बायततम इततशाव वंळोधन भंडऱ

त्रै भासवकात प्रकसळत कयण्मवाठी

फश
ृ दीश्लय भंदीय तंजाउय मेथीर भयाठी सळरारेख ल केऱदीनऩ
ृ
वलजमभ मा कानडी काव्मात छ सळलाजी कामाायंबालय प्रकाळ

रेखक: यभेळ चंद्रकांत चंदनकय

फ्ल्माट नं 1004 ,डी-9 ईभायत
रेक टाउन शौसवंग वो.
बफब्लेलाडी –ऩण
ू े-37
दयू ध्लनी: 9850340298
ई-भेर: rcchandankar@yahoo.co.in
 ॐ
फश
ृ दीश्लय भंदीय तंजाउय मेथीर भयाठी सळरारेख ल केऱदीनऩ
ृ
वलजमभ मा कानडी काव्मात छ सळलाजी कामाायंबालय प्रकाळ

प्रस्तालना:जगातीर वलाात भोठा भयाठी सळरारेख शा तभीऱनाडूतीर,तंजाउय मेथथर फश

ृ दीश्लय
भंदीयात आशे . 12ते13 डडवेंफय2016 दयम्मान तंजाउयाव बेट दे उन वध्माचे तेथीर याजे छत्रऩततश्री
सळलाजी याजे बोवरे मांचा असळलााद घेउन सळरारेखाच्मा अभ्मावाव वरु
ु लात केरी. तंजाउयभधीर
वयस्लती भशर ग्रंथारमतीर भयाठी ऩंडीत श्री याभचंन्द्द्रन मा काभात भदत कयत आशे त. ऩयु ातत्ल
वलबागा कडून शी मा काभात भदत शोत आशे . मा अभ्मावातन
ू फमााच गोषटींचा उरगडा शोणाय आशे .
भंददयाच्मा आलायात छ.ळपोजी बोव्मानी फांधरेरे गणऩतीचे भंदीय आकऴीत कयते तय छ
बोव्मानी स्थाऩन केरेरे फह्
ृ दीश्लय भंदीयाच्मा भंडऩातीर 108 सळलसरंग शी रष लेधन
ु घेतात.
सळलकामाायंबालय प्रकाळ टाकणाया एक सळरारेख प्रथभ दळातनच वाऩडरा. खारीर थचत्रात तो ददवत आशे
. मा सळलाम सरंगण कली सरखखत केऱददनऩ
ृ वलजमभ मा लयीर सळरारेखाव ऩषु टी दे णाये खुरावे
वाऩडतात त्मा फाफत थचककस्ता मा ळोध तनफंधात कयीत आशोत.

फश
ृ दीश्लय् सळरारेख :फश
ृ दीश्लय भंदीय शे 10.7828°N य, 79.118°E लय तभीरनाडुयाज्मातीर तंजाउय मा गाली
अवन
ू चोऱ याज्मलटीत फांधरे गेरे आशे ( ई.व.850-1350) श्रीळंकयाचे शे प्रचंड भंदीय दषीण भेरु म्शणुन ओऱखरे
जाते.याजायाजा1 चोऱ याजाच्मा (ई.व.985-1012) च्मा कायकीददा त फये च ताभीऱ सळरारेख
मा भंदीयाच्मा सबंतीलय सरशीरेरे आढऱतात
नंतयच्मा नामक याजांच्मा काऱात भख्
ु म भंदीयाच्मा डाव्मा फाजव
ु वब्र
ु ण्मभ स्लासभचे भंदीय फांधरे गेरे तय उजव्मा फाजव
ु भयाठा
याजे छ.ळपोजीबोवरे 2 मांच्मा काऱात गणऩतीचे भंददय फांधण्मात आरे. वुभाये ई.व. 1801 भध्मेछ. ळपोजी2 मानी 108
सळलसरंग भंददयाच्मा दक्षषण बागातीर भंडऩात फवलुन घेतरे.

माच कारात जगाततर वलाात भोठा भयाठी सळरारेख सरशीरा शा भुख्म भंदीयाच्मा भंडऩात नैरुत्म बागात अवन
ु वुभाये 6-7 पुट
ऊन्द्च ल रांफी वुभाये 400-600 पुट इतकी आशे .मा सळलाम श्री गणेळ भंदीयाच्मा ऩामय्ा मालय दश भयाठी सळरारेख कोयरेरे
अढऱतात.
बोव्मांच्मा लंळालरी आणी भख्
ू मता छ.सळलयामांचे चरयत्र मात ये खाटरेरे आशे . अभालस्मा 13 डडवेंफय ई.व. 1803 भध्मे
ळपोजी याजांचे तनज वेलक थचट्णीव श्री फाफुयाम ,कश्मऩ गोबत्र अस्लरमन वुत्र मानी ऩुणा केरे.
(तंजाउयकय याजे छ ळयपोजी-2 बोव्मानी फांधरेरे फशृ दीश्लय भंदीयाच्मा आलायातीर गणऩती भंदीय.)

(भयाठी ऩंडीत श्री याम्चंद्रन : ( तंजाउकाय छ. याजे ळपोजी -2 बोव्मानी स्थाऩन केरे सळल सरंग)

भंडऩातीर सळरारेख लाचन कयताना)

(वाताय गडाच्मा आस्ऩावचे गड घेउन छ. सळलयामानी कामाायंब केरा)

(गणऩती भंदीयाच्मा सबंततलयीर भयाठी सळरारेख)

प्रथभ दळानी वाऩडरे्मा सळरारेखात छ. सळलयामाच्मा कामाायंबाफद्द्र खारीर भाशीती सरशीरेरी
वाऩडते.
सळलाजी याजाव वातय- ऩण
ु े प्रांतीचेप्रांतीचे याज्माव ळके 1562 वलळु वंलस्तये तक्त फांधन
ु ऩाठ्लीरे.
तद्नंतये सळलाजी याजे वाताय गडाव ऩाउन ऩाउन आजुफाजुचे गड कक्रे दग
ु े ककत्मेक
फाछाई भर
ु काचे फांधुन याज्म करु रागरे.

केऱदीनप्ृ वलजमभ: कली सरंगण्ण मानी सरदशरेरे शे काव्म अवन

ु केऱददच्मा नामकांचा इततशाव मात
सरदशरा अवन
ु अददरळाशी ल सळलाजी भशायाजांची फरयच भादशती ददरी आशे . शे चंम्ऩु ऩद्धतीचेकाव्म अवन
ु
माचा रेखनकार इ.व. 1780 आशे . मा नव
ु ाय छ सळलाजी बफजाऩयु शुन जाओऱी भयऱीव आरे ल
आऩरे घोडदऱ लाढ्लन
ु .चंदन,लाभन,लवंत,रयंथगणी,रेखखणी,ऩन्द्शाऱी,लंदन ,लगैये गड फऱकाउन याज्म
करुरागरे. ळशाप्ज कारात मा जाउऱी भयऱी लय एका अवऩाजी ऩंताची नेभणक
ु केरी आशे .1-6-1645
च्मा एका ऩत्रात कृषणाजी अवऩाजी ऩंडीताची लंदनचा कक्रेदाय अवा उ्रेख आशे . मा लरून ल इतय
पायळी ऩयु ाव्मालरुन शे फयोफय आशे अवे लाटते. बोंवर लंळ चरयत्र चे रेखक श्री व. गोऩारन मांच्मा
नव
ु ाय कुणीच अजुंनऩमंत शे सळ्ररेख ऩण
ु ा ऩणे लाचरेरे ला अभ्मावरेरे नाशीत. त्माभऱ
ु े मा
अभ्मावातन
ू फरयच भाशीती उघड शोणाय आशे .त्मभऱ
ु े शे ऩस्
ु तक रुऩाने भांडण्माचेठयवलरे आशे .

तनषकळा:छ.सळलयामाच्मा कमाायंबाची वरु

ु लात वातायाच्मा आवऩावचे गड् कक्रे घेउन त्मा बागातन
ु झारी.
वंदबा ग्रंन्द्थ ्:
1)थचत्रोरेखा इंटन्द्मााश्नर भॅगझीन ऑन आटा मांड डीज़ाइन लोर नं 1अवप्रर 2011
2)बोवर लंळालसर श्री वांफभथ
ु ी याल.
3)sources of history of india vol 1 kaanada sources of medival history of Mahaaraastra.shree
K .N Chitnis
4) Shivaaji the Great vol4 by Shree HS Sirdesai.
6) सळला कसरन लत्ृ त्वंवग्र
ं श (कानडी बाग) बा.इ.वं भं ऩण
ु े.