣﺪاوم ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آوردن ﻏﺬا اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در ﺳـﻄﻮح ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﻣﻴﻔﻬﻤﻨـﺪ ﻛـﻪ در ﻧﻘﻄـﺔ ﻧﻬـﺎﻳﻲ ـ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻛﻪ در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن ﻫﺮ دﻻر اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ ـ‬
‫ﻏﺬا ارزش ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬـﺎ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨــﺪ ﻣﻴﺸــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨــﺶ ﻛــﻮﭼﻜﺘﺮي از درآﻣﺪﺷــﺎن را ﺑــﺮاي ﻏــﺬا و ﺑﺨــﺶ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮي از درآﻣﺪﺷﺎن را روي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ وﺗﻔﺮﻳﺢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻬﺎﺋﻴﻮن اﺳﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﻧﻬـﺎﺋﻲ‬
‫وﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻬﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي دﻗﻴﻖ ﻣـﺮﺗﺒﻂ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣﻴﺨـﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻤﺎن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﻳﻲ راﻛـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺴﺎوي ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﻬﺎﺋﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨـﺪ را ﻋﻬـﺪه دار‬
‫ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮدوي اﻓﺮاد وﻣﻠﺘﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻘﺘﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮدﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻬﺎﺋﻴﻮن را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﺎس ﺗﺠﺎرت ﺳﻮد دوﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣـﺮدم ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣﺒﺎدﻟـﻪ ﻣﻮاﻓﻘـﺖ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ وﺿﻊ زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺠﺎرت اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ» اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻛﺎري ﺧﻮب ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻧﺠـﺎم دﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻫـﻢ‬
‫ﻛﺎري ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ « .‬ﺗﺠﺎرت ﻣﻮﻟﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻫﺮﻳﻚ از‬
‫ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري اﺟﺎزه ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮاز آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺑﺪﺳـﺖ آورﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﻪ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻋﻤﺪه ﺳﻮددﻫﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺎرت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪١٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اوﻻ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎ را از ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ارزش ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻧﺘﻘـﺎل ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﺗﺠـﺎرت‬
‫ارزش ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺣﺘﻲ ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎﻻي ﺟﺪﻳﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﺸﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳـﺖ دوم در ﻣﻐـﺎزه ﻫـﺎي دﺳـﺖ دوم‬
‫ﻓﺮوﺷﻲ دادوﺳﺘﺪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎدﻻت‪ ،‬ﻛﻤﻴﺖ ﻛﺎﻻﻫـﺎي در دﺳـﺘﺮس را اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﻲ دﻫﺪ )ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺟﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﻤـﻲ دﻫﻨـﺪ(‪ .‬اﻣـﺎ اﻳـﻦ‬
‫دادوﺳﺘﺪﻫﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﺴﻮي ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ﻗﺎﺋﻠﻨـﺪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻴﺪﻫﺪ و‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺛﺮوت اﻓـﺮادي ﻛـﻪ آن را ﺧﺮﻳـﺪاري ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ ﻣـﻲ‬
‫اﻓﺰاﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت‪ ،‬ﻣﻴﺰان آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬وﻫﺪﻓﻬﺎي اﻓﺮاد ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬ﻛـﺎﻻﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮا ي‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻲ ارزش اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻳﻚ ﺟﻮاﻫﺮ ﮔﺮاﻧﺒﻬـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻓﻨﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ در ﻣﻮرد اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻳـﻚ ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪ ﻫـﻴﭻ‬
‫ارزﺷﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣـﺎ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻣﻬﻨـﺪس ﺻـﺪﻫﺎ دﻻر ارزش دارد‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس ﻋﻼﻗﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﻪ آن دارد ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ارج ﻧﻬﺎده ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺒﺎدﻟـﻪ اﺧﺘﻴـﺎري ﻛـﻪ ﻛﺘـﺎب اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴـﻚ را ﺑﺴـﻮي‬
‫ﻣﻬﻨﺪس وﻧﻘﺎﺷﻲ را ﺑﺴﻮي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣﻴﺪﻫـﺪ ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻫـﺮدو‬
‫ﻛﺎﻻرا اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺛﺮوت ﻫﺮدو ﻓﺮد وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺛﺮوت ﻣﻠﺘﺸـﺎن‬
‫را اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﻛـﺎﻻ وﺧـﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه در ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺛﺮوت ﻣﻠﺖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺗﺨﺼـﻴﺺ اﻳـﻦ ﻛـﺎﻻو‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺰﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫دوﻣﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف وﺳﻴﻌﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ زﻳﺮا ﺑـﻪ ﻫﺮﻳـﻚ از‬
‫ﻣﺎ اﺟﺎزه ﻣﻴﺪﻫﺪ ﺗﺎ در ﻛﺎرﻫﺎﻳﻴﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻴﻢ ﻣﺰﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ آﺳـﺎﻧﺘﺮ‬
‫وﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴ‪Ĥ‬ورﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ اﻳـﻦ‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫درآﻣﺪ را ﺑﺮاي دادوﺳﺘﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻜﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ ﺑﻜـﺎر ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻣﺰﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎت را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻬـﺎي دﻳﮕـﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪﻛﺮدــ و ﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﻣﺘﻨﻮﻋﺘﺮ وﻣﺮﻏﻮﺑﺘﺮي از ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺎن اﻳـﻦ ﻗـﺎﻧﻮن را ﻗـﺎﻧﻮن ﻣﺰﻳـﺖ ﻧﺴـﺒﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ اﺳـﺖ و ﺑـﺮاي ﺗﺠـﺎرت در ﻣﻴـﺎن اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺗﺠ‪‬ـﺎر‪،‬‬
‫ﻧﻮاﺣﻲ وﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻤﻮﻣﻲ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻓـﺮدي دﻳﮕـﺮ ﻣﺎﻳـﻞ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑﺎﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮاز وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ آن را ﺧـﻮد ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺗﺠﺎرت ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ وﻗﺖ وﻣﻨﺎﺑﻌﺘﺎن را‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﺪﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻤﺘـﺮي دارد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮدﻛﺘﺮﻫﺎ در ﺛﺒﺖ وﻧﮕﻬﺪاري وﺗﻨﻈـﻴﻢ و ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻼﻗﺎﺗﻬﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻨﻔﻌﺸﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷﺨﺼـﻲ را ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺘﺨﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮاي ﺛﺒـﺖ ﻣﻼﻗﺎﺗﻬـﺎ‬
‫ﺻﺮف ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺻـﺮف وﻳﺰﻳـﺖ ﺑﻴﻤـﺎران ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬زﻳـﺮا‬
‫ﺻﺮف وﻗﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎراﻧﺸﺎن ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ دارد‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي‬
‫از وﻗﺖ را ﺻﺮف ﺛﺒﺖ ﻗﺮارﻣﻼﻗﺎﺗﻬﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ وﻳﺰﻳﺖ ﺑﻴﻤـﺎران ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ درآﻣﺪ ﺷﺎن را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ .‬ﻫﺪف از ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﺜﺎل اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﺨﺪام ﻳﻚ ﻣﻨﺸﻲ وﻗﺘﺸﺎن را ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﺮاي ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎ ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﻲ آورد ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﺗﺨﺎذ روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻤﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮد را ﻳﻚ درﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ آورﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠـﺎرت‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ را ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﺸـﺎن را در ﺑـﺎزار‬
‫وﺳﻴﻌﻲ ﺑﻔﺮوش رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﻴﻬﺎي ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫‪١٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺲ را ﻧﺼﻴﺐ ﺧﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎﻳﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ درﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻫﺎو اﻓﺰاﻳﺶ در درﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺠﺎرت ﺑـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺳﻮدﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻴﺘﻮان دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑـﺎزار ﺗﻮﻟﻴـﺪ را ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﺎﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ )ﺑﻪ دور از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ(‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﺎز ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ وﺧﺪﻣﺎﺗﺸـﺎن را ﺑـﻪ روﺷـﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻛﻪ ارزش ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪي را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺠﺎرت در ﺟﻬﺎن ﻣﺪرن اﻏﺮاق ﻛـﺮد‪ .‬ﺗﺠـﺎرت اﻣﻜـﺎن‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲ ﺳﺎزد ﻛﻪ دورﺗﺮاز آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴـﺪ ﻣﺸـﻜﻼﺗﻲ ﻛـﻪ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﺎﻧـﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﺘﺎن‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺘﺎن و ﻏﺬاﻳﺘﺎن وﺟﻮد دارد را ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﻴـﺰي‬
‫در ﻣﻮرد دﺳﺘﮕﺎه رادﻳـﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن‪ ،‬ﻣﺎﺷـﻴﻨﻬﺎي ﻇﺮﻓﺸـﻮﻳﻲ‪،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ وﺗﻠﻔﻨﻬـﺎ‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ؟ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدﺷﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻤﻴـﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪،‬ﻣﺘﺨﺼـﺺ ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫وﺗﺠﺎرت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻌﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪــ ﺧـﻮاه‬
‫داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ـ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﺸﺎن را دررﺳﻴﺪن ﺑﻪ زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﻮﻓﻘﺘﺮ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ :5‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺠﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻫﻤﻜﺎري را رﺷﺪ ﻣﻴﺪﻫﺪ وﻛﻤﻚ ﻣﻴﻜﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺗﺠﺎرت ﺧـﻮد ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻼش ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷﺮﻛﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺗﺠﺎرﺗﻬﺎي ﻣﺬاﻛﺮه اي و ﺑﺎزار ﻓﺮوش ﻧﺰدﻳـﻚ زﻣـﺎن‬
‫ﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ راه ﺻﺮف ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺛﺮوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎ ﻣـﺎﻧﻊ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻣﻮﻟـﺪ‬
‫ودﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻮد از ﺗﺠﺎرﺗﻬﺎي دو ﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﮔﺎﻫﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳـﺮا ﻣﻮاﻧـﻊ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻗﻴﺎﻧﻮﺳـﻬﺎ‪،‬‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬وﻛﻮه ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ رﺳﻴﺪن ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺎن ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در راﻫﻬﺎ وﺑﻬﺒﻮد ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ وارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎ‬
‫را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻮزﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫دوﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬وﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎ‪ ،‬وﺳﻬﻤﻴﻪ ﻫﺎ اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ از اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺴﺪاد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬
‫ﺳﻮد ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﺠﺎرت را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان در ﺗﺠﺎرت ﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻤـﻚ ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ‪،‬ﮔﺎﻫﻲ وﻗﺘﻬﺎ واﺳﻄﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ ﻧﻤﺎﻳﺸـﮕﺎﻫﻬﺎي ﻛﺘـﺎب‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻴﻬﺎي اﻣﻼك‪ ،‬دﻻﻻن‪ ،‬ﻛـﺎرﮔﺰاران )ﻣﺴـﺌﻮل ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش ﺳـﻬﺎم (‪،‬‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ واﻧﻮاع ﺗﺎﺟﺮان‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﺮدم اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ واﺳﻄﻪ ﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ‬
‫ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮدي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟـﻪ ﻣـﺎﻧﻊ‬
‫ﺗﺠﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻏﻠﻂ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻓﺮاد در‬
‫ﻣﻮرد ﺣﺬف واﺳﻄﻪ ﻫﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺪرت اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﺧﻮارﺑﺎر ﻓﺮوش‪ ،‬ﻳﻚ واﺳﻄﻪ اﺳﺖ‪) .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺳﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛﺖ ﻫﺎي ﺑـﺰرگ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻣﺮدم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﻳﻚ واﺳﻄﻪ اﺳﺖ(‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻛﺸـﺎورزان ﻣﻮﻗـﻊ ﺧﺮﻳـﺪ‬
‫ﻛﺮدن ﺳﺒﺰﻳﺠﺎت‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮﻛﺒﺎت ﻣﻮﻗﻊ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻴﻮه و ﭼﻴﺰﻫﺎ ي دﻳﮕﺮ‬
‫روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﭼﻘﺪر زﻣﺎن و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻣﻬﻴﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻏﺬاي ﺳﺎده‬
‫ﺻﺮف ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮارﺑﺎر ﻓﺮوﺷﺎن اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﻗﻼم را در ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﺻـﻮرت‬

‫‪١٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮارﺑﺎر ﻓﺮوﺷﺎن و دﻳﮕﺮ واﺳﻄﻪ ﻫﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬

‫ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﺪ و ﺳﻮددﻫﻲ ﺗﺠﺎرت را ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺴﺎزد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت را اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت اﻧﺴﺎن را ﺑﺴﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﺳﻮق ﻣﻲ‬

‫دﻫﺪ ﻛﻪ ﺛﺮوت را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻛﺸﻮراز ﻣﻨﺎﺑﻊ ـ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﺸﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧـﺪﻣﺎت‬
‫ﺑﺎارزﺷﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬زﻧـﺪﮔﻲ ﺑﻬﺘـﺮي ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬در ﻫﺮزﻣـﺎن ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪودي از ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ از اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ وﺧﺪﻣﺎﺗﻴﻜـﻪ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷـﻮد وﻟـﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬارﻳﻬﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﺼﺪ دارﻳﻢ اﻛﺜﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ دﺳـﺘﺮس را در اﺧﺘﻴـﺎر ﺑﮕﻴـﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﭘـﺮوژه‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ارزش را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺪودﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻗﻴﻘﺎً ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺿﺮرﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺠـﺎري‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ)ﻣﻮاد ﺧﺎم‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎي واﺳﻄﻪ اي‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‬
‫وﻣﻨﺸﻴﮕﺮي‪،‬ﻏﻴﺮ و‪ ( . . .‬و از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ ﻳـﺎ ﺧـﺪﻣﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨــﻨﺪه ﮔـــﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻴـﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼـﻮﻻت‬
‫از ﻫــﺰﻳﻨﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﭘﻴﺸﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬آﻧﮕـﺎه ﺷـﺮﻛﺖ ﺳـﻮد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﺳﻮد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ را ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاي‬
‫‪٢٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ارزش ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺳﻮدﻣﻦ دﺗﺮ ﺳﻮق دﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﻮد ﭘـﺎداش ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬ﺿﺮرﻫﺎ ﺟﺮﻳﻤﻪ اي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ ازﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻧﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺪون ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎي ﺑـﺎارزش ﺗـﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻳـﺪ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﭘﻴﺮاﻫﻦ‪ 20000‬دﻻر درﻣﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﺑﺮاي اﺟﺎره ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز و ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬
‫ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪ‪ ،‬دﻛﻤﻪ‪ ،‬وﻣﻮاد دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮوش ‪ 1000‬ﭘﻴـﺮاﻫﻦ در ﻣـﺎه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ‪ 1000‬ﭘﻴﺮاﻫﻦ را ﻫﺮﻛﺪام را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ‪ 22‬دﻻر ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪،‬‬
‫او ‪ 22000‬دﻻر در ﻣﺎه درآﻣﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ‪2000‬دﻻر ﺳﻮد درﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻟﺒﺎس ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮدش و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺛﺮوت ﺑـﻪ ارﻣﻐـﺎن‬
‫آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ازﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ و ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺎداﺷﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﺎ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮﭘﻴﺮاﻫﻨﻬﺎ را ﻧﺘﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮ از‪17‬دﻻر ﺑﻪ ﻓـﺮوش رﺳـﺎﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻨﻬﺎ ‪ 17000‬دﻻر ﻛﺴﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ‪3000‬دﻻر در ﻣـﺎه زﻳـﺎن‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻳﺎن از اﻳﻦ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ارزش‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻛﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺮاﻫﻨﻬﺎ ـ ﻛﺎﻻي ﻧﻬﺎﻳﻲ ـ ﺑﺮاي ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬

‫‪٢١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ارزش ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻌﻲ ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه و اﮔﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪات دﻳﮕـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ ارزش‬
‫دﻳﮕﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬
‫را آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ ،‬و ﻳﻚ ﭘﻴﻐﺎم واﺿﺢ را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎ و ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﻴﻔﺎﻳﺪه اي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ -‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺮاﻫﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤـﺖ ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻔﺮوش ﻣﻲ رﺳﺪ‪ -‬ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎ و ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫را ﺑﺴﻮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ داراي ارزش ﺑـﺎﻻﺗﺮي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮﭼﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران‬
‫وﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬اﻏﻠﺐ دردﻧﺎك اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺜﺒـﺖ ﻧﻴـﺰ وﺟـﻮد دارد و آن‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺴﻤﺖ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺛﺮوت زا ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬داﻧـﺶ ﻧـﺎﻗﺺ‪ ،‬وﺗﺮدﻳـﺪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺗﺠﺎرت از ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي آﻳﻨﺪه ﺑﺎزار ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي آﻳﻨﺪه‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﺸﺎن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻧﺘﻈﺎرات اﺳـﺖ‪ .‬اﻣـﺎ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ـ ﭘﺎداش ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫ﺗﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ درﺳﺘﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪات وﺧﺪﻣﺎﺗﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن را در ﻗﻴﻤﺘﻬــﺎي ﺑــﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻫــﺎي ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺟــﺬب ﻛﻨﻨــﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻢ اﺳﺖ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎ وﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻟﻲ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮدﻫﺎ وﺿﺮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺗﺠﺎري را ﺑﺴﻤﺖ ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ازﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎب را ﻫﺪر ﻣﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ دور ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در اﺟـﺮاي‬
‫درﺳﺖ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ ﻳﻘﻴﻨﺎ ﻛﺴﺎدي ﻳﺎ وﺿﻊ وﺧـﻴﻢ ﺗـﺮي را‬
‫‪٢٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان درآﻣﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻓــﺮاد از ﺟﻨﺒــﻪ ﻫــﺎي زﻳــﺎدي ﻣﺘﻔــﺎوت اﻧﺪـــ در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬــﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪﺷــﺎن‪،‬‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺎﺗﺸﺎن‪ ،‬ﻓﺮﺻﺘﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﺗﺨﺼﺼﻴﺸﺎن‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﻤﺎﻳﻠﺸﺎن ﺑﻪ رﻳﺴﻚ‬
‫ﭘﺬﻳﺮي‪ ،‬وﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻴﺸﺎن‪ .‬اﻳﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت درآﻣﺪﻫﺎي اﻓﺮاد را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ‬
‫دﻫﺪ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ارزش ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﻗﺎدراﻧـﺪ ﻳـﺎ ﻣﺎﻳﻠﻨـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫دﻳﮕﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻛﺎر ﻛـﺮدن درآﻣـﺪ ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲ آورﻧـﺪ ﺑﺨـﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﺮاي دﻳﮕـﺮان‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬
‫وﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻘﺪر ﺑﺎ رﺿـﺎﻳﺖ ﺑﺎﺑـﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ وﺟﻮد دارد‪ :‬اﮔـﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ درآﻣﺪ زﻳﺎدي ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮاﺳـﺖ روﺷـﻲ را ﻃﺮاﺣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻢ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬درآﻣﺪﺗﺎن ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﺑﺪﻳﮕﺮان و درآﻣﺪ ﺑﻪ ﻫﺮﻳﻚ از ﻣـﺎ اﻧﮕﻴـﺰه ﻗـﻮي‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎ واﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ارزش ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺘﻬﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﺸـﺎر را ﺗﺤﻤـﻞ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر دﻛﺘـﺮ‪ ،‬ﺷـﻴﻤﻴﺪان‪ ،‬ﺣﺴـﺎﺑﺪار‪،‬‬
‫وﻣﻬﻨﺪس ﺷﺪن ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﻛﻪ داﻧﺶ وﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورده‬
‫اﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺮق‪ ،‬ﻳـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻧـﻮﻳﺲ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز دﻳﮕﺮان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﺮدم اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؟‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬اﻓـﺮاد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻳـﻚ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﺷﺨﺼـﻲ ﻗـﻮي‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ درآن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻛﺎري ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد اوﺿﺎع ﺟﻬﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ درآﻣـﺪ دارﻧـﺪ و اﻧﮕﻴـﺰه ﻗـﻮي ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎ و‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﺑﺎ ارزش ﺗﺮاﻧﺪ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬درآﻣﺪﻫﺎي ﺑـﺎﻻ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ارزش دارد ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﻲ‬
‫آﻳﺪ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺛﺮوت زﻳﺎدي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺮدم ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ درآﻣﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ از دﻳﮕﺮان ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در آﻣـﺪﻫﺎي ﺑـﺎﻻ دارﻧـﺪ در ﻣﺤـﻞ ﻛـﺎر ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺮدم ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮ از ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺑﺎزي ﮔﻠﻒ ﺗـﺎﻳﮕﺮوودز‬
‫ﻟﺬت ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬و از ﺟﻮاﻳﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎن اﻫﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺎداش ﺧـﻮد را ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻴﺮد و از ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺣﺎﻣﻴﺎن ورزﺷﻜﺎران درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻴﻦ دﻳﻮن ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ دﻻر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻴ‪Ĥ‬ورد زﻳﺮا اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﻣﺎﻳﻞ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﺑﺮاي ﺷﻨﻴﺪن ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﺴﺎن ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري اي ﻣﻮﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﻗﺎﺑـﻞ ﺧﺮﻳـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬــﺎ ﻣﺼــﺮف ﻛﻨﻨــﺪه ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﻣــﻲ ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺳــﺎم واﻟﺘﻦ‪،‬ﻛــﻪ‬
‫ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻬﺎي وال ـ ﻣﺎرت را ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮد در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫ﺑﻮد زﻳﺮا او ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺰرگ را ﺑﻄﻮر ﻣـﻮﺛﺮﺗﺮي ﺑﻜـﺎر‬
‫ﮔﻴﺮد وﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺎرك ﮔﺬاري ﺷﺪه را ﺑﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼـﻚ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﻞ ﮔﻴﺘﺲ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺲ ورﺋـﻴﺲ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳـﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ ﮔـﺰارش‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻓﻮرﺗﺰ درج ﻛﺮد »ﭼﻬﺎرﺻﺪﻣﻴﻦ ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ دﻧﻴـﺎ« ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ اي ﻛﺎرآﻳﻲ و ﺳﺎزﮔﺎري ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ‬
‫را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٢٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺮﮔﺰ از ﺳـﻮدﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ واﻟـﺘﻦ ﻳـﺎ ﮔﻴـﺘﺲ از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﺷﺎن وﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﻢ ﻗﻴﻤﺘﺸﺎن ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬واﻟـﺘﻦ‬
‫وﮔﻴﺘﺲ ﭘﻮل زﻳﺎدي ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻓﺮاد زﻳﺎدي ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺻﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺎرت و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬

‫و ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺎﺳﺐ و روش درﺳـﺖ اﻧﺠـﺎم اﻣﻮرﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ روزﻫﺎي ﻛﻼس اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻗﺘﺼـﺎد ﭘـﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮﺧﻮردﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮاﻧﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 30 ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪1750‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﭘﺮﺳـﻴﺪم ﻛـﻪ ﻋﻠـﺖ اﻳـﻦ اﻓـﺰاﻳﺶ را ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ؟‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺎﺳﻲ اﺷﺎره ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اول اﻳﻨﻜـﻪ داﻧـﺶ و ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 250‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دوم آﻧﻜـﻪ اﻣـﺮوزه‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺟـﺎدهﻫـﺎي ﺑﺴـﻴﺎر ﻃـﻮﻻﻧﻲ و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﮔﺴـﺘﺮده وﺟـﻮد دارد و ﺳـﻮم اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺮدم در ﺳـﺎل ‪1750‬‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮآورده ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺣﺎل آﻧﻜـﻪ اﻣـﺮوزه ﻣـﺎ ﺗﻤـﺎم‬
‫آﻧﭽﻪ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ را از دﻳﮕﺮان ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺑـﺎ آﻧﻜـﻪ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن ﭼﻴـﺰ‬
‫زﻳﺎدي از اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻤﻲداﻧﺴـﺘﻨﺪ اﻣـﺎ ﺟﻮاﺑﺸـﺎن درﺳـﺖ ﺑـﻮد‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺗﺠﺎرت ﭘﻲ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮاب داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺮا ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪه‬
‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻲام در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻋﻠﻢ درك ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦﺗـﺮ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺎرت و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﻴﺰ از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺗﺤﻠﻴﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳـﻪ ﻣﻨﺒـﻊ دﻳﮕـﺮ را ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري در ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر و‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي‪ .‬اوﻟـﻴﻦ‬
‫‪٢٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑـﺮ روي داراﻳﻴﻬـﺎي ﻣﻮﻟـﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي و ﺑﻌﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرت‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ( اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎ ﺑﺎ ﻫـﻢ ارﺗﺒـﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨـﮓ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﮔﺮان وﻗﺘـﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻦ آﻻت ﻣﺠﻬﺰﺗـﺮ و ﺑﻬﺘـﺮي ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﭘﻴﭽﻴﺪه و زﻧﺠﻴﺮهوار ﺧﻴﻠـﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ دﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺎ ﻣﺎﺷـﻴﻦﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﻴﻦ )ﻛـﺎﻣﻴﻮن‬
‫ﻛﺎﻧﺘﻴﻨﺮ و ‪ ( . . .‬ﺗﺎ اﻻغ و ﻗﺎﻃﺮ‪.‬‬
‫دوﻣﺎً‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي )اﺳﺘﻔﺎده از ﻗـﺪرت ﻣﻐـﺰ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻛﺸـﻒ ﻣﺤﺼـﻮﻻت‬
‫ﺟﺪﻳﺪ و روﺷﻬﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪاي ﻛﻤﺘﺮ( رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه دارد‪ .‬در ﻣـﺪت‬
‫اﻳﻦ ‪ 250‬ﺳﺎل‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ و اﻧﺮژي اﺗﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ اﻧﺮژي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫اﻧﺮژي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺷﺪه‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ اﺗﻮﺑﻮﺳﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫اﺳﺐ و ﻗﺎﻃﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎد زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮﻫﺎي‪ ،CD‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺟﻴﺒـﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻛﺮووﻳﻮﻫـﺎ‪ ،‬وﻳـﺪﺋﻮﻫﺎي‬
‫دورﺑﻴﻦدار‪ ،. ،DVD ،‬ﻣﺘﺪﻫﺎي ﺟﺮاﺣﻲ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮا‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ درﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي روش ﻛﺎر ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑـﺎزي ﻛـﺮدن و ﺳـﺮﮔﺮﻣﻲ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﺎً‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺰ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻌﻨﻲ روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫و وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ و ﻣﻮاردي ﻛﻪ در اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻳﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﺠـﺎري داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﻛـﺎر‬
‫ﺧﻮد را ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺸﻮر در ﻳﻚ ﺣـﺪود ﻣﻌـﻴﻦ ﺷـﻐﻠﻲ ﺑـﺎ ﻧﻔـﻮذ در درﺟـﻪﻫـﺎي‬
‫‪٢٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺗﺠﺎرت و ﺗﻌﺎوﻧﻲﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻮاب اﻳﻦ ﭘﺮﺳـﺶ را‬

‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎ وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﻋﺎدﻻﻧـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ اﻓﺮاد و داراﻳﻲ آﻧﻬﺎ و ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪون ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺠﺎرت و ﻧـﻮعآوري و ﺧﻼﻗﻴـﺖ‬
‫ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ رﺷﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ از ﺑـﻴﻦ ﻣـﻲرود‪ .‬در ﻗﺴـﻤﺖ دوم اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ و ارﻛـﺎن ﻳـﻚ اﻗﺘﺼـﺎد‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲاﻓﺘﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻜـﺲ‬
‫اﻟﻌﻤﻞ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردن ﺳـﻮد ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫رﻳﺴﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧـﺪ اﺧﺘـﺮاع و ﻧـﻮعآوري ﺑﻌـﺪي ﭼﻴﺴـﺖ و‬
‫ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺪام اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺳﺘﻌﺪادي ﺧﻼق و ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻜﺮش را ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻇﻬﻮرﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺟﺎزه دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﺪهﻫﺎي ﺧﻮد را اﺟﺮا ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﭘﺲ اﻣﺘﺤﺎن ﺑﺎزار ﺑﺮآﻳﻨﺪ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﻬﺎ را از ﺗﻠﻒ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ روي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻏﻴﺮﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي وﻗﻮع ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎز ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻫﻤـﻪ اﻓـﺮاد آزاداﻧـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻳﺪهﻫﺎﻳﺸﺎن ﺗﻼش ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻄﻤـﺌﻦ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﺑﺪاﻋﺎت آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬار ﺑﻪ وﺟـﻮد ﻣـﻲآورد‪ .‬اﻳـﺪهﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺶ واﻗﻌـﻲ از ﻃـﺮف ﻣﺼـﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬آﻳـﺎ اﻓـﺮادي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘـﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ آن‬
‫ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ داوران ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻛﺎﻻﻫـﺎي‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ اﺑﺪاﻋﺎت آﻧﻘﺪر ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارزش ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫‪٢٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬آن ﻛﺎﻻ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد دﻳﮕﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .9‬دﺳﺖﻫﺎي ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑـﺎزار‪ ،‬ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن وﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن‬

‫راﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﻓﺎه ﻋﻤـﻮﻣﻲ را زﻳـﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آدام اﺳﻤﻴﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي ﻛﻪ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎﻳﻲ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻓﻘـﻂ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﻧﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻪ در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻛﺴﺐ ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻲ ﻓﺮد را وادار ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮد‬
‫را ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد‪ .‬و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻓﺮد ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ آدام اﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ درﺑـﺎرة ﭘﺎﻳـﻪ و اﺳـﺎس اﻗﺘﺼـﺎد‪،‬‬
‫داراﻳﻲ و اﻣﻮال ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺲ ﺧﻮد رﺷـﺪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﻣﻠﺖ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻲ اﺳـﺖ اﻣـﺎ او‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ آدام اﺳﻤﻴﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎ در ﺑـﺎزار ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ او در ﺻﺪد اﻳﺠﺎد آن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫درك ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻠﻲ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺳـﺨﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎﻳـﻞ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻴـﺎز ﻫﻤـﻪ ﻣـﺮدم ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﺑﺮآورده ﺷﻮد‪ .‬آدام اﺳﻤﻴﺖ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﻏﻴﺐ اﺷـﺨﺎص ﺑـﺮاي ﻛﺴـﺐ ﺳـﻮد‬
‫ﺷﺨﺼﻲﺷﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﭘﺎﺳـﺦ دﻫـﺪ‪ .‬و اﻳـﻦ‬
‫درﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ ﺑﺪون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و آزادي ﻓﺮدي در اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫـﺎي ﺑـﺎزار‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺎزار‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﻃﻼع ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫‪٢٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻓــﺮاد دﻳﮕــﺮ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨــﮓ ﻛﻨﻨــﺪ(‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻬــﺎ در ﺑــﺎزار ﺗــﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬــﺎ‬

‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻋﺮﺿـﻪﻛﻨﻨـﺪه ﻣﻨـﺎﺑﻊ اوﻟﻴـﻪ را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎي ﺑــﺎزار اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ در ﻣــﻮرد ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت ﻣﺼــﺮفﻛﻨﻨـﺪه‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨــﻪﻫــﺎ و‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻣﺎن ﺑﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدهاﻳﺪ ﻛﻪ ﺳـﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺘﻬﺎي ﺷـﻬﺮ ﺷـﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻫﻤﺎﻧﻘـﺪر‬
‫ﺳﺒﺰي‪ ،‬ﻧﺎن و ﺷﻴﺮ و ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻛﺎﻻ ﻫﻤﻴﺸﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﻓﺎﺳﺪ و ﺗﻠﻒ ﻫﻢ ﻧﺸﻮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﺨﭽﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ و ‪ . . .‬در ﺟﺎﻫﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻧﻴﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازهاي ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ وﺟـﻮد دارد‬
‫در ﺳﻮﭘﺮ ﻣﺎرﻛﺖ ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد؟ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺎزار ﺟﻮاب ﺷﻤﺎ را‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﺳﻮق ﻣﻲدﻫـﺪ و‬
‫آﻧﻬﺎ راﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮدرﻳﻚ ﻫﺎﻳﻚ ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﻌﺪ از آدام اﺳﻤﻴﺖ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑـﺎزار را‬
‫»ﻣﻌﺠﺰه« ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﺧﺼﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴـﻚوار اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫زﻳﺎدي را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺧﺮﻳﺪار را ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺗﺼـﻤﻴﻤﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﻫﺮ دو را ﺑﺮآورده ﻛﻨﺪ راﻫﻨﻤـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎ ﻣـﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻫﺰاران ﻳﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻓﺮد در ﺟﺎﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻧﻴﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺗﺼـﻤﻴﻢ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزار ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﻛـﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﮔﺴـﺘﺮده ﺑـﺮاي ﻛـﺎﻻ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز دارﻧـﺪ و‬
‫اﻧﮕﻴــﺰه ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋــﺎت را ﻣــﻲدﻫــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻗﻴﻤــﺖ ﺳــﻴﺐ در ﻳــﻚ‬
‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺗﻤﺎﻳﻞ‬
‫دارد ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺐ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪاي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬
‫ﻛــﻪ ﻋــﺮﺿـﻪ ﻛﻨـﻨﺪه ﺑـﺮاي ﻋﺮﺿﻪ آن ﻣﺘﻘﺒﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻴﺐ را‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﺪ ﭘﺲ ارزش ﺳﻴﺐ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ارزش ﺳﻴﺐ ﺑﺮاي دﻳﮕـﺮ‬
‫‪٢٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن را ﺑﺨﺮﻧﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪاي‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ آن را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺑﺖ آن ﭘـﻮل‬
‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﭘﺲ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ را ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن ﻧﻴﺎز اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻫﻤﺴﻮ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت )ﻣﻌﺠـﺰه(‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻓﺴﺘﻴﻮال ﻫﺎﻟﻮﻳﻦ در اوﻣﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻮﻣﻴﺎن از ﺳﻴﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺳﻴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ اوﻣﺎﻫﺎ ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﺳـﻴﺐ را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ داده در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖ آن زﻳﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺷـﻬﺮﻫﺎ و اﻳـﺎﻻت دﻳﮕـﺮ و ﺣﺘـﻲ ﻛﺸـﻮرﻫﺎي دﻳﮕـﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮفﺷﺎن را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ ﭼـﻮن ﺿـﺮورﺗﻲ در ﻣﺼـﺮف ﺳـﻴﺐ ﻧﺪارﻧـﺪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺳﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آﻧﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﺳﻴﺐ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ و اﻳـﻦ ﻓﺮﺻـﺖ را ﺑـﻪ اوﻣﺎﻫﺎﻳﻴـﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻫﺮ ﻣﻘﺪار ﺳﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐ ﺳـﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪه را زﻳـﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺳﻴﺐ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻫﺎ دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ از ﺗﻤﺎم ﺳﻴﺐﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪه و ﻫﻴﭻ‬
‫ﻛﺪام ﺧﺮاب ﻧﺸﻮد و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺨﻮان ﻣﻐﺎزه ﻫﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿـﺎ در‬
‫ﻳﻚ دوره ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺴﺘﻴﻮال ﻫﺎﻟﻮﻳﻦ ﺑﺮوي ﻛﺎﺷﺖ ﺳﻴﺐ اﺛﺮ ﻧﻤﻲﮔﺬارد‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﻘﺎﺿﺎ )ﻣﺜﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﻌﺎر ﻫﺮ روز ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺐ ﺳﻼﻣﺘﻲ را ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ آورﻳﺪ از ﻃﺮف ﻣﺸﺎوران ﺗﻐﺬﻳﻪ( ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺳـﻴﺐ در‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺳﻴﺐ زﻳﺎد ﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ارزش ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻻزم ﺑﺮاي ﻛﺎﺷـﺖ ﺳـﻴﺐ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻗﻴﻤـﺖ ﻣـﻮاد اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐ ﻣﺜﻞ داﻧﻪ ﺳﻴﺐ و دﺳﺘﻤﺰد ﺑﺎﻏﺒﺎن و ‪ . . .‬زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺎﺷﺖ ﺳﻴﺐ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺻـﺮف ﺻـﻨﺎﻳﻊ و‬
‫‪٣٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺷﻮد ﭘﺲ وﻗﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺳـﻴﺐ زﻳـﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻓـﺮاد‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﺎﺷﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺐ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺳﻴﺐ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﺮﺳﺪ ﻛـﻪ ﻣﺼـﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﺐ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ارزش ﻳـﻚ ﺳـﻴﺐ اﺿـﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻛـﺎﻻ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ آن ﺳﻴﺐ اﺿﺎﻓﻲ از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ دﻗﻴـﻖ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨـﺪه را ﺑـﺮاي ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬـﺎ‬
‫ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎ‬
‫ﻫﻤــﻪ اﻳــﻦ ﻛﺎرﻫــﺎ را ﺑــﺎ ﺳــﺮﻋﺖ و اﺗﻮﻣﺎﺗﻴــﻚ وار اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻬــﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫـﺪاﻳﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺮﺟﻴﺢ دارد و ﻳﺎ ارزش آن ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﻛﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺸﺎورز را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻛﺎﺷﺖ‬
‫ﺳﻴﺐ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد را در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﺳﺎزي ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﺒﻞ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺒﻞ را ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻧﺸـﺎن‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻘﺒﻞ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش دارد‪.‬‬
‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ از راهﻫﺎي ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ دﺳﺘﻬﺎي ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر در ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺘـﺪﻫﺎ و راهﻫـﺎي ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ و ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻌﻨﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻮد‪ .‬ﻫـﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪهاي ﻫـﻢ‬
‫ﺳﻌﻲ دارد ﻛﻪ ﻫﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد و ﻫﻢ ﻛﻴﻔﻴـﺖ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺪرن ﺗﺸﻜﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ دﺳﺘﺎن ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺑـﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻮد‬
‫‪٣١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰاﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﻚ ﻣﻴـﺰ ﺷـﺎم‬

‫ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﺪ ﻛﻤﻲ در ﻣﻮرد ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻴـﺰ را ﺑـﻪ وﺟـﻮد آوردهاﻧـﺪ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻟﺶ ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛـﺪام از دﺳـﺖاﻧـﺪرﻛﺎران اﻳـﻦ ﺷـﺎم از‬
‫ﻛﺸﺎورز ﺗﺎ راﻧﻨﺪه ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺗـﺎ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه ﺳـﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ ﺑـﺮاي ﺻـﺮف ﻳـﻚ ﺷـﺎم‬
‫ﻟﺬتﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﮕﺮاﻧـﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﻋﻼﻳﻖ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ اﻓﺮاد ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﺸﺎورز‪ ،‬راﻧﻨـﺪه ﻛـﺎﻣﻴﻮن و‬
‫ﺑﻘﺎل وﻗﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻧـﻮع ﻛـﺎﻻ و‬
‫ﺗﺎزهﺗﺮﻳﻦ را اراﺋﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ روﺷﻬﺎي ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰاران‬
‫ﺗﻦ از ﻣﺮدم ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ آﻧﻬـﺎ را ﻣﻼﻗـﺎت ﻧﻤـﻲ ﻛﻨـﻴﻢ ﺑـﻪ ﻣـﺎ در ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻴﻢ ﺧـﻮد‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ دﺳﺖﻫﺎي ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﺑـﺎزار اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ در ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺟﺰاء اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .10‬اﻏﻠﺐ ﻣﻮاﻗﻊ آﺛﺎر ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت و اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎ در ﻧﻈـﺮ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺎﻧﺮي ﻫﺎزﻟﻴﺖ ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎددان ﻣﺸﻬﻮر ﻛﻼﺳﻴﻚ در ﻗﺮن اﺧﻴﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘـﺎب‬
‫)اﻗﺘﺼﺎد در ﻳﻚ درس( را ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از درﺳﻬﺎي اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﻧﺤـﻮه ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ازﻃﺮف ﻓﺮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺛﺮات آﻧﻲ ﺗﻮﺟﻪ داﺷـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ اﺛـﺮات را در ﺑﻠﻨﺪﻣـﺪت‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﺎً اﺛﺮات را روي ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ روي ﮔﺮوهﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اوﻟﻴﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺛـﺮات ﺛـﺎﻧﻮي و‬
‫ﺗﻮاﺑﻊ آن را ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺎزﻟﻴﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﺗﻤﺎم ﺧﻄﺎﻫـﺎ در اﻗﺘﺼـﺎد ﻧﺎدﻳـﺪه ﮔـﺮﻓﺘﻦ اﻳـﻦ‬
‫‪٣٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﺻﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در اﻋﻤﺎل ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔـﺮوه‬
‫ﺧﺎص ﻳﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎص ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد و اﺛﺮات وارده ﺑﺮ ﮔﺮوﻫﻬـﺎي دﻳﮕـﺮ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻼﻳﻖ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔﺮوه و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧـﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﺧـﻮد را دارد‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاران‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ را ﻛﻤﺘـﺮ )ﺑﻴﺸـﺘﺮ از آن‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﻳﮕﺮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد(‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣـﺪاراﻧﻲ ﻣﻮﻓـﻖ ﺗﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي راي دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺲﺗـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫رأيدﻫﻨﺪﮔﺎن را ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ رأيدﻫﻨﺪﮔﺎن آﺛﺎر ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻋﻤﺎل ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫از ﻣﻨﺎﻓﻊ آن ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺟﺮا ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮ اﺟﺎرهﺑﻬـﺎء‬
‫آﭘﺎرﺗﻤﺎن‪ .‬ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﺳـﺎﻧﺘﺎﻣﻮﻧﻴﻜﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺧﻮد را ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻋـﺎدت دادهاﻧـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن اﻳـﻦ ﻛﻨﺘـﺮل از‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺟﺎرهﺑﻬﺎء ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺧﺎﻧﻪدار ﺷﺪن ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد را ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﻳﻦ ﻛﺎر درﺳﺖ اﺳﺖ وﻟﻲ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ آن ﻫﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اول اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎزار آﭘﺎرﺗﻤﺎن راﻛﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬﺎ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ واﮔﺬار ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺸﻜﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از‬
‫ﺳﺮ ﻳﻚ آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺑﺎ اﺟﺎرهﺑﻬﺎء ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﮕـﺬرد‪ ،‬ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬـﺎي دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎرش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻳﻚ آﭘﺎرﺗﻤـﺎن ﻧﺰدﻳـﻚﺗـﺮ ﺑـﻪ ﻣﺤـﻞ‬
‫‪٣٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﺎرﺑﺎ اﺟﺎره ﺑﻬﺎء ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻘﻴﻪ ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺎﻧـﻪﻫﺎﺷـﺎن زﻳـﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺎره اﺳﺖ و ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻪ آن ﭼﺴﺒﻴﺪهاﻧﺪ و ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ آن را از دﺳـﺖ‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ اﺟﺎره ﺑﻬﺎء ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎزي را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﺟﺎرهﺑﻬﺎء ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺧﺎﻧﻪ را ﻣﺠﺒـﻮر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ درآﻣـﺪ و‬
‫ﻋﺎﻳﺪي ﻛﻤﺘﺮي ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻜﺎن درﺳـﺖ ﻧﻴﺴـﺖ ﭼـﻮن ﺗﻌـﺪاد‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺷﺎن را اﺟﺎره دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاران ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﺟﺎرهاي ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﻴﺪا ﻛـﺮدن ﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﻢ ﺑﺴـﻴﺎر ﺳـﺨﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﻪ اﺟﺎرهاي ﻛﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮي ﻓﻮراً ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ و ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﺟﺎرهاي ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺮدم در ﻣﻮرد ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮔﻴﺞ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﻨﺘـﺮل‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ ﻣﻴـﺰان ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ و ﻧﮕﻬـﺪاري ﺑـﺪ ﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﺎ و‬
‫ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ اﻗﺘﺼﺎددان ﺳﻮﺋﺪي‪ ،‬اﺳـﺎر ﻟﻴﻨﻜﻴـﻚ‪ :‬در‬
‫اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد ﻛﻨﺘﺮل اﺟﺎرهﺑﻬﺎء‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﺑﻤﺐﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑـﺮاي ﺗﺨﺮﻳـﺐ‬
‫ﻛﺮدن ﺷﻬﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻓﻪﮔﺬاري و ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪي واردات ﻛﺎﻻي ﺧـﺎرﺟﻲ وﺟـﻮد‬
‫دارد و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن واردات ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎ و ﺳﻬﻤﻴﻪ ﺑﻨﺪي ﻫـﺎ اﮔﺮﭼـﻪ‬
‫اﺑﺘﺪا ﻛﺎرﮔﺮان آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﺛﺮات ﺑﻌﺪي آن ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻬﻤﻴﻪ واردات آﻫﻦ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑـﻮش در ﺳـﺎل ‪ 2002‬وﺿـﻊ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫‪٣٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫وﺿﻮح اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻬﻤﻴﻪ واردات آﻫﻦ در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﻛـﻢ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻋﺮﺿﻪ آﻫﻦ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ آﻫﻦ آﻣﺮﻳﻜـﺎ را ‪ %30‬اﻓـﺰاﻳﺶ داد‪ .‬در ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي داﺧﻠﻲ آﻫﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد را اﻓـﺰاﻳﺶ دادﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ واﻗﻌﺎً اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ آن ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎﺗﻲ ﻛﻪ آﻫﻦ ﻣﻮاد اوﻟﻴـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد‬
‫ﻣﺜﻞ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و اﺳﺒﺎب و اﺛﺎﺛﻴﻪ و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺳـﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ آﻫﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اﺟﺒﺎر ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬
‫ﺧﻮد را از ﻛﺎر ﺑﻴﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻛﺎﻧﺘﻴﻨﺮﻫﺎي آﻫﻨﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً‬
‫در ﺑﺎزارﻫﺎي دﻧﻴﺎ ﺣﻜﻢﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻨـﺪي ﻛـﺎرﮔﺮان ﺧـﻮد را ﺑﻴﻜـﺎر‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﻪ آﻫﻦ را ارزاﻧﺘـﺮ ﻣـﻲﺧﺮﻧـﺪ‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ دﻳﮕﺮي ﻫـﻢ وﺟـﻮد داﺷـﺖ‪ .‬ﺻـﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫آﻫﻦ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ دﻳﮕﺮ دﻻري از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ وارد ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺗﻮان ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي واردات ﻛﺎﻻﻫـﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ داﺷـﺘﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬
‫ﺻﺎدرات آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي واردات ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ آن اﺛﺮ ﺑﺮوي اﺷـﺘﻐﺎل اﺳـﺖ‪ :‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﺗﺠـﺎري اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺷﻐﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ اﺷﺘﻐﺎل را در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎ و ﺳـﻬﻤﻴﻪ ﻫـﺎ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖﺷﺪه زﻳﺎد ﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ ﻣﺤﺼـﻮل‬
‫آﻧﻬﺎ ﺻﺎدر ﺷﺪه ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ً‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫـﺎ‪ ،‬ﻋﺠﻴـﺐ ﻧﻴﺴـﺖ ﭼـﻮن‬
‫ﺷﻐﻞ ﻫﺎي ﻣﺮدم ﻛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )ﻣﺜﻞ آﻫـﻦ( ﻛـﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮي – ﺷﻐﻞ ﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺻـﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕـﺮ از‬
‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه – زﻳﺎد ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﺮدم دﻧﺒـﺎل‬
‫ﺷﻐﻞ ﻫﺎي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮﺟﻬﺎ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دوﻟـﺖ ﻫـﻢ ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﺛـﺮات ﺟـﺎﻧﺒﻲ دارد‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺘﮕﺬاران‬
‫ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺗﺼــﻤﻴﻤﺎﺗﻲ اﺗﺨــﺎذ ﻣﻴﻜﻨﻨــﺪ ﻛــﻪ ﺑﻴﻜــﺎري را ﻛــﺎﻫﺶ دﻫﻨــﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ‬
‫‪٣٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮ روي ﺟﺎده ﻛﻪ ﻫﻢ از ﭘﻠﻴﺴﻬﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻢ ﻣﺸـﺎﻏﻞ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در دادﮔﺴﺘﺮي و ﻛﺎرﻫﺎي ادارهاي را زﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﺷﺘﻐﺎلزاﻳﻲ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ آن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ دوﻟﺖ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑـﺮاي اﺳـﺘﺨﺪام ﻳـﻚ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻔـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﺑﺰرﮔﺮاه ﺣﺪﻓﺎﺻـﻞ ﺳـﻨﺪﻳﮕﻮ و ﻟـﻮسآﻧﺠﻠـﺲ ﺧـﺮج ﻛﻨـﺪ‪ .‬واﻗﻌـﺎً‬
‫اﺷﺘﻐﺎﻟﺰاﻳﻲ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺛﺎﻧﻮي ﻳـﺎ ﺟـﺎﻧﺒﻲ آن ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺟﻮاب آن ﻫﻴﭻ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺧﻮد را اﻏﻠﺐ از ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ وام از ﺑﺎﻧﻚ ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺼﺮف و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺼﻮﺻﻲ را‬
‫‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ در ﻣﺼـﺮف و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬
‫ﺧﺼﻮﺻــﻲ ﺑﺎﻋــﺚ ﺑﻴﻜــﺎري ﺑﺴــﻴﺎري ﻣــﻲﺷــﻮد‪ .‬اﻣــﺎ ﺑــﻪ ﺟــﺎي آن ﺑــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري دوﻟﺘﻲ‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﭘـﺮوژهاي ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ وام‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬـﺮه ﭘﺮداﺧﺘـﻲ را ﺑﭙﻮﺷـﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻻزم ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﺮوژهﻫﺎي دﻳﮕﺮ )ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ( ﭘﺨﺶ ﺷﻮد و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺷﻐﻞ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﺷـﻮد ﺑﻠﻜـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ و ﺟـﺎي ﺷـﻐﻠﻬﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻐﻞ از ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷـﻮﻧﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﺑﺮاي اﺟﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨـﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ آن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ آن و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮات ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و دوﻟﺖﻣﺮدان ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان آﮔﺎه ﻫﻢ ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺧﻴﺮ ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ در ﻏﺮب‬
‫وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدان او ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻣﺪادﻫﺎي ﺧـﻮد‬
‫‪٣٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫را ﮔﻢ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و او ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺪادﺷـﺎن‬

‫ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻪ ﻣـﺪاد ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ ﺗﺤﻮﻳـﻞ دﻫـﺪ‪،‬‬
‫‪10‬ﺳﻨﺖ ﺟﺎﻳﺰه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛـﻪ داﻧـﺶآﻣـﻮزان ﻣـﺪاد‬
‫ﺧﻮد را ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻲﺗﺮاﺷﻴﺪﻧﺪ و ﺗﻪﻣﺪاد را ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ 10‬ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠـﻢ‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ و اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﻧﺒﻮدﻛﻪ ﻫﺪف ﻣﻌﻠﻢ دﻧﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫ﻫﻔﺖ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ .1‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ :‬اﺳﺎس ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ) داراﺋﻲ( ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫‪ .2‬ﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ :‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺸﻮق اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﺆﺛﺮ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﺳـﺖ و ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻖ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ در ﻣﻘﺮرات دوﻟﺘﻲ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - .4‬ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﺎر آﻣﺪ‪ ::‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑـﺎزار‪ ،‬ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺛـﺮوت‬
‫زا ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‬
‫‪ .5‬ﺛﺒﺎت ﭘﻮﻟﻲ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﺗﻮرﻣﻲ ﻋﻼﺋﻢ ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻣﻨﺤـﺮف ﻛـﺮده و‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺮﺧﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪات زﻣﺎﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي از درآﻣﺪﺷﺎن را ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺗﺠﺎرت آزاد‪ :‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻓـﺮوش ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ اﺳﺖ وارد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬

‫ﭼﺮا ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺳﺮﻳﻊ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ راﻛﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺣﺘﻲ از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﻴﺮ ﻗﻬﻘﺮاﻳﻲ ﻣﻲﭘﻴﻤﺎﻳﻨﺪ؟ ﭼﺮا درآﻣﺪﻫﺎي اﻓـﺮاد در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﺳﺖ ؟ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ را‬
‫از زﻣﺎن آدام اﺳﻤﻴﺖ در ﻗﺮن ‪ 18‬ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻋﻤـﺪه و‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ آﺷﻜﺎرا ﺑﻪ رﺷﺪ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ آﻧﻬـﺎ در ﺧـﻼء اﻳﺠـﺎد‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺼﺎت وﻳﮋهاي داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮدﻣﺸـﺎن‬
‫اﺟﺎزه دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻬﺮه ور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي اﻣﻦ و ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻛﻤﺮﮔـﻲ در ﻫـﺮ دو ﻧـﻮع‬
‫رﺳﻤﻲ و ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺳﻴﺎﺳـﺘﻬﺎي ﺳـﺎﻟﻢ دوﻟـﺖ‪،‬‬
‫اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ رﺷﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻳـﺎ دو ﺑـﺎزﻳﮕﺮ ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻄﺢ ﻛﺎرآﺋﻲ ﻛﻞ ﻳﻚ ﺗﻴﻢ ﻗﻬﺮﻣـﺎﻧﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺿﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺣﻮزة ﻛﻠﻴﺪي ﻫـﻢ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎراﺋﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد آﺳﻴﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ رﺷﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده و در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﺮا درآﻣـﺪﻫﺎي‬
‫ﺳﺮاﻧﻪ در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1‬ـ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ :‬اﺳـﺎس ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲ داراﺋـﻲ و اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫»ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣـﺮدم را ﺑـﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي ﺷﺨﺼـﻲﺷـﺎن در ﺣـﻮزه‬
‫‪٣٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺎدي ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻲداﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﻪ ﻣـﺮدم اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬

‫ﻣﻲﺑﺨﺸـﺪ ﻛـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﻮال ﺑـﻪ ﻣﺜﺎﺑـﻪ‬
‫ﺣﺼﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﺎ آﺋﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ اﺣﺎﻃﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﻤـﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪« .‬‬
‫»ﺗﺎم ﺑﺘﻞ«‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭘﺎﻳﻪ اي ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و اﺟﺮاي ﻣﻌﺎﻫﺪات ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در اﺻﻞ ‪ 4‬از ﻓﺼﻞ اول ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺠـﺎرت‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎزده ﺣﺎﺻﻞ از ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺎزي و روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑـﺰرگ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﺗﺠـﺎرت‪ ،‬ﻳـﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺮاي ﺗﻮاﻓﻘﺎت ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻫﺪات را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺣﺠـﻢ ﺗﺠـﺎرت را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺟﺮﻳﺎن اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ اﻧﺘﻘﺎدي دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬داراﻳـﻲ ﻳـﻚ ﺑﺨـﺶ ﮔﺴـﺘﺮدهاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﻳﺪهﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺧـﻮد از‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﻮدﻳـﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ داراﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺤﺼﺎري‬
‫‪ (2‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺘﺠﺎوزان آﻧﻬﺎﺋﻴﻜﻪ درﺻﺪد اﺳﺘﻔﺎده و ﻳﺎ ﺿﺎﻳﻊ ﻛـﺮدن‬
‫داراﺋﻲ ﺑﺪون اﺟﺎزة ﻣﺎﻟﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪ (3‬ﺣﻖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ دﻳﮕﺮي )ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﺎ دﻳﮕﺮي(‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ داراﺋﻲ ﺷﺎن را اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬
‫‪٤٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﺴﺌﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ داراﺋـﻲ ﺷـﺎن را ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهاي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ دﻳﮕﺮان را ﻣﻮرد ﺗﺨﻄـﻲ و ﻳـﺎ ﺗﺠـﺎوز ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬در ﻣﻌـﺮض ﻓﺸـﺎرﻫﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از داراﺋﻴﺸـﺎن ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﻣـﻦ را از ﭘـﺮت‬
‫ﻛﺮدن ﭼﻜﺶ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺷﻤﺎ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ زﻳﺮا اﮔﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻢ ﻣﻦ ﺑـﻪ ﺣـﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺷـﻤﺎ در ﻣـﻮرد ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗـﺎن ﺗﺠـﺎوز‬
‫ﻛﺮدهام‪ .‬ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗـﺎن‪ ،‬ﻣـﻦ و ﻫـﺮ ﻛـﺲ دﻳﮕـﺮي را از‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺪون اﺟﺎزه از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﺗﺎن ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﭼﻜﺶ‬
‫و ﺳﺎﻳﺮ داراﻳﻴﻬﺎي ﻣﻦ ﺷﻤﺎ و ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮي را از اﺳﺘﻔﺎده آﻧﻬـﺎ ﺑـﺪون اﺟـﺎزه‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻬﻢ در ﻣﻮرد ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﻣﺤﺮﻛﻬـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از آن ﻧﺎﺷـﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻬﺎر دﻟﻴﻞ اﺻﻠﻲ وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﭼـﺮا ﻫﻤﺮاﻫـﻲ ﻣﺤﺮﻛﻬـﺎ و ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اول‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻈﺎرت ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧـﻪ را ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣﺎﻟﻜـﺎن‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻧﮕﻬﺪاري داراﻳﻲﺷﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ ﻛـﻪ از آن ﺑـﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﻳﺎ آﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛـﺎﻫﺶ ارزش داراﻳـﻲ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴـﺰه اي‬
‫ﻗﻮي ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﻳﺾ روﻏﻦ‪ ،‬ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﻨﻈﻢ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭼﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻲدﻗـﺖ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ارزش‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ و ﻫﻢ ﻣﺎﻟﻜﺎن آﺗﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮد‪ ،‬ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ و ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ آن را از ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ داراﻳﻲ در ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ دوﻟﺖ و ﻳـﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﮔـﺮوه‬
‫زﻳﺎدي از ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻮب از آن ﺿـﻌﻴﻒ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫‪٤١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﻗﺘﻲ دوﻟﺖ ﻣﺎﻟﻚ ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﺷـﺨﺺ ﻳـﺎ ﮔـﺮوه ﻛـﻮﭼﻜﻲ از‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﻗﻮي ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري داراﻳﻲﻫﺎ ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﺷـﺨﺺ ﻳـﺎ ﮔـﺮوه‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛـﺎﻫﺶ ارزش داراﻳـﻲ را ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﭘﺮداﺧـﺖ و از ﺗﺮﻗـﻲ و‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آن ﻧﻴﺰ ﺳﻮدي ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد‪ .‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻋﻠـﺖ اﻳﻨﻜـﻪ ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي در‬
‫ﺗﻤﻠﻚ دوﻟﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻫﺮ دو ﻧـﻮع ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴـﺘﻲ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴـﺘﻲ‬
‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻤـﺎل در ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‪ ،‬ﻧﮕﻬـﺪاري و ﺗﻌﻤﻴـﺮ ﻛـﺮدن‪ ،‬ﻧﺸـﺎن دﻫﻨـﺪة‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ دوﻟﺘﻲ اﻣﻮال را ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺮدم را ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺳـﻮدﻣﻨﺪ از داراﻳـﻲﺷـﺎن ﺗﺸـﻮﻳﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷﺘﻦ ﺛﻤـﺮه ﻫـﺎي ﻛﺎرﺷـﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫داراﺋﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺤـﺮك ﻗـﻮي ﺑـﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎﻳﺸـﺎن‪ ،‬ﻛـﺎر‬
‫ﺳﺨﺘﺘﺮ و ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ دارﻧﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ درآﻣﺪﺷـﺎن را اﻓـﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﺠﺎز ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ آﻧﭽـﻪ را ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ از زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ﺳﺎﻳﺮ داراﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ آن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺸﺎورزي در اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در رژﻳﻢ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ‬
‫ﻣﺠﺎز ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ را ﻛﻪ در ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻨﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %2‬از ﻛﻞ زﻣﻴﻨﻬـﺎي زﻳﺮﻛﺸـﺖ را ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ‪ %98‬ﻋﺒـﺎرت ﺑـﻮد از ﻣـﺰارع ﺑـﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت ﺷـﻮروي‬
‫‪1‬‬
‫از ارزش ﻛــﻞ ﺗﻮﻟﻴــﺪات‬ ‫ﺳــﺎﺑﻖ )‪ (soviet press‬ﮔــﺰارش ﺷــﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ـﺎً‬
‫‪4‬‬
‫ﻛﺸﺎورزي ﺷﻮروي در اﻳﻦ ﻛﺴﺮ ﻛﻮﭼﻚ از زﻣﻴﻨﻬﺎي ﻛﺸﺎورزي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺸﺖ‬
‫‪٤٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻫـﺮ ﺟﺮﻳـﺐ ﻗﻄﻌـﻪ زﻣـﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬
‫ﺣﺪود ‪ 12‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺮ ﺟﺮﻳﺐ ﻣـﺰارع دوﻟﺘـﻲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ و ﺣﺘـﻲ ﻳـﻚ‬
‫ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼﻚ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺆﺛﺮي‬
‫را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1978‬ﻣﻴﻼدي دوﻟﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴـﺘﻲ ﭼـﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎﻟﻔﻌﻠﻲ را آﻏﺎز ﻛﺮد ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲداد ﻛﺸـﺎورزان ﻫﻤـﺔ ﺑـﺮﻧﺞ ﻛﺸـﺖ ﺷـﺪه در‬
‫ﻣﺰارع ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺑﻮد را ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬دوﻟﺖ ﭼﺸﻢ ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺸﺎورزان در دﻫﻜﺪهﻫﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﻳﻜﺴـﺎﺟﺎﻧﮓ در اﺳـﺘﺎن آﻧﻬﻴـﻮي ﭼـﻴﻦ دوﺧـﺖ‪ .‬در آﻧﺠـﺎ ﻛﺸـﺎورزان‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻛﺸﺖ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ از زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﻛﺸﺎورزان ﺧﺎص دادﻧﺪ و ﻫﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ دوﻟﺖ اﺟﺎزه ﻣﻲ داد ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻧﮕﻴﺰه اي ﻗﻮي ﺑـﺮاي ﮔﺴـﺘﺮش ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ آﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻫﺮ ﻛﺎري ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ داراﺋﻴﺸﺎن‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﻛﻪ ارزﺷﺶ ﺑﺮاي دﻳﮕـﺮان زﻳـﺎدﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﺎن داراﺋﻴﺸﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫دﻳﮕﺮان ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزش ﺑﺎزاري داراﺋﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﮔـﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻟﻘﻮه آﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ارزش آن داراﻳﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﭘﻴـﺪا‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﭘﺎرﺗﻤﺎن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺠﺰداﺷﺘﻦ ﭘﺎرﻛﻴﻨﮓ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺧﺸﻜﺸﻮﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻳـﻚ اﺗـﺎق ﻛـﺎر‬
‫زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﻮﻧﺎ و اﺳﺘﺨﺮ ﺷﻨﺎي ﺟﺬاب در درون ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﻫﻨﺪ )ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫‪٤٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫آﻧﻬﺎ(‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ اﻧﮕﻴﺰه ﻗﻮي ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻫﻢ درآﻣﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ـ اﺟﺎره ﺑﻬﺎ ـ و ﻫـﻢ ارزش ﺑـﺎزاري آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬـﺎ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﺎن آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن دوﺳﺖ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺑـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗــﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬اﺻــﺮار ﻣـﻲورزﻧــﺪ‬
‫درآﻣﺪﻫﺎﻳﺸﺎن و ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺷﺎن )آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﺷﺎن( ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﻜﺪه ﻣﺸﺘﺎﻗﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺘﻬﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ درس را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮﻧﺪ ؟ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲِ ﺧـﺪﻣﺎت‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ آﻧﺎن ﻳﻚ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺮوي ﻛﺎرﺷﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ داﻧﺸﻲ ﻓﺮا ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎﻳﻲ را‬
‫ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ ‪،‬درآﻣﺪﻫﺎي آﻳﻨﺪه اﻳﺸﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ و ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻘـﺎء ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ درآﻣـﺪزا ﺑﺎﺷـﺪ اﻳـﻦ‬
‫درآﻣﺪ ﭘﮋواﻛﻲ از ﻃﺮف ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻨﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻌﻜﺎﺳـﻲ از آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬
‫آﻧﺎن از آن ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن آﺗـﻲ ﺷـﻜﺮﮔﺰار ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﻚ ﻗﺴـﻤﺖ از‬
‫زﻣﻴﻦ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﺮاي ﺑﻌﺪ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫در آﻳﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ارزش آﺗـﻲ ﻣـﻮرد‬
‫اﻧﺘﻈﺎرش از ارزش ﺟﺎري آن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻚ اﻧﮕﻴﺰه ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬﺪاﺷـﺘﻦ‬
‫ﻳﻚ ﻛﺎﻻ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺟﺎري از آن ﻛﺎﻻ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﺷﺪن از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎﻻ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا‪،‬‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻪ ﺻﺪاي ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن آﺗـﻲ ﺗﻮﺟـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﻜـﺎن ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺛﺮوت ﺷﺨﺼﻲﺷﺎن را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮازﻧﻪ ﺗﻘﺎﺿـﺎي ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﺑـﺎ ﺗﻘﺎﺿـﺎي‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه در آﻳﻨﺪه‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٤٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛـﻪ ارزش آﺗـﻲ‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺼﺮف از ارزش ﺟﺎري آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ درﺳﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻮد دﻫـﻲ از آن‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻮدي ﻧﺼﻴﺐ او ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﺸـﺎورز ‪ 65‬ﺳـﺎﻟﺔ درﺧﺘﻜـﺎر در‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺧﺘﺎن ﺟﻮان ﺻﻨﻮﺑﺮ داﮔﻼس ﺧﻮد را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫رﺷﺪ درﺧﺘﺎن و ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﭼﻮب‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ درآﻣﺪي در آﻳﻨﺪه ﺷﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫درآﻣﺪ از ارزش ﻛﻨﻮﻧﻲ درﺧﺘﺎن ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺸﺎورز از ﻧﮕﻬﺪاري درﺧﺘـﺎن‬
‫ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻗﺪر‬
‫ﻛﻪ درﺧﺘﺎن رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و روز ﻣﻮﻋﺪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼـﻮل ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫ارزش ﺑﺎزاري زﻣﻴﻦ ﻫﻢ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ﺑﺮداﺷـﺖ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل واﻗﻌﻲ ﻫﻢ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻛﺸﺎورزرخ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫درﺧﺘﺎن )ﻳﺎ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻣﻴﻦ ﺷـﺎﻣﻞ درﺧﺘـﺎن( را در ﻫـﺮ زﻣـﺎن ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ارزش اﻓﺰودة آﻧﺎن ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﻮل ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎن درﺑﺎره ﺗﻤﺎم ﺷﺪن درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﻣﻌـﺪﻧﻲ و ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﺮژي ﺑﺤﺚ ﻛﺮدهاﻧﺪ وﻟـﻲ ﺑـﺎزﻫﻢ آﻧﻬـﺎ در اﺷـﺘﺒﺎه ﺑـﻮدهاﻧـﺪ زﻳـﺮا در‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻘﺶ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﺷﻜﺴـﺖ ﺧﻮردﻧـﺪ‪ .‬در اﻧﮕﻠﺴـﺘﺎن ﻗـﺮن ‪16‬‬
‫ﺗﺮﺳﻲ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭼﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺑﻪ‬
‫زودي ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭼﻮب اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑـﺮاي ذﺧﻴـﺮهﺳـﺎزي‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ و ﻃﻮﻟﻲ ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﺤـﺮان ﭼـﻮب از‬
‫ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﺎص ﻣﺎﻟﻜﻲ ﻧـﺪارد‪ ،‬ﺑـﺎزار ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺗﻤﻠﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻏﻠـﺐ ﻣﺸـﻜﻼت را ﺣـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ در اواﺳـﻂ ﻗـﺮن ‪19‬‬
‫ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻴﻬﺎي وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ ﺷﺎﻳﻊ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻛﺮدن روﻏﻦ وال ﺑﻮد و اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻮﺧﺖ اﺻـﻠﻲ و ﻋﻤـﺪه ﺑـﺮاي‬
‫‪٤٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫روﺷﻨﺎﻳﻲ روﻏﻦ وال ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻣﺎﻟﻚ واﻟﻬﺎﻳﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده در‬
‫درﻳﺎﻫﺎي آزاد ﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ ﺟﻤﻌﻴﺘﺸـﺎن ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ روﻏﻦ وال اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ اﻧﮕﻴﺰه اﺷﺨﺎص ﺑـﺮاي ﻧﮕﻬـﺪاري و‬
‫ﺑﻘﺎء واﻟﻬﺎ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ زﻳﺮا آﻧﺎن ﻣﺎﻟﻚ واﻟﻬﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻴﻜﻦ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر‬
‫ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ اﺷﺨﺎص اﻧﮕﻴﺰهاي ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧـﺮژي‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ‬
‫درآﻣﺪﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﻔﺖ ﭼﺮاغ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ روﻏﻦ وال و ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺤﺮان روﻏﻦ وال ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪاً ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ روي آوردﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲﻫﺎﻳﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1914‬ﻣـﻴﻼدي‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻣﻌـﺎدن‬
‫ﮔﺰارش داد ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻞ ﻧﻔﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ 6 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺑﺸﻜﻪ ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﻘﺪاري ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻛﻨﻮن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻫﺮ ‪ 20‬ﻣﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1926‬ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﻫﺌﻴﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻔﺖ ﻓﺪرال‪ ،‬ﻣﺮدم را ﻣﻄﻠﻊ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻋﺮﺿـﻪ‬
‫ﻧﻔﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ‪ 7‬ﺳﺎل ﻛﻔﺎﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬دو دﻫﻪ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬وزﻳـﺮ‬
‫اﻣﻮر داﺧﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﻔﺖ را ﺗﻨﻬﺎ در ﻛﻤﺘـﺮ از ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺑـﻪ اﺗﻤـﺎم ﺧﻮاﻫـﺪ رﺳـﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪاي ﺑـﻪ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷـﮕﺎه ر‪‬م‪ ،‬ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﺮاي ﺟﻬﺎن در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ 1970‬اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫درك اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻓﻬـﻢ اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﺮا‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲﻫﺎ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮدهاﻧﺪ را آﺳﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒـﻊ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻤﻴﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺒﻊ ﺑـﺎﻻ ﺧﻮاﻫـﺪ رﻓـﺖ‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺑﺪاع ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ و ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳـﺎن اﻧﮕﻴـﺰهاي‬
‫ﺑــﺮاي ‪ (1‬ﻧﮕﻬــﺪاري اﺳــﺘﻔﺎده ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﻣﻨﺒــﻊ ‪ (2‬ﺟﺴــﺘﺠﻮي ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑــﺮاي‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻬﺎ ‪ (3‬ﮔﺴﺘﺮش روﺷﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻛﺘﺸﺎف و اﺣﻴﺎي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺰرﮔﺘـﺮي از‬
‫ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬را ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٤٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛـﻪ از ﺣﻘـﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻣﻌﺎﻫـﺪات و‬

‫ﻗﺮاردادﻫﺎ را ﺑﺎ روش ‪ evenhanded‬اﺟﺮا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺎس و ﭘﺎﻳـﻪاي ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺳﻮد ﺑـﺮدن از ﺗﺠـﺎرت ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨﺪﻛـﻪ ﻓﻨﺮﻫـﺎي رﺷـﺪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻧﺎ اﻣﻨﻲ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬اﺟﺮاي ﺑﻲﺛﺒﺎت ﺗﻮاﻓﻘﺎت و‬
‫ﭘﺎرﺗﻲ ﺑﺎزي ﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺗﺠـﺎرت را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﺎﻳﺮ اﻧـﻮاع ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻌـﺎوﻧﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴـﻢ و‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﺎرب از ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺗﺎ ﻣﺼﻴﺐﺑﺎر و ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨـﺪي ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ اﻳـﻦ ﺗـﺎرﻳﺦ ﻫـﻴﭻ ﺗﻮاﻓﻘـﺎت ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ﻛﻪ اﺷﺨﺎص را ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ آزادي و اﻧﮕﻴـﺰهاي ﺑـﺮاي ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺮه ور و ﻛﺎرآ از ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ -‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ در‬
‫ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪-‬آﻣﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ :‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺸﻮق اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺆﺛﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳـﺖ و‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﺸﻮﻳﻖ اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫» رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺪاومِ در ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺬف ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻲﻣﺼﺮف و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ آﻧﺎن‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ارزان ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﺑﺎﻻ ﻧﮕـﻪ‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪات را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﺳـﻮق ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ‬
‫)ﻛ‪‬ﻠ‪‬ﻴﺮوﻳﻠﻜﻮﻛﺲ(‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪« .‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛـﻪ آزادي ورود ﺑـﻪ ﺑـﺎزار وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن دﻳﮕﺮ ﺣﻀﻮر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬـﺎي رﻗﻴـﺐ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪاي‪ ،‬ﻣﻠﻲ و ﺣﺘﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻣﺠﺒﻮر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮدي‬
‫‪٤٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺆﺛﺮ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﻣﻮاﻓﻖ ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻛﺎرا را از ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑـﺎ ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎي رﻗـﺎﺑﺘﻲ ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم از ﻛﺴﺐ وﻛﺎر ﺑﻴﺮون راﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و رﻗﺒـﺎي‬
‫ﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي رﻗﻴﺐ را از ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ را از ﻃﺮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪات ‪،‬روش‪،‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻗﻴﻤﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣـﺎ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﺟﻮاﺑﮕـﻮي ﺗﻘﺎﺿـﺎي‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻴﺰان ارزﺷﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮف رﻗﺒﺎ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻚ دوﻟﻨﺎﻟﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮر ﻳﺎ ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎه ﻛﺴﺐ و ﻛـﺎر دﻳﮕـﺮ را از ﺑـﺎﻻ‬
‫رﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮوش ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب و ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﺟﻮاب را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻚ روﻧﺎﻟـﺪ ﻣﻮﻓـﻖ ﻧﺸـﻮد ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺎﻧﺪوﻳﭻ ﺧﻮﺷﻤﺰه را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺑﺮﮔﺮﻛﻴﻨﮓ‪ ،‬وﻧﺪﻳﺰ‪ ،‬ﺳﺎب وي‪ ،‬دﻳﺮي ﻛﻮﺋﻴﻦ و ﺑﻘﻴﻪ رﻗﺒﺎ روي ﻣﻲآورﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ در ﻛﺎرﺷﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺧـﻮرد در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻳـﻚ‬
‫ﺑﻨﮕﺎه ﺗﺎزه ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪه ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ روﺷﻬﺎي ﺟﺬب ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻬﺘﺮ در ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ را ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﺟﻨﺮال ﻣﻮﺗﻮر و ﻓﻮرد ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻫﻮﻧﺪا‪ ،‬ﻣﺰدا‪ ،‬ﺗﻮﻳﻮﺗﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد و اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻘﺐﺗﺮ از ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻮﻋﻲ از وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم در ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ اﻧﮕﻴﺰه اي ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﻬﺘﺮ و ﻛﺸﻒ روﺷـﻬﺎي ﻛـﻢ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي و ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎ داﺋﻤـﺎً ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﻛـﺲ ﻧﻤـﻲداﻧـﺪ ﭼـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪاﺗﻲ را ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑﻌـﺪاً‬
‫‪٤٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﺮ واﺣﺪ ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﻪ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺰرگ ﺧﺮﻳـﺪ ﺗﺎﺳـﻴﺲ ﺷـﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ ﻓـﺮوش اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ اﻳﺪه ﻧﺒﻮده اﺳﺖ؟ ﻳﺎ رؤﻳﺎي ﺳـﺎده دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ زود ﻧﺎﭘﺪﻳـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؟ رﻗﺎﺑﺖ ﭘﺎﺳﺦ را اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫در ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎز‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﺑﺮاي اﺑﺪاع و اﺑﺘﻜﺎر آزاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري )ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣـﻲﺷـﻮد( ﻧﻴـﺎز دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺎق ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري وﺟﻮه ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻫﻴﺌـﺖ ﻫـﺎ ﻳﻤـﺮ‬
‫ﺑﻮﻃﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاراﻧﻲ را ﻛـﻪ ﻣﺴـﺌﻮل‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در دﺳﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻳـﺪهﻫﺎﻳﺸـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ ﺗﺎﻳﻴـﺪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن روﺑﻪ رو ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ارزش ﮔـﺬاري‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﻛﺴﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﻳﺎﺑﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺤﺼـﻮل ﺟﺪﻳـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫــﺎﻳﺶ ارزش دارد‪ ،‬ﻛﺴـﺐ و ﻛــﺎر ورﺷﻜﺴـﺖ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺧـﻮرد‪ .‬ﻣﺼــﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬داوران و ﻫﺌﻴﺖ ﻣﻨﺼﻔﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي اﺑـﺪاع و اﺟـﺮاي ﻛﺴـﺐ و ﻛـﺎر‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻪ اﻣﻴﺪوارﻧﺪ در ﻓﻀﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﻴـﺎت ﺧـﻮد اداﻣـﻪ دﻫﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ راﺿﻲ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻓـﻖ اﻣـﺮوز ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ آزﻣـﻮن‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻓﺮدا را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ دادن و ﺑﻪ ﻃـﻮر وﺳـﻴﻊ در ﭘـﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻳـﺪهﻫـﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﻐﻞ و اﻧﺪازة ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺧـﺪﻣﺖ را در ﺣـﺪاﻗﻞ ﻧﮕـﻪ دارد ﻛﺸـﻒ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ ﺧـﻼف ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻮاع ﺑﻨﮕﺎﻫﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﺟـﺎزه‬
‫‪٤٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ را ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ در آورد‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻟﻚ‬

‫آن اداره ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤـﺪود‪ ،‬ﺑﻨﮕـﺎه ﺑـﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن‪،‬‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﻤﻮن )ﺟﻤﻌﻴﺖ اﺷﺘﺮاﻛﻲ( ﻳـﺎ ﻫـﺮ ﺷـﻜﻠﻲ از ﻛـﺎر و‬
‫ﻛﺴﺐ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار‪ ،‬آزاد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﮔﺬراﻧﺪن ﺗﻨﻬﺎ ﻳـﻚ‬
‫آزﻣﻮن اﺟﺒﺎري اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﺆﺛﺮ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎه ﺑـﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻛﺎرﻛﻨـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﺑـﺎ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ را در ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺸـﻜﻴﻼت ﺷـﻐﻠﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ آن را از ﺑﺎزار ﺑﻴﺮون ﺧﻮاﻫﺪ راﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ در ﻣﻮرد اﻧﺪازه ﺑﻨﮕﺎه ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺤﺼـﻮﻻت‪،‬‬
‫ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺰﻳﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻴﻬﺎي ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﺗﻮﻟﻴﺪات را ﺑﺪﺳﺖ آورد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻛﺎﻫﺶ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﻫـﺮ‬
‫واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮاردي ﻣﺸـﺎﻏﻞ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻫﻤﺘﺎﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ﺧﻮدﺷـﺎن‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ و از ﺑﻨﮕﺎه‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و اﻏﻠﺐ ﺑﻨﮕﺎﻫـﺎي ﻛﻮﭼـﻚ ﻋﺎﻗﺒـﺖ از ﺑـﺎزار ﺑﻴـﺮون راﻧـﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ و اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺷﺨﺼﻲ و ﻳﺎ ﺗﻌﺎوﻧﻲﻫﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرآﻣﺪي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎت ﺷﺨﺼﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪات‬
‫ﻓﺮدي ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳـﺨﺘﻲ ﺑـﺮاي رﻗﺎﺑـﺖ‬
‫ﻛﺮدن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻪﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻣﻐﺎزهﻫﺎي ﭼـﺎپ و‬
‫آراﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪٥٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺑـﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬

‫ﻧﻮع و اﻧﺪازه ﺑﻨﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎر و ﻛﺴﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺮ ﭼﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺮخﻫﺎي ﺳﻮد را ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕـﻪ‬
‫ﻣﻲدارد و ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ آن ﻛﺎﻻﻫـﺎ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ در ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ اﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﻣﻘـﺮرات‬
‫دوﻟﺘﻲ ورود ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و از ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﺸـﺎﻏﻞ ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫دﻳﮕﺮان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ رﻗـﺎﺑﺘﻲ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي را ﻛﻨـﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻋـﺚ ﺑـﺎﻻرﻓﺘﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ آدام اﺳﻤﻴﺖ در ﻛﺘﺎب ﺛﺮوت ﻣﻠﻞ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬
‫» اﻳﻦ از روي ﻧﻴﻚ ﺧﻮاﻫﻲ ﻗﺼﺎب ‪،‬ﺳﺎزﻧﺪة آﺑﺠﻮ و ﻳﺎ ﻧﺎﻧﻮا ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻈـﺮ‬
‫ﺷﺎﻣﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺎ ﺧﻮدﻣـﺎن را‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ ﺷـﺎن را ﻣـﻮرد ﺧﻄـﺎب‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ و ﻫﺮﮔـﺰ ﻣـﺎ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ از ﻣﺎﻳﺤﺘﺎﺟﻤـﺎن ﻧﻤـﻲﮔـﻮﻳﻴﻢ اﻣـﺎ آﻧﻬـﺎ از‬
‫ﻣﺰﻳﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪« .‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﻳﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رﻗﺎﺑﺖ ‪ -‬ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻗﻮي ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ‪ -‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬رﻗﺎﺑـﺖ ﭘﻮﻳـﺎ ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻬﺎ‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي ﺷـﻐﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪي را از‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺮون ﺧﻮاﻫﺪﻛﺮد و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ و اﺑﺪاع ﺗﻮﻟﻴـﺪات وﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻬـﺎي‬
‫ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ روﺷﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲدﻫﻨـﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و اﻏﻠﺐ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫روﺷﻬﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲِ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻓﺮاواﻧـﻲ دارد‪ .‬اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‬
‫ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﺳــﺐ و ﮔــﺎري ﻣــﻲﺷــﻮد‪ ،‬ﺳــﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ ﺟــﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻐــﺎزهﻫــﺎي‬
‫ﺧﻮاروﺑﺎرﻓﺮوﺷﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﻬﺎي زﻧﺠﻴﺮه اي ﻏﺬاﻫﺎي آﻣـﺎده و‬
‫‪٥١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻚ دوﻧﺎﻟﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﻴﻌﻲ ﺟﺎﻳﮕﺮﻳﻦ ﻏﺬاﺧﻮري‬

‫ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﭘﺨﺶ ‪ CD‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺿـﺒﻂ ﺻـﻮﺗﻬﺎﻳﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺧﻮدﺷﺎن ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮔﺮاﻣﺎﻓﻮن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺎﺷﻴﻦﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اداﻣـﻪ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ و اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺟﻮزف ﺷﺎﻣﭙﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﭘﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﺗﺨﺮﻳﺐ‬
‫ﺧﻼق« اﺷﺎره ﻛﺮد و اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻪ ﺑﺴـﻴﺎري از ﭘﻴﺸـﺮﻓﺘﻬﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي را ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ و ﺣﻖ ﺑﺎ او ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ در ﻣﻘﺮرات دوﻟﺘﻲ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨـﺪه ﻛـﻪ‬

‫ﺗﺠﺎرت را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻣﻘـﺪار‬
‫آن ﻛﺎﻻ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺗﻌﺎون را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠـﺎرت ﻣﺤـﺪود ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺳـﺒﺐ ﺗﻮﻗـﻒ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺗﺠﺎرت را ﺑﻪ راﻫﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اوﻻً ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ورود ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﺎر واﺷﺘﻐﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻐﻠﻲ را ﺷـﺮوع‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺎزه ﻧﺎﻣـﻪ )ﭘﺮواﻧـﻪ( ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ را ﻛﺴـﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻓـﺮم را ﭘﺮﻛﻨﻴـﺪ و‬
‫ﻣﺠﻮزي از ادارات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻴـﺪ ﺻـﻼﺣﻴﺖ ﻛـﺎﻓﻲ را‬
‫دارﻳﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎدي دارﻳـﺪ و ﺑـﺎ اﻧـﻮاع آزﻣﻮﻧﻬـﺎي دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻘﺎﻣﺎت رﺳﻤﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺷﻤﺎ را رد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻳﺎ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻗﻮام ﺧﻮب و از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ داراي ﻧﻔﻮذ ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٥٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﺮﻧﺎﻧﺪودي ﺳﻮﺗﻮ در ﻛﺘﺎﺑﺶ راز ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :.‬در ﻟﻴﻤﺎ ﭘﺮو ﻳﻚ ﮔﺮوه‬
‫ﻛﺎري ‪ 289‬روز‪ ،‬روزي ‪ 6‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﻣﻘـﺮرات ﻻزم ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﭘﻮﺷﺎك ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﻴﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺴـﻴﺮ ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬
‫ﺑﺎر درﺧﻮاﺳﺖ رﺷﻮه ﺷﺪ ودردو ﻣﻮرد ﺑـﺮاي ﺑﺪﺳـﺖ آوردن ﻣﺠـﻮز ﺑـﺮاي ﺑﻜـﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻛﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬وﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺷﻮه ﺑﺎﻳـﺪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻳﺪ ﺑﺎ آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺧﻢ ﺑﻴﻬﻮده روﺑﻪ رو ﻣﻲ ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫ازاﻳﻦ ﻧﻮع آزادي ﻣﺒﺎدﻟﻪ را ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛـﺮدن رﻗﺎﺑـﺖ‪ ،‬ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﻓﺴـﺎد‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و وارد ﻛﺮدن ﻣﺮدم ﭘﺎك و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ اﻗﺘﺼـﺎدﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨـﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪) .‬ﻳﺎ آﻧﭽﻪ ﺳﻮﺗﻮﺑﻨﺎم ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪ(‪.‬‬
‫دوﻣﺎً آن دﺳﺘﻪ ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﺧﺘﻴﺎرات ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪه اﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ از‬
‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻮد ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد را ﺑـﺎ ﻗـﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛـﻪ‬
‫داراي آوازه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي ﺑﻮده وﻓـﻖ داده اﻧـﺪ‪ .‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً در اواﺳﻂ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1980‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﮔﻤﺮك در ﮔﻮاﻧﺘﺎﻻ اﺟﺎزه ﭘﻴـﺪا ﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﺗﺎ از ﺗﻌﺮﻓﻪ ﮔﻤﺮﮔﻲ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ اﻧﺠـﺎم ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻛﺎري ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ دﻋﻮﺗﻲ آﺷﻜﺎر ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻘﺎﺿﺎي رﺷﻮه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻧﺎاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺗﺠﺎري را ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﺗﺮ و ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺎﻟﺐ ﻣـﻲ ﺳـﺎزد‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎ ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم‬
‫درﺳﺘﻜﺎر‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﻳﺪ دﻗﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻬﻢ ﻧﺒﻮده و ﺗﺒﻌﻴﺾ در آن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﻳـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺪ راه ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ وﺿﻊ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻗﺮاردادﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫‪٥٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎ اﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ در ﻣـﻮرد ﺑـﺎزار‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ دﺳﺘﻤﺰد ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻬـﺎي ﻧﺎراﺿـﻲ را در‬
‫ﺟﻬﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار داده و ﻗﻮاﻧﻴﻦ دوﻟﺘـﻲ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻗﺮاردادي ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳـﺎﻧﻲ ﻣـﻲ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﻛﺎﻫﺶ در اﻧﺪازه و ﺗﻌﺪاد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎ )‪ (1‬ﻛﺴﺐ‬
‫ﻣﺠﻮز از ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ )‪ (2‬اﺧﻄﺎر ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان اﺧﺮاﺟـﻲ از ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﺎه ﻗﺒﻞ )‪ (3‬اداﻣﻪ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮان اﺧﺮاﺟﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻨﻈﺮ آﻳـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻋﻮاﻗﺐ ﺟﺎﻧﺒﻲ آن ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴـﺮد‪) .‬ﻗـﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛـﻪ اﺧـﺮاج‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان را ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ(‬
‫ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺎرﮔﺮان اﺿﺎﻓﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬و‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ رﺷـﺪ اﺷـﺘﻐﺎل در‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫آن ﻧﺮخ ﺑﻴﻜﺎري ﺑﺎﻻ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﻨﺎن زﻳﺮ ‪ 35‬ﺳﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺎزار ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﻏﺮﺑـﻲ‬
‫اوﻟﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻧﺮخ ﺑﻴﻜﺎري در اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻴﻦ ‪ %4‬ﺗﺎ ‪%5‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ در ﻃﻲ ﻳﻜﻲ دو دﻫﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﺎً ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺠﺎرت ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ‬
‫اوﻗﺎت دوﻟﺖ ﻫﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ را ﺑﺎﻻﺗﺮ ازﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣـﺜﻼ ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﺑﺮاي ﺷﻴﺮ ﻳﺎ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﻟﺰام ﻣﻲ ﻛﻨﺪﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻨﺠـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران واﺣﺪﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ دوﻟﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ را ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﻄﺢ ﺑﺎزار ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﺟﺎره آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻫﺎ و ﻛﻨﺘﺮل و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻋﻮارض ﺑﺮق‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫‪٥٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬از ﻧﻈﺮ واﺣﺪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺧـﻮاه ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﻳـﺎ آﻧﻬـﺎ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دو ﺳـﺒﺐ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﻴﺰان ﻣﺒﺎدﻻت و ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻮﻟﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻪ ﻣﺎ در ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻧﻈﻢ دﻫﻨﺪه ﻛﻪ ﺗﺠﺎر را ﺗﺤﺖ ﻓﺸـﺎر ﻣـﻲ‬
‫ﮔﺬارد ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﻫﻤﻮاره ﺿﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺧﻮد را ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻣﻮاﻧﻌﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﺠﺎرت و اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺴﺐ ﻛﺎر ﻣـﻲ ﺷـﻮد را در ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﻧﮕﻪ دارد و ﺑﺎزار ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﻄﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﺎر آﻣﺪ‪ ::‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺘﺎﻧﺴـﻴﻞ ﺑـﺎزار‪ ،‬ﻳـﻚ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬
‫ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺛﺮوت زا ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﻫﺪف ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﺮاي اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﮔـﺎﻫﻲ اوﻗـﺎت ﻻزم‬
‫اﺳﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه را ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑﻜـﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎدوام ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺎ را در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در آﻳﻨﺪه ﻳﺎري رﺳـﺎﻧﻨﺪ( ﻣﻨﺒـﻊ ﺑـﺎﻟﻘﻮه اي ازرﺷـﺪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﻣﻨﺒﻌـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در دﺳﺘﺮس ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ )از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و زﻣـﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻣﻮاد ﺧﺎم( ﻛﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪٥٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﮔﺬاري ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭘﺲ اﻧﺪاز اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺼﺮف روزاﻧﻪ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﺪ(‬

‫ﺷﺨﺺ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار و ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬار داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﺎﻳﺪ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ اﻧـﺪاز‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻫـﺎ ﺑﻬـﺮه ور‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻃﺮح ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري وﻗﺘﻲ ﺛﺮوت ﻳﻚ ﻣﻠﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‬
‫ﻛﻪ ارزش ﻳﻚ ﺳﺘﺎده اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻃﺮح ﻣﺎ ﺿﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮده و ﺛﺮوت را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫـﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺎﻣﻞ و درﺳﺖ ﻃﺮح رﻳﺰي‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻣﻮﻓـﻖ ﻫـﻢ در اﻓـﺰاﻳﺶ ﺛـﺮوت‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴـﺐ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﺗـﻮان ﺑـﺮاي ﺑﻜـﺎرﮔﻴﺮي اﻗﺘﺼـﺎدي‪،‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ داراي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﻧﺪاز را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮف ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺛﺮوت زا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪ اي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را در ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻊ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎزارﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ذﺧﺎﻳﺮ داراﻳﻲ واﻗﻌﻲ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴـﺒﺖ وﺟـﻮه ﻗﺎﺑـﻞ ﻋﺮﺿـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺎزار اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺻﺮاﻓﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﻤﻪ و ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ از ﻗﺒﻴﻞ دارﻧﺪﮔﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻛﻮﭼـﻚ ﺑـﺎ ﺳـﻬﺎم‬
‫داران ﻫﻤﻜﺎري ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي آﻧﻬـﺎ را در ﺑـﺎزار‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲ اﻧﺪازد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﻮدده ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻲ ﻣﻴﻞ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑﺴـﻴﺎري‬
‫از ﻧﻈﺮات و اﻳﺪه ﻫﺎ ﺑﺪون آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺧﻄﺮ ﺳﺎز‬
‫را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٥٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺪﺗﺮﻧﺮ‪ 1‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺒﺮ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ راه اﻧﺪازي ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن او را ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣـﻲ ﭘﺮﺳـﻴﺪﻧﺪ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬ﺻﺒﺢ اﺧﺒﺎر ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻋﻘﻴـﺪه ﺗﺮﻧـﺮ ﻃﺮﻳﻘـﻪ‬
‫ﭘﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺧﺒﺮي را در ﺗﻤﺎﻣﻲ دﻧﻴﺎ ﻋﻮض ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻇﻬﻮر اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺧﻄﺮ ﺳﺎز ﺷـﺪ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫اﻳﺒﻲ‪ 2‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت دﺳﺖ دوم ﺧـﻮد را از ﻃﺮﻳـﻖ اﻳـﻦ ﺳـﺎﻳﺖ‬
‫ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ از ﻗﺒﻴﻞ وﻳﻦ ﻳﺎرد‪ 3‬ﻛﻪ ﺷـﺮاب ﻣـﻲ ﻓﺮوﺧـﺖ‬
‫ﺟﺬب ﺷﺮﻛﺖ دﻳﮕﺮ ﺷﺪ زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸـﺎن را ﺑـﺎ ﻗﻴﻤﺘـﻲ‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫در دﻧﻴﺎﻳﻲ ﺳﺮﺷﺎر از ﻧﺎ اﻃﻤﻨﻴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎي ﻏﻠﻂ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﺑﺪاﻋﺎت و ﻓﻦ آوري ﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺷـﻮد‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻃﺮح ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺿﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺛﺒـﺎت‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻤﺎ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ در ﻃـﻲ زﻣـﺎن‬
‫اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺧﺼﻮﺻﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬
‫ﺳﻮدآور و ﺑﻬﺮه ور ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﺟﻮه ﺷﺎن را در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﻫﺪر ﻧﻤﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻧﮕﻴﺰه ﻗﻮي در ﺟﻬﺖ ﻛﺴﺐ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت دارﻧﺪ و اﺻﺮار در ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮدش در آﻣﺪن اﻃﻼﻋﺎت از ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻧﻤﻮده‬
‫و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ در ﻃﺮح ﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ در آﻧﺠﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲ رود‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫‪- Ted turner‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪-Ebay‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪- Wine yard‬‬
‫‪٥٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﻨﻮع در ﻧﺸـﺎن دادن اﺳـﺘﻌﺪاد و اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي در ﻣﻮرد ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﻓﺮاﺗـﺮ از اﻫـﺪاف ﻫـﺮ ﻣـﺪﻳﺮ‪،‬‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﻳﺎ ادارات دوﻟﺘـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪون ﻳـﻚ ﺑـﺎزار ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ وﺟﻮﻫﺎت ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﺎﺧﺺ در ﺟﻬﺖ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﭘـﻮل زا ﺳـﻮق داده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮﻫﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺗﻮﺳﻂ دوﻟـﺖ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت وارد ﺻـﺤﻨﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻔـﻮذ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺎزده ﺑﺎزار ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻛـﺪاﻣﻴﻦ ﭘـﺮوژه ﺑﺎﻳـﺪ اﺟـﺮا‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮح ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻮد آوري ﺷـﺎن ﺳـﺒﺐ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺛﺮوت ﺑﺸﻮﻧﺪ اﺣﺘﻤﺎل اﺟﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻛﺸﻮرﻫﺎي اورﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ و ﺷﻮروي ﺳﺎﺑﻖ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ را روﺷـﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ‪ 4‬دﻫﻪ )‪ (1990 – 1950‬ﻧﺮخ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري در اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ‬
‫‪1‬‬
‫در آﻣﺪ ﻣﻠﻲ را ﺑـﺮاي ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮخ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻃﺮاﺣﺎن ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﻧﺮخ ﻫﺎي ﺑـﺎﻻي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺎﭼﻴﺰي در اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻧـﺪﮔﻲ ﺷـﺪ زﻳـﺮا ﻣﻼﺣﻈـﺎت‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻗﺘﺼﺎدي در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﻧﻘﺶ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻏﻠﺐ درﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻲ ارزش ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده ﺷـﺪه و ﻳـﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري ﻣﻄﻠﻮب ﻫﻤﻮاره ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ‬
‫اوﻗﺎت دوﻟﺖ ﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕـﻪ داﺷـﺘﻦ ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه در ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﭘـﻮل ﻗـﺮض ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺑﺪﻫﻜﺎران ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻣﻌﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ وام ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺳـﺒﺐ‬
‫‪٥٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫رﻛﻮد ﻃﺮح ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل رﻳﺴﻚ در آﻧﻬـﺎ ﺑﺴـﻴﺎر اﺳـﺖ‪) .‬و ﺑـﺮاي‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻗﺮض دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﻴﺰان ﺑﻬﺮه ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ( ﺣﺘﻲ اﮔـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺛﺮوت ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎزار ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﻮق دادن اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﻃـﺮح ﻫـﺎي ﺑﻬـﺮه ور را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺮدم را از ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮدن دﻟﺴـﺮد ﻧﻤـﻮده‬
‫زﻳﺮا ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز‬
‫ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي وﺟﻮه ﻛﻤﺘﺮي در ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﺳﺖ و ﻫﻨﻮز ﺑـﺪﺗﺮ از‬
‫آن ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻘﻒ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﭘـﻮﻟﻲ ﺗـﻮرﻣﻲ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ و‬
‫اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن آن را ﻧﺮخ واﻗﻌﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﻮرم ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺣﻜﻤـﻲ‬
‫ﺻﺎدر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻛﻤﺘﺮاز ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺑﺎﺷﺪ ﺛﺮوت اﻓﺮادي ﻛﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺪازﻫﺎي آﻧﻬﺎ و ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻠﻪ در ﮔـﺬر زﻣـﺎن از‬
‫ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ و ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺗﺤـﺖ اﻳـﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ اﻧﮕﻴـﺰه‬
‫ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﻋﺮﺿﻪ وﺟﻮﻫﺎت در ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داﺧﻠﻲ وﺟـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﺮار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران‬
‫داﺧﻠﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪﻧﺪ در ﺧـﺎرج ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻛـﺮده و در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاران ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺸﻮر را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎزار ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫داﺧﻠﻲ را از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد‪ .‬ﻛﻤﺒﻮد ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣـﺎﻟﻲ و ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰﻣﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري را در ﺟﻬﺖ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﭘـﻮل زا ﺳـﻮق دﻫـﺪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬارﻫﺎﻳﻲ را در ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﻴﺪ و درآﻣﺪﻫﺎ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و ﺣﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در زﻣــﺎن ﻫــﺎي ﮔﻮﻧــﺎﮔﻮن در دﻫــﻪ ﻓﻌﻠــﻲ ‪ ،1990-1980‬آرژاﻧﺘــﻴﻦ‪ ،‬زاﻣﺒﻴــﺎ‪،‬‬
‫‪٥٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬اوﮔﺎﻧﺪا ﺳﻴﺮاﻟﺌﻮن‪ ،‬اﻛﻮادور‪ ،‬ﻏﻨﺎ و ﺗﺎﻧﺰاﻧﻴﺎ ﻧـﺮخ ﺳـﻮد داﺧﻠـﻲ را ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﻛﺮده و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ ﺗﻮرﻣﻲ را دﻧﺒﺎل ﻛﺮدﻧـﺪ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺗـﻮرم ﺑـﺎ ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪه و ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﺳﭙﺮده ﻫﺎي ﭘﺲ اﻧـﺪاز‪ -‬در ﭼﻨـﻴﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎﻳﻲ‬
‫اﻏﻠﺐ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮد و ﻧﺮخ رﺷﺪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺸـﻮرﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﻴﻠﻲ اﻧﺪك دارﻧﺪ‪ ،‬از در آﻣﺪ ﺑـﺎﻻﺗﺮي ﺑﺮﺧـﻮردار ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﺷﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﻮﻟﺪ و ﺑﻬﺮه ور ﺳﻮق ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻪ ﻃـﻮر واﺿـﺢ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه و اﺟـﺮا ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻃﺮح ﻫﺎي ﭘﺮﺳﻮد و ﭘﻮل زا ﺳﻮق‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ در آﻣﺪ ﻫﺎ و ارﺗﻘﺎي ﺳـﻄﺢ زﻧـﺪﮔﻲ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻃﺒﻴﻌـﻲ آن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ دوﻟﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻣﺤﺪود ﻛﺮده‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬
‫ﺛﺎﺑﺖ دارﻧﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺗﺨﺼـﻴﺺ ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ ﻧـﻪ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻛﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﺑـﺮاي‬
‫اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﺛﺒﺎت ﭘﻮﻟﻲ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﺗﻮرﻣﻲ ﻋﻼﺋﻢ ﻗﻴﻤﺘﻲ را ﻣﻨﺤـﺮف‬

‫ﻛﺮده و اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﭘﻮل آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻮل وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﺳـﺖ و ﺳـﺒﺐ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد زﻳﺮا ﺑﺎﻋﺚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻛـﺎﻻ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮل ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺳﺎزد ﺗﺎ از ﻣﺒﺎدﻻت ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻛﻪ درﮔﻴﺮ درآﻣﺪﻫﺎ و ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻮد ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ و وﺳﻴﻠﻪ اي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي‬
‫آﻳﻨﺪه ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﻮل ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎ را‬
‫در ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻪ داري ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻮد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺷـﺎﻣﻞ ﺗﻤـﺎم‬
‫‪٦٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺮاﺣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺳﻮد ﻣﻨﺪ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺛﺒـﺎت ارزش آن دارد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﻮل ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻈﻴﺮ ﻳﻚ زﺑـﺎن ارﺗﺒـﺎﻃﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺪون‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﺮاي ﮔﻮﻳﻨﺪه و ﺷﻨﻮﻧﺪه دارد‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻏﻴـﺮ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻮل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻮل وﺿﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ارزش ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي وام ﮔﻴﺮﻧـﺪﮔﺎن و اﻓـﺮاد وام دﻫﻨـﺪه‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ دﻻﺋﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺮاي ﻗﺮض دادن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﻧـﺪاز و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري داراي رﻳﺴﻚ ﻣﺎزاد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻣﻌـﺎﻣﻼت )از ﻗﺒﻴـﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺎﻧﻪ و ﻳﺎ اﺗﻮﻣﻴﺒﻞ( ﺑﺎ رﻳﺴﻚ اﺿﺎﻓﻲ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ارزش ﭘﻮل‬
‫ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺳﻮدآور اﻧﺠﺎم ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در آﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷﺪن ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻫﻤﻜﺎري ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ رازي درﺑﺎره ﻋﻠﺖ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري ﭘﻮﻟﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬
‫ارزش ﭘﻮل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘـﻮل‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎﻫﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﺮخ ارزش ﺧﺮﻳـﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ و‬
‫ﭘﻮل ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل ﺑﺴـﺮﻋﺖ و ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ارزش‬
‫ﭘﻮل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣـﻲ رود‪ .‬اﻏﻠـﺐ اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﭘﻮل را ﭼـﺎپ ﻛـﺮده و ﻳـﺎ آن را ازﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰي ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺧﻮد ﻗﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران اﻏﻠﺐ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻛﺎرﮔﺮي و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻔﺘﻲ و‬
‫ﻳﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن را ﻣﻘﺼﺮ ﺗﻮرم ﻣﻲ داﻧﻨﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻳﻚ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗـﻮرم‬
‫ﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ دارﻧﺪ و آن رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮﺿـﻪ ﭘـﻮل‬
‫ﻛﺸﻮرﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﭘﻮل راﻳﺞ آن‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ و ﭼﻚ ﻫﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ آن ﺗـﻮرم و اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫‪٦١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮﻟﺸﺎن را ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬
‫ﻧﺮخ آﻫﺴﺘﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دادﻧـﺪ ﻧﻈﻴـﺮ ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴـﻪ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴـﺘﺎن و آﻣﺮﻳﻜـﺎ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﻛـﻮﭼﻜﻲ ﻣﺜـﻞ ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﺳـﻮﺋﺪ و ﻛـﺎﻣﺮون‪ ،‬در اواﺧـﺮ‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1990‬ﻳﻚ ﻧﺮخ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻮرم را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‬

‫ﺟﺪول ‪1‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﻧﻴﺰ ﺗـﻮام ﺑـﺎ آن‬
‫رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )داده ﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻨﺎ‪ ،‬وﻧﺰوﺋﻼ‪ ،‬و ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ و ﺟﺎﻣﺎﺋﻴﻜﺎ و‬
‫اﻛﻮادور را ﺑﺒﻴﻨﺪ( ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي رﺷﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗـﻮرم ﻓـﻮق اﻟﻌـﺎده )اﺑﺮﺗـﻮرم(‬
‫ﺷﺪ‪) .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺗﺮﻛﻴﻪ‪ ،‬اﻛﺮاﻳﻦ‪ ،‬روﻣﺎﻧﻲ و ﺟﻤﻬـﻮري دﻣﻜﺮاﺗﻴـﻚ ﻛﻮﻧﮕـﻮ‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد( وﻗﺘﻲ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﭘﻮل و ﻋﺮﺿﻪ آن در اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫در دﻫﻪ ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﻫﺮ ﻛﺸﻮري ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ رﺷﺪ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ‬
‫ﭘﻮﻟﻲ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻜﺲ ﻫﺮ ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﻓﺰاﻳﻨـﺪه را‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻳﻚ دوره اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﭘﻮﻟﻲ را ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﭘﻮﻟﻲ و ﺗﻮرم ﻳﻜﻲ از ﺳﺎزﮔﺎرﺗﺮﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت در ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ در ﻳﻜﺴـﺎل ‪ %20‬و در ﺳـﺎل‬
‫ﺑﻌﺪ ‪ %50‬و ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از آن ‪ %15‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗـﻮرم ﺳـﺒﺐ از‬
‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ روﻧﻖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺮاد و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﻘﻮﻻﻧﻪ در ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻬﺎ و ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑـﻪ ﺧﻄـﺮ‬
‫ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه در ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﭘـﺮ‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺟـﺪا از اﻳـﻦ ﻧﺎاﻃﻤﻴﻨـﺎﻧﻲ ﻫـﺎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪه درﮔﻴﺮ ﻳﻜﺴﺮي ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻫﺎي ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت در‬
‫‪٦٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ از ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﺑـﺎ ﺛﺒـﺎت‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺳـﻮد ﺣﺎﺻـﻠﻪ از ﺗﺠـﺎرت و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﺗﻮرم ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺮدم وﻗـﺖ ﻛﻤﺘـﺮي را‬
‫ﺻﺮف ﺗﻮﻟﻴﺪ و وﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺻﺮف ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از داراﻳﻲ ﺧـﻮد ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ دﻗﻴﻖ ﺗﻮرم ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎﺑﻮدي داراﻳﻲ اﻓـﺮاد ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻟﺬا اﻓﺮاد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﻴﺎب را در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻜﺎر ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮي ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻧﺮخ ﺗﻮرم آﻳﻨﺪه ﺣﺮﻛـﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد‪ .‬ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﻦ اﻣـﻮر‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺎ ارزﺷـﻤﻨﺪﺗﺮاز ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ آﻧﻬـﺎ در‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﭘﻮل ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه‪ ،‬و اﺷﻴﺎء ﻫﻨﺮي ﭘﻴﺶ ﻣـﻲ رود‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺗﻮام ﺑﺎ ﺗﻮرم اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎي ﺳﻮد آوري ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳـﺎزي و ﻓـﻦ آوري ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺳﻮد آورﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي ﭘـﺮ‬
‫ﺳﻮدﺗﺮ ﺑﻄﺮف ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻢ ﺳﻮدﺗﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺨﺮب ﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﺗـﻮرم از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ اﻋﺘﺒـﺎر و اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺮدم از دوﻟﺖ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧـﺪ‬
‫ﺗﺎ از اﻓﺮاد و داراﻳﻲ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ دوﻟﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺎﻋـﺚ اﺧـﺘﻼل‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﻠﻖ ﭘﻮل و ﺧﺮج آن و ﻛـﻢ ﻛـﺮدن ارزش‬
‫آن ﻓﺮﻳﺐ دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ دوﻟﺘﻲ اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ از اﻣﻮال آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺮات ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﺪ و ﻗﺮاردادﻫﺎ را اﺟﺮا و ﺧـﻼف‬
‫ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﺠﺎزات ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻣﻴﺰان ﭘﻮل راﻳﺞ ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻮر ﻣﺠﺎزات‬
‫‪٦٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه آب ﭘﺮﺗﻘﺎل ﻣﺤﺼـﻮل‬
‫ﺧﻮد را رﻗﻴﻖ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻓﺮوﺷﺪ و ﻳﺎ در ﺷﻐﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫در ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد ﺗﻘﻠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻛﻨﺘﺮل رﺷﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل‪ :‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل ﺑﺎﻧـﻚ‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ‪-‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻧﻴﻦ رﺳﻤﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ -‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ از ﻃﺮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ از ﻃـﺮف ﻗـﺎﻧﻮن ﻣﻠـﺰم‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم را در ﺳﻄﺤﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و ﻳـﺎ از ﺷـﻐﻞ ﺧـﻮد ﻋـﺰل‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﺣﻘﻮق ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺴﺌﻮل و وﺟﻮه اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ و ﺛﺒﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﻚ‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻌﺪادي از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﭘﻮل‬
‫راﻳﺞ ﺷﺎن را ﺑﻪ ﭘﻮل دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد و از ﺛﺒـﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﺮخ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ارز ﺑﻴﻦ ﭘﻮل داﺧﻠﻲ و ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻮﺟﻮد آورد ﻛﻪ ارﺗﺒـﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨـﮓ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﺶ را )اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺷﻮد( ﺑﻪ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در ﭘﻮﻟﻬـﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺻﺪ در ﺻﺪ ذﺧﻴـﺮه ﺑـﺎﻧﻜﻲ ﺑـﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻴﺌـﺖ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻤﻮاره درﺣﺎل ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ﭘﻮل داﺧﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺮخ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮓ ﮔﻨﮓ اﻳﻦ روﻳﻜـﺮد را در ﻃـﻮل ﭼﻨـﺪﻳﻦ‬
‫دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاي ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮدن ارز داﺧﻠﻲ ﺧﻮد ﺑﺎ دﻻر آﻣﺮﻳﻜﺎ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻧﺮخ‬
‫ﺗﻮرم در ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﭘﻮل راﻳﺞ ﺧﻮد را ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﻮل ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ ﻛﺮده اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬راه دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ارز ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ آن ارز ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﭘﺎﻧﺎﻣـﺎ دﻻر آﻣﺮﻳﻜـﺎ را ﺑـﺮاي ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ ‪100‬‬
‫ﺳﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻮل راﻳﺞ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﻛﺸﻮر اﻛﻮادور ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫‪٦٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫دﻻر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻮل راﻳﺞ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد اﻳﻦ ﻛﻤﻲ ﺑﺎ ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ ﺧـﻮدش‬
‫ﭘﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﻧـﺮخ ﺗـﻮرم‪،‬‬
‫ﭼﻘﺪر ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﭘﻮل راﻳﺞ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت را ﺑﺎ ﭘﻮﻟﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﺪا از ﭘﻮﻟﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ دوﻟـﺖ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﺮده؟ آﻳﺎ ﭘﻮل داﺧﻠﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ارزﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤـﻮد و آﻳـﺎ‬
‫ﺑﺎﻧﻜﺪاران ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺲ اﻧﺪازﻫﺎ و ﺣﺴﺎب ﻫﺎي ﺟﺎري را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﻮﻟﻬﺎي راﻳﺞ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﺟﻮاب ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺳﺌﻮاﻻت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﭘﻮل اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﭘﻮل اﻣﺮي ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺛﺒﺎت ﭘﻮﻟﻲ ﺳﻮد‬
‫ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺒﺎدﻻت دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم زﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد و ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﭘﻲ ﻧﺒﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ‬
‫دﭼﺎر ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ و ﻣﺮدم ﻛﺸﻮر دﭼﺎر ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﻧﺮﺧﻬﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪات زﻣﺎﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‬

‫ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ درآﻣـﺪ ﺧـﻮد را در اﺧﺘﻴـﺎر داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻠﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫـﺎ ﺗﻌﻄﻴـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﺮوه ﺑـﻲﺷـﻤﺎري از ﻣـﺮدم ﮔﺮﺳـﻨﻪ در ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬـﺎ در‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺎر ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﭘﺘﺮزﺑﻮرگ ‪(1932‬‬
‫‪٦٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ ﺑـﺎﻻ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺳـﻬﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮي از درآﻣـﺪ را ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و اﻧﮕﻴـﺰه ﻛـﺎرﻛﺮدن و اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﺎرآﻣـﺪ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﭘـﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻗﺴـﻤﺘﻲ از اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫درآﻣﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﻄﺢ از درآﻣﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل در اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه در ﺳﺎل ‪ 2003‬اﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻟﻴﺎت درآﻣـﺪي ﺑـﻪ ازاي ﻫـﺮ ‪40‬‬
‫ﻫﺰار دﻻر ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد ﺻﺪ دﻻر ﺑﻪ درآﻣﺪش اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد‬
‫‪ 25‬دﻻر از ﻫﺮ ﺻﺪ دﻻر را ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﭙﺮدازد و ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺎ ﻧـﺮخ ﻧﻬـﺎﺋﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ‪ 25‬درﺻﺪي‪ .‬روﺑﺮو ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت آن ﺳـﻬﻢ اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﺑﺮدرآﻣﺪ را ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ اﺟﺎزه دارد ﻧﮕﻬﺪارد‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫ﺳﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﭼﺮا وﻗﺘﻲ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ ﺑﺎﻻﺳـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪات و‬
‫درآﻣﺪﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اوﻻً اﮔﺮ ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺎرﮔﺮان از ﻛﻮﺷـﺶ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻟﺴﺮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻬﺮهوري ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﺗﺎ ‪ 55‬ﻳﺎ ‪ 60‬درﺻﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود اﺷﺨﺎص ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﺼـﻒ اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫درآﻣﺪﺷﺎن را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم اﺟـﺎزه‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ درآﻣﺪﺷﺎن را ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ ﻟﺬا ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ درآﻣﺪ زﻳﺎد داﺷﺘﻦ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ زن و ﺷﻮﻫﺮ ﻫﺮ دو ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت از ﻛـﺎر ﺑﻴـﺮون ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻛﺎر در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻧﻤـﻲﺷـﻮد و‬
‫دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻤﺘﺮي ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ زودﺗﺮ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺖ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻳـﺎ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻄﻴﻼت ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﻴﻜﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﺮﻛﺎري را ﻗﺒـﻮل ﻧﻤـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻳﻚ ﺷﻐﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﺎﻻﺗﺮ را رد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷـﻐﻠﻬﺎي ﭘﺮﺧﻄـﺮ و‬
‫ﭘﺮﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻤﻲ روﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﮔﺮوه ﻓﻌﺎﻻن ﻳﻚ ﻛﺸﻮر را ﺑـﻪ ﻛﺸـﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛـﻪ‬
‫‪٦٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮي دارﻧـﺪ ﻣﻬـﺎﺟﺮت دﻫـﺪ و اﻳـﻦ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻨﻲ ﻫـﺎ اﻧـﺪازه و‬
‫ﺑﻬﺮهوري ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻣﻮﺟﻮد را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺧـﻮد ﺳـﺒﺐ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داد و ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ در‬
‫اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﻛﻢ ﻛﺎري ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻪ ﺧﺎص آﻣﻮزش دﻳﺪه ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻤﻜﻦ آن اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺎرش را ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺧﺎص ﺧﻮدش اداﻣﻪ دﻫـﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎً اﮔـﺮ آن ﺷـﺨﺺ در‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ درآﻣﺪ ﺳﺎﻟﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﺧﻴﻠـﻲ از ﺟﻮاﻧﺘﺮﻫـﺎ ﻛـﻪ‬
‫آﻣﺎدﮔﻲ ﻻزم را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻳﻬﺎي ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻠـﻴﻢ دﻳـﺪن ﺷـﻐﻠﻲ‬
‫ﺧﺎص ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫـﺎ از ﻛـﺎر دﻟﺴـﺮد ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻌﻀﻲ از آﺛﺎر ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑـﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ روي ﺗـﻼش ﻛـﺎري‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و آﻧﺮا ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﺑﻬﺮهوري و ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت را ﺑﻪ ﻃﺮق دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ )ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ( ﺷﻜﺎﻓﻲ ﺑﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن و ﺧﺎﻟﺺ درﻳﺎﻓﺘﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪان اﻳﺠﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮدن ﻛﺎرﮔﺮان از آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﻛﺎرﮔﺮان درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻘﺒﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻜﺎف‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد اﺷﺘﻐﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮدن اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺎرﮔﺮان ﻛﺎرﺷﺎن را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬
‫روي ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻗﺎﺑـﻞ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﻧﻴﺴـﺖ و اﻣـﻮال و‬
‫داراﺋﻲﻫﺎ ﻧﺎاﻣﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀـﻲ اﻓـﺮاد ﺑـﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در آن ﺑﻬﺮهوري ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا در آﻧﺠـﺎ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻻً ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﺎش ﺣﺮﻓـﻪ اي را‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺮد و اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻨﺰﻟﺘﺎن را ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ‬
‫‪٦٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﻤﺎ ﻣﻬﺎرت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﺎز اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺎﻻ ﻳﻚ ﻧﻘﺎش ﺣﺮﻓﻪاي ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﺑـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اي ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻗﺎدرﻳﺪ آن را ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ وﻗﺘﺘـﺎن را ﺻـﺮف‬
‫اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺎﻻ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺸﺎﻏﻞ آزاد روي ﻣـﻲآورﻧـﺪ و ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﮕﻴـﺮ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻏﻞ آزاد ﻛﺴﺮ ﻣﺨﺎرج ﺷﺨﺼﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛـﺎري و ﺗﻬﻴـﻪ ﺿـﻤﻴﻤﻪ‬
‫ﮔﺰارشﻫﺎي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺎﻳﺪيﻫﺎ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺎﻛﺎراﻣـﺪ و ﻧﺎﺳـﺎﻟﻢ اﺳـﺖ‪ .‬دوﻣـﺎً ﻧـﺮخ‬
‫ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ ﺳﻄﺢ و ﻛﺎرآﺋﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺧﺎرﺟﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮﺟـﺐ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران داﺧﻠﻲ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري از ﺧﺎرج ﻛﺸـﻮر‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ و ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﭘـﺎﺋﻴﻦﺗـﺮي دارد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﺑﻬـﺮهور را ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺪام ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪ‬
‫ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺮاي رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران داﺧﻠﻲ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﭘﺮوژهﻫﺎﺋﻲ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ درآﻣﺪ ﺟﺎري آﻧﻬﺎ را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﭘﺮوژهﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺑـﺎزدﻫﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ اﻣـﺎ ﺳـﻮد ﻣﻌﺎﻓﻴـﺖ ﻣﺎﻟﻴـﺎﺗﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ ﺣﺬر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻣﺮدم را ﻗـﺎدر ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ از ﭘﺮوژهﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺎﻻ ﻧﻤﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﺳـﻮد ﺑﺒﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎي‬
‫ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺮاف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﻲ دور ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﺎً ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ اﻓﺮاد را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎﺋﻲ را ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﻛﺮدن ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺑﺠﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﻛﺮدن ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳﺘﻪ دوم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷـﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﻛـﺮدن ﻫﺴـﺘﻨﺪ اﻓﺮادﻳﻜـﻪ آﻧﻬـﺎ را‬
‫‪٦٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ را ﻣﺘﺤﻤـﻞ ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدارﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻧـﺮخ ﻧﻬـﺎﺋﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺎرج ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﻛﺮدن ﻧﺴﺒﺘﺎً ارزان ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ 1970‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻟﻮﻛﺲ روﻳـﺲ روﻟـﺰ را ﺧﻴﻠـﻲ ارزان‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ آن ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫـﺎ ﺗـﺎ ﺣـﺪ ‪98‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﻮد و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻧﺮﺧﻲ روﺑﺮو ﻣﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﻛﺮدن ﺑﺨﺮد ﭼﺮا ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫راﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻜﻨﺪ؟ در ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻳﻚ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار درآﻣﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲداد و اﻳﻦ درآﻣﺪ ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﺎ ‪ 70‬درﺻﺪ اﻓﺖ ﻛﺮد و ﻓﺮوش روﻳﺲروﻟﺰ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﺋﻲ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺷﺨﺎص را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را در ﻣﻮرد‬
‫اﻗﻼم ﻛﺎﻻﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﻛـﺮدن اﺳـﺖ‪ ،‬ﺧﻴـﺮ)ﻳـﺎ آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺗﺠﺎرت ﻳﺎ ﺣﺮﻓﻪ از درآﻣﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﺴﺮ ﺷـﻮد(‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻧﻬـﺎﺋﻲ ﺑـﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ روي اﻗﻼﻣﻲ ﺧﺮج ﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﺸـﺎن ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻛﺴﺮ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺠﺎد دﻓﺘﺮﻫﺎي ﮔﺮان و راﺣـﺖ‪ ،‬ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴـﻬﺎي ﻛـﺎري‬
‫ﻫﺎواﺋﻲ‪ ،‬و ﻣﺰاﻳﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﻟـﻮﻛﺲ‪ ،‬ﺳـﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري و ﻃﺮح ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ‪ .‬ﭼﻮن ﭼﻨـﻴﻦ ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻗﺎﺑـﻞ ﻛﺴـﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎي آﻧﻬﺎ را ﻛﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺧﺮﻧﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺧﺮﻳـﺪ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺮاف ﻛﺮدن و ﺑﻲﻛﻔﺎﻳﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻴﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺮخ ﺑـﺎﻻي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬـﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ‪ ،‬ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻛﻨـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫‪٦٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده از ﻣﻨﺎﺑﻊ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ و ﻣـﺎﻧﻊ ﺗﺮﻗـﻲ روز اﻓـﺰون‬
‫درآﻣﺪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﺗﺠﺎرت آزاد‪ :‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻓـﺮوش ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ اﺳﺖ را وارد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎرت آزاد ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺳﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧﺪازهاي ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ اﺟﺒـﺎري ﻫﺴـﺘﻨﺪ و‬
‫دﺳﺘﻪ اي از ﻣﺮدم را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ دو وﺟﻮد دارد ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدن وﺳﻴﻠﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ آن ﺟﺎﻣﻌـﻪ و ﻣـﺮدم‪،‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن را از ﺗﺠﺎرت ﺑﺎز ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ وﺳـﻴﻠﻪاي ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را از ﺗﺠﺎرت ﺑﺎز ﻣﻲدارد‪.‬‬

‫ﻫﻨﺮي ﺟﻮرج‪:‬‬
‫ﻳﻚ اﺻﻞ ﻻزم در ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪاي اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮردي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ‬
‫از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﺠﺎري اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺎﻻﻫﺎ‬
‫و ﺧﺪﻣﺎت را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ دﻳﮕﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪« .‬‬

‫ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫او‪‬ﻻً ﻣﺮدم ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي وﻗﺘﻲ ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪات و ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﺗﺠﺎرت ارزانﺗﺮ از ﺗﻮﻟﻴﺪ داﺧﻠـﻲ آﻧﻬـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ اوﻟﻴـﻪ در ﻣﻴـﺎن ﻛﺸـﻮرﻫﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮ ﺧﺮج ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫در ﻛﺸﻮري دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﺑﺎ آب و‬
‫‪٧٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﻮاي ﮔﺮم و ﻣﺮﻃﻮب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮزﻳﻞ و ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ داراي ارﺟﺤﻴـﺖﻫـﺎي وﻳـﮋهاي در‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻬﻮه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻛﺎﻧﺎدا و اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ‪ -‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻣـﻴﻦ ﻓـﺮاوان اﺳـﺖ و‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ وﻳﮋهاي ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺪم‬
‫و ﻓﺮآوردهﻫﺎي داﻣﻲ و ﮔﻮﺷﺘﻲ دارﻧﺪ و ﻣﺮدم ژاﭘﻦ ‪-‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻛﻤﺒـﻮد زﻣـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ -‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻛﺎر ﺑﺮاي ﻛﺎر در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﻫﻤﭽـﻮن ﻟـﻮازم‬
‫دورﺑﻴﻦ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﺻـﺎدرات ﺗﺨﺼـﺺ و ﻣﻬـﺎرت ﺑـﺎﻻﻳﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﺠﺎري اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﺰﻳﺖ دارﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﻮب ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ آن ﺑـﺎﻻ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷﺪن و ﺗﺠﺎرت ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻛﻞ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫـﺪ‬
‫و ﻣﺮدم در ﻫﺮ ﻛﺸﻮري ﻗﺎدرﻧﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ زﻧـﺪﮔﺎﻧﻲ را ﺑﺪﺳـﺖ آورﻧـﺪ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﺮا از راﻫﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﻣـﺎً‪ ،‬ﺗﺠــﺎرت ﺑــﻴﻦاﻟﻤﻠــﻞ اﺟــﺎزه ﻣــﻲدﻫــﺪ ﻛــﻪ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن داﺧﻠــﻲ و‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺻﺮﻓﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻘﻴﺎس ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي ﺑﺮاي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺠـﺎرت ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻫﺮ واﺣﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ از وﻗﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮاً واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﺑﺎزارﻫـﺎي‬
‫داﺧﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺑﺮاي ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻧﺴﺎﺟﻲ ﻫﻨـﮓ ﻛﻨـﮓ‪ ،‬ﺗـﺎﻳﻮان و ﻛـﺮه‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ از ﺗﻮﻟﻴﺪات در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺎﻻ ﺑﻬﺮه ﻣﻨـﺪ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ داﻣﻨﻪ ﻓﺮوش ﺧﻮد را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﻮاﻫــﺪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﭼــﻮن ﺑﺎزارﻫــﺎي داﺧﻠــﻲ ﻧﺴــﺎﺟﻲ ﺑــﺮاي آن ﻛــﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨــﺪ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻮﭼـﻚ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﺴﺎﺟﻲ در اﻳﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺗﺠـﺎرت‬
‫‪٧١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳـﺎدي ﻓـﺮوش داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و در ﺑﺎزارﻫـﺎي‬

‫ﺟﻬﺎﻧﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﺎ ﺗﺠـﺎرت ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن داﺧﻠــﻲ ﺑﻮاﺳــﻄﻪ ﺧﺮﻳــﺪ از ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن ﻋﻤــﺪه ﺳــﻮد ﺑﺒﺮﻧــﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎ را اﻣﺮوزه ﻃﺮاﺣﺎن و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪاﺗﻲ اش را ﺑﭙﻮﺷـﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﻴﺎزش از ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ ﺑﺨـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﺠـﺎرت‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﻮﺋﻴﻨﻚ و ارﺑﺎس ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫـﺎي زﻳـﺎدي را ﺑـﺮاي ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻫﺮ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎﺋﻲ ﭘﺮواز ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي از ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﻤﺪه ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﺎً‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻮﻳﻖ رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺎزارﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﺋﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﻮع ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ و ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗـﺮ‬
‫ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠﻲ را روي ﻧﻮك اﻧﮕﺸـﺘﺎن ﭘـﺎ ﻧﮕـﻪ‬
‫ﻣﻲدارد آﻧﻬﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﺸـﺎن را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺨﺸـﻨﺪ و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن وﺟﻮد ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺧـﺎرﺟﻲ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎبرا ﺑﺮاي ﻣﺼـﺮفﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ‬
‫ﺑﺮﻗﺮارﻧﺒﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ اي از ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﺳﺎزي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻪ وﻗﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺳﺨﺖ از ﻃﺮف ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ژاﭘﻨـﻲ در ﺳـﺎل ‪1980‬‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﺳﺎزي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺳﺨﺖ ﻛـﺎر ﻛﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ وﺳﺎﺋﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎ و ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻬﺎي ﺳﺒﻚ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﭼـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻛـﻪ در‬
‫ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻪ آﻧﻬـﺎ ﻛـﻪ در داﺧـﻞ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻗﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺧﺎرﺟﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪٧٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻏﻠﺐ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﻘﺮراﺗﻲ را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه ﺗﺠﺎرت ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺘﻬﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮﻛﻲ و ﺳﻬﻤﻴﻪ اي ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻧـﺮخ ﻣﺒـﺎدﻻت را‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻘﺮرات ﺑﻮرﻛﺮاﺗﻴﻚ روي ﺻﺎدرات ﻳﺎ واردات اﺟﺮا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺒﺎدﻻت را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺳﻮد ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺒﺎدﻻت را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮي ﺟﻮرج ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ » :‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠـﺎري ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻧﻬﺎ را روي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮدم ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮق ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ دﺷﻤﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻗﺼﺪ‬
‫دارد ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﺪ و در اﻳﻨﺠﺎ ﺧﻮدﻣـﺎن اﻳـﻦ ﻣﺤﺎﺻـﺮه را از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪« .‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻏﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي وارداﺗـﻲ ﻗﺎدرﻧـﺪ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻐﻞ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه را ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴـﺮﻳﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ ﻧﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻛﻠﻴـﺪي ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن درآﻣﺪﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧـﺪازه ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻚ روز ﻛﺎر ﻛﻨﻴﻢ و ﮔﻮداﻟﻬـﺎﺋﻲ را‬
‫ﺣﻔﺮ ﻛﻨﻴﻢ و ﻓﺮدا دوﺑﺎره آﻧﻬﺎ را ﭘﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻏﻞ ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻣـﺎ‬
‫اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و ﺑﻲﭘﻮﻟﻲ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻧـﻮع ﻣﺸـﺎﻏﻞ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ارزشﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺳﻄﺢ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻧـﺪﮔﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ را ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﺑﻴـﺎورﻳﻢ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ارزشﻣﻨﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳـﻌﻪ دﻫـﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎرت ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻛﻨﺎن ﻳـﻚ ﻛﺸـﻮر‬
‫اﺟﺎزه دارﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﺠﺎرت ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن داﺧﻠـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارزش را از ﻣﺨﺎرﺟﺸﺎن ﺑﺪﺳـﺖ ﺑﻴﺎورﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﺸـﺎن را در‬
‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫‪٧٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﺎﻟﻜﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻛﺎﻻﻫﺎ‬
‫و ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﺎارزشﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اي در ﺗﻮﻟﻴﺪات و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫آن ﺳﻄﻮح درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ واردات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﺷﻮد زﻳﺮا ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺪازه آﻧﻬﺎ را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ ﻳﺎ ﺑـﺪون‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺎﻫﺸﺎن دارد اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ اﺷﺘﻐﺎل را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻬﻤﻴﻪﻫﺎ و ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮﻛﻲ و ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ را ﺑﺮاي‬
‫ﻗﺪرت ﻓﺮوش ﺧﺎرﺟﻴﺎن در آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺟﺮا ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫـﻢ در ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎن ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺎرﺟﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ را ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آﻣﺮﻳﻜﺎ را‬
‫ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬واردات ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎرﺟﻴﺎن اﻳـﻦ ﻗـﺪرت ﺧﺮﻳـﺪ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن را از ﺻﺎدرات ﻣﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺧـﺎرﺟﻲﻫـﺎ ﻗـﺎدر ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ ﺑـﻪ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻻر ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ از آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲﻫـﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫـﺎي وارداﺗـﻲ ﺑﻄـﻮر ﻏﻴـﺮ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺻـﺎدرات را ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪات و اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺻﺎدراﺗﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻫﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛـﺎرﺑﺮان داﺧﻠـﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺳﺎزي و ﻟﻮازم ﺧـﺎﻧﮕﻲ( ﻣﺠﺒﻮرﻧـﺪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ رﻗﺎﺑـﺖ در‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺳﺨﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪي آﻫﻦ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 2002‬ﺗﺎ ‪ 2004‬ﻧﺸﺎن داد اﺷـﺘﻐﺎل در ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي زﻳﺎدي از آﻫﻦ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻣﺜـﺎل دﻳﮕـﺮ در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪي روي ﺷﻜﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ ﻗﻴﻤﺖ داﺧﻠـﻲ ﺷـﻜﺮ را‬
‫‪٧٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﻃﻲ دﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮد‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﺎﻻي‬
‫ﺷﻜﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺷﻜﻼتﺳﺎزي را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮد و دﻳﮕﺮ ﻛﺎرﺑﺮان ﻋﻤﺪه‬
‫ﺷﻜﺮ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻜﺮ را ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎي ﭘـﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ اﺷـﺘﻐﺎل را‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردﻧﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ اﺷﺘﻐﺎل از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰاﻳﺶ اﺷﺘﻐﺎل در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻜﺮ ﺟﺒﺮان ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﻧﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ و ﻧﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان و دﻳﮕﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ را‬
‫ﺑﺴﻮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﻧـﺎﻗﺺ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ و ﻗـﺎدر‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺆﺛﺮ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴـﺪات و اﺷـﺘﻐﺎل در‬
‫ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ در آن ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮاﺣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫـﺎ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ رﻗﺎﺑـﺖ ﺣﻘﻴﻘـﻲ ﺑـﺎ ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر و ﺳـﺎﻳﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ را ﺑـﻪ ﻧـﻮاﺣﻲ دور‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهوري ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻫﻢ ﺳﻄﻮح درآﻣﺪ در آﻣﺮﻳﻜﺎ را‪.‬‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﮔﺮان اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺎرﺟﻴﺎﻧﻲ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﺑﺎ درآﻣﺪي ﺑﻪ اﻧﺪازه دو ﺗﺎ ﺳﻪ دﻻر در‬
‫ﻫﺮ روز ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دﻳـﺪﮔﺎه ﻏﻠـﻂ از ﺑـﺪ ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﻛـﺮدن ﻣﻨﺸـﺎء دﺳـﺖ‬
‫ﻣﺰدﻫﺎي ﺑﺎﻻ و ﻗﺎﻧﻮن ارﺟﺤﻴﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ در اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﺧﻮب ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و داراي ﺳـﻄﺢ ﻣﻬﺎرﺗﻬـﺎي ﺑـﺎﻻ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻬـﺮهوري آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻬﺮه وري ﺑﺎﻻي آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺸﺎء دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎي ﺑﺎﻻي آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫در ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻣﺜﻞ ﭼﻴﻦ و ﻣﻜﺰﻳﻚ ﻛﻪ ﺑﻬﺮهوري ﭘﺎﺋﻴﻦ اﺳﺖ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮدن‬
‫دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٧٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺗﺠﺎرت ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺳﻄﺢ دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺸـﻮري‬

‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﮕﺮان اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﺑﺎﻻي ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻫﺮ دو زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ روي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎﻣﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در داﺧﻞ وارد ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺲ واردات ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﻼﻣﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن در اﺧﻞ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﻮﻟﻴـﺪات ﭼﻴﺰﻫـﺎﺋﻲ‬
‫ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻛﻠـﻲ ﻣﻨﻈـﻮر ﻛﺎﻻﻫـﺎ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻋﺮﺿـﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را روﺷﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )ﺳﺎﻧﺘﺎ ﻛﻼس( ‪-‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﻛﺎرﮔﺮاﻧﺶ ﻛﻢ ﻳﺎ ﻫﻴﭻ اﺳـﺖ‪ -‬ﺗﺼـﻤﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲﻫﺎ ﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻳﺎ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ وﺿﻊ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﮔﻤﺮﻛﻲ ﻣﺎﻧﻊ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺖﻫﺎ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺖﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪات آزاد ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻮﺟﻮدي ﻛﺎﻻﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺿﻊ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫـﺎي ﮔﻤﺮﻛـﻲ ﻣـﺎﻧﻊ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎي‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ارزان ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ورود ﻛﺖﻫﺎي ﻣﺠـﺎﻧﻲ دوﺳـﺘﺎن ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻧﺘﺎ ﻛﻼس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫روش دﻳﮕﺮ روي آوردن ﺑﻪ ذﺧﻴﺮهﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ و ﺗﺄﻣـﻞ ﻛـﺮدن در اﻳـﻦ ﻣﺴـﺌﻠﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري اﻳﺪه ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ از ﺗﻌﺮﻓـﻪﻫـﺎي‬
‫ﮔﻤﺮﻛﻲ و ﺳﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪيﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻳﺎﻻت آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاري ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻴﺸﻴﮕﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪه ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺸـﺎﻏﻞ را ﺑﺪﺳـﺖ آورد‬
‫‪٧٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺎﻟﺖ ﭘﺮﺗﻘﺎل را از ﻓﻠﻮرﻳﺪا ﺳـﻴﺐ را از واﺷـﻨﮕﺘﻦ ﮔﻨـﺪم را از‬
‫ﻛﺎﻧﺰاس و ﻛﺘﺎن را از ﺗﮕﺰاس وارد ﻛﺮده و ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴـﺖ در‬
‫ﺧﻮد ﻣﻴﺸﻴﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﻴﺸـﻴﮕﺎن ﻛـﻪ ﻋﻤﻮﻣـﺎً اﻳـﻦ اﺟﻨـﺎس‬
‫وارداﺗﻲ را ارزانﺗﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ آﻧﻬﺎ در ﺟـﺎي دﻳﮕـﺮ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺸﻴﻜﺎن ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ در ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﺻﺎدرات ﺳﻮد ﻣﻲﺑﺮد اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻣﻴﺸﻴﻜﺎن ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي وارداﺗﻲ‬
‫ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ از وﻗﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺗﺠـﺎرت آزاد ﺑـﻴﻦ اﻳـﻦ ‪ 50‬اﻳﺎﻟـﺖ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻗﻲ روز اﻓﺰون ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ اﻳﺎﻻت اﺳﺖ‪ .‬واردات از ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺻﺎدراﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ ارزشﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨـﺪ آزاد ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺠـﺎرت آزاد ﺑـﻴﻦ ‪ 50‬اﻳﺎﻟـﺖ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﺮﻗﻲ ﺑﻄﻮر روز اﻓﺰون اﺳـﺖ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺠـﺎرت آزاد ﺑـﻴﻦ ﻣﻠـﺖﻫـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺮﻗﻲ روز اﻓﺰون اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﭘـﺲ ﭼـﺮا‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺟﻮاب ﺳﺎده و ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳـﺖ و آن‬
‫ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻨﻔﻌﺖ و ﻣﺎﻫﻴﺖ وﻳﮋه اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎص و ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨـﺎﺑﻊ آن ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬را از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﺟﺎﻧﺐ دوﻟﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ داراي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧـﻮب و ﺷـﻔﺎﻓﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﺮﺿﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺿﻌﻴﻔﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬـﺮه ﻣﻨـﺪي آن ﻫـﺎ از ﺗﺠـﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬
‫‪٧٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻫـﻢ ﺳـﻮد‬
‫داراي ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬آراء ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫ﻣﺪاران دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﺷـﺎن را ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣـﻲﺑﺨﺸـﻨﺪ‪ .‬در ﺣـﻮزه ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻴﻦ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺎﻟﻢ و ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻐﺎﻳﺮت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي ﺗـﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺄ در ﻣﻮرد ﻓﻘﺮا اﻳﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ را داﺷﺘﻪ ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬در دﻫـﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻄﻮح درآﻣﺪ ﭼﻨـﺪ ﺻـﺪ ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻣـﺮدم ﻓﻘﻴـﺮ از ﺣـﺪاﻗﻞ ﻣﻌﻴﺸـﺖ‬
‫)درآﻣﺪﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ دﻻر در ﻫﺮ روز( ﺑـﺎﻻﺗﺮ ﺑـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻛﻨﺎن اﻳﺎﻟـﺖ‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﻫﻢ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﻮد و ﻫـﻢ از ﺟﺎﻧـﺐ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺗﺠﺎري دﻳﮕﺮان‪ ،‬آﺳﻴﺐ دﻳﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺤﺮكﻫﺎ و ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﻛـﺮدن ﺳـﺎﻳﺮ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﺸـﺎن را ﺣـﺬف ﻧﻜـﺮده اﻧـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﺑﺨـﺎﻃﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي اﺣﻤﻘﺎﻧﺔ از ﻣﺎ ﭘﻴﺮوي ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣـﺜﻸ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻳـﻚ ﻃﺮﻓـﻪاش را ﺑـﺮاي ﻳـﻚ دوره ده ﺳـﺎﻟﻪ‬
‫ﺣﺬف ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﻴﻦ ﻋﻤﻠـﻲ ﺑﺎﻋـﺚ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﻣﻨـﺎﻓﻊ آﻣﺮﻳﻜـﺎﺋﻲ ﻫـﺎ و ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕـﺮي‪ ،‬ﺣـﺬف ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﺻﻠﺢ و آراﻣﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬
‫ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ از ﻧﻬﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎ‬
‫را ﻻزم دارﻳـﻢ‪ .‬در اواﺳـﻂ دﻫـﻪ ‪ 1980‬ﻣﻮﺳﺴـﺔ ﻓﺮﻳـﺰر در وﻧﻜـﻮر‪ ،1‬ﺑـﺮﻳﺘﻴﺶ‬

‫‪١‬‬
‫‪.Vancouver‬‬
‫‪٧٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺮوژه وﻳﮋه اي را آﻏﺎز ﻛﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻳﺠـﺎد ﻣﻘﻴﺎﺳـﻲ از آزادي‬
‫اﻗﺘﺼــﺎدي در ﺳﺮاﺳــﺮ ﻛﺸــﻮر ﻃﺮاﺣــﻲ ﺷــﺪه ﺑــﻮد‪ .‬ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﺗــﻦ از ﻣﺤﻘﻘــﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﺷﻨﺎس‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺨﻨﺮان ﻣﺮاﺳـﻢ ﻧﻮﺑـﻞ ﻣﻴﻠﺘـﻮن ﻓﺮﻳـﺪﻣﻦ‪ ،1‬ﻛـﺮي ﺑﻜـﺮ‪،2‬‬
‫وداﮔﻼس ﻧﻮرس‪ 3‬دراﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﭘـﺮوژه ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﻳﺠـﺎد‬
‫ﺷﺎﺧﺺ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎن ‪ EFW4‬ﺷﺪه اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن در ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻬﺎد ﻫﺎ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي را اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺨﺼـﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﻜﻴـﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‪ ،‬ﻣﺒـﺎدﻻت‬
‫داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ وﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ‪ 38‬ﺟﺰء ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬
‫را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد وآﻣﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻳﻜﺼـﺪ ﻛﺸـﻮر را در ﻃـﻮل ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪– 2002‬‬
‫‪ 1980‬اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫از ﺑﺴﻴﺎري ﺟﻬﺎت ﺷﺎﺧﺺ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨـﺪه ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻂ ﻣﺸﻲ ﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺸﻮري ﺑﻪ ﺷـﺎﺧﺺ ﺑـﺎﻻي آزادي‬
‫اﻗﺘﺼــﺎدي رﺳــﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ اﻗــﺪاﻣﺎت اﻳﻤﻨــﻲ را ﭘﻴﺮاﻣــﻮن ﺣﻔــﻆ اﻣــﻮال ﺷﺨﺼــﻲ‬
‫وﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬اﺟﺮاي ﺑﻬﺘﺮ ﻗﺮار دادﻫﺎ و ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻮﻟﻲ ﭘﺎﻳﺪار ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ را در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬از ﺑﺮوز ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺗﺠـﺎرت‬
‫داﺧﻠﻲ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ وﺑﻪ ﺑﺮاي ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺑـﺎزار ﺗﻜﻴـﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي دوﻟﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ وﻧﻬﺎدي ﻓـﻮق ﺑـﺮ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره آزادي ﺑﺎﻻﺋﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ آﻣﺎر آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻮاره در ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘـﺮي‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫‪Milton Friedman‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪Milton Friedman‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Daglas North‬‬
‫‪٤‬‬
‫‪Ecinimuc Freedom of the Wold‬‬
‫‪٧٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﺪول‪) ،2‬ﺻـﻔﺤﻪ ﻫـﺎي‪ (83-82‬ﺳـﺮاﻧﺔ ‪ GDP‬ﺳـﺎل ‪ 2002‬وﻣﻴـﺰان رﺷـﺪ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ده ﻛﺸﻮر دارﻧﺪة ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ وﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آﻣﺎر آزادي اﻗﺘﺼﺎدي را در ﻃﻮل‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1980– 2002‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫـﺪ‪ .‬در ﻣﻴـﺎن ‪ 99‬ﻛﺸـﻮر ﻛـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫آزادي اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﻬﺎ در ﻃﻮل ﻣﺪت ‪2‬دﻫﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﻚ ﻛﻨﮓ‪ ،‬ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر‪،‬‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪة وﺳﻮﺋﻴﺲ در رأس ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﺮار اﻗﺘﺼـﺎدي آزاد‬
‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮدار ﺟﻤﻬﻮري دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻛﻨﮕﻮ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻤﺎر‪ ،‬اﻟﺠﺰاﻳﺮ‬
‫و اوﮔﺎﻧﺪا از ﺣﺪ اﻗﻞ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮﺧﻮدار ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ درآﻣـﺪ ﺳـﺮاﻧﻪ‬
‫در ده ﻛﺸﻮر دارﻧﺪة ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ‪ 28166‬دﻻر ﺑﻮده )‪ 2886‬دﻻر(‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺶ از ده ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻤﺘﺮ از رﻗﻢ ﻛﺸﻮر دارﻧﺪة ﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ آزاد اﻗﺘﺼـﺎدي‪ .‬ﻧـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺸﻮر ﻫﺎي داراي آزادي اﻗﺘﺼـﺎدي ﺑـﺎﻻ داراي ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ درآﻣـﺪ ﺳـﺮاﻧﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ آن ﻫﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮي ﻧﻴـﺰ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻧـﺮخ رﺷـﺪ واﻗﻌـﻲ‬
‫‪ GDP‬ﺳﺮاﻧﻪ در ده ﻛﺸﻮر ﺑﺎﻻي آزاد اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪%2/4‬‬
‫در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1980-2002‬ﺑﻮد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ درده ﻛﺸـﻮر دارﻧـﺪة ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ‬
‫آزادي اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻦ رﻗﻢ ﺗﻨﻬﺎ ‪ %0‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ‪ 1‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﺑﺮاي ‪ 99‬ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻣﺎر آزادي اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﻟﮕﻮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮرﻫﺎ آزادﺗـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ وﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ‪ i‬ﭼﻬﺎرده ﻛﺸـﻮر ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺮخ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ‪ 7‬وﻳﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﻃـﻮل ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪ 1980 – 2002‬داراي‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﻠﺺ ﻣﻠـﻲ ﺳـﺮاﻧﻪاي ﻣﻌـﺎدل ‪ 27195‬دﻻر ﺑـﻮده اﻧـﺪ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 9‬ﺑﺮاﺑﺮ رﻗﻢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻧﺮخ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ‪5‬‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﺔ اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺮوه ﺑﺎﻻ ‪ 2/4‬درﺻﺪ‬
‫و اﻳﻦ رﻗﻢ در ﮔﺮوه ﭘﺎﺋﻴﻦ ‪ 0/1‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﺸﻮر ﻫﺎي ﺑﺎ درآﻣﺪ ﻛﻢ داراي ﻧﻬﺎد ﻫﺎ وراﻫﺒﺮد ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي درﺳـﺘﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎدرﻧﺪ داراي ﻧﺮخ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺎﻻ و ﺷﻜﺎف درآﻣﺪي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫‪٨٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻠﻲ ﭘﺮ درآﻣﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻮر ﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻮﻧﻜﻮﻧﮓ‪ ،‬ﺳـﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﺗـﺎﻳﻮان‪ ،‬اﻳﺮﻟﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻴﻠﻲ‪،‬ﻣﻮرﻳﺘﺎﻧﻲ و ﺑﻮﺳﺘﻮاﻧﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ ﻗﺒﻴـﻞ اﻧـﺪ‪ .‬در ﺧـﻼل ده ﻫـﺎي‬
‫اﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ اﻧـﺪ‬
‫و ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ در ﺳـﻄﺢ درآﻣـﺪ و‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ رﺳﻴﺪه اﻧـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1980‬دو ﻛﺸـﻮر ﻣﻌـﺮوف ﭼـﻴﻦ‬
‫وﻫﻨﺪ در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮر ﻫﺎي ﺑﺎ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﻦ در دو دﻫﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ آن ﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﺳـﺎزﮔﺎر ﺗـﺮ ﻧﻤﻮدﻧـﺪ و‬
‫اﻛﻨﻮن آن ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺮخ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﺌﻮري و ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻫﺮ دو ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛﺸـﻮر ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﺬب ﻛﺮده اﻧﺪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮي داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬و ﻛﻠﻴـﺪ ﻣﺴـﺌﻠﻪ رﺷـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي داﺷـﺘﻦ ﻧﻬـﺎد ﻫـﺎ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﺪول ‪ :2‬آزادي اﻗﺘﺼﺎدي‪ GDP ،‬ﺳﺮاﻧﻪ‬

‫ده ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﺮاﻧﻪ‬

‫رﺗﺒﻪ ﺑﻨﺪي آزادي‬
‫داراي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬ ‫‪1980-2000‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ‪GDP‬‬ ‫ﻧﺎم ﻛﺸﻮر‬
‫ﻧﺮخ رﺷﺪ‬ ‫)ﺑﺮاﺳﺎس دﻻر‬
‫ﺳﺮاﻧﻪ در ‪2002‬‬
‫‪1380-2000‬‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪(1995‬‬
‫‪%3/7‬‬ ‫‪23833‬‬ ‫‪8/7‬‬ ‫ﻫﻮﻧﮓ ﻛﻨﮓ‬
‫‪%4/2‬‬ ‫‪21296‬‬ ‫‪8/3‬‬ ‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‬
‫‪%1/9‬‬ ‫‪31660‬‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪8‬‬
‫‪%0/7‬‬ ‫‪26579‬‬ ‫‪7/9‬‬ ‫ﺳﻮﺋﻴﺲ‬
‫‪%1/6‬‬ ‫‪26114‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎدا‬
‫‪%1/8‬‬ ‫‪23166‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫‪%1/8‬‬ ‫‪25778‬‬ ‫‪7/4‬‬ ‫ﻫﻠﻨﺪ‬
‫‪%4‬‬ ‫‪54201‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرك‬
‫‪%1/7‬‬ ‫‪24004‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫آﻟﻤﺎن‬
‫‪%1/9‬‬ ‫‪25032‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬
‫‪%2/4‬‬ ‫‪28166‬‬ ‫‪7/7‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫‪٨٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ده ﻛﺸﻮر داراي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮخ ‪1980-2000‬‬

‫‪% 1 /2‬‬ ‫‪5923‬‬ ‫‪4 /2‬‬ ‫اﻳﺮان‬

‫‪% 0 /4‬‬ ‫‪6857‬‬ ‫‪4 /2‬‬ ‫ﺑﺮزﻳﻞ‬
‫‪% 0 /7‬‬ ‫‪3205‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺳﻮرﻳﻪ‬
‫‪% 0 /5‬‬ ‫‪1882‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﻏﻨﺎ‬
‫‪% - 1 /1‬‬ ‫‪758‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ‬
‫‪% - 1 /4‬‬ ‫‪2187‬‬ ‫‪3 /9‬‬ ‫ﻧﻴﻜﺎراﮔﻮﺋﻪ‬
‫‪% 2 /2‬‬ ‫‪1229‬‬ ‫‪3 /9‬‬ ‫اوﮔﺎﻧﺪا‬
‫‪% 0 /0‬‬ ‫‪5101‬‬ ‫‪3 /8‬‬ ‫اﻟﺠﺰاﻳﺮ‬
‫‪% 2 /7‬‬ ‫‪1121‬‬ ‫‪3 /7‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﻤﺎر‬
‫‪% - 4 /9‬‬ ‫‪578‬‬ ‫‪3 /6‬‬ ‫ﻛﻮﻧﮕﻮ‬
‫‪% 0 /0‬‬ ‫‪2886‬‬ ‫‪3 /9‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫ﻣﺄﺧﺬ‪ :‬ﺑﺎﻧﻚ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﻫـﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪ‪ 2002 ،‬و ﮔـﺰارش ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ آزادي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬـﺎن‪ James Gwartney 2004 :‬و‪99 . Robert Lpwson‬‬
‫ﻛﺸـــﻮر ﺑـــﺎ رﺗﺒـــﻪ ﺑﻨـــﺪي آزادي اﻗﺘﺼـــﺎدي ﺑـــﺮاي ﺳـــﺎل ﻫـــﺎي ‪،2000‬‬
‫‪ .1980،1985،1990،1995‬رﺗﺒﻪ ﺑﻨﺪي آزادي اﻗﺘﺼﺎدي از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‬
‫ﻣﺬﻛﻮر ﺑﺬﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ‬

‫ده ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻔﻜﺮروﺷﻦ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي وﻧﻘﺶ دوﻟﺖ‬

‫دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﻘﻮق ﻓﺮدي وﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫـﺎﺋﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در‬ ‫‪-1‬‬
‫ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﻳﻚ اﺑﺰار اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي دوﻟﺖ ﻧﺘﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ﺑﺠﺰ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳـﻲ وﺟـﻮد دارد‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻬـﺎي‬ ‫‪-4‬‬
‫داراي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎص ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴـﻚ‪ ،‬از‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن اﺧﺎذي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺠﺰ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬاران‬ ‫‪-5‬‬
‫ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ وﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮد را ﺷـﺪﻳﺪاً درﮔﻴـﺮ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫‪-6‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ دﻳﮕﺮان ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دوﻟﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧـﺎﻟﺺ ﭘﺮداﺧﺘـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫‪-7‬‬
‫ﻓﺮد ذﻳﻨﻔﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -8‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪون ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ وﺑـﻪ ﺗﻌﻮﻳـﻖ اﻓﺘـﺎدن ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -9‬رﻗﺎﺑﺖ در دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازة رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺎزار اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬
‫‪ -10‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣـﺪون واﻗﺘﺼـﺎد ﺳـﺎﻟﻢ را ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٨٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫دوﻟﺖ ﻳﻚ ﻛﻤﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻏﺬا اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺬا ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ وﻗﺘـﻲ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮض ﭼﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲ رود و ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ دوﻟﺖ ﺑـﻪ درﺳـﺘﻲ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻗﺪرت ﻣﻨﺪي ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد رﻓﺎه و روﻧﻖ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﺎرق اﻟﻌـﺎده ﺑـﺰرگ ﺷـﻮد و ﻋﻬـﺪه دار وﺿـﺎﻳﻒ زﻳـﺎدي ﺷـﻮد ﺷـﻜﻞ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ اي ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﮕﻴﺮد ﻛﻪ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺧﺮاب‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻤﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴـﻚ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬رأي‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت دوﻟﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﻣﺮدم ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺘﻌﺎﻗـﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﻣﺘﻮﺟـﻪ آﺛـﺎر‬
‫ﺑﻌﺪي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم اﻧﺘﻀﺎرات ﻏﻴﺮ واﻗﻌـﻲ دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻧـﺎ‬
‫اﻣﻴﺪي اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻴﻨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را ﻛﺎرﻛﺮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از اﺑﺰارﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﺘﻲ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﻛﻪ ﭼﺮا ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻀﻪ اي از اﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻗـﻮل داده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﺮا دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﻮد دارﻧﺪ و‬
‫ﻗﺼﻮر در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺗﻠﻒ ﻛﺮده و ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺳـﻄﺢ درآﻣـﺪ ﺷـﻬﺮ‬
‫وﻧﺪان ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻗﻮاﻋﺪ ﻧﻬﺎدي ﻛـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٨٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ .1‬دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺣﻘﻮق ﻓﺮدي وﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫـﺎﺋﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎزار‬

‫ﺗﻮان ﻋﺮﺿﻪ آن را ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺘﻲ ﻋﺎﻗﻞ وﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آﺳـﻴﺐ ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺎز ﻣﻲ دارد‪ .‬آﻧﻬﺎ را آزاد ﻣﻲ ﮔﺬارد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺻﻨﻌﺖ وﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﺳـﻮق ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻛﻨﻨﺪ وﻧﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زور از دﻫﺎن او ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي اﺳﺖ از ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺧﻮب ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن‬
‫دوﻟﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ دو روش ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻜﺎري اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ارﺗﻘﺎء ﺑﺨﺸﻴﺪه ورﻓـﺎه‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﺪ‬
‫‪ (1‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬آزادي واﻣـﻮال آﻧﻬـﺎ )ﻣـﺎدام ﻛـﻪ اﻣـﻮال‬
‫وآزادي آﻧﻬﺎ ﺑﺪون زور‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ودزدي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫‪ (2‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺤﺪودي ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎﻳﻲ ﺧﺎص داﺷﺘﻪ وﺗﻬﻴـﻪ آن‬
‫ﻫﺎ از ﺑﺎزار ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم ﻣﺸـﻜﻞ آﻓـﺮﻳﻦ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺟﺤﻴـﺮ ﺑﻮﭼﻨـﺎن‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﻧﻮﺑﻞ از اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺑﻬﺮه وري وﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ‬
‫دوﻟﺖ ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪة ﻧﮕﻬﺪاري دوﻟـﺖ از ﻳـﻚ ﺳـﺎﺧﺘﺎر اﻧﺘﻈـﺎﻣﻲ‬
‫واﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ دزدي‪ ،‬ﻓﺮﻳـﺐ‬
‫وﺧﺸﻮﻧﺖ دوﻟﺖ داراي ﺣـﻖ اﻧﺤﺼـﺎري ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎدة ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ از زور ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ودر ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕـﺎن اﺳـﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ درﺻﺪد ﺑﺎزداﺷﺘﻦ اﻓـﺮاد از ﺻـﺪﻣﻪ رﺳـﺎﻧﺪن ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ وﺣﻔﻆ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻲ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﻜـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎراﻧﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ راﺑﻄﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺟﺰاء اﻳﻦ زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺮدم واﻣﻮال آﻧﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺘﺠﺎوزان‪ ،‬اﺟﺮاي ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬واﺟﺘﻨﺎب‬
‫از ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ وﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎي ﺗﺒﻌﻴﺾ آﻓﺮﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﺠـﺎرت را ﻣﺤﺼـﻮر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٨٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد و ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﻲ آورﻧـﺪ از آﻧﻬـﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ – ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﺮ ﻣﺰاﺣﻢ ﺧﻮد ﭘﺴﻨﺪي وﻳﺎ ﺧـﻮد دوﻟـﺖ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻳـﺎ ﺧﺮاﺑـﻲ ﺗـﻮرم –اﻳـﻦ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺳﺎزد ﻛﻪ اﮔﺮ داﻧﻪ اي ﺑﻜﺎرﻧﺪ‪،‬اﻣﻜﺎن‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺪاق وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬
‫وﻓﻮر ﻣﻲ ﻛﺎرﻧﺪ و ﺑﺮداﺷـﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ وﻧﺘﻴﺠـﺔ آن ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ دوﻟﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه واﺟﺮا ﻧﺸـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻃﺮﻓﻴﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬درﮔﻴـﺮ اﻋﻤـﺎل زﻳﺎﻧﺒـﺎرﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺛﺮوﺗﻲ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارد واز ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺎي آن را ﺑﭙﺮدازد ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻫﺎﺋﻲ را ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻧﺎراﺿﻲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﻪ درﺳـﺘﻲ ﺑﻬـﺎي واﻗﻌـﻲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ را ﺛﺒﺖ ﻧﻜﺮده وﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ﺣﻘـﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ واﺟﺮا ﻧﺸﺪه اﻧﺪ ‪،‬ﻣﻮرد ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻫﻮا وراﻫﻬﺎي آﺑـﻲ ﻳﻜـﻲ از ﻋـﻮارض راﻳـﺞ ﺷﻜﺴـﺖ‬
‫دوﻟﺖ در اﻳﻔﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ اش اﺳﺖ ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻬﻢ دوﻟﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺑﻬـﺮه وري‪ ،‬ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد دان ﻫﺎ آن را ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻣـﻲ ﻧﺎﻣﻨـﺪ ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ دو ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻋﺮﺿﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺖ آن ﭘﻮل ﻣﻴﭙﺮدازﻧﺪ ﻣﺤـﺪود ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺗﻌـﺪاد ﻛﻤـﻲ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻞ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﻧـﺎﺑﻮدي ﻣﻜﺴـﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺎر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﺗـﺎﺟﺮ ﺧﺼﻮﺻـﻲ اﻳﺠـﺎد‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ و درﻳﺎﻓﺖ رﺳﻴﺪ از ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻮد و اﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﺟـﺪا از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﮔﺮ دﻳﮕﺮان ﻛﺎﻻ را ﺑﺨﺮﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑـﺪون ﻫـﻴﭻ ﭘﺮداﺧﺘـﻲ آﻧـﺮا‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺪي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻞ ﺑﺴﺎزد ﻣﺸـﻜﻞ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻴﻞ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﺑﺎﺑـﺖ ﺳـﺎﺧﺖ ﺳـﺪ ﭘـﻮل‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﻮد ﻣـﻲ ﺑﺮﻧـﺪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎي ﭘـﺮوژه ﻫـﺎ ﻧﺪارﻧـﺪ و در اﻳـﻦ ﺑـﺎره‬
‫ﻧﺎراﺿﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﺴﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺟﺎي او ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ و وﻗﺘﻲ ﭼﻨـﻴﻦ اﺗﻔـﺎﻗﻲ‬
‫رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ارزش آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻴﻦ ﭘﺮداﺧـﺖ و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ارﺗﺒـﺎط‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻇـﺮف ﻳـﺦ‪ ،‬ﻳـﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن ﻳـﺎ ﻳـﻚ‬
‫‪ DVD‬ﻳﺎ ﻫﺰاران ﻗﻠﻢ ﻛـﺎﻻي دﻳﮕـﺮ ﺑﻬـﺎﻳﻲ ﻧﭙﺮدازﻳـﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿـﻪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﻳـﻦ‬
‫اﺟﻨﺎس را ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻤﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻛﺎﻻ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ ﺑﻬـﺮه ﻣﻨـﺪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و دﻳﺪﮔﺎه دوﻟﺖ درﺑﺎره ﻛﺎﻻي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ آﺑﺮاﻫـﺎم‬
‫ﻟﻴﻨﻜﻦ درذﻫﻦ ﺧﻮد داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪» :‬ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دوﻟﺖ اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫‪٨٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻫﺮﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﻴﺎز دارد ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ و‬
‫در ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ اش اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻬﻴـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪارد‪« .‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮاي ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻗﺮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻌـﺪادي‬
‫ﻛﺎﻻ را ﺑـﺮاي دوﻟـﺖ ﻓـﺪرال ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛـﺮده اﺳـﺖ و دوﻟـﺖ را در ﻳـﻚ ﺳـﺮي‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ رﻛـﻮد ﺑـﺰرگ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻲ ﻛﻔﺎﻳﺘﻲ دوﻟﺖ ﺑﻮد )ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ زﻳﺎد‬
‫ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎ در ‪ 1930‬و اﻓﺰاﻳﺶ زﻳﺎد ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬـﺎ در ‪ (1932‬وﻟـﻲ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﻧﻘـﺶ‬
‫دوﻟﺖ را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪ .‬در دﻫﻪ ‪ 1960‬آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ دوﻟـﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮﻛﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ در ﺣﺎل ﻛـﺎﻫﺶ ﻓﻘـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺣﺬف ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﻪ ﻓﻘـﺮا و ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪان‬
‫ﺧﺪﻣﺎت راﻳﮕﺎن ﻣﻲ دادﻧﺪ و ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي را ﺗﺤﺮﻳـﻚ‬
‫ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﻧﺮخ ﺑﻴﻜﺎري را ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﻲ دادﻧـﺪ‪ .‬دوﻟـﺖ ﺧﻴﻠـﻲ ﺑﻬﺘـﺮ از وﻇﻴﻔـﻪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ وﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻛﺮد اﻣﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻴﻠﻲ دورﺗﺮ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺒﻼً ﻗﻮل داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ‪ 1980‬اﺛﺮات ﻣﻌﻜﻮس و ﺑﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي دﻫـﻪ‬
‫‪ 1960‬ﻣﺮدم را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ دﻟﺴﺮد ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺮدم ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪﺗﻲ دارﻧﺪ و وﻗﺘﻲ دوﻟـﺖ ﺑـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻧﺎاﻣﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺎي ﺗﻔﻜﺮاﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ در ﻣﺴﻨﺪ ﻗﺪرت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آﻣﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد ﺟﺪال ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت دوﻟﺘـﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ واﻗﻌﺎً ﭼﻄﻮر ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﺘﺎﻳﺞ آن اﻏﻠـﺐ از ﺑـﻴﻦ ﻣـﻲ رود وﺑـﺮاي‬
‫ارﺗﻘﺎء ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت اﻋﻤﺎل آن ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد رﻣﺎﻧﺘﺴﻴﻢ ﺳﺎده را ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻧﺘﻈـﺎرات‬
‫‪٨٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد دوم ﭼﻨـﺪان ﺟﺎﻟـﺐ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ درك ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻧﺎاﻣﻴﺪي ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬دوﻟﺖ ﻳﻚ اﺑﺰار اﺻﻼﺣﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮدم ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﺮاي ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ دوﻟﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ اﺑﺰار اﺻﻼﺣﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ دوﻟﺖ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴـﻚ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻳﻚ روش ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛـﻪ اﻓـﺮاد ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ را اﺟﺮا ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﺿـﻤﺎﻧﺘﻲ وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل اﻛﺜﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬دﻟﻴـﻞ ﺧـﻮﺑﻲ وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ اﻣﻴـﺪوار ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ ،‬ﺟـﺰ آﻧﻜـﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ دوﻟﺖ ﻣﻨﻄﺒـﻖ‬
‫ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده از اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﭘﺮوژه را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎده ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺮﻛـﺰ‬
‫ﺷﻬﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده‪ ،‬ﻣـﺎ ‪ 5‬ﻧﻔـﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن اﻗﺘﺼﺎدي را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫـﺰاران )ﻳـﺎ ﻣﻴﻠﻴـﻮنﻫـﺎ( راي‬
‫دﻫﻨﺪه ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺒﺎطﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ‪ 5‬ﻧﻔـﺮ ﺟـﺪول ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﭘﺮوژه ‪ 60‬دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ دارد و ﻓﻘﻂ ‪ 50‬دﻻر ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﺮاي ﺷﻬﺮ اﻳﺠﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوژه ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻴﺤﺎﺻﻞ اﺳـﺖ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ داده ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔـﺮ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺴـﺎوي ﺑـﻴﻦ ﻫﻤـﻪ راي‬
‫دﻫﻨﺪهﻫﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﻮد )ﻃﺮح ‪ (A‬و ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ رأي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﻄﻌﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮوژه ﻗﺒﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬آداﻣﺰ‪ ،‬ﺑﺮاون و ﮔﺮﻳﻦ ﻫﻤﮕـﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ )‪ 15‬دﻻررا ﺑﺎ ‪ 12‬دﻻر ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴـﺪ( و راي ﻣﺜﺒـﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻀﻤﻦ اﻛﺜﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺟﺎن و اﺳﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳـﺎً‬
‫‪٩٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻨﻔﻌﺘﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗـﺎ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ در اﻗﻠﻴـﺖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﺎري‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎره اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻓﺮاﻳﻨﺪ رأي ﮔﻴﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد دوﻟﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ اﺻـﻼح‬
‫ﺷﻮد؟ ﻃﺮح ‪ B‬ﺗﺼﻮﻳﺮي از ﻳﻚ اﻣﻜﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮح ‪ ،B‬ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ راي دﻫﻨﺪه درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﺗﺨﺼـﻴﺺ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬راي‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻴﺸﺘﺮي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺸﺘﺮك را ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭼـﻮن آداﻣـﺰ‪ ،‬ﺑـﺮاون و ﮔﻴـﺮﻳﻦ‬
‫ﻫﺮﻛﺪام ‪ 30‬درﺻﺪ از ﻣﻨﺎﻓﻊ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ )‪ 15‬دﻻر از ﻣﺠﻤﻮع ‪ 50‬دﻻر(‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ‪ 30‬درﺻﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﭘﺮوژه را ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺟﺎن و اﺳﻤﻴﺖ ﻫﻢ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻓﻘـﻂ ﺑﺎﻳـﺪ ‪ 6‬و ‪ 4‬درﺻـﺪ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ را‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻣﻴـﺰان اﺷﺘﺮاﻛﺸـﺎن از ﻣﺠﻤـﻮع ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﻫـﺎ را ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺳـﻬﻢ از ﻣﻨﻔﻌـﺖﻫـﺎي درﻳﺎﻓـﺖ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ‪ 5‬راي دﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﭘﺮوژه راي ﻣﻨﻔـﻲ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ زﻳـﺮا‬
‫ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻨﻔﻌﺘﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ راي‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻬﻤﺸﺎن از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دوﻟـﺖ‬
‫ﺑﻴﺤﺎﺻﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ راي دﻫﻨﺪﮔﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ و اﮔﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ دوﻟـﺖ‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬راي ﻫﻤﻪ راي دﻫﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي راي دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪ ﻫـﻢ واﺑﺴـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﺑﻴﺤﺎﺻﻞ اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﭘـﺮوژهﻫـﺎي ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ دﻳﮕﺮي را ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺎن اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ وﺟﻮه ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨـﺪﮔﺎن در ﻛﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻣﻮﻟﺪﺗﺮﺧﺮج ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﮔـﺮوه اﻛﺜﺮﻳـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺨﺎرج دوﻟﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آﻧﻬﺎﺋﻴﻜـﻪ در ﺳـﻄﺢ دوﻟـﺖ ﻓـﺪرال‬
‫‪٩١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻳﻚ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده‪ 80 ،‬ﻳـﺎ ‪ 90‬درﺻـﺪ رايدﻫﻨـﺪﮔﺎن‪،‬‬

‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻗﻮي ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﭘﺮوژه ﻣﻔﻴﺪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬اﮔـﺮ ﻳـﻚ‬
‫ﮔﺮوه اﻛﺜﺮﻳﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻗﻮي ﺑﺮاي ﺑﻴﺤﺎﺻﻞ ﺑﻮدن آن‬
‫ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ راي دﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺮوه اﻛﺜﺮﻳـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﺮدن ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻳﻚ دوﻟﺖ وﻟﺨﺮج را ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻣﺜﺒﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ درﺑﺎره دوﻟﺖ ﻓﻜﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺪاﻧﻴﻢ ﻛـﻪ ﺑﻔﻬﻤـﻴﻢ ﺗﻔﺎوﺗﻬـﺎي‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﺑـﻴﻦ دﻣﻮﻛﺮاﺳـﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ و ﺑﺎزارﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻳـﻚ دوﻟـﺖ‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻣﺎﻟﻴﺎت وﺿﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻛﺎر ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻗﻠﻴـﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﻜـﻪ آﻳـﺎ آﻧﻬـﺎ ﭼﻴـﺰي‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻲدﻫـﺪ ارزش دارد ﻳـﺎ ﺧﻴـﺮ‪.‬‬
‫ﻗﺪرت ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻪ دوﻟﺖ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ درآﻣـﺪ( از اﻓـﺮاد ﺑـﺪون‬
‫اﺟﺎزه آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺑـﺎﻻ ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻛﻨﻨـﺪ وﻟـﻲ آﻧﻬـﺎ ﻫـﻴﭻ ﻛـﺲ را‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺟﺬب‬
‫ﻣﺸﺘﺮي اﻳﺠﺎد ارزش ﻛﻨﻨﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دﻻرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﺨﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ارزش آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ارزش آن ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﺮاي آن ﻣﺮدﻣـﻲ ﻛـﻪ از‬
‫آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت اﺻﻠﻲ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد دارد‪ :‬دﻣﻮﻛﺮاﺳـﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻧﺎﻣﺤـﺪود ﻳـﻚ‬
‫ﻧﻈﺎم ﻗﺎﻧﻮن اﻛﺜﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺎزار ﻳـﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت در دوﻟﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻗﻠﻴـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫‪٩٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﺳـﺘﺎدﻳﻮم‬

‫ﺑﻴﺲ ﺑﺎل‪ ،‬ارﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬آﭘﺎرﺗﻤﺎنﻫـﺎي ﻣﺮﻛـﺰ ﺷـﻬﺮ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ ،‬ﺑـﺎزار ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺎزه ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ راي دﻫﻨـﺪ )اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪ( و آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻣﻮزش در ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ واﻟـﺪﻳﻦ ﻣﺪارﺳـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ارزﺷﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ دارﻧﺪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﻣﺪارس ﺳﻜﻮﻻر را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺪارﺳﻲ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ در آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻳﺎ آﻣﺎدﮔﻲ ﺷـﻐﻠﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮﻛﺪام از اﻳﻦ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ راﺿﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﻀﻮ ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪﻛﻪ ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ رﺿﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻧـﺪازه‬
‫ﺗﻤﺎم اﻓﺮادي )ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ( ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑـﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤـﺎت‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﺪ و اﻗﻠﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﺳـﻬﻢ ﺧﺮﻳﺪﺷـﺎن ﺧـﻮد را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه ‪،‬ﺗﻌﺎرﺿـﺎت از آﻧﺠـﺎ ﻧﺎﺷـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻛﺜﺮﻳـﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ اﻗﻠﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺎﻧﻊ ﺗﺮاﺷـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي دوﻟﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران اﻏﻠﺐ ﻃﻮري ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺜـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫دوﻟﺖ را اﻧﺪازه ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬اﮔـﺮ ﭼـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎي ﭘﺮداﺧﺘـﻲ ﻗﺴـﻤﺘﻲ از ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻳﻚ دوﻟﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ وﻟـﻲ آﻧﻬـﺎ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬آﻧﭽﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﺗـﺎ‬
‫آن را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ و دوﻟﺖ ﻫﻢ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ را‬
‫اﺧﺬ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻮع ﻫﺰﻳﻨﻪ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫‪٩٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺑﻜـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺳﻴﺎﺳـﺖ دﻓـﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺮاﻫﻬـﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺷﻚﻫﺎ‪ ،‬آﻣـﻮزش‪ ،‬ﺳـﻼﻣﺘﻲ‪ ،‬ﻳـﺎ ﻫـﺮ ﭘـﺮوژه دوﻟﺘـﻲ دﻳﮕـﺮي ﻣـﻲرود داراي‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻃـﺮف ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬
‫ﺣﺎل اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﺑـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﺟﺎري‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ در ﻗﺮوض دوﻟﺖ و ﻳﺎ ﺧﻠﻖ ﭘﻮل‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻢ ﻛـﺮدن اﻧـﺪازه ﺧﺮﺟﻬـﺎي‬
‫دوﻟﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﻧﻮع از ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺟﻤـﻊآوري ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ و‬
‫اﺟﺮاي دﺳﺘﻮرات دوﻟﺖ ﺧﺮج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت و آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮا‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻣﺎده ﻛﺮدن‪ ،‬ﻧﻈﺎرت و اﺟﺮاي ﻣﺎﻟﻴﺎت و آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺧﺼﻮﺻـﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬آﻣـﻮزهﻫـﺎ ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪5/5‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎري) ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2/7‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﺎرﮔﺮ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ( ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﻛﺮدن ﻛﺎﻏﺬﺑﺎزي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻨﺪي از ﻣﺸﺎﻏﻞ و اﻓﺮاد در ﻫﺮ ﺳﺎل وﻗـﺖ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮا و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 15‬درﺻﺪ ﺑـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي دوﻟـﺖ از درآﻣـﺪﻫﺎي‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻗﻴﻤﺖ در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت و‬
‫اﺳﺘﻘﺮاض وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ را ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻳـﻚ ﮔـﻮه‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺑﻨﺪ ﺑﻴﻦ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫)ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ(‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻓﺮاد را وادار ﻛﻨـﺪ ﺗـﺎ وﻗـﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﺑـﻪ‬
‫اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﺑﺎزاري اﺧﺘﺼـﺎص دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫)ﻣﺤﺼﻮﻻت( ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺮدم در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻓـﺮار ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻲ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎﺗﺒﻴﻦ ‪ 9‬ﺗﺎ ‪ 16‬درﺻﺪ ﺑـﻪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮا و ﻣﻮاﻓﻘﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ دﻻر ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/25‬دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻨﺮو‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي دوﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻳﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﺨﺎرج اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬
‫دوﻟﺖ را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪاران ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗـﺎ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎي دوﻟـﺖ را‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻫﺒﺮ ﻗﺒﻠﻲ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﻨﺎ»راﺑـﺮت دال« ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫ﮔﻴﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﺪا درآوردن ﻳﻚ ﻏﺎز اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﻨـﺮ ﺑﺪﺳـﺖ آوردن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺻـﺪا اﺳـﺖ‪ .‬ﺟـﺬاﺑﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﻛﺴـﺮي‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬ﺧﻠﻖ ﭘﻮل و ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪ ،‬آرزوي ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاران‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮدن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟﺖ را ﺑـﺮ ﺑـﺎد ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﻮل زدن‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً درﺑﺎره ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺗﺠـﺎري ﺷـﺎﻳﻊ اﺳـﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاران اﻏﻠـﺐ درﺑـﺎره‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﺗﺠﺎرت ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺴـﻤﺘﻲ از‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت از اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺎﻟﺺ و ﺳـﺎده‪،‬‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ اﻓـﺮاد ﭘﺮداﺧـﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺑﻨﮕﺎه ﺗﺠﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﭼﻚ ﺑﺮاي دوﻟـﺖ ﺑﻨﻮﻳﺴـﺪ وﻟـﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑﻨﮕـﺎه ﺗﺠـﺎري ﺻـﺮﻓﺎً ﭘـﻮل را از اﻓـﺮاد‬
‫دﻳﮕﺮي )ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻳﺎ ﺳﻬﺎﻣﺪاران( ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ دوﻟـﺖ‬
‫‪٩٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ ﺑﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺧـﻮب ﺑـﺮاي ﺻـﺤﺒﺖ در‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﺠﺎري ﺑﺎﺷﺪ وﻟـﻲ ﺣﻘﻴﻘـﺖ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮدم ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .4‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳﻲ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ‬

‫از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴـﻚ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﺧـﺎذي از ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن وﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﺻﺤﻴﺤﺶ ﺷـﻮد‪ ،‬دوﻟـﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﮔﺎم ﺑﺮدارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴـﺎز‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﻛﺜﺮﻳﺖ و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻫـﺎي ﺣﻤـﺎﻳﺘﻲ ‪-‬ﻛـﻪ ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ -‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛـﻪ داراي ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧـﻮب اﺳـﺖ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮوﻫﻲ از اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﻳﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺑﻨﮕـﺎه دار(‬
‫و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺎي در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺗﻌـﺪاد اﻋﻀـﺎي ﮔـﺮوه ذي ﻧﻔـﻊ ﻛﻤﺘـﺮ از ﻛـﻞ ﺗﻌـﺪاد ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮيﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﺎً اﻋﻀﺎي آﻧﻬﺎ از ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاري ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺳـﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺴـﻴﺎري از ﻣﺎﻟﻴـﺎت دﻫﻨـﺪﮔﺎن و ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن آﺳـﻴﺐ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺮ ﻫﺮﻛﺪام ﻛﻮﭼﻚ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺒﻊ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع‪،‬ﺳﺎده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ ﭼـﺮا ﺳﻴﺎﺳـﻴﻮن اﻏﻠـﺐ از‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺧﺎص ذي ﻧﻔﻊ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻋﻀﺎي ﮔـﺮوه ذي ﻧﻔـﻊ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﻛﺴـﻲ رأي ﺑﻴـﺎورد و ﭼـﻪ ﻛﺴـﻲ را از ﻧﻈـﺮ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫‪٩٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬

‫آﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت وﻳﮋه ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔـﻊ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮاي اﺷـﺨﺎص‬
‫ﻛﻤﻲ ﻣﻨﻔﻌﺖ دارد و ﺑﺮ دﻳﮕﺮ راي دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺿﺮﺑﻪ وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤـﺪه‬
‫رايدﻫﻨﺪﮔﺎن اﻏﻠﺐ ﺑﻲاﻃﻼع ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ ﻛﻤﺘـﺮ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﺣﺘﻴﺎط ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل راي‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ آﺷﻜﺎرا‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﻳـﻚ ﮔـﺮوه ﻋﻈـﻴﻢ‬
‫ﺑﻲاﻃﻼع و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﺪون ﻧﻔﻮذ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ آورد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻫـﺎي ﮔﺮوﻫﻬـﺎي ذي ﻧﻔـﻊ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻴـﺎن‬
‫ﺳﺨﻨﮕﻮ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان ﻫﻤﺮاه و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺳﻬﻢ ﻣﺒﺎرزه اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳـﺪ‬
‫در دوران ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺷﺪﻳﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗـﺎ از‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ وﺟﻮه ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺒﺎرزه اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻛﻨﻨﺪ و از آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺜﺒـﺖ‬
‫از ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا در ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳـﻴﻮن از ﭼﻨـﻴﻦ ﺑـﺎزي ﻧﺎراﺿـﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )آﻧﻬﺎ ﻧﺎراﺿﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺧﺰاﻧﻪ دوﻟـﺖ ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ( .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻄـﻮر‬
‫ﺟﺪي ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺎري‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ دﻳـﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﮔﺮوﻫﻬـﺎي‬
‫ﺧﺎص را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻬﺎي ﺑﻴﻬـﻮده‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دوﻟﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ذي ﻧﻔﻮذان ﺧﺎص ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔـﺮاﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻣﻄﻠـﻖ‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ذي ﻧﻔﻊ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ وﺟـﻮد‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﻧﺪازه اﻗﺘﺼﺎد را ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 60/000‬ﻛﺸﺎورز ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ و ﻧﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪٩٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫دوﻟﺖ ﺳﻬﻤﻴﻪﻫﺎي ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه زﻳﺎدي را ﺑـﺮ واردات ﺷـﻜﺮ اﻋﻤـﺎل ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﺷﻜﺮ را ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﮕـﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻓﻮرﻳﻪ ‪ 2004‬ﻗﻴﻤﺖ داﺧﻠﻲ ﺷﻜﺮ ‪ 20‬ﺳﻨﺖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻮﻧـﺪ ﺑـﻮد‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 6‬ﺳﻨﺖ در ﻫﺮ ﭘﻮﻧﺪ ﺑـﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﻜﺮ ﺣﺪود ‪ 1/9‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺶ‬
‫از ‪ 30/000‬دﻻر ﺑـــﺮاي ﻫـــﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـــﺪه‪ .‬ﺑﻴﺸـــﺘﺮ اﻳـــﻦ ﻣﻨـــﺎﻓﻊ ﺑﻮﺳـــﻴﻠﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن درآﻣﺪي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ درآﻣـﺪ ﻣﻠـﻲ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳـﻦ ﺳﻮﺑﺴـﻴﺪ ﺣـﺪود‬
‫‪ 20‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻮار اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﺷﻜﺮ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﻣـﺎ )‪(ill-suited‬‬
‫در ﺗﻮﻟﻴﺪ آن و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻤﺘﺮي در ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫آﻧﺮا ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬وﺿﻊ آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲﻫﺎ ﺑﺪﺗﺮﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻛﻨﮕﺮه ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اداﻣﻪ داد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫دﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا‪ ،‬وارد ﺷﺪن ﻳـﻚ ﺷـﻮك )ﺿـﺮﺑﻪ( ﻗﺎﺑـﻞ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﺑـﻪ ﺛـﺮوت‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﻜﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻـﺎً‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫﺎي آﻧﺎن‪ ،‬ﻛـﻪ ﺛﺮوﺗﺸـﺎن و اﻫـﺪاف ﺳﻴﺎﺳـﻲ را ﺑـﺮاي ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻴﻮﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺮاﺣﺖ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺳﺎل ‪ ،2000‬ﮔﺮوه ﻓﺸﺎر ﺷﻜﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 13‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ و ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪،‬اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻲ ﺑﺮاي رايدﻫﻨﺪﮔﺎن در ﻫﻨﮕﺎم راي دادن اﻳﺠـﺎد ﻧﻜـﺮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ راي ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ راي دﻫﻨﺪﮔﺎن اﻃﻼع ﻧﺪارﻧﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ از ﭘـﻮل آﻧﻬـﺎ‬
‫‪٩٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اداﻣﻪ دادن ﺑـﻪ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﻜﺮ‪ ،‬ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻧﺪ وﻟﻮ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺗﻠﻒ ﻛﻨﺪ و ﺛﺮوت ﻣﻠﻲ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺎرت ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬
‫و از ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺪود ﻛﺮدن راي راي دﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﺠﺎرت اوﻟﻴـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﻴﺎتدﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺳـﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺣﺒﻮﺑﺎت‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺗﻨﺒﺎﻛﻮ‪ ،‬ﺑﺎدام زﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﭘﺸـﻢ ﺧـﺮج‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺷﺒﻴﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﻜﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺮوﻫﻬﺎي وﻳﮋه‪ ،‬وﺟـﻮد ﺗﻌﺮﻓـﻪﻫـﺎ و ﺳـﻬﻤﻴﻪ ﻫـﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﻛﻔﺶ‪ ،‬ﺟﺎرو‪ ،‬ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت و ﺧﻴﻠﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪات دﻳﮕﺮ را ﺗﻮﺟﻴـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ آﻻﺳﻜﺎ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺻﻨﻌﺖ درﻳـﺎﻳﻲ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨـﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ وﺻﻠﻪ زدن ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺻـﻨﻌﺖ اﺳـﺖ و ﻛـﺎراﻳﻲ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘـﺮوژهﻫـﺎي آﺑﻴـﺎري ﺻـﻨﺪوق ﻓـﺪرال‪ ،‬ﺣﻘـﻮق ﻛﻤـﻚ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﭼﺮاﮔـﺎه‬
‫ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬وامﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎﻳﻲ و ﻣﺴـﺎﻳﻠﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ رﻳﺸـﻪ در ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﮔﺮوﻫﻬـﺎي وﻳـﮋه‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎﻟﺺ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ دارد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻫﺮﻛـﺪام از اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻓﺪرال و ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺗﻠﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد زﻧﺪﮔﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻴﺐ دﻣﻮﻛﺮاﺳـﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ آﮔـﺎه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪) .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي وﻳﮋه‪ ،‬اﺣﺰاب ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ(‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ در ﻓﺼـﻞ اول‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻓﺸﺎر از ﻃﺮف اﺣﺰاب را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﺟـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺎﻟﻴـﺎتﺑﻨـﺪي ﻛﻨـﺪ؛ ﻓﻘـﻂ ﺑﺼـﻮرت ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫ﻫﻤﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻓﺎع ﻋﻤﻮﻣﻲ و رﻓﺎه ﻛﻠﻲ را ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺳﺘﻔﺎده از درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻋﻤﻮﻣﻴـﺪر ﺟﻬـﺖ ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬
‫‪٩٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬در ﻃـﻮل اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت دادﮔﺎه و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار‪ ،‬ﻣﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن را ﺗﺤﺮﻳﻒ و‬
‫ﺗﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ راﻳﺞ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﻲ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﻳﻚ ﮔﺮوه ذي ﻧﻔﻊ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻧﻤﻮدار اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﺮاي ﮔﺮوﻫﺶ ﺑﺪﺳـﺖ آورد‪ .‬اﻣـﺎ ﮔﺮوﻫﻬـﺎي‬
‫ذي ﻧﻔﻮذ زﻳﺎدي وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕـﻲ آﻧﻬـﺎ ﻧﻔـﻮذ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺧﻮدﺷـﺎن را ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﻓﻊ از ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﻧﻔﺮ ﻋﻀﻮي از ﮔﺮوه ذي ﻧﻔﻮذي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ‬
‫از ﻧﻤﻮدار اﻗﺘﺼﺎد در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻏﻢاﻧﮕﻴﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻳﻚ ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻧﻤﻮدار اﻗﺘﺼﺎد ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه‬
‫اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻮذ ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺐ آﻧﻬﺎ در ﻛﻨﮕﺮه ﺗـﻼش‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﻫﻨﺪهاي دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮﮔﺎه ﻳﻚ ﮔـﺮوه در‬
‫ﺑﺪﺳــﺖ آوردن ﺳــﻬﻢ ﺑﺰرﮔﺘــﺮي از ﻧﻤــﻮدار ﻣﻮﻓــﻖ ﺷــﻮد‪ ،‬ﺳــﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻜــﻪ اي‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮاز ﺗﻜﻪاي ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ داﺷﺖ ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻬﺮهوري‪ ،‬در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻼشﻫﺎي ﺑﻴﺸـﺘﺮي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻤــﺪﻳﮕﺮ ﺑــﺎ ﻗﻴﻤﺘﻬــﺎ و اﻧﮕﻴــﺰهﻫــﺎي ﺗﺤﺮﻳــﻒ ﺷــﺪه ﻛــﻪ ﻧﺘﻴﺠــﻪ آن‪ ،‬اﻧــﺪازه‬
‫ﻧﻤﻮداراﻗﺘﺼﺎد را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺮوﻫﻬﺎي وﻳـﮋه ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﺮوه وﻳﮋهاي ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘـﺮي ﺑـﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ .‬اﻗﺘﺼـﺎددان‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻓﺮدرﻳﻚ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺎت ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬دوﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﻳـﻚ ﻧﻬـﺎد‬
‫ﺟﻌﻠﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺧـﺮج دﻳﮕـﺮان زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ «.‬در اﺻﻞ ‪ 7‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﻲﺗﺮ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪١٠٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ .5‬در ﺻﻮرت ﻋـﺪم ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬاران‬

‫ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ وﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻣﺼـﺮف ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﮔﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺨﺎرج ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺑـﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﺳﻴﺎﺳـﻴﻮن‬
‫واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮض ﻛﺮدن اﺟﺎزه ﺧﺮج ﻛﺮدن ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ درآﻣـﺪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻮراً ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻮراً وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎرج دوﻟﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از درآﻣﺪﻫﺎﻳﺶ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻠﻲ دوﻟﺖﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺑﻬﺮه اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺴـﺮي‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺪﻫﻲ ﻣﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟـﻪ‪،‬‬
‫اﻧﺪازه ﺑﺪﻫﻲ ﻣﻠﻲ را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺰان ﻛﺴﺮي‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻓﺪرال اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ دارﻧﺪﮔﺎن اوراق ﻗﺮﺿـﻪ ﺑـﺎزدﻫﻲ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺪازه ﺑﺪﻫﻲﻫﺎي ﻣﻠﻲ را ﻛـﺎﻫﺶ دﻫـﺪ‪ .‬در اﺻـﻞ‪ ،‬ﺑـﺪﻫﻲ‬
‫ﻣﻠﻲ‪ ،‬اﺛﺮ ﺗﺠﻤﻌﻲ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺮي و ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ‪ ،1960‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮﻛﺲ )ﺷﺎﻣﻞ رﻫﺒﺮان ﻫﺮ دو ﺟﻨـﺎح ﺳﻴﺎﺳـﻲ( ﻋﻘﻴـﺪه‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺟﻨﮓ‪ -‬ﺗـﻮازن ﺑﻮدﺟـﻪ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﺻﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ )ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﻲ( وﺟـﻮد‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻓﺪرال ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮازن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد اﻳـﻦ ﭘـﺲ زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ ﻓﺪرال در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺻﻠﺢ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻮازن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺟـﺰ‬
‫در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻢ ﻛﺴﺮي و ﻫـﻢ ﻣـﺎزاد ﺑﻮدﺟـﻪ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ ﻛـﻮﭼﻜﻲ از اﻧـﺪازه‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻛﻴﻨﺰﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤـﻪ اﻳﻨﻬـﺎ را ﻋـﻮض ﻛـﺮد‪ .‬ﻛﻴﻨﺰﻳﻨﻬـﺎ )آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻮاﻓـﻖ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎددان اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺟﺎن ﻣﻴﻨﺎردﻛﻴﻨﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫در ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ و ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺛﺒﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﻤﻚ‬
‫‪١٠١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗـﻮازن ﺑﻮدﺟـﻪ‪ ،‬دوﻟـﺖ ﺑﺎﻳـﺪ در‬
‫ﻃﻮل دوران رﻛﻮد‪ ،‬ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺗـﻮرم وﺟـﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪ ﺧﻮد را زﻳـﺎد ﻛﻨـﺪ‪ .‬دراﺻـﻞ‪ ،‬اﻧﻘـﻼب ﻛﻴﻨﺰﻳﻨﻬـﺎ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ را از ﻧﻈﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮازن ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﺗﺤﻤﻴـﻞ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آزاد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ آزاد ﺷﺪن از اﻳﻦ اﺟﺒﺎر‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛـﻪ از‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورد‪ ،‬ﺧﺮج ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬از‪ ،1960‬ﻓﻘـﻂ دو دوره ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ‪،‬ﻳﻜﻲ در ‪1969‬ودﻳﮕﺮي در‪. 1999-2000‬‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺨـﺎرج در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﮔﻴـﺮي ﻳـﻚ ﭼﻴﺰﺷـﮕﻔﺖ‬
‫آورﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران دوﺳﺖ دارﻧﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺿﺎﻳﺖ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬ﭘﻮل ﺧﺮج ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ دوﺳـﺖ ﻧﺪارﻧـﺪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ ﻳﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﺷﻜﺎر ﺑﺮ راي دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻫﻲ ﻳـﻚ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻴﺎت راﻳﺞ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻫﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي آﺷﻜﺎر دوﻟﺖ را ﺑﻪ آﻳﻨـﺪه‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ )ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻗﺮض ﻛﺮدن اﺳﺖ( ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷـﻮد ﺑـﺮاي ﺳﻴﺎﺳـﻴﻮن‬
‫اﻣﻜﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻣﻨﻔﻌﺖﻫﺎي آﻧﻲ ﺑﺮاي رأي دﻫﻨﺪﮔﺎن اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺪون‬
‫آﻧﻜﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﺷﻜﺎر ﻣﻮازي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎي اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺴﺮيﻫﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﮔـﺮ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﻲ ﻳـﺎ ﻋﻘﻴـﺪه اي ﻣﺤﻜـﻢ ﻣﺤـﺪود ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن از ﻛﺴﺮيﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫﺎﻳﺸـﺎن را از‬
‫راي دﻫﻨﺪﮔﺎن ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺪون ﻣﺤﺪودﻳﺖ‪ ،‬در دﺳﺘﺎن ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي اﻧﮕﻴﺰهاي ﻗﻮي دارد ﺗـﺎ ﻣﺒـﺎرزه ﺳـﺨﺘﻲ درﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﺨـﺎرج اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻨﺪ و اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ ﻣﺨـﺎرج دﻳﮕـﺮان دارد‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار وﺟﻮد دارد ﺗﺎ ﺳﮓ ﻧﮕﻬﺒﺎن)ﻧﺎﻇﺮ( ﻣﺨـﺎرج‬
‫‪١٠٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او از ﺧﺸﻢ ﻫﻤﻜﺎران ﺧﻮد‪ -‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آزاد ﻛﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺼـﻮص‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺳﺨﺖﺗﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ -‬ﻣﺘﻀﺮر ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ و آﻧﻬـﺎ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﺨﺎرج ﺳﮓ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﻄﻊ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺨﺎرج و ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺴﺮي ﻛﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ آن ﺗـﻼش ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻤﺘﺮ و ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخﻫﺎي ﺑﻬﺮه( در ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻪ رأي دﻫﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮدم ﻓﻘﻂ ﻣﻘـﺪار ﻛﻤـﻲ از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ‪ 535‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي ﻧﺎﻫﺎر ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮردن ﻏﺬا‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺪام ﺳﻬﻤﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 1‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳـﻴﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﺧـﺎﻧﻮادهاي ﺑـﻪ‬
‫‪535‬‬
‫ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺳﻔﺎرش داده اﺳﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎي‬
‫آﻧﻬﺎ ﺿﺮﺑﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب وارد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﺮا ﻣﻴﮕـﻮ ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﻴﺶ ﻏﺬا‪ ،‬ﻏﺬاي ﮔﻮﺷﺘﻲ و ﺧﺮﭼﻨﮓ‪ ،‬و ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﺑـﺰرگ از ﻛﻴـﻚ ﭘﻨﻴـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫دﺳﺮ ﺳﻔﺎرش ﻧﺪﻫﻨﺪ؟ ﺑﻪ دور از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺧﺮج اﺿﺎﻓﻲ ﺗﻨﻬـﺎ ﭼﻨـﺪ ﭘِﻨـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺧﺮج ‪ 20‬دﻻر‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻏﺬاي اﺻﻠﻲ و دﺳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ ‪ 5‬دﻻر‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺳﻬﻢ ﺷﻤﺎ را از ﻣﺠﻤﻮع ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 0/04‬دﻻر‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﭼﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي! اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻗﺼﺪ دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘـﺪار ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬
‫ﺑﺮاي وﻟﺨﺮﺟﻲ ﺳﻔﺎرش ﻧﺎﻫﺎر ‪ 534‬ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮاي آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣـﻲدﻫﻴـﺪ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛـﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺷـﺪه ارزش ﻧـﺪارد‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰي ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬آﻳﺎ ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ وﻟﻲ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ اﻳـﻦ اﺗﻔـﺎق ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫اﻓﺘﺎد‪ .‬درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ دوﻟﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻘﻴﻦ ﻣﺨﺎرج اﺿﺎﻓﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺤﺪود‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮلﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎرج در ﻋﻮض ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر‬
‫‪١٠٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1982‬رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر رﻳﮕـﺎن ﻣﻮاﻓﻘـﺖ ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ در ﻋﻮض ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎرج ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻨﮕـﺮه‪ ،‬زﻳـﺎد ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺎﻟﻴـﺎتﻫـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد وﻟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎرج در ﻋﻤﻞ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ .‬رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺟﺮج دﺑﻠﻴﻮاچ ﺑﻮش ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ ﻧﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺳـﺎل ‪ 1990‬ﺧـﻮد‪ ،‬در‬
‫داﻣﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺨـﺎرج ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪ‪ .‬اﺧﻴﺮاً ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎي ﻓﺪرال را‪ ،‬ﺳـﺮﻳﻌﺘﺮ از آﻧﭽـﻪ در ‪ 1999‬و ‪ 2000‬اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺎد ﻛﺮد‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮاﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﮕﺮه را در ﻛﻨﺘـﺮل داﺷـﺘﻨﺪ ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺮي ﻣﺨﺎرج را ﺻﺮف ﺗﻔﺮﻳﺢ در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﺳﺎل ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺮاي ﺧﺮج ﻛﺮدن ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻲ اﻓـﺮاد ﻋﻘﻴـﺪه‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﻛﺴﺮيﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ﺧﻴﻠـﻲ ﺷـﺒﻴﻪ ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل‬
‫ﻣﺨﺎرج ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه دوﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﺿـﻴﺢ اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﺮا ﺑـﻪ اﺛـﺮ ﻗﻄـﻊ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ روي ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪه ﺟـﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑـﻞ ﻣﻴﻠﺘـﻮن‬
‫ﻓﺮﻳﺪﻣﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪» :‬ﻛﺴـﺮيﻫـﺎ ـ ﻣـﻦ ﻣـﻲﺧـﻮاﻫﻢ آﻧﻘـﺪر دور ﺷـﻮم‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺛﻴﺮ را ﺑﮕﻮﻳﻢ ـ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻮﺛﺮي ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻛـﺮدن‬
‫واﺣﺪﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬاري ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد )ﻣﺠﻠـﻪ وال اﺳـﺘﺮﻳﺖ ـ ژاﻧﻮﻳـﻪ‬
‫‪.(2003‬‬
‫اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﻗﺼﺪ دارﻳﻢ ﻛﺎري ﺑﺮاي ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ و ﻣﺨﺎرج ﺿـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪي اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬اﺻﻼﺣﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻزم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ آﻧﻘﺪر ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺎﺳﻴﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺮج ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ راه وﺟﻮد دارد ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺻﻼح ﺷﻮد ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻓﺪرال ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺧـﻮد را ﻣﺘـﻮازن‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﺎﻟﺖﻫﺎي دوﻟﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻮازن ﺑﻮدﺟﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﺎ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ اﺻﻼﺣﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ اﻟﺰام ﻛﻨﺪ‪ ،‬دو ﺳﻮم ﻳـﺎ ﺳـﻪ‬
‫‪١٠٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭼﻬﺎرم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮ دو ﻣﺠﻠﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺨﺎرج و اﻓﺰاﻳﺶ در ﻗـﺪرت ﻗـﺮض‬

‫ﻛﺮدن دوﻟﺖ ﻓﺪرال را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣﺨـﺎرج اﻣﺴـﺎل ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪﻫﺎي ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدي‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران ﻣﺸﻜﻞ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﮕـﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﻴﺪوار ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻳﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت دوﻟﺘﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ را ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻳﺎ دادن ﺣـﻖ ﺷـﺎرژ ﺑـﺮاي اﺳـﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت‬
‫دوﻟﺘﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮج ﻫﻢ ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺑﻬﺒﻮد اﺛﺮ ﺑﺨﺸـﻲ ﻫﺰﻳﻨـﻪ دوﻟـﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ .6‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮد را ﺷﺪﻳﺪاً درﮔﻴـﺮ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﺔ دﻳﮕﺮان ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫»ﺳﻴﺎﺳﺖ )ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﻫﺪف‪ ،‬آن اﺳﺖ( اﺑـﺰاري ﺑـﺮاي ﺟـﺬب ﻣﻨـﺎﺑﻊ از ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺨﻠﻒ و ﺗﻮزﻳﻊ درآﻣﺪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺑﻲ ﺷﻤﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺻـﻨﺪوق ﻫـﺎي راي ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺣﺎﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ -‬ﻫﻨﺮ ﻓﺮﻳﺐ‬
‫ﺣﺴﺎب ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻴﮕﺬارد و ﻳﺎ دﻗﻴﻘﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻓﺮﻳـﺐ دادن‬
‫ﺑﺪون آﻧﻜﻪ در ﺗﻠﻪ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪«.‬‬
‫ﺟﻴﻤﺰ ﺷﻠﺴﻴﻨﮕﺮ‪.‬‬
‫اﻓﺮاد ﺑﻪ دو روش ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺴﺐ ﺛﺮوت ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﻏـﺎرت‪ .‬ﻣـﺮدم ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻ و ﻳﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﺗﺒﺎدل آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻛﺴـﺐ درآﻣـﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷـﺮﻛﺎء ﻣﺒـﺎدﻻﺗﻲ ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮده و‬
‫ﺛﺮوت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫــﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم اﺟـﺎزه‬
‫‪١٠٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺎرت آﻧﭽﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ روﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫درآﻣﺪ اﺿﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ – دﺳﺘﺎورد ﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﻳﮕـﺮي از دﺳـﺖ ﻣـﻲ‬
‫رود – ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻣﺼﺮف ﻛﺮده و از اﻳﻦ رو ﺛﺮوت ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ دوﻟﺖ ﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺳﺎزﻧﺪه را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ از ﻏـﺎرت ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺳﻌﺎدت و ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ اﻗﺘﺼﺎدي را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﺧﻨﺜﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺮاردادﻫـﺎ را اﺟـﺮا‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻗـﺎﻧﻮن ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﻳﻚ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺗﺼﺎﺣﺐ اﻣﻮال دﻳﮕﺮان را ﻣﺸـﻜﻞ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻛﻤﺘـﺮي ﻏـﺎرت‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه در ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺸﺎط آوري‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮاي دﻓﺎع در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﺎرت ﻧﻴﺰ ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در دﻧﻴﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه اي ﺑـﺮاي ﻏـﺎرت ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي واﺳـﻄﻪ ﻫـﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺪال ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻠﺐ ﺣﻤﺎﻳﺖ دوﻟﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ در ﺟﻬـﺖ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼـﻲ )ﻳـﺎ ﮔﺮوﻫـﻲ( ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮان دارد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻳﻚ دوﻟﺖ در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻃـﺮﻓﻴﻦ ذي‬
‫ﻧﻔﻊ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮرد )ﻣﺜﻼً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮان( و ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﺪت درﮔﻴـﺮ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل درآﻣﺪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ اﺻﻞ ‪ 7‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ( ﻣﺮدم وﻗﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮي را‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪارن ﮔﺬارده و ﻛﻤﺘـﺮ ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت وﻗﺖ ﺻﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺛﺮوت و ﻛﺴﺐ در آﻣﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در راه ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﺮ ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ اي از ﻳﻚ ﻛﻴﻚ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺪر ﻣـﻲ روﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دوران ﻫﺮج و ﻣـﺮج‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫درآﻣﺪ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮدازان ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ و اﺣـﺰاب اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎﺗﻲ ﺑـﻪ‬
‫‪١٠٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺻــﻮرت ﺷــﻐﻠﻲ ﺑــﺮاي ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪاران ﻣــﺪرن در آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻ ـﺎً در‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺜـﻞ آﻣﺮﻳﻜـﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ و اروﭘـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ‪ .‬ﻣﺰﻳـﺖ‬
‫رﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاراﻧﻲ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ درﻳﺎﺑﻨﺪ ﭼﻄﻮر ﻣـﻲ ﺗـﻮان درآﻣـﺪ‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﺑﺮاي راي دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﻛﻤﺘـﺮ آزاردﻫﻨـﺪه و ﻛﻤﺘـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫درك ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ از ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﮔﺮوﻫﻬـﺎﺋﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ راي را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺟﻠﺐ ﺣﻤﺎﻳـﺖ و ﻏﻴـﺮ ﺳـﺎزﻧﺪه از ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌـﻲ دﻣﻮﻛﺮاﺳـﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ دوﻟﺘﻬـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧﻬﺎدﻳﻨـﻪ ﻣﺤـﺪود ﻧﺸـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﺋﻲ را اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ و‬
‫ﺗﻀﻌﻴﻒ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻛﻠﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻬـﺎي اﻧﺘﻘـﺎﻟﻲ دوﻟـﺖ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﺧـﺎﻟﺺ‬

‫درﻳﺎﻓﺘﻲ ﻃﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1960‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻘﺮ ﻣﻄﺮح ﺷـﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻴﺎن ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﻧﺎﭼﻴﺰي از درآﻣـﺪ‬
‫را ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻣﺮﻓﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﺮ از ﺑﻴﻦ ﻣـﻲ رﻓـﺖ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎ ﻫﺎ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨﺸـﻲ از ﻛـﻞ‬
‫درآﻣﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻀﺎﻋﻔﻲ در ﻃﻮل ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪1965-75‬‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﻘﺮ ﺷﺪ‪) .‬ﻣﺜﻼً ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺋﻠﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻴﻤﻪ ﻫﺎي درﻣﺎﻧﻲ (‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1975‬اﻧﺘﻘﺎل در آﻣﺪ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗـﺎ آن‬
‫ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺘﻲ از درآﻣﺪ‪ ،‬ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل درآﻣﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻧـﺮخ‬
‫‪١٠٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﻘﺮ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ رﻗﻢ از ‪ 32‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ‪ 1947‬ﺑﻪ ‪ 13/9‬درﺻﺪ‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1965‬رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﻨﺎزﻟﻲ ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎل اداﻣـﻪ ﻳﺎﻓـﺖ ﺗـﺎ در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1968‬ﺑﻪ ‪ 10‬درﺻﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬از اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1960‬ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻘﺮ و آﻏﺎز اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻧﺮخ ﻓﻘﺮ ﺑﻪ ﺟـﺎي آﻧﻜـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺷﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪1970‬ﻧﺮخ ﻓﻘﺮ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ‪ 10‬درﺻﺪ در ﺣﺎل ﻧﻮﺳﺎن ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﻧﺮخ ﻓﻘﺮ ‪ 9/6‬درﺻﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ رﻗﻢ ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1960‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﺟﻮان را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ رﻗﻢ ﺣﺘﻲ ﻧﺎ اﻣﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺮ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻧﺮخ ﻓﻘـﺮ‬
‫اﻓﺮاد ﺟﻮان در ﺳﺎل ‪ 2002‬ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از رﻗﻢ ﻣﺸـﺎﺑﻪ در ﺳـﺎل ‪ 1965‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮرم اﺳﺖ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ 1965‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻋـﺪم ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫ﺷﮕﻔﺖ آور اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا اﻧﺘﻘﺎل درآﻣﺪ ﭼﻨﺪان ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﻮد ؟ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺪم ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮﺿﻴﻪ اي را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬اﻧﺘﻘﺎل درآﻣﺪ ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ رﻓﺎه ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺧﻮد را ارﺗﻘﺎء ﺑﺨﺸـﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﺎر دﺷـﻮاري‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎز ﻫﻢ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻮارض آن ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫اي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻲ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬اول‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴـﺰان اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﮕﻴﺰة ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪه و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ درآﻣـﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ رو رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬درآﻣﺪ ﭼﻴﺰي ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺪﻳﻪ‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫درآﻣﺪ ﻣﻠﻲ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻛﻴﻚ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ آن را ﺑﭙﺰد و ﻗﻄﻌـﺎت آن‬
‫ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داغ ﺗﺎزه ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺮدم ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸـﻮر ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪،‬‬
‫درآﻣﺪ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧـﺪ‪ .‬اﻓـﺮاد زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫‪١٠٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫درآﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ را اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ درآﻣﺪ را ﻳﻚ ﻛﻴﻚ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﻴـﺮﻳﻢ‬
‫وﻟﻲ اﻧﺪازه اﻳﻦ ﻛﻴﻚ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻫﺎ ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم ﻣﺸﺨﺺ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﺠﺎرت ﺑﺨﺸﻲ از آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﻲ آورﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻼش ﻛﺎري و اﺑﺪاع و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ اﻧﺠﺎم ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎت را دوﺑﺎره ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ اﻧﺪازه ﻛﻴـﻚ را ﻛـﺎﻫﺶ داد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺴـﺐ داﺷـﺘﻪ و ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﻣﻴﻞ دارﻧﺪ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﺎﻟﻴﺎت ﮔﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃـﻮر‪ ،‬از آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺰاﻳﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﻫﻢ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﻳـﻦ ﻛـﺎﻫﺶ ﻫـﺎي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬درآﻣـﺪ ﻫـﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ – و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻓﻘﻂ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از آن – درآﻣﺪ ﺧـﺎﻟﺺ را اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧـﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻧﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﮔﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺴﺐ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮردرك آﺛﺎر ﻣﻨﻔﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﺗﻼش ﻫﺎي ﺳـﺎزﻧﺪه‪،‬‬
‫واﻛﻨﺶ داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﻲ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد در ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺮم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻋـﻼم‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺮات اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻃﻮرﻳﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﺮه‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ C‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﻧﻤﺮه‪ 90 ،‬درﺻﺪ داﻧﺶ‬
‫اﻣﻮزان ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻪ اﻣﺘﻴﺎز ‪ A‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺮه ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان ﻛـﺎﻓﻲ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﺮه آﻧﻬﺎ ‪ D‬ﻳﺎ ‪ F‬اﺳﺖ‪ .‬و اﻟﺒﺘـﻪ داﻧـﺶ‬
‫آﻣﻮزان ﮔﺮوه ‪ B‬ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از ﻧﻤﺮه ﺧﻮد را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ اﻟﺒﺘـﻪ ﻧـﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫اﻧﺪازه ﺗﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﺮه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٠٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﻚ دارد ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺮه ‪ A‬ﻳﺎ ‪ B‬ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ در‬
‫ﻃﻮل ﺗﺮم ﻛﻤﺘﺮ درس ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮاﻧﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗـﻼش زﻳـﺎدي آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي اﻣﺘﻴﺎز دﻫﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ؟ و ﻧﻴﺰ آﻳﺎ داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ‪ C‬ﻳﺎ ‪ D‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻤﺮه از زﻳﺮ ﺑﺎر ﺟﺮﻳﻤﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺮاي آﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮار ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ ؟ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ در ﻣـﻮرد ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﺮه ‪ F‬ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻫﻢ ﺻﺎدق اﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﺷﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻫـﻢ ﭼﻨـﺪان ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﻤﺘـﺮ داﻧـﺶ‬
‫آﻣﻮز و ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ ﺗﻼش داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﺎري ﻛﻤﺘﺮ و ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ‪.‬‬
‫دوﻣﺎً‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﻬـﺮه وري ﻃـﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔـﻊ را در ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪت‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻴﺎري را ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ اﻧﺘﻘﺎل درآﻣﺪ و ﻛﻤﻚ‬
‫ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻳﮕﺮﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﺳﻮي ﻃﺮﻓﻴﻦ اﻗﺪاﻣﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد اﻳﻦ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺎ ﺑﻮدﺟﻪ را ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑـﻪ ﻳـﻚ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻧﻴﺎز دارد ﺗﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ ،‬ﻛﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺮدم رﻓﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﭘﻮل آزاد و ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻮﺑﻴﺖ ﻫﺎي دوﻟﺘـﻲ ﺑﻬـﺮه ﻣﻨـﺪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﺧﺎﻟﺺ درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺷﺎن از اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻫـﺎ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ زﻳﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را روﺷﻦ ﻣﻲ ﺳﺎزد ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 9‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ 5‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ در ﻫﺮ روز ﻫﻔﺘـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺻﻒ ﺻﻨﺪوق ﺧﺰاﻧـﻪ داري اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫اﺳﻜﻨﺎس ‪ 50‬دﻻري ﻫﺪﻳﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﺻﻒ ﻫـﺎي ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ‪.‬‬
‫ﭼـــﻘﺪر ؟ ﻣﺮدم ﭼﻘﺪر وﻗﺖ ﺻﺮف اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺻـﺘﻬﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي ﺳـﺎزﻧﺪه‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬دﻻر درآﻣﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺿـﺮ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ‪50‬‬
‫‪١١٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫دﻻر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 10‬ﺳﺎﻋﺖ را در ﺻﻒ ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬وﻟـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ‪10‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﺑﻜﺸﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً زﻣﺎن آﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ‪3‬‬
‫ﻳﺎ ‪ 4‬دﻻر ارزش داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﻤﻪ در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 50‬دﻻر‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺪف دوﻟﺖ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ‪ 50‬دﻻر را ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﺑﻬﺘﺮي ﻫﺪﻳﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻛﻤﻚ زﻳـﺎدي ﺑـﻪ ﻃـﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔـﻊ از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻃﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔﻊ ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ )ﻣﺜﻼً در ﺻـﻒ ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻓـﺮم ﭘـﺮ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻫﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ در‬
‫ﺟﺪال ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ( ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي از ﺑﻬﺮه وري اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آﻧﻬـﺎ از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ رود‪ ،‬زﻳﺮا در ﺻﺪد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎر ﺻﻼﺣﻴﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻃﻮر ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔـﻊ ﭼﻴـﺰي را ﺑﺪﺳـﺖ آورﻧـﺪ )ﻣـﺜﻼً‬
‫زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻨﺪم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﻳﺎراﻧـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﮔﻨـﺪم اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﺠﻮزي ﺑﺮاي راه اﻧﺪازي ﻳﻚ آژاﻧـﺲ ﻳـﺎ ﻓـﺮوش ﻳـﻚ ﻣﺤﺼـﻮل ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎرﺟﻴﺎن (ﻳﺎ ﻳﺎراﻧﻪ اي را ﻧﺼﻴﺐ ﺧﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻬﺎي ﺑﻪ دﺳـﺖ آوردن اﻳـﻦ‬
‫ﻳﺎراﻧﻪ را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺎي آن ﻣﻠﻚ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ -‬ﻣـﺜﻼ ﻣﺠـﻮز‬
‫آژاﻧﺲ ﺗﺎﻛﺴﻲ ﻳﺎ زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان در آن ﮔﻨـﺪم ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛـﺮد‪ -‬ارزش ﻳﺎراﻧـﻪ را‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ﻫﺮ ﻣـﻮردي ﻃـﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔـﻊ ﺣﺎﺿـﺮﻧﺪ ﺑـﺮاي ﻛﺴـﺐ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارزش اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺎﻟﺺ درﻳـﺎﻓﺘﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷـﻮد در واﻗـﻊ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ درﻳﺎﻓﺘﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻـﻔﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻟﺒﺘـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺻﻔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﻘـﺎل ﻋﻤﻮﻣـﺎً در‬
‫ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ رﻓﺎه اﻓﺮاد ذي ﻧﻔﻊ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﺷﺎن ﻧﺎﻛﺎم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل در ﮔﺮوﻫﻬـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫‪١١١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻳﺎ ﺧﺴﺎرﺗﻬﺎي ﻣﻮﻗﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي‪ ،‬ﺑﺎزده ﻫﺮ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺻـﻼﺣﻴﺖ در درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻤـﻚ‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺷﻮد‪ ،‬را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﺳﻮم ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺑﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮي اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪه‬
‫را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﺴﻨﺠﻴﺪه ﺷﺎن‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‬
‫را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎل ﺑـﺮاي‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ذي ﻧﻔﻊ دو ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ (1‬ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ را ﻛﻤﺘـﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺳﺎزد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ (2‬اﻧﮕﻴﺰه ﮔﻴﺮﻧﺪه را ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ دو ﻛﺎر ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﻲ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﻳﺎراﻧﻪ ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺣﻖ ﺑﻴﻤﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻃﻮﻓﺎن ﺧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﻳﺖ از آﻧﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮﺧﺴﺎرت اﻗﺘﺼـﺎدي ﻧﺎﺷـﻲ از ﻃﻮﻓـﺎن‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮ ﺛﺮوت اﻧﻬﺎ ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﺎراﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫از آﻧﻬﺎ را ارزان ﺗﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻃﻮﻓﺎن ﺧﻴـﺰ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺴﺎرت ﻧﺎﺷﻲ از ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴـﺰان اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﺒﺮان ﺑﻴﻜﺎري ﻧﻤﻮﻧﻪ اي دﻳﮕﺮ را اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﻴﻜﺎر ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را ردﻛﺮده و ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻳﻚ ﻛﺎر ﺑﻬﺘﺮ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮي را ﺻﺮف‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧــﺮخ ﺑﻴﻜـﺎري ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاي ﺟﺒﺮان ﭼﻴﺰي ﻳﺎراﻧﻪ اي ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﻴﺪا ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي ﺿﺪ ﻓﻘﺮ از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮداﺧـﺖ ﻫـﺎي ﻓﻘـﺮ‬
‫ﻣﺪار‪ ،‬ﺳﻬﻮاً ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﺧﻄﺮ را ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ) ﻣـﺜﻼً اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﻮاد‬
‫ﻣﺨﺪر‪ ،‬اﺧﺮاج از ﻣﺪرﺳﻪ ﻳﺎ ﻓﺸﺎر ﻛﺎري‪ ،‬ﺑﭽﻪ دار ﺷﺪن ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن ﻣﺠـﺮد‪،‬‬
‫‪١١٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ زﻧﺪﮔﻲ زﻧﺎﺷﻮﺋﻲ و ﺗﺮك ﻓﺮزﻧﺪان از ﺳـﻮي ﭘـﺪران(‪ .‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﻓﻘﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻋـﻮارض‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﻫﻤﻴﺖ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ در ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﭘﻴﺎﻣـﺪﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻨﻔﻲ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺿﺪ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺠﻤﻊ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎراﻧﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ از‬
‫ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﻄـﺎ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ واﻗﻌـﻲ ﻣﺸـﻜﻞ را درك ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺴﺎس ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺨﺸﺶ ﺧﻮد را ﻣﻌﻄﻮف‬
‫ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑـﻪ ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺗـﻼش ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎراﻧﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ از ﺗﻼﺷﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬﺎ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه و دوﻟﺖ اﻗﺪام ﺑﻴﺸﺘﺮي در زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﮔﺮوﻫﻬـﺎ و اﻓـﺮاد‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺑﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﺷﺪن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺣﺎدﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‪ ،‬از ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻗﻴﻤﺖ زﻣﻴﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺿﺪ ﻓﻘـﺮ ﺣﻴـﺮت آور ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻓﺮاد ذي ﻧﻔﻊ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻛﺎر دﺷﻮاري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .8‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاري ﻣـﻲ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ وﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘـﺎدن ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫» ﻓﺮدي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ درﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮد ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻋﻀﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت ﻳـﻚ‬
‫‪١١٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺰرگ را ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن راﺣﺘـﻲ ﻛـﻪ دﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﻬـﺮه ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت را روي ﺻﻔﺤﻪ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻬﺮه ﻫﺎي ﺷﻄﺮﻧﺞ‪ ،‬ﭼﻪ دﺳﺘﻲ ﺣﺮﻛﺘﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺰرگ ﺷﻄﺮﻧﺞ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﻬﺮه ﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮدش ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﻛﺘﻲ دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻓـﺮدي از ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﺮا ي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮ آن وﺿﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳـﻦ دو‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷﺪه و در ﻣﺴﻴﺮي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑﺸـﺮي ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬
‫راﺣﺘﻲ و آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲ رود و ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﭘﻴـﺮوزي ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ و اﮔـﺮ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎوت و ﻳﺎ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﺎزي آزاردﻫﻨـﺪه اي ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫ﻣﻴﺒﺎﻳﺴﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ از اﺧﺘﻼل و ﺑﻲ ﻧﻈﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪« .‬‬
‫آدام اﺳﻤﻴﺖ )‪(1759‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺤﺚ ﺷﺪ دوﻟﺘﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﺎزار ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ)ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫وﺟﻪ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ( را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم اﻋﺘﻘﺎد دارﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ دوﻟﺘﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﺣﺪاث ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻳﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‪،‬‬
‫اداره ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼـﺎدي را‬
‫ﺷﺘﺎب ﺑﺒﺨﺸـﻨﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ دﻳـﺪﮔﺎه ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري دوﻟﺘـﻲ و » ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ« ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑـﺎزار را ﺑﻬﺒـﻮد ﺑﺒﺨﺸـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ دﻳـﺪﮔﺎه ﻳـﻚ‬
‫ﻧﮕﺮش ﻣﻌﻴﻦ دارد و اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي را ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ‬
‫اداري و دوﻟﺘﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣـﺮدم در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﺠﺎر و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﺪارﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﻛﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﻲ از ﺗﺠﺎر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺣﺮص و ﻃﻤﻊ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺪارﻧﺪ؟ اﻓﺮادي ﻛﻪ اﺻﻞ دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ را ﻧﻤـﻲ ﻓﻬﻤﻨـﺪ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ را ﻣﺸﻮق ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١١٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭼﻬﺎر دﻟﻴﻞ ﻋﻤﺪه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﺧﺴـﺎرت‬
‫زﻳﺎدي وارد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اوﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺻﺮﻓﺎً ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ را ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺎزار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ دوﻟـﺖ ﻳـﻚ اﺑـﺰار اﺻـﻼح‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ )و ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاراﻧﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ را ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ( ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰدان و ﻣﻘﺪس ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﺎي دوﻟـﺖ و‬
‫وﺟﻮه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ از ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺘـﻲ وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻤﺎت ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﺻـﻮل‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎ‬
‫و ﻣﺨﺎرج ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﻣﻄﻠﻮﺑﻴـﺖ‬
‫ﻫﺎي اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﺮاي وﺟﻮه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري و ﻳﺎراﻧـﻪ ﻫـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫آﻧﻬﺎ ﺳﻮد ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲ آورد دوﻟﺖ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸـﺎر ﻣـﻲ ﮔﺬارﻧـﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـﺬاران‬
‫درﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﺗﺪارك ﻣﺒﺎرزات اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ داراي ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻗﻮي ﺗﺮي از ﻛﻤﻚ‬
‫ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي راﻳﺰﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮي ﺑـﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﻨﺎﺗﻮر وﻳﻠﻴﺎم ﭘﺮوﻛﺲ ﻣﺎﻳﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﻮل ﺟﺎﺋﻲ ﻣـﻲ رود ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ازﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ از ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه اﻋﻀﺎي ﻛﻤﻴﺘـﻪ اﻏﻠـﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﺑـﺪون ﺗﻮاﻓـﻖ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﺑﻠﻮﻛﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ ﺧﻴﺎﻟﺒـﺎف‬
‫ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ اﺗـﻼف‬
‫ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻬﺘﺮ وﺟﻮه ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١١٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫دوﻣﺎً‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑـﺮاي ﻛـﻢ ﻛـﺮدن ﻫﺰﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﻧـﻮآوري و اراﺋـﻪ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻛﺎرا ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮدآوري‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎراﻳﻲ و ﻛﻢ ﻛـﺮدن ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎ اﻧﮕﻴـﺰه‬
‫زﻳﺎدي دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ و ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﺨﺎرج اﺿﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و ﻋﻮاﻣـﻞ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺮاي ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺘﺮي را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲ آورد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺳﻌﻲ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎزﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺴـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮق اﻟﻌـﺎده ارزﺷـﻤﻨﺪ اﺳـﺖ و‬
‫اﮔﺮ اﻧﻬﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫـﺎي ﻣﻔﻴـﺪﺗﺮي ﺑـﺮاي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آن ﻣﺒﺎﻟﻎ اراﺋﻪ ﻧﮕﺮدد ﻣـﺮدم‬
‫زﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاران و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان دوﻟﺘﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ادﻋﺎ‬
‫ﻫﺎ را ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫـﻴﺞ ﻣﺒﻨـﺎي ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ اي ﺑـﺮاي ﻧـﺮخ ﻫـﺎي ﺳـﻮد ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ان ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻮﺳﺴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ ورﺷﻜﺴـﺘﮕﻲ ﺳـﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﺎﻋﺚ رﻫﺎﻳﻲ از ﻋﺪم ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﻣﻮازي‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺎﺗﻤﻪ دادن ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ وﺟﻮد دارد‪ .‬در واﻗﻊ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ و‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ در دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺑﺤـﺚ در ﺟﻬـﺖ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﻟﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻧﻤـﺮات داﻧـﺶ آﻣـﻮزان در‬
‫ﻣﺪارس دوﻟﺘﻲ در ﺣﺎل اﻓﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮان اﻳـﻦ ﻣـﺪارس از اﻳـﻦ ﻗﺼـﻮر و ﻛـﻢ‬
‫ﻛﺎري ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺟﻮه ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻧﮕﻴـﺰه ﻗـﻮي ﻣـﺪﻳﺮان‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺷﺎن و اﻧﮕﻴﺰه ﺿﻌﻴﻒ ﺑـﺮاي اداره ﻛﺎراﻣـﺪ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت‪ ،‬اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮا ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ واﺣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫‪١١٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺧﺼﻮص داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮﻣﺎً‪ ،‬دﻻﻳﻞ زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﺑﭙـﺬﻳﺮﻳﻢ رﻳﺴـﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران روي‬
‫ﭘﻮﻟﺸﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﭘﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨـﺪﮔﺎن ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ را روي ﭘﺮوژه اي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ اش را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﻨﺪ ‪ -‬ﻛـﻪ ﭘـﺮوژه‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اش او را ﺑﻪ زﻳﺎن ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻮاﻗﺐ آن را ﻣﺘﺤﻤﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﺴـﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري در ﭘـﺮوژه ﻫـﺎي‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺪرت روي ﺛﺮوت ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان دوﻟﺘﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔـﺮ‬
‫ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﻛﺎرا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰان اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺸﺎﺑﻬﺎً اﮔﺮ ﭘﺮوژه زﻳﺎن ده ﺑﺎﺷﺪ – اﮔﺮ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻛﻢ ﻛﻨﺪ – اﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻤﻲ روي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﻗـﺎدر ﺑﺎﺷـﻨﺪ از‬
‫ﭘﺮوژه ﻫﺎي زﻳﺎن ده ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﺟﻤﻊ آوري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻮﺑﺴﻴﺪﻫﺎ و ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫دﻳﮕﺮ را ﺑﺴﻮي ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫در زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮدﺟﻪ از اﻧﻬﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ اﻧﮕﻴـﺰه‬
‫ﻫﺎ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰان ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوژه ﻫـﺎﻳﻲ را ﻛﺸـﻒ ﻛﻨﻨـﺪ و آﻧـﺮا اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺛﺮوت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﺎً‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ روﺷﻲ را ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠـﺎد‪،‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻪ روز رﺳﺎﻧﻲ ﻣﺪاوم ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺎ در ﻳﻚ ﺟﻬﺎن‬
‫ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﺗﻜﻨﻮﻟﻮزﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴـﺪات ﺟﺪﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎآراﻣﻴﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺷﺮاﻳﻂ آب وﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻄﻮر داﻳـﻢ‬
‫در ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ ﻧﺴﺒﻲ ﻛﺎﻻ ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮاﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ اﻗﺘﺪار ﻣﺮﻛﺰي ﻗﺎدر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات دوام ﺑﻴﺎورد‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻛﻨـﺪ و ﻣـﺪ ﻳـﺮان‬
‫‪١١٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺎ دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ درﻛﻲ آﻣﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻬﺎي ﺑﺎزار ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده از اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺛﺒﺖ‬
‫و ﺿﺒﻂ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻗﻴﻤﺖ در ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻫﻤﻴﺸـﮕﻲ ﻛـﻪ‬
‫در اﻗﺘﺼﺎد رخ ﻣﻴﺪﻫﺪ داﺋﻤﺎ ﺗﻌﺪ ﻳﻞ ﻣﻴﮕﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎ اﻳـﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﭘﺮاﻛﻨــﺪه را ﻣــﻨﻌﻜﺲ ﻛــﺮده و ﻋﻼﻣــﺎﺗﻲ ﺟﻬــﺖ ﺷــﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺠــﺎري و ﻋﺮﺿــﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺘﻬﺎي ﻗﻴﻤـﺖ ﺑـﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧـﺎن و ﺻـﺎﺣﺒﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛـﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﺸـﺎن و ﺗﻄﺒﻴـﻖ‬
‫دادن ﺧﻮد ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه اﻫـﺪاف آﻧﻬـﺎ ﮔﺮﭼـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮان اداري‬
‫وﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﺑﻴﺸـﺘﺮي از ﭘـﻮل ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫وﺻﺎﺣﺒﺎن ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ درآﻣﺪﻫﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺰﮔﺘﺮي را ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﮔـﺬاران ﺑـﺮاي ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﮔﻴـﺮان ﺧﺼﻮﺻـﻲ‬
‫آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻫﺪاف ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي دوﻟﺘﻲ وﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﻠﻴـﺪ‬
‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﭘﺬ ﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎي ﺑﺎزار ﺑﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي دوﻟﺘﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮوﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ رﺷﺪ آﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮ و ﺗﻨﺰل اﻗﺘﺼﺎدي را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫دو اﻗﺘﺼﺎددان ﭘﺎﺋﻮل ﺳﺎﻣﻮﺋﻠﺴﻮن و ﻟﺴﺘﺮﺗﺎرو از ﺟﻤﻠﻪ ﻃﺮﻓـﺪاران ﭘﻴﺸـﺘﺎز اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ و ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ در دﻫـﻪ ﻫـﺎي‬
‫‪1970‬و‪1980‬ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮوﭘﺎﺷـﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺷـﻮروي و ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺿـﻌﻴﻒ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ژاﭘﻦ ﺑﻄﻮر ﮔﺴﺘﺮده اي وﺟﻬﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش را ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻛﺸﺎﻧﺪ‬
‫‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻨﻮز ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از اﻗﺘﺼـﺎد‬
‫ﻣــﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ وآﻣﻮزش وﭘﺮورش را ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫـﻢ ﻳـﻚ‬
‫‪١١٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﺮﻳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو ﻗﺮن و ﻧﻴﻢ ﭘﻴﺶ آدام اﺳﻤﻴﺖ ﻣﻨﺒﻊ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ را ﺑـﺮ‬
‫ﺷﻤﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻃﺮح ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ ﻣﻴﺸﻮد) ﻧﻘﻞ ﻗـﻮل ﺑـﺎﻻ‬
‫را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان‪ ،‬اﻓﺮادي داراي ﻓﻜﺮ و ﻗﻮه ﺗﻌﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻓﻜﺮ آﻧﻬﺎ در ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﺖ و آدام اﺳﻤﻴﺖ آن را " اﺻﻞ ﺟﻨﺒﺶ" ﻣﻴﻨﺎﻣﺪ‬
‫و وﻗﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎري اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺗﻀﺎد دارد ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﭼﺎرت دو ﺑﻪ دوي ﺳﺎده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤـﺎﻳﺶ اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺟﺪول ‪ 4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻳـﺎ از ﻃﺮﻳـﻖ دوﻟـﺖ ﻋﺮﺿـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ" ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪه و ﻳﺎ ﮔـﺮوه ﺳـﻮم دﻳﮕـﺮي‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭼﻬـﺎر ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻣﻤﻜـﻦ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ و‬
‫ﻣﺼﺮف وﺟﻮد دارد‪ .‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ اﺳﺎس ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ‪ 4‬ﻣﻮرد را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫و ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 4‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‪ :‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‪:‬‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪه وﮔﺮوه ﺳﻮم دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮي‪ -‬ﺧﺮﻳﺪار‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺳﻴﺐ‪ -‬ﭘﺮﺗﻘﺎل‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ -‬ﻏﺬاي ﻣﺎرك دار ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﻟﺘﻲ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭘﺴﺖ‪ -‬آب وﺑﺮق در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﺪارس ﻋﻤﻮﻣﻲ –دﻓﺎع ﻣﻠﻲ‬

‫‪١١٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 1‬ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ي ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻣﺼـﺮف‬

‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﭘﻮل ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن‬
‫اﮔﺮاﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ رﻓﺎه ﺷﺨﺼﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻄﻮر زﻳﺎﻧﺒﺎري ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻧﮕﻴـﺰه ﻗـﻮي ﺑـﺮاي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻧﻈـﺮات ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ آﻧﻬﺎ را دارﻧـﺪ ‪ .‬اﻧﺠـﺎم ﻧـﺪادن‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎرآﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺳﻮد ﻛﻤﺘـﺮ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺮ دوي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﻧﮕﻴـﺰه اي ﺑـﺮاي ﻣﺘﺤـﺪ‬
‫ﺷﺪن در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﺪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺳﻤﻴﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ »ﺑﺎزي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺴﻮي ﺳﺎد ﮔﻲ و راﺣﺘﻲ ﻣﻲ رود وﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل و‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 2‬ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻ ﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﻣـﺎ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن و ﻳﺎ ﮔﺮوه ﺳﻮم دﻳﮕﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣـﻲ ﺷـﻮد را ﺑﻴـﺎن ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬـﺎي‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺑﺘﺪا ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دوﻟﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻴﻤﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺜﺎل از اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ را اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻓـﺮد دﻳﮕـﺮي ﭘـﻮل ﻣـﻲ‬
‫ﭘﺮدازد ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﭼﻘﺪر اﻧﮕﻴﺰه وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﮕـﺮان ﻗﻴﻤـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮاب " ﻧﻪ زﻳﺎد "اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي ﺻـﺮﻓﻪ ﺟـﻮﻳﻲ از‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن روي ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻣﻼ" ﻏﻴﺮ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘـﺲ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دﻟﻴﻞ ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺖ در ﻳـﻚ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛـﺮد وﻗﺘـﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻳـﻚ ﻛـﺎﻻ را در ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ‪2‬‬
‫‪١٢٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺖ زﻳﺮا ﻫﻴﭽﻜﺪام از‬
‫ﺧﺮﻳﺪار و ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻧﮕﻴﺰه ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﻫـﺎ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨـﺎرج ﺑـﻪ‬
‫اوج ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺮاﺣﺘﺎ" ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ در ﺑﺨـﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬـﺎ ي ﺳـﻼﻣﺘﻲ در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﭼـﻪ اﺗﻔـﺎﻗﻲ اﻓﺘـﺎد‪ .‬ﺑﻄـﻮري ﻛـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي دوﻟـﺖ اﻋﺘﻤـﺎد‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي ﻧﻮع ﺳﻮم در ﻃﻮل ﭼﻬﺎر دﻫﻪ اﺧﻴﺮ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻮم ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣـﻮﻗﻌﻴﺘﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑـﺮاي ﻛﺎﻻﻫـﺎ‬
‫وﺧﺪﻣﺎت ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ وﻟﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻃﺮﻳﻖ دوﻟﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﻴﺸـﺘﺎز‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ ي ﭘﺴﺘﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺧﺪﻣﺎت آب و ﺑـﺮق ﻛـﻪ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﺑﺴـﻴﺎري از‬
‫ﺷﻬﺮداري ﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺪﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﻮل ﺧﻮدﺷﺎن را ﺧﺮج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴـﺰه ﻗـﻮي ﺑـﺮاي‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي دﻻرﻫـﺎي ﻣﺼـﺮف ﺷـﺪه‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﻗﻼم اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﻃﻠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺨﺎرج ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﮔﺎن ﻛﺎرا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬دﻻﻳﻠﻲ وﺟﻮد دارد‬
‫ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت دوﻟﺘﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺴﺒﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎراﻳﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ دراﻣﺪ ﺷـﺎن را از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖ دوﻟﺘﻲ ﻳﻚ اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬آﮔﺎﻫﻲ‬
‫از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘـﻪ اﮔـﺮ از رﻗﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ رﻗﺒـﺎي ﺑـﺎﻟﻘﻮه‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎراﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 4‬ﺣﺎﻟﺘﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ دوﻟـﺖ ﻫـﻢ ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﺧـﺪﻣﺎت و ﻫـﻢ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي آن را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻌﻬﺪه دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬
‫ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‬
‫و ﭼﻪ ﻣﻘﺪار در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻛـﺎﻻ از‬
‫درآﻣﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﻲ ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﻧﻈـﺮات‬
‫‪١٢١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن در وﺿﻌﻴﺖ ﺿﻌﻴﻔﻲ ﻫﻢ در ﺑﺮﻗـﺮار‬

‫ﻛﺮدن ﻧﻈﻢ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﮔﺎن ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ و ﻫﻢ اﺟﺮاي ﻓﺸﺎر ﺑﺮ روي ﻛﻴﻔﻴـﺖ و‬
‫ﺗﻨﻮع ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن روي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘـﻮل از ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي‬
‫اﻣﺪادرﺳﺎن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار و اﻧﮕﻴﺰه او ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر‪ :‬ﺟﺪاﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻛﺎﻻﻫﺎ‬
‫و رﺟﺤﺎن ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻲ ﻛﻔﺎﻳﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﺨﺎرج در اﻳﺎﻟـﺖ‬
‫ﻣﺘﺤﺪه ﺗﺎﻣﻴﻦ آﻣﻮزش ﻣﺜﺎل روﺷﻨﻲ از ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺎﻻ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 4‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻣﻮزش در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺗﻤﺎم ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر اﻓـﺖ ﻛـﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﻮدن ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬
‫ﻳﻚ ﺣﺲ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ از اﺻﻼح ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﭼﻬﺎر اﻟﮕﻮ ﻛﻤﻚ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﺑﻔﻬﻤـﻴﻢ ﻛـﻪ ﭼـﺮا ﺑﻌﻀـﻲ از اﺷـﻜﺎل‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮب ﻛﺎر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ و ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ ﺿـﻌﻴﻔﻨﺪ‪ .‬اﻟﮕـﻮي ﻳـﻚ‬
‫اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ رﻓﺎه را ﺑﺎﻻ ﻣـﻲ ﺑـﺮد‪ ،‬آﻧﻬـﺎ رﻓـﺎه ﻋﻤـﻮﻣﻲ را‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻴـﺰ ﺧـﻮب اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد در ﺳﻪ اﻟﮕﻮي دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻳﻚ ﺗﻌﺎرض‬
‫ﺑﻴﻦ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻓﺮدي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﺮوز ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دوﻟﺖ وراي وﻇﺎﻳﻒ ﺣﻔﺎﻇﺘﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ و ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺨﺸـﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و‬
‫در ﻣﻮارد اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮاي ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻘـﺺ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻫﺎي اﺷﺨﺎص در ﺟﻬﺖ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪي ﻫﺎي ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫را اﺗﻼف ﻧﻤﻮده‪ ،‬رﻓﺎه ﻣﻠـﻲ را ﺗﺤﻠﻴـﻞ داده و ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي‬
‫‪١٢٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫زﻧﺪﮔﻲ از ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺧﻮد ﭘﺎﻳﻴﻨﺘﺮ رود ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي دوﻟﺘﻲ در اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﻌﺎرض و ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ داﺧﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﻓﺪرال ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﺗﻮن ﻛﺎران‬
‫را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﻣﺘﻘﺎﺑﻼٌ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از ﻛﺸـﺎورزان‬
‫ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﻪ ﻫﺎي روﻏﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﻨﻨﺪ و در ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺮوژﻫﺎي آﺑﻴﺎري ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻫﻤﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪات‬
‫داﻧﻪ اي را ﭘﺮورش دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي دوﻟـﺖ ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻟﺒﻨﻴـﺎت‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺷﻴﺮ را ﺑﺎﻻ ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻣـﺪارس‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮان ﺷﻴﺮ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﺪرال ﺣﻜﻢ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺳﭙﺮﻫﺎي ﻗﻮي ﺗﺮ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ را اﻳﻤﻦ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻮﺧﺖ آﻧﻬﺎ را ﺳﺒﻜﺘﺮ و ﻧـﺎﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗـﺮ ﻣـﻲ ﺳـﺎزد‪ .‬ﻫـﺮ دو‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻬﺎي ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و ﻋﺮﺿﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎي ﭘﺎك ﺗـﺮ‬
‫و اﻳﻤﻦ ﺗﺮ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻓﺪرال اﻳﺪه ﻫﺎﺋﻲ ﺑـﺮاي ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﻓﻘﻴـﺮ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫﺪف دوﻟﺘﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﻬﺎ دارد اﻣﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ واردات‬
‫را ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻛﻤﻚ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ ﻋﺮﺿـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻣﺮﻏﻮب در ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤـﺪود ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺨﺸـﻬﺎﺋﻲ‬
‫ﻣﺜــﻞ ﺳــﻼﻣﺘﻲ و آﻣــﻮزش ﻣــﻲ ﺷــﻮد ﻓﺮاﻳﻨــﺪ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼــﺎدي را ﺧ ـﺎم و‬
‫ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ دﻓﺎﺗﺮ دوﻟﺘﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺧﺮﻳﺪ و‬
‫ﻓﺮوش ﺷﻮد و ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ وﻓـﺮوش‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد آراي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از دوﻟـﺖ ﭘـﻮل درﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و از ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻤﺘﺮ‪ ،‬وﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺻﺮف ﺗﻼش ﺑـﺮاي ﻛﺴـﺐ‬
‫ﻧﻔﻮذ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮده و زﻣﺎن ﻛﻤﺘﺮي را ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و راﺿﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪١٢٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎي ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎد را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛـﺮده و در ﻛـﻼم آدام اﺳـﻤﻴﺖ » ﺑـﺎزي‬
‫ﺑﺴﻮي ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪي رﻓﺘﻪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻫﻤﻪ زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺟـﻪ از‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪« .‬‬

‫‪ .9‬رﻗﺎﺑﺖ در دوﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻧﺪازه رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺎزار اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي اﻧﻀﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺴﺖ در ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻧﮕﻪ داﺷـﺘﻦ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧـﺪﻣﺖ رﺳـﺎﻧﻲ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺴﺐ و ﻛﺎرﺷﺎن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻗﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ از ﻣﺸـﺘﺮﻳﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺗﺠﺎرت ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺗﻘﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺿﻌﻴﻒ و رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻫﻤﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ در ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻴﺰه اي ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آژاﻧﺴﻬﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺎرآﻣـﺪ ﺑـﺎ آن‬
‫روﺑﺮو ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪه و راﻫﻨﻤـﺎ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮ ﺧـﻼف ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮان و ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳـﺎن ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي دوﻟﺘـﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺪرت در وﺿـﻌﻴﺘﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎراﺋﻲ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻋﻜـﺲ آن‬
‫اﻏﻠﺐ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ آژاﻧﺲ دوﻟﺘﻲ در ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎل ﺟﺎري اش‬
‫ﻗﺼﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻳﻚ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ در ﺳﺎل آﻳﻨﺪه ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ در ﺧﺮج ﻛﺮدن ﺗﻤﺎم ﺑﻮدﺟـﻪ ﺗﺨﺼﻴﺼـﻲ ﺷـﺎن ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﻋﻤﻮﻣﺎ" در ﭘﺎﻳﺎن دوره ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وﻟﺨﺮﺟﻲ ﻣﻲ روﻧﺪ‬
‫در ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه از ﻋﻤﻠﻜـﺮد اﺳـﺖ‪ .‬از‬
‫آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ ﻣﻌﻴﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد وﺟﻮد ﻧـﺪارد‬
‫‪١٢٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎ" ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺎﻛﺎرآﻣـﺪي اﻗﺘﺼـﺎدي را ﺗﻮﺟﻴـﻪ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬و‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺎرآﻣﺪي ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ در ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻣﻮازي ﺑﺮاي ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫـﺎي ﻧـﺎ ﻣﻮﻓـﻖ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮان در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫اﻫﺪاف‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﺤﺚ در اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗـﺎﻣﻴﻦ وﺟـﻪ در ﺑﻮدﺟـﻪ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﻧـﺮخ در ﺣـﺎل ﺗﺮﻗـﻲ ﺟـﺮم را ﺑـﺮاي‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺟﺮاﻳﻲ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺟﻮه ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﻧﮕﻴﺰه دادن ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي‬
‫دوﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و آژاﻧﺴﻬﺎي دوﻟﺘﻲ در ﻳﻚ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺸﺨﺺ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ دوﻟﺘﻬﺎ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎت ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ ‪،‬ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬـﺎي ﭼـﺎپ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺎت ﻏـﺬاﺋﻲ‪،‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺟﻤﻊ آوري زﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس و آژاﻧﺲ ﻫﺎي ﻣﺸـﺎﺑﻪ را‬
‫اداره ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺴـﺎوي ﺑـﺮاي رﻗﺎﺑـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻮدﺟﻪ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﺗﺼـﻤﻴﻢ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ آﻳﺎ ﭼﺎﭘﮕﺮﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﻮدﺟـﻪ ﻓـﺪرال ﺳـﺎل‬
‫‪ 2004‬را ﭼﺎپ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺨﺶ ﭼﺎپ دوﻟﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ را ‪ 23‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻟـﺬا اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ روش اﺟﺮا اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ‬
‫را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و اﺑﺘﻜﺎر در رﻓﺘﺎر را در ﻫﺮ دو ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﻲ و ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي دوﻟﺘﻲ را ﺗﻤﺮﻛﺰ زداﺋﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ–دوﻟﺖ اﻳـﺎ ﻟﺘـﻲ و ﻣﺤﻠـﻲ–‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﻗﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺷـﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ‬
‫‪١٢٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ " ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮوج " را ﺑﺮ ﮔﺰﻳﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺸﺎن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﻮﻓـﻖ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دورﺷﺪن از دوﻟﺖ و ﺳﺮزﻣﻴﻨﺸﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دور ﺷﺪن از ﺑﻘـﺎﻟﻲ ﻣﺤﻠـﻪ‬
‫ﺗﺎن ﺳﺎده ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻤﺮﻛﺰزداﻳﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷـﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي دﻳﮕﺮراي دﻫﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ وﻇﻴﻔﻪ دوﻟـﺖ ﻣﺮﻛـﺰي ﻓﻘـﻂ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻓﺮدي‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن دﻓﺎع ﻣﻠﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺎﻟﺘﻬﺎ و دوﻟﺘﻬﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑـﺮ ﺳـﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﭼﻘـﺪر ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي ﺧﺎﻧـﻪ و‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه آﻧﺎن در ﺧﺼﻮص ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﻲ را‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده و ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ﺑﺮاي آن ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪ .،‬ﺳـﺎﻳﺮﻳﻦ ﻣﺎﻟﻴـﺎت‬
‫ﻛﻤﺘﺮ و ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮي را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧـﺪﻣﺎت‬
‫دوﻟﺘﻲ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻴﺎت دادن ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮان ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪه را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺗﻤﺮﻛـﺰ زداﺋـﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را اﺻﻼح و راﺿﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ دوﻟﺘﻬﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻛـﺎراﺋﻲ دوﻟﺘـﻲ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ دوﻟﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺎﻻﺋﻲ وﺿـﻊ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﻛﻴﻔﻴـﺖ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬واﻛﻨﺶ‬
‫ﻧﺸﺎن داده و اﺧﺘﻴﺎرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﺎن را ﭘﺲ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺸـﺎﻏﻞ‬
‫آزاد ﻛﻪ در ﺑﺎزار دوﻟﺖ ﻣﺤﻠﻲ در ﺳﺮوﻳﺲ دادن ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن و دراﻣﺪش را از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و ﻛﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘـﻲ اﺧﺘﻴـﺎرات‬
‫دوﻟﺘﻲ را رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﺮوج ﺗﻌـﺪاد ﻛﻤـﻲ از ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎ ﻳـﺎ ﺗﻌـﺪادي از اﻓـﺮاد‬
‫‪١٢٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪه ﻫﺸﺪاري اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻘﻮق و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎن دوﻟﺘﻬﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران دوﻟﺖ ﻓﺪرال ﺳﺮﻛﻮب ﺷـﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻳـﻚ‬
‫دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺳﻮﺑﺴﻴﺪ ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺻـﺎدرﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دوﻟﺘﻬﺎي ﻣﺤﻠﻲ را ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ آﻧﻬـﺎ را‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺒﺮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛـﺎري ﻛـﻪ دوﻟـﺖ ﻣﺮﻛـﺰي ﻣﻴﺘﻮاﻧـﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪،‬اﻧﺠﺎم‬
‫درﺳﺖ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﺪوداش و ﺑﻲ ﻃﺮف ﻣﺎﻧﺪن ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻴـﺎت و ﺳـﻄﺢ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ ﻣﺮﻛـﺰي‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴـﻪ اي و ﻣﺤﻠـﻲ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻـﻲ‪،‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ از رﻗﺎﺑﺖ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮاﻳﺶ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧـﺪن‬
‫در وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎن دوﻟﺖ ﺑﻄﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ رﺷـﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﺷﻔﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ اﺳﺎﺳـﻨﺎﻣﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﻓﺪراﻟﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .10‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ روﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ واﻗﺘﺼﺎد ﺳﺎﻟﻢ را ﺑـﻪ ﺗـﻮازن‬

‫ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ارﺗﻘﺎء ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ آﻣﻮزش ﻫﺎ در اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻜﻴﻪ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﮔﻨﺠـﺎﻳﺶ و‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺸﺮ در ﻣﻮرد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮدن ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤـﺪودﻳﺘﻲ ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺗﻮان اﻋﻤﺎل ﻛﺮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ دوﻟـﺖ ﺗﺤﻤﻴـﻞ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻘﻴﺪه ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮ ﻛﻪ زاﺋﻴﺪه ﻋﺼﺮﻫﺎ و دوره ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ رﻧﺞ و ﺳﺨﺘﻲ اﻧﺴـﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺑﺮ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آزﻣـﺎﻳﺶ ﻗـﺪرت‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪود اﻓﺮاد ﺑﺎ ذﻫﻨﻬﺎي ﻣﺤﺪود و ﻏﺮض ورزي ﻫـﺎي ﺷﺨﺼـﻲ ﺑـﻪ زودي آن‬
‫‪١٢٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﺴﺎد‪ ،‬ارﺗﺠﺎﻋﻲ ﺑﻮدن و ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺴﻴﺎر ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲ ﺑـﺮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ وﻗﺘﻬﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺣﻘـﺎﻳﻖ‬
‫اﺻﻠﻲ را ﻛﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛـﺮده اﻧـﺪ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻳـﻚ اﻣﺘﺤـﺎن ﺑﺴـﻴﺎر ﺳـﺨﺖ را‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ آﻧﻬﺎ ﺣﻘﺎﻳﻖ را دوﺑﺎره ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ اﻏﻠـﺐ‬
‫ﺣﻘﺎﻳﻖ را در ﻋﺼﺮﻫﺎ و دوران ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺪاﻛﺮد ه اﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴﻠﺘﺰم آن اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻳﺪه ﻫﺎ و ﻋﻘﻴﺪه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮﻳـﺐ داده اﺳـﺖ ﻣﺒـﺎرزه ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫)واﻟﺘﺮ ﻟﻴﭙﻤﻦ(‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻚ‬
‫و آزاد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ را ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﺗﺌﻮري ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه اﺷـﺘﺒﺎه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دوﻟﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻳﻚ ﻧﻴﺮوي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴـﺎﺑﻲ اﻗﺘﺼـﺎدي ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻗـﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺑﺎزي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد و ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﺷﺨﺼـﻲ راي‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن‪،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران و ﺑﺮوﻛﺮاﺗﻬﺎ را ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳـﺎزد‪ .‬؛‬
‫و اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻠﻤﺮو آزادي دوﻟﺖ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد و دوﻟﺖ در ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺗﻤﺎم زﻳﺮ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﻘﺶ ﺑﻴﻄﺮف ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺑﻲ ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺮدن و ﺗﺼﺮف ﻛﺮدن در ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي ﺗﻔﺮﻗـﻪ اﻧﮕﻴـﺰ و‬
‫ﻏﺎرﺗﮕﺮ ﻓﺮاوان ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺮاد وﻗﺖ ﺑﺴﻴﺎري را ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺻﺮف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد و وﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮي را ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎزده ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﺮ زﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻋـﺪاوت‪،‬‬
‫ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ و ﺣﺘﻲ ﻧﻔﺮت در ﻣﻴﺎن اﺣﺰاب رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤـﻮد و ﺗـﺎ وﻗﺘـﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻓﻌﺎل ﻧﺒﺎﺷﺪ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ در ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺷﺪﻳﺪاً ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺷـﺪه‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﺟﺬاﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪١٢٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺗﺸﻜﻞ ﻛﺸﺎورزان اﻳﺎﻟـﺖ ﻣﺘﺤـﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ ﭘـﻲ ﺑـﺮد و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮ ﻧﻘﺶ اﻗﺘﺼﺎدي دوﻟﺖ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﺮ ﺷﻤﺎري ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ روي ﻗﺪرت ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰي اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ )ﻓﺼـﻞ ‪ ،1‬اﺻـﻞ ‪،(8‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﻗﺪرت ﻫﺎ و اﺧﺘﻴﺎرات را ﺑﻪ ﻣﺮدم و اﻳﺎﻟﺖ ﻫﺎ اﺧﺘﺼﺎص دادﻧﺪ )اﺻﻞ دﻫﻢ(‬
‫آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دوﻟﺘﻬﺎ را از در اﺧﺘﻴـﺎر ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺗـﺪوﻳﻦ و ﺗﺼـﻮﻳﺐ ﻗـﺎﻧﻮن ﻣﻨـﻊ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻞ ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ داراﻳﻲ ﻫـﺎي ﺧﺼﻮﺻـﻲ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺒﺮان ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬آﺷﻜﺎر اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻞ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دوﻟﺖ را ﻣﺤـﺪود ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻮﻳﮋه‬
‫دوﻟــﺖ ﻓــﺪرال را و اﻗﺘﺼــﺎد را ﺑــﻪ ﺳــﻤﺖ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺷــﺪن ﺑﻜﺸــﺎﻧﺪ و ﺣﻘــﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﻓﺴﺦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣـﺎن اﮔﺮﭼـﻪ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴـﺖ ﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﻛﻬﻨﻪ ﺷﺪﻧﺪ وﻟﻲ اﻛﻨﻮن دوﻟﺖ ﻓﺪرال در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻓﺪرال ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم دادن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي اي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دادﮔﺎه راي ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑـﻮدن آن ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫داده اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮات ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪه ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪،‬آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ‪،‬ﻣﺼﺮف ﺳـﻮدﻫﺎي ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آﻣﺪه و اﻧﺘﻘﺎﻻت و ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻛـﺎﻓﻲ و ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻻزم از ﻗـﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳـﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪه را ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺗﻌﺎدل و ﺗﻮازن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻲ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ رﺳﻴﺪ؟ ﻳﻚ ﺗﺸﻜﻞ و ﺣﺰب ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ‬
‫‪١٢٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺮﺳﺪ ﭼﻪ ﻣﻘﺮراﺗـﻲ را ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ؟ و ﺷـﺎﻣﻞ ﭼﻴﺴـﺖ؟ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدﻫﺎي‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫را روﻧﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻴﺎ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻫﻴﭻ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻗﺪرت آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اي اش اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮده و داراﺋـﻲ‬
‫ﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻓﺮاد را ﭼﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎً و ﭼﻪ ﻗﺴـﻤﺘﻲ از آن را ﺑـﺮدارد و ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ ارزش ﺑـﺎزاري‬
‫داراﺋﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﻣﻮال ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ اﻳﺎﻻت و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﻮرآﺷﻜﺎر از آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﺎﺣﺐ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ و ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑـﺪون‬
‫اﻳﻨﻜﻪ آﻧﺮا ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﺎﻟﻚ اﻳﻦ داراﻳﻲ ﻫﺎ ﺣﻘﻮق ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻛﺴﻲ را ﻧﻘﺾ ﻧﻜﺮده‪ ،‬دادﮔﺎﻫﻬﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ادﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮن دري ﺑﺎز ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺣﻖ اﻓﺮاد ﺑﺮاي رﻗﺎﺑﺖ در ﺗﺠﺎرت و ﻳﺎ ﺗﺨﺼـﺺ و ﻳـﺎ در ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺠﺎري‪-‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻃﺮف ﻛﻨﮕﺮه ﻳﺎ دوﻟـﺖ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫آزادي اﻓﺮاد در رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺻﻮرت داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﺷﺮﻛﺖ در دادو ﺳﺘﺪﻫﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري اﺳﺎس آزادي و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻴﻤﺖ ﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﻮاﻧـﻊ ﺑـﺮ‬
‫ﺳﺮ اﺷﺘﻐﺎل ﻛﺎﻣﻞ و ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛﻪ داد و ﺳﺘﺪ ﻛﺎﻻو ﺧﺪﻣﺎت را ﻣﺤﺪود ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و دﻳﮕﺮ آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ ﻛـﻪ ﺗﺠـﺎرت را‬
‫ﻣﻨﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪﻏﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٣٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -3‬ﻛﻨﮕﺮه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎت وﺿﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ واردات و ﺻـﺎدرات‬
‫ﺳﻬﺎم ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺒﻼً ﺗﺤﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺗﺠﺎري را‬
‫ﺑﺮ ﺻﺎدرات ﻗﺪﻏﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪﻏﻦ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي واردات ﻧﻴﺰ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫آزادي ﺗﺠﺎرت ﻳﻜﻲ از ﺣﻘﻮق اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺸﺮ اﺳـﺖ‪ .‬درﺳـﺖ ﻣﺜـﻞ آزادي ﺑﻴـﺎن و‬
‫آزادي ﻣﺬﻫﺐ‪ .‬دﻟﻴﻠﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫـﺮ ﻛﺴـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت را اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫـﺪ ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺗﺠﺎرت ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ در ﻳﻚ ﻛﺸـﻮر دﻳﮕـﺮ زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ 3/4 -4‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺨـﺎرج دوﻟـﺖ‬
‫ﻓﺪرال ﻻزم اﻻﺟﺮا ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 2/3‬ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺨﺎرج ﻻزم اﻻﺟﺮا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﺮوژه اي واﻗﻌﺎً ﭘﺮ ﺑﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ روش ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻮد ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪.‬‬
‫)ﻓﺼﻞ ﻳﻚ‪ ،‬اﺻﻞ‪ 3‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ( .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻏﻠﺐ ﺷـﺮوط و ﻣـﻮاد آﺋـﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﺑﻪ ﺣﺬف ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺛﺮوت را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﺪارﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺮوﻫﻬﺎي وﻳﮋه اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻏـﺎرت ﻣﺸـﻜﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻛﻤـﻚ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻛـﺮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ دوﻟﺖ در ﺟﺎﻳﻲ ﺻﺮف ﺷﻮد ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ دوﻟﺖ ﻫـﺎ اﻧﮕﻴـﺰه اي ﻗـﻮي‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺪرال اﺟﺎزه ﻗﺮض ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪ اي‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺮي ﻛﻪ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اش ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳـﺪ‪ ،‬داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ‪ 3/4‬اﻋﻀﺎي ﻫﺮ دو ﻛﻨﮕﺮه رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪١٣١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ 3/4 -6‬ﺗﺼﻮﻳﺐ اﻋﻀﺎي ﻫﺮ دو ﻛﻨﮕﺮه ﺑﺮاي دوﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺨﺎرﺟﻲ را اﻋﻢ از ﻣﺨﺎرج دوﻟﺖ ﻫﺎي اﻳﺎﻟﺘﻲ و ﻳـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺠﺎري ﺧﺼﻮﺻﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺷﺮوط و ﻣﺎده ﻫـﺎ وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻛﻨﮕﺮه از ﻣﺨـﺎرﺟﻲ ﻛـﻪ در اﺧﺘﻴـﺎر دارد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ از زﻳﺮ ﺑﺎر ﻣﺨﺎرج ﻗﺒﻠﻲ و ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﻗـﺮض ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬وﻇﻴﻔﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺪرال رزرو ﺣﻔﻆ ارزش ﭘﻮل راﻳـﺞ و ﭘﺎﻳـﻪ ﮔـﺬاري ﻳـﻚ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎ ﻧـﺮخ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ‪ 4‬درﺻـﺪ در‬
‫ﻃﻮل دو ﺳﺎل ﻣﺘﻮاﻟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴـﺪا ﻛﻨـﺪ آن ﮔـﺎه ﺗﻤـﺎم ﺣﻜـﺎم‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺪرال رزرو ﻣﻠﺰم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﺴـﻠﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎده آﺷﻜﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎري را ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺪرال ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠـﺎم دﻫـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺪرال ﻳﻚ ﺛﺒﺎت ﭘـﻮﻟﻲ را ﭘﺎﻳـﻪ ﮔـﺬاري ﻛﻨـﺪ‪ ،‬در واﻗـﻊ ﺛﺒـﺎت و‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺮوط و ﻣﺎده ﻫﺎ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎي ذي ﻧﻔﻊ ﻣﺤﺪود ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد و اﻳﻦ ﮔﺎم ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ اﺳـﺘﻘﺮار‬
‫ﺣﺪوﻟﺘﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻮاﻓﻖ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﻏﺎرﺗﮕﺮي رﺟﺤﺎن دارد‪ .‬ﻗﺒﻞ‬
‫از اﻳﻨﻜﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳﻲ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ دوﺑﺎره ﭘﺎﻳﻪ رﻳـﺰي‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺑـﺎ اﻓﻜـﺎر روﺷـﻨﻔﻜﺮاﻧﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬
‫دوﻟﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺴﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ وﻳﮋﮔـﻲ ﺑـﺎرز ﻓﺮآﻳﻨـﺪ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ را ﺑﻪ دور اﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﭼﻴـﺰ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ رﻫﺒﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آن اﻛﺜﺮﻳﺖ آرا اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‬
‫‪١٣٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ اﻛﺜﺮﻳـﺖ دﺳـﺘﻮر‬
‫اﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎ ﭼﻪ ﻛﺎري اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤـﻮﻣﻲ را در ﺑـﺮ ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آورد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻮي ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﻠﻴﺪي اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي‪ .‬ﺑـﻪ زودي اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ آﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ »آزادﺗﺮ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪« .‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﺗﻔﻜﺮات‪:‬‬

‫ﺑﻨﻴﺎن ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺗﺠﺮﺑﻪ اي ﻛﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﻲ آورﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﺟﻪ و درون ﻧﮕﺮي ﺑﺮ ﺛﺮوت ﻣﻠﻞ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼـﺎدي ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﺎس ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧﺼﻮﺻـﻲ‪،‬آزادي داد و‬
‫ﺳﺘﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻫﺎي رﻗﺎﺑﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬاري و ﺛﺒﺎت ﭘﻮﻟﻲ اﺑﻌﺎدي از ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻓﺮاد آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻛﺎﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ درو‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻧﺮژي زﻳﺎدي آزاد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺛﺮوت ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ از‬
‫درﺟﻪ و رﺗﺒﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده دورﺗﺮ و دورﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺎﻫﺶ رﺷﺪ و‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺎي دوم و ﺳﻮم ﺑﺮ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﻣﻠﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه اﻧـﺪ وﻓﺼـﻞ ﭘﺎﻳـﺎﻧﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﺮ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺮاد ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮاردادن ﺑﻌﻀﻲ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻬﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد و ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٣٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎر‬
‫اﺻﻮل ﻛﻠﻴﺪي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺛﺮوت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻠﻲ‬

‫‪ -1‬ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﺧﻮد را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴـﺪ‪) .‬ﻛﺸـﻒ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻪ ﺑﺮﺗـﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان دارﻳﺪ(‬
‫‪ -2‬ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﺑﻮدن‪ .‬در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدي اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان و ﻛﺸـﻒ‬
‫روش ﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻛﻤﺘﺮ از درآﻣﺪﺗﺎن ﺧﺮج ﻛﻨﻴﺪ و ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻣـﻨﻈﻢ ﭘـﺲاﻧـﺪاز را ﺷـﺮوع‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬روي ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬دو روش ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺘﺮ از ﭘﻮل‪ :‬ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘﺎن ﺑـﺪﻫﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳﺖ دوم ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ در ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧـﺪاز واﻗﻌـﻲ ﭘـﻮل ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻧﻴﺮوي ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -8‬ﺗﻨﻮع ﻃﻠﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎ را در ﻳﻚ ﺳﺒﺪ ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -9‬ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﻮد ﻏﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ ‪ 1‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ رﻳﺴـﻚ زﻳـﺎدي را ﻣﺘﺤﻤـﻞ‬
‫ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ آﻳﻨﺪه در ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر‬

‫= ﺳﻬﺎﻡ ﻣﻌﻤﻮﱄ ﻛﻪ ﺳﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ‪- ١ equity fund‬‬

‫‪١٣٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﻮل ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺳﻬﺎﻣﺘﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -11‬از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻗـﻮل ﺑـﺎزده ﺑـﺎﻻ ﺑـﺎ‬
‫رﻳﺴﻚ ﭘﺎﺋﻴﻦ را ﻣﻲ دﻫﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -12‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺴﺐ ﭘﻮل و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن آن را ﺑﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘـﺎن‬
‫ﻳﺎد دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫»اﮔﺮ ﻧﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ روﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮاﻇـﺐ ﺑﺎﺷـﻴﺪ زﻳـﺮا ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ« ﻳﻮﮔﻲ ﺑﺮا‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﺑﺎ دو ﻧﺴﻞ ﻗﺒﻞ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﻌﺼـﺮان آﻧﻬـﺎ در ﺳﺮﺗﺎﺳـﺮ‬
‫ﺟﻬﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﺑـﺎوري داراي‬
‫ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟـﻮد ﺧﻴﻠـﻲ و ﺷـﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸـﺘﺮﺑﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﺟﻮاب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﻣﺎﻟﻲ در درﺟﻪ اول ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫـﺎي ﻣـﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درآﻣﺪﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ داراﻳﻲ ﻫﺎﻳﺘﺎن را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺷﻤﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻧﻤـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻳﻮﮔﻲ ﺑﺮا ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﺰرگ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﺳﺘﺎره ﺳـﺎﺑﻖ ﺑﻴﺴـﺒﺎل ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ و اﮔﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻪ ﺟـﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪12 .‬اﺻﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﻋﻤﻠـﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺑﻘﻴﻪ ﻓﺼﻠﻬﺎي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ و ﻋﻼﻗـﻪ ﻣﻨـﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻮل ﺑـﺮ روي ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدات ﻋﻤﻠـﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻧﺠﺎم دادﻧﺸﺎن ﻛﻨﻴـﺪ(‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ و ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ و ﻳﺎ وﺿـﻌﻴﺖ‬
‫ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻛﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫‪١٣٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺎ ﺳﻌﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺟﺎدوﮔﺮ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎن ﻫﺎ و اﺻﻮل ﻣﺎﻟﻲ ﻣـﻲ ﭘـﺮدازد‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ از‬
‫ﻧﻜﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ واﺿﺢ و ﻣﺒﺮﻫﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳـﺪ و ﺑﻌﻀـﻲ ﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ از ﻃﺮف ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﻨﻄﻖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد و در ﺑﻌﻀﻲ از ﺣﺎﻻت ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ﻫﺎي ﻧﻘﺾ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ و ﺟﺎﻣﻊ ﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻘﺸـﻪ در دﺳـﺘﺮس ﻧﻴﺴـﺖ و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻃﺮح ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻛﻤﺎل اﻏﻠﺐ دﺷـﻤﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از اﻓﺮاد اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ زﻣﺎن در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ و ﻫﻢ ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫ﻃﺮح ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺎﻟﻲ واﻗﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺘﻲ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺳﺎده اي ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻋﻤﻠﻲ وﺟﻮد دارد را اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ اﻳـﻦ‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻲ را ﻋﻘﻼﻧﻲ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ و‬
‫از ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﻤﺎ را راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﻬﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺎﻟﻲ و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫دﺳﺘﺮس راﻫﻬﺎﻳﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪي از ﺗﻔﻜﺮات را ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻫﻤﻴـﺖ‬
‫ﭘﻮل و داراﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ در ﻣﻴـﺎن ﻣـﻲ ﮔـﺬارﻳﻢ‪ .‬اوﻻً در زﻧـﺪﮔﻲ ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮب ﺑﻴﺸﺘﺮي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭘﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ارزش ﻣﺎﻟﻲ و ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﻳـﻚ ازدواج ﺧـﻮب‪ ،‬ﺧـﺎﻧﻮاده‪ ،‬دوﺳـﺘﺎن‪،‬‬
‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺬﻫﺒﻲ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻫﺎي ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﻛـﻪ ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮ از ﭘـﻮل‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭘﻮل و ﺛﺮوت ﻣﻌﻨﻲ و‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻧﺪارد‪ .‬درﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﻫﺮ ﻋﺼﺮي ﻣﻴﻞ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺛﺮوت وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨـﺪ ﺑـﻪ رﻓـﺎه ﺧﻮدﺷـﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﺎدر ﺗﺮزا دوﺳﺖ داﺷﺖ ﺛﺮوت زﻳـﺎﺗﺮي داﺷـﺘﻪ‬
‫‪١٣٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻓﻘﻴﺮ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ از ﻣـﺮدم دوﺳـﺖ دارﻧـﺪ‬
‫داراﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ و ﻣﻮﺳﺴـﺎت‬
‫ﺧﻴﺮﻳﻪ اﻫﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻪ ﻫـﺪف ﻫـﺎي دارﻳـﻢ؟ اﮔـﺮ‬
‫ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ راﺣﺘﺮ ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﻤﺎن ﻣﻲ رﺳﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻤـﻪ ﻣـﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻣﺎﻟﻴﻤﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ‪ 12‬راﻫﻜـﺎر را‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ .1‬ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﺧﻮد را ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ اﺻﻞ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺗﻮﺿـﻴﺢ دﻫـﺪ ﭼـﺮا‬
‫ﺗﺠﺎرت آزاد ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﻲ آورد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻄﻮح اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﻻﺗﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ 1‬اﺻﻞ ‪ 4‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ دو ﻛﺸﻮر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در آﻣﺪ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ و دﻳﮕﺮي در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ و اﺻﻞ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻗﺪر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻓﺮاد ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺪا ﻛـﺮدن ﻳـﻚ ﺣﺮﻓـﻪ و ﻳـﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎري در ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ در آن ﺑﺮﺗـﺮي ﻧﺴـﺒﻲ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و در آن ﺗﺨﺼﺺ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭘـﻮل‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻘﺪر ﺧﻮب ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دارﻳـﺪ‪ .‬اﻓـﺮاد‬
‫ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﻟﺖ ﻫﺎ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﺨﺼﺺ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ و ﺗـﻼش ﺧـﻮد را روي ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷـﻤﺎ از‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮي و در ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ و آﻳﺎ آن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ وﻗﺖ ﺻﺮف ﻛﻨـﻴﻢ؟ ﻳـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد آن را ﻃﻮر دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﺪﺗﺮ از ﻫـﺮ‬
‫‪١٣٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﺲ دﻳﮕﺮي در ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻳـﺎ آن ﻓـﺮد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺨﺼﺼﻲ از ﻛﻪ دارد درآﻣﺪي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ زﻳـﺮا ﻗـﺎدر ﻧﻴﺴـﺖ در ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺎري ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮاب ﻫﺮ دو ﺳﻮال ﺧﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻘﺪر ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺴﺘﻴﺪ ﭼﻮن ﺷﻤﺎ در ﺑﻌﻀﻲ از زﻣﻴﻨـﻪ ﻫـﺎ ﭘﺮﺑـﺎر ﺗـﺮ از‬
‫دﻳﮕﺮان ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷـﻤﺎ در ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻛـﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ در ﺑﻌﻀـﻲ از ﭼﻴﺰﻫـﺎ ﺑﺮﺗـﺮي ﻧﺴـﺒﻲ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ در ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﺰﻳﺖ ﻫﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﺗﺎن درآﻣـﺪ ﻛﺴـﺐ ﻛﻨﻴـﺪ‪) .‬ﻓﺼـﻞ‪،1‬‬
‫اﺻﻞ ‪ 4‬را ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ(‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﻧﺴﺒﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﻣﻄﻠﻖ ﺷـﻤﺎ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﺗـﺎﻳﮕﺮ وودز ﻓﻘـﻂ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﮔﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﻴﺲ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺗـﺎﻳﮕﺮ وودز‬
‫درﺑﺎزي ﮔﻠﻒ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ دارد ﻧﻪ در ﺗﻨﻴﺲ‪ .‬او ارزش زﻳﺎدي را ﺑﺎ ﺗﺮك ﻛﺮدن‬
‫ﺗﻨﻴﺲ از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﻛﻪ از ﺗـﺮك ﻛـﺮدن ﮔﻠـﻒ از‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬در واﻗﻊ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ او ﺑﺮاي ﺗﻨﻴﺲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﺑﺎزي ﮔﻠﻒ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﺗﻨﻴﺲ در ﺗﻮرﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪ‬
‫اي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ و اﻧﺮژي ﺗﺎﻳﮕﺮ وودز را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺗﻨﻴﺲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﮔﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺗﻨﻴﺲ ﺑﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ارزش ﻛﻤﺘـﺮي از دﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ آﻧﻬﺎ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻨﻴﺲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺎزي ﮔﻠﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ اﮔﺮ اﻓﺮاد واﻗﻌﺎً در ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮاي دﻳﮕـﺮان ارزش‬
‫دارﻧﺪ آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻬﺘﺮ از روز ﻗﺒﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد و ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻓﺮادي‬
‫ﻣﺜﻞ ﺗﺎﻳﮕﺮ وودز ﭘﻮل زﻳﺎدي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٣٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻣﺎ ﺣﺘﻲ ﻓﺮدي ﻛﻪ در ﭼﻴﺰي واﻗﻌـﺎً ﺧـﻮب ﻧﻴﺴـﺖ ﻫـﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﻛﺴـﺐ‬
‫ﺗﺨﺼﺺ ﻫﺎي وﻳﮋه در زﻣﻴﻨﻪ اي ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺿﺮر ﻛﻤﺘﺮي ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫اش اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺷﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﺎرت ﻛﺮدن ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺗﺨﺼـﺺ‬
‫ﻫﺎ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﺗﺠﺎرت ﻛﺮدن ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ در‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ 1‬اﺻﻞ ‪ 4‬دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺠﺎرت ﻧﺼﻴﺐ ﻫﺮ دو ﻃـﺮف ﻣﻴﺸـﻮد و ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ و ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮ ﺗﺠﺎرت ﻛﻨﻴﺪ زﻳﺮا ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﭘﻮل دارﻧﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ در ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﮔﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﺎﻳﮕﺮ وودز ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲ دﻫـﻴﻢ زﻳـﺮا او از‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ‪ cadding‬ﺑـﺎ ﺑﺮﻧـﺪه ﺷـﺪن در ﺗﻮرﻧﻤﻨـﺖ ﻫـﺎي ﮔﻠـﻒ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻘﻴـﻪ‬
‫ﺑﺎزﻳﻜﻨﺎن ﮔﻠﻒ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد‪ .‬و اﻳﻦ ﺳﻮد اﺿﺎﻓﻲ ﺳﺒﺐ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮي در ‪ Caddy‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﺘﻘﺎﻋـﺪ ﺳـﺎزﻳﺪ‬
‫ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻴﺪ و ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﺰﻳﺖ ﻫـﺎي ﻛﻤﺘـﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ‬
‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻛﻤﺘﺮي دارﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫـﻮش ﺧـﻮد اﻋﺘﻤـﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و‬
‫ﺗﻼش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ و ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ اﺳـﺘﻌﺪاﻫﺎﻳﺘﺎن را‬
‫ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻴﺪ و از ﻫﻤﻜﺎري دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاﻓﺘﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ آﻧﻘﺪر ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮدﺗـﺎن ﺗﻮﺟـﻪ دارﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارد و ﻫﻴﭻ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن‪ ،‬ﻫـﺪﻓﻬﺎﻳﺘﺎن و‬
‫‪١٣٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎﻳﺘﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻛﺸﻒ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي ﺷﻐﻠﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ دارﻳﺪ از ﻓﻬﻤﻴﺪن اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﻛﺸﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ رﺿﺎﻳﺖ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﺪ ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ آن ﻛـﺎر ﻣﻬـﻢ‬
‫اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ از اﻧﺠﺎم آن ﺷﺎد ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد و ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴـﺪ آﻧـﺮا ﺑﻬﺘـﺮ اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺛﺮوت واﻗﻌﻲ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﻫﺮ ﻓﺮد اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب‪ ،‬رﺿـﺎﻳﺖ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان راﻫـﻲ ﺑـﺮاي ﻳـﺎﻓﺘﻦ ﺟﻮاﺑﻬـﺎي‬
‫ﺳﻮاﻟﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و آﻧﺮا راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ و ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ آزﻣﻮده اﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﺑﻮدن‪ .‬در ﻳﻚ ﺑـﺎزار اﻗﺘﺼـﺎدي اﻓـﺮاد ﺑـﺎ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ‬

‫دﻳﮕﺮان و ﻛﺸﻒ روش ﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫واژه )ﻛﺎر آﻓﺮﻳﻨﻲ( اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻛﺎرﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻣﺎ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺗﻮﺳﻌﻪ و اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺎرتﻫﺎ و دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮﻟﻤﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻣـﺎ‪ ،‬ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎبﻫﺎﺋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻟﻲ ﻓﺮدي ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺼﻮرت ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻓﻜـﺮ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬راه دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜـﺮ ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺧﻮد را و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد را ﮔﺴﺘﺮش داده و از آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺮاي ﺗﻬﻴـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬در واﻗـﻊ‬
‫‪١٤٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻠﻴﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ و اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﺑـﺎارزش را در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر دﻳﮕﺮان ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻓﺮﺿﻴﻪ راﺑﺮت ﺟﻮﻧﺰ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﻨـﺪه زﻣـﻴﻦ‪ ،‬را‬
‫در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻮﻧﺰ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺰرگ ﺧﺮﻳﺪ‪ .‬آن را ﺑﻪ ﺟﺎده‪ ،‬ﻓﺎﺿـﻼب‪،‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﮔﻠﻒ و ﭘﺎرك ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻮﻧﺰ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳـﻦ ﻣﻜـﺎنﻫـﺎ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫ﻗﻴﻤﺖ زﻣﻴﻦ و ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺳـﻮد ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﺮد‪ .‬اﮔـﺮ ﻛﺎرﻫـﺎي وي‬
‫ﺳﻮدآور ﺑﺎﺷﺪ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ را اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻳﺎ ﺷﻜﺴـﺖ‬
‫ﺟﻮﻧﺰ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲﻫﺎي او در ﺑﻪ دﺳﺖآوردن ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺳﺎدهﺗﺮ از اﻳﻦ ﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻛـﺎر‬
‫اﺳﻤﻴﺖ ‪ 15‬ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﺪد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭼﻤﻦزﻧـﻲ ﺧﺮﻳـﺪ و ﺧـﺪﻣﺎت آن را ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎن ﻓﺮوﺧﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از ارزش ﻣﻨـﺎﺑﻊ‪،‬‬
‫وﻗﺖ و ﻣﺎﺷﻴﻦ اش ﺳﻮد ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺑﻮﺟـﻮد‬
‫ﻧﻤﻲآورد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮﻧﺰ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي اﺳﻤﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد در اﻓﺰاﻳﺶ ارزش آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮادي ﻛـﻪ ذﻫﻨﺸـﺎن را در ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن ﺧـﺪﻣﺎت و ﻛﺎﻻﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻧﻈـﺮ‬
‫دﻳﮕﺮان ارزش ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬در ﺑـﺎزار ﺳـﻮد ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اراﺋﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﻪ ﻣـﺮاﺟﻌﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﺸﺎن را ﺻﺮف اﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﭼﻘﺪر ﺣﻘﻮق ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻣﻮر ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮآور )و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان در ﻧﻮآوري( ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﺸﺎن را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪي درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ارزش ﺧـﺪﻣﺎﺗﺘﺎن را ﺑـﺮاي‬
‫دﻳﮕﺮان اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﺮاي رﺳـﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫‪١٤١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ دﺳــﺖﻛــﻢ ﻧﮕﻴﺮﻳــﺪ‪ .‬اﺳــﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻛــﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ اﻏﻠــﺐ در ﺟﺎﻫــﺎي‬

‫ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮهاي ﺑﺮوز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻓﻜﺮش را ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ رايﻛـﺮك‪ ،‬ﻳـﻚ‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﻴﺎﻧﺴﺎل ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﺗﺠﺎرت ﺑﻮﺟﻮد آورده و ﻳﻚ رﺳﺘﻮران ﻣﻚ‬
‫دوﻧﺎﻟﺪ در ﺳﻦدﻳﮕﻮ و ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮده و آﻧـﺮا ﺑـﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷـﮕﺎه‬
‫زﻧﺠﻴﺮه اي ﻏﺬاﻫﺎي آﻣﺎده ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ از ﺳﺎمواﻟﺘـﻮن ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬
‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻛﻮﭼﻚ در ﻳﻜﻲ از ﻓﻘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ در ﺳـﺎل ‪ 1970‬ﺑـﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﺎن در اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪1990‬‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﺗﺪﺗﺎرﻧﺮ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻳﻚ دﻛﻪ در آﺗﻼﻧﺘـﺎ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻦ از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺮاون اﺧﺮاج ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺒﺮي را ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮد؟‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺗﺨﺼﺼﻲ اﻏﻠﺐ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ رﺑﻄﻲ‬
‫ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﺨﺼﺺ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫آﻧﻬﺎ در ﻛﺸﻒ راهﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم اﻣﻮر و ﺗﻤﺮﻛﺰ روي ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺷـﻐﻠﻲ ﺑـﺮاي‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ دﻳﮕـﺮان ﺗﺴـﺨﻴﺮ ﺷـﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً داراي ﻣﺸﺎﻏﻞ آزاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺑﺪون ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ در ﺑﻴﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ آﻣﺎري‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻐﻞ آزاد ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺎر را ﺗﺸـﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دو ﺳﻮم آﻧﻬﺎ ﺟﺰء ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻐﻞ‬
‫آزاد دارﻧﺪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﺸﺎن را در ﺳﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﺎن ﺷﻐﻞ آزاد‪ ،‬رﻳﺸـﻪ در ﭼﻬـﺎر ﻋﺎﻣـﻞ اﺻـﻠﻲ دارد‪.‬‬
‫اوﻟــﻴﻦ و ﻣﻬﻤﺘــﺮﻳﻦ آﻧﻬــﺎ اﻳــﻦ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖﻫــﺎي آﻧﻬــﺎ ﻧﺸــﺎن دﻫﻨــﺪه‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ در ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﻛﺸﻒ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬روشﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺳﻮدآور ﺑﻮدن ﻓﺮﺻﺖﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در دﺳـﺖ دﻳﮕـﺮان اﺳـﺖ‪،‬‬
‫‪١٤٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ :‬ﺷﻐﻞ آزاد داراي رﻳﺴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﻛﺮدن در ﻳـﻚ‬
‫ﺷﻐﻞ اداري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و رﻳﺴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻫـﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺷﻐﻞ آزاد ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻳﻚ درآﻣﺪ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ رﻳﺴـﻚ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫در ﺷﻐﻞ آزاد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﺎزدﻫﻲ ﺷﻐﻞ آزاد ﻛﻪ داراي رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ داراي‬
‫رﻳﺴﻚ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻳـﻚ ﺷـﻐﻞ آزاد ﺑـﺎ ﻳـﻚ‬
‫رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺷﻐﻠﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺷﻐﻞ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و ﺑﺎزدﻫﻲ ﺷﻐﻞ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﻛﺎﻫﺶ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺎزدﻫﻲﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﺎﻻي ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﻪ ﺛﺮوت اﺷﺨﺎص ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺷﻐﻞﻫﺎي آزاد اﻏﻠﺐ در اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر درآﻣـﺪ ﻛﻤـﻲ ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اوﻟﻴﻦ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻛﻪ ﺷـﻬﺮت و ﻣﻘـﺎﻣﻲ ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲآورﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ در ﻛـﺎري ﻣﻮﻓـﻖ ﺷـﺪﻧﺪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﺳﻮد ﺧﻮد را در ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨـﺎن ﺷـﻐﻠﻬﺎي آزاد‪ ،‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺳـﺎﻋﺎت ﻛـﺎري ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑﺴـﻴﺎري از ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨـﺎن ‪ 40‬ﺳــﺎﻋﺖ ﻛـﺎر در ﻫﻔﺘـﻪ ﺷـﺒﻴﻪ ﻳــﻚ‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻼت ﺑﻬﺎري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎر آﻧﻬﺎ‪ ،‬درآﻣﺪ و ﺛﺮوﺗﺸﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺗﻲ وﻓﻖ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در درآﻣﺪ‬
‫و ﺛــﺮوت ﺑــﺎﻻي ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨــﺎن ﻣﺸــﺎﻏﻞ آزاد ﺷــﺮﻳﻚ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬــﺎ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ‬
‫ﭘﺲاﻧﺪازﺷﺎن را ﺑﻪ ﺑﻮرس اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ آزاد ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﻴﺸـﺘﺮ و ﺳـﺎﻋﺎت ﻛـﺎري ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ ،‬ﺛـﺮوت ﺑﻴﺸـﺘﺮي‬

‫‪١٤٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﺳـﺖ آورﻧـﺪ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﺎن ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري ﻛـﻪ درآﻣـﺪ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨـﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲﻫﺎي آﻧﻬﺎ در ﺟﻠﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن دارد‪ ،‬درآﻣﺪ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬
‫ﻫﻢ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﻠﺐ رﺿﺎﻳﺖ رﺋﻴﺲ ﺷﺎن در ﺣﺎل و آﻳﻨﺪه دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎرﻣﻨـﺪان‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳـﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﻣﻬـﺎرتﻫـﺎي ﺧـﻮد را‬
‫ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ و اﻣﻮري ﻛﻪ در ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺎارزش ﻫﺴﺘﻨﺪ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ در ﻣﻮرد ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و آﻣﻮزش ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺷـﻴﻮه ﺗﻔﻜـﺮ‬
‫ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎاﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻣﻮزش درآﻣﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎﻻ ﻧﻤـﻲﺑـﺮد‪ ،‬ﻣﮕـﺮ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮﻧﻲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ آنﻫـﺎ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎ ارزشﺗﺮي اراﺋﻪ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻠﻮم ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮبﻧﻮﺷـﺘﻦ‪ ،‬داراي‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﻮبﺑﻮدن و ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارﻫﺎي رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‬
‫ﻣﻬﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از دﻳﮕﺮان ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻬﺮه وري ﺷﻤﺎ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن و در داﻧﺸﮕﺎه ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻬﺎرتﻫﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را در ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺎارزشﺗﺮ ﺟﻠﻮه دﻫـﺪ‪ .‬داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻓﻜـﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻳﻚ ﺷﻐﻞ ﭘﺮدرآﻣﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻗﺘﻲ وارد ﺑﺎزار ﻛﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺗﻠﺦ روﺑﺮو ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻫﻢ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻛﺎر و ﻫﻢ ﻛﺎرﻣﻨﺪان ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ راهﻫﺎي‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻣﻮر و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان در ﻛﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﮔــﺮ ﺑــﻪ دﻧﺒــﺎل درآﻣــﺪ ﺑــﺎﻻ ﻫﺴــﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﻔﻬﻤﻴــﺪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻴــﺪ از‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺘﺎن در راهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻛﻤﺘﺮ از درآﻣﺪﺗﺎن ﺧﺮج ﻛﻨﻴﺪ و ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﻈﻢ ﭘـﺲاﻧـﺪاز را‬

‫ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫»آﻗﺎي ﻣﺎﻳﻜﻮﺑﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﭘﺮﻓﻴﻠﺪ ﭘﻨﺪي داد‪ ،‬وي ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔـﺮ درآﻣـﺪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ات ‪20‬‬
‫‪١٤٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ‪ 19/96‬ﭘﻮﻧﺪ درﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ درآﻣـﺪ ‪20‬‬
‫ﭘﻮﻧﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻫﻢ ‪ 20‬ﭘﻮﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫)ﭼﺎرﻟﺰ دﻳﻜﻨﺰ‪ ،‬از ﻛﺘﺎب دﻳﻮﻳﺪ ﻛﺎﭘﺮﻓﻴﻠﺪ(‬
‫ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﺮاي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺷﺪن ﻋﺎﻣﻠﻲ اﺳﺎﺳـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻣﻠـﺖﻫـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫آنﭼﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﺮدن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي را ﻛﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ ﺛـﺮوت ﻻزم دارد‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻓﻘﻂ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛـﺮدن ﻻزم ﻧﻴﺴـﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺷﻮد و ﺻﺮف ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﻓﺮاد ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮرد ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲاﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﻓﺮد ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺎﻧﺲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺪون ﭘـﺲاﻧـﺪاز و ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮهﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در اﺻﻮل ‪ 7‬و ‪ 8‬ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ(‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم ﺷﺮوع ﻳـﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻢ ﭘﺲاﻧﺪاز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد داده ﻣـﻲﺷـﻮد اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ درآﻣﺪم ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮجﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ دارم ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ درواﻗﻊ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﺲاﻧﺪاز درآﻣﺪم ﻧﻤـﻲﻣﺎﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز را ﺷﺮوع ﻣـﻲﻛـﻨﻢ«‪ .‬اﮔـﺮ ﭘﺎﺳـﺦ‬
‫ﺷﻤﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد آن ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻻن ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺨﺮﻳﻢ ﻓﻜﺮ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬وﻟـﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﻗﺘﺼـﺎدداﻧﺎن ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ را رﺳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻧﻴﺎزﻫﺎ را‪ .‬زﻳﺮا ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤـﻪ ﻣﺨـﺎرج ﻣـﺎ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺎز واﻗﻌﻲ‪ ،‬و ﺷﺪﻳﺪاً ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﻴﻤـﺖﻫـﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪١٤٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭼﻴﺰي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬درﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از‬
‫آن دارﻳﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ ﻳـﺎ ﺷـﺨﺺ دﻳﮕـﺮي‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب را ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﺮاي ﻣﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻣﻲآﻳﺪ(‪،‬‬
‫در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮي از آن ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآﻣﺪي اﻧﺪك دارﻧـﺪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫ﻣﺨﺎرج ﺧﻮد را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﻲ زﻳﺎدي داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ درآﻣﺪ ﺷـﻤﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑـﺪ اﻳـﻦﻛـﺎر را‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﭘﺲاﻧﺪاز آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ دو اﺷﻜﺎل دارد‪:‬‬
‫اول اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ اﻛﻨﻮن اراده ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ ﺑﻌﺪاً ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬
‫اﻳﻦﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴﺎز دارﻧـﺪ ﻫﻤﻴﺸـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ آﻧﻬﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺪﻫﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻴﺪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛـﺮدن آﺳـﺎﻧﺘﺮ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم وﻗﺘﻲ درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﭘـﺲاﻧـﺪاز‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻴﻜﻪ درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ و ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﭘﺲاﻧﺪاز ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦﻛﺎر را از زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ درآﻣﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ ﺷـﺮوع ﻛـﺮدهاﻧـﺪ و‬
‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻣﻬﻢ اﻓﺰاﻳﺶ درآﻣﺪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ زود ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻜﻞ دوم ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ‬
‫آن ﺑﺎﻳﺪ دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد را ﺳﭙﺮي ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ زﺣﻤـﺖ ﺑﺪﺳـﺖ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪.‬‬
‫واﺿﺢ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻫﺮﭼـﻪ زودﺗـﺮ ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﭘـﺲاﻧـﺪاز ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬در زﻣـﺎن‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻧﺪوﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﻤﻲ زودﺗﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ در‬
‫زﻣﺎن ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ اﻓﺰوده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻘـﺪاري ﻛـﻪ اﻛﻨـﻮن‬
‫ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ ﺗﻔﺎوت ﺑﺴﺰاﻳﻲ در ﺛﺮوت آﻳﻨﺪه ﺷـﻤﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬در ﻣـﻮرد‬
‫ﻓﻮاﻳﺪ ﺷﺮوع زود ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﻪ ﺗﻔﻀﻴﻞ در ﺑﺨﺶ ‪ 7‬ﺑﺤﺚ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫‪١٤٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﺜﺎل زﻳﺮ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻘﺪر ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﺮاي ﺷـﻤﺎ ﮔـﺮان‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﺴﺖودوﻣﻴﻦ ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪﺗﺎن را ﺟﺸـﻦ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻳـﺪ و ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺎرﺗﺎن را ﭘﺲ از ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪن از داﻧﺸﮕﺎه ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼـﻮن در‬
‫اﺑﺘﺪا ﭘﻮل زﻳﺎدي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲآورﻳﺪ و ﺳﺎلﻫﺎي زﻳﺎدي ﺗـﺎ ﺑﺎزﻧﺸﺴـﺘﮕﻲ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻫﻨﻮز ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﭘﺲاﻧﺪاز ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﻗﻮل ﻣﻲدﻫﻴﺪ در ﺳﻲاﻣﻴﻦ ﺳـﺎل ﺗﻮﻟـﺪﺗﺎن اﻳـﻦ ﻛـﺎر را ﺷـﺮوع ﻛﻨﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻘﻴﺪه ﺑﻬﺘﺮي ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪» :‬از ﻫﻢاﻛﻨﻮن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘـﺲاﻧـﺪاز ﻛﻨﻴـﺪ«‪ .‬ﻻزم‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً روزي دو دﻻر ﺑﺮاي ﻣﺪت دوﺳﺎل ﻳﻌﻨﻲ ﺗـﺎ ‪24‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻗﻬـﻮه ﻳـﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮﺷﺎﺑﻪﻫﺎ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺑﻴﺴﺖوﭼﻬﺎر ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﺗـﺎ ‪26‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ روزي ‪ 3‬دﻻر ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻓﻘﻂ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘـﺪاري‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ و درآﻣﺪﺗﺎن ﻫـﻢ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ‪26‬‬
‫ﺳﺎﻟﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﭘﺲاﻧﺪازﺗﺎن را ﺑﻪ ‪ 4‬دﻻر در روز ﺗﺎ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﮕﻲ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ و‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲاﻧﺪازي را ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ داﺷـﺘﻴﺪ اﺟـﺮا ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﻛﻪ روزاﻧﻪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻴﺪ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺸﺎر ﻧﻴﺎورده و زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 9490‬دﻻر ﭘﺲاﻧﺪاز ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﻬﺮهاي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آوردهاﻳﺪ دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲاﻧـﺪاز ‪ 2،3‬ﻳـﺎ ‪ 4‬دﻻر در روز‬
‫واﻗﻌﺎً ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻋﺠﻴﺐ وﺟﻮد دارد‪ .‬وﻗﺘﻲ در ﺳﻦ ‪ 67‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺖ ﻣﻲﺷـﻮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮوع زود ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺲ اﻧﺪاز در ﺟﻮاﻧﻲ از ﻫﻤﺎن اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ‪153350‬‬
‫دﻻر ﺑﻪ داراﻳﻲ ﺷﻤﺎ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎري‬
‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺑﺎزدﻫﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺰاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم در ﻃﻮل ‪ 77‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ )ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻧـﺮخ‬
‫‪١٤٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺎزده اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد( ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ از ﺳﻦ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ ﭘـﺲاﻧـﺪاز‬

‫ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﻲ از ﺛﺮوت اﻧﺪوﺧﺘـﻪ ﺷـﻤﺎ در زﻣـﺎن‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﺳﻦ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﮕﻲ‬
‫ﺷﻤﺎ در ﺣﺎل اداﻣﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺗﺎزه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارﻳﺪ و در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺛﺮوت‬
‫آﻳﻨﺪه ﺷﻤﺎ ﻫﺮﻳﻚ ﭼﻘﺪر ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﭘﻲ دارد‪ .‬از ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ در آﻳﻨﺪه ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ در ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﺣـﺮف‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻲﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ دو ﻣﻮرد را ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ :‬اول اﻳﻨﻜـﻪ‪ ،‬در اواﻳـﻞ‬
‫دﻫﻪ ‪ ،1980‬ﻣﺠﻠﺲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﺑﺎ دﻻرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﺎﻟﻴﺎت‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺨﻮرده ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﺮدهاﻳﺪ از ﺑﺨﺸـﻲ‬
‫از درآﻣﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز‪ ،‬آن ﺑﺨﺸﻲ از درآﻣﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻲ ﺷﻮد را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻋﻼوه‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي درآﻣﺪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﭘﻮل ﻧﻜﻨﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ )ﺳﻮد( ﭘﺲاﻧﺪاز ﺷﻤﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑـﻪ ﺗﻌﻮﻳـﻖ‬
‫اﻓﺘﺎده ﭘﺲاﻧﺪاز‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ زﻳﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺟﺎري ﺷﻤﺎ از ﭘﺲ اﻧـﺪاز‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)ص‪ (88‬ﭼﻨــﺪﻳﻦ ﻃــﺮح ﺗﻌﻮﻳــﻖ ﻣﺎﻟﻴــﺎت ذﺧــﺎﻳﺮ وﺟــﻮد دارد‪ .‬ﺣﺴــﺎبﻫــﺎي‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺷﺨﺼﻲ )ﻣﻨﻈﻢ و ‪ ،(Roth‬ﻃﺮحﻫﺎي )‪ ،401(K‬ﻃـﺮحﻫـﺎي )‪(b‬‬
‫‪) 403‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻃﺮح )‪ 401 (K‬ﻣﻌﻠﻤﻴﻦ(‪ ،‬ﻃﺮحﻫﺎي ‪ Koegh‬و ﺳـﻮد ﻣﺸـﺘﺮك‬
‫)ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻏﻞ آزاد( ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺮحﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎي ﺷﻤﺎ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮدن از ﻳـﻚ‬
‫ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻃﺮح را در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴـﺎت درآﻣـﺪ ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫‪١٤٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﻤﺎ )درﺻﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎت درآﻣﺪ اﻳﺎﻟﺘﻲ و دوﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ دﻻر اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ(‬
‫‪ 35‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ 9490 ،‬دﻻر ﭘﺲاﻧﺪاز ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬درآﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺗﻨﻬﺎ ‪ 6168/50‬دﻻر )‪ 9490‬دﻻر ﭘﺲاﻧﺪاز ﺷﺪه ﻣﻨﻬﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺎﻟﻴﺎت‬
‫‪ 3321/50‬دﻻري( ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺴـﺘﻴﺪ ﻛـﻪ ﺑﻄـﻮر ﺗـﺪرﻳﺠﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﺟﻤﻊآوري ﺷـﺪه را ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻧـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻪ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻳﺪ زﻳـﺮا در زﻣـﺎن‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت درآﻣﺪي ﻛﻤﺘﺮي ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶﻫﺎﻳﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎي ﺟـﺎري‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ راهﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻤﺘﺮ وﺟﻮد دارد و ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﺣـﺲ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻣﺎﻟﻲ ﺷﻤﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪي ﺳﺮﻳﻌﻲ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻏﺎز ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﭘﺲاﻧﺪاز ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ از اﺳﺘﺮس ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎﻫﺶ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﻜﺎﻫﻴﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻳﻚﺳـﺮي‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ از ﻋﻬﺪه اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪﻫـﺎ‬
‫ﺑﺮآﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﭘﺲاﻧﺪاز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﭘﻮل ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻴﺪ )ﺑﻪ اﺻﻮل ‪ 6‬و ‪ 7‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﻨﻈﻢ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺼﻮرت ﺑﺨﺸﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻤﺎ درآﻳﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪداري‪ ،‬ﻏﺬا‪ ،‬ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ و دﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫـﺎ ﻣـﺪﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻄﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺳﻬﻤﻲ از درآﻣﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﭘﺲاﻧﺪاز‬
‫ﺷﻤﺎ وارﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ وﺟﻮﻫﺎت ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ‪(match‬‬
‫)‪ the fund‬اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﭘﺲاﻧﺪاز ﻣﻲرﺳﺪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﻳﻦ اﺳﺖ »ﻓﻘﻂ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ«‪.‬‬
‫‪١٤٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ .4‬روي ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻟﺒﺎس ﻳﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ زود ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﻳﺎ از‬
‫ارزش آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻮل ﻗﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ؟ وﻗﺘـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ دﺳﺖ دوﻣﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ‪ 2‬ﺳﺎل از ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘـﺪ‪ ،‬وام ‪ 48‬ﻣﺎﻫـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲاﻓﺘﺪ؟ ﺟﻮاب ﻫﺮ دو ﺳﺆال ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺰودي ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ارزش ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﻳـﺎ ﻛـﻢارزش ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازﻳﺪ اﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ و ﻋﺪم اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري روي ﻣﻮردي ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ آن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ را‬
‫وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻟﺬت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي‬
‫ﻛﻨﻮﻧﻲ ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻨﻜﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲآورﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺮج ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪﻫﻜﺎري ﺷﻤﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓـﺖ و در آﻳﻨـﺪه‬
‫ﻓﻘﻴﺮ و ﻓﻘﻴﺮﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦﻛﺎر رﻳﺸﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻫﻮﻟﻨﺎك ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده اﻳﻦﻛﺎر ﻣﻌﻨﻲ دارد ﻛﻪ ﻛـﺎﻻﻳﻲ را ﻗﺴـﻄﻲ‬
‫ﺑﺨﺮﻧﺪ؟ ﺟﻮاب ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﻻ ﺑﺎدوام‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﭘﻮل ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻ ﻗﺒﻞ از ﻛﺎر اﻓﺘـﺎدن ﻛـﺎﻻ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻮل را ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻻ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ از ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﺧـﺎﻧﻮار ‪3‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺻﻠﻲ دارد‪ :‬ﻣﺴﻜﻦ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪرﺳـﺘﻲ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤـﺮ ﻣﻔﻴـﺪي در ﺣـﺪود ‪ 50‬ـ‪ 40‬ﺳـﺎل دارد‪ .‬ﺗﺤـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﻔﺎده از رﻫﻦ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮاي ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻣﺨـﺎرج ﻛـﺎﻣﻼً ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ‪5‬ـ‪ 4‬ﺳﺎل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻛـﺮدن‬
‫ﺑــﻪ ﻣــﺪت ‪ 48‬ﻣــﺎه ﻳــﺎ ﻛﻤﺘــﺮ ﺑــﺮاي آن ﻣﺴــﺌﻠﻪاي ﻧــﺪارد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻣﺴــﻜﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻧﻴﺰ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ را در ﭘـﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ روي ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫‪١٥٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣــﻲﺗﻮاﻧﻨــﺪ در ‪ 30‬ﻳــﺎ ‪ 40‬ﺳــﺎل آﻳﻨــﺪه‪ ،‬ﭘــﺎداش ﺑﻴﺸــﺘﺮي را ﻛﺴــﺐ ﻛﻨﻨــﺪ‪،‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ وامﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ داراﻳﻲﻫﺎي ﺑﺎ دوام‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ وامﻫـﺎ در راه ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد درآﻣﺪ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ اﺿﺎﻓﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘـﻮﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﻣﻴﮕـﺮدد‪ . .‬ﺑﺮﺧـﻲ از ﭘﺮداﺧـﺖﻫـﺎي وام ﻧـﻮﻋﻲ‬
‫ﭘﺲاﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺤﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮار ارزش ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻏﻠﺐ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي واﺿﺤﻲ وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺑﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري ﺑـﺮ‬
‫روي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻣﻮارد ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﭘـﻮل ﻗـﺮض ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻮلﻫﺎي ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ اﻳـﻦ ﻟـﻮازم را ﻗﺒـﻞ از اﺗﻤـﺎم ﻋﻤـﺮ ﻣﻔﻴـﺪ داراﺋـﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬
‫ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳـﺎده ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن را‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ از ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺪور ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬دو روش ﺑــﺮاي اﺳــﺘﻔﺎده ﺑﻬﺘــﺮ از ﭘــﻮل‪ :‬ﺳــﻌﻲ ﻛﻨﻴــﺪ ﻛــﺎرت‬

‫اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘﺎن ﺑﺪﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﻻﻫـﺎي دﺳـﺖ‬
‫دوم ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎ دوﺳﺖ دارﻳﻢ در آﻳﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺮوز ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ اﻓـﺮاد –آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ درآﻣـﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ دارﻧﺪ‪ -‬دو ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫اوﻻً آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﭘﻮل ﻗﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺪﻫﻜﺎر‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دوﻣﺎً اﻳﻦ اﻓﺮاد روي ﺧﺮﻳﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻧـﻮ و ﺟﺪﻳـﺪي ﭘﺎﻓﺸـﺎري ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺳﺖ دوم اﻳﻦ ﻛﺎﻻ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗـﺮ و ﺑـﺎ ﺻـﺮﻓﻪ ﺗـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٥١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺠﺎ از ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻫـﺎي‬

‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم درﺑـﺎره اﺳـﺘﻔﺎده از ﻛـﺎرت ﻫﺎﻳﺸـﺎن ﻣﺤﺘـﺎط‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮاد از آن ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ اﺷـﺘﺒﺎه‬
‫ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎرت ﺷﻤﺎ ﻗﺪرت اﺳﺘﻘﺮاض ﺑﻴﺸـﺘﺮي دارﻳـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ آن‬
‫ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ را زﻳﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب‬
‫ﺟﺎرﻳﺘﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ وﺟﻬﻲ در ﺣﺴﺎب ﺟﺎرﻳﺘـﺎن دارﻳـﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ از‬
‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘﺎن ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺟﻮﻫـﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﭘـﻮل‬
‫ﻛﺎﻓﻲ در ﺣﺴﺎب ﺟﺎرﻳﺘﺎن ﻧﺪارﻳﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻛـﺎرت ﻫـﺎي اﻋﺘﺒـﺎري‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده راﺣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ اﻏﻮا ﻛﻨﻨـﺪه و وﺳﻮﺳـﻪ اﻧﮕﻴـﺰ و ﻫـﻢ‬
‫ﻳﻚ روش ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرت ﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺪﻫﻲ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا آﻧﻬﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻲ رﺳـﺪ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺮدم ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻣﻮرد ﺧﺮج ﻛﺮدن اﻓﺮاﻃﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﭼﻮن ﻳﻚ ص‪ 90‬در ﻛﺎرتﻫﺎﻳﺸﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﻫـﻢ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﺸـﻜﻠﻲ‬
‫دارﻳﺪ ﭘﺲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸـﺎن دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻳـﻚ ﻗﻴﭽـﻲ‬
‫ﺑﺮدارﻳﺪ و ﻫﻤﻪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﭽﻴﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﻨﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫)ص ‪ (90‬ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﭘﻮﻟﺘـﺎن‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ وﻟﻲ در آﺧﺮ ﻣﺎه ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎ ﻳـﻚ ﺻﻮرﺗﺤﺴـﺎب ﺳـﻨﮕﻴﻦ روﺑـﺮو‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل راه دﻳﮕﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺜﻼً ﭘﻮل زﻳﺎدي را روي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﺧﺮج ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ از آﻧﺮا ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻬﺮه و درﺻـﺪ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰ ‪ balance‬ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ راه را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫دادن ‪ balance‬اداﻣﻪ دﻫﻴﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ‬
‫‪١٥٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻬﺮه ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ‪ balance‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪه ﺷﻤﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﭘﺮداﺧﺖ ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 18‬درﺻﺪ ﺑﺮاي ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺸـﺎن‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﺮدم ﺣﺘـﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاران ﻣﻮﻓﻖ ﻫﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﺸﺎن ﭼﻴﺰي ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻳﻜﻪ در اﺻﻮل ﺑﻌﺪي ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ درﻳﺎﻓﺖ ‪ 7‬درﺻﺪ ﺳﻮد ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭘﺲ اﻧﺪازﺗﺎن‪ ،‬ﭘﻮﻟﺪار ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺮخ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺎﻻ روي ﺑﺪﻫﻲ ‪ owstcnelog‬اﺛﺮ ﻣﻌﻜﻮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺮداﺧﺖ ‪15‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 18‬درﺻﺪ ﺑﺮاي ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻓﺮدي ﺑﺎ درآﻣﺪ‬
‫ﺧﻮب را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻓﻘﺮ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل )ﺷﺎون دوﻧﻪ( را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ او ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻪ اي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻨﺪ روز در ﺑﺎﻫﺎﻣﺎ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻔﺮ ﺷـﺎون ‪ 1500‬دﻻر ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ او آﻧﺮا از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺮد‪ .‬وﻟـﻲ ﺑﺠـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ در آﺧﺮ ﻣﺎه ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻠﻲ را ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر اداﻣﻪ داد‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ‪ 10‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺮخ ‪ 18‬درﺻﺪي ﺑﻬﺮه روي ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺶ ﺷﺎون‬
‫ﭼﻘﺪر ﺑﺮاي ﺳﻔﺮش ﭘﺮدﺧﺖ؟ او ﺗﺎ ‪ 120‬ﻣﺎه ﻫﺮ ﻣﺎه ‪ 26/63‬دﻻر ﭘﺮداﺧـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﻼً ‪ 3195/40‬دﻻر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺎون ﺑـﺮاي ﺳـﻔﺮش ﺑـﻪ ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺶ را ﺻﺎدر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﺮاﻳﻪ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ و ﻫﺘـﻞ و ﻏـﺬا و‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺤﺎت ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﻌـﺪ از ﺳـﻔﺮ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺳﻔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻗﺒﻠﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫـﺎ‬
‫را از ﺟﻴﺐ ﺧﻮدش ﺑﭙﺮدازد وﺿﺮر ﻛﻤﺘﺮي از ﺳﻔﺮ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺲ اﻧـﺪاز ‪ 85‬دﻻر‬
‫در ﻣﺎه ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 5‬درﺻﺪي ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﺎه )در اﺻﻞ ‪ 7‬در ﻣـﻮرد ﺑﻬـﺮه‬
‫ﻣﺮﻛﺐ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد(‪ .‬ﺷﺎون ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاي ﺳﻔﺮش ‪ 1560/89‬دﻻر‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺳﻔﺮ ﺑﺮ‬
‫‪١٥٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺧﻮد ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻔﺮي ﻫـﻢ اﺿـﺎﻓﻪ ﺑـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ اش داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻔﺮ ‪ 3195/40‬دﻻر ﺑﭙـﺮدازد ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮدن و ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل ﻛﻤﺘﺮي ﺣﺘﻲ دو ﺳﻔﺮ ﺑﺮود‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺧﺮج ﻛﺮدن در ﺳﻔﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻳـﺎ ﺣﺘـﻲ ﺑﻬﺘـﺮ‪ ،‬ﺷـﺎون‬
‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﺳﻔﺮ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ‪ 1500‬دﻻر ﺑـﺮود و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫‪ 29/63‬دﻻر در ﻣﺎه ﺗﺎ ‪ 10‬ﺳﺎل ﺑﺮاي ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬آن ﭘـﻮل را در ﺣﺴـﺎب‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﮔﺮ او اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲ ﻛﺮد‪ %5 ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد و در‬
‫آﺧﺮ ‪ 10‬ﺳﺎل او ‪ 4132/26‬دﻻر ﭘﺲ اﻧﺪاز داﺷﺖ‪ .‬آن ﻣﻮﻗﻊ او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ‪2000‬‬
‫دﻻر ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻨﺪ و ﻫﻨﻮز ‪ 2135/26‬دﻻر ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل وا ﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﻣﺼﺎرﻓﺸﺎن را زﻳﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺑـﺪﻫﻲ ﻛـﺎرت‬
‫اﻋﺘﺒﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟـﺎﻳﺶ ﭘﻮﻟﺸـﺎن را ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﻣﻴﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺼﺮف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﻛﻤﺘﺮ ﭘﻮل ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻫﻨﻮز ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬وﻟـﻲ‬
‫اﺟﺘﻨﺎب از ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﻨﻜﺎر ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﺷﺮوع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﻫـﺮ دﻻري ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ‪ 18‬درﺻـﺪي ﺑـﻪ‬
‫آن ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ روش ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ دﻻر در ﺟﺎﻳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻮد ‪ 18‬درﺻﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻌﻠﻖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه از ﺣﺎﻻ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ‬
‫‪ 1/18‬دﻻر ﺑﻪ ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ اﻓﺰوده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ دﻻر ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘﺎن را ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه از ﺣﺎﻻ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳـﺎل‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎزﻫﻢ ‪ 1/18‬دﻻر ﺑﻪ ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ اﻓﺰوده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﺪﻫﻲ ﺷـﻤﺎ ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اوﻻً ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻻري ﻛﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮدﻳﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﺪ از ﺑـﺪﻫﻲ‬
‫‪١٥٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺧﻮد ﻛﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺷﻤﺎ ‪ 18‬ﺳﻨﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺪﺳﺖ آورده اﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺷﻤﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 18‬درﺻﺪ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻨﻮز اﻳﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﻣﻘﺪاري ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﭘـﺲ اﻧـﺪاز‬
‫ﺑﺪﺳﺖ اورده اﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮش ﺷـﺎﻧﺲ و ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﺷـﻤﺎ واﻗﻌـﺎً آن ‪18‬‬
‫درﺻﺪ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ آن واﻗﻌﺎً ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬
‫ﺷﻤﺎ وارﻳﺰ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻫﻲ ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري دارد‬
‫و ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺪي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫـﺪ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺑﺪﻫﻲ را ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ راه ﺑﺮاي زﻳﺎد ﻛﺮدن ﭘﻮﻟﺘﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻗـﻼم دﺳـﺖ دوم‬
‫ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻻي ﻧﻮ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛـﺎر را‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ در ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻧﻮ وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻓـﻮراً ارزش‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻧﻮ ﺧﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﻮ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺧﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد از ﻧﻈـﺮ‬
‫ارزش ﺑﺎزاري دﺳﺖ دوم ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮﻳﺪن ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳﺖ دوم – ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫اﺻﻄﻼح اﻣﺮوزي‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺻﺎﺣﺐ داﺷﺘﻪ‪ -‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ اﻧـﺪاز ﺷـﻤﺎ را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻧﻮ را ﺑﺎ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ دﺳﺖ دوم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺗﻮﻳﻮﺗﺎ ﻛﻤﺮي ﻧﻮ ﺑﺨﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﺪوداً ‪ 28000‬دﻻر ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻤﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ دارد و ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ آﻧـﺮا ﺑﻔﺮوﺷـﻴﺪ آﻧـﺮا ‪ 18000‬دﻻر ﻳـﺎ‬
‫‪ 10000‬دﻻر ﻛﻤﺘﺮ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺘﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻳﺪ از ﺷﻤﺎ ﻣـﻲ ﺧﺮﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ‪ 15000‬ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ اﺳـﺘﻬﻼك ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ اي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺎﻫﺶ ارزش اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺘﻘﺒﻞ ﻣﻴﺸﻮﻳﺪ ‪ 66‬ﺳﻨﺖ‬
‫در ﻫﺮ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺮﻳﺪن ﻳﻚ ﻛﻤﺮي ﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﻤﺮي ﺑﺨﺮﻳﺪ ﻛـﻪ‬
‫‪١٥٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻳﻚ ﺳﺎل ﻛﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ‪ 20000‬دﻻر ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 8000‬دﻻر‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﻤﺮي ﻧﻮ‪ .‬ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﺮده اﻳﺪ اﮔﺮ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ از ﻳـﻚ‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻘﺪر ﻋﻤﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﻛﻤـﺮي دﺳـﺖ دوﻣﺘـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ‪ 8‬ﺳﺎل ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ آﻧـﺮا ﺑـﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ‪ 2000‬دﻻر ﺑﻔﺮوﺷﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ 15000‬ﻣﺎﻳﻞ در ﺳﺎل راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻬﻼك ﻫـﺮ ﻣﺎﻳـﻞ ‪120000‬ﻣﺎﻳـﻞ‪ 18000/‬دﻻر ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻘﻂ ‪ 15‬ﺳﻨﺖ و اﻳﻦ ‪ 51‬ﺳﻨﺖ ﻛﻤﺘﺮ از وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮ‬
‫راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دوﺑﺎره ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ‪ 15000‬ﻣﺎﻳﻞ در ﺳﺎل راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﺟﻤــﻊ اﺳــﺘﻬﻼك ﻣﺎﺷــﻴﻦ دﺳــﺖ دوم ‪ 7650‬دﻻر در ﺳــﺎل اﺳــﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘــﻪ‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎﺑﻬﺎي ﺗﻌﻤﻴﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻗﺘﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻛﻬﻨﻪ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺳﺎل ‪ 1650‬دﻻر ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨـﻮز ﺷـﻤﺎ ﻫـﺮ‬
‫ﺳﺎل ‪ 6000‬دﻻر ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي دﺳﺖ دوم ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻧﻮ ﻛﺎر ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و اﻏﻠـﺐ‬
‫ارزاﻧﺘﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻟﻮازم ﺑﺮﻗﻲ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﻳﺨﭽﺎل‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻟﺒﺎﺳﺸـﻮﻳﻲ‬
‫و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﺑﭽﻪ ﻫﺎ و اﺳﺒﺎب ﺑﺎزﻳﻬﺎ )ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺑـﺰرگ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﻓﻮراً از آﻧﻬﺎ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺮﻳﻊ ﺑـﻪ ذﻫـﻦ ﺧﻄـﻮر‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ وﻗﺖ زﻳﺎدي را در ﮔﺎراژﻫـﺎ و ﻓﺮوﺷـﮕﺎﻫﻬﺎي ﻓـﺮوش‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎي دﺳﺖ دوم ﺻﺮف ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزش وﻗﺖ ﺷـﻤﺎ‪ ،‬در ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﻣﻮارد ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻻي ﻧﻮ ﺑﺨﺮﻳﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫ﻳﻚ دﺳﺖ دوﻣﺶ را ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ آﻧﺮا ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﻤﺎ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮدن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ وﻗﺘﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي دﺳﺖ دوم اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻤﺎ از ﻛﺎﻻ ﻛﻢ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻـﺖ‬
‫‪١٥٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ رد ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﺑﻪ ارزش ﭘﻮﻟﺘﺎن ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ در ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﭘـﺲ اﻧـﺪاز واﻗﻌـﻲ‬

‫ﭘﻮل ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻗﺒﻞ درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻘﺪر ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺷﻤﺎ ارزﺷﻤﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز واﻗﻌﻲ ﻫﻢ ﻧﻴﺎز دارﻳﺪ‪.‬‬
‫آن ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟ دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﭘﺮ از اﺗﻔﺎﻗـﺎت ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﺘﻈـﺮه اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺜﻼً اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺘﺎن ﺧﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎن ﻧﺸﺴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺸﻜﻞ دارد‪ ،‬ﺑﺎزوي ﺑﭽﻪ ﺗﺎن ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻣـﻮارد ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺧﻮد ﺣﺎدﺛﻪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛـﺮد ﻛـﻪ در ﻳـﻚ دوره زﻣـﺎﻧﻲ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮي ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺸﺨﺼـﻲ ﺑـﺮاي اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ ﺣـﻮادث روﺑـﺮو‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﻳـﺰي‬
‫ﻛﻨﻴﻢ و ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮاﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻋﺼﺒﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﺑﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺴـﺎب‬
‫ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﺷـﻮﻳﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺣﻮادث ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه رخ دﻫﺪ و ﺳﭙﺲ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ آن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜـﻪ ‪ balance‬ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒﺎرﻳﺘـﺎن را ﺑﺴـﺮﻋﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫دﻫﻴﺪ ﻳﺎ از روﺷﻬﺎي اﺳﺘﻘﺮاض دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎﻳﺪ راﻫﻲ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻬـﺮه را ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ و ﭘﻮﻟﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ ﭘﺲ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﻮﻳﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﻛﻨـﺎر‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻳﻚ روﻳﻜﺮد اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪١٥٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺨﺎرﺟﻲ ﻛﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮاي اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻳﺪ را ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ آﻧﺮا ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑـﺮ ‪ 12‬ﻛﻨﻴـﺪ و ﺷـﺮوع ﻛﻨﻴـﺪ ﻣﻘـﺪار ﭘـﻮﻟﻲ را ﻛـﻪ از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز وارﻳﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﺘﺎن وارﻳﺰ ﻛﻨﻴـﺪ ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺨﺎرج ﺑﻴﺸﺘﺮي در آﻳﻨﺪه روﺑـﺮو ﺷـﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺸـﻜﻠﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﺘﺎن ﺑﺮﻳﺰﻳـﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬
‫ﻳﻚ ‪ cuslion‬ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ وﺟﻮﻫﺎت ﺣﺴﺎب ﺷﻤﺎ ﻫﺮ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺨﺸﻲ از آﻧﺮا ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎ آﻧﺮا‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎن اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻴـﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘـﻪ ﻛﻠﻴـﺪي‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻳﻚ ﺗﻌﻬﺪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ اﺧﺘﻴﺎري‪ .‬از اﻳﻨﺮو‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ رﻫﻦ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ﺑﺮق و ﻣﺨـﺎرج‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز واﻗﻌﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺟـﺎي اﻳﻨﻜـﻪ ﻧﮕـﺮان‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺎﻟﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬ﺑﺎ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ از زﻧﺪﮔﻲ ﻟـﺬت ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﺎ ﻣﺨﺎرج ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل وﻗـﻮع ﻣﺨـﺎرج ﻧﺎﮔﻬـﺎﻧﻲ زﻳـﺮ ﻣﺘﻮﺳـﻂ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫‪ balance‬ﺣﺴﺎب ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺷﻤﺎ زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ اﺣﺘﻤﺎل وﻗـﻮع ﻣﺨـﺎرج‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮﻫﺎت ﺣﺴﺎب ﺷﻤﺎ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﻮﻧﺴـﺮد ﺑﺎﺷـﻴﺪ‬
‫ﭼﻮن ﺷﻤﺎ آﻣﺎدﮔﻲ ﻗﺒﻠﻲ دارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﺟﺰء ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺟـﺎي اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﭘﻮﻟﺘﺎن ﺷﻤﺎ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭘﻮﻟﺘﺎن را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .7‬اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻧﻴﺮوي ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫دراﺻﻞ ‪ 3‬ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻨﻈﻢ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬دو ﻋﻠـﺖ اﺻـﻠﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﭘﺲ اﻧﺪاز وﺟﻮد دارد‪ .‬اوﻻً ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻧـﻪ‬
‫‪١٥٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺎي زﻳﺎدي ﻣﻲ آورﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻧﻜﻨـﺪد روزﮔـﺎر ﺳـﺨﺘﻲ را‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻲ ﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫درﺑﺎره ﻋﻠﺖ دوم ﺷﺮوع ﻫﺮﭼـﻪ زودﺗـﺮ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﺻـﺤﺒﺖ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ از ﺷﺮوع زودﻫﻨﮕﺎم ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﺼﻴﺒﺘﺎن ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺜـﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ در اﺻﻞ ‪ 3‬زده ﺷﺪ را ﺑﻴﺎد آورﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ﺛـﺮوت اﻧﺪوﺧﺘـﻪ دوران‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺑﻮدﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﺟﻮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﭘﻮل از‬
‫ﺳﻦ ‪ 22‬ﺗـﺎ ‪ 30‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﺑﺪﺳـﺖ آورد‪ .‬ﻓﻘـﻂ از ‪ 6000‬دﻻر ﻗـﺪرت ﺧﺮﻳـﺪﺗﺎن‬
‫ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ )ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﭘﺲ اﻧﺪاز از درآﻣﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه‬
‫اﺳﺖ( ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ‪ 8‬ﺳﺎل )‪ 22-30‬ﺳﺎﻟﮕﻲ( ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 153000‬دﻻر‬
‫ﺑﻪ ﺛﺮوت دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎن در ﺳﻦ ‪ 67‬ﺳﺎﻟﮕﻲ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻠﻴﺪي درﺑﺎره ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺛﺮوﺗﻲ ﺑﺰرگ در‬
‫آﻳﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮدن را ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ ﺗـﺎ از ﻓﻮاﻳـﺪ‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ﻣﻌﺠـﺰه‬ ‫»ﻣﻌﺠﺰه ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ« ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﺑﻌﻀﻲ وﻗﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻣـﻲ رﺳـﺪ‪ .‬ﻋﻠـﻲ رﻏـﻢ اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﺮز ﻛﺎر ﺑﻬـﺮه ﻣﺮﻛـﺐ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ داد‪ ،‬وﻟـﻲ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺷـﮕﻔﺖ‬
‫اﻧﮕﻴﺰاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﻛﺴﺐ ﺑﻬﺮه از ﺑﻬﺮه ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﻬـﺮه ﺣﺎﺻـﻞ از‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز اﻣﺴﺎﻟﺘﺎن را ﺧﺮج ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻬﺮه ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺷﻤﺎ ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ و‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺮه ﺳﺎل دﻳﮕﺮ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر در ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺑﻬﺮه‪ ،‬ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺗﺎن را درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻬﺎي اول ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ زﻳـﺎد ﻧﻴﺴـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ زﻳﺎد اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت ﻛﻤـﻲ ﺛـﺮوت ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻃـﺮز‬
‫ﺷﮕﻔﺖ آوري ﺷﺮوع ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳـﺮﻳﻊ ﺗـﺮ ﻫـﻢ‬
‫رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺮﻓﻲ ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻮك ﻛﻮﻫﻲ ﭘﺮ از‬
‫‪١٥٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺮف ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﻏﻠﺘﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا اﻧﺪازه اش ﻛﻢ ﻛﻢ زﻳـﺎد ﻣـﻲ ﺷـﻮد وﻟـﻲ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﻣﺪت ﻛﻤﻲ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﺮف ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎﻋـﺚ اﻧﺒﺎﺷـﺖ‬
‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺑﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ زودي ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﺮﻳﻊ رﺷﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻤﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﺷﺮوع زود ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺲ اﻧـﺪاز ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ اﺛـﺮ ﺗـﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﻣﺮﻛﺐ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ زود اﺛـﺮش را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪازي ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺟﻤﻊ ﻛﺮده اﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻮﻟﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز ﻛﺮده اﻳﺪ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از‬
‫ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻏﻠﺘﻴﺪن ﻛﻨﺪ زﻳﺎد ﺑﺰرگ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮﭼـﻪ زودﺗـﺮ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﻨﻴﺪ وﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ اﻧـﺪازﺗﺎن رﺷـﺪ ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﭘﻮل ﭼﺸﻢ ﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺳﺎده ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﻓـﺮد ‪ 16‬ﺳـﺎﻟﻪ دارد‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻜﺸﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻪ دﻻﻳـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﻬـﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺳـﻼﻣﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻚ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻜﺸﻴﺪن ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﭘﺎﻛﺖ ﺳـﻴﮕﺎر‬
‫ﺣﺪود ‪ 3/75‬دﻻر اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻧﻮﺟﻮان ﻣﺎ ﻛﻪ اﺳﻤﺶ را راﺟﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻜﺸﺪ او در ﺳﺎل ‪ 1370‬دﻻر ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و‬
‫)ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ روزاﻧﻪ ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﻜﺸﺪ(‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ او ﺑﺠﺎي ﺧـﺮج‬
‫اﻳﻦ ﭘﻮل روي ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ‪ ،‬آﻧﺮا در ﻳﻚ )‪(equity mutual funds‬ﺻـﻨﺪوق‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗـﻮرم ﺑـﺎزده واﻗﻌـﻲ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ‪7‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﻲ ﭘﺮدازد )ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺎزده ‪ 7‬درﺻﺪي دﻗﻴﻘﺎً ﻧﺮخ ﺑﺎزده ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪ p‬و ‪ 500 s‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ از ‪ 1926‬ﺑﻮده اﺳﺖ(‪ .‬اﮔﺮ راﺟﺮ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬
‫ﺗﺎ ‪ 10‬ﺳﺎل اداﻣﻪ دﻫﺪ وﻗﺘﻲ ‪ 26‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬از ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ‪ 13700‬دﻻر‪،‬‬
‫‪ 18929‬دﻻر ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮاي ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷـﻲ از ﻳـﻚ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ‬
‫‪١٦٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮاي راﺟﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﻳﻚ ﺷﺮوع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺳﻮد از ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺷـﺮوع ﻛـﺮد‪ .‬اﮔـﺮ‬
‫راﺟﺮ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز را ﺗﺎ ‪ 36‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ اش اداﻣـﻪ دﻫـﺪ‪ .‬او از ﭘـﺲ اﻧـﺪاز‬
‫‪ 27000‬دﻻرش ‪ 56164‬دﻻر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد‪ .‬ﺑﺎ اراﺋﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎ ‪ 46‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ از‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ‪ 41000‬دﻻرش ‪ 129411‬دﻻر ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪ .‬وﻗﺘﻲ راﺟﺮ ‪56‬‬
‫ﺳﺎﻟﺶ ﺷﻮد از ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ‪ 54800‬دﻻرش ‪ 273500‬دﻻر ﺑﺪﺳـﺖ ﻣﻴـ‪Ĥ‬ورد و‬
‫وﻗﺘﻲ در ﺳﻦ ‪ 67‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎزﻧﺸﺴـﺖ ﻣـﻲ ﺷـﻮد از ‪ 69870‬دﻻرش‪597300 ،‬‬
‫دﻻر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻜﺸﻴﺪن‪ ،‬راﺟﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 600000‬دﻻر‬
‫در دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ اﻣﺮوز ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲ اﻓﺘـﺎد‬
‫اﮔﺮ راﺟﺮ از ‪ 16‬ﺗﺎ ‪ 26‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺳﻴﮕﺎر ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻌـﺪ از آن ﺳـﻴﮕﺎر را ﺗـﺮك‬
‫ﻣﻴﻜﺮد و ﺷﺮوع ﻣﻴﻜﺮد ﭘﻮل ﻫﺮ ﭘﺎﻛﺖ ﺳﻴﮕﺎر را ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮب اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫او ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪن را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ و ﻫﻨﻮز وﻗﺖ دارد ﻛﻪ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻـﻞ از ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ‪ 10‬ﺳﺎل ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫‪ 597301‬دﻻر در ﺳﻦ ‪ 67‬ﺳﺎﻟﮕﻲ‪ ،‬راﺟﺮ ﻓﻘﻂ ‪ 294015‬دﻻر ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺗﺎﺧﻴﺮ ‪ 10‬ﺳﺎﻟﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ‪ 50‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﺮاي راﺟـﺮ ﺑـﻪ ﻗﻴﻤـﺖ از‬
‫دﺳﺖ دادن ‪ 303286‬دﻻر در دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺪت‬
‫ﻛﻤﻲ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از رﺷﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛـﺐ ﻣﻨﻔﻌـﺖ‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ راﺟﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧـﺪازش را ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮاي ‪ 2‬ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ‬
‫اداﻣﻪ دﻫﺪ )ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ او از ‪ 16‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز‬
‫ﻛﻨﺪ( ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ در ‪ 69‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺖ ﺷـﻮد‪ ،‬او ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 700000‬دﻻر ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﻮل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﻛﻨﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﺛﺮوت ﺷﻤﺎ را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬اﮔﺮ راﺟﺮ ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺠﺰ ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ‬
‫ﻛﺮدن از ﺳﻴﮕﺎر ﻛﺸﻴﺪن ﻫﻢ ﺑﻜﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﺧﺮﻳﺪن ﻣﺎﺷﻴﻦ دﺳﺖ دوم ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻮ‪،‬‬
‫‪١٦١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻤﺘﺮ ﻏﺬاي آﻣﺎده ﺧﻮردن و ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎي ﺑﺨﺖ آزﻣﺎﻳﻲ ﻧﺨﺮﻳﺪن ﺑﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ در دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ اش اﺿﺎﻓﻪ ﺗﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و‬
‫دوﺑﺎره ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺪف ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑـﺪﺑﺨﺘﻲ زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و از ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﻴـﺪ ﺗـﺎ در ﭘﻴـﺮي ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ .‬ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻨﻔﻌﺘﻲ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮدن و از ﺣﺎﻻ ﺗﺎ آن ﻣﻮﻗﻊ در ﻓﻘﺮ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن در ﻋﻮض‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣـﺮدم ﻋـﺎﻣﻲ ﻫـﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﻮب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻢ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﭘﻮل ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻮن ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬از ‪ 597301‬دﻻري ﻛﻪ راﺟﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ ﺳـﻴﮕﺎر‬
‫ﻧﻜﺸﻴﺪن ﺟﻤﻊ ﻛﺮد ﻓﻘﻂ ‪ 69870‬دﻻر از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ﻛﺮدن ﺑﺪﺳﺖ آورد‬
‫)و اﻳﻦ ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ او از ﻓﺮﺻﺖ ذﺧﻴﺮه درآﻣﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺑﻬـﺮه اي‬
‫ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ( درواﻗﻊ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﺧـﺮج ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ‪ -‬ﻳﺎ زودﺗﺮ‪ -‬راﺟﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧـﺮج ﻛـﺮدن ﺛـﺮوﺗﺶ‬
‫ﻛﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺘﺮي از وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻧﻜﺮده ﺑﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ درﺑﺎره اﻫﻤﻴﺖ ﺷﺮوع زود ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺲ اﻧﺪاز‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻢ ﺻﺒﺮ‬
‫و ﺣﻮﺻﻠﻪ و داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ از ﭘـﺲ اﻧـﺪازﺗﺎن ﻳـﻚ ﺑـﺎزده ﻣﻌﻘﻮﻻﻧـﻪ اي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﺪ )دو ﻣﻮرد ﺑﻌﺪي را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ( و از ﻗﺪرت ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ ﺳـﻮد ﻛﺴـﺐ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ .8‬ﺗﻨﻮع ﻃﻠﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺗﺨـﻢ ﻣـﺮغ ﻫﺎﻳﺘـﺎن را در ﻳـﻚ ﺳـﺒﺪ‬

‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري رﻳﺴﻚ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ارزش ﺑـﺎزاري اﻣـﻮال ﻏﻴـﺮ ﻣﻨﻘـﻮل ﻳـﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎزده اﺳﻤﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اوراق ﻗﺮﺿـﻪ ﻫـﺎي ﺑـﺎ ارزش‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫‪١٦٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻧﺮخ ﺗﻮرم و ﺑﻬﺮه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ارزش داراﻳﻲ را ﺧﻴﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺑﺪﻫـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻗﺴـﻤﺖ‬
‫اﻋﻈﻢ ﺛﺮوﺗﺘﺎن را اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﺧﺮﻳﺪه اﻳـﺪ‬
‫)ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺪﺗﺮ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻬﺎم ﺗﻚ( ﺧﻴﻠﻲ آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ اﺧﻴـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه داراﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺗﺎﻳﻢ ﻣﺎرﻧﺮ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪ اﻳﺮﻻﻳﻦ‪ ،‬وردﻛﺎم و ارون اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ رﻳﺴﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻨﻮع ﺑﺨﺸﻴﺪن و ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ از ﻫﻢ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﻨﻮع ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﻌﻀـﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬارﻳﻬﺎ در‬
‫داراﻳﻴﻬﺎي ﺑﺼﻮرت ﺳﻬﺎم و اوراق ﺑﻬـﺎدار ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ ﺧـﻮب ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻧﻤـﻲ دﻫﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮﻓﻖ و ﭘﺮ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ص‪96‬‬
‫ﻧﺮخ ﺑﺎزده ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﻤﮕﺮا ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺮدم ﺣﺪاﻗﻞ در اﺑﺘـﺪاي زﻧـﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻳـﺪ ﺧﺎﻧـﻪ اﺻـﻠﻲ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﮔـﺮ از آن ﺧـﻮب ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﻮد و در ﺟـﺎي‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻢ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ درﮔﻴﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻫـﺮ روزه ﺗﺠـﺎري‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺑﺎزده ﺧـﻮﺑﻲ ﺑﺮاﻳﺸـﺎن ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻃﻮل دو ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﻮرم‪ ،‬ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ‪ 3‬درﺻﺪي اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﺎزده ﺳـﺎﻻﻧﻪ واﻗﻌـﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪ 7‬درﺻـﺪي‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬رﻳﺴﻚ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻬﺎم ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻧﺘـﻮاﻧﻴﻢ در‬
‫ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ آﻧﻬﺎ در آﻳﻨﺪه ﺑﺎ ارزش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻧﺎﭼﺎراً دوره‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ارزش ﺑﺎزاري ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﺷـﻤﺎ اﻓـﺖ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ آن‬
‫رﻳﺴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻫﺎ ﺑﺎزده ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻫﺎي ﭘﺲ اﻧﺪاز‪ ،‬ص ‪96‬ﻣﺠﻮز ﺑﺎزار ﭘـﻮل و‬
‫اوراق ﻗﺮﺿﻪ دوﻟﺘﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫‪١٦٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﻤﺎ ﺳﻮد ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬دارد‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻓـﺮد در دوره ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪت )‪ 30‬ﻳـﺎ ‪35‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ( ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﺑﻪ داراﻳﻲ ﺳﻬﺎﻣﺶ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻌـﺪادي ﺳـﻬﺎم ﻣﺘﻨـﻮع‬
‫ﻧﮕﻪ دارد‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﺎزار ﺳـﻬﺎﻣﺶ ﺧﻴﻠـﻲ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﺟﺰء ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ را از ﻃﺮﻳﻖ ﺻـﻨﺪوق‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ را ﻣـﻲ ﺧـﺮد و‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺠﺰا از ﺳـﻬﺎﻣﻬﺎ ﺑـﺮاي ﻣـﺪت‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﺗﻨـﻮع در آن‬
‫ﺑﺎزده ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮدي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ ﭘﻮل را ﺗـﺎ ‪ 35‬ﺳـﺎل ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﺻﻨﺪوق ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻣﻲ ﭘﺮدازد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﺪوق )‪ ،(S,P500‬ﺳﺒﺪ ﺳﻬﺎم ﺑـﺎزار را از‬
‫ﺳﺎل ‪ 1871‬در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزدﻫﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ واﻗﻌـﻲ در دوره ﻫـﺎي ‪35‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ اش ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 7‬درﺻﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﺗـﻮرم و ﺷـﺎﻳﺪ ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺑﺎزده ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﻮرم در ﻫﺮ دوره ‪ 35‬ﺳﺎﻟﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 2/7‬درﺻـﺪ‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﺑﺎزده ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻫﻨﻮز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎزده اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻮع ﺑﺨﺸـﻴﺪن‪ ،‬ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎت ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري را در ﺑـﺎزار ﺳـﻬﺎم از دو‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻘﻴـﻪ‬
‫ﺧﻮب ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﻮد ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻫﻮاﻳﻲ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد ﭼﻮن ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺳـﻮﺧﺖ ﻫﻮاﭘﻴﻤـﺎ‬
‫ﻛﻢ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺳﻮد ﺻﻨﻌﺖ ﻓﻮﻻد ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤـﺖ ﻓـﻮﻻد ﻛـﻢ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﻮﻻد ﺳﻮد ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺳﺎزي را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ -‬ﻣﺜﻼً ﺑﺎ رﻛـﻮد ﻳـﺎ روﻧـﻖ‪ -‬ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ارزش ﺳﻬﺎم ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘﻲ در اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﺗﻨـﻮع ﺑﺨﺸـﻴﺪن‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ﭼﻮن ﻳﻚ رﻛﻮد وﺿﻊ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫‪١٦٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺻﻨﺎﻳﻊ را ﺑﺪﺗﺮ از دﻳﮕﺮان ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻳﻚ روﻧﻖ وﺿﻊ ﺑﻌﻀﻲ را ﺑﻬﺘـﺮ از‬
‫دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬رﻛﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ )ﻧـﻴﻦ ﻣـﺎرﻛﻮس( ﺻـﺪﻣﻪ زد‪ ،‬ﻓـﺮوش ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫واﻟﻤﺎرت را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺮده و ﺳﻮدش را اﻓﺰاﻳﺶ داد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﻳﻚ ﻧﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ را ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ )ﻣﺜﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ (K401‬ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻤﺎ از ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ را ص ‪) 97‬وﻟﻲ ﻧﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي دﻳﮕﺮ( ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺗﺨﻔﻴـﻒ‬
‫زﻳﺎد ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ را ﺟﺬاب ﺗﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔـﺲ دارﻳـﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮد ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﻳـﻚ دوره ﻣﻌﻤـﻮﻻً ‪ 3‬ﺳـﺎﻟﻪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻓﺮوش ﺳﻬﻢ ﺧﺮﻳﺪه ﺷﺪه را ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬
‫از اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫اﺟﺎزه ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ در‬
‫اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺰودي ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﻤﺎ در‬
‫ﺳﺒﺪ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻛـﺎر ﻣـﻲ ﻛﻨﻴـﺪ و اﻳـﻦ ﺷـﻤﺎ را در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ﻫﻢ اﺷﺘﻐﺎل ﺷﻤﺎ و ﻫﻢ ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎي ﺷﻤﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺧﻮدﺗﺎن را در ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻳﻚ ذﺧﻴﺮه ﻣﺎﻟﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ اﻧﺪازﺷﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬارﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺳـﻮدآور ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺑﺎزده ﺑﺎﻻﻳﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺻـﻨﺪوﻗﻬﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﻬﺎم‬
‫اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران ﺟـﺰء ﻫـﻢ داراﻳـﻲ ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟـﻪ‬
‫را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در داراﻳﻴﻬﺎي ﺳﻬﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻮل زﻣﺎن‬
‫رﻳﺴﻚ ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﻬﺎم را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜـﻪ ﻫﻤـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪١٦٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﮔﺬارﻳﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﺎاﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻴﻬﺎ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑـﻪ ﻧﻔـﺲ‬
‫ﺑﺎﻻﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺒﺪ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ از ﺳـﻬﺎم ﻣﺸـﺎرﻛﺖ‬
‫ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي از ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﭘﺲ اﻧﺪاز‪ ،‬اوراق ﻗﺮﺿﻪ‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﺑﺎزار ﭘﻮل و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺸـﺎﺑﻪ دارد‪ .‬ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺳـﻬﺎم از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺷﺎن ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﻮد ﻏﻴـﺮ ﺛﺎﺑـﺖ ‪ 1‬ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮي ﺑﺪﺳـﺖ ﺑﻴﺎرﻳـﺪ ﺑـﺪون اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫رﻳﺴﻚ زﻳﺎدي را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﻫﺎ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ وﻗﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه اﺣﺘﻤـﺎﻻ ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫اﺳﺖ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ درﺑﺎره ﺳﺨﺘﻲ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳـﺮ راه ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ وﺿـﻌﻴﺖ‬
‫آﻳﻨﺪه ﺳﻬﺎم اﻓﺮاد ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم وﺟﻮد دارد درﺳﺖ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛـﺲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺮاي ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﺳـﻬﺎم‬
‫و ﻳﺎ ارزش ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﺧﺎص در آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻗﺘﺼﺎداﻧﺎن ﺑﺮ ﺗﺌﻮري ﮔﺎم ﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﺳﻬﺎم اﺗﻔﺎق ﻧﻈـﺮ دارﻧـﺪ ﺑـﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﺗﺌﻮري ارزش ﺟﺎري ﺳﻬﺎم ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬درﺑـﺎره‬
‫وﺿﻌﻴﺖ آﻳﻨﺪه درﻳﺎﻓﺘﻲ ﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ اﻗﺘﺼﺎد و ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم اﺛﺮﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﺳﻬﺎم ﻫﺎي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ داد و ﺳﺘﺪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران ﻫﻤـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻬﺎم اﻣـﺮوزه‬

‫= ﺳﻬﺎﻡ ﻣﻌﻤﻮﱄ ﻛﻪ ﺳﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ‪- ١ equity fund‬‬

‫‪١٦٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻫﻤﻪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ وﺿـﻌﻴﺖ آﻳﻨـﺪه ارزش ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻋﺠﻴﺒﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﮔـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﺑـﻮد در ارزش‬
‫ﺟﺎري ﺳﻬﺎم ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﻧﺤﺼـﺎراً ﺳـﻬﺎم ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي ﺧـﻮﺑﻲ ﻣﺜـﻞ ﻣﺎﻛﺮوﺳـﺎﻓﺖ و دل‬
‫ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﻢ و از ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﺎم ﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻛﻨﻨﻴﻢ؟ اﻳﻦ ﻳﻚ‬
‫اﻳﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ وﺟﻮد دارد و آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺌﻮري‬
‫ﮔﺎم ﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﻣﻮرد ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﺧﺎص ﻫﻢ ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ ﻳـﻚ‬
‫ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺳﻮد دﻫﻲ ﺑﺎﻻ در آﻳﻨـﺪه ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒـﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ اﻳـﻦ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﺪ و ارزش آﺗﻲ ﺳﻬﺎم ﺧﺎص در آﻳﻨﺪه ﻧﺎﺷـﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻀﺎﺋﻒ درﺑﺎره دور ﻧﻤﺎي ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺸﻤﺎري ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻬﺎم اﺛﺮ‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ داﺋﻤﺎً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ در ﺣـﺎل ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ارزش‬
‫ﺳﻬﺎم ﻣﺎﻛﺮو ﺳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﭽﻪ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد درﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ ﺑﺮ روي ان ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫـﻴﭻ‬
‫راﻫﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ از زﻣﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﺪ ﻛﺪام ﺳﻬﺎم ﻫـﺎ‬
‫ارزﺷﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود و ﻛﺪاﻣﻴﻚ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﺎﻧﺲ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ ﻣﻘﺪاري ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درﺑﺎره ﺑـﺎزار ﺑـﻮرس و‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص و ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮﻻت اﻗﺘﺼﺎدي زﻳﺎدﺗﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎزده ﺳﻬﺎﻣﺘﺎن را زﻳﺎدﺗﺮ از آن ﻣﻘﺪاري ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﮔﺮ آﻧﺮا در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟـﺰ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ از ﻫﻤﻪ ﻣﺎ در اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻬﺎم ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺧﻮد )ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ( را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺎﺧﺺ ﺳﻬﺎم‬
‫‪١٦٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‪ 2‬ﺳﻮق ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺷﺎﺧﺺ ﺳﻬﺎﻣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧـﻮع ﺧﺎﺻـﻲ‬
‫از ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺳـﻬﺎم را در ﻧﺴـﺒﺘﻲ ﺷـﺒﻴﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﺷﺎن در ﺷﺎﺧﺺ وﺳﻴﻌﻲ از ﺑﺎزار ﻣﺜﻞ ‪ S& P500‬ﻳﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫‪ Dow Jones Industrails‬ﻧﮕﻪ ﻣﻲ دارد‪ .‬ﻳﻚ داد و ﺳـﺘﺪ ﻣﺨﺘﺼـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﻔﻆ و اداره ﻛﺮدن ﺳﻬﺎم ﻫﺎﻳﻤﺎن ﻛﻪ در ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻟﺰاﻣﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫـﺎي ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎره ارزﻳﺎﺑﻲ دور ﻧﻤﺎي آﻳﻨﺪه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳـﻦ‬
‫دو ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﭼﺸـﻤﮕﻴﺮي‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺳـﻬﺎم دﺳـﺘﻤﺰد‬
‫ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺨﺶ وﺳﻴﻌﻲ از ﭘﻮﻟﻬﺎي ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ از ﺑﺎرار ﺳﻬﺎم ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰ درﺑﺎره ﺑﺎزده ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻬﺎم ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ؟‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎزده‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ آن در ﺣﺪود ‪ 7‬درﺻﺪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ارزش واﻗﻌـﻲ‬
‫)ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺗﻮرم ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ( ﺳـﻬﺎم ﺷـﻤﺎ در ﻃـﻮل ‪ 10‬ﺳـﺎل‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻳﻚ ﺳﻬﺎم ﺑﺮ ﺑﺎزده ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه ﺑﺮﺗﺮي ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ) اﮔﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺎ در‬
‫ﻃﻮل ﻳﻚ دوره ﻣﺜﻼ ‪ 10‬ﺳﺎل اﻧﺠﺎم ﺷﻮد(‬
‫)ص ‪ (99‬در ﻳ ـﻚ دﻫــﻪ ‪ s&p500‬ﺑــﺎزدﻫﻲ ﺑــﺎﻻﺗﺮ از ‪ %85‬از ﻃﺮﻳــﻖ وﺟــﻮه‬

‫‪ = mutual fund- ٢‬ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮ ﺩﺍﺭﻧـﺪ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻭﺟﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻬﻧﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻭﺟـﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲ ﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ‬
‫‪١٦٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﭘﻮﻳﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ 3‬در ﻃـﻮل ﻳـﻚ دوره ‪ 20‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛـﻪ در ﺷـﺎﺧﺺ ‪ s&p500‬ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ ﻳـﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ 90%‬ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﭘﻮﻳـﺎ را داﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ‬
‫ﭘﺲ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺣﺘﻤﺎﻟﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺖ ‪) ,‬در ﺣﺪود ‪ ,( 1‬ﻛﻪ ﺷﻤﺎ و ﻫـﺮ‬
‫‪50‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار دﻳﮕﺮي ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺳﻬﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزار در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در اﺑﻨﺪاي ﺳﺎل ‪ 1969‬ﺷﻤﺎ ‪ 10000‬دﻻر در ﺳـﻬﺎم ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻪ در ﺷﺎﺧﺺ ‪ s&500‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ را ﺧﺮﻳـﺪاري ﻛـﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و دوﺳﺘﺘﺎن در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ‪ 10000‬دﻻر ﺳﻬﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﭘﻮﻳـﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده ﻫﻤﻪ ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﭘﻮﻳﺎ را دارا‪ 4‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺮﻳـﺪاري‬
‫ﻛﻨﺪ در ﻣﺎه ژوﺋﻦ ‪ ،1998‬ﺷﻤﺎ در ﺣﺪود ‪ 311000‬دﻻر و دوﺳﺘﺘﺎن در ﺣـﺪود‬
‫‪ 171 950‬دﻻر ﺑﺪﺳﺖ آورده اﻳﺪ )اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻔﺎوت ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ و دوﺳﺘﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸـﻬﻮدي ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲ اﻓﺘﺎد اﮔﺮ دوﺳﺘﺘﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻬﺎم ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺳﺎل‬
‫‪ 1969‬را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﺎم در ﺳـﺎل ‪ 1969‬ﺳـﻬﺎم ﺷـﺮﻛﺖ ‪ mates‬ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫دوﺳﺘﺘﺎن آن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﺮد در ﻫﻤﺎن اواﻳﻞ ﺳﻮد ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺼﻴﺐ او ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺳـﻬﺎم ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳـﻚ ﺳـﺎل را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﺣﺘﻤﺎﻟﺶ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب او ﺑﻪ ﺳﻬﺎم ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺑﻌﺪ ﺧﻴﻠـﻲ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑﺎﺷـﺪ در ﺳـﺎل ‪ mates 1975‬در‬

‫‪٣‬‬
‫‪actively managed fund‬‬
‫‪٤ avarge actively ma naged fund‬‬
‫‪١٦٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ‪ 424‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1970‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳـﺖ( و در ﺳـﺎل ‪ 1971‬ﺑـﻪ ﻣﻜـﺎن ‪512‬‬
‫ﻧﺰول ﻛﺮد و ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﻫﻢ ﺑﺎﻻ ﺗﺮ از ‪ 400‬ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1974‬ﻫﻢ ﺑﺎ‬
‫ارزﺷـﻲ ﻣﻌــﺎدل ‪ 7‬درﺻــﺪ از ﺷــﺶ از ﮔﺮدوﻧـﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧــﺎرج ﺷــﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨــﺎب‬
‫دوﺳﺘﺘﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪﺗﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه را اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه در‬
‫ﻃﻮل ﻳﻚ ﺳﺎل ﭼﻴﺰ زﻳﺎدي درﺑﺎره آﻳﻨﺪه آن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در دﻫﻪ ‪ 1970‬ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ارزش در دﻫـﻪ ‪1980‬‬
‫ﻣﻮاﺟــﻪ ﺷــﺪﻧﺪ ﺑــﺮاي ﻣﺜــﺎل ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ) ‪Twentieth Century‬‬
‫‪ (Growth‬ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ‪ 176‬ﻧﺰول ﻛﺮد ودوﻣـﻴﻦ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ارزﺷـﻤﻨﺪ در‬
‫دﻫﻪ ‪ (Twentieth Growth) 70‬ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ‪ 126‬در دﻫﻪ ‪ 80‬ﻧـﺰول ﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ) ‪ (44 wall street‬ﻛﻪ در ﻣﻜﺎن ‪ 14‬در دﻫﻪ ‪ 70‬ﻗـﺮار داﺷـﺖ‬
‫در ﻣﻜﺎن ‪ 309‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً ﺳﻬﺎم ﺑﻌﻀـﻲ از ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ ﻛـﻪ ﻋﻤﻠﻜـﺮد‬
‫ﺧﻮﺑﻲ در دﻫﻪ ‪ 70‬داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ در دﻫﻪ ‪ 80‬ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺳـﻬﺎم‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ‪ magellan‬ﻛﻪ در دﻫﻪ ‪70‬در ﻣﻜﺎن دﻫﻢ ﻗﺮار داﺷﺖ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﺳـﻬﺎم‬
‫در دﻫﻪ ‪ 80‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬از ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ 20‬ﺗﺎ از ﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در دﻫﻪ ‪ 70‬داراي ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺑـﺎزده ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اي در ﺣـﺪود ‪8/6‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در ﻃﻮل آن دﻫﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده ‪ 20‬ﺗﺎ از ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ در دﻫـﻪ‬
‫‪ %6 , 70‬ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ 80‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻣﺎ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮده اﻳﻢ ﺳﻬﺎم ‪ 20‬ﺗﺎ‬
‫از ﺑﺎﻻ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﺑـﺎ ﺑـﺎزده ﻏﻴـﺮ ﺛﺎﺑـﺖ در دﻫـﻪ ‪1980‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ s&500‬را ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ 3/9‬درﺻﺪ در ﻃﻮل آن دﻫﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ دادﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫اﮔــﺮ ﻓﺮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺳﺎل ‪ 1990‬وارد ﺑﺎزار ﻣﻲ ﺷﺪ و ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲ ﻛـﺮد‬
‫‪١٧٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻮد ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑـﺎزار ﺑـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻧﺎ اﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ 20 .‬ﺗﺎ از ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ در دﻫـﻪ ‪1980‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ s&500‬را در ﻃﻮل دﻫﻪ ‪ 1990‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ در ﺣﺪود ‪ 1/2‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎزار در دوران اوج ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1990‬ﺣﺘﻲ ﻳﻚ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻮل دوره دو ﺳﺎﻟﻪ ‪-1990‬‬
‫‪ 1980‬ﺳﻬﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه وان واﮔﻨﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد را ﺑﺎ رﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي‬
‫در ﺣﺪود ‪105 /52‬درﺻﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻃﻮل دوره‬
‫‪ 2‬ﺳﺎﻟﻪ ‪ 200 -2001‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در رﺗﺒﻪ ‪ 1106‬ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎزده ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 43/45%‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ اﺟـﺎزه‬
‫دﻫﻴﺪ ﻛﻤﺒﻮد زﻣﺎن و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻤﺎ را از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﺳﻬﺎم ﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻟﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺎزده ﻏﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ دوره ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار در ﺑﺎزار ﻣﺠﺒﻮر‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت زﻳﺎدي اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎزده ﺑـﺎزاري‬
‫ﺳﻬﺎم ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري دﻳﮕﺮ ﺑـﻮده اﺳـﺖ ‪ ,‬ﺷـﺎﺧﺺ ﺳـﻬﺎم اﻳـﻦ‬
‫اﻣﻜﺎن را ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﺑـﺎزده را ﺑـﺪون ﻧﮕﺮاﻧـﻲ‬
‫درﺑﺎره اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻳـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﻛﺪام ﺳﻬﺎم را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻴـﺎورد‪ .‬ﻣﻄﻤﺌـﺎً در ﺑـﺎزار ﺳـﻬﺎم ﻛـﺎﻫﺶ و‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ اﻓـﻮل ﻗﻴﻤـﺖ ﺳـﻬﺎم وﺟـﻮد دارد ﭘـﺲ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﻫﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑـﺎ ﺑﺎزدﻫـﺎ ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ را وﻗﺘﻲ ﺑﻪ دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛـﺎﻫﺶ دﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‬
‫ﺣﺠﻢ وﺳﻴﻌﻲ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺑـﺎزار ﺳـﻬﺎم‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻫـﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪١٧١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﮔﺬاري دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻬﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻏﻴـﺮ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .10‬ﺑﺮاي ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ آﻳﻨﺪه در ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬

‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﻮل ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻘـﺪار ﺳـﻬﺎﻣﺘﺎن را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﻴﻠـﻲ ﻧﮕـﺮان و ﺣﺴـﺎس ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺪﻓﻬﺎي وﻳﮋه اي ﻣﺜـﻞ ﭘﺮداﺧـﺖ ﻗﺴـﻂ ﺧﺎﻧـﻪ و ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي داﻧﺸـﮕﺎه‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن و دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺪام از اﻳﻦ اﻫﺪاف در زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ اﺳﺖ و ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻛـﺎر اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ زﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺖ اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻳﺪ ﻧﻴﺎزﺑـﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در اﺻﻮل ‪9‬و‪ 8‬اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻳﮓ ﮔﺮوه ﻣﺘﻨﻮع از ﺳـﻬﺎم ﺑـﺎ ﺑـﺎزده‬
‫ﻏﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن ﺛـﺮوت‬
‫ﺧﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪ .‬در دو ﻗـﺮن ﮔﺬﺷـﺘﻪ اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﻃـﺮح ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻛﻠﻴﺪي ﻫﺮ ﻃﺮح ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬
‫)ﺑﻪ ﺧﺼﻮص آﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﺎم ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎزده ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ دارﻧﺪ( اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﻃﺮح را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ در ﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ دور از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎزار ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﻫﻤﻴﺸﻪ دﭼﺎر ﻧﻮﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت اﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺮ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺻﻌﻮدي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻏﻴـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺻﻌﻮد ﻳﺎ ﻧﺰول ﻛﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎﻫﻬـﺎ و ﺳـﺎﻟﻬﺎ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭼﻴﺰي ﭘﻮل ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‬
‫‪١٧٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫وﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ زﻣﺎن ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ داراﺋﻴﻬﺎﻳﻤﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺧـﻮد را از‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎزار دور ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎ از ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎزار اوراق ﻗﺮﺿﻪ‪ ),‬ﻛﻪ در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 10‬ﺳـﺎل‬
‫داراي ﻧﻮﺳﺎن ﻛﻤﺘﺮي اﺳﺖ( رﻳﺴﻚ ﻣﺎ را زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘـﻮل ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻤﻲ ﺷـﻮﻳﺪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎدي از‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺘﺎن را در ﻳﻚ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﺑﺎزار ﺑﻔﺮوﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اوراق ﻗﺮﺿﻪ رﻳﺴﻚ ﻣﺎ را ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد وﻟﻲ آن را ﻛـﺎﻣﻼً‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺗﻮرم اﺳﺖ ﻛـﻪ ارزش‬
‫ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﺳﻮد ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺻﻠﻲ را ﻛﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ TIPS‬ﻳﺎ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗـﻮرم ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻚ ﻧﻮع ﺧﺎص از اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه از ﻃﺮف دوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1997‬ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ TIPS .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻮد ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﺻﻠﻲ‪) ،‬ﺳﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻧـﺮخ ﺑـﺎزار در زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ آن اوراق را‬
‫ﺧﺮﻳﺪه اﻳﺪ‪ ،‬دارد( ﭘﺮداﺧﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﻮرم را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎز ﻣﻴﮕﺮداﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮرم ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ارزش اوراق ﻗﺮﺿﻪ را ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪن و ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ‪ TIPS‬ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه آن را از‬
‫اﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺮﻳﺪ ‪ TIPS‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺑﺎزﻧﺸﺘﮕﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل اﻳﺠﺎد ﻗـﺪرت ﺧﺮﻳـﺪ واﻗﻌـﻲ از ﻃﺮﻳـﻖ داراﻳﻬﺎﻳﺸـﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟـﺬاﺑﻴﺖ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از رﻳﺴﻚ ﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ اوراق‬
‫ﻗﺮﺿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻤﺎ ‪ 1000‬دﻻر اوارق ﻗﺮﺿﻪ ‪ 30‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﺎ ﺳـﻮد ‪%5‬‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﻴﺪ و آن ﺗﻘﺒﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ‪ 50‬دﻻر ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬ﺳﺎل ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ و ﺷـﻤﺎ ‪ 1000‬دﻻر اوﻟﻴـﻪ ﺧﻮدﺗـﺎن را‬
‫‪١٧٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه )ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﻣـﺪت ﻛﻮﺗـﺎه( ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ‪ 10‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ارزش اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻧﺼـﻒ‬
‫آن ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي آن ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺮده اﻳﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ‪ 50‬دﻻر ﺑﻬﺮة ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ را ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪ ‪ 500‬دﻻر اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورد‬
‫و اﻳﻦ درﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﺎﺑـﺖ ‪ 1000‬دﻻر‬
‫اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟـﻲ ﻣﻄﻤﺌـﺎً اﮔـﺮ ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه ﺑـﻪ ‪ 2/5‬درﺻـﺪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ‪ 1000‬دﻻر اوراق ﻗﺮﺿﻪ ‪ 30‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ‪5‬‬
‫درﺻﺪ ﺳﻮد ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮدﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ اوراق ﺷﻤﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ رﻳﺴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﺣﺎل ﭘﺲ اﻧـﺪاز‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻴﺰي ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﭘﻮل آﻧﺮا در ﻃﻮل ‪ 5‬ﺳﺎل ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در اوراق ﻗﺮﺿﻪ ‪ 5‬ﺳﺎﻟﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻛﻨﻴـﺪ )اوراق ﻗﺮﺿـﻪ ‪ 5‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ( ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳـﻦ زﻣـﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻴـﺪ ‪ 1000‬دﻻرﺗـﺎن را‬
‫ﭘﺲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد در وﻗـﺖ ﺧﺮﻳـﺪ ﺑﺎﻳـﺪ اوراﻗـﻲ را اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﻮل آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ زﻣﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻬـﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ دوره ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﭼﻘﺪر اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻐﻴﻴـﺮ در ﻧـﺮخ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻧﺮخ ﺗﻮرم اﺳﺖ و ‪TIPS‬ﻛﻪ ﻗﺒﻼ درﺑﺎره‬
‫آن ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي از ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻳﺴـﻚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ و ﭼﻪ ﻣﺪت ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ ﺳـﻬﺎﻣﻤﺎن را ﺑـﻪ اوراق ﻗﺮﺿـﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ؟‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﺪت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري دارد‪ .‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل اﻓـﺮادي ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻮل ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬
‫در ﺑﺎزار ﺑﻮرس اﻣﺘﻨﺎع ﻛﻨﻨﺪ) ﻓﻘﻂ ﻫﻤﺎن ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﭘﻮﻟﺸـﺎن ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ‬
‫‪١٧٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ ﺷﻮد( و ﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮ از ﭘﺲ اﻧﺪازﺷﺎن را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت اوراق‬

‫ﻗﺮﺿﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑـﻪ زﻣـﺎن‬
‫ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﭘﺲ اﻧﺪاز ﭘﻮل ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮ ﺧـﻼف آن ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻳـﻚ زن و‬
‫ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﭘﻮﻟﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 18‬ﺳﺎل ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﻛﻪ ﺗـﺎزه‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ‪ 35‬ﺗﺎ ‪ 45‬ﺳﺎل ﺑﺮاي دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮدﺷـﺎن‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دو ﻣﻮرد ﺳﻬﺎم ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻏﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫اﺻﻠﻲ وﺟﻮه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪت ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدري ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻟﺪ ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﭘﻮل ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﭘﺲ اﻧﺪازﺛﺮوت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد در اﺧﺘﻴـﺎر دارﻧـﺪ و‬
‫رﻳﺴﻚ ﺣﺎﺻﻞ از ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ دﻫـﺪ را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻛﺘﺎب ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻴﻤﺰ ك‪ .‬ﮔﻼﺳﻤﻦ‪ 1‬ﺑﻴﺎن ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ‪ 300‬دﻻر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﺪ‪ -‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳـﻮد ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﺑﺎزده ﻏﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ در ﺣﺪود ‪ 7‬درﺻﺪ اﺳﺖ ‪ -‬ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ 18‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‬
‫از اﻳﻦ ﻣﺪت ‪ 15000‬دﻻر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎه‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻳﻚ داﻧﺸـﮕﺎه ﺧـﻮب ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﺎ ‪ 6‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن ﭘـﻮﻟﻲ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز‬
‫ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻫﺎﻧـﻪ ‪ 600‬دﻻر ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻌﻨﻲ دوﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﺒﻞ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪاز را ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در ارﻗﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﻼﺳﻤﻦ اﻋﻼم ﺷﺪ ﻓﺮض ﺷﺪه ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻌﺎف‬
‫از ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ‪) TIAACREF‬ﻳﻚ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ( اﻋﻼم ﻛﺮده اﺳﺖ ﻃﺮح ﺟﺪﻳﺪ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ‪ 529‬داﻧﺸـﮕﺎه ‪ ,‬ﻳـﻚ ﻃـﺮح‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺷﺪه ﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ و دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﺪوﺧﺘﻪ‬

‫‪١‬‬
‫‪- James K.Glassman‬‬
‫‪١٧٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اي ﺑﺮاي ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻃﺮح ﻣﻨﺎﻓﻊ زﻳﺎدي دارد‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‬
‫ﻓﺪرال ﺑﺮاي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داراي ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺴﻄﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ‬
‫در آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻮل و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﺴﺎت‬
‫آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ‪ minued Fuod‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻠﻨﺪ ﻣـﺪت )ﻛـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﺮدن دﭼﺎر رﻳﺴﻚ ﻛﻤﺘﺮي اﺳﺖ( ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣـﺎن ﺷـﺮوع داﻧﺸـﮕﺎه‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻬﺎم ﺧﻮد ﺑﻪ اوراق ﻗﺮﺿﻪ رﻳﺴـﻚ را ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫داده و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اوراق ﻗﺮﺿﻪ ‪ TIPS‬ﺑﺨﺮﻳﺪ ﻛﻪ دﭼﺎر ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺘـﺮي‬
‫در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺪي در روﻳﻪ زﻧـﺪﮔﻴﻤﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ و ﻳـﺎ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ‬
‫و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﺳــﺘﻄﺎﻋﺖ ﺑــﺮ آوردن ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﻫــﺎي زﻧــﺪﮔﻴﻤﺎن را در اﻳــﻦ دوران‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻋﻤﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﻫﺮ ﭼـﻪ درآﻣـﺪﻣﺎن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ دوران ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 10‬ﺳﺎل ﺗﺎ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد ﻓﺮﺻﺖ دارد‪ ،‬ﺳـﻬﺎم ﻫـﺎي ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﻣﺜﻞ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻪ در ﺷﺎﺧﺺ ‪ S&P500‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺤـﺎﻓﻆ ﻛـﺎرﺗﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﺣﺘـﻲ ﺗـﺎ ‪ 40‬درﺻـﺪ داراﺋﻴﻬـﺎ ﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت اوراق ﻗﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ و آﺳﺎﻳﺶ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺎزده ﻛﻠﻲ آن در اﻧﺘﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزش اوراق ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪه ﻣـﺎه ﺑـﻪ ﻣـﺎه و‬
‫ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ا ﺑﻪ دوره ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده و ﺷـﺮوع‬
‫‪١٧٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺳﻬﺎم ﻫﺎﻳﻤﺎن را ﻛﻢ ﻛﻢ ﺑﻪ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ و زﻣﺎن ﺷـﺮوع‬
‫اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ دارد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﺣﺘﻴﺎج ﺑـﻪ ﭘـﻮل داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻣﻘﺪاري ﭘـﻮﻟﻲ ﻛـﻪ در آﻳﻨـﺪه ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻪ آن اﺣﺘﻴـﺎج‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ داراﺋـﻲ ﻫـﺎي زﻳـﺎدي دارﻧـﺪ و ﻳـﺎ در اﻣـﺪ‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي دوره ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺷﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﺎم ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﻮد ﻏﻴﺮ ﺛﺎﺑـﺖ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ‬
‫دوره ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻬﺎم ﺑﻪ اوارق ﻗﺮﺿﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻬﺎﻣﻤﺎن را در ﻳﻚ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘـﻮل ﺑﻔﺮوﺷـﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬اﮔـﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺘﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺨﺎرج ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ زﻧﺪﮔﻴﺘﺎن ﺑﻔﺮوﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ رﻳﺴﻚ ﺧـﻮد‬
‫را ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺎزار اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻣﻴﻦ ﺑﺎر ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ‪ TIPS‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻳﻚ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ‬
‫ﺣﺎل ﺧﺮﻳﺪ اوارق ﻗﺮﺿﻪ اي ﻛﻪ ﺳﺮرﺳﻴﺪ آﻧﻬﺎ دﻗﻴﻘﺎً وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﭘﻮل‬
‫اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺎزده ﻣﺸﺨﺺ را در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻮل آن اﺣﺘﻴﺎج دارﻳﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻴﺰ ك‪ .‬ﮔﻼﺳﻤﻦ ﻧﺼﺎﻳﺢ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺑﺎز ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻗـﺪرت ﺗﺤﻤـﻞ رﻳﺴـﻚ و اﺣﺘﻴﺎﺟـﺎت‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ اﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬زود ﺷﺮوع ﻛﻨﻴـﺪ ‪ ,‬از‬
‫ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﺜـﻞ ﻃـﺮح)‪ IRA , k(40‬اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴـﺪ واز اﻧـﻮاع‬
‫ﻣﺘﻨﻮع ﺳﻬﺎم ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -11‬از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﻗـﻮل‬

‫ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﭘﺎﺋﻴﻦ را ﻣﻲ دﻫﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻻ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻳﻚ ﻛﺎر ﭘﺮ ﺳﻮد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻘﺪاري ﺷﻚ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ‬
‫‪١٧٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺴﻲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را ﻣﻲ دﻫـﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﻳﻚ ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و روﺷﻬﺎي ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺮوع ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺎري ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﭘﺎﻳﻴﻦ و‬
‫ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻜﻬﺎي وام دﻫﻨﺪه و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺣﺮﻓـﻪ اي‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻮد ﻧﺮﻣﺎل را ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد اﮔﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻣﻜـﺎن ﭘـﺬﻳﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادن ﻧﺮخ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ ﺑﻪ او ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭘﺮوژه اي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ‬
‫ﭘﺮرﻳﺴﻚ ﺗﺮ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ رﻳﺴﻚ را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ؟‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻛـﻢ رﻳﺴـﻜﻲ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزده ﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ اﺟﺘﻨـﺎب‬
‫ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬارﻳﻬﺎ ﺑﺴـﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧـﺎك‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺨﺪام اﻓﺮاد ﺑﺎ دﺳﺘﻤﺰد ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ ﭘﻮل از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران‬
‫ﺟﺰء‪ ،‬ﻳﻚ راﻫﻜﺎر ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﺴﺎن ﺷﺮﻛﺘﻬﺎﻳﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﻮد را ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﻫﺸـﺪار‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺑﺰرگ– ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﭘـﺮ‬
‫ﺳﻮد را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و در آن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‬
‫در ﻛﺎري ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮدﻣـﺎن ﺑﭙﺮﺳـﻴﻢ‬
‫ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺤﺜﻲ ﻛﻪ دراﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ آﺳﻴﺐ ﭘـﺬﻳﺮي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬار اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻗﺘﺼـﺎداﻧﺎن آﻧـﺮا ﻣﺸـﻜﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬار ‪ -‬ﻛﺎرﭘﺮداز ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻀﺎد ﺑـﻴﻦ ﭼﻴـﺰي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪١٧٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ و ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﺎرﭘﺮداز‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻮﻟﻲ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ در ﻗﺒﺎل آن ﻛﺎري ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬار اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺎل اﺗﻮﻣﺒﻴـﻞ ﺧﻮدﺗـﺎن را ﭘـﻴﺶ ﻳـﻚ‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮﻛﺎر ﺑﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﺜـﻞ ﻳـﻚ ﻛـﺎرﭘﺮدازﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردﻫـﺎﻳﻲ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫ﻛﺮده اﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ در ﺣﺎل ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ اﻣﻴﺪوارﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ او ﻳﻚ ﻛﺎر ﭘﺮداز ﺧﻮب ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻮده و ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻧﺒﻮده و ﺧﻴﻠﻲ زود‬
‫و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻃﺮف ﺷﻮد ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻳﻚ دﺳﺘﻤﺰد و ﭘﻮﻟﻲ ﻫـﻢ ﺑﺎﺑـﺖ ﻓـﺮوش‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺷﺪه از ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻤﺎ آﺳﻴﺐ ﭘـﺬﻳﺮ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‬
‫ﭼﻮن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ درﺑﺎره اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ از ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺸـﺎﺑﻪ‪،‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻳﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬار‬
‫آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮدي ﻛﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﺎزار ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻔـﺎوت از‬
‫ﺳﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ زﻳﺎد ﻛﺮدن ﺳﻮد‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن و ﺣـﻖ ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻳﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﻖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ دﺳﺘﻤﺰد ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬاري ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اوﻟﻴﻦ ﺳﻮد آﻧﻬﺎ ﺑﺎ در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻮل ﺷـﻤﺎ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﻤﺎ را ﮔﻮل ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻً ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﻮب ﺑﺎ ﺳﻮد دﻫﻲ ﺑﺎﻻ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﭼﻘﺪر ﺧﻮب ﻣـﻲ ﺷﻨﺎﺳـﻴﺪ و ﻳـﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﭼﻘﺪر ﺧﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻴﺰ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل وﻗﺘـﻲ ﭘـﻮل ﺷـﻤﺎ در اﺧﺘﻴـﺎر‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮدﺗﺎن‬
‫را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻀﺎد را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎ‬
‫‪١٧٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﺗﺸـﺨﻴﺺ داد ﻛـﻪ آﻳـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻫﻴﭻ راﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬وﻟﻲ در زﻳﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺷﻜﺴﺖ ﺷﻤﺎ در ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ده ﻫﺎ ﻫﺰار دﻻر ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬

‫! اﮔﺮ ﭼﻴﺰي درﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ اﺣﺘﻤﺎﻻ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ اﺻﻄﻼح ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل درﺳـﺖ اﺳـﺖ زﻳـﺎد‬
‫ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮب ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺳﻮد دﻫﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ در اﻳـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﻮاردي آﻧﻬﺎ در ﻗﺒﺎل آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮي ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫! ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬار ﻣﺸـﻬﻮر‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎﺋﻲ ﻣﺸﺘﺮي ﻫﺎ ﺷﺎن در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬
‫ﭘﺮ رﻳﺴﻚ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳـﻚ ﺳـﻬﺎم ﻣﻠـﻲ اﺑﺘـﺪاﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺴﻪ دﻻﻟﻲ ﺗﺎزه ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﻢ درﺑﺎره آن ﭼﻴـﺰي ﻧﺸـﻨﻴﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻜﻞ آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺮاز ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷـﺮﻛﺖ وال‬
‫اﺳﺘﺮﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻬﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫! ﻫﻴﭻ ﮔﺎه از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻦ و ‪ E-Mail‬در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﺷـﺮﻛﺖ‬

‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﺮدن ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ اﻓـﺮادي ﻛـﻪ دﻧﺒـﺎل آدم‬
‫ﻫﺎي اﺣﻤﻖ و زود ﺑﺎور ﻫﺴﺘﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺲ ﺷﻤﺎ اﺣﻤﻖ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫‪١٨٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫! ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫از زﻣــﺎن ﺑــﺮاي ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ اﺳــﺘﺮاﺗﮋﻳﻬﺎي ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔــﺬارﻳﺘﺎن اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴــﺪ و‬
‫ﺷﺘﺎﺑﺰده ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ ‪.‬‬

‫! اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﺪ راﺑﻄﻪ دوﺳﺘﻲ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﻤﺎ ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﮔـﺬار‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺮدم از ﻃﺮﻳﻖ دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ دوﺳـﺘﺘﺎن را از دﺳـﺖ ﻧﺪﻫﻴـﺪ در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫! اﮔﺮ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﻳـﻚ ﺑﺎزارﻳـﺎب ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري‬

‫ﻫﺴﺘﻴﺪ دﺳﺘﻪ ﭼﻚ ﺗﺎن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﻮﺻﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﻮب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻓﺸـﺎر ﺑﺎزارﻳـﺎﺑﻲ ﻓﺮوﺧﺘـﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ داراﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ اﻳﻦ داراﻳﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺸـﻤﻮل‬
‫ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻬﺎم ﭘﺮ رﻳﺴﻚ‪ ,‬اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻛﻢ ارزش و ﻳﺎ اﺗﻼف اﻧﺪوﺧﺘـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت دارﺋﻴﻬﺎي ﻣﻠﻜﻲ ﻳﺎ ﻓﻠﺰات ﮔﺮان ﺑﻬﺎ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ داراﺋﻴﻬﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻮد ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺗﻼف آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤـﻞ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﺛﺮوت ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮروي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮔﺬارﻳﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﻢ رﻳﺴﻚ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .12‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺴﺐ ﭘﻮل و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺧﺮج ﻛـﺮدن آن را ﺑـﻪ‬

‫ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﻳﺎد دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺤﺚ ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ در ﺣـﺎل ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫‪١٨١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻫﺴـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ واﺳـﻄﺔ ﭘﻴـﺮوي ﻛـﺮدن ازﺑﻌﻀـﻲ ﻗﻮاﻋـﺪ و‬

‫ﻣﻘﺮرات ﺳﺎده ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫اﺻﻞ ﻣﺎ ﻛﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ را از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي آﻳﻨﺪة ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﺗﻐﻴﻴـﺮدادهاﻳـﻢ‪ .‬واﻟـﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻟﺤـﺎظ ﻣـﺎﻟﻲ ﺑﻠﻜـﻪ در ﺗﻤـﺎم‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ .‬اﺻـﻮﻻً ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻛﻠـﻲ در زﻧـﺪﮔﻲ و ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻣـﺎﻟﻲ ﺗـﻮام‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ و اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻋـﺎدت ﻛـﺎر و‬
‫ﺗﻼش زﻳﺎد را درﺧﻮد ﭘﺮورش دﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺪف آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آرزوﻫﺎﻳﺸﺎن اﺳﺖ‬
‫واز ﻓﺮﻳﺐ و وﺳﻮﺳﻪ ﻟﺬت زود ﮔﺬر اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺘـﺎﻳﺞ‬
‫آﻳﻨﺪه اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎي اﻣﺮوز‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓـﻖ ﺗـﺮ از ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬راه ﻫﺎي زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺑﭽـﻪ ﻫﺎﻳﺘـﺎن‬
‫اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ را آﻣﻮزش دﻫﻴﺪ‪ .‬ﭘﻮل در آوردن و ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮدن را از ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺳﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﻳﺎد ﺑﺪﻫﻴﺪ و اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از آن راه ﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ راه ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺟﻮان آﻣﻮﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﭘﻮل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻫﺪﻳﻪ اي از ﺑﻬﺸـﺖ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ آﻣﻮزﺷﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن‬
‫ﻛﻤﻚ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻤﺮي ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﺎرﻫـﺎ و وﻇـﺎﻳﻒ ﻣﻌﻴﻨـﻲ را در ﻣﻨـﺰل‬
‫ﻣﺤﻮل ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﮕـﺮان ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻨـﺪ و اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻨﺪ راﻫﻲ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان را ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮل ﺗﻨﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آن ﻣﻌﻴﺎري از ﻫﻤﻜﺎري و ﻛﻤﻚ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ درس ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤـﻲ در دوران‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن اﺳﺖ و ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﻃﻮل‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ رﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﻣﻲ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫‪١٨٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ آن ﭼﻴﺰﻫﺎ ﭘﻮل درآورﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺘـﻲ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻫﺎي ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﭘﻮل ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و راﺑﻄﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي دﺳﺖ اوﻟﻲ در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ آرزوي ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻴﻚ ﺗﺮﻳﻦ و ﮔﺮاﻧﺘـﺮﻳﻦ ﻣـﺎرك ﻟﺒـﺎس‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺎرك ﻫﺎي ﻟﺒﺎس ﻫﺎ از ارزان ﺗﺮﻳﻦ ﻧـﻮع ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗـﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻣﻴﻞ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣـﺎ اﻗﺘﺼـﺎددان ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ‬
‫اﻣﻴﺎل و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﻤﺎن ﺑﺎ ﻳـﻚ روش ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳـﺦ ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ وﺳﺎﻳﻞ واﺳﺒﺎب ﻛﻪ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﺣﺎل‬
‫اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻮل ﭘﻮل آﻧﻬﺎ اﺳﺖ و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻳـﻚ وﺳـﻴﻠﻪ ارزان‬
‫ﺗﺮ ﺑﺨﺮﻧﺪ ﺑﻘﻴﻪ ﭘﻮل را ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﻛﻨﻨـﺪ و آن ﭘـﺲ اﻧـﺪاز را ﺑـﺮاي‬
‫ﻫﺮﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت آﻧﻬﺎ ﮔﺮاﻧﺘﺮﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ و اﺳﺒﺎب را ﻣﻲ ﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻢ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻓﻜﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه در دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ ﺑﻪ آن ﻓﻜﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻋﻮا و درﮔﻴﺮي ﺑﻴﻦ واﻟﺪﻳﻦ و ﺑﭽﻪ ﻫـﺎ‬
‫را ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺷﺮح ﺣﺎل ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺎرﺗﻨﻲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را روﺷـﻦ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬در دﻫﻪ ‪ 1980‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺎرﺗﻨﻲ و ‪ 4‬ﭘﺴﺮﺷﺎن از ﻓﻠﻮرﻳـﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﻧﺘﺎﻧﺎ ﺳﻔﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬دراوﻟﻴﻦ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺎﻫﺎر ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ دﻋﻮاي ﻟﻔﻈﻲ ﺑﻮﺟﻮدآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮ‪ 11‬ﺳﺎﻟﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺎرﺗﻨﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻳﻚ اﺳـﺘﻴﻚ ﺑـﺮاي ﻧﺎﻫـﺎر ﺳـﻔﺎرش‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺪرﻓﻜﺮ ﻣﻴﻜﺮد ﻳﻚ ﻫﻤﺒﺮﮔﺮ و ﮔﻮﺷﺖ ﺳﺮخ ﻛﺮده ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ )و ﻫﺰﻳﻨﻪ آن ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﺼﻒ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺳﺘﻴﻚ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺤﺚ ﭘﺪر‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺮﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺴﺮ ‪ 11‬ﺳﺎﻟﻪ اﺻﻼً ﺷﺎد ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺻـﺤﻨﻪ دوﺑـﺎره ﺑـﺮاي‬
‫‪١٨٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﺎم ﺗﻜﺮار ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺴـﺮ ‪ 11‬ﺳـﺎﻟﻪ و ﻳﻜـﻲ از ﺑﭽـﻪ ﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از‬
‫ﺧﻮدش ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﻔﺎرش اﺳﺘﻴﻚ و ﺧﺮﭼﻨﮓ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬از آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺪر‬
‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮد ﺑﻌﻀﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي زﻳﺎد ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻓﻘﻂ دو وﻋﺪه ﻏﺬا ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎ ﻳﻚ دو راﻫﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷـﺪ‪ :‬ﻛـﻪ وﻗﺘـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﻧﺘﺎﻧﺎ ﻣﻲ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺟﺪاً ﺑﻲ ﭘﻮل ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻳـﻚ ﻣﺴـﺎﻓﺮت و ﮔـﺮدش‬
‫دﻟﭙﺬﻳﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻌﺪ از ﺷﺎم ﭘـﺪر و ﻣـﺎدر‬
‫ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺮﺣﻲ را ﻣﻄﺮح ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮﻳـﻚ از ﺑﭽـﻪ ﻫـﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻓﻲ ﭘﻮل ﺑﺪﻫﻨﺪ اﻣﺎ ﻧﻪ ﭘﻮل زﻳﺎد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘـﻮل ﺗـﻮﺟﻴﺒﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻏﺬاي روزاﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻏﺬا ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻮل ﺗـﻮﺟﻴﺒﻲ ﻣـﻲ ﺷـﺪ ﭘﺴـﺮ ﺑﭽـﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد از ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻮﻏﺎﺗﻲ ﻫﺎ وﻳﺎدﮔﺎري ﻫﺎ ﭘـﺲ اﻧـﺪاز ﻛـﺮده‬
‫ﺑﺮدارد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻏﺬا ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﭘﻮل ﺗﻮﺟﻴﺒﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻫﺮﻛـﺪام ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻘﻴﻪ ﭘﻮل را ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﺧـﻮب‬
‫ﺑﺨﻮرﻧﺪ وﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺨﺼﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﭽﻪ‬
‫ﻫﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺗﺼـﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﻴﺮان داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ ‪ 11‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ دﺳﺮ راﻳﮕﺎن در رﺳـﺘﻮراﻧﻬﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺪد وﺟﻮد داﺷﺖ و او ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﭘﻮل ﺗﻮﺟﻴﺒﻲ روزاوﻟﺶ را ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛـﺮد‪.‬‬
‫در روز دوم ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﻮل را ﺑﺎ ﻓﻬﻤﻴـﺪن اﻳﻨﻜـﻪ ﻓﻘـﻂ ﺳـﻮپ‬
‫ﺑﺨﻮرد ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻛﺮد‪ .‬در ﺳﻮﻣﻴﻦ روز او ﺳﻔﺎرش ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛـﺎﻓﻲ داد‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻫﻨـﻮز ﻳـﻚ ﻣﻘـﺪار ﻛﻤـﻲ از ﭘـﻮل‬
‫ﺗﻮﺟﻴﺒﻲ روزاﻧﻪ اش را ﭘﺲ اﻧﺪاز داﺷﺖ‪ .‬ﺑﭽﻪ ﻫـﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ ﻫـﻢ از اﻳـﻦ روش‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻌﺪﻳﻞ در آﻣﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠـﻲ ﭼﺸـﻤﮕﻴﺮ و ﻣﻬـﻴﺞ‬
‫ﻧﺒﻮد وﻟﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻋﻮاي دﻳﮕﺮي ﺑﺮﺳﺮﻏﺬا در ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬و آن ﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﻋﻬﺪه‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ وﻋﺪه اﺳﺘﻴﻚ و ﺧﺮﭼﻨﮓ ﺑﺮآﻳﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮزﻧـﺪاﻧﻤﺎن در ﺳﺮاﺳـﺮ زﻧـﺪﮔﻲ‬

‫‪١٨٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﺠﺒﻮر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ درآﻣﺪ ﻣﺤﺪود را ﺧـﺮج ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آن ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻗﻠﻢ ﻛﺎﻻ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧـﺮج ﻛﻨﻨـﺪ ﻣﺠﺒـﻮر ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺑـﻮد روي‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﺮج ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻫﺴﺘﻴﻢ راﺑﻄﻪء ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ را‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را در ﺳﻨﻴﻦ ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﻢ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺎﻗﻼﻧﺔ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗـﺎﻣﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫آﻣﻮزش داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﭽـﻪ ﻫﺎﻳﺘـﺎن درﺑـﺎره‬
‫اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺨﺼﻲ آﻣﻮزﺷﻬﺎﻳﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ راه وﺟـﻮد دارد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺤـﺚ ﻛـﺮدﻳﻢ ﺑﻌﻀـﻲ از‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﺮاي داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﭽﻪ ﺑﻪ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﻋـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ ﺑﭽـﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﺘﺎن در ﻣﻮرد ﻗﺪرت ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻋﻼﻳـﻖ وﻣﻨـﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻـﻞ از ﺻـﺒﺮ و ﺷـﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‬
‫آﻣﻮزش دﻫﻴﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮاي‬
‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺪاري از درآﻣﺪﺷﺎن را ﭘﺲ اﻧـﺪاز ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ اﻧﺪازﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺮوع زود ﻫﻨﮕﺎم ﭘـﺲ اﻧـﺪاز را ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻴﺠﺎن واﻗﻌﻲ را وﻗﺘﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨـﺪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ دﻻر ﻛﻪ در ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ دﻫﻬﺎ ﻫﺰار دﻻر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪازﻛﺮدن ﺑﺎزي ﻧﺸﺎط آوري اﺳﺖ ﻛﻪ درﻓﺮد ﺣﺲ ﻗﻮي ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮي‬
‫وﺟﻮاﺑﮕﻮﻳﻲ و درك وﺣﺲ ﻧﻈﺎرت ﻓﺮد ﺑﺮآﻳﻨﺪه اش را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ وﺻﻔﺎت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﺘـﺮ از ﭘـﻮل ﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀـﻲ واﻟـﺪﻳﻦ اﺣﺴـﺎس ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ داﻧﺸـﮕﺎه ﺑـﺮاي ﺑﭽـﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دور ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺑﭽﻪ از ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ داﻧﺸـﮕﺎه ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﺮاي او ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮاﻳﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻓﺮﺻـﺖ ﻫـﺎي‬

‫‪١٨٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫آﻣﻮزﺷﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬دور ﻧﮕﻪ داﺷـﺘﻦ‬
‫ﺑﭽﻪ ﻫﺎ )ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﻦ داﻧﺸـﮕﺎه رﻓـﺘﻦ رﺳـﻴﺪه اﻧـﺪ( از ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻫـﺎي داﻧﺸـﮕﺎه‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮي ﺷﺨﺼﻲ آﻧﻬﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ در داﻧﺸـﮕﺎه‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗـﻮﺟﻬﻲ از داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن از ﭘـﺲ اﻧـﺪازﻫﺎي‬
‫واﻟﺪﻳﻨﺸﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﺧﺮج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪ از ﭘﻨﺞ‬
‫ﺷﻨﺒﻪ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ﻋﺼﺮ دوﺷﻨﺒﻪ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ وﻗﺖ ﻫـﺎ‬
‫ﻛﻼس ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ دردﺳﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ اﻣـﺎ ﻧـﻪ وﻗﺘـﻲ اﻳـﻦ داﻧﺸـﺠﻮﻳﺎن‬
‫ﻧﻤﺮات ﻗﺒﻮﻟﻲ را ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ واﻟﺪﻳﻦ آن ﻫـﺎ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻤﺮات ﻗﺒﻮﻟﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻮﻗﺖ آﻧﻬﺎ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺧـﻮش ﺑﮕﺬراﻧﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﭘﻮل ﺧﻮدﺷﺎن را ﺧﻴﻠﻲ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺗﺮ از ﭘـﻮﻟﻲ ﺧـﺮج ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎل‬
‫دﻳﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه از اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎور ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﺴـﺌﻮل ﺗـﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ‬
‫ﺷﻴﻮه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﻓﺮﺻـﺖ ﻫـﺎي ﻛﺴـﺐ در آﻣـﺪ را از ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺳﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎد دﻫﻴﺪ و در ﻫﻤﺎن زﻣﺎن آﮔﺎﻫﺸﺎن ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﭘﻮل ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮرﺳﻴﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﻞ ﻣﺨﺎرج را ﺧﻮاه اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎد ﻳﺎ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻧﮕﻴﺰهء آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﭘﻮل در آوردن‪ ,‬ﭘﺲ اﻧﺪازﻛﺮدن وﻣﻮﻓـﻖ ﺷـﺪن درﻣـﺪارس‬
‫اﺑﺘﺪاﻳﻲ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ آن ﻫﺎ اﻧﮕﻴﺰة ﺻﺮﻓﻪ ﺟـﻮﻳﻲ‬
‫در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎه و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ در داﻧﺸـﮕﺎه را ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫داد‪ .‬اﻳﻦ روش ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪه و روش ﻣﻮﻓﻘﻲ ﻫﻢ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در زﻧﺪﮔﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺨﺖ ﻛﺎر ﻛﺮدن ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺸﻒ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻔﻴﺪي را ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ اﻧـﺪاز‬

‫‪١٨٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻫﺪف ﺧﺎص و ﺧﺮج ﻛـﺮدن ﭘـﻮل ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫واﻟﺪﻳﻦ ﺧﻮب ﺑﻮدن ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ در ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ از ﻫﻤـﺎن‬
‫اوان زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﻟﭙﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﭘﺮ زﺣﻤﺖ‪.‬‬

‫‪١٨٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫واژه ﻧﺎﻣﻪ‪:‬‬

‫ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ :‬درﺻﺪي از درآﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﺘﻮازن‪ :‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در آﻣﺪ دوﻟﺖ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎ‬
‫و اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل و دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺨﺎرج دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ :‬ﻣﺒﻠﻐﻲ از ﻣﺨﺎرج ﻛﻞ دوﻟـﺖ ﻛـﻪ از درآﻣـﺪ‬ ‫ﻛﺴﺮي ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫ﻛﻞ دوﻟﺖ در ﻃﻮل ﻳﻚ دورهء زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺎص ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪ‪ :‬ﻣﺒﻠﻐﻲ از ﻣﺨﺎرج ﻛﻞ دوﻟـﺖ ﻛـﻪ در ﻃـﻮل ﻳـﻚ دورهء زﻣـﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﺎص ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﻛﻤﺘﺮ از درآﻣﺪ ﻛﻞ دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ :‬ﻧﻘﺪ ﻛـﺮدن )از ﻃﺮﻳـﻖ ﻓـﺮوش در ﺑـﺎزار( اوراق ﺑﻬـﺎدار و اوراق‬
‫ﻗﺮﺿﻪ ودﻳﮕﺮ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي ﻳﻚ ﻛﺸﻮر و ﺣﺮﻛﺖ اﻳـﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ و‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون از ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫ﻫﺎي دوﻟﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺑـﺰار و ﻟـﻮازم و‬
‫دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻪ ﺑﻬﺮه وري آﻳﻨﺪه راﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرت ﻛﺎرﮔﺮان )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ(‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ در آﻳﻨـﺪه اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬

‫‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎرج اوراق ﺑﻬﺎدار و اوراق ﻗﺮﺿﻪ داﺧﻠﻲ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫و دﻳﮕﺮ داراﻳﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٨٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ :‬واژه ﮔﺴﺘﺮده اي اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺠﺎري ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ اوراق ﻗﺮﺿﻪ و اوراق ﺑﻬﺎدار ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎرج ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران داﺧﻠﻲ ﻛـﻪ‬
‫اوراق ﺑﻬﺎدار و اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺧﺎرﺟﻲ ودﻳﮕﺮ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ را ﻣﻲ ﺧﺮﻧﺪ ‪.‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻮﻳﺎي رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ از ﻗﺒﻴـﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻳـﺎ ﻋﺮﺿـﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎده ﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳـﻚ ﺳـﻌﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ اي ﺑﻬﺘـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻗﻴﻤـﺖ و اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺴـﺘﻠﺰم ورود آزاداﻧـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎزار اﺳﺖ و ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ از دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ورود ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزار اﺟﺎزه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﻣﺮﻛﺐ‪ :‬ﺑﻬﺮه اي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﻬﺮه اي ﻛـﻪ در ﻃـﻮل دوره ﻗﺒﻠـﻲ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪) .‬ﺑﺎزده ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي وام دﻫﻨﺪه( ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬـﺮه ﻓﻘـﻂ از‬
‫اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻬﺮه ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ از دوره ﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺎ‪ :‬ﻛﺎﻻﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ارزش ﻳﻜـﺪﻳﮕﺮ را ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲ ﺑﺮﻧـﺪ و ﺗﻤﺎﻳـﻞ دارﻧـﺪ‬
‫ﺑﺎﻫﻤﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ در ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛـﺎﻻي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻛﺎﻫﺶ در ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﺎﻻي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺷﻜﺮ و ﻗﻬﻮه دو ﻛﺎﻻي ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻔـﺶ‬
‫و ﺟﻮراب ﻣﻜﻤﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪه )‪ :(CP1‬ﺷـﺎﺧﺺ ﺳـﻄﺢ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤـﺖ‬

‫ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺳﻌﻲ دارد ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺒﺪ ﻛﺎﻻ از ﺑﺎزار را ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪه ﺧـﺎص در دوره اي ﺧـﺎص‬
‫ﺧﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد را ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳـﺪ ﻫﻤـﺎن ﺳـﺒﺪ ﻛـﺎﻻ از ﺑـﺎزار در دوره ﻗﺒﻠـﻲ‬
‫‪١٨٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮل راﻳﺞ‪ :‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻳﻚ دوﻟﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻮﻟﻲ را ﻣﻨﺘﺸﺮﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺘﻪ وﺳﻴﻌﻲ از واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮل ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل دﻻر آﻣﺮﻳﻜـﺎ( ارزش‬
‫ﺛﺎﺑﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻮل ﺑﺎزﺧﺮﻳﺪن ﭘﻮل ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺛﺎﺑـﺖ و ﻧﮕـﻪ داري‬
‫اوراق ﺑﻬﺎدار و دﻳﮕﺮ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺣﺪ ﭘـﻮل ﭘﺬﻳﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﺪه و ‪ 100‬درﺻﺪ ﭘﺸـﺘﻮاﻧﻪ ﭘـﻮﻟﻲ را ﺑـﺮاي ﺗﻤـﺎم ﭘـﻮل ﻫـﺎي‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﻨﻮع ﺑﺨﺸﻴﺪن‪ :‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻛـﺮدن در ﺗﻌـﺪادي ﺷـﺮﻛﺖ ﻫـﺎ‪،‬‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ و اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻗﺒﻴـﻞ‪ :‬اوراق ﺑﻬـﺎ دار‪ ،‬اوراق ﻗﺮﺿـﻪ و اﻣـﻼك و‬
‫داراﻳﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن رﻳﺴﻚ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‪.‬‬

‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ :‬روﺷﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮان را ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎي ﺧـﺎص ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ :‬ﻳﻚ ﺳﺮي ﻗﻮاﻋﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﭘـﻮﻟﻲ و ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ ﻣـﻨﻈﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﻴﺎس ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ‪ :‬ﻛﺎﻫﺶ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻫﺮ واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ در زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﻣﻘﺪار وﺳﻴﻊ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ‬
‫روﻧﺪ‪.‬‬

‫رﻓﺘﺎر ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮدن‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎ ﻫﺪف ﻛﺴﺐ ﺳﻮد ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮدن ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺣﻖ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺑﻴﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ اي را اﻧﺘﺨﺎب ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻮدآورﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺎرﻛﺖ‪ :‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳـﻬﺎم در ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‪ .‬ﻛـﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧـﺮد ﺷـﺪه‬
‫‪١٩٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﺮﻛﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ص ‪109‬ﺳﻬﻢ ﻣﺘﻌﺎرف ﺻﻨﺪوق ﻣﺘﻘﺎﺑـﻞ‪ :‬ﺷـﺮﻛﺘﻲ ﻛـﻪ ﭘـﻮل ﻫـﺎي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﮔﺬاران را ﺟﻤﻊ ﻛﺮده و از آن ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ اوراق ﻗﺮﺿـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺻﻨﺪوق ﻣﺸﺘﺮك اﻳﻦ اﻣﻜـﺎن را ﺑـﺮاي ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاران ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﻲ‬
‫آورد‪ -‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﻛﻮﭼﻚ ‪-‬ﻛﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ اوراق ﺑﻬﺎدار ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫و ﻣﺘﻨﻮع را در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺳﺲ ﺷﺮﻛﺖ‪ :‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪة ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻮد اﺳـﺖ ﻛـﻪ رﻳﺴـﻚ ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺗﻼش ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد روﻳﻜﺮدﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺪﻳﻊ و ﻧﻮ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴـﺮد و ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﭘﺮوژه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﻮد اﻧﺘﻈﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي ﻳـﻚ ﻣﻮﺳـﺲ ﻣﻮﻓـﻖ‬
‫ارزش ﻣﻨﺎﺑﻊ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﺮخ ارز‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ داﺧﻠﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳـﺪ‬
‫‪ 1‬ﭘﻮﻧﺪ اﻧﮕﻠﻴﺲ ‪ 1/5‬دﻻر ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ دﻻر‪ -‬ﭘﻮﻧﺪ ‪ 1/5‬اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺻﺎدرات‪ :‬ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻛﻪ در داﺧﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران ﺧـﺎرﺟﻲ‬

‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزار ارز ﺧﺎرﺟﻲ‪ :‬ﺑﺎزارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬـﺎ واﺣـﺪﻫﺎي ﭘـﻮل ﻣﺘﻔـﺎوت ﻛﺸـﻮرﻫﺎ‬

‫ﺧﺮﻳﺪ وﻓﺮوش ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ‪ :‬ارزش ﺑـﺎزاري ﺗﻤـﺎم ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﻧﻬـﺎﻳﻲ )ﻧـﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ اي( ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر در ﻃﻮل ﻳﻚ دوره ﺧﺎص ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻧﮕﻴﺰه‪ :‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎ ﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ ﻣﺜﺒـﺖ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬
‫)ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﭘﺎداش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﻋﻤﻠـﻲ ﻛـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪء آن ﺗﻨﺒﻴـﻪ‬
‫اﺳﺖ( ‪.‬‬
‫‪١٩١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻧﮕﻴﺰه‪ :‬اﻧﻮاع ﭘـﺎداش ﻫـﺎي ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎدي ﺑـﺮاي ﺗﺸـﻮﻳﻖ اﻧﺠـﺎم ﻳـﻚ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و اﻧﻮاع ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻜﺮار ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻬﻤﻴﻪ واردات‪ :‬ﻳﻚ ﺣﺪ ﺧﺎص ﻳﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻳﺎ ارزش ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﺠﺎز‬

‫اﺳﺖ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر در ﻃﻮل ﻳﻚ دوره وارد ﺷﻮد‪.‬‬

‫واردات‪ :‬ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺧـﺎرﺟﻲ ﻫـﺎ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﺪه وﻟـﻲ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران داﺧﻠﻲ ﺧﺮﻳﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ :‬ﻣﺒﻠﻎ ﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد و ﺗﺠﺎر ﻛـﻪ در‬
‫ﻗﺒﺎل آن ﺧﺪﻣﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺎ‬
‫وﺟﻮﻫﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻋﺪه اي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ص ‪110‬ﺛﺒﺖ ﺳﻬﻢ ﺻﻨﺪوق ﻫﺎ‪ :‬ﺳﻬﻢ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺻـﻨﺪوق ﻣﺸـﺘﺮك ﻛـﻪ اوراق‬
‫ﻗﺮﺿﻪ ﻳﺎ دﻳﮕﺮ اوراق ﺑﻬﺎداري در دﺳﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ دﻗﻴﻘـﺎً ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺒﺪ ﻣﺸﺨﺺ اوراق ﺑﻬﺎدار ﺑﺎزاراﺳﺖ‪.‬‬
‫) از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺿﻌﻴﻒ ‪ 500‬ارزش ﺳﻬﺎم(‪.‬‬

‫ﺗﻮرم‪ :‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺪاوم ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﻛﺎﻻﻫـﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت‪ .‬در ﻃـﻮل‬
‫ﺗﻮرم ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﭘﻮل‪ ،‬ﻣﺜﻞ دﻻر‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري‪ :‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺖ ﻳـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ اي ﺷـﺎﻣﻞ ﻫـﻢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﻋﺮﺿـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري در ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ :‬ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه و ﻳـﺎ اﺣـﺪاث‬

‫ﺷﺪ ه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺴﺐ ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي در آﻳﻨﺪه‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﺎي اﺟـﺎره‬
‫‪١٩٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اي‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎده ﻫﺎ‪.‬‬

‫اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻛﻢ ارزش‪ :‬اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻳﺎد ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫دارﻧﺪ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﻛﻠﻲ دﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ‪ :‬ﮔﺮاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺎزار ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺖ اﻓﺮاد ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻋﻼﻳﻘﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ‪ :‬ﻳﻚ ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻓـﺮاد و‬
‫ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻠﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار زﻳـﺎد ﻣﺤﺼـﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ اﺻﻞ ﻫﺮ ﻛﺪام‬
‫از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﺠﺎري در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺨﺼﺺ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﻧﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ آﻧـﺮا‬
‫ارزاﻧﺘﺮ )ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳـﻦ ﻛﺎﻻﻫـﺎ را ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﺷﺎن ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ آﻧﻬـﺎ ﺑﺮاﻳﺸـﺎن ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﺑـﺎﻻﻳﻲ دارد‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫داراﻳﻲ ﻧﻘﺪ‪ :‬داراﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺪون ﻛـﺎﻫﺶ ارزش‬

‫آن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزار وﺟﻮه اﺳﺘﻘﺮاﺿﻲ‪ :‬ﻳﻚ اﺻﻄﻼح ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎزار ﮔﺴﺘﺮده اي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻗﺮض دادن ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ و ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﭘﺲ اﻧﺪاز و وام‪ ،‬ﺑﺎزار اوراق‬
‫ﺑﻬﺎدار و اوراق ﻗﺮﺿﻪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺑﻴﻤﻪ ﻧﻬﺎدﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﻬـﻢ در اﻳـﻦ ﺑـﺎزار‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺮر‪ :‬ﻣﺒﻠﻐﻲ از درآﻣﺪ ﻓﺮوش ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ي ﻓﺮﺻﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﻳﻚ ﻛـﺎﻻ‬

‫‪١٩٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ ﺿﺮرﻫﺎ وﺧﺴـﺎرت ﻫـﺎ ﻳـﻚ ﺟﺮﻳﻤﻬﺘﺤﻤﻴﻠـﻲ ﺑـﺮ آﻧﻬـﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺤﺼـﻮﻻﺗﻲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ارزش‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ را در ﺟﻬـﺖ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ :‬اﺻﻄﻼﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ اﺛﺮات ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺎري ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ واﺣﺪ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﺤﺼـﻮل اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎري ﻣﺤﺼﻮل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮد ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ارزش ﻛﻞ ﻳﺎ ﺳﻮد ﺣﺎﺻﻞ از ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺜـﻞ ﻣﺼـﺮف‬

‫ﻳﻚ واﺣﺪ اﺿﺎﻓﻲ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺖ و ﺳﻮد ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪاري اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮد ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ درﻧﻈﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳـﻚ واﺣـﺪ‬

‫اﺿﺎﻓﻲ ﻛﺎﻻ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ :‬درﺻﺪي از دﻻر اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ درآﻣﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻧﺮخ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﺗﺼـﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﻴﺮي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزار‪ :‬ﻳﻚ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻄﻠﻖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻓﻘﺎت ﺗﺠﺎري ﺧﺮﻳـﺪاران و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن‬

‫اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎزار‪ :‬اﻃﻼﻋﺎت و اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺎزار‪،‬‬
‫ﺳﻮدﻫﺎ و ﺿﺮرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار اﻧﮕﻴﺰه ﺧﺮﻳـﺪارن و ﻓﺮوﺷـﻨﺪﮔﺎن را ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ‪( Monetary policy) :‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺪﺑﺮاﻧﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل ﻣﻠﻲ ودرﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻋﺘﺒـﺎري‪ ،‬ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪ‬
‫‪١٩٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺴﺎﻋﺪ را ﺑﺮاي ﺑﺎزارﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺮﻗﺮارﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮل )‪(Money‬‬
‫داراﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺑـﺮاي ﭘﺮداﺧـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬وﺳـﻴﻠﻪ ﻣﺒﺎدﻟـﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪاران وﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﭘﻮﻟﻲ )‪( Money interest rate‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اي ﻛﻪ ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد اﻏﻠـﺐ ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه‬
‫اﺳﻤﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اﺳﻤﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻦ در دوره ﺗـﻮرم را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮاز ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل) ‪( Money supply‬‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل راﻳﺞ‪ ،‬وﺟﻮه ﺣﺴﺎب ﺟﺎري وﭼﻜﻬﺎي ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ درﻳﻚ ﻛﺸـﻮر اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻗﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻮل ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣـﻲ آﻳﻨـﺪ زﻳـﺮا ازآﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان وﺳـﻴﻠﻪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫)ﺑﺪﻫﻲ( ﻗﺮض ﻣﻠﻲ )‪( National debt‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺪﻫﻲ دوﻟﺖ ﻓﺪرال ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﺳﻮدده اﺳﺖ ﻛـﻪ اﺛﺮﻓﺰاﻳﻨـﺪه‬
‫ﻛﺴﺮي و ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫درآﻣﺪ ﻣﻠﻲ)‪(National income‬‬

‫ﻛﻞ درآﻣﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮدم ﻳﻚ ﻛﺸﻮر در دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺪ ﺳﺖ ﻣـﻲ‬
‫آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزده اﺳﻤﻲ )‪( Nominal return‬‬

‫درواژه ﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺎزده ﻳﻚ داراﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺎزده واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﻋﺎﻳـﺪي‬
‫‪١٩٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫اي ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ )ﺗﻮرم( اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮاﻫﻴﻨﺎﻣﻪ ﺷﻐﻠﻲ )ﭘﺮواﻧﻪ ﻛﺴﺐ( )‪( Occupational licensing‬‬

‫ﻣﺠﻮزي ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎري ﺧـﺎص ﻳـﺎ ﻛـﺎر در ﻳـﻚ ﺣﺮﻓـﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ از دوﻟﺖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزار آزاد )‪(Open markets‬‬

‫ﺑﺎزاري ﻛﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻣﺠﻮز از ﺻـﺎﺣﺒﺎن دوﻟﺘـﻲ‬
‫درآن وارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ)‪( Opportunity cost‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺷﻖ ارزﺷﻲ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕـﺮ از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ رود ‪.‬‬

‫ارزش ﻓﻌﻠﻲ )‪( Present value‬‬

‫ارزش ﺟﺎري درآﻣﺪ آﻳﻨﺪه ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺰﻳﻞ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ درآﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻢ ارزش ﺗﺮ ازآﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﻃﻲ دوره ﺟﺎري ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ )ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد (‪.‬‬

‫درآﻣﺪ ﺷﺨﺼﻲ) ‪(Personal income‬‬

‫ﻛﻞ درآﻣﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎي داﺧﻞ ﻛﺸﻮر وﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﺛﺒﺖ‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺼﻮب ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎج ﺳﺒﻴﻞ)‪( Pork barrel legislation‬ﻣﻨﺒﻊ‬

‫ﻋﺎﻳﺪي وﻣﻨﺎﻓﻊ )درآﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﭘﻮل دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ دارد اﻣـﺎ‬
‫‪١٩٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي آن ﻃﺮﺣﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻟﻴﺎت دﻫﻨﺪﮔﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻃﺮﺣﻬﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛـﻪ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬
‫ﻧﺼﻴﺒﺸﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻳﻦ ﻃﺮﺣﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑـﻪ ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺑﺨﺶ زﻳﺎدي از آن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫داراﻳﻲ ﺑﺼﻮرت ﺳﻬﺎم واوراق ﺑﻬﺎدار )‪(Portfolio‬‬

‫داراﻳﻴﻬﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻮل و ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻳﺎ ﻧﻬﺎد ﻣﺎﻟﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻘﻒ)‪( Price ceiling‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﻛﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻛـﺎﻻ ﻳـﺎ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ )‪( Price controls‬‬

‫ﻗﻴﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻒ )‪(Price floor‬‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻘﺮر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاران ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاي ﻳـﻚ ﻛـﺎﻻ ﻳـﺎ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺧﺼﻮﺻﻲ )‪(Private investment‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎرج ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ روي داراﻳﻴﻬﺎي ﺑﺎ دوام )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺛﺎﺑـﺖ(‬
‫ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﻓﺰاﻳﺶ درﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒﺎر )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري درﻣﻮﺟﻮدي اﻧﺒـﺎر( درﻃـﻲ‬
‫ﻳﻚ دوره‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻣـﺎ را ﺑـﺮاي ﻓـﺮاﻫﻢ ﻛـﺮدن ﻣﻨﻔﻌـﺖ ﻣﺼـﺮف‬
‫‪١٩٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن درآﻳﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ )‪( Private property‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ازﻣﺎﻟﻜﺎن دارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﺑـﺎ اﺧﺘﻴـﺎر‬
‫ﻣﺎﻟﻜﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﻟﺪ )‪( Productive resources‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر‪ ،‬زﻣﻴﻦ وﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ وﺧﺪﻣﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه وري )‪(Productivity‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺎرﮔﺮ در ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻮد )‪(Profit‬‬
‫درآﻣﺪي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﻓـﺮ ﺻـﺖ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺖ وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫آن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎه ﺧﻮد ﻣﺎﻟﻚ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮد ﺗﻨﻬﺎ وﻗﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ارزش ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ آن اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻮﻣﻲ) ‪( Public choice analysis‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ ﺗﺸﻜﻴﻞ وﻋﻤﻠﻜـﺮد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﻟﺖ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮارﻣﻲ دﻫﺪ‪0‬ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺻﻮل و روش ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮاي ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪١٩٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﻬﻤﻴﻪ )‪(Quota‬‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ وارد ﻛﺸﻮرﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﮔﺎم ﺗﺼﺎدﻓﻲ )‪( Random walk theory‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎي ﺟـﺎري ﺳـﻬﺎم از ﻗﺒـﻞ ﻫﻤـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎره آﻳﻨﺪه را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ آﻳﻨـﺪه ﻗﻴﻤﺘﻬـﺎي‬
‫ﺳﻬﺎم‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ رﺧﺪادﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﺗﺼﺎدﻓﻲ وﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﻋﻘﻼﻳﻲ )‪(Rational ignorance effect‬‬

‫ﻋﺪم آﮔﺎﻫﻲ رائ دﻫﻨﺪﮔﺎن از اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺸﺎت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ راي ﻫﺮ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰه ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫راي دادن آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه واﻗﻌﻲ )‪( Real interest rate‬‬

‫ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮرم ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮخ ﺑﻬـﺮه ﻫﺰﻳﻨـﻪ واﻗﻌـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻗﺮض ﮔﻴﺮﻧﺪه را )ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺮض دﻫﻨﺪه واﮔـﺬارﻣﻲ ﺷـﻮد( ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮ ﻓـﺘﻦ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎوﺧﺪﻣﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪.‬‬

‫راﻧﺖ ﺟﻮﻳﻲ )‪( Rent seeking‬‬

‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻋﻼ ﻗﻤﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫دوﻟﺘﻲ را ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮاي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد درآﻣﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٩٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻨﺒﻊ )‪( Resource‬‬

‫ﻧﻬﺎده اي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬زﻣـﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻴـﺮوي‬
‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻬﺎرت‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ وﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﮔﺬﺷـﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺪرﻛﻲ اﺳﺖ از ﺗﻼش اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪ ﻳﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد اﻣﺎ ﻣﺤﺪود ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺎن آن ﻫﺴﺘﻴﻢ )ﻛﺎﻻﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي(‪.‬‬

‫رﻛﻮد) ‪( Recession‬‬
‫ﻛﺴﺎدي در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑـﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗـﻮ ﻟﻴـﺪ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ داﺧﻠـﻲ ﺣﻘﻴﻘـﻲ)‬
‫‪ (GDP‬و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﻜﺎري ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دﻗﻴﻘﺘﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن رﻛﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دو ﻓﺼﻞ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻛﻪ در ان ﻛﺎﻫﺶ واﻗﻌﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ داﺧﻠـﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﭘﺲ اﻧﺪاز)‪(Saving‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ ازدرآﻣﺪ ﺧﺎﻟﺺ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻛﻤﻴﺎﺑﻲ )‪( Scarcity‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ درآن اﻓﺮاد دوﺳﺖ دارﻧﺪ از ﻳﻚ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﻣﻘﺪاري‬
‫ﻛﻪ در ﻃﺒﻴﻌﺖ وﺟﻮد دارد‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﻫـﺮ ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ ارزش دارد‪ ،‬ﻛﻤﻴﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )‪( Secondary effects‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮاﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻪ ﻓﻮرا ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺎﮔﺬﺷـﺖ‬
‫زﻣﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻛﻤﺒﻮد )‪( Shortage‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻓﺮوش اراﻳـﻪ‬
‫‪٢٠٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﺮﻳﺪاران در ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺟـﻮد اﺳـﺖ‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻤﺒﻮد را ﺑﺮ ﻃﺮف ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﻛﻮﺗﻪ ﺑﻴﻨﻲ )‪(Shortsightedness effect‬‬

‫ﻋﺪم ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ دو‬
‫اﺻﻞ زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻮاﻓﻖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺿـﻮح ﻣﻌـﺮف ﺳـﻮدﻫﺎي ﺟـﺎري درﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي آﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺟﺎري واﺿﺤﻲ دارﻧﺪ وﻟـﻲ ﻓﻮاﻳـﺪ‬
‫آﺗﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻬﺮه ﺧﺎص )‪(Special_interest issue‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﻲ ﺳﻮد زﻳﺎدي اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از راي دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻓﺮدي ﻧﺎﭼﻴﺰي را ﺗﺤﻤﻴـﻞ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻌﻴﺎري و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻓﻘﺮ )‪( Standard and poor's 500‬‬

‫ﻳﻚ ﺳﺒﺪ از ‪ 500‬ﺳﻬﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ آن ﺳﻬﺎﻣﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺟﻤﻌﺎ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺑـﺎزار ﺳـﻬﺎم ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 70‬درﺻﺪ ارزش ﺳﻬﺎم اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﺧﺺ ‪ s&p500‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻬﺎ )‪( Substitutes‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ در ﻗﻴﻤـﺖ ﻳﻜـﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻻي دﻳﮕﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد وﻛـﺎﻫﺶ در ﻗﻴﻤـﺖ ﻳﻜـﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي دﻳﮕـﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻛـﺮه و ﻣﺎرﮔـﺎرﻳﻦ و‬
‫‪٢٠١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺷﻮرﻟﺖ وﻓﻮرد ‪.‬‬

‫ﻣﺎزاد )‪(Surplus‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﻘﺪار ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺑـﺮاي ﻓـﺮوش‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻣﻘـﺪاري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧﺮﻳـﺪاران در ﻗﻴﻤـﺖ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ در ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻣﺎزاد را ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻓﻪ ﮔﻤﺮﻛﻲ )‪(Tariff‬‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ روي ﻛﺎﻻﻫﺎي وارداﺗﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر وﺻﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫اوراق ﺑﻬــﺎدار ﻣﺤﺎﻓﻈــﺖ ﺷــﺪه در ﺑﺮاﺑــﺮ ﺗــﻮرم ‪TIPS(Treasury‬‬

‫)‪Inflation Protected Securities‬‬
‫اوراق ﺑﻬﺎدار ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺰاﻧﻪ داري آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﻨﻴﺘﻬﺎ‬
‫ﻫﻢ اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻫﻢ ﺑﻬﺮه ﺣﺎﺻﻠﻪ از اوراق ﻗﺮﺿﻪ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻮرم ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎزدﻫﻲ واﻗﻌﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﻮرم ﻗﺮار ﻧﻤـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ TIPS .‬از ژاﻧﻮﻳـﻪ‬
‫‪ 1997‬در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺴﺮي ﺗﺠﺎري )‪( Trade deficit‬‬

‫اﺧﺘﻼف ارزش ﺻـﺎدرات و واردات ﻛﺸـﻮر وﻗﺘﻴﻜـﻪ واردات ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﺻـﺎدرات‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﺎزاد ﺗﺠﺎري )‪( Trade surplus‬‬

‫اﺧﺘﻼف در ارزش ﺻﺎدرات و واردات ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺻـﺎدرات ﺑﻴﺸـﺘﺮ از‬
‫واردات ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪٢٠٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ )‪(Transaction costs‬‬

‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻼش و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺪاﻛﺮدن‪ ،‬ﻣـﺬاﻛﺮه ﻛـﺮدن وﺑـﻪ اﺗﻤـﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﻣﺨﺎﻃﺮه ﮔﺮ )‪(Venture capitalist‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬار ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در وام دادن ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎن ﺑﺎ اﻳﺪه ﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري اﻣﻴـﺪوار‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺨﺼﺺ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺪه ﻫـﺎ اﻏﻠـﺐ اﺳـﺘﻌﺪاد رﺷـﺪ ﺳـﺮﻳﻊ را‬
‫دارﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﻳﺴﻚ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﺮاي واﻣﻬـﺎي ﺑﺎﻧـﻚ‬
‫ﺗﺠﺎري ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫درﺑﺎره ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﮔﺎن‬

‫ﺟﻴﻤــﺰ دي‪ .‬ﮔــﺎرﺗﻨﻲ در داﻧﺸــﮕﺎه اﻳــﺎﻟﺘﻲ ﻓﻠﻮرﻳــﺪا ﺑــﺮ ﻣﺴــﻨﺪ واﻻي ﻣﺤﻘــﻖ‬
‫اﺳﺘﺎروس‪ 1‬ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ او و رﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎروس ﺑـﺮاي ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ‬
‫آﻣﻮزش اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﺸﻜﻴﻼت اﻗﺘﺼﺎدي آزاد ﺗﻼﺷـﻬﺎﻳﻲ اﻧﺠـﺎم دادﻧـﺪ‪ .‬وي ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨــﻮان داﻧﺸــﻤﻨﺪ اﻗﺘﺼــﺎد در ﻫﻤــﺎﻳﺶ اﻗﺘﺼــﺎدي أﻣﺮﻳﻜــﺎ در ﻃــﻲ ﺳــﺎﻟﻬﺎي‬
‫‪1999‬ﺗﺎ‪2000‬ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮد‪ .‬او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺸـﺘﺮك درﻛﺘـﺎﺑﻲ ﺑـﺎﻋﻨﻮان‬
‫ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ )ﺗﺎﻣﭙﺴﻮن ‪/‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺟﻨﻮب ﻏـﺮب (ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن دردﻫﻤﻴﻦ ﭼﺎپ ﺧﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﺑـﻴﺶ ازﻳـﻚ ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬
‫داﻧﺸﺠﻮ ﻃﻲ دودﻫﻪ اﺧﻴﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اوﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‬
‫ﻣﺸﺘﺮك »آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬﺎن« ﻛﻪ ﻳﻚ ﮔـﺰارش ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ درﺑـﺎره ﻧﻬﺎدﻫـﺎ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺑﻴﺶ از‪120‬ﻛﺸﻮرﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻻت اوﻫﻢ درﻧﺸﺮﻳﺎت ﺗﺨﺼﺼﻲ وﻫﻢ در رﺳـﺎﻧﻪ ﻫـﺎي ﻣﺮدﻣـﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ وال اﺳﺘﺮﻳﺖ وﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ .‬دﻛﺘﺮاي او در اﻗﺘﺼـﺎد‬
‫از داﻧﺸﮕﺎه واﺷﻨﮕﺘﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎرﺗﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀـﻮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﻮﻧـﺖ ﭘﻠـﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر روﺳﻴﻪ "ﭘﻮﺗﻴﻦ " در ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪ 2000‬دﻋـﻮت ﺷـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺬاﻛﺮه اي ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎددان روﺳﻲ درﻣﻮرد آﻳﻨﺪه اﻗﺘﺼـﺎد روﺳـﻴﻪ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫درﺳـﺎل ‪ 2004‬او ﺟـﺎﻳﺰه آدام اﺳـﻤﻴﺖ را از ‪Association of Private‬‬
‫‪ Enterprise Education‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫رﻳﭽﺎرد ال‪ .‬اﺳﺘﺮوپ ﭘﺮوﻓﺴﻮراﻗﺘﺼﺎد ازداﻧﺸﮕﺎه اﻳﺎﻟﺖ ﻣﻮﻧﺘﺎﻧﺎ و دﺳـﺘﻴﺎر ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻋﺎﻟﻲ در ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻴﻂ و داراﻳﻲ در ﺑﻮزﻣﻦ ﻣﻮﻧﺘﺎﻧﺎ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬دﻛﺘـﺮاي‬
‫اوازداﻧﺸﮕﺎه واﺷﻨﮕﺘﻦ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ازﺳـﺎل ‪ 1982‬ﺗـﺎ ‪ 1984‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣـﺪﻳﺮ‬

‫‪١‬‬
‫‪- Starros‬‬
‫‪٢٠٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ در وزارت آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑـﻮد‪ .‬اﺧﻴـﺮا اﺳـﺘﺮواپ اﻧﺘﺸـﺎرات‬

‫وﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ‪ Superfundn‬ﻧﮋادﻫﺎي در ﻣﻌـﺮض ﺧﻄـﺮ اﻧﻘـﺮاض‪،‬‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده از زﻣـﻴﻦ و ﺑﺎﺳـﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳـﻲ واﺻـﻼح ﺑﻬﺒـﻮد ﺳﻴﺎﺳـﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺤﻴﻄﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او در ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺗﺨﺼﺼﻲ و رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮدﻣـﻲ ﻣﻄـﺎﻟﺒﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎراوﻛﻤﻚ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ راﻫﻬﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎزار آزاد‬
‫زﻳﺴﺖ ﺑﻮم ﮔﺮاﻳﻲ دارد را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫـﺪ‪ .‬اوﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه ﻣﺸـﺘﺮك ﻣـﺘﻦ اﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫"اﻗﺘﺼﺎد‪:‬اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻮﻣﻲ وﺧﺼﻮﺻﻲ" ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﺣـﺎل دﻫﻤـﻴﻦ ﭼـﺎپ ﺧـﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب اﺧﻴﺮاو »اﻗﺘﺼﺎد‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻫـﺮﻛﺲ در ﻣـﻮرد اﻗﺘﺼـﺎد و‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ« اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﻧﻬﺎدي دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض ﻧﮋادﻫﺎ اﺳﺮاف ﺧﻄﺮﻧﺎك وﺧﻄﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ دﻳﮕﺮﺗﻼش ﺧﻮد را‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﻟﻲ دي‪ .‬واﻳﺖ دﻛﺘﺮاي ﺧـﻮد را ازداﻧﺸـﮕﺎه ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ ﺳـﺎن دﻳـﻪ ﮔـﻮ در ﺳـﺎل‬
‫‪1972‬درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ .‬ازآن زﻣـﺎن او ﻋﻀـﻮ ﻫﻴـﺎت ﻋﻠﻤـﻲ در داﻧﺸـﮕﺎه ﻛﻠـﺮادو و‬
‫داﻧﺸﮕﺎه وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ و داﻧﺸﮕﺎه ﺟﺮج ﻣﺎﺳﻮن وداﻧﺸﮕﺎه ﺟﻮرﺟﻴـﺎ ﺟﺎﻳﻴﻜـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر رﻧﺮي اﻗﺘﺼﺎد را داﺷﺖ وﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻤﻜﺎر ﺧﺼﻮﺻﻲ ازﺳﺎل ‪1985‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻟﻲ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ راﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼـﺎد‬
‫ﻣﺤﻴﻂ وﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ –اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ –داراﻳﻲ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ‪-‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن واﻗﺘﺼﺎد واﻗﺘﺼﺎد ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اوﺑﻴﺸﺘﺮ از‪120‬ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻧﺸـﺮﻳﺎت‬
‫أﻛﺎدﻣﻴﻚ وﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪100‬ﻣﻘﺎﻟﻪ وﮔﺰارش در روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻣﺠﻼت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ و‪8‬ﻛﺘﺎب را ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻔﻴﻦ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻨﻮﻳﺴﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ وﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﺳـﺮ دﺑﻴـﺮ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪2‬ﻣﺠﻠﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮده اﺳـﺖ ‪ .‬او در داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ وﻛﻨﻔﺮاﻧﺴـﻬﺎي داﺧـﻞ‬
‫اﻳﺎﻟــﺖ ﻣﺘﺤــﺪه و ﺑــﻪ ﻫﻤــﺎن ﻧﺤــﻮ در اروﭘــﺎ آﻣﺮﻳﻜــﺎي ﺟﻨــﻮﺑﻲ آﺳــﻴﺎ وآﻓﺮﻳﻘــﺎ‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻳﻴﺲ ‪Association of Private‬‬
‫‪ Enterprise Education‬ﺑــﺮاي ﺳــﺎﻟﻬﺎي ‪ 1994‬ﺗــﺎ ‪ 1995‬و رﻳــﻴﺲ‬
‫‪٢٠٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ Southern Economic Assocition‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1997‬ﺗﺎ ‪ 1998‬ﺑﻮده‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻓﻴﻠﻴﭗ‪ .‬ك‪ .‬ﻫﻮارد )ﻣﺮگ ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ( )ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ :‬رﻧﺪوم ﻫﺎوس ‪ (1994‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ‪ 5-3‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺨﺶ »زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺳﻤﻔﻮﻧﻲ ﻫﺎ و ﺑﻴﺲ ﺑﺎل« در ﻛﺘﺎب »اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﻘﻴﺮ‬
‫و ﻏﻨﻲ« )ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻛﺘﺐ اﺻﻠﻲ ‪ (1990‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬آدام اﺳﻤﻴﺖ »ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ در ﻃﺒﻴﻌـﺖ و دﻻﻳـﻞ ﺛـﺮوت ﻣﻠـﺖ ﻫـﺎ« )‪1776‬‬
‫ﻛﺎﻧﺎﻧﺮ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ‪ ،‬ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﭘﺮس‪ (1976 ،‬ﺻـﻔﺤﻪ ‪) 477‬اﻧﺘﺸـﺎرات‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ(‬
‫‪ -4‬اف‪ ،‬اي‪ ،‬ﻫﺎﻳﻚ‪» ،‬اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ در ﺟﺎﻣﻌﻪ« ﻣﺮوري ﺑﺮ اﻗﺘﺼـﺎد آﻣﺮﻳﻜـﺎ‬
‫‪ ،(4) 35‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ،1945‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 519‬ﺗﺎ ‪. 530‬‬
‫‪ -5‬ﻫﻨﺮي ﻫﺰﻟﻴﺖ »اﻗﺘﺼـﺎد در ﻳـﻚ درس« )ﻧﻴﻮراﺷـﻞ‪ :‬آرﻟﻴﻨﮕﺘـﻮن ﻫـﺎوس‪،‬‬
‫‪ (1979‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.39‬‬
‫‪ -6‬آﺳﺎر ﻟﻴﻨﺪﺑﻚ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﺎپ ﺟﺪﻳﺪ‪) 1970 ،‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ :‬ﻫﺎرﭘﺮ و رو‬
‫‪ (1972‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.39‬‬
‫‪ -7‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان اﺻﻠﻲ ﺗﺌﻮري ﻣﺪرن رﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬داﮔﻼس‪ ،‬ﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻮرث و ﭘﻴﺘﺮ ﺑـﺎور ﻓﻘﻴـﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب »اﺧﺘﻼف ﺑﺮ ﺳﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﻣﺒﺎﺣﺜـﺎت در اﻗﺘﺼـﺎد ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫)ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﻫـﺎروار‪ (1972 ،‬ﻧﻮﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﭘـﻲ‪ ،‬ﺗـﻲ‪ ،‬ﺑـﺎور‪ ،‬و‬
‫ﻛﺘﺎب ﻧﻬﺎدﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻬﺎدي و اﺟﺮاي اﻗﺘﺼﺎدي )ﻛﻤﺒـﺮﻳﺞ‪ :‬اﻧﺘﺸـﺎرات‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ‪ (1990‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -8‬اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺎم ﺑﺖ ﻫـﻞ )ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات ﺳـﻨﺖ ﻣـﺎرﺗﻴﻦ‬
‫‪ (1998‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.10‬‬
‫‪٢٠٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -9‬ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »ﻛﺸﻒ ﻣﺠﺪد ﺑﺎزار« اﺛﺮ ﺟﺎن ﻣﻚ ﻣﻴﻼن‪،‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎزارﻫﺎ )ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻧﻮرﺗﻮن‪ ،2002 ،‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 94‬ﺗـﺎ‬
‫‪ (101‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ ﻣـﻚ ﻣـﻴﻼن اﺷـﺎره ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﺎزي واﻗﻌﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﻤﺎﻛﺎن »ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺿﺪ ﻓﻘﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد دﻳﺪه اﺳـﺖ«‬
‫ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ‪ 94‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن آﻧﻬﺎ را ﺗﺎ ﺣﺪ اﻧﻘـﺮاض‬
‫ﺷﻜﺎر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ‬
‫دﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻮﺷﺖ ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻧﻬﻨﮓ‬
‫ﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﺮاي روﻏﻦ ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻛـﻮﭼﻜﻲ‬
‫از ﺑﺎزار را در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻧﺴﻞ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﻘﺮض ﻣﻲ ﺷـﺪ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﮔﻮﺷﺖ آﻧﻘﺪرﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻧﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ در ﺟﻬـﺖ ﺣﻔـﻆ ﻧﺴـﻞ آﻧﻬـﺎ و ﻳـﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه آﻧﻬﺎ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﺷﺖ در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﻬﻨﮓ ﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮاي ﮔﻮﺷﺘﺸﺎن و ﻧﻪ ﺑﺮاي روﻏﻦ آﻧﻬﺎ ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻣﻨﻘﺮض ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ روﻏﻦ ﻧﻬﻨﮓ آﻧﻘـﺪر ﻣﻬـﻢ ﺑـﻮد و در ﺑـﺎزار‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻗﻴﻤﺖ آن ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي آن ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ آن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻔﻆ ﻧﺴﻞ ﻧﻬﻨﮓ ﻫﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻛﻠﺮ وﻳﻠﮕﻮﻛﺲ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ و ﻛﺎﻻي اﻧﺤﺼـﺎري در ﺻـﻨﻌﺖ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷـﺖ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،21‬ﻛﻤﻴﺘﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﻲ ﻣﻮﻗـﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑـﺮ روي ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﻗـﺪرت‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد و ﺷﺸﻤﻴﻦ ﻛﻨﮕـﺮه‪ ،‬ﺟﻠﺴـﻪ ﺳـﻮم )واﺷـﻨﮕﺘﻦ دي ﺳـﻲ‪:‬‬
‫دﻓﺘﺮ اﻧﺘﺸﺎرات دوﻟﺘﻲ ‪.(1940‬‬
‫‪ -12‬آدام اﺳﻤﻴﺖ »ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ در ﻃﺒﻴﻌﺖ و دﻻﺋﻞ ﺛﺮوت ﻣﻠﺖ ﻫﺎ« ﺻﻔﺤﻪ ‪.18‬‬
‫‪٢٠٧‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -13‬ﺑﺮاي ﺷﻮاﻫﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »ﺑﺎزار ﻛﺎر‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻫﺎ و ﻣﻘﺮرات« ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﻘﺮرات )ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 40 B 53 :(1998‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -14‬ﻫﻨـﺮج ﺟــﻮرج‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈــﺖ از ﺗﺠــﺎرت آزاد )ﻧﺴــﺨﻪ ﭼــﺎپ ﻣﺠــﺪد ‪،1886‬‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻨﻴﺎد روﺑﺮت ﺷﺎﻟﻜﻦ ﺑﻨﭻ ‪ (1980‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.47‬‬
‫‪ -15‬ﺑﺴﻴﺎري از »ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪﮔﺎن ﺷﻐﻞ« ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﮔـﻮﻳﻲ‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻣـﺎ ﻛـﺎﻻ ﺑﻔﺮوﺷـﻨﺪ ﺑـﺪون اﻳﻨﻜـﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ از‬
‫دﻻرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺎﻳﺪﺷﺎن ﻣﻴﺸـﻮد ﭼﻴـﺰي از ﻣـﺎ ﺑﺨﺮﻧـﺪ‪ .‬وﻟـﻲ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫دﻻر ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻔﺮوﺷـﻨﺪ و ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺎ دﻻرﻫـﺎي ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه ﭼﻴـﺰي از ﻣـﺎ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣـﻲ ﺧﻮاﺳـﺘﻴﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻚ ﺻﺎدر ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﭼﻚ ﻫﺎ را وﺻﻮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ؟ در ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺮدم وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺰي‬
‫ﻣﻲ ﺧﺮﻳﻢ ﭼﻚ ﻫﺎ را ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼـﻚ ﻣـﺎ را ﻧﻤـﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ در ﭘﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﭘـﻮﻟﻲ ﻛـﻪ در ﺣﺴـﺎب‬
‫وﺟﻮد دارد ﺧﺮﻳﺪ آن ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺮدم ﻛﺸـﻮرﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺻﺎدر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻮل ﻣﺎ ﻧﻴـﺎز‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آن ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ از ﻣﺎ ﻣـﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ ﻣـﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻓﻘﻂ دﻻر ﭼﺎپ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ دﻟﺸﺎن ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ارزان ﺗﺮﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺑﺨﺮﻧﺪ ﺑﺪون ﺗﺮﺳﻲ از ﺗﻮرم‪ ،‬زﻳﺮا آن دﻻرﻫﺎ ﺑﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎزار‬
‫ﻣﺎ ﺧﺮج ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺧﻴﻠﻲ از دﻻرﻫﺎ در واﻗﻊ ﺑـﺮ ﻣـﻲ ﮔﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻛﺎﻻ ﺗﻮﺳـﻂ ﻛـﺎرﮔﺮان آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ در ﺑـﺎزار ﺧـﺮج ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻣـﺎ از ﺧﺎرﺟﻴـﺎن – ﻳﻌﻨـﻲ واردات ﻣـﺎ – ﺑـﺮاي‬
‫ﺻﺎدرات ﻣﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢٠٨‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -16‬وﻗﺘﻲ ﻧﺮخ ﺑﺮاﺑﺮي ارز ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎزار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺎدل در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎزار‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ‪ .‬ﺧﺪﻣﺎت و داراﻳﻲ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻣـﻲ آورد )ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ داراﻳﻲ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد( ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ از ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﺑﺎ ﺻﺎدراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻛﺸـﻮرﻫﺎ ﺻـﻮرت ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‬
‫ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻃﻲ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺧﻴﺮ‪ ،‬واردات ﻛﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﺛﺒﺎﺗﻲ از ﺻﺎدرات ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ارز ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزار‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺮاز ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﺎ ورود ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﺎﻻﻧﺲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ورود ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬـﺮه‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺘـﻲ در اﻳـﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛـﻪ ﺗـﺎﺛﻴﺮي ﻣﻨﻔـﻲ ﺑـﺮ‬
‫روي اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻮﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻛﺴﺮي ﺗﺮاز ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در ﺗﻤـﺎم دوره ‪ 1980‬ﺗـﺎ ‪2003‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺎ ﺣـﺪ ‪ 35‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻔـﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -17‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﺧﺎرج ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﺧﺎﺻﻲ در ﺧﺎرج ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ارزان ﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺎري‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﻠﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫـﺎي ﺗﻮﻟﻴـﺪي ﻣـﻮﺛﺮﺗﺮي را اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﻨﺪ آزاد ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -18‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﻬـﺎن« ﮔـﺰارش ‪2002‬‬
‫)وﻧﻜﻮر ﻛﺎﻧﺎدر‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻓﺮﻳﺰر ‪ (2002‬اﺛﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﮔﺎرﺗﻨﻲ و راﺑﺮت ﻻوﺳـﻮن‬
‫و وب ﺳﺎﻳﺖ ‪ www.Freetheworld.com‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -19‬ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑـﺎ‬

‫‪٢٠٩‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫درآﻣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺷﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺑﻪ ﻓﺮض ﺛﺎﺑـﺖ ﻣﺎﻧـﺪن ﺳـﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ(‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﻢ درآﻣﺪ در وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺗﺠـﺎرت و‬
‫ﻓﻨﺎوري ﻫﺎﻳﻲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﺸـﻮرﻫﺎي ﭘـﺮ درآﻣـﺪ اﻳـﻦ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫اﺛﺒﺎت ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﻛﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ آﻧﻬﺎ را ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎدآوري ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ ﻧﺮخ رﺷـﺪ در ﻛﺸـﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻢ درآﻣﺪ ﺑﻮده و آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺴﺒﻲ دارﻧـﺪ )ﺑﻌﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‪،‬‬
‫ﻧﺮخ ‪ 6‬ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮاي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ‪ EFW‬در ﻃـﻲ دوره ‪ 1980‬ﺗـﺎ ‪.(2000‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﻢ درآﻣﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻫـﺎ و‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت و ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺧﻮد را ﺑﺎ آزادي اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮخ رﺷﺪ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -20‬ﺗﻮﻣﺎس ﺟﻔﺮﺳﻮن‪» ،‬ﻧﺸﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻦ راه اﻧﺪازي« ‪ 4‬ﻣﺎرچ ‪.1801‬‬
‫‪ -21‬اﺑﺮاﻫﺎم ﻟﻴﻨﻜﻦ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ درﺑﺎره دوﻟﺖ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎرﻫﺎي اﺑﺮاﻫـﺎم ﻟﻴـﻨﻜﻠﻦ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺨﻪ روي ﭘﻲ ﺑﺎﺳﻠﺮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم )روﺗﮕـﺮز‪ ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات داﻧﺸـﮕﺎه روﺗﮕـﺰر(‪،‬‬
‫‪.220‬‬
‫‪ -22‬اﻳﻦ اﺻﻞ ﻛﻪ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي اﺳﺘﻌﺪادي ﺑﺮاي ﺗﻮاﻓـﻖ ﻛﺎﻣـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ در اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ اﻗﺘﺼﺎددان ﺳـﻮﺋﺪي ﻛﻨـﻮت وﻳﻜﺴـﻞ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1986‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »اﺻـﻠﻲ ﺟﺪﻳـﺪ از ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺻـﺤﻴﺢ« از‬
‫وﻳﻜﺴﻞ و »اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤـﻮﻣﻲ و اﻗﺘﺼـﺎد اﺳﺎﺳـﻲ« اﺛـﺮ ﺟﻴﻤـﺰ ﮔـﻮارﺗﻨﻲ و‬
‫رﻳﭽﺎرد واﮔﻨﺮ )ﮔﺮﻳﻨﻮﻳﭻ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ‪ (1988 ،JAI‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺎد‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﭘﻮﭼﺎﻧﺎن اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ اﺛﺮ وﻳﻜﺴﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮي ﺑﺮ او ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ او را در اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣـﺪرن‬
‫راﺳﺦ ﺗﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ -23‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اداره‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 3‬درﺻﺪ و ‪ 4‬درﺻـﺪ‬
‫درآﻣﺪ ﻣﻠﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد )وﻳﺎ ‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺻـﺪ ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﺟﻤـﻊ آوري ﺷـﺪه(‪.‬‬
‫‪٢١٠‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜـﺎ اﻣـﺮوزه از ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي آﻣـﺎده ﺳـﺎزي‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﻤﭽﻮن ‪ H&R‬ﺑﻼك و ﺟﻜﺴﻮن ﻫﻮﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ ﺷﻜﻞ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺎﻟﻴﺎت را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﻴﭽﻴـﺪه‬
‫آن ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﺳـﺎﻟﻲ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد دﻻر ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺸﺎوره ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ‪ 5‬ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي ﺣﺴـﺎﺑﺪاري ﻛـﻪ در اﻣـﻮر‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ و ﺷـﺮﻛﺘﻬﺎي ﻣﺸـﺎوره ﺣﻘـﻮﻗﻲ و ﻣﺸـﺎوره ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑـﻪ دﻓﺘـﺮ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻮدﺟـﻪ و‬
‫»ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه« ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺳـﺎل ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫‪ 1999‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻼﺻﻪ وﻳـﮋه ﺑﻨﻴـﺎد ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬
‫آرﺗﻮرﻫﺎل‪ ،‬ﻣﺎرچ ‪ 1996‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -24‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل از ﻣﺠﻠﻪ وال اﺳﺘﺮﻳﺖ ﻣﻮرخ ‪ 16‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 1983‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -25‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺼﻮص ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﻜﺮﺑﻪ »وﺿﻌﻴﺖ ﭼﺴﺒﻨﺪه اﻣـﻮر‪:‬‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺠﺎرت آزاد اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه« ﻧﻮﺷﺘﻪ آرون ﻟﻮﻛـﺎس‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ )واﺷﻨﮕﺘﻦ دي ﺳـﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴـﻪ ﻛـﺎﺗﻮ‪ .(2004 ،‬در ﺳـﺎﻟﻬﺎي‬
‫اﺧﻴﺮ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن آب ﻧﺒﺎت و ﺳﺎﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﺷـﻜﺮ در ﺣـﺎل‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎدا‪ ،‬ﻣﻜﺰﻳﻚ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛـﻪ در آﻧﻬـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﺷﻜﺮ ارزان ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت ﺗﺠﺎري ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻫـﺎي‬
‫وارداﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل در ﺻﻨﻌﺖ روﺑﻪ رﺷﺪ ﺷﻜﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫از دﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ در ﺻﻨﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺼـﻮص آﻧﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺪﻳﺪاً‬
‫ﺷﻜﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ اﮔـﺮ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﺸــﺎﻫﺪه از دﺳــﺖ دادن ﺷــﻐﻞ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠــﺎت ﺷــﻴﺮﻳﻨﻲ ﺳــﺎزي ﺑﺎﻋــﺚ‬
‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﺘﻜﺎران ﻧﻴﺸﻜﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -26‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺎﻟﺒﻲ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺴـﺎﻋﺪت‬
‫‪٢١١‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﮔﺮوﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘـﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺻـﺪور ﻻﻳﺤـﻪ ﻳـﺎ‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺿـﺮر آﻧﻬﺎﺳـﺖ ﻃﻠـﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻀﺎء ﮔﺮوه ذي ﻧﻔﻊ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ و‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪ ﺗـﺎ آن ﻻﻳﺤـﻪ ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و از ﺗﺼﻮﻳﺐ آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل وﻗﺘـﻲ دوﻟـﺖ‬
‫ﻛﻠﻴﻨﺘﻮن در ﺣﺎل اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮ روي ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﭘﺰﺷﻜﻲ در ﺳﺎل‬
‫‪ 1993‬ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﻬﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﮕﺮه ﺗﻮﺳﻂ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺰﺷﻜﻲ ‪ 27‬ﺗﺎ ‪30‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻫﺎي آﻧﻬﺎ در ﺳﺎل ﻏﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎﺗﻲ ﻗﺒـﻞ از‬
‫آن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ »ﭘﻮل ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ« ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻓـﺮد‪ ،‬اس ﻣـﻚ ﭼﺴـﻨﻲ )اﻧﺘﺸـﺎرات‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎروارد‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ‪ (1997‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 57-56‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -27‬ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻮﺷﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺮاز ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و دﻣﻮﻛﺮاﺳـﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ )ﻣﻤﻔـﻴﺲ‬
‫ﭘﻲ‪،‬ﻛﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺒﺎد اﺳﺘﻴﺪﻣﻦ ‪.(1984‬‬
‫‪ -28‬ﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﻮر‪ ،‬دﻛﺘﺮاي ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﻗﺘﺼﺎد در داﻧﺸـﮕﺎه اﻳﺎﻟـﺖ ﻛﺎروﻟﻴﻨـﺎي‬
‫ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻗﻴﺎس »ﭼﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺎم« را ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮان ﻳﻚ ﮔﺎم ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﭼﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﺴﺎوي در ﻣﻴﺎن ﮔﺮوه ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺳﻔﺎرش دادن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻫـﺎﻳﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺑـﺮاي ﻧﻮﺷـﺎﺑﻪ ﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﻏﺪاﻫﺎي اﺷﺘﻬﺎ آور‪ ،‬ﺳﺎﻻدﻫﺎ و دﺳﺮﻫﺎ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻓﺮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻛﻤﻴﺘﻪ اي ﻛﻪ ﺧـﻮد اﻧﺘﺨـﺎب ﻧﻤـﻮده اﺳـﺖ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اراﺋـﻪ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗـﻪ ﻣﻨـﺪان ﺑـﻪ ﻧﻮﺷـﺎﺑﻪ ﻫـﺎي اﻟﻜﻠـﻲ در ﻛﻤﻴﺘـﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺰي ﺧﻮاران در ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺳﺎﻻد‪ ،‬و ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ‬
‫ﺟﺎت در ﻛﻤﻴﺘﻪ دﺳﺮﻫﺎ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ آراﻳﺶ ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرش ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺧﺮج ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳـﻦ آراﻳـﺶ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻛﻤﻴﺘﻪ در ﻛﻨﮕﺮه آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢١٢‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -29‬ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺑﺮاي ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮك اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻨﮕﺮه اﻧﺠـﺎم‬

‫ﺷﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1947‬و ‪ ،1990‬ﻫﺮ دﻻر ﺟﺪﻳـﺪ از ﻋﺎﻳـﺪات‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺼﺮف را ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ‪ 1/59‬دﻻر اﻓـﺰاﻳﺶ داد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺎﻳـﺪات‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -30‬ﺟﻴﻤﺰ آر‪ .‬ﺷﻠﺰﻳﻨﮕﺮ »ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳـﻲ« ﻧﺸـﺮﻳﻪ ﻗـﺎﻧﻮن و‬
‫اﻗﺘﺼﺎد )اﻛﺘﺒﺮ ‪ (1968‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.281‬‬
‫‪ -31‬ﺑــﻪ ﻛﺘــﺎب »درﻳﺎﻓــﺖ ﻫــﺎ‪ :‬داراﻳــﻲ ﺷﺨﺼــﻲ و ﻗــﺪرت ﻗﻠﻤــﺮو ﮔﺴــﺘﺮده«‬
‫)ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎروارد‪ (1985 ،‬ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘـﺮ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺗﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -32‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺟﻴﻤﺰ ﮔﺎرﺗﻨﻲ و رﻳﭽﺎرد اﺳﺘﺮوپ ﺑﻪ ﻧﺎم »اﻧﺘﻘـﺎل ﻫـﺎ‪ ،‬ﻋـﺪاﻟﺖ و‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ« در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻛﺎﺗﻮ )ﺑﻬﺎر‪ -‬ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن ‪ (1986‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -33‬آدام اﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺧﻼﻗـﻲ )‪ ،1759‬ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ :‬اي‪ ،‬ام‪،‬ﻛﻠـﻲ‬
‫‪.(1996‬‬
‫‪ -34‬ﺑﺮاي ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺟﻴﻤـﺰ ﮔـﺎرﺗﻨﻲ‪ ،‬رﻳﭽـﺎرد‬
‫اﺳﺘﺮوپ‪ ،‬راﺳﻞ ﺳﻮﺑﻞ و دﻳﻮﻣﻜﻔﺮﺳﻮن ﺑﺎ ﻧﺎم اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺼﻮﺻـﻲ و‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ دﻫﻢ )ﺳﻴﻦ ﺳﻴﻨﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﺗﺎﻣﭙﺴﻮن‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات‬
‫ﺟﻨﻮب ﻏﺮب‪ (2002 ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﻣﻮﺿﻮع وﻳﮋه ﺷـﻤﺎره ‪ ،8‬اﻗﺘﺼـﺎد ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -35‬واﻟﺘﺮ ﻟﻴﭗ ﻣـﻦ »ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺧـﻮب« )ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ ،‬ﮔﺮوﻳﺴـﺖ و اﻧﻠـﭗ ‪(1956‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪.38‬‬
‫‪ -36‬ﻧﻜﺎت )‪ (2‬و )‪ (3‬از ﻛﺘﺎب »آزاد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدن« اﺛﺮ ﻣﻴﻠﺘـﻮن و رزﻓﺮﻳـﺪﻣﻦ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ ،‬ﻫـﺎرﻛﻮرت‪ ،‬ﺑـﺮﻳﺲ ﺟﻮواﻧـﻮوﻳﭻ‪(1980 ،‬‬
‫ﺑﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ 10‬ﻛﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٢١٣‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -37‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﭘﺮواﻧﻪ دادن و ﮔـﻮاﻫﻲ دادن ﺗﻔـﺎوت ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت ﭘﺮواﻧﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺷﻐﻞ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻪ را ﺑﺪون اﺟﺎزه دوﻟـﺖ‬
‫ﻣﻨﻊ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺮواﻧﻪ ﻫﺎ ﻣـﻮاﻧﻌﻲ آﺷـﻜﺎر در راه ﻳـﻚ اﺷـﺘﻐﺎل و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫ﺗﺠﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﺮواﻧﻪ ﻫﺎ ﮔﻮاﻫﻲ ﺻﺮﻓﺎً از ﻳﻚ واﺣﺪ ﺗﺠﺎري ﻣـﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺠﻬﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺳﻄﻮح ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه(‪ .‬ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﻮاﻫﻲ ﻫﺎ‬
‫ﺻﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒﻪ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺻـﻼﺣﻴﻪ ﻣﻤﻨـﻮع‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -38‬ﺗﻮﻣﺎس اﺳﺘﺎﻧﻠﻲ و وﻳﻠﻴﺎم د‪ .‬واﻧﻜﻮ در ﻛﺘﺎب ﭘـﺮ ﻓـﺮوش ﺧـﻮد » ﻫﻤﺴـﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮ « )آﺗﻼﻧﺘﺎ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻻﻧﮓ اﺳﺘﺮﻳﺖ ‪ (1996‬اﻋﻼم ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ راﻳﺞ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ در زﻳﺮ ﺧﻂ‬
‫درآﻣﺪي ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از آﻧﻬﺎ ﻫﺮﮔـﺰ ﻫـﻴﭻ وارﺛـﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 20‬درﺻﺪ آﻧﻬﺎ‪ 10 ،‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺛﺮوت ﺧـﻮد را از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ارث ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -39‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﺧﻼق ﻛﻨﺘﺮل ﻫﻴﺠﺎن ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎور ﻣﺎﻟﻲ واﻗﺘﺼـﺎدي‬
‫وﻳﻠﻴﺎم‪ ،‬ﺳﻲ‪ .‬وود ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻛـﺎرت اﻋﺘﺒـﺎري‬
‫ﺧﻮد را در ﻳﻚ ﻏﺎﻟﺐ ﻳﺦ در ﻳﺨﭽﺎل ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﺦ آب ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻫﻴﺠﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻳـﻚ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻋﺎﻟﻲ درﺑﺎره داراﻳﻲ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺴـﻴﺤﻴﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻴـﺪ ﻛﺘـﺎب »ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺸﺖ از ﭘﻮل ﺷﻤﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ« )داوﻧﺮز ﮔﺮو‪ ،‬اﻳـﻞ‪ ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات اﻧﻴﺘـﺮ وﺳـﻴﺘﻲ‪،‬‬
‫‪ (2002‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -40‬دﻛﺘﺮ وﻳﻠﻴﺎم وود از داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺎدﻳﺴﻮن ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻮاردي را »ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬
‫ﻫﺎي ‪ «SIT‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﺪ‪ .‬وود ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ »‪ «SIT‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢١٤‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -1‬وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺷـﮕﻔﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻤـﻪ و ﻣﺎﻟﻴـﺎت ﻫـﺎ ‪(SIT)Surprises Insurance‬‬
‫‪. Taxes‬‬
‫‪ -41‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺎ ﻓﺮض را ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﺬارد ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻫـﺮ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ‪ 7‬درﺻﺪ ﻋﺎﻳﺪي دارد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎً اﻣﻜﺎن وﻗﻮع ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮي وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻋﺎﻳﺪي در ﺣﺪود ‪ 7‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺎﻳﺪي از ﻫﺮ ﺳﺎل ﺗﺎ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪاري ﺑﺮاي دوره ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮي اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺗﻔـﺎوت ﺧﻴﻠـﻲ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -42‬ﻳﻚ ﺳﻮد ‪ 7‬درﺻﺪي واﻗﻌﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﺑﻌﻀـﻲ از ﺳـﻬﺎم‬
‫ﻫﻤﭽﻮن ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎﻳﻜﺮوﺳﺎﻓﺖ و دل ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺳـﻮدآوري ﻣﺤﺴـﻮب‬
‫ﻧﺸﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﻳﻚ ﻧﺮخ ‪ 7‬درﺻﺪي ﻋﺎﻳﺪي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ارزش ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪازﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﻫﺮ ده ﺳﺎل دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪ 35 ،‬ﺳـﺎل ﻃـﻮل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻮد دو درﺻﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺷـﻤﺎ دوﺑﺮاﺑـﺮ ﺷـﻮد و اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻛﺴﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﭘـﺲ‬
‫اﻧﺪاز و ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪) .‬ﺗﻮﺟـﻪ‪ :‬ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﭘﺲ اﻧـﺪاز ﺷـﻤﺎ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﺷـﻮد ﺑـﺎ ﻧـﺮخ ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﻮد از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﺎﻳﺪات ﺑﻪ ‪ 70‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺎﻧﻮن ‪ 70‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪ -43‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »اﻣﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺧﻄﺮ ﺑﺎزار« اﺛﺮ ﺳﻲ‪ ،‬ﻟﻲ ﻛﻮن‪ ،‬ﻟﻴﻮ‪ ،‬آﻧـﺪروج‪،‬‬
‫رﺗﻦ ﻣﺎﻳﺮ و زﻳﺠﻮن واﻧﮓ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺮﻛـﺰ ﻣﻠـﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 244‬ﺟﻮﻻي ‪ 2001‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -44‬ﺑﻴﺶ از ﺳﻲ ﺳﺎل از ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1971‬ﺗـﺎ اﻛﺘﺒـﺮ ‪ ،2001‬ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻋﺎﻳـﺪي از‬

‫‪٢١٥‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺳﻬﺎم ‪ 10/72‬درﺻﺪ در ﺳﺎل ﺑـﻮد‪ .‬در ﻃـﻲ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫دوره ‪) WILSHER5000‬ﻛﻪ اﻣﺮوزه ‪ 6000‬ﺳﻬﺎم را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮد(‬
‫‪ 12/36‬درﺻﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﺎﻳﺪي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻌـﻼوه اﻳـﻦ ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﻫـﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺮﺗﻬﺎ و ﻛﺎرﻣﺰدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ‪ 2‬درﺻﺪ ﻛـﻞ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري در‬
‫ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﻟﺒﺘﻪ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫از ‪ 0/25‬درﺻﺪ ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري در ﺻـﻨﺪوﻗﻬﺎي ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه و داراي‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻔﺎوت در ﻋﺎﻳﺪي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬاري ﺻـﻨﺪوﻗﻬﺎي‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه و ﻳﻚ ﺻﻨﺪوق ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪه ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ ﺻـﻨﺪوق‬
‫ﻫﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺮز ﺑﺰرﮔﺘﺮ آﺷﻜﺎر ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﺳـﻮﻣﻴﻦ‬
‫ﭼﺎپ ﻛﺘﺎب »ﺳﻬﺎم ﺑﺮاي ﻳﻚ دوره ﻛﺎرﻛﺮد ﻃﻮﻻﻧﻲ« اﺛﺮ ﺟـﺪﻣﻲ‪ .‬ج‪ .‬ﺳـﻲ‬
‫ﺟــﻞ )ﻧﻴﻮﻳــﻮرك‪ ،‬ﻣــﻚ ﮔﺮاﻫﻴــﻞ ‪ (2002‬ﺻــﻔﺤﺎت ‪ 342-343‬ﻣﺮاﺟﻌــﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب )ﻣﻘﺎﻟﻪ( ﺟﺎن ﻛﻠﻤﺘﻨﺮ »ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاران ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ از ﺻﻨﺪوق ﻫﺎي ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪه و ﻓـﺎﻟﮕﻴﺮان ﺑﺎزارﻫـﺎ ﺑﺸـﻨﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ وال اﺳﺘﺮﻳﺖ‪ 12 ،‬ﻣﻲ ‪ ،1998‬ﺻﻔﺤﻪ ‪.C1‬‬
‫‪ -45‬اﻳﻦ ﻣﺜﺎل از ﺻﻔﺤﺎت ‪ 14-13‬ﻛﺘﺎب »ﻳﻚ ﻗﺪم زدن ﺗﺼـﺎدﻓﻲ در ﺧﻴﺎﺑـﺎن‬
‫وال اﺳﺘﺮﻳﺖ« ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮرﺗﻮن‪ ،‬ﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴـﻞ )ﻧﻴﻮﻳـﻮرك‪ ،‬ﻧﻮرﺗـﻮن ‪(1999‬‬
‫آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -46‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴـﻞ ‪ 1999‬ﺻـﻔﺤﻪ ‪183‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛـﻪ ﻳـﻚ ﺻـﻨﺪوق ﺗﻌـﺎوﻧﻲ ﻛـﻪ ﺳـﻮد‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻃﻲ ﻳﻚ دوره ﻋﺎﻳﺪ ﻣﻲ ﺳﺎزد ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻛـﺎر را در‬
‫آﻳﻨﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﺎرك‪ .‬ام‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎرت ﺑﻪ ﻧـﺎم »درﺑـﺎره ﺛﺒـﺎت در‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﻨﺪوق ﺗﻌـﺎوﻧﻲ« ﻧﺸـﺮﻳﻪ ﻣﺎﻟﻴـﻪ‪ ،‬ﺟﻠـﺪ ‪ 52‬ﺷـﻤﺎره ﻳـﻚ )ﻣـﺎرچ‬
‫‪ .(1997‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ 57‬ﺗﺎ‪ 82‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٢١٦‬‬
 ‫ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ اﻗﺘﺼﺎدي‬

‫‪ -47‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »ﻳﻚ ﻗﺪم زدن ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﺧﻴﺎﺑﺎن وال اﺳﺘﺮﻳﺖ – ﺧـﻂ ﻣﺸـﻲ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻮﻓﻖ« ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺑﻮرﺗـﻮن‪،‬‬
‫ﺟﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﻞ )ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬ﻧﻮرﺗﻮن ‪ (2003‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -48‬ﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺸﻮرت ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺎﻟﻴـﺎت و رﺳـﻴﺪﮔﻲ‬
‫ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬اﻣﺎﻧـﺖ ﮔـﺬاري و وﺻـﻴﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎي ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻴﻤﻪ و ﻏﻴﺮه ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ اﻇﻬـﺎر ﻧﻈـﺮ از ﺳـﻮي‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن دارد‪.‬‬
‫‪ -49‬ﺟﻴﻤﺰ‪ .‬ك‪ .‬ﮔﻼﺳﻤﻦ در »ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي دﻳﺪن ﺟـﻮاﻳﺰ« ‪ 7‬ژاﻧﻮﻳـﻪ ‪،2003‬‬
‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺗﻚ ﺳﻨﺘﺮال در اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ از اﻳﻦ ﻣﺜﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﺧﻂ‬
‫ﻣﺸﻲ ﻫﺎي اﻳﻦ اﻫﺪاف ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺮو ﻛﺎر دارد‪.‬‬

‫‪٢١٧‬‬