Trilingual Indonesian Civil Code PDF

www.KUHPer.
com
BURGERLIJK WETBOEK VOOR KITAB UNDANG-UNDANG HUKUM Indonesian Civil Code

INDONESIE PERDATA
(Afgekondigd bij publicatie van 30 April 1847 (Burgerlijk Wetboek voor Indonesie) (Promulgated by publication of April 39 1847
S. No. 23). S.NO.23)
EERSTE BOEK VAN PERSONEN BUKU KESATU - ORANG BOOK ONE - INDIVIDUAL
EERSTE TITEL BAB I Chapter I
Van het genot en het verlies der burgerlijke MENIKMATI DAN KEHILANGAN HAK Concerning the enjoyment and the loss of
regten KEWARGAAN civil rights
Artikel 1 Pasal 1 Article 1
Het genot van burgerlijke regten is Menikmati hak-hak kewargaan tidak The enjoyment of civil rights is independent of
onafhankelijk van staatkundige regten (Civ. 7). tergantung pada hak-hak kenegaraan. civic rights. (Civ. 7)
Het kind, van hetwelk eene vrouw zwanger is, Anak yang ada dalam kandungan seorang The child in the womb of a woman is deemed
wordt als reeds geboren aangemerkt, zoo perempuan dianggap telah lahir, setiap kali to have already been born should his interest
dikwijls deszelfs belang zulks vordert. kepentingan si anak menghendakinya. Bila so requires.
telah mati sewaktu dilahirkan, dia dianggap
Dood ter wereld komende, wordt het geacht tidak pernah ada. In the event that the child is stillborn, he is
nooit te hebben bestaan (Civ. 725, 906; G. 16; deemed to have never existed. (Civ. 725, 906;
Bw.348, 489, 758, 836, 899, 1679). G.16; Bw.348, 489, 758, 836, 899, 1679)
Geenerlei straf heeft den burgerlijken dood of Tiada suatu hukuman pun yang No punishment will result in a civil death or
het verlies van alle burgerlijke regten ten mengakibatkan kematian perdata, atau the loss of any civil rights. (G.167; ISR.144;
gevolge (G. 167; ISR. 144; Civ. 22v). hilangnya segala hak-hak kewargaan. Civ.22v.)
TWEEDE TITEL BAB II Chapter II
Van de acten van den burgerlijken stand AKTA-AKTA CATATAN SIPIL Concerning the deeds of the civil registry
EERSTE AFDEELING BAGIAN 1 Section 1
Van de registers van den burgerlijken stand Daftar Catatan Sipil Pada Umumnya Concerning the registers of the civil registry
in het algemeen in general
(Gew. S. 16-38 jo. 17-18; 07-205 art. 3* jo. 19-816; Tanpa mengurangi ketentuan dalam Pasal 10 (Amended by S.16-38 see also 17-18;07-205
37-595) Behoudens het bepaalde bij art. 10 van Ketentuan-ketentuan Umum Perundang- art.3 see also 19-816; 37-595) Without prejudice
de algemeene bepalingen van wetgeving voor undangan di Indonesia, maka bagi golongan to the stipulations of article 10 of the general
Indonesie, bestaan er voor Europeanen in Eropa di seluruh Indonesia ada daftar regulations of legal provisions for Indonesia,
geheel Indonesie registers van geboorten, van kelahiran, daftar lapor kawin, daftar izin throughout Indonesia there are for Europeans,
huwelijksaangiften, van toestemmingen tot het kawin, daftar perkawinan dan perceraian, dan registers of, births, notifications marriages,
huwelijk, van huwelijken en echtscheidingen, daftar kematian. consent to marriages, of marriages and
en van overlijden (Bw. 5; BS. 1). divorces, and notification of deaths. (Bw.5;
Pegawai yang ditugaskan menyelenggarakan BS.1)
De ambtenaren, met het houden dier registers daftar-daftar tersebut, dinamakan Pegawai
belast, worden genaamd ambtenaren van den Catatan Sipil. The officials to whom the keeping of the
burgerlijken stand. registers is assigned, is referred to as "officials
of the civil registry".
De Gouverneur-generaal bepaalt, na het hoog Presiden, setelah mendengar Mahkamah After having heard the Supreme Court,
geregtshof te hebben gehoord, bij een Agung menentukan dengan peraturan pursuant to a separate regulation, based upon
afzonderlijk reglement, gegrond op de tersendiri, tempat dan cara menyelenggarakan the Dutch legal requirements pertaining to the
nederlandsche wettelijke voorschriften omtrent daftar-daftar tersebut, demikian pula cara Civil Registry, the government will stipulate
den burgerlijken stand, de plaatsen waar, de menyusun akta-akta dan syarat-syarat yang the locations, the individuals, the manner in
personen door wie, en de wijze waarop deze harus diperhatikan. Dalam peraturan itu harus which registers are kept, the assortment of
registers gehouden, alsmede hoe de acten dicantumkan juga hukuman-hukuman deeds, and which format should be taken into
ingerigt, en welke vormen daarbij in acht terhadap pelanggaran-pelanggaran oleh consideration. This regulation also sets forth
genomen moeten worden. Bij dat reglement Pegawai Catatan Sipil, sejauh hal itu belum the punishments consequent upon violations
worden tevens straffen gesteld op de atau tidak akan diatur dengan ketentuan by the officials of the civil registry, only to the
overtredingen der ambtenaren van den undang-undang hukum pidana. extent that it has or has not been provided for
burgerlijken stand, voor zoo ver daarin, bij de in the legal provisions of the Penal Code. (Sw.
wettelijke bepalingen op het strafregt, niet is of 436,556v; see regulations BS. Europeans,
1
alpha3 Edition
zal worden voorzien (Sw. 436, 556v.; zie Chinese, Indonesians and Christian
reglementen BS. Europeanen, Chin., Ind. en Indonesians)
Christen-Ind. en noot onder opschr. BS).
TWEEDE AFDEELING BAGIAN 2 Section 2
Van namen en naams- en Nama, Perubahan Nama, dan Perubahan Concerning names and changes of first and
voornaamsveranderingen Nama Depan last names
Artikel 5a Pasal 5a Article 5a
(Ing. S. 37-595) Wettige en door den vader Anak sah, dan juga anak tidak sah namun (Supplemented by S.37-595) Legitimate and
erkende onwettige kinderen dragen den yang diakui oleh bapaknya, memakai nama illegitimate children acknowledged by the
geslachtsnaam van den vader; onwettige, niet keturunan bapaknya; anak-anak tidak sah father carries the family name of the father;
door den vader erkende kinderen, dien van de yang tidak diakui oleh bapaknya, memakai illegitimate children not acknowledged by the
moeder (Bw. 250v., 255, 256v., 261, 272v., 280, nama keturunan ibunya. father carries the family name of the mother.
283v., 306; BS. 41). (Bw. 250v., 255, 256v., 261, 272v., 280, 283v.,
306; BS.41)
Niemand mag zijnen geslachtsnaam Tak seorang pun diperbolehkan mengganti An individual may not change his family
veranderen, of eenen anderen naam bij den nama keturunannya, atau menambahkan name, or add another name, without approval
zijnen voegen, zonder toestemming van den nama lain pada namanya tanpa izin Presiden. from the Governor General. (BS.28, 40; S.1824-
Gouverneur-generaal (BS. 28, 40; S. 1824-13 art. Barang siapa nama tidak dikenal keturunan 13 art.2; 1837-11; 67-168 par. V; 17-12, pg.384;
2; 1837-11; 67-168 V; 17-12, bl. 384; Bb. 977 jo. atau nama depannya, diperbolehkan Bb.977 see also 10486, 1246, 2105, 3995, 4134,
10486, 1246, 2105, 3995, 4134, 5102, 6724, 12482, mengambil suatu nama keturunan atau nama 5102, 6724, 12482, 13421) (Supplemented by
13421). (Toeg. S. 37-595) Degeen, wiens depan, asalkan dengan izin Presiden. S.37-595)An individual, whose family or first
geslachtsnaam of voornamen niet bekend zijn, names are not known, may take a last or first
kan eenen geslachtsnaam of voornamen name with the approval of the Governor
aannemen met toestemming van den General.
Gouverneur-Generaal.
(Gew. laatstelijk S. 37-595 en 41-370) De Permohonan izin untuk itu tidak dapat (Amended by S.37-595 and 41-370)
verzoeken daartoe kunnen niet worden dikabulkan sebelum habis jangka waktu empat Applications for such approval may not be
toegestaan dan na verloop van vier maanden, bulan, terhitung mulai hari pemberitaan admitted earlier than four months after the
te rekenen van den dag waarop daarvan in het permohonan itu dalam Berita Negara. date of publication of same in the official
officieel nieuwsblad zal zijn melding gemaakt newspaper. (S.83-192 art.3; Bb.7962 see also
(S. 83-192 art. 3; Bb. 7962 jo. 13421). 13421)
(Gew. S. 83-190) Gedurende het tijdvak in het Selama jangka waktu tersebut dalam pasal (Amended by S.83-190) During the period of
voorgaand art. genoemd, kunnen de yang lalu, pihak-pihak yang berkepentingan four months referred to in Article 7, the
belanghebbende partijen bij een verzoekschrift diperbolehkan mengemukakan kepada interested parties may oppose an application
aan den Gouverneur-generaal in te dienen, Presiden, dengan surat permohonan, dasar- for approval by filing an application with the
doen gelden de gronden, waarop zij meenen dasar yang mereka anggap menjadi keberatan Governor General therein stating the reasons
zich tegen het verzoek te kunnen verzetten (S. untuk menentang permohonan tersebut. for such opposition. (S.83-192 art.3)
83-192 art. 3).
(Gew. S. 37-595) Indien in het bij het eerste lid Bila dalam hal yang dimaksud dalam alinea (Amended by S. 37-595) The decision, whereby
van art. 6 bedoelde geval het verzoek wordt pertama Pasal 6 permohonan itu dikabulkan, approval referred to in the first paragraph of
toegestaan, zal het besluit worden maka surat penetapannya harus disampaikan article 6 is granted is to be submitted to the
overhandigd aan den ambtenaar van den kepada pegawai catatan sipil di tempat tinggal official of the civil registry at the place of birth
burgerlijken stand van de geboorteplaats van si pemohon, pegawai mana harus of the applicant. The said official records the
den verzoeker, welke ambtenaar hetzelve in de menuliskannya dalam buku daftar yang decision in the current registers and make a
loopende registers zal inschrijven, en daarvan sedang berjalan, dan membuat catatan tentang note thereof in the margin of the birth
aanteekening doen op den kant der geboorte- hal itu pada margin akta kelahiran si certificate. (BS. 26) (Supplemented by S.37-595)
acte (BS. 26). pemohon.
The decision whereby approval referred to in
(Toeg. S. 37-595) Het besluit, waarbij het Surat penetapan yang diberikan berkenaan the second paragraph of article 6 is granted is
ingevolge het tweede lid van art. 6 gedane dengan dikabulkannya permohonan yang to be recorded in the current registers of births
verzoek wordt toegestaan, wordt ingeschreven diajukan menurut alinea kedua Pasal 6, in the place of domicile of the relevant party,
in de loopende registers van geboorten van de dibukukan dalam daftar kelahiran yang and in the event referred to in article 43 of the
woonplaats van den betrokkene en, in het sedang berjalan di tempat tinggal yang regulation concerning the keeping of registers
geval, bedoeld bij art. 43 van het Reglement op bersangkutan dan dalam ha! termaksud Pasal of the Civil Registry for Europeans, is also to
het houden der registers van den burgerlijken 43 alinea pertama Reglemen tentang Catatan be recorded in the margin of the birth
stand voor de Europeanen, mede Sipil untuk Golongan Eropa, dicatat pula pada certificate.
aangeteekend op den kant der geboorte-akte. margin akta kelahiran.
(Supplemented by S.37-595) In the event that
2
www.KUHPer.com
(Toeg. S. 37-595) Bij niet-inwilliging van een Jika suatu permohonan tidak dikabulkan approval is denied, as mentioned in the
verzoek, als bedoeld bij het vorige lid, kan de seperti yang dimaksud dalam alinea yang lalu, previous paragraph, the Governor General
Gouverneur-Generaal den belanghebbende maka Presiden dapat memberikan suatu nama may provide the interested party with a last or
eenen geslachtsnaam of voornamen verleenen. keturunan atau nama depan kepada yang first name. This decision is treated in
Met dit besluit wordt gehandeld berkepentingan. Surat penetapan mi harus accordance with the previous paragraph.
overeenkomstig het vorige lid. dilakukan sesuai dengan ketentuan pasal yang
lalu.
(Gew. S. 37-595) De verkrijging van eenen Diperolehnya suatu nama sesuai dengan (Amended by S.37-595) The acquisition of a
naam overeenkomstig de bepalingen der vier ketentuan-ketentuan dalam keempat pasal name in accordance with the provisions of the
voorgaande artt. zal nimmer kunnen worden yang lalu, sekali-kali tidak boleh diajukan four aforementioned articles may not be
aangevoerd tot bewijs van vermaagschapping sebagal bukti adanya hubungan sanak submitted as evidence of kinship. (Bw. 262;
(Bw. 262; S. 83-192 art. 3). saudara. S.83-192 art.3)
Niemand kan van voornaam veranderen of Tiada seorang pun diperbolehkan mengubah An individual may not change his first name
voornamen bij de zijnen voegen, zonder nama depan atau menambahkan nama depan or add to his first name, without approval of
toestemming van den raad van justitie zijner pada namanya, tanpa izin Pengadilan Negeri the court at his place of domicile, done at his
woonplaats, op daartoe gedaan verzoek, na tempat tinggalnya atas permohonan untuk itu, request, after having heard the prosecution
verhoor van het openbaar ministerie, te setelah mendengar jawaban Kejaksaan. counsel. (BS. 40)
verleenen (BS. 40).
Wanneer de raad de verandering of bijvoeging Bila Pengadilan Negeri mengizinkan If the court admits the change or addition of
van voornamen toestaat, zal de uitspraak penggantian atau penambahan nama depan, first names, then the decision is submitted to
worden ter hand gesteld aan den ambtenaar maka surat penetapannya harus disampaikan the official of the Civil Registry at the birth
van den burgerlijken stand van de kepada Pegawai Catatan Sipil tempat tinggal si place of the applicant. The said official is to
geboorteplaats van den verzoeker, welke pemohon, dan pegawai itu harus record the decision in the current registers, and
ambtenaar dezelve in de loopende registers zal membukukannya dalam daftar yang sedang is to make note thereof in the margin of the
inschrijven, en daarvan aanteekening doen op berjalan, dan mencatatnya pula pada margin birth certificate. (BS.26)
den kant der geboorte-acte (BS. 26). akta kelahiran.
DERDE AFDEELING BAGIAN 3 Section 3
Van de verbetering der acten van den Pembetulan Akta Catatan Sipil dan Concerning the correction of the deeds at the
burgerlijken stand, en van derzelver Penambahannya civil registry, and of the supplements thereto
aanvulling (S. 1836-16) (S.1836-16)
Wanneer geene registers hebben bestaan, of Bila daftar tidak pernah ada, atau telah hilang If no registers exist, or if they have been lost,
dezelve zijn verloren geraakt, vervalscht, dipalsui, diubah, robek, dimusnahkan, falsified, amended, torn, eliminated, obscured
veranderd, verscheurd, vernietigd, verdonkerd digelapkan atau dirusak, bila ada akta yang or damaged if deeds are missing, or if
of verminkt; wanneer acten daaraan tidak terdapat dalam daftar itu atau bila dalam deviations, omissions or other errors have
ontbreken, of wanneer in de ingeschrevene akta yang dibukukan terdapat kesesatan, taken place in the recorded deeds, then these
acten dwalingen, uitlatingen of andere kekeliruan atau kesalahan lain maka hal-hal will provide grounds for the supplementation
misslagen hebben plaats gehad, zal zulks itu dapat menjadi dasar untuk mengadakan or modification of the registers. (BS.26v., 36;
grond opleveren tot aanvulling of tot penambahan atau perbaikan dalam daftar itu. Bw.14, 101; Civ.99; S.1854-40 see BS.67; Bb.214)
verbetering der registers (BS. 26v., 36; BW. 14,
101; Civ. 99; S. 1854-40 zie BS. 67; Bb. 214).
Het verzoek daartoe zal alleen kunnen worden Permohonan untuk itu hanya dapat diajukan Such request is only to be submitted to the
ingeleverd bij den raad van justitie, binnen kepada Pengadilan Negeri, yang di daerah court of justice, within whose legal jurisdiction
wiens regtsgebied de registers zijn of hadden hukumnya daftar-daftar itu diselenggarakan the registers are located or would have been
behooren te worden gehouden, dewelke, atau seharusnya diselenggarakan dan untuk kept, after having heard the prosecution
behoudens hooger beroep, na verhoor van het itu Pengadilan Negeri akan mengambil counsel, provided that the interested parties
openbaar ministerie en, wanneer daartoe keputusan setelah mendengar kejaksaan dan have grounds for such request and provided
gronden zijn, van de belanghebbende partijen, pihak-pihak yang berkepentingan bila ada that there is no further appeal, the court of
deswege zal uitspraak doen (Rv. 844v.; Civ. cukup alasan dan dengan tidak mengurangi justice will issue a decision. (Rv. 844v.; Civ. 99)
99). kesempatan banding.
Deze uitspraak zal alleen geldig zijn tusschen Keputusan ini hanya berlaku antara pihak- This decision is only effective between the
de partijen, welke dezelve hebben verzocht, of pihak yang telah memohon atau yang pernah parties, who have appealed for such, or who
te dier gelegenheid zijn opgeroepen (BW. 1917; dipanggil. have been summoned for this event. (Bw. 1917;
Civ. 100). Civ. 100)
3
alpha3 Edition
Alle uitspraken tot verbetering of tot Semua keputusan tentang pembetulan atau All decisions for the modification or
aanvulling van acten, welke in kracht van penambahan pada akta, yang telah supplementation of deeds which are legally
gewijsde zijn gegaan, zullen door den memperoleh kekuatan tetap, harus dibuktikan enforceable will be, immediately after
ambtenaar van den Burgerlijken Stand, oleh Pegawai Catatan Sipil dalam daftar-daftar submission, recorded by the official of the Civil
dadelijk na derzelver vertoon, in de loopende yang sedang berjalan segera setelah diterbitkan Registry in the current registers, and will in the
registers worden ingeschreven, en zal, ingeval dan bila ada perbaikan hal itu harus event of modification, be recorded in the
van verbetering, daarvan worden melding diberitakan pada margin akta yang diperbaiki, margin of the corrected deed, in accordance
gemaakt op den kant der verbeterde acte, sesuai dengan ketentuan-ketentuan Reglemen with the legal regulations concerning the
overeenkomstig de wettelijke bepalingen op tentang Catatan Sipil. keeping of the registers of the Civil Registry.
het houden der registers van den burgerlijken (BS.26; Rv.166; Civ.101)
stand (BS. 26; Rv. 166; Civ. 101).
DERDE TITEL BAB III Chapter III
Van woonplaats of domicilie TEMPAT TINGGAL ATAU DOMISILI Concerning residence or domicile
Een ieder wordt geacht zijne woonplaats te Setiap orang dianggap bertempat tinggal di An individual is deemed to have as his
hebben alwaar hij zijn hoofdverblijf heeft tempat yang dijadikan pusat kediamannya. domicile the place he has established his
gevestigd (Civ. 102). principal residence. (Civ. 102)
Bila tidak ada tempat kediaman yang
Bij gebreke van zoodanige woonplaats, wordt demikian, maka tempat kediaman yang In the absence of such residence, the actual
de plaats des werkelijken verblijfs daarvoor sesungguhnya dianggap sebagai tempat location of his residence is to be considered as
gehouden (Rv. 6-7o, 99; Pr. 59, 69-8o). tinggalnya. such domicile. (Rv. 6-7, 99; Pr.59, 69-8)
De verandering van woonplaats zal stand Perubahan tempat tinggal terjadi dengan An individual's change of domicile takes place
grijpen door de werkelijke woning in eene pindah rumah secara nyata ke tempat lain by moving the actual residence to another
andere plaats, gevoegd bij het voornemen om disertai niat untuk menempatkan pusat location, and by expressing his intent to
aldaar zijn hoofdverblijf te vertigen (Bw. 19, kediamannya di sana. establish his principal residence there. (Bw. 19,
53v.; Civ. 103; Bb. 960). 53v.; Civ.103; Bb.960)
Dat voornemen wordt bewezen door eene Niat itu dibuktikan dengan menyampaikan Such intent is to be proven by a statement
gedane verklaring, zoowel bij het hoofd van pernyataan kepada Kepala Pemerintahan, baik submitted to the head of the government
het bestuur (den ass.-resident) der plaats welke di tempat yang ditinggalkan, maupun di (assistant resident) at the location from which
men verlaat, als bij dat (dien). der plaats waar tempat tujuan pindah rumah kediaman. the individual departs, as well as at the
de woning wordt overgebragt (Bb. 379; Sw. location to which the residence is moved.
515; S. 19-573* jis 31-373, 423). Bila tidak ada pernyataan, maka bukti tentang (Bb.379; Sw.515; S.19-573 see also 31-373, 423)
adanya niat itu harus disimpulkan dari
Bij gebreke van verklaring, zal het bewijs van keadaan-keadaannya. In the absence of such statement, proof of
het voornemen uit de omstandigheden worden intent is to be deduced from the circumstances.
opgemaakt (Civ. 104v). (Civ.104v.)
Die tot openbare bedieningen worden Mereka yang ditugaskan untuk menjalankan Individuals summoned for public service, is
geroepen, worden geacht hunne woonplaats te dinas umum, dianggap bertempat tinggal di deemed to have their residence where they
hebben daar waar zij die bedieningen tempat mereka melaksanakan dinas. carry out such service. (RO.21; Rv.99; Civ.106)
uitoefenen (RO. 21; Rv. 99; Civ. 106).
(Gew. S. 27-32 jis. 390, 421) Eene getrouwde Seorang perempuan yang telah kawin dan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) A
vrouw, die niet van tafel en bed is gescheiden, tidak pisah meja dan ranjang, tidak married woman, who is not separated from
heeft geen andere woonplaats dan die van mempunyai tempat tinggal lain daripada bed and board, does not have any residence
haren man; minderjarigen volgen de tempat tinggal suaminya; anak-anak di bawah other than that of her husband; minors follow
woonplaats van dengene hunner ouders, die umur mengikuti tempat tinggal salah satu dan the residence of their parents who exercise
de ouderlijke magt over hen uitoefent, of van kedua orang tua mereka yang melakukan their parental authority, or that of their
hunnen voogd; meerderjarigen, die onder kekuasaan orang tua atas mereka, atau tempat guardians; adults, who are under
curatele zijn gesteld, die van hunnen curator tinggal wali mereka; orang-orang dewasa yang guardianship, follow the residence of their
(Bw. 106, 207, 211, 242, 298, 301, 383, 452; Civ. berada di bawah pengampuan mengikuti guardians. (Bw.106, 207, 211, 242, 298, 301, 383,
108). tempat tinggal pengampuan mereka. 452; Civ. 108)
(Gew. S. 26-335 jis. 458, 565 en 27-108) Dengan tidak mengurangi ketentuan dalam (Amended by S.26-335 see also 458, 565 and 27-
Arbeiders hebben behoudens het bepaalde bij pasal yang lalu, buruh mempunyai tempat 108) Laborers, pursuant to what is stipulated in
het vorige art., hunne woonplaats in het huis tinggal di rumah majikan mereka bila mereka the previous article, have their residence in
hunner werkgevers indien zij bij dezen tinggal serumah dengannya. their employers' residence if they reside with
inwonen (BW. 17-2, 1601a v.; Civ. 109). them. (Bw.17-2, 1601a v; Civ. 109)
4
www.KUHPer.com
Het sterfhuis van een overledene wordt geacht Yang dianggap sebagai rumah kematian The house where a person passes away is
daar te zijn, alwaar de overledene zijn seseorang yang meninggal dunia adalah deemed to be his last place of domicile. (Bw.
woonplaats gehad heeft (BW. 1023; Rv. 7, 99; rumah tempat tinggalnya yang terakhir. 1023; Rv.7, 99; Civ. 110; Weesk.47)
Civ. 110; Weesk. 47).
Het staat aan partijen, of aan eene van haar, Dalam suatu akta dan terhadap suatu soal Parties are entitled, or one of the parties is
vrij, bij eene acte, en tot eene bepaalde zaak, tertentu, kedua pihak atau salah satu pihak entitled, pursuant to a deed, and due to
eene andere woonplaats dan hare werkelijke te bebas untuk memilih tempat tinggal yang lain specific circumstances to choose a residence
kiezen. daripada tempat tinggal yang sebenarnya. other than their actual one.
Pemilihan itu dapat dilakukan secara mutlak,
Die keuze kan zijn algemeen, en strekt zich bahkan sampai meliputi pelaksanaan putusan The choice may be general, and extends even
dan zelfs uit tot de executie; of worden beperkt Hakim, atau dapat dibatasi sedemikian rupa to the execution or is limited in a manner as
in dier voege als de partijen, of eene van haar, sebagaimana dikehendaki oleh kedua pihak approved by the parties or one of them. In
zal goedvinden. In deze gevallen kunnen de atau salah satu pihak. such event, the writs, summons and warrants,
exploiten, dagvaardingen en vervolgingen, bij expressed or implied in the deed, is served at
de acte uitgedrukt of bedoeld, geschieden aan Dalam hal ini surat-surat juru sita, gugatan- the selected place of residence and in the
de gekozene woonplaats, en voor den regter gugatan atau tuntutan-tuntutan yang presence of the judge of such location.
dier woonplaats (BW. 1186, 1194; 1393, 1405, tercantum atau termaksud dalam akta itu (Bw.1186, 1194, 1393, 1405, 1412; Rv.8, 13, 85,
1412; Rv. 8, 13, 85, 99, 106v., 411 443, 461, 477, boleh dilakukan di tempat tinggal yang dipilih 99, 106v., 411, 443, 461, 477, 504, 533, 550, 561,
504, 533, 550, 561, 594, 597, 601, 606, 655, 662, dan di muka Hakim tempat tinggal itu. 594, 597, 601, 606, 655, 662, 666, 729, 816, 860
666, 729, 816, 860 enz.; Civ. 111). etc.; Civ. 111)
Indien het tegendeel niet bij beding is Bila hal sebaliknya tidak disepakati, masing- If no agreement to the contrary has been made,
overeengekomen, kan men de voor zich masing pihak boleh mengubah tempat tinggal an individual may change his selected
gekozene woonplaats veranderen, mits de yang dipilih untuk dirinya, asalkan tempat residence, provided that the new residence is
nieuwe woonplaats niet verder dan tien palen tinggal yang baru tidak lebih dan sepuluh pal not located further than ten poles from the
van de vroegere zij gelegen, en de verandering jauhnya dari tempat tinggal yang lama dan previous location, and that the counter party
aan de wederpartij worde beteekend. perubahan itu diberitahukan kepada pihak must be notified of the change.
yang lain / pihak lawan.
VIERDE TITEL BAB IV Chapter IV
Van het huwelijk PERKAWINAN Concerning matrimony
Algemeene bepalingen Ketentuan Umum General provisions
De wet beschouwt het huwelijk alleen in Undang-undang memandang soal perkawinan The law recognizes a marriage only within the
deszelfs burgerlijke betrekkingen (Bw. 81). hanya dalam hubungan-hubungan perdata. scope of civil relationships. (Bw.81)
Van de hoedanigheden en voorwaarden, die Syarat-syarat dan Segala Sesuatu yang Harus Concerning the qualifications and conditions
vereischt worden om een huwelijk te kunnen dipenuhi untuk Dapat Melakukan required to enter into a marriage
aangaan Perkawinan
De man kan tegelijkertijd slechts met eene Pada waktu yang sama, seorang lelaki hanya At any one time a man may only be bound to
vrouw, de vrouw slechts met eenen man door boleh terikat perkawinan dengan satu orang one woman and a woman bound to one man in
het huwelijk verbonden zijn (Bw. 60-4o, 62, 63- perempuan saja; dan seorang perempuan a marriage. (Bw. 60-4, 62, 63-2, 65, 70-4, 83, 86,
2o, 65, 70-4o, 83, 86, 93, 95v., 493v.; Sw. 279v.; hanya dengan satu orang lelaki saja. 93, 95v., 493v.; Sw.279v.; Civ. 147)
Civ. 147).
Tot het wezen van het huwelijk wordt de vrije Asas perkawinan menghendaki adanya To enter into a marriage, the voluntary consent
toestemming der aanstaande echtgenooten persetujuan bebas dan calon suami dan calon of the prospective spouses is required. (Bw. 61-
vereischt (Bw. 61-3o, 62, 63-2o, 65, 83, 87v., istri. 3, 4, 62, 63-2, 65, 83, 87v., 95v., 901; Civ.146)
95v., 901; Civ. 146).
Een jongman de vollen ouderdom van Laki-laki yang belum mencapai umur delapan A man may not enter into marriage until he
achttien, en eene jonge dochter den vollen belas tahun penuh dan perempuan yang has reached the age of eighteen years and a
ouderdom van vijftien jaren niet bereikt belum mencapai umur lima belas tahun woman may not enter into marriage until she
hebbende, mogen geen huwelijk aangaan. De penuh, tidak diperkenankan mengadakan has reached the age of fifteen years. The
5
alpha3 Edition
Gouverneur-generaal kan echter, om perkawinan. Namun jika ada alasan-alasan President may, however, for significant
gewichtige redenen, dit verbod door het penting, Presiden dapat menghapuskan reasons, remove this prohibition by granting a
verleenen van dispensatie opheffen (Gw. 71; larangan ini dengan memberikan dispensasi. dispensation. (Gw.71; ISR.43; Bw.61-4, 62, 63-2,
ISR. 43; Bw. 61-4o, 62, 63-2o, 65, 83, 89; BS. 55, 65, 83, 89; BS. 55, 61; Bb.13416; Civ.144v.; W.
61; Bb. 13416; Civ. 144v.; W. en B. II-283). and B.II-283)
Het huwelijk is verboden tusschen alle Perkawinan dilarang antara mereka yang satu Marriage is prohibited between individuals
personen, die elkander bestaan in de opgaande sama lainnya mempunyai hubungan darah who are related lineally, either by legitimate or
en nederdalende linie, het zij doorwettige, het dalam garis ke atas maupun garis ke bawah, illegitimate birth or due to marriage; and
zij door onwettige geboorte, of door baik karena kelahiran yang sah maupun between brother and sister, legitimate or not.
aanhuwelijking; en in de zijdlinie tusschen karena kelahiran yang tidak sah, atau karena (Bw. 61-4, 62, 63-2, 65, 83, 90, 93, 95v., 98, 290,
broeder en zuster, wettige of onwettige (Bw. perkawinan; dalam garis ke samping, antara 295, 297; Civ. 161v.)
61-4o, 62, 63-2o, 65, 83, 90, 93, 95v., 98, 290, 295, kakak beradik laki perempuan, sah atau tidak
297; Civ. 161v). sah.
Ook is het huwelijk verboden: Juga dilarang perkawinan: The following marriages are prohibited:
1o. (Gew. S. 41-370) tusschen schoonbroeder en 1. antara ipar laki-laki dan ipar perempuan, 1. (Amended by S.41-370) between brother-in-
schoonzuster, wettige of onwettige, tenzij de sah atau tidak sah, kecuali bila suami atau istri law and sister-in-law, legitimate or illegitimate,
echtgenoot, die de zwagerschap deed ontstaan, yang menyebabkan terjadinya periparan itu unless the spouse by virtue of whom these
is overleden of, op grond van diens telah meninggal atau bila atas dasar persons became related as brother-in-law and
afwezigheid aan den achtergebleven ketidakhadiran si suami atau si istri telah sister-in-law, is deceased or, because of his
echtgenoot door den regter vergunning is diberikan izin oleh Hakim kepada suami atau absence the surviving spouse has been issued
verleend een ander huwelijk aan te gaan; istri yang tinggal untuk melakukan approval by a judge to enter into another
perkawinan lain; marriage;
2o. tusschen oom of oud-oom en nicht of
achter-nicht, mitsgaders tusschen moei of oud- 2. antara paman dan atau paman orang tua 2. between uncle or great-uncle and niece or
moei en neef of achterneef, wettige of dengan kemenakan perempuan kemenakan, great-niece, also between aunt or great-aunt
onwettige (Bb. 3122). demikian pula antara bibi atau bibi orang tua and nephew or great-nephew, legal or illegal.
dengan kemenakan laki-laki kemenakan, yang (Bb3122) The Governor General may, for
De Gouverneur-generaal kan, om gewigtige sah atau tidak sah. Jika ada alasan-alasan important reasons, remove the prohibition set
redenen, het verbod, in dit artikel vervat, door penting, Presiden dengan memberikan forth in this article by granting dispensation
het verleenen van dispensatie, opheffen (Gw. dispensasi, berkuasa menghapuskan larangan (Gw.71; ISR.43; Bw.29, 61-4, 62, 63-2, 65, 83, 90,
yang tercantum dalam pasal ini. 93, 95v., 98, 295, 297; Civ. 162-164; Bb.3122,
71; ISR. 43; Bw. 29, 61-4o, 62, 63-2o, 65, 83, 90,
93, 95v., 98, 295, 297; Civ. 162-164; Bb. 3122, 13416, 13603)
13416, 13603).
Een persoon, die bij regterlijk vonnis van Seseorang yang dengan keputusan pengadilan An individual who has been found by a court
overspel is overtuigd, mag nimmer met den telah dinyatakan melakukan zina, sekali-kali to have committed adultery, may never enter
medepligtige aan dat overspel in het huwelijk tidak diperkenankan kawin dengan pasangan into matrimony with the partner in such
treden (Bw. 61-4o, 62, 63-2o, 65, 83, 90, 93, 95v., zinanya itu. adultery. (Bw. 61-4, 62, 63-2, 65, 83, 90, 93, 95v.,
98, 209; Civ. 298). 98, 209; Civ. 298)
(Gew. S. 23-31) Tusschen personen, wier Antara orang-orang yang perkawinannya telah (Amended by S.23-31) Individuals whose
huwelijk is ontbonden, overeenkomstig het dibubarkan sesuai dengan ketentuan Pasal 199 marriage has been dissolved in accordance
bepaalde in art. 199, 3o’of 4o, kan niet ten ayat 3 atau 4, tidak diperbolehkan untuk with that which is stipulated in article 199, 3 or
tweede male een huwelijk worden gesloten, kedua kalinya dilaksanakan perkawinan 4, may not enter into matrimony for the second
dan nadat een jaar is verstreken, sedert de kecuali setelah lampau satu tahun sejak time until one year has elapsed after the date
ontbinding van hun vorig huwelijk is pembubaran perkawinan mereka yang on which the dissolution of their previous
ingeschreven in de registers van den didaftarkan dalam daftar Catatan Sipil. marriage is recorded in the registers of the
burgerlijken stand. Perkawinan lebih lanjut antara orang-orang Civil Registry. A further marriage between the
yang sama dilarang. same individuals is prohibited. (Bw.61-4, 62,
Een verder huwelijk tusschen dezelfde, 63-2, 65, 83, 90, 93, 199, 207v., 232a, 268, 493;
personen is verboden (Bw. 61-4o, 62, 63-2o, 65, Civ.295)
83, 90, 93, 199, 207v., 232a, 268, 493; Civ. 295).
Eene vrouw kan geen nieuw huwelijk Seorang perempuan tidak diperbolehkan A woman may not enter into a new marriage
aangaan, dan na verloop van driehonderd melakukan perkawinan baru, kecuali setelah earlier than three hundred days following the
dagen na de ontbinding van het vorige lampau jangka waktu tiga ratus hari sejak dissolution of the previous marriage. (Bw. 61-
huwelijk (Bw. 61-4o, 62, 63-2o, 64v., 71-4o, 83, pembubaran perkawinan yang terakhir. 4, 62, 63-2, 64v., 71-4, 83, 99, 252, 494v.; Civ.
99, 252, 494v.; Civ. 228, 296). 228, 296)
6
www.KUHPer.com
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Voor het aangaan Untuk melaksanakan perkawinan, anak sah di (Amended by S. 27-31 see also 390, 421)
van een huwelijk behoeven minderjarige echte bawah umur memerlukan izin kedua orang Approval of the parents is required for a
kinderen de toestemming hunner ouders. tuanya. Akan tetapi bila hanya salah seorang marriage between minor legitimate children. If
dan mereka memberi izin dan yang lainnya only one of the parents has granted his or her
Indien slechts een der ouders toestemming telah dipecat dan kekuasaan orang tua atau approval and the other parent has been
heeft verleend en de andere van de ouderlijke perwalian atas anak itu, maka Pengadilan deprived of his or her parental authority or
magt of van de voogdij over het kind is ontzet, Negeri di daerah tempat tinggal anak itu, atas guardianship over the child, then the court of
is evenwel de raad van justitie, binnen wiens permohonannya, berwenang memberi izin justice, within whose jurisdiction the child's
gebied de woonplaats van het kind is gelegen, melakukan perkawinan itu, setelah mendengar residence is located, is authorized, at his or her
atau memanggil dengan sah mereka yang request, to extend approval for the marriage
op diens verzoek bevoegd het verlof tot het
aangaan des huwelijks te verleenen, na izinnya menjadi syarat beserta keluarga after having heard, or following proper
verhoor of behoorlijke oproeping van hen, sedarah atau keluarga-keluarga semenda. Bila summons of those whose approval is required
wier toestemming vereischt wordt, mitsgaders salah satu orang tua telah meninggal atau including next-of-kin or relatives by marriage.
van de bloedverwanten of aangehuwden. berada dalam keadaan tak mampu In the event that one of the parents is deceased
menyatakan kehendaknya, maka izin cukup or is incapable of expressing his intent, then
diperoleh dan orang tua yang lain. only the approval of the other parent will be
Indien een der ouders overleden is of zich in required. (Bw.37, 40v., 49, 61-1, 71-2, 5, 83, 91,
de onmogelijkheid bevindt zijnen wil te 151, 299v., 330, 424, 458, 901; BS.61-4; Civ.850)
verklaren, wordt alleen de toestemming van
den anderen der ouders vereischt (Bw. 37, 40v.,
49, 61-1o, 71-2o, 5o, 83, 91, 151, 299v., 330, 424,
458, 901; BS. 61-4o; Civ. 850).
(Gew. S. 27-31 jis 390, 421) Behalve de Selain izin yang diharuskan dalam pasal yang (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In
toestemming, vereischt volgens het lalu, anak-anak sah yang belum dewasa addition to the approval required in
voorgaande art., behoeven minderjarige echte memerlukan juga izin dan wali mereka, bila accordance with Article 35 above, where minor
kinderen, indien een ander dan de vader of de yang melakukan perwalian adalah orang lain legitimate children are under the guardianship
moeder de voogdij over hen uitoefent, nog de daripada bapak atau ibu mereka; bila izin itu of someone other than their father or mother,
toestemming van den voogd of, wanneer het diperbolehkan untuk kawin dengan wali itu approval of such guardian is required or if the
een huwelijk geldt met dezen of met een van atau dengan salah satu dan keluarga marriage is to be entered into with the
diens bloedverwanten in de regte linie, die van sedarahnya dalam garis lurus, diperlukan izin guardian or one of the guardian's blood
den toezienden voogd. dan wali pengawas. relatives in a direct line, approval from a
supervisory guardian is required. If the
Indien de voogd of toeziende voogd of de van Bila wali atau wali pengawas atau bapak atau guardian or supervisory guardian or the father
de ouderlijke magt of van de voogdij over het ibu yang telah dipecat dan kekuasaan orang or mother whose parental or guardianship
kind ontzette, vader of moeder toestemming tua atau perwaliannya, menolak memberi izin rights have been removed refuse to grant their
approval or fail to express their wishes, then
weigert of zich niet verklaart, is het tweede lid atau tidak dapat menyatakan kehendaknya,
van het voorgaande art. van toepassing, mits maka berlakulah alinea kedua pasal yang lalu, the second paragraph of the aforementioned
de ouders, voor zoover zij niet van de asalkan orang tua yang tidak dipecat dan article will apply, unless the parents, to the
ouderlijke magt of van de voogdij over het kekuasaan orang tua atau perwaliannya atas extent that their parental or guardianship
kind zijn ontzet, toestemming hebben, anaknya telah memberikan izin itu. rights have not been removed, have granted
verleend (Bw. 42, 49, 62, 71-2o, 5o, 83v., 91, 151, their approval. (Bw. 42, 49, 62, 71-2, 5, 83v., 91,
151, 424, 901; BS.61-4; Civ.150)
424, 901; BS. 61-4o; Civ. 150).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de vader en Bila bapak atau ibu telah meninggal atau (Amended by S.27-31 see also 390, 421). If the
de moeder beiden overleden of in de berada dalam keadaan tidak mampu father and the mother are both deceased or are
onmogelijkheid zijn hunnen wil te verklaren, menyatakan kehendak mereka, maka mereka incapable of expressing their intent, then each
wordt ieder van hen vervangen door zijne masing-masing harus digantikan oleh orang of them is replaced by their parents, to the
ouders, voor zoover zij in leven zijn en zich tua mereka, sejauh mereka masih hidup dan extent that they are still alive and are not
niet in gelijke onmogelijkheid bevinden. tidak dalam keadaan yang sama. similarly incapable. If somebody other than the
aforementioned individuals holds
guardianship, then the minors, in the
Wanneer een ander dan de genoemde Bila orang lain daripada orang-orang yang
personen de voogdij over de minderjarigen disebut di atas melakukan perwalian atas circumstances mentioned in the previous
uitoefent, behoeven dezen in het geval, anak-anak di bawah umur itu, maka dalam hal paragraph, still require the approval of the
bedoeld in het voorgaande lid, nog de seperti yang dimaksud dalam alinea yang lalu, guardian or supervising guardian in
toestemming van den voogd of den toezienden si anak memerlukan lagi izin dari wali atau accordance with the distinction made in the
previous article. The second paragraph of
voogd naar de onderscheiding in het alinea dua pasal ini ada perbedaan pendapat
voorgaande artikel gemaakt. atau wali pengawas, sesuai dengan perbedaan article 35 will apply, if, those persons, whose
kedudukan yang dibuat dalam pasal yang lalu. approval is required pursuant to the first or
Alinea kedua Pasal 35 berlaku, bila antara second paragraph of this article, differ in
Het tweede lid van art. 35 is van toepassing, opinion or if one or more do not express their
indien tusschen degenen, wier toestemming mereka yang izinnya diperlukan menurut
alinea satu atau alinea dua pasal ini ada opinion. (Bw. 49, 62, 71-2, 5, 83v., 91, 151, 424,
volgens het eerste of het tweede lid van dit art. 497, 901; BS 61-4; Civ. 150)
vereischt wordt, verschil van gevoelen bestaat perbedaan pendapat atau bila salah satu atau
of een of meer zich niet verklaren (BW. 49, 62, lebih tidak menyatakan pendiriannya.
71-2o, 5o, 83v., 91, 151, 424, 497, 901; BS. 61-4o;
Civ. 150).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de vader Bila bapak dan ibu serta kakek dan nenek si (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
7
alpha3 Edition
en de moeder mitsgaders de grootvaders en anak tidak ada, atau bila mereka semua berada father, mother, grandfather and grandmother
grootmoeders ontbreken, of wanneer zij zich dalam keadaan tak mampu menyatakan are absent, or if they are incapable of
allen in de onmogelijkheid bevinden om kehendak mereka, anak sah yang masih di expressing their wishes, then the legitimate
hunnen wil te verklaren, kunnen echte bawah umur tidak boleh melakukan children, to the extent that they are still minors,
kinderen, zoolang zij minderjarig zijn, geen perkawinan tanpa izin wali dan wali may not enter into matrimony, without the
huwelijk aangaan, zonder de toestemming van pengawasnya. approval of their guardian and their
hunnen voogd en hunnen toezienden voogd. supervising guardian. In the event that the
Bila baik wali maupun wali pengawas, atau guardian and the supervising guardian or
Indien zoowel de voogd als de toeziende salah seorang dari mereka, menolak untuk either one of them refuses to grant approval or
declare themselves, then at the request of the
voogd of een van beiden weigeren de memberi izin atau tidak menyatakan
toestemming te geven of zich niet verklaren, is pendirian, maka Pengadilan Negeri di daerah minors, the court of justice, within whose
de raad van justitie, binnen wiens gebied de tempat tinggal anak yang masih di bawah jurisdiction the residence of the minors is
woonplaats des minderjarigen is gelegen, op umur, atas permohonannya berwenang located, is authorized to grant permission for
verzoek van den minderjarige bevoegd het memberi izin untuk melakukan perkawinan, the marriage, after having heard or after
verlof tot het aangaan des huwelijks te setelah mendengar atau memanggil dengan having properly summoned the guardian, the
supervising guardian, the blood relatives and
verleenen, na verhoor of behoorlijke oproeping sah wali, wali pengawas dan keluarga sedarah
van den voogd en den toezienden voogd atau keluarga semenda. the relatives by marriage. (Bw. 39, 49, 61-2, 63.
mitsgaders van de bloedverwanten of etc.; Civ. 160; Sw.524)
aangehuwden (Bw. 39, 49, 61-2o, 63, enz.; Civ.
160; Sw. 524).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Natuurlijke Anak luar kawin yang diakui sah, selama (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Legally
wettiglijk erkende kinderen kunnen, zoolang masih di bawah umur, tidak boleh melakukan acknowledged illegitimate children, may not,
zij minderjarig zijn, geen huwelijk aangaan perkawinan tanpa izin bapak dan ibu yang while they are still minors, enter into marriage
zonder de toestemming van den vader en de mengakuinya, sejauh kedua-duanya atau salah without the approval of the father and mother,
moeder, door wie zij erkend zijn, voor zoover seorang masih hidup dan tidak berada dalam by whom they have been acknowledged, to the
beiden of een van beiden in leven zijn en zich keadaan tak mampu menyatakan kehendak extent that both or one of them are still alive
niet buiten de mogelijkheid bevinden om hun mereka. and are capable of expressing their wishes. If,
wil te verklaren. during the life of the father or the mother, by
Bila semasa hidup bapak atau ibu yang whom they have been acknowledged,
somebody other than the father or mother
Indien bij het leven van den vader of de mengakuinya orang lain yang melakukan
moeder, door wie zij erkend zijn, een ander perwalian atas anak itu, maka harus pula assumes a role as their guardian, then they will
dan deze de voogdij over hen uitoefent, diperoleh izin dari wali itu atau dan wali require the approval of the guardian, or in the
behoeven zij bovendien de toestemming van pengawas bila izin itu diperlukan untuk event that it concerns a marriage to him or one
den voogd of, wanneer het een huwelijk geldt perkawinan dengan wali itu sendiri atau of his blood relatives in the direct line, then the
met dezen of met een van diens dengan salah seorang dan keluarga sedarah approval of the supervising guardian is
required. In the event of a difference of opinion
bloedverwanten in de regte linie, die van den dalam garis lurus.
toezienden voogd. between those whose approval is required
pursuant to the first and second paragraphs,
Bila terjadi perselisihan pendapat antara and one or more refuse to grant such approval,
Indien bij verschil van gevoelen tusschen hen, mereka yang izinnya diperlukan menurut or one or more do not declare themselves, then
wier toestemming volgens het eerste en het alinea pertama dan kedua, dan salah seorang the court of justice, within whose jurisdiction
tweede lid vereischt wordt, een of meer atau lebih menolak memberi izin itu, maka the residence of the minors is located, is
weigeren die te geven, of indien een of meer Pengadilan Negeri di daerah hukum tempat authorized, at the request of the minor, to
zich niet verklaren, is de raad van justitie, tinggal anak yang di bawah umur itu, atas grant permission to enter into the marriage,
binnen wiens gebied de woonplaats des permohonan si anak, berkuasa memberi izin after having heard or having properly
minderjarigen is gelegen, bevoegd op verzoek untuk melakukan perkawinan, setelah summoned those whose approval is required.
van den minderjarige het verlof tot het mendengar atau memanggil dengan sah In the event that the father as well as the
aangaan van het huwelijk te verleenen, na mereka yang izinnya diperlukan. Bila baik mother, by whom the minor is acknowledged,
verhoor of behoorlijke oproeping van hen, bapak ataupun ibu yang mengakui anak di are either deceased, or incapable of expressing
wier toestemming wordt vereischt. bawah umur itu telah meninggal atau berada their wishes, then the approval of the guardian
dalam keadaan tidak mampu menyatakan and the supervising guardian is required. If
Indien zoowel de vader als de moeder, door kehendaknya, diperlukan izin dari wali dan one or both refuse to grant approval, or do not
wie de minderjarige is erkend, hetzij wali pengawas. declare themselves, then the second paragraph
overleden, hetzij buiten de mogelijkheid of article 38 will apply, with the exception of
mogten zijn om hun wil te verklaren, wordt de Bila kedua-duanya atau salah seorang menolak whatever has been stipulated regarding blood
toestemming vereischt van den voogd en den untuk memberi izin, atau tidak menyatakan relatives or relatives by marriage.
toezienden voogd. pendirian, maka berlaku Pasal 38 alinea kedua,
kecuali apa yang ditentukan di situ mengenai
Indien beiden of een van beiden weigeren de keluarga sedarah atau keluarga semenda.
toestemming te geven, of zich niet verklaren, is
art. 38, 2de lid, toepasselijk, met uitzondering
van het daar bepaalde omtrent
bloedverwanten of aangehuwden.
(Gew. S. 27-31 jis 390, 421) Natuurlijke doch Anak tidak sah yang tidak diakui, tidak boleh (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
niet erkende kinderen kunnen, zoolang zij melakukan perkawinan tanpa izin wali atau Illegitimate children who are not
minderjarig zijn, geen huwelijk aangaan wali pengawas, selama ia masih di bawah acknowledged while still minors, is not enter
zonder toestemming van hunnen voogd en umur. Bila kedua-keduanya, atau salah into marriage without the approval of their
seorang, menolak untuk memberikan izin atau guardian or supervising guardian. If one or
8
www.KUHPer.com
hunnen toezienden voogd. untuk menyatakan pendirian, Pengadilan both refuse to grant approval or do not express
Negeri di daerah hukum tempat tinggal anak their wishes, then at the request of the minor,
Indien beiden of een van beiden weigeren de yang masih di bawah umur itu, atas the court of justice, within whose jurisdiction
permohonannya, berkuasa memberikan izin the residence of the minors is located is grant
toestemming te geven of zich niet verklaren,
zal de raad van justitie, binnen wiens gebied untuk itu, setelah mendengar atau memanggil approval thereof, after having heard or having
de woonplaats des minderjarigen is gelegen, dengan sah wali atau wali pengawas si anak. properly summoned the guardian and
op verzoek van den minderjarige, het verlof supervising guardian. (Sw. 524)
daartoe kunnen verleenen, na verhoor of
behoorlijke oproeping van den voogd en
toezienden voogd (Sw. 524).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De beschikkingen Penetapan-penetapan Pengadilan Negeri (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
der raden van justitie in de gevallen, in de dalam hal-hal yang termaksud dalam enam judgments of the court of justice in the
voorgaande zes artikelen bedoeld, worden pasal yang lalu, diberikan tanpa bentuk circumstances mentioned in the previous six
zonder vorm van geding gegeven. Die hukum acara. Penetapan-penetapan itu, baik articles, is passed without any form of legal
beschikkingen zijn, hetzij de gevraagde yang mengabulkan permohonan izin, maupun procedure. The judgments is not, regardless of
toestemming verleend, hetzij die geweigerd yang menolak, tidak dapat dimohonkan whether approval is granted or refused, be
worde, aan geen hooger beroep onderhevig. banding. subject to further appeal. (Amended by S.27-
456) The hearings of those whose approval is
(Gew. S. 27-456) De verhooren van hen, wier Mendengar mereka yang izinnya diperlukan required, as mentioned in the previous six
toestemming vereischt wordt, bedoeld in de seperti yang termaksud dalam enam pasal articles, is, if the persons being heard are
voorgaande zes artt., kunnen, indien de te yang lalu. bila mereka bertempat tinggal di located or reside outside the area in which the
hooren personen, woonachtig zijn of verblijf luar kabupaten tempat kedudukan pengadilan court of justice is established, be assigned to
houden buiten de afdeeling, waarin de raad negeri itu, boleh dilimpahkan kepada the residential judge and head of the local
government (the assistant resident)of their
van justitie is gevestigd, worden opgedragen Pengadilan Negeri di tempat tinggal atau
aan den residentierechter dan wel het hoofd tempat kedudukan mereka, Pengadilan Negeri location or residence. Such residential judge
van het plaatselijk bestuur van hun woon- of mi akan menyampaikan berita acaranya and head of local government (the assistant
verblijfplaats, welke ambtenaar het deswege kepada Pengadilan Negeri yang disebut resident) is designate the official who is
op te maken proces-verbaal aan den raad van pertama. Pemanggilan mereka yang izinnya provide the minutes to the court of justice. The
justitie zal doen toekomen. De oproeping van diperlukan. dilakukan dengan cara seperti summoning of those whose approval is
required, is take place in the manner stipulated
hen wier toestemming vereischt wordt, yang ditentukan dalam Pasal 333 tentang
geschiedt op de wijze als ten aanzien van keluarga sedarah dan keluarga semenda. in article 333 in respect of blood relatives and
toestemming vereischt wordt, geschiedt op de Mereka yang disebut pertama, ataupun relatives by marriage. They may also be
wijze als ten aanzien van bloedverwanten en mereka yang disebut terakhir, boleh represented in the manner stipulated in article
aangehuwden in art. 333 is bepaald. Zij mewakilkan diri dengan cara seperti yang 334.
kunnen zich evenals dezen op de in art. 334 tercantum dalam Pasal 334.
vermelde wijze laten vertegenwoordigen.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Echte kinderen, die Anak sah yang telah dewasa, tetapi belum (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
meerderjarig zijn, doch den vollen ouderdom genap tiga puluh tahun, juga wajib untuk Legitimate children who are no longer minors,
van dertig jaren nog niet hebben bereikt zijn memohon izin bapak dan ibunya untuk but have not reached the age of thirty years
insgelijks verplicht om tot het aangaan van een melakukan perkawinan. Bila ia tidak must also seek the approval of their parents in
huwelijk de toestemming van hunnen vader en memperoleh izin itu, Ia boleh memohon order to enter into matrimony. In the event
hunne moeder te verzoeken. perantaraan Pengadilan Negeri tempat that they are unable to obtain such approval,
tinggalnya dan dalam hal itu harus diindahkan they may appeal to the court of justice at their
ketentuan-ketentuan dalam pasal-pasal place of domicile, for it's intervention, having
Wanneer zij die toestemming niet hebben
bekomen, kunnen zij de tusschenkomst berikut. regard to the provisions of the following
inroepen van den raad v. justitie hunner articles. (Civ. 151v.)
woonplaats, en zulks met inachtneming der
bepalingen van de volgende artt (Civ. 151v).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Binnen den tijd van Dalam waktu tiga minggu, atau dalam jangka (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Within
drie weken of zoodanigen anderen termijn als waktu yang lain jika dianggap perlu oleh a period of three weeks or such other period
de raad van justitie noodig zal oordeelen, te Pengadilan Negeri, terhitung dari hari that the court of justice deems appropriate,
rekenen van den dag, waarop het pengajuan surat permohonan itu, Pengadilan effective from the date on which the letter of
verzoekschrift is ingediend, zal de raad voor harus berusaha menghadapkan bapak dan ibu, request is filed, the court will summon the
zich doen verschijnen den vader en de moeder, beserta anak itu, agar dalam suatu sidang father, mother and child, to inform them in
mitsgaders het kind, ten einde hun in eene tertutup kepada mereka diberi penjelasan- private of that which it deems to be honorable
zitting met gesloten deuren alle zoodanige penjelasan yang dianggap berguna oleh and in their mutual interest. Minutes is to be
vertoogen de doen als hij in hun wederzijdsch pengadilan demi kepentingan masing-masing. drafted and include details of appearances by
belang zal oirbaar achten. Van de verschijning Mengenai pertemuan pihak-pihak tersebut the parties but is exclude details of the
van partijen zal een proces-verbaal worden harus dibuat berita acara tanpa mencantumkan arguments submitted by the various parties.
opgemaakt zonder daarbij de redenen op te alasan-alasan yang mereka kemukakan. (Civ. 154v.)
geven, welke door haar over en weder zijn
aangevoerd (Civ. 154v).
9
alpha3 Edition
(Ge. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien noch de vader Bila baik pihaknya maupun ibunya tidak (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In the
noch de moeder verschijnt, zal tot het huwelijk hadir, perkawinan dapat dilangsungkan event that neither the father nor the mother
worden overgegaan op de vertooning der akte, dengan penunjukan akta yang makes an appearance, the marriage will
waaruit van die niet-verschijning blijkt. memperlihatkan ketidakhadiran itu. proceed on the basis of the presentation of the
deed which details the non-appearance.
Indien het kind niet verschijnt, kan het Bila anak itu tidak hadir, maka perkawinannya If the child fails to appear, the marriage cannot
huwelijk niet worden voltrokken, zonder een tidak dapat dilaksanakan, kecuali sesudah proceed without a renewed request for
hernieuwd verzoek tot tusschenkomst (Bw. 47, permohonan diajukan sekali lagi untuk intervention. (Bw. 47, 48)
48). perantaraan pengadilan.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien het kind en Bila, sesudah anak itu dan kedua orang tuanya (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
beide of een der ouders verschenen zijnde, atau salah satu orang tua hadir, kedua orang child and either one or both of the parents
deze laatsten of een hunner bij de weigering tua itu atau salah seorang tetap menolak, maka appear which parent or parents refuse to grant
volharden, mag het huwelijk niet worden perkawinan tidak boleh dilaksanakan bila approval, then the marriage may not be
voltrokken dan na verloop van drie volle belum lampau tiga bulan terhitung dari hari concluded earlier than three full months after
maanden; te rekenen van den dag der pertemuan itu. the date of appearance.
verschijning.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De bepalingen der Ketentuan-ketentuan dalam lima pasal (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
laatste vijf artikelen zijn insgelijks toepasselijk terakhir ini juga berlaku untuk anak tak sah provisions of the last five articles are also
op natuurlijke kinderen, ten aanzien van den terhadap bapak dan ibu yang mengakuinya. applicable to illegitimate children and to the
vader en de moeder, door wie zij erkend zijn. father and mother by whom they have been
acknowledged.
(Gew. S. 28-546) Indien beide of een der ouders Sekiranya kedua orang tua atau salah satu (Amended by S.28-546) If either one or both
zich niet in Indonesie mogt bevinden, zal de tidak berada di Indonesia, Presiden berkuasa parents are not located in Indonesia, then the
Gouverneur-Generaal van de vervulling der memberi dispensasi dan kewajiban-kewajiban Governor General may grant dispensation
verpligtingen, vermeld bij de artt. 42 en yang tercantum dalam Pasal 42 sampai dengan from the requirements stipulated in articles 42
volgende tot 47 ingesloten, dispensatie kunnen Pasal 47 through article 47. (Bb. 480, 1033, 13416, 13603)
verleenen (Bb. 480, 1033, 13416, 13603).
(Gew. S. 27- 31 jis. 390, 421) Onder de Dalam pengertian ketidakmungkinan bagi (Amended by S.27-31 see also390, 421) For the
onmogelijkheid voor ouders of grootouders, para orang tua atau para kakek nenek untuk purposes of articles 35, 37, 38 and 39,
om toestemming tot het door minderjarigen memberi izin kepada anak di bawah umur continuous or temporary absence from
aangaan van huwelijken te verleenen, in de untuk melakukan perkawinan, dalam hal-hal Indonesia does not constitute incapability of
gevallen voorzien bij de artt. 35, 37, 38 en 39, yang diatur dalam Pasal 35,37 dan 39, sekali- the parents or grandparents to grant approval
wordt nimmer begrepen eene voortdurende of kali tidak termasuk ketidakhadiran terus- to minors to enter into marriage. (S.27-31
tijdelijke afwezigheid uit Indonesie (S. 27-31 menerus atau sementara di Indonesia. overg.1*)
overg. 1*).
Van de formaliteiten welke de voltrekking Acara yang Harus Mendahului Perkawinan Concerning the formalities which precede a
van het huwelijk moeten voorafgaan (Bb. marriage (BB. 1231, 1232)
1231, 1232)
Alle personen, die met elkander een huwelijk Semua orang yang hendak melangsungkan All individuals, who intend to enter into
willen aangaan, moeten daarvan aangifte doen perkawinan, harus memberitahukan hal itu matrimony with one another, must notify the
bij den ambtenaar van den burgerlijken stand kepada Pegawai Catatan Sipil di tempat official of the Civil Registry at the place of
der woonplaats van eene der partijen (Bw. 17; tinggal salah satu pihak. domicile of one of the parties. (Bw.17; BS.54v.)
BS. 54v).
Deze aangifte zal, hetzij in persoon, hetzij bij Pemberitahuan ini harus dilakukan, baik Individuals must either notify in person or
zoodanige geschriften geschieden, waaruit van secara langsung, maupun dengan surat yang provide documentation in which the intent of
het voornemen der aanstaande echtgenooten dengan cukup jelas memperlihatkan niat the prospective spouses is set out with
met genoegzame zekerheid kan blijken, kedua calon suami-istri, dan tentang sufficient certainty, on the basis of which a
waarvan eene acte door den ambtenaar van pemberitahuan itu harus dibuat sebuah akta deed is drafted by an official of the Civil
den burgerlijken stand zal worden opgemaakt oleh Pegawai Catatan Sipil. Registry. (BS. 54v.)
(BS. 54v).
10
www.KUHPer.com
(Gew. S. 16-338 jo. 17-18) Voor het voltrekken Sebelum pelaksanaan perkawinan itu, Pegawai (Amended by S.16-338 see also 17-18) Prior to
van het huwelijk geschiedt daarvan door de Catatan Sipil harus mengumumkan hal itu dan the solemnization of a marriage, the official of
zorg van den ambtenaar van den burgerlijken menempel surat pengumuman pada pintu the civil registry is to announce such event by
stand afkondiging door middel van utama gedung tempat penyimpanan daftar- means of affixing a notification drafted by the
aanplakking van een door dezen ambtenaar daftar Catatan Sipil itu. Surat itu harus tetap official, to the main entrance of the building
opgemaakt geschrift, aan de hoofddeur van het tertempel selama sepuluh hari. Pengumuman where the registers of the civil registry are
gebouw, waar de registers van den itu tidak boleh dilangsungkan pada hari kept. The announcement is to be affixed for a
burgerlijken stand worden gehouden. Het Minggu yang disamakan dengan hari Minggu period of ten days. The announcement is not
geschrift zal gedurende tien dagen aangeplakt dalam hal ini ialah hari Tahun Baru, hari appear on a Sunday; New Year's day, the
blijven. Paskah kedua dan Pantekosta, hari Natal, hari Christian second Easter and Pentecostal days,
Kenaikan Isa Almasih, dan hari Mi'raj Nabi first and second Christmas days, Ascension
De afkondiging mag niet geschieden op Muhammad s. a. w. day and the birthday of the King is to be
Zondag; met den Zondag worden ten deze regarded as having the status as Sundays.
gelijkgesteld de Nieuwjaarsdag, de Christelijke Surat pengumuman ini harus memuat : (Amended S.37-595) This document is contain
tweede Paasch- en Pinksterdagen, de beide the following: 1. the names, first names, age,
Kerstdagen, de Hemelvaartsdag en de profession and the residence of the prospective
1. nama, nama depan, umur, pekerjaan dan spouses, and if they have been married
verjaardag des Konings. tempat tinggal calon suami istri, dan, bila previously, the names of their former spouses;
mereka sebelumnya pernah kawin, nama 2. the date, location, and time on which the
(Gew. S. 37-595) Dit geschrift zal bevatten: suami atau istri mereka yang dulu. announcement appears (Bw.53, 61-6, 63-2, 75,
82v., 99; BS.54v.; Civ.63) (Supplemented S.27-
1o. de namen, voornamen, den ouderdom, het 2. hari, tempat dan jam terjadinya 595) The document must be signed by the
beroep en de woonplaats der aanstaande pengumuman. Surat itu ditandatangani oleh official of the Civil Registry.
echtgenooten, en, indien dezelve reeds vroeger Pegawai Catatan Sipil itu.
getrouwd zijn geweest, de namen van hunne
vorige echtgenooten;
2o. den dag, de plaats, en het uur waarop de

afkondiging geschiedt (Bw. 53, 61-6o, 63-2o, 75,
82v., 99; BS. 54v.; Civ. 63).
(Gew. S. 16-338 jo. 17-18) Wanneer de Bila kedua calon suami isteri tidak bertempat (Amended by S.16-338 see also 17-18) In the
aanstaande echtgenooten hunne woonplaats tinggal dalam wilayah Catatan Sipil yang event that the prospective spouses are not
niet hebben binnen het ressort van denzelfden sama, maka pengumuman itu akan dilakukan domiciled within the same civil registry area,
ambtenaar van den burgerlijken stand, zal de oleh Pegawai Catatan Sipil di tempat tinggal then the announcement is to be arranged by
afkondiging moeten geschieden door de masing-masing pihak. the respective officials of the civil registry
ambtenaren van den burgerlijken stand, within whose area the respective parties are
binnen welker ressort ieder der partijen domiciled. (Bw. 17,76,83; BS.56v; Civ.166)
gevestigd is (Bw. 17, 76, 83; BS. 56v.; Civ. 166).
(Gew. S. 16-338 jo. 17-18) Indien de aanstaande Bila calon suami isteri belum sampai enam (Amended by S.16-338 see also 17-18) If the
echtgenooten geene volle zes maanden hunne bulan penuh bertempat tinggal dalam daerah prospective spouses have not resided for a full
woonplaats in het ressort van een ambtenaar suatu Catatan Sipil, pengumumannya harus six month period in one area of a civil registry,
van den burgerlijken stand gehad hebben, zal juga dilakukan oleh Pegawai Catatan Sipil di the aforementioned announcement is to be
de afkondiging daarenboven moeten gedaan tempat tinggal mereka yang terakhir. arranged by the official of the civil registry
worden door den ambtenaar van den within whose area they were domiciled most
burgerlijken stand, in wiens ressort zij Bila ada alasan-alasan yang penting dan recently. (Civ. 167) (Amended by S.37-572; 39-
laatstelijk zijn gevestigd geweest (Civ. 167). kewajiban membuat pengumuman tersebut di 288)
atas boleh diberikan dispensasi oleh Kepala
(Gew. 37-572; 39-288) Van deze verpligting kan Pemerintahan Daerah yang di daerahnya telah Dispensation from this requirement may be
uit hoofde van gewichtige redenen in de dilakukan pemberitahuan kawin. granted by the Head of the Regional
Gouvernementslanden van Java en Madoera Government within whose area the marriage
door den resident en elders, door het Hoofd notification has been given based upon
van gewestelijk bestuur, binnen wiens ressort significant reasons put forth by the resident
de huwelijksaangifte is geschied, dispensatie and others. (BS. 56v.; Bb.1020, 13416, 13603)
worden verleend (BS. 56v.; Bb. 1020, 13416,
13603).
Vervallen: S. 16-338 jo. 17-18. Dihapus dengan S. 916 - 338 jo. 1917- 18. Revoked: S.16-338 see also 17-18.
Vervallen: S. 16-338 jo. 17-18. Dihapus dengan S. 916 - 338 jo. 1917- 18. Revoked: S.16-338 see also 17-18.
11
alpha3 Edition
(Gew. S. 16-338 jo. 17-18) Wanneer het Bila perkawinan itu belum dilangsungkan (Amended by S.16-338 see also 17-18) If the
huwelijk binnen een jaar, te rekenen van de dalam waktu satu tahun, terhitung dari waktu marriage does not take place within one year
huwelijks-afkondiging, niet is voltrokken, zal pengumuman, perkawinan itu tidak boleh after the marriage notification, a new
hetzelve niet voltrokken mogen worden, dan dilangsungkan, kecuali bila sebelumnya notification must be given prior to the
nadat alvorens wederom eene nieuwe diadakan pengumuman lagi. marriage taking place. (Bw.75; Civ.65)
afkondiging zal gedaan zijn (Bw. 75; Civ. 65).
(Gew. S. 16-338 jo. 17-18) Trouwbeloften geven Janji kawin tidak menimbulkan hak untuk (Amended by S.16-338 see also 17-18) Marriage
geene regtsvordering tot het aangaan des menuntut di muka Hakim berlangsungnya promises is not form grounds for a lawsuit for
huwelijks, noch tot vergoeding van kosten, perkawinan, juga tidak menimbulkan hak solemnization of a marriage, nor for
schaden en interessen, uit hoofde der niet- untuk menuntut penggantian biaya, kerugian compensation in the form of costs, damages
vervulling van de beloften; alle bedingen tot dan bunga, akibat tidak dipenuhinya janji itu, and interest, due to non-fulfillment of the
schadeloosstelling te dezer zaken zij nietig. semua persetujuan untuk ganti rugi dalam hal promises; all claims for compensation in these
ini adalah batal. cases is deemed void. If, however, the
Wanneer echter de aangifte des huwelijks bij notification of a marriage by an official of the
den ambtenaar van den burgerlijken stand van Akan tetapi, jika pemberitahuan kawin ini Civil Registry is followed by an
afkondiging gevolgd is, kan zulks grond telah diikuti oleh suatu pengumuman,, maka announcement, this may form grounds for
opleveren tot het vorderen van vergoeding van ha! itu dapat menjadi dasar untuk menuntut claiming compensation in the form of costs,
kosten, schaden en interessen, uit hoofde der penggantian biaya, kerugian dan bunga damages and interest, based upon actual
material losses, which one party due to the
werkelijke verliezen, welke de eene partij door berdasarkan kerugian-kerugian yang nyata
de weigering der andere, in hare goederen diderita oleh satu pihak atas barang-barangnya refusal of the other, may have sustained,
mogt hebben geleden, zonder dat daarbij sebagai akibat dan penolakan pihak yang lain; provided however that no anticipated profits
eenige winstderving zal kunnen in aanmerking dalam pada itu tak boleh diperhitungkan soal may be claimed.
komen. kehilangan keuntungan. Tuntutan ini lewat
waktu dengan lampaunya waktu delapan Such claim lapses after the expiration of
Deze regtsvordering verjaart door verloop van belas bulan, terhitung dari pengumuman eighteen months from the date of the marriage
achttien maanden, te rekenen van de perkawinan itu. announcement. (AB.23; Bw.154, 1243v., 1305,
huwelijks-afkondiging (AB. 23; Bw. 154, 1320, 1335, 1337)
1243v., 1305, 1320, 1335, 1337).
Van het stuiten des huwelijks Pencegahan Perkawinan Concerning the obstruction of a marriage
Het regt om de voltrekking van een huwelijk te Hak untuk mencegah berlangsungnya The right to obstruct the execution of a
stuiten, komt alleenlijk toe aan de personen en perkawinan hanya ada pada orang-orang dari marriage, is only be enjoyed by the individuals
in de gevallen, bij de volgende artikelen dalam hal-hal yang disebut dalam pasal-pasal and in the circumstances specified in the
voorzien (Rv. 816v). berikut. following articles. (Rv. 816v.)
Degene, die met eene der partijen door het Barang siapa masih terikat perkawinan dengan An individual who is bound in marriage to one
huwelijk alsnog verbonden is, mitsgaders de salah satu pihak, termasuk jiga anak-anak of the parties intending to enter into marriage,
kinderen uit dat huwelijk voortgesproten, zijn yang lahir dari perkawinan ini, berhak and children of that marriage, is authorized to
bevoegd om het nieuw aan te gaan huwelijk te mencegah perkawinan baru yang prevent the new marriage from taking place on
stuiten, doch alleenlijk op grond van het dilaksanakan, tetapi hanya berdasarkan the basis of the existing marriage. (Bw.27, 61-4,
bestaande (Bw. 27, 61-4o, 62v., 68, 86; Civ. 172). perkawinan yang masih ada. 62v., 68, 86; Civ. 172)
(Gew. S. 16-338 jo. 17-18; 17-497; 27-31 jis. 390, Bapak dan ibu dapat mencegah perkawinan (Amended by S.16-338 see also 17-18; 17-497;
421) De vader of de moeder kan het huwelijk dalam hal-hal: 27-31 see also 390, 421) The father or the
stuiten in de volgende gevallen: mother of a party to an intended marriage may
1. bila anak mereka yang masih di bawah prevent the marriage from taking place in the
1o. wanneer hun kind, nog minderjarig zijnde, umur, belum mendapat izin following events: 1. if their child, who is still a
de vereischte toestemming niet bekomen heeft; minor, has not obtained the required approval;
2. if their adult child, who has not yet reached
2. bila anak mereka, yang sudah dewasa tetapi the age of thirty years, has failed to obtain their
2o. wanneer hun meerderjarig kind, den vollen belum genap tiga puluh. tahun, lalai meminta approval and where such approval has been
ouderdom van dertig jaren niet hebbende izin mereka, dan dalam hal permohonan izin refused, has failed to seek the intervention of
bereikt, verzuimd heeft hunne toestemming, itu ditolak, lalai untuk meminta perantaraan the court of justice, which is required pursuant
en, bij weigering daarvan, de tusschenkomst Pengadilan Negeri seperti yang diwajibkan to article 42; 3. if one of the parties due to
van raad van justitie te verzoeken, welke menurut Pasal 42. mental incapacity has been put under
volgens art. 42 vereischt wordt; guardianship, or has sought approval from the
3. bila salah satu pihak, yang karena cacat guardian who has not yet decided whether or
3o. wanneer eene der partijen uit hoofde van mental berada dalam pengampuan, atau not to grant such approval; (Bw.434) 4. if one of
gebrek aan verstandelijke vermogens onder dengan alasan yang sama telah dimohonkan the parties cannot comply with the
curateele gesteld, of de curateele uit dien pengampuan, tetapi atas permohonan itu requirements to enter into a marriage in
hoofde verzocht, en op dat verzoek nog niet is accordance with the provisions of the First
Section of this Title; (Bw. 27v., 60, 62v.) 5. if the
12
www.KUHPer.com
beslist (Bw. 434); belum diambil keputusan; required marriage announcement has not
taken place; (Bw. 52v.) 6. if one of the parties
4o. wanneer eene der partijen de vereischten 4. bila salah satu pihak tidak memenuhi syarat- due to wasteful behavior has been put under
guardianship, and the intended marriage
niet bezit om overeenkomstig de bepalingen syarat untuk mengadakan perkawinan dengan
van de eerste afdeeling van dezen titel een ketentuan-ketentuan bagian pertama bab ini; could be damaging to their child. (Bw. 434;
huwelijk te kunnen aangaan; (Bw. 27v., 60, Civ.173) In situations where someone other
62v); than a father or mother exercises parental
5. bila pengumuman perkawinan yang authority over a child, such person, being the
menjadi syarat tidak diadakan; guardian, or his replacement, being the
5o. wanneer de vereischte supervising guardian, is deemed to have the
huwelijksafkondiging geen plaats heeft gehad 6. bila salah satu pihak, karena sifat pemboros same authority in the events specified in
(Bw. 52v); ditaruh di bawah pengampuan, dan numbers 1, 3, 4, 5 and 6 of this article.
perkawinan yang hendak dilangsungkan
6o. wanneer eene der partijen uit hoofde van tampaknya akan membawa ketidak bahagiaan
verkwisting onder curateele is gesteld, en het bagi anak mereka.
voorgenomen huwelijk blijkbaar het ongeluk
van hun kind zoude te weeg brengen (Bw. 434; Bila yang menjalankan perwalian atas anak itu
Civ. 173). orang lain daripada bapak atau ibunya, maka
wali atau wali pengawasnya, bila yang disebut
Indien een ander dan de vader of de moeder terakhir ini harus mengganti si wali,
de voogdij over het kind uitoefent, heeft ook mempunyai hak yang sama dalam hal-hal
de voogd of de toeziende voogd, waar deze seperti yang tercantum dalam nomor-nomor
den voogd vervangt, in de gevallen, vermeld 1i, 3i, 4, 5 dan 6i.
onder Nos. 1, 3, 4, 5 en 6 dezelfde
bevoegdheid.
(Gew. S. 17-497; 27-31 jis 390, 421) Bij gebreke Dalam hal kedua orang tua tidak ada, maka (Amended by S.17-497; 27-31 see also 390, 421)
van beide ouders zijn de grootouders en de kakek nenek dan wali atau wali pengawas, bila In the absence of both parents, the
voogd of de toeziende voogd, waar deze den yang disebut terakhir ini harus mengganti si grandparents and the guardian or his
voogd vervangt, bevoegd om het huwelijk te wali, berhak untuk mencegah perkawinan replacement, being the supervising guardian,
stuiten in de gevallen vermeld onder Nos. 3, 4, dalam hal-hal seperti yang tercantum dalam is authorized to obstruct the marriage in the
5 en 6 van het voorgaande art. nomor 3, 4, 5 dan 6i pasal yang lalu. events stipulated in numbers 3,4,5 and 6 of the
previous article. The grandparents, the
De grootouders, de voogd en de toeziende Kakek nenek dan wali atau wali pengawas, guardian and the supervising guardian are, in
the instance stipulated in number 1, authorized
voogd zijn in het geval, onder No. 1 vermeld, bila yang disebut terakhir ini menggantikan si
tot stuiting bevoegd, wanneer hunne wali, berhak untuk mencegah perkawinan to obstruct the marriage, if their approval is
toestemming wordt vereischt (Civ. 173). dalam hal-hal yang tercantum pada nomor 1i, required. (Civ.173)
jika izin mereka menjadi syarat.
(Gew. S. 17-497; 27-31 jis 390, 421) Bij gebreke Dalam hal kakek nenek tidak ada, maka (Amended by S.17-497; 27-31 see also 390, 421)
van grootouders kunnen de broeders, zusters, saudara laki-laki dan perempuan, paman dan In the absence of grandparents, the brothers,
ooms en moeijen, mitsgaders de voogd, bibi, demikian pula wali dan wali pengawas, sisters, uncles and aunts, including the
toeziende voogd, curator en toeziende curator pengampu dan pengampu pengawas, berhak guardian, supervising guardian, conservator
een voorgenomen huwelijk stuiten: mencegah perkawinan: and supervising conservator may obstruct an
intended marriage as follows: 1. if the
1o. wanneer de voorschriften van artt. 38 en 40 1. bila ketentuan-ketentuan Pasal 38 dan Pasal requirements of articles 38 and 40 regarding
omtrent het bekomen van verlof tot het 40 mengenai memperoleh izin kawin tidak obtaining approval for a marriage have not
aangaan van het huwelijk niet zijn in acht diindahkan; been complied with; 2. for the reasons
genomen; specified in numbers 3,4,5 and 6 of article 61.
(Bw. 58; Civ.174v.)
2. karena alasan-alasan seperti yang tercantum
2o. om de redenen onder Nos. 3, 4, 5 en 6 van dalam nomor 3i,4i,5i, dan 6i Pasal 61.
art. 61 uitgedrukt (Bw. 58; Civ. 174v).
De echtgenoot, wiens huwelijk door Suami yang perkawinannya telah bubar A husband, whose marriage has been
echtscheiding is ontbonden, kan het huwelijk karena perceraian, boleh mencegah dissolved due to divorce, may obstruct the
zijner voormalige echtgenoote stuiten, perkawinan bekas isterinya, bila dia hendak marriage of his former spouse, in the event that
wanneer zij een nieuw huwelijk wil aangaan, kawin lagi sebelum lampau tiga ratus hari she intends to enter into a new marriage prior
voor het verloopen van drie honderd dagen na sejak pembubaran perkawinan yang dulu. to the expiration of three hundred days
het ontbinden van het vroegere (Bw. 34, 60, 61- following the aforementioned dissolution. (Bw.
4o, 62, 63-2o, 65). 34, 60, 61-4, 62, 63-2, 65)
Het openbaar ministerie is verplicht een Kejaksaan wajib mencegah perkawinan yang The prosecution counsel is required to obstruct
voorgenomen huwelijk te stuiten, in de hendak dilangsungkan dalam hal-hal yang an intended marriage in the events set out in
gevallen bij art. 27 tot 34 ingesloten vermeld tercantum dalam Pasal 27 sampai dengan 34. article 27 through article 34. (RO.55; Bw.94;
(RO. 55; Bw. 94; Rv. 323). Rv.323)
13
alpha3 Edition
Van de stuiting des huwelijks wordt kennis Pencegahan perkawinan ditangani oleh The obstruction of the marriage is noted by the
genomen door den raad van justitie, binnen Pengadilan Negeri, yang di daerah hukumnya court of justice, whose jurisdiction covers the
welks regtsgebied de ambtenaar van den terletak tempat kedudukan Pegawai Catatan Civil Registry of the official who is to execution
burgerlijken stand gevestigd is, voor wien het Sipil yang harus melangsungkan perkawinan the marriage. (Rv.817; Civ.177)
huwelijk moet worden voltrokken (Rv. 817; itu.
Civ. 177).
In de acte van stuiting moeten alle de Dalam akta pencegahan harus disebutkan The deed of obstruction is stipulate all reasons
middelen worden uitgedrukt, waarop de segala alasan yang dijadikan dasar pencegahan on which the obstruction is based and no
stuiting gegrond is, en mogen geene nieuwe itu, dan tidak diperkenakan mengajukan reasons is given other than those that existed
middelen worden voorgedragen, voor zoo alasan baru, sejauh hal itu tidak timbul setelah prior to the obstruction. (BS.59; Rv.816;
verre dezelve niet na de stuiting mogten zijn pencegahan. Civ.176)
opgekomen (BS. 59; Rv. 816; Civ. 176).
Vervallen: S. 37-595, i.w. tr. 1 Jan. 1939. Dihapus dengan S. 1937-595. Revoked; S.37-595, effective as of January 1,
1939.
Wanneer de stuiting is afgewezen, zullen de Bila pencegahan itu ditolak, para penentang In the event that the application for obstruction
opposanten, met uitzondering nogtans van boleh dikenakan kewajiban mengganti biaya, is rejected, those seeking obstruction not being
bloedverwanten in de opgaande en kerugian dan bunga, kecuali jika penentang itu blood relatives in a direct line upwards or
nederdalende linie en van het openbaar adalah keluarga sedarah dalam garis ke atas downwards or the prosecution counsel may be
ministerie, tot vergoeding van kosten, schaden dan garis ke bawah atau Kejaksaan. found liable for costs, damages and interest.
en interessen kunnen worden verwezen (Bw. (Bw. 62v.; Rv.58; Civ.179)
62v.; Rv. 58; Civ. 179).
Wanneer er stuiting van een huwelijk plaats Bila terjadi pencegahan perkawinan. Pegawai In the event that the marriage is obstructed, the
heeft, zal het aan den ambtenaar van den Catatan Sipil tidak diperkenankan untuk official of the Civil Registry is not execute the
burgerlijken stand niet geoorloofd zijn hetzelve melaksanakan perkawinan itu, kecuali setelah marriage unless a legal judgment or authentic
te voltrekken, dan nadat aan hem zal zijn ter kepadanya disampaikan suatu putusan deed, whereby the obstruction is rendered
hand gesteld een vonnis in kracht van gewijsde pengadilan yang telah mendapat kekuatan legally void, has been submitted to him
gegaan, of eene authentieke acte, waarbij de hukum tetapi atau suatu akta otentik dengan Violation of this provision is render the guilty
stuiting is opgeheven, op straffe van mana pencegahan itu ditiadakan pelanggaran party liable for compensation in the form of
vergoeding van kosten, schaden en interessen. atas ketentuan ini kena ancaman hukuman costs, damages and interest. In the event that
penggantian biaya, kerugian dan bunga. the marriage is entered into prior to such
Wanneer het huwelijk mogt zijn voltrokken obstruction being canceled, the lawsuit
voor dat de stuiting is opgeheven, zal het Bila perkawinan itu dilaksanakan sebelum regarding that obstruction may be continued,
geding ter zake dier stuiting kunnen worden pencegahan itu ditiadakan, maka perkara and the marriage is rendered legally invalid in
voortgezet, en het huwelijk worden nietig mengenai pencegahan itu boleh dilanjutkan, the event that the claim is awarded to the
opposing party. (Bw. 71-6, 82; BS.59; Civ.68)
verklaard, bijaldien de eisch aan den opposant dan perkawinan boleh dinyatakan batal
is toegewezen (Bw. 71-6o, 82; BS. 59; Civ. 68). sekiranya gugatan penentang dikabulkan.
VIERDE AFDEELING BAGIAN 4 Section 4
Van de voltrekking des huwelijks Pelaksanaan Perkawinan Concerning the execution of a marriage
Alvorens tot de voltrekking des huwelijks over Sebelum melangsungkan perkawinan, Prior to executing a marriage, the following
te gaan, zal de ambtenaar van den burgerlijken Pegawai Catatan Sipil harus meminta agar documents is submitted to the official of the
stand zich doen ter hand stellen: kepadanya diperlihatkan : civil registry: 1. the birth certificate of each of
the prospective spouses; (Bw.29, 35v.; Civ.70;
1o. de geboorte-acte van ieder der aanstaande 1. akta kelahiran masing-masing calon suami Chin.16) 2. (Amended by S.16-338 see also 17-
echtgenooten (Bw. 29, 35v.; Civ. 70; Chin. 16); istri 18; 27-31 see also 390, 421) a deed, drafted by
the official of the Civil Registry and entered in
the register or another authentic deed,
2o. (Gew. S. 16-338 jo. 17-18; 27-31 jis. 390, 421) 2. akta yang dibuat oleh Pegawai Catatan Sipil containing the approval of the father, mother,
eene acte, door eenen ambtenaar van den dan didaftarkan dalam daftar izin kawin, atau grandfather or grandmother, the guardian or
burgerlijken stand opgemaakt en in het akta otentik lain yang berisi izin bapak, ibu, supervising guardian, as well as the approval
register van toestemmingen tot het huwelijk kakek, nenek, wali atau wali pengawas, granted by the judge in the instances in which
ingeschreven of eene andere authentieke acte, ataupun izin yang diperoleh dan Hakim, such is required; (Bw.35v., 42v., 452; Civ.73)the
houdende de toestemming van den vader, de dalam hal-hal di mana izin itu diperlukan; Izin approval may also be granted in the marriage
moeder, den grootvader of de grootmoeder, itu juga dapat diberikan pada akta perkawinan deed; 3. the deed stipulating the intervention
den voogd en den toezienden voogd, of wel sendiri; of the court of justice , in the instances so
het bij den regter verkregen verlof, in de required; (Bw. 38v. 41v.) 4. in the event of a
gevallen waarin hetzelve vereischt wordt (Bw.
14
www.KUHPer.com
35v., 42v., 452; Civ. 73); 3. dalam hal perkawinan kedua atau second or subsequent marriage, the death
perkawinan berikutnya akta perkawinan certificate of the previous spouse, or the
de toestemming kan ook bij de huwelijks-acte suami istri yang dulu, atau akta perceraian, divorce deed, or copy of the judge's
atau salinan surat izin dari Hakim yang permission, granted in the absence of the
zelve worden gegeven;
diberikan dalam hal pihak lain dan suami atau second spouse; (Bw. 27, 32, 44, 493; Chin. 16) 5.
istri tidak ada;} the death certificate of those whose approval is
3o. de acte waaruit blijkt van de tusschenkomst required for the marriage; (bw.71-2; Chin.16) 6.
van den raad van justitie, in de gevallen (Amended by S.16-338 see also 17-18) proof
waarin die vereischt wordt (Bw. 38v., 41v); 4. akta yang menunjukkan adanya perantaraan
Pengadilan Negeri; that the marriage announcement has taken
place without any obstruction at the location
4o. in geval van tweede of volgend huwelijk, and in accordance with the provisions set out
de acte van overlijden van den vorigen 5. akta kematian dan mereka yang seharusnya in article 52 and the following articles of this
echtgenoot, of de acte van echtscheiding, of memberikan izin kawin; title, or proof that the obstruction has been
wel afschrift van het verlof van den regter, bij rendered legally void; (Bw.70; BS.59;
afwezigheid van den anderen echtgenoot 6. bukti, bahwa pengumuman perkawinan itu Civ.69;Bb.5296, 743) 7. the dispensation
verleend (Bw. 27, 32, 44, 493; Chin. 16); telah berlangsung tanpa pencegahan di tempat granted; (Bw.29, 31, 48, 54, 56) 8. the approval,
yang disyaratkan menurut Pasal 52 dan required, for officers and military personnel of
berikutnya, ataupun bukti bahwa pencegahan lower rank for a marriage.
5o. de acte van overlijden van alle de
zoodanigen die hunne toestemming tot het yang dilakukan telah dihentikan;
huwelijk zouden hebben moeten geven (Bw.
71-2o; Chin. 16); 7. dispensasi yang telah diberikan;
6o. (Gew. S. 16-338 jo. 17-18) het bewijs dat de 8. izin untuk para perwira dan tentara
huwelijksafkondiging zonder stuiting is bawahan yang menjadi syarat untuk
afgeloopen ter plaatse alwaar die afkondiging melakukan perkawinan.
overeenkomstig de artt. 52 en volgende van
dezen titel, vereischt wordt, of wel dat eene
gedane stuiting is opgeheven; (Bw. 70; BS. 59;
Civ. 69; Bb. 5296, 7430).
7o. de verleende dispensatien (Bw. 29, 31, 48,

54, 56);
8o. de toestemming voor officieren en

militairen van minderen rang tot het aangaan
van een huwelijk vereischt.
Degene der aanstaande echtgenooten, de Jika di antara calon suami istri yang tidak If a prospective spouse is unable to present his
buiten de mogelijkheid mogt zijn om zijne dapat memperlihatkan akta kelahiran seperti or her birth certificate in accordance with the
geboorte-acte, bij het eerste lid van het vorige yang disyaratkan pada nomor 1i pasal yang first paragraph of the previous article, such
art. vereischt, te vertoonen, zal zulks kunnen lalu, maka hal ini dapat diganti dengan akta deed is replaced by a deed of acknowledgment
aanvullen door eene acte van bekendheid, tanda kenal lahir yang dikeluarkan oleh witnessed by two individuals being male or
afgegeven door het hoofd van het plaatselijk Kepala Pemerintahan Daerah tempat lahir atau female regardless of whether or not they are
bestuur van zijne geboorteplaats of tempat tinggal calon suami atau istri atas blood relatives of the said prospective spouse,
woonplaats, op de verklaring van twee keterangan dua saksi laki-laki atau such deed being submitted by the head of the
getuigen van het mannelijk of vrouwelijk perempuan, keluarga atau bukan keluarga. local government at his or her place of birth or
geslacht, bloedverwanten of geene Keterangan ini harus menyebutkan tempat dan residence. This statement is specify the place of
bloedverwanten zijnde. waktu kelahirannya secermat mungkin, serta birth and as accurately as possible the date of
sebab-sebab yang menghalanginya untuk birth as well as the reasons preventing the
menunjukkan akta kelahiran. submission of a birth certificate. The absence of
Deze verklaring zal inhouden de vermelding
van de plaats en, zoo na mogelijk, van het a birth certificate may also be remedied, by a
tijdstip der geboorte, mitsgaders de oorzaken Tidak adanya akta kelahiran dapat juga similar statement under oath, provided by the
die beletten om eene acte daarvan over te diganti dengan keterangan semacam itu di witnesses, who should be present at the
leggen. bawah sumpah yang diberikan oleh saksi-saksi execution of the marriage, or a statement
yang harus hadir pada pelaksanaan under oath submitted to the official of the Civil
Registry, by the prospective spouse, stipulating
Het gebrek eener geboorte-acte zal ook kunnen perkawinan itu, ataupun dengan keterangan
yang diberikan di bawah sumpah di hadapan that he or she cannot provide a birth certificate
worden verholpen, het zij door eene dergelijke, or deed of acknowledgment. The marriage
doch beeedigde verklaring, afgelegd door de pegawai Catatan Sipil oleh calon suami atau
istri, dan sumpah itu berisi, bahwa dia tidak certificate is refer to these statements. (Bw.13,
getuigen, welke bij de voltrekking des 76v.; BS.27, 61; Civ. 70v.; Chin.16; Bb.379, 1231,
dapat memperoleh akta kelahiran atau akta
huwelijk moeten tegenwoording zijn, of wel 1232; LN 55-26, effective as of 13-5-55, charges
door eene bij den ambtenaar van den tanda kenal lahir. Dalam akta perkawinannya,
keterangan yang satu dan yang lainnya harus for each deed of acknowledgment of
burgerlijken stand afgelegde beeedigde birth/death, ex Bw.72, 73; Rp.7,50)
verklaring van den aanstaanden echtgenoot, dicantumkan.
houdende dat hij zich geene geboorte-acte of
acte van bekendheid kan verschaffen.
In de huwelijks-acte zal van de eene of andere

dier verklaringen worden melding gemaakt
(Bw. 13, 76v.; BS. 27, 61; Civ. 70v.; Chin. 16; Bb.
379, 1231, 1232; LN. 55-26, iwg. 13-5-’55, biaja
15
alpha3 Edition
untuk setiap surat kenal lahir/mati, kosten v.

elke acte v. bekendheid, ex. Bw. 72, 73: Rp. 7,
50).
Indien partijen buiten de mogelijkheid zijn om Bila para pihak tidak dapat memperlihatkan In the event that the parties are unable to
de acten van overlijden, bij art. 71 No. 5, akta kematian yang disebut dalam Pasal 71 submit the death certificate referred to in
vermeld in te leveren, zal dat gebrek, op nomor 5i, maka kekurangan itu dapat article 71 number 5, this is remedied in the
dezelfde wijze als in het geval het voorgaande diperbaiki dengan cara yang sama seperti yang same manner as set out in the previous article.
art., kunnen worden verholpen (Bw. 13, 82; BS. tercantum dalam pasal yang lalu. (Bw. 13, 82; BS.27)
27).
Indien de ambtenaar van den burgerlijken Bila Pegawai Catatan Sipil menolak untuk If the official of the civil registry refuses to
stand weigert om een huwelijk te voltrekken, melangsungkan perkawinan atas dasar tidak execute a marriage, on grounds of insufficiency
op grond van de ongenoegzaamheid der lengkapnya surat-surat dan keterangan- of the documents and statements required in
stukken en verklaringen, bij de vorige artt. keterangan yang diharuskan oleh pasal-pasal accordance with the provisions of the previous
gevorderd, zullen de partijen de bevoegdheid yang lalu, maka pihak-pihak yang articles, then the parties are entitled to appeal
hebben zich bij verzoekschrift tot den raad van berkepentingan berhak mengajukan surat to the court of justice by submitting a letter of
justitie te keeren; welke raad, na verhoor van permohonan kepada Pengadilan Negeri; request; the court is hear the opinion of the
het openbaar ministerie, mitsgaders wanneer setelah mendengar Kejaksaan,bila ada alasan prosecution counsel and the official of the civil
daartoe gronden zijn, van den ambtenaar van untuk itu,dan mendengar Pegawai Catatan registry and provided that there are grounds
den burgerlijken stand, summier en zonder Sipil,Pengadilan negeri itu secara singkat dan therefor, is summarily make a decision on
hooger beroep, over de genoegzaamheid of tanpa kemungkinan untuk banding,akan whether or not the documents submitted are
ongenoegzaamheid der stukken zal uitspraak mengambil keputusan tentang lengkap atau sufficient and no further appeal is permitted.
doen. tidak lengkapnya surat-surat.
(Gew. 16-338 jo. 17-18) Het huwelijk zal niet Perkawinan tidak boleh dilangsungkan, (Amended by S.16-338 see also 17-18) The
mogen worden voltrokken, voor den tienden sebelum hari kesepuluh setelah hari marriage is not take place prior to the tenth
dag na dien der afkondiging, die dag zelf niet pengumuman, di mana hari itu sendiri tidak day following the announcement, not
daaronder begrepen (Bw. 52, 57, 71-6o, 99; Civ. termasuk. Jika ada alasan penting Kepala including the date of the announcement.
64; cf. noot bij Bw. 42). Pemerintahan Daerah, yang di daerahnya telah (Bw.52, 57, 71-6, 99; Civ.64) The Head of the
dilakukan pemberitahuan kawin, berkuasa Local Government within whose jurisdiction
Het Hoofd van gewestelijk bestuur, binnen memberikan dispensasi dan pengumuman dan the marriage notification is placed may for
wiens ressort de huwelijksaangifte is geschied, waktu tunggu yang diharuskan. Jika significant reasons dispense with the
dispensasi telah diberikan, berita tentang hal requirements relating to the announcement
is bevoegd om uit hoofde van gewichtige
redenen dispensatie te verleenen van de itu harus ditempel secepat-cepatnya pada and prescribed time period. The dispensation
afkondiging en van voorschreven wachttijd. pintu utama gedung yang dimaksud pada granted is immediately be affixed on the main
alinea pertama Pasal 52. Dalam berita tempel entrance of the building, in the manner set out
itu harus disebutkan kapan perkawinan itu in the first paragraph of article 52. The
Van verleende dispensatie geschiedt zoo akan atau dilaksanakan. dispensation is stipulate the date on which the
spoedig mogelijk aanplakking aan de marriage is take place or has already taken
hoofddeur van het gebouw, bedoeld bij het place.
eerste lid van art. 52.
In die aanplakking zal melding worden

gemaakt van het tijdstip, waarop de
huwelijksvoltrekking zal geschieden of is
geschied. (1).
(Gew. S. 01-353 jo. 05-532; 32-42) Het huwelijk Perkawinan harus dilaksanakan di muka (Amended by S.01-353 see also 05-552; 32-42)
zal in het openbaar, in het gebouw, waar de umum, dalam gedung tempat membuat akta The marriage will take place in public, in the
acten van den burgerlijken stand worden Catatan Sipil, di hadapan Pegawai Catatan building where the certificates of the civil
opgemaakt, ten overstaan van den ambtenaar Sipil tempat tinggal salah satu pihak dan registry are produced and before the official of
van den burgerlijken stand der woonplaats dihadapan dua orang saksi, baik keluarga the civil registry in the place of domicile of one
van eene der beide partijen worden maupun bukan keluarga, yang telah mencapai or both parties, and in the presence of two
voltrokken, en in tegenwoordigheid van twee umur dua puluh satu tahun dan berdiam di witnesses, either relatives or strangers, above
getuigen, hetzijn nabestaanden of vreemden, Indonesia. the age of twenty one years, and domiciled in
den ouderdom van een en twintig jaren bereikt Indonesia. (Bw.17v., 53, 83, 92v.,99; BS.13,61v.;
hebbende, en in Indonesie gevestigd (Bw. 17v., Civ.74v.,165)
53, 83, 92v., 99; BS. 13, 61v.; Civ. 74v., 165).
Indien eene der partijen uit hoofde van een Bila salah satu pihak karena halangan yang If one of the parties is prevented from
behoorlijk bewezen wettig beletsel, verhinderd terbukti cukup sah, tidak dapat pergi ke attending the marriage in the aforementioned
wordt zich naar het gemelde gebouw te gedung tersebut, perkawinan boleh building and can demonstrate a legitimate
begeven, zal het huwelijk kunnen worden dilangsungkan dalam sebuah rumah khusus di reason for same, the marriage may take place
voltrokken in een bijzonder huis binnen het daerah Pegawai Catatan Sipil yang in a special house within the jurisdiction of the
16
www.KUHPer.com
ressort van den ambtenaar van den bersangkutan. Jika terjadi hal yang demikian, official of the civil registry. In such
burgerlijken stand. maka dalam akta perkawinan harus circumstances, the marriage certificate is
dicantumkan sebab-sebab terjadinya. Penilaian stipulate the reason for the relocation of the
tentang sah tidaknya halangan tersebut dalam venue. *27 The decision as to whether or not
Bij de huwelijks-acte zal, in dat geval, worden
melding gemaakt van de corzaak welke pasal ini, diserahkan kepada Pegawai Catatan the reason is acceptable is at the discretion of
daartoe heeft aanleiding gegeven. Sipil itu. the official of the Civil Registry. (Bw.99; BS.62)
De beoordeeling der wettigheid van het

beletsel, in dit artikel vermeld, wordt aan den
ambtenaar van den burgerlijken stand
overgelaten (Bw. 99; BS. 62).
De aanstaande echtgenooten zijn verpligt bij Kedua calon suami istri harus datang secara The prospective spouses is appear in person
de voltrekking van hun huwelijk in persoon pribadi menghadap Pegawai Catatan Sipil itu. before the official of the civil registry at the
voor den ambtenaar van den burgerlijken execution of the marriage. (S.47-137 art.2*)
stand te verschijnen (S. 47-137 art. 2* achter
Bw. in deze verzam).
Het zal aan den Gouverneur-generaal vrijstaan Jika ada alasan-alasan penting. Presiden The Governor General may for substantial
om, uit hoofde van gewigtige redenen, aan berkuasa untuk mengizinkan pihak-pihak reasons, allow the parties to execute the
partijen te vergunnen het huwelijk door eenen yang bersangkutan melangsungkan marriage by proxy pursuant to a specific
bijzonderen bij authentieke acte perkawinan mereka dengan menggunakan authentic power of attorney. If the authorizer
gevolmachtigde te mogen voltrekken. seorang wakil yang khusus diberi kuasa penuh has legally entered into matrimony with
dengan akta otentik. Bila pemberi kuasa itu, another individual prior to the execution of the
Indien de lastgever, voor dat het huwelijk sebelum perkawinan dilaksanakan, telah marriage, then the marriage, executed by
voltrokken is, wettiglijk met eenen anderen kawin dengan orang lain secara sah, maka proxy, is regarded as not having taken place.
persoon mogt zijn in den echt getreden, zal het perkawinan yang telah berlangsung dengan (Bw.27,29,31,48,54,58,1792v.,1815,1818;BS.12,62
wakil khusus dianggap tidak pernah terjadi. ;Bb.13416, 13603)
huwelijk, bij eenen gevolmagtigde voltrokken,
als niet geschied beschouwd worden (Bw. 27,
29, 31, 48, 58, 172v., 1815, 1818; BS. 12, 61; Bb.
13416, 13606).
De aanstaande echtegenooten zullen, ten Kedua calon suami istri, di hadapan Pegawai The prospective spouses, is, before the official
overstaan van den ambtenaar van den Catatan Sipil dan dengan kehadiran para saksi, of the civil registry and in the presence of
burgerlijken stand en in tegenwoordigheid der harus menerangkan bahwa yang satu witnesses, declare, that they accept each other
getuigen, moeten verklaren, dat zij elkander menerima yang lain sebagai suami atau as spouses, and is faithfully fulfill all legal
aannemen tot echtgenooten, en dat zij istrinya, dan bahwa dengan ketulusan hati obligations applicable to married status. (BS.13,
getrouwelijk alle de pligten zullen vervullen, mereka akan memenuhi kewajiban mereka, 60v.; Civ.75)
welke door de wet aan den huwelijken staat yang oleh undang-undang ditugaskan kepada
verbonden zijn (BS. 13, 60v.; Civ. 75). mereka sebagai suami istri.
Geene godsdienstige plegtigheden zullen Tidak ada upacara keagamaan yang boleh The parties must provide evidence to their
vermogen plaats te hebben, voor dat de diselenggarakan, sebelum kedua pihak religious officials, of the execution of their
partijen aan den bedienaar van hunne membuktikan kepada pejabat agama mereka marriage before the official of the Civil
eeredienst zullen hebben doen blijken, dat het bahwa perkawinan di hadapan Pegawai Registry, prior to any religious ceremony
huwelijk ten overstaan van den ambtenaar van Catatan Sipil telah berlangsung. taking place (Bw.26; Sw.530)
den burgerlijken stand is voltrokken (Bw. 26;
Sw. 530).
Ingeval van overtreding door de ambtenaren Jika terjadi pelanggaran oleh Pegawai Catatan In the event of violation of the provisions of
van den burgerlijken stand, tegen de Sipil atas ketentuan-ketentuan dalam bab ini, this title by the officials of the Civil Registry, a
bepalingen van dezen titel begaan, kunnen die maka selama hal itu tidak diatur dalam aturan monetary fine not exceeding one hundred
ambtenaren, voorzoover daartegen niet bij de undang-undang hukum pidana, para Pegawai guilders, may, to the extent that this is not
wettelijke bepalingen op het Strafregt is itu boleh dihukum oleh Pengadilan Negeri contained in the regulations of the Penal Code,
voorzien, door den raad van justitie worden dengan denda uang yang tidak melebihi be imposed on the officials by the court of
gestraft met eene geldboete, de som van seratus rupiah, tanpa mengurangi hak pihak- justice, without prejudice to the rights of
honderd gulden niet te boven gaande pihak yang berkepentingan untuk menuntut redress of the relevant parties, provided that
behoudens de regtsvordering der ganti rugi, bila ada alasan untuk itu. there are grounds therefor. (Bw.99;BS.28;
belanghebbende partijen tot Civ.156, 192v.; Sw.530; the penal provisions in
schadevergoeding, indien daartoe gronden zijn Bw.82 are revoked by Inv. Sw.3)
(Bw. 99; BS. 28; Civ. 156, 192v.; Sw. 530; de in
Bw. 82 vervatte strafbep. is afgeschaft
ingevolge Inv. Sw. 3).
17
alpha3 Edition
VIJFDE AFDEELING BAGIAN 5 Section 5
Van de huwelijken welke buiten ‘s lands zijn Perkawinan-perkawinan yang Dilaksanakan Concerning marriages executed abroad
voltrokken di Luar Negeri
(Gew. S. 15-299 jo. 642) De buiten ‘s lands Perkawinan yang dilangsungkan di luar (Amended by S.15-299 see also 642) Marriages
hetzij tusschen Nederlandsche onderdanen negeri, baik antara sesama warga negara executed abroad between either Dutch citizens,
onderling, hetzij tusschen deze en anderen Indonesia, maupun antara warga negara or Dutch citizens and foreigners, is valid, if
aangegane huwelijken zijn van waarde, indien Indonesia dengan warga negara lain, adalah they are executed in the format customary in
dezelve voltrokken zijn naar den vorm welke sah apabila perkawinan itu dilangsungkan the country where the marriage took place,
gebruikelijk is in het land, waar de voltrekking menurut cara yang biasa di negara tempat and the spouses, who are Dutch citizens, have
heeft plaats gehad, en de echtgenooten, die berlangsungnya perkawinan itu, dan suami not acted in contravention of the provisions of
Nederlandsche onderdanen zijn, niet hebben istri yang warga negara Indonesia tidak the first section of this title. (AB.3, 16,18;
gehandeld tegen de bepalingen in de eerste melanggar ketentuan-ketentuan tersebut Bw.27v.,52v.; BS.63;Civ.170)
afdeeling van dezen titel vermeld (AB. 3, 16, dalam bagian 1 Bab ini.
18; Bw. 27v., 52v.; BS. 63; Civ. 170).
Binnen het jaar na de terugkomst der Dalam waktu satu tahun setelah kembalinya Within one year after the return of the spouses
echtgenooten op het grondgebied van suami istri ke wilayah Indonesia, akta tentang to Indonesia, the marriage certificate, executed
Indonesie, zal de acte van huwelijks- perkawinan mereka di luar negeri harus abroad, shall be copied in the public marriage
voltrekking, buiten ‘s lands aangegaan, in het didaftarkan dalam daftar umum perkawinan register of their place of domicile. (Bw.4v., 91,
openbaar huwelijks-register van hunne di tempat tinggal mereka. 152; BS.1v., 63; Civ.171)
woonplaats moeten worden overgeschreven
(Bw. 4v., 91, 152; BS. 1v., 63; Civ. 171).
ZESDE AFDEELING BAGIAN 6 Section 6
Van de nietigheid des huwelijks Batalnya Perkawinan Concerning the annulment of the marriage
De nietigheid eens huwelijks kan allen door Batalnya suatu perkawinan hanya dapat A marriage can only be annulled by a judge.
den regter worden uitgesproken (Bw. 70). dinyatakan oleh Hakim. (Bw.70)
De nietigverklaring van een huwelijk, in strijd Batalnya suatu perkawinan yang dilakukan The annulment of a marriage which breaches
met art. 27 aangegaan, kan worden gevorderd bertentangan dengan Pasal 27, dapat dituntut article 27, may be sought by an individual who
door dengene die met een der echtgenooten oleh orang yang karena perkawinan has been bound in matrimony to one of the
door vroeger huwelijk is verbonden, door de sebelumnya terikat dengan salah seorang dan spouses, by the spouses themselves, by the
echtgenooten zelve, door de bloedverwanten suami istri itu, oleh suami istri itu sendiri, oleh blood relatives who are in the ascending line,
in de opgaande linie, door alle degenen die bij keluarga sedarah dalam garis ke atas, oleh by those who will benefit from the annulment
de verklaring der nietigheid belang hebben, en siapa pun yang mempunyai kepentingan declaration, and by the prosecution counsel.
door het openbaar ministerie. dengan batalnya perkawinan itu, dan, oleh The validity of a marriage is established prior
Kejaksaan. Bila batalnya perkawinan yang to its annulment taking place (Bw.60-65, 83,
Indien de nietigheid van het vroegere huwelijk terdahulu dipertanyakan, maka terlebih 93v., 493v.; Civ.184, 188v., 190)
wordt staande gehouden, zal de dahulu harus diputuskan ada tidaknya
bestaanbaarheid of onbestaanbaarheid van dat perkawinan terdahulu itu.
huwelijk voorag moeten beslist worden (Bw.
60-65, 83, 93v., 493v.; Civ. 184, 188v., 190).
De wettigheid eens huwelijks, zonder de vrije Keabsahan suatu perkawinan yang The validity of a marriage to which one or both
toestemming der beide echtgenooten, of ook berlangsung tanpa persetujuan bekas kedua spouses have not willingly consented may only
van een van hen aangegaan, kan alleen worden suami istri atau salah seorang dari mereka, be disputed by the spouse/spouses who have
tegengesproken door de echtgenooten, of door hanya dapat dibantah oleh suami istri itu, atau not willingly consented In the event that an
dengene van hen, wiens toestemming niet vrij oleh salah seorang dari mereka yang individual, to whom one is married , has erred,
is geweest. memberikan persetujuan secara tidak bebas. then the validity of the marriage may only be
disputed by the spouse, who has been misled
by such error. In all cases indicated in this
Wanneer er dwaling heeft plaats gehad in den Bila telah terjadi kekhilafan tentang diri orang
persoon, met wien men gehuwd is, kan de yang dikawini, keabsahan perkawinan itu article, an individual shall not be permitted to
wettigheid alleen worden betwist door hanya dapat dibantah oleh suami atau istri file for annulment, if the spouses have been
dengene der echtgenooten, die in dwaling yang telah khilaf itu. Dalam hal-hal tersebut living together for a continuous period of three
gebragt is. dalam pasal ini, tuntutan akan pembatalan months, effective from the time the spouse
suatu perkawinan tidak boleh diterima, bila obtains his or her freedom, or the error is
discovered. (Bw.28, 58,61-3 and 4, 62,63-
In alle de gevallen bij dit art. voorkomende, is telah terjadi tinggal serumah terus-menerus
selama tiga bulan sejak si suami atau istri 2,65,83,901;Civ.180v.)
men in den eisch tot nietigverklaring niet
ontvankelijk, wanneeer er eene aanhoudende mendapat kebebasan, atau sejak mengetahui
zamenwoning gedurende den tijd van drie kebebasannya.
18
www.KUHPer.com
maanden heeft plaats gehad, sedert dat de

echtgenoot zijne volkomene vrijheid bekomen
heeft, of de dwaling door hem ontdekt is (Bw.
28, 58, 61-3o’en 4o, 62, 63-2o, 65, 83, 901; Civ.
180v).
Wanneer een huwelijks is aangegaan door Bila perkawinan dilakukan oleh orang yang If a marriage is entered into by an individual
iemand die, uit hoofde van gebrek aan karena cacat mental ditaruh di bawah who has been placed under guardianship due
verstandelijke vermogens, is onder curatele pengampuan, keabsahan perkawinan itu to mental incapacity, then the validity of the
gesteld, kan de wettigheid des huwelijks hanya boleh dibantah oleh bapaknya, ibunya marriage may be disputed by his or her father,
worden betwist door deszelfs vader, moeder dan keluarga sedarah dalam garis ke atas, mother and other blood relatives who are in
en andere bloedverwanten in de opgaande saudara laki-laki dan perempuan, paman dan the ascending line, brothers, sisters, uncles and
linie, broeders, zusters, ooms en moeijen, bibinya, demikian pula oleh pengampuannya, aunts, the guardian, and finally by the
mitsgaders door den curator, en eindelijk door dan akhirnya oleh Kejaksaan. prosecution counsel. Following termination of
het openbaar ministerie. the guardianship, annulment may be sought
Setelah pengampuan itu dicabut, pembatalan only by that spouse placed under
Na de opheffing der curatele, kan de nietigheid perkawinan hanya boleh dituntut oleh suami guardianship, provided always, that he or she
alleen worden ingeroepen door den echtgenoot atau istri yang telah ditaruh di bawah may not do so if both spouses have been living
die onder curatele was gesteld, en is ook deze pengampuan itu, tetapi tuntutan ini pun tidak together for a period of six months following
date of termination of guardianship. (Bw. 28,
daartoe niet ontvankelijk, na eene dapat diterima bila kedua suami istri telah
zamenwoning van zes maanden, te rekenen tinggal bersama selama enam bulan, terhitung 61-3, 62, 63-2, 65,83,433v., 447,460; Civ.180)
van de intrekking der curatele (Bw. 28, 61-3o, dari pencabutan pengampuan itu.
62, 63-2o, 65, 83, 433v., 447, 460; Civ. 180).
Indien een huwelijk is aangegaan door een Bila perkawinan dilakukan oleh orang yang If a marriage has been entered into by an
persoon, welke den bij art. 29 vereischten belum mencapai umur yang disyaratkan individual, who has not reached the required
ouderdom niet bereikt had, zal de dalam Pasal 29, maka pembatalan perkawinan age as stipulated in article 29, then the
nietigverklaring kunnen worden gevraagd, het itu boleh dituntut, baik oleh orang yang belum annulment may be *30 requested, either by the
zij door dien echtgenoot, het zij door het cukup umur itu, maupun oleh Kejaksaan. spouse who has not reached the required age,
openbaar ministerie. Namun keabsahan perkawinan itu tidak dapat or by the prosecution counsel. The validity of
dibantah: the marriage, however, cannot be disputed for
De wettigheid des huwelijks zal nogtans niet the following reasons: 1. if, on the date the
kunnen worden betwist 1. bila pada hari tuntutan akan pembatalan itu annulment is filed for, the spouse or spouses
diajukan, salah seorang atau kedua suami istri have reached the required age; 2. if the wife,
even though she has not reached the required
1o. wanneer op den dag der regtsvordering tot telah mencapai umur yang disyaratkan;
age, becomes pregnant prior to the date of
nietigverklaring de echtgenoot of echtgenooten filing for annulment. (Bw.61-4, 62, 63-2, 65, 83;
den vereischten ouderdom hebben bereikt; 2. bila istri, kendati belum mencapai umur Civ.184v.,190)
yang disyaratkan. telah hamil sebelum
tuntutan diajukan.
2o. wanneer de vrouw, den vereischten
ouderdom niet hebbende bereikt, voor den dag
der regtsvordering zwanger is (Bw. 61-4o, 62,
63-2o, 65, 83; Civ. 184v., 190).
De nietigheid van alle huwelijken, aangegaan Semua perkawinan yang dilakukan dengan The annulment of all marriages, entered into in
met overtreding der bepalingen in art. 30, 31, melanggar ketentuan-ketentuan dalam pasal- violation of the provisions of articles 30, 31, 32
32 en 33 vervat, kan worden ingeroepen, het zij pasal 30, 31, 32 dan 33, boleh dimintakan and 33, may be sought, either by the spouses
door de echtgenooten zelve, het zij door hunne pembatalan, baik oleh suami istri itu sendiri, themselves, or by their parents or blood
ouders of bloedverwanten in de opgaande maupun oleh orang tua mereka atau keluarga relatives in the ascending line, or by anyone
linie, het zij door allen die daarbij belang sedarah mereka dalam garis ke atas, atau oleh who has a beneficial interest in such
hebben, het zij eindelijk door het openbaar siapa pun yang mempunyai kepentingan annulment, or by the prosecution counsel.
ministerie (Bw. 61-4o, 62, 63-2o, 65, 83, 93; Civ. dengan pembatalan itu, ataupun oleh (Bw.61-4, 62, 63-2,65,83,93; Civ.184)
184). Kejaksaan.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421, 456) Wanneer een Bila suatu perkawinan dilaksanakan tanpa izin (Amended by S.27-31 see also 390, 421, 456) If a
huwelijk is aangegaan zonder toestemming bapak, ibu, kakek, nenek, wali atau wali marriage is concluded without the consent of
van den vader, de moeder, de grootouders, pengawas, maka dalam hal izin harus the father, mother, grandparents, guardian or
den voogd of den toezienden voogd, zal diperoleh ataupun wali harus didengar supervisory guardian, or without the consent
deszelfs nietigverklaring, in de gevallen, menurut pasal-pasal 36, 37, 38, 39 dan 40, or hearing of the guardian as required under
waarin de toestemming, of wel het verhoor pembatalan perkawinan hanya boleh dituntut articles 35, 36, 37, 38, 39 and 40, an annulment
van den voogd, volgens art. 35, 36, 37, 38, 39 en oleh orang yang harus diperoleh izinnya atau may only be sought by those whose consent or
40 vereischt wordt, alleen kunnen gevorderd harus didengar menurut undang-undang. hearing is necessary in accordance with the
worden door degenen wier toestemming of law. The application for annulment is not be
verhoor, volgens de wet, noodzakelijk is filed by blood relatives, whose consent is
Para keluarga sedarah yang izinnya
geweest. disyaratkan tidak lagi boleh menuntut required, if the marriage has been expressly or
pembatalan perkawinan, bila secara diam- impliedly approved by them, or if six months
19
alpha3 Edition
De regtsvordering tot nietigverklaring kan diam, atau perkawinan itu telah berlangsung has passed without any opposition by them,
door de bloedverwanten, wier toestemming enam bulan tanpa bantahan apa pun dan from the time that they have become aware of
vereischt wert, niet worden aangevangen, mereka terhitung sejak saat mereka the marriage. With respect to a marriage
wanneer het huwelijk door hen uitdrukkelijk mengetahui perkawinan itu. concluded outside Indonesia, it must not be
of stilzwijgend is goedgekeurd, of wanneer zes assumed that the blood relatives are aware of
maanden zonder tegenspraak van hunne zijde Mengenai perkawinan yang dilangsungkan di the marriage in circumstances where the
verloopen zijn, sedert het tijdstip waarop zij luar negeri, pengetahuan tentang spouses have failed to have the marriage
van het huwelijk hebben kennis gedragen. berlangsungnya perkawinan itu tidak boleh certificate copied in the public registers, in
dianggap ada, selama suami istri itu tetap Ialai accordance with the provisions of article 84.
(Bw,35v., 61-1, 62, 63-1, 83v., 95v., 901; S.27-31
Ten aanzien van huwelijken buiten Indonesie untuk mendaftarkan akta pelaksanaan
aangegaan, wordt die kennis niet perkawinan sesuai dengan ketentuan Pasal 84. transitory provisions 1*; Civ.182v.)
voorondersteld, zoo lang de echtgenooten,
zullen zijn in gebreke gebleven om de acte van
huwelijksvoltrekking, overeenkomstig de
voorschriften van art. 84, in de openbare
registers te doen overschrijven (Bw. 35v., 61-
1o, 62, 63-1o, 83v., 95v., 901; S. 27-31 overg.bep.
1*; Civ. 182v).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De nietigheid van Perkawinan yang dilangsungkan tidak (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
een huwelijk, hetwelkniet ten overstaan van dihadapan Pegawai Catatan Sipil yang annulment of a marriage, which has not taken
den bevoegden ambtenaar van den berwenang dan tanpa kehadiran sejumlah place before the authorized official of the civil
burgerlijken stand, en in tegenwoordigheid saksi yang disyaratkan, dapat dimintakan registry and in the presence of the required
van het vereischte getal getuigen, must pembatalannya oleh suami istri itu, oleh number of witnesses, may be sought by the
voltrokken, kan worden ingeroepen door de bapak, ibu, dan keluarga sedarah lainnya spouses, by the father, mother and other blood
echtgenooten, door den vader, de moeder en dalam garis ke atas, dan juga oleh wali, wali relatives in the upwards line including the
andere bloedverwanten in de opgaande linie pengawas, dan oleh siapa pun yang guardian, the supervising guardian and by
mitsgaders door den voogd, den toezienden berkepentingan dalam hal itu, dan akhirnya those who have an interest therein, and finally
voogd, en door allen die daarbij belang oleh Kejaksaan. by the prosecution counsel. In the event of
hebben, en eindelijk door het openbaar breach of the provisions of article 76 regarding
ministerie. the competency of the witnesses, annulment
Jika terjadi pelanggaran terhadap Pasal 76,
sejauh mengenai keadaan saksi-saksi, maka needs not be obligatory, but the decision as to
In geval van overtreding van art. 76, voor zoo perkawinan itu tidak mutlak harus batal; whether or not annulment will take place shall
veel de hoedanigheid der getuigen betreft, is Hakimlah yang akan mengambil keputusan be made by the judge taking the circumstances
het huwelijk niet noodwendig nietig, maar zal menurut keadaan. into account. In the event that there shall
de regter naar de omstandigheden beslissen. physical evidence of a married status, and a
certificate of marriage instituted before an
Bila tampak jelas adanya hubungan selaku official of the civil registry, shall presented,
Wanneer er uiterlijk bezit van den huwelijken suami istri, dan dapat pula diperlihatkan akta then the spouses may not be permitted, in
staat aanwezig is, en er eene acte van perkawinan yang dibuat di hadapan Pegawai accordance with this article, to seek annulment
huwelijksvoltrekking, ten overstaan van eenen Catatan Sipil, maka suami istri itu tidak dapat of this marriage. (Bw.76v., 83, 99v.; BS.13;S.27-
ambtenaar van den burgerlijken stand diterima untuk minta pembatalan perkawinan 31 transitory provisions 1*; Civ.191, 196)
verleden, vertoond wordt, zijn de mereka menurut pasal ini.
echtgenooten niet ontvankelijk om, tengevolge
van dit art., de nietigheid des huwelijks te
vragen (Bw. 76v., 83, 99v.; BS. 13; S. 27-31
ov.bep 1*; Civ. 191, 196).
In alle de gevallen waarin, overeenkomstig art. Dalam segala hal di mana sesuai dengan pasal- In any of the circumstances, in which,
86, 90 en 92, eene regtsvordering tot pasal 85, 90 dan 92 suatu tuntutan hukum according to articles 86, 90 and 92, an
nietigverklaring kan worden aangevangen pernyataan batal dapat dimulai oleh orang application for annulment may be filed by the
door degenen die daarbij belang hebben, kan yang mempunyai kepentingan dalam hal itu, interested parties; such application may not be
zulks niet geschieden door de bloedverwanten yang demikian tidak dapat dilakukan oleh filed by relatives in a horizontal line, children
in de zijdlinie, door kinderen uit een ander kerabat sedarah dalam garis ke samping oleh born out of other marriages, or outsiders
huwelijk geboren, of door vreemden, zoo lang anak dari perkawinan lain, atau oleh orang- where both spouses are alive; such application
de echtgenooten beide in leven zijn, doch orang luar, selama suami istri itu kedua- may only by filed only where the applicant has
alleenlijk wanneer zij daarbij een reeds duanya masih hidup, dan tuntutan boleh or will immediately benefit from it. Civ.187)
verkregen of dadelijk belang hebben (Civ. 187). diajukan hanya bila mereka dalam hal itu telah
memperoleh atau akan segera memperoleh
kepentingan.
Na de ontbinding van het huwelijk, is het Setelah perkawinan dibubarkan, Kejaksaan Following the dissolution of the marriage, the
openbaar ministerie niet ontvankelijk de tidak boleh menuntut pembatalannya. prosecution counsel is not permitted to seek
nietigheid daarvan te vragen (Civ. 190). annulment thereof. (Civ.190)
Een huwelijk, hetwelk nietig verklaard is, heeft Suatu perkawinan, walaupun telah dinyatakan A marriage, which has been annulled, has the
niettemin alle deszelfs burgerlijke gevolgen, batal, mempunyai segala akibat perdatanya, same civil consequences, for the spouses as
20
www.KUHPer.com
zoowel ten opzigte der echtgenooten, als van baik terhadap suami isteri, maupun terhadap well as the children as if the marriage was
de kinderen, wanneer hetzelve te goeder trouw anak-anak mereka, bila perkawinan itu entered into in good faith by both spouses
door beide de echtgenooten is aangegaan (Bw. dilangsungkan dengan itikad baik oleh kedua (Bw.27v. 86v.97v; Civ.201)
27v., 86v., 97; Civ. 201). suami isteri itu.
Wanneer de goede trouw alleenlijk bestaat aan Bila itikad baik hanya ada pada salah seorang If good faith only exists on the part of one of
de zijde van een der echtgenooten, heeft het dan suami isteri, maka perkawinan itu hanya the spouses, then the marriage shall have no
huwelijk geene burgerlijke gevolgen, dan mempunyai akibat-akibat perdata yang civil consequences with the exception of those
alleen ten voordeele van dien echtgenoot en menguntungkan pihak yang beritikad baik itu that benefit that spouse and the children
van de kinderen, uit het huwelijk gesproten. dan bagi anak-anak yang lahir dan resulting out of the marriage. The spouse who
perkawinan itu. Suami atau isteri yang has acted in bad faith, may be found liable for
De echtgenoot, die in de kwade trouw heeft beritikad buruk boleh dijatuhi hukuman costs, damages and interest with respect to the
verkeerd, kan tot vergoeding van kosten, mengganti biaya, kerugian dan bunga other party. (Bw. 97; Civ.202)
terhadap pihak yang lain.
schaden en interessen, jegens den anderen
verwezen worden (Bw. 97;Civ. 202).
In de gevallen van de twee voorgaande artt., Dalam ha! tersebut dalam dua pasal yang lalu, In the events described in the two previous
houdt het huwelijk op burgerlijke gevolgen te perkawinan itu berhenti mempunyai akibat- articles, the marriage ceases to have civil
hebben, te rekenen van den dag waarop akibat perdata, terhitung sejak hari consequences, commencing from the date the
hetzelve bij vonnis is nietig verklaard. perkawinan itu dinyatakan batal. marriage is annulled.
De nietigheid eens huwelijks kan aan de regten Batalnya suatu perkawinan tidak boleh The annulment of a marriage does not
van derden geen nadeel toebrengen, wanneer merugikan pihak ketiga, bila dia telah berbuat prejudice the rights of third parties who have
deze te goeder trouw met de echtgenooten dengan itikad baik dengan suami istri itu. acted in good faith towards the spouses.
hebben gehandeld.
Geen huwelijk is nietig in geval van Tiada suatu perkawinan pun yang harus batal No marriage is annulled in the event of breach
overtreding der bepalingen van art. 34, 42, 46, bila terjadi pelanggaran terhadap ketentuan- of the provisions of articles 34, 42, 46, 52 and
52 en 75, of indien, buiten hetgeen bij art. 77 is ketentuan pasal-pasal 34,42,46,52, dan 75, atau, 75, or, with the exception of the provisions of
voorgeschreven, het huwelijk niet openlijk in kecuali apa yang diatur dalam Pasal 77, bila article 77, in the event that the marriage does
het gebouw, waar de acten van den perkawinan itu dilangsungkan tidak di muka not take place in the building in which the civil
burgerlijken stand worden opgemaakt, is umum dalam gedung tempat akta-akta registry deeds are prepared. In these events the
voltrokken geworden. Catatan Sipil dibuat. Dalam hal-hal itu provisions of article 82 will apply to the
berlakulah ketentuan Pasal 82 bagi Pegawai- officials of the civil registry. (Civ.192)
In die gevallen is de bepaling van art. 82 op de pegawai Catatan Sipil.
ambtenaren van den burgerlijken stand van
toepassing. (Civ. 192).
(Ing. S. 37-595, iwtr. 1 Jan ‘39) De Pembatalan suatu perkawinan oleh Pengadilan (Amended by S.37-595, effective as January 1,
nietigverklaring van een huwelijk wordt op atas tuntutan Kejaksaan di Pengadilan tersebut 1939) Upon request by the prosecution counsel
vordering van het openbaar ministerie bij het harus didaftar dalam daftar perkawinan yang at the legal board which has granted the
rechtscollege, dat de nietigverklaring heeft sedang berjalan oleh Pegawai Catatan Sipil annulment, the annulment is recorded in the
uitgesproken, door den ambtenaar van den tempat perkawinan itu dilangsungkan, dengan current marriage register at the location of the
burgerlijken stand ingeschreven in de cara yang sesuai dengan alinea pertama Pasal execution of the marriage, in accordance with
loopende huwelijks-registers van de plaats, 64 Reglemen tentang Catatan Sipil untuk the provisions of the first paragraph of article
waar het huwelijks is voltrokken, met golongan Eropa atau alinea pertama Pasal 72 64 of the Regulation regarding the keeping of
overeenkomstige toepassing van het eerste lid Reglemen yang sama untuk golongan registers of the Civil Registry for Europeans as
van art. 64 van het Reglement op het houden Tionghoa. Tentang pendaftaran itu harus well as the first paragraph of article 72 of the
der registers van den burgerlijken stand voor dibuat catatan pada margin akta perkawinan. corresponding Regulation for Chinese. The
de Europeanen dan wel van het eerste lid van record shall be noted in the margin of the
art. 72 van het overeenkomstige Reglement Bila perkawinan itu berlangsung di luar marriage certificate. In the event that the
voor de Chineezen. Van die inschrijving wordt Indonesia, maka pendaftarannya dilakukan di marriage is executed outside Indonesia, the
melding gemaakt op den kant der Jakarta. recording will take place in Jakarta.
huwelijsakte.
Is het huwelijk buiten Indonesie voltrokken,

dan geschiedt de inschrijving de Djakarta.
ZEVENDE AFDEELING BAGIAN 7 Section 7
Van het bewijs van het bestaan des huwelijks Bukti Adanya Suatu Perkawinan Concerning evidence of the existence of a
marriage
21
alpha3 Edition
Het bestaan van een huwelijk kan niet anders Adanya suatu perkawinan tidak dapat The existence of a marriage can only be proven
worden bewezen dan door de acte van deszelfs dibuktikan dengan cara lain daripada dengan by the deed of its execution, recorded in the
voltrekking, in de registers van den akta pelaksanaan perkawinan itu yang registers of the Civil Registry, with the
burgerlijken stand ingeschreven, behoudens de didaftarkan dalam daftar-daftar Catatan Sipil, exception of those circumstances described in
gevallen bij de volgende artt. voorzien (Bw. 4, kecuali dalam hal-hal yang diatur dalam pasal- the following articles.
92; BS. 1, 7, 61; Civ. 194; S. 47-64 art. 5). pasal berikut. (Bw.4,92;BS.1,7,61;Civ.194;S.47-64 article 5)
Wanner het blijkt dat er geene registers hebben Bila ternyata bahwa daftar-daftar itu tidak If it appears that there have never been any
bestaan, of dat dezelve zijn verloren geraakt, of pernah ada, atau telah hilang, atau akta registers, or that these were lost, or that the
ook dat de huwelijks-acte daaraan ontbreekt, perkawinan itu tidak terdapat di dalamnya, marriage certificate is missing from the
wordt de genoegzaamheid der bewijzen van maka penilaian tentang cukup tidaknya bukti- register, then the sufficiency of the evidence
het bestaan des huwelijks ter beoordeeling van bukti tentang adanya perkawinan diserahkan regarding the existence of the marriage will be
den regter overgelaten, mits er een uiterlijk kepada Hakim, asalkan kelihatan jelas adanya decided upon by the judge, provided there is
bezit van den huwelijken staat aanwezig zij hubungan selaku suami isteri. physical evidence of the marriage. (Bw.13;
(Bw. 13; BS. 27; S. 47-64 art. 5*). BS.27;S.47-64 art.5*)
De wettigheid van een kind kan, uit hoofde Keabsahan seorang anak yang tidak dapat Failure to present the marriage certificate of
van het gebrek van het vertoonen der trouw- memperlihatkan akta perkawinan orang the deceased parents is no ground for
acte zijner overledene ouders, niet worden tuanya yang sudah meninggal, tidak dapat disputing the legitimacy of a child if such child
betwist, indien hetzelve het uiterlijk bezit heeft dibantah, bila dia telah memperlihatkan demonstrates his knowledge of his status and
van zijnen staat, overeenkomstig zijne kedudukannya sebagai anak sesuai dengan if the parents have lived together openly as
geboorte-acte, en de ouders openlijk als man akta kelahirannya, dan orang tuanya telah man and wife. (Bw.250, 261v.; Civ.197)
en vrouw hebben geleefd (Bw. 250, 261v.; Civ. hidup secara jelas sebagai suami-isteri.
197).
VIJFDE TITEL BAB V Chapter V
Van de regten en verpligtingen der HAK DAN KEWAJIBAN SUAMI ISTERI Concerning the rights and obligation of the
echtgenooten spouses
De echtgenooten zijn elkander wederkeering Suami isteri wajib setia satu sama lain, saling The spouses owe a duty to one another to
getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd menolong dan saling membantu. assist and support, and to be faithful to each
(Bw. 140, 145v., 193, 225, 227, 237; Sw. 304; other. (Bw.140, 145v., 193, 225, 227, 237;Sw.304;
Civ.212). Civ.212)
De echtgenooten verbinden zich over en Suami isteri, dengan hanya melakukan The spouses commit themselves , by the single
weder, door de enkele deed des huwelijks, perkawinan, telah saling mengikatkan diri act of marriage, to support and raise their
hunne kinderen te onderhouden en op te untuk memelihara dan mendidik anak mereka. children. (Bw.109, 145v.,
voeden (Bw. 109, 145v., 193, 214, 230, 293, 318, 193,214,230,293,318,320v., 1097, 1601i; Sw.304;
320v., 1097, 1601i; Sw. 304; Civ. 203). Civ.213)
De man is het hoofd der echtvereeniging (Bw. Setiap suami adalah menjadi kepala persatuan A husband is the head of the matrimonial
124, 140). perkawinan. Sebagai kepala, ia wajib memberi union. (Bw.124, 140) In this capacity he shall
bantuan kepada isterinya atau tampil lend his assistance to his wife in court, or shall
Als zoodanig verleent hij aan zijne vrouw untuknya di muka Hakim, dengan mengingat appear there on her behalf, subject to the
bijstand in regten, of verschijnt aldaar voor pengecualian-pengecualian yang diatur di exceptions described herein. (Bw.110v.;
haar, behoudens de uitzonderingen hierna bawah ini. Dia harus mengurus harta Civ.213) He shall manage his wife's personal
kekayaan pribadi si isteri, kecuali bila assets, unless otherwise stipulated.
omschreven (Bw. 110v.; Civ. 213).
disyaratkan yang sebaliknya. Dia harus (Bw.140,194,215,244; Aut.3;LN.53-86 art.6) He
mengurus harta kekayaan itu sebagai seorang shall manage the assets as a proper head of the
Hij bestuurt de goederen aan de vrouw kepala keluarga yang baik, dan karenanya household, and shall be responsible for any
persoonlijk toebehoorende, ten zij het bertanggung jawab atas segala kelalaian dalam failure to do so. (Bw.195) He shall not dispose
tegendeel zij bedongen (Bw. 140, 194, 215, 244, pengurusan itu. Dia tidak diperkenankan of or encumber the immovable assets, without
Aut. 3; LN. 53-86 art. 6). memindahtangankan atau membebankan the cooperation of his wife. (Civ.1428)
harta kekayaan tak bergerak isterinya tanpa
Hij moet die goederen als een goed huisvader persetujuan si isteri.
beheeren, en is voor alle verzuim in dat beheer
verantwoordelijk (Bw. 195).
Hij vermag hare onroerende goederen, zonde

hare medewerking, niet te vervreemden of te
bezwaren (Civ. 1428).
22
www.KUHPer.com
De vrouw is aan haren man gehoorzaamheid Setiap isteri harus patuh kepada suaminya. Dia A wife shall obey her husband. (Bw.140;
verschuldigd (Bw. 140; Civ. 213). wajib tinggal serumah dengan suaminya dan Civ.213) She is obligated to live with her
mengikutinya, di mana pun dianggapnya husband, and shall follow him, wherever he
perlu untuk bertempat tinggal. deems fit to reside. (Bw.21,140,211v.,242;
Zij is verpligt met den man zamen te wonen,
en hem overal te volgen, waar hij dienstig Civ.214)
oordeelt zijn verblijf te houden (Bw. 21, 140,
211v., 242; Civ. 214).
De man is verpligt zijne vrouw bij zich te Setiap suami wajib menerima isterinya di The husband is obligated to accommodate his
ontvangen in het huis hetwelk hij bewoont rumah yang ditempatinya. Dia wajib wife in the house that he occupies. (Bw.21) He
(Bw. 21). melindungi isterinya, dan memberinya apa is obligated to protect her, and to provide her
saja yang perlu, sesuai dengan kedudukan dan with necessities, in accordance with his
kemampuannya. position and capacity. (Bw.193,213,225v.,237;
Civ.214)
De vrouw, al is zij zelfs buiten gemeenschap Seorang isteri, sekalipun ia kawin di luar harta A wife, who entered into marriage on the basis
van goederen getrouwd, of van goederen bersama, atau dengan harta benda terpisah, that her own properties separate from those of
gescheiden, kan, zonder bijstand van haren tidak dapat menghibahkan, her husband or those held in common with
man in de acte, of zonder zijne schriftelijke memindahtangankan, menggadaikan, that of her husband, shall not give away,
toestemming, niets geven, vervreemden, memperoleh apa pun, baik secara cuma-cuma dispose of, encumber, acquire, whether for free
verpanden, verkrijgen, het zij voor niet, het zij maupun dengan beban, tanpa bantuan suami or pursuant to an encumbrance without the
onder eenen bezwarenden titel. dalam akta atau izin tertulis. assistance of her husband set out in the deed.
Indien de man zijne vrouw heeft gemagtigd Sekalipun suami telah memberi kuasa kepada Notwithstanding that the husband has
om zekere acte of verbindtenis aan te gaan, is isterinya untuk membuat akta atau perjanjian authorized his wife to execute a specific deed
de vrouw daardoor niet geregtigd om, zonder tertentu, si isteri tidaklah berwenang untuk or agreement, the wife is not entitled , to
uitdrukkelijke toestemming van den man, menerima pembayaran apa pun, atau memberi receive any payment or provide any discharge
eenige betaling te ontvangen, of daarvoor pembebasan untuk itu tanpa izin tegas dari thereof pursuant to such deed or agreement,
kwijting te geven (Bw. 109, 112v., 115v., 118, suami. without the express consent of the husband.
125, 194, 896, 1006, 1046, 1171, 1330v., 1446, (Bw.109,112v.,115v.,118,125,194,896,1006, 1046,
1454, 1601f, 1676, 1678, 1684, 1702, 1722, 1798; 1171,1330v.,1446,1454,1601f,1676,1678,1684,
Civ. 217). 1702, 1722,1798;Civ.217)
(Gew. S. 26-335 jis. 458, 565, 27-108) Ten Mengenai perbuatan atau perjanjian, yang (Amended S.26-335 see also 458,565,27-108)
opzichte van handelingen of verbintenissen, dibuat oleh seorang isteri karena apa saja yang With respect to acts carried out, or agreements
door de vrouw aangegaan, wegens alles wat menyangkut perbelanjaan rumah tangga biasa executed by the wife, in connection with the
de gewone en dagelijksche uitgaven der dan sehari-hari, juga mengenai perjanjian regular and daily household expenditures
huishouding betreft alsmede ten opzichte van perburuhan yang diadakan olehnya sebagai including any domestic arrangements
arbeidsovereenkomsten, door haar als majikan untuk keperluan rumah tangga, concluded by her as an employer for the
werkgeefster ten behoeve van de huishouding undang-undang menganggap bahwa ia telah benefit of the household, the law presumes
aangegaan, veronderstelt de wet dat zij de mendapat persetujuan dan suaminya. that she has obtained her husband's approval.
bewilliging van haren man heeft bekomen (Bw.1601v. old, 1601a, 1601e, 1601f, 1916;
(Bw. 1601v. oud, 1601a, 1601c, 1601f, 1916; Coop.10)
Coop. 10).
(Gew. S. 38-276) De vrouw kan niet in regten Isteri tidak boleh tampil dalam pengadilan (Amended by S.38-276) A wife may not appear
verschijnen zonder bijstand van haren man, al tanpa bantuan suaminya, meskipun dia kawin in court without the assistance of her husband,
is zij buiten gemeenschap van goederen tidak dengan harta bersama, atau dengan harta notwithstanding that she has been married on
getrouwd, of van goederen gescheiden, of al terpisah, atau meskipun dia secara mandiri the basis that her property is not be held in
oefent zij zelfstandig een beroep uit (Bw. 105, menjalankan pekerjaan bebas. common with that of her husband or that she
113v., 139, 194, 1171; Rv. 815; Civ. 215). has been married pursuant to a pre-nuptial
agreement, or that she has a profession which
is independent of her husband. (Bw.105, 113v.,
139, 194, 1171; Rv.815; Civ.215)
De bijstand van den man is niet noodig: (LN. Bantuan suami tidak diperlukan: The assistance of a husband is not be required
53-86 art. 6, cf. noot Bw. 105; Bw. 1601f). in the following circumstances: (State Gazette
1. bila si isteri dituntut dalam perkara pidana; 53-86 art.6; Bw.1601f)
1o. wanneer de vrouw in strafzaken vervolgd
wordt; 2. dalam perkara perceraian, pisah meja dan 1. if his wife is being prosecuted in a criminal
ranjang, atau pemisahan harta. case;
2o. in eene regtsvordering van echtscheiding,
tot scheiding van tafel en bed, of van goederen 2. in a legal application for divorce, legal
23
alpha3 Edition
(Rv. 819v., 831v., 841; Civ. 216). separation, or separation of assets. (Rv. 819v.,
831v.,841; Civ.216)
Wanneer de man weigert zijne vrouw te Bila suami menolak memberi kuasa kepada If a husband refuses to authorize his wife to
magtigen om eene acte aan te gaan, of om in isterinya untuk membuat akta, atau menolak execute a deed, or to appear in court, she may
regten te verschijnen, kan zij van den raad van tampil di Pengadilan, maka si isteri boleh petition the court of justice at their mutual
justitie van hunne gemeene woonplaats memohon kepada Pengadilan Negeri di domicile for authorization to do so. (Bw.114;
verzoeken daartoe gemagtigd te worden (Bw. tempat tinggi mereka bersama supaya Rv.813v.; Civ.218).
114; Rv. 813v.; Civ. 218). dikuasakan untuk itu.
(Gew. S. 38-276) Eene vrouw, die zelfstandig, Seorang isteri yang atas usaha sendiri (Amended by S.38-276) A wife, who, with the
met de uitdrukkelijke of stilzwijgende melakukan suatu pekerjaan dengan izin express or implied consent of her husband, has
toestemming van haren man, een beroep suaminya, secara tegas atau secara diam-diam, a profession which is independent of her
uitoefent, kan zich te dier zake zonder zijnen boleh mengadakan perjanjian apa pun yang husband, may make any kind of commitment
bijstand verbinden. berkenaan dengan usaha itu tanpa bantuan in connection with such, without her
suaminya. husband's assistance.
Wanneer zij met haren man in gemeenschap is
getrouwd, is ook hij door die handeling Bila ia kawin dengan suaminya dengan In the event that she is married on the basis
verbonden. penggabungan harta, maka si suami juga that her property would be held in common
terikat pada perjanjian itu. Bila si suami with that of her husband, then the husband is
Indien de man zijne toestemming intrekt, is hij menarik kembali izinnya, dia wajib also bound by any commitments made by her.
verpligt die intrekking openlijk bekend te mengumumkan penarikan kembali itu.
maken (Bw. 108, 110, 121, 130, 132, 1330v., If the husband withdraws his consent, he is
1916; Rv. 581; Civ. 220). required to announce such withdrawal
publicly. (Bw. 108, 110, 121, 130, 132, 1330v.,
1916; Rv.581; Civ. 220)
Wanneer de man uit hoofde van afwezigheid Bila si suami, karena sedang tidak ada atau If the husband, due to absence or other
of andere redenen wordt verhinderd om zijne karena alasan-alasan lain, terhalang untuk reasons, is prevented from assisting his wife or
vrouw bij te staan of te magtigen, of een membantu isterinya atau memberinya kuasa, providing her with authorization, or if he has
tegenstrijdig belang heeft, kan de raad van atau bila ia mempunyai kepentingan yang conflicting interests, the court of justice at the
justitie van de woonplaats der echtgenooten berlawanan, maka Pengadilan Negeri di domicile of the spouses may grant her the
haar de bevoegheid verleenen om in regten te tempat tinggal suami isteri itu boleh authority to appear in courts, enter into
verschijnen, verbindtenissen aan te gaan, memberikan wewenang kepada si isteri untuk agreements, manage, and to commit all other
beheer te voeren, en alle andere acten te tampil di muka Pengadilan, mengadakan acts. (Bw.112, 125, 496; Rv.813v.; Civ.221v.)
verrigten (Bw. 112, 125, 496; Rv. 813v.; Civ. 221 perjanjian, melakukan pengurusan, dan
v). membuat akta-akta lain.
Eene algemeene magtiging, zelfs bij Pemberian kuasa umum, pun jika A general authorization, stipulated by
huwelijksche voorwaarden bedongen, is niet dicantumkan pada perjanjian perkawinan, prenuptial agreement, is applies only to the
verder geldig dan met betrekking tot het berlaku tidak lebih daripada yang berkenaan management of a wife's assets. (Bw. 108,
beheer der goederen van de vrouw (Bw. 108, dengan pengurusan harta kekayaan si isteri itu 125,140, 194, 1387,1798; Civ.223)
125, 140, 194, 1387, 1798; Civ. 223). sendiri.
De nietigheid der handeling, gegrond op het Batalnya suatu perbuatan berdasarkan tidak The invalidity of the act, based upon the
ontbreken der magtiging, kan alleen door de adanya kuasa, hanya dapat dituntut oleh si absence of the authorization, may only be
vrouw, den man, of hunne erfgenamen isteri, suaminya atau oleh para ahli waris sought by the wife, the husband, or their heirs.
worden ingeroepen (Bw. 108, 1046, 1331, 1387, mereka. (Bw. 108, 1046, 1331, 1387, 1446, 1451, 1454,
1446, 1451, 1454, 1821; Civ. 225). 1821; Civ.225)
Wanner eene vrouw, na de ontbinding des Bila seorang isteri, setelah pembubaran If, following the dissolution of a marriage, the
huwelijks, eene overeenkomst of acte, in het perkawinan melaksanakan perjanjian atau wife executes an agreement or a deed, partially
geheel of ten deele, heeft ten uitvoer gelegd, akta, seluruhnya atau sebagian, yang telah dia or in full, without the necessary authorization,
welke zij zonder de vereischte magtiging had adakan tanpa kuasa yang disyaratkan, maka she is not entitled to request the cancellation of
aangegaan, is zij onbevoegd om de dia tidak berwenang untuk meminta the agreement or deed. (Bw. 1456)
vernietiging dier overeenkomst of acte te pembatalan perjanjian atau akta itu.
vragen (Bw. 1456).
De vrouw kan zonder bewilliging van haren Isteri dapat membuat wasiat tanpa izin suami. The wife, may without her husband's consent,
man uiterste wilsbeschikkingen maken (Bw. execute wills. (Bw. 895v.; Civ.226, 905)
24
www.KUHPer.com
895v.; Civ. 226, 905).
ZESDE TITEL BAB VI Chapter VI
Van de wettelijke gemeenschap van goederen HARTA BERSAMA MENURUT UNDANG- Concerning legal community property and
en derzelver beheer UNDANG DAN PENGURUSANNYA management
Van de wettelijke gemeenschap van goederen Harta Bersama Menurut Undang-Undang Concerning legal community property
Van het oogenblik der voltrekking des Sejak saat dilangsungkannya perkawinan, From the moment of execution of the marriage,
huwelijks bestaat, van regtswege, algeheele maka menurut hukum terjadi harta bersama it shall arise by law joint marital property
gemeenschap van goederen tusschen de menyeluruh antara suami isteri, sejauh tentang between the spouses to the extent that no other
echtgenooten, voor zoo verre daaromtrent bij hal itu tidak diadakan ketentuan-ketentuan stipulations have been made in the pre-nuptial
huwelijksche voorwaarden geene andere lain dalam perjanjian perkawinan. Harta agreement.
bepalingen gemaakt zijn. bersama itu, selama perkawinan berjalan, tidak
boleh ditiadakan atau diubah dengan suatu Rules regarding community property cannot
De gemeenschap kan, staande huwelijk, niet persetujuan antara suami isteri. be revoked or amended by mutual agreement
door onderlinge overeenkomst der between the spouses for the duration of the
echtgenooten worden opgeheven of gewijzigd marriage. (Bw.126, 139, 149, 153, 180, 186; F.60,
(Bw. 126, 139, 149, 153, 180; 186; F. 60, 62; Civ. 62; Civ.1393, 1395, 1399)
1393, 1395, 1399).
De gemeenschap omvat, wat hare baten Berkenaan dengan soal keuntungan, maka With regards to assets, the joint marital
betreft, alle de roerende en onroerende harta bersama itu meliputi barang-barang property includes all current or future movable
goederen der echtgenooten, zoo wal bergerak dan barang-barang tak bergerak and immovable property of the spouses, and
tegenwoordige als toekomende, ook die welke suami isteri itu, baik yang sudah ada maupun property obtained free of charge, unless the
zij om niet verkrijgen, ten zij de erflater of de yang akan ada, juga barang-barang yang testator or the donor has specified otherwise.
schenker uitdrukkelijk het tegendeel mogt mereka peroleh secara cuma-cuma, kecuali bila (Bw.158; Civ.1401-1408)
hebben bepaald (Bw. 158; Civ. 1401-1408). dalam hal terakhir ini yang mewariskan atau
yang menghibahkan menentukan
kebalikannya dengan tegas.
Zij omvat, wat hare lasten betreft, alle de Berkenaan dengan beban-beban, maka harta With regard to liabilities, the joint marital
schulden, door ieder der echtgenooten, het zij bersama itu meliputi semua utang yang dibuat property includes all debts incurred by the
voor, het zij staande huwelijk, gemaakt (Bw. oleh masing-masing suami isteri, baik sebelum respective spouse either prior to or during the
130v., 163, F. 62; Civ. 1409). perkawinan maupun setelah perkawinan marriage. (Bw.130v., 163, F.62; Civ.1409)
maupun selama perkawinan.
Alle vruchten en inkomsten, mitsgaders winst Semua penghasilan dan pendapatan, begitu All gains and income, including profit and
en verlies, staande huwelijk, komen mede ten pula semua keuntungan-keuntungan dan loss, during the marriage, is also included in
bate en schade der gemeenschap (Bw. 155; Rv. kerugian-kerugian yang diperoleh selama the gains and losses of the community
823j). perkawinan, juga menjadi keuntungan dan property. (Bw.155; Rv.823j)
kerugian harta bersama itu.
De doodschulden, na het overlijden vallende, Semua utang kematian, yang terjadi setelah All debts disclosed after a person's death are
worden door des overledenen erfgenaam seorang meninggal dunia, hanya menjadi assumed only by the deceased's heir(s).
alleen gedragen (Bw. 126-1o, 128). beban para ahli waris dan yang meninggal itu. (Bw.126-1, 128)
Van het beheer der gemeenschap Pengurusan Harta Bersama Concerning the management of the
community property
De man alleen beheert de goederen van de Hanya suami saja yang boleh mengurus harta Only a husband is authorized to manage the
gemeenschap. bersama itu. Dia boleh menjualnya, joint marital property.
memindahtangankannya dan membebaninya
Hij kan dezelve verkoopen, vervreemden en tanpa bantuan isterinya, kecuali dalam hal He may dispose of, sell and encumber it
bezwaren zonder tusschenkomst van de yang diatur dalam Pasal 140. without any intervention by the wife, except in
vrouw, behoudens het geval, bij het derde lid the event stipulated in the third paragraph of
Dia tidak boleh memberikan harta bersama
25
alpha3 Edition
van art. 140 voorzien. sebagai hibah antara mereka yang sama-sama article 140.
masih hidup, baik barang-barang tak bergerak
Hij kan, bij wege van schenking onder de maupun keseluruhannya atau suatu bagian A husband may not grant the property to
atau jumlah yang tertentu dan barang-barang
levenden, niet beschikken, noch over de individuals who are living unless he does so in
onroerende goederen der gemeenschap, noch bergerak, bila bukan kepada anak-anak yang order to afford status to his children of the
over het geheel, of over een bepaald gedeelte lahir dan perkawinan mereka, untuk memberi marriage in the event of their marriage.
of hoeveelheid der roerende goederen, dan suatu kedudukan. Bahkan dia tidak boleh
alleen om aan kinderen, uit hun huwelijk menetapkan ketentuan dengan cara hibah
mengenai sesuatu barang yang khusus, bila He cannot grant a specific movable asset, if he
gesproten, eenen stand te bezorgen.
dia memperuntukkan untuk dirinya hak pakai intends to continue to use it. (Bw.105, 119, 186,
hasil dari barang itu. 320, 434, 903; Aut.3; Civ.1421v.; State Gazette
Hij mag zelfs niet, bij wege van schenking, 53-86, art.6, cf. note Bw. 105)
over een bijzonder stuk roerend goed
beschikken, indien hij zich het vruchtgebruik
daarvan voorbehoudt (Bw. 105, 119, 186, 320,
434, 903; Aut. 3; Civ. 1421v.; LN. 53-86, art. 6,
cf. noot Bw. 105).
Wanner de man afwezig is, of zich in de Bila si suami tidak ada, atau berada dalam In the event of an emergency, if a husband is
onmogelijkheid bevindt om zijnen wil te keadaan tidak mungkin untuk menyatakan absent or is incapable of expressing his wishes,
verklaren en er onverwijlde noodzakelijkheid kehendaknya, sedangkan hal ini dibutuhkan a wife may bind or dispose of the joint marital
bestaat, kan de vrouw de goederen van de segera, maka si isteri boleh mengikatkan atau property upon authorization by the court of
gemeenschap verbinden of vervreemden, na memindahtangankan barang-barang dan harta justice. (Bw. 108, 112,114v.,496; Rv.813v.;
daartoe door den raad van justitie gemagtigd bersama itu, setelah dikuasakan untuk itu oleh Civ.1427)
te zijn (Bw. 108, 112, 114v., 496; Rv. 813v.; Civ. Pengadilan Negeri.
1427).
Van de ontbinding der gemeenschap, en van Pembubaran Gabungan Harta Bersama dan Concerning the dissolution of the joint
het regt om daarvan afstand te doen Hak untuk Melepaskan Diri Padanya marital property and the right to dispose
thereof
De gemeenschap wordt van regtswege Harta bersama bubar demi hukum: The joint marital property will be legally
ontbonden dissolved due to the following:
1. karena kematian;
1o. door den dood; 1. death;
2. karena perkawinan atas izin hakim setelah
2o. door het aangaan van een huwelijk, op suami atau isteri tidak ada; 2. the concluding of a new marriage, with the
verlof van den regter, na afwezigheid van den consent of a judge, following the absence of the
echtgenoot (Bw. 493v); 3. karena perceraian; spouse; (Bw.493v.)
3o. door echtscheiding (Bw. 207 v); 4. karena pisah meja dan ranjang; 3. divorce; (Bw. 207v.)
4o. door scheiding van tafel en bed (Bw. 233v); 5. karena pemisahan harta. 4. legal separation; (Bw.233v.)
5o. door scheiding van goederen (Bw. 186v). Akibat-akibat khusus dan pembubaran dalam 5. separation of assets (Bw.186v.)
hal-hal tersebut pada nomor 2i, 3i, 4i, dan
De bijzondere gevolgen van de ontbinding, in 5ipasal ini, diatur dalam bab-bab yang The special consequences of the dissolution, in
de gevallen bij no. 2, 3, 4 en 5 van dit art. membicarakan soal ini. the events set out in numbers 2,3,4 and 5 of this
voorzien, zijn geregeld in de titels, welke over article, are regulated in the titles relating to
die onderwerpen handelen (Bw. 119, 222v.; these subjects. (Bw.119, 222v.; Civ.1141)
Civ. 1141).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Na het overlijden Setelah salah seorang dan suami isteri (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
van een der echtgenooten, is de langstlevende meninggal, maka bila ada meninggalkan anak Following the death of one of the spouses, the
verpligt, indien er minderjarige kinderen yang masih di bawah umur, pihak yang hidup surviving spouse is obligated, in the event that
overblijven, binnen den tijd van drie maanden, terlama wajib untuk mengadakan pendaftaran there are minor children, to draft a description
eene boedelbeschrijving te doen opmaken van harta benda yang merupakan harta bersama of the assets which the community property
de goederen, welke de gemeenschap uitmaken. dalam waktu empat bulan. comprises, within a period of three months.
Die boedelbeschrijving kan onderhands, doch
moet in tegenwoordigheid van den toezienden
Pendaftaran harta bersama itu boleh dilakukan The description of assets may be written in a
vogd worden opgemaakt. Bij gebreke van di bawah tangan, tetapi harus dihadiri oleh private deed, but must be completed in the
zoodanige boedelbeschrijving, duurt de wali pengawas. presence of the supervising guardian.
gemeenschap voort, ten voordeele van de
minderjarigen, doch nimmer ten hunnen
nadeele (Bw. 311, 315, 370, 408, 417; Civ. 1442; Bila pendaftaran harta bersama itu tidak In the absence of such description, the joint
26
www.KUHPer.com
Wsk. 48). diadakan, gabungan harta bersama marital property shall continue to exist for the
berlangsung terus untuk keuntungan si anak benefit of the minor children and will under no
yang masih di bawah umur dan sekali-kali circumstances jeopardize their interests.
tidak boleh merugikannya. (Bw.311, 315, 370, 408, 417; Civ.1442; Wsk.48)
Na de ontbinding der gemeenschap, wordt de Setelah bubarnya harta bersama,. kekayaan Following dissolution of the community
gemeene boedel bij helfte verdeeld tusschen bersama mereka dibagi dua antara suami dan property, the total number of assets will be
den man en de vrouw, of hunne erfgenamen, isteri, atau antara para ahli waris mereka, divided into equal parts between the husband
zonder aanzien der zijde waarvan die goderen tanpa mempersoalkan dan pihak mana asal and wife, or their heirs, without taking into
zijn voortgekomen. barang-barang itu. consideration which party the goods
originated from.
De regelen, welke zijn vastgesteld in den Ketentuan-ketentuan yang tercantum dalam
zeventienden titel van het tweede boek, Bab XVII Buku Kedua, mengenai pemisahan The rules stipulated in the seventeenth
handelende van boedelscheiding, zijn harta peninggalan, berlaku terhadap Chapter of the second book concerning
toepasselijk op de verdeeling der wettelijke pembagian harta bersama menurut undang- separation of assets are applicable to the
gemeenschap (Bw. 123, 156, 243, 408, 903, undang. distribution of the assets which the legal
1066v., 1071v.; Rv. 689v.; Civ. 1467, 1474, 1476, community property comprises. (Bw.123, 156,
1482). 243, 408, 903, 1066v., 1071v.; Rv.689v.;
Civ.1467, 1474, 1476, 1482)
De kleedingstukken, de kleinooden en Pakaian, perhiasan dan perkakas untuk mata Clothing, trinkets and tools, belonging to the
gereedschappen, behoorende tot het beroep pencaharian salah seorang dari suami isteri itu, profession of one of the spouses, including the
van een der echtgenooten, mitsgaders de beserta buku-buku dan koleksi benda-benda books and collection of art and scientific
boekerijen en verzamelingen van voorwerpen kesenian dan keilmuan, dan akhirnya surat- objects, and lastly the documents or
van kunst en wetenschap, en eindelijk de surat atau tanda kenang-kenangan yang memorabilia, associated with the origins or
papieren of gedenkstukken, bijzonder tot het bersangkutan dengan asal usul keturunan legacy of the respective spouse, may be
geslacht van een der echtgenooten betrekkelijk, salah seorang dari suami isteri itu, boleh claimed by the party from where the spouse
kunnen aan de zijde, waarvan zij dituntut oleh pihak asal benda itu, dengan originated, at a price to be decided amicably
oorspronkelijk afkomstig waren, worden terug membayar harga yang ditaksir secara between the parties or to be appraised by
gevorderd, tegen den prijs waarop dezelve, in musyawarah atau oleh ahli-ahli. experts. (Bw.132)
der minne, of door deskundigen, geschat
worden (Bw. 132).
De man kan, na de ontbinding der Setelah pembubaran harta bersama, suami The husband, may, following the dissolution of
gemeenschap, voor de schulden dier boleh ditagih atas utang dan harta bersama the community property, be liable for the total
gemeenschap voor het geheel worden seluruhnya, tanpa mengurangi haknya untuk debts of the community property, without
aangesproken, behoudens zijn verhaal tegen minta penggantian setengah dan utang itu prejudice to his claim for compensation from
de vrouw of hare erfgenamen voor de helft kepada isterinya atau kepada para ahli waris si his wife or her heirs for half the amount.
(Bw. 121, 124, 128; Civ. 1484). isteri. (Bw.121,124,128; Civ.1484)
De eene echtgenoot kan, na de scheiding en Suami atau isteri, setelah pemisahan dan Following the divorce and the distribution of
deeling der algeheele gemeenschap, niet door pembagian seluruh harta bersama, tidak boleh the entire community property, a spouse
schuldeischers worden vervolgd voor dituntut oleh para kreditur untuk membayar cannot be sued by creditors for the debts
schulden, welke de andere echtgenoot, voor utang-utang yang dibuat oleh pihak lain dari incurred by the other spouse prior to their
het huwelijk, mogt hebben gemaakt, blijvende suami atau isteri itu sebelum perkawinan, dan marriage.
die schulden ten laste van dengene der utang-utang itu tetap menjadi tanggungan
echtgenooten, die dezelve heeft aangegaan, of suami atau isteri yang telah membuatnya atau Such debts are the liability of the spouse who
van zijne erfgenamen; behoudens het verhaal para alih warisnya; hal ini tidak mengurangi has incurred those debts or his or her heir(s);
voor de wederhelft, tegen den anderen hak pihak yang satu untuk minta ganti rugi
without prejudice to the claim for redress filed
echtgenoot of dien erfgenamen (Bw. 121, 128, kepada pihak yang lain atau ahli warisnya. by one spouse against the other or his or her
132). heir(s). (Bw.121, 128, 132)
De vrouw heeft het regt van de gemeenschap Isteri berhak melepaskan haknya atas harta A wife is entitled to relinquish her rights to the
afstand te doen; alle overeenkomsten, bersama; segala perjanjian yang bertentangan community property and any agreement to the
daartegen strijdende, zijn nietig; afstand dengan ketentuan ini batal; sekali melepaskan contrary is deemed void.
gedaan hebbende, kan zij uit de gemeenschap haknya, dia tidak boleh menuntut kembali apa
niets terug vorderen dan alleen het linnengoed pun dari harta bersama, kecuali kain seprai
In the event that she renounces such rights to
en de kleederen tot haar lijf behoorende. dan pakaian pribadinya. Dengan pelepasan ini the community property, she is entitled to
dia dibebaskan dan kewajiban untuk ikut claim only her personal linen and clothing
(Gew. S. 38-276) Zij wordt door dezen afstand membayar utang-utang harta bersama. Tanpa from the community property.
ontheven van de verpligting om bij te dragen mengurangi hak para kreditur atas harta
tot de schulden der gemeenschap. bersama, si isteri tetap wajib untuk melunasi
utang-utang yang dari pihaknya telah jatuh ke (Amended by S.38-276) This renunciation shall
dalam harta bersama; hal ini tidak mengurangi release her from the obligation to contribute to
27
alpha3 Edition
(Gew. S. 38-276) Overminderd het regt der haknya untuk minta penggantian seluruhnya the debts of the community property.
schuldeischers op de gemeenschap, blijft de kepada suaminya atau ahli warisnya.
vrouw in de verpligting om aan hen te voldoen (Amended by S.38-276) Notwithstanding the
de schulden, van hare zijde in de gemeenschap
right of the creditors to the community
gevallen; behoudens haar verhaal voor het property, the wife is required to settle those
geheel op haren man, of diens erfgenamen debts incurred by her in the community
(AB. 23; Bw. 113, 121, 129, 131, 138, 153, 483, property; without prejudice to her claim for
1023, 1045; Civ. 1453, 1492-1495). compensation for the entire amount filed
against her husband or his heir. (AB.23;
Bw.113, 121, 129,131,136,138,153,483,1023,1045;
Civ.1453,1492-1495)
De vrouw, die van het voorregt, bij het vorige Isteri yang hendak menggunakan hak tersebut A wife, who intends to exercise her right of
artikel omschreven, wil gebruik maken, is dalam pasal yang lalu, wajib untuk renunciation, described in the previous article,
verpligt, binnen den tijd van eene maand na de menyampaikan akta pelepasan, dalam waktu is required, within a period of one month
ontbinding der gemeenschap, ter griffie van satu bulan setelah pembubaran harta bersama following the dissolution of the community
den raad van justitie ter laatste gemeene itu, kepada panitera Pengadilan Negeri di property, to submit a deed of renunciation, to
woonplaats, eene acte van afstand uit te tempat tinggal bersama yang terakhir, dengan the court clerk at the court of justice at the
brengen, op verbeurte van dit voorregt. ancaman akan kehilangan hak itu (bila lalai). place of the last communal domicile, and
Bila gabungan itu bubar akibat kematian failure to do so will result in loss of the right to
Indien de gemeenschap door den dood van suaminya, maka tenggang waktu satu bulan renounce. If the community property is
den man ontbonden wordt, begint de termijn berlaku sejak si isteri mengetahui kematian itu. dissolved due to the death of the husband,
van eene maand te loopen van den dag waarop then the one month time period will
de vrouw van dat overlijden heeft kennis commence as of the date that the wife becomes
aware of the husband's death. (Ov.14; Bw.134,
gedragen (Ov. 14; Bw. 134, 138, 1023v., 1989;
Rv. 135, 829; Civ. 1457; Bb. 379). 138,1023v., 1989; Rv.135, 829; Civ.1457; Bb.379)
Indien de vrouw binnen den voorzeiden Bila dalam jangka waktu tersebut di atas isteri If the wife dies within the stipulated time
termijn is overleden, zonder eene acte van meninggal dunia, sebelum menyampaikan period without having submitted a deed of
afstand te hebben uitgebragt, zijn hare akta pelepasan. para ahli warisnya berhak renunciation, her heirs will be authorized,
erfgenamen bevoegd, binnen den tijd van eene melepaskan hak mereka atas harta bersama itu within a period of one month after her death or
maand na haar overlijden, of nadat zij van dat dalam waktu satu bulan setelah kematian itu, after they become aware of her death, to
overlijden hebben kennis gedragen, en op de atau setelah mereka mengetahui kematian itu, renounce the community property in the
wijze bij het vorige artikel omschreven, van de dan dengan cara seperti yang diuraikan dalam manner set out in the previous article.
gemeenschap afstand te doen. pasal terakhir.
The heirs of the wife may not however, submit
De aanspraak der vrouw, tot terugvordering Hak isteri untuk menuntut kembali kain seprai the claim for her linen and clothing from the
van haar linnengoed en kleederen uit de dan pakaiannya dan harta bersama itu, tidak community property. (Ov. 14; Bw. 132, 138,
gemeenschap, kan door hare erfgenamen niet dapat diperjuangkan oleh para ahli warisnya. 903, 1023v.; Civ.1461, 1495; Bb.379)
worden gemaakt (Ov. 14; Bw. 132, 138, 903,
1023v.; Civ. 1461, 1495; Bb. 379).
Indien de erfgenamen van de vrouw niet Bila para ahli waris tidak sepakat dalam If the decision by the heirs is not unanimous,
eenpariglijk hebben gehandeld, zoo dat de tindakan, sehingga sebagian menerima dan with the result that one party renounces and
eene de gemeenschap aanvaard, en de andere yang lain melepaskan diri dari harta bersama one party accepts the community property, the
daarvan afstand gedaan heeft, kan degene, die itu, maka yang menerima itu, tidak dapat person who accepts it will only enjoy that
dezelve aanvaard heeft, niet meer genieten dan memperoleh lebih dari bagian warisan yang portion of the property to which he is entitled
het erfdeel, hetwelk hem voor zijn hoofd menjadi haknya atas barang-barang yang by inheritance, and to which the wife would
toekomt in de goederen, die bij scheiding aan sedianya menjadi bagian isteri itu seandainya have been entitled upon division of the
de vrouw zouden zijn te beurt gevallen. terjadi pemisahan harta. property in the event of divorce.
Het overschot blijft aan den man, of deszelfs Sisanya dibiarkan tetap pada si suami, atau The remainder is left with the husband, or his
erfgenamen, die daarentegen jegens den para ahli warisnya, yang sebaliknya heirs, who are, with respect to the heir who has
erfgenaam, die afstand gedaan heeft, belast berkewajiban terhadap ahli waris yang renounced, responsible for the settlement of all
zijn met de voldoening van al hetgeen de melakukan pelepasan, untuk memenuhi apa that the wife in the event of renunciation could
vrouw, in geval van gedanen afstand zoude saja yang sedianya akan dituntut oleh si isteri have claimed, but only to the extent of the
hebben kunnen vorderen, doch alleen ten dalam hal pelepasan, tetapi hanya sebesar inheritance share, to which the individual, who
beloope van het erfdeel, hetwelk dengene, die bagian warisan yang menjadi hak ahli waris has renounced it, is entitled.(Bw.132,
afstand gedaan heeft, voor zijn hoofd toekomt yang melakukan pelepasan. 134,138,903,1048,1051,1061; Civ.1475)
(Bw. 132, 134, 138, 903, 1048, 1051, 1061; Civ.
1475).
De vrouw, die zich de goederen der Isteri yang telah menarik pada dirinya harta The wife who has agreed to the joint marital
gemeenschap heeft aangetrokken, kan van die bersama tidak berhak melepaskan diri dari property, cannot release herself from such.
28
www.KUHPer.com
gemeenschap geenen afstand meer doen. harta bersama itu. Acts of simple management, or concerning the
maintenance of the assets, do not result in a
Daden van eenvoudig beheer, of het behoud Tindakan-tindakan yang menyangkut release. (Bw. 137, 483, 1048v.; Civ.1454)
der goederen betreffende, brengen dat gevolg pengurusan semata-mata atau penyelamatan,
niet te weeg (Bw. 137, 483, 1048v.; Civ. 1454). tidak membawa akibat seperti itu.
De vrouw, die eenige goederen van de Isteri yang telah menghilangkan atau The wife, who has lost or embezzled assets
gemeenschap heeft weggemaakt of menggelapkan barang-barang dan harta from the joint marital property, shall retain it,
verduisterd, blijft in gemeenschap, bersama, tetap berada dalam penggabungan notwithstanding her renunciation; the same
niettegenstaande haren gedanen afstand; meskipun telah melepaskan dirinya; hal yang applies with respect to her heirs. (Bw.136, 1031,
hetzelfde geldt ten aanzien van hare sama berlaku bagi para ahli warisnya. 1064; Civ.1460)
erfgenamen (Bw. 136, 1031, 1064; Civ. 1460).
In geval de gemeenschap door den dood van Dalam hal gabungan harta bersama berakhir In the event that the community property is
de vrouw ontbonden wordt, kunnen hare karena kematian si isteri para ahli warisnya dissolved due to the death of a wife, her heirs
erfgenamen van de gemeenschap afstand dapat melepaskan diri dari harta bersama itu, may renounce the community property, within
doen, binnen den tijd, en in den vorm, ten dalam waktu dan dengan cara seperti yang the same period and in the same manner as
aanzien der vrouw zelve voorgeschreven (Ov. diatur mengenai si isteri sendiri. stipulated in respect of the wife. (Ov.14;
14; Bw. 132v., 135, 242v., 1023; Civ. 1466; Bb. Bw.132v., 135,242v., 1023; Civ.1466; Bb.379)
379).
ZEVENDE TITEL BAB VII Chapter VII
Van huwelijksche voorwaarden PERJANJIAN KAWIN Concerning prenuptial agreements
Van huwelijksche voorwaarden in het Perjanjian Kawin pada Umumnya Concerning prenuptial agreements in general
algemeen
De aanstaande echtgenooten kunnen door Para calon suami isteri dengan perjanjian The prospective spouses, may, pursuant to a
huwelijksche voorwaarden, afwijken, van de kawin dapat menyimpang dan peraturan prenuptial agreement deviate from the rules
regelen, opzigtelijk de wettelijke gemeenschap undang-undang mengenai harta bersama stipulated in relation to legal community
vastgesteld, mit dezelve niet met de goede asalkan hal itu tidak bertentangan dengan tata property, provided that they do not contravene
zeden of met de openbare orde strijdig zijn, en susila yang baik atau dengan tata tertib umum proper morals or public order and that they
bovendien onder de navolgende bepalingen dan diindahkan pula ketentuan-ketentuan comply with the following provisions.
(AB. 23; Bw. 119, 132, 153, 180, 888, 1254, 1337; berikut. (AB.23;Bw.119,132,153,180,888,1254,1337;
Aut. 3; Civ. 1387, 1497, 1527). Aut.3;Civ.1387,1497,1527)
Zij vermogen niet af te wijken van de regten, Perjanjian itu tidak boleh mengurangi hak-hak The agreement does not interfere with the
welke uit de magt van den man, als zoodanig, yang bersumber pada kekuasaan si suami rights, which originate from the man, in such
en uit de vaderlijke magt voortspruiten noch sebagai suami, dan pada kekuasaan sebagai capacity, and with the paternal rights, neither
van de regten welke de wet aan de betrekking bapak, tidak pula hak-hak yang oleh undang- will it interfere with the rights which the law
van langstlevenden echtgenoot heeft undang diberikan kepada yang masih hidup has granted to the longest living spouse.
verbonden (Bw. 105v., 110, 298v., 300, 307v., paling lama. (Bw.105v., 110, 298v., 300, 307v.,311,345v.,355)
311, 345v., 355).
Demikian pula perjanjian itu tidak boleh The agreement must not prejudice the rights
Zij kunnen insgelijks niet afwijken van de mengurangi hak-hak yang diperuntukkan bagi afforded to the man, as head of the legal union;
regten, welke aan den man als het hoofd der si suami sebagai kepala persatuan suami isteri; without prejudice to the rights of the wife to
echtverbindtenis, toekomen; behoudens echter namun hal mi tidak mengurangi wewenang control the management of her movable and
het vermogen der vrouw om voor zich te isteri untuk mensyaratkai bagi dirinya immovable assets, and to enjoy her personal
bedingen het beheer harer roerende en pengurusan harta kekayaan pribadi, baik income freely. (Bw.105,115)
onroerende goederen, mitsgaders het vrije barang-barang bergerak maupun barang-
genot harer inkomsten (Bw. 105, 115). barang tak bergerak di samping penikmatan
They are also entitled to stipulate, that,
penghasilannya pribadi secara bebas. notwithstanding the legal community
Het staat hun ook vrij te bedingen dat, property, the immovable assets, the recordings
niettegenstaande de wettelijke gemeenschap, Mereka juga berhak untuk membuat of State debts, other negotiable instruments
de onroerende goederen, de inschrijvingen op perjanjian, bahwa meskipun ada golongan and indebtedness, attributable to the wife, or
het grootboek der openbare schuld, en de harta bersama, barang-barang tetap, surat- those, which, during the course of the
andere effecten en inschulden, ten name der surat pendaftaran dalam buku besar pinjaman- marriage, will be added to the community
vrouw staande en door haar aangebragt, of pinjaman negara, surat-surat berharga lainnya property as her share, will not be transferred or
die, staande huwelijk, van hare zijde in de dan piutang-piutang yang diperoleh atas nama encumbered by her husband without her
gemeenschap mogten vallen, buiten hare isteri, atau yang selama perkawinan dan pihak consent. (Bw.124, 132; Civ.1388)
medewerking, niet door haren echtgenoot isteri jatuh ke dalam harta bersama, tidak
zullen mogen worden vervreemd of bezwaard boleh dipindahtangankan atau dibebani oleh
(Bw. 124, 132; Civ. 1388). suaminya tanpa persetujuan si isteri.
29
alpha3 Edition
De aanstaande echtgenooten kunnen bij Para calon suami isteri, dengan mengadakan The prospective spouses, may not in the
huwelijksche voorwaarden geen afstand doen perjanjian perkawinan, tidak boleh prenuptial agreement, renounce their legal
van hetgeen hun de wet in de nalatenschap melepaskan hak yang diberikan oleh undang- obligation regarding the inheritance of their
hunner afkomelingen toekent, noch de undang kepada mereka atas warisan descendants. In addition, they cannot regulate
nalatenschap dier afkomelingen regelen (Bw. keturunan mereka, pun tidak boleh mengatur the inheritance of their descendants.
852v., 1063, 1334; Civ. 1389). warisan itu. (Bw.852v.,1063, 1334; Civ.1389)
Zij mogen niet bedingen dat de een tot een Mereka tidak boleh membuat perjanjian, They may not make an agreement to the effect
grooter aandeel in de schulden zal gehouden bahwa yang satu mempunyai kewajiban lebih that one is liable for a larger portion of the joint
zijn dan deszelfs aandeel in de baten der besar dalam utang-utang daripada bagiannya marital property debts than the other. (Civ.
gemeenschap beloopt (Civ. 1521). dalam keuntungan-keuntungan harta bersama. 1521)
Zij kunnen niet, in algemeene bewoordingen, Mereka tidak boleh membuat perjanjian They may not, in general terms, stipulate, that
bedingen, dat hunne verbindtenis zal geregeld dengan kata-kata sepintas lalu, bahwa ikatan their agreement shall be governed by foreign
worden door buitenlandsche wetten, of door perkawinan mereka akan diatur oleh undang- laws, by customs, laws, law books or local
eenige gewoonten, wetten, wetboeken of undang, kitab undang-undang luar negeri, customs, which were previously enforced in
plaatselijke keuren, welke tevoren in atau oleh beberapa adat kebiasaan, undang- Indonesia, or in the Royal Kingdom of the
Indonesie, of in het Koningrijk der undang, kitab undang-undang atau peraturan Netherlands and other such properties
Nederlanden en deszelfs andere overzeesche daerah, yang pernah berlaku di Belanda. overseas. (Civ. 1390)
bezittingen, zijn van kracht geweest (Civ.
1390).
De uitsluiting der gemeenschap van goederen Tidak adanya gabungan harta bersama tidak Exclusion of community property does not
brengt geene uitsluiting van winst en verlies berarti tidak adanya keuntungan dan kerugian result in an exclusion of shared profit and loss
mede, ten ware ook deze uitdrukkelijk bersama, kecuali jika hal mi ditiadakan secara unless this is expressly stipulated. *45 Shared
uitgesloten mogt zijn. tegas. Penggabungan keuntungan dan profit and loss is regulated by the provisions of
kerugian diatur dalam Bagian 2 bab ini. the second section of this title. (Bw.155v., 164;
De gemeenschap van winst en verlies wordt F.60v.; Civ.1392,1530,1536)
geregeld door de bepalingen van de tweede
afdeeling van dezen titel (Bw. 155v., 164; F.
60v.; Civ. 1392, 1530, 1536).
Ook kan, in geval van uitsluiting of beperking Juga dalam hal tidak digunakannya atau In the event of exclusion or restriction of
van gemeenschap, de som worden bepaald, dibatasinya gabungan harta bersama, boleh community property, the amount that the wife
welke de vrouw jaarlijks tot de huishouding en ditetapkan dalam jumlah yang harus must contribute yearly to the household and
de opvoeding der kinderen uit hare goederen disumbangkan oleh si isteri setiap tahun dan education of the children will be stipulated.
zal moeten bijdragen (Bw. 104, 193; Civ. 1537). hartanya untuk biaya rumah tangga dan (Bw.104,193;Civ.1537)
pendidikan anak-anak.
Bij gebreke van bedingen daaromtrent, zijn alle Bila tidak ada perjanjian mengenai hal itu, In the absence of any such stipulations , all
vruchten en inkomsten uit de goederen van de hasil-hasil dan pendapatan dan harta isteri profit and income arising from the assets of the
vrouw ter beschikking van den man (Bw. 105, masuk penguasaan suami. wife will be at the husband's disposal.
193; Rv. 823j; Civ. 1530, 1537, 1575). (Bw.105,193; Rv.823j; Civ.1530,1537,1575)
De huwelijksche voorwaarden moeten, op Perjanjian kawin harus dibuat dengan akta The prenuptial agreement will be invalid if it is
straffe van nietigheid, voor het aangaan des notaris sebelum pernikahan berlangsung, dan not drawn up by notarial deed, prior to
huwelijks, bij notariele acte worden verleden akan menjadi batal bila tidak dibuat secara concluding the marriage. (Bw.232a) The
(Bw. 232a). demikian. Perjanjian itu akan mulai berlaku agreement becomes effective upon the
pada saat pernikahan dilangsungkan, tidak execution of the marriage and such time period
Zij beginnen te werken van het oogenblik der boleh ditentukan saat lain untuk itu. may not be altered. (Bw.119,149; Civ.1394,1399)
voltrekking van het huwelijk; geen ander
tijdstip mag daarvoor worden bepaald (Bw.
119, 149; Civ. 1394, 1399).
De veranderingen die daarin, voor het Perubahan-perubahan dalam hal itu, yang The changes to the agreement proposed prior
voltrekken des huwelijks zouden mogen sedianya boleh diadakan sebelum perkawinan to execution of the marriage, does not become
worden gemaakt, kunnen op geene andere dilangsungkan, tidak dapat diadakan selain effective other than by a deed drawn up in the
wijze worden tot stand gebragt, dan door eene dengan akta, dalam bentuk yang sama seperi same format as the prenuptial agreement. No
30
www.KUHPer.com
acte, in denzelfden vorm als de huwelijksche akta perjanjian yang dulu dibuat. Lagi pula changes shall, in fact, be valid, without the
voorwaarden verleden. tiada perubahan yang berlaku jika diadakan presence and the consent of all the parties to
tanpa kehadiran dan izin orang-orang yang the prenuptial agreement. (Bw.1873; Civ.1396)
telah menghadiri dan menyetujui perjanjian
Geene veranderingen zijn bovendien van
waarde, zonder de tegenwoordigheid en de kawin itu.
gelijktijdige toestemming van alle de personen,
die in de huwelijksche voorwaarden partijen
geweest zijn (Bw. 1873; Civ. 1396).
Na de voltrekking des huwelijks, kunnen de Setelah perkawinan berlangsung, perjanjian Following the execution of the marriage, no
huwelijksche voorwaardn op geenerlei wijze kawin tidak boleh diubah dengan cara apa changes whatsoever may be made to the
worden veranderd (Bw. 196v., 232a, 237, 1678; pun. prenuptial agreement.
Civ. 1395). (Bw.196v.,232a,237,1678;Civ.1395)
Bij uitsluiting der gemeenschap van goederen, Jika tidak ada gabungan harta bersama, maka In the absence of the community property, the
kan de aanbrengst der roerende goederen, met masuknya barang-barang bergerak, terkecuali acquisition of the movable assets, with the
uitzondering van inschrijvingen op het surat-surat pendaftaran pinjaman-pinjaman exception of the recordings of State Debts, and
grootboek der openbare schuld, en andere op negara dan efek-efek dan surat-surat piutang other bearer negotiable documents and
naam staande effecten en inschulden, op geene atas nama, tidak dapat dibuktikan dengan cara indebtedness, cannot be proven in any manner,
andere wijze worden bewezen, dan door lain daripada dengan cara mencantumkannya other than by indicating such in the prenuptial
derzelver vermelding bij de huwelijksche dalam perjanjian kawin, atau dengan pertelaan agreement, or by a description signed by the
voorwaarden, of door eene beschrijving, door yang ditandatangani oleh notaris dan pihak- notary and the parties involved and attached
den notaris en de partijen onderteekend, en pihak yang bersangkutan, dan dilekatkan pada to the minutes of the prenuptial agreement, in
vastgehecht aan de minuut van de surat asli perjanjian kawin, yang di dalamnya which it shall be referred to.
huwelijksche voorwaarden, in welke daarvan hal itu harus tercantum. (Bw.165v.,513;F.60v.;Civ.1504;HCI.50;Bep.Vr.O
melding moet worden gemaakt (Bw. 165v., .art.2, pg.378)
513; F. 60v.; Civ. 1504; HCI. 50; Bep. Vr. O art.
2, * bl. 378).
Minderjarigen die de vereischten bezitten, om Anak di bawah umur yang memenuhi syarat- Minors, who have fulfilled the requirements
een huwelijk aan te gaan, zijn ook bekwaam syarat untuk melakukan perkawinan, juga for entering into marriage, are also competent
om toe te stemmen in alle overeenkomsten cakap untuk memberi persetujuan atas segala to agree to all conditions proposed in the
welke de huwelijksche voorwaarden bevatten perjanjian yang boleh ada dalam perjanjian prenuptial agreement, provided the minors, in
mogen, mits de minderjarigen, bij het maken kawin, asalkan dalam pembuatan perjanjian agreeing thereto, are assisted by those, whose
daarvan, den bijstand hebben gehad van itu, anak yang masih di bawah umur itu consent to the marriage is required. If the
diegenen, wier toestemming tot het aangaan dibantu oleh orang yang persetujuannya untuk marriage requires such consent as referred to
van het huwelijk noodzakelijk was. melakukan perkawinan itu diperlukan. in articles 38 and 41, the draft prenuptial
agreement must be attached to the request for
consent and must be decided upon
Indien het huwelijk plaats heeft uit kracht van Bila perkawinan itu harus berlangsung dengan
het verlof waarvan bij art. 38 en 41 gesproken izin tersebut dalam Pasal 38 dan Pasal 41, simultaneously.
wordt, moet het ontwerp der huwelijksche maka rencana perjanjian kawin itu harus (Bw.29,35,40v.,452,458,1447,1677;Civ.1095,1398
voorwaarden bij het verzoek om verlof worden dilampirkan pada permohonan izin itu, agar )
gevoegd, ten einde daaromtrent gelijktijdig tentang hal itu dapat sekalian diambil
worde beschikt (Bw. 29, 35, 40v., 452, 458, 1447, ketetapan.
1677; Civ. 1095, 1398).
Geene bepalingen, in huwelijksche Ketentuan yang tercantum dalam perjanjian No stipulations, in the prenuptial agreement,
voorwaarden voorkomende, waarbij van de kawin, yang menyimpang dan harta bersama which deviate entirely or partially from the
wettelijke gemeenschap geheel of gedeeltelijk menurut undang-undang, seluruhnya atau provisions regarding legal community
wordt afgeweken, zullen ten aanzien van sebagian, tidak akan berlaku bagi pihak ketiga property, will apply to third parties, earlier
derden vroeger kunnen werken, dan van den sebelum hari pendaftaran ketentuan-ketentuan than from the date 1.of copying such *46
dag der overschrijving dier bepalingen in een itu dalam daftar umum, yang harus stipulations in a public register, which must be
openbaar register, hetwelk daarvan zal worden diselenggarakan di kepaniteraan pada done with the court clerk at the court of justice,
gehouden, ter griffie van den raad van justitie, Pengadilan Negeri, yang di daerah hukumnya within whose legal jurisdiction the marriage
binnen welks regtsgebied het huwelijk is perkawinan itu dilangsungkan. atau was executed, or 2. on which the marriage
voltrokken, of de huwelijksacte is kepaniteraan di mana akta perkawinan itu certificate must copied, in circumstances where
overgeschreven, bijaldien het huwelijk buiten didaftarkan, jika perkawinan berlangsung di the marriage takes place overseas.
‘s lands is aangegaan (Bw. 84, 147, 245, 249; F. luar negeri. (Bw.84,147,245,249;F.60v.;Pr.872;Co.67)
60v.; Pr. 872; Co. 67).
De regelen welke opzigtelijk de wettelijke Segala ketentuan mengenai gabungan harta The rules stipulated in relation to legal
gemeenschap zijn voorgeschreven, zijn steeds bersama selalu berlaku selama tidak ada community property is apply only to the
van toepassing, voor zoo verre daarvan niet, penyimpangan daripadanya, baik yang dibuat extent that they have not been deviated from
het zij uitdrukkelijk, het zij uit den aard der secara tertulis, maupun secara tersirat, dalam either expressly or impliedly in the pre-nuptial
31
alpha3 Edition
bedingen, bij huwelijksche voorwaarden perjanjian kawin. Bagaimanapun sifat dan cara agreement. Notwithstanding the manner in
gemaakt, is afgeweken. gabungan harta bersama diperjanjikan, isteri which community property has been
atau para ahli warisnya berhak untuk stipulated, the wife, or her heirs, is authorized
melepaskan diri daripadanya, dengan cara dan to renounce such, in the manner and
Hoedanig en op welke wijze gemeenschap van
goederen zij bedongen, heeft de vrouw, of dalam hal-hal seperti yang diatur dalam bab circumstances described in the previous
hebben hare erfgenamen, de bevoegdheid om yang lalu. title.(Ov.14;Bw.119v.,132v.,138v.,1423;Civ.1393,
daarvan afstand te doen, op de wijze en in de 1453,1528;Bb.379)
gevallen bij den vorigen titel voorzien (Ov. 14;
Bw. 119v, 132v., 138v., 1423; Civ. 1393, 1453,
1528; Bb. 379).
De huwelijksche voorwaarden, mitsgaders Perjanjian kawin, demikian pula hibah-hibah Conditions set out in the prenuptial
schenkingen ter zake van huwelijk, vervallen, yang berkenaan dengan perkawinan, tidak agreement, including gifts in connection with
wanneer dezelve niet door een huwelijk zijn berlaku bila tidak diikuti oleh perkawinan. the marriage, are rendered void if the
opgevolgd (Bw. 58, 168v., 176., 1258; Civ. proposed marriage does not take place. (Bw.58,
1088). 168v., 176v.,1258; Civ.1088)
Van de gemeenschap van winst en verlies en Gabungan Keuntungan dan Kerugian dan Concerning the community property in
van die der vruchten en inkomsten Gabungan Hasil dari Pendapatan respect of profit and loss and gains and
income
Indien door de aanstaande echtgenooten Bila para calon suami isteri hanya If the prospective spouses have stipulated that
slechts is bedongen, dat er zal bestaan memperjanjikan, bahwa harus ada gabungan there shall be community of property in
gemeenschap van winst en verlies, sluit dit keuntungan dan kerugian, maka persyaratan respect of profits and losses, such stipulation
beding de wettelijke algeheele gemeenschap ini menutup jalan untuk mengadakan will exclude the establishment of legal
van goederen uit, en bepaalt zich daartoe dat, gabungan harta bersama secara menyeluruh community property of assets, it is to be
bij de ontbinding dezer gemeenschap, tusschen menurut undang-undang dan segala further provided that upon the dissolution of
de echtgenooten, de winsten, bij hen, staande keuntungan yang diperoleh suami isteri the community property between the spouses,
huwelijk, verkregen, worden gedeeld, en de selama perkawinan harus dibagi antara the profits gained and losses incurred in the
verliezen gedragen (Bw. 144, 165; Civ. 1498). mereka, sedangkan segala kerugian harus course of the marriage, are equally divided .
dipikul bersama, bila gabungan harta bersama (Bw.144,165; Civ.1498)
bubar.
Elk der echtgenooten deelt in de winsten, en Masing-masing dan suami isteri mendapat Liability for the losses, and share in the profits
draagt in de verliezen, voor de helft, indien separuh keuntungan dan memikul separuh will be apportioned equally between each of
daaromtrent geene andere bepaling bij de kerugian, bila mengenai hal itu dalam the spouses, unless it has been otherwise
huwelijksche voorwaarden gemaakt is (Bw. perjanjian kawin tidak ada ketentuan- stipulated in the prenuptial agreement.
128, 142, 185). ketentuan lain. (Bw.128, 142, 185)
Voor winst wordt bij deze gemeenschap Yang dianggap sebagai keuntungan pada harta Profit are interpreted as the increase in the
gehouden de vermeerdering van beider bersama suami isteri ialah bertambahnya harta value of their property, in the course of their
bezittingen, staande huwelijk, opgekomen uit kekayaan mereka, berdua, yang selama marriage, resulting from the gains and income
de vruchten en opbrengsten van elks goederen, perkawinan timbul dan hasil harta kekayaan from the respective assets and work and
arbeid en vlijt, en uit den opleg van mereka dan pendapatan masing-masing, dan diligence, and from the savings made on
onverteerde inkomsten; voor verlies, de usaha dan kerajinan masing-masing dan unused income. Losses are interpreted as the
vermindering dier bezittingen, door uitgaven penabungan pendapatan yang tidak reduction in the value of their property caused
boven de inkomsten veroorzaakt (Bw. 120; Civ. dihabiskan, yang dianggap sebagai kerugian by expenditure beyond their means. (Bw.120;
1498). ialah berkurangnya harta benda itu akibat Civ.1498)
pengeluaran yang lebih tinggi dan
pendapatan.
Onder winst is niet begrepen al hetgeen een Apa saja yang diperoleh seorang suami atau Profit shall not be interpreted as anything,
der echtgenooten, staande huwelijk, bij erfenis, isteri selama perkawinan dan warisan, wasiat acquired by one of the spouses, in the course of
making of schenking verkrijgt, onverschillig of atau hibah, entah berasal dan keluarga entah the marriage, by inheritance or gift, regardless
dit van nabestaanden of van vreemden dan orang lain, tidak termasuk keuntungan, of whether or not this originates from next-of-
afkomstig zij, behoudens de bepaling van art. dengan tidak mengurangi ketentuan Pasal 167. kin or strangers, without prejudice to the
167 (Bw. 120, 166). stipulation in article 167. (Bw. 120, 166)
Onroerende goederen en effecten, staande Barang-barang tetap dan efek-efek yang dibeli Immovable assets and securities, purchased in
huwelijk aangekocht, op wiens naam dit ook selama perkawinan, atas nama siapa pun juga the course of the marriage, regardless of whom
32
www.KUHPer.com
geschied zij, worden voor winst gehouden, ten dianggap sebagai keuntungan, kecuali bila this shall done on behalf of, shall be regarded
zij het tegendeel daarvan blijke. terbukti sebaliknya. as profit, unless it is proven otherwise.
Rijzing of daling van de waarde der goederen Naik atau turunnya harga barang salah The appreciation or depreciation of the value
aan een der echtgenooten toekomende, wordt seorang dan suami isteri itu, tidak dihitung of the assets, belonging to one of the spouses,
voor geen winst of verlies gerekend. sebagai keuntungan atau kerugian bersama. shall not be regarded as profit or loss.
Verbetering van onroerende goederen, door Perbaikan barang-barang tetap, yang terjadi Improvement of immovable assets, as a result
aanwas, aanspoeling, vertimmering of op karena pertumbuhan tanah, perdamparan of addition of land, alluvium, carpentry work
eenige andere wijze ontstaan, wordt mede niet lumpur, penanganan oleh tukang kayu atau or any other manner, shall not be considered as
als winst beschouwd, maar bevoordeelt alleen karena hal-hal lain, tidak dianggap sebagai profit, but is merely benefit the owner of the
den eigenaar dier onroerende goederen (Bw. keuntungan bersama, melainkan hanya immovable assets. (Bw. 596v.)
596v). menguntungkan pemilik barang-barang itu.
Schade of vermindering, door brand, Kerusakan atau pengurangan karena Damage or depreciation, caused by fire, floods,
watersnood, afspoeling of anderzins kebakaran, kebanjiran, hanyut atau lain erosion or any other cause, shall not be
veroorzaakt, behoort niet onder de gemeene sebagainya, tidak termasuk kerugian bersama, regarded as community losses, but shall
verliezen, mart komt tot last van den eigenaar, tetapi menjadi beban si pemilik barang yang become the liability of the owner, whose assets
wiens goederen beschadigd of verminderd rusak atau berkurang itu. are damaged or depreciated.
zijn.
Alle schulden, de echtgenooten te zamen Semua utang kedua suami isteri itu bersama- All debts, being the responsibility of both
betreffende, en staande huwelijk gemaakt, sama, yang dibuat selama perkawinan, harus spouses, and incurred during the course of the
moeten als verlies tot deze gemeenschap dihitung sebagai kerugian bersama. Apa yang marriage, must be deemed to be loss in the
gebragt worden. dirampas akibat kejahatan salah seorang dan community property.
suami isteri itu, tidak termasuk kerugian
Wat een der echtgenooten door misdrijf bersama itu. Notwithstanding this, anything forfeited by a
verbeurt, is niet daaronder begrepen (Bw. 121, spouse due to a misdemeanor shall not be
130v). deemed to be loss in the community
property.(Bw.121, 130v.)
Het beding dat tusschen de echtgenooten Perjanjian, bahwa antara suami isteri hanya An agreement to the effect that community of
slechts eene gemeenschap van vruchten en akan ada gabungan penghasilan dan property is limited to gain and income
inkomsten zal bestaan, houdt eene pendapatan saja, mengandung arti secara between the spouses, implies that there is no
stilzwijgende uitsluiting in, zoo van de diam-diam bahwa tiada gabungan harta legal community property or shared profit and
wettelijke algeheele gemeenschap van bersama secara menyeluruh menurut undang- loss.(Bw.165)
goederen, als van die van winst en verlies (Bw. undang dan tiada pula gabungan keuntungan
165). dan kerugian.
Zoo wel bij de bedongene gemeenschap van Barang-barang bergerak kepunyaan masing- In circumstances where there is community of
winst en verlies, als bij die van vruchten en masing suami isteri sewaktu melakukan property in respect of profits and losses or
inkomsten alleen, in de artt. 155 en 164 perkawinan, harus dinyatakan dengan tegas gains and income as described in articles 155
omschreven, moeten de roerende goederen, dalam akta perjanjian kawin sendiri, atau and 164, movable assets belonging to the
aan ieder der echtgenooten bij het aangaan des dalam surat pertelaan yang ditandatangani respective spouses at the time of execution of
huwelijks toebehoorende, uitdrukkelijk oleh Notaris dan para pihak yang berjanji, dan the marriage is to be considered as profit only,
worden opgegeven in de huwelijksche dilekatkan pada akta asli perjanjian kawin, unless expressly specified in the prenuptial
voorwaarden zelve, of wel in eene yang di dalamnya harus tercantum hal itu, agreement, or in a statement signed by a
beschrijving, door den notaris en de partijen baik jika gabungan keuntungan dan kerugian notary and the relevant parties and attached to
onderteekend, en vastgehecht aan de minuut saja yang dipersyaratkan, maupun jika the minutes of the prenuptial agreement which
van de huwelijksche voorwaarden, in welke dipersyaratkan gabungan penghasilan dan refer to the statement. (Bw.150,513,1977; F.60v.;
daarvan melding moet zijn gemaakt; zonder pendapatan seperti yang diuraikan dalam Civ.1499, 1532)
dit bewijs, worden de roerende goederen voor Pasal 155 dan Pasal 164; tanpa bukti ini
winst gehouden (Bw. 150, 513, 1977; F. 60v.; barang-barang bergerak itu dianggap sebagai
Civ. 1499, 1532). keuntungan.
Van de roerende goederen, staande huwelijk, Adanya barang-barang bergerak yang Obtainment of movable assets by the
bij erfenis, legaat of schenking, aan ieder der diperoleh masing-masing pihak dan suami respective spouses during the course of the
echtgenooten opkomende, moet door isteri dengan pewarisan, hibah wasiat atau marriage, whether by inheritance or gift, must
beschrijving blijken. hibah biasa selama perkawinan harus be evidenced by way of a specification.
33
alpha3 Edition
Bij gebreke van beschrijving, bevattende de diperlihatkan dengan surat pertelaan. In the absence of such specification of the
roerende goederen, welke taande huwelijk, aan movable assets, which in the course of the
den man zijn opgekomen, of bij gebreke van Bila tidak ada surat pertelaan barang-barang marriage became the husband's property, or in
bescheiden, waaruit daarvan kan blijken, is de the absence of documentation proving
bergerak yang diperoleh si suami selama
man onbevoegd om zoodanige goederen als de perkawinan atau bila tidak ada surat yang ownership by the husband, the husband is not
zijne terug te nemen. memperlihatkan apa saja barang-barang itu entitled to claim ownership of such assets. If no
dan berapa harga masing-masing, istri itu atau specification of the movable assets, which have
Indien geene beschrijving aanwezig is van de para ahli warisnya berwenang untuk become the property of the wife during the
roerende goederen welke, staande huwelijk, membuktikan adanya dan harga barang- course of the marriage, is available, or in the
absence of documentation containing a
aan de vrouw zijn opgekomen, of bij gebreke barang itu dengan saksi-saksi, dan jika perlu,
van bescheiden, waaruit kan blijken waarin die dengan menunjukkan bahwa umum specification and the value of the assets, the
goederen hebben bestaan, en welke derzelver mengetahuinya. wife or her heirs shall be permitted to present
waarde is, is deze, of zijn hare erfgenamen witnesses to testify about the existence and
bevoegd om van het bestaan en de waarde dier value of the assets or prove such based on
goederen door getuigen, en des noods door de public knowledge. (Bw.165, 513; Civ.1499,
1504, 1509)
algemeene bekendheid, te doen blijken (Bw.
165, 513; Civ. 1499, 1504, 1509).
Onder vruchten en inkomsten worden Yang termasuk penghasilan dan pendapatan Gains and income include Gains and income
medegerekend jaarlijksche, maandelijksche, ialah segala hibah wasiat atau hibah which accrue yearly, monthly and weekly and
wekelijksche, en andere dergelijke makingen, penerimaan uang tahunan, bulanan, mingguan other gifts or payments, such as annuity
schenkingen of uitkeeringen, gelijk ook dan sebagainya seperti juga cagak hidup, dan payments; and shall be included in the
lijfrenten; en zijn mitsdien in beide de dengan demikian tercakup kedua jenis provisions regarding community property
bedingen van gemeenschap begrepen, van golongan yang dibicarakan dalam bagian ini. aforementioned in this section. (Bw.120, 157v.)
welke in deze afdeeling wordt gehandeld (Bw.
120, 157v).
Van de giften tusschen de aanstaande Hibah-Hibah Antara Kedua Calon Suami Concerning gifts between the two
echtgenooten bedongen Isteri prospective spouses
De aanstaande echtgenooten mogen bij Dalam mengadakan perjanjian kawin, kedua The prospective spouses, may, pursuant to the
huwelijksche voorwaarden aan elkander, calon suami isteri, secara timbal balik atau prenuptial conditions, grant to one another or
wederkeerig, of een van beide aan den secara sepihak, boleh memberikan hibah yang one party may grant to the other, gifts which
anderen, zoodanige giften doen, als zij menurut pertimbangan mereka pantas they consider appropriate, and may also curtail
voegzaam zullen oordeelen, behoudens de diberikan, tanpa mengurangi pemotongan those gifts to the extent that they are
inkorting dier giften, voor zoo verre daardoor hibah itu sejauh penghibahan itu kiranya akan detrimental to the rights of those who are
de regten zouden zijn benadeeld van degenen merugikan mereka yang berhak atas suatu legally entitled to a portion thereof. (Bw.182,
aan wie een wettelijk aandeel toekomt (Bw. bagian menurut undang-undang. 222, 913v., 919v.,1666v., 1678, 1692; Civ.1090v.)
182, 222, 913v., 919v., 1666v., 1678, 1692; Civ.
1090v).
Die giften kunnen betrekkelijk zijn, het zij tot Hibah-hibah itu dapat berkenaan dengan The gifts may be relevant to the current assets
tegenwoordige en bij de acte bepaaldelijk barang-barang yang telah ada seperti yang as described in the deed, as well as to the entire
omschreven goederen, het zij tot de geheele of dirinci dalam akta hibahnya, dapat pula or partial inheritance of the donor. (Bw.175,
gedeeltelijke nalatenschap van den schenker dengan seluruh atau sebagian harta warisan si 179, 22, 224, 1334, 1667)
(Bw. 175, 179, 222, 224, 1334, 1667). penghibah.
Giften van dien aard zijn van waarde zonder Pemberian hibah-hibah demikian itu berlaku Gifts of such nature are valid notwithstanding
de uitdrukkelijke aanneming van dengene aan biar pun disambut tanpa pernyataan setuju the absence of the express acceptance by those
wien dezelve gemaakt zijn (Bw. 151, 402, 452, secara tegas oleh pihak yang diberi hibah. to whom they were granted. (Bw.151, 402, 452,
1683, 1685; Civ. 1087, 1093). 1683, 1685; Civ.1087, 1093)
Die giften kunnen plaats hebben onder Hibah-hibah itu dapat diberikan dengan Gifts may be subject to conditions the
voorwaarden, welker uitvoering van den wil persyaratan-persyaratan, yang pelaksanaannya enforcement of which depends on the intention
des schenkers afhangt (Bw. 179, 1256, 1668; tergantung pada kehendak si penghibah. of the donor.(Bw.179, 1256, 1668; Civ.944, 1068,
Civ. 944, 1068, 1093, 1170, 1174). 1093, 1170, 1174)
Alle giften van tegenwoordige en bepaalde Hibah yang terdiri dan barang-barang yang All gifts of current and specific assets are
goederen zijn onherroepelijk, behalve in het telah ada dan tertentu tidak dapat ditarik irrevocable, unless the conditions pursuant to
geval van niet voldoening aan de voorwaarden kembali, kecuali jika tidak dipenuhi which they were made have not been complied
34
www.KUHPer.com
onder welke zij gemaakt zijn (Bw. 179, 1253- persyaratan-persyaratan Hibah itu. with. (Bw.179, 1253-1255, 1688; Civ.953v.)
1255, 1688; Civ. 953v).
De giften van de geheele of gedeeltelijke Hibah yang mencakup seluruh atau sebagian Gifts of the entire or partial inheritance of the
nalatenschap van den schenker zijn warisan si penghibah tidak dapat ditarik donor are irrevocable, provided, that the assets
onherroepelijk; met dien verstande, dat hij niet kembali, dengan pengertian, bahwa dia tidak granted, are no longer at the donor's disposal,
meer over de goederen, in die gift begrepen, lagi menguasai barang-barang yang termasuk with the exception of insignificant amounts for
om niet mag beschikken, behalve over geringe dalam hibah itu, kecuali uang dalam jumlah- wages, or other matters, to be determined by a
sommen tot belooning, of om andere redenen, jumlah kecil untuk upah, atau untuk soal-soal judge. Failure to comply with the conditions
door den regter te beoordeelen. lain menurut pertimbangan hakim. Bila syarat- may result in the gifts being revoked. (Bw.173,
syarat tidak dipenuhi, hibah-hibah itu dapat 178v., 1608; Civ.1082v., 1093)
Uit hoofde der niet -voldoening aan de ditarik kembali.
voorwaarden, kunnen die giften worden
herroepen (Bw. 173, 178v., 1608; Civ. 1082v.,
1093).
Geene giften van tegenwoordige en Hibah yang terdiri dari barang-barang yang No current and specific gifts exchanged
bepaaldelijk omschreven goederen, tusschen telah ada dan terinci secara tertentu, dan between spouses pursuant to a prenuptial
de echtgenooten bij huwelijksche voorwaarden diberikan antara suami isteri dalam perjanjian agreement, shall be subject to the requirement
gemaakt, worden geacht te zijn onderworpen kawin, tak dapat dianggap diberikan dengan that the donee survives, unless such
aan de voorwaarde van overleving van den syarat, bahwa penerimaan hibah harus hidup requirement has been expressly stipulated.
begiftigde, ten ware die voorwaarde lebih lama daripada pemberinya, kecuali bila (Bw.1666, 1672; Civ.1092)
uitdrukkelijk mogt zijn gemaakt (Bw. 1666, syarat yang dibuat secara tegas dalam
1672; Civ. 1092). perjanjian.
Geene gift van de geheele of gedeeltelijke Tiada hibah seluruh atau sebagian dan warisan No gift of the entire or partial inheritance of
nalatenschap des schenkers bij huwelijksche si penghibah, yang diberikan dalam perjanjian the donor pursuant to a prenuptial agreement,
voorwaarden, het zij door den eenen kawin, baik yang diberikan oleh yang seorang either exchanged between the two spouses, or
echtgenoot aan den anderen, het zij over en dan suami isteri kepada yang lain, maupun *50 bequeathed by one spouse to the other,
weder, gemaakt, zal aan de kinderen, uit het yang diberikan secara timbal balik, akan shall be passed on to the children of the
huwelijk gesproten, overgaan, wanneer de beralih kepada anak-anak yang lahir dan marriage, in the event that the donee does not
begiftigde echtgenoot voor den schenker mogt perkawinan mereka, bila yang diberi hibah survive the dnor. (Bw. 174, 178, 231, 899;
komen te overlijden (Bw. 174, 178, 231, 899; meninggal sebelum si penghibah. Civ.1093)
Civ. 1093).
Van giften welke aan de aanstaande Hibah-Hibah yang Diberikan Kepada Kedua Concerning gifts granted to the prospective
echtgenooten, of aan kinderen uit hun Calon Suami Isteri atau Kepada Anak-anak spouses, or the children of such marriage
huwelijk, gedaan zijn dan Perkawinan Mereka
Zoo wel bij huwelijksche voorwaarden, als bij Baik dalam penjanjian kawin, maupun dengan Third parties may grant gifts, pursuant to
afzonderlijke notariele acte, voor het aangaan akta Notaris tersendiri, yang dibuat sebelum conditions of a prenuptial agreement and
des huwelijks, en ter zake van hetzelve pelaksanaan perkawinan, pihak ketiga boleh separate notarial deeds executed prior to a
verleden, kunnen derden aan de aanstaande memberikan hibah, yang menurut pendapat marriage taking place, to one or both spouses,
echtgenooten, of aan een hunner zoodanige mereka pantas diberikan kepada kedua calon whichever they deem appropriate, including
giften doen als zij voegzaam oordeelen, suami isteri atau kepada salah seorang dan the curtailment of the gifts to the extent that
behoudens de inkorting dier giften, voor zoo mereka, dengan tidak mengurangi such gifts are detrimental, without being
verre daardoor de regten zijn benadeeld van kemungkinan untuk mengurangi hibah itu bila subject to the rights of those who are entitled
degenen aan wie een wettelijk aandeel toekomt dengan hibah itu orang yang mempunyai hak to a legal portion thereof. (Bw.228, 913v., 919v.,
(Bw. 228, 913v., 919 v., 1090, 1334, 1693; Civ. atas suatu bagian menurut undang-undang 1090, 1334, 1693; Civ.1082, 1090).
1082, 1090). dirugikan.
Indien die giften bij huwelijksche voorwaarden Bila hibah-hibah itu diberikan dalam perjanjian If the gifts are granted pursuant to conditions
zijn gedaan, wordt tot derzelver geldigheid kawin, maka untuk berlakunya secara sah of the prenuptial agreement, express
niet gevorderd de uitdrukkelijke aanneming tidak perlu ada persetujuan tegas dan yang acceptance by the donee is not form grounds
door den begiftigde; wanneer daarentegen de diberi hibah; sebaliknya bila hibah itu for claiming the validity thereof. However, if
gift bij afzonderlijke acte heeft plaats gehad, diberikan dengan akta tersendiri, maka hal itu the gift is granted by separate deed, it must be
heeft dezelve geen gevolg dan na de tidak mempunyai akibat kecuali setelah ada expressly accepted in order to be valid.
uitdrukkelijke aanneming (Bw. 170, 1666, 1683; persetujuan tegas untuk menerima. (Bw.170, 1666, 1683; Civ.1087)
Civ. 1087).
35
alpha3 Edition
Eene gift van het geheel of van een gedeelte Suatu hibah yang terdiri dan seluruh atau A gift of the entire or partial inheritance of the
der nalatenschap van den schenker, hoezeer sebagian warisan si penghibah, meskipun donor, granted to one or both spouses, is
alleen ten behoeve der echtgenooten, of van diberikan hanya untuk kedua suami isteri atau always considered to be granted for the benefit
een hunner, gedaan, wordt echter altijd geacht untuk salah seorang dan mereka, selalu of the children and descendants, from the
ten behoeve van de kinderen en afkomelingen, dianggap diberikan untuk anak-anak dan marriage, in the event that the donor survives
uit het huwelijk geboren, te hebben plaats keturunan mereka, bila si penghibah hidup the donee, unless otherwise stipulated in the
gehad, in het geval dat de schenker den lebih lama daripada yang diberi hibah, dan deed. The gift shall lapse, if the donor survives
begiftigde overleeft, en het tegendeel niet bila dalam akta tidak ditentukan lain. Hibah the donee and the children and descendants
uitdrukkelijk bij de acte is bepaald. seperti itu hapus, bila si penghibah hidup lebih from the marriage. (Bw. 173, 175, 231, 976,
lama daripada anak-anak dan keturunan 1334, 1679; Civ. 1082, 1089)
Die giften vervallen, indien de schenker den mereka selanjutnya yang diberi hibah.
begiftigd, en de kinderen en afkomelingen uit
het huwelijk geboren, overleeft (Bw. 173, 175,
231, 976, 1334, 1679; Civ. 1082, 1089).
De bepalingen van art. 169, 171, 172 en 173 zijn Ketentuan-ketentuan dalam pasal-pasal 169, The provisions in articles 169, 171, 172 and 173
insgelijks toepasselijk op de giften, waarvan in 171, 172, dan 173, berlaku juga pada hibah- also apply to the gifts referred to in this
deze afdeeling gesproken wordt (Civ. 1083, hibah yang dibicarakan dalam bagian ini. section. (Civ. 1083, 1086, 1092).
1086, 1092).
ACHTSTE TITEL BAB VIII Chapter VIII
Van gemeenschap of huwelijksche GABUNGAN HARTA BERSAMA ATAU Concerning community property or
voorwaarden bij tweede of verder huwelijk PERJANJIAN KAWIN PADA prenuptial agreements in the event of second
PERKAWINAN KEDUA ATAU or further marriages
SELANJUTNYA
Ook in tweede en verder huwelijk bestaat van Juga dalam perkawinan kedua dan There shall also be legal community of
regtswege algeheele gemeenschap van berikutnya,menurut hukum ada gabungan property in second and further marriages
goederen tusschen de echtgenooten, voor zoo harta benda menyeluruh antara suami isteri, between the spouses, to the extent that no
verre daaromtrent bij huwelijksche bila dalam perjanjian kawin tidak diadakan stipulations to the contrary have been made in
voorwaarden geene andere bepalingen zijn ketentuan lain. a prenuptial agreement. (Bw.119, 139;
gemaakt (Bw. 119, 139; Civ. 1496). Civ.1496)
Bij tweede of verder huwelijk kan echter, Akan tetapi pada perkawinan kedua atau However, in the event of second and further
indien er kinderen en afkomelingen uit het berikutnya, bila ada anak dan keturunan dan marriages, and in the event that there exists
vroeger huwelijk aanwezig zijn, aan den perkawinan yang sebelumnya, suami atau children and descendants from the previous
nieuwen echtgenoot, door de vermenging van isteri yang baru, oleh percampuran harta dan marriage, the new spouse, due to the
goederen en schulden bij eenige gemeenschap, utang-utang pada suatu gabungan, tidak boleh consolidation of assets and debts based upon
geen meerder voordeel opkomen, dan ten memperoleh keuntungan yang lebih besar community of property, is only entitled to
beloope van het minste gedeelte hetwelk een daripada jumlah bagian terkecil yang profit not exceeding the minimum share to
dier kinderen, of bij vooroverlijden deszelfs diperoleh seorang anak atau bila anak itu telah which one of the children, or in the event of his
afkomelingen, bij plaatsvervulling, genieten, meninggal lebih dahulu, oleh turunannya death, his descendant is entitled to such share
en zonder dat dit voordeel immer het een dalam penggantian ahli waris, dengan not to exceed one fourth of the assets of the re-
vierde des boedels van den hertrouwden ketentuan, bahwa keuntungan ini sekali-kali married spouse. The children from the
echtgenoot mag te boven gaan. tidak boleh melebihi seperempat bagian dan previous marriage or their descendants shall
harta benda suami atau isteri yang kawin lagi have, at the time the inheritance of the re-
De voorkinderen of derzelver afkomelingen itu. married spouse becomes available, a legal
hebben, ten tijde van het openvallen der claim to restrict or depreciate such inheritance;
nalatenschap van den hertrouwden Anak-anak dan perkawinan terdahulu atau and the excess of the permitted portion shall be
for the benefit of such inheritance.
achtgenoot, eene regtsvordering tot inkorting keturunan mereka, pada waktu terbukanya
of vermindering; en hetgeen het geoorloofd warisan dan suami atau isteri yang kawin lagi (Bw.182,185,231,842,902,913v.,920,929,1060;
gedeelte te boven gaat, valt ten voordeele van berhak menuntut pemotongan atau Civ.1098,1496).
die nalatenschap (Bw. 182, 185, 231, 842, 902, pengurangan; dan apa yang melebihi bagian
913v., 920, 929, 1060; Civ. 1098, 1496). yang diperkenankan, masuk ke dalam warisan
itu.
De man of de vrouw, kinderen of Suami atau isteri, yang mempunyai anak-anak A husband or wife, who has children or
afkomelingen hebbende uit het vroeger bed, dan perkawinan yang terdahulu dan descendants from a previous marriage, and
een tweede of volgend huwelijk aangaande, melakukan perkawinan berikutnya, tidak who enters into a second marriage may not
mag aan den tweeden of verderen echtgenoot, boleh menyediakan kepada suami atau isteri make provision for additional profits in the
ook bij huwelijksche voorwaarden, geene yang baru, dengan perjanjian kawin itu, prenuptial agreement other than those
meerdere voordeelen bespreken, dan hetgeen keuntungan-keuntungan yang lebih daripada described in Article 181 (Bw.168,902; Civ.1098)
bij het vorige art. breeder shall omschreven yang tersebut dalam pasal sebelum ini.
(Bw. 168, 902; Civ. 1098).
36
www.KUHPer.com
De echtgenooten mogen elkander door Suami isteri tidak diperkenankan dengan cara The spouses may not indirectly give one
zijdelingsche wegen niet meer geven, dan hun yang berliku-liku saling memberi hibah lebih another more than what is permitted pursuant
bij de hierboven gemaakte bepalingen is daripada yang diperkenankan dalam to the above provisions. All gifts granted
toegestaan. ketentuan-ketentuan di atas. pursuant to fictitious reasons, or granted to
representatives, are invalid. (Bw.911, 1057v.;
Alle giften onder eenen verdichten titel, of aan Semua hibah yang diberikan dengan dalih Civ.1099)
tusschen beide komende personen gedaan, zijn yang dikarang-karang, atau diberikan kepada
nietig (Bw. 911, 1057v.; Civ. 1099). orang-orang perantara, adalah batal.
Voor giften aan tusschen beide komende Yang dimaksud dengan hibah yang diberikan Gifts granted to representatives are those
personen gedaan, zullen gehouden worden de kepada perantara ialah hibah yang diberikan which have been made by one of the spouses
zoodanige, welke door een der echtgenooten oleh seorang suami atau isteri kepada semua to the children, or to one of the children of the
aan de kinderen, of aan een der kinderen van anak atau salah seorang anak dan perkawinan spouse, from a previous marriage, and gifts
den mede-echtgenoot, uit een vroeger huwelijk terdahulu isteri atau suaminya, demikian pula granted by the donor to the blood relatives, of
gesproten, gedaan worden, alsmede de giften hibah yang diberikan kepada keluarga sedarah which the other spouse, at the time of the gift,
welke door den schenker zijn gedaan aan penghibah dan pada waktu penghibahan shall be the presumed heir; notwithstanding
bloedverwanten, van wie de andere diperkirakan akan menjadi warisan isteri atau that the latter-mentioned would probably not
echtgenoot, ten tijde der gift, de vermoedelijke suami penghibah itu, meskipun suami atau have survived the blood relative who is the
erfgenaam zal zijn; al ware het ook dat de isteri penghibah ini mungkin tidak hidup lebih beneficiary. (Bw.911, 1916-1, 1921; Civ.1100)
laatstgemelde den begiftigden bloedverwant lama dan penerima hibah.
niet hadde overleefd (Bw. 911, 1916-1o, 1921;
Civ. 1100).
(Ingev. S. 23-31) Voor de toepassing van het Pasal-pasal 181-184, dalam hal suami isteri (Supplemented by S.23-31) Articles 181-184,
artt. 181-184 komen ten aanzien van yang kawin kembali satu sama lain, tidak do, with respect to spouses who have
echtgenooten, die met elkander zijn berlaku bagi anak-anak atau keturunan dan remarried one another, not apply to the
hertrouwd, kinderen of afkomelingen uit hun perkawinan mereka yang terdahulu. children or descendants from their previous
vroeger huwelijk met elkander niet in marriage to one another.
aanmerking.
Ook in het geval waarin kinderen zijn uit een Juga jika ada anak-anak dan perkawinan yang With respect to children from a previous
vroeger huwelijk, worden winst en verlies dulu, maka keuntungan dan kerugian harus marriage, profit and loss are to be shared
gelijkelijk tusschen de echtgenooten gedeeld, dibagi rata antara suami isteri, kecuali bila equally between the spouses, unless the
ten zij de gemeenschap daarvan bij peraturan tentang itu ditiadakan atau diubah community property provisions have been
huwelijksche voorwaarden zijn uitgesloten of oleh perjanjian kawin. excluded or altered by the prenuptial
gewijzigd (Bw. 128, 156, 164). agreement. (Bw.128, 156, 164)
NEGENDE TITEL BAB IX Chapter IX
Van de scheiding van goederen PEMISAHAN HARTA BENDA Concerning the division of assets
De vrouw kan, staande huwelijk, bij den regter Selama perkawinan, si isteri boleh mengajukan The wife, may, in the course of marriage,
scheiding van goederen vragen, doch alleen in tuntutan akan pemisahan harta benda kepada request a division of assets, in the following
de volgende gevallen: Hakim, tetapi hanya dalam hal-hal: circumstances:
1o. wanneer de man, door een kennelijk 1. bila suami, dengan kelakuan buruk 1. if the husband, due to patent misconduct,
wangedrag, de goederen der gemeenschap memboroskan barang-barang dan gabungan has squandered the community property, and
verspilt, en het huisgezin aan ondergang harta bersama, dan membiarkan rumah tangga has exposed the household to ruin; 2. if, due to
blootstelt; terancam bahaya kehancuran. a husband's misconduct and mismanagement
of his affairs, his wife is in imminent danger of
2o. wanneer, door de wanorde en het slecht 2. bila karena kekacau-balauan dan keburukan losing the security of her dowry and her
beheer zijner zaken, de waarborg voor het pengurusan harta kekayaan si suami, jaminan entitlements pursuant to the law, and also if
huwelijksgoed der vrouw, en voor hetgeen untuk harta perkawinan isteri serta untuk apa due to gross negligence in the management of
the community property, such property might
haar naar regten toekomt, zoude verloren yang menurut hukum menjadi hak isteri akan
gaan, of ook door grof verzuim in het beheer hilang, atau jika karena kelalaian besar dalam be endangered. Division of assets pursuant to
van het huwelijksgoed, hetzelve zoude worden pengurusan harta perkawinan si isteri, harta mutual agreement is invalid. (Bw.105, 119, 124,
in gevaar gebragt. itu berada dalam keadaan bahaya. 126-1-5, 149; Rv.819v., 825; Civ. 1443)
Scheiding van goederen bij onderlinge Pemisahan harta benda yang dilakukan hanya
toestemming is nietig (Bw. 105, 119, 124, 126-1- atas persetujuan bersama adalah batal.
5o, 149; Rv. 819 v., 825; Civ. 1443).
37
alpha3 Edition
De eisch tot scheiding van goederen moet Tuntutan akan pemisahan harta benda harus The claim for division of assets must be made
openlijk worden bekend gemaakt (Rv. 822). diumumkan secara terbuka. public. (Rv.822)
De schuldeischers van den man kunnen in het Orang yang berpiutang kepada si suami dapat Creditors of the husband may intervene in the
geding tusschen beide komen, om den eisch tot ikut campur dalam penyidangan perkara proceedings between them in order to dispute
scheiding van goederen te betwisten (Bw. 192; untuk menentang tuntutan akan pemisahan the claim for division of the assets. (Bw.192;
Rv. 279v.; Civ. 1447). harta benda itu. Rv.279v.; Civ.1447)
De scheiding van goederen moet, voor het ten Putusan Hakim yang mengabulkan tuntutan The division of assets is, prior to taking place,
uitvoer leggen daarvan, openlijk worden akan pemisahan harta benda itu, sebelum be made public; failure to do so renders the
bekend gemaakt, op straffe van nietigheid der pelaksanaannya, harus diumumkan secara implementation invalid . (Rv.811) The
tenuitvoerlegging (Rv. 811). terbuka, dengan ancaman menjadi batal judgment granting permission for division of
pelaksanaannya bila tidak dipenuhi assets becomes effective from the date on
Het vonnis, waarbij de scheiding van goederen persyaratan pengumuman itu. Putusan which the lawsuit is filed. (Bw.192; Civ.1445)
is toegewezen, heeft, wat deszelfs gevolgen tentang dikabulkannya pemisahan harta benda
betreft, eene achteruitwerkende kracht, te itu, dalam hal akibat hukumnya, mempunyai
rekenen van den dag der regtsvordering (Bw. kekuatan berlaku surut, terhitung dari hari
gugatan diajukan.
192; Civ. 1445).
De vrouw kan gedurende het geding, met Selama penyidangan, isteri boleh melakukan The wife, may, during the proceedings, with
bewilliging van den regter, behoedmiddelen in tindakan-tindakan, dengan seizin Hakim, the approval of the judge, take precautionary
het werk stellen, ten einde te voorkomen dat untuk menjaga agar barang-barangnya tidak measures, to prevent the assets from becoming
de goederen worden weggemaakt en verspild hilang atau diboroskan si suami. lost or squandered. (Rv. 823v.; Civ.270)
(Rv. 823v.; Civ. 270).
Het vonnis, waarbij de scheiding van goederen Keputusan di mana pemisahan harta benda The judgment, granting permission for the
is toegestaan, vervalt van regtswege, indien diizinkan, hapus menurut hukum, bila hal itu division of assets, shall lapse by law, if the
hetzelve niet, blijkens eene daarvan op te tidak dilaksanakan secara sukarela dengan division of assets, which should be evidenced
maken authentieke acte, vrijwillig is ten pembagian barang-barang itu, seperti yang by an authentic deed, does not take place; or,
uitvoer gelegd door de werkelijke verdeeling ternyata dan akta otentik tentang itu; atau bila if, within a period of one month after the
der goederen; of wanneer, binnen den tijd van dalam waktu satu bulan setelah putusan itu judgment is granted , no legal claims have
eene maand nadat het vonnis kracht van memperoleh kekuatan hukum tetap, si isteri been filed by the wife seeking division which
gewijsde heeft bekomen, geene regterlijke tidak mengajukan tuntutan untuk claims must be continued regularly. (Bw.1066;
vervolgingen daartoe door de vrouw zijn pelaksanaannya kepada Hakim dan tidak Rv.827; Civ.1444)
begonnen en regelmatig worden voortgezet melanjutkan penuntutan secara teratur
(Bw. 1066; Rv. 827; Civ. 1444).
De schuldeischers van den man die niet in het Para kreditur si suami yang tidak turut Creditors of the husband who have not
geding zijn tusschenbeide gekomen, kunnen campur dalam penyidangan, boleh menentang interfered in the proceedings, may oppose the
zich tegen de scheiding verzetten, al ware pemisahan itu, meskipun hal itu telah division, notwithstanding that it has taken
dezelve reeds ten uitvoer gelegd, indien hunne dilaksanakan, bila hak-hak mereka dengan place, in the event that their rights have been
regten daardoor opzettelijk mogten verkort adanya pelaksanaan itu, secara sengaja expressly restricted as a result *57 thereof.(Bw.
zijn (Bw. 188, 215, 1341; Rv. 828; Civ. 1447). dirugikan. 188, 215, 1341; Rv.828; Civ.1447)
Niettegenstaande de scheiding van goederen, Meskipun ada pemisahan harta benda, si isteri Notwithstanding the division of assets, a wife
is de vrouw verpligt om, naar evenredigheid wajib memberi sokongan untuk biaya rumah is obligated, in proportion to her income and
van haar vermogen en dat van haren man, bij tangga dan pendidikan anak-anak yang that of her husband, to contribute to the
te dragen tot de kosten der huishouding en der dilahirkan olehnya karena perkawinan dengan expenses of the household and the education
opvoeding der kinderen, door haren man bij si suami, menurut perbandingan antara harta of the children, borne to her by her husband. In
haar verwekt. si isteri dan harta si suami. Bila si suami ada the event of the insolvency of her husband, a
dalam keadaan tidak mampu, biaya-biaya itu wife is solely liable for such expenses. (Bw.104,
Bij onvermogen van den man, komen die menjadi tanggungan si isteri saja. 145v., 298; Civ.1448)
kosten ten laste van de vrouw alleen (Bw. 104,
145v, 298; Civ. 1448).
De vrouw, welke van goederen gescheiden is, Isteri yang berpisah harta benda dengan A wife, whose assets have been separated from
bekomt de vrije beheering daarvan terug, en suaminya, memperoleh kembali kebebasan those of her husband, is to be restored as
kan, niettegenstaande de bepalingen van art. untuk mengurusnya, dan meskipun ada independent manager thereof, and may obtain
108, van den regter eene algemeene ketentuan-ketentuan Pasal 108, dia dapat approval from a judge in order to have her
bewilliging bekomen, om over hare roerende memperoleh izin umum dan hakim untuk movable assets at her disposal. (Bw.105, 110,
38
www.KUHPer.com
goederen te beschikken (Bw. 105, 110, 115, 124; menguasai barang-barang bergeraknya. 115, 124; Civ.1449)
Civ. 1449).
De man is niet verantwoordelijk aan de vrouw, Suami tidak bertanggung jawab kepada A husband is not responsible for his wife, in
indien zij van goederen gescheiden zijnde, isterinya, bila si isteri setelah berpisah harta the event that their assets have been separated
nalatig is geweest om den koopprijs van een bendanya, telah lalai untuk memanfaatkan and she fails to use or re-invest the proceeds
onroerend goed, hetwelk zij op bekomen atau menanamkan kembali uang penjualan from the sale of immovable assets, transferred
bewilliging van den regter vervreemd heeft, te barang tetap yang telah pursuant to approval from the judge, unless
gebruiken of weder te beleggen, ten ware hij dipindahtangankannya atas izin yang the contract was drafted with the assistance of
het contract mede hebbe helpen tot stand diperolehnya dan Hakim, kecuali bila si suami the husband, or it is proven that the proceeds
brengen, of bewezen zij dat de penningen door ikut membantu dalam mengadakan kontrak, were provided by him or have benefited him.
hem ontvangen zijn, of ten zijnen voordeele atau bila dapat dibuktikan, bahwa uang itu (Civ.1450)
gestrekt hebben (Civ. 1450). telah diterima oleh suami, atau telah
dipergunakan untuk kepentingan suami.
De gemeenschap, door scheiding van goederen Gabungan harta benda yang telah dibubarkan, The community property which is dissolved
ontbonden zijnde, kan met toestemming der dapat dipulihkan kembali atas persetujuan by separation of assets, may be reinstated with
echtgenooten, worden hersteld. kedua suami isteri. Persetujuan yang demikian the consent of the spouses. This can only take
tidak boleh diadakan selain dengan akta place by authentic deed. (Bw.149, 232a, 1868;
Zulks kan niet anders geschieden dan bij eene otentik. Rv.826; Civ.1451)
authentieke acte (Bw. 149, 232a, 1868; Rv. 826,
830; Civ. 1451).
Wanneer de gemeenschap hersteld is, worden Bila gabungan harta bersama itu telah pulih In circumstances where community of
de zaken in denzelfden staat terug gebragt als kembali, barang-barangnya dikembalikan ke property is reinstated, matters relating thereto
of er geene scheiding had plaats gehad, keadaan semula, seakan-akan tidak pernah ada is to be afforded the same status as that
onverminderd de nakoming der handelingen, pemisahan, tanpa mengurangi kewajiban si applicable prior to separation, without
welke, gedurende het tusschenvak sedert de isteri untuk memenuhi perjanjian, yang prejudice to the result of acts carried out by the
scheiding tot op het herstel der gemeenschap, dibuatnya selama waktu sejak pemisahan wife which took place in the interim between
door de vrouw verrigt zijn. sampai dengan pemulihan kembali gabungan separation and reinstatement. Agreements
harta bersama itu. Segala perjanjian yang oleh providing for reinstatement of community of
Alle overeenkomsten waardoor de suami isteri itu dipergunakan untuk property by the spouses for any reason other
memulihkan kembali gabungan harta bersama than those already specified is to be deemed
echtgenooten de gemeenschap zouden
herstellen, op andere voorwaarden dan itu dengan syarat-syarat yang semula, adalah void. (AB.23; Bw.119,149,232a,1340; Civ.1451)
waarop zij bevorens geregeld was, zijn nietig batal.
(AB. 23; Bw. 119, 149, 232a, 1340; Civ. 1451).
De echtgenooten zijn verpligt het herstel der Suami isteri itu wajib untuk mengumumkan The reinstatement of community of property
gemeenschap openlijk bekend te maken. pemulihan kembali gabungan harta bersama must be made public by the spouses. Third
itu secara terbuka. Selama pengumuman parties is not to be effected by the
Zoo lang die openlijke bekendmaking geen seperti itu seperti itu belum dilaksanakan, reinstatement until the public announcement
suami isteri itu tidak boleh mempersoalkan has been made. (Bw.232a; Rv.828, 830;
plaats heeft gehad, kunnen de echtgenooten de
gevolgen der herstelde gemeenschap niet aan akibat-akibat pemulihan gabungan harta Civ.1451)
derden tegenwerpen (Bw. 232a; Rv. 828, 830; bersama itu dengan pihak-pihak ketiga.
Civ. 1451).
TIENDE TITEL BAB X Chapter X
Van de ontbinding des huwelijks PEMBUBARAN PERKAWINAN Concerning the dissolution of marriage
Van de ontbinding des huwelijks in het Pembubaran Perkawinan pada Umumnya Concerning the dissolution of marriage in
algemeen general
Het huwelijk wordt ontbonden: Perkawinan bubar: A marriage is dissolved for the following
reasons:
1o. door den dood (Bw. 3, 220); 1. oleh kematian;
1. death; (Bw.3, 220)
2o. door afwezigheid van een der echtgenooten 2. oleh tidak hadirnya si suami atau si isteri
gedurende tien jaren, en een daarop gevolgd selama sepuluh tahun, yang disusul oleh 2. absence of or abandonment by one of the
nieuw huwelijk van den anderen echtgenoot, perkawinan baru isteri atau suaminya. sesuai spouses for a duration of ten years followed by
overeenkomstig de bepalingen van de vijfde a new marriage being entered into by the other
39
alpha3 Edition
afdeeling des achttienden titels (Bw. 493v); dengan ketentuan-ketentuan Bagian 5 Bab 18; spouse, in accordance with the provisions of
the fifth section of the eighteenth title;
3o. (Gew. S. 16-530) door regterlijk vonnis na 3. oleh keputusan Hakim setelah pisah meja (Bw.493v.)
scheiding van tafel en bed en inschrijving van dan ranjang dan pendaftaran Catatan Sipil,
de daarbij uitgesproken ontbinding des sesuai dengan ketentuan-ketentuan Bagian 2 3. (Amended by S.16-530) by legal judgment
huwelijks in de registers van den burgerlijken bab ini; after having lived separately and after
stand, overeenkomstig de bepalingen van de registration of the pronounced dissolution of
tweede afdeeling van dezen titel; (Bw. 200v); 4. oleh perceraian, sesuai dengan ketentuan- the marriage has taken place in the registers of
the civil registry, pursuant to the provisions of
ketentuan Bagian 3 bab ini.
4o. door echtscheiding, overeenkomstig de the second section of this title; (Bw.200v.)
bepalingen van de derde afdeeling van dezen
titel (Bw. 207v.; Civ. 227). 4. divorce, in accordance with the provisions of
the third section of this title. (Bw.207v.;
Civ.227)
Van de ontbinding des huwelijks, na de Pembubaran Perkawinan Setelah Pisah Meja Concerning the dissolution of the marriage,
scheiding van tafel en bed (Ov. 64; S. 27-31, dan Ranjang following separation
bl. 393)
Wanneer echtgenooten van tafel en bed zijn Bila suami isteri pisah meja dan ranjang, baik In the event that spouses have been living
gescheiden, het zij uit hoofde van eene der karena salah satu alasan dan alasan-alasan separately, either for one of the reasons
redenen bij art. 233 vermeld, het zij op beider yang tercantum dalam pasal 233, maupun atas mentioned in article 233, or upon mutual
verzoek, en de scheiding gedurende vijf volle permohonan kedua belah pihak, dan decision, and the separation has endured for a
jaren, zonder verzoening der partijen, heeft perpisahan itu tetap berlangsung selama lima period of five years, without any
stand gehouden, zal het aan ieder hunner tahun penuh tanpa perdamaian antara kedua reconciliation, each party is free to summon
vrijstaan, om den anderen in regten op te belah pihak. maka mereka masing-masing the other party in court, and to request that the
roepen, en te eischen dat het huwelijk worde bebas untuk menghadapkan pihak lain ke marriage be dissolved. (Bw.233, 236, 242, 248;
ontbonden (Bw. 233, 236, 242, 248; Civ. 310). pengadilan, dan menuntut agar perkawinan Civ.310)
mereka dibubarkan.
De eisch zal dadelijk worden ontzegd, indien Tuntutan itu harus segera ditolak, bila pihak The request must be denied if the defendant
de verwerende partij na drie malen, van tergugat, setelah tiga kali dan bulan ke bulan does not appear in court after having being
maand tot maand, in regten te zijn dipanggil ke Pengadilan tidak muncul- summoned three times for three consecutive
opgeroepen, niet verschijnt, of, opkomende, muncul, atau datang dengan mengadakan months, or if he or she does appear and
zich tegen den eisch verzet, of eindelijk van perlawanan terhadap tuntutan itu, atau opposes the dissolution or declares his or her
hare zijde verklaart bereid te zijn zich met de menyatakan bersedia untuk berdamai dengan willingness to reconcile with the other spouse.
wederpartij te verzoenen (Bw. 248; Civ. 310). pihak lawan. (Bw.248; Civ.310)
Indien de gedaagde partij in den eisch Bila pihak tergugat menyetujui tuntutan, If the defendant consents to the request, the
toestemt, zal de raad van justitie de Pengadilan Negeri harus memerintahkan, agar court of justice is order the spouses to appear
echtgenooten bevelen, om te zamen, en in suami isteri itu secara pribadi bersama-sama together and in person before one or more
persoon, voor een of meer zijner leden te menghadap seorang atau lebih hakim anggota, members who is attempt to persuade them
verschijnen, die hen tot eene verzoening zullen yang akan berusaha mendamaikan mereka. towards a reconciliation. Should the attempt to
trachten over te halen. do so fail, the judge is order that the spouses
Bila usaha itu tidak berhasil, Hakim harus appear again, at the earliest three months, and
Indien de poging daartoe niet mogt gelukken, memerintahkan untuk kembali lagi, paling at the latest six months after the first
zal de regter een nieuwe verschijning bevelen, cepat tiga bulan dan paling lambat enam bulan appearance. (Ov.46; Bw.208, 236, 239, 248, 1023;
Rv.31; Bb.379) (Supplemented by S.23-287 see
ten minste drie, en ten hoogste zes maanden na setelah pertama kali menghadap.
de eerste (Ov. 46; Bw. 208, 236, 239, 248, 1023; also 441) In the event that there is a valid
Rv. 31; Bb. 379). reason for failure to appear, the designated
Bila ada alasan yang sah untuk tidak members or the designated member is visit the
menghadap maka anggota atau para anggota residence of the spouses. (Supplemented by
(Toeg. S. 23-287 jo. 441) Blijkt van een geldige yang ditunjuk itu harus pergi ke rumah suami S.23-287, 441, amended by S.25-497, 678 see
reden van verhindering om te verschijnen, dan isteri itu. also 26-63) If one of the spouses or both of
begeven zich de aangewezen leden of het them reside outside the jurisdiction in which
aangewezen lid naar de woning van de Bila salah seorang dari suami isteri, atau the court of justice is established, then the
echtgenooten. kedua-duanya, bertempat tinggal di luar court may appoint the residential judge, or in
daerah hukum Pengadilan Negeri yang his absence, the head of the local government
(Toeg. S. 23-287, 441, gew. 25-497, 678 jo. 26-63) kepadanya permohonan diajukan, maka to carry out the acts mentioned in the three
Wanneer een der echtgenooten, dan wel beide, Pengadilan Negeri itu boleh meminta previous paragraphs. The official thus
woonachtig zijn buiten de afdeeling (het Pengadilan Negeri yang di daerah hukumnya designated is draft minutes of the proceedings
ressort v. d. ass.-res), waarin de Raad van kedua suami isteri itu bertempat tinggal untuk and is immediately forward such to the court
Justitie gevestigd is, kan de raad den melakukan tindakan-tindakan tersebut dalam of justice. (Supplemented S.23-287 see also 441)
residentierechter of, bij afwezigheid, belet of tiga alinea terdahulu. Pengadilan Negeri ini If one of the spouses, or both, reside outside
ontstentenis van dezen, het hoofd van akan membuat berita acara tentang tindakan- Indonesia, the court, may, request that the
plaatselijk bestuur (den ass.-res). voor de in de tindakan yang dilakukannya dan segera legal authorities of the country in which they
40
www.KUHPer.com
drie voorgaande leden bedoelde verrichtingen mengirimkannya kepada Pengadilan Negeri reside, perform the functions mentioned in the
aanwijzen. De aldus aangewezen ambtenaar tersebut pertama. first and second paragraphs, or otherwise
zal van het door hem verrichte procesverbaal assign responsibility to the Dutch consulate
opmaken en dit zonder verwij aan den raad official, within whose jurisdiction they reside.
Bila salah seorang dan suami isteri, atau
van justitie inzenden. kedua-duanya bertempat tinggal di luar The minutes made thereof is to be forwarded
Indonesia, Pengadilan Negeri boleh meminta *61 to the court of justice.
(Toeg. S. 23-287 jo. 441) Wanneer een der kepada seorang pejabat Pengadilan di negara
echtgenooten, dan wel beide, verblijf houden tempat mereka berdiam, untuk melakukan
buiten Indonesie, kan de raad aan een door tindakan-tindakan tersebut dalam alinea satu
hem aan te wijzen rechterlijke autoriteit van dan dua, atau memerintahkannya kepada
het land, waar zij zich ophouden, verzoeken, Pegawai Perwakilan Indonesia di tempat
zich met de in he eerste en tweede lid bedoelde tinggal suami isteri itu. Berita Acara mengenai
verrichtingen te belasten, of wel dit opdragen hal itu dikirimkan kepada Pengadilan Negeri
aan den Nederlandschen consulairen itu.
ambtenaar, binnen wiens ressort zij verblijf
houden. Het daarvan opgemaakte proces-
verbaal wordt aan den raad van justitie
gezonden.
(Gew. S. 23-287 jo. 441) Wanneer ook de Bila pertemuan yang kedua ternyata tidak (Amended by S.23-287 see also 441) If the
tweede verschijning vruchteloos mocht berhasil juga, maka setelah mendengar second appearance is also unsuccessful, the
afloopen, zal de raad van justitie na verhoor penuntut umum, Pengadilan Negeri harus court of justice must pass judgment after
van het openbaar ministerie uitspraak doen en mengambil keputusan dan menerima tuntutan having heard the prosecution counsel and the
zal de eisch worden toegewezen, indien itu, jika segala persyaratan acara telah request is to be granted, provided that the
behoorlijk aan alle de formaliteiten, hierboven dipenuhi seperti yang dikemukakan di atas. formalities described above, have been fully
omschreven, is voldaan. complied with. The court of justice is, however,
Namun demikian, setelah mengadakan entitled to postpone its judgment, for a period
Het staat niettemin aan den raad van justitie pemeriksaan Pengadilan Negeri bebas untuk of six months, if it appears that reconciliation
vrij zijne uitspraak gedurende den tijd van zen menangguhkan putusan selama enam bulan, may still be possible. (Bw.240)
maanden na het voldingen der zaak, aan te bila ternyata baginya masih ada kemungkinan
houden, indien het hem mogt zijn gebleken, untuk berdamai.
dat er nog waarschijnlijkheid van verzoenig
bestaat (Bw. 240).
Tegen de uitspraak van den raad van justitie Terhadap putusan Pengadilan Negeri ini boleh An appeal to a higher court is permitted
wordt, uiterlijk gedurende eene maand, beroep dimintakan banding kepada Hakim yang lebih against the judgment of the court of justice no
bij den hoogeren regter toegelaten (Ov. 45; Bw. tinggi selambat-lambatnya dalam waktu satu later than one month after such judgment.
241, 1023). bulan. (Ov.45; Bw.241, 1023)
(Gew. S. 16-530) Het huwelijk wordt Perkawinan itu dibubarkan oleh putusan (Amended by S.16-530) The marriage is
ontbonden door het vonnis en de inschrijving tersebut dan pendaftarannya dalam daftar- dissolved by virtue of the judgment and the
in de registers van den burgerlijken stand. daftar Catatan Sipil. registration in the registers of the civil registry.
De inschrijving moet geschieden op dezelfde Pendaftarannya harus dilakukan dengan cara, The registration must take place in the same
wijze, binnen denzelfden termijn en op dalam jangka waktu dan dengan ancaman manner, within the same period, and upon the
dezelfde straffen als, ten aanzien der hukuman seperti yang ditentukan dalam Pasal same conditions, as those applicable to divorce,
echtscheiding, bij art. 221 is bepaald (Bw. 245; 221 tentang perceraian. stipulated in article 221. (Bw.245; BS.64;cf.S.45-
BS. 64; cf. S. 45-14o, 46-24* achter Bw. in deze 14, 46-24)
verzam).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Door de ontbinding Pembubaran perkawinan tidak mengurangi (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
des huwelijks wordt geen inbreuk gemaakt op akibat-akibat yang diatur dalam Pasal 222 dissolution of the marriage is not interfere with
de gevolgen, welke bij de artt. 222 tot en met sampai dengan Pasal 228 dan Pasal 231 yang the consequences, which are regulated in
228 en bij art. 231 zijn geregeld en krachtens berdasarkan Pasal 246 juga berlaku terhadap articles 222 through 228 and article 231 and
art. 240 ook op de scheiding van tafel en bed pisah meja dan ranjang, dan juga tidak pursuant to article 246 is also apply to the
toepasselijk zijn, noch op de voorwaraden, mengurangi syarat-syarat, yang berdasarkan separation from board and bed, nor is it
welke in geval van minnelijke scheiding naar permufakatan berkenaan dengan pasal 237, infringe on the provisions, which in the event
aanleiding van art. 237 door de echtgenooten telah ditetapkan oleh suami isteri itu, baik of an amicable divorce pursuant to article 237
zoowel te hunnen opzigte als ten aanzien van terhadap diri mereka maupun terhadap are stipulated by the spouses both with respect
de zorg voor het onderhoud en de opvoeding pemeliharaan dan pendidikan anak-anak. to their own position and with respect to the
der kinderen zijn vastgesteld. care, support and education of the children. At
Pada waktu memutuskan pisah meja dan the delivery of the judgment granting
Bij het uitspreken der ontbinding benoemt de ranjang itu, Hakim mengangkat salah seorang dissolution, the judge is to appoint the parents
who may exercise parental authority, as
regter dengene der ouders, die de ouderlijke dan antara orang tua yang telah melakukan
guardian. At the request of both or one of the
parents, the court of justice may, based upon
41
alpha3 Edition
magt uitoefende, tot voogd. kekuasaan orang tua sebagai wali. circumstances arising after the judgment
granting dissolution of the marriage has
Op verzoek van beide of een der ouders kan de Atas permohonan kedua orang tua atau salah become legally valid, amend the ruling
regarding guardianship of the children
raad van justitie op grond van seorang dan mereka, Pengadilan Negeri
omstandigheden, ontstaan nadat het vonnis tot berdasarkan keadaan yang timbul setelah referred to in the previous paragraph, and the
ontbinding des huwelijks in kracht van putusan pembubaran perkawinan mempunyai provisions mentioned in the first paragraph
gewijsde is gegaan, de beschikking, krachtens kekuatan hukum yang pasti, boleh mengubah with respect to the children consequent upon a
het voorgaande lid gegeven, en de in het eerste penetapan yang telah diberikan berdasarkan hearing or proper summons of the parents, the
lid bedoelde voorwaarden ten aanzien der alinea yang lalu, dan persyaratan-persyaratan supervising guardians and the blood relatives
or relatives by marriage of the minors. This
kinderen wijzigen na verhoor of behoorlijke terhadap anak-anak seperti yang termaksud
oproeping van de ouders, de toeziende dalam alinea pertama, setelah mendengar atau decree may be executed immediately,
voogden en de bloedverwanten of aangehuw, memanggil dengan sah para orang tua, wali notwithstanding opposition or appeal, with or
den der minderjarigen. Deze beschikking kan pengawasnya dan keluarga sedarah atau without a guarantee. (Bw.230, 246a; Rv.54v.)
uitvoerbaar verklaard worden bij voorraad, semenda dan anak-anak yang masih di bawah (Amended by S.27-456) The hearing of the
niettegenstaande verzet of beroep, met of umur. Boleh dinyatakan, bahwa penetapan ini parents and the supervising guardians, who
reside or have taken up residence outside the
zonder borgtogt (Bw. 230, 246a; Rv. 54v). dapat segera dilaksanakan, meskipun ada
perlawanan atau banding dengan atau tanpa area, in which the court of justice is
jaminan. established, may be assigned by that court to
(Gew. S. 27-456) Het verhoor van de ouders en the residential judge or the head of the local
de toezinde voogden, die woonachtig zijn of government at their residence or domicile. The
verblijf houden buiten de afdeeling, in welke Pemeriksaan terhadap orang tua dan wali official who is responsible for drafting minutes
(het ressort v.d. ass.-res., waarin) de raad van pengawas yang bertempat tinggal di luar of the hearing shall forward same to the court
justitie is gevestigd, kan door dien raad daerah hukum Pengadilan Negeri itu, boleh of justice. The parents and supervising
worden opgedragen aan den residentierechter dilimpahkan kepada Pengadilan Negeri di guardians shall be summoned in the manner
dan wel het hoofd van plaatselijk bestuur (den tempat tinggal atau tempat kediaman mereka, described in article 333 with respect to blood
ass.-res) hunner woon- of verblijfplaats, welke yang akan menyampaikan berita acara tentang relatives *62 and relatives by marriage. They
ambtenaar het deswege op te maken proces- hal itu kepada Pengadilan Negeri tersebut may have themselves represented in the
verbaal aan den raad van justitie zal doen pertama. Pemanggilan para orang tua dan wali manner stipulated in article 334. A parent, who
toekomen. De oproeping der ouders en pengawas dilakukan dengan cara seperti yang has not filed a request and who has not
toeziende voogden geschiedt op de wijze als in ditentukan dalam Pasal 333 terhadap keluarga appeared upon the summons, may oppose the
art. 333 ten aanzien van bloedverwanten en sedarah dan semenda. Mereka dapat decree mentioned in the third paragraph,
aangehuwden is bepaald. Zij kunnen zich mewakilkan diri dengan cara seperti yang within thirty days after the decree or a deed
avenals dezen op de in art. 334 bepaalde wijze ditentukan dalam Pasal 334. drafted pursuant to such matter or for the
laten vertegenwoordigen. implementation of such matter, has been
Salah satu dari kedua orang tua yang tidak forwarded to the parent in person, or after the
Tegen de in het derde lid bedoelde beschikking mengajukan permohonan dan yang tidak parent has acted in such a way that makes it
kan diegene der ouders, die het verzoek niet menghadap atas panggilan boleh mengadakan evident that he is familiar with the decree or its
heeft gedaan en die op de oproeping niet is perlawanan dalam waktu tiga puluh hari execution. An individual, whose request has
verschenen, in verzet komen binnen dertig setelah suatu penetapan atau suatu akta yang been denied, and an individual, who,
dagen nadat de beschikking of eenige uit dibuat berdasarkan hal itu atau untuk notwithstanding opposition, has been declared
kracht daarvan opgemaakte of ter uitvoering pelaksanaan penetapan itu, disampaikan to be in the wrong, as well as an individual
daarvan strekkende akte aan hem in persoon is kepada orang tua itu sendiri, atau setelah dia whose opposition has been rejected, may file a
beteekend, of na het plegen door hem van melakukan suatu perbuatan yang tak dapat higher appeal within thirty days after the
eenigen daad, waaruit noodzakelijk tidak memberi kesimpulan, bahwa dia telah judgment. (Rv.83,341) In the event that
voortvloeit, dat de beschikking of de mengerti tentang penetapan itu atau tentang authority has not already been asserted over
aangevangen tenuitvoerlegging hem bekend is. pelaksanaannya yang dimulai. Orang tua yang the minors by those to whom guardianship has
Hij wiens verzoek is afgewezen en bij, die permohonannya telah ditolak, dan orang tua been assigned pursuant to one of the
niettegenstaande tegenspraak in het onglijk is yang kendati melakukan perlawanan telah provisions of this article, provision for delivery
gesteld, gelijk mede hij, wiens verzet is dinyatakan salah, demikian pula yang of the minors is also made in the judgment or
afgewezen, kunnen in hooger beroep komen perlawanannya telah ditolak, boleh mohon decree. The second, third, fourth and fifth
binnen dertig dagen na de uitspraak (Rv. 83, banding dalam waktu tiga puluh hari setelah paragraph of article 319h are applicable in this
341). keputusan diucapkan. regard.
Indien de minderjarigen zich niet reeds Bila anak yang belum dewasa belum benar-
bevinden in de feitelijke magt van dengene, die benar berada dalam kekuasaan orang yang
ingevolge een der bepalingen van dit artikel berdasarkan salah satu ketentuan pasal ini
met de voogdij is belast, wordt in het vonnis of ditugaskan menjadi wali, maka dalam putusan
in de beschikking tevens de afgifte der itu atau dalam penetapan harus diperintahkan
kinderen bevolen. De bepalingen van het juga penyerahan anak-anak itu. Ketentuan-
tweede, derde, vierde en vijfde lid van art. ketentuan alinea kedua, ketiga, keempat dan
3101h zijn ten deze toepasselijk, kelima Pasal 319h berlaku terhadap hal ini.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421; gew. S. 38-622) Bij het Dalam kenyataan pemutusan atau pada (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421;
uitspreken der ontbinding of bij de wijziging, pengubahan seperti yang dimaksud dalam amended by S.38-622) Upon granting the
in het derde lid van art. 206 bedoeld, kan de alinea ketiga Pasal 206b, bila ada ketakutan dissolution or issuing the decree referred to in
raad van justitie, wanneer er gegronde vrees yang beralasan, jangan-jangan orang tua yang the third paragraph of article 206, the court of
bestaat, dat degene der ouders, aan wien de tidak diserahi tugas perwalian tidak akan justice may, provided that there is a reasonable
voogdij niet is opgedragen, niet volgoende tot memberi cukup bantuan untuk pemeliharaan fear that the parent assigned with
het onderhoud en de opvoeding der dan pendidikan anak-anak yang belum guardianship cannot adequately contribute to
minderjarige kinderen zal bijdragen, tevens het dewasa, Pengadilan Negeri dapat pula the support and education of the minors, issue
bevel geven, in art. 230b bedoeld, op de wijn memberi perintah tersebut dalam Pasal 230b, instructions referred to in article 230 in the
dengan cara dan dengan akibat-akibat seperti manner and with the consequences stipulated
42
www.KUHPer.com
en met de gevolgen in dat art. bepaald. yang ditentukan dalam pasal itu. Dalam hal in the said article. In the absence of such
tidak ada perintah ini, dewan perwalian boleh instruction the guardianship board may
Bij gebreke van zoodanig bevel kan de menuntut pembayaran itu kepada pengadilan, request payment in respect of aforementioned
setelah penetapan pembubaran perkawinan itu contributions from the court, after the
voogdijraad deze uitkeering in rechte
vorderen, nadat het vonnis tot ontbinding des didaftarkan dalam daftar-daftar Catatan Sipil. judgment as to dissolution of the marriage has
huwelijks is ingeschreven in de registers van been registered in the registers of the civil
den burgerlijken stand (Bw. 2082). registry. (Bw.298)
Artikel 206b Pasal 206b Article 206b
(Ingev. S. 23-31) De bepaling van art. 232a is Ketentuan Pasal 232a berlaku juga bagi orang- (Supplemented by S.23-31) The stipulation in
insgelijks toepasselijk op personen, die met orang yang kawin kembali satu sama lain, article 232a also applies to individuals, who re-
elkander hertrouwen, nadat hun vorig setelah perkawinan mereka yang dahulu marry one another, following the dissolution
huwelijk is ontbonden overeenkomstig de dibubarkan sesuai dengan pasal-pasal sebelum of their previous marriages to one another
voorafgaande artikelen. ini. pursuant to the previous articles.
Van echtscheiding Perceraian Perkawinan Concerning divorce
(Gew. S. 25-199 jo. 273) De vordering tot Gugatan perceraian perkawinan harus (Amended by S.25-199 see also 273) A petition
echtscheiding wordt ingesteld bij den Raad diajukan kepada Pengadilan Negeri yang di for divorce is to be filed with the court of
van Justitie, binnen welks gebied de man op daerah hukumnya si suami mempunyai justice, within whose jurisdiction the husband,
het oogenblik van de indiening van het in art. tempat tinggal pokok, pada waktu memajukan at the time of the filing of the petition as
831 van het Reglement op de Rechtsvordering permohonan termaksud dalam Pasal 831 referred to in article 831 of the Regulation for
bedoelde verzoekschrift hoofdverblijf, of, bij Reglemen Acara Perdata atau tempat tinggal Legal Procedures, has his main residence, or in
gebreke daarvan, werkelijk verblijf had. yang sebenarnya bila tidak mempunyai tempat the absence thereof, has taken up actual
tinggal pokok. residence. If at the time of the filing of the
Indien de man op het oogenblik van de above petition,the husband does not have a
indiening van bovenvermeld verzoekschrift Jika pada waktu mengajukan surat known principal residence or actual residence
within Indonesia, the petition is to be filed
geen bekend hoofdverblijf of werkelijk verblijf permohonan tersebut di atas si suami tidak
binnen Indonesie had, wordt de voordering mempunyai tempat tinggal pokok atau tempat with the court of justice at the location where
ingesteld bij den Raad van Justitie van de tinggal yang sesungguhnya di Indonesia, maka the wife, at that time, actually resides. (Bw.17,
plaats waar de vrouw op dat oogenblik gugatan itu harus diajukan kepada Pengadilan 20v., 33; Rv.831v.; Civ.234)
werkelijk verblijf had (Bw. 17, 20v., 33; Rv. Negeri tempat kediaman si isteri yang
831v.; Civ. 234). sebenarnya.
Echtscheiding kan nimmer door onderlinge Perceraian perkawinan sekali-kali tidak dapat Divorce may never take place by mutual
toestemming plaats hebben (Bw. 200v.; 236; terjadi hanya dengan persetujuan bersama. consent. (Bw.200v., 236; Rv.78; Civ.233)
Rv. 78; Civ. 233).
De gronden, welke eene echtscheiding kunnen Dasar-dasar yang dapat berakibat perceraian The reasons for which a divorce may be
ten gevolge hebben, bestaan alleen in de perkawinan hanya sebagai berikut: granted shall be as follows:
navolgende:
1. zina; 1. adultery; (Bw.32, 310, 909) 2. willful
1o. overspel (Bw. 32, 310, 909); abandonment; (Bw.211,218) 3. (Amended by
2. meninggalkan tempat tinggal bersama S.17-497 see also 645) a sentence to
2o. kwaadwillige verlating (Bw. 211, 218); dengan itikad buruk; imprisonment of five years or to a more severe
punishment, passed after the marriage;
(Bw.210) 4. severe injuries or abuse inflicted by
3o. (Gew. S. 17-497 jo. 645) veroordeeling tot 3. dikenakan hukuman penjara lima tahun one spouse on the other, thereby endangering
eene gevangenisstraf van vijf jaren of tot eene atau hukuman yang lebih berat lagi, setelah their lives. (Ov.63; Bw.233; Civ.229-232)
zwaardere straf, na het huwelijk uitgesproken dilangsungkan perkawinan;
(Bw. 210);
4. pencederaan berat atau penganiayaan, yang
4o. zware verwondingen of zoodanige dilakukan oleh salah seorang dan suami isteri
mishandelingen, door den eenen echtgenoot itu terhadap yang lainnya sedemikian rupa,
jegens den anderen gepleegd, waardoor diens sehingga membahayakan keselamatan jiwa,
leven wordt in gevaar gebragt, of waardoor atau mendatangkan luka-luka yang berbahaya.
hem gevaarlijke verwondingen zijn toegebragt
(Ov. 63; Bw. 233; Civ. 229-232).
Wanneer een der echtgenooten tot eenige straf Bila salah seorang dan suami isteri itu dengan In the event that a punishment has been
is verwezen, bij een vonnis, waaruit van een keputusan Hakim dikenakan hukuman karena imposed on one of the spouses pursuant to a
begaan overspel blijkt, zal men tot het telah berzina, maka untuk mendapatkan judgment finding that spouse guilty of
43
alpha3 Edition
bekomen van echtscheiding geene andere perceraian perkawinan, cukuplah salinan surat adultery, then no further formalities is
formaliteiten behoeven in acht te nemen, dan putusan itu disampaikan kepada Pengadilan necessary to the granting of a divorce other
dat aan den raad van justitie een afschrift van Negeri dengan surat keterangan, bahwa than submitting a copy of the judgment to the
dat vonnis worde aangeboden, met bijvoeging putusan itu telah mempunyai kekuatan court of justice together with proof that the
van het bewijsschrift dat hetzelve vonnis door hukum yang pasti. Ketentuan ini berlaku juga, judgment is not subject to further legal appeal.
geene wettige regtsmiddelen aan eenig beroep bila perceraian perkawinan ini dituntut karena (Amended by S.17-497 see also 645) This
onderworpen is. si suami atau si isteri dikenakan hukuman stipulation is also apply, if the divorce is
penjara lima tahun atau hukuman yang lebih requested due to one of the spouses being
(Gew. S. 17-497 jo. 645) Deze bepaling is berat. sentenced to imprisonment for five years or to
a more severe punishment. (Bw.219, 233v., 909,
insgelijks toepasselijk, wanneer de
echtscheiding gevraagd wort uit hoofde van de 1918; Sv.189, 314; Civ.261)
veroordeeling van een der echtgenooten tot
eene gevangenisstraf van vijf jaren of tot eene
zwaardere straf (Bw. 219, 233v., 909, 1918; Sv.
189, 314; Civ. 261).
(Gew. S. 25-199 jo. 273) In het geval van Dalam hal perbuatan meninggalkan tempat (Amended by S.25-199 see also 273) In the
kwaadwillige verlating, zoomede in het geval tinggal bersama dengan itikad buruk, event of willful abandonment resulting in a
van eene verandering van hoofdverblijf of demikian pula dalam hal perubahan tempat change of principal residence or actual
werkelijk verblijf, geschied nadat de grond tinggal pokok atau tempat tinggal sebenarnya, residence, which occurs after *64 the grounds
voor echtscheiding is ontstaan, kan de eisch yang terjadi setelah timbulnya sebab for divorce have arisen, the petition for divorce
voor echtscheiding ook worden gedaan bij den perceraian perkawinan, tuntutan perceraian may also be filed with the judge located at the
rechter van het laatste gemeene werkelijke perkawinan itu boleh juga diajukan kepada most recent shared actual residence. The
verblijf. Pengadilan di tempat tinggal bersama yang petition for divorce based on willful
terakhir. abandonment may only be granted, if one of
De eisch tot echtscheiding uit hoofde van the spouses, who has left the shared residence
kwaadwillige verlating kan alleen worden Tuntutan akan perceraian perkawinan atas without any legal justification, continues to
toegestaan, wanneer degene der echtgenooten, dasar meninggalkan tempat tinggal bersama refuse to return to his spouse. The legal
die de gemeene woonplaats zonder wettige dengan itikad buruk hanya dapat dikabulkan, petition for divorce in such instance may not
oorzaak heeft verlaten, in zijne weigering bila yang meninggalkan tempat tinggal be filed before a period of five years has
elapsed since the time that the spouse left the
volhardt om tot zijnen echtgenoot terug te bersama tanpa alasan sah, tetap menolak
keeren. untuk kembali kepada suami atau isterinya. shared residence. If there is legal justification
for the estrangement, then the period of five
years commences from the moment the
De regtsvordering daartoe kan niet vroeger Tuntutan itu tidak boleh dimulai sebelum justification no longer exists. (Bw.21, 106v.,
worden aangevangen, dan na verloop van vijf lampau lima tahun, terhitung sejak suami atau 199, 218, 233v.,463, 493)
jaren, te rekenen van het tijdstip waarop de isteri itu meninggalkan tempat tinggal
echtgenoot de gemeene woning verlaten heeft. bersama mereka.
Wanneer de verwijdering eene wettige oorzaak Bila kepergian itu mempunyai alasan yang
heeft tot grond gehad, zal de termijn van vijf sah, jangka waktu lima tahun itu akan
jaren beginnen te loopen van het oogenblik dihitung sejak berakhirnya alasan itu.
waarop die oorzaak heeft opgehouden (Bw. 21,
106v., 199, 218, 233v., 463, 493).
De vrouw, het zij eischeresse tot echtscheiding, Isteri itu, baik sebagai penggugat untuk A wife, whether petitioner or defendant in the
het zij verweerderesse, kan, met bewilliging perceraian maupun sebagai tergugat, dengan divorce, may, upon consent of the judge,
van den regter, gedurende den loop van het izin Hakim boleh meninggalkan rumah during the course of the lawsuit, leave the
geding, de woning van den man verlaten. suaminya selama berlangsungnya residence of the husband. The court of justice is
persidangan. designate the residence, where the wife is
required to reside. (Bw.21,106,214,216;Rv.835;
De raad van justitie zal het huis aanwijzen,
alwaar de vrouw verpligt zal zijn haar verblijf Pengadilan Negeri akan menunjuk rumah di Civ.268)
te houden (Bw. 21, 106, 214, 216; Rv. 835; Civ. mana isteri itu harus tinggal.
298).
Wanneer der vrou, zonder verlof van den

regter, het aan haar aangewezen verblijf
verlaat, kan zij, maar omstandigheden, worden
verstoken van alle aanspraak op die uitkeering,
en zelfs, wanner zij eischeresse is niet
ontvankelijk worden verklaard om hare
regtsvordering voor de zetten (Bw. 21, 106,
214, 216; Rv. 835; Civ. 268).
De vrouw is bevoegd eene uitkeering tot Isteri itu berhak untuk menuntut tunjangan The wife is authorized to claim support for her
onderhoud te vorderen, welke door den regter nafkah, yang setelah ditentukan Hakim harus maintenance, which the husband is required to
bepaald zijnde, de man verpligt is aan haar, dibayar oleh si suami kepada isterinya selama pay to her for the duration of the lawsuit in
44
www.KUHPer.com
gedurende het regtsgeding, te volden. berlangsungnya perkara itu. accordance with the directions of the judge.
Wanneer de vrouw, zonder verlof van den Bila isteri itu, tanpa izin Hakim, meninggalkan If the wife leaves the residence assigned to her
regter, het aan haar aangewezen verblijf tempat tinggal yang ditunjuk baginya, maka without the consent of the judge, she may,
verlaat, kan zij, naar omstandigheden, worden tergantung pada keadaan, dia boleh diberi hak depending upon the circumstances, be
verstoken van alle aanspraak op die uitkeering, lagi untuk menuntut tunjangan, bahkan bila deprived of all rights to payment, and in the
en zelfs, wanneer zij eischeresse is niet dia adalah penggugat, dia dapat dinyatakan event that she is the plaintiff, be declared
ontvankelijk worden verklaard om hare tidak dapat diterima untuk melanjutkan unqualified to continue legal proceedings.
regtsvordering voort te zetten (Bw. 105, 107, tuntutan hukumnya. (Bw.105,107,212,217,226,324v.;
212, 217, 226, 324v.; Rv. 839; Civ. 268v). Rv.839;Civ.268v.)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Het staat aan den Pengadilan Negeri, selama persidangan masih (Amended by S.27-31 see also 390,421) While a
raad van justitie vrij, hangende het geding, de berjalan, bebas untuk mencabut pelaksanaan proceeding remains ongoing, the court of
uitoefening van de ouderlijke magt geheel of kekuasaan orang tua untuk sementara justice is authorized to suspend the exercise of
gedeeltelijk te schorsen, en aan den anderen seluruhnya atau sebagian, dan sejauh parental authority either in its entirety or
der ouders of een ander door den raad aan te dianggap perlu, memberikan wewenang- partially, and to assign such authority to one of
wijzen persoon of aan den voogdijraad wewenang yang demikian atas diri dan the parents or to another individual designated
zoodanige bevoegdheden ten aanzien van den barang-barang anak-anak kepada pihak lain by the court or to the guardianship board with
persoon en de goederen der kinderen toe te antara orang tua itu, atau kepada orang yang respect to the children personally and their
kennen, als hij zal oirbaar achten. ditunjuk Pengadilan Negeri, atau kepada assets, as the court is deem fit.
dewan perwalian.
Tegen deze beschikkingen is geenerlei These decrees are not be subject to any appeal.
voorziening toegelaten. Zij behouden hare Terhadap penetapan-penetapan mi tidak They remain valid until the judgment rejecting
kracht, totdat de uitspraak, waarbij de eisch tot diperkenankan memohon banding. Penetapan- the petition for divorce has obtained legal
echtscheiding is afgewezen, kracht van penetapan itu tetap berlaku sampai putusan validity, or in the event that the petition is
gewijsde heeft verkregen, of, in geval van yang menolak gugatan perceraian memperoleh granted until one month has elapsed after the
toewijzing van dien eisch, eene maand is kekuatan hukum yang pasti; dalam hal decree for the granting of the guardianship has
verloopen, nadat de dientengevolge gegeven gugatan diterima, penetapan-penetapan itu obtained legal validity. (Rv. 835, 839)
beschikking tot voorziening in de voogdij tetap berlaku sampai satu bulan berlalu,
kracht van gewijsde heeft verkregen (Rv. 835, setelah penetapan yang diberikan berkenaan
The seventh and eighth paragraph of article
839). dengan itu untuk mengatur soal perwalian 319 is apply to costs incurred in the lawsuit
memperoleh kekuatan hukum yang pasti. referred to in the first paragraph.
Op de kosten, ingevolge het eerste lid gemaakt,
zijn het zevende en het achtste lid van art. 319f Mengenai biaya-biaya yang dikeluarkan sesuai
toepasselijk. dengan alinea pertama, berlaku alinea ketujuh
dan kedelapan Pasal 319f.
De regten van den man, opzigtelijk het beheer Hak-hak si suami mengenai pengurusan harta A husband's rights regarding the management
der goederen van de vrouw, worden, si isteri tidak terhenti selama perkara berjalan, of the assets of his wife, shall not be suspended
gedurende het geding, niet geschorst; hal ini tidak mengurangi wewenang si isteri during the lawsuit, without prejudice to the
behoudens de bevoegdheid der vrouw om, ter untuk melindungi haknya, dengan melakukan authority of the wife, who is, in order to
bewaring van haar regt, gebruik te maken van tindakan-tindakan pencegahan yang protect her rights, take relevant protective
de behoedmiddelen, welke bij de wettelijke ditunjukkan dalam ketentuan-ketentuan measures, which are provided for in the legal
bepalingen op de Burgerlijke Regtsvordering Reglemen Acara Perdata. provisions in Regulation Regarding Civil
op dat stuk zijn aangewezen. claims. All acts carried out by a husband which
Semua akta si suami yang sengaja mengurangi expressly diminish his wife's rights, are
Alle acten van den man, waardoor de regten hak-hak si isteri adalah batal. deemed invalid. (Bw.105, 124, 192, 1341;
van de vrouw opzettelijk verkort worden, zijn Rv.840; Civ. 270v.)
nietig (Bw. 105, 124, 192, 1341; Rv. 840; Civ.
270v).
Het regt om echtscheiding te vorderen vervalt Hak untuk menuntut perceraian perkawinan In the event that a reconciliation between the
door de verzoening der echtgenooten, om het gugur jika terjadi perdamaian suami isteri, spouses occurs, the right to file for divorce
even of die verzoening hebbe plaats gehad, entah perdamaian itu terjadi setelah si suami lapses, whether the reconciliation took place
nadat de eene echtgenoot had kennis gedragen atau si isteri mengetahui perbuatan-perbuatan after acknowledgment by one spouse of the
van de daadzaken, welke grond tot de yang sedianya boleh dipakai sebagai alasan acts of the other which could constitute
regtsvordering hadden kunnen opleveren, dan untuk menggugat, entah setelah gugatan grounds for divorce, or whether it took place
wel, nadat de eisch tot echtscheiding in regten untuk perceraian dilakukan. after the petition for divorce has been filed
gedaan is. with the court. The law shall presume that a
Undang-undang menganggap telah ada reconciliation has occurred, in the event that a
De wet vooronderstelt die verzoening, perdamaian, bila si suami dan si isteri tinggal husband and wife resume living together after
wanneer man en vrouw weder zamen wonen, bersama lagi setelah isteri dengan izin Hakim the wife has left the communal residence upon
nadat laatstgemelde de gemeenschappelijke meninggalkan rumah kediaman mereka consent from the judge. (Bw.212v., 217, 220,
woning, op verlof van den regter, had verlaten bersama. 235,1921; Rv.831v.; Civ.272,274)
(Bw. 212v., 217, 220, 235, 1921; Rv. 831v.; Civ.
272, 274).
45
alpha3 Edition
De echtgenoot, welke eene nieuwe Suami atau isteri, yang mengajukan gugatan A spouse who files a new petition on different
regtsvordering aanvangt, op grond van eene baru atas dasar suatu sebab baru yang timbul grounds, the circumstances of which arose
nieuwe oorzaak, na de verzoening opgekomen, setelah perdamaian, boleh mempergunakan after reconciliation, may rely upon the grounds
mag, ter staving van zijnen eisch, van de oude alasan-alasan yang lama untuk mendukung for divorce in the original petition in support
redenen gebruik maken (Bw. 209, 213, 219; Civ. gugatannya. of his new petition. (Bw.209,213,219; Civ.273)
273).
De regtsvordering tot echtscheiding, uit Gugatan untuk perceraian perkawinan atas A petition for divorce on grounds of willful
hoofde van kwaadwillige verlating, vervalt, dasar meninggalkan tempat tinggal bersama abandonment, shall lapse, if the spouse, prior
indien de echtgenoot, voor het uitspreken der dengan itikad buruk, gugur bila suami atau to the divorce being granted, returns to the
echtscheiding, in de gemeene woonplaats isteri, sebelum diputuskan perceraian, kembali communal residence. However, if the spouse
terug keert. Wanneer echter, na de ke rumah kediaman bersama. Namun bila leaves the communal residence for no valid
terugkeering, de echtgenoot andermaal, setelah sebab yang sah, pihak lain oleh reason, for a second time, the other spouse
zonder wettige oorzaak, de gemeene memulai gugatan baru untuk perceraian may file a new petition for divorce upon the
woonplaats verlaat, zal de andere echtgenoot perkawinan enam bulan setelah kepergian itu, expiration of six months after the
eene nieuwe regtsvordering tot echtscheiding dan boleh menggunakan alasan-alasan lama abandonment and may rely upon the grounds
kunnen aanvangen, zes maanden na de untuk mendukung gugatannya. for divorce in the original petition in support
verlating, en van de oude redenen tot staving of his or her new petition. A petition for
van zijnen eisch gebruikmaken. Dalam hal itu, gugatan perceraian perkawinan divorce shall not lapse in the event that the
tidak akan gugur bila pihak yang spouse returns following a second
abandonment. (Bw. 211, 216v.)
In dat geval, zal de regtsvordering tot meninggalkan tempat tinggal bersama itu
echtscheiding, door eene opgevolgde kembali sekali lagi.
terugkeering van den echtgenoot, niet
vervallen (Bw. 211, 216v).
Indien in de beide gevallen, bij art. 210 Dalam kedua hal yang diatur dalam Pasal 210, If in the two cases, as described in article 210,
voorzien, de echtgenoot zes maanden heeft suami atau isteri yang membiarkan lampau the spouse allows six months to lapse, effective
laten verloopen, te rekenen van den dag waktu enam bulan terhitung dari hari putusan from the date on which the judgment becomes
waarop het vonnis kracht van gewijsde Hakim mendapatkan kekuatan hukum yang legally valid, he or she is no longer be eligible
bekomen heeft, is hij niet meer ontvankelijk om pasti, tidak dapat diterima lagi untuk memulai to file a petition for divorce.
eene regtsvordering tot echtscheiding aan te gugatan perceraian perkawinan.
vangen. If one of the spouses is outside Indonesia, at
Bila salah seorang dan suami isteri itu berada the time the judgment is issued against the
Indien de eene echtgenoot zich buiten di luar negeri pada waktu pihak yang lain other spouse, then the stipulated term of six
Indonesie bevindt, op het tijdstip der mendapat putusan hukuman, maka jangka months commences on the date of that
veroordeeling van den anderen, zal de waktu yang ditetapkan adalah enam bulan spouse's return to Indonesia.
voorgeschreven termijn van zes maanden dihitung mulai dari hari kembalinya ke
aanvang nemen, te rekenen van den dag der Indonesia.
terugkeering.
De regtsvordering tot echtscheiding vervalt, Gugatan untuk perceraian gugur, bila salah The legal petition for divorce shall expire, if
indien een der beide echtgenooten voor de seorang dan kedua suami isteri meninggal one of the spouses dies prior to the judgment.
uitspraak is overleden (Bw. 199-1o). sebelum ada putusan. (Bw.19 9-1)
(Gew. S. 16-530) Het huwelijk wordt Perkawinan dibubarkan oleh keputusan hakim (Amended by S.16-530) The marriage is
ontbonden door het vonnis en de inschrijving dan pendaftaran perceraian yang ditetapkan dissolved by the judgment and the registration
van de daarbij uitgesproken echtscheiding in dengan putusan itu dalam daftar-daftar of the divorce in the registers of the civil
de registers van den burgerlijken stand. Catatan Sipil. registry. The registration takes place at the
request of both parties or one of them at the
De inschrijving geschiedt op verzoek van Pendaftaran itu harus dilakukan atas location of the register in which the marriage
partijen of van eene derzelve, ter plaatse, waar permohonan kedua suami isteri atau salah was recorded. In the event that the marriage
het register waarin het huwelijk is seorang dan mereka di tempat pendaftaran took place outside Indonesia, the registration
ingeschreven, berust. perkawinan itu. Jika perkawinan itu takes place in the registers of the civil registry
in Jakarta. The registration takes place within a
dilaksanakan di luar Indonesia, maka
pendaftaran harus dilakukan dalam daftar- period of six months from the date that the
Is het huwelijk buiten Indonesie voltrokken, judgment may no longer be appealed. If the
dan geschiedt de inschrijving in de registers daftar Catatan Sipil di Jakarta.
registration does not take place within such
van den burgerlijken stand te Djakarta. time *66 period, the judgment, pursuant to
Pendaftaran itu harus dilakukan dalam jangka which the divorce was granted, shall cease to
De inschrijving moet geschieden binnen den waktu enam bulan, terhitung dari hari putusan have legal effect, and cannot be sought again
termijn van zes maanden te rekenen van den itu memperoleh kekuatan hukum yang pasti. on the same grounds.
dag, waarop het vonnis voor geen wettelijk (Bw.245,254;BS.64;Rv.843;Civ.264-266; see
Bila pendaftaran itu tidak dilakukan dalam temporary deviating provisions and
jangka waktu itu, kekuatan putusan perceraian regulations regarding registration in S.45-14,
46
www.KUHPer.com
beroep vatbaar is. itu hapus, dan perceraian tidak dapat dituntut 46-24)
sekali lagi atas dasar dan alasan yang sama.
Indien de inschrijving binnen dien termijn niet
is geschied, vervalt daardoor de kracht van het
vonnis, waarbij de echtscheiding is
uitgesproken, en kan die om dezelfde redenen
niet op nieuw worden geeischt (Bw. 245, 254;
BS. 64; Rv. 843; Civ. 264-266; zie tijdel.
afwijkende bepalingen en voorzieningen betr.
inschrijving in S. 45-14*, 46-24* achter BS. in
deze verwam).
De echtgenoot aan wien de eisch tot Suami atau isteri yang gugatannya untuk The spouse, whose petition for divorce has
echtscheiding is toegewezen behoudt alle de perceraian perkawinan dikabulkan, boleh been granted, shall maintain all benefits, which
voordeelen, hem door den anderen echtgenoot menikmati keuntungan-keuntungan yang were granted to him or her by the other spouse
ter zake des huwelijks toegezegd, al ware het dijanjikan kepadanya oleh pihak lain in the course of the marriage, notwithstanding
dat deze voordeelen wederkeerig bedongen berkenaan dengan perkawinan mereka, that they were granted on a reciprocal basis.
mogten zijn (Bw. 139, 168v., 228, 327; Civ. 300). sekalipun keuntungan-keuntungan itu (Bw.139, 168v., 228, 327; Civ.300)
dijanjikan secara timbal balik.
Daarentegen verliest de echtgenoot, tegen Sebaliknya, suami atau isteri yang dinyatakan However, the spouse, against whom the
wien de echtscheiding uitgesproken is, alle de kalah dalam putusan perceraian itu, divorce has been granted, shall lose all benefits
voordeelen, welke de andere echtgenoot ter kehilangan semua keuntungan yang dijanjikan granted to him or her by the other spouse in
zake des huwelijks aan hem had toegezegd oleh pihak lain kepadanya berkenaan dengan the course of the marriage. (Bw.139, 168v., 228,
(Bw. 139, 168v., 228, 317; Civ. 299). perkawinan mereka. 317; Civ.299)
Door echtscheiding worden niet dadelijk Dengan berlakunya perceraian perkawinan, Divorce shall not result in an immediate claim
opvorderbaar de bedongen voordeelen, welke keuntungan-keuntungan yang dijanjikan akan for the aforementioned benefits, such benefits
eerst na den dood van een der echtgenooten keluar setelah kematian salah seorang dan may only be claimed on the death of the
gevolg moesten hebben, maar hijn, aan wien suami isteri itu, tidak segera dapat dituntut, spouse, however, the person to whom the
de eisch tot echtscheiding is toegewezen, kan pihak yang gugatannya untuk perceraian petition for divorce has been granted, may
zijn regt tot die voordeelen eerst na het perkawinan dikabulkan, baru boleh only exercise his or her right to such benefits
overlijden van de wederpartij doen gelden mempergunakan haknya akan keuntungan- after the death of the other spouse. (Bw. 168v.,
(Bw. 168v., 173, 175, 317; Civ. 1452). keuntungan itu setelah pihak lawannya 173, 175, 317; Civ.1452)
meninggal.
Indien de echtgenoot, op wiens verzoek de Bila suami atau isteri, yang atas If the spouse, at whose request the divorce has
chtscheiding is uitgesproken, geene permohonannya dinyatakan perceraian, tidak been granted, does not have sufficient income
genoegzame inkomsten heeft tot zijn mempunyai penghasilan yang mencukupi for his or her living support, the court of justice
levensonderhoud, zal de raad van justitie hem untuk biaya penghidupan, maka Pengadilan may, allocate some payment to him or her for
uit de goederen van den anderen echtgenoot Negeri akan menetapkan pembayaran support from the assets of the other spouse.
eene uitkeering tot onderhoud mogen tunjangan hidup baginya dan harta pihak yang (Bw.103, 227; Civ.301)
toeleggen (Bw. 103, 227; Civ. 301). lain.
Vervallen: S. 38-622. Dihapus dengan 5. 1938-622. Revoked: S.38-622
De verpligting tot het verschaffen van Kewajiban untuk memberi tunjangan hidup The obligation to provide for living support
levensonderhoud houdt op door den dood van terhenti dengan kematian si suami atau si ceases upon the death of one of the spouses.
een der echtgenooten. isteri.
De uitkeeringen, welke door derden bij een Tunjangan-tunjangan yang dijanjikan oleh Payments due to be made for the benefit of a
huwelijks-contract zijn bersproken, blijven bij pihak ketiga dalam perjanjian perkawinan, divorced spouse by a third party pursuant to a
voortduring verschuldigd aan dengene der tetap harus dibayar kepada si suami atau si marriage contract shall remain owing to such
gescheiden echtgenooten, ten wiens behoeve isteri yang mendapat janji untuk spouse. (Bw. 176v.,222; Civ.1082, 1088)
dezelve beloofd waren (Bw. 176v., 222; Civ. kepentingannya.
1082, 1088).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Na het uitspreken Setelah memutuskan perceraian, dan setelah (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
47
alpha3 Edition
der echtscheiding beslist de raad van justitie, mendengar atau memanggil dengan sah para Following the judgment granting divorce, the
na verhoor of behoorlijke oproeping van de orang tua atau keluarga sedarah atau semenda court of justice shall decide, after hearing or
ouders en de bloedverwanten of aangehuwden dan anak-anak yang di bawah umur, properly summoning the parents and blood
der minderjarige kinderen, ten aanzien van Pengadilan Negeri akan menetapkan siapa dan relatives or relatives by marriage of the minor
ieder kind, wie der ouders, behoudens het kedua orang tua akan melakukan perwalian children, which parent shall be appointed
geval dat deze beide van de ouderlijke magt atas tiap-tiap anak, kecuali jika kedua orang guardian of their children, provided that they
zijn ontheven of ontzet, daarover de voogdij tua itu dipecat atau dilepaskan dan kekuasaan have not both relinquished or been relieved of
zal uitoefenen, met inachtneming van vroegere orang tua, dengan mengindahkan putusan- their parental authority. (Bw.230a,b,319a;
regterlijke uitspraken, waarbij zij van de putusan Hakim terdahulu yang mungkin Civ.302) This stipulation shall not apply earlier
ouderlijke magt mogten zijn ontheven of memecat atau melepas mereka dan kekuasaan than the date, on which the judgment of the
ontzet (Bw. 230a, b, 319a; Civ. 302). orang tua. divorce obtains legal validity. Prior to that
date, no stipulation shall take place and it shall
Deze beschikking werkt niet vroeger dan den Penetapan ini tidak berlaku sebelum hari not be open to opposition or higher appeal.
dag, waarop de uitspraak der echtscheiding putusan perceraian perkawinan itu The parent who has not been appointed
kracht van gewijsde heeft verkregen. Voor memperoleh kekuatan hukum yang pasti. guardian may oppose the ruling, if he has not
appeared pursuant to the summons referred to
dien dag geschiedt geene beteekening en staat Sebelum itu tidak usah dilakukan
verzet noch hooger beroep open. pemberitahuan, dan tidak boleh dilakukan in the first paragraph. This opposition shall be
perlawanan atau banding. filed within thirty days following the
notification of the ruling to him. (Rv.83) The
Tegen de beschikking kan diegene der ouders, parent, who has appeared pursuant to the
die niet tot voogd is benoemd, in verzet Terhadap penetapan ini, bapak atau ibu yang summons, but *67 has not been appointed
komen, wanneer hij op de in het eerste lid tidak diangkat menjadi wali boleh melakukan guardian, or whose opposition has been
bedoelde oproeping niet is verschenen. Dit perlawanan, bila dia tidak hadir atas panggilan rejected, may, within thirty days after the date
verzet moet worden gedaan binnen dertig yang dimaksud dalam alinea pertama. referred to in the second paragraph, submit a
dagen nadat de beschikking aan hem is Perlawanan ini harus dilakukan dalam waktu higher appeal against the ruling. (Rv.341) The
beteekend (Rv. 83). tiga puluh hari setelah penetapan itu fourth paragraph of article 206 shall apply to
diberitahukan kepadanya. the hearing of the parents.
Diegene der ouders, die, op de oproeping
verschenen, niet tot voogd is benoemd, of Bapak atau ibu yang setelah hadir atas
wiens verzet is afgewezen, kan binnen dertig panggilan tidak diangkat menjadi wali,atau
dagen na den dag in het tweede lid bedoeld, yang perlawanannya ditolak, dalam tiga puluh
van de beschikking in hooger beroep komen hari setelah hari termasuk dalam alinea kedua,
(Rv. 341). dapat naik banding mengenai penetapan itu.
Het vierde lid van art. 206 is op het verhoor Alinea keempat Pasal 206 berlaku terhadap
der ouders toepasselijk. pemeriksaan para orang tua.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De raad van justitie Atas dasar hal-hal yang terjadi setelah putusan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
kan op grond van omstandigheden, ontstaan perceraian perkawinan memperoleh kekuatan court of justice may, depending upon
nadat het vonnis tot echtscheiding in kracht hukum yang pasti, maka Pengadilan Negeri circumstances which arise after the judgment
van gewijsde is gegaan, de krachtens het eerste berkuasa untuk mengubah penetapan- for divorce has obtained legal validity, amend
lid van het voorgaande art. gegeven penetapan yang telah diberikan menurut the ruling given pursuant to the first
beschikkingen wijzigen op verzoek van beide alinea pertama pasal yang lalu atas paragraph of the previous article at the request
of een der ouders na verhoor of behoorlijke permohonan kedua orang tua atau salah of both or one of the parents after a hearing or
oproeping van beide ouders, de toeziende seorang setelah mendengar atau memanggil proper summons of both parents, the
voogden en de bloedverwanten of dengan sah kedua orang tua, para wali supervising guardians and the blood relatives
aangehuwden der minderjarigen. Deze pengawas dan keluarga sedarah atau semenda or relatives by marriage of the minors. This
beschikking kan uitvoerbaar verklaard worden anak-anak yang di bawah umur. Penetapan- ruling may be declared to be effective
bij voorraad, niettegenstaande verzet of penetapan ini boleh dinyatakan dapat immediately, notwithstanding any opposition
beroep, met of zonder borgtogt. dilaksanakan dengan segera meskipun ada or appeal, with or without any guarantee. The
perlawanan atau banding, dengan atau tanpa provisions in the fourth and fifth paragraph of
Het in het vierde en vijfde lid van art. 206 jaminan. article 209 shall apply thereto.
bepaalde is ten deze toepasselijk.
Ketentuan alinea keempat dan kelima Pasal
206 berlaku terhadap hal ini.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de Bila anak-anak yang di bawah umur belum (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) In
minderjarigen zich niet reeds bevinden in de berada dalam kekuatan nyata seseorang the event that the minors are not already under
feitelijke magt van dengene, die ingevolge art. berdasarkan Pasal 230 atau 229 ditugaskan the actual authority of those who have been
229 of art. 230 met de voogdij is belast, of van menjadi wali, atau dalam kekuasaan bapak ibu appointed guardians pursuant to article 229 or
dengene der ouders, den anderen persoon of atau dewan perwalian yang mungkin diserahi article 230, or of the parent, or other members
den voogdijraad, aan wien de kinderen anak-anak itu berdasarkan Pasal 214 alinea of the guardianship board, to whom the
mogten zijn toevertrouwd krachtens art. 214, pertama, maka dalam penetapan itu juga harus children have been entrusted pursuant to the
eerste lid, wordt in de beschikking tevens de diperintahkan penyerahan anak-anak itu. first paragraph of article 214, then provision
afgifte der kinderen bevolen. for delivery of the children shall also be made
Ketentuan-ketentuan alinea kedua, ketiga, in the ruling. The provisions of the second,
third, fourth and fifth paragraphs of article 319
De bepalingen van het tweede, derde, vierde keempat dan kelima Pasal 319h dalam hal ini
en vijfde lid van art. 319h zijn ten deze berlaku. h are applicable hereto.
toepasselijk.
48
www.KUHPer.com
( Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Bij de beslissing, in Pada penetapan dalam alinea pertama Pasal (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) At
het eerste lid van art. 229 bedoeld, kan de raad 229, setelah mendengar atau memanggil the decision, referred to in the first paragraph
van justitie, na verhoor of behoorlijke dengan sah seperti yang dimaksud dalam of article 229, the court of justice shall, after the
oproeping als in dat lid bedoeld en na verhoor alinea itu dan setelah mendengar dewan hearing or appropriate summoning also
van den voogdijraad, waneer er gegronde perwalian, bila ada kekhawatiran yang mentioned in that paragraph and after having
vrees bestaat, dat degene der ouders, aan wien beralasan, bahwa orang tua yang diserahi heard the guardianship board, provided there
de voogdij niet is opgedragen, niet voldoende tugas perwalian, tidak akan memberikan are reasonable grounds for fearing that the
tot het onderhoud en de opvoeding der tunjangan secukupnya untuk biaya hidup dan parent who has not been appointed guardian
minderjarige kinderen zal bijdragen, tevens pendidikan anak-anak yang masih di bawah cannot sufficiently contribute to the support
bevelen, dat deze ten behoeve van het umur, Pengadilan Negeri boleh and education of the minor children, instruct
onderhoud en de opvoeding van een of meer memerintahkan juga, bahwa orang tua itu that the said parent shall deliver weekly,
dier kinderen een daarbij te bepalen bedrag untuk biaya hidup dan pendidikan anak tiap- monthly or quarterly payments of a specified
wekelijks, maandelijks of driemaandelijks aan tiap tiga bulan akan membayarkan kepada sum to the guardianship board for the support
den voogdijraad zal uitkeeren. dewan perwalian suatu jumlah yang dalam and the education of one or more children. The
pada itu ditentukan. Ketentuan-ketentuan stipulations of the second, third and fourth
De bepalingen van het tweede, derde en vierde alinea kedua, ketiga dan keempat Pasal 229 paragraph of article 229 are also applicable to
berlaku juga terhadap perintah ini. this instruction.
lid van art. 229 zijn mede op dit bevel
toepasselijk.
Artikel 230c Pasal 230c Article 230c
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421; gew 38-622) Bij Bila tidak ada perintah seperti yang dimaksud (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421;
gebreke van een bevel als in het eerste lid van dalam alinea pertama pasal sebelum ini, amended by S.38-622) In the absence of an
het vorige art. bedoeld kan de voogdijraad dewan perwalian boleh menuntut pembayaran instruction as referred to in the first paragraph
deze uitkeering in rechte vorderen, nadat het tunjangan itu lewat Pengadilan, setelah of the previous article, the guardianship board
vonnis der echtscheiding is ingeschreven in de putusan tentang perceraian perkawinan itu may demand these support payments through
registers van den burgerlijken stand. didaftarkan dalam daftar-daftar catatan sipil. the court, after the judgment granting divorce
is recorded in the registers of the civil registry.
Artikel 230d Pasal 230d Article 230d
Ing. S. 27-31 jis. 390, 421; vervallen S. 38-622. Dihapus dengan S. S. 1938-622. Supplemented by S.27-31 see also 390, 421;
revoked by S.38-622.
De ontbinding des huwelijks door Bubarnya perkawinan karena perceraian tidak The dissolution of a marriage by divorce, does
echtscheiding zal de kinderen, uit dat huwelijk akan menyebabkan anak-anak yang lahir dan not result in the children born out of such
geboren, van geene der voordeelen versteken, perkawinan itu kehilangan keuntungan- marriage *68 being deprived of any benefits
die hun door de wetten, of door de huwelijks- keuntungan yang telah dijaminkan bagi which they are entitled to by law, or which
bedingen van hunne ouders, verzekerd waren. mereka oleh undang-undang, atau oleh they are entitled to by virtue of the provisions
perjanjian perkawinan orang tua mereka. of their parents' marriage agreement.
Echter zullen de kinderen daarop geene However, the children must claim the benefits
aanspraak hebben, dan op dezelfde manier en Akan tetapi anak-anak itu tidak boleh in the same manner and in the same
in dezelfde omstandigheden, alsof er geene menuntutnya, selain dengan cara yang sama circumstances, as if there had not been any
divorce. (Bw.175, 178, 181v., 311, 317, 852v.;
echtscheiding had plaats gehad (Bw. 175, 178, dan dalam keadaan yang sama seakan-akan
181v., 311, 317, 852v.; Civ. 304). tidak pernah terjadi perceraian perkawinan. Civ.304)
Indien de gescheiden echtgenooten in Bila suami isteri yang bercerai itu dahulu If the divorced spouses were married on the
gemeenschap van goederen getrouwd waren, kawin dengan gabungan harta bersama, basis that their would be community of
zal de verdeeling der goederen plaats hebben, pembagian harta harus dilakukan berdasarkan property between them, the distribution of
op den voet en de wijze, als bij den zesden titel dan dengan cara seperti yang ditentukan assets is take place pursuant to and in the
is bepaald (Bw. 126, 128, 1066v). dalam Bab VI. manner stipulated in the sixth title. (Bw.126,
128, 1066v.)
(Ingev. S. 23-31; gew. 28-546) Indien de Bila suami isteri itu kawin kembali satu sama (Supplemented by S.23-31, amended by S.28-
gescheiden echtgenooten met elkander lain, semua akibat perkawinan itu menurut 546) If the divorced spouses re-marry one
hertrouwen, herleven alle de gevolgen van het hukum dengan sendirinya timbul kembali, another, then the marriage is to have the same
huwelijk van rechtswege, alsof er geene seakan-akan tidak pernah terjadi perceraian. consequences and is to be treated as if no
echtscheiding had plaats gehad, behoudens Namun hal ini tidak mengurangi kelanjutan divorce had taken place, without prejudice to
nochtans jegens derden de voortdurende berlakunya perbuatan-perbuatan yang the validity of deeds executed against third
kracht van de handelingen, welke gedurende sekiranya telah dilakukan terhadap pihak- parties in the interim between the divorce and
het tijdvak tusschen de echtscheiding en het pihak ketiga selama waktu antara perceraian the new marriage, and without prejudice to the
nieuwe huwelijk mochten hebben plaats gehad itu dengan perkawinan baru, dan tidak legal validity of the court's judgments
en behoudens de voortdurende kracht van mengurangi kelanjutan berlakunya penetapan- pursuant to which the spouses have been
regterlijke uitspraken, waarbij de echtgenooten penetapan Hakim, yang sekiranya telah removed or discharged from guardianship of
van de voogdij over eigen kinderen mogten memecat atau melepaskan suami isteri itu dan their children, which judgments shall continue
zijn ontheven of ontzet, welke uitspraken perwalian atas anak-anak mereka sendiri, to effect the removal or discharge of parental
49
alpha3 Edition
zullen worden beschouwd als ontheffing of penetapan-penetapan mana harus dipandang authority. All stipulations otherwise agreed
ontzetting van de ouderlijke magt. sebagai pemecatan atau pelepasan dan between the spouses is deemed invalid.
kekuasaan orang tua. (Bw.33, 149, 196-198)
Alle hiermede strijdende bedingen tusschen de
echtgenooten zijn nietig (Bw. 33, 149, 196-198). Segala persetujuan antara suami isteri yang
bertentangan dengan ini adalah batal.
ELFDE TITEL BAB XI Chapter XI
Van de scheiding van tafel en bed PISAH MEJA DAN RANJANG Concerning separation from bed and board
In de gevallen, welke grond tot echtscheiding Jika ada hal-hal yang dapat menjadi dasar In circumstances, which provide grounds for
opleveren, zal het aan de echtgenooten untuk menuntut perceraian perkawinan, divorce, the spouses may request a separation
vrijstaan om de scheiding van tafel en bed in suami atau isteri berhak untuk menuntut pisah from bed and board. An application in this
regten te vragen. meja dan ranjang. Gugatan untuk itu dapat respect may also be filed, in the event of
juga diajukan atas dasar perbuatan-perbuatan excessiveness, physical abuse and mental
Die regtsvordering zal ook kunnen worden yang melampaui batas kewajaran, abuse exercised by one spouse towards the
aangevangen, ter zake van buitensporigheden, penganiayaan dan penghinaan kasar yang other. (Ov.63; Bw.126, 200, 209; Rv.841;
dilakukan oleh salah seorang dan suami isteri Civ.231, 306)
mishandelingen en grove beleedigingen, door
den eenen echtgenoot tegenover den anderen itu terhadap yang Iainnya.
begaan (Ov. 63; Bw. 126, 200, 209; Rv. 841; Civ.
231, 306).
Zij wordt op dezelfde wijze als die tot Gugatan itu diajukan, diperiksa dan The application is to be filed, processed and
echtscheiding aangelegd, voorgezet en diselesaikan dengan cara yang sama seperti finalized in the same manner as a divorce.
uitgewezen (Bw. 207v., 216v.; Rv. 831v.; Civ. gugatan untuk perceraian perkawinan. (Bw.207v.,216v.; Rv.831v.; Civ.307)
307).
De echtgenoot, welke eene regtsvordering tot Suami atau isteri yang telah mengajukan A spouse, who has filed a legal application for
scheiding van tafel en bed heeft aangevangen, gugatan untuk pisah meja dan ranjang, tidak separation from bed and board, shall not be
is niet ontvankelijk om uit hoofde van dezelfde dapat diterima untuk menuntut perceraian eligible to file for divorce on the same grounds.
oorzaak echtscheiding aan te vragen (Bw. 209). perkawinan. (Bw.209)
Scheiding van tafel en bed kan ook door den Pisah meja dan ranjang juga boleh ditetapkan A separation from bed and board may also be
regter worden uitgesproken, op het verzoek, oleh hakim atas permohonan kedua suami granted by a judge, upon mutual request of the
door de beide echtgenooten te zamen gedaan, isteri bersama-sama, yang boleh diajukan spouses, without any obligation on them to
zonder dat deze gehouden zijn eene bepaalde tanpa kewajiban untuk mengajukan alasan provide a specific reason. Such separation
oorzaak op te geven. tertentu. Pisah meja dan ranjang tidak boleh must not be approved, unless the spouses have
diizinkan, kecuali bila suami isteri itu telah been married for a period of two years.
Zoodanige gedurende den tijd van twee jaren kawin selama dua tahun. (Bw.200, 202, 208; Civ.233, 275v., 307)
zijn getrouwd geweest (Bw. 200, 202, 208; Civ.
233, 275v., 307).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Alvorens scheiding Sebelum meminta pisah meja dan ranjang, (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Prior to
van tafel en bed te vragen, zijn de suami isteri itu wajib mengatur dengan akta requesting a separation from bed and board,
echtgenooten verpligt bij eene authentieke acte otentik semua persyaratan untuk itu, baik the spouses are required to stipulate the
alle de voorwaarden dier scheiding te regelen, yang bercerai pelaksanaan kekuasaan orang conditions of such separation in an authentic
zoo wel te hunnen opzigte als ten aanzien van tua dan urusan pemeliharaan dan pendidikan deed, with regard to their individual interests
de uitoefening van de ouderlijke magt en de anak-anak mereka. Tindakan-tindakan yang and to the exercise of their parental authority
zorg voor het onderhoud en de opvoeding telah mereka rancang untuk dilaksanakan and the care, support and education of the
hunner kinderen. selama pemeriksaan Pengadilan, harus children. The arrangements planned between
dikemukakan supaya dikuatkan oleh them to take place during the court's
De schikkingen tusschen hen beraamd, om Pengadilan Negeri, dan jika perlu, supaya investigation, is subject to validation by the
plaats te hebben gedurende het regterlijk diatur olehnya. court of justice, and shall, if so required, be
onderzoek, moeten aan de bekrachtiging van regulated by the court. (Bw.104v., 124v., 149,
206, 212v., 229, 247, 298v.; Civ.279v.)
den raad van justitie worden onderworpen,
om des noods, door hem geregeld te worden
(Bw. 104., 124v., 149, 206, 212v., 229, 247, 298
v.; Civ. 279v).
De aanvrage der beide echtgenooten geschiedt Permintaan kedua suami isteri harus diajukan The application by both spouses is to be made
50
www.KUHPer.com
bij verzoekschrift aan den raad van justitie van dengan surat permohonan kepada Pengadilan in the form of a letter of request to the court of
hunne woonplaats, en moet daarbij worden Negeri tempat tinggal mereka; dan dalam justice located in their place of residence; filed
overgelegd, zoo wel afschrift der huwelijks- surat itu harus dilampirkan baik salinan akta together with a copy of their marriage
acte als van de overeenkomst waarvan bij het perkawinan maupun salinan perjanjian yang certificate as well as of the agreement
eerste lid van het vorige artikel wordt dibicarakan dalam alinea pertama pasal yang described in the first paragraph of the previous
gesproken (Rv. 831v.; Civ. 223). lalu. article. (Rv. 831v.; Civ.223)
De raad van justitie daarop aan de beide Berkenaan dengan itu Pengadilan Negeri akan Following this the court of justice shall instruct
echtgenooten bevelen om te zamen en in memerintahkan kedua suami isteri untuk both spouses to appear together in person
persoon te verschijnen voor een of meer van bersama-sama secara pribadi menghadap before one or more members of the court who
deszelfs leden, welke aan hen de noodige seorang atau Iebih anggota yang akan will advise as *71 necessary.
vertoogen zullen doen. memberi wejangan-wejangan seperlunya
kepada mereka. If the spouses' intentions remain unaltered, the
Indien de echtgenooten bij hun voornemen judge is to order a new appearance to be made
volharden, zal de regter eene nieuwe Bila suami isteri itu bertahan dengan niat after a period of six months. (Rv.832, 834;
verschijning, na afloop van zes maanden mereka, Hakim akan memerintahkan mereka Civ.281v.) (Supplemented by S.23-287 see also
bevelen (Rv. 832, 834; Civ. 281v). untuk menghadap lagi setelah lewat enam 441)
bulan. Bila ternyata ada alasan sah yang
menghalangi mereka untuk menghadap, maka
(Toeg. S. 23-287 jo. 441) Blijkt van een geldige In the event that there is a valid reason for
reden van verhindering om te verschijnen, dan Hakim yang ditunjuk harus pergi ke rumah failure to appear, the designated judge or
begeven zich de aangewezen leden of het suami isteri itu. judges is to visit the residence of the spouses.
aangewezen lid naar de woning van de
chtgenooten. Bila suami isteri itu bertempat tinggal di luar (Supplemented by S.23-287 see also 441;
daerah di mana Pengadilan Negeri itu
amended by S.25-497, 678 see also 26-63) If the
(Toeg. S. 23-287 jo. 441; gew. 25-497, 678 jo. 26- bertempat kedudukan, Pengadilan Negeri spouses reside outside the jurisdiction of the
63) Wanneer de echtgenooten woonachtig zijn dapat menunjuk kepada kepala daerah court of justice, the court may appoint the head
buiten de afdeeling (het ressort v. d. ass.-res). setempat untuk melakukan tindakan-tindakan of the local government to carry out those
Waarin de raad van justitie gevestigd is, kan yang dimaksud dalam tiga alinea yang lalu. duties mentioned in the three previous
de raad den residentierechter of, bij Pejabat yang telah ditunjuk itu akan membuat paragraphs.
berita acara tentang apa yang telah
afwezigheid, belet of ontstentenis van dezen,
het hoofd van het plaatselijk bestuur (den ass.- dilakukannya dan mengirimkannya ke
Pengadilan Negeri. The designated official shall then draft the
res) voor de in de drie voorgaande leden minutes thereof and immediately forward
bedoelde verrichtingen aanwijzen. De aldus same to the court of justice. (Supplemented by
aangewezen ambtenaar zal van het door hem Bila salah seorang dan suami isteri atau kedua- s.23-287 see also 441) If one or both of the
verrichte proces-verbaal opmaken en dit duanya bertempat tinggal di luar Indonesia,
spouses reside outside Indonesia, the court
zonder verwijl aan den raad van justitie Pengadilan Negeri itu boleh memohon kepada may request a designated legal authority of the
inzenden. seorang Hakim di negara tempat suami isteri country where they reside, to have the spouse
itu berdiam, untuk memanggil kedua suami or spouses appear before him in an attempt to
(Toeg. S. 23- 287 jo. 441) Wanneer een der isteri atau salah seorang menghadap reconcile them, or may assign this to an official
echtgenooten dan wel beide verblijf houden kepadanya dengan tujuan melakukan ikhtiar at the Dutch consulate, in whose jurisdiction
perdamaian, atau menugaskan hal itu kepada
buiten Indonesie, kan de raad aan een door they reside. The minutes drafted thereof is to
hem aan te wijzen rechterlijke autoriteit van pejabat perwakilan Indonesia di wilayah be forwarded to the court of justice.
het land, waar zij zich ophouden, verzoeken tempat suami isteri itu berdiam. Berita acara
den echtgenoot of de echtgenooten voor zich te yang dibuat mengenai hal itu harus
doen verschijnen ten einde een poging tot dikirimkan kepada Pengadilan Negeri itu.
verzoening aan te wenden, of wel dit opdragen
aan den Nederlandschen consulairen
ambtenaar, binnen wiens ressort zij verblijf
houden. Het daarvan opgemaakte proces-
verbaal wordt aan den raad van justitie
toegezonden.
(Gew. S. 27-31 jis 390, 421) De raad van justitie Pengadilan Negeri harus mengambil (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
zal zes maanden na de tweede verschijning keputusan enam bulan setelah berlangsungnya court of justice shall pass judgment six months
uitspraak doen (Bw. 202). pertemuan kedua. Ketentuan-ketentuan Pasal- after the second appearance. (Bw. 202)
pasal 230b dan 230c berlaku sama terhadap ibu (Amended by S.38-622) The stipulations in
(Gew. S. 38-622) Het bepaalde in de artt. 230b dan bapak, yang tidak ditugaskan untuk articles 230b and 230c apply to the father or the
en 230c vindt overeenkomstige toepassing melakukan kekuasaan orang tua. mother, who has not been granted parental
jegens den vader of de moeder, die niet met de authority.
uitoefening der ouderlijke magt is belast.
Bij weigering van de gedane aanvrage, kunnen Bila permohonan yang diajukan ditolak, paling If the request is denied, the spouses, may,
de echtgenooten te zamen, uiterlijk binnen lambat satu bulan setelah diberikan keputusan, together, file an appeal with a higher judge no
eene maand na de uitspraak, daartegen bij suami isteri itu bersama-sama boleh later than one month after the judgment.
verzoekschrift aan den hoogeren regter mengajukan permohonan banding dengan (Ov.45; Bw.204, 236v., 247, 1023; Civ.291)
opkomen (Ov. 45; Bw. 204, 236v., 247, 1023; surat permohonan.
Civ. 291).
51
alpha3 Edition
Door scheiding van tafel en bed wordt het Dengan pisah meja dan ranjang, perkawinan Separation from bed and board does not
huwelijk niet ontbonden, maar zijn de tidak dibubarkan, tetapi dengan itu suami dissolve the marriage, but releases the spouses
echtgenooten daardoor van verplichting tot isteri tidak lagi wajib untuk tinggal bersama. from the obligation to live together. (Bw.21.
zamenwoning ontheven (Bw. 21, 106v., 200). 106v., 200)
Scheiding van tafel en bed heeft altijd de Pisah meja dan ranjang selalu berakibat Separation from bed and board always results
scheiding van goederen ten gevolge, en zal perpisahan harta, dan akan menimbulkan in the separation of assets, and constitute
grond opleveren tot de verdeeling der dasar untuk pembagian harta bersama, seakan- grounds for the division of the community
gemeenschap, even als of het huwelijk geheel akan perkawinan itu dibubarkan. property, on the same basis as that in
ontbonden ware (Bw. 128, 186, 232, 1066v.; Civ. dissolution of the marriage. (Bw.128, 186, 232,
311). 1066v.; Civ.311)
Door de scheiding van tafel en bed wordt het Karena pisah meja dan ranjang, pengurusan Separation from bed and board also suspend
beheer van den man over de goederen zijner suami atas harta isterinya ditangguhkan. Si the management by the husband of the wife's
vrouw opgeschort. isteri mendapat kembali kekuasaan untuk assets. The wife shall resume independent
mengurus hartanya, dan dapat memperoleh management of her assets, and may,
De vrouw bekomt het vrije beheer harer kuasa umum dan Hakim untuk menggunakan notwithstanding the stipulations in article 108,
goederen terug, en kan niettegenstaande de barang-barangnya yang bergerak. obtain a general authorization from the judge
to dispose of her movable assets. (Bw.105, 124,
bepalingen van art. 108, van den regter eene
algemeene magtiging erlangen om over hare 194; Civ.1449)
roerende goederen te beschikken (Bw. 105, 124,
194; Civ. 1449).
De vonnissen tot scheiding van tafel en bed Putusan-putusan mengenai pisah meja dan The judgment regarding the separation from
zullen openlijk worden bekend gemaakt. ranjang harus diumumkan secara terang- bed and board must be publicly announced.
terangan. Selama pengumuman terang- Pending this public announcement, the
Zoolang deze openlijke bekendmaking niet terangan ini belum berlangsung, putusan judgment with regard to the separation is not
tentang pisah meja dan ranjang tidak berlaku enforceable against third parties. (Bw.152, 205,
heeft plaats gehad, zal het vonnis tot scheiding
van tafel en bed niet tegen derden kunnen bagi pihak ketiga. 221, 249; Rv.826, 843)
werken (Bw. 152, 205, 221, 249; Rv. 826, 843).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De bepalingen van Ketentuan - ketentuan Pasal 210 sampai (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
de artt. 210 tot en met 220 en 222 tot en met 228 dengan 220, Pasal 222 sampai dengan 228, dan stipulations in article 210 through 220 and 222
en art. 231 zijn insgelijks toepasselijk op de Pasal 231, berlaku juga terhadap pisah meja through 228 and article 231 is also apply to a
scheiding van tafel en bed door den eenen dan ranjang yang diminta oleh salah seorang separation requested by one spouse.
jegens den anderen echtgenoot gevraagd. dan suami isteri terhadap yang lain.
Following the judgment regarding the
Na het uitspreken van de scheiding van tafel Setelah mengucapkan putusan tentang pisah separation from bed and board, the court of
en bed beslist de raad van justitie, na verhoor meja dan ranjang, Pengadilan Negeri setelah justice must decide, after a hearing or proper
of behoorlijke oproeping van de ouders en de mendengar dan memanggil dengan sah orang summons of the parents and blood relatives or
bloedverwanten of aangehuwden der tua dan keluarga sedarah dan semenda anak- relatives by marriage of the minor children,
minderjarige kinderen, ten aanzien van ieder anak yang masih di bawah umur, harus with respect to each child, which one of the
kind, wie der ouders, behoudens het geval dat menetapkan siapa dan kedua orang tua itu parents shall exercise parental authority,
deze beide van de ouderlijke magt zijn yang akan melakukan kekuasaan orang tua unless, having regard to previous legal
ontheven of ontzet, daarover de ouderlijke atas diri tiap-tiap anak, kecuali bila kedua judgments in which they might have been
magt zat uitoefenen, met inachteneming van orang tua itu telah dipecat atau dilepaskan dan removed or discharged from their parental
vroegere regterlijke uitspraken, waarbij zij van kekuasaan orang tua, dengan mengindahkan authority, they have both been removed or
de ouderlijke magt ontheven of ontzet mogten putusan-putusan Hakim yang terdahulu yang discharged from such. (Bw.319a.)
zijn (Bw. 319a). mungkin telah memecat atau melepaskan
mereka dan kekuasaan orang tua. This decree takes effect the date on which the
Deze beschikking werkt niet vroeger dan den judgment regarding separation from bed and
dag, waarop de uitspraak der scheiding van Ketetapan ini berlaku setelah hari putusan board becomes enforceable.
tafel en bed kracht van gewijsde heeft tentang pisah meja dan ranjang memperoleh
verkregen. Voor dien dag geschiedt geene kekuatan hukum yang pasti. Prior to such date no notification needs to take
beteekening en staat verzet noch hooger place and opposition or appeal is not
beroep open. Sebelum hari itu tidak usah dilakukan permitted.
pemberitahuan, dan perlawanan serta banding
Tegen de beschikking kan diegene der ouders, pun tidak diperbolehkan. The parent who has not been granted parental
die niet met de uitoefening der ouderlijke magt authority may oppose this decision, if he has
is belast, in verzet komen, wanneer hij op de in Terhadap penetapan ini, pihak orang tua yang not appeared pursuant to the summons
het tweede lid bedoelde oproeping niet is tidak ditugaskan untuk melaksanakan referred to in the second paragraph.
verschenen. Dit verzet moet worden gedaan kekuasaan orang tua, boleh melakukan
binnen dertig dagen nadat de beschikking aan
52
www.KUHPer.com
hem is beteekend (Rv. 83). perlawanan, bila atas panggilan termaksud This opposition shall be filed within thirty
dalam alinea kedua dia tidak menghadap. days after he has been notified of the decision.
Diegene der ouders, die, op de oproeping Perlawanan ini harus dilakukan dalam waktu (Rv.83) The parent, who has appeared
tiga puluh hari setelah penetapan itu pursuant to the summons, and has not been
verschenen, niet met de uitoefening der
ouderlijke magt is belast, of wiens verzet is diberitahukan kepadanya. Pihak orang tua granted parental authority, or whose
afgewezen, kan binnen dertig dagen na den yang telah menghadap atas pemanggilan dan opposition has been denied, may, within thirty
dag, in het derde lid bedoeld, van de tidak ditugaskan untuk melakukan kekuasaan days after the date, referred to in the third
beschikking in hooger beroep komen (Rv. 341). orang tua, atau yang perlawanannya ditolak, paragraph, submit a further appeal. (Rv.341)
boleh mohon banding terhadap penetapan itu (Amended by S.38-622)
dalam waktu tiga puluh hari setelah hari
(Gew. S. 38-622) Het bepaalde in de artt. 230b termaksud dalam alinea ketiga.
en 230c vindt overeenkomstige toepassing The provisions in articles 230b and 230c apply
jegens den vader of de moeder, die niet met de to the father or the mother, to whom parental
uitoefening der ouderlijke magt is belast. Ketentuan Pasal 230b dan Pasal 230c berlaku authority has not been granted. The fourth
sama terhadap bapak dan ibu yang tidak paragraph of article 206 is apply to the hearing
diserahi tugas melakukan kekuasaan orang of the parents.
Op het verhoor der ouders is het vierde lid van tua. Terhadap pemeriksaan para orang tua
art. 206 toepasselijk. berlaku alinea keempat Pasat 206.
(Ing. S. 27-31 jis 390, 421) De raad van justitie Bila anak-anak yang masih di bawah umur itu (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
kan op grond van omstandigheden ontstaan belum berada dalam kekuasaan nyata orang The court of justice, may, pursuant to
nadat het vonnis tot scheiding van tafel en bed yang berdasarkan Pasal 246 dan Pasal 246a circumstances arising after the judgment
in kracht van gewijsde is gegaan, de krachtens diserahi tugas melaksanakan kekuasaan orang granting separation from bed and board has
het tweede lid van het voorgaande artikel tua, atau dalam kekuasaan bapak, ibu atau becomes enforceable, amend the stipulations in
gegeven beschikkingen wijzigen op verzoek dewan perwalian yang mungkin diserahi paragraph 2 at the request of both or one of the
van beide of een der ouders na verhoor of anak-anak itu berdasarkan alinea pertama parents following a hearing or proper
behoorlijke oproeping van beide ouders en van Pasal 246 dan sesuai dengan Pasat 214, maka summons of both parents and of the blood
de bloedverwanten of aangehuwden der dalam penetapan itu juga harus diperintahkan relatives or relatives by marriage of the minors.
minderjarigen. Deze beschikking kan penyerahan anak-anak itu.
uitvoerbaar verklaard worden bij voorraad This decision may be declared to take
niettegenstaande verzet of beroep, met of Ketentuan-ketentuan alinea kedua, ketiga dan immediate effect notwithstanding any
zonder borgtogt (Rv. 54v).
keempat serta kelima Pasat 319h dalam hal ini opposition or appeal, with or without
berlaku. collateral. (Rv.54v.) The stipulations in the
Het in het vierde en het vijfde lid van art. 206 fourth and fifth paragraphs of article 209 apply
bepaalde is ten deze toepasselijk. in this regard.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de Berdasarkan keadaan yang timbul setelah (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) If
minderjarigen zich niet reeds bevinden in de putusan pisah meja dan ranjang mendapat the minors are not already under the authority
feitelijke magt van dengene, die ingevolge art. kekuatan hukum yang pasti, Pengadilan of those persons, who, pursuant to article 246
246, en art. 246a met de uitoefening der Negeri boleh mengadakan perubahan pada and article 246a have been granted parental
ouderlijke magt is belast of van dengene der penetapan-penetapan, yang telah diberikan authority or of one of the parents, or of the
ouders, den anderen persoon of den berdasarkan alinea kedua pasal yang lalu, atas guardianship board, to whom the children are
voogdijraad, aan wien de kinderen mogten zijn permohonan kedua orang tua atau salah entrusted, pursuant to the first paragraph of
toevertrouwd ingevolge het eerste lid van art. seorang dan mereka, setelah mendengar dan article 246 in accordance with article 214. The
246 overeenkomstig art. 214, wordt in de memanggil dengan sah kedua orang tua dan decision shall also contain instructions as to the
beschikking tevens de afgiste der kinderen para keluarga sedarah atau semenda dan anak- delivery of the children. The stipulations in the
bevolen. anak yang masih di bawah umur. Penetapan second, third, fourth and fifth paragraphs of
ini boleh dinyatakan dapat dilaksanakan article 319h shall apply in this regard.
De bepalingen van het tweede, derde, vierde segera meskipun ada perlawanan atau
en vijfde lid van art. 319h zijn ten deze banding, dengan atau tanpa jaminan.
toepasselijk.
Ketentuan alinea keempat dan kelima Pasal
206 dalam hal ini berlaku.
Wanneer de regter, na de overeenkomst te setelah mempertimbangkan perjanjian yang If the judge, after having deliberated over the
hebben overwogen, waarvan in het eerste lid dibicarakan dalam alinea pertama Pasal 237, agreement as described in the first paragraph
van art. 237 gesproken wordt, de scheiding van Hakim mengabulkan permintaan pisah meja of article 237, grants the separation upon the
tafel en bed op verzoek der beide echtgenooten dan ranjang atas permohonan kedua suami request of both spouses, then such separation
toestaat, zal die scheiding alle de gevolgen isteri, maka pisah meja dam ranjang itu shall have the effect as intended pursuant to
hebben, welke bij de overeenkomst zijn memperoleh segala akibat yang dijanjikan the agreement. (Bw.206)
bedongen (Bw. 206). dalam perjanjian itu.
De scheiding van tafel en bed gaat, van Pisah meja dan ranjang menurut hukum The separation from bed and board shall be
regtswege, te niet door de verzoening der dengan sendirinya batal karena perdamaian canceled by law, if a reconciliation occurs
echtgenooten en doet alle de gevolgen van het suami isteri, dan perdamaian ini between the spouses and the marriage shall be
huwelijk herleven, behoudens nogtans jegens menghidupkan kembali segala akibat dan reinstated with full effect, without prejudice to
derden de voortdurende kracht van de perkawinan mereka, tanpa mengurangi the validity of acts executed towards third
53
alpha3 Edition
handelingen, welke gedurende het tijdvak berlangsungnya terus kekuatan perbuatan- parties in the interim between the separation
tusschen de scheiding en de verzoening perbuatan terhadap pihak-pihak ketiga, yang and reconciliation. All stipulations providing
mogten hebben plaats gehad. sekiranya telah dilakukan dalam tenggang otherwise between the spouses shall be
waktu antara perpisahan itu dan deemed invalid. (AB.23; Bw.149, 196v., 200,
Alle hiermede strijdende bedingen tusschen de perdamaiannya. Semua persetujuan suami 216,244; Civ.1451v.)
echtgenooten zijn nietig (AB. 23; Bw. 149, isteri yang bertentangan dengan ini adalah
196v., 200, 216, 244; Civ. 1451v). batal.
Wanner het vonnis, waarbij de echtgenooten Bila putusan yang menyatakan suami isteri In the event that a reconciliation takes place
van tafel en bed worden gescheiden, openlijk is pisah meja dan ranjang sudah diumumkan following a judgment granting separation from
bekend gemaakt, zullen de echtgenooten de secara jelas, suami isteri itu tidak boleh bed and board which judgment has been
gevolgen hunner verzoening niet tegen derden menerapkan berlakunya akibat-akibat publicly announced, third parties shall not be
kunnen doen werken, wanneer zij niet perdamaian mereka terhadap pihak ketiga, subject to the consequences of such
insgelijks en op dezelfde manier openlijk bila mereka tidak mengumumkan secara jelas, reconciliation unless it is also announced in the
hebben doen bekend maken dat descheiding bahwa pisah meja dan ranjang itu telah tiada. same manner as that of the separation
heeftopgehouden te bestaan (Bw. 152, 245). (BW.152, 245)
TWAALFDE TITEL BAB XII Chapter XII
Van het vaderschap en de afstamming der KEBAPAKAN DAN ASAL KETURUNAN Concerning fatherhood and the descent of
kinderen ANAK-ANAK children
Van wettige kinderen Anak-anak Sah Concerning legitimate children
Het kind, hetwelk staande huwelijk is geboren Anak yang dilahirkan atau dibesarkan selama The husband is deemed to be the father of a
of verwekt, heeft den man tot vader (Bw. 34, perkawinan, memperoleh suami sebagai child born out of or conceived during the
95, 100-102, 106v., 1916; Civ. 312). bapaknya. marriage. (Bw.34, 95, 100-102, 106v., 1916,
Civ.312)
De wettigheid van een kind, hetwelk voor den Sahnya anak yang dilahirkan sebelum hari The legitimacy of a child, who is born prior to
honderdtachtigsten dag des huwelijks geboren keseratus delapan puluh dari perkawinan, the one-hundred and eightieth day of the
is, kan door den man worden ontkend. dapat diingkari oleh suami. Namun marriage, may be denied by a husband.
Nogtans zal de ontkenning geen plaats kunnen pengingkaran itu tidak boleh dilakukan dalam However, the denial may not occur in the
hebben in de navolgende gevallen: hal-hal berikut: following events:
1o. wanneer de man, voor het huwelijk, van de 1. bila sebelum perkawinan suami telah 1. if the husband, was aware of the pregnancy
zwangerschap heeft kennis gedragen; mengetahui kehamilan itu; prior to the marriage; 2. if he was present at the
drafting of the birth certificate, and signed the
2o. wanneer hij bij het opmaken van de acte 2. bila pada pembuatan akta kelahiran dia certificate, or if this certificate contains a
van geboorte is tegenwoordig geweest, en deze hadir, dan akta ini ditandatangani olehnya, statement that he is unable to sign; 3. if the
acte door hem is onderteekend, of eene door atau memuat suatu keterangan darinya yang child was still born. (Bw.2; BS.39; Civ.312,314)
hem gegevene veeklaring inhoudt dat hij niet berisi bahwa dia tidak dapat
kan teekenen; menandatanganinya;
3o. wanneer het kind niet levend is ter wereld 3. bila anak itu dilahirkan mati.
gekomen (Bw. 2; BS. 39; Civ. 312, 314).
De man kan de wettigheid des kinds Suami tidak dapat mengingkari keabsahan A husband may deny the legitimacy of a child,
ontkennen, indien hij bewijst, dat hij sedert anak, hanya bila dia dapat membuktikan if he can prove that, from the three-hundredth
den driehonderdsten tot den bahwa sejak hari ketiga ratus dan keseratus until the one-hundred and eightieth day prior
honderdtachtigsten dag voor de geboorte van delapan puluh hari sebelum lahirnya anak itu, to the birth of the child, whether due to
het kind, het zij uit hoofde van verwijdering, dia telah berada dalam keadaan tidak separation, or incidental circumstances, it
het zij door de gevolgen van eenig toeval, in de mungkin untuk mengadakan hubungan would have been impossible for him to have
natuurlijke onmogelijkheid geweest is met jasmaniah dengan isterinya, baik karena had intercourse with his wife. A husband may
zijne vrouw gemeenschap te hebben. keadaan terpisah maupun karena sesuatu yang not deny the legitimacy of the child on the
kebetulan saja. basis of his physical infirmities. (Bw.258, 1865;
De man kan, door zich op zijne natuurlijke Civ.312v.)
onmagt te beroepen, niet ontkennen dat het Dengan menunjuk kepada kelemahan alamiah
kind het zijne is (Bw. 258, 1865; Civ. 312v). jasmaninya, suami tidak dapat mengingkari
anak itu sebagai anaknya.
54
www.KUHPer.com
De man kan de wettigheid des kinds niet Suami tidak dapat mengingkari keabsahan A husband may not deny the legitimacy of the
ontkennen op grond van overspel, ten ware de anak atas dasar perzinaan, kecuali bila child upon grounds of adultery, unless the
geboorte voor hem zij verborgen gehouden; in kelahiran anak telah dirahasiakan birth was concealed from him; in which case he
welk geval hij zal worden toegelaten, om het terhadapnya, dalam hal itu, dia harus may rely upon adultery as proof that he is not
bewijs, dat hij de vader des kinds niet is, tot diperankan untuk menjadikan hal itu sebagai the father of the child. (Bw.1965; Civ.313)
volkomenheid te brengen (Bw. 1965; Civ. 313). bukti yang sempurna, bahwa dia bukan ayah
anak itu.
Hij kan de wettigheid ontkennen van een kind, Dia dapat mengingkari keabsahan seorang He may deny the legitimacy of a child, who is
hetwelk geboren is driehonderd dagen na anak, yang dilahirkan tiga ratus hari setelah born more than three hundred days after the
dien, waarop een vonnis tot scheiding van tafel putusan pisah meja dan ranjang memperoleh judgment granting separation has obtained
en bed kracht van gewijsde heeft verkregen, kekuatan hukum yang pasti, tanpa legal validity, without prejudice to the rights of
onverminderd het vermogen van de vrouw om mengurangi hak isterinya untuk the wife to submit evidence which is
alle zoodanige daadzaken aan te voeren, welke mengemukakan peristiwa-peristiwa yang admissible in order to prove that her husband
geschikt mogten zijn tot bewijs dat haar man cocok kiranya untuk menjadikan bukti bahwa is the father of the child. If the husband's
de vader des kinds is. suaminya adalah bapak anak itu. denial has been declared valid, the
reconciliation of the spouses does not result in
Wanneer de ontkenning is geldig verklaard, Bila pengingkaran itu telah dinyatakan sah, the child being granted legitimate status.
zal door de verzoening der echtgenooten het perdamaian antara suami isteri itu tidak
kind geenen wettigen staat kunnen verkrijgen menyebabkan si anak memperoleh kedudukan
(Bw. 221, 242, 248, 1965). sebagai anak yang sah.
Het kind, hetwelk driehonderd dagen na de Anak yang dilahirkan tiga ratus hari setelah A child who is born three hundred days after
ontbinding des huwelijks wordt geboren, is bubarnya perkawinan adalah tidak sah. the dissolution of the marriage shall be
onwettig (Bw. 106, 199; Civ. 315). deemed to be illegitimate. (Bw.106, 199;
Bila kedua orang tua seorang anak yang Civ.315) (Supplemented by S.23-31) If the
(Toeg. S. 23-31) Indien ouders van een kind, dilahirkan tiga ratus hari setelah putusnya parents of a child, who *76 is born three
hetwelk wordt geboren driehonderd dagen na perkawinan kawin kembali satu sama lain, si hundred days following the dissolution of
their marriage, remarry one another, the child
de ontbinding van hun huwelijk, met elkander anak tidak dapat memperoleh kedudukan
hertrouwen, kan het kind op geen andere wijze anak sah selain dengan cara yang sesuai may not obtain legitimate status in any way
een wettigen staat verkrijgen dan dengan ketentuan-ketentuan Bagian 2 bab ini. other than that which is pursuant to the
onvereenkomstig de bepalingen van de tweede stipulations in the second section of this title.
afdeeling van dezen titel.
In de gevallen bij art. 251, 252, 253 en 254 Dalam hal-hal yang diatur dalam Pasal-pasal In the events described in articles 251, 252, 253
voorzien, zal de man de wettigheid des kinds 251,252,253, dan 254, pengingkaran keabsahan and 254, a husband’s denial of the legitimacy
moeten ontkennen, binnen eene maand, indien anak harus dilakukan suami dalam waktu satu of child must be done within a period of one
hij zich bevindt op de geboorteplaats van het bulan, bila dia berada di tempat kelahiran anak month, if he is located in the birth place of the
kind, of binnen den omtrek daarvan; itu, atau di sekitar itu; child, or within the vicinity thereof;
binnen twee maanden na zijne terugkomst, dalam waktu dua bulan setelah dia kembali, within two months after his return, if he has
indien hij afwezig is; bila dia telah tidak berada di situ; been absent; in the event that the birth of the
child has been concealed from him, within two
binnen twee maanden na de ontdekking van dalam waktu dua bulan setelah diketahuinya months after the discovery of the concealment.
het bedrog, indien men de geboorte van het penipuan, bila kelahiran anak itu telah
kind voor hem had verborgen gehouden. disembunyikan terhadapnya. All deeds executed outside court, containing
the denial by a husband, shall be deemed
invalid, unless they are followed within two
Alle buiten regten verleden acten, inhoudende Semua akta yang dibuat di luar Pengadilan,
de ontkenning van den man, zijn krachteloos, yang berisi pengingkaran suami, tidak months by a legal claim.
zoo zij niet binnen twee maanden van eene mempunyai kekuatan hukum, bila dalam dua
regtsvordering zijn achtervolgd. bulan tidak diikuti oleh suatu tuntutan di If the husband, following the denial, executes a
muka Hakim. deed outside court, and passes away within
the stipulated period, his descendants shall be
Indien de man, na de ontkenning, bij een
buiten regten verleden acte, te hebben gedaan, Bila suami, setelah melakukan pengingkaran granted a new period of two months within
komt te overlijden binnen den voorschreven dengan akta dibuat di luar Pengadilan, which to file their legal claim. (Bw.257v., 1058,
termijn, zal aan zijne erfgenamen een nieuw meninggal dunia dalam jangka waktu tersebut 1979; Civ.316, 318; See S.46-67 below)
termijn van twee maanden geopend zijn, ten di atas, maka bagi para ahli warisnya terbuka
einde hunne regtsvordering aan te vangen jangka waktu baru selama dua bulan untuk
(Bw. 257v., 1058, 1979; Civ. 316, 318; Zie S. 46- mengajukan tuntutan hukum mereka.
67 hieronder).
De regtsvordering door den man Tuntutan hukum yang diajukan oleh suami itu The legal claim filed by a husband, lapses, if
aangevangen, vervalt, indien de erfgenamen gugur bila para ahli waris tidak the heirs do not pursue same within two
dezelve niet voortzetten binnen twee melanjutkannya dalam waktu dua bulan, months, effective from the date of death of the
55
alpha3 Edition
maanden, te rekenen van het overlijden van terhitung dari hari meninggalnya suami. husband. (Bw.259, 1979)
den man (Bw. 259, 1979).
Wanneer de man is overleden, voor dat hij zijn Bila suami meninggal dia menerapkan haknya If a husband passes away, prior to exercising
regt te dezen opzigte heeft doen gelden, maar dalam hal ini, padahal waktunya untuk itu such right , but during the stipulated period,
terwijl de tijd daartoe nog loopende was, masih berjalan, maka para ahli warisnya tidak his heirs may not deny the legitimacy of the
zullen der erfgenamen de wettigheid des kinds dapat mengingkari keabsahan anak itu selain child otherwise than in the circumstances
niet kunnen ontkennen, dan alleen in het geval dalam hal tersebut Pasal 252. described in article 252. The legal claim
van art. 252. disputing the legitimacy of the child shall be
Gugatan untuk membantah keabsahan anak filed within a period of two months, effective
De regtsvordering tot het betwisten van de itu harus dimulai dalam waktu dua bulan as of the time that possession of the assets of
wettigheid van het kind zal moeten worden terhitung sejak anak itu memiliki harta benda the husband be taken by the child, or effective
aangevangen binnen den tijd van twee suami, atau sejak para ahli warisnya terganggu as of the time that the inheritance of such
assets by others is obstructed by the child.
maanden, te rekenen van het tijdstip waarop dalam memilikinya oleh anak.
het kind zich zal hebben in het bezit gesteld (Bw.259, 472, 833v.; Civ.317)
van de goederen van den man, of van het
tijdstip waarop de erfgenamen in dat bezit
door het kind gestoord zijn (Bw. 259, 472,
833v.; Civ. 317).
In de gavallen waarin de erfgenamen, naar Dalam hal-hal di mana para ahli warisnya, In the event that the heirs, pursuant to articles
aanleiding van art. 256, 257 en 258, bevoegd berkenaan dengan pasal-pasal 256,257,dan 258 256, 257 and 258, are authorized to file or
zijn om eene regtsvordering tot het betwisten mempunyai wewenang untuk memulai atau continue a legal claim disputing the legitimacy
der wettigheid van een kind aan te vangen of melanjutkan suatu gugatan untuk membantah of a child, this must be done within a period of
te vervolgen, zullen zij een termijn hebben van keabsahan seorang anak, mereka akan one year, if one or more reside outside
een jaar, indien een of meer hunner buiten memperoleh jangka waktu satu tahun, bila Indonesia. In the event of war at sea, the term
Indonesie woonachtig zijn. salah seorang atau lebih dari mereka shall be doubled.
bertempat tinggal di luar negeri.
In geval van oorlog ter zee, wordt die termijn Pursuant to S.46-67 effective as July 13, 1946,
verdubbeld. Dalam hal ada perang di laut, jangka waktu itu the following is stipulated: Article 1. (1) The
dilipatduakan. judge, with whom a legal claim denying the
Bij S. 46-67, iwg. 13 Juli 1946, is bepaald: legitimacy of a child is or may be filed, is, until
Dengan S.1946-67 yang berlaku 13 Juli 1946, a date to be stipulated in the future by the
Governor General, be authorized to extend the
Art. 1. (1) De rechter, voor wien een ditentukan:
periods stipulated in articles 256 through 259
rechtsvordering tot ontkenning van de of the Civil Code regarding the denial of the
wettigheid van een kind wordt of zou kunnen 1. Hakim yang menangani gugatan yang legitimacy of a child pursuant to a deed
worden ingesteld, is tot een nader door den dilakukan atau memungkinkan dilakukan executed outside court, regarding the filing of
Gouv.-Gen. te bepalen tijdstip bevoegd de untuk mengingkari keabsahan anak, such legal claim for another stipulated term or
termijnen, in de artt. 256 tot en met 259 van het berwenang sampai pada waktu yang akan until a fixed point in time, if the legal claim
Burg. Wetb. voorgeschreven voor de ditentukan oleh Presiden, untuk cannot reasonably be filed within the
ontkenning van de wettigheid van een kind bij memperpanjang jangka waktu yang diatur aforementioned periods due to extenuating
een buiten rechten verleden acte, voor het dalam Pasal 256 sampai 259 Kitab Undang- circumstances *77 (2) The extension referred to
instellen van een rechtsvordering tot dergelijke undang Hukum Perdata untuk mengingkari in the first paragraph may be granted by a
ontkenning of voor het voortzetten van keabsahan seorang anak dengan akta yang judge ex officio.
zoodanige rechtsvordering met een bepaalden dibuat di luar pengadilan, untuk mengajukan
termijn dan wel tot eene bepaald tijdstip te suatu gugatan pengingkaran semacam itu,
verlengen, indien de inachtneming van de atau untuk melanjutkan gugatan demikian
vorenbedoelde termijnen tengevolge van de dengan jangka waktu tertentu, ataupun
buitengewome omstandigheden sampai saat tertentu, bila pengindahan jangka
redelijkerwijze niet kan of worden gevorderd. waktu tersebut di atas karena keadaan-
(less: kan worden gevorderd). keadaan luar biasa, selayaknya tidak dapat
diharapkan.
(2) De in het eerste lid bedoelde verlenging kan
door den rechter ambtshalve worden verleend. 2. Perpanjangan waktu termaksud dalam ayat
(1) boleh diberikan oleh Hakim karena jabatan.
Alle regtsvordering tot het ontkennen van de Semua gugatan untuk mengingkari keabsahan All legal claims for the denial of the legitimacy
wettigheid van een kind zal gerigt moeten seorang anak harus ditujukan kepada wali of a child shall be addressed to the special
worden tegen eenen bijzonderen aan het kind yang secara khusus diperbantukan kepada guardian to whom the child is entrusted, and
toe te voegen voogd, en zal de moeder anak itu, dan ibunya harus dipanggil dengan the mother must be properly summoned in the
behoorlijk in het geding moeten worden sah untuk sidang itu. lawsuit. (Bw.102, 110, 310, 359, 1920; Civ.318)
opgeroepen (Bw. 102, 110, 310, 359, 1920; Civ.
318).
De afstamming van wettige kinderen wordt Asal keturunan anak-anak sah dibuktikan The descent of legitimate children is to be
56
www.KUHPer.com
bewezen door de acten van geboorten, in de dengan akta-akta kelahiran yang didaftarkan proven by birth certificates, recorded in the
registers van den burgerlijken stand dalam daftar-daftar Catatan Sipil. registers of the civil registry. (BS.34) In the
ingeschreven (BS. 34). absence of such deed, the uninterrupted status
of a child's legitimate status is to be sufficient
Bila tidak ada akta demikian, cukuplah bila
Bij gebreke van zoodanige acten, is het seorang anak telah mempunyai kedudukan tak proof for the child.
ongestoord bezit van den staat van wettig kind terganggu sebagai anak sah. (Bw.13,101,286;BS.37;Civ.319v.)
voldoende (Bw. 13, 101, 286; BS. 37; Civ. 319v).
Het bezit van dien staat wordt bewezen door Pemilikan kedudukan demikian dapat The possession of such status may be proven
daadzaken, welke, het zij te zamen, het zij dibuktikan dengan peristiwa-peristiwa yang, by events, which either together or separately,
afzonderlijk, de betrekking van afstamming en baik bersama-sama maupun sendiri-sendiri, indicate the relationship by descent and
verwantschap tusschen eenen bepaalden menunjukkan hubungan karena kelahiran dan kinship between a specific individual and the
persoon en het geslacht, tot hetwelk hij karena perkawinan antara orang tertentu dan lineage to which he purports to belong. The
beweert te behooren, aantoonen. keluarga yang diakui olehnya, bahwa dia most significant of these events are, among
termasuk di dalamnya. others: that such individual has always used
De voornaamste van deze daadzaken zijn, the name of the father from whom he claims to
onder anderen: Yang terpenting dari peristiwa-peristiwa ini be descended ; (Bw.10; BS.30) that the father
antara lain adalah: has treated him as his child and as such has
provided for his education, maintenance and
dat die persoon altijd den naam heeft gedragen means of living; (Bw.104, 298v.) that the public
van den vader, van wien hij beweert af te bahwa orang itu selalu memakai nama bapak has acknowledged him as the father's child;
stammen (Bw. 10; BS. 30); yang dikatakannya telah menurunkannya; that the next of kin have acknowledged him as
such. (Bw.102; Civ.321)
dat de vader hem als zijn kind heeft behandeld bahwa bapak itu telah memperlakukan dia
en als zoodanig in zijne opvoeding, zijn sebagai anaknya, dan dia sebagai anak telah
onderhoud en zijne kostwinning heeft diurus dalam hal pendidikan, pemeliharaan
voorzien (Bw. 104, 298v); dan penghidupannya;
dat hij aanhoudend als zoodanig in de bahwa masyarakat senantiasa mengakui dia
maatschappij erkend is; selaku anak bapaknya;
dat de nabestaanden hem als zoodanig erkend bahwa sanak saudaranya mengakui dia
hebben (Bw. 102; Civ. 321). sebagai anak bapaknya.
Niemand kan zich op eenen staat beroepen die Tiada seorang pun dapat menyandarkan diri No one can claim a status that is in violation of
strijdig is met dien, welken zijne acte van pada kedudukan yang bertentangan dengan that which is stipulated and has been granted
geboorte en het bezit, met die acte kedudukan yang nyata dinikmatinya dan in his birth certificate, while at the same time
overeenkomende, hem geven, en wederkeerig sesuai dengan akta kelahirannya, dan no one can dispute the status held by an
kan niemand den staat betwisten van dengene sebaliknya tiada seorang pun dapat individual pursuant to his birth certificate.
die een bezit heeft, overeenkomstig zijne acte menyanggah kedudukan yang dimiliki (Bw.102; Civ.322)
van geboorte (Bw. 102; Civ. 322). seorang anak sesuai dengan akta kelahirannya.
Bij gebreke van zoodanige acte en Bila tidak ada akta kelahiran dan tidak nyata In the absence of such certificate and
onafgebroken bezit van staat, of wanneer het pemilikan kedudukan yang tak terputus- uninterrupted possession of status, or if the
kind onder valsche namen, of als geboren uit putus, dan bila anak itu didaftarkan dengan child is recorded in the registers under false
eenen vader en eene moeder die onbekend nama-nama palsu dalam daftar-daftar Catatan names, or if the child's natural father or mother
zijn, in de registers is ingeschreven, kan de Sipil atau seakan-akan dilahirkan dari bapak are unknown, then the descent may be proven
afstamming door getuigen bewezen worden. ibu yang tidak dikenal, maka asal by witnesses. This proof may only be admitted
keturunannya dapat dibuktikan dengan saksi- if there is initial written proof; or if the
Dit bewijs kan nogtans niet worden toegelaten, saksi. allegations or indications, resulting from
dan wanneer er een begin is van bewijs door events which have not been disputed, can be
geschrifte; of wanneer de vermoedens of Namun pembuktian dengan cara demikian considered sufficiently significant to admit
such as evidence. (Bw.288, 1922; BS.27;
aanwijzingen, voortvloeijende uit daadzaken tidak boleh diperkenankan, kecuali bila ada
die reeds onbetwistbaar zijn, als genoegzaam bukti permulaan tertulis, atau bila dugaan- Civ.323)
zwaarwigtig kunnen worden beschouwd om dugaan atau petunjuk-petunjuk dari peristiwa-
zoodanig middel van bewijs toe te laten (Bw. peristiwa yang tidak dapat dibantah lagi
288, 1922; BS. 27; Civ. 323). kebenarannya, dapat dianggap cukup
berbobot untuk memperkenankan pembuktian
demikian.
Het begin van bewijs bij geschrifte vloeit voort Bukti permulaan tertulis adalah surat-surat ke The initial written proof is to be found in
uit familie-bescheiden, uit registers en luar, daftar-daftar dan surat-surat rumah family documents, registers and household
huisselijke papieren van den vader of de tangga bapak atau ibu, atau akta-akta notaris documents belonging to the father or the
moeder, of ook wel uit openbare of atau akta-akta di bawah tangan yang berasal mother, or also in public or private deeds
onderhandsche acten, voortkomende van dari pihak-pihak yang tersangkut dalam belonging to an individual, who is involved in
57
alpha3 Edition
iemand die in het geschil betrokken is, of, nog perselisihan, atau bila masih hidup, mereka the dispute, or if still alive, would have had an
in leven zijnde, daarbij belang zoude hebben yang sedianya berkepentingan dalam interest therein. (Bw.268, 1881, 1902; BS.27;
gehad (Bw. 268, 1881, 1902; BS. 27; Civ. 324). perselisihan itu. Civ.324)
Het tegenbewijs kan bestaan in alle zoodanige Bukti lawan itu terdiri dari segala alat bukti Proof against this may be in any suitable form
middelen als geschikt zijn om aan te toonen, yang cocok untuk menunjukkan, bahwa orang which indicates that the individual claiming
dat degene die zich op zijne afstamming yang menyandarkan diri pada asal descent is not the child of the woman who he
beroept het kind niet is van de moeder welke keturunannya bukan anak dari ibu yang claims to be his mother, or also, in the event
hij voorgeeft te hebben; of ook, het diakuinya sebagai ibunya, atau juga bila soal that it is proven that she is his mother, is not
moederschap bewezen zijnde, dat hij het kind ibu telah dibuktikan bahwa dia bukan anak the child of such woman's husband. *78
niet is van den man van die moeder (Bw. 264v., dari suami ibu itu. (Bw.264v., 286v.; Civ.325)
286; Civ. 325).
De burgerlijke regter alleen is bevoegd om Hanya Hakim perdatalah yang berwenang A civil judge only is authorized to deal with
kennis te nemen van regtsvorderingen, waarbij untuk mengadili tuntutan-tuntutan akan suatu appeals in respect of status. (Bw.268, 1920;
men zich op eenigen staat beroept (Bw. 268, kedudukan. Civ.326)
1920; Civ. 326).
De lijfstraffelijke regtsvordering wegens het Tuntutan pidana karena kejahatan A lawsuit in respect of false representation of
misdrijf van verduistering van staat kan niet penggelapan kedudukan tidak dapat status which carries the penalty of corporal
worden aangevangen, voor dat het eindvonnis dilancarkan sebelum keputusan akhir atas punishment may not be filed, prior to the
over het geschil van dien staat is uitgesproken. sengketa mengenai kedudukan itu diucapkan. passing of the final judgment regarding the
dispute over such status. The prosecution
Het staat evenwel aan het openbaar ministerie Akan tetapi kejaksaan bebas untuk counsel is, however, be entitled to file a lawsuit
vrij om, wanneer de belanghebbende partijen melancarkan suatu tuntutan pidana seperti itu, in respect of false representation of status
stilzitten, eene lijfstraffelijke regtsvordering uit bila pihak-pihak yang berkepentingan tinggal which carries the penalty of corporal
hoofde van verduistering van staat aan te diam, asalkan ada bukti permulaan tertulis, punishment, if the interested parties remain
silent, provided that there is initial written
vangen, mits er een begin van bewijs bij sesuai dengan ketentuan Pasal 265, dan pada
geschrifte, overeenkomstig art. 265, aanwezig permulaan pemeriksaan pidana telah proof pursuant to article 265, and if it has been
zij, en over het aanwezen van dat begin van dinyatakan adanya bukti permulaan. decided from the start that there is such
bewijs aanvankelijk zij beslist (Bw. 268, 2e al. indication of initial proof. (Bw.268, second
niet toepass. op Chineezen, zie Chin. 1-1o’g). paragraph not applicable to Chinese, see
Chinese 1-1 g) In the last instance, the process
of the public lawsuit is not be suspended by
In het laatste geval, zal de voortzetting der any civil suit. (AB.30; Bw.267, 1918;BS.27v.;
openbare regtsvordering door geen burgerlijk Sv.409; Sw.529; Civ.337)
geding kunnen worden geschorst (AB. 30; Bw.
267, 1918; BS. 27v.; Sv. 409; Sw. 529; Civ. 337).
De regtsvordering tot inroeping van den staat Gugatan untuk menarik kembali kedudukan In relation to children, the lawsuit to appeal a
is, ten opzigte van het kind, aan geene terhadap anak, tidak terkena ketentuan lewat certain status is not be subject to any
verjaring onderworpen (Bw. 1967, 1986; Civ. waktu. prescribed period of limitation. (Bw.1967, 1986;
328). Civ.328)
Deze regtsvordering kan door de erfgenamen Para ahli waris anak yang tidak Such a lawsuit may only be filed by the heirs of
van het kind, hetwelk zijnen staat niet heeft memperjuangkan kedudukannya, tidak dapat the child who has not appealed his status in
ingeroepen, niet worden aangevangen, ten melancarkan gugatan seperti itu, kecuali bila the event that the child died when he was still
ware het kind minderjarig, of binnen drie jaren anak meninggal waktu masih di bawah umur a minor, or within three years of his reaching
na zijne meerderjarigheid mogt overleden zijn atau dalam tiga tahun setelah menjadi dewasa. the age of majority. (Bw.258, 883, 1058; Civ.329)
(Bw. 258, 883, 1058; Civ. 329).
De erfgenamen kunnen echter zoodanige Namun para ahli waris dapat melanjutkan The heirs, may, however, resume such
regtsvordering voortzetten, wanneer zij door tuntutan hukum demikian, bila hal itu telah lawsuits, if they have been instituted by the
het kind is aangelegd, ten zij hetzelve het dimulai oleh anak itu, kecuali bila anak itu child, unless the suit has not been prosecuted
geding drie jaren na de laatste proces-acte tidak melanjutkan tuntutannya selama tiga within three years after the filing of the last
hebbe onvervolgd gelaten (Bw. 257, 833; Rv. tahun sejak tindakan acara yang terakhir deed. (Bw.257, 833; Rv.273v.; Civ.330)
273v.; Civ. 330). dilakukan.
(Ing. S. 37-595, iwtr. 1 Jan. ‘39) Degeen, wien Orang yang gugatannya untuk (Supplemented by S.37-595, effective as of
een vordering tot inroeping van den staat of tot memperjuangkan suatu kedudukan perdata January 1, 1939) An individual whose claim for
het ontkennen van de wettigheid van een kind atau untuk mengingkari keabsahan seorang invocation of a certain status has been granted
58
www.KUHPer.com
is toegewezen, doet het vonnis, nadat het in anak dikabulkan, setelah putusan itu or who has been permitted to deny the
kracht van gewijsde is gegaan, inschrijving in memperoleh kekuatan hukum yang pasti, legitimacy of a child, is have the judgment
de loopende registers van geboorten van harus menyeluruh melakukan pendaftaran recorded after it has obtained legal validity in
plaats, waar de geboorte is ingeschreven. putusan itu dalam daftar kelahiran yang the current registers of births at the location
Hiervan wordt melding gemaakt op den kant sedang berjalan di tempat kelahiran anak itu where the birth was recorded. This must be
van de geboorte-akte. didaftar. Hal ini harus diterangkan pula pada mentioned in the margin of the birth
margin akta kelahiran itu. certificate.
Van de wettiging van natuurlijke kinderen Pengesahan Anak-anak Luar Kawin Concerning the legitimization of natural
children
Kinderen buiten huwelijk verwekt, met Anak di luar kawin, kecuali yang dilahirkan Children conceived outside marriage, with the
uitzondering van degenen die in overspel of in dari perzinaan atau penodaan darah, disahkan exception of those who have been conceived in
bloedschande zijn geteeld, worden door het oleh perkawinan yang menyusul dari bapak an adulterous or incestuous relationship, is to
opvolgend huwelijk van hunnen vader en dan ibu mereka, bila sebelum melakukan be legitimized by the ensuing marriage of their
hunne moeder gewettigd, wanneer deze hen, perkawinan mereka telah melakukan father and mother, if the latter-mentioned have
voor het aangaan des huwelijks wettiglijk pengakuan secara sah terhadap anak itu, atau acknowledged them legally prior to the
hebben erkend, of wanneer die erkenning bila pengakuan itu terjadi dalam akta concluding of the marriage, or if the
plaats heeft bij de acte van voltrekking zelve perkawinannya sendiri. acknowledgment took place at the time of
(Bw. 40, 275, 277, 280v., 862, 867; BS. 53, 61-9o; execution of the marriage certificate. (Bw.40,
Civ. 331). 275, 277, 280v., 862, 867; BS.53, 61-9; Civ.331)
Kinderen, uit ouders geboren, tusschen welke, Anak yang dilahirkan dari orang tua, yang Children, who are born of parents, between
zonder bekomene dispensatie van den tanpa memperoleh dispensasi dari Pemerintah whom no marriage would have existed
Gouverneur-generaal, geen huwelijk mogt tidak boleh kawin satu sama lainnya, tidak without dispensation granted by the Governor
bestaan, kunnen op geene andere wijze dapat disahkan selain dengan cara mengakui General, cannot be legitimized other than by
worden gewettigde, dan door derzelver anak itu dalam akta kelahiran. acknowledgment in the marriage certificate.
erkenning bij de huwelijks-acte (Bw. 29, 31, (Bw.29,31,280,283)
280, 283).
Indien de ouders, voor of bij het aangaan des Bila orang tua, sebelum atau pada waktu If the parents, prior to or at the time of entering
huwelijks, mogten hebben verzuimd hunne melakukan perkawinan telah lalai untuk into the marriage, fail to acknowledge their
natuurlijke kinderen te erkennen, kan dit mengakui anak di luar kawin, kelalaian natural children, they may subsequently
verzuim worden hersteld door brieven van mereka ini dapat diperbaiki dengan surat reverse their position by letter of
wettiging, bij den Gouverneur-generaal, na pengesahan dari Presiden, yang diberikan legitimization, granted by the Governor
ingewonnen advijs van het hoog-gerechtshof, setelah mendengar nasihat Mahkamah Agung. General, following the advice issued by the
verleend (Ov. 16; Bw. 276; BS. 61-9o; Bb. 515, Supreme Court. (Ov.16; Bw.276;BS.61-9;
4941, 6038, 6089, 7488, 8653, 13416, 13421, Bb.515, 4941, 6038, 6089, 7488, 8653, 13416,
13603, 13604, 13605). 13421, 13603, 13604, 13605)
(Gew. S. 96-115) Op gelijke wijze als bij het Dengan cara yang sama seperti yang diatur (Amended by S.96-115) In a manner similar to
vorigt art. is bepaald, kunnen ook worden dalam pasal yang lalu, dapat juga disahkan that stipulated in the previous article, the
gewettigd natuurlijke en wettiglijk erkende anak di luar kawin yang telah diakui menurut following natural and legally acknowledged
kinderen: undang-undang; children may also be legitimized:
1o. geboren uit ouders, die uit hoofde van het 1. bila anak itu lahir dari orang tua, yang 1. children born of parents who cannot enter
overlijden van een hunner hun voorgenomen karena kematian salah seorang dari mereka, into their intended marriage as a result of one
huwelijk niet hebben kunnen tot stand perkawinan mereka tidak jadi dilaksanakan; of the parents passing away;
brengen;
2. bila anak itu dilahirkan oleh seorang ibu, 2. children born of a mother, who is of
2o. geboren uit eene moeder, die tot de yang termasuk golongan Indonesia atau yang Indonesian descent or descended from another
Indonesische of daarmede gelijkgestelde disamakan dengan golongan itu; bila ibunya similar indigenous group; if the mother has
bevolking behoort; indien de moeder is meninggal dunia atau bila ada keberatan- passed away, or in the event that there are
overleden, of indien er gewichtige bezwaren - keberatan penting terhadap perkawinan orang significant objections -at the discretion of the
ter beoordeeling van den Gouverneur- tua itu, menurut pertimbangan Presiden. Governor General- to the marriage of the
Generaal - tegen het huwelijk der ouders parents. (Bw.272, 276, 278)
bestaan (Bw. 272, 276, 278).
(Gew. S. 96-115) In de gevallen, bij de twee Dalam hal-hal seperti yang dinyatakan dalam (Amended by S.96-115) In the events,
laatstvoorgaande artt. uitgedrukt, zal het hoog- dua pasal yang tersebut terakhir, Mahkamah mentioned in the two previous articles, the
geregtshof des geraden oordeelende, alvorens Agung, bila menganggap perlu, sebelum supreme court is if it deems fit, hear or instruct
zijn advijs uit te brengen, de bloedverwanten memberikan nasihatnya, harus mendengar that the blood relatives of the applicants be
59
alpha3 Edition
der verzoekers hooren of doen hooren, en zelfs atau memerintahkan untuk mendengar heard, prior to issuing its advice, and is also
kunnen bevelen, dat het verzoek ter wettiging, keluarga sedarah si pemohon, dan bahkan order that the request for legitimization must
door middel van aan te wijzen openbare dapat memerintahkan bahwa permohonan be announced through the appointed public
nieuwpapieren, worde bekend gemaakt (Bw. pengesahan itu diumumkan dalam Berita newspapers. (Bw.290)
290). Negara.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wettiging, hetzij Pengesahan anak, baik dengan menyusulnya (Amended by S.27-31 see also 290, 421) *80
door het opvolgend huwelijk der ouders, perkawinan orang-tuanya maupun dengan Legitimization, either by the ensuing marriage
hetzij, in het geval van art. 274, bij brieven van surat pengesahan menurut Pasal 274, of the parents, or in the events set out in article
wettiging verleend, heeft ten gevolge dat op de menimbulkan akibat, bahwa terhadap anak- 274, pursuant to the issuance of letters of
kinderen dezelfde wetsbepalingen toepasselijk anak itu berlaku ketentuan undang-undang legitimization, is result in the same legal
zijn als of zij sedert het huwelijk waren yang sama, seakan-akan mereka dilahirkan regulations being applicable to the children as
geboren (Bw. 852; Civ. 333). dalam perkawinan itu. those which are applicable to children born
during marriage. (Bw.852; Civ.333)
(Gew. S. 96-115) In de gevallen bij art. 275 Dalam hal-hal yang diatur dalam Pasal 275, (Amended by S.96-115) In the events described
voorzien, heeft de wettiging slechts kracht van pengesahan itu hanya berlaku mulai dari in article 275, the legitimization is only be valid
den dag, waarop de brieven door den diberikannya surat pengesahan Presiden; hal as of the date that the letters are issued by the
Gouverneur-Generaal zijn verleend; zij kan itu tidak boleh berakibat merugikan anak-anak Governor General; this is not jeopardize the
alzoo, ten aanzien der erfopvolging, niet sah sebelumnya dalam hal pewarisan, existing legitimate children with respect to
strekken, ten nadeele van wettige demikian pula hal itu tidak berlaku bagi their succession as heirs, similarly, this is not
voorkinderen, gelijk zij ook niet werkt in de keluarga sedarah lainnya dalam hal pewarisan, affect the succession of other blood relatives as
erfopvolging van andere bloedverwanten, dan kecuali bila mereka yang terakhir ini telah heirs, provided that they have approved the
voor zoo verre dezelve in het verleenen der menyetujui pemberian surat pengesahan itu. issuance of the letters of legitimization.
brieven van wettiging hebben toegestemd (Bw. (Bw.852v.)
852v).
Op gelijke wijze, en onder dezelfde bepalingen Dengan cara yang sama dan menurut In the same manner, and pursuant to the same
als bij de vorige artt. is vermeld, kunnen ook ketentuan yang sama seperti yang tercantum regulations as mentioned in the previous
reeds overledene kinderen, welke dalam pasal-pasal yang lalu, anak yang telah articles, children who have passed away and
nakomelingen hebben nagelaten, gewettigd meninggal dan meninggalkan keturunan, who have left descendants, can also be
worden; in welk geval, de wettiging ten boleh juga disahkan; pengesahannya itu legitimized; in which event, the legitimization
voordeele van die afkomelingen strekt (Bw. berakibat menguntungkan keturunan itu. shall benefit their descendants. (Bw.272, 274,
272, 274, 842, 852; Civ. 332). 842, 852; Civ.332).
Van de erkenning van natuurlijke aanderen Pengakuan Anak-anak Luar Kawin Concerning the acknowledgment of natural
children
Door het erkennen van een natuurlijk kind Dengan pengakuan terhadap anak di luar The acknowledgment of a natural child is
worden burgerlijke betrekkingen geboren kawin, terlahirlah hubungan perdata antara create a civil relationship between that child
tusschen dat kind en zijnen vader of zijne anak itu dan bapak atau ibunya. and his father or mother. (Bw.30v., 40, 47,
moeder (Bw. 30v., 40, 47, 272v., 306, 319, 328, 272v., 306, 319, 328, 353, 363,862, 871, 873, 908,
353, 363, 862, 871, 873, 908, 916). 916)
Het erkennen van een natuurlijk kind kan door Pengakuan terhadap anak di luar kawin dapat The acknowledgment of a natural child can
alle authentieke acten geschieden, wanneer dilakukan dengan suatu akta otentik, bila take place pursuant to any kind of authentic
zulks niet reeds bij de acte van geboorte, of ter belum diadakan dalam akta kelahiran atau deed, if such has not already taken place by
gelegenheid van het aangaan des huwelijks, pada waktu pelaksanaan perkawinan. birth certificate, or at the execution of the
gedaan is (Not. 3a). marriage. (Not.37a) Such acknowledgment can
Pengakuan demikian dapat juga dilakukan also take place pursuant to a deed, drawn up
by the official of the civil registry, and
Zoodanige erkenning kan ook plaats hebben dengan akta yang dibuat oleh Pegawai Catatan
door eene acte, bij den ambtenaar van den Sipil, dan didaftarkan dalam daftar kelahiran recorded as at the date of signing in the birth
burgerlijken stand opgemaakt, en in het menurut hari penandatanganan. Pengakuan registry. Such acknowledgment must be
register van geboorte, volgens hare itu harus dicantumkan pada margin akta mentioned in the margin of the birth
dagteekening, ingeschreven. Van die kelahirannya, bila akta itu ada. certificate, if it is available. (Bw.40, 272, 862,
erkenning moet worden melding gemaakt op 908, 1868; BS.41, 53, 61-9; Civ.62, 334) If the
acknowledgment of the child was contained in
den kant van de acte van geboorte, zoo die Bila pengakuan anak itu dilakukan dengan
aanwezig is (Bw. 40, 272, 862, 908, 1868; BS. 41, another authentic deed, then each interested
akta otentik lain tiap-tiap orang yang party may demand that it is to be mentioned in
53, 61-9o; Civ. 62, 334; cf. Bb. achter Bw. 274). berkepentingan berhak minta agar hal itu the margin of the birth certificate. Under no
dicantumkan pada margin akta kelahirannya. circumstances is absence of the notation of an
Indien de erkenning van het kind bij eene acknowledgment in the margin of the birth
andere authentieke acte is gedaan, kan ieder Bagaimanapun kelalaian mencatatkan certificate be grounds for disputing the status
60
www.KUHPer.com
belanghebbende vorderen, dat daarvan worde pengakuan pada margin akta kelahiran itu granted.
melding gemaakt op den kant der acte van tidak boleh dipergunakan untuk membantah
geboorte. kedudukan yang telah diperoleh anak yang
diakui itu.
In geen geval kan het verzuim der
aanteekening van eene erkenning op den kant
der geboorte-acte aan het erkende kind
worden tegengeworpen, ten einde zijnen
verkregen staat te betwisten.
De erkenning van een natuurlijk kind, door Pengakuan anak di luar kawin oleh orang The acknowledgment by a minor of a natural
eenen minderjarige gedaan, zal niet van yang masih di bawah umur tidak ada child is deemed to be invalid unless the minor
waarde zijn, ten zij de minderjarige den vollen harganya, kecuali jika orang yang masih di has reached the age of nineteen years, and the
ouderdom van negentien jaren hebbe bereikt, bawah umur itu telah mencapai umur genap acknowledgment is not the result of duress,
en de erkenning niet het gevolg zij van dwang, sembilan belas tahun, dan pengakuan itu error, deceit or enticement. (BS.42) A minor
dwaling, bedrog of verleding (BS. 42). bukan akibat dari paksaan, kekeliruan, daughter, is, however, be able to acknowledge
penipuan atau bujukan. a natural child prior to her reaching the age of
Eene minderjarige dochter nogtans zal die nineteen years. (Bw.29, 108, 330, 446, 452, 1321,
1446, 1449)
erkenning kunnen doen, voor dat zij den Namun anak perempuan di bawah umur
ouderom van negentien jaren vervuld heeft boleh melakukan pengakuan itu, sebelum dia
(Bw. 29, 108, 330, 446, 452, 1321, 1446, 1449). mencapai umur sembilan belas tahun.
Kinderen in overspel of in bloedsenande Anak yang dilahirkan karena perzinaan atau Children conceived in an adulterous or
geteeld kunnen niet worden erkend, penodaan darah (incest, sumbang), tidak boleh incestuous relationship may not be
behoudens, ten opzigte van laatstgemelde, de diakui tanpa mengurangi ketentuan Pasal 273 acknowledged, without prejudice to the
bepaling van art. 273 (Bw. 30v., 41, 252v., 272, mengenai anak penodaan darah. stipulation in article 273, with regard to the
289, 867v.; BS. 42; Civ. 335). latter mentioned. (Bw.30v., 41, 252v., 272, 289,
867v.; BS.42; Civ.335)
(Gew. S. 96-108) Geene erkenning van een Tiada pengakuan anak di luar kawin dapat (Amended by S.96-108) No acknowledgment
natuurlijk kind zal, gedurende het leven van diterima selama ibunya masih hidup, of a natural child is, during the lifetime of the
de moeder, ook indien deze tot de meskipun ibu termasuk golongan Indonesia mother, notwithstanding that she may be of
Indonesische of daarmede gelijksgestelde atau yang disamakan dengan golongan itu, Indonesian descent or descended from a
bevolking behoort, worden aangenomen, bila ibu tidak menyetujui pengakuan itu. similar indigenous group, be accepted, if the
waanner zij niet in de erkenning heeft mother does not approve the
toegestemd (Bw. 280v., 354). Bila anak demikian itu diakui setelah ibunya acknowledgment. (Bw.280v., 354) If such child
meninggal, pengakuan itu tidak mempunyai is acknowledged after the death of the *82
mother, such acknowledgment is have no
Wanneer zoodanig kind, na het overlijden der akibat lain daripada terhadap bapaknya.
moeder is erkend, heeft de erkenning geen consequences other than those which relate to
ander gevolg, dan met opzicht tot den vader the father. (Bw.288; Civ.336) Acknowledgment
Dengan diakuinya seorang anak di luar kawin of a natural child, whose mother is of
(Bw. 288; Civ. 336). yang ibunya termasuk golongan Indonesia Indonesian descent or descended from a
atau golongan yang disamakan dengan itu, similar indigenous group, is annul the civil
Door de erkenning van een natuurlijk kind, berakhirlah hubungan perdata yang berasal relationship arising from natural descent,
waarvan de moeder tot de Indonesische of dari hubungan keturunan yang alamiah, tanpa without prejudice to the consequences of an
daarmede gelijkgestelde bevolking behoort, mengurangi akibat-akibat yang berhubungan acknowledgment by the mother, in the event
worden de burgerlijke betrekkingen, aan de dengan pengakuan oleh ibu dalam hal-hal dia that she is granted the authority due to the
natuurlijke afstamming ontleend, opgeheven, diberi wewenang untuk itu karena kemudian ensuing marriage to the father.
onverminderd de gevolgen verbonden aan kawin dengan bapak.
eene erkenning door de moeder, in de gevallen
waarin haar daartoe, bij opvolgend huwelijk
met den vader, de bevoegdheid wordt
toegestaan.
De erkenning, staande huwelijk, door een der Pengakuan yang diberikan oleh salah seorang Acknowledgment which takes place in the
echtgenooten gedaan, ten voordeele van een dari suami isteri selama perkawinan untuk course of the marriage by one of the spouses,
natuurlijk kind, hetwelk hij, voor zijn huwelijk, kepentingan seorang anak di luar kawin, yang in order to benefit the natural child, which he,
bij eenen anderen persoon dan zijn echtgenoot dibuahkan sebelum perkawinan dengan orang prior to his marriage has conceived with a
verwekt heeft, kan noch aan dien echtgenoot, lain dari isteri atau suaminya, tidak dapat person other than his spouse, is not jeopardize
noch ook aan de kinderen uit dat huwelijk mendatangkan kerugian, baik kepada suami that spouse, nor is it be detrimental to the
geboren, schade toebrengen. atau isteri maupun kepada anak-anak yang children born of that marriage. Such
dilahirkan dari perkawinan itu. acknowledgment, is, however, have
Niettemin zal de erkenning hare gevolgen consequences after the dissolution of that
marriage, if there are no remaining
hebben na de ontbinding van dat huwelijk, Walaupun demikian, pengakuan yang
wanneer daaruit geene afkomelingen dilakukan oleh bapak ibunya, demikian juga descendants from the marriage. Bw.199, 277;
overblijven (Bw. 199, 277; Civ. 337). semua tuntutan akan kedudukan yang Civ.337)
61
alpha3 Edition
dilakukan oleh pihak si anak, dapat dibantah

oleh setiap orang yang mempunyai
kepentingan dalam hal itu.
Alle erkenning door den vader of de moeder Setiap pengakuan yang dilakukan oleh bapak Any acknowledgment by the father or the
gedaan, gelijk mede alle inroeping van staat atau ibu, begitupun setiap tuntutan yang mother, including the claim to a certain status
van de zijde van het kind, kan betwist worden dilancarkan oleh pihak anak, boleh ditentang by the child may be disputed by those who
door alle degenen die daarbij belang hebben oleh semua mereka yang berkepentingan have an interest therein. (Bw.261v., 282;
(Bw. 261v., 282; Civ. 339). dalam hal itu. Civ.339)
Het onderzoek naar het vaderschap is Dilarang menyelidiki siapa bapak seorang Investigation of paternity is prohibited.
verboden. anak. (Amended by S.17-497) However, in the event
that a misdemeanor as described in articles 285
(Gew. S. 17-497) In geval echter van eenig Namun dalam hal kejahatan tersebut dalam through 288, 294 or 332 of the penal code, was
misdrijf bij de artt. 285 tot en met 288, 294 of Pasal 285 sampai dengan 288, 294, dan 332 carried out which resulted in the pregnancy,
332 van het wetboek van strafrecht voorzien, Kitab Undang-undang Hukum Pidana, bila then the guilty party, can, upon being charged
wanneer het tijdstip, waarop het misdrijf saat dilakukannya kejahatan itu bertepatan by the interested parties, be declared to be the
father of the child. (Bw.252v.; Civ.340)
begaan is, met dat der zwangerschap dengan saat kehamilan perempuan yang
overeenstemt, kan de schuldige, op de daartoe terhadapnya dilakukan kejahatan itu, maka
gedane vordering der belanghebbende atas gugatan pihak yang berkepentingan orang
partijen, verklaard worden vader van het kind yang bersalah boleh dinyatakan sebagai bapak
te zijn (Bw. 252v.; Civ. 340). anak itu.
Het onderzoek, wie moeder van het kind is, Menyelidiki siapa ibu seorang anak, Investigation of maternity is permitted. In this
wordt toegelaten. diperkenankan. regard the child is required to prove that he or
she was borne by that mother. No proof by
witnesses with respect to the child shall be
In zoodanig geval is het kind verpligt te Namun dalam hal itu, anak wajib melakukan
bewijzen dat het is hetzelfde kind van hetwelk pembuktian dengan saksi-saksi kecuali bila admitted, unless there already exists initial
de moeder is bevallen. telah ada bukti permulaan tertulis. written proof. (Bw.265, 1902, 1914; Civ.341)
Tot geen bewijs door getuigen wordt het kind

toegelaten, ten ware reeds een begin van
bewijs bij geschrifte mogt bestaan (Bw. 265,
1902, 1914; Civ. 341).
Geen kind zal worden toegelaten om te Tiada seorang anak pun diperkenankan No child is permitted to investigate his or her
onderzoeken wie zijn vader of zijne moeder is, menyelidiki siapa bapak atau ibunya, dalam paternity or maternity, in the events, where
in de gevallen, in welke, volgens art. 283, de hal-hal di mana menurut Pasal 283 pengakuan pursuant to article 283, no acknowledgment
erkenning niet kan plaats hebben (Civ. 342). tidak boleh dilakukan. can take place. (Civ.342).
DERTIENDE TITEL BAB XIII Chapter XIII
Van bloedverwantschap en zwagerschap KEKELUARGAAN SEDARAH DAN Concerning the relationship by blood and
SEMENDA marriage
Bloedverwantschap bestaat in de betrekking Kekeluargaan sedarah adalah pertalian A blood relationship subsists between persons
tusschen personen, welke de een van den kekeluargaan antara orang-orang di mana of whom one descends from the other, or
anderen afstammen, of eenen gemeenen yang seorang adalah keturunan dan yang lain, between persons who have a common
stamvader hebben. atau antara orang-orang yang mempunyai ancestor. A blood relationship is calculated by
bapak asal yang sama. the number of births; each birth is referred to
as a degree. (Bw.30, 872v., 877, Civ.735)
De betrekking van bloedverwantschap wordt
berekend door het getal der geboorten; elke Hubungan kekeluargaan sedarah dihitung
geboorte wordt een graad genoemd (Bw. 30, dengan jumlah kelahiran, setiap kelahiran
872v., 877; Civ. 735). disebut derajat.
De opvolging van graden maakt de linie. Urusan derajat yang satu dengan derajat yang The succession of degrees constitutes a line of
lain disebut garis. Garis lurus adalah urutan descent. A direct line refers to the succession of
Men noemt een regte linie de opvolging van derajat antara orang-orang, di mana yang satu degrees between individuals of whom one
merupakan keturunan yang lain, garis descends from the other; a collateral line, is
graden tusschen personen, die de een van den
anderen afstammen; zijdlinie, de opvolging menyimpang ialah urutan derajat antara interpreted as the succession of degrees among
van graden tusschen personen, die niet van orang-orang, di mana yang seorang bukan individuals, who do not descend one from the
62
www.KUHPer.com
elkander afstammen, maar die eenen keturunan dari yang lain tetapi mereka other, but who have a common ancestor.
gemeenen stamvader hebben (Civ. 736). mempunyai bapak asal yang sama. (Civ.726)
De regte linie wordt onderscheiden in regte Dalam garis lurus, dibedakan garis lurus ke A direct line is a descending and ascending
nederdalende, en regte opgaande linie. bawah dan garis lurus ke atas. line. The former subsists between an
individual and his descendants; the latter
De eerste maakt het verband tusschen den Yang pertama merupakan hubungan antara subsists between an individual and his
ascendants. (Bw.842, 850, 852v., 857; Civ.736)
stamvader en die van hem afstammen; de bapak asal dan keturunannya dan yang
laatste verbindt eenen persoon met diegenen terakhir adalah hubungan antara seorang dan
van welke hij afstamt (Bw. 842, 850, 852v., 857; mereka yang menurunkannya.
Civ. 736).
In de regte linie rekent men, dat er tusschen de Dalam garis lurus derajat-derajat antara dua One can calculate in the direct line, the number
personen zoo vele graden zijn als er geboorten orang dihitung menurut banyaknya kelahiran; of degrees as well as births there are among the
bestaan; zoo staat in de nederdalende linie, de dengan demikian, dalam garis ke bawah, individuals; As such, in the descending line,
zoon, met betrekking tot den vader, in den seorang anak, dalam pertalian dengan descent from the father to the son, is in the first
eersten graad; de kleinzoon in den tweeden, en bapaknya ada dalam derajat pertama, seorang degree; and from the grandfather to the
zoo voorts; en wederkeerig staan, in de cucu ada dalam derajat kedua, dan grandson is in the second, and so forth; and
opgaande linie, de vader en grootvader, met demikianlah seterusnya; sebaliknya dalam conversely, in the ascending line, the ascent
betrekking tot den zoon en kleinzoon, in den garis ke atas, seorang bapak dan seorang from the son and grandson to father and
eersten of tweeden graad, en zoo vervolgens kakek, sehubungan dengan anak dan cucu, grandfather is in the first or second degree and
(Civ. 737). ada dalam derajat pertama dan kedua, dan thereafter accordingly. (Civ.737)
demikianlah seterusnya.
In de zijdlinie worden de graden berekend Dalam garis menyimpang, derajat-derajat In the collateral line the degrees is calculated
door het getal de geboorten, eerst tusschen den dihitung dengan banyaknya kelahiran, mula- by the number of births, first between one
eenen bloedverwant en den naasten gemeenen mula antara keluarga sedarah yang satu dan blood relative and the closest common
stamvader, en vervolgens tusschen dezen en bapak asal yang sama dan terdekat dan ancestor, and thereafter between them and the
den anderen bloedverwant: zoo bestaan twee selanjutnya antara yang terakhir ini dan other blood relative; as such two brothers is
broeders elkander in den tweeden graad, ooms keluarga sedarah yang lain; dengan demikian, exist in relation to one another in the second
en neven in den derden, volle neven in den dua orang bersaudara ada dalam derajat kedua degree, uncles and cousins in the third,
vierden, en zoo vervolgens (Bw. 850; Civ. 738). paman dan keponakan ada dalam derajat nephews in the fourth etc. (Bw.850; Civ.738)
ketiga, saudara sepupu ada dalam derajat
keempat, dan demikian seterusnya.
Zwangerschap bestaat in de betrekking welke Kekeluargaan semenda adalah satu pertalian Relationship by marriage is the relationship
door aanhuwelijking geboren wordt tusschen kekeluargaan karena perkawinan, yaitu resulting from a marriage, between one of the
den eenen der echtgenooten en de pertalian antara salah seorang dari suami isteri spouses and the blood relatives of the other.
bloedverwanten van den anderen. dan keluarga sedarah dari pihak lain. No relationship by marriage is exist between
the mutual blood relatives of the spouses.
Er bestaat geene zwagerschap tusschen de Antara keluarga sedarah pihak suami dan (Bw.30v., 322, 376)
wederzijdsche bloedverwanten der keluarga sedarah pihak isteri dan sebaliknya
echtgenooten (Bw. 30v., 322, 376). tidak ada kekeluargaan semenda.
De graden van zwangerschap worden op Derajat kekeluargaan semenda dihitung The degrees of relationship by marriage is
dezelfde manier als die der bloedverwantschap dengan cara yang sama seperti cara calculated in the same manner as that adopted
berekend (Bw. 293). menghitung derajat kekeluargaan sedarah. in blood relationships. (Bw.293)
Door de ontbinding des huwelijks wordt de Dengan terjadinya suatu perceraian, The dissolution of a marriage is not invalidate
zwangerschap tusschen den eenen der kekeluargaan semenda antara salah satu dari the relationship by marriage between one of
echtgenooten en de bloedverwanten van den suami isteri dan para keluarga sedarah dari the spouses and the blood relatives of the
anderen niet opgeheven (ISR. 9; Bw. 30v., 199, pihak yang lain tidak dihapuskan. other. (ISR.9; Bw.30v., 199, 322-2,323).
322-2, 323).
VEERTIENDE TITEL BAB XIV Chapter XIV
Van de ouderlijke magt KEKUASAAN ORANG TUA Concerning parental authority
Van de gevolgen van de ouderlijke magt ten Akibat-akibat Kekuasaan Orang tua Concerning the consequences of parental
opzigte van den persoon des kinds Terhadap Pribadi Anak authority with respect to the personal aspects
63
alpha3 Edition
of the child
Een kind, van welken ouderdom ook, is Setiap anak, berapa pun juga umurnya, wajib Any child, regardless of his age, should revere
eerbied en ontzag aan zijne ouders menghormati dan menghargai orang tuanya. and respect his parents. (Rv.582; IR.211;
verschuldigd (Rv. 582; IR. 211; Civ. 371). Civ.371) (Amended by S.27-31 see also 390,
Orang tua wajib memelihara dan mendidik 421) The parents are required to support and
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De ouders zijn anak-anak mereka yang masih di bawah umur. raise their minor children. Loss of parental
authority or guardianship is not release them
verplicht hunne minderjarige kinderen te Kehilangan kekuasaan orang tua atau
onderhouden en op te voeden. Verlies van de kekuasaan wali tidak membebaskan mereka of the obligation to contribute to the costs of
ouderlijke magt of de voogdij ontheft hen niet dari kewajiban untuk memberi tunjangan support and education in proportion to their
van de verplichting om tot de kosten van menurut besarnya pendapat mereka guna income. The provisions in the third section of
onderhoud en opvoeding naar evenredigheid membiayai pemeliharaan dan pendidikan this cahapter is apply with respect to adult
van hun inkomen bij te dragen. Ten aanzien anak-anak mereka itu. Bagi yang sudah children. (Bw.104, 145v., 193, 230, 320v., 328;
Civ.203; S.11-551 see also 13-556, 37-481)
van de meerderjarigen gelden de bepalingen dewasa berlaku ketentuan-ketentuan yang
voorkomende in de derde afdeeling van dezen terdapat dalam Bagian 3 bab ini.
titel (Bw. 104, 145v., 193, 230, 320v., 328; Civ.
203; S. 11-551 jis. 13-556, 37-481).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Gedurende het Selama perkawinan orang tuanya, setiap anak (Amended by S.27-31 see also 390, 421) During
huwelijk der ouders blijft het kind tot aan zijn sampai dewasa tetap berada dalam kekuasaan the marriage of the parents, the child is under
meerderjarigheid onder hun magt, voorzoover kedua orang tuanya, sejauh kedua orang tua their parental authority until he comes of age,
zij daarvan niet zijn ontheven of ontzet (Bw. tersebut tidak dilepaskan atau dipecat dari to the extent that they are not relieved of such
21, 35v., 104, 230, 330, 419, 424, 426, 430, 1367; kekuasaan itu. or dismissed. (Bw.21,35v., 104, 230, 330, 419,
Civ. 372). 424, 426, 430, 1367; Civ.372)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Behoudens het Kecuali jika terjadi pelepasan atau pemecatan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Except
geval van ontheffing of ontzetting en de dan berlaku ketentuan-ketentuan mengenai in the event of relief or dismissal and the
bepalingen betreffende scheiding van tafel en pisah meja dan ranjang, bapak sendiri yang provisions regarding the separation from bed
bed, oefent de vader alleen deze magt uit. melakukan kekuasaan itu. and board, only the father is exercise this
authority. In the event that the father is
Indien de vader buiten de mogelijkheid is de Bila bapak berada dalam keadaan tidak incapable of exercising parental authority, such
ouderlijke magt uit te oefenen, wordt die magt, mungkin untuk melakukan kekuasaan orang authority may be exercised by the mother,
except in the case of separation from bed and
behoudens in geval van scheiding van tafel en tua, kekuasaan orang tua, kekuasaan itu
bed, uitgeoefend door de moeder. dilakukan oleh ibu, kecuali dalam hal adanya board. In the event that the mother is incapable
pisah meja dan ranjang. or incompetent, a guardian is appointed by the
court of justice pursuant to article 359. (Bw.105,
Is ook deze daartoe nicht in staat of niet 230, 451, 496; Civ.373) The original article 301
bevoegd, dan wordt door den raad van justitie Bila ibu juga tidak dapat atau tidak is revoked pursuant to S.27-31 see also 390,
een voogd benoemd overeenkomstig art. 359 berwenang, maka oleh Pengadilan Negeri 421.
(Bw. 105, 230, 451, 496; Civ. 373). diangkat seorang wali sesuai dengan Pasal 359.
Het oorspronkelijk art. 301 is vervallen

krachtens S. 27-31 jis. 390, 421.
(Ing. S. 38-622) Onverminderd het bepaalde in Tanpa mengurangi ketentuan dalam hal (Supplemented by S.38-622) Without prejudice
geval van ontbinding des huwelijks na pembubaran perkawinan setelah pisah meja to the stipulation regarding the dissolution of
scheiding van tafel en bed, echtscheiding en dan ranjang, perceraian perkawinan, serta marriage following the separation from bed
scheiding van tafel en bed zijn de ouders pisah meja dan ranjang, orang tua itu wajib and board, a divorce and separation from bed
verplicht ten behoeve van het onderhoud en de untuk tiap-tiap minggu, tiap-tiap bulan dan and board, the parents are obliged for *88 the
opvoeding van hun minderjarig kind, indien tiap-tiap tiga bulan, membayar kepada dewan purpose of supporting and educating their
zij de ouderlijke macht of de voogdij over dat wali sebanyak yang ditetapkan oleh minor child, if they do not have the parental
kind niet bezitten zonder daarvan te zijn Pengadilan Negeri atas tuntutan dewan itu, authority or guardianship over the child
ontheven of ontzet, wekelijks, maandelijks of untuk kepentingan pemeliharaan dan without being relieved or discharged thereof,
driemaandelijks, zooveel aan den voogdijraad pendidikan anak mereka yang di bawah umur, to pay the guardian council, weekly, monthly
uit te keeren als op diens vordering zal zijn pun sekiranya mereka tidak mempunyai or quarterly amounts as is stipulated by the
bepaald door den raad van justitie. kekuasaan orang tua atau perwalian atas anak court of justice.
itu dan tidak dibebaskan atau dipecat dari itu.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer hij, die de Bila bapak atau ibu yang melakukan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In the
ouderlijke magt uitoefent, gewigtige redenen kekuasaan orang tua mempunyai alasan- event that the individual, who exercises
van misnoegen heeft over het gedrag van zijn alasan yang sungguh-sungguh untuk merasa parental authority, has significant reasons to be
kind, kan de raad van justitie op zijn verzoek, tidak puas akan kelakuan anaknya, maka displeased with the child's behavior, the court
of op dat van den voogdijraad, mits deze Pengadilan Negeri, atas permohonannya atau of justice may, at the person's request or at the
daartoe door hem is aangezocht, te zijnen atas permohonan dewan wali, asal dewan ini request of the guardian council, if so requested
64
www.KUHPer.com
behoeve gedaan, dat kind voor een bepaalden diminta olehnya untuk itu dan melakukannya by it for his benefit, place the child for a
tijd doen opnemen in eene door den directeur untuk kepentingannya, boleh memerintahkan specific period of time in a government or
van justitie aan te wijzen lands. of particuliere penampungan anak itu selama waktu tertentu private institution designated by the court of
inrichting. De opneming geschiedt ten koste dalam suatu lembaga negara atau swasta yang justice. Such placement is take place at the
van hem, die de ouderlijke magt uitoefent, of ditunjuk oleh Menteri Kehakiman. expense of the individual who exercises
bij zin onvermogen ten koste van het kind; zij Penampungan ini dibiayai oleh anak itu; parental authority, or if he is unable to do so at
zal voor niet langer mogen worden gelast dan penampungan itu tidak boleh diperintahkan the expense of the child; the child is not be
gedurende ten hoogste zes achtereenvolgende untuk lebih lama dari enam bulan berturut- placed for more than six successive months, if
maanden, wanneer het kind tijdens de turut, bila pada waktu penetapan itu anak the child has not reached the age of fourteen
beschikking den leeftijd van veertien jaren nog belum mencapai umur empat belas tahun, atau years during the placement, or if the child has
niet heeft bereikt, of, wanneer het kind op dat bila pada waktu penetapan itu dicapai umur reached such age at that time, for a duration of
tijdstip dien leeftijd heeft bereikt, gedurende tersebut, paling lama satu tahun dan sekali- no longer than one year and in any event not
ten hoogste een jaar en nimmer langer dan tot kali tidak boleh melewati saat dia mencapai after he reaches adulthood. The court of justice
deszelfs meerderjarigheid. kedewasaan. is not order the placement until after the
hearing of the guardian council, and without
prejudice to the provisions of the first
De raad van justitie kan de opneming niet Pengadilan Negeri tidak boleh memerintahkan
gelasten dan na verhoor van den voogdijraad, penampungan sebelum mendengar dewan paragraph of article 303, the hearing of the
en, behoudens het bepaalde in het eerste lid perwalian dan dengan tidak mengurangi child; and if one of the parents has not lost his
van art. 303, ook van het kind; heeft de andere ketentuan alinea pertama Pasal 303, sebelum or her parental authority, then they is also
der ouders de ouderlijke magt niet verloren, mendengar anak itu; bila orang tua yang satu heard in advance or at least be properly
dan wordt ook deze vooraf gehoord, althans lagi tidak kehilangan kekuasaan orang tua, summoned. Paragraph 4 of article 206 is
applicable to this latter mentioned hearing.
behoorlijk opgeroepen. Het vierde lid van art. maka dia pun harus didengar lebih dahulu
206 is op dit laatste verhoor toepasselijk. setidak-tidaknya dipanggil dengan sah. Alinea
keempat Pasal 206 berlaku terhadap
pemeriksaan tersebut terakhir.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Bij niet-verschijning Bila anak itu tidak menghadap untuk didengar (Amended by S.27 see also 390, 421) Failure of
van het kind op den dag, voor het verhoor pada hari yang ditentukan, Pengadilan Negeri the child to appear on the date stipulated for
bepaald, schorst de raad van justitie het harus menunda pemeriksaan itu sampai hari the hearing, is result in the court of justice
onderzoek tot een alsdan de bepalen dag en yang kemudian ditentukan, dan harus postponing the investigation to a date to be
gelast hij, dat het tegen dien dag door een memerintahkan agar hari itu anak dibawa stipulated in the future and the said court is
deurwaarder of dienaar der openbare magt kehadapannya oleh juru sita atau polisi; order that the child is brought to appear before
voor hem worde gebragt; deze beschikking penetapan ini dilaksanakan atas perintah it on that date by a process server or public
wordt ten uitvoer gelegd op bevel van het kejaksaan; bila ternyata hari itu anak tidak authority official; this order shall be enforced
openbaar ministerie; blijkt het kind ook op menghadap, maka Pengadilan Negeri tanpa upon order of the prosecution counsel; if the
dien naderen dag niet te zijn verschenen, dan mendengar anak, boleh memerintahkan child has not yet appeared on the later date,
kan de raad van justitie zonder het te hebben penampungan atau menolaknya. then the court of justice may order or deny the
gehoord de opneming bevelen of weigeren. placement without having heard the child. In
Dalam hal ini tidak usah diindahkan tertib this regard, no legal formalities shall be taken
Er zal te dezen opzichte geen verdere acara selanjutnya, kecuali perintah untuk into consideration other than the order for
geregtelijke formaliteit worden in acht penampungan yang tidak usah dinyatakan placement, in which, however, the reasons
genomen behalve het bevel tot opneming, alasan-alasannya. therefor is not be expressed. If the court of
justice, upon issuing the decree, decides that
waarin echter de redenen niet zullen worden
uitgedrukt. the individual who exercises parental
Apabila Pengadilan dalam penetapannya authority and the child are unable to pay the
memutuskan, bahwa orang yang melakukan charges incurred in relation to the placement,
Indien de raad van justitie bij het geven van kekuasaan orang tua dan anak itu tidak then this shall be at the expense of the State.
zijn beschikking beslist, dat hij, die de mampu membiayai penampungan itu, maka The decree in which the placement is ordered,
ouderlijke magt uitoefent en het kind niet in segala biaya dibebankan kepada negara. shall be executed upon the instruction of an
staat zijn de kosten aan de opneming officer of justice upon the request of the
verbonden, te betalen, komen deze ten laste Penetapan yang memerintahkan individual who exercises parental authority.
van den Lande. penampungan itu harus dilaksanakan atas
perintah kejaksaan atas permohonan orang
De beschikking, waarbij de opneming wordt yang melakukan kekuasaan orang tua.
bevolen, wordt ten uitvoer gelegd op bevel van
den officier van justitie na een tot dezen gerigt
verzoek van hem, die de ourderlijke magt
uitoefent.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Bij besluit van den Dengan penetapan Menteri Kehakiman, anak (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Upon
directeur van justitie kan het kind te allen tijde itu sewaktu-waktu boleh dilepaskan dan the decision of the director of justice, the child,
uit de in art. 302 bedoelde inrichting worden lembaga seperti yang dimaksud Pasal 302, bila may at any time be released from the
ontslagen, wanneer de oorzaak zijner plaatsing alasan penampungan itu tidak ada lagi atau institution referred to in *89 article 302, if the
blijkt te zijn opgeheven, of zijn ligchamelijke of bila keadaan jasmaninya atau keadaan reason for the placement no longer exists, or if
geestelijke toestand geen verder verblijf aldaar rohaninya tidak mengizinkan untuk tinggal his physical or mental state does not require
blijkt te gedoogen. lebih lama lagi di situ. him to stay any longer. The individual, who
exercises the parental authority, is always be
entitled to expedite the placement. In order to
Hij, die de onderlijke magt uitoefent, blijft Orang yang menjalankan kekuasaan orang tua
altijd meester om den in het bevel tot tetap bebas untuk memperpendek waktu obtain an extension of the time of the
opneming bepaalden tijd te verkorten. Om penampungan yang ditentukan dalam placement, the provisions of articles 302 and
65
alpha3 Edition
verlenging van den duur der opneming te perintah. Untuk perpanjangan, harus 303 is to be taken into consideration. The court
verkrijgen, zal opnieuw het bepaalde bij de diindahkan lagi apa yang ditentukan dalam of justice is order such extension which is not
artt. 302 en 303 moeten worden in acht Pasal 302 dan 303. exceed six successive months; the order is not
genomen. be issued until after the head of the institution,
Pengadilan Negeri hanya boleh where the child stayed during the request for
De raad van justitie zal die verlenging telkens memerintahkan perpanjangan itu setiap kali extension, or his substitute, has been heard in
voor niet langer dan voor ten hoogste zes untuk jangka waktu yang lebih dan enam connection with the request or has responded
achtereenvolgende maanden mogen gelasten; bulan berturut-turut, perintah itu tidak boleh in writing in connection with the request.
het bevel wordt niet gegeven, dan nadat het diberikan sebelum kepala lembaga tempat
hoofd der inrichting, waar het kind tijdens het anak tinggal waktu permohonan untuk
verzoek om verlenging verblijf houdt, of perpanjangan diajukan, atau orang yang
degene, die hem vervangt, op het verzoek, menggantikannya didengar atas permohonan
desnoods schriftelijk, is gehoord. itu, jika perlu secara tertulis.
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dihapus dengan S. 1927- 31 jis. 390,421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Natuurlijke Anak di luar kawin yang diakui sebagai sah (Amended by S.27 see also 390, 421) Natural
wettiglijk erkende kinderen staan uitsluitend sama sekali berada di bawah perwalian. legally acknowledged children is to be
onder voogdij. exclusively under guardianship. Article 298 is
Pasal 298 berlaku baginya. applicable to them. (Bw.280v.; Civ.383)
Art. 298 is op hen toepasselijk (Bw. 280v.; (Supplemented S.38-622) The stipulation in
Civ.383). article 301 is applicable to those who have
Ketentuan Pasal 301 berlaku bagi orang yang acknowledged a minor natural child, if they do
telah mengakui anak luar kawin yang belum not have guardianship over that child and
(Toeg. S. 38-622) Het bepaalde in art. 301 is dewasa, bila ia tidak melakukan kekuasaan have not been released or discharged thereof.
toepasselijk ten aanzien van hem, die een perwalian atas anak itu tanpa dibebaskan atau
minderjarig natuurlijk kind heeft erkend, dipecat dari itu.
indien hij de voogdij over dat kind niet bezit
zonder daarvan te zijn ontheven of ontzet.
Van de gevolgen van de ouderlijke magt ten Akibat-akibat Kekuasaan Orang Tua Concerning the consequences of parental
opzigte van de goederen van het kind Terhadap Barang-barang Anak authority in relation to the assets of the child
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Hij die over een Orang yang melakukan kekuasaan orang tua (Amended by S.27-31 see also 390, 421) An
minderjarig kind de ouderlijke magt uitoefent, terhadap seorang anak yang masih di bawah individual, who exercises or her parental
heeft het bewind over de aan dat kind umur, harus mengurus barang-barang authority over a minor child, is control the
toebehoorende goederen, behoudens de kepunyaan anak tersebut, dengan tidak assets belonging to the child, without prejudice
bepalingen van art. 237 en het laatste lid van mengurangi ketentuan Pasal 237 dan alinea to the provisions of article 237 and the last
art. 319e. terakhir Pasal 319e. paragraph of article 319e. This stipulation is
not applicable to certain assets, which, either
Deze bepaling is niet toepasselijk op zoodanige Ketentuan ini tidak berlaku terhadap barang- by inter vivos deed, or pursuant to a last will,
have been granted to the children, with the
goederen, welke, hetzij bij akte onder de barang yang dihibahkan atau diwasiatkan
levenden, hetzij bij eene uiterste kepada anak-anak, baik dengan akta antar provision that the management thereof shall be
wilsbeschikking, aan de kinderen zijn yang sama-sama masih hidup maupun dengan carried out by one or more managers
geschonken of gemaakt, onder bepaling dat het surat wasiat, dengan ketentuan bahwa appointed thereto, other than the individual
bewind daarover worde gevoerd door een of pengurusan atas barang-barang itu akan who exercises the parental authority. If the
meer daarbij aangewezen bewindvoerders dilakukan oleh seorang pengurus atau lebih aforementioned management, for any reason,
shall be revoked, then the assets in question
buiten hem, die de ouderlijke magt uitoefent. yang ditunjuk untuk itu di luar orang yang
melakukan kekuasaan orang tua. shall be transferred to be managed by the
individual who exercises the parental
Wanneer zoodanig gesteld bewind, om welke authority. Notwithstanding the appointment
redenen ook, mogt vervallen, gaan de Bila pengurusan yang diatur demikian, karena of special managers, as described above, the
bedoelde goederen over onder het beheer van alasan apa pun juga sekiranya hapus, maka individual, who exercises parental authority
hem, die de ouderlijke magt uitoefent. barang-barang termaksud beralih shall be entitled to, ask them to account to or
pengelolaannya kepada orang yang her during the period for which the child has
Niettegenstaande de aanstelling van melakukan kekuasaan orang tua. minor status. (Bw.140, 300, 385, 1019; Civ.389)
bijzondere bewindvoerders, in voege
voorgeschreven, heeft hij, die de ouderlijke Meskipun ada pengangkatan pengurus-
magt uitoefent, het recht om gedurende de pengurus khusus seperti di atas, orang yang
minderjarigheid van zijn kind van melakukan kekuasaan orang tua mempunyai
eerstgemelden rekening en verantwoording te hak untuk minta perhitungan dan
vragen (Bw. 140, 300, 3852, 1019; Civ. 389). pertanggungjawaban dari orang-orang
tersebut selama anaknya belum dewasa.
66
www.KUHPer.com
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Hij, die krachtens Orang yang berdasarkan kekuasaan orang tua (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
de ouderlijke magt het bewind over de wajib mengurus barang-barang anak-anaknya, individual who, based upon parental authority
goederen zijner kinderen heeft, is harus bertanggung jawab, baik atas hak milik manages his or her children's assets, shall be
verantwoordelijk, zoo voor den eigendom der barang-barang itu maupun atas pendapatan responsible, for the assets as well as the
goederen als voor de vruchten van zoodanige dari barang-barang demikian yang tidak boleh proceeds of such assets, which cannot be
goederen, waarvan hij het genot niet heeft. dinikmatinya. enjoyed by him or her. With regard to the
assets which the law grants him or her the use
Wat de goederen betreft, waarvan de wet hem Mengenai barang-barang yang hasilnya of, he or she shall be only responsible for the
het vruchtgenot toekent, is hij alleen menurut undang-undang boleh dinikmatinya, property thereof. (Bw.311, 840; Civ.389)
verantwoordelijk voor derzelver eigendom ia hanya bertanggung jawab atas hak miliknya.
(Bw. 311, 840; Civ. 389).
(Gew S. 27-31 jis. 390, 421) Hij kan over de Dia tidak boleh memindahtangankan barang- (Amended S.27-31 see also 390, 421) He or she
goederen zijner minderjarige kinderen niet barang anak-anaknya yang masih di bawah is not be entitled to make decisions regarding
beschikken dan met inachtneming der regelen, umur, kecuali dengan mengindahkan the assets of his or her minor children in any
welke ten opzigt van het vervreemden van peraturan-peraturan yang diatur dalam Bab way other than by taking into consideration
goederen, aan minderjarigen toebehoorende, XV Buku Pertama mengenai the rules with regard to the transfer of assets
in den vijftienden titel van het eerste boek zijn pemindahtanganan barang-barang kepunyaan belonging to minor children, as described in
voorgeschreven (Bw. 393v., 1685; LN. 53-86, anak-anak di bawah umur. the fifteenth cahapter of the first book.
art. 7* onder Bw. 383). (Bw.393v.,1685;LN.53-86, art.7* under BW.383)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) In alle gevallen, Dalam hal-hal di mana dia mempunyai (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In the
waarin hij een tegenstrijdig belang met dat kepentingan yang bertentangan dengan event that there is a conflict of interest between
zijner minderjarige kinderen mogt hebben, kepentingan anak-anaknya yang masih di him or her and his or her children, the latter
zullen laatstgemelde worden bawah umur, maka anak-anak ini harus mentioned shall be represented by a specific
vertegenwoordigd door eenen bijzonderen diwakili oleh pengampu khusus yang diangkat representative, to be appointed by the court of
curator, daartoe door den raad van justitie te untuk itu oleh Pengadilan Negeri. justice. (Bw.260, 366, 370; Civ.1055)
benoemen (Bw. 260, 366, 370; Civ. 1055).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De vader of de Bapak atau ibu yang melakukan kekuasaan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
moeder, die de ouderlijke magt of de voogdij orang tua atau perwalian, berhak menikmati father or the mother, who exercises parental
uitoefent, heeft het vruchtgenot van de hasil dan barang-barang anak-anaknya yang authority or guardianship, is have the right to
goederen der kinderen. (S. 27-31, overg. 7* belum dewasa. enjoy the proceeds *91 from the assets. (S.27-
voor Bw). 31) In the event that either one of the parents is
Dalam hal orang tua itu, baik bapak maupun relieved of his or her parental authority or
In het geval, dat zoowel de een als de ander ibu, dilepaskan dari kekuasaan orang tua atau guardianship, both parents shall be entitled to
der ouders van de ouderlijke magt of de perwalian, kedua orang tua itu berhak untuk enjoy the proceeds from the assets of their
voogdij ontheven zijn, hebben beide ouders het menikmati hasil dan kekayaan anak-anak minor children. The discharge of the father or
the mother who exercises parental authority or
vruchtgenot van het vermogen hunner mereka yang masih di bawah umur.
minderjarige kinderen. guardianship, in circumstances where the
other parent is deceased or has been relieved of
Pembebasan bapak atau ibu yang melakukan parental authority or guardianship, is not
De ontheffing van den vader of de moeder, die kekuasaan orang tua atau perwalian, sedang affect enjoyment of the proceeds. (Bw.127, 206,
de ouderlijke magt of de voogdij uitoefent, orang tua yang lainnya telah meninggal atau 237, 299v.,308,313,321,390,496,756v., 809,840;
terwijl de andere der ouders overleden of van dibebaskan atau dipecat dan kekuasaan orang Civ.384;LN.53-86, art.7*)
de ouderlijke magt of de voogdij ontzet is, tua atau perwalian tidak berakibat terhadap
heeft geene gevolgen ten aanzien van het hak menikmati hasil.
vruchtgenot (Bw. 127, 206, 237, 299v., 308, 313,
321, 390, 496, 756v., 809, 840; Civ. 384; LN. 53-
86, art. 7* onder Bw. 383).
Met dat vruchtgenot zijn de volgende lasten Dengan hak menikmati hasil itu, terkait Enjoyment of the proceeds is result in the
verbonden: kewajiban-kewajiban: following duties being imposed:
1o. de zoodanige, waartoe de vruchtgebruikers 1. hal-hal yang diwajibkan bagi pemegang hak 1. the obvious duties, to which users are
verpligt zijn (Bw. 782v., 7852); pakai hasil. subject; (Bw.782v., 785,) 2. the support and
education of the children, in accordance with
the children's wealth; (Bw.298) 3. the payments
2o. het onderhoud en de opvoeding der 2. pemeliharaan dan pendidikan anak-anak
kinderen, overeenkomstig het vermogen van itu, sesuai dengan harta kekayaan mereka of interest and interest on principal sums;
laatstgemelde (Bw. 2982); yang disebut terakhir; (Bw.511-2,796,800) 4. any funeral costs of the
child. (Bw.127; Civ.385)
3o. de betaling van renten en van interessen 3. pembayaran semua angsuran dan bunga
van hoofdsommen (Bw. 511-2o, 796, 800); atas uang pokok;
4o. de begrafeniskosten van het kind (Bw. 127; 4. biaya penguburan anak.
67
alpha3 Edition
Civ. 385).
Het vruchtgenot heeft geen plaats: (LN. 53-86, Hak menikmati hasil tidak terjadi: Proceeds is not be enjoyed in respect of the
art.7* onder Bw. 383). following: (LN.53-86, art.7*)
1. terhadap barang-barang yang diperoleh
1o. ten opzigte van zoodanige goederen, welke anak-anak itu sendiri dari pekerjaan dan usaha 1. certain assets, which the children have
de kinderen door afzonderlijken arbeid en vlijt sendiri: obtained due to independent work and
mogten hebben verkregen; diligence;
2. terhadap barang-barang yang dihibahkan
2o. ten opzigte van de goederen, welke aan dengan akta semasa pewaris masih hidup atau 2. assets, which were granted to them by inter
hen bij acte onder de levenden of bij uiterste dihibahkan dengan wasiat kepada mereka, vivos deed or pursuant to a last will, with the
wilsbeschikking zijn geschonken of gemaakt, dengan persyaratan tegas, bahwa kedua orang express condition that the parents is not be
onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat de tua mereka tidak berhak menikmati hasilnya. entitled to the enjoy the proceeds. (Bw.307, 318,
ouders daarvan het vruchtgenot niet zouden 840; Civ.387)
bekomen (Bw. 307, 318, 840; Civ. 387).
Het vruchtgenot houdt op door het overlijden Hak menikmati hasil terhenti dengan kematian The enjoyment of the proceeds is cease upon
der kinderen (Bw. 807v., 809). anak-anak itu. the death of the children. (Bw.807v.,809)
De langstlevende der echtgenooten, welke Bapak atau ibu yang hidup terlama, sekiranya In the event that the surviving spouse fails to
mocht verzuimd hebben om, overeenkomstig telah lalai untuk menyelenggarakan prepare an inventory, in accordance with
art. 127, eenen inventaris te doen opmaken, zal pendaftaran sesuai dengan Pasal 127, oleh article 127, such spouse is, lose the entitlement
door dat verzuim het vruchtgenot verliezen kelalaian itu kehilangan hak menikmati hasil to enjoy the proceeds of the assets, which
van alle de goederen, welke aan de atas seluruh barang-barang kepunyaan anak- belong to the minor children. (Bw.318;
minderjarige kinderen toebehooren (Bw. 318; anaknya yang masih di bawah umur. Civ.1442)
Civ. 1442).
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dihapus dengan S. 1927 - 31 jis. 390,421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dihapus dengan S. 1927 - 31 jis. 390,421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer het Bila hak menikmati hasil itu hilang (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In the
vruchtgenot krachtens art. 315 is verloren, berdasarkan Pasal 315, Pengadilan Negeri event that the entitlement to enjoy the
heeft de raad van justitie de bevoegdheid om menetapkan pembayaran kepada orang tua proceeds has been lost pursuant to article 315,
aan den langstlevende der ouders uit de yang hidup terlama suatu tunjangan tahunan the court of justice is have the authority to
inkomsten der kinderen eene jaarlijksche dan pendapatan anak-anaknya agar grant the surviving spouse an annual sum out
uitkeering toe te leggen, teneinde gedurende dipergunakan untuk mengajukan pendidikan of the income of the children to be spent on
hunne minderjarigheid tot bevordering hunner mereka selama mereka masih di bawah umur. their education in their minor years. (F.21-5)
opvoeding te worden besteed. (F. 21-5o).
De vader of de moeder van natuurlijke en Bapak atau ibu anak-anak di luar kawin yang The father or the mother of natural and legally
wettelijk erkende kinderen hebben geen diakui secara sah, tidak mempunyai hak acknowledged children is not enjoy the
vruchtgenot van de goederen, aan die kinderen menikmati hasil atas barang-barang proceeds of the assets belonging to the
toebehoorende (Bw. 306, 328, 353). kepunyaan anak-anak itu. children. (Bw.306,328,353).
Bij S. 27-31 jis. 390, 421 is de volgende Pursuant to S.27-31 see also 390, 421 the
afdeeling ingevoegd: following section is supplemented:
TWEEDE AFDEELING A BAGIAN 2A Section 2 A
Van de ontheffing en de ontzetting van de Pembebasan dan Pemecatan dan Kekuasaan Concerning the release and dismissal from
ouderlijke magt Orang tua parental authority
Hij, die de ouderlijke magt uitoefent, kan, Bapak atau ibu yang melakukan kekuasaan The individual who exercises parental
hetzij ten aanzien van alle, hetzij ten aanzien orang tua dapat dibebaskan dan kekuasaan authority may, either with respect to all or one
van een of meer kinderen, op verzoek van den orang tua, baik terhadap semua anak-anak or more children, at the request of the guardian
voogdijraad of op vordering van het openbaar maupun terhadap seorang anak atau lebih, council or based upon the claim of the
ministerie van de ouderlijke magt worden atas permohonan dewan perwalian atau atas prosecution counsel, be released on grounds of
68
www.KUHPer.com
ontheven op grond dat hij ongeschikt of tuntutan kejaksaan, bila ternyata bahwa dia unsuitability or inability to fulfill his obligation
onmagtig is zijn pligt tot verzorging en tidak cakap atau tidak mampu memenuhi with respect to care and education and the
opvoeding te vervullen en het belang der kewajibannya untuk memelihara dan interests of the children is not be jeopardized
kinderen zich niet uit anderen hoofde tegen mendidik anak-anaknya dan kepentingan by such release. (Bw.382c., 416a.) If the judge
die ontheffing verzet (Bw. 382a, 416a). anak-anak itu tidak berlawanan dengan deems it necessary in the interest of the
pembebasan ini berdasarkan hal lain. children, each one of the parents, to the extent
Indien de regter het in het belang der kinderen that neither one of them has been deprived of
noodzakelijk oordeelt, kan ieder der ouders, Bila Hakim menganggap perlu untuk parental authority, may, upon request of the
voor zoover hij de ouderlijke magt nog niet kepentingan anak-anak, masing-masing dan other parent, one of the blood relatives or
relatives by marriage, of the children up to and
verloren heeft, op verzoek van den anderen orang tua, sejauh belum kehilangan kekuasaan
der ouders, van een der bloedverwanten of orang tua, boleh dipecat dan kekuasaan orang including the fourth degree, the guardian
aangehuwden der kinderen tot den vierden tua, baik terhadap semua anak maupun council or upon demand of the prosecution
graad ingesloten, van den voogdijraad of op de terhadap seorang anak atau lebih, atas counsel, be released from parental authority
vordering van het openbaar ministerie van de permohonan orang tua yang lainnya atau salah over all or one or more children in the
ouderlijke magt over alle of over een of meer seorang keluarga sedarah atau semenda dan following circumstances:
kinderen worden ontzet op grond van: anak-anak itu, sampai dengan derajat
keturunan keempat, atau dewan perwalian, 1. abuse of parental authority or gross neglect
1o. misbruik van de ouderlijke magt of grove atau Kejaksaan atas dasar: of the duty to support and educate one or
verwaarloozing van de verplichting tot more children;
onderhoud en opvoeding van een of meer 1. menyalahgunakan kekuasaan orang tua atau
kinderen; terlalu mengabaikan kewajiban memelihara 2. gross misconduct;
dan mendidik seorang anak atau lebih;
2o. slecht levensgedrag; 3. irrevocable conviction due to the intentional
2. berkelakuan buruk; participation in any misdemeanor with a
minor who has been under his authority;
3o. onherroepelijk veroordeeling wegens het
opzettelijk deelnemen aan eenig misdrijf met 3. dijatuhi hukuman yang tidak dapat ditarik (Sw.55v)
een aan zijn gezag onderworpen minderjarige kembali karena sengaja ikut serta dalam suatu
(Sw. 55v); kejahatan dengan seorang anak yang masih di 4. irrevocable conviction due to a misdemeanor
bawah umur yang ada dalam kekuasaannya; described in titles XIII, XIV, XV, XVIII, XIX and
XX of the second book of the Criminal code
4o. onherroepelijke veroordeeling wegens
eenig misdrijf, omschreven in de titels XIII, 4. dijatuhi hukuman yang tidak dapat ditarik committed against a minor in his charge;
XIV, XV, XVIII, XIX, en, XX van het tweede kembali karena melakukan kejahatan yang
boek van het Wetboek van Strafrecht, gepleegd tercantum dalam Bab 13, 14, 15, 18, 19, dan 20, 5. irrevocable conviction resulting in a sentence
tegen een aan zijn magt onderworpen Buku Kedua Kitab Undang-undang Hukum being imposed of two years or longer.
minderjarige; Pidana, terhadap seorang di bawah umur yang Misdemeanor in this article is also interpreted
ada dalam kekuasaannya; as being an accessory in an attempt to commit
5o. onherroepelijke veroordeeling tot eene a misdemeanor. (Sw.53v., 56)
vrijheidsstraf van twee jaren of langer. 5. dijatuhi hukuman badan yang tidak dapat
ditarik kembali untuk dua tahun atau lebih.
Onder misdrijf wordt in dit art. ook begrepen
medepligtigheid aan en poging tot misdrijf 6. Dalam pasal ini pengertian kejahatan
(Sw. 53v., 56). meliputi juga keikutsertaan membantu dan
percobaan melakukan kejahatan.
De verzoeken of vorderingen, in het vorige art. Permohonan atau tuntutan yang dimaksud The requests or claims, mentioned in the
bedoeld, bevatten e feiten en omstandigheden, dalam pasal yang lalu, harus memuat previous article, is set out the facts and
waarop zij zijn gegrond en worden met de ot peristiwa-peristiwa dan keadaan-keadaan circumstances upon which they are based and
staving daarvan dienende bescheiden yang menjadi dasarnya, dan diajukan bersama shall be filed together with the supporting
ingediend bij den raad van justitie der dengan surat-surat yang diperlukan sebagai documents with the court of justice at the
woonplaats of, bij gebreke daarvan, der laatste bukti kepada Pengadilan Negeri di tempat location of residence, or in absence thereof, in
woonplaats van hem, wiens ontheffing of tinggal orang tua yang dimintakan the last residence of the individual whose
ontzetting gevraagd wordt, of, indien het pembebasannya atau pemecatannya, atau bila release or dismissal has been requested, or if it
betreft ontheffing of ontzetting van een der tidak ada tempat tinggal yang demikian, is in connection with the release or dismissal of
ouders, die na scheiding van tafel en bed met kepada pengadilan negeri di tempat one of the parents who following separation
de uitoefening der ouderlijke magt is belast, bij tinggalnya yang terakhir, atau bila *94 from bed and board has been granted
den raad van justitie, die van het verzoek of permohonan atau tuntutan itu mengenai parental authority, with the court of justice
van den eisch tot scheiding van tafel en bed pembebasan atau pemecatan salah seorang which has heard the request or claim for a
heeft kennis genomen. Op het verzoek of de dan orang tua yang diserahi tugas melakukan separation from bed and board. The court clerk
vordering wordt door den griffier van den kekuasaan orang tua setelah pisah meja dan is record the date of submission on the filed
raad van justitie de dag van indiening ranjang. Dalam permohonan atau tuntutan itu request or claim. Unless the request for release
aangeteekend. Tenzij het verzoek tot oleh Panitera Pengadilan harus dicatat terlebih or dismissal is issued by the guardian council,
ontheffing of ontzetting van den voogdijraad is dahulu pengajuannya. Kemudian salinan the request or claim together with the above
uitgegaan, worden de verzoeken of permohonan atau tuntutan itu beserta surat- documents shall be notified immediately in
vorderingen met de bovenbedoelde bescheiden surat tersebut di atas harus disampaikan writing to the guardian council by the court
door den griffier van den raad van justitie ten secepatnya oleh panitera Pengadilan Negeri clerk of the court of justice. (Bw. 381) Insofar as
spoedigste in afschrift medegedeeld aan den kepada dewan perwalian, kecuali bila possible, the manner of exercising the parental
voogdijraad (Bw. 3813). permohonan atau tuntutan untuk pelepasan authority as well as guardianship is also
atau pemecatan itu diajukan oleh dewan indicated at the request or claim for release,
Bij het verzoek of de vordering tot ontheffing perwalian sendiri. and all requests or claims, mentioned in the
wordt, zooveel mogelijk, tevens vermeld op previous article, is also include details of:- the
69
alpha3 Edition
welke wijze hetzij in de uitoefening van de Dalam permohonan atau tuntutan akan parents' names, their residence, whereabouts
ouderlijke magt, hetzij in de voogdij is te pembebasan, sedapat-dapatnya diberitahukan to the extent that they are known, the names
voorzien, en bij alle verzoeken of vorderingen, juga dengan cara bagaimana kekuasaan orang and residences of the blood relatives or of the
in het vorige art. bedoeld, geschiedt tevens tua atau perwaliannya harus diatur, dan dalam relatives by marriage who, in accordance with
opgave van de namen der ouders en van setiap permohonan atau tuntutan termaksud article 333 should have been summoned, also
hunne woonplaats en hunne verblijfplaats, dalam pasal yang lalu, harus disebut juga of the witnesses who could have supported the
voor zoover die bekend zijn, van de namen en nama kedua orang tua, tempat tinggal dan facts, included in the request or the claim.
woonplaatsen der bloedverwanten of der tempat kediaman mereka sejauh hal ini (Bw.19, 1895) The request for release is not be
aangehuwden, die overeenkomstig art. 333 diketahui, nama dan tempat tinggal keluarga granted, if the individual who exercises
moeten worden opgeroepen, zoomede van de sedarah atau semenda, yang menurut Pasal parental authority opposes it.
getuigen, die de feiten, in het verzoek of de 333 harus dipanggil, demikian pula nama dan
vordering gesteld, zouden kunnen staven (Bw. tempat tinggal para saksi yang sekiranya dapat
19, 1895). membuktikan peristiwa-peristiwa yang
dikemukakan dalam permohonan atau
tuntutan tersebut.
Pembebasan tidak boleh diperintahkan, bila

orang yang melakukan kekuasaan orang tua
menentangnya.
De raad van justitie doet uitspraak na verhoor Pengadilan Negeri mengambil keputusan, The court of justice is pass judgment after a
of behoorlijke oproeping van de ouders en de setelah mendengar atau memanggil dengan hearing or appropriate summons of the
bloedverwanten of aangehuwden der kinderen sah kedua orang tua dan keluarga sedarah parents and blood relatives or relatives by
en na den voogdijraad te hebben gehoord. De atau semenda anak itu dan setelah mendengar marriage of the children and after having
raad van justitie kan bevelen, dat de door hem dewan perwalian. Pengadilan Negeri boleh heard the guardian council. The court of justice
aan te wijzen getuigen, al of niet uit de memerintahkan supaya saksi-saksi yang may order that the witnesses appointed by it,
bloedverwanten of aangehuwden gekozen, ditunjuk dan dipilih olehnya, baik dari whether or not selected from the blood
zullen worden opgeroepen teneinde onder keluarga sedarah atau semenda maupun dan relatives or the relatives by marriage, is be
eede te worden gehoord (Bw. 381a, 416a, 1895). luar mereka, dipanggil untuk didengar di summoned to be heard under oath. (Bw.381a,
bawah sumpah. 416a, 1895) If the residence or domicile of
parents or witnesses to be heard is outside the
Indien de te hooren ouders of getuigen
woonachtig zijn of verblijf houden buiten de Bila kedua orang tua atau saksi-saksi yang area (the jurisdiction of the assistant resident)
afdeeling (het ressort v. d. ass.-res), waarin de harus didengar bertempat tinggal di luar in which the court of justice is established, then
raad van justitie is gevestigd, kan het verhoor daerah hukum pengadilan negeri, maka tugas the hearing before such court shall be
voor dien raad worden gedelegeerd op mendengar itu boleh dilimpahkan dengan cara delegated in the same manner as that
dezelfde wijze als ten aanzien van de seperti yang ditentukan bagi keluarga sedarah applicable to the blood relatives and relatives
by marriage under the provisions of article 333.
bloedverwanten en aangehuwden in art. 333 is atau semenda dalam Pasal 333.
bepaald. De laatste zinsnede van het vierde lid The last clause of the fourth paragraph of
van art. 206 is ten aanzien der ouders article 206 is applicable to the parents. (Bw.334,
Anak kalimat terakhir alinea keempat Pasal 381a)
toepasselijk (Bw. 334, 381a). 206 berlaku juga bagi kedua orang tua.
Alle oproepingen geschieden op de wijze als in Semua panggilan dilakukan dengan cara All summons is take place in the manner
art. 333 ten aanzien van de bloedverwanten en seperti yang ditentukan dalam Pasal 333 bagi stipulated in article 333 with regard to the
aangehuwden is bepaald; indien echter keluarga sedarah dan semenda, tetapi bila blood relatives and relatives by marriage;
oproeping moet plaats hebben van een harus dilakukan panggilan terhadap seseorang however, in the event that it is necessary to
persoon, wiens verblijfplaats niet bekend is, yang tempat tinggalnya tidak diketahui, hal itu summon an individual whose domicile is
wordt zij onverwijld door den griffier geplaatst harus segera dipasang oleh Panitera dalam unknown, the summons is immediately be
in een of meer door den raad van justitie aan te satu atau beberapa surat kabar yang ditunjuk published by the court clerk in one or more
wijzen nieuwsbladen. De oproeping van hem oleh Pengadilan Negeri itu. Panggilan newspapers to be chosen by the court of
wiens ontheffing of ontzetting van de terhadap orang yang pembebasannya atau justice. The summons, directed to the
ouderlijke magt wordt verzocht of gevorderd, pemecatannya dan kekuasaan orang tua individual whose release or dismissal is
gaat, tenzij zijn verblijfplaats niet bekend is, dimohon atau dituntut, harus disertai requested or claimed, shall be accompanied by
vergezeld van eene beknopte opgave van den keterangan singkat tentang isi permohonan a summary of the contents of the request or the
inhoud van het verzoek of de vordering. atau tuntutan itu, kecuali bila tempat claim, unless his address is unknown. If the
tinggalnya tidak diketahui. court of justice deems it necessary, it may, in
addition to the persons already appointed,
Indien de raad van justitie het noodig oordeelt,
kan hij buiten de reeds aangewezenen ook Bila perlu Pengadilan Negeri boleh juga designate other individuals, who may have
andere personen, die op den bepaalden dag mendengar orang-orang selain mereka yang appeared on the stipulated date, as witnesses
mogten zijn verschenen, als getuigen onder telah ditunjuk, sebagai saksi di bawah sumpah, to be heard under oath, as well as instruct
eede hooren, zoomede nader verhoor van pula orang-orang yang telah menghadap pada further hearing of witnesses; the latter
getuigen bevelen; deze laatste getuigen hari yang ditentukan itu, dan boleh pula mentioned witnesses shall be appointed in a
subsequent decree and shall be summoned in
worden in de nadere beschikking aangewezen menetapkan akan memeriksa saksi-saksi lebih
en op gelijke wijze opgeroepen. lanjut; saksi-saksi terakhir ini harus ditunjuk the same manner.
dalam penetapan itu dan harus dipanggil
dengan cara yang sama.
Artikel 319e Pasal 319e Article 319e
Gedurende het onderzoek kan ieder tot de Selama pemeriksaan, setiap penduduk During the investigation, any Indonesian
70
www.KUHPer.com
uitoefening der voogdij bevoegde ingezetene Indonesia yang berwenang untuk melakukan resident, who is competent to be guardian over
van Indonesie en het bestuur van elke der in perwalian itu dan setiap pengurus and to manage any association, foundation and
art. 365 genoemde vereenigingen, stigtingen en perkumpulan, yayasan dan lembaga amal institution of charity *95 mentioned in article
instellingen van weldadigheid zich tot den boleh mengajukan permohonan kepada 365, may file an application with the court of
raad van justitie wenden met een pengadilan negeri supaya ditugaskan justice to be entrusted with the guardianship.
verzoekschrift om met de voogdij te worden memangku perwalian itu. Pengadilan Negeri The court of justice may order their summons
belast. De raad van justitie kan hunne boleh memerintahkan pemanggilan mereka to be heard in relation to this application. The
oproeping bevelen om over dit verzoekschrift untuk didengar tentang surat permohonan itu. fourth paragraph of article 206 is applicable
te worden gehoord. Het vierde lid van art. 206 Alinea keempat Pasal 206 berlaku terhadap hereto in respect of the hearing of the
is ten aanzien van het verhoor der hier pemeriksaan orang-orang tersebut. individuals in question. (Bw. 381b.) In the
bedoelde personen van overeenkomstige event that the request or claim is admitted, the
toepassing (Bw. 381b). Jika permohonan atau tuntutan itu dikabulkan, spouse of the individual whose release or
suami atau isteri orang yang dibebaskan atau dismissal has been ordered, is exercise parental
Ingeval het verzoek of de vordering wordt dipecat dan kekuasaan orang tua, dengan authority by law, unless this parent has also
toegewezen, oefent de echtgenoot van hem, sendirinya menurut hukum harus melakukan been released or dismissed from this duty. The
court of justice, may, however, at the request of
wiens ontheffing of ontzetting uitgesproken is, kekuasaan orang tua, kecuali bila dia juga
van regtswege de ouderlijke magt uit, tenzij hij telah dibebaskan atau dipecat. the guardian council, upon the claim of the
eveneens daarvan was ontheven of ontzet. prosecution counsel or in the course of duty,
also release this parent from parental
Namun demikian, atas permohonan dewan authority, should there be grounds there for.
Niettemin kan de raad van justitie hem op perwalian, atau atas tuntutan Kejaksaan atau The last paragraph of article 319b is applicable
verzoek van den voogdijraad, op vordering karena jabatan, Pengadilan Negeri boleh to this release. (Bw.374a) Upon such release, if
van het openbaar ministerie of ambtshalve, membebaskannya juga dan kekuasaan orang the spouse has already been released or
mede van de ouderlijke magt ontheffen, indien tua, bila ada alasan untuk itu. Terhadap dismissed from parental authority, then the
daartoe termen zijn. Op deze ontheffing is het pembebasan mi berlaku alinea terakhir Pasal court of justice is also make provision for the
laatste lid van art. 319b toepasselijk (Bw. 319b. guardianship of the children deprived of the
374a.1). parental authority. In the decree of the release
Bila terjadi pembebasan seperti itu, demikian or of the dismissal, the individual whose
Bij zoodanige ontheffing, zoomede indien de pula bila suami atau isterinya juga telah parental authority is removed shall be ordered
echtgenoot reeds van de ouderlijke magt is dibebaskan atau dipecat dan kekuasaan orang to account for his or her management to the
ontheven of ontzet, voorziet de raad van tua, maka pengadilan negeri harus other spouse or the guardian. The court of
justitie tevens in de voogdij over de kinderen, mengadakan perwalian bagi anak-anak yang justice may, however, if the children who is
die aan de ouderlijke magt worden onttrokken. terlepas dan kekuasaan orang tua. subject to the parental authority or the
guardianship of various individuals have
property in common, appoint one of them or
In de beschikking, waarbij de ontheffing of de Dalam penetapan tentang pembebasan atau
another individual to manage such property,
ontzetting wordt uitgesproken, zal hij, die de pemecatan itu, orang tua yang kehilangan
by providing security as stipulated by the
uitoefening van de ouderlijke magt verliest, kekuasaan orang tua, harus dijatuhi hukuman
court of justice, until the divorce and the
worden veroordeeld om rekening en memberikan perhitungan dan
division of property has taken place in
verantwoording van zijn beheer de doen aan pertanggungjawaban kepada isterinya atau
accordance with the seventeenth cahapter of
den anderen echtgenoot of den voogd. suaminya, atau kepada dewan perwalian.
the second book. (Bw.406a, 573)
De raad van justitie kan bovendien, indien de Bila anak-anak yang diserahkan kepada
kinderen, die onder de ouderlijke magt of de kekuasaan orang tua atau perwalian beberapa
voogdij van verschillende personen komen, orang, mempunyai hak milik bersama atas
goederen gemeen hebben, een dezer of een barang-barang maka Pengadilan Negeri boleh
ander persoon aanwijzen om onder de noodige menunjuk salah seorang dan mereka atau
door den raad van justitie te stellen orang lain untuk mengurus barang-barang itu,
waarborgen het bewind over die goederen dengan jaminan-jaminan yang ditetapkan
waar te nemen, totdat de scheiding en deeling Pengadilan Negeri, sampai diadakan
heeft plaats gehad overeenkomstig den 17den pemisahan dan pembagian menurut Bab 17
titel van het tweede boek (Bw. 406a, 573). Buku Kedua.
Artikel 319f Pasal 319f Article 319f
De behandeling der zaak geschiedt ter Pemeriksaan perkara ini berlangsung dalam The case shall be heard in closed session.
teregtzitting met gesloten deuren. (G. 168). sidang tertutup. (G.168) The decree containing the reasons shall
be publicly passed as soon as possible after the
De met redenen omkleede beschikking wordt Keputusan beserta alasan-alasannya harus last hearing; it can be declared capable of
immediate implementation notwithstanding
binnen den kortst mogelijken tijd na het laatste diucapkan di muka umum sesegera mungkin
verhoor in het openbaar uitgesproken; zij kan setelah pemeriksaan terakhir; keputusan ini opposition or appeal, with or without secutiry.
uitvoerbaar verklaard worden bij voorraad boleh dinyatakan dapat dilaksanakan segera (G.168; Rv.54v., 297) If the individual, whose
niettegenstaande verzet of beroep, met of meskipun ada perlawanan atau banding, release or discharge has been requested or
zonder borgtogt, en zulks op de minuut. (G. dengan atau tanpa jaminan, dan semuanya demanded, fails to appear on the summons, he
168; Rv. 54v., 297). atas naskah aslinya. may file an appeal within thirty days against
his release or dismissal following notification
to him in person of the decree or the deed
Wanneer hij, wiens ontheffing of ontzetting is Bila orang yang dimohon atau dituntut drafted pursuant to such or the deed drafted to
verzocht, of gevorderd, op de oproeping niet is pembebasannya atau pemecatannya itu atas implement such decision, or after committing a
verschenen, kan hij tegen zijne ontheffing of panggilan tidak datang, maka ia boleh certain act, which demonstrates that he is
ontzetting in verzet komen binnen dertig mengajukan perlawanan dalam tiga puluh hari aware of the decree or the initial execution
dagen nadat de beschikking of eenige uit setelah keputusan atau akta yang dibuat thereof (Rv.83) The individual whose request,
kracht daarvan opgemaakte of ter uitvoering berdasarkan hal itu atau yang dibuat untuk or the prosecution counsel whose demand, for
daarvan strekkende akte aan hem in persoon is melaksanakan hal itu disampaikan kepadanya, release or dismissal from parental authority
beteekend of na het plegen door hem van atau setelah ia melakukan suatu perbuatan has been denied, and the individual who has
71
alpha3 Edition
eenige daad, waaruit noodzakelijk voortvloeit, yang tak dapat tidak memberi kesimpulan appeared upon the summons and whose
dat de beschikking of de aangevangen bahwa keputusan atau permulaan parental authority has been has been released
tenuitvoerlegging hem bekend is (Rv. 83). pelaksanaannya telah diketahui olehnya. or dismissed, and the individual whose
opposition has been denied, may, within thirty
Hij, wiens verzoek, of het Openbaar Ministerie, Orang yang permohonannya atau Kejaksaan days following the decree of the court of justice
welks vordering, tot ontheffing of ontzetting yang tuntutannya untuk pembebasan atau file a higher appeal. (Rv.341) If the request or
van de ouderlijke magt is afgewezen, en hij pemecatan dan kekuasaan orang tua ditolak, the claim constitutes dismissal from parental
die, op de oproeping verschenen, van de dan orang yang dibebaskan atau dipecat dan authority, the court of justice shall be entitled,
ouderlijke magt is ontheven of ontzet, gelijk kekuasaan orang tua kendati telah menghadap *96 during the investigation, to suspend
parental authority entirely or partially and to
mede hij, wiens verzet is afgewezen, kan setelah dipanggil, demikian pula orang yang
binnen dertig dagen na de uitspraak van de perlawanannya ditolak, boleh naik banding grant such authorities with regard to the
beschikking van den raad van justitie in dalam waktu tiga puluh hari setelah children's assets to the other parent or an
hooger beroep komen (Rv. 341). keputusan diucapkan. individual appointed by the court or to the
guardian council, as he deems fit. (Bw.416a)
No applications whatsoever (such as appeal or
Wanneer het verzoek of de vordering strekt tot Bila tujuan permohonan atau tuntutan itu opposition) shall be admitted against the
ontzetting van de ouderlijke magt, staat het adalah pembebasan atau pemecatan dan decrees referred to in the previous paragraph.
aan den raad van justitie vrij gedurende het kekuasaan orang tua, maka selama They is remain valid until the ruling regarding
onderzoek de uitoefening van de ouderlijke pemeriksaan Pengadilan Negeri bebas untuk the dismissal has obtained legal validity. The
magt geheel of gedeeltelijk te schorsen en aan menghentikan sementara pelaksanaan, costs incurred by the individual appointed by
den anderen der ouders of aan een ander door kekuasaan orang tua, seluruhnya atau the court of justice or the guardianship council
den raad aan te wijzen persoon of aan den sebagian dan menyerahkan wewenang atas in relation to the support and education of the
voogdijraad zoodanige bevoegdheden ten diri dan barang-barang anak-anak itu, minors, pursuant to the fifth paragraph may be
aanzien van den persoon en de goederen der sekiranya Pengadilan Negeri menganggap hal charged against the assets and income of the
kinderen toe te kennen als hij zal oirbaar itu perlu, kepada suami atau isteri orang yang minors, and in the event of their insolvency, be
achten (Bw. 416a). digugat, atau kepada orang yang ditunjuk oleh charged to their parents; the latter mentioned
dewan perwalian, atau kepada dewan shall be jointly liable for the settlement of such
Tegen de in het voorgaande lid bedoelde perwalian. charges. The individual, who applies to a court
beschikkingen is geenerlei voorziening for such compensation, shall be regarded as
toegelaten. Zij behouden hare kracht totdat de Terhadap penetapan termaksud dalam alinea having been granted the judge's consent to file
uitspraak omtrent de ontzetting kracht van yang lalu tidak diperkenankan mengajukan proceedings without being liable for costs. This
gewijsde heeft verkregen. perlawanan atau naik banding. Penetapan itu provision is not apply to an individual whose
tetap berlaku sampai keputusan tentang suit has been rejected once and who has filed
pemecatan memperoleh kekuatan hukum yang the suit again. (Rv. 872v., 890a)
De kosten voor het onderhoud en de
opvoeding der minderjarigen, ingevolge het pasti.
vijfde lid gemaakt door den persoon, door den
raad van justitie aangewezen, of door den Biaya untuk pemeliharaan dan pendidikan
voogdijraad, kunnen door deze op de anak-anak di bawah umur, yang menurut
goederen en inkomsten der minderjarigen en alinea kelima harus dikeluarkan oleh orang
bij onvermogen der kinderen op die hunner yang ditunjuk oleh pengadilan negeri, atau
ouders worden verhaald; de laatsten zijn oleh dewan perwalian, boleh diambil dan
hoofdelijk voor voldoening dier kosten harta kekayaan dan pendapatan anak-anak
aansprakelijk. yang masih di bawah umur, dan jika anak-
anak itu tidak mampu, dan harta kekayaan
Hij, die tot zulk een verhaal in regten optreedt, dan pendapatan orang tua mereka; kedua
wordt geacht van den regter vergunning te orang tua ini bertanggung jawab atas biaya-
hebben verkregen kosteloos te procedeeren. biaya itu secara tanggung-menanggung.
Deze bepaling geldt niet ten aanzien van
dengene, die zijne reeds vroeger afgewezen Orang yang mengajukan tuntutan di muka
vordering aandermaal aanhangig maakt (Rv. Hakim untuk perhitungan dan
872v., 890a). pertanggungjawaban demikian, harus
dianggap telah mendapat izin dan Hakim
untuk beperkara secara cuma-cuma. Ketentuan
ini tidak berlaku bagi orang yang pernah
mengajukan tuntutan demikian tetapi ditolak
tuntutannya.
Artikel 319g Pasal 319g Article 319g
(Gew. S. 28-546) Hij, die van de ouderlijke Orang yang telah dilepaskan atau dipecat dan (Amended by S.28-546) An individual whose
magt is ontheven of ontzet, kan, zoowel op kekuasaan orang tua, baik atas permohonan parental authority has been released or
eigen verzoek als op verzoek van hen, die sendiri ataupun atas permohonan mereka dismissed may, at his own request as well as at
ingevolge art. 319a bevoegd zijn ontheffing of yang berwenang untuk memohon pembebasan the request of those individuals and the
ontzetting te verzoeken, zoomede op atau pemecatan menurut Pasal 319a, atau atas prosecution counsel who are authorized
vordering van het Openbaar Ministerie, in de tuntutan kejaksaan, boleh diberi kekuasaan pursuant to article 319a to request or demand
ouderlijke magt worden hesteld of tot voogd orang tua kembali atau diangkat menjadi wali the release or dismissal, have his or her
over zijne minderjarige kinderen worden atas anak-anaknya yang masih di bawah parental authority reinstated or be appointed
benoemd, indien blijkt dat de feiten, die tot de umur, bila ternyata bahwa peristiwa-peristiwa as guardian of his minor children, if it now
ontheffing of ontzetting hebben geleid, zich yang telah mengakibatkan pembebasan atau appears that the facts which formed the basis
niet langer daartegen verzetten. Eveneens kan pemecatan, tidak lagi menjadi halangan untuk for the release or dismissal do not conflict with
hij, die van de voogdij over eigen kinderen is pemulihan atau pengangkatan itu. Demikian such reinstatement The individual, who has
ontheven of ontzet en daarna met zijn pula orang yang telah dibebaskan atau dipecat been released or dismissed from the
voormaligen echtgenoot is hertrouwd, dan perwalian atas anak-anaknya sendiri dan guardianship of his own children but who
gedurende dat huwelijk hersteld worden in de kemudian kawin kembali dengan suami atau subsequently remarries his or her former
72
www.KUHPer.com
ouderlijke macht. Het verzoek of de vordering isteri yang dahulu, selama perkawinan itu, spouse, is also have his or her parental
wordt ingediend bij den raad van justitie, die boleh diberi kekuasaan orang tua kembali. authority reinstated during such marriage. The
van het verzoek of de vordering tot ontheffing Permohonan atau tuntutan untuk itu harus request or the demand is be filed with the
of ontzetting heeft kennis genomen, tenzij de diajukan kepada Pengadilan Negeri yang dulu court of justice which has acknowledged the
onthevene of ontzette is gescheiden van tafel menangani permohonan atau tuntutan untuk request or the demand for release or dismissal,
en bed of zijn huwelijk is ontbonden door pembebasan atau pemecatan, kecuali bila yang unless the individual released or dismissed is
echtscheiding of na scheiding van tafel en bed, dibebaskan atau dipecat itu pisah meja dan no longer living with his spouse or his
in welke gevallen het verzoek of de vordering ranjang, atau perkawinannya dibubarkan oleh marriage has been dissolved by divorce or
wordt ingediend bij den raad van justitie, die perceraian perkawinan atau setelah pisah meja following separation from bed and board, in
van het verzoek of den eisch tot scheiding van dan ranjang; dalam hal kekecualian ini, semua which cases the request or the demand is be
tafel en bed, echtscheiding of ontbinding des permohonan atau tuntutan harus diajukan filed with the court of justice which has
huwelijks heeft kennis genomen. kepada Pengadilan Negeri yang telah acknowledged the request or the demand for
menangani permohonan atau tuntutan untuk separation from bed and board, divorce or
De raad van justitie doet uitspraak na verhoor pisah meja dan ranjang, perceraian atau dissolution of the marriage. The court of justice
of behoorlijke oproeping zoo mogelijk van pembubaran perkawinan. is pass judgment after the hearing or proper
summons if possible of both parents, of the
beide ouders, van de bloedverwanten of
aangehuwden der kinderen alsmede van den Pengadilan Negeri, sebelum mengambil blood relatives or relatives by marriage of the
voogdijraad, en, indien de kinderen onder keputusan, harus mendengar atau memanggil children as well as the guardian council, and, if
voogdij staan, van den voogd of het bestuur dengan sah, jika mungkin, kedua orang tua, the children are under guardianship, of the
der vereeniging, stichting of instelling van keluarga sedarah atau semenda dan anak- guardian or the management of the charitable
weldadigheid, waaraan de voogdij is anak, beserta dewan perwalian; bila anak-anak association, foundation or institution in which
the guardianship has been assigned to the
opgedragen en den toezienden voogd. Indien itu berada di bawah perwalian, yang harus
de raad van justitie het noodig oordeelt, kan hij didengar atau dipanggil dengan sah adalah supervising guardian. If the court of justice
bevelen, dat getuigen, al of niet uit de wali atau pengurus perkumpulan, yayasan deems it necessary, it may instruct that the
bloedverwanten of aangehuwden gekozen, atau lembaga amal yang ditugaskan witnesses, whether they are blood relatives or
onder eede zullen worden gehoord (Bw. 381a, melakukan perwalian, dan wali relatives by marriage, is be heard under oath.
416a, 1895). pengawasannya. Bila perlu, Pengadilan Negeri (Bw.381a, 416a, 1895) If the individuals to be
heard reside or are domiciled outside the area
boleh memerintahkan agar saksi-saksi yang
dipilih, baik dan keluarga sedarah maupun (the jurisdiction of the assistant resident) in
Indien de te hooren personen woonachtig zijn which the court of justice is established, the
of verblijf houden buiten de afdeeling (het dan keluarga semenda, didengar di bawah
sumpah. hearing may be delegated by such court in the
ressort v. d. ass.-res), waarin de raad van same manner as *97 stipulated in respect of the
justitie is gevestigd, kan het verhoor door dien blood relatives and relatives by marriage in
raad worden gedelegeerd op gelijke wijze, als Bila saksi-saksi yang harus didengar itu article 333. The stipulation in the last clause of
ten aanzien van de bloedverwanten en bertempat tinggal atau berkediaman di luar the fourth paragraph of article 206 is applicable
aangehuwden in art. 333 is bepaald. Het daerah hukum Pengadilan Negeri yang hereto except with regard to the witnesses. The
bepaalde in de laatste zinsnede van het vierde memeriksa permintaan, maka pemeriksaan case shall be dealt with in closed session
lid van art. 206 is, behalve ten aanzien van de boleh dilimpahkan dengan cara seperti yang (G.168) The decree containing the reasoning on
getuigen, toepasselijk. ditentukan dalam Pasal 333 terhadap keluarga which the decision is based shall be declared in
sedarah dan semenda. Ketentuan dalam anak public. Immediate implementation can be
De behandeling der zaak geschiedt ter kalimat terakhir dan alinea keempat Pasal 206 ordered notwithstanding opposition or appeal,
teregtzitting met gesloten deuren. (G. 168). berlaku kecuali bagi para saksi. with or without security. (G.168; Rv.54v., 297)
With regard to the decree in which the request
Pemeriksaan perkara ini dilakukan dalam or the demand is granted, in the event that the
De met redenen omkleede beschikking wordt
sidang tertutup. Keputusan beserta alasan- parent, who loses the right to exercise parental
in het openbaar uitgesproken. Zij kan worden
alasannya harus diucapkan di muka umum. authority or guardianship, fails to appear upon
verklaard uitvoerbaar bij voorraad
Keputusan itu boleh dinyatakan dapat the summons, he or she may file an opposition
niettegenstaande verzet of beroep, met of
dilaksanakan segera meskipun ada within thirty days after the decree or a deed
zonder borgtogt, en zulks op de minuut. (G.
perlawanan atau banding, dengan atau tanpa drafted pursuant to it or implementing it has
168; Rv. 54v., 297).
jaminan, semuanya atas naskah aslinya. been notified to him personally, or after
performing a deed which makes it apparent
Tegen de beschikking, waarbij het verzoek of that he is aware of the decree or the initial
de vordering wordt toegewezen, kan diegene Terhadap keputusan yang mengabulkan
implementation. (Rv.83) Within thirty days
der ouders, die daardoor de uitoefening der permohonan atau tuntutan, orang tua yang
after the judgment, a higher appeal may be
ouderlijke magt of de voogdij verliest, indien dengan itu kehilangan kekuasaan orang tua
filed by those individuals whose request has
hij op de oproeping niet is verschenen in atau perwaliannya, bila ia telah tidak
been denied, or by the prosecution counsel
verzet komen binnen dertig dagen nadat de menghadap atas panggilan, boleh melakukan
whose demand has been refused, also by the
beschikking of eenige uit kracht daarvan perlawanan dalam tiga puluh hari setelah
individual whose opposition has been rejected,
opgemaakte of ter uitvoering daarvan keputusan itu atau suatu akta yang dibuat
and by those individuals who have been heard
strekkende acte aan hem in persoon is berdasarkan hal itu atau untuk
and notwithstanding their opposition have
pelaksanaannya telah disampaikan kepadanya
beteekend of na het plegen door hem van been granted their request or demand. (Rv.
eenige daad, waaruit noodzakelijk voortvloeit secara pribadi, atau setelah ia melakukan suatu
341)
dat de beschikking of de aangevangen perbuatan yang tak dapat tidak memberi
tenuitvoerlegging hem bekend is (Rv. 83). kesimpulan bahwa keputusan itu atau
pelaksanaannya yang telah dimulai diketahui
olehnya.
Binnen dertig dagen na de uitspraak kan
hooger beroep worden ingesteld door hem,
wiens verzoek, of door het openbaar Dalam waktu tiga puluh hari setelah
ministerie, welks vordering, zoomede door keputusan diucapkan, permohonan banding
hem, wiens verzet is afgewezen, benevens boleh diajukan oleh orang yang
door degenen, die zijn gehoord en ondanks permohonannya ditolak, atau oleh Kejaksaan
yang tuntutannya ditolak, serta oleh orang
wier tegenspraak het verzoek of de vordering
is toegewezen (Rv. 341). yang telah didengar dan meskipun
menentangnya, terhadapnya permohonan dan
tuntutan itu dikabulkan.
73
alpha3 Edition
Artikel 319h Pasal 319h Article 319h
Indien de minderjarigen zich niet reeds Bila anak-anak yang masih di bawah umur If the minors are not already under the actual
bevinden in de feitelijke magt van den persoon tidak nyata-nyata berada dalam kekuasaan authority of the individual or management of
of van het bestuur der vereeniging, stichting of orang atau pengurus perkumpulan, yayasan the charitable association, foundation or
instelling van weldadigheid, aan welke atau lembaga amal, yang mendapat tugas institution to which, pursuant to a legal decree
ingevolge eenige regterlijke beschikking, in melakukan kekuasaan orang tua atau mentioned in this section, parental authority or
deze afdeeling bedoeld, de uitoefening van de perwalian berdasarkan keputusan hakim the guardianship has been assigned, or of the
ouderlijke magt of de voogdij toekomt, of van termaksud dalam bagian ini, atau dalam individual or the guardian council to which the
den persoon of van den voogdijraad, aan kekuasaan orang tua atau dewan perwalian children might have been entrusted pursuant
welken de kinderen mogten zin toevertrouwd yang mungkin kepadanya anak-anak itu to the decree as mentioned in article 319f fifth
krachtens de beschikking, bedoeld in art. 319h, dipercayakan berdasarkan penetapan paragraph, the same legal decree is also order
vijfde lid, wordt in dezelfde regterlijke termaksud dalam Pasal 319f, alinea kelima, the delivery of the children to those who have
beschikking tevens de afgifte der kinderen aan maka dalam keputusan itu juga harus been assigned the authority over the minors. In
dengene, wien het gezag over de diperintahkan penyerahan anak-anak itu the event that the individual, who at that time
minderjarigen tengevolge van zulke kepada pihak yang berdasarkan keputusan itu has actual authority over the minors, refuses to
beschikking toekomt, bevolen. mendapat kekuasaan atas anak-anak yang deliver them, the individual to whom the
masih di bawah umur itu. authority over the minors has been assigned, is
instruct the process server to whom the
Wordt de afgifte der minderjarigen door hem,
in wiens feitelijke magt dezen zich bevinden, Bila orang yang memegang kekuasaan nyata implementation of this decree has been
geweigerd, dan kan degene, wien krachtens atas anak-anak yang di bawah umur itu transferred to effect this transfer. This
regterlijke beschikking het gezag over hen menolak untuk menyerahkan anak-anak itu, implementation is only take place after the
toekomt, hunne overbrenging doen geschieden maka pihak yang menurut keputusan hakim decree has been notified to those whose
door den deurwaarder, aan wien door hem mendapat kekuasaan atas anak-anak itu, dapat authority over the minors has been revoked
and also to those under whose actual authority
deze tenuitvoerlegging der beschikking is berusaha agar penyerahan dilakukan oleh juru
opgedragen. sita yang diserahi tugas olehnya untuk the minors may have been. In the event of
melaksanakan keputusan itu. actual opposition, the process server may seek
the assistance of the public civil authority. The
Deze tenuitvoerlegging geschiedt niet dan process server is have access to any location
nadat de beschikking is beteekend aan hem, Keputusan itu tidak boleh dilaksanakan where the minors are located or are alleged to
wien het gezag over de minderjarigen is sebelum disampaikan kepada pihak yang be located; if, however, the minors are or are
onttrokken, zoomede aan hem, onder wiens kekuasaannya atas anak-anak itu dicabut, serta alleged to be in a residence, access to which
feitelijke magt zich de minderjarigen mogten kepada pihak yang kekuasaannya yang nyata has been denied by the occupant or of which
bevinden. anak-anak di bawah umur itu berada. the doors have been closed to them, then the
process server is appeal to the head of the local
In geval van feitelijken wederstand kan de Keputusan itu tidak boleh dilaksanakan government or a European official designated
deurwaarder de hulp van de openbare sebelum disampaikan kepada pihak yang by such head, in whose presence the residence
burgerlijke magt inroepen. kekuasaannya atas anak-anak itu dicabut, serta shall be entered. His presence and any official's
kepada pihak yang dalam kekuasaannya yang presence and events which take place in his
nyata anak-anak di bawah umur itu berada. presence pursuant to this article shall be
De deurwaarder zal elke plaats kunnen
described in the minutes of the implementation
betreden, waar de minderjarigen zich
which document must also be signed by such
bevinden of vermoed worden zich te bevinden; Bila terjadi perlawanan secara nyata, juru sita
official. (G.165)
indien echter de minderjarigen zich bevinden boleh meminta bantuan Polisi.
of vermoed worden zich te bevinden in een
woning, waarvan de toegang door den Juru sita boleh memasuki setiap tempat anak-
bewoner wordt geweigerd of waarvan de
anak yang di bawah umur berada atau
deuren gesloten zijn, zal de deurwaarder zich diperkirakan berada; tetapi bila anak-anak
vervoegen bij het hoofd van plaatselijk bestuur yang di bawah umur itu berada atau
of een door dat hooft aangewezen Europeesch diperkirakan berada dalam rumah, yang
ambtenaar, in wiens tegenwoordigheid het dilarang oleh penghuninya dimasuki atau
binnentreden der woning zal geschieden. Van yang pintu-pintunya terkunci, juru sita boleh
de tegenwoordigheid van dezen dan wel van
menghubungi kepala daerah setempat, atau
genen ambtenaar en van hetgeen in zijn bijzijn pegawai yang ditunjuk oleh kepala daerah itu,
uit kracht van dit art. is verrigt, zal melding dan dalam kehadirannya masuk ke dalam
worden gemaakt in het proces-verbaal van rumah itu. Kehadiran kepala daerah atau
tenuitvoerlegging, welk stuk door dien seorang pegawai dan apa yang dilakukan
ambtenaar mede zal worden onderteekend. (G.
dalam kehadirannya berdasarkan pasal ini,
165). harus dicantumkan dalam berita acara
pelaksanaan yang harus ditandatangani juga
olehnya.
Artikel 319i Pasal 319i Article 319i
De officier van justitie is bevoegd Kejaksaan, baik jika terjadi peristiwa yang The officer of justice shall be authorized, based
minderjarigen, zoowel op grond van de feiten, dapat menjadi alasan untuk mengadakan upon the facts, which have resulted in the
die tot ontzetting van de ouderlijke magt pemecatan dan kekuasaan orang tua, maupun dismissal from parental authority, as well as
aanleiding kunnen geven, als op grond dat zij jika ada anak di bawah umur yang terlantar based upon the fact that the minors have been
verlaten of zonder toezicht zijn, voorloopig aan atau tanpa pengawasan, berhak abandoned or left unsupervised, to
de zorg van den voogdijraad toe te vertrouwen mempercayakan anak di bawah umur itu temporarily entrust the minors to the guardian
totdat door den regter in de ouderlijke magt of untuk sementara kepada dewan perwalian, council until the judge decides what
de voogdij zal zijn voorzien, of door den regter sampai pengadilan mengangkat seorang provisions, if any, are required for parental
zal zijn beslist dat geene voorziening noodig is pemangku kekuasaan orang tua atau authority and until this decree has obtained
en deze beschikking kracht van gewijsde zal perwalian, atau sampai pengadilan legal validity. The stipulations in the seventh
hebben verkregen. De bepalingen van het menetapkan tidak perlu diadakan and eighth paragraphs of article 319f are
74
www.KUHPer.com
zevende en achtste lid van art. 319f zijn ten pengangkatan dan ketetapan ini mendapat applicable hereto. (Bw.416a) In the event that
deze toepasselijk (Bw. 416a). kekuatan tetap. Ketentuan alinea ketujuh dan the officer of justice is exercise the above
kedelapan Pasal 319f berlaku dalam hal ini. authority prior to a request or demand for
dismissal being filed with the judge, he is
Bijaldien de officier van justitie van
bovenbedoelde bevoegdheid gebruik maakt Bila Kejaksaan mempergunakan wewenang required to file such demand thereafter
voor een verzoek of vordering tot ontzetting bij termaksud di atas sebelum mengajukan without delay. The order for the care of the
den rechter is ingediend, is hij verpligt zoonder permohonan atau tuntutan untuk pemecatan minor to the guardian council, is suspend the
verwijl tot de indiening van die vordering over itu, kepada Hakim dan wajib mengajukan exercise of parental authority, to the extent that
te gaan. tuntutan itu sesegera mungkin. it concerns the minor personally. If the
delivery of the minors to the guardian council
is refused, the officer of justice may instruct the
De opdracht van de zorg voor den Perintah untuk menyerahkan pengawasan process server or a public service official, to
minderjarige aan den voogdijraad schorst de anak yang di bawah umur kepada dewan whom implementation of the written order
uitoefening va de ouderlijke magt, voor perwalian, menghentikan pelaksanaan instruction has been assigned, to effect the
zooveel het den persoon van den minderjarige kekuasaan orang tua sejauh hal itu mengenai transfer. The provisions of the third, fourth
betreft. diri anak itu. and fifth paragraph of article 319h are
applicable hereto. (S.28-179)
Indien de afgifte der minderjarigen aan den Bila pihak yang bersangkutan menolak untuk
voogdijraad wordt geweigerd, kan de officier menyerahkan anak yang masih di bawah
van justitie hunne overbrenging doen umur itu kepada dewan perwalian, maka
geschieden door den deurwaarder of dienaar Kejaksaan berhak memerintahkan juru sita
der openbare magt, door hem belast met de membawa anak itu kepada dewan perwalian
tenuitvoerlegging van zijn bevelschrift. De atau memerintahkan polisi untuk
bepalingen van het derde, vierde en vijfde lid melaksanakan surat perintahnya. Ketentuan
van art. 319h vinden overeenkomstige alinea ketiga, keempat dan kelima Pasal 319h
toepaasing. (S. 28-179*). berlaku juga dalam hal ini.
Artikel 319j Pasal 319j Article 319j
(Gew. S. 38-622 ) Hij, die van de ouderlijke Orang yang dibebaskan atau dipecat dan (Amended by S.38-622) The individual, who
magt is ontheven of ontzet, is verpligt ten kekuasaan orang tua, wajib memberi has been released or dismissed from parental
behoeve van het onderhoud en de opvoeding tunjangan kepada dewan perwalian untuk authority, is required to provide for the
der aan zijn magt onttrokken kinderen biaya pemeliharaan dan pendidikan anak-anak support and education of his children who
wekelijks, maandelijks of driemaandelijks, yang telah ditarik dan kekuasaannya, setiap have been removed from his authority, in the
zooveel aan den voogdijraad uit te keeren als minggu, setiap bulan, atau setiap tiga bulan, form of weekly, monthly or quarterly
op diens vordering zal zijn bepaald door den sebesar jumlah yang ditentukan oleh payments to the guardian council as stipulated
raad van justitie. Is door den voogdijraad bij Pengadilan Negeri atas permohonan dewan by the court of justice pursuant to the claim of
een verzoek tot ontheffing of ontzetting van de perwalian. the guardian council. In the event that the
ouderlijke magt of wel gedurende het guardian council, in the request for release or
onderzoek, bedoeld in art. 319e, de bepaling Bila penentuan tunjangan itu telah dimohon dismissal from parental authority as well as
der uitkeering aan den raad van justitie oleh dewan perwalian dalam permohonan during the investigation mentioned in article
verzocht, dan geschiedt die bepaling in de untuk pelepasan atau pemecatan dan 319e, also appeals to the court of justice in
beschikking, waarbij de ontheffing of de kekuasaan orang tua kepada Pengadilan respect of the support payments, such
ontzetting wordt uitgesproken (Bw. 2982) Lid stipulation shall be made in the decree, which
Negeri, atau telah dimohon selama berjalan
2-5 zijn vervallen krachtens S. 38-622. pemeriksaan termaksud dalam Pasal 319e, also covers the release or the dismissal.
maka Pengadilan harus menentukan (Bw.298) Paragraph 2-5 are revoked pursuant
tunjangan itu dalam penetapan yang to S.38-622.
menyatakan pelepasan atau pemecatan
Artikel 319k Pasal 319k Article 319k
(Gew. S. 38-622) Elke uitspraak houdende Setiap keputusan yang mengandung (Amended by S.38-622) Each judgment
ontheffing of ontzetting van de ouderlijke pembebasan atau pemecatan dan kekuasaan providing for the release or dismissal from
magt, wordt onmiddelijk door den griffier van orang tua, harus segera diberitahukan oleh parental authority, shall be immediately
den raad van justitie in afschrift medegedeeld panitera berupa salinan kepada pihak yang notified in writing by the court clerk of the
aan hem, op wien de uitoefening der menerima kekuasaan orang tua itu atau court of justice to those, to whom the parental
ouderlijke magt overgaat of die met de voogdij kepada pihak yang ditugaskan untuk authority has been transferred or to those to
wordt belast, alsmede aan den voogdijraad. melakukan perwalian, demikian pula kepada whom guardianship has been assigned,
dewan perwalian. including the guardian council. The court clerk
is also inform them of the legal decrees
Gelijke mededeeling geschiedt door den
griffier van de regterlijke beschikkingen, in het Pemberitahuan yang sama harus dilakukan referred to in the previous article. Paragraphs
voorgaande art. bedoeld. oleh panitera tentang penetapan-penetapan 3-8 are revoked pursuant to S.38-622.
Pengadilan termaksud dalam Pasal yang lalu.
Lid 3-8 vervallen krachtens S. 38-622.
Artikel 319l Pasal 319l Article 319l
Vervallen: S. 38-622. Dihapus dengan S. 1938 - 622. Revoked; S.38-622.
Artikel 319m Pasal 319m Article 319m
Alle verzoekschriften, vorderingen, Segala surat-surat permohonan, tuntutan, All applications, claims, decrees, writs and all
beschikkingen, exploiten en alle andere penetapan. pemberitahuan dan semua surat other documents, drafted in compliance with
75
alpha3 Edition
stukken, opgemaakt ter voldoening aan de lain yang dibuat untuk memenuhi ketentuan- the stipulations of this section, is not be liable
bepalingen van deze afdeeling, zijn vrij van ketentuan dalam bagian ini, bebas dan materai. to stamp duty. All applications, mentioned in
zegel. this section, which are filed by the guardian
council, shall be dealt with free of charge and
Segala permohonan termaksud dalam bagian
Alle verzoeken, in deze afdeeling bedoeld, ini, yang diajukan oleh dewan perwalian, the engrossed document, copies and
welke uitgaan van de voogdijraden, worden harus diperiksa oleh Pengadilan Negeri summaries requested by the council in
kosteloos behandeld en de door die raden in dengan cuma-cuma, dan salinan-salinan yang connection with their assignment shall be *99
het belang van de hun opgedragen taak diminta oleh dewan-dewan itu untuk salinan- made available by the court clerks free of
gevraagde grossen, afschriften en uittreksels salinan yang diperintahkan kepadanya, harus charge.
worden hun door de griffiers vrij van alle diberikan oleh panitera kepada mereka secara
kosten uitgereikt. bebas dan segala biaya.
Van de wederzijdsche verplichtingen Kewajiban-kewajiban Timbal Balik Antara Concerning the mutual obligations between
tusschen de ouders of voorouders en de Kedua Orangtua atau Keluarga Sedarah the parents or grandparents and the children
kinderen en verdere afkomelingen dalam Garis ke Atas dan Anak-anak Beserta and further descendants
Keturunan
Een kind heeft geene regtsvordering tegen zijn Anak tidak berhak menuntut kedudukan yang A child cannot file a lawsuit against his parents
ouders tot het bekomen van eenen gevestigden tetap dan orang tuanya dengan cara for the acquisition of an established status by
stand door huwelijks-uitzet, of op eene andere menyediakan segala sesuatu untuk itu preparing for it prior to his marriage or in any
wijze (Bw. 104, 298, 1096; Civ. 204). sebelum ia kawin, atau dengan cara lain. other manner. (Bw. 104, 298, 1096; Civ.204)
De kinderen zijn verpligt hunne ouders en Setiap anak wajib memberi nafkah orang tua The children are obligated to support their
bloedverwanten in de opgaande linie, wanneer dan keluarga sedarahnya dalam garis ke atas, parents and blood relatives in the ascending
zij behoeftig zijn, te onderhouden (Bw. 311, bila mereka ini dalam keadaan miskin. line, in the event that they become destitute.
323, 329, 1282, 1296, 1429-3o; Rv. 749-3o; Civ. (Bw.311, 323, 329, 1282, 1296, 1429-3; Rv.749-3;
205). Civ.205)
Schoonzoons en schoondochters moeten Menantu laki-laki dan perempuan juga dalam Sons-in-law and daughters-in-law is also and
insgelijks, en in dezelfde gevallen, aan hunne hal-hal yang sama wajib memberi nafkah in the same circumstances provide support to
schoonouders onderhoud verschaffen, doch kepada mertua mereka, tetapi kewajiban ini their parents-in-law, however, this
deze verplichting houdt op: berakhir: requirement is cease upon the following
events: 1. if the mother-in-law has remarried; 2.
1o. wanneer de schoonmoeder tot een tweede 1. bila ibu mertua melangsungkan perkawinan if the spouse, as a result of whom the
huwelijk is overgegaan; kedua. relationship in-law arose and the children
borne out of such marriage have died. (Bw.107,
297, 323; Civ.206)
2o. wanneer diegene der echtgenooten, door 2. bila suami atau isteri yang menimbulkan
wien de zwangerschap bestond, en de hubungan keluarga semenda itu, dan anak-
kinderen, uit deszelfs huwelijks-vereeniging anak dan perkawinan dengan isteri atau
met den anderen echtgenoot, overleden zijn suaminya telah meninggal dunia.
(Bw. 107, 297, 323; Civ. 206).
De verpligtingen, welke uit de bepalingen der Kewajiban-kewajiban yang timbul dan The obligations, which result from the
twee voorgaande artt. voortvloeijen, zijn ketentuan-ketentuan dua pasal yang lalu provisions of the two previous articles shall be
wederkeerig (Bw. 329; Civ. 207). berlaku timbal balik. mutual. (Bw.329; civ.207)
Vervallen: S. 38-622. Dihapus dengan S. 1938-622. Revoked: S.38-622.
Wanneer degene, die tot het geven van Bila orang yang wajib memberi nafkah itu If the individual, who is required to provide
onderhoud verpligt is, bewijst buiten staat te membuktikan bahwa ia tidak mampu support, proves that he is incapable of
zijn het geld, daartoe vereischt, op te brengen, menyediakan uang untuk itu, Pengadilan providing the required amount, the court of
kan de raad van justitie, na onderzoek van Negeri dapat memerintahkan, setelah justice may order, after having investigated the
zaken, bevelen, dat hij dengene, aan wien hij menyelidiki duduknya perkara, agar dia matter, that he is take in the individual
onderhoud verschuldigd is, bij zich in huis zal membawa orang yang wajib dipeliharanya ke needing support and fulfill his needs. (Civ.210)
nemen en aldaar van het noodige voorzien rumahnya dan menyediakan kebutuhannya di
(Civ. 210). sana.
76
www.KUHPer.com
Wanneer de vader of de moeder aanbiedt om Bila bapak atau ibu menawarkan untuk If the father or mother offers to feed and
het kind, aan hetwelk zij onderhoud memberi nafkah dan memelihara dirumahnya support the child needing support at home,
verschuldigd zijn, bij zich in huis te voeden en anak yang wajib diberinya nafkah, maka ia then they shall be discharged from the
te onderhouden, zijn zij daardoor vrijgesteld karena itu terbebas dan keharusan untuk obligation to fulfill the requirement in any
van de gehoudenis om aan die verpligting op memenuhi kewajiban itu dengan cara lain. other manner. (Bw.104v., 326; Civ.211)
eene andere wijze te voldoen (Bw. 104v., 326;
Civ. 211).
Natuurlijke en wettelijk erkende kinderen zijn Anak di luar kawin yang diakui menurut Natural and legally acknowledged children are
onderhoud aan hunne ouders verschuldigd. undang-undang wajib memelihara orang required to support their parents. This
tuanya. obligation is mutual. (Bw.280, 319, 323, 867)
Kewajiban ini berlaku timbal-balik.
Alle overreenkomsten, waarbij zoude worden Perjanjian-perjanjian di mana dilepaskan hak All agreements in which the right to enjoy
afgezien van het regt om onderhoud te untuk menikmati nafkah adalah batal dan support is waived shall be void and invalid.
genieten, zijn nietig en van onwaarde (AB. 23). tidak berlaku. (AB.23)
Krachtens S. 38-622, iwg. 22 Dec. 1938, is de Pursuant to S.38-622 effective as of December

volgende titel ingevoegd: 22, 1938, The *101 following chapter has been
supplemented:
VEERTIENDE TITEL A BAB XIVA Chapter XIVA
Van de bepaling, wijziging en intrekking van PENENTUAN, PERUBAHAN DAN Concerning the stipulation, amendment and
uitkeeringen tot onderhoud PENCABUTAN TUNJANGAN NAFKAH revocation of support payments
Het krachtens dit boek verschuldigde Nafkah yang diwajibkan menurut buku ini, Support which must be provided pursuant to
onderhoud, daaronder begrepen het termasuk yang diwajibkan untuk this book, including the amount necessary for
verschuldigde voor onderhoud en opvoeding pemeliharaan dan pendidikan seorang anak di the support and education of a minor, shall be
van eenen minderjarige, wordt bepaald naar bawah umur, harus ditentukan menurut stipulated to be proportionate to the needs of
evenredigheid der behoeften van den tot perbandingan kebutuhan pihak yang berhak the minor and to the income and wealth of the
onderhoud gerechtigde eenerzijds en het atas pemeliharaan itu, dengan pendapatan dan individual required to pay, in relation to the
inkomen en vermogen van den tot uitkeering kemampuan pihak yang wajib membayar, number and capacity of the other individuals
verplichte, in verband met het getal en de dihubungkan dengan jumlah dan keadaan whose support according to this book has been
hoedanigheid der andere personen, wier orang-orang yang menurut buku ini menjadi assigned to him.
onderhoud volgens dit boek te zijnen laste tanggungannya.
komt, anderzijds.
De beslissing over de uitkeering kan op Penetapan mengenai tunjangan, atas tuntutan The decision in respect of the payment may,
vordering van den tot onderhoud pihak yang dihukum untuk membayar nafkah upon a claim of the individual responsible for
veroordeelde of van dengene aan wien de atau atas tuntutan pihak yang harus diberi supporting the minor or the individual to
betaling moet geschieden door den rechter nafkah, boleh diubah atau dicabut oleh Hakim. whom the payment shall be made, be amended
worden gewijzigd of ingetrokken. or revoked by the judge. The amendment or
Perubahan atau pencabutan itu harus revocation shall be based upon whether the
De wijziging of intrekking moet zijn gegrond didasarkan atas pertimbangan, bahwa actual relationship existing between the needs
op de overweging, dat de feitelijks perbandingan nyata antara kebutuhan orang of the individual entitled to the support and
verhouding, bestaande tusschen de behoeften yang berhak atas nafkah itu di satu pihak dan the income and wealth of the individual
charged with the support, in connection with
van den tot onderhoud gerechtigde eenerzijds pendapatan dan kekayaan orang yang
en het inkomen en vermogen van den tot dihukum untuk membayar sehubungan his assignments, since the time that the
onderhoud veroordeelde in verband met de op dengan beban-beban yang menjadi decision in question was issued, has changed
hem rustende lasten, anderzijde sedert het tanggungannya di lain pihak, sejak saat so significantly, that had the current
oogenblik, waarop bedoelde beslissing is penetapan itu diberikan telah berubah relationship existed at that time, the decision
taken would have been otherwise. In the same
gegeven, zoo aanmerkelijk is veranderd, dat, sedemikian mencolok, sehingga seandainya
hadde deze gewijzigde verhouding bestaan op perbandingan yang berubah ini ada pada saat manner, the judge may amend or revoke a
genoemd oogenblik, de beslissing eene andere tersebut, maka penetapan itu sedianya akan stipulation mutually agreed upon by the
zoude zijn geweest. lain. parties with respect to support which must be
provided pursuant to this book.
Op overeenkomstige wijze kan door den Dengan cara sama, peraturan yang telah
rechter worden gewijzigd of ingetrokken eene dimufakati oleh kedua pihak mengenai nafkah
door partijen getroffen regeling ter zake van yang diwajibkan berdasarkan buku ini, boleh
onderhoud krachtens dit boek verschuldigd. diubah atau dicabut oleh Hakim.
77
alpha3 Edition
VIJFTIENDE TITEL BAB XV Chapter XV
Van minderjarigheid en voogdij KEBELUMDEWASAAN DAN PERWALIAN Concerning minority and guardianship
Van de minderjarigheid Kebelumdewasaan Concerning minority
(Gew. S. 01-194 jo. 05-552) Minderjarigen zijn Yang belum dewasa adalah mereka yang (Amended by S.01-194 see also 05-552) Minors
de zoodanigen die den vollen ouderdom van belum mencapai umur genap dua puluh satu are those who have not reached the full age of
een-en-twintig jaren niet hebben bereikt, en tahun dan tidak kawin sebelumnya. Bila twenty one years and who have not previously
niet vroeger in den echt zijn getreden. (Zie perkawinan dibubarkan sebelum umur mereka entered into matrimony. (See old stipulations
oude bep. in S. 1819-60, 1839-22; de genap dua puluh satu tahun, maka mereka in S.1819-60, 1839-22; the minority age limit has
minderjarigheidsgrens is op 1 Dec. 1905 van 23 tidak kembali berstatus belum dewasa. been changed from 23 years to 21 years on
op 21 jaar gebracht). December 1, 1905) If a marriage is dissolved
Mereka yang belum dewasa dan tidak di prior to the spouses having reached the full
age of twenty one years, they is not regain the
Wanneer het huelijk voor hunnen vollen bawah kekuasaan orang tua, berada di bawah
ouderdom van een-en-twintig jaren is perwalian atas dasar dan dengan cara seperti status of a minor. (Amended by S.17-497; 27-31
ontbonden, keeren zij niet tot den staat van yang diatur dalam Bagian 3, 4, 5 dan 6 dalam see also 390, 421) Minors, who are not under
minderjarigheid terug. bab ini. the authority of their parents, shall be under
guardianship, pursuant to and in the manner
described in the third, fourth, fifth and sixth
(Gew. S. 17-497; 27-31 jis. 390, 421) Penentuan tentang arti istilah "belum dewasa" section of this title. (Bw.21, 29, 35, 61-1 and 2,
Minderjarigen die niet staan onder de yang dipergunakan dalam beberapa peraturan 298v., 306, 333, 365, 379-1, 419v., 424, 427v.,
ouderlijke magt, staan onder voogdij, op den undang-undang terhadap penduduk 462, 897, 904v., 1006, 1046, 1073, 1446, 1448,
voet en de wijze als bij de derde, vierde, vijfde Indonesia. Untuk menghilangkan keraguan- 1677, 1798, 1912, 1973, 1987; BS.13, 61-1 and 2;
en zesde afdeeling van dezen titel is raguan yang disebabkan oleh adanya Sv.149; IR. 145, 278; RBg.172, 580; Civ.388, 476).
voorgeschreven (Bw. 21, 29, 35, 61-1o’en 2o, Ordonansi tanggal 21 Desember 1971 dalam
298v., 306, 333, 365, 379-1o, 419v., 424, 427v., S.1917-738, maka Ordonansi ini dicabut
462, 897, 904v., 1006, 1046, 1073, 1446, 1448, kembali, dan ditentukan sebagai berikut: Stipulation of the interpretation of the term
1677, 1798, 1912, 1973, 1987; BS. 13, 61-4o’en 2o; "minor" as used in the legal regulations with
Sv. 149; IR. 145, 278; RBg. 172, 580; Civ. 388, regard to the indigenous population
1. Bila peraturan-peraturan menggunakan
476). istilah "belum dewasa", maka sejauh mengenai
(Ordinance of January 31, 1931) S.31-54)
penduduk Indonesia, dengan istilah ini
Vaststelling v. d. beteekenis van den in dimaksudkan semua orang yang belum genap
wettelijke voorschriften gebezigden term ‘m i n 21 tahun dan yang sebelumnya tidak pernah In order to eliminate the uncertainty caused by
d e r j a r i g’ t.a.v.d. i n h e e m s c h e b e v o l k kawin. the ordinance of December 21, 1917 in A.17-
i n g. 738, this has been revoked and stipulated as
follows:
2. Bila perkawinan itu dibubarkan sebelum
(Ord. v. 31 Jan. 1931) S. 31-54. mereka berumur 21 tahun, maka mereka tidak
kembali berstatus belum dewasa. (1) Where the term "minor" is referred to in
Ter wegneming van de onzekerheid, waartoe legal regulations, this term shall be interpreted
de ord. v. 21 Dec. 1917 in S. 17-738 aanleiding 3. Dalam pengertian perkawinan tidak as follows, to the extent that it concerns the
indigenous population: any individual who
gaf, is deze ingetrokken en bepaald als volgt: termasuk perkawinan anak-anak.
has not reached the age of twenty one years
and who has not previously entered into
(1) Wanneer wettelijke voorschriften den term matrimony,
‘minderjarig’ bezigen, worden voorzoover de
inheemsche bevolking betreft, met dien term
(2) In the event that the marriage is dissolved
bedoeld:
prior to the individuals reaching the age of
twenty two years, they is not regain the status
alle personen die den vollen leeftijd van 21 jaar of a minor.
nog niet hebben bereikt en die niet vroeger in
het huwelijk zijn getreden.
(3) Reference to marriage in this ordinance is
not be interpreted as reference to a marriage
(2) Wanneer het huwelijk voor den aanvang between children. (Cf. for the previously
van hun twee en twintigste levensjaar is applicable stipulations: S.1819-60; 1839-
ontbonden, vallen zij niet opnieuw onder den 22;1917-738, and Tijdschr.66-317, 67-263, 68-69)
term minderjarige.
(3) Onder huwelijk wordt in deze ord. niet

begrepen het kinderhuwelijk. (Cf. voor de
vroeger geldende bepalingen: S. 1819-60; 1839-
22; 1917-738, en Tijdschr. 66-317, 67-263, 68-69).
Van de voogdij in het algemeen Perwalian Pada Umumnya Concerning guardianship in general
78
www.KUHPer.com
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) In iedere voogdij is Dalam setiap perwalian, hanya ada seorang (Amended by S.27-31 see also 390, 421) With
slechts een voogd, behoudens de bepalingen wali, kecuali yang ditentukan dalam Pasal 351 regard to each guardianship, there shall be
van de artt. 351 en 361 (Ov. 66v.; Bw. 355, 365, dan 361. only one guardian, pursuant to the stipulations
452). of articles 351 and 361. (Ov.66v.; Bw.355, 365,
Perwalian untuk anak-anak dari bapak dan ibu 452) The guardianship of children who have
De voogdij van kinderen van dezelfde ouders yang sama, harus dipandang sebagai suatu the same parents shall be considered as one
wordt gerekend voor een enkele voogdij, voor perwalian, sejauh anak-anak itu mempunyai guardianship, provided those children have
zoover die kinderen een zelfden voogd hebben seorang wali yang sama. the same guardian. (Bw. 319a, 380, 382c.)
(Bw. 319a, 380, 383c).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogdij begint: Perwalian mulai berlaku: (Supplemented S.27-31 see also 390, 421) The
guardianship is take effect as follows:
1o. indien een voogd benoemd is door den 1. bila oleh Hakim diangkat seorang wali yang
regter, van het oogenblik zijner benoeming, hadir, pada saat pengangkatan itu dilakukan, 1. if a guardian is appointed by a judge, from
indien deze in zijne tegenwoordigheid heeft atau apabila pengangkatan itu dihadirinya, the date of his appointment if this took place in
plaats gehad, op anders op den dag, waarop pada waktu pengangkatan diberitahukan his presence, otherwise on the date that the
de benoeming aan hem is beteekend (Bw. kepadanya; appointment was notified to him; (Bw.359v.)
359v);
2. bila seorang wali diangkat oleh salah satu 2. if a guardian is appointed by one of the
2o. indien een voogd benoemd is door een der dari orang tua, pada saat pengangkatan itu, parents, at the time that the appointment
ouders, van het oogenblik dat de benoeming karena meninggalnya pihak yang mengangkat, becomes valid, upon the death, and upon the
door het overlijden van kracht is geworden en memperoleh kekuatan untuk berlaku dan declaration by the appointee that he accepts
de benoemde verklaard heeft dat hij de pihak yang diangkat menyatakan the appointment; (Bw.332a, 355v.)
benoeming op zich neemt (Bw. 332a, 355v); kesanggupannya untuk menerima
pengangkatan itu; 3. if a married woman has been appointed as
3o. indien eene gehuwde vrouw tot voogdes is guardian, either by the judge or by one of the
benoemd, hetzij door den regter hetzij door 3. bila seorang perempuan bersuami diangkat parents, from the time that she, pursuant to her
een der ouders, van het oogenblik dat zij met menjadi wali oleh Hakim atau oleh salah husband's authorization or the judge's,
bijstand of magtiging van haren man of met seorang dan kedua orang tua, pada saat ia, declares her acceptance of the guardianship;
magtiging van den regter verklaard heeft de dengan bantuan atau kuasa dari suaminya, (Bw.332a, 332b.)
voogdij op zich te nemen (Bw. 332a, 332b); atau atas kuasa Hakim, menyatakan sanggup
menerima pengangkatan itu; 4. if a charitable association, foundation or
4o. indien eene vereeniging, stichting of institution otherwise than voluntarily or upon
instelling van weldadigheid anders dan op 4. bila suatu perkumpulan, yayasan atau its own request has been appointed guardian,
eigen verzoek of bereidverklaring tot voogd is lembaga sosial, bukan atas permintaan sendiri from the time that it declares its acceptance of
benoemd, van het oogenblik dat zij verklaard atau pernyataan bersedia, diangkat menjadi the guardianship; (Bw.332a, 365v.)
heeft de voogdij op zich te nemen (Bw. 332a, wali, pada saat menyatakan sanggup
365v); menerima pengangkatan itu; 5. in the case mentioned in article 358, at the
time of legalization;
5o. in het geval bedoeld in art. 358, van het 5. dalam hal termaksud dalam Pasal 358, pada
oogenblik der bekrachtiging; saat Pengesahan; 6. if a guardian acts by right, from the time that
the event which resulted in the guardianship
6o. indien een voogd van regtswege optreedt, 6. bila seorang menjadi wali demi hukum, occurred. (Bw.345, 348, 351, 353, 375) In all
van het oogenblik waarop het feit, waaruit pada saat terjadinya peristiwa yang events in which a notification regarding the
deze voogdij voortvloeit, heeft plaats gehad mengakibatkan perwalian itu. appointment of guardian is described in this or
(Bw. 345, 3483, 351, 353, 375). other articles, the Orphans' Chamber is
Dalam segala hal, bila pemberitahuan tentang required to immediately effect such
In alle gevallen, waarin eene beteekening der pengangkatan wali ditentukan dalam pasal ini notification. *108 (Bb.1816)
benoeming tot voogd in dit of in andere artt. is atau pasal-pasal yang lain, balai harta
voorgeschreven, is de weeskamer verpligt die peninggalan wajib melaksanakan
beteekening onverwijld te doen plaats hebben pemberitahuan ini secepat-cepatnya.
(Bb. 1816).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien over Bila bagi anak-anak belum dewasa yang ada di (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) In
minderjarigen, die onder voogdij staan, een bawah perwalian, diangkat seorang wali lain the event that another guardian is appointed or
andere voogd benoemd is van regtswege atau karena hukum orang lain menjadi wali, acts by right in relation to minors who are
optreedt, eindigt de bediening van den eersten maka perwalian yang pertama berakhir pada under guardianship, the service of the first
voogd op het oogenblik dat die van den saat perwalian lain mulai berlaku, kecuali jika guardian shall be terminated at the time that
anderen begint, tenzij door den regter een hakim menentukan saat lain. the service of the other guardian commences,
ander tijdstip mogt zijn bepaald. unless the judge has determined a different
Perwalian berakhir: time. The guardianship shall be terminated as
De voogdij eindigt: (Bw. 375). follows: (Bw.375)
1. bila anak belum dewasa, setelah berada di

1o. indien minderjarigen, na onder voogdij te bawah perwalian, kembali kekuasaan orang 1. if minors, who have been under
hebben gestaan, weder onder de ouderlijke tua, karena bapak atau ibunya mendapat guardianship, are subsequently under parental
magt terugkeeren, omdat de vader of de kekuasaan kembali, pada saat penetapan authority again, due to the fact that the father
moeder in die magt wordt hersteld, zoodra de sehubungan dengan itu diberitahukan kepada or the mother have been reinstated in such
79
alpha3 Edition
daartoe strekkende beschikking aan den voogd walinya; position of authority, upon notification of the
zal zijn beteekend (Bw. 382d); decree in respect thereof to the guardian;
2. bila anak belum dewasa, setelah berada di (Bw.382d)
2o. (Ing. S. 28-546) indien minderjarigen, na bawah perwalian, kembali di bawah
onder voogdij te hebben gestaan, weder onder kekuasaan orang tua berdasarkan Pasal-pasal 2. (Supplemented by S.28-546) if minors, who
de ouderlijke magt terugkeeren krachtens de 206b atau 323a, pada saat berlangsungnya have been under guardianship, are
artt. 206b of 232a, op het oogenblik van de perkawinan; subsequently under parental authority again
huwelijksvoltrekking; pursuant to articles 206b or 232a, at the time of
the execution of the marriage;
3. bila anak belum dewasa yang lahir di luar
3o. indien minderjarige natuurlijke wettiglijk perkawinan diakui menurut undang-undang,
erkende kinderen worden gewettigd, op het pada saat berlangsungnya perkawinan yang 3. if minor children legally acknowledged by
oogenblik van het voltrekken des huwelijks, mengakibatkan sahnya si anak, atau pada saat their natural parents are legitimized, at the
waardoor de wettiging ontstaat, of van het pemberian surat pengesahan yang diatur time of execution of the marriage, which
verleenen der brieven van wettiging in het dalam Pasal 274; 4i.bila dalam hal yang diatur results in the legitimization, or from the
geval voorzien bij art. 274 (Bw. 272v); dalam Pasal 453 orang yang berada di bawah issuance of the legalization letters in the
pengampuan memperoleh kembali kekuasaan circumstances described in article 247;
4o. indien in het geval, voorzien in artt. 453, orang tuanya, pada saat pengampuan itu (Bw.272v.)
hij, die onder curateele heft gestaan, weder de berakhir.
uitoefening van de ouderlijke magt verkrijgt, 4. in the event, that an individual who has been
op het oogenblik dat de curateele is under conservatorship, is subsequently under
opgeheven. parental authority again, at the time of
withdrawal of the conservatorship .
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Behoudens het Kecuali apa yang ditentukan dalam pasal (Amended by S.27-31 see also 390, 421) With
bepaalde in het volgend art. is een ieder, die berikut, barangsiapa sehubungan dengan the exception of the stipulation in the
niet, naar aanleiding van de achtste en van de Bagian 8 dan 9 dalam bab ini tidak following article, any individual who is not,
negende afdeeling van dezen titel, van de dikecualikan atau dibebaskan dari perwalian, pursuant to the eighth and ninth section of this
voogdij is uitgesloten of verschoond, verpligt wajib menerima perwalian tersebut. Bila orang title, excluded or excused from guardianship,
dezelve op zich te nemen. yang diangkat menjadi wali menolak atau lalai is required to accept such assignment. If the
menjalankan perwalian itu, balai harta appointed guardian refuses or fails to exercise
Wanneer de benoemde voogd weigerachtig of peninggalan sebagai pengganti dan atas the guardianship, the orphans' chamber is
in gebreke is de voogdij uit te oefenen, zal door tanggung jawab wali, harus melakukan temporarily manage the children and their
de weeskamer in de plaats en ten koste van tindakan-tindakan sementara guna mengurus assets on behalf of and at the expense of the
den voogd voorloopig in het beheer van den pribadi dan harta benda anak belum dewasa guardian as stipulated in in the instructions for
dengan cara seperti yang diatur dalam the orphans' chamber. In this regard, the
persoon en de goederen des minderjarigen
worden voorzien in voege als bij de instructie instruksi untuk balai harta peninggalan. guardian shall be responsible for the acts of the
voor de weeskamers is voorgeschreven. Dalam hal itu wali bertanggung jawab atas Orphans' Chamber, without prejudice to any
tindakan-tindakan balai harta peninggalan, claim he may have against them. (Bw.360, 370,
tanpa mengurangi tuntutan terhadapnya. 378v., 388, 452, 1365)
In dat geval, is de voogd verantwoordelijk
voor de verrigtingen va de weeskamer,
behoudens zijn verhaal jegens deze (Bw. 360,
370, 378v., 388, 452, 1365).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Noch de door een Baik orang yang diangkat menjadi wali oleh (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
der ouders benoemde voogd, noch de tot salah seorang dari kedua orang tua, maupun Neither the guardian appointed by one of the
voogdes benoemde gehuwde vrouw is wanita bersuami yang diangkat oleh salah parents nor the married woman appointed as
verplicht de voogdij op zich te nemen. Hunne seorang dari kedua orang tua, maupun wanita guardian is obliged to accept the guardianship.
benoeming heeft geen gevolg, tenzij zij bersuami yang diangkat menjadi wali, tidaklah Their appointment is have no effect, unless
verklaren de voogdij op zich te nemen. Deze wajib menerimanya. Pengangkatan itu tidak they declare their acceptance of the
verklaring moet worden afgelegd ter griffte mengakibatkan suatu apa pun bila mereka guardianship. This declaration shall be
van den raad van justitie der woonplaats van tidak menyatakan sanggup menerima. submitted to the office of the court clerk of the
den minderjarige, binnen zestig dagen nadat Pernyataan ini harus dilakukan di court of justice located at the residence of the
de benoeming aan hen zal zijn beteekend. kepaniteraan Pengadilan Negeri tempat minor, within sixty days after the notification
tinggal anak yang belum dewasa dalam waktu of the appointment to them. If the appointee
Wanneer de benoemd woonachtig is op een enam puluh hari, setelah pengangkatan itu resides at a distance of more than fifteen poles
afstand van meer dan vijftien palen van de diberitahukan kepada mereka. from the office of the court clerk, then the
griffie, kan de verklaring ook schriftelijk op declaration may also be filed in writing on
ongezegeld papier worden ingediend. Bila yang diangkat bertempat tinggal sejauh paper which has not been stamped. The
lebih dan lima belas pal dari kepaniteraan notification is, if it concerns a married woman,
be *109 forwarded to her as well as to her
De beteekening moet, indien zij een gehuwde Pengadilan Negeri itu, pernyataan tersebut
boleh diajukan secara tertulis di atas kertas husband. Notification is not be required, if the
vrouw betreft, zoowel aan haar als aan haren declaration submitted or filed at the office of
man geschieden. tanpa materai.
the court clerk of the court of justice indicates a
refusal of the appointment. The previous
Pemberitahuan ini bila menyangkut wanita stipulations shall be applicable to charitable
Beteekening wordt niet vereischt, indien ter
griffie van den raad van justitie de verklaring bersuami, harus dilakukan baik kepadanya associations, foundations and institutions as
is afgelegd of ingediend dat de benoeming maupun kepada suaminya. Pemberitahuan mentioned in article 365, unless they have
tidak diwajibkan bila di kepaniteraan requested or volunteered to act as guardian.
Pengadilan Negeri telah dilakukan atau (Bw.387, 355v., 377-9, 381b; Rv.3)
80
www.KUHPer.com
wordt geweigerd. diajukan pernyataan, bahwa pengangkatan itu

ditolak. Ketentuan-ketentuan tersebut di atas
De voorafgaande bepalingen zijn op berlaku terhadap perkumpulan, yayasan dan
lembaga sosial tersebut dalam Pasal 365,
vereenigingen, stichtingen en instellingen van
weldadigheid, bedoeld in art. 365 toepasselijk, kecuali jika perwalian itu diperintahkan atas
tenzij haar de voogdij op eigen verzoek of permintaan atau kesanggupan mereka sendiri.
bereidverklaring is opgedragen (Bw. 387,
355v., 377-9o, 381b; Rv. 32).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) De gehuwde vrouw Wanita bersuami tidak boleh menjadi wali (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) A
kan de voogdij niet op zich nemen zonder den tanpa bantuan atau izin tertulis dari suami. married woman cannot accept guardianship
bijstand van haren man of zijne schriftelijke Bila suami telah memberikan bantuan atau izin without her husband's assistance or his written
toestemming. atau bila ia kawin dengan wanita tersebut consent. In the event that the husband offers
setelah perwalian dimulai, seperti halnya bila his assistance or his consent, or if he was
Indien de echtgenoot zijn bijstand heeft wanita tersebut menurut Pasal 112 atau Pasal married to the woman after she assumed the
verleend of zijne toestemming heeft gegeven, 114 telah menerima perwalian itu berdasarkan role of guardian, also if the woman has
of indien hij met de vrouw in het huwelijk is kuasa Hakim, maka wali wanita bersuami itu, assumed guardianship pursuant to article 112
getreden nadat haar voogdij was aangevangen, seperti tidak bersuami, berhak melakukan or article 114 upon authorization of the judge,
segala tindakan perdata berkenaan dengan then the married guardian as well as the
gelijk mede indien de vrouw ingevolge art. 112
of art. 114 met magtiging des regters de perwalian itu dan bertanggung jawab atas unmarried guardian, without any further
voogdij heeft op zich genomen, is de gehuwde tindakan-tindakan itu, tanpa pemberian kuasa authorization or assistance, shall be authorized
voogdes evenals de ongehuwde, zonder atau bantuan apa pun juga. Perintah untuk to carry out all acts with regard to the
nadere magtiging of bijstand, tot alle melimpahkan perwalian kepada suatu guardianship and is thereafter be responsible
handelingen de voogdij betreffende bevoegd perkumpulan, yayasan atau lembaga sosial therefor. The assignment of a guardianship to a
memberikan kekuatan hukum kepada charitable association, foundation or institution
en deswege aansprakelijk.
perjanjian-perjanjian yang dilakukan is in effect legally validate the agreements
perempuan bersuami itu selaku pengurus concluded by the married woman as manager
De opdragt van de voogdij aan eene perwalian tersebut tanpa adanya bantuan atau of such guardianship without requiring the
vereeniging, stichting of instelling van pemberian kuasa suaminya. assistance or consent of her husband. (Bw.105,
weldadigheid geeft aan de verbintenissen der 109, 113, 365)
gehuwde vrouw als bestuurderes uit die
voogdij regtskracht zonder dat bijstand of
magtiging van haren echtgenoot vereischt
wordt (Bw. 105, 109, 113, 3654).
(Gew. S. 25-497; 27-31 jis. 390, 421, 456) Bila sehubungan dengan ketentuan-ketentuan (Amended by S.25-497; 27-31 see also 390, 421,
Wanneer naar aanleiding der bepalingen van kitab undang-undang ini ikut sertanya 456) If, in accordance with the provisions of
dit wetboek, de tusschenkomst van keluarga sedarah atau semenda dan anak this Civil Code, the intervention of blood
bloedverwanten of aangehuwden van den belum dewasa diharuskan, maka sedapat- relatives or relatives by marriage of the minor
minderjarige vereischt wordt, zullen deze zoo dapatnya harus selalu dipanggil sejumlah is required, these individuals shall be
mogelijk steeds ten getale van vier worden empat orang dipilih dari keluarga terdekat dan summoned, if possible in groups of four, and is
opgeroepen en uit de naaste en zooveel sedapat-dapatnya dari garis kedua pihak, selected from the closest relatives and if
doenlijk in de beide linien worden gekozen, dengan catatan bahwa yang dipanggil Hakim possible from both lines, on condition that only
met dien verstande, dat slechts die adalah mereka yang bertempat tinggal atau the blood relatives and relatives by marriage
bloedverwanten en aangehuwden door den berkediaman di daerah hukum Pengadilan who reside or are domiciled in the area (the
regter zullen geroepen worden, welke wonen Negeri yang bersangkutan; sedangkan bila area of the assistant resident) where the judge
of verblijf houden in de afdeeling (het ressort dipandang perlu mendengar anggota sedarah has its seat is summoned by the judge,; if the
v.d. ass-res), waar de regter zijnen zetel heeft; atau semenda yang bertempat tinggal atau judge deems it necessary to consult blood
zullende de buiten die afdeeling (dat ressort) berkediaman di luar daerah hukum tersebut relatives and relatives by marriage who reside
woonachtige of verblijfhoudende maka pemanggilan dan pemeriksaan mereka or are domiciled outside the area, they is
bloedverwanten en aangehuwden, wanneer de boleh dilimpahkan kepada Pengadilan Negeri summoned for that purpose by a residential
regter het dienstig acht hun gevoelen te yang dalam daerah hukumnya orang-orang itu judge appointed thereto as well as the
raadplegen, tot dat einde worden opgeroepen bertempat tinggal atau berkediaman atau appointed head of the local government (the
door den daartoe te delegeeren kepada kepala daerah setempat, yang akan assistant resident) which official is then submit
residentierechter dan wel het daartoe te mengirimkan berita acara yang dibuatnya the minutes drafted thereof to the judge. The
delegeeren hoofd van plaatselijk bestuur (den kepada Pengadilan Negeri tersebut pertama. blood relatives or relatives by marriage who
ass.-res) (a) welke ambtenaar het deswege op are summoned is of majority age and is reside
te maken proces-verbaal aan den regter zal Keluarga sedarah atau semenda yang harus or be domiciled in Indonesia. All summons,
doen toekomen. dipanggil adalah mereka yang telah dewasa referred to in this article, is take place by
dan bertempat tinggal atau berkediaman di registered letter. (Bw.334, 338a, 358, 360, 393,
Geene bloedverwanten of aangehuwden zullen Indonesia. Semua panggilan termaksud dalam 396, 400-403, 408, 422, 427, 438, 445, 452;
worden opgeroepen dan die meerderjarig zijn pasal ini dilakukan dengan surat tercatat. Civ.407, 409; Wsk.54; Bb.379; Sw.524)
en in Indonesie wonen of verblijf houden.
Alle oproepingen, in dit art. bedoeld,

geschieden bij aangeteekenden brief (Bw. 334,
338a, 358, 360, 393, 396, 400-403, 408, 422, 427,
438, 445, 452; Civ. 407, 409; Esk. 54; Bb. 379; Sw.
524).
81
alpha3 Edition
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Telken reize Setiap kali diperlukan kehadiran para keluarga (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Each
wanneer de tegenwoordigheid van verwanten sedarah atau semenda dari anak belum time the presence of relatives or relatives by
of aangehuwden van den minderjarige dewasa, mereka dapat diwakili oleh seorang marriage of the minor is required, they may be
gevorderd wordt, zullen zij zich door eenen kuasa khusus. Surat kuasa bebas dari bea represented by specific proxy. The written
bijzonderen gevolmachtigde kunnen laten materai. Yang diberi kuasa boleh bertindak power of attorney is free of stamp duty. The
vertegenwoordigen. De schriftelijke volmacht atas nama satu orang saja. proxy is only represent one person. (Bw.382g,
is vrij van zegel. 1793v.; Sw.524; Bb.379)
De gevolmachtigde zal slechts in den naam

van een persoon kunnen optreden. (Bw. 382g,
1793v.; Sw. 524; Bb. 379).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Alle voogden, met Dalam waktu satu bulan setelah perwalian (Amended by S.27-31 see also 390, 421) All
uitzondering van de in art. 365 vermelde mulai berjalan atau bila sepanjang perwalian guardians, with the exception of the charitable
vereenigingen, stichtingen en instellingen van harta anak belum dewasa sangat bertambah, associations, foundations and institutions
weldadigheid, zijn verplicht om, binnen een dalam waktu satu bulan setelah mendapat mentioned in article 365, are required within
maand na het begin der voogdij, en, wanneer teguran dari Balai Harta Peninggalan, setiap one month following the commencement of the
gedurende de voogdij de gegoedheid van den kali, kecuali perkumpulan, yayasan dan guardianship, and if during the guardianship
minderjarige merkelijk toeneemt, binnen een lembaga sosial tersebut dalam Pasal 365, atas the assets of the minor significantly increase,
maand na daartoe door de weeskamer te zijn kerelaan balai harta peninggalan tersebut dan within one month after being reminded thereof
aangemaand, ten genoege van dat collegie, tot guna menjamin pengurusan mereka, wajib by the Orphans' Chamber, to guarantee their
zekerheid van hun beheer, borgtogt te steleen, menaruh suatu ikatan jaminan, memberikan management, provide security, mortgage or
of hypotheek of pand te geven, dan wel de hipotek atau gadai atau menambah jaminan pledge collateral, as well as increase the value
reeds gestelde zekerheid te vermeerderen. yang telah ada. of the security already provided to the
satisfaction of that board. The mortgage is
registered upon demand of the Orphans'
De hypotheek wordt op vordering van de Hipotek itu harus didaftarkan atas permintaan
weeskamer ingeschreven. Balai Harta Peninggalan. Dalam hal perbedaan Chamber. In the event of a dispute arising
pendapat tentang cukup tidaknya jaminan between the guardian and the Orphans'
yang ditaruh antara wali dan Balai Harta Chamber regarding the sufficiency of the
In geval van verschil ontstaan tusschen den security provided, the court of justice is decide
voogd en de weeskamer, over het voldoende Peninggalan, Pengadilan Negeri
memutuskannya atas permintaan pihak yang upon request of the party most prepared. The
van de gestelde zekerheid, beslist de raad van Orphans' Chamber is authorized to release the
justitie op verzoek van de meest gereede partij. lebih dulu siap memintanya. Bila harta anak
belum dewasa dianggap kurang, Balai Harta guardian from his duties referred to in the first
Peninggalan berwenang untuk membebaskan paragraph of this article, due to insufficient
De weeskamer is bevoegd, den voogd uit si wali dari kewajiban tersebut dalam alinea property of the minors, but is remain entitled
hoofde der geringheid van het vermogen des pertama pasal ini, tetapi sewaktu-waktu boleh at any time demand to the provision of
minderjarigen, van de verplichtingen, in het menuntut penaruhan jaminan menurut alinea security pursuant to the stipulations in the first
eerste lid van dit art. vermeld, te ontheffen, and third paragraphs. (Ov.19, 35, 68;
pertama dan ketiga.
doch kan alsdan te allen tijde het stellen van Bw.336v.,342v.,365, 371, 452, 1149-7, 1168, 1179,
zekerheid alsnog vorderen op den voet als in 1215, 1830; Civ.2121, 2135v.; Wsk.51v.; Bb.379,
het eerste en het derde lid bepaald (Ov. 19, 35, 3259, 3771)
68; Bw. 336v., 342v., 365, 371, 452, 1149-7o,
1168, 1179, 1215, 1830; Civ. 2121, 2135v.; Wsk.
51v.; Bb. 379. 3259, 3771).
Indien de voogd in gebreke blijft om, binnen Bila wali Ialai dalam waktu yang ditentukan If the guardian fails, within the term stipulated
den termijn, bij het eerste lid van het dalam alinea pertama pasal yang lalu untuk in the first paragraph of the previous article, to
voorgaande art. bepaald, de eene of de andere menaruh salah satu jaminan tersebut di provide one or the other stipulated security,
daarbij vermelde zekerheid te stellen, wordt dalamnya, Balai Harta Peninggalan harus the Orphans' Chamber is register the mortgage
door de weeskamer tegen denzelven eene melakukan pendaftaran hipotek atas beban at the guardian's expense. (Bw.337) If the
hypothecaire inschrijving genomen (Bw. 337). wali tersebut. Bila si wali berkeberatan karena guardian objects to this registration on
pendaftaran yang baru itu diambil untuk grounds that it was registered for an excessive
Wanneer de voogd zich door die nieuwe jumlah uang yang terlampau besar atau atas amount, or it charged more assets than
inschrijving bezwaard acht, als zijnde barang-barang yang lebih banyak daripada required for the security of the minor, then the
genomen voor een te hoog bedrag, of op seperlunya guna menjamin anak belum decision in relation to this is made by the court
meerder goederen, dan tot zekerheid van den dewasa, maka persoalan ini harus diputus oleh of justice. (Ov.36; Bw.341, 344, 452; Wsk.52v.)
Pengadilan Negeri.
minderjarige vereischt wordt, beslist de raad
van justitie (Ov. 36; Bw. 341, 344, 452; Wsk.
52v).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Zoo wel de voogd, Baik wali yang telah menanggung pendaftaran (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
te wiens laste dusdanige inschrijving is semacam itu maupun wali yang dengan guardian, at whose expense the registration is
genomen, als die, welke vrijwillig zekerheid sukarela telah menaruh jaminan, setiap waktu carried out, and the individual, who has
heeft gesteld, is te allen tijde bevoegd om het untuk mengakhiri akibatnya dengan provided the security voluntarily, is
gevolg daarvan te doen ophouden, door het meletakkan jaminan lain atas kerelaan Balai authorized at any time to terminate the effect
stellen van andere zekerheid, ten genoege der Harta Peninggalan atau dalam hal adanya thereof, by providing another security, at the
82
www.KUHPer.com
weeskamer, of, in geval van verschil met deze perbedaan pendapat dengan balai harta expense of the Orphans' Chamber, or in the
over het voldoende der aangebodene peninggalan tentang cukup tidaknya jaminan event of a dispute with the latter mentioned
zekerheid, op beslissing van den raad van yang ditawarkan, dengan keputusan regarding the sufficiency of the security
justitie, overeenkomstig het bepaalde bij art. Pengadilan Negeri menurut ketentuan Pasal offered, based upon the decision of the court of
335. 335. justice, in accordance with the stipulations in
article 335. If the matter is regulated without
Indien de zaak geregeld wordt buiten Bila soalnya diselesaikan di luar Pengadilan, the intervention of the judge, the removal of
tusschenkomst van den regter, geschiedt de maka penghapusan hipotek berlangsung the mortgage is occur upon demand of the
doorhaling der hypotheek op vordering der berdasarkan tuntutan Balai Harta Peninggalan; Orphans' Chamber; if the matter is regulated
with the intervention of the judge, the removal
weeskamer; in het tegenovergesteld geval dalam hal kebalikannya penghapusan itu
wordt zij door den regter bevolen, en op dilakukan berdasarkan perintah Hakim yang is ordered by the judge, and upon presentation
vertoon van het regterlijk bevel ambtshalve dilangsungkan oleh penyimpan hipotek of the court order, is implemented by the
bewerkstelligd door den bewaarder der karena jabatannya dengan penunjukkan registrar of mortgages in the course of his
hypotheken. perintah Hakim. Wali itu boleh minta duty. (Supplemented by S.72-42) The guardian
pengurangan jaminan yang telah ditaruhnya, is permitted to request that the security
provided by him be reduced, if, through no
(Toegew. S. 72-42) De voogd zal vermindering bila sepanjang pengurusan harta kekayaan
anak belum dewasa sangat mengalami fault of his, during his management, there has
van de door hem gestelde zekerheid mogen been a significant reduction in the assets of the
vragen, indien buiten zijne schuld, gedurende kemerosotan di luar kesalahannya. Bila ada
perbedaan pendapat tentang hal itu antara minor. In the event of dispute over this
zijn beheer, de gegoedheid van den between the *111 guardian and the Orphans'
minderjarige eene aanmerkelijke vermindering wali dan Balai Harta Peninggalan, Pengadilan
Negeri memutuskannya atas permintaan pihak Chamber, the court of justice is also decide
heeft ondergaan. In geval van verschil upon the request of the party who first filed
hieromtrent tusschen den voogd en de yang lebih dulu memintanya.
such request. (Bw.344, 452; Wsk.52)
weeskamer beslist mede de raad van justitie op
verzoek der meest gereede partij (Bw. 344, 452;
Wsk. 52).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de voogd Bila dalam tenggang waktu yang ditentukan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If,
in gebreke blijft, binnen den daartoe gezetten untuk itu, wali lalai menaruh ikatan jaminan within the stipulated period of time, the
termijn, borgtogt te stellen of pand te geven, en atau gadai dan tidak memiliki harta benda tak guardian fails to provide the security or
geene voldoende vaste eigendommen bezit, bergerak yang cukup, maka atas tuntutan Balai collateral, and does not own sufficient fixed
wordt hem het beheer der goederen van den Harta Peninggalan pengurusan harta kekayaan assets, the court of justice is remove him from
minderjarige door den raad van justitie anak belum dewasa harus dicabut oleh the management of the minor's assets, upon
ontnomen, op vordering der weeskamer, aan Pengadilan Negeri dan diberikan kepada Balai demand of the Orphans' Chamber to which in
welke, in dit geval het beheer zal worden Harta Peninggalan sampai wali memberikan these circumstances the management is
opgedragen, totdat door den voogd de jaminan secukupnya; yaitu bila atas assigned until such time as the guardian is
noodige zekerheid zal zijn gegeven, als permintaan wali, Pengadilan Negeri setelah provide the required security, and if upon his
wanneer hij op zijn verzoek, en na verhoor der mendengar Balai Harta Peninggalan, request and after having heard the Orphans'
weeskamer, door den raad van justitie in het menyerahkan tugas tersebut kembali kepada Chamber, he is reinstated in the position of
beheer zal worden hersteld (Ov. 17, 19; Bw. wali. management by the court of justice. (Ov.17, 19;
341, 344, 452; Wsk. 52; T. XIII-341). Bw.341, 344, 452; Wsk.52; T.XIII-341)
Wali yang telah dicabut pengurusannya, tetap (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) A
guardian, who has been removed from
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd, aan ditugaskan memelihara anak-anak yang belum
wien het beheer is notnomen, zal alleen belast dewasa dengan dasar dan cara yang jika perlu management, is only remain responsible for
blijven met de zorg over den persoon des akan ditentukan oleh Pengadilan Negeri. atas the personal care of the minors based upon
minderjarigen op zoo noodig door den raad usul Balai Harta Peninggalan. and in the manner as required by the court of
van justitie op het voorstel der weeskamer te justice upon the recommendation of the
bepalen voet en wijze. Orphans' Chamber. (Supplemented by S.27-31
Akan tetapi bila pengurusan harta tak see also 390, 421) However, if the management
bergerak dan anak belum dewasa memerlukan of the fixed assets of the minor requires
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) Echter kan, pengawasan terus menerus, Pengadilan Negeri continuous supervision, the court of justice
wanneer het beheer der onroerende goederen setelah mendengar Balai Harta Peninggalan, may stipulate, after consulting the Orphans'
van den minderjarige een doorgaand toezigt dapat menentukan bahwa tugas pengurusan Chamber, that such management is also
vereischt, door den raad van justitie na itu tetap berada si wali asal saja wali itu remain the responsibility of the guardian,
raadpleging der weeskamer bepaald worden, menyerahkan kepada Balai Harta Peninggalan provided that he submits to the Orphans'
dat ook dit beheer aan den voogd zal semua uang tunai, barang-barang berharga Chamber all funds, precious items and
verblijven, mits deze ter weeskamer, dan surat-surat berharga milik anak yang negotiable instruments, belonging to the
overbrenge alle gelden, kostbaarheden en belum dewasa; dalam hal yang demikian Balai minor; and in this regard the Orphans'
geldswaarde hebbende papieren, den Harta Peninggalan akan memberikan uang Chamber is provide the guardian with the
minderjarige toebehoorende; zullende in dat secukupnya kepada wali untuk pemeliharaan sums necessary to support and educate the
geval door de weeskamer aan den voogd de dan pendidikan anak belum dewasa dan untuk minor and to provide for the daily
noodige gelden worden uitgekeerd, om zoowel keperluan sehari-hari pengurusan barang- management of the fixed assets, with the
in het onderhoud en de opvoeding van den barang tak bergerak, dengan kewajiban pula provision that the guardian is required to
minderjarige als in het dagelijksch beheer der bagi wali supaya setiap tahun memberikan account annually for the use of the funds to the
onroerende goederen te voorzien, onder kepada Balai Harta Peninggalan Orphans' Chamber in the manner stipulated in
verpligting aan de zijde van den voogd om pertanggungjawaban tentang pemakaian uang article 372.
jaarlijks van het gebruik dier gelden aan de itu menurut cara yang ditetapkan dalam Pasal
weeskamer rekening en verantwoording te 372.
doen op de wijze in art. 372 bepaald.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd, die Wali yang berminat meninggalkan Indonesia (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) A
83
alpha3 Edition
voornemens is Indonesie te verlaten, zal zich boleh mengajukan surat permohonan kepada guardian, who intends to leave Indonesia, is
bij verzoekschrift kunnen wenden tot den raad Pengadilan Negeri agar memperoleh apply by letter of request to the court of justice
van justitie om de opheffing te verkrijgen van pencabutan jaminan benda yang telah for a cancellation of the business security
de door hem gegeven of te zijnen laste diberikan olehnya atau yang telah diambil atas provided by him or provided at his expense.
genomen zakelijke zekerheid. tanggungannya. Permohonan itu harus This request is preceded by a complete account
didahului dengan pertanggungjawaban yang submitted in the manner described in article
Dit verzoek moet worden voorafgegaan door lengkap kepada Balai Harta Peninggalan 372, to the orphans' chamber and the letter of
een volledige aan de weeskamer gedane menurut cara yang diatur dalam Pasal 372 dan request is enclose a written statement of the
rekening en verantwoording op de wijze, bij dalam surat permohonan itu harus Orphans' Chamber, that they have approved
dilampirkan surat keterangan dari Balai Harta the account submitted to them. The court of
art. 372 voorgeschreven, en bij het
verzoekschrift moet worden overgelegd eene Peninggalan bahwa Balai Harta Peninggalan justice is deliberate upon this request after
schriftelijke verklaring der weeskamer, dat zij itu telah menyetujui pertanggungjawaban having heard the Orphans' Chamber and the
de aan haar gedane rekening en yang diserahkan kepadanya. blood relatives or relatives by marriage.
verantwoording heeft goedgekeurd. (Bw.333v.) The request is admitted, if it
Pengadilan Negeri akan mengeluarkan appears that the guardian has fulfilled his
obligations. If, as a result of this, the request for
De raad van justitie zal op het verzoek penetapan setelah mendengar Balai Harta
Peninggalan dan keluarga sedarah beserta cancellation of the security is admitted, this is
beschikken na de weeskamer en de replaced by a guarantee; if this cannot be
bloedverwanten of aangehuwden te hebben semenda. Permohonan akan dikabulkan bila
ternyata si wali telah memenuhi kewajibannya provided, then measures is taken in
gehoord (Bw. 333v). accordance with the previous article.
sebagai wali. Bila karena ini pencabutan
jaminan diizinkan, maka jaminan itu harus
Het verzoek zal worden toegestaan, wanneer diganti dengan penyerahan tanggungan;
blijkt dat de voogd aan zijne verplichtingen als apabila hal ini tidak bisa dijalankan, harus
zoodanig heeft voldaan. dilakukan menurut ketentuan-ketentuan pasal
yang lalu.
Wanneer dientengevolge de opheffing der
zekerheid wordt toegestaan, zal dezelve
vervangen worden door het stellen van
borgtogt; indien deze niet kan worden gesteld
zal gehandeld worden overeenkomstig het
voorgaande art.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de voogd Bila wali itu meninggalkan Indonesia bersama (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
met den minderjarige uit Indonesie vertrekt, si anak yang belum dewasa, maka atas guardian leaves Indonesia with the minor, he
kan hem, op zijn verzoek, door den raad van permintaan wali tersebut dan setelah may, upon his request, be reinstated in the
justitie, na verhoor der weeskamer, het hem mendengar Balai Harta Peninggalan, tugas position of management from which he was
krachtens art. 338 ontnomen beheer geheel of pengurusan yang dicabut menurut Pasal 338, removed pursuant to article 338, either fully
ten deele worden teruggegeven, onder oleh Pengadilan Negeri boleh dikembalikan *112 or partially, by the court of justice, after
zoodanige bepaling als de raad, in het belang kepadanya, seluruhnya atau sebagian, dengan having heard the Orphans' Chamber, subject to
des minderjarigen, zal vermeenen te moeten penentuan sebagaimana dianggap perlu oleh such provisions as the court, in the interest of
vaststellen (Ov. 19v.; Bw. 344, 452). Pengadilan Negeri bagi kepentingan anak the minor, is deem necessary. (Ov.19v; Bw.344,
belum dewasa. 452)
De te stellen borgen moeten, onverminderd de Penanggung-penanggung yang diikatkan The committed guarantors, is, without
algemeene vereischten, bij de wettelijke sedapat-dapatnya bertempat tinggal dalam prejudice to the general requirements
bepalingen vastgesteld, zoo veel mogelijk, daerah hukum Pengadilan Negeri, tanpa stipulated in the legal regulations, insofar as
hunne woonplaats gevestigd hebben in het mengurangi syarat-syarat umum yang possible, establish their domicile within the
ressort van den raad van justitie, binnen wiens ditetapkan dalam ketentuan perundang- area of the court of justice within whose legal
regtsgebied de borgtogt moet gesteld worden undangan. jurisdiction the guarantee is provided.
(Bw. 344, 452).
Wanneer een gestelde borg Indonesie met der Bila seorang penanggung meninggalkan If a committed guarantor moves away from
woon verlaat, of komt te overlijden, kan den Indonesia karena pindah atau meninggal Indonesia, or passes away, then the court of
voogd, op verzoek der weeskamer, door den dunia, maka Pengadilan Negeri atas justice, upon the request of the Orphans'
raad van justitie worden opgelegd, binnen een’ permintaan Balai Harta Peninggalan boleh Chamber may, within the stipulated time
door dezen te bepalen termijn, eenen nieuwen memerintahkan kepada wali, supaya dalam period, instruct the guardian to appoint a new
borg te stellen, bij wiens aanneming de tenggang waktu yang ditetapkan oleh guarantor, upon which appointment the earlier
eerstgemelde borg of diens erfgenamen van Pengadilan Negeri, ditunjuk penanggung baru mentioned guarantor or his heir is released
regtswege van hunne verbindtenis worden yang setelah penunjukkan diterima, from their commitment by law. Failure of the
ontslagen. penanggung yang pertama atau ahli warisnya guardian to comply with the obligations
demi hukum bebas dari ikatan. Dalam hal si imposed on him is dealt with pursuant to
Bij het niet voldoen door den voogd aan de wali tidak mematuhi perintah itu, maka articles 336 and 338. (Bw.344, 452)
hem aldus opgelegde verpligting, wordt berlakulah ketentuan Pasal 336 dan 338.
gehandeld in voege als bij de artt. 336 en 338 is
voorgeschreven (Bw. 344, 452).
84
www.KUHPer.com
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De borgstelling en Penanggung dan hak gadai berakhir, dan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
het pandrecht houden op, en de hypothecaire hipotek-hipotek yang didaftarkan harus guarantee and lien is cease to have effect and
inschrijvingen worden doorgehaald, zoodra dihapuskan, bila tugas pengurusan wali the mortgage registrations is removed, as soon
het beheer van den voogd is geeindigd, en berakhir dan bila pertanggungan jawab pun as the management by the guardian is
door het afleggen der rekening, de overgifte berakhir dengan memberi perhitungan, terminated and responsibility is also cease by
der bescheiden en de betaling der slotsom, de menyerahkan surat-surat dan membayar uang submitting the account, the documents and
verantwoordelijkheid heeft opgehouden (Bw. sisa. payment of the outstanding funds. (Bw. 335,
335, 409, 413, 452, 1209; Civ. 2180). 409, 413, 452, 1209; Civ.2180)
De acten tot het vestigen der hypothecaire Akta untuk penyelenggaraan pendaftaran The deeds for the registration of the mortgage
inschrijvingen en de doorhalingen derzelve, hipotek dan penghapusan yang harus and the deletion thereof from the register,
welke uit krachte dezer afdeeling zullen plaats dilakukan menurut bagian ini tidak dikenakan which are effected pursuant to this section, is
hebben, zijn aan geene regten of belasting biaya dan pajak, . kecuali uang upah bagi not be subject to any costs or taxes, with the
onderworpen, behoudens het salaris van den penyimpan hipotek yang masuk tanggungan exception of the registrar's salary, which is at
bewaarder, hetwelk ten laste van den anak yang belum dewasa. the expense of the minor. (Bw. 452)
minderjarige valt (Bw. 452).
De in deze afdeeling vermelde uitspraken der Segala penetapan Pengadilan Negeri tersebut The judgments of the court of justice referred
raden van justitie worden op verzoekschrift, na dalam bagian ini diambil atas surat to in this section is upon letter of request, after
verhoor van het openbaar ministerie, doch permintaan, setelah mendengar pertimbangan having heard the prosecution counsel, and
overigens zonder vorm van geding, gewezen, Kejaksaan, tanpa adanya bentuk acara dan without any form of suit is ultimately be
en zijn niet aan hooger beroep onderworpen tidak dapat dimintakan banding. passed, and is not be subject to higher appeal.
(Bw. 335-339, 341, 452). (Bw.335-339, 341, 452).
Van de voogdij van den vader en de moeder Perwalian Oleh Ayah dan Ibu Concerning the guardianship by the father
and the mother
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Na den dood van Bila salah satu dari orang tua meninggal dunia, (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
een der ouders behoort de voogdij der maka perwalian anak belum dewasa dipangku Following the death of one of the parents, the
minderjarige echte kinderen van regtswege demi hukum oleh orang tua yang masih guardianship of the minor legitimate children
aan de langslevende der ouders, voor zoover hidup, sejauh orang tua itu tidak dibebaskan is the responsibility by law of the surviving
deze niet van de ouderlijke magt is ontheven atau dipecat dari kekuasaan orang tua. parent, to the extent that he or she has not been
of ontzet (Bw. 140, 229, 299v., 368, 371, 379-3o, released or dismissed from parental authority.
388, 390; Chin. 19; Civ. 390). (Bw.140, 229, 299v., 368, 371, 379-3, 388, 390;
Chin.19; Civ.390)
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dicabut dengan S. 1927-31 jis. 390, 421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dicabut dengan S. 1927-31 jis. 390, 421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
Indien, na het overlijden van den man, de Jika setelah suami meninggal dunia, isteri If, after the death of the husband, the wife
vrouw verklaart of, daartoe wettig menerapkan, atau setelah dipanggil secara sah declares, or upon being legally summoned,
opgeroepen, erkent zwanger te zijn, zal de untuk itu, mengaku bahwa ia sedang acknowledges, that she is pregnant, the
weeskamer de curatele over de ongeboren mengandung, maka balai harta peninggalan Orphans' Chamber is accept the
vrucht aanvaarden, en verpligt zijn om alle harus jadi pengampu atas buah kandungan itu conservatorship of the unborn child, and is
noodige en dringende maatregelen in het werk dan wajib mengadakan segala tindakan yang obligated to implement all necessary and
te stellen, welke tot het behoud en beheer der perlu dan yang mendesak guna significant measures, which are required for
goederen, vereischt worden, en zulks zoo wel menyelamatkan dan mengurus harta the maintenance and the management of the
ten bate van het kind, indien hetzelve levend kekayaannya, baik demi kebaikan anak bila ia assets, and also those necessary for the benefit
ter wereld komt, als van alle andere lahir hidup maupun demi kebaikan semua of the child, if it survives, as well as of all other
belanghebbende personen. orang yang berkepentingan. Bila anak itu lahir interested parties. If the child is born alive,
hidup, ketentuan-ketentuan biasa tentang then the normal requirements regarding the
Wanneer het kind levend ter wereld komt, perwalian harus diperhatikan. guardianship is taken into consideration.
zullen de gewone voorschriften omtrent de (Bw.2, 359, 836, 899, 1679; Civ.393; Wsk.44v.)
voogdij worden in acht genomen (Bw. 2, 359,
836, 899, 1679; Civ. 393; Wsk. 44v).
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dicabut dengan S. 1927 -31 jis. 390, 421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
85
alpha3 Edition
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dicabut dengan S. 1927 -31 jis. 390, 421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de Bila wali ibu kawin, maka suaminya, kecuali (Amended by S.27-31 see also 390, 41) If the
moeder-voogdes tot een huwelijk overgaat, is jika ia dikecualikan atau dipecat dari mother acting as guardian marries, her
haar man, tenzij hij van de voogdij uitgesloten perwalian, selama dalam perkawinan antara husband is, unless he has been excluded or
of ontzet is, gedurende het huwelijk, zoolang suami dan isteri tidak ada pisah meja dan dismissed from guardianship, during the
geene scheiding van tafel en bed of van ranjang atau tidak ada pisah harta benda, demi marriage, provided that there is no separation
goederen tusschen de echtgenooten bestaat, hukum menjadi wali peserta dan di samping from bed and board or of assets between the
van regtswege medevoogd en benevens zijne isterinya bertanggung jawab secara tanggung- spouses, be co-guardian by law and is jointly
vrouw hoofdelijk voor het geheel aansprakelijk menanggung sepenuhnya atas segala liable together with his wife for all the acts
wegens alle handelingen, na het aangaan des perbuatan yang dilakukan setelah perkawinan committed after the execution of the marriage.
huwelijks verrigt. berlangsung. Perwalian peserta suami The co-guardianship of the husband is
berakhir, bila ia dipecat dari perwalian atau si revoked, if he is dismissed therefrom or if the
De medevoogdij van den man vervalt, zoodra ibu berhenti menjadi wali. mother ceases to be guardian. (Bw. 331, 358,
366, 379; Civ.396)
hij daarvan is ontzet of de moeder ophoudt
voogdesse te zijn (Bw. 331, 358, 366, 379; Civ.
396).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De vader-voogd of Wali bapak atau wali ibu yang kawin lagi, bila (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
de moeder-voogdes, die een nieuw huwelijk wali pengawas menghendakinya, sebelum father acting as guardian or the mother acting
aangaat, is verplicht om, wanneer de toeziende atau sesudah perkawinan itu dilangsungkan, as guardian, who remarries, is required, if the
voogd dit verlangt, voor of na het aangaan van wajib menyampaikan daftar lengkap harta supervising guardian so desires, prior to or
dat huwelijk aan hem aan te bieden een kekayaan anak belum dewasa kepada wali after the concluding of that marriage, to submit
behoorlijken staat, waaruit het vermogen van pengawas. to him an accurate list which indicates the *114
den minderjarige blijkt. property of the minor. The supervising
Bila yang dimaksud dalam alinea terdahulu guardian is, in the event that the requirement
Bij niet-voldoening binnen een maand aan het tidak dipenuhi dalam waktu satu bulan, maka mentioned in the previous paragraph is not
in het voorgaande lid bedoelde verlangen, zal wali pengawas, dengan melampirkan bukti complied with within a month, apply to the
de toeziende voogd, onder overlegging van het tentang permintaannya untuk itu, boleh court of justice to dismiss the guardian. The
court of justice is grant this request, unless the
bewijs der uitnoodiging, zich tot den raad van mengajukan permohonan kepada Pengadilan
justitie kunnen wenden met verzoek den Negeri supaya wali itu dipecat; Pengadilan guardian submits the requested list within a
voogd te ontslaan. De raad van justitie zal Negeri harus membuat penetapan sesuai period of time stipulated by the court of justice
overeenkomstig dit verzoek beschikken, tenzij dengan permohonan itu, kecuali bila dalam which must be notified to the guardian; the
de voogd alsnog binnen een door den raad van jangka waktu yang ditentukan oleh Pengadilan court is then make its decision without any
justitie te bepalen, aan den voogd te Negeri dan diberitahukan kepadanya, si wali further procedures being necessary.
betoekenen, termijn den verlangden staat aan masih menyampaikan daftar yang
hem overlegt; hij beslist zonder vorm van dikehendakinya kepada Pengadilan Negeri; A new guardian is also to be appointed by the
proces. ketetapan diambil tanpa suatu bentuk acara. court of justice, if possible in the same decree
which covers the dismissal. (Bw.357, 360, 381)
Zoo mogelijk wordt bij dezelfde beschikking, Sedapat-dapatnya dalam penetapan yang
welke het ontslag inhou4dt, tevens door den sama, yang berisi pemecatan itu, oleh
raad van justitie een nieuwe voogd benoemd Pengadilan Negeri diangkat pula wali yang
(Bw. 357, 360, 381). baru.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Een onwetting kind Seorang anak tidak sah, demi hukum berada di (Amended by S,27-31 see also 390, 421) An
staat van regtswege onder de voogdij van den bawah perwalian bapaknya atau ibunya yang illegitimate child is by law be under the
meerderjarigen vader of de meerderjarige telah dewasa dan telah mengakui anak itu, guardianship of the adult father or the adult
moeder, die het heeft erkend, tenzij deze van kecuali jika bapak atau ibu ini dikecualikan mother, who has acknowledged the child,
de voogdij mogt zijn uitgesloten of de voogdij dari perwalian, atau orang lain telah unless they have been excluded from the
mogt hebben verloren, of wel een ander mogt ditugaskan sebagai wali selama ayah atau ibu guardianship or have lost the guardianship, or
zijn belast met de voogdij tijdens de itu belum dewasa, atau orang tua telah if the guardianship has been assigned to
minderjarigheid van den vader of de moeder, mendapat tugas sebagai wali sebelum anak itu another person during the minority of the
die het kind erkend heeft, of wel voordat dit diakui. father or the mother who has acknowledged
erkend was. the child, or prior to the acknowledgment of
the child. If the child has been acknowledged
Bila pengakuan itu dilakukan oleh kedua
Is de erkenning door beide ouders geschied, orang tua, maka perwalian terhadap anak itu, by both parents, then the guardianship, on the
dan wordt de voogdij, oner gelijk voorbehoud, dengan pengecualian yang sama, dilakukan same conditions, is implemented by the parent
uitgeofend door dengene der ouders, die het oleh orang tua yang lebih dulu mengakui dan who acknowledged the child first, and if the
kind het eerst erkend heeft, en heft de bila pengakuan itu dilakukan pada waktu child has been acknowledged simultaneously
erkenning door beide gelijktijdig plaats gehad, yang sama, bapaklah yang memangku by both parents, the father is the guardian. If
the parent, who, pursuant to the previous
door den vader. perwalian.
stipulations implemented the guardianship,
dies or is dismissed from guardianship, has
Indien degene der ouders, die krachtens de Bila orang tua yang melakukan perwalian been put under conservatorship, or in the
voorgaande bepalingen de voogdij uitoefent, berdasarkan ketentuan-ketentuan yang lalu matter mentioned in article 354 has not been
overlijdt, van de voogdij wordt ontzet, onder meninggal dunia, dipecat dari perwalian, established as guardian or re-appointed as
86
www.KUHPer.com
curateele wordt gesteld, of in het geval ditempatkan di bawah pengampuan, atau guardian, then the other parent is, unless they
vermeld in art. 354, niet in de voogdij is dalam hal tersebut dalam Pasal 354 tidak are excluded from the guardianship or
bevestigd of op nieuw tot voogd is benoemd, dipertahankan sebagai wali atau tidak dismissed or are married, be the guardian by
wordt de andere der ouders, tenzij deze van de diangkat sekali lagi sebagai wali, maka orang law. In the absence of the father or the mother
voogdij mogt zijn uitgesloten of ontzet of tua yang satu lagi demi hukum menjadi wali, exercising guardianship pursuant to the
gehuwd mogt zijn, van regtswege voogd. kecuali jika ia telah dikecualikan atau dipecat previous provisions, a guardian is appointed
dari perwalian atau telah kawin. Bila bapak by the court of justice. The father or mother
Bij ontstentenis van den vader of de moeder, atau ibu yang menurut ketentuan yang lalu who has not been excluded or dismissed from
die krachtens de voorgaande bepalingen de memangku perwalian tidak hadir, maka guardianship but who is married and as a
Pengadilan Negeri harus mengangkat seorang result of which pursuant to the previous
voogdij uitoefent, wordt door den raad van
justitie een voogd benoemd. Indien de niet van wali. paragraph does not become guardian by law,
de voogdij uitgesloten of ontzette de voogdij is apply to the court of justice requesting to be
niet van regtswege verkrijgt, zich tot den raad Bila bapak atau ibu yang tidak dikecualikan appointed as guardian; the court is grant this
van justitie wendt met het verzoek om tot vogd atau dibebaskan dari perwalian dan telah unless it is not in the child's interest; the court
te worden benoemd, zal deze daartoe kawin dan oleh karena itu menurut alinea of justice is decide after having heard or
appropriately summoned the spouse of the
overgaan, tenzij het belang van het kind zich er yang lalu demi hukum tidak memangku
tegen verzet; de raad van justitie beslist na perwalian, mengajukan permohonan kepada applicant and the other parent if he or she is
verhoor of behoorlijke oproeping van den Pengadilan Negeri supaya diangkat menjadi still alive and the supervising guardian. With
echtgenoot alsmede van den toezienden wali, maka Pengadilan Negeri harus regard to the hearing of the individuals in
voogd. Ten aanzien van het verhoor der mengabulkannya, kecuali jika kepentingan question, the provisions of the fourth
genoemde personen is het bepaalde bij het anak tidak mengizinkannya; Pengadilan paragraph of article 206 is also apply. With
regard to guardianship by the mother of the
vierde lid van art. 206 van overeenkonstige Negeri mengambil ketetapan setelah
toepassing. Op de moder-voogdes over het mendengar atau memanggil dengan sah suami natural child who has been acknowledged, and
natuurlijk erkend kind, en op haar man is het atau istri si pemohon dan, jika orang tua yang her husband, the stipulations in article 351 is
in art. 351 bepaalde toepasselijk, tenzij door het lain masih hidup, juga dia dan wali pengawas. apply, unless the child is legitimized by the
huwelijk het kind gewettigd wordt (Bw. 280, Terhadap pemeriksaan orang-orang ini marriage. (Bw.280, 299v., 306, 363)
299v., 306, 363). berlaku ketentuan alinea keempat Pasal 206.
Terhadap wali ibu atas di luar kawin yang
diakui dan terhadap suaminya berlaku Pasal
351, kecuali bila karena perkawinan tersebut
anak menjadi sah.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien degene, die Bila orang yang melakukan perwalian (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
de voogdij uitoefent over zijn natuurlijk terhadap anak di luar kawin yang telah individual, who exercises guardianship over
erkend kind, tot een huwelijk wil overgaan, diakuinya, hendak kawin, maka kecuali jika his natural child who has been acknowledged,
wendt hij zich, tenzij door dat huwelijk het dengan perkawinan itu anaknya akan menjadi intends to enter into matrimony, he is apply to
kind gewettigd zou worden, tot den raad van sah, ia harus mengajukan permohonan kepada the court of justice requesting to be appointed
justitie met verzoek, om in de voogdij Pengadilan Negeri. supaya dapat meneruskan as the guardian, unless the marriage will result
bevestigd te worden. De raad van justitie perwalian. Pengadilan Negeri mengambil in the legitimization of the child. The court of
beslist na verhoor of behoorlijke oproeping van ketetapan setelah mendengar atau memanggil justice is decide after hearing or properly
den anderen der ouders, zoo deze het kind dengan sah orang tua yang lain, sekiranya ia summoning the *115 other parent in the event
erkend heeft mitsgaders van den toezienden telah mengakui anak itu, dan juga wali that he or she has also acknowledged the child,
voogd. Ten aanzien van het verhoor der pengawas. Terhadap pemeriksaan orang-orang and the supervising guardian. With regard to
genoemde personen is het bepaalde bij het tersebut berlaku alinea keempat Pasal 206. the hearing of the individuals mentioned, the
vierde lid van art. 206 van overeenkomstige Orang yang lalai memenuhi ketentuan termuat stipulations of the fourth paragraph of article
toepassing. dalam kalimat pertama alinea pertama, demi 206 is applicable. The individual, who fails to
hukum kehilangan haknya untuk menjadi comply with the requirement mentioned in the
Degene, die in gebreke blijft aan het in de wali; kedua suami istri bertanggung jawab first sentence of the first paragraph, is lose the
secara tanggung-menanggung sepenuhnya guardianship by law; the spouses is jointly
eerste zinsnede van het eerste lid bedoelde
voorschrifte te voldoen, verliest van regtswege atas segala akibat perwalian, yang liable for all consequences of their actions in
de voogdij; de echtgenooten zijn hoofdelijk dilakukannya tanpa hak. connection with the guardianship, which were
voor het geheel aansprakelijk wegens alle carried out without any authority. The loss of
gevolgen der voogdij, welke onbevoegdelijk Kehilangan hak untuk menjadi wali seperti the guardianship, as described above, is not
prevent the individual, who, pursuant to the
wordt uitgeoefend. yang ditentukan di atas, tidak menghalang-
halangi orang yang berdasarkan alinea yang stipulation in the previous paragraph, has lost
lalu kehilangan perwalian, sekiranya ada the guardianship, in the event that there are
Het verlies der voogdij in voege voorschreven, grounds therefor, from being re-appointed by
belet niet dat hij, die krachtens de bepaling van alasan-alasan, untuk diangkat oleh Pengadilan
Negeri menjadi wali dengan memperhatikan the court of justice having regard to the
het voorgaande lid de voogdij verloren heeft, requirements of the fifth section of this title.
ketentuan-ketentuan dalam Bagian 5 bab ini.
zoo daartoe gronden zijn, door den raad van (Bw.280v, 284; BS.42)
justitie vals voogd kan worden aangesteld, met
inachtneming van de voorschriften der vijfde
afdeeling van dezen titel (Bw. 280v., 284; BS.
42).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de voogdij Bila perwalian diserahkan kepada orang lain (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) If
aan een ander is opgedragen in een der dalam salah satu hal yang dimaksud dalam the guardianship has been assigned to another
gevallen, bedoeld in het eerste lid van art. 353, alinea pertama Pasal 353, maka bapak yang party in one of the circumstances mentioned in
kan de niet van de voogdij uitgesloten, noch telah dewasa atau ibu yang telah dewasa dari the first paragraph of article 353, the adult
ontheven of ontzette meerderjarige vader of anak tidak sah yang diakuinya, sejauh mereka mother or father, of an illegitimate child who
87
alpha3 Edition
meerderjarige moeder van een onwettig kind, tidak dikecualikan, dibebaskan atau dipecat has been acknowledged, who has not been
die het heeft erkend, aan den raad van justitie dari perwalian, boleh mengajukan excluded, nor relieved of, nor dismissed from
verzoeken om in de plaats van dien ander als permohonan kepada Pengadilan Negeri the guardianship, may apply to the court of
voogd te worden aangesteld. supaya diangkat menjadi wali sebagai justice to be appointed as guardian instead of
pengganti wali yang lain itu. the other party. The court of justice is decide
De raad van justitie beslist op het verzoek na whether or not to grant the request after
verhoor of behoorlijke oproeping van den Pengadilan Negeri mengambil ketetapan atas having heard or properly summoned the
verzoeker, van den voogd, van den toezienden permohonan itu setelah mendengar atau applicant, the guardian, the supervising
voogd, van den echtgenoot des verzoekers, memanggil dengan sah si pemohon, wali, wali guardian, the spouse of the applicant if he or
she is married, and the other parent if he or she
indien deze gehuwd is, en wanner de andere pengawas, suami atau isteri pemohon bila
der ouders mede het kind erkend heeft en in pemohon ini telah kawin lagi, dan orang tua has also acknowledged the child and is still
leven is, van dezen, alsmede van den yang lain bila ia ikut mengakui anak dan alive, as well as the guardian council. The
voogdijraad. Hij staat het verzoek toe, tenzij er masih hidup, serta dewan perwalian. court is grant the request, unless there are
gegronde vrees bestaat, dat het kind door den Pengadilan Negeri mengabulkan permohonan legitimate concerns that the child may be
vader of de moeder zal worden verwaarloosd. mi, kecuali jika ada kekhawatiran yang neglected by the father or the mother. The
stipulation in the last sentence of article 353 is
mendasar, bahwa bapak dan ibu akan
melalaikan si anak. apply hereto. The stipulation in the fourth
Het bepaalde in den laatsten zin van art. 353 in paragraph of article 206 is apply to the hearing
ten deze toepasselijk. of individuals referred to herein.
Ketentuan dalam kalimat terakhir Pasal 253
berlaku dalam hal ini. Terhadap pemeriksaan
Ten aanzien van het verhoor van de hier
genoemde personen is het bepaalde in het orang-orang tersebut di atas berlaku ketentuan
vierde lid van art. 206 van overeenkomstige alinea keempat Pasal 206 dengan penyesuaian
toepassing. sekedarnya.
Van de voogdij, door den vader of de moeder Perwalian yang Diperintahkan oleh Bapak Concerning guardianship, assigned by the
opgedragen atau Ibu father or the mother
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Ieder der ouders, Masing-masing orang tua yang menjalankan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Each of
die de ouderlijke magt of de voogdij over een kekuasaan orang tua atau perwalian atas the parents, who exercises parental authority
of mer zijner kinderen uitoefent, heeft het regt seorang atau beberapa orang anaknya, berhak or guardianship over one or more children, is
een voogd over die kinderen te benoemen voor mengangkat seorang wali bagi anak-anaknya entitled to appoint a guardian for those
het geval dat na zijn overlijden de voogdij niet itu, jika sesudah ia meninggal dunia, demi children in the event that after his or her death
van regtswege of door de in het laatste lid van hukum atau karena penetapan Hakim yang the guardianship is not assigned to the other
art. 353 bedoelde regterlijke beschikking aan dimaksud dalam alinea terakhir Pasal 353, parent by law or pursuant to the legal decree
den anderen der ouders behoort. perwalian tidak dilakukan pihak lain dari mentioned in the final paragraph of article 353.
orang tua. Legal entities is not be appointed as guardians.
Regtspersonen mogen niet tot voogd worden The appointment is effected by indicating such
benoemd. Badan hukum tidak boleh diangkat beberapa in the parent's will or in a notarial deed drafted
for that specific purpose. Additional persons
orang dengan urutan pengangkatan, sehingga
yang diangkat belakang bertindak sebagai may also be appointed pursuant to this
De benoeming geschiedt bij uitersten wil of bij procedure, in which, according to the sequence
uitsluitend daartoe opgemaakte notarieele wali, bila yang Iebih dulu tidak ada.
in which it takes place, the mentioned is act as
akte. guardian, should the one mentioned earlier be
absent. (Ov.67; Bw.140, 331, 358, 368; Civ.397)
Daarbij kunnen ook meer personen benoemd
worden, van wie, naar de orde, waarin dit is
geschied, de later genoemde als voogd
optreedt, wanneer de voorgaande ontbreekt
(Ov. 67; Bw. 140, 331, 358, 368; Civ. 397).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De benoeming van Pengangkatan seorang wali tidak mempunyai (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
een voogd heeft geen gevolg, indien degene akibat apa pun bila orang tua yang melakukan appointment of a guardian is not take effect, if
der ouders, die de benoeming gedaan heeft, op pengangkatan itu pada saat meninggal dunia the parent, who has made the nomination, was
het tijdstip van zijn overlijden de voogdij over tidak melakukan perwalian atas anak-anaknya not guardian over his children or was not
zijne kinderen niet bezit of de ouderlijke magt atau tidak menjalankan kekuasaan orang tua. exercising his parental authority at the time of
niet uitoefent (Bw. 411, 931, 1898; Civ. 398). his death. (Bw.411, 931, 1898; Civ.398)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Art. 319g en 382d Pasal 319g dan Pasal 382d tetap berlaku, juga (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Article
blijven, ook indien een voogd, door een der bila yang berlaku, juga bila yang bertindak 319g and 382d, is remain valid in the event that
ouders benoemd, is opgetreden, van kracht. sebagai wali adalah orang yang diangkat oleh a guardian appointed by one of the parents has
salah seorang dan kedua orang tua. started to exercise his authority. If, during the
guardianship by one of the parents who have
Indien gedurende de curatele van een der
ouders, die op geene andere wijze de Bila selama pengampuan salah seorang dari not lost either their parental authority or
ouderlijke magt of de voogdij verloren had, de kedua orang tua yang karena sebab lain belum guardianship, the other parent appoints a
ander een voogd had benoemd en overleden pernah kehilangan kekuasaan orang tua atau guardian and subsequently passes away, then
88
www.KUHPer.com
is, eindigt, zoodra de curatele is opgeheven, de perwalian, orang tua yang lain telah the guardianship by law up the appointed
voogdij van den benoemden voogd van mengangkat seorang wali dan meninggal guardian is terminated by law, upon cessation
regtswege (Bw. 331b; Civ. 399). dunia, maka perwalian dari wali yang of the parental authority. (Bw.331b; Civ.399)
diangkat itu berakhir demi hukum, dengan
berakhirnya pengampuan.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De benoeming van Pengangkatan seorang wali bagi anak di luar (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
een voogd over een natuurlijk wettelijk erkend kawin yang dengan sah diakui oleh ayah atau appointment of a guardian, with regard to a
kind door den vader of de moeder, die in de ibunya yang telah dipertahankani sebagai wali child who has been legally acknowledged by
voogdij is bevestigd of opnieuw benoemd, is atau telah diangkat menjadi wali lagi, tidak the natural father or the mother, who has been
niet van waarde, tenzij die door den raad van mempunyai kekuatan, kecuali bila disahkan appointed or re-appointed as a guardian, is
justitie is bekrachtigt (Bw. 333v., 355; Civ. 400). oleh Pengadilan Negeri. invalid, unless it has been legalized by the
court of justice. (Bw.333v., 355; Civ.400)
Van de voogdij, door den raad van justitie Perwalian yang Diperintahkan oleh Concerning guardianship ordered by the
opgedragen Pengadilan Negeri court of justice
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Over alle Bila anak belum dewasa yang tidak berada di (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In
minderjarigen, die niet staan onder de bawah kekuasaan orang tua dan yang respect of all minors who are not under
ouderlijke magt en in wier voogdij niet reeds perwaliannya sebelumnya tidak diatur dengan parental authority and whose guardianship
op wettige wijze is voorzien, wordt een voogd cara yang sah, Pengadilan Negeri harus has not already been provided for by law, a
benoemd door den raad van justitie na verhoor mengangkat seorang wali, setelah mendengar guardian is be appointed by the court of justice
of behoorlijke oproeping der bloedverwanten atau memanggil dengan sah para keluarga after having heard or properly summoned the
of aangehuwden (Bw. 333v). sedarah dan semenda. blood relatives or relatives by marriage.
(Bw.333v.) In the event that it is required to
Is voorziening noodig wegens tijdelijks Bila pengangkatan itu diperlukan karena make provisions due to temporary inability to
onmogelijkheid om de ouderlijke magt of de ketidakmampuan untuk sementara waktu exercise parental authority or guardianship,
the court of justice is appoint a guardian for
voogdij uit te oefenen, dan wordt eveneens melakukan kekuasaan orang tua atau
door den raad van justitie een voogd benoemd perwalian, maka oleh Pengadilan Negeri such period of inability. This guardian is, at the
voor zoolang die onmogelijkheid bestaat. Deze diangkat juga seorang wali untuk waktu request of the individual for whom he is
voogd wordt op verzoek van dengene, dien hij selama ketidakmampuan itu ada. Wali ini substitute upon the reasons for his
vervangt, zoodra de redenen die tot zijne diberhentikan lagi oleh Pengadilan Negeri atas appointment becoming invalid, be discharged
benoeming aanleiding gaven, hebben permohonan orang yang digantinya bila by the court of justice. Should a provision be
necessary on the grounds that the existence or
opgehouden te bestaan, weder door den raad alasan-alasan yang menyebabkan ia diangkat.
van justitie ontslagen. Bila pengangkatan itu diperlukan karena the residence of the father or the mother are
bapak atau ibu tidak diketahui ada tidaknya, unknown, a guardian is then also be appointed
tempat tinggal atau tempat kediaman mereka, by the court of justice. This guardian can, at the
Is voorziening noodig op grond dat het request of the person whom he replaces, as
bestaan of het verblijf van den vader of de maka oleh Pengadilan Negeri diangkat juga
seorang wali. soon as the reasons that have led to his
moeder onbekend is, dan wordt mede door appointment have ceased to exist, again be
den raad van justitie een voogd benoemd. dismissed by the court of justice. The court of
Deze voogd kan op verzoek van dengene, dien Atas permohonan orang yang digantinya, wali justice is decide whether or not to grant this
hij vervangt, zoodra de redenen die tot zijne ini diberhentikan oleh Pengadilan Negeri, bila request after a hearing or proper summons of
benoeming aanleiding gaven, hebben alasan yang menyebabkan pengangkatan tidak the applicant, the guardian, the supervising
opgehouden te bestaan, weder door den raad ada lagi. guardian, the blood relatives or relatives by
van justitie worden ontslagen. marriage of the minor, and the guardian
Atas permohonan ini Pengadilan Negeri council; if the request concerns the
De raad van justitie beslist op dit verzoek na mengambil ketetapan setelah mendengar atau guardianship over a natural child, then the
verhoor of behoorlijke oproeping van den memanggil dengan sah pemohon, wali, wali court of justice is decide after a hearing or
verzoeker, van den voogd, van den toezienden pengawas, para keluarga sedarah atau proper summons in the manner stipulated in
voogd, van de bloedverwanten of semenda anak belum dewasa, dan dewan article 354a. The court is grant the request,
aangehuwden van den minderjarige alsmede perwalian bila permohonan ini menyangkut unless there are legitimate concerns that the
van den voogdijraad; betreft het verzoek de perwalian anak di luar kawin, maka child may be neglected by the father or the
voogdij over een natuurlijk kind, dan beslist de Pengadilan Negeri mengambil ketetapan mother. The stipulation in the fourth
raad van justitie na verhoor of behoorlijke setelah mendengar atau memanggil secara sah, paragraph of article 206 is apply to the hearing
oproeping als in art. 354a is bepaald. Hij staat sebagaimana diatur dalam Pasal 354a. of the above individuals. The exercise of
het verzoek toe, tenzij er gegronde vrees Permohonan dikabulkan kecuali jika ada parental authority is suspended during the
bestaat dat het kind door den vader of de kekhawatiran yang berdasar kalau-kalau guardianship referred to in the second and
moeder zal worden verwaarloosd. Ten aanzien bapak atau ibu menelantarkan anak. Terhadap third paragraphs. In all circumstances, in
van het verhoor der genoemde personen is het pemeriksaan orang-orang ini, ketentuan dalam which the appointment of a guardian takes
bepaalde bij het vierde lid van art. 206 van alinea keempat Pasal 206 berlaku dengan place, the Orphans' Chamber is, if so required,
overeenkomstige toepassing. sekedar penyesuaian. Selama perwalian make provisions prior to as well as after the
termaksud dalam alinea kedua dan ketiga appointment, for the management of the
berjalan, penunaian kekuasaan orang tua child's personal affairs and assets, during the
Gedurende de voogdij, in het tweede en derde
ditangguhkan. period up to the commencement of the
lid bedoeld, is de uitoefening van de ouderlijke
guardianship. ( Bw. 260, 332, 345, *119 348v.,
magt geschorst.
355, 357v., 361, 364, 369, 379v., 453; Wsk.55;
Dalam hal diperlukan pengangkatan seorang
Civ. 405v.; Bb.1816; S.28-179*)
In alle gevallen, waarin benoeming van een wali, maka bila perlu oleh Balai Harta
89
alpha3 Edition
voogd moet plaats hebben, wordt, indien Peninggalan, baik sebelum maupun setelah
noodig, door de weeskamer zoowel voor als na pengangkatan itu, diadakan tindakan-tindakan
die benoeming in het beheer van den persoon seperlunya guna mengurus diri dan harta
en de goederen van den minderjarige voorzien, kekayaan anak belum dewasa, sampai
totdat de voogdij is begonnen (Bw. 260, 332, perwalian itu mulai berlaku.
345, 348v., 355, 357v., 361, 364, 369, 379v., 453;
Wsk. 55; Civ. 405v.; Bb. 1816; S. 28-179*).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De benoeming van Pengangkatan seorang wali atas permintaan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
eenen voogd geschiedt op het verzoek van de keluarga sedarah anak yang belum dewasa, appointment of a guardian is take place at the
bloedverwanten van den minderjarige, van atas permintaan para kreditur atau pihak lain request of the blood relatives of the minor, his
zijne schuldeischers of andere belanghebbende yang berkepentingan, atas permintaan Balai creditors or other interested parties, or even in
partijen, van de weeskamer, op vordering van Harta Peninggalan, atas tuntutan jawatan the course of duty by the court of justice,
het openbaar ministerie, of zelfs ambtshalve, Kejaksaan, ataupun karena jabatan, oleh within whose jurisdiction the minor is
door den raad van justitie, binnen welks Pengadilan Negeri yang di daerah hukumnya established. (Bw. 364) If the minor does not
regtsgebied de minderjarige woonachtig is anak belum dewasa itu bertempat tinggal. have a place of domicile within Indonesia or if
(Bw. 364). his address is unknown, the appointment is
Bila anak belum dewasa tidak mempunyai carried out by the court of justice in his last
Indien de minderjarige geen woonplaats heeft tempat tinggal di Indonesia atau bila tempat place of residence, and in the absence of this,
by the court of justice in Jakarta. (Bw. 17, 21)
binnen Indonesie of indien zijne woonplaats tinggalnya tidak diketahui, maka
niet bekend is, geschiedt de benoeming door pengangkatan itu dilakukan oleh Pengadilan The official of the civil registry is obligated to
den raad van justitie van zijn laatste Negeri di tempat tinggalnya yang terakhir di inform the Orphans' Chamber of all deaths,
woonplaats aldaar, en indien ook deze Indonesia, sedangkan bila ini juga tidak ada, which are required to be recorded in the
ontbreekt, door den raad van justitie te oleh Pengadilan Negeri di Jakarta. registers, and to indicate also whether the
Djakarta (Bw. 17, 21). deceased left any minor children, and to
inform of the execution of marriages recorded
Pegawai Catatan Sipil wajib memberitahukan in the registers of parents who have minor
De ambtenaar van den burgerlijken stand zal kepada Balai Harta Peninggalan semua children. (Ov.41; Bw.21, 362, 381; BS.83;
verpligt zijn om aan de weeskamer kennis te peristiwa kematian yang harus dibukukan BS.Chin.91; Civ.406; Wsk.55; Bb.2322, 3501,
geven van alle sterfgevallen, welke in de dalam daftar dengan keterangan apakah 4483)
registers moeten worden ingeschreven, met orang-orang yang meninggal itu
opgave tevens of de overledenen meninggalkan anak belum dewasa, dan
minderjarigen nalaten, en van de voltrekking memberitahukan segala perlangsungan
van alle in de registers in te schrijven perkawinan yang akan dibukukan mengenai
huwelijken van ouders, die minderjarige orang-orang tua yang mempunyai anak yang
kinderen hebben (Ov. 41; Bw. 21, 362, 381; BS. belum dewasa.
83; BS. Chin. 91; Civ. 406; Wsk. 55; Bb. 2322;
3501, 4483).
Indien de minderjarige, binnen Indonesie Bila seorang anak belum dewasa yang berdiam If the minor, established within Indonesia,
gevestigd zijnde, goederen in het Koningrijk di Indonesia mempunyai harta kekayaan di owns assets in the Royal Kingdom of the
der Nederlanden of in eene of meerdere van Negeri Belanda atau di daerah jajahannya di Netherlands or in one or more of the overseas
deszelfs overzeesche bezittingen, buiten luar Indonesia, maka atas permintaan seorang colonies of the Netherlands outside Indonesia,
Indonesie, bezit, zal het beheer over die pengurus di Negeri Belanda dan di daerah the management of the assets is entrusted to a
goederen, aan eenen bewindvoeder in het jajahan tersebut. Dalam hal itu wali tidak trustee in the Kingdom and in each of the
Koningrijk en in iedere dier Kolinien (1), op bertanggung jawab atas tindakan-tindakan Colonies, at the request of the guardian. (Bw.
verzoek van den voogd, kunnen worden pengurusan itu. Pengurus dipilih dengan cara 1803) In this regard, the guardian is not be
toevertrouwd (Bw. 1803). yang sama seperti wali. responsible for the actions of the trustee. The
trustee is elected in the same manner as the
In dat geval, is de voogd wegens de guardian. (Bw.331, 350v., 388; Civ.417)
verrigtingen van dien bewindvoerder niet
verantwoordelijk.
De bewindvoerder wordt op dezelfde wijze als

de voogd gekozen (Bw. 331, 359v., 388; Civ.
417).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd is Wali, segera setelah perwaliannya mulai (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
verpligt onverwijld na het begin der vogdij in berlaku, di hadapan Balai Harta Peninggalan guardian is required to, without delay, after
handen van de weeskamer den eed af te wajib mengangkat sumpah, bahwa ia akan the commencement of the guardianship,
leggen, dat hij de aan hem (toe)vertrouwde menunaikan perwalian yang dipercayakan pledge under oath to the Orphans' Chamber
voogdij naar behooren en getrouwelijk zal kepadanya dengan baik dan tulus hati. Bila di that he is carry out duties as the entrusted
waarnemen. tempat kediaman wali itu atau dalam jarak guardian properly and faithfully. If at the
lima betas pal dari tempat itu tidak ada Balai guardian's residence or within a distance of
Indien ter woonplaats van den voogd of Harta Peninggalan atau tidak ada fifteen poles from such residence there is no
perwakilannya maka sumpah boleh diangkat Orphans' Chamber nor an agency established,
binnen vijftien palen afstands van dezelve
geen weeskamer noch een agentschap der di hadapan Pengadilan Negeri atau kepala then the oath is taken before the district judge
zoodanige gevestigd is, zal de eed kunnen pemerintahan daerah tempat kediaman wali. as well as the head of the government at the
90
www.KUHPer.com
worden afgelegd voor den residentieregter dan Tentang pengambilan sumpah itu harus dibuat residence of the guardian. An official report is
wel het hoofd van het bestuur der woonplaats berita acara. made of the oath being taken. (Ov.21; Bw.365,
van den voogd. 369, 378; Civ. 418; Wsk.49, 55; Bb.379)
Van de eedsaflegging wodt een proces-verbaal

opgemaakt (Ov. 21; Bw. 365, 369, 378; Civ. 418;
Wsk. 49, 55; Bb. 379).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Behoudens het Tanpa mengurangi ketentuan alinea kedua (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
bepaalde in het tweede lid van art. 354a en in Pasal 354a dan alinea keempat Pasal 359, Without prejudice to the provisions of the
het vierde lid van art. 359, wordt in de vogdij perwalian anak di luar kawin diatur oleh second paragraph of article 354a and of the
over natuurlijke kinderen door den raad van Pengadilan Negeri tanpa Iebih dulu fourth paragraph of article 359, the court of
justitie, zonder eenig voorafgaand verhoor, mendengar siapa pun. justice is, without any prior hearing, make
voorzien (Bw. 280, 353, 369). provisions for the guardianship of the natural
children. (Bw.280, 353, 369)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De beslissingen van Ketetapan-ketetapan Pengadilan Negeri (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
den raad van justitie omtrent de voorziening in tentang perwalian tidak bisa dimintakan decisions of the court of justice regarding the
voogdijen zijn, wanneer het tegendeel niet is banding, kecuali jika ada ketentuan sebaliknya. provisions for guardianships, is not be subject
bepaald, niet aan hooger beroep onderworpen to higher appeal unless otherwise stipulated.
(Bw. 353v., 358v). (Bw.353v., 358v.)
Van de voogdij van vereenigingen, Perwalian oleh Perkumpulan, Yayasan dan Concerning guardianship by charitable
stichtingen of instellingen van weldadigheid Lembaga Sosial associations, foundations or institutions
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) In alle gevallen, Dalam segala hal, bila Hakim harus (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In all
waarin de regter een voogd te benoemen heeft, mengangkat seorang wali, maka perwalian itu instances, in which the judge appoints a
kan de voogdij worden opgedragen aan eene boleh diperintahkan kepada perkumpulan guardian, the guardianship may be assigned to
in indonesie gevestigde, regtspersoonlijkheid berbadan hukum yang berkedudukan di a legal entity being a charitable association,
bezittende vereeniging of aan eene aldaar Indonesia, kepada suatu yayasan atau kepada foundation or institution established in
gevestigde stichting of instelling van lembaga sosial yang berkedudukan di Indonesia, the statutes, establishment
weldadigheid, wier statuten, stichtingsbrieven Indonesia yang menurut anggaran dasarnya, documents or regulations of which stipulate
of reglementen duurzame verzorging van akta pendiriannya atau reglemennya mengatur care for minors for the duration. Article 362 is
minderjarigen voorschrijven. pemeliharaan anak belum dewasa untuk not be applicable. The charitable association,
waktu yang lama. foundation or institution is, with respect to the
Art. 362 blijft buiten toepassing. designated guardianship, have the same
authorizations and obligations as those which
Pasal 362 tidak berlaku.
are granted or assigned to the guardian, unless
De vereeniging, stichting of instelling van the law stipulates otherwise. The members of
weldadigheid heeft ten aanzien van de haar Perkumpulan, yayasan atau lembaga sosial itu, the management is personally and jointly liable
opgedragen voogdij dezelfde bevoegdheden sehubungan dengan perwalian yang for the implementation of the guardianship, to
en verpligtingen, die aan den voogd zijn ditugaskan kepadanya, mempunyai hak-hak the extent that this is carried out by the
toegekend of opgedragen, tenzij de wet anders dan kewajiban-kewajiban yang sama dengan management and to the extent that that the
bepaalt. yang diberikan atau yang diperintahkan members of the management have not acred
kepada wali, kecuali jika undang-undang againts the satisfaction of the judges, whether
De leden van het bestuur zijn persoonlijk en menentukan lain. they have properly implementated the
hoofdelijk aansprakelijk voor de uitoefening guardianship, or whether they have been
der voogdij, voor zooverre deze door het Para anggota pengurus masing-masing proven incapable of protecting such. The
bestuur geschiedt en voor zooverre de leden bertanggung jawab secara pribadi dan management may authorize in writing one or
van het bestuur niet ten genoegen des regters tanggung-menanggung atas pelaksanaan more of its members to implement the
aantoonen, het hunne gedaan te hebben tot perwalian itu, selama perwalian itu dilakukan guardianship over the minors mentioned in
behoorlijke uitoefening der voogdij, of wel oleh pengurus dan selama anggota-anggota the authorization.
buiten staat te zijn geweest daarvoor te waken. pengurus ini tidak menunjukkan pada Hakim,
bahwa mereka telah mencurahkan segala The management is also authorized in writing
Het bestuur kan een of meer zijner leden usaha guna melaksanakan perwalian if they so desire, to assign the management of
schrifteljk magtigen tot de uitoefening der sebagaimana mestinya atau mereka dalam the property of specific minors to the Orphans'
voogdij over in die magtiging genoemde keadaan tidak mampu menjaganya. Chamber which is then be obligated to take
minderjarigen. over that management and to implement the
Pengurus boleh memberi kuasa secara tertulis provisions applicable to it. This transfer is
kepada seorang anggotanya atau lebih untuk irrevocable. (Bw. 330v., 335, 366, 379; Wsk.57;
Het bestuur is ook bevoegd desverkiezende
melakukan perwalian terhadap anak-anak S.28-179*)
het beheer over het vermogen van bepaald
aangeduide minderjarigen, mits schriftelijk, yang belum dewasa tersebut dalam surat
kuasa itu.
over te dragen aan de weeskamer, die alsdan
verpligt is dat beheer op zich te nemen en het
overeenkomstig de voor haar geldende Pengurus berhak pula atas kehendaknya
91
alpha3 Edition
voorschriften te voeren. Deze overdracht is menyerahkan pengurusan harta kekayaan

onherroepelijk (Bw. 330v., 335, 366, 379; Wsk. anak-anak belum dewasa yang dengan tegas
57; S. 28-179*). ditunjuknya, asalkan secara tertulis, kepada
Balai Harta Peninggalan, yang dengan
demikian wajib menerima pengurusan itu dan
menyelenggarakannya menurut ketentuan-
ketentuan yang berlaku terhadapnya.
Penyerahan ini tidak dapat dicabut.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) De griffier van het Panitera Pengadilan Negeri yang (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
rechtscollege, dat de voogdijk heeft memerintahkan perwalian memberitahukan The court clerk of the legal board, which
opgedragen, doet van de opdragt schriftelijk perintah itu kepada dewan perwalian dan assigned the guardianship, is provide written
mededeeling aan den voogdijraad en den Kejaksaan Negeri yang dalam daerah notification of the assignment to the guardian
officier van justitie, bij den raad van justitie, hukumnya perkumpulan, yayasan, atau council and the officer of justice at the court of
binnen wiens gebied de vereeniging, stichting lembaga sosial itu berkedudukan. justice, within whose jurisdiction the charitable
of instelling van weldadigheid is gevestigd. association, foundation or institution is
Pengurus perkumpulan, yayasan atau lembaga established. The management of the charitable
Het bestuur der vereeniging, stichting of sosial melaporkan secara tertulis penempatan association, foundation or institution is
instelling van weldadigheid doet schriftelijk anak belum dewasa di suatu rumah atau provide written notification of the *121
admission of the minors to houses or
mededeeling van de opneming van lembaga kepada dewan perwalian dan
minderjarigen in woningen of gestichten aan Kejaksaan yang dalam daerah hukumnya institutions to the guardian council and the
den voogdijraad en den officier van justitie, bij terletak rumah atau lembaga tersebut. Rumah officer of justice at the court of justice within
den raad van justitie, binnen wiens gebied die atau lembaga yang dimaksudkan ini, whose jurisdiction those houses or institutions
woningen of gestichten zijn gelegen. De hier dikunjungi oleh pejabat Kejaksaan atau oleh are located. The houses and institutions herein
bedoelde woningen en gestichten worden ter seorang petugas yang ditunjuknya dan oleh mentioned is visited by an officer of justice or
an official appointed by him or by the
beoordeeling van den toestand der daarin dewan perwalian tiap kali dipandang perlu
geplaatste minderjarigen door den officier van dan patut guna meneliti keadaan anak belum guardian council to check the condition of the
justitie of een door hem aan te wijzen dewasa yang ditempatkan di dalamnya. minors placed therein, at any time they deem it
ambtenaar en door den voogdijraad bezocht necessary or advisable. The supervising
telkens wanneer deze zulks noodig of geraden guardian is if so desired be provided with the
Bila dikehendakinya, wali pengawas diberi opportunity to visit the minors, who are under
oordeelen.
kesempatan tiap-tiap minggu mengunjungi his guardianship. (Bw.380)
anak belum dewasa yang ada dalam
De toeziende voogd wordt desverlangd in de pengawasannya.
gelegenheid gesteld de minderjarigen, over
wie hij de toeziende voogdij uitoefent, eenmaal
‘s weeks te bezoeken (Bw. 3802, 3).
Van de toeziende voogdij Perwalian Pengawas Concerning supervisory guardianship
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) In elke voogdij, in Dalam setiap perwalian yang diperintahkan di (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In
Indonesie opgedragen, is de weeskamer met dalamnya, Balai Harta Peninggalan ditugaskan respect of each guardianship assigned in
de toeziende voogdij belast (AB. 16; Bw. 351v., sebagai wali pengawas. Indonesia, supervisory guardianship is
365, 367, 379, 415v, 418; Civ. 420). assigned to the Orphans' Chamber. (Ab.16;
Bw.351v., 365, 367, 379, 415v., 418; Civ. 420)
(Gew. S. 28-546) De bepaling van het Ketentuan dalam pasal yang lalu tidak berlaku (Amended by S.28-546) The provisions of the
voorgaande art. is niet toepasselijk op - en dan tidak membawa perubahan dalam previous article is not be applicable to and is
brengt geene verandering te weeg in de perwalian pengawas yang diperintahkan di not result in any changes to the supervising
toeziende voogdijen, in Nederland opgedragen Negeri Belanda untuk anak belum dewasa guardians assigned to minors in the
over minderjarigen, die zich later in Indonesie yang kemudian berdiam di Indonesia. Netherlands who could be subsequently
mogten bevinden. located in Indonesia. (Amended by S.27-31 see
Bila wali pengawas yang diangkat di Negeri also 390, 421) If the supervising guardian,
appointed in the Netherlands, is not located in
(Gew. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de in Belanda tidak berada di Indonesia dan tidak
Nederland benoemde toeziende voogd zich menunjuk seorang kuasa khusus guna Indonesia and he has not authorized a specific
niet in Indonesie bevindt, en hij daar geenen mewakili dirinya dalam segala kejadian yang individual to represent him in all acts which
bijzonderen gevolmachtigde heeft aangesteld memerlukan kehadiran dan keikutsertaannya, require his presence or intervention, he is
om hem, bij de handelingen, die zijne maka dianggaplah bahwa terhadap tugas yang deemed to have assigned his functions, in the
tegenwoordigheid of bemoeijing vereischen, te harus dilakukannya di Indonesia, ia telah instances where he is required to be in
Indonesia, to the Orphans' Chamber located in
vertegenwoordigen, zal hij geacht worden de memerintahkan perwakilannya kepada Balai
waarneming zijner functien, voor de gevallen Harta Peninggalan di tempat tinggal anak the area where the minors reside, which
waarin die in Indonesie vereischt worden, te belum dewasa, yang oleh karenanya harus chamber must effect the assignment. (Bw. 452)
hebben opgedragen aan de weeskamer van de diterima oleh Balai Harta Peninggalan
verblijfplaats des minderjarigen, welke tersebut.
weeskamer verpligt zal zijn om zich daarmede
te belasten (Bw. 452).
92
www.KUHPer.com
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogden, welke Para wali tersebut dalam Bagian 3 bab ini, (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
in de derde afdeeling van dezen titel zijn segera setelah perwalian mulai berjalan, wajib guardians, who are referred to in the third
aangeduid, zijn verpligt om, onverwijld na het memberitahukan terjadinya perwalian kepada section of this title, are obligated , without
begin der voogdij, aan de weeskamer kennis te Balai Harta Peninggalan. Bila para wali undue delay, to inform the Orphans' Chamber
geven van het ontstaan der voogdij. Bij gebreke tersebut lalai, mereka boleh diberhentikan, of the establishment of the guardianship.
van dien, kunnen zij van dezelve worden tanpa mengurangi penggantian biaya, Failure to do so, is result in dismissal, without
ontzet, onverminderd vergoeding van kosten, kerugian dan bunga. prejudice to rights to reimbursement of costs,
schaden en interessen (Bw. 345, 355, 359, 366, damages and interest. (Bw.345, 355, 359, 366,
380v.; Civ. 421; S. 27-31, overg. bep. art. 4, bl. 380v.; Civ.421; S.27-31)
394).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) In alle gevallen, Dalam segala hal, bila perwalian (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In all
waarin de voogdij door den regter wordt diperintahkan oleh Hakim, Panitera circumstances in which the guardianship is
opgedragen, zal de griffier van het betrokken Pengadilan Negeri yang bersangkutan harus assigned by the judge, the court clerk of the
regtscollege onverwijld schriftelijk aan de segera memberitahukan secara tertulis adanya relevant legal board is immediately notify the
weeskamer kennis geven van de gedane pengangkatan itu kepada Balai Harta Orphans' Chamber in writing of the
benoeming met vermelding tevens, of deze in Peninggalan, dengan keterangan, apakah appointment stating also that this occurred in
tegenwoordigheid van den voogd heeft plaats pengangkatan itu terjadi dengan dihadiri oleh the presence of the guardian, and, if the
gehad, dan wel, indien de voogdij aan eene wali itu, atau jika perwalian itu diperintahkan guardianship has been assigned to a charitable
vereeniging, stichting of instelling van kepada perkumpulan, yayasan atau lembaga association, foundation or institution, whether
weldadigheid is opgedragen met vermelding sosial, dengan keterangan, apakah hal itu this occurred at their own request or
of dit op eigen verzoek of bereidverklaring terjadi atas permintaan atau kesanggupan voluntarily. The court clerk is also required to
heeft plaats gehad. sendiri. give notification of the statements, pursuant to
the stipulations in article 332a, submitted to the
De griffier is tot gelijke kennisgeving verplicht Panitera juga wajib dengan cara yang sama court clerk or filed *123 with the court clerk
van de verklaringen ingevolge het bepaalde in memberitahukan pernyataan-pernyataan yang including the legalization referred to in article
358. (Bw.332, 359, 362v., 452; Civ.422)
art. 332a ter griffie afgelegd of aan den griffier menurut Pasal 332a diucapkan di kepaniteraan
toegezonden alsmede van de bekrachtiging atau yang dikirimkan kepadanya; demikian
bedoeld in art. 358 (Bw. 332, 359, 362v., 452; pula pengesahan dimaksudkan dalam Pasal
Civ. 422). 358.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De verpligtingen Kewajiban wali pengawas adalah mewakili (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In the
van den toezienden voogd bestaan in het kepentingan anak belum dewasa, bila event that the interests of the guardian conflict
waarnemen der belangen van den kepentingan ini bertentangan dengan with those of the minor, the supervising
minderjarige, wanneer deze met die van den kepentingan wali tanpa mengurangi guardian is responsible for the interests of the
voogd in tweestrijd zijn, onverminderd de kewajiban-kewajiban khusus, yang minor, without prejudice to the special
bijzondere verpligtingen aan de weeskamers, dibebankan kepada Balai Harta Peninggalan obligations of the Orphans' Chambers in the
indien zij met de toeziende voogdij zijn belast, dalam surat instruksinya pada waktu Balai event that supervisory guardianship is
bij hare instructie opgedragen. Harta Peninggalan itu diperintahkan assigned to them pursuant to the instruction
memangku perwalian pengawas. letter. The supervising guardian, upon whom
De toeziende voogd is, op straffe van the penalty of compensation in the form of
costs, damages and interest has been imposed,
vergoeding van kosten, schaden en interessen, Dengan ancaman hukuman mengganti biaya,
gehouden om den voogd te noodzaken tot het kerugian dan bunga, wali pengawas wajib is obligated to ensure that the guardian draws
maken van inventaris of boedelbeschrijving in memaksa wali untuk membuat daftar atau up an inventory of the estate in all
al de nalatenschappen, welke aan den perincian barang-barang harta peninggalan inheritances, which have devolved upon the
minderjarige zijn opgekomen (Bw. 127, 381, dalam segala warisan yang jatuh ke tangan minor. (Bw.127, 381, 386, 390, 395, 399v., 408,
386, 390, 395, 399v., 408, 452; Civ. 420). anak belum dewasa. 452; Civ.420)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De weeskamer is, Dengan ancaman mengganti biaya, kerugian, (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
op straffe van vergoeding van kosten, schaden dan bunga, Balai Harta Peninggalan wajib Orphans' Chamber, upon whom the penalty of
en interessen, verpligt de bij de wet melakukan segala tindakan yang ditentukan compensation in the form of compensation of
voorgeschreven maatregelen te nemen, ten dalam undang-undang agar setiap wali, costs, damages and interest has been imposed,
einde door den voogd, ook zonder dat zulks sekalipun tidak diperintahkan oleh Hakim, is obligated to implement the measures
door den regter gelast zij, de vereischte memberikan jaminan secukupnya, atau stipulated by law, for the purpose of
zekerheid worde gesteld of, bij gebreke setidak-tidaknya menyelenggarakan compelling the guardian, even without being
daarvan, in het beheer worde voorzien op de pengurusan dengan cara yang ditentukan oleh so instructed by the judge, to provide the
wijze, bij de wet bepaald (Bw. 335, 351, 386, undang-undang. required security, or in the absence thereof,
401, 452, 1023, 1171, 1179v., 1365v.; Civ. 451, provisions is made for the management in the
2137). manner stipulated by law. (Bw.335, 351, 386,
401, 452, 1023, 1171, 1179v., 1365v.; Civ.451,
2137)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De toeziende voogd Setiap tahun wali pengawas harus minta (Amended by s.27-31 see also 390, 421) The
zal van den voogd (behalve vader en moeder) kepada wali (kecuali bapak dan ibu) supaya supervising guardian is claim annually from
93
alpha3 Edition
jaarlijks eene summiere rekening en memberikan suatu perhitungan ringkas dan the guardian (with the exception of the father
verantwoording vorderen, en zich doen pertanggungjawaban dan memperlihatkan and mother) a summarized account, and is
vertoonen de effecten en bescheiden aan den kepadanya surat-surat andil dan surat-surat request to be shown the stocks and negotiable
minderjarige toebehoorende. berharga milik anak belum dewasa. instruments belonging to the minor. The
Perhitungan ringkas itu harus dibuat di atas summarized account is presented on paper
De summiere rekening zal worden opgemaakt kertas tak bermeterai dan diserahkan tanpa which has not been stamped and its
op ongezegeld papier en overgegeven zonder suatu biaya dan tanpa suatu bentuk hukum submission is not be subject to any costs or the
eenige kosten, noch geregtelijken vorm (Ov. apa pun. need to comply with any legal format. (Ov.19;
19; Bw. 373, 409, 452; Civ. 470; Wsk. 58). Bw.373, 409, 452; Civ.470; Wsk.58)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de voogd Bila seorang wali enggan melaksanakan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
weigerachtig is om aan het voorschrift van het ketentuan pasal yang lalu atau bila wali guardian refuses to comply with the
vorige art. te voldoen, of wanneer de toeziende pengawas dalam perhitungan ringkas requirement in the previous article, or if the
voogd in die summiere rekening sporen van menemukan tanda-tanda kecurangan atau supervising guardian detects fraud or gross
ontrouw of grove nalatigheid ontdekt, zal hij kealpaan besar, maka wali pengawas harus negligence in the summarized account, then he
de afzetting van den voogd moeten vorderen. menuntut pemecatan wali itu. Demikian pula is demand the dismissal of the guardian. He is
ia harus menuntut pemecatan dalam hal-hal also request the dismissal in all other instances
Hij zal die afzetting insgelijks moeten lain yang ditentukan undang-undang. where so required by law. (Ov.20; Bw.380v.;
452; Civ.446)
verzoeken in alle andere gevallen bij de wet
bepaald (Ov. 20; Bw. 380v., 452; Civ. 446).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de Bila perwalian kosong atau ditinggalkan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
voogdij opengevallen of door de afwezigheid karena ketidakhadiran wali, atau bila untuk position of guardian becomes vacant, or is
van den voogd verlaten is, of de voogd tijdelijk sementara waktu wali tidak mampu abandoned by virtue of the guardian's absence,
buiten de mogelijkheid is om de voogdij menjalankan tugasnya, maka wali pengawas, or if the guardian is temporarily unable to
verlaten is, of de voogd tijdelijk buiten de dengan ancaman hukuman mengganti biaya, fulfill his duties as guardian due to
mogelijkheid is om de voogdij uit te oefenen, kerugian dan bunga, harus mengajukan incapacitation, the supervising guardian is
zal de toeziende voogd, op straffe van permohonan kepada Pengadilan Negeri untuk arrange for the nomination of a temporary or
vergoeding van kosten, schade(n) en mengangkat wali baru atau wali sementara. new guardian by the court of justice and
interessen, de benoeming hetzij van een failure to do so is render him liable for costs
nieuwen, hetzij van een tijdelijken voogd door damages and interest. (Ov.20; Bw.359v., 452,
den raad van justitie moeten doen 463, 1365v.; civ.424)
bewerkstelligen (Ov. 20; Bw. 359v., 452, 463,
1364v.; Civ. 424).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De toeziende Perwalian pengawas mulai dan berakhir pada (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
voogdij begint en eindigt op hetzelfde tijdstip saat yang sama dengan mulainya dan supervisory guardianship is commence and
als de voogdij (Bw. 330, 331a, 331b, 410, 419, berakhirnya perwalian. terminate simultaneously with the
452; Civ. 425). commencement and termination of the
guardianship. (Bw.330, 331a, 331b, 410, 419,
452; Civ. *124 425)
ACHTSTE AFDEELING BAGIAN 8 Section 8
Van de redenen die van de voogdij Alasan-alasan yang Dapat Melepaskan Diri Concerning the reasons by virtue of which a
verschoonen dari Perwalian person may be excused from guardianship
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421). Dihapus dengan S. 1927-31 jis. 390,421. Revoked; S.27-31 see also 390, 421.
Van de voogdij kunnen zich verschoonen: Yang boleh melepaskan diri dari perwalian The following may be excused from
ialah: guardianship:
1o. zij die zich in dienst van den lande buiten
Indonesie bevinden; 1. mereka yang melakukan tugas negara di 1. individuals, who are located outside
luar Indonesia; Indonesia for the purpose of serving their
2o. krijgslieden in werkelijken land- of country;
zeedienst; 2. para anggota angkatan darat dan laut;
2. members of the army or navy;
3o. zij, die buiten hunne residentie met 3. mereka yang melakukan tugas negara di
openbare ambten bekleed zijn, of ook wel de luar keresidenan atau mereka yang karena 3. individuals, who, outside their residence,
zulken, die ter oorzake van die ambten tugas negara pada saat-saat tertentu ada di occupy public positions, including individuals,
verpligt zijn zich op bepaalde tijdstippen luar keresidenan; Orang-orang tersebut dalam who, due to those positions are required to
tiga nomor di atas ini boleh meminta agar leave their place of residence at certain times;
dibebaskan dan perwalian, bila alasan-alasan the individuals, mentioned in the three
94
www.KUHPer.com
buiten de residentie te begeven; dimaksud terjadi setelah mereka diangkat previous numbers, may excuse themselves
menjadi wali; from guardianship, if the reasons for excusing
de personen, bij de drie vorige nummers themselves from guardianship arose after their
nomination;
vermeld, kunnen zich van de voogdij doen 4. mereka yang telah genap enam puluh tahun;
ontslaan, indien de daarbij vermelde redenen bila mereka diangkat sebelumnya, mereka
van verschooning na hunne benoeming zijn boleh minta dibebaskan dari perwalian pada 4. individuals, who have reached the age of
ontstaan; waktu berumur 65 tahun;. sixty years; if they are nominated prior to that,
they may release themselves from
guardianship when they reach the age of sixty
4o. zij, die den voller ouderdom van zestig 5. mereka yang terganggu oleh suatu penyakit
jaren hebben bereikt; wanneer zij vroeger atau penderitaan berat yang dapat dibuktikan; five years;
benoemd zijn, kunnen zij zich op hun vijf en Mereka ini boleh minta dibebaskan dari
zestigste jaar van de voogdij doen ontslaan; perwalian, bila penyakit atau penderitaan itu 5. individuals, who suffer from a severe and
timbul setelah mereka diangkat menjadi wali; properly proven illness or infirmity; these
individuals may request their release, if the
5o. zij, die door een zware en behoorlijk
bewezen ziekelijkheid of ongemak gekweld 6. mereka yang tidak mempunyai anak sendiri, illness or the infirmity, arose after their
zijn; tetapi dibebani tugas memangku dua appointment as guardian;
perwalian;
6o. zij, die kinderloos zijnde, met twee 6. individuals, who are childless and to whom
two guardianships have been assigned;
voogdijen belast zijn; 7. mereka yang ditugaskan memangku satu
perwalian, sedangkan mereka sendiri
7o. zij, die, een of meer kinderen hebbende, mempunyai seorang anak atau lebih; 7. individuals, who have one or more children
met eene voogdij zijn belast; and to whom one guardianship has been
8. mereka yang pada waktu diangkat sebagai assigned;
8o. zij, die op den dag hunner benoeming vijf wali mempunyai lima orang anak sah,
wettige kinderen hebben, daaronder begrepen termasuk di antaranya anak yang telah 8. individuals, who on the date of their
die, welke ‘s lands krijgsdienst gestorven zijn. meninggal dalam dinas ketentaraan; appointment have five legal children,
including those who died during their service
9. wanita-wanita; Wanita yang dalam keadaan in the army.
9o. (Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) vrouwen.
tidak bersuami telah menerima suatu
perwalian boleh minta dibebaskan, bila ia 9. (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
De vrouw, die in ongehuwden staat eene kawin; women. A woman, who has assumed the role
voogdij heeft op zich genomen, kan zich, nadat of guardian while *126 unmarried, may,
zij in het huwelijk is getreden, van de voogdij following her marriage, release herself from
10. mereka yang tidak berhubungan keluarga
doen ontslaan the guardianship.
sedarah atau semenda dengan anak belum
dewasa, bila dalam daerah hukum Pengadilan
10o. (Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) zij, die den Negeri tempat perwalian itu diperintahkan 10. (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
minderjarige niet als bloedverwant of ada keluarga sedarah atau semenda yang Individuals, who are not related to the minor,
aangehuwde bestaan, wanneer zich binnen het cakap memangkunya. Bapak dan ibu tidak whether by blood or marriage, if there are
regtsgebied van den raad van justitie, alwaar diperbolehkan minta dibebaskan dari blood relatives or relatives by marriage, who
de voogdij is opgedragen, bloedverwanten of perwalian anak-anak mereka sendiri, karena can effect the guardianship within the legal
aangehuwden bevinden, die in staat zijn de salah satu alasan tersebut di atas. jurisdiction of the court of justice, where the
voogdij uit te oefenen. guardianship is designated,. The father and the
mother is not be permitted to release
De vader en de moeder kunnen, om geene der themselves from guardianship for any of the
redenen hierboven, vermeld, zich van de above reasons. (Bw.378, 452, 459; Civ.427-436)
voogdij over hunne eigene kinderen doen
ontslaan (Bw. 378, 452, 459; Civ. 427-436).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Hij, die zich van Barang siapa hendak melepaskan diri dari (Amended by S.27-31 see also 390, 421) An
een voogdij wil verschoonen, vraagt ontslag perwalian, harus memohon pembebasan dari individual, who wishes to be excused from
van den regter, die de voogdij heeft Hakim yang memerintahkan perwalian atau, guardianship, is request a dismissal from the
opgedragen, of, indien geen regterlijke bila sebelumnya tidak ada pengangkatan oleh judge who assigned the guardianship or if it
benoeming is voorafgegaan, van den raad van Hakim, dari Pengadilan Negeri tempat was not preceded by a legal appointment, from
justitie zijner woonplaats. tinggalnya. the court of justice at his place of residence.
With the exception of the individuals referred
Met uitzondering van de in art. 377 onder Kecuali orang-orang yang disebutkan dalam to in article 377 under numbers 1 through 5,
nommers 1 tot en met 5 genoemde personen, is Pasal 377 nomor 5 pemohon diwajibkan, the applicant is required, subject to the penalty
de verzoeker verpligt, op straffe van het verlies dengan ancaman kehilangan hak, untuk of the loss of his authority thereof, to file his
request within thirty days after the date on
zijner bevoegdheid daartoe, zijn verzoek te mengajukan permohonan dalam tenggang
doen binnen dertig dagen na den dag waarop waktu tiga puluh hari sejak hari mulai which the guardianship commences if he is in
de voogdij aanvangt, indien hij zich in berlakunya perwalian itu bila pemohon Indonesia and within ninety days if he is
Indonesie, en binnen negentig dagen, indien berdiam di Indonesia, dan dalam tenggang outside Indonesia. The applicant's request is
hij zich buiten Indonesie bevindt. waktu sembilan puluh hari bila ia berdiam di not be granted, if the guardianship
commenced pursuant to a statement by him
luar Indonesia.
that he is assume guardianship. The judge is
De verzoeker is niet ontvankelijk, indien de decide without any form of procedure and
voogdij is aangevangen tengevolge van zijne Permohonan tidak dapat diterima, bila such decision is not be subject to appeal.
verklaring dat hij de voogdij op zich neemt. perwalian itu dibebankan padanya karena Notwithstanding the presentation of the
pernyataannya sendiri, bahwa ia sanggup reasons for release, the guardian is required to
De regter beslist zonder vorm van proces en continue to occupy his position as guardian
95
alpha3 Edition
zonder beroep. menerima perwalian itu. pending a final decision being reached.
(Bw.362, 452; Civ.438-440)
Niettegenstaande het aanvoeren van redenen Hakim mengambil ketetapan tanpa bentuk
tot verschooning, is de voogd verpligt bij acara dan tanpa banding. Meskipun wali telah
voorraad de voogdij waar te nemen, totdat mengemukakan alasan-alasan untuk
deswege definitievelijk zal zijn beslist (Bw. 362, melepaskan diri, ia masih wajib memangku
452; Civ. 438-440). perwalian itu sampai diambil keputusan
terakhir tentang alasan-alasan itu.
NEGENDE AFDEELING BAGIAN 9 Section 9
Van de uitsluiting, de ontheffing en de Pengecualian. Pembebasan dan Pemecatan Concerning the exclusion, the release and the
ontzetting van de voogdij dari Perwalian dismissal of the guardian
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Behalve de bij art. 9 Selain pegawai-pegawai Kehakiman bangsa (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In
van het reglement op de regterlijke organisatie Eropa yang dikecualikan dari perwalian addition to the exclusion in respect of the
en het beleid der justitie vastgestelde menurut ketentuan dalam Pasal 9 Reglemen guardianship as referred to in Article 9 of the
uitsluiting van de voogdij ten aanzien van Susunan Kehakiman dan Kebijaksanaan regulation of the legal organization and the
Europeesche regterlijke ambtenaren, zijn van Mengadili di Indonesia, mereka yang policy of justice with respect to European legal
de voogdij uitgesloten: dikecualikan dari perwakilan adalah: officials, the following is excluded from
guardianship:
1o. krankzinnigen; 1. orang yang sakit ingatan;
1. individuals of unsound mind; 2. minors; 3.
individuals placed under conservatorship; 4.
2o. minderjarigen; 2. orang belum dewasa;
individuals, who have been dismissed either
from parental authority or guardianship; in
3o. onder curatele gestelden; 3. orang yang ada di bawah pengampuan; this regard only with respect to minors, who,
by court decision have lost the parental
4o. zij, die hetzij van de ouderlijke magt, hetzij 4. mereka yang telah dipecat, baik dari authority or guardianship without prejudice to
van de voogdij zijn ontzet; dezulken echter kekuasaan orang tua, maupun dari perwalian; the stipulations in articles 319g and 382d; 5. the
alleen ten opzichte van de minderjarigen, over akan tetapi yang demikian itu hanya terdapat presidents, vice-presidents, members,
wie bij zoodanige regterlijke beschikking de anak belum dewasa, yang dengan ketetapan secretaries, vice-secretaries, cashiers,
ouderlijke magt of voogdij voor hen is verloren Hakim kehilangan kekuasaan orang tua atau bookkeepers and agents of the Orphans'
gegaan en behoudens het bepaalde in de art. perwalian tanpa mengurangi ketentuan- Chamber, with the exception of their children
319g en 382d; ketentuan dalam Pasal 3l9g dan pasal 382d. or stepchildren. (Bw. 330, 359, 433, 452, 1330;
Ov.69; Weesk.9; Civ.442; Bb.1608)
5o. de presidenten, vice-presidenten, leden, 5. ketua, wakil ketua, anggota, panitera.
secretarissen, adjunct-secretarissen, kassiers, panitera pengganti, bendahara, pemegang
boekhouders en agenten van de weeskamers, buku, dan agen Balai Harta Peninggalan,
behalve over hunne kinderen of stiefkinderen kecuali terhadap anak-anak atau anak-anak tiri
(Bw. 330, 359, 433, 452, 1330; Ov. 69; Weesk. 9; mereka sendiri.
Civ. 442; Bb. 1608).
(Gew. S. 17-497; 27-31 jis. 390, 421) Indien de Bila Hakim berpendapat bahwa kepentingan (Amended by S.17-497; 27-31 see also 390, 421)
regter het in het belang der minderjarigen anak-anak belum dewasa secara mutlak If the judge, in the interest of the minor deems
noodzakelijk oordeelt, kunnen van de voogdij menghendakinya, maka dapatlah dipecat dan it necessary, the following may be dismissed
voor alle of over een of meer der tot eenzelfde perwalian, baik terhadap semua anak belum from guardianship of all or one or more
voogdij behoorende minderjarigen worden dewasa, maupun terhadap seorang anak atau minors under one guardianship: (Bw. 352, 359,
ontzet: (Bw. 352, 359, 368, 373, 381v., 382a, 452). lebih yang bernaung di bawah satu perwalian: 368, 373, 381v., 382a, 452)
1o. zij, die een slecht levensgedrag leiden; 1. mereka yang berkelakuan buruk; 1. individuals whose conduct is bad;
2o. zij, die in de waarneming der voogdij 2. mereka yang dalam menunaikan perwalian 2. individuals who, in assuming the role of
onbekwaamheid aan den dag leggen, van menunjukkan ketidakcakapan mereka, guardian, have displayed their incompetence,
hunne bevoegdheid misbruik maken, of hunne menyalahgunakan kekuasaan atau abused their authority, or neglected their
verpligtingen verwaarloozen; mengabaikan kewajiban mereka; duties;
3o. zij, die ontzet zijn van eene andere voogdij 3. mereka yang telah dipecat dari perwalian 3. individuals who have been released from
krachtens Nos. 1 en 2 van dit art. of van de lain menurut nomor 10 dan nomor 2ipasal ini guardianship pursuant to numbers 1 and 2 of
ouderlijke magt krachtens art. 319a, tweede lid atau telah dipecat dari kekuasaan orang tua this article or from parental authority pursuant
Nos. 1 of 2; menurut pasal 319 alinea kedua nomor 1i dan to articles 319a, second paragraph numbers 1
nomor 2i; or 2;
4o. zij, die in staat van faillissement verkeeren
(F. 1, 22; Civ. 443v); 4. mereka yang berada dalam keadaan pailit; 4. individuals who are bankrupt; (F.1, 22;
Civ.443v.)
5o. zij, die in persoon of wier vader, moeder, 5. mereka yang untuk diri sendiri atau yang
echtgenoot of kinderen tegen den minderjarige bapaknya, ibunya, isteri/ suaminya atau anak- 5. individuals who have personally or whose
96
www.KUHPer.com
een regtsgeding voeren, waarin de staat van anaknya berperkara di muka hakim melawan father, mother, *128 spouse or children have
den minderjarige, zijn fortuin of een anak belum dewasa dalam hal yang filed a lawsuit against the minor, in which the
aanmerkelijk gedeelte zijner goederen melibatkan kedudukan, harta kekayaan atau issues relating to the status of the minor, his
betrokken is; sebagian besar harta kekayaan anak belum property or a significant part of his assets are
dewasa; involved;
6o. zij, die onherroepelijk zijn veroordeeld
wegens het opzettelijk deelnemen aan eenig 6. mereka yang dihukum dengan keputusan 6. individuals who have been convicted of
misdrijf met een aan hun gezag onderworpen pengadilan yang telah mempunyai kekuatan deliberate participation in any misdemeanor
minderjarige; hukum yang pasti, karena dengan sengaja with a minor under their authority;
telah ikut serta dalam suatu kejahatan
7o. zij, die onherroepelijk zijn veroordeeld terhadap anak belum dewasa yang ada dalam 7. individuals who have been convicted of any
wegens eenig misdrijf, omschreven in de titels kekuasaan mereka; misdemeanor, described in the titles XIII, XIV,
XIII, XIV, XV, XVIII, XIX en XX van het tweede XV, XVIII, XIX and XX of the second book of
boek van het Wetboek van Strafrecht, gepleegd 7. mereka yang mendapat hukuman yang telah the Penal Code, committed against a minor
tegen een aan hun gezag onderworpen mempunyai kekuatan tetap, karena melakukan under their authority;
minderjarige; suatu kejahatan yang tercantum dalam Bab
XIII, XIV, XV, XVI, XIX dan XX Buku Kedua 8. individuals who have been sentenced to
8o. zij, die onherroepelijk zijn veroordeeld tot Kitab Undang-undang Hukum Pidana, yang imprisonment of two years or more (Sw.10, 35,
een vrijheidstraf van twee jaren of langer (Sw. dilakukan terhadap anak belum dewasa yang 37v.) The father and the mother cannot either
ada dalam kekuasaan mereka;
10, 35, 37v). in the circumstances mentioned under 4 and 5,
or upon grounds of incompetence be released.
De vader en de moeder kunnen noch in de 8. mereka yang mendapat hukuman badan A charitable association, foundation or
gevallen, genoemd onder 4O’en 5o, noch op yang tidak dapat diubah lagi selama dua tahun institution, may, if the judge deems it
grond van onbekwaamheid worden ontzet. atau lebih. Bapak dan ibu tidak boleh dipecat, necessary in the interest of the minors, be
baik karena hal-hal tersebut pada nomor 4i dismissed from guardianship in the
dan nomor 5i, maupun karena tidak cakap. circumstances as mentioned under 2, 3, 4 and
Een vereeniging, stichting of instelling van 5. They can also be dismissed, if they fail to
weldadigheid, kan, indien de regter oordeelt, provide the written notification referred to in
dat het in het belang der minderjarigen Suatu perkumpulan, yayasan atau lembaga
sosial boleh dipecat dari perwaliannya dalam article 365a, second paragraph, or if the visits,
noodzakelijk is, van de voogdij worden ontzet described therein, are obstructed. A person
hal-hal tersebut di bawah nomor-nomor 2i, 3i,
in de gevallen genoemd onder 2o, 3o, 4o’en 5o. who commits a misdemeanor in this article is
4i, dan 5i, bila hakim berpendapat bahwa
kepentingan anak belum dewasa secara interpreted as a person who is an accessory to
Zij kan mede worden ontzet, indien zij de mutlak menghendakinya. and who attempts to commit a misdemeanor.
schriftelijke mededeeling, bedoeld in art. 365a, (Sw.53, 56; Civ.443v.)
2de lid, verzuimt, of indien de bezoeken,
Badan-badan itu juga boleh dipecat, bila
aldaar voorgeschreven, worden verhinderd.
pemberitahuan tertulis tersebut dalam Pasal
365a alinea kedua dilalaikannya atau bila
Onder misdrijf worden in dit art. ook begrepen kunjungan-kunjungan yang diatur di
medepligtigheid aan en poging tot misdrijf dalamnya dihalang-halanginya. Dalam
(Sw. 53, 56; Civ. 443v). pengertian kejahatan dalam pasal ini termasuk
juga usaha membantu dan mencoba untuk
melakukannya.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De ontzetting van Pemecatan seorang wali dilakukan oleh (Amended S.27-31 see also 390, 421) The
een voogd geschiedt door den raad van justitie Pengadilan Negeri tempat tinggalnya atau, bila dismissal of a guardian is effected by the court
zijner woonplaats of bij gebreke daarvan zijner tempat tinggalnya tidak ada, oleh Pengadilan of justice at his place of residence or in the
laatste woonplaats op verzoek van den Negeri tempat tinggal terakhir, atas absence thereof at his last place of residence, at
toezienden voogd, van een der permohonan wali pengawas, atas permohonan the request of the supervising guardian, one of
bloedverwanten of aangehuwden van den salah satu keluarga sedarah atau keluarga the blood relatives or relatives by marriage of
minderjarige tot den vierden graad ingesloten, semenda anak belum dewasa sampai dengan the minor up to and including the fourth
van den voogdijraad of op vordering van het derajat keempat, atas permohonan dewan degree, of the guardian council or at the
openbaar ministerie. perwalian, atau atas tuntutan Kejaksaan. request of the prosecution counsel. The
dismissal of the father or mother nominated as
De ontzetting van den na echtscheiding tot Pemecatan bapak atau ibu yang diangkat guardian after the divorce is effected by the
voogd benoemden vader of moeder geschiedt menjadi wali setelah adanya perceraian, court of justice, who has acknowledged the
demand for divorce. The request or the claim is
door den raad van justitie, die van den eisch dilakukan oleh Pengadilan Negeri yang
tot echtscheiding heeft kennis genomen. mengadili gugatan perceraian. contain the facts and circumstances upon
which it is based, and is also include the names
of the parents, the guardian and the
Het verzoek of de vordering bevat de feiten en Permintaan atau tuntutan itu harus memuat supervising guardian and their residences and
omstandigheden, waarop het is gegrond, en peristiwa-peristiwa dan keadaan-keadaan abodes, to the extent that they are known, the
houdt tevens in eene opgave van de namen der yang merupakan dasarnya pula harus memuat names and abodes of the blood relatives or
ouders, van den voogd en van den toezienden daftar nama orang tua wali dan wali pengawas relatives by marriage, who in accordance with
voogd en van hunne woonplaatsen en hunne serta tempat kediaman dan tempat tinggal article 333 is summoned and of the witnesses
verblijfplaatsen, voor zoover die bekend zijn, mereka, sejauh ini diketahui, nama dan tempat who is able to support the facts mentioned in
van de namen en woonplaatsen der tinggal keluarga sedarah atau keluarga the request or the claim. Unless the request for
bloedverwanten of der aangehuwden, die semenda yang menurut Pasal 333 harus dismissal has been filed by the guardian
overeenkomstig art. 333 moeten worden dipanggil, demikian pula nama dan tempat council, the request or the claim, filed with the
opgeroepen, zoo mede van de getuigen, die de tinggal saksi-saksi yang kiranya dapat supporting documents, is notified as soon as
feiten, in het verzoek of de vordering gesteld, menguatkan peristiwa yang dikemukakan possible in writing by the clerk to such council.
zouden kunnen staven. Tenzij het verzoek tot dalam permohonan atau tuntutan itu. Kecuali The date on which it was filed is indicated by
97
alpha3 Edition
ontzetting van den voogdijraad is uitgegaan, jika permohonan atau tuntutan itu beserta the court clerk on the request or the claim.
wordt het verzoek of de vordering, met de tot surat-surat yang dilampirkan untuk (Bw.319b., 370, 373, 409, 417, 452; Civ.446v.)
staving daarvan ingezonden bescheiden door menguatkannya, harus segera dikirim oleh
den griffier ten spoedigste in afschrift panitera kepada dewan tersebut. Pada surat
medegedeeld aan dien raad. Op het verzoek of permohonan atau tuntutan itu, oleh panitera
de vordering wordt door den griffier de dag Pengadilan Negeri dicatat hari masuknya.
van indiening aangeteekend (Bw. 319b, 370,
373, 409, 417, 452; Civ. 446v).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) De raad van justitie Pengadilan Negeri mengambil ketetapan (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
doet uitspraak na verhoor of behoorlijke setelah mendengar atau memanggil dengan The court of justice is pass the decision after
oproeping van de ouders, van den voogd en sah kedua orang tua, wali dan wali pengawas, having heard or properly summoned the
den toezienden voogd, van de bloedverwanten keluarga sedarah dan keluarga semenda anak parents, the guardian and the *129 supervising
of aangehuwden der kinderen en van den belum dewasa dan dewan perwalian. guardian, the blood relatives or relatives by
voogdijraad. De raad van justitie kan bevelen Pengadilan Negeri dapat memerintahkan marriage of the children and the guardian
dat de door hem aan te wijzen getuigen, al of pemanggilan saksi-saksinya guna diperiksa di council. The court of justice may instruct that
niet uit de bloedverwanten of aangehuwden bawah sumpah, yakni yang ditunjuk dan the witnesses to be designated by them,
gekozen, zullen worden opgeroepen ten einde dipilihnya, baik dari keluarga sedarah dan whether or not selected from the blood
onder eede te worden gehoord. semenda maupun dari luar keluarga. relatives or relatives by marriage, is
summoned to be heard under oath. If the
Indien de te hooren ouders, voogd, toeziende Bila mereka yang akan diperiksa itu, yakni parents, guardian, supervising guardian or
voogd of getuigen woonachtig zijn of verblijf kedua orang tua, wali, wali pengawas atau witnesses to be heard, are residing or have
houden buiten de afdeeling, waarin de raad saksi, bertempat tinggal atau berkediaman di their abode outside the area in which the court
van justitie is gevestigd, kan het verhoor door luar daerah hukum Pengadilan Negeri, maka of justice is established, the hearing may be
dien raad worden gedelegeerd op dezelfde pemeriksaan oleh Pengadilan Negeri boleh delegated by this court in the same manner as
is stipulated in article 333 with respect to the
wijze als ten aanzien van de bloedverwanten dilimpahkan dengan cara yang sama, seperti
en aangehuwden in art. 333 is bepaald. De yang ditentukan dalam Pasal 333 terhadap blood relatives and relatives by marriage. The
laatste zinsnede van het vierde lid van art. 206 keluarga sedarah atau semenda Anak kalimat last clause in the fourth paragraph of article
is ten aanzien van de ouders, den voogd en terakhir dalam alinea keempat Pasal 206 206 is apply to the parents, guardian and
den toezienden voogd toepasselijk. berlaku terhadap orang tua, wali dan wali supervising guardian. All summons is take
pengawas. place in the manner stipulated in article 333
with regard to blood relatives and in laws; if
Alle oproepingen geschieden op de wijne in however, a summons is directed to an
art. 333 ten aanzien van bloedverwanten en Segala panggilan dilakukan menurut cara yang individual whose address is unknown, this
aangehuwden bepaald; indien echter ditentukan dalam Pasal 333 terhadap keluarga summons is immediately be published in one
oproeping moet plaats hebben van een sedarah dan semenda bila ada panggilan or more newspapers designated by the court of
persoon, wiens verblijfplaats niet bekend is, terhadap seorang yang tempat kediamannya justice. The summons of an individual, whose
dan wordt zij onverwijld geplaatst in een of tidak diketahui, maka panggilan itu harus release or dismissal has been requested or
meer door den raad van justitie aan te wijzen segera dimuatkan dalam satu surat kabar atau demanded, is, unless his address is unknown,
nieuwsbladen. De oproeping van hem, wiens lebih yang ditunjuk oleh Pengadilan Negeri. be accompanied by a summarized version of
ontzetting wordt verzocht of gevorderd, gaat, Panggilan terhadap seseorang yang the contents of the request or demand. If the
tenzij zijn verblijfplaats niet bekend is, dimohonkan atau dituntut pemecatannya court of justice deems it necessary, it may
vergezeld van eene beknopte opgave van den harus disertai dengan pemberian secara summon other individuals in addition to the
inhoud van het verzoek of de vordering. ringkas tentang isi permintaan atau tuntutan, designated individuals who have already
kecuali jika tempat kediaman orang itu tidak appeared on that specific date to be heard
Indien de raad van justitie het noodig oordeelt, diketahui. under oath as witnesses, and may also instruct
kan hij buiten de reeds aangewezenen ook further hearing of the witnesses to take place;
andere personen, die op den bepaalden dag Bila dipandang perlu, Pengadilan Negeri boleh the latter mentioned witnesses is appointed by
mogten zijn verzhenen, als getuigen onder mendengar orang-orang selain yang telah a further decree and be summoned in the same
eede hooren, zoomede nader verhoor van ditentukan di atas menghadap pada hari yang manner. (Bw.1895v.)
getuigen bevelen; deze laatste getuigen telah ditentukan, dan boleh juga
worden in de nadere beschikking aangewezen memerintahkan pemeriksaan saksi-saksi ini
en op gelijke wijze opgeroepen (Bw. 1895v). harus disebutkan dalam penetapan lebih lanjut
dan harus dipanggil dengan cara yang sama.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Gedurende het Selama pemeriksaan, tiap-tiap penduduk di (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
onderzoek kan ieder tot de uitoefening der Indonesia yang berhak melakukan perwalian During the investigation, any Indonesian
voogdij bevoegde ingezetene van Indonesie en dan pengurus tiap-tiap perkumpulan, yayasan, resident, who is competent to carry out the
het bestuur van elke der in art. 365 genoemde dan lembaga sosial tersebut dalam Pasal 365 functions of a guardian and the management
vereenigingen, stichtingen en instellingen van boleh mengajukan diri kepada Pengadilan of each of the charitable associations,
weldadigheid zich tot den raad van justitie Negeri dengan surat permohonan supaya foundations and institutions mentioned in
wenden met een verzoekschrift om met de diperkenankan memangku perwalian itu. article 365, may appeal by letter of request to
voogdij te worden belast. De raad van justitie Pengadilan Negeri boleh memerintahkan the court of justice to be appointed as
kan hunne oproeping bevelen om over hun pemanggilan mereka untuk didengar tentang guardian. The court of justice may order that
verzoekschrift te worden gehoord. permohonan itu. Alinea keempat Pasal 206 he be summoned to be questioned regarding
berlaku terhadap pemeriksaan orang-orang their letter of request. The fourth paragraph of
Het vierde lid van art. 206 is ten aanzien van tersebut dengan penyesuaian seperlunya. Bila article 206 is apply to the hearing of the
het verhoor de hier bedoelde personen van permintaan atau tuntutan itu dikabulkan, individuals mentioned herein. (Bw. 319e.) In
Pengadilan Negeri menetapkan pengangkatan the event that the request or the claim is
overeenkomstige toepassing (Bw. 319e).
wali. Dalam keputusan tentang pemecatan admitted the court of justice is make provisions
98
www.KUHPer.com
Ingeval het verzoek of de vordering wordt wali, wali yang dipecat harus dihukum regarding the guardianship. The judgment
toegewezen voorziet de raad van justitie in de mengadakan pertanggungjawaban tentang ordering the dismissal of the guardian, is also
voogdij. pengurusannya kepada penggantinya. order him to submit an account of his
management to his successor. (Bw.350v., 400v.)
In het vonnis, waarbij de voogd wordt afgezet,
zal hij tevens worden veroordeeld om rekening
en verantwoording van zijn beheer aan zijnen
opvolger te doen (Bw. 359v., 409v).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De behandeling der Pemeriksaan perkara berlangsung dalam (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
zaak geschiedt ter terechtzitting met gesloten sidang dengan pintu tertutup. Penetapan case is heard in a closed session. (G.168) The
deuren. (G. 168). disertai dengan alasan-alasannya diucapkan decree setting out the reasons is made public
dalam sidang terbuka dalam waktu yang as soon as possible after the last hearing; it can
De met redenen omkleede beschikking wordt sesingkat-singkatnya setelah berlangsung be stipulated that it is implemented
binnen den kortst mogelijken tijd na het laatste pemeriksaan terakhir; penetapan ini boleh immediately notwithstanding opposition or
verhoor in het openbaar uitgesproken; zij kan dinyatakan segera dapat dilaksanakan appeal with or without security. (Rv.55) The
uitvoerbaar verklaard worden bij voorraad sekalipun ada perlawanan atau banding court of justice is entitled to suspend the
niettegenstaande verzet of beroep met of dengan atau tanpa jaminan, semua itu atas performance of the functions of the
naskah aslinya. guardianship in their entirety or partly, during
zonder borgtogt en zulks op de minuut (Rv.
55). the investigation and to give such authority to
Selama pemeriksaan berjalan, Pengadilan a designated individual or the guardian
Negeri leluasa untuk menghentikan penunaian council *130 with respect to the minor
Het staat aan den raad van justitie vrij personally and to his assets as they is deem
gedurende het onderzoek de uitoefening van perwalian itu seluruhnya atau sebagian dan
memberi kekuasaan atas diri anak belum appropriate. With regard to the stipulations
de voogdij geheel of gedeeltelijk te schorsen en mentioned in the previous paragraph, no
aan een door hem aan te wijzen persoon of aan dewasa dan harta kekayaannya menurut
pertimbangan Pengadilan Negeri, kepada higher appeals is admitted. The stipulations is
den voogdijraad zoodanige bevoegdheid ten valid until the judgment regarding the
aanzien van den persoon en de goederen der seorang yang ditunjuknya atau kepada dewan
perwalian. dismissal has obtained legal validity. The
minderjarigen toe te kennen als hij zal oirbaar stipulations in the seventh and eighth
achten. paragraph of article 319f are applicable hereto.
Terhadap penetapan termaksud dalam alinea
Tegen de in het voorgaande lid bedoelde yang lalu tidak boleh dimintakan peradilan
beschikkingen is geenerlei voorziening yang lebih tinggi. Penetapan itu tetap berlaku
toegelaten. Zij behouden hare kracht totdat de sampai keputusan tentang pemecatan
uitspraak betreffende de ontzetting kracht van memperoleh kekuatan tetap. Ketentuan dalam
alinea ketujuh dan kedelapan Pasal 319 f
gewijsde heeft verkregen.
berlaku dalam hal ini.
De bepalingen van het zevende en het achtste

lid van art. 319f zijn ten deze toepasselijk.
(Toeg. S. 17-497; gew. 27-31 jis. 391, 421) De Baik berdasarkan atas peristiwa yang dapat (Supplemented by S.17-497; amended by 27-31
officier van justitie is bevoegd minderjarigen, menyebabkan pemecatan, maupun karena see also 390, 421) The officer of justice is
zoowel op grond van de feiten, die tot anak belum dewasa ditinggalkan atau tanpa authorized to temporarily entrust the minors,
ontzetting aanleiding kunnen geven, als op suatu pengawasan, Jaksa berwenang in the event that the guardian acts in a manner
grond dat zij verlaten of zonder toezigt zijn, mempercayakan anak belum dewasa itu untuk that could result in his dismissal or in the event
voorloopig aan de zorg van den voogdijraad sementara waktu kepada dewan perwalian, that the minors have been abandoned or
toe te vertrouwen, totdat door den regter in de sampai Pengadilan Negeri mengangkat unsupervised, to the court of justice, until the
voogdij over hen zal zijn voorzien of door den seorang wali atau dinyatakan, bahwa judge provides for their guardianship or he
regter zal zijn beslist dat geene voorziening pengangkatan itu tidak perlu dan penetapan decides that no provisions are required to be
noodig is en deze beschikking kracht van itu mempunyai kekuatan hukum yang pasti. made and the decision is have obtained legal
gewijsde zal hebben verkregen. De bepalingen Ketentuan dalam alinea ketujuh dan kedelapan validity. The stipulations of the seventh and
van het zevende en het achtste lid van art. 319f Pasal 318f berlaku dalam hal ini. eighth paragraph of article 319f is applicable
zijn ten deze toepasselijk. hereto. If the officer of justice exercises the
Bila Jaksa menggunakan wewenang tersebut authority mentioned above prior to a request
Bijaldien de officier van justitie van de di atas sebelum mengajukan permintaan atau or demand for dismissal being filed or prior to
bovenbedoelde bevoegdheid gebruik maakt tuntutan akan pemecatan atau pengangkatan provisions being made for the guardianship,
voor een verzoek of vordering tot ontzetting seorang wali, ia wajib segera melakukan segala he is required to immediately carry out
van of tot voorziening in de voogdij is sesuatu agar pengadilan mengangkat seorang whatever functions are necessary for the court
ingediend, is hij verpligt zonder verwijl het wali. of justice to make provisions for the
noodige te verrigten, opdat door den raad van guardianship. In the event of refusal to deliver
the minors to the guardian council, the officer
justitie in de voogdij worde voorzien. Bila penyerahan anak belum dewasa kepada of justice is instruct the process server or public
dewan perwalian ditolak Jaksa boleh servant by letter to implement their transfer.
Indien de afgifte der minderjarigen aan den menyuruh membawa anak itu kipada juru sita The stipulations of the third, fourth and fifth
voogdijraad wordt geweigerd, kan de officier atau kepada Polisi yang diberi tugas untuk paragraph of article 319h is applicable hereto.
van justitie hunne overbrenging doen melaksanakan surat perintahnya. Ketentuan- The entrustment of the care of the minor in
geschieden door den deurwaarder of dienaar ketentuan dalam alinea-alinea ketiga, keempat accordance with the first paragraph of this
der openbare magt, door hem belast met de dan kelima Pasal 319h berlaku dalam hal ini. article is result in the suspension of the
tenuitvoerlegging van zijn bevelschrift. De Perintah penyerahan anak belum dewasa guardianship, to the extent that it concerns the
bepalingen van het derde, vierde en vijfde lid kepada dewan perwalian menurut alinea minor personally.
99
alpha3 Edition
van art. 319h zijn van overeenkomstige pertama pasal ini menghentikan perwalian
toepassing. anak itu, sekedar mengenai diri si anak.
De opdragt van de zorg voor den minderjarige

overeenkomstig het eerste lid van dit art.
schorst de uitoefening der voogdij, voor
zoover zij den persoon van den minderjarige
betreft.
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer hij, wiens Bila orang yang diminta atau dituntut (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) If
ontzetting is verzocht of gevorderd, op de pemecatannya tidak datang menghadap atas the individual, whose release or dismissal has
oproeping niet is verschenen, kan hij tegen panggilan, ia boleh mengajukan perlawanan been requested or demanded, fails to appear
zijne ontzetting in verzet komen binnen dertig dalam waktu 30 hari, setelah penetapan atau upon the summons, he may oppose his
dagen nadat de beschikking of eenige uit akta yang dibuat berdasarkan penetapan itu dismissal within thirty days after the decree or
kracht daarvan opgemaakte of ter uitvoering atau pelaksanaannya diberitahukan any documents made pursuant to or for its
daarvan strekkende akte aan hem in persoon is kepadanya atau setelah ia melakukan suatu implementation have been notified to him
beteekend of na het plegen door hem van perbuatan yang secara mutlak memberi personally or after committing any act which
eenige daad waaruit noodzakelijk voortvloeit, kesimpulan, bahwa penetapan itu atau would indicate that he was aware of the decree
dat de beschikking of de aangevangen permulaan pelaksanaannya sudah diketahui or its implementation. An individual, whose
tenuitvoerlegging hem bekend is. olehnya. request, or the prosecution counsel, whose
demand for dismissal has been denied and an
Hij, wiens verzoek, of het openbaar ministerie, Orang yang permohonannya akan pemecatan individual who, despite his opposition, has
welks vordering tot ontzetting is afgewezen en ditolak, atau jawatan Kejaksaan yang been released from guardianship, including an
hij, die, ondanks zijn tegenspraak, van de tuntutannya ditolak pula, dan orang yang individual, whose opposition has been denied,
may, within thirty days after the passing of the
voogdij is ontzet, gelijk mede hij, wiens verzet dipecat dan perwaliannya meskipun ia
is afgewezen, kan binnen dertig dagen na de menyangkal, seperti orang yang decision of the court of justice, appeal to a
uitspraak van de beslissing van den raad van perlawanannya ditolak boleh mengajukan higher court. (Rv.83, 341) No higher appeal is
justitie in hooger beroep komen (Rv. 83, 341). permohonan banding terhadap keputusan permitted against the decisions mentioned in
Pengadilan Negeri dalam waktu 30 hari the second paragraph.
setelah keputusan diucapkan.
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) De vader-voogd en Bila wali bapak dan wali ibu tidak cakap atau (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
de moeder-voogdes kunnen, hetzij ten aanzien tidak mampu menunaikan kewajiban The father acting as guardian and mother
van alle hetzij ten aanzien van een of meer memelihara dan mendidik anak-anak mereka acting as guardian may, whether with regard
hunner kinderen, op verzoek van den dan kepentingan anak-anak dari segi lain tidak to all or one or more of their children, at the
voogdijraad of op vordering van het openbaar bertentangan dengan pembebasan mereka dari request of the guardian council or upon
ministerie, door den raad van justitie hunner perwalian maka atas permintaan dewan demand of the prosecution counsel, be
woonplaats of bij gebreke daarvan hunner perwalian atau tuntutan Jaksa, mereka berdua released from their guardianship by the court
laatste woonplaats van de voogdij worden boleh dibebaskan dari perwalian terhadap of justice at their place of *131 residence or in
ontheven op grond dat zij ongeschikt of seorang anak atau Iebih oleh Pengadilan the absence thereof at their last residence,
onmagtig zijn hun pligt tot verzorging en Negeri tempat tinggal mereka atau jika tidak based upon their unsuitability or incompetence
opvoeding te vervullen en het belang der ada, oleh Pengadilan Negeri tempat tinggal to fulfill their obligation with regard to the care
kinderen zich niet uit anderen hoofde tegen mereka yang terakhir. Pembebasan bapak atau and education, provided that the children's
die ontheffing verzet. De ontheffing van den ibu yang diangkat menjadi wali setelah interest for any other reasons does not conflict
na echtscheiding tot voogd benoemden vader bercerai, dilakukan oleh Pengadilan Negeri with such release. The release, of the father or
of moeder geschiedt door den raad van justitie, yang telah mengadili tuntutan akan perceraian mother appointed as guardians after the
die van den eisch tot echtscheiding heeft itu. Dalam surat permohonan atau tuntutan divorce, is be carried out by the court of justice
kennis genomen. Bij het verzoek of de atau pembebasan sedapat-dapatnya harus which has acknowledged the demand for
vordering tot ontheffing wordt zooveel dikemukakan pula bagaimana pergantian wali divorce. The manner in which the
mogelijk tevens vermeld, op welke wijze in de itu kiranya dapat diselenggarakan. guardianship is be conducted is be set out as
voogdij is te voorzien. Deze ontheffing wordt Pembebasan ini tidak boleh diperintahkan, bila much as possible at the request or demand for
niet uitgesproken, indien hij, wiens ontheffing pihak yang diminta atau yang dituntut release. This release is not be ordered, if the
wordt verzocht of gevorderd, zich daartegen pembebasannya, menentang hal ini. individual, whose release has been requested
verzet (Bw. 319a). or demanded, opposes it. (Bw. 319a.) Other
Berdasarkan surat permintaan sendiri, wali- guardians may, upon their own written
Andere voogden kunnen op eigen schriftelijk wali lainnya boleh dibebaskan oleh Pengadilan request, be released from their guardianship in
respect of all or one or more minors under
verzoek door den raad van justitie hunner Negeri tempat tinggal mereka dari perwalian,
woonplaats ten aanzien van alle, van een of baik terhadap semua, maupun terhadap their authority, by the court of justice at their
van meer der onder hun gezag gestelde seorang atau beberapa dan anak-anak belum place of residence, if an Indonesian resident
minderjarigen van de voogdij worden dewasa, yang ada di bawah kekuasaan who is competent to perform the functions of a
ontheven, indien een tot de uitoefening der mereka, bila seorang penduduk Indonesia guardian or to manage one of the charitable
voogdij bevoegde ingezetene van Indonesie of yang berhak menjalankan perwalian, atau associations, foundations or institutions
mentioned in article 365 has declared in
het bestuur van eene der in art. 365 genoemde pengurus salah satu perkumpulan, yayasan
vereenigingen, stichtingen of instellingen van dan lembaga sosial tersebut dalam Pasal 365, writing his or her willingness to assume the
weldadigheid zich schriftelijk bereid verklaart menyatakan sanggup dengan surat untuk role of guardian and the court of justice deems
haar over te nemen en de raad van justitie die mengganti mereka, dan Pengadilan Negeri the transfer to be for the benefit of the minor.
overneming in het belang der minderjarigen menimbang pergantian tersebut baik untuk The court of justice is decide after having
acht. kepentingan anak-anak. heard or properly summoned the parents, the
guardian and the supervising guardian, the
blood relatives or relatives by marriage of the
100
www.KUHPer.com
De raad van justitie beslist na verhoor of Pengadilan Negeri mengambil keputusan minor and the guardian council and is make
behoorlijke oproeping der ouders, van den setelah mendengar atau memanggil dengan provisions at the same time for the
voogd en van den toezienden voogd, van de sah kedua orang tua, wali dan wali pengawas, guardianship if the request or the demand is
bloedverwanten of aangehuwden der para keluarga atau semenda anak-anak belum admitted. The stipulations in the third
minderjarigen en van den voogdijraad en dewasa dan dewan perwalian, serta paragraph of article 381 and in the second,
voorziet, indien het verzoek of de vordering mengangkat wali, bila permintaan atau third and fourth paragraphs of article 381a are
wordt toegestaan, tegelijkertijd in de voogdij. tuntutan dikabulkan. Ketentuan dalam alinea applicable hereto. The case shall be heard in a
Het bepaald in het derde lid van art. 381 en in ketiga Pasal 381 dan alinea-alinea kedua, closed session. The decree indicating the
het tweede, derde en vierde lid van art. 381a is ketiga dan keempat Pasal 381a berlaku dalam reasons shall be made public as soon as
ten deze toepasselijk. hal ini. possible after the last public hearing and shall
be declared capable of implementation
De behandeling der zaak geschiedt ter Pemeriksaan perkara berlangsung dalam notwithstanding opposition or appeal, with or
terechtzitting met gesloten deuren. De met sidang tertutup. Dalam waktu yang selekas- without security and such with immediate
redenen omkleede beschikking wordt binnen lekasnya setelah pemeriksaan terakhir, effect. (G.168; Rv.55). In the event that the
den kortst mogelijken tijd na het laatste penetapan dengan alasan-alasannya individual, whose release pursuant to the first
paragraph has been requested or demanded,
verhoor in het openbaar uitgesproken en kan diucapkan dalam sidang terbuka dan boleh
uitvoerbaar verklaard worden bij voorraad dinyatakan segera dapat dilaksanakan, fails to appear upon the summons, he may
niettegenstaande verzet of beroep, met of sekalipun ada perlawanan atau banding oppose his release within thirty days after the
zonder borgtogt en zulks op de minuut. (G. dengan atau tanpa jaminan, semuanya itu atas decree has been notified to him in person or
168; Rv. 55). naskah asli. within thirty days after committing an act
which indicates that he is aware of the decree
or the implementation thereof. An individual,
Wanneer hij, wiens ontheffing krachtens het Bila seseorang yang dimintakan atau dituntut whose request, or the prosecution counsel
eerste lid is verzocht of gevorderd, op de pembebasannya berdasarkan alinea pertama, whose demand for release has been denied,
oproeping niet is verschenen, kan hij tegen tidak datang menghadap, maka terhadap and the individual, who, having appeared
zijne ontheffing in verzet komen binnen dertig pembebasan ini ia boleh mengajukan upon the summons, has been released from the
dagen, nadat de beschiking aan hem in perlawanan dalam waktu 30 hari sejak guardianship, and the individual, whose
persoon is beteekend of na het plegen door penetapan itu, atau akta yang dibuat opposition has been denied, may within thirty
hem van eenige daad, waaruit noodzakelijk berdasarkan penetapan itu atau untuk days after the passing of the decision of the
voortvloeit, dat de beschikking of de melaksanakannya, diberitahukan kepadanya court of justice file a higher appeal.
aangevangen tenuitvoerlegging hem bekend is. secara pribadi atau setelah ia melakukan suatu
Hij, wiens verzoek, of het openbaar ministerie, perbuatan yang secara mutlak memberi
welks vordering tot ontheffing is afgewezen, kesimpulan, bahwa penetapan itu atau
en hij, die op de oproeping verschenen, van de permulaan pelaksanaan telah diketahui
voogdij is ontheven, gelijk mede hij, wiens olehnya. Orang yang permintaan akan
verzet is afgewezen, kan binnen dertig dagen pembebasannya ditolak, atau jawatan
na de uitspraak van de beslissing van den raad Kejaksaan yang tuntutannya akan hal yang
van justitie in hooger beroep komen (Rv. 83, sama ditolak, dan orang yang dibebaskan dari
341). perwalian kendati datang menghadap atas
panggilan, seperti juga orang yang
Tegen de beslissingen, bedoeld in het tweede perlawanannya ditolak, semuanya dapat
lid, is geen hooger beroepen toegelaten. mengajukan permohonan banding dalam
waktu 30 hari setelah putusan Pengadilan
Negeri diucapkan.
Terhadap penetapan-penetapan termaksud

dalam alinea kedua tidak boleh dimintakan
banding.
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) De vader of de Seorang bapak atau Ibu yang dibebaskan atau (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
moeder, die van de voogdij over eigen dipecat dari perwalian terhadap anak-anaknya The father or the mother, who has been
kinderen is ontheven of ontzet, kan zoowel op sendiri, baik atas permintaannya sendiri released or dismissed from the guardianship of
eigen verzoek als op verzoek van hen, die maupun atas permintaan mereka yang berhak their own children, may at their own request as
bevoegd zijn ontheffing of ontzetting te meminta pembebasan, ataupun pemecatannya, well as at the request of those who are
verzoeken, zoomede op vordering van het ataupun atas tuntutan jawatan Kejaksaan authorized to request their release or dismissal,
openbaar ministerie, in de voogdij worden boleh dipulihkan kembali dalam perwalian, and upon the demand of the prosecution
hersteld, indien blijkt dat de feiten, die tot bila ternyata bahwa peristiwa-peristiwa yang counsel, be re-instated as guardian, if it
ontheffing of ontzetting hebben geleid, zich mengakibatkan pembebasan atau appears that the facts, which formed grounds
niet langer daartegen verzetten. Het verzoek of pemecatannya tidak lagi berlawanan dengan for the release or dismissal, no longer support
de vordering wordt ingediend bij den raad van pemilihan itu. Permintaan atau tuntutan untuk such release or dismissal. The request or
justitie, die van het verzoek of de vordering tot itu harus diajukan kepada Pengadilan Negeri demand shall be filed with the court of justice
ontheffing of ontzetting heeft kennis genomen, yang telah mengadili pemintaan atau tuntutan which has acknowledged the request or *132
tenzij het huwelijk van der onthevene of akan pembebasan atau pemecatannya, kecuali demand for release or dismissal, unless the
ontzette is ontbonden door echtscheiding, in jika perkawinan orang yang dibebaskan atau marriage of the individual released or
welk geval het verzoek of de vordering wordt dipecat itu telah dibubarkan karena perceraian dismissed has been dissolved by divorce, in
ingediend bij den raad van justitie, die van den dalam hal mana permintaan atau tuntutan itu which case the request or the demand shall be
eisch tot echtscheiding heeft kennis genomen harus diajukan kepada Pengadilan Negeri filed with the court of justice which has
(Bw. 331; Rv. 207, 211, 221). yang telah mengadili tuntutan akan perceraian acknowledged the petition for divorce.
itu. (Bw.331; Rv.207, 211, 221) The court of justice
De raad van justitie doet uitspraak, is verhoor is pass the judgment, following the hearing or
proper summons if possible of both parents,
of behoorlijke oproeping zoo mogelijk van Pengadilan Negeri mengambil keputusan
beide ouders, alsmede van den voogd of het setelah mendengar atau memanggil dengan including the guardian or the management of
101
alpha3 Edition
bestuur der vereeniging, stichting of instelling sah, bila mungkin kedua orang tua, demikian the charitable association, foundation or
van weldadigheid, waaraan de voogdij is pula wali atau pengurus perkumpulan, institution, to which the guardianship has been
opgedragen, van den toeziende voogd, de yayasan dan lembaga sosial yang mengaku assigned, of the supervising guardian, the
bloedverwanten of aangehuwden der kinderen perwalian itu, wali pengawas, para anggota blood relatives or relatives by marriage of the
en van den voogdijraad. Indien de raad van keluarga sedarah atau semenda dari anak-anak children and the guardian council. If the court
justitie het noodig oordeelt, kan hij bevelen, dan dewan perwalian. of justice deems it necessary, it may instruct
dat getuigen, al of niet uit de bloedverwanten that the witnesses, whether or not selected
of aangehuwden gekozen, onder eede zullen Bila dipandang perlu, Pengadilan Negeri boleh from the blood relatives or relatives by
worden gehoord. memerintahkan supaya didengar di bawah marriage, shall be heard under oath. The third,
fourth, fifth, sixth and seventh paragraphs of
sumpah saksi-saksi yang dipilihnya dan
Het derde, vierde, vijfde, zesde en zevende lid keluarga sedarah atau semenda atau dari luar article 319g are applicable hereto.
van art. 319g zijn ten deze toepasselijk. mereka.
Alinea-alinea ketiga, keempat, kelima, keenam

dan ketujuh Pasal 319 berlaku dalam hal ini.
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de Jika anak-anak belum dewasa itu tidak nyata- (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) If
minderjarigen zich niet reeds bevinden in de nyata telah berada dalam kekuasaan orang the minors are not already under the actual
feitelijke magt van den persoon of van het atau kekuasan pengurus himpunan, yayasan authority of an individual or the management
bestuur der vereeniging, stichting of instelling atau lembaga amal, yang menurut suatu of the charitable association, foundation or
van weldadigheid, aan welke ingevolge eenige putusan Hakim termaksud dalam bagian ini institution, to which pursuant to a legal decree,
regterlijke beschikking, in deze afdeeling diwajibkan melakukan perwalian, atau pun referred to in this section, the guardianship has
bedoeld, de voogdij toekomt, of van den tidak telah berada dalam kekuasaan orang been assigned, or of the individual or the
persoon of van den voogdijraad, aan welken atau kekuasaan Dewan Perwalian, kepada guardian council, to which the children might
de kinderen mogten zijn toevertrouwd siapa kiranya anak-anak itu menurut have been entrusted pursuant to the decree,
krachtens de beschikking, bedoeld in art. 382, penetapan termaksud dalam pasal 382 ayat mentioned in article 382, third paragraph; such
derde lid, wordt in dezelfde regterlijke ketiga dipercayakannya, maka penetapan yang decree is also order the delivery of the children
beschikking tevens de afgifte der kinderen aan sama diperintahkan juga, penyerahan anak- to the individual to whom authority over the
dengene, wien het gezag over de anak itu kepada pihak yang menurut minors is given pursuant to the legal decree.
minderjarigen tengevolge van zulke penetapan mendapat kekuasaan atas anak- The stipulations of the second, third, fourth
beschikking toekomt, bevolen. De bepalingen anak itu. Ketentuan dalam ayat kedua, ketiga and fifth paragraph of article 319h are
van het tweede, derde, vierde en vijfde lid van keempat dan kelima pasal 319h berlaku dalam applicable hereto.
art. 319h zijn ten deze toepasselijk. hal ini.
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421; gew. 38-622) Het Ketentuan Pasal 319f berlaku terhadap (Supplemented by s.27-31 see also 390, 421;
bepaalde in art. 319j geldt mede bij ontheffing pembebasan atau pemecatan seorang bapak amended by 38-622) The stipulations in article
of ontzetting van den vader of de moeder van atau ibu dari perwalian terhadap anak-anak 319f is also apply to the release or dismissal of
de voogdij over eigen kinderen. sendiri. the father or the mother from the guardianship
of their own children.
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) Alle Semua surat permohonan, tuntutan penetapan, (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) All
verzoekschriften, vorderingen, beschikkingen, pemberitahuan semua surat lain yang dibuat letters of request, claims, writs and all other
exploiten en alle andere stukken opgemaakt ter guna memenuhi ketentuan-ketentuan dalam documents drawn up in compliance with the
voldoening aan de bepalingen van deze bagian ini adalah bebas dari meterai. stipulations of this section, is not be liable to
afdeeling, zijn vrij van zegel. (Zeg. 31, II, 61o). stamp duty. (Zeg.31, II, 61). All requests,
Segala permintaan termaksud dalam bagian referred to in this section, which originate from
Alle verzoeken, in deze afdeeling bedoeld, ini, yang berasal dari dewan perwalian, harus the guardian council, shall be handled free of
welke uitgaan van de voogdijraden, worden dilayani dengan cuma-cuma, demikian pula charge and the engrossed documents, copies
kosteloos behandeld en de door die raden in segala salinan pertama, salinan dan petikan and summaries requested by the council in the
interest of their assignment shall be furnished
het belang van de hun opgedragen taak yang diminta oleh dewan perwalian guna
gevraagde grossen, afschriften en uittreksels kepentingan tugas yang diperintahkan to them by the court clerk free of charge. (Rv.
worden hun door de griffiers vrij van alle kepadanya, oleh panitera diberikan kepadanya 888v.)
kosten uitgereikt (Rv. 888v). dengan cuma-cuma.
TIENDE AFDEELING BAGIAN 10 Section 10
Van het toezicht van den voogd over den Pengawasan Wali atas Pribadi Anak Belum Concerning the supervision by the guardian
persoon des minderjarigen Dewasa with regard to the minor
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd zal voor Wali harus menyelenggarakan pemeliharaan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
het onderhoud en de opvoeding van den dan pendidikan bagi anak belum dewasa guardian shall be responsible for the support
minderjarige, overeenkomstig diens vermogen menurut kemampuan harta kekayaannya dan and the education of the minor, in accordance
zorg dragen en denzelve in alle burgerlijke harus mewakili anak belum dewasa itu dalam with his wealth and is represent him in all civil
handelingen vertegenwoordigen. (LN. 53-86, segala tindakan perdata. Anak belum dewasa acts. (LN.53-86, art.7) 1 The minor is respect his
harus menghormati walinya. guardian. (Bw.78, 151, 282, 298, 361, 288, 399,
421, 452, 904, 1330, 1447v., 1798; Civ. 450)
102
www.KUHPer.com
art. 7).
De minderjarige is aan zijnen voogd eerbied

verschuldigd (Bw. 78, 151, 282, 298, 361, 388,
399, 421, 452, 904, 1330, 1447v., 1798; Civ. 450).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Wanneer de voogd Bila wali, berdasarkan alasan-alasan yang (Amended by S. 27-31 see also 390, 421) If the
gewigtige redenen van misnoegen heeft over penting, merasa tidak puas terhadap kelakuan guardian has significant reasons for being
het gedrag van den minderjarige, kan de raad anak belum dewasa, maka atas permintaan displeased with the behavior of the minor, the
van justitie, op zijn verzoek of op dat van den wali sendiri atau atas permintaan dewan court of justice may, at his request or at the
voogdijraad, mits deze daartoe door hem is perwalian, asal saja dewan diminta oleh wali request of the guardian council provided that
aangezocht, te zijnen behoeve gedaan, den untuk itu, Pengadilan Negeri boleh it has been requested to do so on his behalf,
minderjarige voor een bepaalden tijd doen memerintahkan penempatan anak itu untuk place the minor for a specific period of time in
opnemen in eene door den directeur van waktu tertentu dalam sebuah lembaga negara a state or private institution designated by the
justitie aan te wijzen lands-of particuliere atau swasta yang akan ditunjuk oleh Menteri director of justice. The placement shall be at
inrichting. De opneming geschiedt ten koste Kehakiman. Penempatan itu dilakukan atas the expense of the minor and in the event of
van den minderjarige en bij diens onvermogen, biaya anak belum dewasa, dan bila ia tidak his insolvency, at the expense of the guardian;
ten koste van den voogd; zij zal voor niet mampu, atas biaya wali; penempatan semacam instruction that the placement shall be no
langer mogen worden gelast dan gedurende itu hanya boleh dilakukan selama-lamanya longer than for six consecutive months shall be
ten hoogste zes achtereenvolgende maanden, enam bulan berturut-turut, bila pada hari given, if the minor, at the time of the issue of
waanneer de minderjarige tijdens de penetapan Hakim anak belum dewasa belum the decree, has not reached the age of fourteen
beschikking den leeftijd van veertien jaren nog mencapai umur empat belas tahun, atau years, or if the minor has reached such age at
niet heeft bereikt, of, waanneer de selama-lamanya satu tahun bila pada hari that time, for a period of one year at the most
minderjarige op dat tijdstip dien leeftijd penetapan ia telah mencapai umur tersebut, and in any event the placement is not continue
bereikt heeft, gedurende ten hoogste een jaar dan sekali-kali tidak boleh melewati saat anak after the age of majority is reached by the
en nimmer langer dan tot deszelfs belum dewasa menjadi dewasa. minor. (Bw.320v., 452; Civ.468) The court of
meerderjarigheid (Bw. 320v., 452; Civ. 468). justice cannot order the placement before a
Pengadilan Negeri tidak boleh memerintahkan hearing or proper summons of the supervising
De raad van justitie kan de opneming niet penempatan itu sebelum mendengar atau guardian and the blood relatives or relatives
gelasten dan na verhoor of behoorlijke memanggil secara sah wali, pengawas, para by marriage of the minor together with a
hearing of the guardian council, and without
oproeping van den toezienden voogd en de keluarga sedarah dan semenda dari anak
bloedverwanten of aangehuwden van den belum dewasa, dewan perwalian dan, tanpa prejudice to the stipulations in the next
minderjarige, mitsgaders na verhoor van den mengurangi ketentuan dalam alinea berikut, paragraph, also of the minor. Failure of the
voogdijraad en, behoudens het bepaalde in het juga anak belum dewasa sendiri. minor to appear on the date set down for the
volgende lid, ook van den minderjarige. hearing is cause the court of justice to suspend
the investigation until a date to be further
Bila anak belum dewasa tidak datang stipulated and is instruct that the minor shall
Bij niet-verschijning van den minderjarige op menghadap pada hari yang ditentukan untuk be brought to him on that date by a process
den dag, voor het verhoor bepaald, schorst de mendengarnya, maka Pengadilan Negeri server or an official of public authorities; this
raad van justitie het onderzoek tot een alsdan menunda pemeriksaan sampai pada hari yang decree shall be implemented upon order of the
te bepalen dag en gelast hij, dat de ditentukan, dan memerintahkan agar anak prosecution counsel; in the event that the
minderjarige tegen dien dag door een belum dewasa itu pada hari tersebut, di bawa minor fails to appear on that date, the court of
deurwaarder of dienaar der openbare magt ke depannya oleh juru sita atau polisi; justice is order or deny the placement without
voor hem worde gebracht; deze beschikking penetapan ini dilaksanakan atas perintah having heard the minor. In this regard, no
wordt tenuitvoergelegd op bevel van het jawatan Kejaksaan, bila ternyata anak belum further legal formalities shall be taken into
openbaar ministerie; blijkt de minderjarige ook dewasa pada hari itu pun tidak datang consideration, with the exception of the order
op dien naderen dag niet te zijn verschenen, menghadap, maka Pengadilan Negeri, tanpa for the *134 placement, in which, the reasons
dan kan de raad van justitie zonder hem te mendengarnya, memerintahkan atau menolak therefor is not be stipulated. If the court of
hebben gehoord de opneming bevelen of penempatannya. justice in issuing the decree, decides, that the
weigeren. minor and the guardian are incapable of
Dalam hal ini tidak perlu diperhatikan bentuk paying for the expenses incurred in connection
Er zal te dezen opzigte geen verdere acara lebih lanjut, melainkan perintah with the placement, then these shall be charged
geregtelijke formaliteit worden in acht penempatan itulah yang harus diberikan, to the state. The decree, in which the placement
genomen, behalve het bevel tot opneming, tetapi itu pun tidak perlu dimuat alasan- is ordered, shall be implemented upon the
waarin echter de redenen niet zullen worden alasannya. order of the officer of justice following a
uitgedrukt. request filed with him by the guardian.
Bila Pengadilan Negeri dalam penetapannya
Indien de raad van justitie bij het geven van memutuskan, bahwa anak belum dewasa dan
zijne beschikking beslist, dat de minderjarige wali tidak mampu membiayai penempatan itu,
en de voogd niet in staat zijn de kosten, aan de maka semua biaya menjadi beban negara.
opneming verbonden, te betalen komen deze Penetapan yang memerintahkan suatu
ten laste van den lande. penempatan, dilaksanakan atas perintah,
setelah ada permintaan dan pihak wali.
De beschikking, waarbij de opneming wordt
bevolen, wordt ten uitvoer gelegd op bevel van
den officier van justitie na een tot deze gerigt
verzoek van den voogd.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Bij besluit van den Dengan penetapan Menteri Kehakiman, anak (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421)
103
alpha3 Edition
directeur van justitie kan de minderjarige te belum dewasa sewaktu-waktu boleh Upon decision being made by the director of
allen tijde uit de in het vorige art. bedoelde dikeluarkan dari lembaga termaksud dalam justice the minor may, at any time, be released
inrichting worden ontslagen, wanneer de pasal yang lalu, bila alasan-alasan yang from the institution referred to in the previous
oorzaak zijner plaatsing blijkt te zijn mengakibatkan penempatan itu telah tiada article, in the event that the reasons for his
opgeheven of zijn ligchamelijke of geestelijke atau bila keadaan jasmani dan rohani anak placement appear to be no longer valid or his
toestand geen verder verblijf aldaar blijkt te belum dewasa itu tidak mengizinkan physical or mental condition do not necessitate
gedoogen. penempatan lebih lama. any further stay. Any reduction in the period
of the placement stipulated in the instruction
De voogd blijft altijd meester om den in het Wali selalu leluasa untuk mempersingkat for placement is always be decided upon by
the guardian. In order to obtain an extension of
bevel tot opneming bepaalden tijd te waktu penempatan yang telah ditentukan
verkorten. Om verlenging van den duur der dalam perintah. Untuk memperpanjang waktu the period of the placement, the provisions in
opneming te verkrijgen, zal opnieuw het penempatan, perlu diperhatikan lagi ketentuan the previous article is have to be taken into
bepaalde in het vorige art. moeten worden in dalam pasal yang lalu. consideration again. No extension ordered by
acht genomen. the court of justice shall be for more than six
consecutive months; the order is not be issued,
Pengadilan Negeri hanya boleh until after the head or the substitute head of
De raad van justitie zal die verlenging telkens memerintahkan perpanjangan waktu itu, tiap- the institution, where the child has been
voor niet langer dan voor ten hoogste zes tiap kali tidak lebih dari enam bulan berturut- staying during the period of the request for
achtereenvolgende maanden mogen gelasten; turut; perintah itu tidak boleh diberikan extension, has been heard.
het bevel wordt niet gegeven, dan nadat het sebelum mendengar permintaan itu dari
hoofd der inrichting, waar het kind tijdens het kepala lembaga tempat anak belum dewasa itu
1 (1) The Postspaarbank-ord., S.34-653, has
verzoek om verlenging verblijf houdt, of tinggal pada waktu permintaan perpanjangan
degene, die hem vervangt, op het verzoek is diajukan atau dari seorang penggantinya. been revoked and replaced by L.N. 53-86, of
gehoord. which article 7, translated reads as follows:
7.(1) Minors may, without intervention of their
parents or guardian, take savings books, enter
money therein, and personally receive the
balance of savings, which has been recorded in
their names in the books at the Savings Bank
(Postspaarbank). (2) However, the refund
cannot take place if their parents or guardians
oppose this. (3) Without prejudice to the
stipulation in the fourth paragraph of article 5
of this code, the refund of the funds which has
been deposited in the name of the minor, may
also be claimed by the one, who exercises the
parental authority over the minor, or by his
guardian; however, if the minor has reached
the age of sixteen, then the refund may only
take place after authorization from the Central
Court has been obtained. This authorization is
not be granted, if the money is not applied to a
strictly necessary expense. If the court deems it
necessary, the blood relatives of the minor
shall be summoned for their opinion to be
heard, however, failure to appear is not require
a repeat summons provided their summons
was done properly. (4) The father and the
mother of the minor saver do not have any
right to withdraw the interest of the savings
which has been recorded in the books of the
Postspaarbank in the minor's name
ELFDE AFDEELING BAGIAN 11 Section 11
Van het bestuur van den voogd Tugas Pengurusan Wali Concerning the management by the guardian
De voogd moet de goederen van den Wali harus mengurus harta kekayaan anak The guardian is manage the assets of the minor
minderjarige als een goed huisvader besturen, belum dewasa laksana seorang bapak rumah in the manner of a good head of the household
en is verantwoordelijk voor de kosten, schaden tangga yang baik dan bertanggung jawab atas and shall be liable for any costs, damages and
en interessen, die uit zijn slecht beheer zouden biaya, kerugian dan bunga yang diperkirakan interest, which result from his bad
kunnen voortvloeijen. timbul karena pengurusan yang buruk. Bila management. (Amended by S.27-31 see also
kepada anak yang belum dewasa, baik dengan 390, 421) In the event that assets have been
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien aan den suatu akta antara orang-orang yang masih granted by will or inter vivos gift to the minor
minderjarige, hetzij bij acte onder de levenden, hidup, maupun dengan sebuah wasiat, telah and the administration thereof has been
hetzij bij eene uiterste wilsbeschikking, dihibahkan atau dihibah wasiatkan sejumlah assigned to one or more administrators, the
harta benda dan pengurusannya itu stipulations applicable to those individuals
goederen zijn geschonken of gemaakt en het
bewind daarover aan een of meerdere daartoe dipercayakan kepada seorang pengurus atau who exercise parental authority, set forth in
aangestelde bewindvoerders is opgedragen, lebih yang telah ditunjuk, maka ketentuan- article 307, shall be applicable to the guardian.
zijn de bepalingen omtrent hem, die de ketentuan Pasal 307, yang berlaku bagi (Bw.391, 400, 452; Civ.450)
ouderlijke magt uitoefent, in art. 307 pemangku kekuasaan orang tua, berlaku juga
voorkomende, op den voogd toepasselijk (Bw. bagi wali.
391, 400, 452; Civ. 450).
104
www.KUHPer.com
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd zal, Dalam waktu sepuluh hari setelah perwalian (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
binnen tien dagen na het begin der voogdij, de mulai berlaku, wali harus menuntut guardian is, within ten days after the
ontzegeling vorderen, indien de verzegeling pengangkatan penyegelan, bila penyegelan ini commencement of the guardianship, demand
heeft plaats gehad, en dadelijk, in telah dilakukan, dan dengan dihadiri oleh wali that the sealing be released, if a sealing has
tegenwoordigheid van den toezienden voogd pengawas, segera membuat atau menyuruh taken place, and immediately, in the presence
overgaan of doen overgaan tot het membuat daftar barang-barang kekayaan anak of the supervising guardian is make or
inventariseren der goederen van den belum dewasa. organize an inventory to be made of the
minderjarige (Ov. 100v). minor's assets. (Ov.100v.) The inventory or
Daftar barang-barang atau inventaris itu boleh estate description may also be drawn up
De inventaris of boedelbeschijving zal ook dibuat di bawah tangan, tetapi dalam segala privately; in any event, the validity thereof
shall be certified by the guardian under oath,
onderhands kunnen worden opgemaakt; in hal keberesannya harus dikuatkan di bawah
alle gevallen, zal de deugdelijkheid daarvan sumpah oleh wali sendiri di hadapan Balai before the Orphans' Chamber; if the inventory
door den voogd onder eede, ten overstaan van Harta Peninggalan; bila inventaris itu dibuat di is drawn up privately, it shall be submitted to
de weeskamer, moeten bevestigd worden; bawah tangan, inventaris itu harus diserahkan the Orphans' Chamber. (Bw. 370v., 417, 452;
wanneer de inventaris onderhands is kepada Balai Harta Peninggalan. Rv.663v., 672v.; Civ.451; Wsk.50)
opgemaakt, zal dezelve bij de weeskamer
moeten worden overgebragt (Bw. 370v., 417,
452; Rv. 663v, 672v.; Civ. 451; Wsk. 50).
Indien de minderjarige iets aan den voogd Bila anak belum dewasa berutang kepada wali, If the minor is indebted to the guardian, the
verschuldigd is, zal deze zulks bij den maka hal itu harus dijelaskan dalam latter mentioned is include this in the
inventaris moeten opgeven; bij gebreke van die inventaris; dalam hal tidak ada penjelasan inventory; if he fails to include this
opgave, kan de voogd hetgeen aan hem mogt dalam inventaris yang demikian itu, wali tidak information, the guardian cannot claim that
verschuldigd zijn niet vorderen, voor dat de akan diperbolehkan menagih sesuatu yang which was owing to him, prior to the minor
minderjarige meerderjarig geworden zal zijn; dipiutangkannya, sebelum anak belum dewasa reaching the age of majority; he is in addition
hij zal bovendien verliezen de achterstallige itu menjadi dewasa, tambahan lagi, ia akan not be entitled to interest which expired on the
renten en interessen der hoofdsom, vervallen kehilangan segala bunga dan angsuran atas principal sum since the inventory was drawn
sedert het opmaken van den inventaris tot op jumlah pokok yang sedianya dapat ditagih up until the minor reaches the age of majority;
het tijdstip dat de minderjarige zal zijn semenjak pembuatan inventaris sampai saat provided however that during that period, that
meerderjarig geworden; behoudens echter dat anak belum dewasa menjadi dewasa; tetapi which is owed to the guardian is not be
gedurende dat tusschenvak de verjaring tegen selama masa itu, bagi wali, lewat waktu tidak canceled due to such expiration during that
den voogd niet zal loopen (Bw. 452, 1986; Civ. berlaku. period. (Bw. 452, 1986; Civ.451)
451).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Na het begin van Pada permulaan setiap perwalian, kecuali (Amended by S.27-31 see also 390, 421)
elke voogdij, met uitzondering van die, welke yang dilakukan oleh bapak atau ibu, Balai Following the commencement of the
door den vader of de moeder gevoerd wordt, Harta Peninggalan, setelah mendengar wali guardianship, with the exception of
zal de weeskamer, na verhoor van den pengawas, dan setelah memanggil keluarga guardianships carried out by the father or the
toezienden voogd, indien zij niet met de sedarah atau semenda anak belum dewasa, mother, the Orphans' Chamber is, after having
toeziende voogdij is belast, en na oproeping menurut perkiraan dan dalam keseimbangan heard the supervising guardian in the event
der bloedverwanten of aangehuwden aan dengan harta kekayaan yang harus diurus, that the supervisory guardianship has not been
(lees: van) den minderjarige bij raming en naar harus menentukan jumlah uang yang assigned to them, and after *136 summoning
gelang der goederen, die bestuurd moeten diperlukan untuk biaya hidup anak belum the blood relatives or relatives by marriage of
worden, het beloop der som bepalen, welke de dewasa itu beserta biaya yang diperlukan the minor in accordance with the estimate and
minderjarige jaarlijks zal kunnen verteren, guna mengurus harta kekayaan; semuanya itu in proportion to the assets which require
gelijk mede de kosten, welke op het beheer der tidak mengurangi kemungkinan campur management, determine the amount of the
goederen kunnen vallen; alles behoudens het tangan Pengadilan Negeri, bila Balai Harta capital which the minor uses annually,
beroep aan den raad van justitie, indien de Peninggalan tidak menyetujui pendapat including the costs incurred in managing the
weeskamer zich niet met de meening van het sebagian besar keluarga anak belum dewasa assets; the aforementioned shall be subject to
meerendeel der verschenen nabestaanden yang hadir. the appeal to the court of justice, in the event
vereenigd heeft. that the Orphans' Chamber does not agree
Dalam akta yang sama harus ditentukan pula with the views of the majority of the relatives
who appear. This same deed is also stipulate
Bij dezelfde acte zal ook worden bepaald, of de apakah wali dalam menjalankan pengurusan,
voogd gemagtigd is om zich in zijn beheer te diperkenankan pula dengan upah whether the guardian shall be authorized to
bedienen van eenen of meer bijzondere menggunakan seorang pengurus khusus atau use in the course of his management one or
loontrekkende bewindvoerders, onder zijne lebih, yang akan mewakili wali dan di bawah more specific paid administrators, to
verantwoordelijkheid de zaken waarnemende tanggung jawab wali. administer the affairs for which he is
(Bw. 333v., 345, 361, 372, 452; Civ. 454). responsible. (Bw. 333v., 345, 361, 372, 452;
Civ.454)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd is Wali wajib mengusahakan supaya dijual segala (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
verpligt alle de meubelen of huisraad, die den meja, kursi atau perkakas rumah tangga yang guardian is required to sell all furniture or
minderjarige bij de opening der voogdij, of pada permulaan atau selama perwalian jatuh household items, which the minor has
gedurende derzelver loop, te beurt vallen, ke dalam kekayaan anak belum dewasa, acquired at the commencement of or during
mitsgaders de roerende goederen welke geene demikian juga barang-barang yang menurut the course of the guardianship, including
vruchten, inkomsten of voordeelen opleveren, alamnya dapat disimpan, asal saja dengan movable assets, which do not produce any
105
alpha3 Edition
te doen verkoopen, met uitzondering van de persetujuan Balai Harta Peninggalan dan profit, income or gains, with the exception of
zoodanige welke, met bewilliging van de setelah mendengar atau memanggil dengan those, which, upon approval of the Orphans'
weeskamer, en na verhoor of behoorlijke sah wali pengawas, bila yang menjadi wali Chamber, and after a hearing or proper
oproeping van den toezienden voogd, indien pengawas bukan Balai Harta Peninggalan summons of the supervising guardian if the
de toeziende voogdij niet door de weeskamer sendiri, serta keluarga sedarah atau semenda. supervisory guardianship is not being
wordt uitgeoefend, en van de bloedverwanten implemented by the Orphans' Chamber, and of
of aangehuwden van den minderjarige, in Penjualan harus dilakukan di muka umum the blood relatives or relatives by marriage of
natura mogen bewaard blijven. oleh petugas yang berhak dengan the minor, may be retained in their original
memperhatikan kebiasaan-kebiasaan setempat, condition . The sale is take place in public and
shall be conducted by an authorized official,
Die verkoop moet geschieden in het openbaar kecuali jika Pengadilan, setelah mendengar
en door eenen bevoegden ambtenaar, met dan memanggil seperti di atas, kiranya having regard to the local customs, unless the
inachtneming der plaatselijke gebruiken, ten memerintahkan, bahwa barang-barang court of justice, after a hearing or summons as
ware de raad van justitie, na verhoor of tertentu yang ditunjuk, untuk kepentingan mentioned above, is order that some specific
oproeping als voren, mogt bevelen dat deze of anak belum dewasa, harus dijual di bawah objects, in the interest of the minor, shall be
gene bepaaldelijk aan te wijzen voorwerpen, in tangan dengan harga atau di atas harga yang disposed of in a private sale, at or exceeding
the price that they have been estimated at by
het belang van den minderjarige, onder de sudah ditaksir oleh ahli-ahli yang diangkat
hand worden verkocht, voor of boven den untuk itu. the experts appointed for the purpose thereof.
prijs, waarop dezelve door daartoe te (Bw.417) The court of justice is also, after the
benoemen deskundigen mogten geschat zijn same hearing, approve the public or private
Pengadilan Negeri boleh juga, setelah sale of movable assets, which, pursuant to the
(Bw. 417). mendengar seperti di atas, mengizinkan first paragraph of this article, have been
penjualan di muka umum atau di bawah retained in their original condition, if such is
De raad van justitie kan ook, na hetzelfde tangan akan barang-barang bergerak yang required in the interest of the minor.
verhoor, den openbaren of onderhandschen sehubungan dengan ketentuan alinea pertama Businesses may be sold by the guardian
verkoop toestaan van roerende goederen, pasal ini telah disimpan dalam wujud asli, bila privately, through brokers or similar such
welke, naar aanleiding van het eerste lid van kepentingan anak belum dewasa individuals, at the prevailing market rate, and
dit art., in natura bewaard zijn, indien het menghendakinya. produce of the land shall be sold at the market
belang van den minderjarige zulks vordert. or otherwise at the market price. (Bw.333v.,
Barang-barang dagangan boleh dijual di 390, 511v., 515, 1012; K.62, 76; Rv.678v.;
Koopmanschappen kunnen door den voogd bawah tangan oleh wali dengan perantaraan Civ.452)
onder de hand, door middel van makelaars, makelar, komisioner atau orang lain yang
commissionairs, of daarmede gelijkstaande sejajar, dengan harga kurs yang berlaku,
personen, tegen den koers, en vruchten van sedangkan hasil-hasil tanah hendaknya dijual
landgoederen, ter markte of anderzins, tegen di pasar atau di mana saja dengan harga pasar.
den marktprijs, worden verkocht (Bw. 333v.,
390, 511v., 515, 1012; K. 62, 76; Rv. 678v.; Civ.
452).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De vader en de Bapak atau ibu, sejauh menurut undang- (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
moeder, voor zoo verre zij het wettelijk undang mempunyai hak menikmati hasil atas father and the mother, to the extent that they
vruchtgenot hebben van de goederen aan den kekayaan anak belum dewasa, bebas dari have the legal use of the assets belonging to the
minderjarige toebehoorende, zijn vrijgesteld kewajiban menjual perabot rumah tangga atau minor, is not be obliged to sell the furniture or
van de verpligting om de meubelen of andere barang-barang bergerak Iainnya, bila mereka other movable assets, should they elect to keep
roerende goederen te verkoopen, zoo zij lebih suka menyimpannya dengan maksud these for the purpose of returning these later in
verkiezen dezelve te bewaren, ten einde die mengembalikannya dalam keadaan aslinya their original state. In this regard, they is, at
naderhand in natura terug te geven. kelak kepada anak belum dewasa. their expense, have the actual value of the
assets appraised by an expert, appointed by
the supervising guardian, who is take an oath
In dat geval, zullen zij, te hunnen koste, die Dalam hal itu mereka, atas biaya sendiri, harus
goederen naar derzelver opregter waarde doen menyuruh seorang ahli, yang akan diangkat before the head of the local government. The
schatten door eenen deskundige, die door den oleh wali pengawas dan mengangkat sumpah experts is put an estimated value on the assets
toezienden voogd zal worden benoemd, en bij di depan kepala pemerintahan daerah, untuk which cannot be delivered in their original
het hoofd van het plaatselijk bestuur den eed menaksir harga sebenarnya barang-barang state. (Bw.311, 370. 389, 1078; Civ. 453; Wsk.38;
zal afleggen. Zij zullen de begroote waarde van tersebut. Barang-barang yang tidak dapat Bb.379)
zoodanige goederen moeten opleggen, welke diserahkan kembali dalam wujud aslinya
zij niet in natura mogten kunnen opleveren harus ditanggung dengan sejumlah uang
(Bw. 311, 370, 389, 1078; Civ. 453; Wsk. 38; Bb. taksiran.
379).
De voogden zijn verpligt hetgeen van de Wali diwajibkan membungakan sisa The guardians are obligated to invest that
inkomsten, na aftrek der vertering overschiet, penghasilan setelah pendapatan dikurangi which remains of the income after the minor's
te beleggen, zoodra het batig slot het vierde dengan pengeluaran, bila saldo untung expenses have *137 been deducted, if the profit
gedeelte der gewone inkomsten van den melebihi seperempat daripada pendapatan balance exceeds one fourth of the regular
minderjarige te boven gaat. (S. 97-231*). biasa anak belum dewasa. income of the minor. (S.97-231) They is not be
permitted to invest the minor's money in any
Zij mogen de penningen van den minderjarige Mereka tidak boleh membungakan uang tunai manner other than by purchasing the
op geene andere wijze beleggen, dan door den anak belum dewasa, selain dengan cara registration certificates in the main ledger of
aankoop van inschrijvingen op het grootboek membeli surat-surat pendaftaran dalam buku actual debts of the Royal Kingdom of the
Netherlands, by purchasing debentures
der werkelijke schuld van het Koningrijk der utang besar Kerajaan Belanda, membeli surat-
Nederlanden, van schuldbrieven ten laste van surat piutang atas beban Indonesia, dan chargeable to Indonesia, registered in the name
Indonesie, op naam van den minderjarige memindahkannya atas nama anak belum of the minor, by investing in immovable assets,
106
www.KUHPer.com
ingeschreven, van onroerende goederen, of in dewasa, membeli barang-barang tetap atau or in interest bearing debentures, mortgaged
rentegevende schuldbrieven, gehypothekeerd membeli surat-surat piutang berbunga, dan on fixed assets, the unencumbered value of
op vaste goederen, welker onbezwaarde dengan memberi jaminan hipotek atas barang- which exceeds at least one third of the sum
waarde ten minste een derde boven de te barang tak bergerak, yang harganya invested. If the guardians during a period of
beleggen som bedraagt. dibebaskan dari segala beban sekurang- one year fail to invest specific sums of money,
kurangnya sepertiga lebih dari jumlah uang in accordance with the requirements of this
Wanneer de voogden gedurende den tijd van yang diperbungakan. article, then they shall be liable for payment of
een jaar zijn in gebreke gebleven om eenige the interest by law. (Bw.370, 372, 385, 393, 452,
geldsommen, overeenkomstig het voorschrift Bila wali lalai dalam satu tahun untuk 1250, 1767; Civ. 455v.; S.1848-22)
van dit art., te beleggen zijn zij daarvan de membungakan sejumlah uang dengan cara
wettelijke interessen verschuldigd (Bw. 370, seperti diperintahkan dalam pasal ini, mereka
372, 385, 393, 452, 1250, 1767; Civ. 455v.; S. harus membayar bunga uang itu menurut
1848-22). undang-undang.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien zich onder Bila dalam harta kekayaan anak belum dewasa (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
de goederen van den minderjarige bevinden terdapat sertifikat-sertifikat utang nasional, assets of the minor include certificates of
certificaten van de nationale schuld, zijn de wali wajib memindahkannya ke dalam buku national debt, the guardians shall be required
voogden verplicht de overschrijving daarvan besar atas nama anak belum dewasa. to effect the recording thereof in the main
op het grootboek, ten name van den ledger on behalf of the minor.
minderjarige, te doen bewerkstelligen. Surat piutang atas beban Indonesia pun harus
dipindahkannya atas nama anak belum The debentures chargeable to Indonesia must
De schuldbrieven ten laste van Indonesie dewasa. Dengan ancaman hukuman also be transferred by the guardian on behalf
moeten mede door den voogd ten name van membayar biaya, kerugian dan bunga, wali of the minor.
den minderjarige worden gesteld. De pengawas harus berusaha agar peraturan ini
toeziende voogd zal voor de uitvoering van dilaksanakan. The supervising guardian shall be responsible
dezen maatregel zorg dragen, op straffe van for this transfer, and failure to do so is render
vergoeding van kosten, schaden en interessen. Bagaimana Balai Harta Peninggalan menurut him liable for compensation of costs, damages
pasal ini dan pasal-pasal 371 dan 374 harus and interest. The manner in which, in the event
De wijze, waarop, in de gevallen, dat de melaksanakan kewajiban untuk membayar that the Orphans' Chamber pursuant to this
weeskamer krachtens dit art. en de artt. 371 en ganti kerugian bagi semua anggota majelis article and articles 371 and 374 is act, and the
374 optreedt, de daaruit ontstaande verpligting bersama-sama atau bagi setiap anggota liabilities as a result thereof for compensation
tot schadevergoeding ten aanzien van al de khususnya, diatur oleh pemerintah dalam in respect of all the members of that board
leden van dat college tezamen of van elk lid in sebuah instruksi bagi semua Balai Harta together or individually, shall be regulated by
het bijzonder zal werken, wordt door den Peninggalan. the Governor General in the letter of
Gouverneur-generaal bij de instructie voor de instruction to the Orphans' Chamber. (Bw.370,
weeskamers geregeld (Bw. 370, 372, 391, 416, 372, 391, 416, 452, 1365v.; S.191-21,
452, 1365v.; S. 91-21, cf. Wsk. 24). cv\f.Wsk.24)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd zal ten Wali tidak boleh meminjam uang untuk (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
behoeve van den minderjarige geen geld kepentingan anak belum dewasa, juga tidak guardian is not be permitted, on behalf of the
mogen opnemen, noch diens onroerende boleh mengasingkan atau menggadaikan minor to:- borrow any money, or dispose of or
goederen vervreemden of verpanden, noch barang-barang tak bergerak, pula tidak boleh mortgage his fixed assets, or dispose of or
deszelfs effecten, schuldvorderingen en actien menjual atau memindahtangankan surat-surat transfer his stocks, debt claims and shares,
verkoopen of overdragen, zonder daartoe door utang negara, piutang-piutang dan andil-andil, without having been authorized to do so by
den raad van justitie te zijn gemagtigd. De tanpa memperoleh kuasa untuk itu dari the court of justice. The court of justice is not
raad van justitie zal deze magt niet verleenen, Pengadilan Negeri Pengadilan Negeri tidak render this authority, unless it is absolutely
dan uit hoofde eener volstrekte akan memberikan kuasa ini, kecuali atas dasar necessary or it appears that it will yield profit,
noodzakelijkheid of van een klaarblijkelijk keperluan yang mutlak atau bila jelas and after having heard or properly summoned
voordeel, en na verhoor of na behoorlijke bermanfaat dan setelah mendengar atau the blood relatives or relatives by marriage of
oproeping van de bloedverwanten of memanggil dengan sah keluarga semenda atau the minor, and the supervising guardian.
aangehuwden van den minderjarige, en van sedarah anak belum dewasa dan wali (Bw.309, 333v., 372, 397v., 412, 425, 452, 1076,
den toezienden voogd (Bw. 309, 333v., 372, pengawas. 1170, 1216, 1330v., 1448, 1852; Rv.684v.;
397v., 412, 425, 452, 1076, 1170, 1216, 1330v., Civ.457; LN.53-86 article 7 note Bw.383)
1448, 1852; Rv. 684v.; Civ. 457; LN. 53-86 art. 7*
cf. noot Bw. 383).
In geval van verkoop van onroerende Bila wali hendak menjual barang-barang tak In the event of a sale of fixed assets, the
goederen, zal de voogd bij zijn verzoekschrift bergerak, maka surat permohonan yang guardian is include a list of all assets of the
moeten overleggen eenen staat van alle de diajukan oleh wali harus dilampiri sebuah minor in his letter of request, and is indicate
goederen van den minderjarige, met opgave daftar segala harta kekayaan anak belum those which he might wish to dispose of. The
van de zoodanige welke hij zoude wenschen te dewasa dan dalam daftar itu harus disebutkan court of justice shall be authorized to permit
vervreemden. barang-barang yang hendak dijual. Pengadilan the sale, either of the designated assets, or of
Negeri berwenang untuk mengizinkan other specific items, the disposal of which may
De raad van justitie is bevoegd om den penjualan barang-barang itu, baik barang- appear to be less burdensome upon the minor
verkoop toe te staan, het zij van de barang yang ditunjuk maupun barang-barang (Bw.425, 452; Civ.457v.)
lain, yang menurut pertimbangan Pengadilan
aangewezen goederen, het zij van zoodanige
andere, wier vervreemding aan hem min Negeri penjualan barang-barang itu tidak
menimbulkan begitu banyak kerugian bagi
107
alpha3 Edition
bezwarend in het belang des minderjarigen anak belum dewasa.

mogt toeschijnen (Bw. 425, 452; Civ. 457v).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De verkoop moet Penjualan harus dilakukan di muka umum, di (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
geschieden in het openbaar, ten overstaan van hadapan wali pengawas, oleh pegawai yang sale is take place in public, in the presence of
den toezienden voogd, door middel van eenen berhak dan menurut kebiasaan setempat. the supervising guardian, conducted by an
bevoegden ambtenaar, en volgens de authorized official, and in accordance with
plaatselijke gebruiken (AB. 15, Bw. 370, 396, local customs. (Ab.15, Bw.370, 396, 452;
452; Rv. 684; Civ. 459). Rv.684.; Civ.459)
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De raad van justitie Pengadilan Negeri boleh mengizinkan (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
is bevoegd om, in buitengewone gevallen, en penjualan di bawah tangan suatu barang tak court of justice shall be authorized to, in
wanneer het belang van eenen minderjarige bergerak dalam hal-hal yang luar biasa dan extraordinary circumstances, and if necessary
zulks vordert, verlof te verleenen tot den bila kepentingan anak belum dewasa in the interest of a minor, grant approval for
onderhandschen verkoop van een onroerend menghendakinya. Izin itu tidak akan the private sale of immovable assets. Such
goed. diberikan, kecuali atas permintaan wali yang approval is not be permitted, in circumstances
harus disertai alasan-alasannya dan dengan other than if it is pursuant to a request from
persetujuan bersama dari wali pengawas dan the guardian detailing the reasons therefor,
Dat verlof zal echter niet worden toegestaan,
dan op een met redenen bekleed verzoek van keluarga sedarah atau semenda. Bila keluarga and by mutual approval of the supervising
den voogd, en met eenparig goedvinden van sedarah atau semenda tidak semua datang guardian and the blood relatives or relatives
den toezienden voogd en van de menghadap atas panggilan, maka cukup by marriage of the minor. If all of the blood
bloedverwanten of aangehuwden van den persetujuan bersama dari mereka yang datang. relatives or relatives by marriage summoned
minderjarige. Barang tidak bergerak itu tidak boleh dijual do not appear upon the summons, then the
dengan harga yang lebih rendah dari harga mutual consent of those who do appear shall
yang sebelum pemberian izin telah ditaksir be sufficient. The immovable assets is not be
Indien de opgeroepen bloedverwanten of oleh tiga orang ahli yang diangkat oleh sold for a price which is lower than the price
aangehuwden niet allen verschijnen, zal het Pengadilan Negeri. estimated by three experts, to be nominated by
eenparig goedvinden van degenen die the court of justice, prior to the approval being
opkomen volgdoende zijn. granted. (Bw. 333v., 397v., 452; Rv.685)
Het onroerend goed zal voor geenen lageren

prijs mogen worden verkocht, dan waarop
hetzelve, voor het verleend verlof, zal zijn
geschat geworden door drie deskundigen,
door den raad van justitie te benoemen (Bw.
333v., 397v., 452; Rv. 685).
De formaliteiten, bij art. 393 voorgeschreven, Segala bentuk acara yang ditentukan dalam The formalities, described in article 393, is not
zijn niet toepasselijk, wanneer bij een vonnis, Pasal 393 tidak berlaku, bila dalam suatu be applicable, if, in the judgment, at the
op verzoek van een der mede-eigenaars van putusan pengadilan, atas permintaan salah request of one of the co-owners of an
een onverdeeld stuk goed, der verkoop seorang di antara beberapa orang pemilik undivided asset, the sale may have been
bevolen mogt zijn, behoudens echter dat die barang yang belum dibagi, diperintahkan ordered, provided that the sale is always be
verkoop steeds in het openbaar zal moeten menjualnya, kecuali bahwa penjualan itu held in public. (Bw.452; Rv.684v.; Civ.460)
geschieden (Bw. 452; Rv. 684v.; Civ. 460). selalu harus dilakukan di muka umum.
Indien de regter, naar aanleiding van art. 393, Bila Hakim sehubungan dengan Pasal 393, If the judge, pursuant to article 393, grants his
verlof verleent tot den verkoop van effecten, mengizinkan penjualan surat-surat berharga approval to the sale of stocks and bonds
aan den minderjarige toebehoorende, kan hij milik anak belum dewasa, maka boleh belonging to the minor, he may also determine
tevens bepalen dat die verkoop onder de hand ditetapkan bahwa penjualan itu hendaknya that such sale shall be held in private, provided
geschiede, mits de effecten van dien aard zijn, dilakukan di bawah tangan, asalkan surat- that the stocks and bonds are of the same value
dat derzelver waarde, op den dag des surat tersebut adalah sedemikian rupa, on the date of the sale as displayed in the usual
verkoops, door gewone prijscouranten, of sehingga harga atau pemberitahuan sejenis itu, price lists printed in the newspapers or similar
soortgelijke in Indonesie gebruikelijke sebagaimana lazimnya dikeluarkan di information customary in Indonesia. (Bw.396,
opgaven, kan worden aangetoond (Bw. 396, Indonesia. 452; K.62)
452; K. 62).
De voogd vermag geen onroerend goed van Wali tidak boleh menjual barang: tak bergerak The guardian is not allow the immovable
den minderjarige op eene andere wijze dan in anak belum dewasa selain dengan lelang assets of the minor to be purchased in any
openbare veiling te koopen. umum. Dalam hal itu pembelian tidak akan manner other than by public auction. In this
mempunyai kekuatan, sebelum disahkan oleh regard the purchase shall be invalid unless it is
In dat geval, zal de koop echter niet van kracht Pengadilan Negeri menurut syarat-syaratnya approved by the court of justice which
zijn, dan ten gevolge der goedkeuring van den dan ketentuan dalam alinea-alinea kedua, approval shall be granted pursuant to the
ketiga dan keempat pasal 396. requirements and subject to the stipulations of
raad van justitie, verleend overeenkomstig de
voorschriften en onder de bepalingen van het the second, third and fourth paragraphs of
article 396. (Bw.452, 1470; civ.450, 1596 No.1)
108
www.KUHPer.com
tweede, derde en vierde lid van art. 396 (Bw.

452, 1470; Civ. 450, 1596 No. 1).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De voogd vermag Wali tidak boleh menyewa atau mengambil (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
de goederen van den minderjarige niet voor sebagai hak usaha untuk diri sendiri barang- guardian is not be permitted to personally
zich zelven te huren of in pacht te nemen, ten barang anak belum dewasa, kecuali lease or use the assets of the minor, unless in
zij de voorwaarden door den raad van justitie, Pengadilan Negeri telah mengizinkan syarat- accordance with the requirements of the court
na verhoor of behoorlijke oproeping van syaratnya setelah mendengar atau memanggil of justice which, after having heard or properly
bloedverwanten of aangehuwden van den dengan sah keluarga sedarah atau semenda summoned the blood relatives or relatives by
minderjarige, mitsgaders van den toezienden anak belum dewasa dan wali pengawas; dalam marriage of the minor, including the
voogd, zullen zijn goedgekeurd; in welk geval hal demikian, wali-pengawaslah yang berhak supervising guardian, have been approved, in
laatstgemelde bevoegd is om de overeenkomst mengadakan perjanjian dengan wali. Tanpa which case the latter mentioned shall be
met den voogd te sluiten (Bw. 417, 452). izin yang sama, wali tidak boleh menerima authorized to conclude an agreement with the
penyerahan hak atau piutang terhadap mereka guardian. (Bw. 417, 452) He is not, without the
Hij vermag, zonder dezelfde goedkeuring, yang ada di bawah perwaliannya. same approval, accept an assignment of rights
geene opdragt aan te nemen van regten of or debts in respect of which claims have been
schuldvorderingen jegens den onder zijne filed against the individual under his
voogdij staanden persoon (Bw. 333v., 370, 385, guardianship. (Bw. 33v., 370, 385, 452, 613,
452, 613, 1533, 1548; Civ. 450). 1533, 1548; Civ.450)
De voogd vermag eene erfenis, aan den Wali tidak boleh menerima warisan yang The guardian, is not accept that which is
minderjarige opgekomen, niet anders te diperuntukkan bagi anak belum dewasa, selain acquired by the minor by inheritance unless it
aanvaarden dan onder het voorregt van dengan hak istimewa akan pendaftaran harta is under the privilege of the estate description.
boedelbeschrijving (Bw. 1046). peninggalan. Wali tidak boleh menolak (Bw.1046) He is not refuse to accept that which
warisan tanpa izin untuk itu yang diperoleh is acquired by inheritance without having
Hij vermag geene erfenis te verwerpen, zonder dengan cara yang ditentukan dalam Pasal 393. obtained approval therefor in the *139 manner
daartoe, op de wijze bij art. 393 vermeld, verlof as mentioned in article 393. (Bw.371, 386, 430,
bekomen te hebben (Bw. 371, 386, 430, 452, 452, 1023, 1057, 1448; Civ.461)
1023, 1057, 1448; Civ. 461).
Hetzelfde verlof wordt vereischt tot het Izin yang sama diperlukan juga untuk The same approval shall be required for the
aannemen eener gift aan eenen minderjarige menerima sebuah hibah yang diperuntukkan acceptance of a gift granted to the minor; this is
gedaan; zij zal ten opzigte van den bagi anak belum dewasa akibat hibah yang have the same consequences with regard to the
minderjarige dezelfde gevolgen hebben als ten demikian adalah sama seperti akibat hibah minor as with regard to an adult. (Bw.452,
opzigte van een meerderjarig persoon (Bw. yang diberikan kepada seorang yang telah 1448, 1677, 1685, 1687; Civ.463)
452, 1448, 1677, 1685, 1687; Civ. 463). dewasa.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Alvorens eene Sebelum mengajukan gugatan di muka Hakim (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Prior to
regtsvordering voor den minderjarige in te untuk anak belum dewasa, atau sebelum filing a legal claim on behalf of the minor, or to
stellen, of zich op eene regtsvordering, tegen membelanya terhadap suatu gugatan, atas defending oneself against a legal claim filed
denzelven ingesteld, te verdedigen, kan de tanggung jawab sendiri wali boleh meminta against him, the guardian may, at his risk,
voogd, te zijner verantwoording, zich daartoe kepada Balai Harta Peninggalan supaya obtain authority therefor from the Orphans'
doen magtigen door de weeskamer, die daarop dikuasakan untuk itu; balai itu, atas Chamber, which is consult the blood relatives
het gevoelen der bloedverwanten of permintaan tersebut, harus menanyakan or relatives by marriage of the minor and of
aangehuwden van den minderjarige en van terlebih dahulu pendapat para keluarga the supervising guardian, if the supervisory
den toezienden voogd, indien de toeziende sedarah atau semenda anak belum dewasa, guardianship is not carried out by the
voogdij niet door de weeskamer wordt demikian pula pendapat wali pengawas, Orphans' Chamber. The guardian, to whom
uitgeoefend, inneemt. sekiranya perwalian pengawas tidak this consent has not been granted, and who
dilakukan oleh Balai Harta Peninggalan files a legal claim, or defends oneself against a
De voogd die, niet voorzien van dit verlof, sendiri. legal claim, may be charged with the payment
eene regtsvordering heeft ingesteld, of zich of the costs of the proceedings, if it is revealed
daartegen verdedigt, kan door den regter tot Wali yang tanpa izin tersebut mengajukan that he has commenced or maintained
proceedings in respect of the legal claim
de betaling der proces-kosten uit eigene beurs gugatan di muka Hakim atau mengadakan
worden verwezen, indien wordt bevonden dat pembelaan atas suatu gugatan dan dapat without reasonable grounds, without prejudice
hij zonder redelijken grond het regtsgeding dihukum oleh Hakim untuk membayar biaya to his liability for further compensation in the
aangevangen of volgehouden heeft; perkara dengan uangnya sendiri, bila form of costs, damages and interest, in the
onverminderd zijne gehoudenheid tot verdere dipandangnya bahwa tidak dengan alasan event that there are grounds therefor. The
vergoeding van kosten, schaden en interessen, yang layak perkara itu dimulainya atau same is apply, if it is revealed that the
guardian obtained the approval by providing
zoo daartoe gronden zijn. dipertahankannya; hal ini tidak mengurangi
kewajiban wali untuk membayar biaya, false information or by concealing the truth.
kerugian dan bunga, kiranya ada alasannya (Bw. 333v., 404v., 452, 1448; Wsk.13; Rv.58v.;
Hetzelfde kan plaats hebben, indien mogt civ.464)
blijken dat de voogd door valsche voorgevens, untuk itu.
of verberging der waarheid zoodanig verlof
mogt hebben verkregen (Bw. 333v., 404v., 452, Hukuman yang sama dapat juga diberikan bila
1448; Wsk. 13; Rv. 58v.; Civ. 464). ternyata bahwa izin tersebut didapatnya
109
alpha3 Edition
karena penuturan yang bohong atau

penyembunyian keadaan yang sebenarnya.
Het staat aan den voogd niet vrij in eene Dalam suatu perkara yang diajukan terhadap The guardian is not be permitted to admit a
regtsvordering, tegen den minderjarige anak belum dewasa, wali tidak leluasa legal claim filed against the minor, without
ingesteld, te berusten zonder daartoe menyatakan menerima putusan tanpa kuasa having been authorized to do so by the
gemachtigd te zijn door de weeskamer, op de untuk itu dari Balai Harta Peninggalan dengan Orphans' Chamber, in the manner mentioned
wijze als in den aanvang van het vorige art. is cara yang disebutkan dalam permulaan pasal at the beginning of the previous article.
vermeld (Bw. 403, 452; Wsk. 13; Civ. 464). yang lalu. (Bw.403, 452; Wsk.13; Civ.464)
Hetzelfde verlof wordt vereischt, wanneer de Wali diharuskan mendapat izin yang sama, The same approval shall be required, in the
voogd eene scheiding of verdeeling wil vragen; bila ia hendak meminta pemisahan atau event that the guardian requests a separation
doch kan hij, zonder dat verlof, antwoorden op pembagian tetapi tanpa izin ia boleh menjawab or division; he may however, without such
eenen eisch tot scheiding of verdeeling tegen tuntutan akan pemisahan atau pembagian approval, respond to a claim for separation or
den minderjarige gedaan (Bw. 403, 452, 1066; yang diajukan terhadap anak belum dewasa. division filed against the minor. (Bw. 403, 452,
Civ. 465). 1066; Civ.465)
De regelen, welke ten opzigte der scheiding en Ketentuan-ketentuan yang harus diperhatikan The rules, which, with regard to the separation
verdeeling van goederen, waarbij dalam hal pemisahan dan pembagian harta and division of the assets, are in the minor's
minderjarigen belang hebben, zullen moeten yang menyangkut kepentingan anak belum interest and must be taken into account, are
worden in acht genomen, zijn bepaald bij den dewasa, ditetapkan dalam Bab XVII Buku stipulated in the seventeenth chapter of the
zeventienden titel van het tweede boek, Kedua yang berjudul Pemisahan Harta second book, regarding division of the estate
handelende van boedelscheiding (Bw. 401, 452, Peninggalan. (Bw. 401, 452, 1066v., 1072v., 1448; Civ.466)
1066v., 1072v., 1448; Civ. 466).
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien Bila anak-anak belum dewasa yang berada di (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421) If
minderjarigen, die onder voogdij staan van bawah beberapa orang wali mempunyai harta minors, who are under guardianship of
verschillende voogden, goederen gemeen kekayaan yang sama, Pengadilan Negeri boleh different guardians, have property in common,
hebben, kan de raad van justitie een van hen of menunjuk salah seorang dari mereka atau then the court of justice may appoint one of
een ander persoon aanwijzen, om, onder de orang lain untuk menyelenggarakan them or another individual, to administer the
noodige door den raad van justitie te stellen pengurusan harta kekayaan itu sampai assets until the separation and division have
waarborgen het bewind over die goederen pemisahan dan pembagian selesai, atas taken place, upon the necessary security being
waar te nemen totdat de scheiding en deeling jaminan yang ditentukan Pengadilan Negeri. provided by the court of justice. (Bw. 319e)
heeft plaats gehad (Bw. 319e6).
De voogd kan, zonder het verlof waarvan bij Tanpa izin yang dibicarakan dalam Pasal 393, The guardian is not, without the approval set
art. 393 wordt gesproken, in den naam van den wali tidak boleh mengadakan perdamaian atas forth in article 393, commit an act on behalf of
minderjarige geene dading aangaan, noch de nama anak belum dewasa, pula tidak the minor, or assign the decision of a case to
beslissing van eene zaak aan scheidsmannen diperbolehkan menyerahkan penyelesaian arbitrators. (Bw.452, 1448, 1851; Rv.615v.;
opdragen (Bw. 452, 1448, 1851; Rv. 615v.; Civ. suatu perkara kepada wasit. Civ.467)
467).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de vader of Jika bapak atau ibu dan isterinya atau (Amended by S.27-31 see also 390, 421) If the
de moeder met den vooroverleden echtgenoot suaminya yang telah lebih dulu meninggal father or the mother has been married to the
in algeheele of in beperkte gemeenschap is dunia, dulunya kawin dengan harta bersama late spouse on the basis that all or part of their
getrouwd geweest, kan dezelve, na verhoor of secara penuh atau terbatas, maka Pengadilan property would be community property, then
behoorlijke oproeping van de bloedverwanten Negeri, setelah mendengar atau memanggil the surviving spouse may, after the blood
of aangehuwden, mitsgaders van den dengan sah para keluarga sedarah atau relatives or relatives by marriage, as well as the
toezienden voogd, door den raad van justitie semenda beserta wali-pengawas, boleh supervising guardian, have been heard or
worden gemagtigd om de goederen, de nering, memberi kuasa kepadanya agar selama waktu properly summoned be authorized by the
het bedrijf, den handel, de fabrijk of dergelijke, yang ditentukan, bahkan sampai anak yang court of justice to maintain the assets - the
gedurende eenen bepaalden tijd, en zelfs tot de belum dewasa menjadi dewasa, terus gains, the enterprise, the trade, the factory or
meerderjarigheid, in gemeenschap met de menguasai harta kekayaan itu, pendapatan such similar business activity, for a specific
minderjarige, te mogen aanhouden. perusahaan, perdagangan, pabrik atau yang duration, in common with the minor, and also
sejenis itu. Izin ini tidak dapat diberikan, until the minor reaches the age of majority.
Dit verlof kan niet worden toegestaan, ten zij kecuali jika setelah Pengadilan Negeri melihat This approval is not be granted, unless the
daftar kekayaan, ternyata bahwa kepentingan court of justice, after review of the estate
aan den raad van justitie, na inzage van de
boedelbeschijving, zij gebleken van het anak belum dewasa adalah sangat besar dan description, is satisfied that it is in the
aanmerkelijk belang der minderjarigen, en van ada jaminan yang diberikan oleh wali atau significant interest of the minor and of the
den waarborg, dien de voogd of de voogdesse wali-pengawas. security, which the male or female guardian
oplevert. Hetzelve zal, op verzoek van den has provided. The same approval may, at the
voogd, of van den toezienden voogd, na Izin tersebut atas permohonan wali atau request of the guardian, or the supervising
guardian, after a hearing as aforementioned, be
110
www.KUHPer.com
verhoor als voren, kunnen worden walipengawas, boleh dicabut setelah revoked. The prosecution counsel may in the
ingetrokken. mendengar seperti di atas. Bahkan Kejaksaan, course of duty order the revocation. (Bw.119,
karena jabatan, boleh menuntut pencabutan 127, 153, 155, 333v., 370, 452)
izin itu.
Het openbaar ministerie kan zelfs ambtshalve
de intrekking vorderen (Bw. 119, 127, 153, 155,
333v., 370, 452).
TWAALFDE AFDEELING BAGIAN 12 Section 12
Van de rekening en verantwoording der Perhitungan Pertanggungjawaban Perwalian Concerning the rendering of account of the
voogdij guardianship
Elke voogd is, bij het eindigen van zijn beheer, Setiap wali, wajib mengadakan perhitungan Each guardian shall be, upon termination of
verpligt tot het doen van eene slotrekening en penutup dan pertanggungjawaban. his management, obliged to submit a final
verantwoording (Bw. 342, 372, 378, 381b, 452; financial and management account (Bw.342,
Rv. 580-8o; IR. 233; Civ. 469). 372, 378, 381b, 452; Rv.580-8; IR.233; Civ.469)
(Gew. S. 17-497; 27-31 jis. 390, 421) Die Perhitungan dan pertanggungjawaban itu (Amended by S.17-497; 27-31 see also 390, 421)
rekening en verantwoording zal ten koste van harus dilakukan atas biaya dan kepada anak The account shall be rendered at the expense of
den minderjarige gedaan worden aan hem belum dewasa bila ia telah menjadi dewasa, the minor when he or she reaches the age of
zoodra hij zijne meerderjarigheid heeft bereikt, atau kepada ahli warisnya bila ia telah majority, or to his or her heir if the minor
of aan zijne erfgenamen zoodra de meninggal, atau kepada pengganti pengurus. passes away, or to the successor in the
minderjarige is overleden, of aan den opvolger Wali harus membayar lebih dulu biaya-biaya management. The guardian is advance the
in het beheer. untuk itu. Dalam perhitungan itu, untuk costs in respect thereof. In the final account the
semua pengeluaran yang perlu, yang pantas guardian shall be compensated for all the
De voogd zal de kosten daartoe voorschieten. dan yang cukup beralasan, wali harus necessary, appropriate and justifiable
mendapat penggantian. expenses. (Bw.330, 370, 419, 452; Rv.99, 764v.;
civ.471)
Men zal daarin aan den voogd goeddoen alle
noodzakelijke, betamelijke en behoorlijk
geregtvaardigde uitgaven (Bw. 330, 370, 419,
452; Rv. 99, 764v.; Civ. 471).
(Gew. S. 28-546) De voogden, met uitzondering Semua wali, kecuali bapak, ibu dan wali- (Amended by S.28-546) The guardians, with
van den vader, de moeder en den mede-voogd, peserta, boleh memperhitungkan upah sebesar the exception of the father, the mother and the
mogen als belooning in rekening brengen drie tiga persen dari segala pendapatan, dua persen co-guardian, is in respect of their remuneration
ten honderd van de inkomsten, twee ten dari segala pengeluaran, dan satu setengah include in the account 3% of the income, 2% of
honderd van de uitgaven, en een en een half persen dari modal yang mereka terima, kecuali the expenses, and 1.5% of the capital received
ten honderd van de kapitalen welke door hen jika mereka lebih suka menerima upah yang by them; unless they prefer to obtain
worden ontvangen; ten waren zij verkiezen het ditentukan dengan surat wasiat atau dengan compensation, which shall be granted to them
loon te genieten, hetwelk hun bij uiterste akta otentik tersebut dalam Pasal 355; dalam in a last will or in the authentic deed
wilsbeschikking, of bij de in art. 355 vermelde hal yang demikian mereka tidak boleh mentioned in article 355, in which case they is
authentieke acte, mogt zijn toegelegd; in welk memperhitungkan upah yang lebih besar. not be permitted to include any other
geval zij geen verder loon mogen in rekening compensation in the account.(Ov.22, 80;
brengen (Ov. 22, 80; Bw. 388, 452, 1794; S. 24- Bw.388, 452, 1794; S.24-523; T.XIII-404) In S.27-
523*; T. XIII-404). 31 a second paragraph is supplemented, which
has been revoked in S.27-456.
Bij S. 27-31 is een tweede alinea toegevoegd,
die bij S. 27-456 in ingetr.
Elke overeenkomst, rakende de voogdij of de Setiap persetujuan mengenai perwalian dan Each agreement, relevant to the guardianship
voogdij-rekening, welke tusschen den voogd perhitungan perwalian, yang telah diadakan or the guardianship account, entered into
en den minderjarige, meerderjarig geworden antara wali dan anak belum dewasa yang between a guardian and a minor having
zijnde, mogt plaats hebben, is nietig en van sementara itu menjadi dewasa, adalah batal reached the age of majority, shall be void and
onwaarde, wanneer dezelve niet is dan tidak berharga, bila persetujuan itu tidak invalid if it has not been preceded by a proper
voorafgegaan van eene behoorlijke rekening en didahului perhitungan yang baik dan account having been rendered by submitting
verantwoording, met overlegging der noodige pertanggungjawaban dengan alat-alat bukti the necessary evidence which shall be properly
bewijsstukken; van welk alles zal moeten yang diperlukan; semuanya itu harus documented by the individual to whom the
blijken door eene schriftelijke erkentenis van dinyatakan dengan pengakuan tertulis dari account shall be rendered, and of which
dengene aan wien de rekening gedaan is, ten pihak yang kepadanya harus dilakukan written acknowledgment shall be submitted at
minste tien dagen voor de overeenkomst perhitungan itu, yang diberikan sekurang- least ten days prior to the agreement. (AB.23;
afgegeven (AB. 23; Bw. 452, 904, 1451, 1852; kurangnya sepuluh hari sebelum persetujuan. Bw.452, 904, 1451, 1852; Civ.472)
Civ. 472).
111
alpha3 Edition
Het slot van rekening, door den voogd Perhitungan penutup yang harus diadakan The final account due from the guardian, is,
verschuldigd, zal, zonder dat zulks geeischt oleh wali, tanpa ditagih pun harus without being demanded, bear interest from
worde, renten dragen van den dag af dat de memberikan bunga sejak hari perhitungan the date that the account is closed. The interest
rekening gesloten is. ditutup. Segala bunga dari apa yang masih that the minor owes to the guardian is not *142
menjadi utang anak belum dewasa terhadap commence earlier than from the date of the
De renten van hetgeen de minderjarige aan walinya tidak akan berjalan, kecuali sejak hari reminder to pay, following the closing of the
den voogd schuldig blijft zullen niet loopen, teguran pelaksanaan pembayaran, setelah account rendered. (Bw.335v., 452, 1149-7, 1250,
dan van den dag der aanmaning tot betaling, perhitungan dan pertanggungjawaban 1767; Rv.580-8, 704-3, 774; Civ.474; Wsk.33;
na het sluiten van de rekening en ditutup. S.1848-22, note Bw. 391)
verantwoording gedaan (Bw. 335v., 452, 1149-
7o, 1250, 1767; Rv. 580-8o, 704-3o, 774; Civ. 474;
Wsk. 33; S. 1848-22, * noot Bw. 391).
Alle regtsvordering van den minderjarige Segala tuntutan anak belum dewasa terhadap All legal claims filed by the minor against his
tegen zijnen voogd, betrekkelijk de walinya berkenaan dengan tindakan-tindakan guardian in connection with his acts, is expire
verrigtingen der voogdij, verjaart met tien perwalian, gugur karena lewat waktu setelah ten years after the date of majority . (Bw.452,
jaren, te rekenen van den dag der lewat sepuluh tahun, terhitung sejak anak 1946; Civ. 475)
meerderjarigheid (Bw. 452, 1946; Civ. 475). menjadi dewasa.
DERTIENDE AFDEELING BAGIAN 13 Section 13
Van de weeskamers en de voogdijraden Balai Harta Peninggalan dan Dewan Concerning the orphans' chamber and
Perwalian guardian council
(Gew. S. 21-489; 33-564) In het rechtsgebied Dalam daerah hukum setiap Pengadilan (Amended by s.21-489; 33-564) An Orphans'
van elken raad van justitie is eene weeskamer Negeri ada Balai Harta Peninggalan, yang Chamber shall be established in the legal
gevestigd, welker ressort en plaats van daerah dan tempat kedudukannya sama jurisdiction of each court of justice, which area
vestiging dezelfde zijn als die van den raad dengan daerah dan tempat kedudukan and place of establishment shall be identical to
van justitie. (RO. 117v.; RBg. 73v). Pengadilan Negeri. that of the court of justice. (RO. 117v.; RBg.73v)
The Governor General may stipulate that the
De Gouverneur-Generaal kan bepalen, dat de Pemerintah boleh menentukan, bahwa segala authority granted to an Orphans' Chamber and
aan eene weeskamer toekomende kekuasaan yang diberikan kepada suatu Balai the tasks assigned to it shall be implemented
bevoegdheden en aan haar opgedragen Harta Peninggalan beserta usaha-usahanya, and carried out by or on behalf of one of the
bemoeienissen zullen worden uitgeoefend en dipangku dan dijalankan oleh atau atas nama other Orphans' Chambers. In this regard, the
latter mentioned Orphans' Chamber shall be
verricht door of namens eene der andere salah satu Balai Harta Peninggalan yang lain.
weeskamers. In dat geval zal laatstbedoelde Dalam hal demikian, Balai Harta Peninggalan represented at the place of establishment of the
weeskamer op de plaats van vestiging van tersebut terakhir harus diwakili oleh seorang earlier mentioned board by a member
eerstbedoeld college worden anggota perwakilan yang berkantor di tempat delegated by an office established there. In
vertegenwoordigd door een aldaar kantoor Balai Harta Peninggalan tersebut pertama. addition to the matters stipulated in the
houdend gedelegeerd lid. Behalve in de bij de Kecuali dalam hal yang ditunjukkan dalam instruction to the Orphans' Chambers, the
delegated member is at all times be authorized
instructie voor de weeskamers aan te wijzen instruksi untuk semua Balai Harta
gevallen is het gedelegeerd lid steeds bevoegd Peninggalan, anggota perwakilan itu to represent the Orphans' Chamber. (Wsk.13;
voor de weeskamer op te treden. (Wsk. 13; S. selamanya berkuasa untuk bertindak atas S.34-28 see also 48-35) In the event that the
34-28 jo. 48-35). nama Balai Harta Peninggalan. Governor General exercises the authority
granted to him in the previous paragraph, the
Orphans' Chamber to which the functions of
Wanneer de Gouverneur-Generaal heeft Bila pemerintah telah mempergunakan another chamber have been assigned, shall be
gebruik gemaakt van de hem bij het vorig lid kekuasaan yang diberikan kepadanya dalam considered to have its place of residence
toegekende bevoegdheid, wordt de weeskamer alinea yang lalu, maka Balai Harta exclusively at the office of the delegated
aan welke de functien van een ander college Peninggalan yang diperintahkan bertugas member regarding all matters pertaining to
zijn opgedragen, in alle zaken, welke untuk Balai Harta Peninggalan lain, dalam that other chamber. (Amended by S.02-222) In
laatstgemeld college betreffen, geacht haar segala urusan yang mengenai majelis tersebut respect of each Orphans' Chamber, agents shall
woonplaats uitsluitend ten kantore van het terakhir, dianggap mempunyai tempat tinggal be nominated at the places as required.
gedelegeerd lid te hebben. semata-mata di kantor anggota perwakilan (Wsk.40) (Supplemented by S.16-325) The
tersebut. appointment of the representative of the
(Gew. S. 02-222) Voor elke weeskamer worden Orphans' Chambers in the Netherlands shall
op de plaatsen, waar dit nodig blijkt, agenten Untuk setiap Balai Harta Peninggalan harus be done by the Minister of Overseas Royal
aangesteld. (Wsk. 40). diangkat agen-agen di tempat-tempat yang Locations, who is also determine the
benar membutuhkannya. Penunjukkan wakil instruction of such representative.
(Toeg. S. 16-325) De aanwijzing van den semua Balai Harta Peninggalan di Negeri
vertegenwoordiger der weeskamers in Belanda dilakukan oleh Menteri Urusan
Daerah Seberang Lautan, yang harus membuat
Nederland geschiedt door den Minister van
Overzeese Rijksdelen, die tevens de instructie instruksi bagi perwakilan tersebut.
van dien vertegenwoordiger vaststelt.
De instructie voor de weeskamers wordt, na Instruksi untuk semua Balai Harta The instruction to the Orphans' Chambers is,
raadpleging van het hoog geregtshof, door den Peninggalan ditentukan oleh pemerintah. after consultation with the supreme court, be
Gouverneur-generaal vastgesteld. Deze regelt setelah mendengar Mahkamah Agung. stipulated by the Governor General. He is
112
www.KUHPer.com
de zamenstelling en inrigting van ieder Instruksi ini mengatur susunan dan peraturan regulate the composition and structure of each
derzelve, in overeenstemming met de dalam tiap-tiap Balai Harta Peninggalan sesuai one, in accordance with the requirements of
voorschriften der nieuwe wetgeving (Ov. 70; dengan ketentuan-ketentuan dalam the new laws. (Ov.70; Bw.366, 452; Rv.787;
Bw. 366, 452; Rv. 787; S. 72-166*). perundang-undangan baru. S.72-166)
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421; gew. 33-564) In het Dalam daerah hukum setiap Pengadilan (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421;
rechtsgebied van elken raad van justitie is een Negeri, ada sebuah dewan perwalian, yang amended by 33-564) In the legal jurisdiction of
voogdijraad gevestigd, aan wien, behalve de in ditugaskan melakukan segala usaha each court *144 of justice, a guardian council
dit wetboek of in andere algemeene pemeliharaan, kecuali campur tangan yang shall be established which, with the exception
verordeningen uitdrukkelijk genoemde dengan tegas disebutkan dalam kitab undang- of the tasks specifically referred to in this Civil
bemoeienissen, is opgedragen de zorg voor de undang ini dan peraturan-peraturan Code or in other general ordinances, has been
minderjarigen, die bij regterlijke uitspraak pemerintah lainnya, bagi anak belum dewasa delegated responsibility for the care of those
ingevolge de artt. 214, 319f, vijfde lid, of 382, yang dipercayakan kepadanya dengan minors, who, pursuant to the court judgment
derde lid aan zijn zorg worden toevertrouwd, putusan Hakim menurut Pasal 214, Pasal 319f based upon articles 214, 319f, fifth paragraph
alsmede voor die, welke door den officier van alinea kelima, atau Pasal 382 alinea ketiga of 382, third paragraph, have been entrusted to
justitie bij den raad van justitie krachtens art. seperti juga bagi anak-anak diserahkan his care, including those, who through the
319i of 382a te zijner beschikking worden kepadanya oleh Kejaksaan menurut Pasal 319i officer of justice at the court of justice pursuant
gesteld. (S. 27-382*). atau Pasal 382a. to article 319i or 382a shall be put at his
disposal. (S.27-382) (Supplemented by S.33-
564) The area and place of establishment of the
(Ing. S. 33-564) Het ressort en de plaats van Daerah dan tempat kedudukan dewan
vestiging van den voogdijraad zijn dezelfde als perwalian sama dengan daerah dan tempat guardian council shall be the same as that of
die van den raad van justitie. kedudukan Pengadilan Negeri Biaya yang the court of justice. The costs incurred by the
dikeluarkan dewan perwalian dibebankan guardian council shall be at the State's expense.
kepada negara. Bila dewan perwalian, (Supplemented by S.38-622) If the guardian
De door den voogdijraad gemaakte kosten council in connection with the stipulations of
menurut bab ini atau Bab X, Xl, XIV dan XIVA
komen ten laste van den Lande. this chapter or titles X,XI, XIV and XIV A of
buku ini, maju ke pengadilan, maka bantuan
seorang pengacara atau advokat tidak this book appeals to a legal board, the
(Toeg. S. 38-622) Wanneer de voogdijraad zich diharuskan. Dewan perwalian harus berusaha, cooperation of a solicitor or barrister is not be
in verband met de bepalingen van dezen titel agar segala uang yang dibayar oleh orang- required. (Supplemented by S.38-622) The
of de titels X, XI, XIV en XIV A van dit boek tot orang yang menurut buku ini wajib guardian council is ensure that the funds paid
eenig rechterlijk college wendt, wordt de memberikan tunjangan untuk nafkah dan to him by individuals, who pursuant to this
medewerking van een procureur of advocaat code are obliged to pay for the support and
pendidikan anak belum dewasa, digunakan
niet vereischt. sesuai dengan maksudnya. education of their children, shall be spent in
accordance with their instructions.
(Toeg. S. 38-622) De voogdijraad draagt zorg,
dat de gelden, aan hem betaald door personen,
die krachtens dit boek tot eene uitkeering tot
onderhoud en opvoeding hunner minderjarige
kinderen verplicht zijn, overeenkomstig hunne
bestemming worden besteed.
(Ing. S. 27-31 jis. 390, 421; gew. 33-564) Tanpa mengurangi ketentuan alinea berikut, (Supplemented by S.27-31 see also 390, 421;
Behoudens het bepaalde in het volgende lid, dewan perwalian terdiri dari Balai Harta amended by 33-564) Without prejudice to the
bestaat de voogdijraad uit de ter plaatse Peninggalan setempat, dengan jumlah anggota stipulation in the following paragraph, the
gevestigde Weeskamer, aangevuld met een yang ditentukan oleh pemerintah. guardian council is consist of the locally
door den Gouverneur-Generaal te bepalen established Orphans' Chamber, together with a
aantal leden. (S. 27-382*). Bila pemerintah mempergunakan kekuasaan number of members to be stipulated by the
yang diberikan kepadanya oleh alinea kedua Governor General. (S.27-382) In the event that
Wanneer de Gouverneur-Generaal heeft Pasal 415 maka dewan perwalian terdiri dari the Governor General exercises the authority
gebruik gemaakt van de hem bij het tweede lid anggota perwakilan Balai Harta Peninggalan granted to him pursuant to the second
paragraph of article 415, the guardian council
van art. 415 toegekende bevoegdheid, bestaat yang berkedudukan di lain daerah, yaitu
de voogdijraad uit het ter plaatse kantoor anggota yang berkantor di daerah setempat, is consist of an appointed member of the local
houdend gedelegeerd lid eener elders dan sejumlah anggota yang ditentukan oleh office of an Orphans' Chamber established
gevestigde Weeskamer en een door den presiden. elsewhere and a number of members to be
Gouverneur-Generaal te bepalen aantal leden. stipulated by the Governor General. (S.34-28)
The personnel of the Orphans' Chamber is
(S. 34-28*). Pegawai Balai Harta Peninggalan melakukan perform the same duties at the guardian
tugas pada dewan perwalian sama seperti council as at the Orphans' Chamber. The
Het personeel van de weeskamer vervult bij pada Balai Harta Peninggalan. Cara dewan manner, in which the guardian council is
den voogdijraad dezelfde ambtsverrichtingen perwalian menunaikan tugasnya, diatur oleh perform its function shall be regulated by the
als bij de weeskamer. pemerintah. Untuk tiap dewan perwalian, di Governor General. (S.27-382) With respect to
tempat-tempat yang membutuhkannya each guardian council, agents shall be
De wijze, waarop de voogdijraad zijn diangkat agen-agen. appointed at places, as required.
werkkring vervult, wordt door den
Gouverneur-Generaal geregeld. (S. 27-382*).
Voor elken voogdijraad worden op de

plaatsen, waar dit noodig blijkt, agenten
aangesteld.
113
alpha3 Edition
(Gew. S. 25-113 jo. 181; 27-31 jis. 390, 421) De Setiap Balai Harta Peninggalan dan dewan (Amended by S.25-113 see also 181; 27-31 see
weeskamers en voogdijraden kunnen zich perwalian boleh mewakilkan atau also 390, 421) The Orphans' Chambers and
door een of meer harer leden of andere menguasakan dirinya kepada salah seorang guardian councils may be substituted or
ambtenaren, of wel door een harer agenten, anggota atau pegawainya, atau kepada represented by one or more of their members
doen vervangen of vertegenwoordigen, in de seorang agennya dalam hal bila mereka selaku or other officials, as well as by one of their
gevallen, waarin zij, als collegie, buiten het majelis harus menunaikan tugas di luar agents, in circumstances where they perform
gebouw voor hare vergaderingen bestemd, gedung rapat mereka. their duties as a board outside the building
moeten werkzaam zijn (Bw. 127, 386, 395, 452, designated for their meetings. (Bw.127, 386,
1071v., 1075; F. 67v). Dalam hal-hal, bila Balai Harta Peninggalan 395, 452, 1071v., 1075; F.67v.) In the event that
dan dewan perwalian minta pertimbangan, the Orphans' Chambers and guardian councils
are consulted, they is at all times express their
In de gevallen waarin de weeskamers en mereka harus menyatakan pendapatnya secara
voogdijraden moeten worden geraadpleegd, tertulis dengan alasan-alasannya. opinions and supporting facts in writing.
zullen zij steeds haar gevoelen, met redenen (Bw.38, 41, 381, 384, 389, 393, 400, 408, 418, 422,
omkleed, in geschrifte uitbrengen (Bw. 38, 41, 455, 1075, 1127; Wsk.36)
381, 384, 389, 393, 400, 408, 418, 422, 455, 1075,
1127; Wsk. 36).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De weeskamers en Balai Harta Peninggalan dan dewan perwalian (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
voogdijraden kunnen niet worden uitgesloten tidak bisa dikesampingkan dari segala campur Orphans' Chambers and guardian councils is
van de bemoeijenissen, welke haar bij de tangan, yang diperintahkan kepada mereka not be excluded from the tasks which were
wettelijke bepalingen zijn opgedragen (Bw. menurut ketentuan undang-undang. Segala assigned to them by legal stipulations.
366, 449, 451v., 1127). perbuatan dan perjanjian yang bertentangan (Bw.366, 449, 451v., 1127) All acts and suits in
dengan ketentuan di atas adalah batal dan violation thereof shall be deemed void and
Alle hiermede strijdige handelingen en tidak berharga. invalid. (AB.23)
bedingen zijn nietig en van onwaarde (AB. 23).
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) De hoofden van Kepala Daerah dan Pegawai Catatan Sipil (Supplemented by s.27-31 see also 390, 421)
plaatselijk bestuur (ass.-res) en de ambtenaren wajib sedapat mungkin memberikan The heads of the local government (assistant
van den burgerlijken stand zijn verpligt, keterangan-keterangan dengan cuma-cuma resident) and the officials of the civil registry
zooveel in hun vermogen is, aan de kepada Balai Harta Peninggalan dan dewan are required, to the extent that they are
weeskamers en voogdijraden kosteloos alle perwalian, dan dengan cuma-cuma pula capable, to provide information free of charge
inlichtingen te verschaffen en zijn voorts memberikan semua salinan dan petikan dari to the Orphans' Chambers and guardian
gehouden kosteloos alle afschriften en daftar-daftar yang diminta oleh majelis councils and are furthermore obligated to
uittreksels uit hunne registers te verstrekken, tersebut untuk kepentingan tugas yang harus provide all copies and summaries from their
welke die colleges in het belang van de hun mereka lakukan; salinan dan petikan yang registers free of charge, which the board and
opgedragen taak van hen vragen; de te diberikan itu bebas dari meterai. the council have requested in the interest of
verstrekken afschriften en uittreksels zijn vrij their assignment; the copies and summaries is
van zegel. (Zeg. 31, 11, 61o). not be subject to stamp duty. (Zeg.31, II, 61)
ZESTIENDE TITEL BAB XVI Chapter XVI
Van handligting PENDEWASAAN Concerning emancipation
Door handligting kan de minderjarige Dengan pendewasaan, seorang anak yang di The minor may be deemed to have reached the
meerderjarig worden verklaard, of kunnen aan bawah umur boleh dinyatakan dewasa, atau age of majority through emancipation, or he
hem bepaalde regten van meerderjarigheid kepadanya boleh diberikan hak-hak tertentu may be granted certain rights attaching to
worden toegekend (Bw. 307, 330, 399, 420v., orang dewasa. adulthood. (Bw.307, 330, 399, 420v.,426v.;
426v.; Civ. 476v). Civ.476v.)
De handligting, door welke de minderjarige Pendewasaan yang menjadikan orang yang The emancipation, by virtue of which the
meerderjarig wordt, wordt verkregen door masih di bawah umur menjadi dewasa, minor becomes an adult, shall be obtained
venia aetatis of brieven van diperoleh dengan venia aetatis atau surat-surat through venia aetatis (a privilege granted by a
meerderjarigverklaring, door den Gouverneur- pernyataan dewasa yang diberikan oleh sovereign prince by virtue of which a person is
generaal, na raadpleging van het hoog pemerintah setelah mempertimbangkan entitled to act sui juris as though he were of
geregtshof, te verleenen (Bw. 274; Bb. 1941). nasihat Mahkamah Agung. full age) or letters of declaration of full age
rendered by the Governor General, after
consultation with the supreme court. (Bw.274;
Bb.1941)
Het verzoek om brieven va Permohonan akan surat pernyataan dewasa The request for the letters of declaration of full
meerderjarigverklaring kan aan den boleh diajukan kepada pemerintah oleh anak age may be made by the minor to the Governor
Gouverneur generaal worden gedaan door den yang di bawah umur, bila ia telah mencapai General, if he has reached the full age of
114
www.KUHPer.com
minderjarige, wanneer deze den vollen umur dua puluh tahun penuh. Pada surat twenty years. A birth certificate shall be
ouderdom van twintig jaren heeft bereikt. permohonan itu harus dilampirkan akta enclosed with the letter of request, or in the
kelahiran, atau bila itu tidak dapat diberikan, absence of this, other reliable evidence of the
tanda bukti lain yang sah tentang umur yang required age. (Bw.72, 330, 383; BS.40; Bb.3369)
Bij het verzoekschrift moet eene acte van
geboorte, of wanneer die niet geleverd kan diisyaratkan itu.
worden, een ander deugdelijk blijk van den
vereischten ouderdom worden overgelegd
(Bw. 72, 330, 383; BS. 40; Bb. 3369).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Het Mahkamah Agung tidak memberi nasihat (Amended by S.27-31 see also 390, 421) The
hooggerechtshof geeft geen bericht dan na sebelum mendengar atau memanggil supreme court is not provide any information
verhoor of behoorlijke oproeping van beide secukupnya kedua orang tua anak yang di until after a hearing or proper summons of
ouders van den minderjarige of van den bawah umur itu atau orang tuanya yang masih both parents of the minor or of the surviving
langstlevende hunner en, indien de hidup, dan bila anak yang di bawah umur itu parent, and if the minor is under guardianship,
minderjarige onder voogdij staat, van zijn ada dalam perwalian, walinya, wali of his guardian, his supervising guardian and
voogd, zijn toezienden voogd en zijn pengawasnya dan keluarga-keluarga sedarah his blood relatives or relatives by marriage.
bloedverwanten of aangehuwden (Bw. 300, atau semenda. (Bw. 300, 306, 333v.)
306, 333v).
(Gew. S. 25-497; 27-31 jis. 390, 421) Het vierde Alinea keempat Pasal 206 berlaku terhadap (Amended by S.25-497; 27-31 see also 390, 421)
lid van art. 206 is ten aanzien van het in het pemeriksaan termaksud dalam pasal yang The fourth paragraph of article 206 is apply
voorgaande artikel bedoelde verhoor van de lampau mengenai para orang tua, wali dan with respect to the hearing mentioned in the
ouders, den voogd en den toezienden voogd, wali pengawas yang bertempat tinggal atau previous article with regard to the parents, the
die woonachtig zijn of verblijf houden buiten berdiam di luar kabupaten tempat Mahkamah guardian and the supervising guardian, who
de afdeeling, in welke (het ressort v. d. ass.- Agung berkedudukan, Pegawai yang reside or have their domicile outside the area,
res., waarin). het hooggerechtshof is gevestigd, ditugaskan melakukan pemeriksaan itu, harus in which the supreme court is established. The
toepasselijk. De ambtenaar met het verhoor memberikan penjelasan apa saja yang official to whom the hearing has been
belast, zal bij de toezending van het proces- dianggapnya perlu pada waktu mengirimkan assigned, is enclose all information with the
verbaal van het verhoor alle inlichtingen berita acaranya. Berita acara itu dengan minutes when forwarding same, as he deems
geven, die hij noodig oordeelt. Het proces- penjelasannya harus dilampirkan pada nasihat necessary. The minutes of the hearing is,
verbaal van het verhoor zal met die yang harus disampaikan oleh Mahkamah together with such information, be enclosed
inlichtingen gevoegd worden bij het advys, Agung kepada pemerintah. with the advice issued by the supreme court to
door het hoog-gerechtshof aan den the Governor General. (Bb.379)
Gouverneur-Generaal uit te brengen (Bb. 379).
De meerderjarigverklaarde staat in alles met Anak yang telah dinyatakan dewasa, dalam The individual declared to be of full age is
den meerderjarige gelijk. segala hal sama dengan orang dewasa. Akan deemed to be identical to an adult in all
tetapi mengenai pelaksanaan perkawinan, dia respects. (Amended by S.01-194 see also 05-
tetap wajib dari para orang tuanya atau dari 552; 27-31 see also 390, 421) With respect to the
(Gew. S. 01-194 jo. 05-552; 27-31 jis. 390, 421)
Ten opzichte van het aangaan van een kakek neneknya. atau dari Pengadilan Negeri concluding of a marriage, he is, however, still
huwelijk blijft hij echter in de verplichting om, menurut ketentuan-ketentuan Pasal 35 dan 37, be obliged, in accordance with the stipulations
volgens de bepalingen van de artt. 35 en 37, de sampai ia mencapai umur dua puluh satu of articles 35 and 37, to obtain the approval
toestemming zijner ouders of grootouders of tahun penuh, sedangkan terhadap anak-anak *148 of his parents or grandparents or the court
het verlof van den raad van justitie te luar kawin yang telah diakui, Pasal 39 alinea of justice, until he has reached the full age of
pertama tetap berlaku sampai mereka twenty one years, and in respect of natural
verkrijgen, totdat hij den vollen ouderdom van
een en twintig jaren zal hebben bereikt, terwijl mencapai umur dua puluh satu tahun penuh. children who have been legally acknowledged,
ten aanzien van natuurlijke erkende kinderen article 39 first paragraph is remain applicable
art. 39, 1e lid, blijft gelden tot dat zij den vollen until they have reached the full age of twenty
ouderdom va een en twintig jaren zullen one years. (Bw.299, 330, 1006; Civ. 481v.)
hebben bereikt (Bw. 299, 330, 1006; Civ. 481v).
(Gew. S. 01-194 jo. 05-552; 27-31 jis. 390, 421) Untuk kepentingan anak yang masih di bawah (Amended by S.01-194 see also 05-552; 27-31
Het staat aan den Gouverneur-Generaal vrij umur itu, pemerintah bebas untuk see also 390, 421) The Governor General shall
om, in het belang des minderjarigen, in de menambahkan pada surat pernyataan dewasa, be entitled, to include a provision in the letter
brieven van meerderjarigverklaring de dia tidak diperbolehkan, sampai dia mencapai of declaration of full age, that in the interest of
bepaling te voegen, dat hij, aan wien dezelve umur dua puluh satu tahun penuh, untuk the minor to whom this is granted, until he has
verleend worden, desniettegenstaande, totdat memindahtangankan atau membebani harta reached the full age of twenty one years, he is
hij den vollen ouderdom van ee en twintig tak bergeraknya selain dengan persetujuan not be permitted to dispose of or encumber his
jaren hebbe bereikt, zijne onroerende goederen Pengadilan Negeri di tempat tinggalnya yang fixed assets without the consent of the court of
niet anders zal mogen vervreemden of diberikan setelah mendengar atau memanggil justice in his place of residence, after a hearing
bezwaren, dan met toestemming van den raad secukupnya kedua orang tuanya, atau salah or proper summons of both parents, or of the
van justitie zijner woonplaats, na verhoor of Seorang yang masih hidup dari mereka, atau surviving parent, or in the absence of both of
behoorlijke oproeping van beide ouders, of van bila keduanya sudah tidak ada, keluarga- these of the blood relatives or relatives by
den langstlevende hunner, of, deze beide keluarga sedarah atau semenda. marriage. In the event of a sale, the court of
ontbrekende, van de bloedverwanten of justice may consent to the sale being conducted
Dalam hal penjualan, Pengadilan Negeri boleh in private. (Bw.393, 396; Rv.685) The fourth
115
alpha3 Edition
aangehuwden. juga menyetujui hal itu dilakukan di bawah paragraph of article 206 shall be applicable
tangan. Terhadap pemeriksaan kedua orang with regard to the hearing of the parents.
In geval van verkoop, mag de raad van justitie tua, alinea keempat Pasal 206 berlaku.
ook toestaan dat dezelve ondershands
geschiede (Bw. 393, 396; Rv. 685).
Het vierde lid van art. 206 is ten aanzien van

het verhoor der ouders toepasselijk.
(Gew. S. 75-257; 27-31 jis. 390, 421) Pendewasaan, yang memberikan hak-hak (Amended by S.75-257; 27-31 see also 390, 421)
Handlichting, waarbij aan eenen minderjarige tertentu sebagai orang dewasa kepada anak Emancipation, pursuant to which a minor is
bepaalde rechten van meerderjarigheid yang di bawah umur, boleh diberikan oleh granted specific rights of an adult, may, if the
worden toegekend, kan, wanneer de Pengadilan Negeri kepada anak yang di minor has reached the full age of eighteen
minderjarige den vollen ouderdom van bawah umur atas permohonannya, bila ia telah years, at his request, be granted by the court of
achttien jaren heeft bereikt, op zijn verzoek mencapai umur delapan belas tahun penuh. justice. It is not be granted against the will of
door den raad van justitie worden verleend. Hal itu tidak diberikan bila bertentangan one of the parents, who exercises parental
Tegen den wil van dengene der ouders, die de dengan kemauan salah seorang orang tuanya authority or guardianship. (Bw.140, 299v.,
ouderlijke magt of de voogdij uitoefent, wordt yang melakukan kekuasaan orang tua atau 307v., 430v.; civ.477)
zij niet verleend (Bw. 140, 299v., 307v., 430v.; perwalian.
Civ. 477).
(Gew. S. 75-257; 27-31 jis. 390, 421) De raad van Pengadilan Negeri tidak mengambil (Amended by S.75-257; 27-31 see also 390, 421)
justitie neemt geene beslissing dan na verhoor keputusan sebelum mendengar atau The court of justice is not make any decision
of behoorlijke oproeping van beide ouders, memanggil dengan sah kedua orang tuanya. until after the hearing or proper summons of
indien de minderjarige onder de ouderlijke bila anak yang di bawah umur itu ada dalam both parents, if the minor is under parental
magt staat, of, indien deze onder voogdij staat, kekuasaan orang tuanya, atau bila ia ada authority, or if he is under guardianship his
van zijn voogd, zijn toezienden voogd, zijne dalam perwalian, mendengar atau memanggil supervising guardian, his blood relatives or
bloedverwanten of aangehuwden alsmede van dengan sah walinya, wali pengawasnya, relatives by marriage including both parents or
beide ouders of van den langstlevende hunner, keluarga sedarah atau semenda, serta kedua the surviving parent, if somebody other than
wanneer een ander dan een der ouders de orang tuanya atau orang tua yang masih hidup one of the parents exercises guardianship over
voogdij over den minderjarige uitoefent. bila yang melakukan perwalian atas orang the minor. The fourth paragraph of article 206
yang di bawah umur itu bukan orang tuanya. is apply to the hearing of the parents, the
Het vierde lid van art. 206 is ten aanzien van guardian and the supervising guardian. The
court of justice, may, prior to making its
het verhoor van de ouders, den voogd en den Alinea keempat Pasal 206 berlaku dalam hal
toezienden voogd toepasselijk. mendengar para orang tua, wali dan wali- decision, order the personal appearance of the
pengawas. Sebelum mengambil keputusan, minor. Prior to the closing of the hearing, the
Pengadilan Negeri boleh memerintahkan anak court of justice is appoint the date on which
De raad van justitie kan, alvorens te beslissen, they is pass their decision. The decision of the
de persoonlijke verschijning van den yang di bawah umur itu untuk menghadap
sendiri. Sebelum menutup pemeriksaan. court of justice is not be subject to higher
minderjarige gelasten. appeal. (Bw.299v., 330, 349, 350, 352, 380v., 428;
Pengadilan Negeri harus menentukan hari
pengambilan keputusan. Terhadap keputusan Rv.327v.; Civ. 478v.)
Voor het sluiten van het verhoor, bepaalt de Pengadilan Negeri, tidak dapat dimintakan
raad van justitie den dag, waarop hij zijne banding.
beschikking geven zal.
De beslissing van den raad van justitie is aan

geen hooger beroep onderworpen (Bw. 299v.,
330, 349, 350, 352, 380v., 428; R. 327v.; Civ.
478v).
(Gew. S. 75-257) Bij het verleenen der Pada waktu memberikan pendewasaan, (Amended by S.75-257) Upon granting
handligting, bepaalt de raad van justitie Pengadilan Negeri harus menentukan dengan emancipation, the court of justice is stipulate,
uitdrukkelijk, welke regten van tegas, hak-hak kedewasaan manakah yang which rights of adulthood shall be awarded to
meerderjarigheid aan den minderjarige diberikan kepada anak yang di bawah umur the minor. (Bw.430; Civ.481v.)
worden toegekend (Bw. 430; Civ. 481v). itu.
De minderjarige, die dusdanige handligting Anak yang di bawah umur yang telah The minor, who has been granted such
heeft bekomen, wordt als meerderjarige mendapat pendewasaan demikian itu, emancipation shall be regarded as an adult
beschouwd, alleen opzigtelijk de daden en dianggap sebagai orang dewasa hanya dalam only in relation *149 to the deeds and acts
verrigtingen, uitdrukkelijk, in voege voormeld, hal perbuatan-perbuatan dan tindakan- specifically stipulated to be assigned to him,
aan hem opgedragen, en kan daartegen, op tindakan yang dengan tegas diperintahkan but cannot rely on his minority in order to
grond van minderjarigheid, niet in zijn geheel kepadanya, dan Ia tidak boleh mengingkari deny the validity of any of his deeds or acts.
worden hersteld. Voor het overige, blijft hij in keabsahannya atas dasar kebelumdewasaan. With regard to other matters, he shall be
den volstrekten toestand van minderjarigheid Untuk hal-hal lainnya dia tetap dalam deemed to have minority status. (Bw. 428,
(Bw. 428, 1446v). kedudukan belum dewasa. 1446v.)
116
www.KUHPer.com
De bevoegdheid en de regten, uit krachte der Wewenang dan hak-hak yang diberikan The authority and the rights, pursuant to
artt. 426, 427 en 428, aan den minderjarige toe kepada anak yang belum dewasa menurut articles 426, 427 and 428, awarded to the
te kennen, mogen zich niet verder uitstrekken Pasal 426,427 dan 428, tidak boleh lebih minor, is not extend beyond the partial or
dan tot de gedeeltelijke of de geheele daripada wewenang dan hak untuk menerima entire income, the expenditure and disposal of
ontvangst, de uitgave van, en de beschikking seluruh atau sebagian pendapatannya. his income, the conclusion of leases, the
over zijne inkomsten, het sluiten van mengeluarkan dan menggunakan cultivation of his land, and the operation of
verhuringen, het bebouwen zijner landerijen, pendapatannya itu, mengadakan persewaan, such enterprises as deemed necessary,
en het uitoefenen van zoodanige bedrijven als menggarap tanah-tanahnya, dan melakukan handicraft, the construction of or participation
daartoe noodzakelijk zijn, het uitoefenen van usaha-usaha yang perlu untuk itu, melakukan in a factory, and lastly the undertaking of trade
eenig handwerk, het oprigten van, of suatu pekerjaan tangan, mendirikan suatu and businesses. (Amended by S.75-257) In the
deelnemen in eenige fabrijk, en eindelijk tot het pabrik atau ikut berusaha dalam itu, dan two latter mentioned instances the minor shall
drijven van nering en handel. akhirnya menjalankan mata pencaharian dan be authorized, in the capacity of an adult, to
perdagangan. conclude all agreements related to such
(Gew. S. 75-257) In de beide laatste gevallen is factory, trade and business, with the exception
de minderjarige bevoegd, om, even als een Dalam kedua hal tersebut terakhir, anak yang of the transfer and encumbrance of his fixed
meerderjarige, alle verbindtenissen te sluiten, di bawah umur itu berwenang seperti orang assets and the transfer or pledging of his
interest bearing stocks, registrations in the
tot die fabriek, nering en handel betrekkelijk, dewasa untuk mengangkat segala perjanjian
met uitzondering van de vervreemding en de yang berhubungan dengan pabrik itu, mata main ledger of the public debt, mortgage debt
bezwaring zijner vaste goederen en van de pencarian dan perdagangan itu, kecuali collection and shares in limited liability
vervreemding of verpanding zijner pemindahtanganan dan pembebanan harta- companies or other companies. (Supplemented
rentegevende effekten, inschrijvingen in harta tetapnya dan pemindahtanganan efek- by S.75-257) He may, in regard to the acts,
grootboeken van openbare schuld, efeknya yang memberi bunga, surat-surat which he is authorized to commit pursuant to
the emancipation granted, act as a plaintiff or
hypothecaire schuldvorderingen en aandeelen pendaftaran dalam buku besar utang-utang
in naamlooze of andere vennootschappen. negara, tagihan-tagihan utang hipotek dan defendant in court. Article 21 is not be
saham-saham dalam perseroan terbatas atau applicable to these acts. (Bw.299,307, 383, 385,
perseroan lain. Dalam hal perbuatan- 506v., 613, 814, 1385, 1446, 1448, 1548v., 1677;
(Toegew. S. 75-257) Hij kan ter zake der K.19v., 40v.; Civ.481v., 487)
handelingen, waartoe hij krachtens de perbuatan yang boleh dia lakukan berdasarkan
pendewasaan yang telah diperolehnya, dia
verkregen handligting bevoegd was, hetzij
eischende of verwerende in regten optreden. boleh bertindak di Pengadilan, baik sebagai
Art. 21 geldt voor die handelingen niet (Bw. penggugat maupun sebagai tergugat. Pasal 21
299, 307, 383, 385, 506v., 613, 814, 1385, 1446, tidak berlaku terhadap perbuatan-perbuatan
1448, 1548v., 1677; K. 19v., 40v.; Civ. 481v., itu.
487).
(Gew. S. 75-257; 27-31 jis. 390, 421) De Pendewasaan tersebut dalam lima pasal yang (Amended by S.75-257; 27-31 see also 390, 421)
handligting bij de vijf vorige artt. omschreven, lampau, oleh Pengadilan Negeri boleh ditarik The emancipation as described in the five
kan door den Raad van Justitie worden kembali, bila anak yang di bawah umur itu previous articles, may be revoked by the court
ingetrokken, indien de minderjarige daarvan menyalahgunakannya atau bila ada cukup of justice, if the minor abuses this
misbruik maakt of er gegronde vrees bestaat kekhawatiran, bahwa dia akan emancipation or if there are reasonable
dat hij dit zal doen. menyalahgunakannya Penarikan kembali grounds for fearing that he may do so.
dilakukan atas permohonan bapaknya. bila Revocation is take place if both parents are still
De intrekking geschiedt, wanneer beide de kedua orang tuanya masih hidup, atau atas alive, at the request of the father, or if parental
permohonan ibunya, bila kekuasaan orang tua authority is exercised by the mother, at her
ouders in leven zijn, op verzoek van den
vader, of zoo de ouderlijke magt door de dilakukan olehnya, atau atas permohonan wali request; if the minor is under guardianship, at
moeder wordt uitgeoefend, op verzoek van atau wali pengawas, bila orang yang di bawah the request of the guardian or the supervising
deze; wanneer de minderjarige onder voogdij umur itu berada dalam perwalian. guardian. The decision as to whether or not to
staat, op verzoek van den voogd of van den grant the request is not be made until after the
toezienden voogd. Terhadap permohonan itu tidak diambil hearing or proper summons of the minor and
the guardian, if the request is made by the
keputusan sebelum mendengar atau
memanggil dengan sah anak yang di bawah supervising guardian, or of the latter
Op het verzoek wordt niet beslist dan na mentioned if the request has been made by the
verhoor of behoorlijke oproeping van den umur itu dan walinya, bila permohonan itu
diajukan oleh wali pengawasnya, atau guardian. The court of justice may also order
minderjarige en van den voogd, indien het that the blood relatives or the relatives by
mendengar atau memanggil dengan sah wali
verzoek door den toezienden voogd, of van marriage, and the father or the mother, if one
dezen, indien het verzoek door den voogd pengawas, bila permohonannya diajukan oleh
wali. of them is still alive, to whom the guardianship
gedaan is. has not been assigned, shall be summoned to a
hearing. The decision of the court of justice is
De Raad van Justitie kan gelasten, dat ook de Pengadilan Negeri boleh memerintahkan not be subject to higher appeal. (Bw.299v., 330,
supaya keluarga sedarah atau semenda. dan 333v., 370, 427, Civ.485v.) (Supplemented by
bloedverwanten of de aangehuwden, en de
vader of de moeder zoo een van beiden in bapaknya atau ibunya, sekiranya salah seorang S.27-31 see also 390, 421) The fourth paragraph
leven mogt zijn, zonder met de voogdij belast dari antara mereka masih hidup tanpa of article 206 is apply to the hearing of the
te wezen, zullen worden opgeroepen om dibebani tugas perwalian, dipanggil atau parents, the guardian and the supervising
gehoord te worden. didengar. Pengadilan mengambil keputusan guardian.
tanpa banding. Alinea keempat Pasal 206 tidak
berlaku terhadap pemeriksaan para orang tua,
Hij beslist zonder hooger beroep (Bw. 299v., wali dan wali pengawas.
330, 333v., 370, 427; Civ. 485v).
(Toeg. S. 27-31 jis. 390, 421) Het vierde lid van

art. 206 is ten aanzien van het verhoor van de
117
alpha3 Edition
ouders, den voogd en den toezienden voogd

toepasselijk.
Alle handligting in dezen titel vermeld, gelijk Semua pendewasaan tersebut dalam bab ini, All matters regarding emancipation mentioned
ook de intrekking volgens het voorgaande art., demikian pula pencabutannya menurut pasal- in this title, including the revocation pursuant
moet openbaar bekend worden gemaakt, bij pasal yang Iampau, harus diumumkan dengan to the previous article shall be made public, by
behoorlijke afkondigingen plaatsing in het cara membuat maklumat dan memasangnya proper *150 announcement and publication in
officiele nieuwsblad (Ov. 105). dalam berita negara. the official newspaper. (Ov.105) The
announcement regarding the emancipation is
In de afkondiging der handligting moet Dalam maklumat pendewasaan itu, harus accurately state how and to what extent this
naauwkeurig worden vermeld hoedanig, en tot dicantumkan dengan teliti, bagaimana dan emancipation has been granted. Prior to this
welk einde, dezelve is verleend. Voor deze untuk apa itu diberikan. Sebelum diadakan announcement, neither the emancipation nor
afkondiging, werkt zoo min de handligting als maklumat ini, baik pendewasaan itu maupun the revocation thereof is apply towards third
parties. (Bw.430v.; S.1851-51)
de intrekking van dezelve tegen derden (Bw. pencabutannya, tidak berlaku terhadap pihak
430v.; S. 1851-51). ketiga.
ZEVENTIENDE TITEL BAB XVII Chapter XVII
Van curatele PENGAMPUAN Concerning conservatorship
De meerderjarige, die zich in eenen gedurigen Setiap orang dewasa, yang selalu berada An adult, who is in a continuous state of
staat van onnoozelheid, krankzinnigheid of dalam keadaan dungu, gila atau mata gelap, simple-mindedness, insanity or rage, shall be
razernij bevindt, moet onder curatele worden harus ditempatkan di bawah pengampuan, placed under conservatorship,
gesteld, al is het dat hij bij tusschenpoozing het sekalipun ia kadang-kadang cakap notwithstanding that he might have mental
gebruik zijner verstandelijke vermogens bezit. menggunakan pikirannya. Seorang dewasa capacity from time to time. An adult
boleh juga ditempatkan di bawah individual may be placed under
Een meerderjarig persoon kan ook uit hoofde pengampuan karena keborosan. conservatorship as a result of improvidence.
van verkwisting onder curatele gesteld worden (Bw.456v., 460, 462, 895, 1006, 1330; Civ.489,
513)
(Bw. 456v., 460, 462, 895, 1006, 1330; Civ. 489,
513).
Elk bloedverwant is bevoegd om, uit hoofde Setiap keluarga sedarah berhak minta Each blood relative shall be authorized to
van onnoozelheid, krankzinnigheid of razernij pengampuan keluarga sedarahnya request conservatorship on behalf of one of his
van zijnen bloedverwant, diens curatele te berdasarkan keadaan dungu, gila atau mata relatives, due to his simple-mindedness,
verzoeken. gelap. Disebabkan karena pemborosan, insanity or rage. Conservatorship in respect of
pengampuan hanya dapat diminta oleh para a person who is improvident may only be
Ter oorzake van verkwisting, kan de curatele keluarga sedarah dalam garis lurus, dan oleh requested by the blood relatives in direct line,
mereka dalam garis samping sampai derajat and by those in a collateral line up to and
alleen worden verzocht door de
bloedverwanten in de regte linie, en door die keempat. Barang siapa karena lemah akal including the fourth degree. Due to one or
in de zijdlinie tot den vierden graad ingesloten. pikirannya, merasa tidak cakap mengurus more reasons, one spouse may request to put
kepentingan sendiri dengan baik, dapat minta the other under conservatorship. An
pengampuan bagi dirinya sendiri. individual, who feels unable to take proper
In het eene en andere geval, kan de eene care of his affairs, due to limited mental
echtgenoot verzoeken dat de andere onder capacity, may himself request to be placed
curatele worde gesteld. under conservatorship. (Bw. 114, 290v., 445;
IR.229v.; Civ.490, 514)
Hij die gevoelt door zwakheid van vermogens
niet in staat te zijn om zijne eigene belangen
behoorlijk waar te nemen, kan zelf vragen om
onder curatele te worden gesteld (Bw. 114,
290v., 445; IR. 229v.; Civ. 490, 514).
Indien, in geval van razernij, de curatele niet is Bila seseorang yang dalam keadaan mata gelap If, in the case of rage, conservatorship is not be
verzocht door de personen, in het vorige tidak dimintakan pengampuan oleh orang- requested by the individuals described in the
artikel omschreven, is het openbaar ministerie orang tersebut dalam pasal yang lalu, maka previous article, the prosecution counsel shall
daartoe verpligt. jawatan Kejaksaan wajib memintanya. be obligated to do so. In the case of simple-
mindedness or insanity, conservatorship may
In geval van onnoozelheid of krankzinnigheid, Dalam hal dungu atau gila, pengampuan also be ordered by the prosecution counsel in
kan de curatele insgelijks door het openbaar dapat diminta oleh jawatan Kejaksaan bagi respect of an individual who does not have a
ministerie worden gevorderd tegen iemand, seseorang yang tidak mempunyai suami atau spouse or known blood relatives within
die noch echtgenoot, noch bekende isteri, juga yang tidak mempunyai keluarga Indonesia. (Civ.491)
bloedverwanten binnen Indonesie heeft (Civ. sedarah yang dikenal di Indonesia.
491).
118
www.KUHPer.com
Alle verzoeken tot curatele moeten worden Semua permintaan untuk pengampuan harus All requests for conservatorship shall be filed
ingediend bij den raad van justitie, binnen diajukan kepada Pengadilan Negeri yang with the court of justice within whose legal
wiens regtsgebied degene gevestigd is, tegen dalam daerah hukumnya tempat berdiam jurisdiction the individual in respect of whom
wien het verzoek gerigt is (Bw. 17v.; Civ. 492). orang yang dimintakan pengampuan. such conservatorship is requested is domiciled.
(Bw. 17v.; Civ.492)
De daadzaken, waaruit van de onnoozelheid, Peristiwa-peristiwa yang menunjukkan The events, which demonstrate simple-
krankzinnigheid, razernij of verkwisting kan keadaan dungu, gila, mata gelap atau mindedness, insanity, rage or improvidence,
blijken, moeten bij het verzoekschrift keborosan, harus dengan jelas disebutkan shall be specifically described in the letter of
bepaaldelijk worden opgegeven, en daarbij dalam surat permintaan dengan bukti-bukti request, and the evidential documents as well
worden gevoegd, zoo wel de bewijsstukken als dan penyebutan saksi-saksinya. as a submission of one of the witnesses must
eene opgave der getuigen (Bw. 440, 456v., also be enclosed. (Bw.440, 456v.,1909, 1914;
1909, 1914; Civ. 493). Civ.493)
Indien de raad van justitie van oordeel is dat Bila Pengadilan Negeri berpendapat, bahwa If the court of justice is of the opinion that the
die daadzaken genoegzaam gewigtig zijn om peristiwa-peristiwa itu cukup penting guna events are sufficiently significant to lead to a
tot curatele te kunnen aanleiding geven, zal hij mendasarkan suatu pengampuan, maka perlu conservatorship, then the court is conduct a
de bloedverwanten of aangehuwden moeten didengar para keluarga sedarah atau semenda. hearing of the blood relatives or relatives by
hooren (Bw. 290, 335v., 453; IR. 230; Civ. 494). marriage. (Bw.290,333v., 453; IR.230; Civ.494)
De raad van justitie zal, na verhoor of Pangadilan Negeri setelah mendengar atau The court of justice is, after a hearing or proper
behoorlijke oproeping van de personen, bij het memanggil dengan sah orang-orang tersebut summons of the individuals as referred to in
vorige art. aangeduid, dengene, wiens curatele dalam pasal yang lalu, harus mendengar pula the previous article, question the individual
verzocht is, moeten ondervragen; wanneer orang yang dimintakan pengampuan, bila whose conservatorship has been requested; in
deze buiten staat mogt zijn om zich te kunnen orang itu tidak mampu untuk datang, maka the event that he is immobile, the questioning
verplaatsen, zal de ondervraging in zijne pemeriksaan harus dilangsungkan di is take place in his residence by one or more
woning moeten geschieden, door een of meer rumahnya oleh seorang atau beberapa orang judges designated thereto, accompanied by the
daartoe benoemde regters, door den griffier Hakim yang diangkat untuk itu, disertai oleh court clerk, and in all matters, in the presence
vergezeld, en, in alle gevallen, in panitera, dan dalam segala hal dihadiri oleh of the prosecution counsel. (Bw. 445) If the
tegenwoordigheid van het openbaar ministerie jawatan Kejaksaan. residence of the individual whose
(Bw. 445). conservatorship has been requested, is located
Bila rumah orang yang dimintakan more than ten poles from the seat of
Indien de woning van den persoon, tegen wien pengampuan itu terletak dalam jarak sepuluh establishment of the court of justice, the
questioning shall be assigned to the head of the
curatele is verzocht, zich op meer dan tien pal dari Pengadilan Negeri, maka pemeriksaan
palen afstands van den zetel van den raad van dapat dilimpahkan kepada kepala local government. The prosecution counsel is
justitie bevindt, zal de ondervraging worden pemerintahan setempat. Dan pemeriksaan ini, not required to be present at this questioning;
opgedragen aan het hoofd van het plaatselijk yang tidak perlu dihadiri jawatan Kejaksaan, minutes shall be drawn up of the questioning
bestuur. Van deze ondervraging, waarbij het harus dibuat berita acara yang salinan of which an authentic copy shall be submitted
openbaar ministerie niet behoeft tegenwoordig otentiknya dikirimkan kepada Pengadilan to the court of justice. (Bw. 445, 1023) The
questioning is not take place before the letter of
te zijn, moet een verbaal worden opgemaakt, Negeri.
waarvan een authentiek afschrift aan den raad request as well as the report containing the
van justitie zal worden ingezonden (Bw. 445, views of the blood relatives, have been notified
Pemeriksaan tidak akan berlangsung sebelum to the individual whose conservatorship is
1023). kepada yang dimintakan pengampuan itu requested. (Bw.441, 443, 455; Civ.496; Bb.379)
diberitahukan isi surat permintaan dan
De ondervraging zal niet vroeger plaats laporan yang memuat pendapat dari anggota-
kunnen hebben, dan nadat zoo wel het anggota keluarga sedarah.
verzoekschrift als het verslag, bevattende de
door de bloedverwanten geuite gevoelens, aan
dengene wiens curatele verzocht is, zullen zijn
beteekend geworden (Bw. 441, 443, 455; Civ.
496; Bb. 379).
Indien de raad van justitie, na verhoor of Bila Pengadilan Negeri, setelah mendengar In the event that the court of justice, after the
behoorlijke oproeping van de bloedverwanten atau memanggil dengan sah keluarga sedarah hearing or proper summons of the blood
of aangehuwden, en na verhoor van dengene atau semenda, dan setelah mendengar pula relatives or relatives by marriage, or after
wiens curatele verzocht is, oordeelt orang yang dimintakan pengampuan, having heard the individual whose
genoegzaam te zijn ingelicht, zal hij, zonder berpendapat bahwa telah cukup keterangan conservatorship is requested, decides that it
eenige verdere formaliteiten, op het yang diperoleh, maka Pengadilan dapat has been adequately informed, the court is,
verzoekschrift kunnen beschikken; in het memberi keputusan tentang surat permintaan without any further formalities, deliberate
tegenovergestelde geval, zal hij het hooren van itu tanpa tata cara lebih lanjut, dalam hal yang upon the letter of request; in the event that it
getuigen bevelen, ten einde de aangevoerde sebaliknya, Pengadilan Negeri harus decides otherwise, the court is instruct the
daadzaken tot klaarheid te brengen (Bw. 437; memerintahkan pemeriksaan saksi-saksi agar hearing of the witnesses for the purpose of
445; Pr. 893). peristiwa-peristiwa yang dikemukakannya clarifying the matters presented. (Bw.437; 445;
menjadi jelas. Pr.893)
119
alpha3 Edition
Na de ondervraging in artikel 439 vermeld, zal Setelah mengadakan pemeriksaan tersebut Following the questioning mentioned in article
de raad van justitie, zoo daartoe gronden zijn, dalam Pasal 439, bila ada alasan, Pengadilan 439, the court of justice is, in the event that
eenen provisionelen bewindvoerder Negeri dapat mengangkat seorang pengurus there are grounds therefor, nominate a
benoemen, om voor den persoon en de sementara untuk mengurus pribadi dan provisional administrator, to take care of the
goederen van dengene, wiens curatele barang-barang orang yang dimintakan personal matters and assets of the individual,
verzocht is, zorg te dragen (Bw. 445v., 449; IR. pengampuannya. whose in conservatorship has been requested.
231; Civ. 497). (Bw.445v., 449; IR.231; Civ.497)
Het vonnis op een verzoek om curatele zal niet Putusan atas suatu permintaan akan The judgment upon a request for
anders dan in eene openbare teregtzitting pengampuan harus diucapkan dalam sidang conservatorship shall be passed in a public
kunnen worden uitgesproken, na verhoor of terbuka, setelah mendengar atau memanggil court session, after a hearing or proper
behoorlijke oproeping der partijen, en op de dengan sah semua pihak dan berdasarkan summons of the parties, and pursuant to the
conclusien van het openbaar ministerie (Bw. kesimpulan Jaksa. conclusions of the prosecution counsel. (Bw.
445; Civ. 498, 515). 445; Civ.498, 515)
In geval van beroep, kan de hoogere regter, Bila dimohonkan banding, maka Hakim In the event of appeal the judge of the higher
zoo daartoe gronden zijn, dengene wiens banding sekiranya ada alasan,. dapat court may, in the event that there are grounds
curatele is verzocht, op nieuw ondervragen of mendengar lagi atau menyuruh mendengar therefor, question or order that the individual
doen ondervragen (Bw. 439; IR. 236; Civ. 500). lagi orang yang dimintakan pengampuan. in respect of whom conservatorship has been
requested, be questioned again. (Bw. 439; IR.
236; Civ.500)
Alle vonnissen of arresten, waarbij curatele Semua penetapan dan putusan yang All judgments or decisions granting
verleend wordt, zullen van wege de memerintahkan pengampuan, dalam waktu conservatorship, is, for the benefit of the
verzoekers, binnen den tijd bij het vonnis of yang ditetapkan dalam penetapan atau applicants, be notified to the opposing party
arrest te bepalen, aan de wederpartij moeten keputusan ini, harus diberitahukan oleh pihak within a period of time to be stipulated in the
beteekend, en openbaar gemaakt worden door yang memintakan pengampuan kepada pihak judgment or decision and shall be made public
derzelver plaatsing in het officieel nieuwsblad; lawannya dan diumumkan dengan by publication in the official newspaper;
alles op straffe van vergoeding van kosten, menempatkan dalam Berita Negara; semuanya failure to do so is result in liability for costs,
schaden en interessen, zoo daartoe gronden atas ancaman hukuman membayar segala *154 damages and interest, in the event that
zijn (Ov. 105; Bw. 445v., 461; Civ. 501). biaya, kerugian dan bunga sekiranya ada there are grounds therefor. (Ov.105; Bw.445v.,
alasan untuk itu. 461; Civ.501)
Wanneer de curatele gevraagd wordt, naar Bila pengampuan diminta sehubungan dengan If the conservatorship is requested pursuant to
aanleiding van het vierde lid van art. 434, alinea keempat Pasal 434, Pengadilan Negeri the fourth paragraph of article 434, then the
hoort de raad van justitie de bloedverwanten mendengar para keluarga sedarah atau court of justice is conduct a hearing of the
of aangehuwden, en, in persoon of bij semenda dan, sendiri atau dengan wakilnya,, blood relatives or relatives by marriage and the
delegatie, den echtgenoot des verzoekers, zoo suami atau isterinya yang meminta, sekiranya spouse of the applicant in person or his or her
deze zich in Indonesie bevindt; en zullen ini berada di Indonesia; juga harus dilakukan representative, if they are located in Indonesia;
gevolgd worden de bepalingen, in de artt. 439, ketentuan-ketentuan dalam Pasal 439 alinea and is comply with stipulations contained in
1ste en 2de lid, 440, 441 en 442 vervat. Het kesatu dan kedua, 440,441 dan 442. Dalam hal articles 439, first and second paragraph, 440,
openbaar ministerie zorgt, in dat geval, voor demikian jawatan Kejaksaan harus 441 and 442. The prosecution counsel is ensure
de bekendmaking van de uitspraak, op de menyelenggarakan pengumuman mengenai that the judgment in relation to this, is
wijze in art. 444 voorgeschreven (Bb. 379). keputusan dengan cara yang dicantumkan published, in the manner described in article
dalam Pasal 444. 444. (Bb.379)
De curatele zal aanvangen te werken, te Pengampuan mulai berjalan, terhitung sejak The conservatorship shall be effective as of the
rekenen van den dag dat het vonnis of arrest putusan atau penetapan diucapkan. Semua date that the judgment or decision is passed.
zal zijn uitgesproken. tindak perdata yang setelah itu dilakukan oleh All acts committed thereafter by the individual
orang yang ditempatkan di bawah placed in conservatorship shall be invalid by
Alle handelingen, die daarna door den onder pengampuan, adalah batal demi hukum. law. However, an individual who has been
curatele gestelde zijn verrigt, zijn van Namun demikian, seseorang yang placed in conservatorship due to improvidence
ditempatkan di bawah pengampuan karena is have capacity to make wills. (Bw.88, 441, 444,
regtswege nietig.
keborosan, tetap berhak membuat surat-surat 449, 895, 1330, 1446, 1813; Rv.248-2; C9v. 502)
wasiat.
Nogtans behoudt degene, die uit hoofde van
verkwisting is onder curatele gesteld, het
vermogen om uiterste wilsbeschikkingen te
maken (Bw. 88, 441, 444, 449, 895, 1330, 1446,
1813; Rv. 248-2o; Civ. 502).
Alle handelingen, welke mogten hebben plaats Semua tindak perdata yang terjadi sebelum All acts committed as a result of simple-
gehad voor het verleenen der curatele, op perintah pengampuan diucapkan berdasarkan mindedness, insanity or rage, prior to the
120
www.KUHPer.com
grond van onnoozelheid, krankzinnigheid, of keadaan dungu, gila dan mata gelap, boleh judgment granting conservatorship, may be
razernij uitgesproken, zullen kunnen worden dibatalkan, bila dasar pengampuan ini telah invalidated if the grounds for seeking
vernietigd, indien de oorzaak der curatele ada pada saat tindakan-tindakan itu guardianship appeared to have existed at the
blijkbaar bestond, op het tijdstip waarop die dilakukan. time that the acts were committed . (Bw. 61-3,
handelingen verrigt zijn (Bw. 61-3o, 88, 1330- 88, 1330-2; Civ.503)
2o; Civ. 503).
Na iemands dood, kunnen de door hem Setelah seseorang meninggal dunia, maka Following an individual's death, the acts
verrigte handelingen, de uiterste segala tindak perdata yang telah committed by him, with the exception of
wilsbeschikkingen alleen uitgezonderd, op dilakukannya, kecuali pembuatan surat-surat making last wills, cannot be disputed on
grond van onnoozelheid, krankzinnigheid of wasiat berdasarkan keadaan dungu, gila dan grounds of simple-mindedness, insanity or
razernij, niet worden bestreden, dan in geval mata gelap, tidak dapat disanggah, selain bila rage, unless the conservatorship was granted
de curatele voor zijn overlijden mogt zijn pengampuan atas dirinya telah diperintahkan or requested prior to his death, or if his mental
verleend of verzocht geworden, ten ware het atau dimintakan sebelum ia meninggal dunia, handicap was evident at the time of
bewijs der kwaal uit de bestredene handeling kecuali bila bukti-bukti tentang penyakit itu committing the disputed acts. (Bw. 446, 895,
zelve voortvloeide (Bw. 446, 895, 1320-1o; Civ. tersimpul dari perbuatan yang disanggah itu. 1320-1; Civ.504)
504).
Zodra de uitspraak tot curatele kracht van Bila keputusan tentang pengampuan telah Upon the judgment in respect of
gewijsde bekomen heeft, zal door den raad van mendapatkan kekuatan hukum yang pasti, conservatorship obtaining legal validity, the
justitie een curator benoemd worden. maka oleh Pengadilan Negeri diangkat court of justice is appoint a conservator. The
seorang pengampu. Pengangkatan itu segera appointment shall be immediately notified by
Die benoeming wordt door den raad terstond diberitahukan kepada Balai Harta the court to the Orphans' Chamber. The
Peninggalan. Pengampuan pengawas supervising conservatorship shall be assigned
ter kennis gebragt van de weeskamer.
diperintahkan kepada Balai Harta to the Orphans' Chamber (Bw. 418) (Amended
Peninggalan. Dalam hal yang demikian, by S.27-31 see also 390, 421) In this regard, the
De toeziende curatele wordt aan de berakhirlah segala campur tangan pengurus provisional administrator's involvement is
laatstgemelde opgedragen (Bw. 418). sementara, yang wajib mengadakan cease, and he shall be required to submit an
perhitungan dan pertanggungjawaban atas account of his administration; in the event that
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) In dat geval houden pengurusannya kepada pengampu, bila Ia he is appointed as conservator, the account
de bemoeijenissen van den provisionelen sendiri yang diangkat menjadi pengampu, shall be submitted to the supervising
bewindvoerder op, en is deze verpligt aan den maka perhitungan dan pertanggungjawaban conservator. (Bw. 359v., 377, 379v., 441, 446;
curator rekening en verantwoording van zijn itu harus dilakukan kepada pengampu Rv.580-8; Civ.505; Wsk.60)
beheer af te leggen; wanneer hij zelf tot curator pengawas.
benoemd wordt, zal de aflegging dier rekening
aan den toezienden curator geschieden (Bw.
359v., 377, 379v., 441, 446; Rv. 580-8o; Civ. 505;
Wsk. 60).
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421. Dihapus dengan S. 1927- 31 jis. 390,421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Tenzij gewigtige Kecuali jika ada alasan-alasan penting (Amended by S.27-31 see also 390, 421) Unless
redenen er toe leiden een ander tot curator te menghendaki pengangkatan orang lain there are significant reasons to nominate
benoemen, wordt de eene echtgenoot tot menjadi pengampu, suami atau isteri harus another conservator, one spouse shall be
curator over den anderen echtgenoot diangkat menjadi pengampu bagi isteri atau appointed as conservator over the other
benoemd, zonder dat de vrouw, voor het op suaminya, tanpa mewajibkan isteri spouse, provided that a wife is not *155 require
zich nemen der curatele over haren man, mendapatkan persetujuan atau kuasa apa pun further assistance or authorization in order to
eenigen naderen bijstand of magtiging behoeft juga untuk menerima pengangkatan itu. be granted conservatorship over her husband.
(Bw. 103, 300, 349, 359, 377v., 379-3o, 380, 418; (Bw.103, 300, 349, 359, 377v., 379-3, 380, 418;
Civ. 507). Civ.507)
De onder curatele gestelde staat gelijk met Orang yang ditempatkan di bawah An individual placed in conservatorship shall
eenen minderjarige. pengampuan berkedudukan sama dengan be deemed to be of equal status to a minor. The
anak yang belum dewasa. Bila seseorang yang stipulations in articles 38 and 151 is apply in
Wanneer hij, die uit hoofde van verkwisting karena keborosan ditempatkan di bawah the event that the individual, who has been
onder curatele gesteld is, zich ten huwelijk wil pengampuan hendak melangsungkan placed in conservatorship due to
perkawinan, maka ketentuan-ketentuan Pasal improvidence, intends to enter into
begeven, zijn daarop toepasselijk de
bepalingen der artt. 38 en 151. 38 dan 151 berlaku terhadapnya. Ketentuan matrimony. (Amended by S.27-31 see also 390,
undang-undang tentang perwalian atas anak 421) The legal regulations regarding
belum dewasa, yang tercantum dalam pasal guardianship pertaining to minors, stipulated
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De wetsbepalingen 331 sampai dengan 344, Pasal-pasal 362, 367, in articles 331 through 344, articles 362, 367,
omtrent de voogdij over minderjarigen, bij art. 369 sampai dengan 388, 391 dan berikutnya 369 through 388, 391 and the subsequent
331 tot en met 344, bij art. 362, 367, 369 tot en dalam Bagian 11, 12 dan 13 Bab XV, berlaku articles in the eleventh, twelfth and thirteenth
met 388, 391 en volgende van de elfde, juga terhadap pengampuan. section of the fifteenth title, also applies to the
twaalfde en dertiende afdeelingen van den conservatorship of individuals. (Ov.23; Bw.63,
121
alpha3 Edition
vijftienden titel voorkomende, gelden, 330, 458, 539, 1006, 1046, 1149-7, 1330v., 1446,
insgelijks bij de curatele (Ov. 23; Bw. 63, 330, 1454, 1813; Rv.336; Civ.509; Sw.35, 37, 524)
458, 539, 1006, 1046, 1149-7o, 1330v., 1446, 1454,
1813; Rv. 336; Civ. 509; Sw. 35, 37, 524).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de onder Bila seseorang ditempatkan di bawah (Amended by S.27-31 see also 390, 421) In the
curatele gestelde persoon minderjarige pengampuan mempunyai anak-anak belum event that the individual placed under
kinderen heeft, over wie hij de ouderlijke magt dewasa serta menjalankan kekuasaan orang conservatorship has minor children in respect
uitoefent, en de andere echtgenoot van de tua, sedangkan isteri atau suaminya telah of whom he exercises parental authority, and
ouderlijke magt is ontheven, of ontzet, dibebaskan atau diberhentikan dari kekuasaan the other parent has been released from
krachtens art. 246 niet met de uitoefening van orang tua, atau berdasarkan Pasal 246 tidak parental authority or dismissed, and pursuant
de ouderlijke magt is belast, of buiten de diperintahkan menjalankan kekuasaan orang to article 246 has not been granted parental
mogelijkheid is die magt uit te oefenen, gelijk tua, atau tidak memungkinkan untuk authority, or is incapable of exercising such
mede indien de onder curatele gestelde menjalankan kekuasaan orang tua, seperti juga authority, also if the individual placed under
persoon voogd is over zijne echte kinderen, is jika orang yang di bawah pengampuan itu conservatorship is the guardian of his
de curator van regtswege voogd over die menjadi wali atas anak-anaknya yang sah, legitimate children, then the conservator is by
minderjarigen totdat de curatele is opgeheven maka demi hukum pengampu adalah wali atas law be guardian of the minor until the
of de andere der ouders, ingevolge de anak-anak belum dewasa itu sampai conservatorship of the individual is revoked or
beschikking, bedoeld in art. 206 en art. 230, de pengampuannya dihentikan, atau sampai isteri until the other parent, pursuant to the decree
voogdij mogt hebben verkregen of zich atau suaminya memperoleh perwalian itu referred to in article 206 and article 330, has
ingevolge art. 246a de uitoefening van de karena penetapan Hakim yang dimaksudkan been appointed guardian or has been granted
ouderlijke magt mogt zien toegekend, of in de dalam Pasal 206 dan 230, atau mendapatkan parental authority pursuant to article 246a or
ouderlijke magt of de voogdij mogt zijn kekuasaan orang tua berdasarkan Pasal 246a, has been re-instated in parental authority or as
hersteld (Bw. 300, 345, 353, 458). atau dipulihkan dalam kekuasaan orang tua guardian. (Bw.300, 345, 353, 458)
atau perwalian.
De inkomsten van dengene die, uit hoofde van Penghasilan orang yang ditempat di bawah The income of the individual who, due to
onnozelheid, krankzinnigheid of razernij, pengampuan karena keadaan dungu. gila atau simple-mindedness, insanity or rage, has been
onder curatele is gesteld, moeten bijzonderlijk mata gelap, harus digunakan khusus untuk placed under conservatorship, shall be spent
besteed worden om diens lot te verzachten en memperbaiki nasibnya dan memperlancar for the sole purpose of minimizing his
zijne genezing te bevorderen (Bw. 388, 391, penyembuhan. suffering and to expedite his recovery. (Bw.
451; Civ. 510). 388, 391, 451; Civ.510)
Vervallen: S. 97-53. Dicabut dengan S. 1897-53. Revoked; S.97-53
(Gew. S. 97-53) Omtrent de personen, die Terhadap orang-orang yang tidak dapat (Amended by S.97-53) Individuals, who due to
wegens een doorgaand slecht en buitensporig dibiarkan mengurus diri sendiri atau continuous misconduct, are unfit to be left
gedrag, ongeschikt zijn om aan zich zelve te membahayakan keamanan orang lain karena alone, or endanger the safety of others, shall be
blijven overgelaten, of voor de veiligheid van kelakuannya terlanjur buruk dan terus treated in the manner stipulated in the
anderen gevaarlijk zijn, zal worden gehandeld menerus buruk, harus dilakukan tindakan regulation concerning the legal organization
in voege als bij het reglement op de regterlijke seperti diatur dalam Reglemen Susunan and the policy of justice. (RO.134; Bw.455, 457;
organisatie en het beleid der justitie is Kehakiman dan Kebijaksanaan Mengadili di IR.234)
voorgeschreven. (RO. 134; Bw. 455, 457; IR. Indonesia.
234).
In geval van dringende noodzakelijkheid, zijn Dalam hal adanya kepentingan yang In the event of an emergency, the heads of the
de hoofden van het plaatselijk bestuur mendesak para kepala daerah setempat, local government shall be authorized to take
bevoegd om de in het vorig artikel bedoelde menjelang pengesahan Pengadilan Negeri, the individuals mentioned in the previous
personen voorloopig, onder nadere berkuasa memerintahkan penahanan article into secured custody, subject to further
goedkeuring van den raad van justitie, in sementara orang-orang yang dimaksud dalam approval of the court of justice. They are
verzekerde bewaring te doen nemen. Pasal-pasal yang lalu. Mereka wajib untuk required to act with the utmost caution and is
bertindak secara cermat; dan selambat- within four days, or in the event that the seat
lambatnya dalam empat hari atau, dalam hal of the relevant court of justice is established on
Zij zijn verpligt om hierin met de meeste
omzigtigheid te werk te gaan, en uiterlijk tempat kedudukan Pengadilan Negeri yang another *156 island, at the first shipping
binnen vier dagen of, in geval de zetel van den bersangkutan ada di pulau lain, dengan kapal opportunity, by submission of the documents,
betrokken raad van justitie op een ander eiland yang pertama, mereka harus mengirimkan notify the authorized officer of justice of the
gevestigd is, bij de eerste scheepsgelegenheid, surat-surat tentang penahanan kepada temporary detention, who is, immediately after
met opzending der stukken, van de Kejaksaan yang berwenang & yang harus the receipt of the documents, submit these
menyampaikan lagi surat-surat itu dengan with his address to the court. If the court of
voorloopige aanhouding kennis te geven aan
den bevoegden officier van justitie, die, tuntutannya kepada Pengadilan Negeri segera justice does not find any reasons for validating
dadelijk na de ontvangst der stukken, dezelve setelah menerima surat-surat itu. the detention, the judgment is contain the
met zijn requisitoir aan den raad moet order for the release. This judgment, shall be
indienen. Bila Pengadilan Negeri tidak menemukan implemented by the relevant head of the local
alasan-alasan guna menguatkan penahanan, government, immediately after receipt of same,
and shall be notified to the officer of justice, in
122
www.KUHPer.com
Wanneer de raad van justitie geene termen maka dengan putusan harus diperintahkan the manner described in the second paragraph
vindt om de aanhouding te bekrachtigen, zal supaya orang yang ditahan itu segera of this article. (Bw. 462; Bb.379)
de invrijheidstelling bij het vonnis worden dikeluarkan dari tahanan. Putusan ini harus
gelast. segera dilaksanakan oleh kepala daerah yang
bersangkutan segera setelah diterimanya, dan
Dit vonnis zal door het betrokken hoofd van hal itu harus diberitahukan kepada Kejaksaan
het plaatselijk bestuur, terstond na de dengan cara seperti yang ditentukan dalam
ontvangst, worden ten uitvoer gelegd, alinea kedua pasal ini.
waarvan kennis moet worden gegeven aan den
officier van justitie, in voege als in het tweede
lid van dit artikel is voorgeschreven (Bw. 462;
Bb. 379).
Een minderjarig kind van eenen onder curatele Seorang anak belum dewasa yang ada di A minor child of an individual who is placed
gestelden persoon kan geen huwelijk aangaan, bawah pengampuan tidak dapat melakukan under conservatorship is not enter into
noch bedingen deswege maken, dan met perkawinan, pula tidak dapat mengadakan matrimony, or make any provisions therefor,
inachtneming der voorschriften van de artt. 38 perjanjian-perjanjian selain dengan unless they have complied with the
en 151. (Bw. 453; Civ. 151). memperhatikan ketentuan-ketentuan pada requirements set forth in articles 38 and 151.
Pasal 38 dan 151. (Bw.453; Civ. 511)
Niemand, uitgezonderd echtgenooten en Tiada seorang pun, kecuali suami isteri dan No one, with the exception of spouses and
bloedverwanten in de opgaande of keluarga sedarah dalam garis ke atas atau ke blood relatives in the ascending or descending
nederdalende linie, is verpligt eene curatele bawah, wajib menjalankan suatu pengampuan line, is required to remain as conservator for
langer dan acht jaren te behouden; na verloop lebih dari delapan tahun lamanya setelah more than eight years; after the expiration of
van dien tijd, kan de curator zijn ontslag waktu itu lewat, pengampu boleh minta this time period, the conservator may demand
vorderen, en moet hem dit worden verleend dibebaskan dan permintaan ini harus his release, and it shall be granted to him. (Bw.
(Bw. 290v., 376v.; Civ. 508). dikabulkan. 290v., 376v.; Civ.508)
De curatele eindigt, wanneer de oorzaken Pengampuan berakhir bila sebab-sebab yang The conservatorship shall be terminated, if the
ophouden die daartoe hebben aanleiding mengakibatkannya telah hilang; tetapi reasons for which it arose no longer exist
gegeven; nogtans zal de opheffing van dezelve pembebasan dari pengampuan itu tidak akan notwithstanding this, the release of the
niet worden verleend dan met inachtneming diberikan, selain dengan memperhatikan tata conservator is not be granted unless the
der formaliteiten, bij de wet voorgeschreven cara yang ditentukan oleh undang-undang formalities stipulated by law in order to
om curatele te bekomen, en zal degene, die guna memperoleh pengampuan, dan karena become conservator are complied with, and
onder curatele gesteld is, de uitoefening zijner itu orang yang ditempatkan di bawah the individual placed under conservatorship, is
regten niet kunnen hervatten, voor dat het pengampuan tidak boleh menikmati kembali not be able to resume the exercise of his rights,
vonnis tot opheffing der curatele kracht van hak-haknya sebelum keputusan tentang until the judgment for release of
gewijsde zal hebben verkregen (Bw. 88, 433v.; pembebasan pengampuan itu memperoleh conservatorship has become legally valid.
IR. 232; Civ. 512). kekuatan hukum yang pasti. (Bw.88, 433v.; IR.232; Civ.512)
De opheffing van curatele moet worden Pembebasan diri pengampuan harus The release of the conservator shall be made
bekend gemaakt, op de wijze bij art. 444 diumumkan dengan cara yang diatur dalam known, in the manner described in article 444.
voorgeschreven. Pasal 444.
SLOTBEPALING. KETENTUAN PENUTUP Closing provision
De minderjarige die zich in staat van Seorang anak belum dewasa yang berada A minor, who is in a state of simple-
onnoozelheid, krankzinnigheid of razernij dalam keadaan dungu, gila atau gelap mata, mindedness, insanity or rage, is not be placed
bevindt, wordt niet onder curatele gesteld, tidak boleh ditempatkan di bawah under conservatorship, but is remain under the
maar blijft onder het toezigt van deszelfs pengampuan, tetapi tetap berada di bawah supervision of his father, mother or
vader, moeder of voogd (Bw. 299, 330, 383, pengawasan bapaknya, ibunya atau walinya. guardian.(Bw.299, 330, 383, 433) Paragraphs 2
433) Lid 2 en 3 vervallen krachtens S. 97-53. and 3 are revoked pursuant to S.97-53.
ACHTTIENDE TITEL BAB XVIII Chapter XVIII
Van afwezigheid KETIDAKHADIRAN Concerning absence
Van voorloopige voorzieningen Hal-hal yang Diperlukan Concerning provisional provisions
Indien iemand zijne woonplaats verlaten heeft, Bila seseorang meninggalkan tempat In the event that an individual has left his
123
alpha3 Edition
zonder volmagt tot het waarnemen zijner tinggalnya tanpa memberi kuasa untuk residence without granting any authorization
zaken en belangen, of orde op het beheer mewakilinya dalam urusan-urusan dan for the administration of his affairs and
derzelve gesteld te hebben, of wel indien de kepentingan-kepentingannya, atau untuk interests, or without leaving the management
door hem gegeven volmagt is vervallen, en mengatur pengelolaannya mengenai hal itu, thereof in order, or if the authorization granted
indien er noodzakelijkheid is om in dat beheer, ataupun bila kuasa yang diberikannya tidak by him has expired, and if continued full or
geheel of gedeeltelijk te voorzien, of hem te berlaku lagi, sedangkan keadaan sangat partial management, or representation of him
doen vertegenwoordigen, zal, op verzoek van memerlukan mengatur pengelolaan itu is necessary, then at the request of the
belanghebbenden, of ook op vordering van het seluruhnya atau sebagian, atau untuk interested parties or upon the demand of the
openbaar ministerie, door den raad van justitie mengusahakan wakil baginya, maka atas prosecution counsel, the court of justice, at the
van de woonplaats des afwezigen, aan de permohonan pihak-pihak yang place of domicile of the absent party, is assign
weeskamer worden opgedragen om zijne berkepentingan. atau atas tuntutan Kejaksaan, the full or partial management and
goederen en belangen, geheel of gedeeltelijk, te Pengadilan Negeri di tempat tinggal orang administration of his assets and interests, to
beheeren en waar te nemen, voor zijne regten yang dalam keadaan tidak hadir itu harus defend his rights, and to represent him therein
op te komen, en hem daarbij te memerintahkan Balai Harta Peninggalan to the Orphans' Chamber. (IR.235; RBg.271)
vertegenwoordigen (IR. 235; RBg. 271). untuk mengelola barang-barang dan The above shall be without prejudice to the
kepentingan-kepentingan orang itu specific legal regulations, with regard to
Alles onverminderd de bijzondere seluruhnya atau sebagian, membela hak- bankruptcy or evident insolvency. (Bw.17, 374,
wetsbepalingen, voor het geval van haknya, dan bertindak sebagai wakilnya. 470, 1079, 1813; F.1v; civ.112) (Supplemented
faillissement of van kennelijk onvermogen by S.25-113 see also 181) The court of justice
(Bw. 17, 374, 470, 1079, 1813; F. 1v.; Civ. 112). Semuanya itu tidak mengurangi ketentuan- shall be further authorized, either by decree as
ketentuan khusus menurut undang-undang mentioned in the first paragraph, or pursuant
to a subsequent decree, at the request or claim
(Toeg. S. 25-113 jo. 181) De raad van justitie is dalam hal kepailitan atau ketidakmampuan
yang nyata. as referred to above as well as by deviating
ook bevoegd, hetzij bij beschikking als in het from the request submitted or the claim filed in
eerste lid bedoeld, hetzij alsnog later bij nadere the course of duty, to leave the management of
beschikking, op verzoek of vordering als voren Sekiranya harta kekayaan dan kepentingan the assets and the administration of the
dan wel met afwijking van het gedaan verzoek orang yang tidak hadir itu sedikit, maka atas interests of the absent party due to the size
of de gedane vordering ambtshalve, het beheer permintaan atau tuntutan seperti di atas, being so small, to one or more blood relatives
der goederen en de waarneming der belangen ataupun dengan menyimpang dari permintaan or relatives by marriage to be nominated by
van den afwezige uit hoofde van de geringheid atau tuntutan itu karena jabatan, Pengadilan the court or to the spouse, subject only to the
ervan over te laten aan een of meer door dien Negeri, baik karena dengan penetapan requirement to return the assets or the value
raad vaan te wijzen bloed- of aanverwanten termaksud dalam alinea pertama, maupun thereof, after deducting the debts owed,
des afwezigen of aan diens echtgenoot, met de dengan penetapan lebih lanjut yang masih without any gain or income. The requirements
enkele verplichting om die goederen of hunne akan diambilnya, juga berkuasa untuk set forth in the following articles of this section
waarde onder aftrek der inmiddels betaalde memerintahkan pengelolaan harta kekayaan is not apply to managers.
schulden aan den afwezige wanneer deze dan pengurusan kepentingan itu kepada
terugkomt, terug te geven zonder eenige seorang atau lebih yang ditunjuk oleh
vruchten of inkomsten. Pengadilan Negeri dari keluarga sedarah atau
semenda orang yang tidak hadir itu, atau
De voorschriften van de volgende artt. dezer kepada isteri atau suaminya; dalam hal ini,
afdeeling gelden voor deze beheerders niet. satu-satunya kewajiban ialah bila orang yang
tak hadir itu kembali, maka keluarga, isteri
atau suaminya itu, wajib mengembalikan harta
kekayaan itu atau harganya, setelah dikurangi
segala utang yang sementara itu telah
dilunasinya, tanpa hasil dan pendapatannya.
De weeskamer is verpligt om, des noods na Balai Harta Peninggalan berkewajiban, jika The Orphans' Chamber is obligated, if so
verzegeling, te maken behoorlijke beschrijving perlu setelah penyegelan, untuk membuat required, after the sealing, to prepare a proper
van de goederen, waarover haar het beheer is daftar lengkap harta kekayaan yang description of the assets entrusted to their care.
toevertrouwd. Zij zal zich verder regelen naar pengelolaannya dipercayakan kepadanya. They is further comply with the requirements
de voorschriften omtrent het beheer van Untuk selanjutnya Balai Harta Peninggalan regarding the management of the assets
goederen aan minderjarigen toebehoorende, harus mengindahkan peraturan-peraturan belonging to the minor, to the exrent that they
voor zoo verre die op haar bewind van mengenai pengelolaan harta kekayaan anak- apply to their management, unless the court of
toepassing kunnen worden gemaakt, ten ware anak yang masih di bawah umur, sejauh justice has stipulated otherwise . (Ov. 100v.;
omtrent dit een en ander door den raad van peraturan-peraturan itu dapat diterapkan pada Bw.385v., 391, 465v.; Rv.672; Civ.113)
justitie anders mogt zijn bepaald (Ov. 100v.; pengelolaannya, kecuali bila Pengadilan
Bw. 385v., 391, 465v.; Rv. 672; Civ. 113). Negeri menentukan lain mengenai hal-hal
tersebut.
De weeskamer is verpligt jaarlijks aan het Balai Harta Peninggalan berkewajiban untuk The Orphans' Chamber is obligated to submit
openbaar ministerie bij den raad van justitie memberikan perhitungan dan annually to the prosecution counsel at the
die haar benoemd heeft, te doen summiere pertanggungjawaban secara singkat dan court of justice by which they were nominated,
rekening en verantwoording, en te vertoonen memperlihatkan efek-efek dan surat-surat a summarized balance sheet, and is present the
de effecten en bescheiden tot dit beheer yang berhubungan dengan pengelolaan itu effects and documents relevant to this
betrekkelijk. Deze rekening zal worden kepada jawatan Kejaksaan pada Pengadilan management. This account shall be drawn up
opgemaakt op ongezegeld papier, en Negeri yang telah mengangkatnya. on paper which has not been stamped, and
overgegeven zonder eenigen geregtelijken Perhitungan ini dapat dibuat di atas kertas shall be submitted without any legal format.
vorm. Het openbaar ministerie kan daarop yang tidak bermeterai dan disampaikan tanpa The prosecution counsel *159 is submit such
zoodanige voordragt aan den raad doen, als tata cara peradilan. Terhadap perhitungan dan proposals as it deems necessary in the interest
hetzelve in het belang van den afwezige zal pertanggungjawaban ini jawatan Kejaksaan of the absent party. The approval of this
124
www.KUHPer.com
noodig oordeelen. boleh mengajukan usul-usul kepada account is not interfere with the right which
Pengadilan Negeri, sejauh hal itu dianggapnya the absent party or other interested parties
De goedkeuring dezer rekening brengt geen perlu untuk kepentingan orang yang dalam may have pursuant to any objection they may
keadaan tidak hadir itu. have made to such account. (Bw.464, 472, 483,
nadeel toe aan het regt, hetwelk de afwezige,
of andere belanghebbenden, tegen dezelve 791, 803; Rv.764; Civ.114)
mogten kunnen doen gelden (Bw. 464, 472, Pengesahan perhitungan dan
483, 791, 803; Rv. 764v.; Civ. 114). pertanggungjawaban ini tidak mengurangi hak
orang yang tidak hadir itu atau pihak-pihak
lain yang berkepentingan untuk mengajukan
keberatan-keberatan terhadap perhitungan itu.
Ingetrokken: S. 28-210; verleende bevoegdheid Dihapus dengan S. 1928-210. Revoked: S.28-210; authority granted for
voor beheer in Bw. 463v. bepaald loon te management in Bw.463v. specific wage to be
berekenen. stipulated.
Van de verklaring van vermoedelijk Pernyataan Mengenai Orang yang Concerning the declaration of presumed
overlijden Diperkirakan Telah Meninggal Dunia demise
Indien iemand zijne woonplaats heeft verlaten, Bila orang meninggalkan tempat tinggalnya In the event that an individual leaves his
zonder volmagt tot het waarnemen van zijne tanpa memberi kuasa untuk mewakili urusan- residence without granting any authorization
zaken gegeven, of orde op het beheer van urusan dan kepentingan-kepentingannya atau in respect of the administration of his affairs
dezelve gesteld te hebben, en wanneer vijf mengatur pengelolaannya atas hal itu, dan bila and interests or leaving the management
jaren zijn verloopen na zijn vertrek, of na de telah lampau lima tahun sejak kepergiannya. thereof in order, and if five years have elapsed
laatste tijding, waaruit kon blijken dat hij in atau lima tahun setelah diperoleh berita since his departure, or since the most recent
leven was, zonder dat in die vijf jaren bewijs is terakhir yang membuktikan bahwa ia masih communication which could have revealed
ingekomen van zijn aanwezen of van zijn hidup pada waktu itu, sedangkan dalam lima that he was still alive during that period,
overlijden, om het even of er voorloopige tahun itu tak pernah ada tanda-tanda tentang provided that there has been no evidence
voorzieningen zijn bevolen dan niet, zal hidupnya atau matinya. maka tak peduli within those five years of his existence or his
zoodanige afwezige, ten verzoeke van apakah pengaturan-pengaturan sementara demise, regardless of whether or not
belanghebbenden, op daartoe bekomen verlof telah diperintahkan atau belum, orang yang temporary provisions have been ordered, then
van den raad van justitie zijner verlatene dalam keadaan tak hadir itu, atas permohonan that absent party is, at the request of interested
woonplaats, voor dienzelfden raad kunnen pihak-pihak yang berkepentingan dan dengan parties, after having obtained approval of the
worden opgeroepen, bij eene openbare izin Pengadilan Negeri di tempat tinggal yang court of justice at the place of his abandoned
dagvaarding, loopende op eenen termijn van ditinggalkannya, boleh dipanggil untuk domicile, be summoned to appear before the
drie maanden, of zoo veel langer als door den menghadap pengadilan itu dengan panggilan same court pursuant to a public subpoena
raad mogt worden bevolen. umum yang berlaku selama jangka waktu tiga valid for three months or longer as may be
bulan, atau lebih lama lagi sebagaimana instructed by the court. If neither the absent
Wanneer op die dagvaarding noch de diperintahkan oleh Pengadilan. party, nor a representative who may prove his
existence appears upon the subpoena,
afwezige, noch iemand voor hem, opkomt, die
van zijn aanwezen doet blijken, zal verlof tot Bila atas panggilan itu tidak menghadap, baik permission shall be granted for a second such
eene tweede dergelijke dagvaarding, en op orang yang dalam keadaan tidak hadir itu subpoena, and if no appearance as referred to
deze tweede, in het geval als voren, verlof tot maupun orang lain untuknya, untuk memberi above is made upon the second subpoena,
eene derde dergelijke dagvaarding worden petunjuk bahwa ia masih hidup, maka harus permission for a third such subpoena shall be
verleend. diberikan izin untuk panggilan demikian yang granted.
kedua, dan setelah pemanggilan demikian
Deze dagvaardingen moeten telkens worden yang ketiga harus diberikan. This subpoena will each time be placed in such
geplaatst in zoodanige nieuwspapieren als de newspapers as the court of justice, at the time
raad van justitie, bij het verleenen van het Panggilan ini tiap-tiap kali harus dipasang of granting of the first permission is granted, is
eerste verlof, uitdrukkelijk zal aanwijzen, en dalam surat-surat kabar yang dengan tegas specifically indicate, and must also be affixed
to the main door of the session room of the
ook telkens worden aangeplakt aan de akan ditunjuk oleh Pengadilan Negeri pada
voorname deur der vergaderplaats van den waktu memberikan izin yang pertama. dan court of justice, and on the entrance of the
raad van justitie, en aan den ingang van het tiap-tiap kali juga harus ditempelkan pada office building of the residency within which
kantoorgebouw der residentie, binnen welke pintu utama ruang sidang Pengadilan Negeri the absent party resided. (Bw.463, 469v., 472,
de afwezige zijne woonplaats had (Bw. 463, dan pada pintu masuk kantor keresidenan 475v., 493, 1792; Rv.6-7; Civ.115; Bb.3372)
469v., 472, 475v., 493, 1792; Rv. 6-7o; Civ. 115; tempat tinggal terakhir orang yang tidak hadir
Bb. 3372). itu.
Indien op de derde dagvaarding, noch de Bila atas panggilan tidak datang menghadap, If neither the absent party nor a representative
afwezige, noch iemand voor hem is baik orang yang dalam keadaan tak hadir who proves his existence appears upon the
opgekomen, die behoorlijk van zijn aanwezen maupun orang lain yang cukup menjadi third subpoena, the court of justice may
doet blijken, kan door den raad van justitie, op petunjuk tentang adanya orang itu, maka declare, pursuant to the claim filed, after
daartoe gedanen eisch, na verhoor van het Pengadilan Negeri atas tuntutan jawatan having heard the prosecution counsel, that
openbaar ministerie, worden verklaard, dat er Kejaksaan dan setelah mendengar jawatan itu, there are legal presumptions of demise
regtsvermoeden van overlijden bestaat, sedert boleh menyatakan adanya dugaan hukum effective as of the date that the absent party
den dag nadat de afwezige kan worden bahwa orang itu telah meninggal, terhitung may be presumed to have left his residence, or
gerekend zijne woonplaats te hebben verlaten, sejak hari ia meninggalkan tempat tinggalnya. after the most recent communication of his
125
alpha3 Edition
of na de laatste tijding van zijn leven, en welke atau sejak hari berita terakhir mengenai existence, which date shall be stipulated in the
dag bepaaldelijk in het vonnis moet worden hidupnya, yang harinya secara pasti harus judgment. (Bw.463, 467, 469, 471, 482, 1916;
uitgedrukt (Bw. 463, 467, 469, 471, 482, 1916; dinyatakan dalam keputusan itu. Civ.119; Bb.3372)
Civ. 119; Bb. 3372).
De raad van justitie zal, alvorens op den eisch Sebelum mengambil keputusan atas tuntutan The court of justice is, if necessary, prior to
uitspraak te doen, des noods na een daartoe itu, jika perlu setelah mengadakan issuing a decision upon the claim, after a
bevolen getuigen-verhoor, te houden in pemeriksaan saksi-saksi yang diperintahkan hearing of the witnesses summoned thereto
tegenwoordigheid van het openbaar untuk itu, dengan kehadiran jawatan which must be held in the presence of the
ministerie, letten op de beweegredenen der Kejaksaan, Pengadilan Negeri harus prosecution counsel, consider the causes of the
afwezigheid, op de oorzaken die het memperhatikan sebab-sebab terjadinya absence, matters which could have prevented
ontvangen van tijdingen van den afwezige ketidakhadiran itu, sebab-sebab yang mungkin *161 the receipt of information from the absent
hebben kunnen verhinderen, en op alle andere telah menghalangi penerimaan kabar dari party, and all other circumstances relevant to
omstandigheden, tot het vermoeden van orang yang dalam keadaan tak hadir itu, dan the presumed demise. The court of justice may,
overlijden betrekkelijk. hal-hal lain yang berhubungan dengan dugaan on these grounds, delay the issuance of the
tentang kematian. decision for not more than five years beyond
De raad van justitie kan, naar aanleiding van the time period mentioned in article 467, and
dit alles, het doen van uitspraak uitstellen tot Pengadilan Negeri, berkenaan dengan ini order such other summons and publication
nog uiterlijk vijf jaren boven den tijd, in art. semua, boleh menunda pengambilan putusan thereof in the newspapers, as the court may
deem necessary in the interest of the absent
467 vermeld, en zoodanige nadere sampai lima tahun lebih lama daripada jangka
oproepingen en plaatsing daarvan in de waktu tersebut dalam Pasal 467, dan boleh party. (Bw.494; Rv.171v.; Civ. 116v., 119)
nieuwspapieren bevelen, als de raad in het memerintahkan pemanggilan-pemanggilan
belang des afwezigen mogt noodig oordeelen lebih lanjut dan penempatannya dalam surat
(Bw. 494; Rv. 171v.; Civ. 116v., 119). kabar, sekiranya hal itu dianggap perlu oleh
pengadilan untuk kepentingan orang yang
dalam keadaan tak hadir itu.
Indien iemand bij het verlaten zijner Bila seseorang pada waktu meninggalkan If an individual, upon departing his residence,
woonplaats eene volmagt tot het waarnemen tempat tinggalnya telah memberikan kuasa granted an authorization for the
van zijnen zaken gegeven, of orde op het untuk mewakilinya dalam urusan-urusannya, administration of his affairs or left the
beheer derzelve heeft gesteld, en er tien jaren atau telah mengatur pengelolaannya, dan bila management thereof in order, and ten years
zijn verloopen na zijn vertrek, of na de laatste telah lampau sepuluh tahun sesudah have elapsed since his departure or since the
tijding van zijn leven, zonder dat in die tien keberangkatannya atau setelah berita terakhir most recent communication of his existence,
jaren bewijs van zijn aanwezen of van zijn bahwa ia masih hidup, sedangkan dalam and provided that during those ten years there
overlijden zal zijn ingekomen, kan zoodanige sepuluh tahun itu tidak ada tanda-tanda has been no evidence of his existence or
afwezige, ten verzoeken van belanghebbende, apakah ia masih hidup atau telah mati, maka demise, such absent party, at the request of the
worden opgeroepen, en kan worden verklaard, atas permohonan orang-orang yang interested parties, shall be summoned and it
dat er regtsvermoeden van overlijden bestaat, kepentingan, orang yang dalam keadaan tidak shall be declared that there are legal
op de wijze en volgens de voorschriften in de hadir itu boleh dipanggil, dan boleh presumptions of demise in the manner and
drie voorgaande artt. vermeld. Dit verloop van dinyatakan bahwa ada dugaan hukum tentang pursuant to the requirements as mentioned in
tien jaren wordt gevorderd, al ware het ook dat kematiannya, dengan cara dan menurut the three previous articles. This period of ten
de gegeven volmagt of gestelde orde van den peraturan-peraturan yang tercantum dalam years shall be applicable notwithstanding that
afwezige vroeger mogten zijn geeindigd. tiga pasal yang lalu. Berlalunya waktu sepuluh the authority granted by or orderly
tahun ini diharuskan, pun sekiranya kuasa management on behalf of the absent party may
In het laatste geval echter, zal in het beheer yang diberikan atau pengaturan yang have terminated earlier. In the latter
worden voorzien op de wijze als in de eerste diadakan oleh orang dalam keadaan tidak mentioned instance, the management shall be
hadir itu telah berakhir lebih dahulu. provided for in the manner refereed to in the
afdeeling van dezen titel is vermeld (Bw. 463,
467, 1795, 1813; Civ. 121v.; cf. noot Bw. 467). first section of this title. (Bw.463, 467, 1795,
Akan tetapi dalam hal yang terakhir ini 1813; Civ. 121v.; cf. note Bw.467)
pengelolaan harus diselenggarakan dengan
cara seperti yang tercantum dalam Bagian I
bab ini.
De verklaring van vermoedelijk overlijden Pernyataan mengenai dugaan tentang The declaration of presumed demise shall be
moet algemeen worden bekend gemaakt door kematian harus diumumkan dengan published in the same newspapers, in which
middel van dezelfde nieuwspapieren, in welke menggunakan surat kabar yang telah the public subpoenas have been published.
de openbare oproepingen zijn geplaatst (Bw. digunakan dalam pemanggilan-pemanggilan. (Bw. 468; Civ.118)
468; Civ. 118).
Van de regten en verpligtingen van Hak-hak dan Kewajiban-kewajiban Orang Concerning the rights and obligations of
vermoedelijke erfgenamen en andere yang Diduga Sebagai Ahli Waris dan Orang- presumed heirs and other interested parties,
belanghebbende, na de verklaring van orang Lain yang Berkepentingan, Setelah consequent upon the declaration of presumed
vermoedelijk overlijden Pernyataan Mengenai Dugaan Tentang demise
Kematian
126
www.KUHPer.com
De vermoedelijke erfgenamen va den Orang-orang yang diduga menjadi ahli waris The presumed heirs of the absent party who,
afwezige, welke, het zij volgens versterregt, het dari orang yang dalam keadaan tak hadir, either pursuant to right of succession or by
zij volgens uiterste wilsbeschikking, tot zijne yakni mereka yang dinyatakan dalam putusan will, should be entitled to the inheritance on
nalatenschap geregtigd zouden zijn geweest Hakim itu berhak atas harta peninggalan the date specified in the judgment, shall be
op den dag, in het vonnis uitgedrukt, zijn orang yang dalam keadaan tidak hadir itu, authorized to demand an account and
bevoegd om van de weeskamer, indien deze baik menurut hak waris karena kematian, submission by the Orphans' Chamber in the
met het beheer der goederen van den afwezige maupun menurut surat wasiat, berwenang event that the management of the assets of the
belast is, rekening, verantwoording en afgifte untuk menuntut perhitungan, absent party has been assigned to them, and to
te vorderen, en om de goederen van den pertanggungjawaban dan penyerahan barang- take possession of the assets of the absent
afwezige in bezit te nemen; alles tegen het barang itu dari Balai Harta Peninggalan, bila party; subject to them providing an approved
stellen van persoonlijke of zakelijke, geregtelijk balai itu diserahi tugas pengelolaan barang- personal or business guarantee that the assets
goedgekeurde zekerheid dat die goederen barang orang yang dalam keadaan tak hadir shall be used in such a way that does not result
zullen worden gebruikt, zonder dezelve te itu, segala sesuatunya itu dilaksanakan dengan in them being damaged, impaired or neglected
verslimmeren of te verwaarloozen, mitsgaders mengadakan jaminan pribadi atau kebendaan, and that they is have the same value when
voor de teruggave der goederen of van yang disahkan oleh Pengadilan guna returned, if the nature of the goods so permits,
derzelver waarde, indien de aard der goederen menjamin bahwa barang-barang itu akan and such for the benefit of the absent party in
dit mogt medebrengen, en zulks ten behoeve digunakan tanpa menjadi berantakan atau the event that he returns or of other heirs who
van den afwezige, wanneer hij terug mogt terlantar, dan bahwa barang-barang itu atau, subsequently appear to have a superior right to
komen, of van andere erfgenamen, van wier bila sifat barang-barang itu mengharuskan, their. In the event that a will exists, the
beter regt daarna mogt blijken. harganya akan dikembalikan, semuanya untuk presumed heirs, together with all interested
kepentingan orang yang dalam keadaan tak parties, is hereafter be authorized to demand
hadir itu sekiranya dia pulang kembali, atau that the will shall be opened. (Bw. 463, 465,
De vermoedelijke erfgenamen, mitsgaders alle
belanghebbenden zijn dienvolgens bevoegd untuk kepentingan para ahli waris lainnya 468, 473v., 483, 784, 832v., 943, 1051, 1162, 1820;
om de opening der uiterste wilsbeschikkingen, sekiranya hak mereka kemudian ternyata lebih Rv.611v., 764; Civ. 120, 123).
zoo die bestaan, te vorderen (Bw. 463, 465, 468, kuat.
473v., 483, 784, 832v., 943, 1051, 1162, 1820; Rv.
611v., 764; Civ. 120, 123). Dengan demikian, mereka yang diduga
menjadi ahli waris beserta orang-orang yang
berkepentingan, berwenang untuk menuntut
supaya dibuka surat-surat wasiatnya,
sekiranya ada.
Bij gebreke van het stellen der zekerheid in het Bila tidak diberikan jaminan tersebut dalam Failure to provide the security mentioned in
voorgaande artikel vermeld, zullen de pasal yang lalu, barang-barang itu harus the previous articles is result in the assets
goederen onder het beheer van eenen derde ditaruh di bawah pengelolaan pihak ketiga, being placed under the management of a third
worden gesteld, en kan ten opzigte van dan mengenai barang-barang bergerak harus party, and with regard to movable assets a sale
roerende goederen, verkoop worden bevolen, diperintahkan penjualannya, dengan may be instructed, having regard to the
met inachtneming der voorschriften, in art. 786 mengindahkan peraturan-peraturan yang requirements set forth in articles 786 and 787 of
en 787 van dit Wetboek voorkomende (Bw. terdapat dalam Pasal 786 dan 787 Kitab this Civil Code. (Bw.789, 792, 803, 1730;
789, 792, 803, 1730; Civ. 126). Undang-undang ini. Civ.126)
De vermoedelijke erfgenamen hebben, ten Para ahli waris dugaan, berkenaan dengan hal The presumed heirs, is have the same rights
opzigte van het genot van de goederen van menikmati harta peninggalan orang yang with regard to enjoyment of the assets of the
den afwezige, dezelfde regten, en zijn aan dalam keadaan tak hadir, mempunyai hak-hak absent party, and shall be subject to the same
dezelfde verpligtingen onderworpen, welke dan kewajiban-kewajiban yang sama, seperti obligations which have been imposed on the
ten aanzien van vruchtgebruiken zijn yang diatur untuk para pemegang hak pakai users of the proceeds, to the extent that the
voorgeschreven, voor zoo verre de bepalingen, hasil, sejauh ketentuan-ketentuan yang stipulations in respect of such matters are
op dat onderwerp gemaakt toepasselijk zijn, en ditetapkan untuk hal itu berlaku, dan tentang applicable, and there are no other provisions
daaromtrent hierna niet anders is voorzien hal itu tidak ada peraturan lain. regarding such matter. (Bw.482, 761, 782)
(Bw. 482, 761, 782).
Op denzelfden voet als dit in de drie Atas dasar yang sama seperti yang ditentukan Pursuant to the provisions set forth in the three
voorgaande artt. omtrent de vermoedelijke dalam tiga pasal yang lalu tentang para ahli previous articles regarding the presumed heirs
erfgenamen des afwezigen is bepaald, kunnen waris dugaan dari orang yang dalam keadaan of the absent party, the legatees, and all others
de legatarissen, en alle anderen die op de tak hadir, orang-orang yang mendapat hibah who would have had any rights in respect of
goederen van den afwezige, na zijn overlijden, wasiat, dan orang-orang lain yang sedianya the assets of the absent party, following his
eenig regt zouden gehad hebben, hetzelve bij mempunyai suatu hak atas harta peninggalan death, is immediately exercise their rights.
voorraad uitoefenen (Bw. 472, 807-1o, 880v., orang yang dalam keadaan tak hadir itu bila (Bw. 472, 807-1, 880v., 959; Civ.123)
959; Civ. 123). dia meninggal, boleh segera melakukan hak
mereka.
Zij die eenige goederen van den afwezige Mereka yang menguasai atau mengelola Individuals who have gained possession or
onder hun bezit of beheer hebben verkregen, barang-barang dari orang yang dalam keadaan *163 management of some assets are, to the
zijn, ieder voor zoo veel hem aangaat, daarvan tak hadir, masing-masing sejauh mengenai extent applicable to them, required to submit a
aan den afwezige, wanner hij terug mogt dirinya, berkewajiban untuk memberi balance sheet and account for their actions to
komen, of aan andere erfgenamen, of perhitungan dan pertanggungjawaban dan the absent party, should he return, or to other
127
alpha3 Edition
regthebbenden, welke mogten opkomen, en untuk menyerahkan barang-barang itu kepada heirs or rightful individuals who might appear
van hun beter regt doen blijken, rekening, orang yang dalam keadaan tak hadir bila ia and prove their superior rights. (Bw.472v., 475;
verantwoording en afgifte schuldig (Bw. 472v., pulang, atau kepada para ahli waris atau para Civ.125)
475; Civ. 125). pemegang hak lainnya, sekiranya mereka
datang, dan menunjukkan hak mereka yang
lebih kuat.
De vermoedelijke erfgenamen zijn dadelijk bij Semua ahli waris dugaan itu, segera setelah The presumed heirs are, immediately upon
het inbezitnemen verpligt tot eene behoorlijke mengambil barang-barang ke dalam taking possession, required to accurately
beschrijving van alle de goederen door den penguasaannya, berkewajiban untuk membuat record all the assets left by the absent party.
afwezige achtergelaten. Aan hen wordt het daftar lengkap barang-barang yang They shall be granted the benefit of the estate
voorregt van boedelbeschrijving toegekend. Bij ditinggalkan orang yang dalam keadaan tak description. In the absence of such estate
gebreke van zoodanige boedelbeschrijving, en hadir itu. Kepada mereka diberikan hak registration, and in the circumstances
in de gevallen bij art. 1031 voorzien, verliezen istimewa akan pendaftaran harta peninggalan. described in article 1031, they is lose the
zij het hierboven toegekend voorregt, Bila tidak diadakan pendaftaran harta privilege granted above, without prejudice to
onverminderd de verpligtingen in het vorige peninggalan demikian, seperti juga dalam hal- the obligations described in the previous
artikel omschreven (Bw. 783, 1023v.; Civ. 126). hal yang diatur dalam Pasal 1031, mereka article. (Bw. 783, 1023v.; Civ.126)
kehilangan hak istimewa tersebut di atas,
tanpa mengurangi kewajiban-kewajiban
tersebut dalam pasal yang lalu.
Behoudens de voorgaande bepalingen en voor Tanpa mengurangi ketentuan-ketentuan yang Without prejudice to the aforementioned
zoo verre dien ten gevolge niet anders is lalu, dan sejauh karena itu tidak ada ketentuan provisions and insofar as it is not otherwise
bevolen, kunnen de vermoedelijke erfgenamen lain, para ahli waris dugaan boleh membagi di instructed, the presumed heirs may
de goederen van den afwezige, in welker bezit antara mereka segala harta peninggalan orang immediately distribute among one other the
zij zijn getreden, bij voorraad onder elkander yang dalam keadaan tak hadir yang telah assets of the absent party, of which they have
verdeelen, met inachtneming der mereka kuasai, dengan mengindahkan taken possession, having regard to the
voorschriften, omtrent boedelscheiding peraturan-peraturan tentang pemisahan harta requirements, drawn up regarding estate
gemaakt. peninggalan. Namun barang-barang tetapnya distribution. The sale of the fixed assets is not
tidak boleh dijual untuk dapat mengadakan be permitted for the purpose of distribution,
De vaste goederen mogen nogtans, om tot de pemisahan itu, melainkan harus ditaruh dalam but is, in the event that they cannot be divided
verdeeling te geraken, niet worden verkocht, suatu penitipan, bila tidak dapat dibagi atau or can not be part of a plot of land, be
maar zullen, in het geval dat zij niet kunnen dimasukkan dalam suatu kapling, dan sequestered, and the income there from shall
worden verdeeld, of in eene of andere kaveling hasilnya dapat dibagi menurut kesepakatan be paid out, as agreed in the allotment. A deed
begrepen, onder sequestratie worden gesteld, mereka. Tentang semuanya itu harus shall be drawn up and executed regarding the
dibuatkan dan ditandatangani sebuah akta, above matter, further setting out that which
en de inkomsten daarvan uitgekeerd, zoo als
bij de verdeeling zal worden overeengekomen. yang juga menunjukkan, barang-barang has been paid out to legatees or other entitled
apakah yang diberikan kepada penerima hibah individuals. (Bw.479v., 484, 1066v., 1169, 1730;
wasiat dan orang-orang lain yang berhak. Civ.130)
Van alles moet eene acte worden opgemaakt
en geteekend, waaruit tevens blijkt wat aan
legatarissen of andere geregtigden is
uitgekeerd (Bw. 479v., 484, 1066v., 1169, 1730;
Civ. 130).
De beschrijving en de acte, in het voorgaande Daftar dan akta tersebut dalam pasal yang The estate description and the deed, referred to
artikel vermeld, mitsgaders de acte waarbij lalu, demikian pula akta tentang jaminan, in the previous article, together with the deed
zekerheid is gesteld, moeten worden gebragt harus dibawa ke kepaniteraan Pengadilan of security, shall be submitted and kept with
en bewaard ter griffie van den raad van Negeri yang telah mengeluarkan keputusan the court clerk at the court of justice which has
justitie, die het vonnis van vermoedelijk tentang kematian dugaan, dan disimpan di passed the judgment of presumed demise.
overlijden heeft gewezen (Bw. 467, 472, 480; sana. (Bw.467, 472, 480; Rv.612v.)
Rv. 612v).
Zij die, ten gevolge van de voorgaande Mereka yang karena ketentuan-ketentuan yang The individuals, who pursuant to the previous
bepalingen, vaste goederen in hun aandeel lalu telah mendapat bagian dari barang-barang stipulations, have received their share of fixed
hebben gekregen, of met het beheer daarvan tetap, atau ditugaskan untuk mengelolanya, assets, or to whom the management thereof
zijn belast, kunnen tot hunne zekerheid demi kepastian mereka boleh menuntut agar has been assigned, may demand as their
vorderen, dat die goederen worden barang-barang itu diperiksa oleh ahli-ahli, security, that those assets shall be assessed by
opgenomen door deskundigen, daartoe te yang diangkat untuk itu oleh Pengadilan experts who shall be nominated by the court of
benoemen door den raad van justitie, binnen Negeri yang di daerah hukumnya barang- justice within whose legal jurisdiction they are
welks regtsgebied zij gelegen zijn, en zal van barang itu terletak, dan agar dibuatkan uraian established, and a description of their
derzelver gesteldheid beschrijving worden tentang keadaannya. Setelah ahli-ahli itu condition shall be drawn up. Following the
gemaakt. Nadat de deskundigen verslag aan memberikan perslah kepada Pengadilan, dan report of the experts to the court, and after
den raad gedaan, en deze hetzelve zal hebben Pengadilan mengesahkannya, kemudian obtaining the approval of the court upon
goedgekeurd, het openbaar ministerie daarop mendengar jawatan Kejaksaan, maka uraian hearing the prosecution counsel, the
gehoord zijnde, moet de beschrijving met het dan perslah itu harus disimpan di description and the report shall be kept with
verslag op de griffie worden bewaard (Bw. kepaniteraan. the court clerk. (Bw.487, 783; Civ.126)
128
www.KUHPer.com
487, 783; Civ. 126).
De vaste goederen van den afwezige, die aan Barang-barang tetap kepunyaan orang yang Those fixed assets of the absent party, which
iemand der vermoedelijke erfgenamen zijn dalam keadaan tak hadir, yang dibagikan have been distributed to one of the presumed
toebedeeld of onder deszelfs beheer zijn kepada ahli waris dugaan, atau diserahkan heirs or have been placed in his management,
gesteld, mogen vervolgens niet worden kepadanya untuk dikelola, selanjutnya tidak is thereafter not be transferred or encumbered
vervreemd, noch bezwaard, voor dat de tijd, boleh dipindahtangankan atau dibebani, prior to the expiration of the time period
hierna in art. 484 bepaald, zal zijn verloopen, sebelum lewat waktu yang ditentukan dalam hereafter stipulated in article 484, unless there
ten zij om gewigtige redenen, en met verlof Pasal 484, kecuali kalau ada alasan penting, are significant reasons and by approval of the
van den raad van justitie (Bw. 1168, 1170; Civ. dan dengan izin Pengadilan Negeri. court of justice. (Bw. 1168, 1170; Civ.128)
128).
Indien de afwezige, na de verklaring van Bila orang yang dalam keadaan tak hadir itu If the absent party returns after the declaration
vermoedelijk overlijden, terugkeert, of er pulang kembali setelah ada keterangan of presumed demise, or if there is evidence
bewijs inkomt dat hij nog in leven is, zijn zij, kematian dugaan, atau diperoleh tanda-tanda *164 that he is still alive, the individuals who
welke vruchten en inkomsten van zijne bahwa dia masih dalam keadaan hidup, maka have profited from the gains and income from
goederen hebben getrokken, verpligt dezelve mereka yang telah menikmati hasil-hasil dan his assets must return such, as follows:- one
terug te geven, te weten, den helft wanneer pendapatan-pendapatan dari barang- half at the time of the return or at the time of
terugkomst plaats heeft, of het bewijs van barangnya, wajib untuk mengembalikan hasil- receipt of evidence that he is alive, within
leven inkomt, binnen vijftien jaren na den dag hasilnya dan pendapatan-pendapatan itu dan fifteen years after the date of the presumed
van het vermoedelijk overlijden, in het vonnis sebagai berikut; setengahnya bila ia pulang demise stipulated in the judgment; or
uitgedrukt; of wel een vierde, wanneer zulks kembali, atau bila tanda-tanda bahwa ia masih otherwise one fourth, if such takes place later,
later, doch voor het verloop van dertig jaren na hidup diperoleh dalam waktu lima belas tahun or prior to the lapse of thirty years following
dat tijdstip, plaats heeft. setelah hari kematian dugaan yang dinyatakan such time. This is subject to the court of justice
dalam putusan Hakim; atau seperempatnya, which has passed the judgment of presumed
Alles echter met die bepaling, dat de raad van bila tanda-tanda itu diperoleh kemudian, demise, due to the minimal number of assets
justitie die het vonnis van vermoedelijk tetapi sebelum lampau waktu tiga puluh tahun remaining, stipulating otherwise with regard
overlijden heeft uitgesproken, uit aanmerking setelah pernyataan itu. to the return of gains and income or totally
van de geringheid der achtergelatene discharging the individuals from the obligation
to return gains and income. (Bw.468, 474, 486,
goederen, de teruggave va vruchten en Akan tetapi semua itu dengan ketentuan,
inkomsten anders mag regelen, of wel daarvan bahwa Pengadilan Negeri yang telah memberi 492; Civ.127, 131)
geheele ontheffing kan verleenen.(Bw. 468, 474, keputusan tentang kematian dugaan itu,
486, 492; Civ. 127, 131). mengingat sedikitnya barang-barang yang
ditinggalkan, boleh memerintahkan yang
berlainan tentang pengembalian hasil-hasil
dan pendapatan itu, atau dapat juga memberi
pembebasan sama sekali.
Indien de afwezige in gemeenschap van Bila orang yang dalam keadaan tidak hadir itu If the absent party has entered into a marriage
goederen, of slechts van winst en verlies, of kawin dengan gabungan harta bersama, atau on the basis that there would be community of
van vruchten en inkomsten, is getrouwd, en gabungan keuntungan dan kerugian saja, atau property, or based upon profit and loss only,
zijn echtgenoot verkiest de bestaande gabungan hasil-hasil dan pendapatan, or upon gains and income, and his or her
gemeenschap te laten voortduren, kan dezelve sedangkan isteri atau suaminya memilih spouse chooses to retain community of
de provisionele inbezitneming der membiarkan gabungan itu terus berjalan, property, he or she may delay the provisional
vermoedelijke erfgenamen, en de uitoefening maka dia boleh mencegah pengambilan possession by the presumed heirs and the
der regten, die eerst door den dood van den barang-barang dalam penguasaan sementara exercise of the rights, which would arise only
afwezige zouden worden geboren, oleh orang-orang yang diduga sebagai ahli upon the death of the absent party, and
tegenhouden, en, onder de verpligting der waris, dan mencegah pelaksanaan hak-hak pursuant to the requirement for description
beschrijving in art. 477 vermeld, het beheer der yang mestinya baru akan timbul setelah mentioned in article 477, assume or maintain
goederen, voor alle anderen, op zich nemen of kematian orang yang dalam keadaan tak hadir the management of the assets prior to all
behouden. itu, dan mengambil atau mempertahankan others. Not with standing this, the delay of
barang-barang itu dalam pengelolaannya, possession and the consequences thereof is
Doch kan de opschorting dier inbezitneming dengan mendahului yang lain-lain, dengan continue to exist for more than ten full years,
en de verdere gevolgen daarvan niet langer menunaikan kewajiban akan pendaftaran effective as of the date stipulated in the
plaats grijpen, dan gedurende tien volle jaren, tersebut dalam Pasal 477. judgment in which the presumed demise is
declared. If, however, the spouse does not
te rekenen van den dag bij het vonnis
uitgedrukt, waarbij het vermoedelijk Akan tetapi penghentian pengambilan barang- object to possession by the presumed heirs, he
overlijden is verklaard. barang dalam penguasaan dengan segala or she is take his or her share in the community
akibat-akibatnya, tidak boleh berlangsung property, or several assets, and anything that
lebih lama daripada sepuluh tahun penuh, he or she might be entitled to, provided that he
Indien echter de echtgenoot zich niet tegen de or she provides security in respect of several
terhitung dan hari tersebut dalam putusan
inbezitneming der vermoedelijke erfgenamen assets which may need to be returned. A wife
verzet, zal hij zijn aandeel in de gemeenschap, Hakim yang menyatakan kematian dugaan itu.
who chooses to continue community of
of eigene goederen, en al hetgeen waartoe hij property is reserve the right to dissolve such
overigens mogt geregtigd zijn, naar zich Namun bila isteri atau suami tidak menentang community of property in the passage of time.
nemen, mits zekerheid stellende voor pengambilan barang-barang dalam (Bw.114, 119, 124v., 132, 136, 155, 164, 465, 468,
zoodanige goederen die voor teruggave penguasaan itu oleh para ahli waris, maka ia 472, 484, 493; Civ.124)
boleh mengambil bagiannya dalam harta
bersama itu, atau barang-barang miliknya
129
alpha3 Edition
vatbaar zijn. sendiri yang merupakan haknya, asal saja ia

memberikan jaminan untuk barang-barang
De vrouw, de voortduring der gemeenschap yang mungkin harus dikembalikan.
verkiezende, behoudt het regt om, bij vervolg
van tijd, van die gemeenschap afstand te doen Isteri yang memilih dilanjutkan gabungan
(Bw. 114, 119, 124v., 132, 136, 155, 164, 465, 468, harta bersama, tetap mempunyai hak untuk
472, 484, 493; Civ. 124). melepaskan diri dari gabungan harta bersama
itu di kemudian hari.
Wanneer dertig jaren zijn verloopen na den Bila telah lampau tiga puluh tahun setelah hari In the event that thirty years have elapsed
dag van het vermoedelijk overlijden, in het kematian dugaan seperti yang dinyatakan since the date of the presumed demise
vonnis uitgedrukt, of ook wanneer vroeger dalam keputusan Hakim, atau bila sebelumnya stipulated in the judgment, or if less than one
honderd volle jaren zijn verstreken sedert de telah berlalu seratus tahun penuh setelah hundred full years have elapsed since the birth
geboorte van den afwezige, zijn de borgen kelahiran orang yang dalam keadaan tak of the absent party, the guarantors shall be
ontslagen, on blijft de verdeeling der hadir, maka penjamin-penjamin dibebaskan dismissed, and the distribution of the assets
achtergelaten goederen, voor zooverre dezelve dan pembagian barang-barang yang that has already taken place is remain valid, or
bereids heeft plaats gehad, stand houden, of ditinggalkan tetap berlaku sejauh pembagian else the presumed heirs is pass on to a definite
kan anders door de vermoedelijke erfgenamen itu telah terjadi, atau bila belum terjadi, para distribution, and all other rights to the
tot eene definitieve verdeeling worden ahli waris dugaan boleh mengadakan inheritance shall be implemented definitely.
overgegaan, en kunnen alle andere regten op pembagian tetap, dan boleh menikmati semua The privilage of estate description is then
die nalatenschap definitivelijk worden hak atas harta peninggalan itu secara pasti. cease, and the presumed heirs is required to
uitgeoefend. Het voorregt van Maka berhentilah hak istimewa akan accept or refuse, pursuant to the stipulations
boedelbeschrijving houdt alsdan op, en pendaftaran harta, dan dapatlah para ahli regarding such matter. (Bw.472, 478, 486v.,
kunnen de vermoedelijke erfgenamen tot waris dugaan diwajibkan untuk menerima 1029, 1066v.; BS.40; Civ.129)
aanvaarding of tot verwerping worden atau menolak warisan, menurut peraturan-
verpligt, volgens de voorschriften op dat peraturan yang ada tentang hal itu.
onderwerp bestaande (Bw. 472, 478, 486v.,
1029, 1066v.; BS. 40; Civ. 129).
Indien voot den tijd, in het voorgaande art. Bila sebelum waktu tersebut dalam pasal yang If, prior to the time period stipulated in the
uitgedrukt, tijding inkomt van het overlijden lalu, diterima berita tentang kematian orang previous article, information is received
van den afwezige kunnen zij, die op het yang ada dalam keadaan tak hadir, maka regarding the demise of the absent party, the
tijdstip van dat overlijden, uit krachte der wet, mereka yang atas dasar undang-undang atau individuals who, at the time of death, pursuant
of uit beschikkingen van den afwezige, regten atas dasar penetapan-penetapan orang yang to the law or based upon stipulations of the
op zijne nalatenschap hebben verkregen, of in dalam keadaan tak hadir itu telah mendapat absent party, obtained rights to his estate or
die regten zijn opgevolgd, rekening, hak-hak atas harta peninggalannya, pursued those rights, is demand the *165
verantwoording en afgifte vorderen, op den pertanggungjawaban dan penyerahan atas submission of a balance sheet and account,
voet van art. 476 en 482 (Bw. 126; Civ. 130). dasar Pasal 476 dan 482. pursuant to articles 476 and 482. (Bw.126;
Civ.130)
Indien de afwezige mogt terugkomen, of van Sekiranya orang yang dalam keadaan tak hadir In the event that the absent party returns or
zijn leven doen blijken, nadat dertig jaren zijn itu pulang kembali, atau menunjukkan bahwa indicates that he is still alive after thirty years
verloopen, sedert den dag van zijn ia masih hidup, setelah lampau tiga puluh have elapsed since the date of his presumed
vermoedelijk overlijden, bij het vonnis tahun sejak dari kematian dugaan seperti yang death, stipulated in the judgment, then he is
uitgedrukt, heft hij alleen regt om zijne dinyatakan dalam keputusan Hakim, maka dia only be entitled to claim for the return of his
goederen terug te vorderen, in den staat hanya berhak untuk menuntut kembali assets in the condition that they are in at that
waarin zij zich alsdan bevinden, mitsgaders barang-barangnya dalam keadaan seperti time, together with the price of the assets
den prijs van die goederen, welke vervreemd adanya pada waktu itu, beserta harga barang- which have been disposed of, as well as those
goederen zijn aangekocht, alles echter zonder barang yang telah dipindahtangankan, atau which have been purchased from the proceeds
eenige vruchten of inkomsten (Bw. 468, 482, barang-barang yang telah dibeli dengan hasil of his sold assets, provided that he is not be
484, 830; Civ. 132). pemindahtanganan barang-barang entitled to any gain or income in respect
kepunyaannya, namun semuanya tanpa suatu thereof. (Bw.468, 482, 484, 830; Civ.132)
hasil atau pendapatan.
Eveneens zullen de kinderen en verdere Demikian pula anak-anak dan keturunan- In this regard the children and other
afkomelingen van den afwezige zijne goederen keturunan lebih lanjut orang dalam keadaan descendants of the absent party are entitled to
terugontvangen, voor zoo verre zij mogten tidak hadir, boleh menerima kembali barang- claim the return of his assets, in the event that
opkomen binnen dertig jaren na het barangnya sejauh hak mereka timbul dalam they appear within thirty years after the period
tijdsverloop bij art. 484 vastgesteld (Civ. 133). waktu tiga puluh tahun sejak lampaunya of time stipulated in article 484. (Civ.133)
waktu yang ditetapkan dalam Pasal 484.
Wanneer bij vonnis regtsvermoeden van Bila dengan putusan Hakim dinyatakan If the judgment indicates a legal presumption
overlijden is verklaard, moeten alle dugaan hukum tentang kematian, semua of demise, then all legal claims on behalf of the
regtsvorderingen ten laste van den afwezige tuntutan hukum terhadap orang yang dalam absent party filed against the presumed heirs
130
www.KUHPer.com
worden ingesteld tegen de vermoedelijke keadaan tak hadir itu, harus diajukan terhadap who have taken possession of his assets;
erfgenamen, welke zijne goederen hebben in para ahli waris dugaan yang telah mengambil without prejudice to the entitlement of the
bezit genomen; behoudens het vermogen van barang-barangnya dalam penguasaan mereka, latter mentioned to invoke the privilege of
deze laatsten om het voorregt van tanpa mengurangi hak mereka untuk estate description. (Bw, 463, 468, 483, 781, 1032;
boedelbeschrijving te doen gelden (Bw. 463, memberlakukan hak istimewa mereka akan Civ.134).
468, 483, 781, 1032; Civ. 134). pendaftaran harta peninggalan.
Van de regten, opgekomen aan eenen Hak-hak yang Jatuh ke Tangan Orang Tak Concerning the rights awarded to an absent
afwezige, wiens bestaan onzeker is Hadir yang Tak Pasti Hidup atau Mati party, whose existence is uncertain
Hij die aanspraak maakt op een regt, hetwelk Orang yang menuntut suatu hak, yang The individual, who has a claim to a right
van eenen afwezige op hem overgegaan zoude katanya telah beralih dari orang yang tak hadir which would have passed on to him from an
zijn, doch hetwelk eerst aan den afwezige is kepadanya, tetapi hak itu baru jatuh pada absent party, but which was granted
opgekomen nadat zijn bestaan onzeker is orang yang tak hadir setelah keadaan hidup previously to the absent party after his
geworden, is verpligt te bewijzen dat de atau matinya menjadi tak pasti, wajib untuk existence had become uncertain, required to
afwezige heft geleefd op het tijdstip dat het membuktikan, bahwa orang yang tak hadir itu prove that the absent party was alive at the
regt aan dezen is opgekomen; zoo lang hij masih hidup pada saat hak itu jatuh padanya time that this right was granted to him; if he
zulks niet bewijst, zal hij verklaard worden in selama ia tidak membuktikan hal itu, maka cannot prove this, he declared ineligible to file
zijnen eisch niet ontvankelijk te zijn (Bw. 468, tuntutannya harus dinyatakan tidak dapat a claim. (Bw. 468, 836, 847, 899, 1865; Civ.135)
836, 847, 899, 1865; Civ. 135). diterima.
Indien aan eenen afwezige, wiens bestaan Bila pada orang tak hadir, keadaan hidup atau If the absent party whose existence is uncertain
onzeker is, eene nalatenschap of een legaat matinya tidak pasti, jatuh suatu warisan atau has become entitled to an inheritance or legacy,
opkomt, waartoe, indien hij niet in leven ware, hibah wasiat, yang sedianya menjadi hak which, if he was not alive, other individuals
anderen zouden geregtigd zijn, of waarin orang-orang lain andaikata orang yang tak would be entitled to, or which other
anderen met hem zouden moeten deelen, kan hadir itu hidup, atau yang sedianya harus individuals would share with him, then those
zoodanige nalatenschap of legaat, of het dibagi dengan orang-orang lain, maka warisan other individuals is take possession of such
gedeelte daarvan, door die anderen in bezit atau hibah wasiat itu, seakan-akan orang itu inheritance or legacy or part thereof as if the
worden genomen, even als of zoodanig telah meninggal, tanpa kewajiban untuk absent party has passed away and they is not
iemand overleden ware, zonder dat zij membuktikan kematian orang itu, namun be required to prove his death; they is,
verplicht zijn deszelfs overlijden te bewijzen; untuk itu mereka harus mendapat izin lebih however, obtain prior consent from the court
zij moeten echter daartoe vooraf vergunning dahulu dari Pengadilan Negeri yang dalam of justice in whose jurisdiction the morgue is
verkrijgen van den raad van justitie waar het daerah hukumnya terletak rumah kematian located, which is order a public summons, and
sterfhuis gevallen is, welke openbare orang itu, dan pengadilan itu harus for the benefit of the interested parties is
oproepingen moet bevelen, en ten behoeve der memerintahkan pemanggilan-pemanggilan stipulate the necessary protective measures.
belanghebbenden de noodige behoedmiddelen umum dan mengeluarkan peraturan (Bw.467, 472v., 477, 836, 847, 852v.,880, 899;
voorschrijven (Bw. 467, 472v., 477, 836, 847, pengamanan yang perlu untuk pihak-pihak Civ.136)
852v., 880, 899; Civ. 136). yang berkepentingan.
De bepalingen van de twee voorgaande artt. Ketentuan-ketentuan dari kedua pasal yang The provisions of the two previous articles is
sluiten de bevoegdheid niet uit tot het lalu tidak mengesampingkan hak untuk not preclude any authority to claim in respect
opvorderen van erfenissen en alle andere menuntut warisan-warisan dan hak-hak lain of the inheritances and all other rights which
regten, die aan den afwezige of aan zijn yang ternyata kemudian telah jatuh pada are thereafter awarded to the absent party or
regthebbenden nader mogten blijken toe te orang yang dalam keadaan tak hadir itu atau individual entitled thereto. The authority and
komen. Die bevoegdheid en die regten gaan orang-orang yang telah mendapat hak-hak itu rights come void due to the lapse of time under
alleen te niet door het tijdsverloop, tot daripadanya. Hak-hak itu hanya hapus oleh the statute of limitations. (Bw.1055, 1987v.;
verjaring vereischt (Bw. 1055, 1987v.; Civ. 137). Iampaunya waktu yang diisyaratkan untuk Civ.137)
lewat waktu.
Indien daarna de afwezige terugkomt, of zijn Bila kemudian orang yang dalam keadaan tak In the event that the absent party returns
regt op zijnen naam wordt vervolgd, kan de hadir itu pulang kembali atau haknya dituntut thereafter or the right to his name is
teruggave van vruchten en inkomsten worden atas namanya, pengembalian penghasilan dan prosecuted, then the return of gain and income
gevorderd, te rekenen van den dag dat aan den pendapatannya boleh dituntut, terhitung dari may be claimed, effective as of the date on
afwezige het regt is opgekomen, op den voet hari ketika hak itu jatuh pada orang yang tak which the right is awarded to the absent party,
en onder de bepalingen van art. 482 (Civ. 131, hadir itu, atas dasar dan menurut ketentuan- pursuant to and subject to the stipulations of
138). ketentuan Pasal 482. article 482. (Civ.131, 138)
Van de gevolgen der afwezigheid met Akibat-akibat Keadaan Tidak Hadir Concerning the consequences of absence
betrekking tot het huwelijk Berkenaan dengan Perkawinan with regard to marriage
Indien, buiten het geval van kwaadwillige Bila salah seorang dari suami isteri, selain In the event that, with the exception of willful
131
alpha3 Edition
verlating, een der echtgenooten gedurende tien meninggalkan tempat tinggal dengan abandonment, one of the spouses has been
volle jaren, van zijne woonplaats afwezig is, kemauan buruk, selama sepuluh tahun penuh absent from his or her residence for a duration
zonder dat eenige tijding van deszelfs leven of tak hadir di tempat tinggalnya tanpa berita of ten full years, without submitting any
dood is ingekomen, is de achtergebleven tentang hidup matinya orang itu, maka suami information as to whether or not he or she is
echtgenoot bevoegd, op daartoe bekomen isteri yang ditinggalkan berwenang untuk still alive, the abandoned spouse authorized,
verlof van den raad van justitie der gemeene memanggil orang yang tak hadir itu tiga kali upon approval obtained from the court of
woonplaats, zoodanigen afwezige bij drie berturut-turut dengan panggilan, menurut justice at their communal residence, to
opeenvolgende openbare dagvaardingen op te cara yang ditentukan dalam Pasal 467 dan 468, summon the absent party by three successive
roepen, op de wijze in art. 467 en 468 dengan izin dari Pengadilan Negeri di tempat public subpoenas, in the manner described in
omschreven (Ov. 65; Bw. 27, 86, 114, 126-2o, mereka bersama. articles 467 and 468. (Ov.65; Bw.27, 86, 114,
199-2o, 209-2o, 211; Civ. 139, 227; Bb. 3372; cf. 126-2, 199-2, 209-2, 211; Civ.139, 227; Bb.3372;
noot Bw. 467). cf. note Bw.467)
Indien, op de derde dagvaarding, noch de Bila atas panggilan ketiga dari Pengadilan, If, upon the third subpoena, neither the absent
afwezige, noch iemand voor hem is baik orang yang tak hadir itu maupun orang party nor his or her representative who is
opgekomen, die behoorlijk van zijn aanwezen lain untuknya, tidak ada yang muncul provide proper proof of his existence appears,
doet blijken, kan de raad van justitie aan den memberi cukup petunjuk tentang hidupnya the court of justice may permit the abandoned
achtergebleven echtgenoot vergunnen een orang itu, maka Pengadilan Negeri boleh spouse to enter into another marriage. The
ander huwelijk aan te gaan. De bepalingen van memberi izin kepada suami atau isteri yang stipulations of article 469 are applicable hereto.
art. 469 zijn te dezen toepasselijk (Ov. 65). ditinggalkan untuk kawin dengan orang lain. (Ov.65)
Ketentuan-ketentuan Pasal 469 berlaku dalam
hal ini.
Indien, na de verleende vergunning, doch voor Bila setelah pemberian izin, tetapi sebelum If, following such permission, but prior to the
het aangaan van een ander huwelijk, de perkawinan dengan yang lain itu dilakukan, conclusion of another marriage, the absent
afwezige mogt opkomen, of iemand het orang yang tak hadir itu muncul, atau party reappears, or if an individual submits
behoorlijk bewijs van deszelfs leven inbragt, seseorang membawa berita cukup tentang proper evidence of the absent party's existence,
vervalt de verleende vergunning van masih hidupnya orang itu, maka izin yang then the permission granted deemed void by
regtswege. telah diberikan tidak berlaku lagi demi law. Following the conclusion of another
hukum. marriage, the absent party, for his part, will
Na het aangaan van een ander huwelijk, heeft have the right to enter into another marriage.
de afwezige regt om ook van zijne zijde een Bila orang yang ditinggalkan itu telah (Ov.65; Bw.199-2)
ander huwelijk aan te gaan (Ov. 65; Bw. 199- melakukan perkawinan lain, orang yang tak
2o). hadir juga mempunyai hak untuk melakukan
perkawinan lain.
Vervallen: S. 27-31 jis. 390, 421). Dihapus dengan S. 1927-31 jis. 390, 421. Revoked: S.27-31 see also 390, 421.
TWEEDE BOEK VAN ZAKEN BUKU KEDUA - BARANG BOOK TWO - PROPERTY
Van de zaken en derzelver onderscheiding BARANG DAN PEMBAGIANNYA Concerning Properties and the distinctions
between them
Van zaken in het algemeen Barang pada Umumnya Concerning property in general
De wet verstaat door zaken alle goederen en Menurut Undang-undang, barang adalah tiap The law interprets as property all goods and
regten welke het voorwerp van eigendom benda dan tiap hak yang dapat menjadi obyek rights which can be the subject of property.
kunnen zijn (Bw. 503, 519, 833, 955, 1131). dari hak milik. (Bw.503, 519, 833, 955, 1131)
Al hetgeen door regt van natrekking tot eene Segala sesuatu yang termasuk dalam suatu Anything that, due to a property right,
zaak behoort, daaronder begrepen de barang karena hukum perlekatan, begitu pula comprises part of a property, including
132
www.KUHPer.com
vruchten, zoo wel natuurlijke als die door segala hasilnya, baik hasil alam, maupun hasil products, either produced naturally or through
nijverheid worden verkregen, zoo lang dezelve usaha kerajinan, selama melekat pada dahan labor, to the extent that these are attached to
tak- of wortelvast, of aan den grond gehecht atau akarnya, atau terpaut pada tanah, adalah the branch or roots, or attached to the soil,
zijn, maakt een gedeelte der zaak uit (Bw. 502, bagian dan barang itu. deemed to comprise part of the property.
588v.; Cred. verb. 4; Civ. 547). (Bw.502, 588v.; Cred.verb.4; Civ.547)
De burgerlijke vruchten worden alleen geacht Buah-buah perdata harus dipandang sebagai The civil proceeds considered to be part of the
een gedeelte der zaak uit te maken, zoo lang bagian dari suatu barang selama buah-buah property, to the extent that they are not
dezelve niet opeischbaar zijn; behoudens de perdata itu belum dapat ditagih, tanpa claimable, without prejudice to special legal
bijzondere wetsbepalingen en overeenkomsten mengurangi ketentuan-ketentuan khusus regulations and agreements. (Bw.761v., 960,
(Bw. 761v., 960, 1251v., 1397; Cred. verb. 4; Civ. dalam perundang-undangan dan perjanjian- 1251v.,1397; Cred.verb.4; Civ.547)
547). perjanjian.
Natuurlijke vruchten zijn: Hasil alami adalah: Natural products are as follows: 1. those which
have been produced by the land; 2. anything
1o. degene welke de aarde uit haar zelve 1. segala sesuatu yang dihasilkan oleh tanah that has been produced by livestock or has
voortbrengt; sendiri; been bred by livestock. Products which as a
result of labor have been extracted from the
soil, are those which have been produced by
2o.’al hetgeen de beesten opleveren of uit de 2. segala sesuatu yang dihasilkan atau cultivating the soil. Civil proceeds are proceeds
beesten geboren wordt. dilahirkan oleh binatang-binatang. from the lease and use of the land, interest
from monetary sums and outstanding rent.
Vruchten van nijverheid, die uit den grond Hasil kerajinan yang diambil dari tanah adalah (Bw.762; Civ.583v.)
getrokken worden, zijn al hetgeen door segala sesuatu yang diperoleh dari pengolahan
bebouwing verkregen wordt. tanah. Buah-buah perdata adalah uang sewa
dan uang iuran usaha (pacht penningen),
Burgerlijke vruchten zijn huur- en bunga dari sejumlah uang dan bunga-bunga
yang harus dibayar.
pachtpenningen, interessen van geldsommen
en verschuldigde renten (Bw. 762; Civ. 583v).
Van de onderscheiding der zaken Pembagian Barang Concerning the distinction between
properties
Zaken zijn ligchamelijk of onligchamelijk (Bw. Ada barang yang bertubuh, dan ada barang Properties are tangible and non-tangible.
547, 559, 612; Civ. 1607, 2075). yang tak bertubuh. (Bw.547, 559, 612; Civ.1607, 2075)
Zaken zijn roerend of onroerend, volgens de Ada barang yang bergerak dan ada barang Properties are movable or immovable, in
bepalingen der twee volgende afdeelingen yang tak bergerak, menurut ketentuan- accordance with the provisions of the
(AB. 17; Bw. 519; 545v., 550, 555, 1150, 1162, ketentuan yang diatur dalam kedua bagian following two sections. (AB.17; Bw.519, 545v.,
1963, 1977; Rv. 443, 493, 714, 720, 763a, enz.; berikut ini. 550, 555, 1150, 1162, 1963, 1977; Rv.443, 493,
Civ. 516). 714, 720, 763a, etc.; Civ. 516)
Roerende zaken zijn verbruikbaar of Ada barang bergerak yang dapat dihabiskan, Movable properties are consumable or non-
onverbruikbaar; verbruikbaar zijn de dan ada yang tidak dapat dihabiskan; yang consumable; consumable properties are those
zoodanige die door gebruik verloren gaan (Bw. dapat dihabiskan adalah barang-barang yang which disappear through use. (Bw.757, 822,
757, 822, 1384, 1427, 1742, 1754; Civ. 587, 589). habis karena dipakai. 1384, 1427, 1742, 1754; Civ.587, 589)
Van onroerende zaken Barang Tak Bergerak Concerning immovable properties
Onroerende zaken zijn: Barang tak bergerak adalah: Immovable properties are as follows: 1. plots of
land and anything constructed thereon;
1o. gronderven en hetgeen daarop gebouwd is 1. tanah pekarangan dan apa yang didirikan di (Bb.1330) 2. mills, with the exception of those
(Bb. 1330); atasnya; that are described in article 510; 3. trees and
field crops, which have their roots attached to
the soil, unpicked fruit from trees, as well as
2o. molens, met uitzondering van zoodanige 2. penggilingan, kecuali yang dibicarakan minerals, such as: coal, peat and similar
waarvan in art. 510 wordt gehandeld; dalam Pasal 510; products, to the extent that these objects have
not been separated and dug from the soil;
133
alpha3 Edition
3o. boomen en veldgewassen, die met hunne 3. pohon dan tanaman ladang yang dengan (Bw.500, 1140; Rv.509) 4. shrubs from felled
wortels in den grond vast zijn, onafgeplukte akarnya menancap dalam tanah, buah pohon forests and wood from trees with tall trunks, to
boomvruchten, mitsgaders delfstoffen, als: yang belum dipetik, demikian pula barang- the extent that these have not been felled; 5.
steenkolen, veen en dergelijke, zoo lang deze barang tambang seperti batu bara, sampah pipes or drains, which serve to transmit water
voorwerpen nog niet van den grond bara dan sebagainya, selama barang-barang itu in a house or below the surface of a plot of
gescheiden en uitgedolven zijn (Bb. 500, 1140; belum dipisahkan dan digali dari tanah; land; and, in general, anything which is
Rv. 509). attached to the soil or permanently fixed on a
4. kayu belukar dari hutan tebangan dan kayu plot of land or to a building. (Cred.berb.4;
4o. schaarhout van kapbosschen en hout van dari pohon yang tinggi, selama belum Civ.517-521, 523)
hoogstammige boomen, zoolang hetzelve niet ditebang;
gekapt is;
5. pipa dan salurin yang digunakan untuk
5o. buizen of goten, die tot waterleiding in een mengalirkan air dari rumah atau pekarangan;
huis of op een erf dienen; dan pada umumnya segala sesuatu yang
tertancap dalam pekarangan atau terpaku
en, in het algemeen, alles wat aan een erf of pada bangunan.
aan een gebouw aard- of nagelvast is (Cred.
verb. 4; Civ. 517-521, 523).
Door bestemming worden onder onroerende Yang termasuk barang tak bergerak karena Immovable properties due to their purpose
zaken begrepen: tujuan adalah: interpreted as follows: 1. in factories; trafijken,
mills, smithies and such immovable properties,
presses, distillery kettles, ovens, vats and other
1o. bij fabrijken, trafijken, molens, smederijen 1. pada pabrik; barang hasil pabrik,
en dergelijke onroerende zaken, de persen, penggilangan, penempaan besi dan barang tak equipment, specifically of the same kind, even
disteleerketels, ovens, kuipen, vaten en verdere bergerak semacam itu, apitan besi, ketel though such objects are not attached or
gereedschappen, bepaaldelijk tot derzelver kukusan, tempat api, jambangan, tong dan permanently fixed to the ground; 2. in
wezen behoorende, al waren die voorwerpen perkakas-perkakas sebagainya yang termasuk residences; the mirrors, paintings and other
niet aard- of nagelvast; bagian pabrik, sekalipun barang itu tidak accessories, if the wood or wall to which they
are attached is part of the wainscoting, the wall
terpaku;
or plaster work, of the room; notwithstanding
2o. bij woonhuizen, de spiegels, schilderijen en that the objects have not been nailed; 3. on
andere sieraden, wanneer het hout of 2. pada perumahan: cermin, lukisan dan land; the dunghill designated for the
muurwerk waarop dezelve zijn vastgemaakt, perhiasan lainnya bila dilekatkan pada papan fertilization of the land; the pigeons belonging
een gedeelte is van het beschot, den muur of atau pasangan batu yang merupakan bagian to a flock of pigeons; the edible birds nests, to
het pleisterwerk, van het vertrek; al waren die dinding, pagar atau plesteran suatu ruangan, the extent that they have not been collected;
voorwerpen overigens niet nagelvast; sekalipun barang itu tidak terpaku; the fish in the rivers; 4. building materials
resulting from the demolition of the building,
3o. bij landelijke eigendommen, de mesthoop 3. dalam pertanahan: lungkang atau tumbuhan if they are designated to be used to re-build the
of mestvaalt tot bemesting der landen pupuk yang dipergunakan untuk merabuk building; and, in general, all such objects,
bestemd; tanah; kawanan burung merpati; sarang which the owner has attached to his
burung yang biasa dimakan, selama belum immovable asset for permanent use. The
dikumpulkan; ikan yang ada di dalam kolam; owner considered to have attached such
de duiven tot eene duivenvlugt behoorende;
objects to his immovable asset for permanent
use in the event that such objects are attached
4. runtuhan bahan bangunan yang dirombak,
de eetbare vogelnestjes, zoolang dezelve niet thereto by pottery, carpentry or plaster work,
ingezameld zijn; bila dipergunakan untuk pembangunan
or if they cannot be removed therefrom
kembali;
without breaking or damaging the objects
de visschen die zich in de vijvers bevinden; themselves, or without breaking or damaging
5. dan pada umumnya semua barang yang part of the immovable asset to which they are
oleh pemiliknya dihubungkan dengan barang attached. (Bw.506, 517, 586, 780, 1164, 1567,
4o. de bouwstoffen, welke van de afbraak van tak bergerak guna dipakai selamanya. 1921; Rv.451-1; Cred.verb.4; *173 Civ.524, 525,
een gebouw voortkomen, indien zij bestemd 532)
zijn om het gebouw weder op te trekken;
Pemilik dianggap telah menghubungkan
barang-barang itu dengan barang tak bergerak
en, in het algemeen, alle zoodanige guna dipakai untuk selamanya, bila barang-
voorwerpen, welke de eigenaar tot een barang itu dilekatkan padanya dengan
blijvend gebruik aan zijne onroerende zaak penggalian, pekerjaan perkayuan dan
verbonden heeft. pemasangan batu semen, atau bila barang-
barang itu tidak dapat dilepaskan tanpa
De eigenaar wordt geacht zoodanige membongkar atau merusak barang itu atau
voorwerpen tot een blijvend gebruik aan zijne bagian dari barang tak bergerak di mana
onroerende zaak verbonden te hebben, barang-barang itu dilekatkan.
wanneer dezelve daaraan zijn vastgehecht
door aard-, timmer- of metselwerk, of wanneer
zij daarvan niet kunnen worden losgemaakt,
zonder dezelve te breken of te beschadigen, of
zonder het gedeelte van het onroerend
voorwerp, waaraan zij zijn vastgehecht, te
breken of te beschadigen (Bw. 506, 517, 586,
780, 1164, 1567, 1921; Rv. 451-1o; Cred. verb. 4;
Civ. 524, 525, 532).
134
www.KUHPer.com
Zijn almede onroerende zaken de navolgende Yang juga merupakan barang tak bergerak The following rights also qualify as immovable
regten: (Bb. 2936). adalah hak-hak sebagai berikut; properties; (Bb.2936) 1. the use of the proceeds
from and use of the immovable properties;
1o. het vruchtgebruik en gebruik van 1. hak pakai hasil dan hak pakai barang tak (Bw.756v., 811v.) 2. servitude; (Bw.674v.) 3. the
right to have buildings, structures or plants on
onroerende zaken (Bw. 756v., 811v); bergerak;
another person's property (opstal); (Bw.711v.;
S.1834-41 see also 1838-46) 4. the heriditary
2o. de erfdienstbaarheden (Bw. 674v). 2. hak pengabdian tanah; right of a tenant to occupy a piece of land;
(Bw.727v.; S.15-422, article 6) 5. ground rent,
3o. het regt van opstal (Bw. 711v.; S. 1834-41 jo. 3. hak numpang karang; either due in the form of money or in kind;
1838-46*); (Bw.737v.) 6. the one tenth right; (Bw.740v.) 7.
the bazaars or markets, acknowledged by the
4. hak guna usaha;
government, and the privileges relevant
4o. het erfpachtsregt (Bw. 727v.; S. 15-422, art.
thereto; (S.1829-111; 1854-1; 1854-63; 1855-72;
6);
5. bunga tanah, baik dalam bentuk uang 69-66; 78-320; RPL. 46) 8. the lawsuits, filed to
maupun dalam bentuk barang; reclaim immovable properties or deliver them.
5o. grondrenten, het zij in geld of in natura (Bw.1162v.; Civ.526; Mijnw.18)
verschuldigd (Bw. 737v); 6. hak sepersepuluhan;
6o. het tiendregt (Bw. 740v); 7. bazar atau pasar yang diakui oleh
pemerintah dan hak istimewa yang
7o. de bazaars of markten, door de regering berhubungan dengan itu;
erkend, en de daaraan verknochte privilegien
(S. 1829-111; 1854-1; 1854-63; 1855-72; 69-66; 78-
8. gugatan guna menuntut pengembalian atau
320; RPL. 46); penyerahan barang tak bergerak.
8o. de regtsvorderingen, dienende om

onroerende zaken terug te eischen of te doen
leveren (Bw. 1162v.; Civ. 526; Mijnw. 18).
Van roerende zaken Barang Bergerak Concerning movable properties
Roerende zaken uit haren aard zijn de Barang bergerak karena sifatnya adalah barang Movable properties by virtue of their nature
zoodanige die zich zelve kunnen verplaatsen, yang dapat berpindah sendiri atau are those which are movable or can be moved.
of die verplaatst kunnen worden (Bw. 513; Civ. dipindahkan. (Bw.513; Civ.528)
528).
Schepen, schuiten, ponten, op vaartuigen Kapal, perahu, sampan tambang, kincir dan Ships, barges, ferries, mills and wood storage
geplaatste of andere losse molens en baden, en tempat penimbunan kayu yang dipasang di facilities placed on vessels or independently,
dergelijke voorwerpen, zijn roerende zaken perahu atau yang terlepas dan barang and other such objects, are movable properties.
(Bw. 506-2o; K. 309; Civ. 531). semacam itu adalah barang bergerak. (Bw.506-2; K.309; Civ.531)
Als roerende zaken door wetsbepaling worden Yang dianggap sebagai barang bergerak Pursuant to legal regulations, the following
beschouwd: karena ditentukan undang-undang adalah: considered as movable properties: 1. the use of
the proceeds from and the use of movable
1o. het vruchtgebruik en gebruik van roerende 1. hak pakai hasil dan hak pakai barang- properties; (Bw.756, 818v.) 2. fixed interests,
zaken (Bw. 756, 818v); barang bergerak; either permanent or life interest; (Bw.1770v.) 3.
agreements and claims, the object of which is
claimable monetary sums or movable
2o. gevestigde renten, het zij altijddurende of 2. hak atas bunga yang dijanjikan, baik bunga properties; 4. evidence of shares or shares in
lijfrenten (Bw. 1770v); yang terus-menerus, maupun bunga cagak enterprises pertaining to monetary trade,
hidup; commerce or industry; notwithstanding that
3o. verbindtenissen en vorderingen, die immovable properties, relevant to such
opeischbare geldsommen of roerende 3. perikatan dan tuntutan mengenai jumlah undertakings, belong to those enterprises.
goederen tot onderwerp hebben; uang yang dapat ditagih atau mengenai Evidence of the shares or shares considered to
barang bergerak; be movable properties, however, this is apply
to the respective shareholders only to the
4o. actien of aandeelen in maatschappijen van
extent of the duration of the association; (K.40)
geldhandel, koophandel of nijverheid; zelfs 4. bukti saham atau saham dalam persekutuan
5. shares in the State's indebtedness, and those
wanneer onroerende goederen, tot die perdagangan uang, persekutuan perdagangan
imposed on Indonesia, whether they are
ondernemingen betrekkelijk, aan die atau persekutuan perusahaan, sekalipun
registered in the main ledger, or in the form of
maatschappijen toebehooren. Deze actien of barang-barang bergerak yang bersangkutan
certificates, acknowledgments of debts, bonds
aandeelen worden geacht roerende zaken te dan perusahaan itu merupakan milik
or other stocks, with the relevant coupons or
zijn, doch ten opzigte van ieder der persekutuan. Bukti saham atau saham ini
proof of interest; 6. shares or bonds coupons in
135
alpha3 Edition
deelgenooten alleenlijk zoo lang de dipandang sebagai barang bergerak, tetapi respect of all other monetary loans, including
gemeenschap duurt (K. 40); hanya terhadap masing-masing peserta saja, those which were concluded by foreign
selama persekutuan berjalan; entities. (Bw.508, 513v.; Civ.529)
5o. aandeelen in ‘s rijks schuld, en in die ten
laste van Indonesie, het zij dezelve bestaan in 5. Saham dalam utang negara Indonesia, baik
inschrijvingen op het grootboek, het zij in yang terdaftar dalam buku besar, maupun
certificaten, schuldbekentenissen, obligatien of sertifikat, surat pengakuan utang, obligasi atau
andere effecten, met de daartoe behoorende surat berharga lainnya, berserta kupon atau
coupons of rente-bewijzen; surat-surat bukti bunga yang berhubungan
dengan itu;
6o. actien in of coupons van obligatien van alle
andere geldleeningen, daaronder begrepen die, 6. sero-sero atau kupon obligasi dari pinjaman
welke door vreemde mogendheden zijn lainnya, termasuk juga pinjaman yang
aangegaan (Bw. 508, 513v.; Civ. 529). dilakukan negara-negara asing.
Indien bij de wet, of in eenige burgerlijke Bila dalam undang-undang atau dalam suatu In the event that the law or any other civil deed
handeling, de uitdrukking wordt gebezigd van perbuatan perdata digunakan istilah 'barang is use the term movable properties, household
roerende goederen, inboedel, meubelen of bergerak', 'perkakas rumah', 'mebel', atau furnishings, furniture or household goods,
huisraad, stoffering, of een huis met al hetgeen 'perabotan rumah tangga', 'perhiasan rumah' furnishing, or a house fully furnished, without
zich daarin bevindt, zonder eenige bijvoeging, atau 'rumah dengan segala sesuatu yang ada any addition, expansion or limitation, the
uitbreiding of beperking, worden de voorzeide di dalamnya', semuanya tanpa kata-kata aforementioned terms deemed to include the
uitdrukkingen geacht de voorwerpen te tambahan, perluasan atau pembatasan, maka objects, which are indicated in the following
bevatten, welke bij de volgende artikelen zijn istilah-istilah itu harus dianggap meliputi articles.
aangeduid. barang-barang yang ditunjuk dalam pasal-
pasal berikut.
De uitdrukking roerende goederen bevat, Istilah 'barang bergerak', tanpa ada The term movable properties includes, without
zonder uitzondering, alles wat, volgens de pengecualian, meliputi segala sesuatu yang exception, any objects that, according to the
hierboven vastgestelde regelen, voor roerend menurut ketentuan-ketentuan di atas, regulations stipulated above, are regarded as
wordt gehouden (Bw. 509v.; Civ. 533v). dianggap bersifat bergerak. movable properties. (Bw. 509v.; Civ. 533v.)
(Gew. S. 33-47 jo. 38-2) De uitdrukking Istilah 'perkakas rumah' meliputi segala (Amended by S.33-47 see also 38-2) The term
inboedel bevat alles wat in voege voorschreven sesuatu yang menurut ketentuan-ketentuan di household furnishings includes anything that
voor roerend wordt gehouden, met atas dianggap bersifat bergerak, kecuali uang is regarded as movable pursuant to the above
uitzondering van het gereed geld, van actien, tunai, sero, piutang dan hak-hak lain tersebut description, with the exception of ready cash,
schuldvorderingen en andere regten, bij art. dalam Pasal 511, barang perdagangan dan shares, debts and other *175 rights, mentioned
511 vermeld, van koopmanschappen en bahan pokok, alat-alat yang bersangkutan in article 511, regarding trade and basic
grondstoffen, van werktuigen tot fabrijken, dengan pabrik, barang hasil pabrik atau hasil material, implements for factories, trafijken, or
trafijken, of den landbouw behoorende, van pertanian, bahan bangunan atau bahan yang agricultural products, building material
bouwstoffen tot het opbouwen bestemd of van berasal dan pembongkaran bangunan, begitu designated for construction or resulting from
afbraak afkomstig, mitsgaders van scheppen pula kapal dan sahamnya. demolition, as well as ships and ship's shares.
en scheepsaandeelen (Civ. 533). (Civ.533)
De uitdrukking meubelen of huisraad bevat al Istilah 'mebel' atau 'perabotan rumah tangga' The term furniture or household goods
hetgeen wat, volgens het vorige art., tot den meliputi segala sesuatu yang menurut pasal includes everything, which pursuant to the
inboedel behoort, met uitzondering van yang lalu termasuk dalam istilah 'perkakas previous article is included in household
paarden en levende have, van rijtuigen met rumah', kecuali kuda dan ternak lain, kereta furnishings, with the exception of horses and
hun toebehooren, van edelgesteenten, boeken dan perlengkapannya, batu permata, buku dan livestock, carriages and their equipment,
en handschriften, teekeningen, prenten, tulisan, gambar, pigura, lukisan, patung, precious stones, books and writings, drawings,
schilderijen, beelden, gedenkpenningen, pening peringatan, perkakas ilmu alam dan prints, paintings, statues, commemorative
natuurkundige en wetenschappelijke ilmu pengetahuan, barang berharga dan medals scientific equipment, and other
werktuigen, en andere kostbaarheden en barang peli lainnya, pakaian pribadi, senjata, valuables and curiosities, personal clothing,
zeldzaamheden, van lijflinnen, wapens, gandum, anggur, dan barang keperluan hidup weapons, grains, wine and other means of
granen, wijnen en andere levensmiddelen (Bw. lainnya. livelihood. (Bw. 511; Civ.533)
511; Civ. 533).
De uitdrukking een huis met al hetgeen zich lstilah 'rumah dan segala sesuatu yang ada di The expression a house with all its furnishings
daarin bevindt bevat alles wat, volgens art. dalamnya' meliputi semua yang menurut Pasal includes everything, which, pursuant to article
513, voor roerende goederen wordt gehouden, 513 bersifat bergerak dan ditemukan di dalam 513, qualifies as movable properties, and is
en in het huis gevonden, met uitzondering van rumah itu, kecuali uang tunai, piutang dan located in the house, with the exception of
het gereed geld en van de inschulden en hak-hak lain yang surat-suratnya diketemukan ready cash and document in respect of
andere regten, waarvan de bescheiden zich in dalam rumah itu. indebtedness and other rights which might be
het huis mogten bevinden (Bw. 511; Civ. 536). found in the house. (Bw.511; Civ.536)
136
www.KUHPer.com
De uitdrukking stoffering bevat alleen die Istilah 'perhiasan rumah' meliputi segala mebel The expression furnishing only includes
meubelen, welke tot gebruik en versiering der yang dipakai dan dipergunakan untuk furniture, which is used and which decorates
vertrekken dienen, als: behangsels en tapijten, perhiasan ruangan, seperti tirai dan the rooms, such as: wallpaper and carpets,
bedden, stoelen, spiegels pendules, tafels, permadani, tempat tidur, kursi, cermin, beds, chairs, mirrors, clocks, tables, porcelain
porseleinen, en andere voorwerpen van dien lonceng, meja, porselen, dan barang lain and other objects of that nature. Paintings and
aard. semacam itu. statues, which form part of the furniture of a
room, are also included in the term furnishing,
Schilderijen en beelden, welke een gedeelte Lukisan dan patung, yang merupakan bagian but the collection of paintings, prints and
van de meubelen eens vertreks uitmaken, zijn dan mebel dalam suatu ruangan, termasuk statues which are displayed in galleries and
daaronder insgelijks begrepen, doch geenszins juga di dalamnya, tetapi tidak termasuk special rooms is excluded. This is also
applicable to porcelain; those which comprise
de verzamelingen van schilderijen, prenten en didalamnya koleksi lukisan, gambar patung
beelden, die op galerijen en bijzondere yang dipasang diserambi atau ruangan part of the decorations of a room, are included
vertrekken geplaatst zijn. khusus. Demikian pula barang dan porselen; in the term furnishing. (Bw.515; Civ. 534)
semua barang yang merupakan bagian dari
Hetzelfde geldt omtrent porseleinen; alle de perhiasan suatu ruangan, termasuk dalam
pengertian 'perhiasan rumah'.
zoodanige die een gedeelte uitmaken van de
sieraden eens vertreks, zijn onder de
uitdrukking van stoffering begrepen (Bw. 515;
Civ. 534).
De uitdrukking een gemeubeleerd huis of een Istilah 'rumah yang bermebel' atau irumah The term a furnished house or a house with
huis met zijne meubelen, bevat alleen de beserta mebelnya' hanya meliputi perhiasan furniture is only cover the furnishings.
stoffering (Bw. 517; Civ. 535). rumah. (Bw.517; Civ.535)
Van zaken, met betrekking tot derzelver Barang dalam Hubungan dengan Pemegang Concerning the relationship between owners
bezitters Besit and their properties
Er zijn zaken die aan niemand toebehooren; de Ada barang yang bukan milik siapa pun; There exist properties which do not belong to
overige zijn het eigendom of van den lande, of barang lainnya adalah milik negara, milik anybody; all other properties are the property
van gemeenschappen, of van bijzondere persekutuan atau milik perorangan. of the State, or of communities, or of specific
personen (Bw. 520v., 523v., 526v., 570, 585; Civ. individuals. (Bw.520v., 523v., 526v.,570, 585;
537, 542, 713v). Civ.537, 542, 713v.)
Gronderven en andere onroerende zaken, die Pekarangan dan barang tak bergerak lainnya Plots of land and other immovable properties,
onbeheerd zijn en geenen eigenaar hebben, yang tidak dipelihara dan tidak ada which are unmanaged and do not have an
gelijk mede de zaken van dengene die zonder pemiliknya, seperli halnya barang seseorang owner, including the properties of an
erfgenaam overleden is, of wiens erfenis is yang meninggal dunia tanpa ahli waris atau individual who dies without leaving any heir,
verlaten, behooren aan den lande (Bw. 585, yang pewarisannya ditinggalkan, adalah milik or whose inheritance has been abandoned,
621, 832, 873, 1126, 1129; Rv. 800v.; Civ. 539; S. negara. belong to the State. (Bw. 585, 621, 832, 873,
1850-3, cf. noot Bw. 1129; 70-118 art. 1*; 75- 1126, 1129; Rv.800v.; Civ.539; S.1850-3. cf. note
119a*). Bw.1129; 70-118 art.1; 75-119a.)
Ingsgelijks behooren aan den lande de wegen Demikian pula milik negaralah jalan dan The following also belong to the State:- roads
en straten, welke te zijnen laste zijn, de lorong yang menjadi beban pemeliharaannya, and the streets, which have been assigned
stranden der zee, de bevaarbare en vlotbare pantai bengawan dan sungai yang dapat thereto, the beaches, the streams and rivers
stroomen en rivieren met hunne oevers, de dilalui dengan perahu tambang beserta including their banks which are navigable and
groote en kleinde eilanden en de platen welke tepinya, pulau besar dan pulau kecil, beting floatable, the big and small islands and reefs
in die wateren opkomen, gelijk ook de havens yang muncul di atas bengawan dan sungai itu which come up in the waters, also the harbors
en reeden; onverminderd de door titel of bezit demikian juga pelabuhan dan tempat and mooring places; without prejudice to the
verkregen regten van bijzondere personen of mendarat, tanpa mengurangi hak seseorang rights acquired by title or ownership by
gemeenschappen (Bw. 519, 522, 524, 537, 554, atau persekutuan yang diperoleh berdasarkan specific individuals or communities. (Bw.519,
591, 597, 629, 1953; Civ. 538, 560; S. 1854-95 jo. suatu tindak perdata atau besit. 522, 524, 537, 554, 591, 597, 629, 1953; Civ.538,
Inv. Sw. 6-14o; 70-119 jo. Inv. Sw. 6-33o). 560; S.1854-95 see also Inv.Sw.6-14; 70-119 see
also Inv.Sw.6-33)
Door oevers worden, in het vorige art., Yang dimaksud dengan 'tepi' dalam pasal Banks in the previous article is include the
verstaan de boorden van rivieren, meeren of yang lalu ialah sisi bengawan, telaga atau borders of the rivers, lakes or streams, which in
stroomen, welke bij gewone tijden, als het sungai yang pada waktu biasa, bila air sedang normal circumstances, when the tide is in, are
water op het hoogste is, door dat water pasang setinggi-tingginya, terendam di bawah covered by such water within its normal
overdekt worden, en niet hetgeen door air, dan bukan bagian yang terkena banjir confines. (Bw.672)
137
alpha3 Edition
watervloeden overstroomd is (Bw. 672). dengan meluapnya air.
Als eigendom van den lande worden insgelijks Harus dianggap pula sebagai milik negara; The State's property is also deemed to include
aangemerkt alle gronden en getimmerten semua tanah dan perkayuan yang termasuk all grounds and carpentry work which
welke tot ‘s lands vestingwerken behooren, en dalam bangunan benteng negara, demikian comprise the State's fortifications, and
gevolgelijk alle gronden waarop eenige pula semua tanah yang di atasnya didirikan pursuant to which all grounds on which any
werken van verdediging zijn aangelegd bangunan untuk pertahanan seperti tembok, structure of defense has been erected, such as:
geworden, als: wallen, borstweringen, apilan, parit, jalan tersembunyi, glacien atau banks, parapets, canals, covered roads, dikes
grachten, bedekte wegen, glacien of tanggul, dan akhirnya tanah lapang yang di or embankments, squares on which forts are
vooruitspringende werken, pleinen waarop atasnya didirikan bangunan pertanahan, garis constructed, lines, posts, barricades, small
krijgsgebouwen gesticht zijn, linien posten; lini, pos penjagaan, kubu pertahanan/ fortress, dikes, flood gate, canals and their
verschansingen, redouten, dijken, sluizen, perlindungan, benteng kecil, tanggul, pintu air, borders; also without prejudice to the rights
kanalen en hunne boorden; insgelijks kanal dan pinggirnya; semuanya ini tidak acquired by title or ownership of specific
onverminderd de door titel of bezit verkregen mengurangi hak seseorang atau persekutuan individuals or communities (Bw.521, 524v.;
regten van bijzondere personen of berdasarkan alas hak atau besit. Civ.540)
gemeenschappen (Bw. 521, 524v.; Civ. 540).
In alle vestingen van den lande, wordt als Dalam benteng negara, seluruh tanah yang The total area of State fortresses regarded as
militaire landsgrond aangemerkt de geheele letaknya seperti di bawah ini, dianggap military grounds determined as follows: 1. in
oppervlakte, begrepen: sebagai tanah militer: respect of fortresses equipped with hidden
roads and glacis, sloping from the foot of the
1o. in vestingen van bedekte wegen en glacis, 1. dalam benteng yang dilengkapi dengan primary wall to the foot of the covered road,
voorzien, tusschen den voet van de glooijing jalan tersembunyi, dan tanggul terdepan, and to the extent that this is preceded by a
moat, to the outside border of this moat. The
van den hoofdwel en den teen van den antara kaki jalan tersembunyi, dan bila ini
bedekten weg, en zoo deze van eene diperlengkapi dengan parit depan, sampai rampart of the bastions is included herein, in
voorgracht is voorzien, tot en met den dengan tepi bagian luar; accordance with a line drawn through the
buitenboord van deze gracht. De walgang der gorges of the *177 bastion from one curtain
bolwerken is hieronder begrepen, volgens eene wall to the other; 2. in respect of fortresses
Jalan kubu dari benteng itu termasuk di without covered roads or glacis, from the inner
getrokkene lijn door de keelen van de eene
dalamnya, menurut garis lurus yang ditarik foot of the primary wall to the outside borders
gordijn tot de andere; dari lekum tirai yang satu ke tirai yang lain; of the moats or outer structures; 3. in respect of
fortresses without any outer structures, from
2o. in vestingen zonder bedekte wegen of 2. dalam benteng tanpa jalan tersembunyi atau the inner foot of the bank up to and including
glacis, van den binnenteen des hofdwals tot en tanggul terdepan, mulai dan bagian bawah the outer borders of the surrounding moats; 4.
met den overboord der grachten van de finally, if there are boundary ditches, elevated
tembok utama sampai ke seberang parit
enveloppen of buitenwerken; pertahanan luar; banks etc. these plots of land including their
vegetation and other buildings from behind
3o. in vestingen zonder eenige buitenwerken, the inner foot of the banks are considered as
3. dalam benteng tanpa bangunan luar, mulai
van den binnenvoet des walgangs tot aan en belonging to the military grounds.
dari pangkal sebelah dalam dari jalan koro
met den everboord der daarom gelegene
kubu sampai ke seberang parit yang
grachten; melingkar;
4o. eindelijk, indien er zich achter den 4. dan akhirnya bila di belakang pangkal
binnenvoet der walgangen scheislooten, sebelah dalam dari jalan kubu ada parit
bermen, enz. mogten bevinden, zullen ook
pembatas, tanggul dan sebagainya, maka jalur
deze strooken gronds, met hunne tanah itu pun serta tanaman-tanaman dan
boomgewassen en andere opstallen, gerekend bangunan di atasnya termasuk tanah militer.
worden tot de militaire landsgronden te
behooren.
Alle onbewoonde forten, mitsgaders redouten, Semua benteng yang tidak ditempati, seperti All uninhabited forts, together with
vooruitspringende posten, verschansingen, kubu-kubu, pos yang menonjol, tanggul, garis fortification, jutting posts, barricades, lines and
linien en batterijen, zijn geheel militaire dan meriam, semuanya termasuk tanah militer canons, are considered to be military grounds
landsgronden, met alle de zoo achterwaarts als negara dengan tanah di sekitarnya, yang telah including the surrounding grounds, purchased
voorwaarts en ter zijde gelegene gronden, bij dibeli oleh negara sewaktu benteng itu dibuat. by the government at the time the fort was
derzelver aanleg door het gouvernement constructed. The provisions of the previous
aangekocht. Terhadap semua benteng yang ditempeli, article are applicable to all inhabited forts.
berlaku ketentuan pasal yang lalu. (Bw.523v.)
Op alle de bewoonde forten zijn de bepalingen
toepasselijk, in het voorgaande art. vermeld
(Bw. 523v).
Zaken aan eene gemeenschap toebehoorende Barang milik suatu persekutuan adalah barang Properties belonging to a community are those
zijn de zoodanige die het gezamenlijk milik bersama dari suatu perkumpulan. which are the common property of an
eigendom zijn van een zedelijk lichaam (Bw. association. (Bw.517, 1653v.; Civ.542)
517, 1653v.; Civ. 542).
138
www.KUHPer.com
Zaken aan bijzondere personen toebehoorende Barang milik perorangan adalah barang milik Properties belonging to specific individuals are
zijn de zoodanige die het afzonderlijk seseorang atau beberapa orang secara those which comprise the separate property of
eigendom zijn van een of meer enkele perseorangan. one or more individuals. (Bw.519, 570; Civ.
personen (Bw. 519, 580; Civ. 537). 537)
Men kan op zaken hebben, het zij een regt van Atas suatu barang, orang dapat mempunyai An individual can have right of ownership or
bezit, het zij een regt van eigendom, het zij een hak besit atau hak milik atau hak waris atau right of property, right due to inheritance,
regt van erfgenaamschap, het zij een hak menikmati hasil atau hak pengabdian right to use of proceeds, right of servitude or
vruchtgenot, het zij een regt van tanah, atau hak gadai atau hak hipotek. right of collateral or mortgage on properties.
erfdienstbaarheid, het zij een regt van pand of (Bw.529v.,570v., 674v., 711v., 720v., 737v.,
hypotheek (Bw. 529v., 570v., 674v., 711v., 756v., 756v., 818v., 874v., 1150v., 1162; Civ.543;
720v., 737v., 756v., 818v., 874v., 1150v., 1162; Oogstv.1.; Mijnw.18; Mijnord.; Cred.verb.I;
Civ. 543; Oogstv. 1; Mijnw. 18; Mijnord; Cred. RPL.6; see note Bw.508)
verb. 1; RPL. 6; zie noot Bw. 508).
Van bezit en de regten die daaruit BESIT DAN HAK-HAK YANG TIMBUL Concerning possession and the rights
voortvloeijen KARENANYA resulting therefrom
Van den aard van het bezit, en de Sifat Besit dan Barang-barang yang Dapat Concerning the nature of possession, and the
voorwerpen die daarvoor vatbaar zijn Menjadi Obyek Besit objects subject thereto
Door bezit wordt verstaan he houden of Yang dimaksud dengan besit adalah Possession is interpreted as the holding or
genieten eener zaak, welke iemand, of in kedudukan menguasai atau menikmati suatu enjoyment of properties, which an individual,
persoon, of door een ander, in zijne magt heeft, barang yang ada dalam kekuasaan seseorang either in person or through another person, has
alsof zij hem toebehoorde (Bw. 499, 538, 540, secara pribadi atau dengan perantaraan orang within his power, as if he has actual title
543, 547, 1955; Civ. 2228). lain, seakan-akan barang itu miliknya sendiri. thereto. (Bw. 499, 538, 540, 543, 547, 1955; Civ.
2228)
Bezit is of te goeder trouw, of te kwader trouw Besit ada yang dalam itikad baik dan ada yang Possession may be either in good faith or in
(Bw. 531v). dalam itikad buruk. bad faith. (Bw.531v.)
Het bezit is te goeder trwou, wanneer de Besit dalam itikad baik terjadi bila pemegang Possession is in good faith, if at the time the
bezitter de zaak bezit uit kracht eener wijze besit memperoleh barang itu dengan owner acquired the properties he was unaware
van eigendomsverkrijging, waarvan de mendapatkan hak milik tanpa mengetahui of the defects therein. (Bw. 533, 575v., 581, 584,
gebreken aan hem onbekend zijn (Bw. 533, adanya cacat cela di dalamnya. 1360, 1363, 1963v., 1966; Civ.550)
575v., 581, 584, 1360, 1363, 1963v., 1966; Civ.
550).
Het bezit is te kwader trouw, wanneer de Besit dalam itikad buruk terjadi bila Possession is in bad faith, if the owner is aware
bezitter kennis draagt dat de zaak, welke hij pemegarignya mengetahui, bahwa barang that the properties in his possession are not his
bezit, aan hem niet in eigendom toebehoort. yang dipegangnya bukanlah hak miliknya. property. The owner considered to possess in
Bila pemegang besit digugat di muka Hakim bad faith from the time that a lawsuit is filed
De bezitter wordt geacht te kwader trouw te dan dalam hal ini dikalahkan, maka ia against him, in the event that the judgment
zijn van het oogenblik dat eene regtsvordering dianggap beritikad buruk sejak perkara pursuant to the lawsuit is against him.
diajukan. (Bw.531, 535, 579, 581, 584, 1360, 1362; Civ.550)
tegen hem te dier zake is ingesteld, indien het
geding te zijnen nadeele beslist wordt (Bw.
531, 535, 579, 581, 584, 1360, 1362; Civ. 550).
De goede trouw van den bezitter wordt steeds Pemegang besit harus selalu dianggap The good faith of the owner is always be
voorondersteld; hij die kwade trouw beweert, beritikad baik barangsiapa menuduhnya presumed; the onus of proof of bad faith on the
moet dezelve bewijzen (Bw. 531, 1865, 1916, beritikad buruk, harus membuktikannya. individual who alleges bad faith. (Bw.531,
1965v.; Civ. 2268). 1865, 1916, 1965v.; Civ.2268)
Men wordt steeds geacht voor zich zelven te Pemegang besit harus selalu dianggap An individual is at all times be deemed to hold
139
alpha3 Edition
bezitten, zoolang het niet bewezen is dat men memegangnya untuk diri sendiri, selama tidak possession on his own behalf insofar as it is not
heeft aangevangen voor een ander te bezitten terbukti, bahwa ia memegangnya untuk orang proven that the individual holds possession on
(Bw. 1916, 1921, 1957; Civ. 2230). lain. another individual's behalf. (Bw.1916, 1921,
1957; Civ.2230)
Wanneer men heeft aangevangen voor een Pemegang besit yang mulai memegangnya If an individual commences possession on
ander te bezitten, wordt men altijd untuk orang lain, selama tidak terbukti behalf of another person, the individual is
voorondersteld het bezit onder denzelfden titel sebaliknya, harus selalu dianggap melanjutkan always be presumed to retain the possession
voort te zetten, zoo niet het tegendeel bewezen besit itu berdasarkan hak yang sama. under the same title, unless it has been proven
is (Bw. 536, 540, 1916, 1921, 1959; Civ. 2231). otherwise. (Bw.536, 540, 1916, 1921, 1959;
Civ.2231)
Men kan noch uit eigen wille, noch door enkel Baik atas kehendak sendiri maupun karena An individual cannot, due to his intent, or due
tijdsverloop, voor zich zelven de oorzaak en lewatnya waktu, pemegang besit tidak dapat to the passage of time, change the origin and
het beginsel van zijn bezit veranderen (Bw. mengubah alasan dan dasarnya untuk diri the basis of his personal possession. (Bw.540,
540, 1960; Civ. 2240). sendiri. 1960; Civ.2240)
Zaken welke niet in den handel zijn, kunnen Barang yang tidak ada dalam peredaran Properties which cannot be traded
geen voorwerp van bezit opleveren. perdagangan, tidak dapat menjadi obyek besit. commercially, cannot be an object of
Hal ini berlaku juga terhadap hak pengabdian possession. The same applies with respect to
Hetzelfde geldt zoo wel ten opzigte van niet tanah, baik yang tidak abadi maupun yang temporary and invisible servitudes, without
tidak tampak, kecuali yang ditentukan dalam prejudice to the provision of article 553.
voortdurende als van niet zigtbare
erfdienstbaarheden, behoudens de bapaling Pasal 553. (Bw.521, 677v.,699, 1332, 1953; Civ.691)
van artikel 553 (Bw. 521, 677v., 699, 1332, 1953;
Civ. 691).
Van de wijze waarop het bezit wordt Cara Mendapatkan Besit, Concerning the manner in which possession
verkregen, wordtbehouden, en verloren gaat Mempertahankannya, dan Berakhirnya is acquired, maintained and lost
Bezit wordt verkregen door de daad van eene Besit atas suatu barang diperoleh dengan An individual acquires possession by placing
zaak onder zijne magt te brengen, met het menarik suatu barang ke dalam kekuasaannya properties in his power with the intention of
oogmerk om dezelve voor zich te behouden dengan maksud mempertahankannya untuk retaining these for himself. (Bw.529, 540)
(Bw. 529, 540). diri sendiri.
Zinneloozen kunnen door zich zelve geen bezit Orang gila tidak dapat memperoleh besit Individuals who are insane cannot acquire
verkrijgen. untuk diri sendiri. Anak belum dewasa dan possession for themselves. Minors and married
wanita bersuami dengan melakukan women, may acquire possession of properties
Minderjarigen en gehuwde vrouwen kunnen, perbuatan tersebut di atas, dapat memperoleh in the manner set out above. (Bw. 108, 383,
besit atas suatu barang. 446v., 452)
door de daad, het bezit eener zaak verkrijgen
(Bw. 108, 383, 446v., 452).
Men kan het bezit eener zaak verkrijgen, of Orang dapat memperoleh suatu besit atau An individual can acquire possessory status
door zich zelven, of door een ander, die in suatu barang, baik dengan diri sendiri, over a property, either personally or through
onzen naam heeft aangevangen te bezitten. maupun dengan perantaraan orang lain yang another person who has commenced
bertindak atas namanya. Dalam hal yang possession on his behalf. In the latter
In het laatste geval verkrijgt men het bezit, terakhir ini, orang malah dapat memperoleh mentioned instance, the individual is deemed
zelfs alvorens men van het in bezit nemen der besit, sebelum mengetahui besit atas barang to acquire the possession before he is aware
tersebut diperolehnya. that possession of the property has been taken.
zaak kennis heeft bekomen (Bw. 383, 452, 535,
538v., 1354v., 1655, 1972v.; Civ. 2224). (Bw.383, 452, 535, 538v., 1354v., 1655, 1972v.;
Civ.2224)
Het bezit van alles wat een overledene heeft Besit orang yang meninggal atas segala The possessory status of a deceased individual
bezeten gaat, van het oogenblik van zijn sesuatu yang dikuasainya semasa hidupnya, is, from the time of his death, pass to his heirs,
overlijden, over tot zijne erfgenamen, met alle sejak saat meninggalnya beralih kepada ahli together with all characteristics thereof and
hoedanigheden en gebreken van hetzelve (Bw. warisnya dengan segala sifat dan cacat defects therein. (Bw.833, 955, 1958; Civ.724,
833, 955, 1958; Civ. 724, 1004, 1006). celanya. 1004, 1006)
140
www.KUHPer.com
Men behoudt het bezit, zoolang hetzelve niet Orang dianggap telah memegang besit atas An individual retains possessory status, to the
aan een ander is overgegaan, of kennelijk is segala suatu barang selama barang itu tidak extent that it is not passed on to another
verlaten geworden (Bw. 543v). beralih kepada pihak lain atau belum individual, or has clearly been abandoned.
ditinggalkan secara nyata. (Bw.543v.)
Men verliest het bezit vrijwillig, zoodra men Orang kehilangan besit, atas kehendak sendiri, An individual loses his possessory status
hetzelve aan een ander overdraagt (Bw. 529, bila barang itu diserahkan kepada orang lain. voluntarily where he transfers the property
538, 542). onto another individual. (Bw.529, 538, 542)
Men verliest het bezit, zelfs zonder den wil om Orang kehilangan besit, sekalipun tanpa An individual loses his possessory status,
de zaak aan een ander over te dragen, wanneer kehendak untuk menyerahkannya kepada notwithstanding the absence of the intent to
men die kennelijk verlaat (Bw. 529, 538, 542). orang lain, bila barang yang dikuasainya assign the properties to another person, if the
ditinggalkannya secara nyata. individual clearly abandons such property. (
Bw.529, 538, 542)
Men verliest, tegen zijnen wil, het bezit van Orang kehilangan besit atas sebidang tanah An individual loses the possessory status over
een stuk lands, erf of gebouw: pekarangan atau bangunan tanpa kehendak a plot of land, yard or building:
sendiri;
1o. wanneer een ander zich daarvan, tegen wil 1. If another individual, against the wishes of
en dank van den bezitter, in het bezit stelt, en 1. bila pihak lain, tanpa memperdulikan the owner, takes possession thereof, and enjoys
gerustelijk het genot, gedurende den tijd van kehendak pemegang besit, menarik besit itu it for the duration of one year;
een jaar, behoudt; kepada dirinya dan menikmatinya selama satu
tahun tanpa gangguan apa pun; 2. if a plot of land due to extraordinary
2o. wanneer een erf door een buitengewoon circumstances is flooded. (Bw.594) The
toeval verdronken is (Bw. 594). 2. bila sebidang pekarangan, karena suatu possessory status is not lost in the event of a
peristiwa yang luar biasa, tenggelam, temporary flood. (Bw.593)
Het bezit gaat door eene tijdelijke kebanjiran. Besit tidak hilang karena suatu
overstrooming niet verloren (Bw. 593). banjir yang bersifat sementara. The possessory status over movable properties
is lost in the manner described in the first
Men verliest het bezit van eene algemeenheid Besit atas barang bergerak berakhir bagi paragraph of this article. (Bw.538, 550, 562v.;
pemegangnya dengan cara seperti yang diatur Civ.2243)
van roerende zaken, op de wijze bij het eerste
lid van dit artikel omschreven (Bw. 538, 550, dalam alinea pertama pasal ini.
562v.; Civ. 2243).
Het bezit eener roerende zaak wordt tegen den Besit atas suatu barang bergerak berakhir Possessory status over movable properties is
wil van den bezitter verloren: tanpa dikehendaki pemegangnya: lost in the following circumstances:
1o. wanneer de zaak is weggenomen of 1. bila barang itu diambil atau dicuri orang 1. if the property is removed or stolen;
gestolen; lain;
2. if the property are lost, and the individual
2o. wanneer dezelve is verloren, en men niet 2. bila barang itu hilang dan tidak diketahui di does not know where they are located.
weet op welke plaats zij zich bevindt (Bw. 550, mana barang itu berada. (Bw.550, 555, 582, 1977; Civ.2279v.)
555, 582, 1977; Civ. 2279v).
Men verliest het bezit van onligehamelijke Besit atas barang tak bertubuh berakhir bagi An individual loses the possessory status over
zaken, wanneer, gedurende een jaar, een ander pemegangnya, bila orang lain selama satu intangible properties, if another person has
daarvan het rustig genot heeft gehad (Bw. 503, tahun menikmatinya tanpa gangguan apa pun. had the peaceful enjoyment thereof for the
545, 555, 695, 699, 707; Civ. 2243). duration of one year. (Bw.503, 545, 555, 695,
699, 707; Civ. 2243).
Van de regten die uit het bezit voortloeijen Hak-hak yang Timbul karena Kedudukan Concerning the rights arising from
Berkuasa possession
Het bezit te goeder trouw geeft, ten opzigte Kedudukan berkuasa dengan itikad baik Possessory status in good faith,, confer to the
der zaak, aan den bezitter het regt: (Bw. 531). memberi hak-hak atas benda yang dikuasainya possessor the following rights over the
kepada pemegangnya: property: (Bw.531)
1o. dat hij bij voorraad, en tot het tijdstip der
geregtelijke terugvordering, als eigenaar wordt 1. untuk dianggap sebagai pemilik barang 1. he will be deemed the owner of the property
141
alpha3 Edition
aangemerkt (Bw. 549-1o, 1865); untuk sementara, sampai saat barang itu until a claim over the property is made before
dituntut kembali di muka Hakim; the Judge; (Bw.549-1, 1865)
2o. dat hij den eigendom der zaak, door
middel van verjaring, verkrijgt (Bw. 1963); 2. untuk dapat memperoleh hak milik atas 2. he may obtain title to the property by lapse
barang itu karena lewat waktu; of time (Bw.1963)
3o. dat hij tot op de geregtelijke terugvordering
de vruchten geniet, welke de zaak oplevert 3. untuk menikmati segala hasilnya sampai 3. he enjoys the gains from the properties until
(Bw. 492, 549-2o, 575v); saat barang itu dituntut kembali di muka it is reclaimed; (Bw.492, 549-2, 575v.)
hakim;
4o. dat hij in het bezit der zaak moet worden 4. his possessory status must be maintained
gehandhaafd, wanneer hij daarin gestoord 4. untuk mempertahankan besitnya bila ia against interferences and reinstated should he
wordt, of in het bezit moet worden hersteld, digangu dalam memegangnya, atau lose it (Bw.550, 557, 562v., 567, 580, 1363v.;
wanneer hij hetzelve verloren heeft (Bw. 550, dipulihkan kembali besitnya bila ia kehilangan Civ.549, 2229, 2233)
557, 562v., 567, 580, 1363v.; Civ. 549, 2229, besitnya itu.
2233).
Het bezit te kwader trouw geeft aan den Kedudukan berkuasa dengan itikad buruk Possessory status in bad faith,, confer to the
bezitter, ten opzigte der zaak, het regt: (Bw. memberi hak-hak atas benda yang dikuasainya possessor the following rights over the
532). kepada pemegangnya sebagai berikut: property: (Bw.532)
1o. om bij voorraad, en tot op het tijdstip der 1. untuk dianggap sebagai pemilik barang itu 1. he will be deemed the owner of the property
geregtelijke terugvordering, als eigenaar te untuk sementara, sampai saat barang itu until a claim over the property is made before
worden aangemerkt (Bw. 548-1o, 1865); dituntut kembali di muka Hakim; the Judge; (Bw.548-1, 1865)
2o. om de vruchten der zaak te genieten, doch 2. untuk menikmati segala hasil dari barang 2. he enjoys the proceeds of the properties,
onder gehoudenis om die aan den itu, tetapi berkewajiban untuk provided however that he is return these to the
regthebbende terug te geven (Bw. 579); mengembalikannya kepada yang berhak; rightful owner; (Bw.579)
3o. om in het bezit te worden gehandhaafd of 3. untuk dipertahankan dan dipulihkan 3. his possessory status must be maintained
hersteld, zoo als in het vierde lid van het kedudukannya seperti disebutkan dalam and reinstated as stipulated in the fourth
vorige art. gezegd is (Bw. 550, 557, 562v., 567, nomor 4i pasal yang lalu. paragraph of the previous article. (Bw.550, 557,
1362, 1364; Civ. 2233). 562v., 567, 1362, 1364; Civ. 2233)
De regtsvordering tot handhaving in het bezit Tuntutan untuk mempertahankan besit boleh The legal claim for maintaining the possession
heeft plaats, indien iemand is gestoord in het diajukan di muka Hakim, bila seseorang of the property is proceed, if an individual's
bezit van een stuk lands of erf, van een huis of terganggu dalam memegang besitnya atas possession of a plot of land or yard, of a house
gebouw, van een zakelijk regt of van eene sebidang tanah atau pekarangan, sebuah or building, of a property right or generalities
algemeenheid van roerende zaken (Bw. 529, rumah atau gedung, suatu hak kebendaan atau in movable properties is interrupted. (Bw.529,
555, 557, 561, 567; Rv. 55-9o, 103v., 115-4o, 191, barang bergerak pada umumnya. 555, 557, 561, 567; Rv.55-9, 103v.,115-4, 191,244-
244-3o, 403). 3, 403)
Deze regtsvordering wordt ook toegelaten, al Tuntutan seperti itu juga boleh diajukan This legal claim may also be admitted,
ware het bezit bekomen van iemand die sekalipun besit itu diperoleh dari seseorang notwithstanding that the possession was
onbekwaam was om te kunnen vervreemden yang tidak cakap menurut hukum untuk obtained from an individual who was not
(Bw. 108, 539, 1330). memindahtangankan barang tersebut. authorized to dispose of it. (Bw.108, 539, 1330)
Zij heeft geen plaats tegen dengene die het regt Tuntutan tidak boleh diajukan terhadap orang This legal claim is not be filed against an
tot eene erfdienstbaarheid betwist, ten zij het yang membantah suatu hak pengabdian tanah, individual who disputes the right to servitude,
geschil eene voortdurende en zigtbare kecuali jika sengketa itu mengenai hak unless the dispute relates to a continuous and
erfdienstbaarheid mogt gelden (Bw. 637, 677v). pengabdian tanah yang terus bertangsung atau visible servitude. (Bw.637, 677v.)
yang nyata tampak.
Indien er geschil ontstaat over de geldigheid Bila timbul suatu perselisihan tentang berlaku In the event of a dispute concerning the
van den regtstitel tot eene niet voortdurend, of tidaknya dasar hukum suatu hak pengabdian validity of the right of title to a non-continuous
tot eene niet zigtbare erfdienstbaarheid, kan de tanah yang tidak terus berlangsung atau yang or invisible servitude, the judge may instruct
regter bevelen dat de partij, die bij het ontstaan tidak tampak, maka Hakim boleh that the party, who had the benefit thereof at
van het geschil het genot daarvan heeft, dat memerintahkan kepada pihak yang pada the time the dispute arose, is retain such
genot gedurende het geding behoude (Bw. 537, waktu terjadinya sengketa menikmatinya, benefit during the lawsuit. (Bw.537, 561, 677v.,
561, 677v., 699). supaya selama sengketa berlangsung, terus 699)
menikmatinya.
142
www.KUHPer.com
Er kan geene regtsvordering tot handhaving in Tuntutan supaya tetap dipertahankan No legal claim filed for the retainment of
het bezit plaats hebben, opzigtelijk memegang besit tidak bisa diajukan terhadap possession of the property or visible objects
voorwerpen welke de bezitter niet wettiglijk barang-barang yang menurut undang-undang which the owner may not possess according to
kan bezitten (Bw. 521v., 537). si pemegang besit tidak dapat memegang besit the law.
atasnya.
Roerende ligchamelijk zaken kunnen geen Barang bergerak yang bertubuh tidak dapat Movable tangible objects is not be the subject
onderwerp uitmaken van eene regtsvordering dijadikan obyek suatu tuntutan di muka of a legal claim for retaining possession of an
tot handhaving in derzelver bezit, behoudens Hakim, untuk mempertahankan besit atas individual's property, without prejudice to the
de slotbepaling van art. 550 (Bw. 537, 546, 1977; barang itu, tanpa mengurangi ketentuan closing provision of article 550. (Bw.537, 546,
Civ. 2279). penutup Pasal 550. 1977; Civ. 2279)
Huurders, pachters en anderen die houders Penyewa, pemegang hak usaha dan mereka Lessees, holders of any right of use of land and
van eene zaak voor een ander zijn, kunnen yang menguasai suatu barang untuk orang those who hold properties on behalf of others,
geene regtsvordering tot handhaving in het lain, tidak dapat mengajukan gugatan supaya is not file a legal claim for retaining possession
bezit aanvangen (Bw. 535, 540, 781, 1558, 1959; dipertahankan dalam memegang besit. of an individual's property. (Bw.535, 540, 781,
Pr. 23). 1558, 1959; Pr.23)
De regtsvordering om in het bezit te worden Tuntutan untuk mempertahankan besit dapat A legal claim for retaining possession of an
gehandhaafd kan worden aangevangen, tegen diajukan terhadap orang-orang yang individual's property may be filed, against any
elk en een iegelijk die den bezitter in zijn bezit mengganggu pemegang besit dalam individual who interrupts the owner's
stoort, zelfs tegen den eigenaar, behoudens de memegang besit itu, bahkan terhadap pemilik possession of the property, even against the
regtsvordering van dezen ten petitoire. barang itu, tetapi tanpa mengurangi hak owner, without prejudice to his claim to file a
pemilik itu untuk mengajukan tuntutan claim based upon his title. However, if such
Indien niettemin dat bezit ter bede, heimelijk berdasarkan hak miliknya. Bila besit itu possession is obtained by request, secretly or
of door geweld verkregen is, kan de bezitter de diperoleh dari pinjam pakai, dengan pencurian by force, the owner may not file a legal claim
regtsvordering om in het bezit te worden atau kekerasan, maka pemegang besit tidak to retain his possession against an individual
bisa mengajukan tuntutan untuk who has obtained such possession in the
gehandhaafd niet aanvangen tegen dengene,
van wien het bezit in dier voege is verkregen, dipertahankan dalam besitnya terhadap orang aforementioned manner, or who has been
of aan wien hetzelve is ontnomen (Bw. 538, dari siapa besit itu diperolehnya atau dari deprived of his title. (Bw.538, 548v., 556, 580,
548v., 556, 580, 1956; Rv. 105). orang dari siapa besit itu diambil. 1956; Rv.105)
De regtsvordering tot handhaving in het bezit Tuntutan utuk mempertahankan besit harus A legal claim to retain possession of the
moet worden aangevangen binnen het jaar, te diajukan dalam jangka waktu satu tahun, property is filed within the year, from the date
rekenen van den dag waarop de bezitter in zijn terhitung mulai hari pemegang besit diganggu on which the owner's possession of his
bezit gestoord is geworden (Bw. 568; Pr. 23). dalam memegang besit. property has been interrupted. (Bw.568; Pr.23)
Deze regtsvordering strekt om de stoornis te Tuntutan ini bertujuan supaya gangguan This legal claim is have the effect of ceasing the
doen ophouden en den bezitter in zijn bezit te dihentikan dan pemegang besit dipertahankan interruption and retaining the owner's
handhaven, met vergoeding van kosten, dalam kedudukannya dengan penggantian possession of the property, resulting in
schaden en interessen. biaya, kerugian dan bunga. compensation of costs, damages and interest.
Het bezit wordt gerekend steeds bij hem Besit harus dianggap selalu ada pada orang The individual whose possession of a property
geweest te zijn die, het regt van bezit niet yang tidak pernah kehilangan haknya atas has been validated by a judge shall be deemed
verloren hebbende, daarin door den regter is besit, yang kemudian oleh Hakim to have been at all times in possession thereof,
gehandhaafd geworden, behoudens hetgeen dipertahankan kedudukannya tanpa without prejudice to that which has been
nader omtrent de vruchten shall bepaald (Bw. mengurangi apa yang lebih lanjut diatur further regulated regarding the proceeds.
562, 566, 1955). tentang buah hasilnya. (Bw.562, 566, 1955)
Indien ter gelegenheid eener regtsvordering tot Bila dalam suatu perkara kedua pihak saling In the event that a legal claim to retain
handhaving in een bezit, hetgeen van menuntut supaya dipertahankan possession of a property filed by both sides, is
wederzijde gevorderd wordt, de regter kedudukannya dalam memegang besit, dan determined by the judge to be inadequately
vermeent dat hetzelve niet behoorlijk bewezen Hakim berpendapat bahwa kedudukan itu proven, he is, without passing judgment with
is, zal hij, zonder over het bezitregt uitspraak tidak terbukti sebagaimana patutnya, maka regard to the right of possession, order that the
te doen, kunnen bevelen, of dat het voorwerp tanpa memberi keputusan tentang hak besit, object shall be placed in legal custody or that
onder geregtelijke bewaring worde gesteld, of Hakim berkuasa memerintahkan agar kedua the parties is file a petitory action, or, he is
dat de partijen ten petitoire zullen procederen, belah pihak beperkara tentang pemilikan grant possession to one of the parties on a
of hij zal aan eene der partijen het bezit bij barang, atau salah satu pihak diakui sementara temporary basis. Such possession is only
voorraad toestaan. sebagai pemegangnya. Pemegang besit ini confer the right to enjoy the disputed asset
hanya diberikan hak menikmati barang itu during the lawsuit regarding the property,
143
alpha3 Edition
Dat bezit geeft alleen het regt om het genot der selama perkara tentang hak milik berjalan, *185 and is oblige the party to account for the
betwiste zaak te hebben gedurende het geding dengan kewajiban memberi perhitungan atas proceeds enjoyed. (Bw.529, 548-1 and 3, 549-1
over den eigendom, en onder gehoudenis om hasil-hasil yang telah dinikmatinya. and 2, 579, 1738; Rv.53)
van de genotere vruchten rekening te doen
(Bw. 529, 548-1o’en 3o, 549-1o’en 2o, 579, 1738;
Rv. 53).
Indien de bezitter van een erf of van een Bila pemegang besit atas pekarangan atau If the possessor of a plot of land or a building
gebouw daarvan het bezit zonder geweld bangunan kehilangan besitnya tanpa has lost possession thereof without being
verloren heeft, kan hij tegen den houder eene kekerasan, maka ia dapat mengajukan forced thereto, he may file a legal claim against
regtsvordering aanvangen, strekkende om in tuntutan terhadap pemegangnya supaya the holder, for the purpose of being re-instated
het bezit hersteld en gehandhaafd te worden dipulihkan atau dipertahankan besitnya. and retaining possession of the property.
(Bw. 545, 548v., 564v., 568; Rv. 55-9o, 103v., (Bw.545, 548v., 564v.,568; Rv.55-9, 103v., 244-3,
244-3o, 403). 403)
In geval van gewelddadige ontzetting, heeft de Dalam hal terjadi suatu perampasan dengan In the event of forced vacation, the legal claim
regtsvordering tot herstelling in het bezit kekerasan. gugatan untuk memulihkan besit for restoration of possession of the property is
plaats, zoo wel tegen degenen, die de harus diajukan, baik terhadap mereka yang proceed, with a claim against those who have
gewelddadigheid hebben gepleegd, als die melakukan kekerasan, maupun terhadap committed and those who ordered the
dezelve hebben bevolen. mereka yang memerintahkannya. Masing- committal of an act of force. All parties shall be
masing mereka bertanggung jawab tanggung personally liable for all the consequences
Zij zijn allen hoofdelijk voor het geheel menanggung atas seluruhnya. Agar gugatan thereof. To succeed in the legal claim, the
verantwoordelijk. dapat diterima, penggugat hanya diwajibkan defendant is only be required to prove the act
membuktikan perbuatan merampas dengan of forced vacation. (Bw.564, 568, 1278v.; Rv.55-
kekerasan. 9, 103v., 244-3, 403, 580-2)
Om in die regtsvordering ontvankelijk te zijn,
behoeft de aanlegger slechts de daad der
gewelddadige ontzetting te bewijzen (Bw. 564,
568, 1278v.; Rv. 55-9o, 103v., 244-3o, 403, 580-
2o).
Diezelfde regtsvordering kan worden Gugatan yang sama dapat diajukan terhadap The same legal claim may be filed against all
aangevangen tegen alle degenen die zich te semua orang yang dengan itikad buruk those who have disposed of the property in
kwader trouw van het bezit hebben ontdaan melepaskan besit. bad faith. (Bw.543, 834)
(Bw. 543, 834).
De regtsvordering tot herstelling en Gugatan supaya besit dipulihkan dan The legal claim for restoration and retainment,
handhaving, waarvan in artikel 562 gesproken dipertahankan, yang dibicarakan dalam Pasal as described in article 562, shall be filed within
wordt, moet worden aangevangen binnen het 562, harus diajukan dalam tenggang waktu a year, effective as of the date on which
jaar, te rekenen van den dag waarop het bezit satu tahun, terhitung dari hari penggugat possession of the property is interrupted; and
is gestoord geworden; en in geval van mulai kehilangan seluruh kedudukannya; dan in the event of forced vacation, the legal claim
gewelddadige ontzetting, moet de dalam hal perampasan dengan kekerasan, for restoration of possession of the property
regtsvordering tot herstelling in het bezit gugatan supaya dipulihkan besit itu harus shall be filed within the same period, effective
worden aangevangen binnen denzelfden diajukan dalam tenggang waktu yang sama, as of the date on which the force ceased. An
termijn, te rekenen van den dag waarop het terhitung mulai hari berakhirnya kekerasan. individual is not be permitted to file a legal
geweld heeft opgehouden. Gugatan ini tidak dapat diterima, bila telah claim after a petitory action has been filed.
diajukan gugatan tentang hak milik. (Bw.545, 547, 563, 568; Pr.23)
Men is in die regtsvordering niet meer
ontvankelijk, zoodra men een geding ten
petitoire heeft aangevangen (Bw. 545, 547, 563,
568; Pr. 23).
De regtsvordering tot teruggave en herstelling Gugatan untuk penyerahan kembali dan The legal claim for retainment to and
in het bezit strekt altijd om den vorigen pemulihan besit selalu bermaksud supaya restoration of the possession of property, when
bezitter in zijn bezit te handhaven of te pemegang besit yang semula dipertahankan admitted, is at all times result in the previous
herstellen, en hem te doen beschouwen even atau dipulihkan dalam kedudukannya dan possessor being reinstated in or retaining his
als of hij het bezit nimmer verloren had (Bw. agar ia dianggap seakan-akan tidak pernah possession of the property and being regarded
560, 562v., 1955). kehilangan kedudukannya. as if he had not lost possession of the property.
(Bw.560, 562v., 1955)
Bij deze regtsvorderingen zullen ten aanzien Dalam hubungan dengan gugatan-gugatan ini, The rules regarding claims against possession
der bezitters, zoo te goeder als te kwader bagi pemegang besit, baik yang beritikad baik set forth in the Third Chapter is apply to these
trouw, omtrent hunne regten aangaande het maupun beritikad buruk, tenggang hak legal claims by the owners, either in good faith
144
www.KUHPer.com
genot der vruchten en de gemaakte kosten menikmati hasil dan tentang biaya yang or in bad faith, in respect of their rights in
gedurende het bezit, de regelen gelden, welke dikeluarkan selama memegang besit, berlaku relation to the enjoyment of the proceeds and
hierna in den derden titel op dat stuk voor de ketentuan-ketentuan yang diatur dalam Bab III the costs incurred during the possession.
opvordering van eigendom zijn tentang hal yang sama untuk penuntutan (Bw.548v., 575-581, 1364)
voorgeschreven (Bw. 548v., 575-581, 1364). kembali hak milik.
Ook na verloop van het jaar, hetwelk de wet Juga setelah lewat waktu satu tahun yang Even after the expiration of the year, which the
toekent om de regtsvordering tot herstelling in ditentukan dalam undang-undang untuk law has granted for filing the legal claim for
het bezit aan te vangen, heeft degene die op mengajukan gugatan akan pemulihan besit, restoration of possession, the individual who
eene gewelddadige wijze van zijn bezit is seseorang yang besitnya dirampas dengan has been forcefully dispossessed shall be
beroofd, het regt om, bij wege eener gewone kekerasan, berhak menuntut dengan gugatan entitled to, by way of ordinary legal claim,
regtsvordering, dengene die het geweld heeft biasa, agar yang melakukan kekerasan demand that the individual who has
gepleegd, te doen veroordeelen tot de dihukum untuk menyerahkan kembali apa committed the act of force be ordered to return
teruggave van alles wat hem ontnomen is, en yang dirampas dan mengganti segala Biaya, that which has been removed from him and to
tot de vergoeding der kosten, schaden en kerugian dan bunga, akibat dari perbuatan itu. provide compensation of costs, damages and
interessen, door die feitelijkheden veroorzaakt interest, resulting from those events. (Bw.558,
(Bw. 558, 562v., 1365; Sv. 163). 562v., 1365; Sv.163)
Ingetrokken: S. 73-229. Dicabut dengan S. 1873 - 229. Revoked: S.73-229.
Van eigendom HAK MILIK Concerning ownership
Algemeene bepalingen Ketentuan-ketentuan Umum General provisions
Eigendom is het regt om van eene zaak het vrij Hak milik adalah hak untuk menikmati suatu Ownership is the right to have free enjoyment
genot te hebben, en daarover op de volstrektste barang secara lebih leluasa dan untuk berbuat of property and to dispose thereof absolutely,
wijze te beschikken, mits men er geen gebruik terhadap barang itu secara bebas sepenuhnya, provided that an individual does not violate
van make, strijdende tegen de wetten of de asalkan tidak bertentangan dengan undang- the laws of the public ordinances stipulated by
openbare verordeningen, daargesteld door undang atau peraturan umum yang ditetapkan those who have been granted authority to do
zoodanige magt, die daartoe de bevoegdheid oleh kuasa yang berwenang dan asal tidak so, in the course of using such properties, and
heeft, en mits men aan de regten van anderen mengganggu hak-hak orang lain; kesemuanya provided that an individual does not interfere
geen hinder toebrenge; alles behoudens de itu tidak mengurangi kemungkinan with other individuals rights; the
onteigening ten algemeenen nutte tegen pencabutan hak demi kepentingan umum dan aforementioned shall be without prejudice to
behoorlijke schadeloosstelling, ingevolge de penggantian kerugian yang pantas, expropriation in the public interest subject to
wettelijke bepalingen (ISR. 133; Bw. 527v., 584, berdasarkan ketentuan-ketentuan perundang- the individual's right to appropriate
594, 625v.; Civ. 537, 544v.; Onteig.*, undangan. compensation, pursuant to the legal
Hinderord.*). regulations. (ISR.133; Bw.527v., 584, 594, 625v.;
Civ.537, 544v.; Onteig, Hinderord)
De eigendom van den grond bevat in zich den Hak milik atas sebidang tanah meliputi hak Ownership of land includes ownership of
eigendom van hetgeen op en in den grond is milik atas segala sesuatu yang ada di atasnya anything that is on and in the land. (Bw.591)
(Bw. 591). dan di dalam tanah itu. Di atas sebidang tanah, The owner may plant and construct buildings
pemilik boleh mengusahakan segala tanaman on the land, as required; without prejudice to
De eigenaar kan op den grond alle dan mendirikan bangunan yang the exceptions stipulated in the fourth and
beplantingen doen en gebouwen stellen, welke dikehendakinya, hal ini tidak mengurangi sixth chapter of this book. He may build and
pengecualian-pengecualian tersebut dalam Bab dig below the land as required, and may
hij goedvindt; behoudens de uitzonderingen in
den vierden en zesden titel van dit boek IV dan VI buku ini. Di bawah tanah itu ia remove all products of the digging, which
gemaakt. boleh membangun dan menggali sesuka could have been produced; without prejudice
hatinya dan mengambil semua hasil yang to the amendments, pursuant to the laws and
diperoleh dari galian itu; hal ini tidak policy ordinances regarding mining, and other
Onder den grond mag hij naar goedvinden mengurangi perubahan-perubahan dalam exploitation which produces natural resources.
bouwen en graven, en uit dat graven alle perundang-undangan dan peraturan (Bw.587v., 595, 600, 625v., 1165, 1481v.;
vruchten trekken, welke hetzelve kan pemerintah tentang pertambangan, Civ.546, 552; Mijnw.; Mijnord.)
opleveren: behoudens de wijzigingen, uit de pengambilan bara, dan barang-barang
wetten en verordeningen van policie op het semacam itu.
stuk der mijnen, uitveening en andere
dergelijke voorwerpen voortvloeijende (Bw.
587v., 595, 600, 625v., 1165, 1481v.; Civ. 546,
552; Mijnw.*; Mijnord.*).
Ieder eigendom wordt vermoed vrij te zijn Setiap hak milik harus dianggap bebas. Each property shall be presumed to be free of
145
alpha3 Edition
(Bw. 624). Barangsiapa menyatakan mempunyai hak atas any claim. (Bw.624) An individual who claims
barang orang lain, harus membuktikan hak itu. any right to another individual's properties,
Hij die beweert eenig regt op eens anders zaak shall be obliged to prove that right. (Bw.1865,
1916)
te hebben, moet dat regt bewijzen (Bw. 1865,
1916).
De verdeeling van eene zaak, welke aan meer Pembagian suatu barang yang dimiliki lebih The distribution of properties, which belong to
dan een persoon toebehoort, geschiedt dari seorang, harus dilakukan menurut more than one person, is take place in
overeenkomstig de regelen, ten opzigte van de ketentuan-ketentuan yang ditetapkan tentang accordance with the rules which have been
scheiding en verdeeling der nalatenschappen pemisahan dan pembagian harta peninggalan. described with regard to the division and
voorgeschreven (Bw. 1066v.; Civ. 1872). distribution of inheritances. (Bw. 1066v.;
Civ.1872)
De eigenaar heeft het regt om de aan hem Pemilik barang berhak menuntut siapa pun The owner is have the right to reclaim the
toebehoorende zaak van iederen houder terug juga yang menguasai barang itu, supaya properties within his ownership from each
te vorderen, in den staat waarin zij zich mengembalikannya dalam keadaan holder, in the condition that they were in at the
bevindt (Bw. 567, 582, 602, 834, 1977; Rv. 714). sebagaimana adanya. time that the holder acquired them. (Bw.567,
582, 602, 834, 1977; Rv.714)
De bezitter te goeder trouw heeft het regt om Pemegang besit dengan itikad baik berhak An individual who has possession in good
alle de vruchten, welke hij van de menguasai segala hasil yang telah faith shall be entitled to keep all the proceeds
teruggevorderde zaak tot op den dag de dinikmatinya dari barang yang dituntut from the reclaimed properties which he has
regtsvordering genoten heeft, voor zich te kembali, sampai pada hari ia digugat di muka enjoyed until the date on which the legal claim
behouden. Hij is verpligt tot teruggave van alle Hakim. Ia wajib mengembalikan kepada is filed. He is required to return the proceeds,
de vruchten sedert den aanvang dier pemilik barang itu segala hasil yang enjoyed as of the date on which the legal claim
regtsvordering genoten, onder aftrek van de dinikmatinya sejak ia digugat, setelah is filed, after deduction of the expenses
kosten, tot de verkrijging dier vruchten, voor dikurangi segala biaya untuk memperolehnya, incurred in acquiring the product, in
het bebouwen, bezaaijen en bearbeiden van yaitu untuk penanaman, pembenihan dan cultivating, seeding and ploughing the land. In
den grond, besteed. pengolahan tanah. Selanjutnya ia berhak addition, he is have the right to reclaim the
menuntut kembali segala biaya yang telah expenditures necessary for the maintenance
Hij heeft wijders regt tot terugvordering der harus dikeluarkan guna menyelamatkan dan and benefit of the properties, and is also
noodzakelijke uitgaven, tot het behoud en ten demi kepentingan barang tersebut, demikian entitled to retain the reclaimed properties, as
pula ia berhak menguasai barang yang diminta long as the costs and expenses mentioned in
nutte der zaak aangewend, gelijk ook om de
opgeeischte zaak onder zich te houden, zoo kembali itu selama ia belum mendapat this article have not been reimbursed to him.
lang de kosten en uitgaven, in dit artikel penggantian biaya dan pengeluaran tersebut (Bw.531v.,548-3, 561, 567, 576v., 1139-4, 1364;
opgenoemd, niet aan hem zijn vergoed (Bw. dalam pasal ini. Civ. 548v.)
531v., 548-3o, 561, 567, 576v., 1139-4o, 1364;
Civ. 548v).
Met hetzelfde regt, en op dezelfde wijze, kan Dengan hak dan cara yang sama, pemegang Based upon the same right and in the same
de bezitter te goeder trouw, bij de teruggave besit dengan itikad baik, dalam menyerahkan manner, the owner may, in good faith, upon
van den opgeeischte zaak, terug vorderen de kembali barang yang diminta, boleh menuntut the return of the reclaimed properties, claim
door hem in voege als voren bestede kosten tot kembali segala biaya untuk memperoleh hasil the costs incurred in the aforementioned
het verkrijgen dier vruchten welke, op het seperti diterangkan di atas, sekedar hasil itu manner in acquiring the products which at the
oogenblik der teruggave, nog niet van den belum terpisah dari tanah pada saat time of the return have not been separated
grond zijn gescheiden (Bw. 500, 575; Civ. 548). penyerahan kembali barang yang from the land. (Bw.500, 575; Civ.548)
bersangkutan.
Hij heeft daarentegen geene aanspraak op de Sebaliknya ia tidak berhak menggugat kembali He is not, however be entitled to the return of
teruggave van zoodanige kosten, als door hem biaya yang dikeluarkan untuk memperoleh such costs incurred by him in acquiring the
gemaakt zijn ter verkrijgen van de vruchten hasil yang dinikmati karena kedudukannya products which he has retained on the basis of
die hij ten gevolge van zijn bezit behoudt (Bw. sebagai pemegang besit. his possession. (Bw.575v.)
575v).
Hij heeft evenmin regt om, bij de teruggave Demikian pula ia tidak berhak, dalam In addition he is not be entitled, upon the
der zaak, de kosten en uitgaven in rekening te menyerahkan kembali barang itu, untuk return of the properties, to claim the costs and
brengen, door hem gemaakt tot onderhoud der memperhitungkan segala biaya dan expenditures incurred by him in maintaining
zaak, als welke onder de uitgaven tot behoud pengeluaran yang telah dikeluarkan olehnya the properties, which do not qualify as
en ten nutte der zaak hierboven in art. 575 guna memelihara barang itu, yang dalam hal expenses for the maintenance and interest of
vermeld, niet worden verstaan. ini tidak termasuk biaya guna menyelamatkan the properties as mentioned above in article
dan memperbaiki keadaan barang itu 575. In the event that there is a dispute
Wanneer er geschil ontstaat over hetgeen als sebagaimana disebut dalam Pasal 575. Bila regarding what constitutes expenses for
146
www.KUHPer.com
kosten tot onderhoud moet worden timbul perselisihan tentang apa yang harus maintenance, the requirements with regard to
beschouwd, zullen de voorschriften omtrent dianggap sebagai biaya pemeliharaan, the use of proceeds shall be complied with.
het vruchtgebruik te dien aanzien gevolgd haruslah diikuti peraturan tentang hak pakai (Bw.793).
worden (Bw. 793). hasil perihal itu.
De bezitter te kwader trouw is verpligt: Pemegang besit beritikad buruk berkewajiban: An individual who has possession in bad faith
is obligated to do the following: 1. to return all
the proceeds of the returned properties
1o. om alle de vruchten der opgeeischte zaak 1. mengembalikan segala hasil suatu barang
met dezelve terug te geven, zelfs de zoodanige beserta barang itu sendiri, bahkan juga hasil together with the properties, including those
die niet genoten zijn, indien de eigenaar die yang kendati tidak dinikmatinya, sedianya which have not been enjoyed in the event that
had kunnen genieten; hij kan echter, zoo als dit dapat dinikmati oleh pemilik; tetapi the owner is able to do so; he may, however, as
in art. 575 is bepaald, de kosten aftrekken of sebagaimana ditetapkan dalam Pasal 575, stipulated in article 575, deduct the costs or
terug vorderen, welke door hem gedurende boleh ia mengurangkan atau menuntut reclaim those costs which were incurred by
him during his possession, in respect of the
zijn bezit tot behoud der zaak zijn gemaakt, en kembali biaya yang dikeluarkan guna
ook de zoodanige die, tot de verkrijging der menyelamatkan barang itu selama dalam maintenance of the properties, and he may also
vruchten, voor het bebouwen, bezaaijen en kekuasaannya dan juga biaya demikian yang reclaim those costs which were incurred for the
bearbeiden van den grond, zijn besteed; dikeluarkan guna memperoleh hasil itu, yakni cultivation, seeding and ploughing of the land;
untuk penanaman, pembenihan dan 2. to compensate for all costs, damages and
pengolahan tanah; interests; 3. to pay the value of the properties
2o. om alle kosten, schaden en interessen te in the event that it is impossible to return the
vorgoeden; properties, notwithstanding that those
2. mengganti segala biaya, kerugian dan properties may have been lost accidentally or
3o. om, in geval hij het goed niet mogt kunnen bunga; through no fault of his, unless he can prove
teruggeven, daarvan de waarde te voldoen, that those properties could also have been
zelfs wanneer dat goed buiten zijne schuld, of 3. membayar harga barang bila ia tidak dapat extinguished while in the possession of the
bij toeval, is verloren gegaan, tenzij hij mogt mengembalikan barang itu, juga manakala owner. (Bw.532, 549, 561, 567, 1139-4, 1362,
kunnen bewijzen, dat de zaak evenzeer zoude barang itu hilang di luar kesalahannya atau 1364; Civ.549)
vergaan zijn, indien de eigenaar die had karena kebetulan, kecuali jika ia dapat
bezeten (Bw. 532, 549, 561, 567, 1139-4o, 1362, membuktikan bahwa barang itu akan lenyap
1364; Civ. 549). juga, sekalipun besit atas barang itu dipegang
oleh pemiliknya.
Hij, die zich op eene gewelddadige wijze heeft Barangsiapa memperoleh besit dengan An individual who has obtained possession by
in het bezit gesteld, kan de door hem gedane kekerasan, tidak boleh minta kembali biaya violent means is not reclaim the expenses
uitgaven niet terug vorderen, al waren dezelve yang telah dikeluarkan, sekalipun pengeluaran made, notwithstanding that these were
ook tot behoud van het goed noodzakelijk itu mutlak perlu untuk menyelamatkan barang necessary for the maintenance of the
geweest (Bw. 548, 557, 563, 568). itu. properties. (Bw.548, 557, 563, 568)
De uitgaven tot nut en verfraaijing blijven ten Pengeluaran untuk memanfaatkan dan untuk Expenses in respect of utility and improvement
laste van dengene, die te goeder of te kwader memperindah barang, menjadi tanggungan in appearance shall be charged to the
trouw bezeten heeft, doch hij heeft het regt om pemegang besit dengan itilkad baik atau buruk individual who has possessed the properties
de door hem aangebragte voorwerpen van nut tetapi ia berhak mengambil benda yang either in good or bad faith; he is however, be
en verfraaijing tot zich te nemen, indien zulks dilekatkan pada barang itu dalam entitled to keep the objects for the *190 use and
kan geschieden zonder het goed te memanfaatkan dan membuat indah, asal improvement of the properties, provided that
beschadigen (Bw. 779v). pengambilan itu tidak merusak barang the properties is not be damaged as a result
tersebut. thereof. (Bw.779v.)
(Gew. S. 17-497) Hij, die de teruggave van eene Barangsiapa menuntut kembali barang yang (Amended by S.17-497) A person, who claims
ontvreemde of verlorene zaak vordert, is niet telah dicuri atau telah hilang, tidak diwajibkan the return of transferred or lost properties, is
verpligt aan den houder den door dezen memberi penggantian uang yang telah not required to return the sale price paid to the
besteden koopprijs terug te geven, ten ware de dikeluarkan untuk pembelian kepada yang current holder of the properties, unless the
houder de zaak op eene jaar- of eene andere memegangnya, kecuali jika barang itu holder has purchased the properties at an
markt, op eene openbare veiling, of van eenen dibelinya dipekan tahunan atau pekan lain, di annual or other market, public auction, or from
koopman gekocht heeft, die bekend staat in pelelangan umum atau dari seorang pedagang a seller who is known to usually trade in such
dergelijke voorwerpen gewoonlijk handel te yang terkenal sebagai orang yang biasanya objects. (Bw.546, 1720, 1977; Civ.2297v.)
drijven (Bw. 546, 1720, 1977; Civ. 2279v). memperdagangkan barang sejenis itu.
In zee geworpene en door de zee opgeworpene Barang yang telah dibuang ke dalam laut dan Properties thrown in the sea and objects tossed
goederen kunnen door den eigenaar worden timbul kembali dari laut dapat diminta by the sea may be reclaimed by the owner, by
terug gevorderd, met inachtneming der kembali oleh pemiliknya dengan having regard to the legal requirements in
wettelijke voorschriften op dat stuk bestaande memperhatikan peraturan perundang- connection with such matter. (K.556; Civ.717)
(K. 556; Civ. 717). undangan mengenai hal itu.
147
alpha3 Edition
Van de wijze waarop eigendom verkregen Cara Memperoleh Hak Milik Concerning the manner in which ownership
wordt is acquired
Eigendom van zaken kan op geene andere Hak milik atas suatu barang tidak dapat Ownership of properties cannot be acquired in
wijze worden verkregen, dan door diperoleh selain dengan pengambilan untuk any manner other than by appropriation,
toeeigening, door natrekking, door verjaring, dimiliki, dengan perlekatan, dengan lewat attachment, prescription, legal or testamentary
door wettelijke of testamentaire erfopvolging, waktu, dengan pewarisan, baik menurut succession, and by assignment or delivery
en door opdragt of levering ten gevolge van undang-undang maupun menurut surat pursuant to a transfer of legal title, originating
eenen regtstitel van eigendoms-overgang, wasiat, dan dengan penunjukan atau from the individual who was entitled to
afkomstig van dengene die geregtigd was over penyerahan berdasarkan suatu peristiwa dispose of the property. (Bw.119, 570, 585v.,
den eigendom te beschikken (Bw. 119, 570, perdata untuk pemindahan hak milik, yang 588v., 592, 610v., 830v., 874v., 1946, 1963v.;
585v., 588v., 592, 610v., 830v., 874v., 1946, dilakukan oleh orang yang berhak untuk Onteig.; Octr.38; Aut.2; Civ.711v.)
1963v.; Onteig.; Octr. 38; Aut. 2; Civ. 711v). berbuat terhadap barang itu.
Roerende zaken, welke aan niemand Barang bergerak yang bukan milik siapa pun, Movable properties, which are not within any
toebehooren, worden het eigendom van menjadi hak milik orang yang pertama-tama individual's ownership, shall become the
dengene die zich dezelve het eerst toeeigent mengambil barang itu untuk dimilikinya. property of the individual who shall be the
(Bw. 509v., 519v.; Civ. 713; S. 18-125*; Bb. first to appropriate them. (Bw.509v.,519v.;
1470). Civ.713; S.18-125; Bb.1470)
Het regt om zich het wild of de visschen toe te Hak untuk mengambil binatang liar atau ikan The right to appropriate wild animals or fish
eigenen behoort, bij uitsluiting, aan den semata-mata ada pada pemilik tanah tempat belongs exclusively to the owner of the land on
eigenaar van den grond waarop zich het wild, binatang itu atau air tempat ikan tersebut. which the wild animals or the water containing
of van het water waarin zich de visschen the fish are located. (Bw.507-3, 521, 721, 774;
bevinden (Bw. 507-3o, 521, 721, 774; Civ. 715). Civ.715)
De eigendom van eenen schat behoort aan Hak milik atas harta karun ada pada orang Ownership of a treasure lies with the
dengene, die denzelven op zijn eigen grond yang menemukannya di tanah miliknya individual, who has found such on his own
gevonden heeft. Indien de schat op den grond sendiri. Bila harta itu ditemukan di tanah milik land. If the treasure is found on another
van een ander gevonden wordt, behoort de orang lain, maka separuhnya adalah milik individual's land, one half shalllong to the
eene helft aan den vinder, en de wederhelft yang menemukan dan separuh lainnya adalah finder and the other half to the landowner.
aan den grondeigenaar (Bb. 2831). milik si pemilik tanah. Yang dimaksud dengan (Bb.2831) A Treasure shall be interpreted as
harta karun adalah segala barang tersembunyi hidden or buried objects, of which no one can
Men verstaat door eenen schat alzoodanige atau terpendam, yang tidak seorang pun dapat prove right of ownership, and which have
verborgene of begravene zaak, waarop membuktikan hak milik terhadapnya dan yang been discovered by accident. (Bw. 777; Civ.716;
niemand zijn regt van eigendom kan bewijzen, didapat karena kebetulan semata-mata. Mijnw.I; Bb.1470)
en die door een louter toeval ontdekt is (Bw.
777; Civ. 716; Mijnw. 1; Bb. 1470).
Al hetgeen met een zaak vereenigd is, of met Segala apa yang melekat pada sesuatu barang, Anything attached to or which forms part of
dezelve een ligchaam uitmaakt, behoort aan atau yang merupakan sebuah tubuh dengan properties, shall belong to the owner, in
den eigenaar, volgens de regelen bij de barang itu, adalah milik orang yang menurut accordance with the rules stipulated in the
volgende artt. vastgesteld (Bw. 500v., 571, ketentuan-ketentuan tercantum dalam pasal- following articles. (Bw.500v., 571, 1482;
1482; Civ. 551). pasal berikut, dianggap sebagai pemiliknya. Civ.551)
Groote en kleine eilanden, en door aanslijking Pulau besar dan pulau kecil, yang terdapat di Large and small islands, and shoals dried out
droog gewordene platen, die zich in sungai yang tidak dapat dilayari atau by mud, which are in rivers which are not
onbevaarbare en onvlotbare rivieren dshalleberangi dengan rakit, begitu pula sailable and not floatable, shall belong to the
nederzetten, behooren aan de eigenaars der beting yang timbul dari endapan lumpur di owners of the banks at the side where they are
oevers aan de zijde waar zij zich gevormd sungai seperti itu, menjadi miik si pemilik formed. If the island is not elevated on one
hebben. Indien het eiland zich niet aan eenen tanah di tepi sungai tempat tanah timbul itu side, then it shall belong to the owners of both
kant heeft opgeworpen, behoort hetzelve aan terjadi. Bila tidak berada pada salah satu dari banks, from the line that is presumed to have
de eigenaars der beide oevers, te rekenen van kedua belah sungai, maka pulau itu menjadi been drawn along the center of the river.
de lijn die men vooronderstelt in het midden milik semua pemilik tanah di kedua tepi (Bw.521, 591; Civ.555, 661)
van de rivier getrokken te zijn (Bw. 521, 591; sungai dengan garis yang menurut perkiraan
Civ. 555, 661). ada di tengah-tengah sungai sebagai batas.
Indien een stroom of eene rivier, door eenen Bila sebuah bengawan atau sungai dengan If a stream of a river, by making a new branch,
nieuwen arm te maken, het aan den oever mengambil jalan aliran baru memotong tanah cuts across land located at a bank and makes it
liggend land van eenen eigenaar doorsnijdt en di tepinya sehingga terjadi sebuah pulau, into an island, the owner shall maintain
148
www.KUHPer.com
tot een eiland maakt, behoudt de eigenaar den maka hak milik atas pulau itu tetap pada property of his land, even if such island forms
eigendom van zijn land, zelfs wanneer dat pemilik tanah semula, sekalipun pulau itu into a stream or navigable and floatable river.
eiland zich in eenen stroom of in eene terjadi dalam sebuah bengawan atau sungai (Bw.521; Civ.562)
bevaarbare en vlotbare rivier gevormd had yang dapat dilayari atau diseberangi dengan
(Bw. 521; Civ. 562). rakit.
De eigendom van stroomen en rivieren brengt Hak milik atas bengawan atau sungai Ownership of streams and rivers shall include
mede den eigendom van den grond, waarover mencakup juga hak milik atas tanah bengawan the land over which the water flows. (Bw.519,
het water loopt (Bw. 519, 521, 571, 589, 629). atau sungai itu mengalir. 521, 571, 589, 629)
Indien een stroom of eene rivier eenen Bila sebuah bengawan atau sungai mengambil If a stream or river takes a new course and
nieuwen loop aanneemt en zijne oude jalan aliran baru dengan meninggalkan jalan leaves its old bed, the owners of the land over
beddingen verlaat, nemen de eigenaars van de yang lama, maka para pemilik tanah yang which the new course is taken, shall take
gronden, welke zij hierdoor verloren hebben, kehilangan tanah menjadi pemegang besit atas possession of the abandoned beds in order to
bezit van de verlatene beddingen om zich tanah aliran yang ditinggalkan sebagai ganti indemnify themselves, each in proportion to
schadeloos te stellen, een iegelijk naar ruginya, masing-masing seluas tanah yang his ownership of the land over which the new
evenredigheid van den grond dien hij verloren hilang. course is taken. (Bw.704v.; Civ.563)
heeft (Bw. 704v.; Civ. 563).
De tijdelijke overstrooming van eenen stroom Sebuah bengawan atau sungai yang banjir The temporary flooding of a stream or river
of eene rivier doet den eigendom noch sementara, tidak menimbulkan diperolehnya shall not result in acquisition or loss of
verkrijgen noch verloren gaan (Bw. 545, 594, atau hilangnya hak milik. property. (Bw.545, 594, 598)
598).
Verdronken landen blijven aan den eigenaar Hak milik atas tanah yang tenggelam karena Submerged lands shall remain as the property
toebehooren (Bw. 545). kebanjiran. tetap berada pada pemiliknya. of the owner. (Bw.545) Notwithstanding this,
Meskipun demikian, bila oleh pemerintah in the event that the poldering or drying, by
Niettemin, indien derzelver bepoldering of dipandang perlu untuk kepentingan umum the Governor General, in the general interest,
droogmaking, door den Gouverneur-generaal, atau keamanan tanah milik di sekitarnya, dan or for the safety of the property located in the
voor het algemeen belang, of tot beveiliging oleh ahli-ahli yang bersangkutari. maka semua vicinity is considered necessary, and the
van nabij gelegen eigendommen, noodzakelijk pemilik yang bersangkutan harus diberi experts have proven that those submerged
peringatan untuk mengerjakannya atau ikut lands are suitable for poldering or drying, then
wordt geacht, en door deskundigen bewezen
wordt dat die verdronken landen voor serta mengerjakannya dengan ketentuan, those same owners shall be required to have
bepoldering of droogmaking vatbaar zijn, bahwa bila mereka menolaknya atau tidak lagi this implemented or participate therein, and in
zullen derzelver eigenaars aangemaand berkediaman di tempat itu, maka untuk case of refusal or failure to do so, their
worden om dezelve te bewerkstelligen of kepentingan negara, hak milik dapat dicabut property can be expropriated for the benefit of
daaraan deel te nemen, en, bij weigering of dengan membayar ganti rugi seharga tanah the land, and the owner shall be entitled to
yang menurut taksiran tenggelam. compensation in a sum equal to the market
ontstentenis daarvan, van hunnen eigendom
ten behoeve van den lande kunnen worden value of the submerged lands. (ISR.133;
onteigend, tegen gelijktijdige voldoening van Bw.570, 811; Onteig.)
de waarde, waarop die gronden, als
verdronken land, zullen worden geschat (ISR.
133; Bw. 570, 811; Onteig).
De eigenaar van een zeeduin is van regtswege Pemilik sebuah bukit pasir di pantai laut The owner of a sand dune is by law the owner
eigenaar van den grond, waarop het zeeduin adalah, demi hukum, pemilik tanah tempat of the land on which the sand dune is located.
rust. bukit itu berdiri. Bila tanah di sekitar bukit If the land adjacent to the sand dune has been
pasir itu ditimbuni pasir oleh sebab angin, covered by sand as a result of the wind in such
Indien een aan het zeeduin aangrenzend stuk sehingga tanah itu menjadi satu dengan bukit manner that the land and the sand dune have
lands door den wind met zand zoodanig itu, sampai-sampai tidak dapat dipisahkan, become one, and one cannot be distinguished
wordt overstoven, dat het land met het maka tanah tersebut menjadi milik si pemilik from the other, the land shall become the
bukit pasir tersebut, kecuali bila dalam waktu property of the individual who owns the sand
zeeduin vereenigd wordt, en daarvan niet kan
worden onderscheiden, wordt het land de lima tahun setelah penimbunan itu tanah dune, unless the dune shall become separated
eigendom van dengene aan wien het zeeduin tersebut dipisahkan dengan pagar atau tiang- by a fence of poles within five years of the
toebehoort, ten ware hetzelve, binnen vijf jaren tiang pembatas. covering. (Bw.571)
na de overstuiving, door eene afheining of
grenspalen zij afgescheiden (Bw. 571).
De aanslijkingen en aanwassen, welke Pengendapan lumpur yang terjadi secara Accretion of land resulting from the gradual
natuurlijk, langzamerhand en ongemerkt, aan alami, lambat laun dan tidak kelihatan pada and imperceptible accumulation of land on
de landen, bij een loopend water gelegen, tanah yang terletak di tepi air yang mengalir, land located at running waters are termed
disebut pertambahan. Pertambahan menjadi alluvion. Accretion shall benefit the owners of
149
alpha3 Edition
aangroeijen, worden aanspoelingen genaamd. keuntungan pemilik tanah di tepi bengawan the bank, regardless of whether or not the area
atau sungai, tanpa membedakan, apakah of the land is mentioned in the property title;
De aanspoeling komt ten voordeele van de dalam akta tanah disebutkan luas tanah itu the aforementioned shall be without prejudice
atau tidak; tetapi hal ini tidak mengurangi to the laws and ordinances regarding footpaths
eigenaars van den oever, zonder onderscheid
of in den titel van eigendom al of niet ketentuan-ketentuan dalam undang-undang and hunting paths. (Bw.597v., 774, 1165;
melding worde gemaakt van de hoegrootheid atau peraturan umum mengenai jalan bagi Civ.556)
der landen; behoudens de wetten en pejalan kaki atau jalan bagi pemburu.
verordeningen opzigtelijk voet- en jaagpaden
(Bw. 597v., 774, 1165; Civ. 556).
De bij het tweede lid van het vorige art. Ketentuan dalam alinea kedua pasal yang lalu The stipulation in the second paragraph of the
gemaakte bepaling is ook toepasselijk op berlaku juga bagi pertambahan yang terjadi previous article also applies to accretion, which
aanspoelingen, welke aan de oevers van pada tanah di tepi telaga yang dapat dilayari takes place at the banks of navigable lakes. The
bevaarbare meeren plaats hebben. dengan perahu. Ketentuan yang sama dalam said stipulation shall also apply to alluvion,
alinea kedua pasal yang lalu berlaku juga bagi which has been washed ashore by the sea to
Dezelfde bepaling is eindelijk ook toepasselijk pertambahan tanah akibat damparan dari laut the beaches and the river banks or the land
op aanwassen, gorsingen en schorren, door de di pantai dan ditepi sungai yang mengalami shores which belong to specific individuals or
zee aan de stranden en aan de oevers der pasang naik dan pasang surut, baik tanah communities, by the ebb and flow of the tide.
tepian itu milik negara, maupun milik (Bw.521; Civ.557)
rivieren, alwaar ebbe en vloed gaat,
aangespoeld, het zij de oever aan den lande, of perorangan atau persekutuan.
wel aan bijzondere personen of
gemeenschappen, toebehoort (Bw. 521; Civ.
557).
Aanspoeling heeft geen plaats ten aanzien van Pertambahan tanah tidak dapat terjadi pada Accretion shall not take place in relation to
vijvers. balong/kolam ikan. Tanah yang selalu ponds. *193 The owners shall continue to
terendam air di sekitar balong jika air maintain possession of land which is covered
mencapai ketinggian sampai dapat mengalir by water, in the event that it reaches a level at
De eigenaars derzelve behouden steeds den
grond die door het water bedekt wordt, ke luar, sekalipun air itu kemudian surut which the pond is disembogued, regardless of
wanneer het tot die hoogte gekomen is dat de kembali, adalah kepunyaan si pemilik balong. whether the volume of water decreases again
vijver zich daarvan ontlast, ofschoon ook de Sebaliknya, pemilik balong tidak dapat hak subsequently. However, the owner of the pond
hoeveelheid van het water naderhand weder atas tanah di tepi balong bila tanah itu hanya is not obtain title to the land located at the
afneme. digenangi air pada waktu air mencapai banks, which is covered due to the unusual
ketinggian yang luar biasa. level of the water in his pond, . (Bw.596;
Civ.588)
Zoo ook, omgekeerd, verkrijgt de eigenaar van
den vijver geen regt op de landen aan den
oever gelegen, die door het water van zijnen
vijver, bij buitengewone hoogte van hetzelve,
overdekt worden (Bw. 596; Civ. 588).
Het wordt als geene aanspoeling aangemerkt, Bila sebidang tanah, karena derasnya air, The separation of the soil from one area of land
indien een stuk lands, door het geweld van sekonyong-konyong terbelah dari tanah yang and its deposit on another as a result of the
den stroom, in eens van het eene land satu dan terlempar ke tanah yang lain, maka force of a stream is not be deemed to be
afgescheurd en aan he andere aangeworpen kejadian itu tidak dapat dianggap sebagai accretion, provided that the owner is enforce
wordt, mits de eigenaar zijn regt binnen drie pertambahan tanah, asal saja pemiliknya, his right, within three years after the above-
jaren na die gebeurtenis doe gelden. Na dit dalam waktu tiga tahun setelah kejadian itu mentioned events occur. After the lapse of
tijdsverloop, wordt ook dat afgescheurde en berlangsung menuntut haknya. Bila tenggang time, the separated and unclaimed land also
niet gevorderde stuk gronds de eigendom van waktu itu dilewatkan oleh yang becomes the property of the individual, on
dengene, aan wiens land hetzelve berkepentingan tanpa mengajukan tuntutan, whose land it was deposited. (Bw.596; Civ.559)
aangeworpen is (Bw. 596; Civ. 559). maka tanah yang terdampar itu menjadi milik
si pemilik tanah yang bersangkutan.
Al hetgeen op een erf geplant of gezaaid is, Segala sesuatu yang ditanam atau disemaikan Anything planted or sown, is belong to the
behoort aan den eigenaar des gronds (Bw. 571, di atas sebidang pekarangan adalah milik si owner of the land. (Bw.571, 603v., 711; Civ.553)
603v., 711; Civ. 553). pemilik tanah itu.
Al hetgeen op een erf gebouwd is, behoort aan Segala sesuatu yang dibangun di atas Anything constructed on land, shall belong to
de grondeigenaars, mits het gebouwde met pekarangan adalah milik si pemilik tanah, the owner of the land, provided the
den grond vereenigd zij; behoudens de asalkan bangunan itu melekat pada tanah; hal construction is attached to the land; without
wijzigingen in artikel 603 en 604 voorkomende itu tidak mengurangi kemungkinan perubahan prejudice to the amendments stipulated in
(Bw. 571, 711; Civ. 553; Bb. 1330). termaktub dalam Pasal 603 dan Pasal 604. article 603 and 604. (Bw.571, 711; civ.553;
Bb.1330)
150
www.KUHPer.com
De eigenaar van den grond, die met Pemilik tanah yang membangun di atas tanah The owner of the land, who has constructed a
bouwstoffen, welke aan hem niet sendiri dengan bahan-bahan bangunan yang building using building materials which do not
toebehoorden, gebouwd heeft, moet daarvan bukan miliknya, wajib membayar harga belong to him, shall be obliged to reimburse
de waarde voldoen; hij kan tot vergoeding van bahan-bahan itu kepada pemilik bahan; ia the value thereof; he may be charged with
kosten, schaden en interessen worden boleh dihukum mengganti biaya. kerugian dan compensation in the form of costs, damages
veroordeeld, indien daartoe gronden zijn, doch bunga. bila ada alasan untuk itu, tetapi pemilik and interest, in the event that there are
heeft de eigenaar der bouwstoffen geen regt bahan-bahan bangunan tidak berhak grounds therefor, however, the owner of the
om dezelve weg te nemen (Bw. 574, 605, 1365; mengambil kembali bahan-bahan itu. building materials shall not be entitled to
Civ. 554). remove the building materials. (Bw.574, 605,
1365; Civ.554)
Indien iemand met zijne eigene bouwstoffen Bila seseorang dengan bahan-bahan bangunan In the event that an individual has erected a
op den grond van een ander werken heft sendiri, mendirikan bangunan di atas tanah construction using his own building materials
aangelegd, kan de grondeigenaar het milik orang lain, maka pemilik tanah boleh on land owned by another individual, the
gebouwde voor zich behouden, of den anderen memiliki bangunan itu atau menuntut agar landowner may retain the construction on his
noodzaken om hetzelve weg te nemen. bangunan itu diambilnya. Bila pemilik tanah own behalf or demand the removal thereof by
menuntut supaya bangunan diambil, maka the other party. In the event that the
Indien de grondeigenaar vordert dat het pembongkaran bangunan berlangsung dengan landowner demands that the construction be
gebouwde worde weggenomen, zal het biaya pemilik bahan, malahan pemilik bahan removed, the demolition shall take place at the
afbreken moeten geschieden ten koste van ini boleh dihukum membayar segala biaya, expense of the individual who has erected such
kerugian dan bunga. Bila sebaliknya, pemilik construction, which individual may be found
dengene die de werken gemaakt heft, en deze
laatste kan zelfs tot vergoeding van kosten, tanah hendak memiliki bangunan tersebut, liable to pay compensation in the form of costs,
schaden en interessen worden veroordeeld. maka ia harus membayar harga bangunan damages and interest. In the event that the
beserta upaya kerja tanpa memperhitungkan landowner wishes to retain the construction,
kenaikan harga tanah. he shall compensate for the cost of the building
Indien daarentegen de grondeigenaar het materials and shall pay for the wages owed,
gebouwde wil aan zich behouden, moet hij de without, taking into account the increasing
waarde van de bouwstoffen, mitsgaders het value of the plot of land. (Bw.532, 549, 579, 601,
werkloon, betalen, zonder dat echter de 604v., 715, 725v., 779, 1567; Civ.555)
meerdere waarde van het erf daarbij in
aanschouw zal kunnen worden genomen (Bw.
532, 549, 579, 601, 604v., 715, 725v., 779, 1567;
Civ. 555).
Indien het bouwen door eenen bezitter te Bila bangunan itu didirikan oleh pemegang If the building has been constructed by an
goeder trouw is verrigt, kan de eigenaar niet besit yang beritikad baik, maka pemilik tidak owner in good faith, the owner cannot demand
vorderen dat het gebouwde worde boleh menuntut pembongkaran bangunan itu, the removal of the construction, but he shall
weggenomen; maar hij heeft de keus om, of de tetapi ia boleh memilih membayar harga have the option, either, to reimburse the value
waarde der bouwstoffen en het werkloon te bahan-bahan beserta upah kerja atau of the building materials and the wages owed,
voldoen, of eene geldsom te betalen, evenredig membayar sejumlah uang, seimbang dengan or pay a monetary sum, equivalent to the
aan de meerdere waarde van het erft (Bw. 531, kenaikan harga tanah. increased value of the plot of land. (Bw.531,
548, 575, 601, 603, 605; Civ. 555). 548, 575, 601, 603, 605; Civ.555)
De drie bovenstaande artt. zijn ook toepasselijk Tiga pasal yang lalu, berlaku juga terhadap The above three articles will also apply to
op de beplantingen en bezaaijingen (Bw. 600, penanaman dan penyemaian. planting and sowing. (Bw.600, 602v.; civ.555)
602v.; Civ. 555).
Hij, die van eene niet aan hem toebehoorende Barangsiapa dengan bahan milik orang lain An individual, who creates a new object from
stof een voorwerp van eene nieuwe soort membuat barang dalam jenis baru, menjadi material which does not belong to him, shall
maakt, wordt eigenaar van dat voorwerp, mits pemilik barang itu, asal harga bahan become the owner of such object, provided that
hij den prijs der stof betale, en, zoo daartoe dibayarnya, dan segala biaya, kerugian dan he pays for the material employed, and
gronden zijn, de kosten, schaden en interessen bunga digantinya bila ada alasan untuk itu. provided that in the event that there are
vergoede (Bw. 1365; Civ. 566-577). grounds therefor, he shall compensate for the
costs, damages and interest. (Bw.1365; Civ.566-
577)
Wanneer het nieuwe voorwerp zonder Bila barang baru itu terbentuk bukan karena If, without any intervention of a human being
toedoen van den mensch en door de toevallige perbuatan manusia, melainkan karena and due to the incidental contact between
vereeniging van onderscheidene stoffen, aan pengumpulan pelbagai bahan milik beberapa various materials, belonging to several owners,
verschillende eigenaars toebehoorende, is orang secara kebetulan, maka barang baru itu a new object shall produced, the new object
voortgebragt, alsdan wordt het nieuwe merupakan milik bersama dari orang-orang itu shall become the joint property of the owners,
voorwerp eene tusschen alle de eigenaars menurut keseimbangan harga bahanbahan in proportion to the value of the material,
gemeene zaak, naar evenredigheid van de tersebut yang semula dimiliki mereka masing- which originally belonged to each of them.
151
alpha3 Edition
waarde der stoffen, welke oorspronkelijk aan masing. (Civ.566-577)

ieder hunner hebben toebehoord (Civ. 566-
577).
Indien het nieuwe voorwerp is voortgebragt Bila barang yang baru itu terbentuk dari In the event that the new object is produced as
door de vereeniging van onderscheidene pelbagai bahan milik beberapa orang karena a result of contact between various materials,
stoffen, aan verschillende eigenaars perbuatan salah seorang dari pemilik-pemilik which belong to several owners, but as a result
toebehoorende, en door de raad van een dier itu, maka yang tersebut terakhir ini menjadi of the actions of one of the owners, the latter
eigenaars, zoo bekomt laatstgemelde daarvan pemilik, dengan kewajiban membayar harga mentioned shall become the owner thereof,
den eigendom, onder gehoudenis om aan de bahan-bahan kepunyaan orang-orang lain, provided that the value of the material shall be
andere de waarde der stoffen te voldoen, met ditambah dengan penggantian biaya, kerugian reimbursed to the other parties, and that
vergoeding van kosten, schaden en interessen, dan bunga, bila ada alasan untuk itu. compensation in the form of costs, damages
indien daartoe gronden zijn (Civ. 566-577). and interests shall be provided, if there are
grounds therefor. (Civ.566-577)
Wanneer, in de gevallen bij de twee Dalam hal-hal tersebut dalam kedua pasal In the event that the materials referred to in the
bovenstaande artt. voorzien, de stoffen yang lalu, bila bahan-bahan itu dapat dipisah- two preceding articles can be properly
gevoegelijk kunnen worden gescheiden, zal pisahkan dengan mudah, maka masing- separated, each individual may claim that
een ieder kunnen terug vorderen hetgeen hem masing pemilik boleh meminta kembali bahan which belongs to him.(Civ.566-577)
toebehoort (Civ. 566-577). kepunyaannya.
Eigendom wordt verkregen door verjaring, Hak milik atas suatu barang didapatkan Ownership shall be acquired by prescription, if
nadat men eene zaak heeft bezeten gedurende seseorang karena lewat waktu, bila ia telah an individual possesses properties for a period
den tijd welken de wet bepaalt, en memegang besit atau barang itu selama waktu stipulated by the law, and in accordance with
overeenkomstig de voorwaarden en yang ditentukan undang-undang dan sesuai the conditions and distinctions which are
onderscheidingen, welke bij den zevenden titel dengan persyaratan dan pembedaan seperti stipulated in the seventh chapter of the fourth
van het vierde boek van dit wetboek zijn termaksud dalam Bab VII Buku Keempat kitab book of this Civil Code. (Bw.595, 946v., 1973;
vastgesteld (Bw. 5952, 946v., 1973; Civ. 2219). undang-undang ini. Civ.2219)
De wijze waarop eigendom door middel van Cara memperoleh hak milik karena pewarisan The manner in which ownership is acquired by
wettelijke erfopvolging of testamentaire menurut perundang-undangan atau menurut virtue of legal succession or testamentary
erfstelling verkregen wordt, is bij den surat wasiat, diatur dalam Bab XII dan Bab XIII succession is dealt with in the twelfth and
twaalfden en dertienden titel van dit boek buku ini. thirteenth chapter of this book. (Bw.830, 874)
behandeld (Bw. 830, 874).
De levering van roerende zaken, Penyerahan barang-barang bergerak, kecuali The delivery of movable properties, with the
onligchamelijke uitgezonderd, geschiedt door yang tidak bertubuh dilakukan dengan exception of intangibles, shall take place by a
de enkele overgave, welke door den eigenaar penyerahan yang nyata oleh atau atas nama single handover which is carried out by the
of in zijnen naam is verrigt, of door de sleutels pemilik, atau dengan penyerahan kunci-kunci owner or on his behalf, or by the delivery of
van het gebouw, waarin zich die zaken bangunan tempat barang-barang itu berada. the keys of the building in which the
bevinden, over te geven. Penyerahan tidak diharuskan, bila barang- properties are located. Delivery shall not be
barang yang harus diserahkan, dengan alasan required in the event that the individual
De levering wordt niet vereischt, indien de hak lain, telah dikuasai oleh orang yang entitled to the properties already has such in
verkrijger de zaak reeds uit krachte van eenen hendak menerimanya. his possession by virtue of another title.
anderen titel, in zijne magt heeft (Bw. 503, (Bw.503, 509v.,760, 1235v., 1459, 1475; 1686;
509v., 760, 1235v., 1459, 1475; 1686; K. 314; Tbs. K.314; Tbs.3v., 21v.; Civ.1606)
3v., 21v.; Civ. 1606).
(Gew. S. 38-276) De levering van Penyerahan piutang-piutang atas nama dan (Amended by S.38-276) The transfer of
schuldvorderingen op naam en andere barang-barang lain yang tidak bertubuh, registered debts and other intangible
onligchamelijke zaken, geschiedt door middel dilakukan dengan jalan membuat akta otentik properties, shall be effected by using an
van eene authentieke of onderhandsche acte, atau di bawah tangan yang melimpahkan hak- authentic or private deed, in which the rights
waarbij de regten op die voorwerpen aan een hak atas barang-barang itu kepada orang lain. to such objects shall be transferred to another
ander worden overgedragen. Penyerahan ini tidak ada akibatnya bagi yang *195 individual. Such transfer shall have no
berutang sebelum penyerahan itu consequences with respect to the debtor, until
diberitahukan kepadanya atau disetujuinya he has been notified thereof, or if he has
Die overdragt heeft ten aanzien van den
schuldenaar geen gevolg dan van het secara tertulis atau diakuinya. Penyerahan accepted the transfer in writing or has
oogenblik dat dezelve aan hem is beteekend surat-surat utang atas tunjuk dilakukan acknowledged it. (Amended by S.38-276) The
geworden, of dat hij de overdragt schriftelijk dengan memberikannya; penyerahan surat delivery of bearer claims for indebtedness shall
heeft aangenomen of erkend. utang atas perintah dilakukan dengan take place by handover, the bearer claims for
memberikannya bersama endosemen surat itu. indebtedness by submission and endorsement
of the paper. (Bw. 612, 1152, 1385, 1459, 1540,
(Gew. S. 38-276) De levering van
152
www.KUHPer.com
schuldvorderingen aan toonder geschiedt door 1686; K.110v., 176, 191v., 457, 508, 531v.;
de overgave, die van schuldvorderingen aan Civ.1607, 1689v.)
order door de overgave en het endossement
van het papier (Bw. 612, 1152, 1385, 1459, 1540,
1686; K. 110v., 176, 191v., 457, 508, 531v.; Civ.
1607, 1689v).
ervallen: S. 38-276. Dicabut dengan S. 1938 - 276. Revoked; S.38-276.
ervallen: S. 38-276. Dicabut dengan S. 1938 - 276. Revoked; S.38-276.
De levering of opdragt van onroerende zaken Penyerahan atau penunjukan barang tak The delivery or order of immovable properties
geschiedt door het openbaar maken van de bergerak dilakukan dengan pengumuman akta shall be effected by publication of the deed, in
acte, op de wijze, in art. 620 bepaald (Ov. 50; yang bersangkutan dengan cara seperti yang the manner stipulated in article 620. (Ov.50;
Bw. 506v., 696, 713, 720, 737, 760, 818, 1179, ditentukan dalam Pasal 620. Bw.506v.,696, 713, 720, 737, 760, 818, 1179,
1459, 1475, 1686, 1690; K. 314; Tbs. 3v., 21v.; Rv. 1459, 1475, 1686, 1690; K.314; Tbs.3v., 21v.;
526; Civ. 1583, 1605). Rv.526; Civ.1583, 1605)
(a) Alle acten, waarbij onroerende zaken Semua akta penjualan, penghibahan, All deeds, by virtue of which immovable
worden vervreemd, toegescheiden, verdeeld, pembagian, pembebanan dan atau properties are disposed of, bequeathed,
bezwaard, of overgedragen, moeten, op straffe pemindahtanganan barang tak bergerak harus distributed, encumbered, or transferred, shall
van nietigheid, in authentieken vorm worden dibuat dalam bentuk otentik, atau ancaman be rendered invalid unless drawn up in an
opgemaakt (Bw. 1868, 1870). kebatalan. Tiap petikan dalam bentuk biasa authentic form. (Bw.1868, 1870) Evidence of
dari rol atau daftar kantor lelang, guna the sale of the properties shall be in the form of
Als zoodanig worden mede beschouwd de in pembuktian penjualan barang yang excerpts from the roll or registers of the
diselenggarakan dengan perantaraan kantor auction department in the customary format
gebruikelijken vorm afgegevene uittreksels uit
de rollen of registers van het vendu- tersebut menurut peraturan yang telah ada effected with the assistance of the
departement, strekkende tot bewijs van den atau yang akan diadakan harus dianggap aforementioned department, pursuant to the
verkoop van goederen, door tusschenkomst sebagai akta otentik. prevailing or future ordinances (Ov.50;
van genoemd departement bewerkstelligd, in Bw.620; Rv.526; Venduregl.42)
gevolge de daaromtrent bestaande of later vast
te stellen verordeningen (Ov. 50; Bw. 620; Rv.
526; Venduregl. 42).
(a) De acte van boedelscheiding, voor zoo Semua akta pemisahan harta kekayaan, The deeds regarding estate division, to the
verre die over onroerende goederen loopen, sepanjang itu mengenai barang tak bergerak, extent that it concerns immovable properties,
moeten mede worden openbaar gemaakt op de harus diumumkan juga dengan cara shall be made public in the manner, stipulated
wijze, bij art. 620 voorgeschreven (Ov. 50; Bw. sebagaimana diatur dalam Pasal 620. in article 620. (Ov.50; Bw.619v., 1069, 1074)
619v., 1069, 1074).
(a) Aan den verkrijger zal geen afschrift der Kepada yang memperoleh barang tidak boleh The individual to whom the properties are
acte van vervreemding of boedelscheiding diberikan akta pemindahtanganan atau akta being transferred shall not obtain a deed of
worden afgegeven, zonder daartoe door den pemisahan tanpa kuasa khusus dari pihak transfer of estate division, without an express
vervreemder of den deelgenoot uitdrukkelijk yang memindahtangankan barang atau pihak authorization from the party transferring the
verleende magtiging, het zij bij de acte zelve, yang ikut berhak, baik dalam akta sendiri, properties or a participant, either pursuant to
hetzij bij eene latere authentieke acte, alsdan maupun dalam akta otentik lain yang the deed itself, or by a further authentic deed,
gelijktijdig en op dezelfde wijze als de acte van kemudian dibuat dan yang harus diumumkan, or simultaneously and in the same manner as
vervreemding of scheiding openbaar te maken. juga pada waktu dan dengan cara seperti yang the deed of transfer or division shall be made
Bij gebreke van zoodanige magtiging, zal de diatur dalam pengumuman akta public. In the absence of such authorization,
bewaarder der hypotheken weigeren de acte pemindahtanganan atau pemisahan tersebut. the registrar of mortgages shall refuse to accept
ter openbaarmaking aan te nemen. Alle Tanpa kuasa demikian, penyimpan hipotek the deed for public notice. All public notices in
openbaarmaking, in strijd met deze bepaling, harus menolak pengumuman tersebut. Semua contravention of this stipulation, shall be
is nietig, onverminderd de pengumuman yang bertentangan dengan invalid, without prejudice to the responsibility
verantwoordelijkheid, zoo wel van den ketentuan ini adalah batal, tanpa mengurangi of the official who has issued the copy without
ambtenaar die, zonder de vereischte tanggung jawab pegawai yang telah the required authorization, or to the keeper
magtiging, het afschrift heeft uitgegeven, als memberikan salinan akta tersebut tanpa kuasa who has announced the public notice without
van den bewaarder die, zonder dat van die yang diperlukan, dan tanggung jawab having proven the authorization,. (Ov.50;
magtiging is gebleken, de openbaarmaking penyimpan hipotek yang melakukan Bw.618, 620)
heeft gedaan (Ov. 50; Bw. 618, 620). pengumuman tanpa kuasa.
153
alpha3 Edition
Met inachtneming der voorschriften, vervat in Dengan mengindahkan ketentuan-ketentuan Having regard to the requirements contained
de drie voorgaande artikelen, geschiedt de yang tercanturn dalam tiga pasal yang lalu, in the three preceding articles, the public
openbaarmaking door het overbrengen ten pengumuman termaksud di atas dilakukan notification is take place:- by submitting to the
kantore van den bewaarder der hypotheken, dengan memindahkan salinan otentik yang office of the registrar of the mortgages within
binnen welks kring de te leveren of op te lengkap dari akta tersebut atau surat whose area the immovable properties to be
dragen onroerende zaken zijn gelegen, van een keputusan Hakim ke kantor penyimpan delivered or ordered are located, an authentic
authentiek en volledig afschrift der hipotek di lingkungan tempat barang tak and complete copy of the authentic deed or of
authentieke acte of van het vonnis, en door het bergerak yang harus diserahkan itu berada, the judgment, and by the recording of the copy
te boek stellen van dit afschrift in het daartoe dan dengan mendaftarkan salinan ini dalam in the register designated thereto. The
bestemd register. daftar yang telah ditentukan. Bersama dengan interested party is at the same time offer a
itu, orang yang bersangkutan harus second *196 certified copy or a certified excerpt
De belanghebbende zal te gelijker tijd een menyampaikan juga salinan otentik yang of the deed or judgment for the purpose of
tweede authentiek afschrift of een authentiek kedua atau petikan dari akta atau keputusan notification by the registrar of the date of
uittreksel van de acte of het vonnis aanbieden, Hakim, agar penyimpan hipotek mencatat di submission, together with the section and
ten einde daarop door den bewaarder te doen dalamnya hari pemindahan beserta bagian dan number of the register. (Ov.50; Bw.616, 618,
nomor daftar yang bersangkutan. 622, 696, 713, 720, 737, 760, 818, 986, 1179, 1182)
aanteekenen den dag der overbrenging,
mitsgaders het deel en het nummer van het
register (Ov. 50; Bw. 616, 618, 622, 696, 713,
720, 737, 760, 818, 986, 1179, 1182).
Ieder zal zijn eigendomsrecht op onroerende Setiap pemegang besit suatu barang tak Any individual may have his property title to
zaken, waarvan hij bezitter is, mogen doen bergerak, dapat minta kepada Pengadilan immovable properties, which he owns,
uitwijzen door den raad van justitie, binnen Negeri tempat barang itu terletak, untuk acknowledged by the court of justice, within
welks regtsgebied die zaken gelegen zijn. dinyatakan sebagai miliknya. Ketentuan- whose legal jurisdiction the properties are
ketentuan perundang-undangan tentang located. The legal regulations regarding civil
De wettelijke bepalingen op de burgerlijke hukum acara perdata mengatur cara legal claims is regulate the manner in which
regtsvordering regelen de wijze, waarop deze mengajukan permintaan demikian. this legal claim shall be filed. (Rv.800v.; Bb.509)
regtsvordering zal worden ingesteld (Rv.
800v.; Bb. 509).
Nadat het vonnis van toewijzing in kracht van Bila keputusan yang mengabulkan permintaan After the judgment of acknowledgment has
gewijsde is overgegaan, zal hetzelve, door of demikian telah mempunyai kekuatan pasti, obtained legal validity, the same shall, be made
van wege den verzoeker, ten kantore van den maka keputusan itu harus diumumkan oleh public by or at the direction of the applicant, at
bewaarder der hypotheken, worden openbaar atau atas nama pemohon di kantor penyimpan the office of the registrar of mortgages, by
gemaakt, door overlegging van een afschrift en hipotek dengan menyampaikan salinannya submitting a copy and by recording such in the
te boekstelling van hetzelve in het daartoe dan membukukannya seperti diatur dalam register designated thereto, in the manner
bestemd register, alles in voege als bij art. 620 Pasal 620. described in article 620. (Ov.27; Bw.623;
is voorgeschreven (Ov. 27; Bw. 623; Rv. 808; Rv.808; Bb.509)
Bb. 509).
Wanneer deze overlegging en te boekstelling Bila penyampaian dan pembukuan telah Following submission and recording the
heeft plaats gehad, wordt de bezitter, in alle berlangsung maka pemegang besit, dalam individual who has possession shall be
met derden over zoodanige goederen plaats segala perbuatan yang telah dilakukannya regarded as the owner, with regard to all acts
gehad hebbende handelingen, als eigenaar terhadap barang tersebut dengan pihak ketiga, towards third parties concerning such
beschouwd (Ov. 27). dianggap sebagai pemilik. properties. (Ov.27)
Er wordt geene verandering gebragt in de Hak-hak yang diberikan pemerintah kepada No changes shall be made to the rights of the
regten der opgezetenen van de door de orang-orang khusus atas barang-barang atau occupants of the land or grounds transferred
regeering aan bijzondere personen afgestane tanah negara tidak diubah; hak-hak itu, by the government to specific individuals, in
landgoederen of gronden; blijvende die regten, terutama mengenai besit dan hak milik tetap the event that the rights, stipulated in relation
bepaaldelijk ten aanzien van bezit en sedemikian rupa, sebagaimana diatur menurut to ownership and title, shall remain as they
eigendom, zoodanig als zij thans, het zijn adat istiadat lama dan kebiasaan menurut are, either according to old origins and
volgens de oude herkomsten en gewoonten, ketentuan-ketentuan khusus, sedangkan customs or according to special ordinances,
het zij volgens bijzondere verordeningen ketentuan-ketentuan dalam kitab undang- without the stipulations of this civil code
bestaan, zonder dat door de voorschriften van undang ini tidak mengurangi hak-hak itu pada causing any infringement upon those rights, or
dit wetboek op die regten, of in het algemeen khususnya atau hubungan antara orang yang in general to the relationship between the land
op de onderlinge verhouding tusschen die menduduki tanah dan pemilik tanah pada occupants and owners. (S.80-150, etc.; RPL;
opgezetenen en landeigenaars, eenige inbreuk umumnya. S.18-287)
wordt gemaakt. (S. 80-150*, enz.; RPL.; S. 18-
287*).
Van de regten en verpligtingen tusschen HAK DAN KEWAJIBAN ANTARA PARA Concerning the rights and obligations among
eigenaars van naburige erven PEMILIK PEKARANGAN YANG owners of neighboring plots of land
BERTETANGGA
154
www.KUHPer.com
Er bestaan tusschen de eigenaars van naburige Para pemilik pekarangan yang bertetangga There exist rights and obligations among
erven regten en verpligtingen, welke mempunyai hak dan kewajiban satu sama lain owners of neighboring plots of land, which
voortvloeijen, het zij uit de natuurlijke ligging baik yang timbul karena letak pekarangan arise from natural location of the plots of land
der erven, het zij uit de bepalingen der wet menurut alam, maupun karena ketentuan or legal regulations. (Civ.639)
(Civ. 639). perundang-undangan.
Erven die lager liggen zijn, ten behoeve van Pemilik pekarangan yang lebih rendah Plots of land, which are located at a lower
degene die hooger gelegen zijn, verpligt het letaknya, demi kepentingan pemilik level, are, for the benefit of those individuals
water te ontvangen, hetwelk daarvan pekarangan yang lebih tinggi, berkewajiban who are located at a higher level, required to
natuurlijk afloopt, zonder dat zulks door menerima air yang mengalir ke receive that water, which flows naturally,
menschentoedoen bevorderd worde. pekarangannya karena alam, lepas dan without human intervention. The owner of the
campur tangan manusia. plots of land located at a lower level shall not
De eigenaar van het erf dat lager ligt mag erect a dam or dike, which would obstruct the
geenen dijk of dam opwerpen, waardoor deze Pemilik pekarangan yang Iebih rendah tidak flow of such waters; nor shall the owner of the
yards located at a higher level do anything that
uitwatering belet wordt; daarentegen mag de boleh membuat tanggul atau bendungan yang
eigenaar van het hooger gelegen erf niets in het menghalang-halangi aliran air tersebut; might impair the condition of the plots of land
werk stellen, waardoor de toestand van sebaliknya. pemilik pekarangan yang lebih located at a lower level. (Bw. 629v., 652, 677,
hetgene dat lager ligt verzwaard wordt (Bw. tinggi tidak boleh berbuat sesuatu yang 688, 697v., 1365, 1367; Civ.640)
629v., 652, 677, 688, 697v., 1365, 1367; Civ. 640). memburukkan keadaan air bagi pekarangan
yang lebih rendah.
Die eene waterbron op zijn er heeft mag Barangsiapa mempunyai sebuah mata air di An individual, who has a spring on his plot of
daarvan, naar goeddunken, gebruik maken, pekarangannya, berhak menggunakan mata land, may use it as he desires, without
behoudens het regt hetwelk de eigenaars van air itu sesuka hatinya, tanpa mengurangi hak prejudice to any right which the owners of
lagergelegene erven, het zij door eenigen titel, yang diperoleh orang yang mempunyai plots of plots of land at a lower level, might
het zij door verjaring, overeenkomstig artikel pekarangan yang lebih rendah, baik karena have acquired either by title, or prescription,
698 mogten verkregen hebben (Bw. 570, 628, suatu perjanjian maupun karena lewat waktu, pursuant to article 698. (Bw.576, 628, 677, 688,
677, 688, 695; Civ. 641). sesuai dengan Pasal 698. 695; Civ.641)
De eigenaar van de waterbron mag den loop Pemilik mata air tidak boleh mengubah jalan The owner of the spring shall not alter the flow
der bron niet veranderen, indien dezelve aan aliran air, bila air itu merupakan kebutuhan of the spring, if it provides water required by
de inwoners van eene stad, een dorp of mutlak bagi para penduduk sebuah kota, desa the inhabitants of a city, a village or hamlet. In
gehucht het voor hen noodzakelijke water atau dusun. this regard, the owner shall be entitled to
verschaft. demand compensation which shall be
Dalam hal demikian, pemilik berhak minta regulated by experts, unless the right to use the
In dat geval, heeft de eigenaar, aanspraak op ganti rugi yang ditentukan oleh tenaga-tenaga water has been acquired legally or by
eene door deskundigen te regelen ahli, kecuali jika penduduk tersebut telah prescription. (Bw.688, 695, 697v.; Civ.643)
schadeloosstelling, ten ware het gebruik des memperoleh hak memakai air itu berdasarkan
waters wettig verkregen of verjaard mogt zijn undang-undang atau karena lewat waktu.
(Bw. 688, 695, 697v.; Civ. 643).
Hij wiens eigendom gelegen is aan den oever Barangsiapa mempunyai pekarangan di tepi An individual, whose property is located at the
van een stroomend water, hetwelk niet tot het aliran air yang bukan milik umum, boleh bank of flowing waters, which do not belong to
openbaar domein behoort, mag van dat menggunakan air tersebut guna menyiram the public , may use this water for the watering
voorbijloopend water tot bespoeling van zijn pekarangannya. Barangsiapa pekarangannya of his plots of land. (Bw.519) The individual,
erf gebruik maken (Bw. 519). dilalui oleh aliran air, boleh menggunakan air whose plots of land are crossed by such water,
itu pada jalur tanah yang dilalui air itu untuk may use the water at the locations where the
Degene wiens erf door dat water doorsneden keperluan sesuatu, asal saja pada akhir jalur water runs, provided that, at the boundary of
itu air dapat mengalir menurut alam. his lands, he shall redirect the water to its
wordt, mag daarvan zelfs in de
tusschenruimte, welke het water doorloopt, natural flow. (Bw. 521, 690; Civ.644)
gebruik maken, mits hij, ter plaatse waar zijn
erf eindigt, aan het water deszelfs natuurlijken
lopp wedergeve (Bw. 521, 690; Civ. 644).
Wanneer er tusschen eigenaars, aan welke die Bila antara pemilik-pemilik beberapa In the event of a dispute among owners who
wateren eenig nut kunnen verschaffen, geschil pekarangan yang berkepentingan atas might be benefited by the water, the judge
ontstaat, moet de regter, bij de beslissing kegunaan air timbul perselisihan, maka dalam shall, in the course of making his decision,
daarvan, het belang van den landbouw met de memberi keputusan, Hakim harus berusaha compare the interest of agriculture with the
onschendbaarheid van het regt van eigendom menyesuaikan kepentingan pertanian umum inviolability of the property right, and shall,
trachten overeen te brengen, en zich, in allen dengan kebebasan hak milik, dan dalam with regard to all matters, take into
gevalle, gedragen naar de bijzondere en semua hal ia harus bertindak sesuai dengan consideration the special and local ordinances
plaatselijke verordeningen en gebruiken peraturan dan kebiasaan khusus setempat and customs with respect to the flow, level and
155
alpha3 Edition
opzigtelijk den loop, de hoogte en het gebruik mengenai jalannya arus air, tingginya dan use of the waters. (ISR.133; Bw.570; Civ.645)
der wateren (ISR. 133; Bw. 570; Civ. 645). pemakaiannya.
(Ingew. S. 81-95) Ieder eigenaar kan zijnen Tiap pemilik pekarangan dapat mengharuskan (Supplemented by S.81-95) Each owner may
nabuur noodzaken hunne elkander grenzende masing-masing pemilik pekarangan yang demand that his neighbor shall erect
eigendommen af te scheiden. bertetangga untuk membuat tanda perbatasan boundaries between their properties. The
antara pekarangan mereka. Pembuatan batas boundaries shall be erected at the expense of
itu harus dilakukan atas biaya bersama. both parties. (Bw. 570, 635, 642, 663, 721, 781;
De afscheiding moet ten gemeenen koste
gedaan worden (Bw. 570, 635, 642, 663, 721, Rv.102; Civ. 646)
781; Rv. 102; Civ. 646).
Ieder eigenaar mag zijn erf afscluiten, Setiap pemilik boleh menutup pekarangannya, Each owner may enclose his plot of land,
behoudens de uitzondering bij art. 667 tanpa mengurangi pengecualian yang dibuat without prejudice to the exception made in
gemaakt (Bw. 570, 635, 642, 664, 721, 781; Civ. dalam Pasal 667. article 667. (Bw.570, 635, 642, 664, 721, 781;
647). Civ.647)
De eigenaar, die zijn erf heeft afgesloten, Pemilik yang menutup pekarangannya, The owner who has enclosed his plot of land,
verliest het regt van klaauwengsang en kehilangan hak untuk menggembalakan shall lose the right to put his herd to graze on
stoppelweide, naar evenredigheid van den ternaknya di tempat pengembalaan bersama, that part of the communal grazing grounds
grond, welken hij door de afsluiting aan de sebanding dengan luas pekarangan yang that has the same area as plot of land yard
gemeene weiding onttrekt (Civ. 648). terlepas dari tanah pengembalaan bersama which he has closed off from the community.
akibat penutupan pekarangan itu. (Civ.648)
Alle muren dienende tot afscheiding tusschen Semua tembok yang dipergunakan sebagai All walls serving as boundaries between the
gebouwen, landerijen, hoven en tuinen, tembok batas antara bangunan-bangunan, buildings, grounds, gardens shall be regarded
worden gerekend gemeene muren te zijn, ten tanah-tanah, taman-taman dan kebun-kebun, as communal walls, unless there is a title or
ware er een titel of teeken, het tegendeel dianggap sebagai tembok batas milik bersama, sign, indicating otherwise. In the event that the
aanduidende, mogt bestaan. kecuali jika ada sesuatu alas hak atau tanda buildings are not of equal height, the boundary
yang menunjukkan sebaliknya. Bila bangunan- wall is only considered communal, up to the
Indien de gebouwen niet even hoog zijn, wordt bangunan itu tidak sama tinggi, maka tembok height of the least elevated building. (Bw.634v.,
batas itu harus dianggap sebagai milik 637v., 640, 643v., 658, 662, 1916; Civ. 653)
de scheidsmuur slechts voorondersteld
gemeen te zijn, tot de hoogste van het minst bersama setinggi bangunan yang terendah.
verhevene gebouw (Bw. 634v., 637v., 640,
643v., 658, 662, 1916; Civ. 653).
Het teeken dat een scheidsmuur niet gemeen is Tanda yang menunjukkan tembok batas itu The following are indications that a boundary
bestaat onder anderen daarin: bukan milik bersama, antara lain adalah: wall is not communal:
1. if the top of the wall on one side is
1o. dat het bovende van den muur aan den 1. bahwa bagian atas tembok itu, pada belahan perpendicular to its base, and slopes off on the
other side;
eenen kant opstaande en loodregt met deszelfs yang satu menjulang ke atas dan berdiri tegak
voetstuk is, een aan den anderen kant schuins lurus di atas bagian bawah, dan pada belahan
afloopt; lain miring ke bawah; 2. if the wall supports a building or a terrace on
one side with no building or other construction
2o. dat de muur een gebouw of een terras 2. bahwa tembok itu, pada belahan yang satu present on the other side;
steunt of schraagt, zonder dat er van den menyangga atau menopang sebuah bangunan
anderen kant een gebouw of ander werk atau tingkat, sedangkan pada belahan lain 3. that at time the wall was built, the coping,
aanwezig zij; tidak ada bangunan yang dipotong atau stone frames and jutting stones were only
disangga secara demikian; placed on one side. In such circumstances, the
3o. dat bij het bouwen van den muur slechts wall is considered to belong exclusively to the
owner, on whose side the building, the terrace,
aan de eene zijde, het zij een kap, het zij 3. bahwa pada waktu membuat tembok hanya
steenen lijsten en vooruitstekende steenen zijn di sebelah saja ditempatkan hubungan, birai the frames and jutting stones, or the gutters of
geplaatst geworden. batu atau batu yang menonjol. Dalam hal yang such coping are found. (Bw.645, 659, 664, 1916;
demikian, tembok dianggap semata-mata milik Civ.654)
In die gevallen, wordt de muur gerekend bij pemilik pekarangan pada belah mana
uitsluiting toe te behooren aan den eigenaar, bangunan tingkat birai batu, batu yang
aan wiens kant het gebouw, de terras, de lijsten menonjol atau talang hubungan sejenis
en vooruitstekende steenen, of de goot van terdapat.
zoodanige kappen, gevonden worden (Bw.
645, 659, 664, 1916; Civ. 654).
156
www.KUHPer.com
De reparatien en wederopbouwing van den Perbaikan atau pemugaran tembok batas The repairs and restructuring of the communal
gemeenen scheidsmuur komen ten laste van bersama menjadi beban mereka yang boundary wall shall be carried out at the
alle degenen die op den muur regt hebben, en mempunyai hak atas tembok tersebut menurut expense of all those who have an interest in the
zulks naar evenredigheid van ieders regt. perbandingan hak masing-masing. Namun wall which expense shall be proportionate to
demikian tiap-tiap pemilik peserta their interest. Each owner may release himself
Niettemin kan elke mede-eigenaar zich diperbolehkan membebaskan diri dari biaya from the obligation to contribute to the costs
bevrijden om tot de kosten van reparatie en perbaikan dan pemugaran dengan jalan for repairs and restructuring, by relinquishing
wederropbouwing bij de dragen, door zijn regt melepaskan haknya atas tembok yang his right of co-ownership of the wall due to be
van medeeigendom op den weder op te diperbaiki atau dibangun kembali, asal tembok restructured or repaired, provided that the
itu bukan penopang atau penyangga suatu boundary wall does not support a building
bouwen of te herstellen muur te laten varen,
mits de scheidsmuur geen aan hem bangunan miliknya sendiri, dan bukan batas belonging to him, or does not serve as a
toebehoorend gebouw schrage of steune, of in antara rumah-rumah, lapangan-lapangan dan boundary between bordering houses in the
de steden en aaneengebouwde voorsteden en kebun-kebun yang berdekat-dekatan di kota, cities, suburbs, villages, open spaces and
dorpen niet tot afscheiding verstrekke van aan kota satelit dan desa. gardens. (Bw. 630a, 637, 634v., 654, 679, 689;
elkander grenzende huizen, opene plaatsen en Civ. 655v.)
tuinen (Bw. 630a, 637, 634v., 654, 679, 689; Civ.
655v).
Elke mede-eigenaar mag tegen den gemeenen Setiap pemilik peserta boleh mendirikan Each co-owner may build against the
muur aanbouwen, en in denzelven, tot op de bangunan dengan menyandarkannya pada communal wall, and place as far as the
helft der dikte, balken, ribben, ankers of andere tembok milik bersama, dengan menancapkan midpoint of the width of the wall, beams,
ijzer- of houtwerken doen plaatsen, mits de balok, kambi, jangkar, alat-alat besi atau alat- paneling, anchors or other iron or woodwork,
muur zelf daardoor geene schade lijde (Bw. alat kayu lainnya pada tembok itu sampai provided the wall itself does not suffer any
641, 655, 684; Civ. 657). setengah tebalnya, asal saja tembok itu tidak damage as a result thereof. (Bw.641, 655, 684;
rusak. Civ.657)
Ieder mede-eigenaar mag den gemeenen Setiap pemilik peserta boleh mempertinggi Each co-owner may raise the height of the
scheidsmuur hooger doen optrekken, maar hij tembok batas milik bersama, tetapi selain communal boundary wall, at his own expense;
moet alleen de kosten van verhooging dragen, harus membiayai sendiri pekerjaan yang in addition, he shall be liable for repairs for the
mitsgaders de reparatien tot onderhoud van demikian, ia harus membiayai sendiri tiap-tiap maintenance of anything that is beyond the
hetgeen zich boven de hoogte der gemeene perbaikan guna memelihara bagian baru yang height of the communal boundary, and
scheiding bevindt, en bovendien de menumpang di atas bagian yang lama dan compensation for the damage caused by the
vergoeding der schade, die door de zwaarte pula harus mengganti kerugian akibat weight, in proportion to the burden and
veroorzaakt wordt, naar evenredigheid van pertambahan berat bagian atas yang menindih according to the value thereof. If the
den last, en volgens de waarde. bagian bawah, dihitung seimbang dengan communal boundary wall cannot support the
berat beban dan menurut harganya. elevation, the individual who wishes to raise
Indien de gemeene scheidsmuur niet in staat is the height of the wall shall at his own expense
om de verhooging te dragen, moet degene die Bila tembok batas milik bersama itu tidak kuat rebuild the entire wall, and the additional area
den muur wil optrekken denzelven voor zijne untuk menyangga bagian atas yang of the wall shall be built on his grounds.
kosten geheel op nieuw doen opbouwen, en de dipertinggi itu, maka pemilik yang (Bw.633, 635, 639, 641, 681; Civ.658v.)
meerdere dikte moet van den grond aan zijnen menghendaki peninggian itu harus
kant afgenomen worden (Bw. 633, 635, 639, memperbarui tembok batas seluruhnya
641. 681; Civ. 658v). dengan biaya sendiri, dan penambahan tebal
tembok harus dilakukan dengan mengurangi
luas pekarangannya sendiri.
Ieder mede-eigenaar van eenen gemeenen Tiap pemilik peserta tembok batas milik Each co-owner of a communal boundary wall
scheidsmuur mag op het gedeelte hetwelk hem bersama boleh memasang talang pada bagian may install a gutter on the side belonging to
toebehoort eene goot leggen, en het water doen kepunyaannya dan mengalirkan air, baik di him, and allow the water to flow, either on his
uitloopen, het zij op zijn erf, het zij op den pekarangannya sendiri, maupun di jalan plot of land, or on the public road, if such shall
openbaren weg, indien zulks niet bij de wette umum, asal hal itu tidak dilarang oleh undang- not prohibited by law or ordinances. (Bw.652,
of verordeningen verboden is (Bw. 652, 682). undang atau peraturan pemerintah. 682)
De mede-eigenaar des muurs, welke niet tot de Pemilik peserta yang tidak memberikan The co-owner of the wall, who has not
verhooging heeft bijgedragen, kan den mede- sumbangan guna mempertinggi tembok batas contributed to the elevation of the wall, may
eigendom dier verhooging verkrijgen, mits milik bersama, boleh memperoleh pemilikan become a co-owner of such elevation, provided
betalende de helft van de gemaakte onkosten, bersama atas bagian yang dipertinggi itu, asal that he pays one half of the costs incurred,
mitsgaders de helft der waarde van den grond, membayar separuh biaya yang telah together with one half of the value of the land,
indien daarvan tot verbreeding is gebruik dikeluarkan dan separuh harga tanah bila if used for the widening. (Bw.635, 637;
gemaakt (Bw. 635, 637; Civ. 660). dipergunakan untuk memperlebar tembok. Civ.660).
Geen muur kan zonder den wil van deszelfs Tiada sebuah tembok pun boleh dijadikan No wall may become communal unless such is
eigenaar worden gemeen gemaakt (Bw. 633v.; milik bersama, tanpa kehendak pemiliknya. agreed to by its owner. (Bw.633v.; civ.661)
Civ. 661).
157
alpha3 Edition
Geen der mede-eigenaars mag, zonder Seorang pemilik peserta, tanpa izin dan yang No co-owner may, without the consent of the
toestemming van den anderen, in den lainnya, tidak boleh membuat liang atau galian other co-owners, make any holes in the
gemeenen muur eenige diepte of holte maken, pada tembok bersama atau membuat suatu communal wall, or build anything against it or
noch tegen denzelven eenig werk aanbrengen bangunan yang menyandar pada tembok itu. use it to support anything. In the instances
of doen steunen. described in article 636 and 637, the co-owner
Dalam hal, sebagaimana diatur dalam Pasal may request experts to make necessary
In de gevallen, bij art. 636 en 637 voorzien, kan 636 dan Pasal 637, pemilik peserta dapat arrangements to ensure that his rights are not
de mede-eigenaar vorderen, dat vooraf door menuntut supaya oleh ahli-ahli diadakan prejudiced by the new construction. If the new
deskundigen de noodige middelen worden perencanaan sebelumnya agar pekerjaan baru construction causes damage to the neighbor's
beraamd, ten einde het nieuwe werk aan zijne itu tidak sampai merugikan haknya. Bila hasil property, he shall be compensated therefor;
however, the damage caused during the course
regten geen nadeel toebrenge. pekerjaan yang baru itu ternyata merugikan
hak milik tetangga, ia harus memberi ganti of improving the boundary wall, shall not be
rugi, tetapi kerugian sehubungan dengan taken into account in assessing the
Indien het nieuwe werk aan den eigendom van compensation. (Bw.644; Civ.662)
den nabuur nadeel veroorzaakt heeft, moet hij keindahan tembok tidak boleh
daarvoor schadeloos worden gesteld, zullende diperhitungkan.
echter de schade, toegebragt aan hetgeen tot
verfraaijing van den scheidsmuur heeft
verstrekt, bij het opmaken der
schadeloosstelling niet in aanmerking komen
(Bw. 644; Civ. 662).
Een ieder kan in de steden en Di kota, kota satelit, dan di desa, setiap orang Each individual may require that his neighbor
aaneengebouwde voorsteden en dorpen zijnen berhak menuntut tetangganya untuk in the cities and suburbs and villages
nabuur noodzaken om bij te dragen tot het menyumbang guna membuat atau contributes to the construction and repair of
maken en herstellen van afsluiting, dienende memperbaiki alat penutup yang dipergunakan boundaries, which serve as partitions between
tot afscheiding van hunne huizen, opene untuk memisahkan rumah, pekarangan dan their houses, open spaces and gardens. The
plaatsen en tuinen. kebun mereka satu sama lain. Cara membuat manner and the height of the boundary shall
dan tinggi penutup itu diatur menurut be regulated in accordance with the special
De wijze en de hoogte der afsluiting zullen peraturan-peraturan khusus dan kebiasaan ordinances and local customs. (AB.15; Bw.630a,
geregeld worden volgens de bijzondere setempat. 631, 635; Rv.102; Civ.663)
verordeningen en plaatselijke gebruiken (AB.
15; Bw. 630a, 631, 635; Rv. 102; Civ. 663).
Elk der naburen mag te zijnen koste in de Setiap tetangga, atas biaya sendiri, boleh Each of the neighbors may at his expense erect
plaats van eene gemeene heining eenen mendirikan tembok bersama sebagai a communal wall instead of a communal fence,
gemeenen muur zetten, maar geenszins eene penggantian pagar bersama, tetapi tidak boleh but may not erect a fence instead of a wall.
heining in plaats van eenen muur (Bw. 635, suatu pagar sebagai pengganti tembok. (Bw.635, 650)
650).
Geen der naburen mag, zonder de Tidak seorang pun dari tetangga, tanpa izin No neighbor, may, without the consent of the
toestemming van den anderen, in den dari pihak lainnya, diperbolehkan membuat other neighbors put a window or any other
gemeenen scheidsmuur eenig venster of jendela atau lubang pada tembok batas opening in the communal boundary wall,
andere opening maken, op welke wijze het ook bersama dengan cara bagaimanapun juga. regardless of the manner in which it was done.
zijn moge. Hij mag dit echter doen in dat Akan tetapi ia boleh membuatnya pada bagian He may however, do so with regard to a part
gedeelte van den muur, hetwelk hij te zijnen tembok yang ditinggikan atas biaya sendiri, of the wall which he has erected at his own
koste optrekt, mits zulks dadelijk bij de asal ini langsung dikerjakan pada waktu expense, *201 provided that this is done
optrekking geschiede, op de wijze bij de twee mempertinggi tembok itu, menurut cara yang immediately upon the erection, in the manner
volgende artikelen omschreven (Bw. 636v., diatur dalam kedua pasal berikut. described in the two subsequent articles.
639, 741; Civ. 675). (Bw.636v., 639, 741; civ.675)
De eigenaar van eenen muur die niet gemeen Pemilik suatu tembok batas bukan milik The owner of a wall which is not communal,
is, en waartegen het erf van eenen anderen bersama yang langsung berbatasan dengan and which borders the plot of land belonging
onmiddelijk aanligt, mag in dien muur lichten pekarangan orang lain, diperbolehkan pada to other individuals, may install in the wall,
of vensters maken van digte ijzeren tralien tembok itu membuat penerangan atau jendela- lights or windows equipped with close iron
voorzien, en met vaststaande ramen. jendela dengan terali besi yang rapat dan bars, and with windows that are securely shut
jendela-jendela yang dimatikan. Terali-terali permanently. The bars shall have not more
De tralien zullen, ten hoogste, een palm besi itu harus dipasang dalam jarak selebar- than one palm space between them. (Bw.634,
tusschenruimte de eene van de andere mogen lebarnya setelapak antara satu dengan lainnya. 647v., 680; Civ.676)
hebben (Bw. 634, 647v., 680; Civ. 676).
Deze vensters of openingen mogen niet lager Jendela atau lubang ini tidak boleh dibuat These windows or openings may not be lower
158
www.KUHPer.com
gemaakt worden dan vijf en twintig palmen lebih rendah dari dua puluh lima telapak di than twenty five palm lengths above the floor
boven den vloer of grond der kamer, welke atas lantai kamar yang akan diterangi, bila or bottom of the room which it is intended to
men verlichten wil, indien dezelve met de lantai kamar itu sama tinggi dengan jalan raya light, if this is at the same level as the street,
straat gelijkvloers is, en niet lager dan twintig dan tidak boleh Iebih rendah dari dua puluh and not lower than twenty palm lengths above
palmen boven den vloer, voor hoogere telapak di atas lantai kamar pada tingkat yang the floor, for higher floors. (Bw.645, 680;
verdiepingen (Bw. 645, 680; Civ. 677). lebih tinggi. Civ.677)
Men mag over het afgesloten of onafgesloten Orang tidak diperbolehkan mempunyai An individual shall not have direct views of
erf van zijne naburen geene regtstreeksche pemandangan langsung ke pekarangan his neighbor's enclosed or open plot of land,
uitzigten hebben, noch vensters, waardoor tetangga yang tertutup atau terbuka maka tak nor shall he have windows, that overlook
men op eens anders erf ziet, noch balkons of bolehlah ia memperlengkapi rumahnya another person's plot of land, or balconies or
andere dergelijke vooruitspringende werken, dengan jendela, balkon atau perlengkapan lain other construction projecting outwards, unless
ten zij er een afstand van twintig palmen yang memberikan pemandangan ke there is a distance of twenty palm lengths
worde gelaten, tusschen den muur waarin men pekarangan tetangga itu, kecuali bila tembok between the wall to which such construction is
zoodanige werken maakt, en het erf (Bw. 645, yang diperlengkapinya dengan hal-hal itu added and the plot of land. (Bw.645, 649, 680;
649, 680; Civ. 678). jaraknya lebih dari dua puluh telapak dari Civ.678).
pekarangan tetangga tersebut.
Ter zijde of in de schuinte mag men op het erf Dan jurusan penyamping atau dari jurusan An individual shall not be entitled to any
van zijnen nabuur geene uitzigten hebben, ten menyerong orang tidak boleh mempunyai views from the side or over his neighbor's plot
zij op eenen afstand van vijf palmen (Bw. 645, pandangan atas pekarangan tetangga, kecuali of land unless such shall be from a distance of
647, 649, 680; Civ. 679). dalam jarak lima telapak. five palm lengths. (Bw. 645, 647, 649, 680; Civ.
679)
De afstand, waarvan in de twee voorgaande Jarak yang dibicarakan dalam dua pasal The distance referred to in the two previous
artt. gesproken is, wordt gerekend van den tersebut di atas, dihitung dari sisi luar tembok articles shall be calculated from the outer side
buitenkant van den muur in welken de yang diberi lubang dan bila ada balkon atau of the wall where the opening is made, and in
opening gemaakt wordt, en indien er balkons semacam itu yang menonjol, dan sisi terluar the event that there are balconies or other such
of soortgelijke uitstekende werken zijn, van balkon itu sampai garis batas kedua similar constructions projecting outwards,
derzelver buitensten rand tot aan de pekarangan. from their outermost rim to the partitioning
scheidslinie der beide erven (Bw. 647v.; Civ. line of both plots of land. (Bw.647v.; Civ.680)
680).
De bepalingen in artikel 633 tot en met art. 649 Ketentuan dalam Pasal 633 sampai dengan The stipulations contained in article 633
vervat, zijn toepasselijk op iedere afsluiting Pasal 649 berlaku juga terhadap pagar kayu, through article 649 shall apply to every
van hout, dienende tot scheiding tusschen guna membatasi bangunan, halaman terbuka, wooden partition, which serves as a barrier
gebouwen, opene plaatsen en tuinen (Civ. 653). dan kebun. between buildings, open spaces and gardens.
(Civ.653)
Wanneer het tot reparatie van eenig gebouw Bila dalam memperbaiki suatu bangunan perlu In the event that, due to repairs made to a
noodzakelijk is om op den grond van den dipasang suatu perancah di atas pekarangan building, it is deemed necessary to erect
nabuur eenig steigerwerk te plaatsen, of tetangga atau perlu diinjak pekarangan itu scaffolding on a neighbor's land or to carry
daarover te gaan, om bouwstoffen aan te untuk mengangkat bahan-bahan yang akan building materials across such land, the owner
brengen is de eigenaar van dien grond verpligt dipakai, maka pemilik pekarangan itu harus of the grounds must tolerate such, without
zulks te dulden, behoudens schadeloosstelling, mengizinkannya, tanpa mengurangi haknya prejudice to his right to compensation if there
indien daartoe gronden zijn (Bw. 1246v). untuk minta ganti rugi, bila ada alasan untuk are grounds there for. (Bw.1246v.)
itu.
Elk eigenaar is verpligt zijne daken zoodanig Setiap pemilik pekarangan wajib mengatur Each owner shall be required to construct his
in te rigten, dat het regenwater op zijn erf of op atap rumah sedemikian rupa agar air hujan roof in such manner, that the rainwater on his
den openbaren weg afloope, indien dit laatste mengalir ke halamannya atau ke jalan umum plot of land shall flow onto a public road, if the
niet bij de wetten of bij verordeningen is bila yang terakhir ini tidak dilarang oleh latter mentioned is not prohibited by law or
verboden; hij mag het water niet op den grond undang-undang atau peraturan pemerintah ia ordinances; he shall not allow the water to
van zijnen nabuur doen uitloopen (Bw. 626, tidak boleh mengalirkan air ke pekarangan flow onto his neighbor's grounds. (Bw.626, 638,
638, 677, 682, 1365; Civ. 681). tetangganya. 677, 682, 1365; Civ.681)
Niemand vermag water of vuilnis door de Tiada seorang pun diperbolehkan mengalirkan An individual may not allow water or dirt to
goten van eens anders erf te laten loopen, ten air atau kotoran melalui saluran pekarangan *202 flow through the gutters of another
ware hij daartoe het regt mogt hebben orang lain, kecuali jika ia memperoleh hak individual's plot of land, unless he has been
verkregen (Bw. 677, 683, 1365). untuk itu. granted the right to do so. (Bw.677, 683, 1365)
159
alpha3 Edition
Alle gebouwen, schoorsteenen, muren, Semua bangunan, pipa asap, tembok, pagar All buildings, chimneys, walls, fences or other
heiningen of andere scheidingen, welke, het zij atau tanda perbatasan lainnya, yang karena partitions, which, either due to age or other
door ouderdom, hetzij uit anderen hoofde, tuanya atau karena sebab lain dikhawatirkan reasons, are likely to collapse, and which
dreigen in te storten, en die het naburig erf in akan runtuh dan membahayakan pekarangan endanger the neighboring plot of land, or are
gevaar brengen, of over hetzelve heen hangen, tetangga atau condong ke arah pekarangan itu, suspended over it, shall be demolished,
moeten afgebroken, opgebouwd of hersteld harus dibongkar, dibangun kembali atau restructured or repaired, upon first being
worden, op de eerste aanmaning van den diperbaiki atas teguran pertama pemilik notified to do so by the owner of the
eigenaar des naburigen erfs (Bw. 635, 1241, pekarangan tetangga itu. neighboring plot of land. (Bw.635, 1241, 1369;
1369; Civ. 1386). Civ.1386)
Hij, die, in de nabijheid van eenen gemeenen Barangsiapa menyuruh menggali sebuah An individual, who, within the area
of niet gemeenen muur, eenen put, een riool, of sumur, selokan atau kakus di tempat yang surrounding a communal or non-communal
een sekreet laat graven; die aldaar eenen berdekatan dengan tembok batas milik wall, has had a well, sewer, or outhouse dug,
schoorsteen of eene stookplaats, een oven of bersama atau bukan milik bersama, atau intends to install a chimney, a fireplace, an
fornuis wil metselen; er eenen stal of mestbak hendak mendirikan pipa asap, tempat oven or furnace, intends to build a stable or
tegen aan wil bouwen, of tegen dien muur een perapian, dapur atau tempat masak di tempat fertilizer container, or build a salt storehouse
magazijn of pakhuis van zout, of eene yang demikian, atau membuat kandang, or warehouse, or install a storage place of
verzamelplaats van bijtende stoffen, wil tempat rabuk, gudang, gudang garam, tempat corrosive material, or intends to build other
aanleggen, of daartegen ander schadelijke of penyimpanan bahan keras atau bangunan harmful or dangerous constructions, shall be
gevaarlijke werken wil maken, is verpligt de yang merugikan dan membahayakan, maka ia required to leave or create space in the manner
tusschenruimte te laten of te maken, welke bij wajib membuat jarak antara tembok dengan described in the special ordinances or customs
de bijzondere verordeningen of gebruiken te bangunan tersebut, sebagaimana ditetapkan in that regard, or to carry out constructions as
dien opzigte is voorgeschreven, of alzoodanige dalam peraturan khusus atau menurut required by the regulations and customs, in
werken aan te leggen als die reglementen en kebiasaan tentang hal itu, ataupun ia wajib order to prevent any damage which may be
gebruiken voorschrijven, ten einde alle mengusahakan bangunan itu sedemikian rupa caused to the neighboring plots of land.
schaden voor de naburige erven te voorkomen menurut peraturan dan kebiasaan yang (AB.15; Bw.636, 641; Civ.674)
(AB. 15; Bw. 636, 641; Civ. 674). ditentukan untuk itu agar tidak menimbulkan
kerugian bagi pekarangan-pekarangan yang
berdekatan.
Regenbakken, putten, sekreten, riolen, goten Tempat air hujan, sumur, kakus, selokan dan Objects such as rain containers, wells,
en dergelijke, tusschen naburige erven sebagainya, yang merupakan milik bersama outhouses, sewers, gutters, which are
gemeen, moeten ten koste der eigenaars antara mereka yang bertetangga, harus communal property between the neighboring
onderhouden, geruimd of gereinigd worden dipelihara dan dibersihkan atas biaya semua plots of land, shall be maintained and cleaned
(Bw. 657, 720v., 756v., 1584). pemilik. at the expense of the owners. (Bw.657, 720v.,
756v., 1584)
De ruiming van gemeene sekreten moet Pembersihan kakus milik bersama harus The cleaning of the outhouses shall take place
beurtelings, dan over het eene, en dan over het dilakukan secara bergiliran pekarangan demi alternately between plots of land.
andere erf geschieden. pekarangan.
Alle grachten of slooten tusschen twee erven Semua parit atau selokan antara dua All trenches or ditches between two plots of
worden voorondersteld gemeen te zijn, indien pekarangan harus dianggap sebagai milik land shall be regarded as communal property,
er geen titel of teeken van het tegendeel bersama, bila tidak ada tanda yang unless otherwise indicated by another title or
aanwezig is (Bw. 633, 662, 1916; Civ. 666). menyatakan sebaliknya. sign. (Bw.633, 662, 1916; Civ.666)
Het wordt, onder anderen, als een teeken dat Sebagai tanda bahwa parit atau selokan itu One indication that the trenches or ditches are
de gracht of sloot niet gemeen is, beschouwd, bukan milik bersama, antara lain adalah not regarded as communal property shall be, if
wanneer de kade of opgeworpene aarde bahwa tanggul atau tanah timbunannya hanya the embankment or the accumulation of soil is
alleenlijk aan de eene zijde van de gracht of terdapat pada satu sisi dan parit atau selokan found on one side of the ditch only. In such
sloot gevonden wordt. itu. Dalam hal yang demikian, parit atau circumstances, the entire trench or ditch shall
selokan itu dianggap seluruhnya milik si be considered to be the property of the
In dat geval, wordt de gracht of sloot gerekend pemilik pekarangan, pada sisi mana terdapat individual on whose side the accumulation of
timbunan tanah. soil is found. (Bw.634, 664, 1916; Civ.667v.)
voor het geheel aan dengene toe te behooren,
aan wiens kant de opgeworpene aarde zich
bevindt (Bw. 634, 664, 1916; Civ. 667v).
De gemeene grachten of slooten moeten op Parit atau selokan milik bersama harus Communal trenches or ditches shall be
gezamenlijke kosten worden onderhouden dipelihara dengan biaya bersama. maintained at the expense of all parties.
(Civ. 669). (Civ.669)
160
www.KUHPer.com
Ieder der aangrenzende eigenaars mag in de Tiap pemilik pekarangan yang berbatasan Each of the bordering owners may fish in, sail
gemeene gracht of sloot visschen, varen, zijne dengan parit atau selokan milik bersama boleh on, have his animals drink and take water for
beesten drenken, en daaruit tot zijn gebruik mencari ikan, berlayar, memberi minum his own use from the communal trench or
water scheppen (Bw. 685). kepada ternaknya di parit atau selokan itu dan ditch. (Bw.685)
mengambil air untuk keperluan sendiri dari
situ.
Iedere hegge, welke twee erven van elkander Tiap pagar tanaman yang menjadi batas antara Each fence, which divides one plot of land
scheidt, wordt voorondersteld gemeen te zijn, dua pekarangan harus dianggap sebagai milik from another, shall be considered to be
ten ware er titel, bezit of teeken van het bersama, kecuali bila memang ada suatu bukti communal, unless stipulated otherwise by title,
tegendeel mogt bestaan. pemilikan, besit atau tanda yang menyatakan ownership or indication. Each of the owners of
sebaliknya. Pohon-pohon yang tumbuh di trees which are located in the *203 communal
De boomen die zich in de gemeene hegge sepanjang pagar itu adalah milik bersama, hedge which communal hedge is also
bevinden zijn gemeen, gelijk de hegge zelve, sebagaimana pagar itu sendiri, dan masing- communal, shall be entitled to demand that the
masing pemilik berhak menuntut supaya trees be felled. (Bw.633, 658, 664, 1916; Civ.670,
en ieder der eigenaars heeft het regt om te
vorderen dat de boomen omgehakt worden pohon-pohon itu ditebang. 673)
(Bw. 633, 658, 664, 1916; Civ. 670, 673).
De eene nabuur kan den anderen noodzaken Tetangga yang satu boleh menuntut tetangga One neighbor can demand that the other shall
tot het plaatsen van nieuwe heggen, ten yang lain supaya membuat pagar yang baru plant new hedges, at communal expense, if the
gemeenen koste, indien de vorige, gemeen dengan biaya bersama, jika pagar lama, yang previous hedge was communal and served as a
zijnde geweest, tot aanwijzing der scheidslinie merupakan milik bersama, diperuntukkan partition between both plots of land. (Bw.630a,
tusschen de beide erven hebben verstrekt (Bw. guna menunjuk batas pekarangan mereka. 642; Civ.663)
630a, 642; Civ. 663).
Het wordt, onder anderen, als een teeken dat Sebagai tanda bahwa pagar itu bukan milik The hedge shall not be regarded as communal,
de hegge niet gemeen is, aangemerkt, wanneer bersama, antara lain adalah bahwa pagar itu if only one of the plots of land is enclosed.
slechts een der erven afgesloten is (Bw. 634, hanya menutup salah satu dari kedua (Bw.634, 659, 1916; Civ.670)
659, 1916; Civ. 670). pekarangan itu.
Het is niet geoorloofd hoog opschietende Menanam pohon atau pagar hidup yang tinggi It shall not be permitted to plant trees or
boomen of heggen te planten, dan op den tumbuhnya dilarang, kecuali jika pohon atau hedges which grow very tall, other than at the
afstand welke bij de tegenwoordig bestaande pagar itu ditanam dengan mengambil jarak distance which is stipulated in the currently
bijzondere reglementen, of ten gevolge van menurut peraturan khusus atau kebiasaan prevailing special regulations, or pursuant to
vaste en erkende gebruiken, bepaald is, en bij yang berlaku dalam hal itu, dan bila tidak ada permanent and acknowledged customs, and in
ontstentenis van reglementen of gebruiken, op peraturan dan kebiasaan, dengan mengambil the absence of regulations or customs, at a
den afstand van twintig palmen van de jarak dua puluh telapak, dari garis batas kedua distance of twenty palm lengths from the
scheidslinie der beide erven, voor zoo verre de pekarangan, sepanjang mengenai pohon- boundary line of both plots of land, to the
hoog opschietende boomen betreft, en op den pohon yang tinggi dan lima telapak sepanjang extent that it concerns trees which grow tall,
afstand van vijf palmen, ten aanzien der mengenai pagar hidup. and at a distance of five palm lengths, from the
heggen (AB. 15; Bw. 662v., 1365v.; Civ. 671). hedges. (Ab.15; Bw.662v., 1365v.; Civ.671)
De nabuur heeft het regt om te vorderen dat de Tetangga mempunyai hak untuk menuntut A neighbor shall be entitled to demand that the
boomen en heggen, op eenen korteren afstand agar pohon dan pagar hidup yang ditanam trees and hedge, which are planted at a shorter
geplant, worden uitgeroeid. dalam jarak yang lebih dekat daripada jarik distance, shall be uprooted. An individual
tersebut di atas dimusnahkan. Orang yang di whose plot of land is overhung by branches
Hij op wiens erf de takken der boomen van atas pekarangannya menjulur dalam pohon from trees belonging to his neighbor may
tetangganya,maka ia menuntut agar demand that his neighbor cut off the branches.
zijnen nabuur overhangen, kan den
laatstgenoemde noodzaken die takken af te tetangganya menolaknya setelah ada teguran If the roots of the trees grow out onto his plot
snijden. pertama dan asalkan ia sendin tidak menginjak of land, he shall be entitled to chop these off;
pekarangan si tetangga. he shall also be entitled to cut off the branches,
in the event that his neighbor, upon receiving
Indien de wortels der boomen op zijn erf his first warning, refuses to do so, provided
doorschieten, heeft hij het regt om die aldaar that he does not trespass on his neighbor's
zelf weg te hakken; ook de takken mag hij zelf property. (Bw.571, 1240; Civ.672)
afsnijden, indien de nabuur op zijne eerste
aanmaning geweigerd heeft zulks te doen, en
mits hij niet op den eigendom van den nabuur
trede (Bw. 571, 1240; Civ. 672).
De eigenaar van een stuk lands of erf, hetwelk Pemilik sebidang tanah atau pekarangan yang The owner of a piece of land or yard, which is
161
alpha3 Edition
tusschen andere landen zoodanig ligt terletak di antara tanah-tanah orang lain enclosed by other property, as a result of
ingesloten dat hetzelve geenen toegang heeft sedemikian rupa sehingga ia tidak mempunyai which his access to the public road or waters is
tot den gemeenen weg of de gemeene vaart, is jalan keluar sampai ke jalan umum atau blocked, shall be authorized to demand that
bevoegd om van de eigenaars der naastgelegen perairan umum, berhak menuntut kepada the owners of the neighboring lands shall grant
landen te vorderen, dat zij hem eenen uitweg, pemilik-pemilik pekarangan tetangganya, him an exit for the use of his property or lands,
ten dienste van zijn land o erf, aanwijzen, supaya diberi jalan keluar untuknya guna provided that he shall compensate for the
onder verpligting eener vergoeding, kepentingan tanah atau pekarangannya damage caused thereby. (Bw.631, 669v., 690;
geevenredigd aan de schade daardoor te dengan kewajiban untuk membayar ganti rugi, Civ.682)
veroorzaken (Bw. 631, 660v., 690; Civ. 682). seimbang dengan kerugian yang
diakibatkannya.
Deze uitweg moet gemeenlijk genomen Jalan keluar ini harus dibuat pada sisi tanah This exit shall be placed at the site where the
worden aan de zijde waar de toegang van dit atau pekarangan yang terdekat ke jalan atau access from this plot of land or yard is closest
stuk lands of erf tot den gemeenen weg of de perairan umum, tetapi sebaliknya diambil arah to the public road or waters, provided, if
gemeene vaart de kortste is, zoo echter dat yang mengakibatkan kerugian yang sekecil- possible, that the location selected is that
altijd bij voorkeur die rigting genomen worde, kecilnya terhadap tanah yang diizinkan untuk which causes the least damage to the land over
welke de minste schade veroorzaakt aan het dilalui itu. which the exit has been granted. (Bw.686,
land, waarover die uitweg is verleend (Bw. 691v.; civ.683v.)
686, 691v.; Civ. 683v).
Indien het regt tot schadevergoeding, aan het Bila hak atas ganti rugi tersebut pada akhir The exit shall remain in existence
slot van art. 667 vermeld, door verjaring is te Pasal 667 telah hapus karena lewat waktu, notwithstanding that the right to
niet gegaan, blijft niettemin de uitweg maka jalan keluar itu tetap terus berlangsung. compensation, mentioned in article 667, may
voortduren (Bw. 1997; Civ. 685). expire due to prescription. (Bw.1997; Civ.685)
De verleende uitweg houdt op, van het Jalan keluar yang diberikan itu berakhir pada The exit granted shall cease, from the time that
oogenblik dat dezelve door het ophouden der saat tidak diperlukan lagi dengan berakhirnya the circumstances, mentioned in article 667, no
omstandigheden, bij art. 667 vermeld, niet keadaan termaksud dalam Pasal 667 dan siapa longer exist, and no one may invoke
meer noodzakelijk is, en men kan zich op pun tidak bisa menuntut lewat waktu, betapa prescription, regardless of how long the exit
geene verjaring beroepen, hoe-lang de uitweg lama pun jalan keluar ini ada. might have existed. (Bw.537, *204 690, 692)
ook moge hebben bestaan (Bw. 537, 690, 692).
Voetpaden, dreven of wegen aan verscheiden Jalan setapak, lorong atau jalan besar milik Footpaths, lanes or roads which are the
geburen gemeen, en welke hun tot eenen bersama dan beberapa tetangga, yang communal property of several neighbors, and
uitweg dienen, kunnen niet dan met gemeene digunakan untuk jalan keluar bersama, tidak which serve as their exit, shall not be diverted,
toestemming worden verlegd, vernietigd of tot boleh dipindahkan, dirusak atau dipakai destroyed or used for some purpose other that
een ander gebruik gebezigd, dan waartoe untuk keperluan lain dari tujuan yang telah which they were designated for, unless upon
dezelve zijn bestemd geweest (Bw. 686, 692). ditetapkan, kecuali dengan izin semua yang mutual consent. (Bw.686,692)
berkepentingan.
De regten en verpligtingen ten openbaren of Hak-hak dan kewajiban-kewajiban yang The rights and obligations stipulated for the
gemeentelijken nutte daargesteld, ten diadakan demi kepentingan umum atau benefit of the public interest or communal
onderwerp hebbende de voet- en jaagpaden persekutuan mengenai jalan yang dilalui interest, in relation to footpaths and hunting
langs bevaarbare of vlotbare rivieren, het dengan kaki dan jalan untuk berburu paths along navigable or sailable rivers, the
maken of het herstellen van wegen, dijken en sepanjang sungai yang dapat dilalui dengan making or repairing of roads, dikes and other
andere openbare of gemeentelijke werken, zijn perahu atau rakit mengenai pembuatan atau public or communal works are regulated in
bij bijzondere wetten en verordeningen perbaikan jalan, tanggul dan pekerjaan umum specific laws and ordinances. (Bw.521; Civ.
geregeld (Bw. 521; Civ. 650). atau persekutuan lain, diatur dengan undang- 650)
undang dan peraturan-peraturan khusus.
Van heerendiensten KERJA RODI Concerning compulsory labor
De op hoog gezag erkende heerendkosten Kerja rodi yang telah diakui oleh pemegang Compulsory labor as acknowledged by the
worden in stand gehouden; de bepalingen van kekuasaan tinggi tetap ada; ketentuan- high authorities shall be maintained; the
dit wetboek brengen daarin geene ketentuan dalam kitab ini tidak membawa stipulations of this civil code shall not alter this
veranderingen te weeg. perubahan tentang ini. Pemerintah berhak in any way. The Governor General shall be
mengadakan ketentuan-ketentuan lebih lanjut authorized to stipulate such further provisions
De Gouverneur-generaal is bevoegd om, ten mengenai kerja rodi, bila hal itu dipandang with regard to compulsory labor as he deems
aanzien der heerendiensten, zoodanige nadere perlu. necessary. (ISR.46, see note with respect
bepalingen vast te stellen, als hij geraden zal thereto)
162
www.KUHPer.com
oordeelen (ISR. 46, zie noot aldaar).
Van erfdienstbaarheden PENGABDIAN PEKARANGAN Concerning servitude
EERSTE AFDEELING BAGIAN I Section 1
Van den aard en de onderscheidene soorten Sifat dan Jenis Pengabdian Pekarangan Concerning the nature and kinds of servitude
van erfdienstbaarheden
Erfdienstbaarheid is een last waarmede een erf Pengabdian pekarangan adalah suatu beban A servitude is a charge encumbering lands for
bezwaard is, tot gebruik en ten nutte van een yang diletakkan atas sebidang pekarangan the benefit and advantage of lands which
erf, hetwelk aan eenen anderen eigenaar seseorang untuk digunakan dan demi manfaat belong to another individual. The charge shall
toebehoort. pekarangan milik orang lain. Baik mengenai not be imposed on or be for the benefit of an
bebannya maupun mengenai manfaatnya, individual. (Bw.508-2, 528, 572, 706, 1206;
Dezelve mag, noch ten laste, noch ten behoeve pengabdian itu boleh dihubungkan dengan Civ.637, 686)
van eenen persoon, daargesteld worden (Bw. pribadi seseorang.
508-2o, 528, 572, 706, 1206; Civ. 637, 686).
Alle erfdienstbaarheden bestaan in de Setiap pengabdian pekarangan terdiri dari All servitudes shall consist of an obligation to
verpligting om iets te dulden of iets niet te kewajiban untuk membiarkan sesuatu atau permit something or refrain from doing
doen (Bw. 689). tidak berbuat sesuatu. something. (Bw.689)
Erfdienstbaarheid geeft geenen voorrang aan Pengabdian pekarangan tidak memandang A servitude shall not grant any priority to any
het eene erf boven het andere (Civ. 638). pekarangan yang satu lebih penting dari yang plot of land. (Civ.638)
lain.
De erfdienstbaarheden zijn voortdurende of Pengabdian pekarangan itu berlangsung terus Servitudes may be either continuous or not.
niet voortdurende. atau tidak berlangsung terus. Pengabdian Continuing servitudes are those of which the
pekarangan yang berlangsung terus adalah use continues or may continue, without the
Voortdurende erfdienstbaarheden zijn de yang penggunaannya berlangsung terus atau necessity for human involvement; servitude's
zoodanige welker gebruik voortduurt of kan dapat berlangsung terus, tanpa memerlukan of this nature are the leading of water, gutter
voortduren, zonder dat daartoe des menschen perbuatan manusia, seperti hak mengalirkan rights, views and other such similar matters.
toedoen noodig zij; van dien aard zijn de air, hak atas selokan, hak atas pemandangan Non-continuing servitudes are those which
waterloopen, het gootregt, het uitzigt en ke luar, dan sebagainya. Pengabdian require human involvement, such as: the right
pekarangan yang tidak berlangsung terus to cross over, to take water, to graze animals
andere dergelijke.
adalah yang pelaksanaannya memerlukan and other matters that require human
perbuatan manusia, seperti hak melintasi involvement. (Bw.537, 552v., 687, 697, 699;
Niet voortdurende erfdienstbaarheden zijn pekarangan, hak mengambil air, hak Civ.689)
dezulke welke tot derzelver uitoefening ‘s menggembalakan ternak, dan sebagainya.
menschen toedoen noodig hebben, als daar
zijn: het regt van overgang, van water te halen,
beesten te weiden en andere soortgelijke (Bw.
537, 552v., 626v., 652v., 680v., 687, 697, 699;
Civ. 688).
De erfdienstbaarheden zijn zigtbaar of Pengabdian pekarangan tampak atau tidak Servitudes may be visible or invisible. Visible
onzigtbaar. tampak. Pengabdian pekarangan tampak servitudes are those that are physically
adalah yang ada tanda-tanda lahiriahnya, apparent such as a door, a window, a water
Zigtbare erfdienstbaarheden zijn de zoodanige seperti pintu, jendela, pipa air dan lain-lain pipe and other such similar objects. Invisible
semacam itu. Pengabdian pekarangan tidak servitudes are those whose existence is
waarvan door uitwendige werken blijkt, gelijk
eene deur, een venster, eene waterleiding en tampak adalah yang tidak ada tanda-tanda imperceptible, such as the prohibition against
soortgelijke. lahiriah mengenai adanya, seperti larangan building on a plot of land, or against building
membangun di atas pekarangan, larangan above a certain height, the right to graze cattle
membangun lebih tinggi dari ketinggian and other matters that require human
Onzigtbare zijn dezulke welke geen uitwendig tertentu, hak menggembalakan ternak dan involvement. (Bw.537, 552v.,687, 697, 699;
teeken van haar bestaan hebben, gelijk het lain-lainnya yang memerlukan suatu Civ.689)
verbod om op een erf te bouwen, of om niet perbuatan manusia.
dan tot op eene bepaalde hoogte te mogen
bouwen, het regt om beesten te weiden en
andere waartoe ‘s menschen toedoen noodig is
(Bw. 537, 552v., 687, 697, 699; Civ. 689).
163
alpha3 Edition
Wanneer men eenen muur of een gebouw op Bila seseorang membangun kembali sebuah If an individual re-builds a wall or a building,
nieuw optrekt, blijven de heerschende en tembok atau gedung, maka bagi pemberi dan the grantor and beneficiary of the servitude
lijdende dienstbaarheden ten opzigte van den penerima beban pengabdian, pengabdian shall maintain the servitude with regard to the
nieuwen muur of van het nieuwe gebouw terhadap tembok atau gedung yang baru tetap new wall or new building, provided that they
voortduren, zonder dat dezelve evenwel berjalan tanpa menjadi lebih berat karenanya, are not further encumbered, and provided that
kunnen verzwaard worden, en mits de asal pembangunan kembali itu dilaksanakan the reconstruction shall take place prior to the
wederopbouwing geschiede voor dat de sebelum pengabdian pekarangan itu lewat acquisition of the servitude by prescription.
verjaring der dienstbaarheden plaats hebbe waktu. (Bw.681, 648, 691v., 703, 705, 707; Civ.665, 704)
gehad (Bw. 681, 648, 691v., 703, 705, 707; Civ.
665, 704).
Hij die het regt van erfdienstbaarheid van Barangsiapa mempunyai hak pengabdian An individual who is entitled to the benefit of
uitzigt of van licht heeft, mag zoo vele vensters pekarangan atas pemandangan atau a servitude with regard to views or light, shall
of lichten maken als hij goedvindt; maar hij penerangan, diperbolehkan membuat jendela be permitted to install as many windows or
mag, na te hebben gebouwd of van zijn regt atau penerangan sebanyak yang disukainya, lights as he wishes; he shall not be permitted to
gebruik gemaakt, derzelver getal in het tetapi setelah ia membuatnya atau increase that number in the future, after having
vervolg niet vermeerderen. menggunakan haknya, ia tidak boleh built or exercised his right. Light shall be
menambah jumlahnya. Yang dimaksudkan interpreted as the light which is *209 necessary,
Door licht wordt alleen het noodige licht, dengan penerangan hanya yang diperlukan, without any views. (Bw.645, 647v., 677v., 691)
tanpa pemandangan.
zonder uitzigt, verstaan (Bw. 645, 647v., 677v.,
691).
Een ieder is bevoegd om zoo hoog te bouwen Setiap orang berhak mendirikan gedung atau An individual shall be authorized to build to
als hem goeddunkt, mits de verhooging van bangunan lain setinggi yang disukainya, asal that height which he deems fit, provided that
een gebouw niet ten behoeve van een ander erf ketinggian gedung atau bangunan itu tidak the elevation of the building shall not be
verboden zij. In dat geval, heeft de eigenaar melanggar larangan demi kepentingan prohibited in the interest of another plot of
van het heerschende erf het regt om alle pekarangan lain. Dalam hal yang demikian, land. In this regard, the owner of the dominant
timmering of verhooging, bij den titel pemilik pekarangan memberi beban plot of land shall have the right to prevent or
verboden, te beletten of te doen wegnemen pengabdian berhak mencegah peninggian atau remove all carpentry or elevation, prohibited
(Bw. 571, 637, 678v). menyuruh mengambil semua yang dilarang in the title. (Bw.571, 637, 678v.)
menurut dasar haknya.
Onder de erfdienstbaarheid van waterloop en Yang dimaksud dengan hak pengabdian The servitude of leading water and dripping
drop verstaat men slechts het regt om schoon pekarangan mengalirkan air dan meneteskan water shall be interpreted as the right to
water, maar niet om vuilnis te doen uitloopen air adalah semata-mata hak mengalirkan air transmission of clean water and not water
(Bw. 652, 677). bersih, bukan air kotoran. containing waste. (Bw.652, 677)
De dienstbaarheid van gootregt is het regt om Hak pengabdian selokan adalah untuk The servitude of gutter right shall the right to
water en vuilnis te kunnen doen uitloopen mengalirkan air dan kotoran. run water and water containing waste.
(Bw. 653, 677). (Bw.653, 677)
De eigenaar van een erf, die het regt heeft van Pemilik pekarangan yang mempunyai hak The owner of a plot of land, who has the right
inbalking of inankering in eens anders muur, is memasang balok atau jangkar dalam tembok to install beams or anchors in somebody else's
bevoegd om nieuwe balken en ankers in de orang lain, berwenang mengganti balok atau wall, shall be authorized to replace those
plaats der vergane te leggen, maar hij mag jangkar yang telah rapuh, tetapi ia tidak boleh which become damaged by use with new
derzelver getal niet vermeerderen, noch de menambah jumlahnya atau memindahkan beams and anchors, provided that he shall not
plaatsing veranderen (Bw. 636, 679). tempatnya. increase their number or change their location.
(Bw.636, 679)
Hij, die het regt heeft om op het water van een Barangsiapa mempunyai hak untuk berlayar Individuals who have the right to sail on
naburig erf te varen, moet bijdragen tot de di perairan pekarangan tetangga, harus ikut neighboring waters, shall contribute to the
onkosten welke noodzakelijk zijn om het water membayar biaya yang diperlukan untuk costs incurred in maintaining the water as
steeds vaarbaar te houden, ten ware hij mogt memelihara agar perairan itu tetap dapat navigable, unless he chooses to relinquish this
verkiezen van zijn regt af te zien (Bw. 661). dilayari, kecuali jika ia lebih suka melepaskan right. (Bw.661)
haknya tersebut.
De erfdienstbaarheid van voetpad is het regt Hak pengabdian pekarangan mengenai jalan The servitude: - of a footpath is the right to go
om te voet over eens anders land te mogen untuk kaki adalah hak untuk melintasi on foot over another person's land; - of riding
gaan: pekarangan orang lain dengan jalan kaki. path or lanes is the right to ride horses or to
herd animals over another person's land; - of a
164
www.KUHPer.com
die van rijpad of dreef is het regt om daarover Hak mengenai jalan kuda atau jalan ternak road is the right to drive across with a car,
te paard te rijden, of beesten te drijven; adalah hak untuk naik kuda atau menggiring carriage, etc. If the width of a footpath, lane, or
ternak melalui jalan itu. road, is not stipulated in the title, then the
width shall be regulated in accordance with
die van weg is het regt om er met een wagen,
een rijtuig, enz. over te rijden. Hak mengenai jalan kendaraan adalah hak the special ordinances or local customs. The
untuk melintas dengan kendaraan. Bila lebar servitude of riding path or lane shall include a
jalan untuk jalan kaki, jalan ternak atau jalan footpath; the riding path, lane and footpath
Indien de breedte van het voetpad, van de shall, by implication be included in the
dreef, of van den weg, niet bij den titel is kendaraan tidak ditentukan berdasarkan hak
pengabdian, maka lebarnya ditentukan sesuai servitude of a road. (AB.15; Bw.671, 677)
bepaald, wordt die breedte geregeld
overeenkomstig de bijzondere verordeningen dengan peraturan khusus atau kebiasaan
of plaatselijke gebruiken. setempat.
Onder de erfdienstbaarheid van rijpad of dreef Hak pengabdian pekarangan mengenai jalan
kuda atau jalan ternak mencakup juga hak
is die van voetpad; onder de erfdienstbaarheid
van weg, die van rijpad, dreef en voetpad pengabdian atas jalan untuk jalan kaki; hak
stilzwijgend begrepen (AB. 15; Bw. 671, 677). pengabdian mengenai jalan kendaraan,
mencakup juga hak pengabdian mengenai
jalan kuda atau jalan ternak dan jalan untuk
jalan kaki.
De erfdienstbaarheid van waterleiding is het Hak pengabdian pekarangan mengenai air The servitude of a water pipe is the right to
regt om water uit of over eenig naburig erf ledeng ialah hak untuk mengalirkan air dari transmit water from a neighboring plot of land
naar het zijne heen te leiden (Bw. 626v., 678). atau melalui pekarangan tetangga ke to one's own. (Bw.626v., 678)
pekarangannya.
Hij, aan wien eene erfdienstbaarheid Barangsiapa mempunyai hak pengabdian An individual, whose land has the benefit of a
verschuldigd is, heeft het regt om al zoodanige pekarangan, berhak membuat segala servitude, has the right to install any kind of
werken te maken welke tot het gebruik en perlengkapan yang diperlukan untuk construction which is necessary for the use and
behoud dier erfdienstbaarheid noodzakelijk penggunaan dan pemeliharaan hak maintenance of such servitude. The
zijn. pengabdian pekarangan itu. construction shall be at his expense, and shall
not be charged to the owner of the plot of land
Die werken komen te zijnen koste, en niet ten Biaya untuk perlengkapan itu harus charged with the servitude. (Bw.626, 675, 680,
koste van den eigenaar van het dienstbaar erf ditanggung sendiri dan tidak menjadi 693; Civ.697v.)
(Bw. 626, 675, 680, 693; Civ. 697v). tanggungan pemilik pekarangan penerima
beban.
In geval de eigenaar van het dienstbaar erf bij Dalam hal pemilik pekarangan penerima In the event that the owner of the estate
den titel belast is om te zijnen koste de tot beban menurut dasar hak pengabdian burdened by the servitude is made liable,
gebruik en behoud der erfdienstbaarheid diharuskan membiayai perlengkapan yang pursuant to the title, for the expenses incurred
noodzakelijke werken te maken, kan hij zich te diperlukan untuk penggunaan dan in the construction of any structure for the use
allen tijde van dien last bevrijden, door aan pemeliharaan hak pengabdian pekarangan; and maintenance of the servitude, he may, at
den eigenaar van het goed, aan hetwelk de maka ia sewaktu-waktu berhak membebaskan any time release himself from such liability, by
erfdienstbaarheid verschuldigd is, zoodanig diri dari kewajiban itu dengan jalan transferring the part of the estate charged with
gedeelte van het dienstbaar erf af te staan, als menyerahkan kepada pemilik pekarangan servitude to the owner of the estate who
tot het genot der erfdienstbaarheid pemberi beban itu bagian dari pekarangannya imposed such servitude, as deemed necessary
noodzakelijk is (Bw. 635, 695, 706; Civ. 699). yang benar-benar diperlukan guna for the enjoyment of the servitude. (Bw.635,
memungkinkan penggunaan hak tersebut. 695, 706; Civ.699)
Indien het heerschende erf mogt worden Bila pekarangan pemberi beban dibagi, maka In the event that it is intended to divide the
verdeeld, blijft de erfdienstbaarheid voor ieder hak pengabdian pekarangan tetap melekat dominant plot of land, the servitude in respect
gedeelte verschuldigd, zonder dat evenwel de pada tiap-tiap bagian tanpa memperberat of each division shall remain in effect,
toestand van het dienstbaar erf moge beban pekarangan penerima beban. provided that it shall not burden the condition
verzwaard worden. of the plot of land charged with the servitude.
Bila pengabdian itu merupakan hak melintasi In the event that it also concerns a right of
Indien het alzoo een regt van overgang geldt, pekarangan, misalnya, maka masing-masing crossing over, all the co-owners of the divided
zijn alle de mede-eigenaars van het verdeelde pemilik peserta pekarangan pemberi beban plot of land shall be required to exercise that
erf verpligt dat regt langs denzelfden weg als harus menggunakan hak itu menurut cara right along the same road that existed prior to
the division. (Bw.667v., 691, 694, 701; Civ.700)
voor de verdeeling uit te oefenen (Bw. 667v., yang sama seperti sebelum pembagian.
691, 694, 701; Civ. 700).
Hij, die een regt van erfdienstbaarheid heeft, Barangsiapa mempunyai hak pengabdian An individual, whose land has the benefit of a
mag daarvan slechts gebruik maken volgens pekarangan, hanya boleh menggunakannya servitude, shall only make use thereof
zijnen titel, en, bij gebreke van titel, volgens de sesuai dengan dasar hak yang ada padanya pursuant to his title, and in the absence of
165
alpha3 Edition
verordeningen of plaatselijke gebruiken, en in dalam hal tidak ada dasar hak, menurut such, pursuant to the ordinances or local
allen gevalle op de minst bezwarende wijze. peraturan dan kebiasaan setempat, dan dalam customs, provided always that he shall make
semua hal, hak itu harus digunakan dengan use thereof in the manner which is least
cara yang memberi beban seringan-ringannya. burdensome. He shall not carry out alterations
Hij mag, noch op het dienstbare, noch op het
heerschende erf, eenige verandering maken, Ia tidak boleh, baik dalam pekarangan on the estate charged with the servitude, nor
waardoor de toestand van het eerstgemelde penerima beban maupun dalam pekarangan on the dominant estate which might further
zoude verzwaard worden (AB. 15; Bw. 668, pemberi beban, mengadakan suatu perubahan burden the condition of the aforementioned
695; Civ. 702). yang dapat memperberat beban pekarangan plot of land. (AB.15; Bw.668, 695; Civ.702)
yang disebut pertama.
De eigenaar van het dienstbare erf mag niets Pemilik pekarangan penerima beban tidak The owner of the plot of land charged with the
verrigten hetgeen strekken mogt om het boleh berbuat sesuatu yang mengurangi atau servitude shall not commit any acts which
gebruik der erfdienstbaarheid te verminderen, merintangi penggunaan pengabdian could restrict the use of the servitude or make
of hetzelve ongemakkelijker te maken. pekarangan. Ia tidak boleh mengubah keadaan it more inconvenient. He shall not alter the
tempat atau memindahkan tempat pengabdian condition of the location, or move the location
Hij mag noch de gesteldheid der plaats pekarangan ke tempat lain dari tempat semula, at which the right to the servitude can be
veranderen, noch de uitoefening der kecuali jika perubahan atau pemindahan itu exercised to a location that differs from the one
erfdienstbaarheid verleggen naar eene plaats, dilakukan tanpa merugikan pemilik where the servitude was originally established,
verschillende van die waarop de pekarangan pemberi beban. unless the change can take place without
disadvantaging the owner benefited by the
erfdienstbaarheid oorspronkelijk gevestigd is,
ten ware de verandering mogt kunnen servitude. (Bw.691; Civ.701)
geschieden zonder den eigenaar van de
heerschende erfdienstbaarheid te benadeelen
(Bw. 691; Civ. 701).
Die een regt van erfdienstbaarheid heeft wordt Barangsiapa mempunyai hak pengabdian An individual whose land has the benefit of a
geacht al datgene te hebben hetgeen pekarangan dianggap mempunyai segala servitude shall be deemed to have all that is
noodzakelijk is om daarvan, op de minst sesuatu yang diperlukan untuk necessary to make use thereof in the least
bezwarende wijze voor den eigenaar van het menggunakannya dengan cara memberikan encumbering manner for the owner of the plot
dienstbare erf, gebruik te maken. Alzoo omvat beban yang seringan-ringannya bagi pemilik of land charged with the servitude. The right
het regt om uit eens anders bron water te halen pekarangan penerima beban. Demikian pula to take water from somebody else's spring is
noodzakelijk het regt van toegang tot te bron hak mengambil air dari sumber milik orang include the right of access to the spring on the
over het dienstbare erf (Bw. 688; Civ. 696). lain meliputi hak untuk memasuki tempat plot of land charged with the servitude.
tersebut dalam pekarangan penerima beban. (Bw.688; Civ.696)
Indien het dienstbare erf verdeeld wordt, blijft Bila pekarangan penerima beban dibagi, maka If it is intended to divide the plot of land
ieder gedeelte met de erfdienstbaarheid tetaplah pengabdian pekarangan membebani charged with the servitude, the servitude shall
bezwaard, voor zoo veel tot derzelver tiap-tiap bagian, sekedar diperlukan untuk remain effective over each division to the
uitoefening noodzakelijk is (Bw. 690, 701; Civ. penggunaannya. extent that it is required for the enjoyment of
700). the servitude. (Bw.690, 701; Civ.700)
Op hoedanige wijze erfdienstbaarheden Lahirnya Pengabdian Pekarangan The origin of servitude

worden daargesteld
Erfdienstbaarheden worden daargesteld of Pengabdian pekarangan lahir karena suatu A servitude may be established by either title
door eenen titel, of door verjaring (Bw. 696v., dasar hak atau karena lewat waktu. or prescription. (Bw.696v., 700, 712, 724,
700, 712, 724, 1955v., 1963; Civ. 960). 1955v., 1963; Civ.960)
De titel van aankomst van eene Dasar hak yang melahirkan suatu pengabdian Chapter to servitude's shall be made public, in
erfdienstbaarheid moet worden openbaar pekarangan harus diumumkan menurut cara the manner stipulated in article 620. (Ov.26;
gemaakt, op de wijze bij art. 620 bepaald (Ov. yang ditentukan dalam Pasal 620. Bw.616)
26; Bw. 616).
De voortdurende en zigtbare Pengabdian pekarangan yang berlangsung A continuous and visible servitude can be
erfdienstbaarheden kunnen, zoo wel door terus dan tampak dapat diperoleh karena obtained either by prescription or by title.
verjaring, als door titel, verkregen worden lewat waktu atau karena suatu dasar hak. (Bw.547, 552, 677v., 699v.,707, 1955, 1963;
(Bw. 547, 552, 677v., 699v., 707, 1955, 1963; Civ. Civ.690)
690).
166
www.KUHPer.com
Voor den eigenaar van een lager gelegen erf, Bagi seseorang yang pekarangannya Iebih With respect to an individual who uses a
die van de bron van een hooger liggend erf rendah letaknya dan menggunakan air sumber spring on a plot of land which is located at a
gebruik maakt, begint de verjaring niet te dari pekarangan lain yang lebih tinggi higher altitude than his own plot of land,
loopen, dan van het oogenblik waarop hij tempatnya, tenggang lewat waktu baru mulai acquisition by prescription shall not take place
zoodanige uiterlijke werken heeft gemaakt en pada saat bangunan yang diperuntukkan guna before he has constructed and finalized those
voleind, welke tot bevordering van den val, of melancarkan terjun dan mengalirnya air ke physical structures designated for the
van den loop des waters op zijn eigendom, pekarangannya selesai dibuat. improvement of the fall and the flow of the
bestemd zijn (Bw. 627; Civ. 642). water on his property. (Bw.627; Civ.642)
De voortdurende en te gelijker tijd onzigtbare Pengabdian pekarangan yang berlangsung Servitudes which are simultaneously
erfdienstbaarheden, zoo als ook de niet terus dan sekaligus tidak tampak, demikian continuous and invisible, such as the non-
voortdurende, het zij dezelve zigtbaar of pula tidak berlangsung terus, baik yang continuous, whether they are visible or
onzigtbaar zijn, kunnen slechts bij eenen titel tampak maupun yang tidak tampak, hanya invisible, shall only be established by title. The
worden daargesteld. Het genot, zelfs sedert dapat diperoleh karena suatu alasan hak. enjoyment, notwithstanding that it has lasted
onheugelijke jaren, is niet voldoende om Penikmatan pengabdian pekarangan seperti for numerous years is not be sufficient to
dezelve te verkrijgen (Bw. 537, 553, 677v., itu, meskipun telah berjalan bertahun-tahun acquire this servitude. (Bw.537, 553, 677v.,
1955v.; Civ. 691). lamanya, tidaklah cukup guna memperoleh 1955v.; Civ.691)
hak tersebut.
Wanneer het bewezen is dat tegenwoordig van Bila terbukti bahwa beberapa bidang In theshall event that it is proven that plots of
elkander gescheiden erven voorheen aan pekarangan yang sekarang terpisah dahulunya land which are currently divided previously
denzelfden eigenaar hebben toebehoord, en adalah milik satu orang dan pemilik ini telah belonged to the same owner, and that he has
dat deze dezelve in zoodanig eenen toestand menciptakan keadaan yang sedemikian rupa been responsible for the condition of the plots
gesteld heeft, waaruit eene voortdurende en dalam pekarangannya, sehingga seakan-akan of land which could have resulted in a
zigtbare erfdienstbaarheid zoude zijn ontstaan, tercipta pengabdian yang berlangsung terus continuous and visible servitude, then this
geldt deze bestemming in plaats van eenen dan tampak, maka penciptaan ini dapat designation shall apply instead of a servitude
titel van erfdienstbaarheid (Bw. 677v., 695, 697, dianggap sebagai dasar hak atas pengabdian by title. (Bw.677v.,695, 697, 706; Civ.692v.)
706; Civ. 692v). pekarangan.
Indien de eigenaar van twee erven tusschen Bila seorang pemilik dua bidang pekarangan If the owner of two plots of land, of which one
welke, voor de verkrijging daarvan, een yang sewaktu diperolehnya memperlihatkan displayed visible signs of servitude prior to the
zigtbaar teeken van erfdienstbaarheid bestond, tanda, bahwa di antara kedua pekarangan itu acquisition thereof, makes use of one of these
over een dezer erven beschikt, zonder dat de dahulu ada pengabdian pekarangan, estates, without any provisions relating to
overeenkomst eenige bepaling omtrent deze kemudian memindahtangankan satu servitude existing in the agreement, then this
erfdienstbaarheid behelze, zal dezelve, het zij pekarangan tersebut, dan perjanjian servitude is apply with respect to the owner of
heerschende, het zij lijdende, ten behoeve of penyerahan tidak memuat ketentuan tentang the plot of land benefited by the servitude or
ten laste van het vervreemde erf blijven pengabdian pekarangan, maka pengabdian ini the owner of the plot of land charged with the
bestaan (Bw. 690, 694, 700, 706, 1206; Civ. 694). tetap berlaku untuk pekarangan yang servitude. (Bw.690, 694, 700, 706, 1206; Civ.694)
dipindahtangankan, hak pekarangan pemberi
beban maupun penerima beban.
Een der mede-eigenaars van een erf kan, door Salah seorang pemilik peserta sebidang One of the co-owners of a plot of land, may, of
zijn toedoen alleen, buiten weten der andere, pekarangan dapat memperoleh hak his own volition and without the knowledge of
het regt van erfdienstbaarheid voor hunne pengabdian seluruh pekarangan milik bersama the others, obtain the benefit of a servitude for
gezamenlijke bezittingen verkrijgen (Bw. 710; dengan perbuatannya sendiri tanpa setahu their joint property. (Bw.710; Civ.709)
Civ. 709). pemilik peserta lainnya.
Op hoedanige wijze erfdienstbaarheden te Berakhirnya Pengabdian Pekarangan Nullification of a servitude

niet gaan
Erfdienstbaarheden gaan te niet, wanneer de Pengabdian pekarangan berakhir bila A servitude shall be null and void, if the
zaken zich in zoodanigen staat bevinden dat pekarangan tersebut berada dalam keadaan property to which the servitude is attached is
men van dezelve geen gebruik meer kan sedemikian rupa sehingga tidak lagi dapat in such condition that an individual cannot use
maken (Bw. 705, 718, 736, 754, 807; Civ. 703). digunakan. it. (Bw.705, 718, 736, 754, 807; Civ.703)
Indien het dienstbare of het heerschende erf Bila pekarangan penerima beban atau If the plot of land charged with servitude or
niet geheel en al te niet gegaan of vernield is, pekarangan pemberi beban belum sama sekali the dominant plot of land has been partially
blijft de erfdienstbaarheid voortduren, naar musnah atau rusak, pengabdian pekarangan demolished or destroyed, the servitude shall
mate de gesteldheid der erven zulks toelaat tetap berjalan sepanjang keadaan pekarangan continue, to the extent that the condition of the
(Bw. 703, 705). mengizinkan. estate so permits. (Bw.703, 705)
167
alpha3 Edition
Erfdienstbaarheden, welke te niet zijn gegaan, Pengabdian pekarangan yang berakhir karena Servitude's, which are nullified, for the reason
uit hoofde der oorzaak in art. 703 vermeld, sebab yang disebutkan dalam Pasal 703, akan mentioned in article 703, shall be restored, if
herleven, indien de zaken in zoodanigen staat hidup kembali jika keadaan benda telah the property is restored to such a condition,
hersteld zijn, dat men daarvan gebruik kan kembali sedemikian rupa Sehingga dapat that an individual can make use thereof, unless
maken, ten ware er een volgdoende tijd digunakan lagi, kecuali jika keadaan tadi telah the period of time which has elapsed, is
verloopen zij, waardoor, volgens art. 707, de berlangsung begitu lama, sehingga karena sufficient for prescription in accordance with
verjaring zoude plaats hebben (Bw. 679, 708; lewat waktu menurut Pasal 707, pengabdian article 707. (Bw.679, 708; Civ.704)
Civ. 704). gugur.
Alle erfdienstbaarheden gaan te niet, wanneer Semua pengabdian pekarangan berakhir, bila All servitude's shall be nullified, if the
het heerschende en het dienstbare erf in pekarangan pemberi beban dan pekarangan dominant plot of land and the servient plot of
dezelfde hand vereenigd zijn; behoudens de penerima beban bergabung menjadi milik satu land become the property of the same
bepaling van art. 701 (Bw. 674, 700v., 718, 736, orang, tanpa mengurangi ketentuan Pasal 701. individual, without prejudice to the provisions
754, 807, 1206, 1436v.; Civ. 705). of article 701. (Bw.674, 700v., 718, 736, 754, 807,
1206, 1436v.; Civ.705)
Erfdienstbaarheid gaat ook te niet, wanneer Pengabdian pekarangan juga berakhir bila A servitude shall also become void if it has not
daarvan in dertig achtereenvolgende jaren selama tiga puluh tahun berturut-turut tidak been used during thirty consecutive years. The
geen gebruik is gemaakt. pernah digunakan. Tenggang lewat waktu tiga said period of thirty years shall only
puluh tahun ini mulai berjalan pada hari commence on the date upon which one has
Deze dertig jaren beginnen niet te loopen dan dilakukan suatu perbuatan yang nyata-nyata committed an apparent and conflicting act
van den dag waarop men eene blijkbare en met bertentangan dengan pengabdian. against the servitude. (Bw.547, 679, 700, 705,
de erfdienstbaarheid strijdige daad heeft 710, 718, 736, 754, 807; Civ.706v.)
verrigt (Bw. 547, 679, 700, 705, 710, 718, 736,
754, 807; Civ. 706v).
Indien niettemin het heerschende erf in Bila pekarangan pemberi beban dalam If, the dominant plot of land is in such
zoodanig eenen toestand is gesteld geweest, keadaan sedemikian rupa, sehingga tidak condition, that prevents the exercise of the
waardoor de uitoefening der erfdienstbaarheid mungkin digunakan pengabdian pekarangan servitude, then prescription shall take place
onmogelijk is geworden, heeft de verjaring itu, maka tenggang waktu lewat waktu itu following the lapse of thirty years, effective as
plaats door het enkele verloop van dertig jaren, adalah tiga puluh tahun terhitung mulai saat of the time that the plot of land should have
te rekenen van het oogenblik waarop het erf in pekarangan itu seharusnya dapat diperbaiki, been restored to its previous condition, thereby
dier voege heeft kunnen hersteld zijn, dat de sehingga memungkinkan lagi penggunaan rendering it possible to exercise the servitude
uitoefening der erfdienstbaarheid daardoor pengabdian itu. again. (Bw.700, 703, 705, 1986v.)
wederom zoude mogelijk zijn geworden (Bw.
700, 703, 705, 1986v).
De wijze waarop men van eene Cara menggunakan pengabdian pekarangan, The manner in which an individual can make
erfdienstbaarheid kan gebruik maken, verjaart berlewat waktu juga dengan cara yang sama use of a servitude, shall expire in the same
even als de erfdienstbaarheid zelve, en op seperti pengabdian pekarangan itu sendiri. manner as the expiration of the servitude itself.
gelijke manier (Bw. 707v., 710; Civ. 708). (Bw. 707v., 710; Civ.708)
Indien het heerschende erf aan verscheiden Bila pekarangan pemberi beban dimiliki oleh If the dominant plot of land indivisibly belongs
eigenaars onverdeeld toebehoort, belet het beberapa orang secara tak terbagi, penikmatan to several owners, then the enjoyment by one
genot van een dier eigenaars de verjaring ten oleh salah seorang pemilik cukup untuk of the owners shall preclude the expiration of
opzigte van alle de overige (Bw. 702. 1985; Civ. mencegah terjadinya lewat waktu terhadap the servitude with respect to the other owners.
709v). pemilik-pemilik lain. (Bw.702, 1985; Civ.709v.)
Van het regt van opstal HAK NUMPANG KARANG Concerning prenuptial agreements
Het regt van opstal is een zakelijk regt om Hak numpang karang adalah hak kebendaan The right of building is a property right to
gebouwen, werken of beplantingen op eens untuk mempunyai gedung bangunan atau have buildings, structures or plantings on
anders grond te hebben (Bw. 508-3o, 528v., tanaman di atas tanah orang lain. another person's land. (Bw. 508-3, 528v.. 600v.,
600v., 616, 717). 616, 717)
Hij, die het regt van opstal heeft kan hetzelve Barangsiapa mempunyai hak numpang karang An individual, who has a right of building may
168
www.KUHPer.com
vervreemden en met hypotheek belasten. atas sebidang pekarangan, boleh dispose of such and encumber it by mortgage.
mengalihkannya kepada orang lain atau He may encumber the property, subject to
Hij kan de goederen, aan het regt van opstal memberikannya dengan hipotek. Ia juga boleh right of building, by establishing a servitude,
membebani pekarangan tadi dengan but only for the period during which he has
onderworpen, met erfdienstbaarheden
bezwaren, doch alleen voor het tijdvak pengabdian pekarangan tetapi hanya untuk the enjoyment of such right. (Bw.695, 1164-3;
gedurende hetwelk hij het genot van dat regt jangka waktu selama ia boleh menikmati Rv.493-3; S.72-124)
bezit (Bw. 695, 1164-3o; Rv. 493-3o; S. 72-124*). haknya.
De titel van aankomst van het regt van opstal Alas hak yang melahirkan hak numpang The basis upon which the right of building was
moet worden openbaar gemaakt, op de wijze karang harus diumumkan dengan cara yang established shall be made public, in the
bij art. 620 bepaald (Ov. 26; Bw. 616, 696, 1963). sama seperti yang ditentukan dalam Pasal 620. manner stipulated in article 620. (Ov.26;
Bw.616, 696, 1963)
Zoo lang het regt van opstal duurt, kan de Selama hak numpang karang berjalan, pemilik For the duration of the existence of the right of
grondeigenaar dengene diet dat regt heeft niet tanah tidak boleh mencegah orang yang building, the owner of the land cannot prevent
beletten de gebouwen en andere werken te mempunyai hak itu untuk membongkar the holder of the right of building from
sloopen, of de beplantingen te rooijen, en een gedung atau bangunan atau menebang segala demolishing the buildings and other
en ander weg te nemen, mits laatstmelde den tanaman dan mengambil salah satu di structures, or pulling out the plants, and from
prijs daarvan, tijdens het verkrijgen van het antaranya, bila pemegang hak itu telah removing several items, provided that the
regt van opstal, hebbe voldaan, of wel de melunasi harga gedung, bangunan dan latter mentioned paid the price thereof during
gebouwen, werken en beplantingen door hem tanaman itu pada waktu memperoleh hak the acquisition of the right of building, or if the
zelven gesteld of gemaakt zijn, en tersebut, atau bila gedung, bangunan dan buildings, structures and plants erected or
voorbehoudens dat de grond zal moeten tanaman itu didirikan, dibangun dan di tanam constructed by himself, and reserving the right
worden hersteld in den staat waarin dezelve oleh pemegang hak itu sendiri, tanpa that the land shall be restored to the condition
zich voor het opbouwen of beplanten bevond mengurangi kewajiban pemegang hak untuk that it was in prior to the building and
(Bw. 600v., 1562, 1567). mengembalikan pekarangan tersebut dalam planting. (Bw. 600v., 1562, 1567)
keadaan semula seperti sebelum hal-hal
tersebut didirikan, dibangun atau ditanam.
Bij het eindigen van het regt van opstal treedt Dengan berakhirnya hak numpang karang, Upon the termination of the right of building,
de grondeigenaar in den eigendom van de pemilik pekarangan menjadi pemilik gedung, the landowner shall gain possession of the
gebouwen, werken en beplantingen, onder bangunan dan tanaman di atas pekarangan, buildings, structures and plantings, provided
gehoudenis om de waarde daarvan op dien dengan kewajiban membayar harganya pada that the current value thereof shall be paid to
tijd te betalen aan dengene die het regt van saat itu juga kepada yang mempunyai hak the individual who had the right of building
opstal had, welke laatste regt van numpang karang yang dalam hal ini berhak and who shall be entitled to retain the right,
terughouding zal hebben, totdat die betaling menahan sesuatu sampai pembayaran itu until full payment has been made. (Bw.600v.,
zal voldaan zijn (Bw. 600v., 714, 716, 726, 779; dilunasi. 714, 716, 726, 779; Civ.555; S.72-124)
Civ. 555; S. 72-124*).
Indien het regt van opstal gevestigd is op Bila hak numpang karang diperoleh atas If the right of building is established on land
eenen grond waarop zich reeds gebouwen, sebidang tanah yang diatasnya telah terdapat on which buildings, works and plantings
werken en beplantingen bevonden, welker gedung-gedung, bangunan-bangunan dan already exist and of which the value has not
waarde door den verkrijger van dat regt niet tanaman-tanaman yang harganya tidak been paid by the individual who has acquired
voldaan is, zal de grondeigenaar, bij het dilunasi oleh penerima hak numpang karang the right, then the landowner, upon
eindigen van het regt van opstal, alle die itu, maka pemilik tanah, pada waktu termination of the right of building, shall
voorwerpen terug nemen, zonder daarvoor tot berakhirnya hak tersebut, dapat menguasai retrieve all such objects, and shall not be liable
eenige schadeloosstelling gehouden te zijn kembali semua benda itu tanpa wajib for any compensation in respect thereof.
(Bw. 600v., 714v). mengganti kerugian. (Bw.600v., 714c.)
De verordeningen van dezen titel zullen alleen Ketentuan-ketentuan dalam bab ini hanya The ordinances of this title shall only be valid
van kracht zijn, voor zoo verre daarvan door berlaku sejauh tidak diadakan penyimpangan to the extent that there is no deviation
de overeenkomsten der partijen niet is dalam suatu perjanjian. therefrom in agreements between the parties.
afgeweken (Bw. 735, 1338). (Bw.735, 1338)
Het regt van opstal gaat, onder anderen, Hak numpang karang berakhir antara lain: The right of building, shall, become void as a
verloren: result of inter alia the following: 1. by merger;
1. karena percampuran; *215 2. by destruction of the land; 3. by
1o. door vermenging; prescription through continuous use of thirty
years; 4. following the lapse of the period,
2. karena musnahnya pekarangan; which was agreed upon or stipulated at the
2o. door het te niet gaan van den grond; time of establishment of the right. (Bw.703v.,
3. karena lewat waktu dengan tenggang waktu 719, 736, 754, 807, 1436, 1444, 1946).
169
alpha3 Edition
3o. door de verjaring van dertig jaren; tiga puluh tahun lamanya
4o. na verloop van den tijd, welke bij de 4. karena lewat waktu yang diperjanjikan atau
vestiging van het regt bedongen of bepaald is ditentukan sewaktu hak numpang karang
(Bw. 703v., 719, 736, 754, 807, 1436, 1444, 1946, dilahirkan.
1967v).
Indien geene bijzondere bedingen of Bia tidak diadakan suatu perjanjian atau In the event that no specific conditions or
bepalingen omtrent het eindigen van het regt ketentuanketentuan khusus tentang stipulations are made regarding the
van opstal gemaakt zijn, zal de eigenaar van berakhirnya hak numpang karang, maka termination of the right of building, the
den grond hetzelve kunnen doen ophouden, pemilik pekarangan berhak mengakhirinya landowner may terminate such right, but not
doch niet vroeger dan na verloop van dertig sendiri, tetapi setelah hak itu berjalan selama until thirty years have elapsed, provided that
jaren; mits ten minste een jaar te voren aan tiga puluh tahun, dan sedikit-dikitnya satu he has notified, by proper writ, the individual
dengene die het regt van opstal heeft, bij tahun sebelumnya diberitahukan dengan surat who holds the right of building, at least one
behoorlijk exploit aanzegging doende (Bw. oleh juru sita kepada yang mempunyai hak year in advance. (Bw.718, 736)
718, 736). numpang karang.
Van het Erfpachtsregt HAK GUNA Concerning right of tenure by long lease
Erfpachtsregt is een zakelijk regt om het vol Hak guna usaha adalah hak kebendaan untuk Right of tenure by long lease is a property right
genot te hebben van een aan een ander menikmati sepenuhnya barang tak bergerak to have full enjoyment of property which
toebehoorend onroerend goed, onder milik orang lain, dengan kewajiban membayar belongs to another individual, subject to the
gehoudenis om aan laatstgemelden, als eene upeti tahunan kepada pemilik tanah, sebagai obligation to pay an annual rent in the form of
erkentenis van deszelfs eigendom, eene pengakuan tentang pemilikannya, baik berupa money or products of the land to the owner in
jaarlijksche pacht te voldoen, het zij in geld, het uang maupun berupa hasil atau pendapatan. consideration for the use of his property. The
zij in voortbrengselen of vruchten. Alas hak lahirnya hak guna usaha harus basis upon which the right of tenure was
diumumkan dengan cara seperti yang acquired shall be made public in the manner
De titel van aankomst van het erfpachtsregt ditentukan dalam Pasal 620. stipulated in article 620. (Ov.26; Bw.508-4, 528,
moet worden openbaar gemaakt, op de wijze 616, 696, 712, 1548v., 1963)
bij art. 620 bepaald (Ov. 26; Bw. 508-4o, 528,
616, 696, 712, 1548v., 1963).
De erfpachter oefent alle de regten uit, welke Pemegang hak guna usaha menikmati segala The tenant is exercise all rights which are
aan den eigendom van het erf verknocht zijn, hak yang terkandung dalam hak milik atas attached to having possession of the land,
doch hij vermag niets te verrigten, waardoor tanah yang ada dalam usahanya, tetapi ia tidak provided that he is not commit any act that
de waarde van den grond zoude worden boleh berbuat sesuatu yang kiranya dapat might devalue the property. (Amended by
verminderd. menurunkan harga tanah itu. Dengan S.04-233) He also is not dig stones, peat, clay or
demikian ia tidak boleh antara lain melakukan other similar species of the earth belonging to
(Gew. S. 04-233) Hij mag alzoo, onder anderen, penggalian batu, batu bara terpendam, tanah the land, unless his right was established after
geene af- of uitgravingen doen van steen, turf, liat atau bagian tanah lain sejenis itu, kecuali the commencement of the development of the
klei of andere soortgelijke tot het erf bila penggalian itu memang sudah dimulai land. (Bw.587v.,594, 596, 727, 774, 776v.;
ketika hak itu diperolehnya. civ.598)
behoorende grondspecien, ten ware de
ontginning reeds mogt zijn aangevangen, toen
zijn regt is geboren (Bw. 587v., 594, 596, 727,
774, 776v.; Civ. 598).
De boomen welke gedurende het erfpachtsregt Pohon-pohon yang mati atau roboh secara The trees which die during the term of the
sterven, of door een toeval worden kebetulan selama hak guna usaha berjalan, lease or have been felled by accident, shall be
omgeworpen, komen ten voordeele van den menjadi bagian pemegang hak guna usaha, the responsibility of the tenant who must
erfpachter, mits hij andere in derzelver plaats asal diganti dengan pohon lain. Demikian pula replace them with other trees. He shall also be
stelle. ia mempunyai kebebasan terhadap tanam- entitled to fully dispose of all plants, placed in
tanaman yang diselenggarakannya sendiri. the ground by him. (Bw.600v., 714v., 766v.;
Hij heeft insgelijks de vrije beschikking over Civ.594)
alle beplantingen, door hem zelven aangelegd
(Bw. 600v., 714v., 766v.; Civ. 594).
De grondeigenaar is tot geenerlei reparatie Pemilik tanah tidak wajib mengadakan suatu The owner shall not be liable for any repairs.
gehouden. perbaikan. Sebaliknya pemegang hak guna The tenant shall be required to maintain and
usahalah yang berkewajiban memelihara carry out regular repairs to the property which
Daarentegen is de erfpachter verpligt het in barang yang ada dalam hak guna usaha he holds under the lease. He may improve the
erfpacht uitgegeven goed te onderhouden, en tersebut dan melakukan perbaikan terhadap land by erecting buildings, or by developing or
170
www.KUHPer.com
daaraan de gewone reparatien te doen. kerusakan-kerusakan yang biasa. Ia boleh planting the land. (Bw. 731, 733v., 793v., 828,
memperbaiki tanah itu, dengan mendirikan 1583)
Hij mag door het stellen van gebouwen, of gedung-gedung di atasnya, dengan
membukanya atau menanaminya.
door het ontginnen of beplanten van gronden,
het erf verbeteren (Bw. 731, 733v., 793v., 828,
1583).
Hij is bevoegd om zijn regt te vervreemden, Ia berhak mengalihkan haknya kepada orang He shall be entitled to dispose of his interest,
met hypotheek te belasten, en den grond, in lain, membebaninya dengan hipotek dan encumber it with a mortgage, and impose a
erfpacht uitgegeven, met erfdienstbaarheden te membebani tanah yang dibebani hak guna servitude on the land given to him under the
bezwaren, voor het tijdvak van zijn genot (Bw. usaha itu dengan pengabdian pekarangan lease, for the period of his enjoyment. (Bw.695,
695, 730v., 1164-3o; Rv. 493-3o). selama jangka waktu hak guna usahanya. 730v., 1164-3; Rv.493-3)
Bij het eindigen van zijn regt, kan hij Pada waktu berakhirnya hak guna usaha, ia He may remove all buildings constructed or
wegnemen alle zoodanige door hem gestelde boleh mengambil gedung yang didirikan dan plants placed in the ground, which
gebouwen of gemaakte beplantingen, waartoe tanaman yang diusahakan, yang menurut construction or planting he was not obligated
hij, uit kracht der overeenkomst, niet perjanjian tidak semestinya didirikan atau to do pursuant to his agreement, upon the
gehouden was; doch hij is verpligt de schade te ditanam; tetapi bila tanah itu menjadi rusak termination of his right; he shall however, be
vergoeden welke door dat wegnemen aan den karena pengambilan barang-barang itu, ia required to compensate for any damage to the
grond mogt veroorzaakt zijn. wajib mengganti kerugian. Namun demikian land caused by such removal. The owner is
pemilik tanah berhak menahan barang-barang entitled to retain those objects on his land, until
Niettemin heeft de grondeigenaar regt van itu sampai pemegang hak guna usaha the tenant has satisfied the entire debt.
menunaikan segala kewajibannya. (Bw.600v., *218 714v., 722v., 1567)
terughouding op die voorwerpen, tot dat de
erfpachter hem het verschuldigde volledig
voldaan heeft (Bw. 600v., 714v., 722v., 1567).
De erfpachter is onbevoegd om van den Pemegang hak guna usaha tidak berhak The tenant shall not be entitled to demand that
grondeigenaar te vorderen dat hij de waarde menuntut pemilik tanah membayar harga the landowner shall pay the value of the
betale van de gebouwen, werken, gedung, bangunan, tanaman dan apa saja yang buildings, structures, carpentry and plants,
betimmeringen en beplantingen, hoegenaamd, dibuat oleh yang tersebut pertama dan masih which the tenant has erected, and which upon
welke eerstgemelde heeft gemaakt, en die zich ada di atas tanah itu pada saat berakhirnya the termination of the lease are situated on the
bij het eindigen der erfpacht op den grond hak guna usaha. land. (Bw.600v., 714v., 722)
bevinden (Bw. 600v., 714v., 722).
Hij draagt alle belastingen, welke op het erf Pemegang hak guna usaha harus membayar He shall be liable for all special or regular
zijn gelegd, het zij gewone, het zij semua pajak yang dikenakan terhadap tanah taxes, which are imposed on the lands,
buitengewone, het zij jaarlijksche, het zij itu, baik pajak biasa maupun pajak luar biasa, whether paid annually or once only. (Bw.721,
dezulke die slechts eenmaal moeten worden baik pajak tahunan maupun pajak yang harus 796v., 828; Civ.608)
betaald (Bw. 721, 796v., 828; Civ. 608). dibayar hanya satu kali saja.
De verplichting om de erfpacht te voldoen is Kewajiban untuk membayar upeti tidak dapat Obligations under the lease are not divisible
onsplitsbaar, blijvende ieder gedeelte van den dipecahpecah, dan harus ditanggung and shall apply to every piece of land included
in erfpacht uitgegeven grond voor de geheele seluruhnya oleh pemegang hak guna usaha, in the lease. (Bw. 730, 1296v.)
pacht aansprakelijk (Bw. 730, 1296v). walaupun tanah yang bersangkutan telah
dibagi-bagi untuk beraneka usaha.
De erfpachter, kan geenerlei vrijstelling van Pemegang hak guna usaha tidak dapat The tenant shall not claim any exemption of
betaling der pacht vorderen, noch uit hoofde menuntut dibebaskan dari pembayaran upeti, payment of rent, resulting from either his
van vermindering, noch van het geheel baik karena hasilnya berkurang maupun enjoyment being diminished or discontinued.
ophouden des genots. karena hasilnya tidak ada lagi. Meskipun If, however, the tenant has been deprived of
demikian. bila selama lima tahun berturut- full enjoyment during five successive years,
Zoo niettemin de erfpachter gedurende vijf turut pemegang hak guna usaha tidak then he shall be compensated for that time lost.
achtereenvolgende jaren van het geheel genot memperoleh kenikmatan apa pun dari tanah (Bw.1592)
is beroofd geweest, zal hem kwijtscheidin itu, ia harus dibebaskan dari pembayaran
upeti selama ia tidak memperoleh hasil.
verschuldigd zijn voor den tijd van zijn gemis
(Bw. 1592).
Ter zake van elken overgang van het Untuk setiap pengalihan hak guna usaha atau No extraordinary payment shall be required
erfpachtsregt of van verdeeling eener pembagian oleh suatu persekutuan, tidak with respect to each transfer of the right of
gemeenschap, is geene buitengewone diwajibkan membayar iuran istimewa. tenure by long lease or division of community
171
alpha3 Edition
uitkeering daarvoor verschuldigd (Bw. 724, property. (Bw.724, 735)

735).
Bij het eindigen van het erfpachtsregt, heeft de Dengan berakhirnya hak guna usaha, pemilik Upon terminating the right of tenure by long
eigenaar tegen den erfpachter eene personele tanah mempunyai tuntutan perseorangan lease, the owner shall file a personal legal
regtsvordering tot vergoeding der kosten, terhadap pemegang hak usaha untuk claim against the tenant for compensation in
schaden en interessen, veroorzaakt door mengganti biaya, kerugian dan bunga yang the form of costs, damages and interest, arising
nalatigheid en gebrek van onderhoud van het disebabkan pemegang hak guna usaha lalai from negligence and failure to maintain the
erf, en voor de regten die de erfpachter door dan kurang memelihara pekarangan dan lands, and as a result of the expiration of the
zijne schuld mogt hebben laten verjaren (Bw. untuk hak-hak yang akibat kesalahan rights due to the fault of the tenant . (Bw.723,
723, 733; Civ. 614; Rv. 102). pemegang hak guna usaha telah gugur karena 733; Civ.614; Rv.102).
lewat waktu.
Wanneer het erfpachtsregt door het verloop Bila hak guna usaha berakhir karena lewatnya If the lease is terminated due to the lapse of
des tijds is geeindigd, wordt hetzelve niet waktu maka hak itu boleh berjalan terus time, the lease cannot be renewed by
stilzwijgend vernieuwd doch kan hetzelve bij sampai dihentikan. implication but may continue in effect until its
voortduring blijven bestaan tot termination. (Bw.718-4, 736, 1573)
wederopzegging toe (Bw. 718-4o, 736, 1573).
De erfpachter kan van zijn regt worden Hak guna usaha dapat dicabut bila tanah The tenant's interest may be declared invalid,
vervallen verklaard, ter zake van merkelijke rusak sama sekali atau sangat disalahgunakan, as a result of visible damage being caused to
aan het goed toegebragte schade, of van het tanpa mengurangi tuntutan untuk mengganti the property, or due to the severe misuse
grovelijk misbruiken daarvan; onverminderd biaya, kerugian dan bunga. Pencabutan dapat thereof, without prejudice to the legal claim for
de regtsvordering tot vergoeding van kosten, juga diucapkan karena kelalaian membayar compensation in the form of costs, damages
schaden en interessen. uang upeti selama lima tahun berturut-turut and interests. The invalidity may also be
dan setelah sia-sia ditegur oleh juru sita secara declared in the event of failure to pay rent
De vervallen verklaring kan ook worden sah, sekurang-kurangnya enam minggu during five successive years, and after the
sebelum tuntutan diajukan. tenant has been reminded without success of
uitgesproken ter zake van wanbetaling der
erfpacht, gedurende vijf op elkander volgende the payment by proper writ, at least six weeks
jaren, en nadat de erfpachter vruchteloos tot de prior to the filing of the legal claim. (Bw.723,
betaling bij behoorlijk exploit zal zijn 729, 731, 734, 1365)
aangemaand, ten minste zes weken voor het
aanvangen der regtsvordeing (Bw. 723, 729,
731, 734, 1365).
De erfpachter zal de vervallen verklaring uit Pemegang hak guna usaha dapat The tenant may impede the declaration of
hofde van aan het goed toegebragte schade of menghindarkan penghapusan hak guna usaha invalidity in the event of damage being caused
misbruik van genot, kunnen verhinderen, karena kerusakan yang diperbuat pada tanah to the property or misuse of enjoyment of the
wanneer hij de zaken in haren vorigen staat atau karena penyalahgunaan hak, bila ia property, if he restores the property to its
herstelt, en voor het vervolg voldoende memperbaiki barang-barang itu sehingga previous condition, and provides sufficient
zekerheid geeft (Bw. 816). kembali dalam keadaan seperti semula dan security for the future. (Bw.816)
memberikan jaminan yang cukup untuk
selanjutnya.
Alle de bij dezen titel vastgestelde Semua ketentuan dalam bab ini hanya berlaku All ordinances stipulated in this chapter shall
verordeningen zullen alleen plaats grijpen, selama dalam perjanjian kedua belah pihak only apply, to the extent there has not been any
voor zoo verre daarvan door de tidak diadakan penyimpangan. *219 deviations therefrom in agreements
overeenkomsten der partijen niet is afgeweken between the parties. (Bw. 717, 1338)
(Bw. 717, 1338).
Erfpachtsregt gaat op dezelfde wijze te niet, als Hak guna usaha berakhir menurut cara The lease shall also be deemed to be void in the
bij art. 718 en 719 opzigtelijk het regt van berakhirnya hak numpang karang manner stipulated in article 718 and 719 with
opstal is bepaald. sebagaimana ditentukan dalam Pasal 7l8 dan regard to the right of building.
719.
Van grondrenten en tienden BUNGA TANAH DAN SEPERSEPULUH Concerning ground rents and one tenth
Door grondrenten wordt verstaan eene Bunga tanah adalah beban utang yang harus Ground rent shall be interpreted as an
172
www.KUHPer.com
schuldpligtigheid, het zij in geld, het zij in dibayar, baik dengan uang maupun dengan obligation to pay a debt, either in monetary
voortbrengselen of vruchten, welke de hasil bumi yaitu beban yang diikatkan pada form, or in the form of products, which
eigenaar van een stuk onroerend goed daarop tanah oleh pemiliknya, atau diperjanjikan obligation is attached by the owner to
vestigt, of bij de vervreemding of vermaking untuk kepentingan diri sendiri atau pihak immovable property, and which he reserves
van hetzelve, te zijnen voordeele, of ten ketiga ketika benda itu dijual kepada orang for his benefit or the benefit of a third party
voordeele van eenen derde, voorbehoudt. lain atau dihibahkan. Alas hak yang upon the disposal or devolution of the
melahirkannya harus diumumkan property. The basis on which the interest was
De titel van aankomst zal worden openbaar established shall be made public, in the
gemaakt, op de wijze bij art. 620 bepaald (Ov. manner stipulated in article 620. (Ov.26;
Bw.508-5, 528, 616, 696, 713, 720, 739, 750v.,
26; Bw. 508-5o, 528, 616, 696, 713, 720, 739,
750v., 1164-4o, 1963; Rv. 493-4o; Civ. 530). 1164-4, 1963; Rv.493-4; Civ.530)
Indien eenen grondrente op een stuk goed is Bila bunga tanah dikenakan pada sebidang A previous owner of a property in respect of
gevestigd, heeft de vorige eigenaar, aan wien tanah tertentu, maka pemilik semula, kepada which ground rent is payable and in respect of
de rente verschuldigd is, geen regt om dat siap bunga harus dibayar, tidak lagi berhak which he is owed rent shall not be entitled to
goed, uit hoofde van wanbetaling der rente, menuntut pengembalian tanah, bila reclaim that property on the basis of failure to
terug te vorderen (Bw. 750, 1266). pembayaran bunga dilalaikan. pay rent. (Bw.750, 1266)
De schuldpligtigheid der grondrente rust bij Beban utang bunga tanah melekat khusus The obligation to pay ground rent shall be
uitsluiting op het goed zelf, en blijft, in geval pada tanah itu sendiri, dan dalam hal itu attached exclusively to the property itself, and
van deeling, ieder deel voor de geheele rente dibagi, seluruh beban melekat pada tiap in the event of division, the entire rent shall be
verbonden, zonder dat, in eenig geval, de bagian, dan bagaimanapun juga beban itu due in respect of each part, and it is not affect
persoon van den bezitter in zijne overige tidak akan membebani barang-barang lain other property belonging to the owner. The
goederen daarvoor aansprakelijk zij. milik orang yang menguasai tanah. Ketentuan above stipulation is not apply to the obligation
yang lalu tidak berlaku terhadap beban utang to pay rent in respect of a certain proportionate
De bovenstaande bepaling is niet toepasselijk yang harus dibayar dengan sebagian dari hasil share of the fruit, which shall be dealt within
op de schuldpligtigheid van een zeker tanah dalam perbandingan tertentu dengan the following articles. (Bw. 728, 737, 740v., 750,
evenredig aandeel der vruchten, waarvan in de hasil seluruhnya yang akan dibicarakan dalam 1770)
pasal-pasal berikut.
volgende artt. gehandeld wordt (Bw. 728, 737,
740v., 750, 1770).
De schuldpligtigheid van tienden, of van Beban utang sepersepuluh atau suatu bagian The obligation to pay rent in respect of one
eenige andere evenrendige hoeveelheid va dan hasil dalam perbandingan lain dengan tenth, or of any other portion of fruit, shall be
vruchten, moet over elke inzameling van jumlah seluruhnya, harus dilunasi dengan settled with regard to each collection of fruit
vruchten, aan de schuldpligtigheid sekian bagian dari hasil seluruhnya, yang akan subject to the requirement to settle debts.
onderworpen, voldaan worden (Bw. 508-6o, dibicarakan dalam pasal-pasal berikut. (Bw.508-6, 528, 737, 742, 744, 750v., 1164-5,
528, 737, 742, 744, 750v., 1164-5o, 1963; Rv. 493- 1963; Rv.493-5)
5o).
Indien bij de vestiging, of bij het voorbehoud Bila pada waktu mengikatkan atau If at the time of establishment or proviso of one
van tienden, geen uitdrukkelijk beding wordt memperjanjikan sepersepuluh tidak tegas- tenth, no express stipulations are made, either
gemaakt, het zij ten aanzien der soorten van tegas ditentukan hasil jenis apakah dan with respect to the kinds of fruit subject
vruchten daaraan onderworpen, het zij ten seberapa bagiankah yang dikenakan beban, thereto, or with regard to the proportionate
aanzien van derzelver evenredige hoeveelheid, maka itu harus diartikan sepersepuluh dari amount thereof, the rent shall be interpreted as
wordt daardoor verstaan een tiende gedeelte hasil tersebut, yang menurut kebiasaan one tenth of such fruit, which according to
van zoodanige vruchten, welke, volgens het setempat tunduk pada hukum local customs, are subject to the one tenth
gebruik der plaats, aan tiendpligtigheid sepersepuluhan; atau harus diartikan sebagai requirement, or such monetary payment, in
onderworpen zijn; of zoodanige uitkeering in pembayaran dalam bentuk uang sebagai substitution for one tenth of fruit, which,
geld als, volgens dat gebruik, wegens sommige pengganti dari pembayaran sepersepuluhan according to such custom, with regard to some
vruchten, in plaats van tienden in natura, dalam bentuk hasilnya, menurut kebiasaan fruit, shall be settled in kind. (AB.15; Bw.749,
voldaan wordt (AB. 15; Bw. 749, 1875). setempat. 1875)
Er is niets verschuldigd indien het land braak Tidak ada sesuatu pun yang harus dibayar, Nothing shall be due if the land lies fallow or
of onbebouwd is blijven liggen, of gebezigd is bila tanahnya selalu tandus, tidak ditanami remains uncultivated, or is used for the
tot het kweeken van vruchten welke niet aan atau digunakan untuk menanam sesuatu yang cultivation of fruit which are not subject to the
de schuldpligtigheid onderworpen zin. hasilnya tidak tunduk pada beban utang. obligation to pay rent.
Insgelijks is niets verschuldigd van de Demikan pula tidak ada yang harus Nothing shall be due in respect of grain which
graanvruchten die onrijp zijn afgesneden. diserahkan, bila tanaman gandum dipotong has been cut prematurely.
sebelum waktunya.
173
alpha3 Edition
De schuldpligtigen van welke in art. 740 en Mereka yang memikul beban utang menurut Individuals who are obliged to pay rent as *222
volgende gesproken wordt, zijn gehouden om, Pasal 740 dan berikutnya, pada waktu menuai described in article 740 and thereafter, shall be
ten tijde van het inzamelen der vruchten, hasil tanah, wajib mengaturnya secara berjajar required, at the time of collecting the fruit, to
dezelve aan hoopen of schoven van dezelfde dalam tumpukan atau kumpulan yang sama place them in rows, in heaps or sheaves of the
grootte, in rijen te stellen. besarnya. Tumpukan-tumpukan atau same size. The heaps or sheaves shall be placed
kumpulan-kumpulan itu dibuat tanpa dipilih- without prior selection, after the fruit are
De hoopen of schoven moeten onuitgezocht pilih Iebih dulu dan seiring dengan waktu collected. (Bw.747v.)
worden geplaatst, naarmate de vruchten pengambilannya.
worden ingezameld (Bw. 747v).
Zij zijn verpligt de hoopen of schoven Mereka wajib membiarkan tumpukan- They must leave the heaps or sheaves on their
gedurende vier en twintig uren op hunne tumpukan dan kumpulan-kumpulan itu di field for twenty four hours, after notifying in
akkers te laten staan, na vooraf den ladangnya selama dua puluh empat jam advance the recipient of the one tenth share,
tiendheffer, volgens plaatselijk gebruik, te setelah diberitahukannya kepada yang berhak according to local customs. (AB.15)
hebben doen verwittigen (AB. 15). menerima sepersepuluhan menurut kebiasaan
setempat.
Gedurende dien tijd, kan degene, aan wien de Selama itu, mereka yang berhak atas During that period, the individual to whom
uitkeering verschuldigd is, de hoopen of sepersepuluhan boleh menunjuk tumpukan payment is due, may indicate the heaps or
schoven aanwijzen, welke hem toekomen; hij dan kumpulan yang dikehendakinya dan ia sheaves which are due to him; he may choose
zal de telling mogen beginnen waar hij boleh menghitungnya mulai dari yang firstly, but is thereafter, accept the order in
verkiest, maar wijders moeten volgen de orde disukainya tetapi selanjutnya harus which the heaps or sheaves have been placed.
waarin de hoopen of schoven gesteld zijn (Bw. mengindahkan urutan tumpukan dan (Bw.747, 749)
747, 749). kumpulan tersebut.
Indien degene, aan wien de uitkeering Bila yang berhak menerima itu lalai menunjuk If the individual, to whom the payment is due,
verschuldigd is, ingebreke blijft die aanwijzing maka yang mempunyai beban utang berhak fails to indicate his share, the individual
te doen, zal de schuldpligtige het vermogen menunjuk sendiri bagiannya dan menyediakan obliged to pay rent shall be entitled to indicate
hebben om aan denzelven zijn aandeel aan te tumpukan dan kumpulan bagi yang berhak his share, and to leave the heaps or sheaves at
wijzen, en de hoopen of schoven ter menerimanya. the disposal of the party entitled.
beschikking van den daartoe geregtigde
moeten laten.
De schuldpligtige die de vruchten heeft Yang mempunyai beban utang yang The individual obliged to pay rent who has
weggevoerd zonder aan zijne verpligting te menyangkut hasil tanpa memenuhi kewajiban removed the fruit without fulfilling his
hebben voldaan, zal de dubbele waarde tersebut di atas, harus membayar dua kali lipat obligation, must pay twice the value of the
moeten betalen van de uitkeering waartoe hij dari utangnya. payment that he was required to make.
verpligt was (Bw. 739, 741v). (Bw.739, 741v.)
Indien de schuldpligtigheid op jongen van Bila beban utang diikatkan pada anak-anak If the obligation to pay rent is related to the
beesten of op bijen-zwermen gevestigd is, zal hewan atau sarang-sarang lebah, maka yang young of animals or swarms of bees, the
de schuldpligtige aan den geregtigde zijn berutang boleh menyerahkan bagiannya individual obliged to pay rent is deliver his
aandeel kunnen uitleveren, of hem de waarde kepada yang berhak atau membayar harganya share to the rightful party, or furnish the value
daarvan in geld voldoen, berekend naar den dengan uang, dihitung menurut harga thereof in the form of money, calculated at the
hoogsten prijs, gedurende den tijd van zes tertinggi selama enam minggu sejak highest price, during the period of six weeks
weken nadat de uit keering kan worden pembayaran utang tersebut bisa dituntut. following the claim for the payment. The
gevorderd. obligation to pay rent described in this article,
Beban utang yang dibicarakan dalam pasal ini, is never be included in the general
De schuldpligtigheid waarover dit art. handelt, tidak termasuk dalam sepersepuluhan, tetapi denomination of one tenth, but must be
wordt nimmer onder de algemeene benaming harus tegas-tegas diikatkan atau diperjanjikan. established or provided for. The one tenth
van tienden begrepen, maar moet uitdrukkelijk Sepersepuluhan harus dilunasi dengan hasil share shall be settled at random, without the
recipient of the one tenth share being able to
zijn gevestigd of voorbehouden. nyata tanah yang telah menghasilkannya,
sehingga yang berpiutang sepersepuluhan tak select the best, or the provider of the one tenth
boleh memilih yang terbaik diantaranya, share being entitled to submit the worst.
Die tienden worden gekweten zoo als die uit (Bw.737, 741, 746, 969)
de hand vallen, zonder dat de tiendheffer de sebagaimana yang berutang tidak boleh
beste kiezen, of de tiendpligtige de slechtste memberikan bagian yang terburuk.
geven mag (Bw. 737, 741, 746, 969).
De verschenen en niet voldane Beban utang yang telah dapat ditagih tetapi The past and un-fulfilled obligations to pay
schuldpligtigheden, waarover bij art. 740 en belum dilunasi, yang diatur dari Pasal 740 dan rent, which are described in article 740 and
volgende gesproken wordt, verjaren door het berikutnya, lewat waktu setelah lewat satu thereafter, is expire after one year, effective as
tijdsverloop van een jaar, te rekenen van den tahun, terhitung mulai hari pembayaran itu of the date on which the payments could have
174
www.KUHPer.com
dag waarop de uitkeering kon gevorderd sedianya dapat dituntut. Beban utang bunga been claimed. The other ground rents is expire
worden. tanah lainnya lewat waktu setelah lewat lima after a period of five years. (Bw.737, 1968, 1972,
tahun. 1974v.)
Die van de overige grondrenten verjaren door
een tijdsverloop van vijf jaren (Bw. 737, 1968,
1972, 1974v).
De grondrenten, mitsgaders de tienden en Bunga tanah, demikian pula sepersepuluhan The ground rents including the one tenth and
andere schuldpligtigheden in eene zekere dan beban utang lainnya yang terdiri dari other debt liabilities consisting of a certain
evenredige hoeveelheid van vruchten sebagian hasil dalam perbandingan tertentu, proportionate amount of fruit, is always be
bestaande, kunnen altijd worden afgekocht, al senantiasa boleh ditebus, sekalipun tegas-tegas redeemable, even if expressly stipulated
ware het tegendeel uitdrukkelijk bedongen diperjanjikan sebaliknya. Akan tetapi pihak- otherwise. (Bw.755) The parties shall be,
(Bw. 7552). pihak yang bersangkutan boleh menentukan permitted to stipulate the conditions of the
syarat-syarat tentang penebusan itu, bahkan redemption, and to negotiate that the rent
Het is echter geoorloofd de voorwaarden van boleh memperjanjikan bahwa bunga baru cannot be redeemed before a specific period of
den afkoop te bepalen, en zelfs te bedingen dat dapat ditebus setelah lewat waktu tertentu, time, provided that it does not exceed a period
de rente niet kan worden afgekocht dan na een asal tidak lebih dari tiga puluh tahun. of thirty years. (AB.23; Bw.752, 754, 755;
bepaald tijdsverloop, mits den tijd van dertig Civ.530)
jaren niet te boven gaande (AB. 23; Bw. 752,
754, 7552; Civ. 530).
Indien de afkoopprijs van grondrenten, Bila jumlah uang tebusan untuk bunga tanah, If the redemption price of the ground rents,
tienden of andere evenredige sepersepuluhan atau beban utang dalam one tenth and other proportionate debt
schuldpligtigheden niet bepaald is bij de perbandingan lain tidak ditentukan sewaktu liabilities *223 are not stipulated in the
vestiging, noch daaromtrent bij den afkoop pembebanan, dan juga tidak diadakan agreement, but are agreed between the parties
tusschen partijen wordt overeengekomen, zal persetujuan tentang penebusan, maka jumlah at the time of redemption this shall be
dezelve geregeld worden op de navolgende uang tebusan harus diatur dengan cara regulated in the following manner; With
wijze: berikut: regard to ground rents paid in cash, the debtor
is comply by imposing a charge of twenty
Bij eene grondrente in geld, kan de Dalam hal bunga tanah harus berbentuk uang, times the amount. If the debt is not due in cash
schuldpligtige volstaan met de oplegging van maka sudah cukup beban utang itu ditebus but in the form of other objects, the redemption
het twintigvoudig bedrag derzelve. dengan dua puluh kali lipat dari jumlah bunga value is also twenty times the yearly proceeds,
tanah itu. and the value thereof shall be regulated
according to the local market prices of the last
Indien de schuldpligtigheid niet in geld, maar ten years, which shall be calculated by them,
in andere voorwerpen, verschuldigd is, bestaat Bila beban utang yang harus dibayar tidak and failing this, it shall be stipulated by experts
de afkoopprijs evenzeer uit het twintigvoud boleh dilunasi dengan uang, melainkan harus appointed by the parties or the judge. The
van de jaarlijksche opbrengst, en wordt de dengan hasil tanah, maka tebusan harus dua actual proceeds of the last fifteen years shall be
waarde daarvan geregeld volgens de landelijke puluh kali harga hasil tahunan, dihitung regarded as an average of the amount of the
marktprijzen der laatstverloopen tien jaren, menurut harga rata-rata di pasar setempat annual proceeds with regard to one tenth and
door elkander gerekend, en bij gebreke van selama sepuluh tahun terakhir, dan bila cara other proportionate and annual payments,
dezelve, bepaald bij deskundigen, door demikian tidak bisa dilaksanakan, tebusan after deducting the two most profitable and the
partijen of door den regter te benoemen. harus ditentukan oleh ahli-ahli yang ditunjuk two most unsuccessful years. The lease in
oleh pihak-pihak yang bersangkutan atau respect of the last fifteen years, after deduction
diangkat oleh Hakim. as mentioned above, is provide proof of such
Bij tienden en andere evenredige en
jaarlijksche uitkeeringen strekt de zuivere proceeds, and only in the absence of such lease
opbrengst der vijftien laatste jaren, door Dalam hal sepersepuluhan dan bayaran is they follow the customary and above-
elkander, tot maatstaf der hoeveelheid van de tahunan dalam perbandingan lain, yang harus mentioned rules. (Bw.472, 754-2)
jaarlijksche opbrengst, na voorafgaanden dibayarkan, ukuran jumlah hasil tahunan ialah
aftrek der twee voordeeligste en der twee hasil bersih dalam waktu lima belas tahun,
nadeeligste jaren. De verpachtingen der vijftien pukul rata setelah dikurangi dengan hasil
laatste jaren, onder aftrek als hierboven, selama dua tahun yang teramat
leveren het bewijs op van die opbrengst, en menguntungkan dan dikurangi dengan hasil
alleen bij gebreke van zoodanige selama dua tahun yang teramat merugikan.
verpachtingen worden de gewone en Hasil lima jelas tahun tersebut, dengan
hierboven gemelde regelen bij de waardering pengurangan seperti di atas, membuktikan
gevolgd (Bw. 472, 754-2o). hasil setahun, dan bila tidak ada pembayaran
semacam itu, harus diikuti peraturan biasa
tentang penilaian seperti telah diuraikan di
atas.
Indien het goed, gedurende de laatste vijftien Jika selama lima belas tahun terakhir tanah If the property, during the last fifteen years,
jaren, geene zoodanige vruchten heeft yang bersangkutan tidak menghasilkan has not produced any fruit which are subject to
opgebragt die aan tienden en andere sesuatu, yang tunduk pada sepersepuluhan the one tenth and other proportionate and
evenredige en jaarlijksche uitkeeringen dan bayaran tahunan dalam perbandingan annual payments, the amount of the
onderworpen zijn, zal het beloop van den lain, maka jumlah uang tebusan harus redemption shall be regulated by the judge,
afkoop, door den regter, na verhoor van ditentukan oleh Hakim setelah mendengar following the hearing of experts. (Bw.742v.,
deskundigen, worden geregeld (Bw. 742v., para ahli. 752)
175
alpha3 Edition
752).
Het regt van grondrenten en van alle andere Hak bunga tanah dan beban utang lainnya The rights related to ground rents and all other
schuldpligtigheden, waarvan in dezen titel yang diatur dalam bab ini hilang: debt liabilities, which are described in this
wordt gehandeld, gaat verloren: chapter shall be lost as a result of the
1. karena percampuran, bila bunga tanah atau following:
1o. door vermenging, wanneer de renten of beban utang dan hak milik atas tanah jatuh ke
schuldpligtigheid en de eigendom van den tangan satu orang; 1. due to merger, if the rents or debt liabilities
grond in dezelfde hand komen; and title of the land shall become the property
2. karena persetujuan pihak-pihak of one and the same person;
2o. door onderlinge overeenkomst; bersangkutan;
2. by mutual agreement;
3o. door afkoop, op de wijze hierboven 3. karena penebusan dengan cara seperti
omschreven; diuraikan di atas; 3. by redemption, in the manner as described
above;
4o. door verjaring, wanneer hij, aan wien de 4. karena lewat waktu, bila yang berhak
grondrente of schuldpligtigheid verschuldigd menerima bunga tanah atau beban utang telah 4. by prescription, if thirty years have lapsed
was, dertig jaren heeft laten verloopen, zonder melewatkan tiga puluh tahun tanpa during which the individual, to whom, the
van zijn regt gebruik te maken; menggunakan hak tersebut; ground rents or debt liabilities were due, has
not exercised his right;
5o. door het te niet gaan van den grond. Echter 5. karena musnahnya tanah. Akan tetapi, hak
gaat door overstrooming, vergraving of itu tidak hilang karena banjir, pengedukan 5. by destruction of the land. Floods, digging
uitveening het regt niet verloren, wanneer de atau pemindahan tanah, bila tanah itu or the removal of the soil is not result in the
grond daarna door de natuur of door den kemudian menjadi kering karena alam atau loss of right, if the land is dry out again due to
arbeid weder droog wordt (Bw. 594, 703v., pekerjaan orang. natural causes or labor. (Bw.594, 703v., 718v.,
718v., 736, 751v., 807, 1436, 1444, 1967). 736, 751v., 807, 1436, 1444, 1967)
De bepalingen, in dezen titel voorkomende, Ketentuan-ketentuan dalam bab ini hanya The stipulations in this chapter is apply only to
zijn alleen toepasselijk op grondrenten, tienden berlaku terhadap bunga tanah, sepersepuluhan ground rents, one tenth and other debt
en andere schuldpligtigheden, welke na de dan beban utang lainnya, yang diikatkan atau liabilities, which shall be established or
invoering van dit Wetboek zullen worden diperjanjikan setelah berlakunya kitab undang- provided for after the implementation of this
gevestigd of voorbehouden. Zij strekken dus undang ini. Karena itu ketentuan-ketentuan ini Civil Code. The stipulations is not re-instate
geenszins om zoodanige tienden, of andere tidak dimaksudkan untuk menghidupkan the one tenth or other debt liabilities which
schuldpligtigheden, als bij vorige wetten en kembali sepersepuluhan atau beban utang were revoked in previous laws and customs,
gebruiken zijn afgeschaft, te doen herleven, lainnya yang telah dihapuskan oleh undang- nor is they regulate amend or invalidate the
noch ook om de bestaande te regelen, te undang dan kebiasaan sebelumnya, juga tidik prevailing stipulations.(Ov.54) Ground rents
wijzigen of te vernietigen (Ov. 54). dimaksudkan untuk mengatur, mengubah and one tenth, which are to be paid to the
atau menghapuskan yang masih ada. State, is not be redeemable without the express
Grondrenten en tienden, aan den lande op te consent of the government.
brengen, zijn, zonder uitdrukkelijke Bunga tanah dan sepersepuluhan yang harus
bewilliging der regeering, niet afkoopbaar. dibayar kepada negara tidak boleh ditebus
tanpa izin tegas dari pemerintah.
Van het vruchtgebruik HAK PAKAI HASIL Concerning use of proceeds
Van den aard van vruchtgebruik en de wijze Sifat Hak Pakai Hasil dan Cara Concerning the nature of the use of proceeds
om hetzelve te verkrijgen Memperolehnya and the manner of acquisition
Vruchtgebruik is een zakelijk regt om van eens Hak pakai hasil adalah hak kebendaan untuk Use of proceeds is an individual's property
anders goed de vruchten te trekken, als of men mengambil hasil dan barang milik orang lain, right to the proceeds from the property of
zelf eigenaar daarvan was, mits zorgende dat seakan-akan ia sendiri pemiliknya, dengan another, as if the individual is the owner
de zaak zelve in stand blijve (Bw. 508-1o, 511- kewajiban memelihara barang tersebut sebaik- thereof, provided that the property itself is
1o, 528, 757, 760, 765, 772, 779, 784, 806; Rv. baiknya. maintained in good condition. (Bw. 508-1, 511-
493-2o; Civ. 587). 1,528, 757, 760, 765, 772, 779, 784, 806; Rv.493-2;
Civ. 587)
Indien echter onder het vruchtgebruik Bila hak pakai hasil mencakup juga barang If, however, the use of proceeds is understood
verbruikbare zaken zijn begrepen, kan de yang dapat dihabiskan, maka pada waktu to include use of consumable products, then it
vruchtgebruiker volstaan met, bij het eindigen habisnya hak pakai hasil, cukuplah memakai is suffice if the user of the proceeds, upon
van het vruchtgebruik, eene gelijke hasil memberikan kembali kepada pemiliknya termination of the period of use of proceeds,
176
www.KUHPer.com
hoeveelheid, hoedanigheid en waarde terug te barang sejenis yang sama jumlahnya, sifatnya returns the same amount, kind and value of
geven, of den prijs te betalen op welken de dan harganya, atau membayar harga barang products, or pays the price at which the
zaken bij den aanvang des vruchtgebruiks seperti yang telah ditaksir sewaktu hak pakai products were appraised at the
mogten geschat zijn, of volgens de waarde van hasil itu mulai berjalan atau harga yang commencement of the use of proceeds, or pays
dat tijdstip mogten geschat worden (Bw. 756, ditaksir menurut harga pada waktu itu. the value appraised at that particular time.
761, 782, 784, 786, 804v., 822, 1273, 1755; Civ. (Bw.756,761,782,784,786,804v.,822,1273,1755;Ci
587). v.587)
Vruchtgebruik kan gevestigd worden ten Hak pakai hasil dapat dibenkan kepada Use of proceeds may be established for the
behoeve van een of meerdere bepaalde seseorang atau beberapa orang tertentu, agar benefit of one or more specific individuals, for
personen, ten einde daarvan het genot te menikmatinya, baik secara bersama-sama the purpose of having the enjoyment thereof,
hebben, hetzij gezamenlijk, het zij bij maupun secara bergiliran. Dalam hal whether together or in succession. In the event
opvolging. menikmatinya secara bergiliran, hak pakai of enjoyment in succession, the use of proceeds
hanya dapat dinikmati oleh orang-orang yang is only be enjoyed by the individuals who are
In geval van genot bij opvolging, zal het hidup pada waktu hak pemakai hasil yang alive at the time that the right of the first user
vruchtgebruik allen genoten worden door de pertama mulai benjalan. of proceeds commences. (Bw.2, 808, 899, 1679)
personen welke in leven zijn op het oogenblik
dat het regt van den eersten vruchtgebruiker
zijnen aanvang neemt (Bw. 2, 808, 899, 1679).
Vruchtgebruik wordt verkregen door de wet, Hak pakai hasil diperoleh karena undang- The use of proceeds shall be acquired by law,
of door den wil des eigenaars (Bw. 311v., 474, undang atau karena kehendak pemilik. or at the will of the owners.
883, 918, 957, 970; Civ. 579). (Bw.311v.,474,883,918,957,970; Civ.579)
De titel van vruchtgebruik van een onroerend Alas hak yang melahirkan hak pakai basil atas The right of the use of proceeds of an
goed moet worden openbaar gemaakt, op de barang tak bergerak harus diumumkan immovable asset shall be made public, in the
wijze bij art. 620 bepaald. dengan cara seperti yang ditentukan dalam manner stipulated in article 620. If the right
Pasal 620. relates to a movable asset, title to the goods
Wanneer het een roerend goed gelt, wordt arises upon delivery. (Ov.26;
door de levering het zakelijk regt geboren (Ov. Bila hak itu mengenai barang bergerak, maka Bw.612,616,696,713,720,737)
26; Bw. 612, 616, 696, 713, 720, 737). hak kebendaan lahir dengan penyerahan.
Van de regten van den vruchtgebruiker Hak-hak Pemakai Hasil Concerning the rights of the user of proceeds
(usufructuary)
De vruchtgebruiker heeft het regt om alle Pemakai hasil berhak menikmati segala The user of proceeds shall be entitled to enjoy
soorten van vruchten te genieten, die van het macam hasil dan barang yang bersangkutan, proceeds of all varieties from properties of
goed, waarvan hij het vruchtgebruik heeft, yang timbul karenanya, tidak dibedakan which he has the use, regardless of whether the
kunnen voortkomen, om het even of de apakah hasil itu hasil alam, hasil kerajinan, proceeds are from natural fruit, whether they
voortbrengselen bestaan in natuurlijke atau hasil perdata. are proceeds of industry or civil proceeds.
vruchten, in vruchten van nijverheid, of in (Bw.500-502,766,777,786; Civ.582)
burgerlijke vruchten (Bw. 500-502, 766, 777,
786; Civ. 582).
De natuurlijke vruchten en de vruchten van Hasil alam dan hasil kerajinan yang pada The natural fruit and the proceeds of industry,
nijverheid, die bij den aanvang van het permulaan berlakunya hak pakai hasil masih which at the commencement of the use of
vruchtgebruik nog aan boomen of wortels vast melekat pada pohon atau akar, termasuk milik proceeds are still attached to trees or roots,
zijn, behooren aan den vruchtgebruiker. pemakai hasil. Hasil tersebut di atas yang belong to the user of the proceeds. Those
masih dalam keadaan seperti di atas pada which are in the same condition at the time
waktu hak pakai basil berakhir, adalah hak that the use of proceeds is terminated, shall
Degene die zich in denzelfden staat bevinden
op het oogenblik dat het vruchtgebruik pemilik tanah, sedangkan pihak yang satu atau belong to the owner, without payment of any
eindigt, behooren aan den eigenaar, zonder pihak yang lain yang tidak diwajibkan compensation, from one party or the other for
vergoeding, van de eene of andere zijde, der membayar ongkos pengolahan dan the costs incurred in the work on and sowing
kosten van bearbeiding en bezaaijing, maar pembenihan tanah, tetapi tidak boleh of the land, excluding that part of the fruit,
mengurangi bagian dan hasil yang merupakan which was due to a participating tenant farmer
onverminderd dat gedeelte der vruchten,
hetwelk aan eenen deelhebbenden pachter het hak pihak ketiga yang ikut serta sebagai either at the commencement or the termination
zij bij het begin, het zij bij het eindigen des pengusaha, baik pada permulaan, maupun of the use of proceeds. (Bw.500,502,571,1594;
vruchtgebruiks, mogt toekomen (Bw. 500, 502, pada akhir hak pakai hasil itu. Civ.585)
571, 1594; Civ. 585).
177
alpha3 Edition
De burgerlijke vruchten worden gerekend van Hasil perdata dihitung hari demi hari dan Civil proceeds shall be deemed to accrue from
dag tot dag verkregen te worden, en behooren menjadi kepunyaan pemakai hasil selama hak day to day, and belongs to the user of the
aan den vruchtgebruiker, naar mate zijn pakai hasil berjalan, pada saat apa pun hasil proceeds for the duration of his use of
vruchtgebruik duurt, welk ook het tijdstip tersebut dapat dibayar. proceeds, which can also be the exact time at
moge wezen waarop dezelve betaalbaar zijn which these are payable. (Bw.501v.,764;
gesteld (Bw. 501v., 764; Civ. 586). Civ.586)
Het vruchtgebruik van eene lijfrente geeft ook Hak pakai hasil suatu cagak hidup The use of proceeds from a life annuity is also
aan den vruchtgebruiker, gedurende het memberiikan juga hak untuk menerima semua entitle the user of the proceeds, for the
vruchtgebruik, het regt om de loopende renten bunga yang berjalan kepada pemakai hasil, duration of the use of proceeds, to receive the
te ontvangen. selama hak itu berjalan. continuing interest. If the payment of the life
annuity is take place in advance, the user of the
Indien de voldoening der lijfrente bij Bila pelunasan cagak hidup harus dilakukan proceeds shall be entitled to all the payments,
which would otherwise have been made
vooruitbetaling moet plaats hebben, is de dengan membayar di muka, pemakai hasil
vruchtgebruiker geregtigd tot den geheelen berhak atas seluruh iuran, yang seharusnya during the period of his right to use the
termijn, welke gedurende het vruchtgebruik dilunasi selama hak pakai basil berjalan. proceeds. An individual, who has the use of
heeft moeten voldaan worden. proceeds from a life annuity is never be
obligated to any return.
Orang yang mempunyai hak pakai hasil atas (Bw.501,761,763,1775v.,1785;Civ.588)
Die het vruchtgebruik eener lijfrente heeft zal suatu cagak hidup tidak berkewajiban untuk
nimmer tot eenige teruggave verpligt zijn (Bw. mengembalikan sesuatu.
501, 761, 763, 1775v., 1785; Civ. 588).
Indien het vruchtgebruik zaken bevat die, Bila hak pakai hasil berkenaan dengan barang If the proceeds used are from properties, which
zonder dadelijk te niet te gaan, echter yang tidak lepas musnah, tetapi lama-lama do not perish immediately but which are
langzamerhand door het gebruik verminderen, menjadi susut karena pemakaian, seperti depleted by use, such as clothes, linen, house
zoo als kleederen, linnen, huisraad en andere pakaian, seperai, perabot rumah tangga dan hold furnishings and the like, the user of
soortgelijke, heeft de vruchtgebruiker het regt lain-lain sejenis itu; maka pemakai hasil berhak proceeds shall be entitled to use the properties
om zich daarvan te bedienen tot het gebruik, mempergunakan barang-barang sesuai dengan for purpose for which they were designated,
waartoe die zaken bestemd zijn, zonder tujuannya, tanpa berkewajiban untuk provided that at the termination of the use of
evenwel verpligt te zijn om, bij het eindigen mengembalikannya pada akhir hak pakai hasil proceeds, he is not be obligated to return the
des vruchtgebruiks, die zaken in eenen dalam keadaan lain dan keadaan pada waktu properties in a condition which is different to
anderen staat terug te geven, dan in dien itu, sepanjang barang-barang itu tidak menjadi that which they were in at the commencement
waarin zij zich alsdan bevinden, voor zoo verre buruk karena itikad buruk atau kesalahan dan of the use of proceeds provided that they is not
zij niet door de kwade trouw of schuld van pemakai hasil. have deteriorated due to the fault or bad faith
den vruchtgebruiker mogten zijn of the user of the proceeds. (Bw.
slechtergeworden (Bw. 757, 761, 782, 787, 806; 757,761,782,787,806; Civ.589)
Civ. 589).
Indien het vruchtgebruik kaphout bevat, zal de Bila hak pakai hasil meliputi kayu tebangan, If the proceeds used come from chopped
vruchtgebruiker daarvan het genot hebben, pemakai hasil berhak menikmatinya, asal wood, *228 the user of the proceeds is have the
mits in acht nemende de orde en hoeveelheid memperhatikan tata tertib waktu dan jumlah enjoyment thereof, provided that he observes
van het kappen, overeenkomstig het penebangan, sesuai dengan kebiasaan yang the order and amount of the chopping, in
doorgaand gebruik der eigenaars, zonder dat selalu dilakukan pemilik, tetapi pemakai hasil accordance with the customs of the owners,
de vruchtgebruiker of zijne erfgenamen eenige atau ahli warisnya tidak berhak minta ganti and the user of the proceeds or his heirs is not
schadeloosstelling kunnen vorderen, ter zake rugi, sehubungan dengan penebangan biasa be entitled to claim redress in the event that
dat de gewoonlijke kapping, het zij van terhadap pohon-pohon tebang, ranting-ranting the customary chopping of wood, branches or
kaphout, rijshout, of hoogstammige boomen, dan pohon-pohon yang tinggi batangnya, yang tall trees, is neglected by the owner during the
gedurende het vruchtgebruik, door hem mogt kiranya dilalaikannya selama hak pakai hasil period of the use of proceeds. (AB.15; Bw.761;
nagelaten zijn (AB. 15; Bw. 761; Civ. 590). berjalan. Civ.590).
De vruchtgebruiker, mits in acht nemende de Pemakai hasil, asal memperhatikan tata tertib The user of the proceeds is, provided that he
vaste tijdstippen, en de gewoonten der vorige waktu dan kebiasaan pemilik tanah yang dulu- has regard to the fixed time periods, and the
eigenaars, heeft ook het genot van die partijen dulu, boleh pula menebang pohon-pohon yang customs of the previous owners, also be
hout van opgaande boomen, welke regelmatig biasa ditebang, baik penebangan itu harus entitled to enjoyment of that which the
gehakt worden, het zij dit hakken geschiede op dilakukan pada waktu-waktu tertentu dan previous owners have enjoyed, such as the
gezette tijden over eene zekere uitgestrektheid dibagian-bagian tertentu maupun mengenai wood from the trees which are regularly felled,
lands, het zij hetzelve besta in eene zekere pohon-pohon tertentu di seluruh tanah. whether this felling takes place at fixed periods
hoeveelheid boomen, zonder onderscheid over over a certain area of land, or whether it
de geheele uitgestrektheid van het land consists of a certain number of trees, taken,
genomen (AB. 15; Bw. 769; Civ. 591). randomly, from the entire area of land. (AB.15;
Bw.769; Civ.591)
In alle andere gevallen, vermag de Dalam semua hal lainnya, pemakai hasil tidak In all other cases, the user of the proceeds is
vruchtgebruiker zich geene opgaande boomen not be entitled to appropriate timber trees
178
www.KUHPer.com
toe te eigenen. boleh memiliki pohon yang menjulang tinggi. which grow tall. He may, however, utilize
wood from trees which have been uprooted
Niettemin kan hij de door toeval uit den grond Namun demikian ia boleh menggunakan accidentally or damaged, to carry out repairs
for which he is responsible. He may also, if
gerukte of afgebrokene boomen gebruiken tot pohon yang karena kebetulan tumbang atau
het doen der reparatien, tot welke hij tercabut dan tanah guna melakukan perbaikan deemed necessary, for the purpose of repairs,
gehouden is. yang diharuskan. have the trees felled, provided that he is prove
the necessity of the repairs to the owner.
(Bw.793; Civ.592)
Hij kan zelfs, te dien einde, indien het noodig Malahan untuk itu, bila perlu, ia boleh
is, boomen doen omhakken, mits hij van de menebang pohon-pohon untuk perbaikan
noodzakelijkheid der reparatien, ten overstaan yang diharuskan, asal keharusan memperbaiki
van den eigenaar, doe blijken (Bw. 793; Civ. itu ditunjukkan kepada pemilik.
592).
De vruchtgebruiker kan uit de bosschen staken Pemakai hasil dapat mengambil pancang dan The user of the proceeds may remove stakes
nemen voor de wijngaarden, en hetgeen hutan untuk kebun anggur dan bila perlu guna from the woods for use in the vineyards, and if
noodig is om de vruchtboomen te stutten en de menyangga pohon buah-buahan dan deemed necessary to support the fruit trees
tuinen te onderhouden en te betelen. memelihara serta menanami kebun. and to maintain and plant the gardens. He is
not be entitled to fell trees for firewood, but
Hij heeft geen regt om boomen tot brandhout Ia tidak berhak menebang pohon untuk kayu shall be entitled to the enjoyment, which, on an
te kappen, maar hij heeft het genot van bakar, tetapi setiap tahun atau dalam waktu annual basis or at fixed times is derived from
hetgeen jaarlijks, of op andere gezette tijden, tertentu ia boleh menikmati apa yang the trees; provided that he is have regard to the
van de boomen afkomt; alles echter met dihasilkan oleh pohon itu, semuanya itu customs of the local community, or the owners.
inachtneming van het gebruik der plaats, of dengan memperhatikan adat setempat dan (AB.15; Bw.767v.; Civ.593)
van de gewoonte des eigenaars (AB. 15; Bw. kebiasaan pemilik.
767v.; Civ. 593).
De boomen, welke uit eene kweekerij, zonder Tanaman yang berasal dan pembibitan yang Proceeds from trees, which can be removed
die te beschadigen, kunnen getrokken worden, dapat dicabut, tanpa merusaknya, termasuk from a nursery without causing any damage,
behooren insgelijks tot het vruchtgebruik, mits juga dalam hak pakai hasil, asal pemakai hasil can also be used, provided the user of the
de vruchtgebruiker zich omtren de menggantinya menurut adat setempat dan proceeds has regard to the local custom and
wederaanvulling gedrage naar het plaatselijk kebiasaan pemilik. the customs of the owners with respect to the
gebruik en de gewoonte des eigenaars (AB. 15; replacement of the trees. (AB.15; Bw.761;
Bw. 761; Civ. 590). Civ.590)
Doode vruchtboomen, gelijk ook die bij toeval Pohon buah yang mati, demikian pula yang Dead fruit trees, including those which have
zijn uit den grond gerukt of afgebroken, karena kebetulan tumbang atau tercabut dan been accidentally uprooted or damaged,
behooren aan den vruchtgebruiker, mits hij tanah, menjadi milik pemakai hasil, asal belong to the user of proceeds, provided that
andere in derzelver plaats stelle (Bw. 772; Civ. digantinya dengan yang lain. he replaces them with other trees. (Bw.772;
594). Civ. 594)
De vruchtgebruiker kan in persoon het regt Pemakai hasil boleh menikmati sendiri hak The user of the proceeds may personally
van zijn vruchtgebruik uitoefenen, of het goed pakai hasilnya, menyewakan atau exercise his right to the use of the proceeds or
verhuren, of verpachten, of zelfs het menggadaikannya, bahan boleh menjualnya, is hire out the property or grant a long term
vruchtgenot verkoopen, bezwaren, of om niet membenahinya atau menghidangkannya. lease thereof, or sell or encumber the use of the
afstaan. Hij moet zich echter, hetzij bij eigen Akan tetapi, baik dalam menikmatinya sendiri proceeds, or dispose of it without charge. He
genot, hetzij in geval van verhuring, maupun dalam menyewakannya, is, however, whether in the course of his own
verpachting of afstand, ten aanzien van dat menggadaikan atau menghibahkannya, ia enjoyment, or hiring, or long term lease, or
genot, gedragen naar het plaatselijk gebruik en harus berbuat menurut adat setempat dan disposal, observe the local custom and the
de gewoonte der eigenaars, zonder de kebiasaan para pemilik, tanpa mengubah custom of the owners, and is not change the
bestemming van het goed ten nadeele des tujuan barang itu dengan merugikan pemilik. use of the property to one which shall be
eigenaars te veranderen. detrimental to the owners. During the term of
Tentang waktu penyewaan dan penggadaian, the hire or long term lease, he is *229 also,
Ten aanzien van den tijd der verhuring of ia harus memperhatikan sifat dan tujuan having regard to the different nature and the
verpachting, moet hij zich, volgens den barang-barang yang bersangkutan, serta purpose of the properties, observe the local
verschillenden aard en de bestemming der bertindak menurut adat setempat dan customs and the customs of the owners. In the
zaken, mede gedragen naar de plaatselijke kebiasaan para pemilik. absence of such customs or habits, houses may
gebruiken en de gewoonte der eigenaars. not be leased for longer than four years, and
land may not be leased for longer than seven
Dalam hal tidak ada adat dan kebiasaan years. (AB.15; Bw.756, 817, 823, 1164-2, 1169,
Bij gebreke van zoodanige gebruiken of tersebut, rumah tidak boleh disewakan lebih 1457v., 1547v.; Civ.595)
gewoonte, mogen huizen voor geen langeren lama dan empat tahun, sedang tanah tidak
tijd dan voor vier, en landerijen dan voor boleh lebih lama dan tujuh tahun.
zeven jaren worden verhuurd (AB. 15; Bw. 756,
817, 823, 1164-2o, 1169, 1457v., 1547v.; Civ.
595).
179
alpha3 Edition
Alle verhuringen of verpachtingen van in Semua sewa atau gadai barang tak bergerak All hires or long term leases of immovable
vruchtgebruik bezeten onroerende goederen, yang ada dalam hak pakai hasil yang property in respect of which there is a use of
aangegaan meer dan twee jaren voor het dilakukan untuk waktu lebih dan dua tahun, proceeds, which were entered into for more
ingaan van de huur of de pacht, zullen ten atas permintaan pemilik, dapat dibatalkan, than two years prior to the commencement of
verzoeke van den eigenaar kunnen worden sebelum sewa atau gadai mulai jalan, bila the hire or the long term lease, may, at the
vernietigd, indien het regt van den dalam waktu itu hak pihak pemakai hasil request of the owner, be terminated, if the right
vruchtgebruiker binnen dien tijd ophoudt (Bw. berakhir. of the user of the proceeds ceases within that
772, 817; Civ. 1430). period of time. (Bw.772,817; Civ.1430)
De vruchtgebruiker heeft het genot van de Pemakai hasil berhak menikmati hasil tanah The user of the proceeds is have the enjoyment
vermeerdering, welke aan het goed, waarvan tambahan yang ada dalam haknya karena of addition to the properties, of which he has
hij het vruchtgebruik heeft, door aanspoeling perdamparan. the use, which have resulted from alluvial
is aangekomen. deposit. He is have, in the same manner as the
Ia berhak menikmati hak pengabdian tanah, owner, the enjoyment of servitudes, and of all
other rights which the owner is entitled to
Hij heeft, even als of hij zelf eigenaar was, het seolah-olah ia sendiri pemiliknya dan pada
genot van de erfdienstbaarheden, en, in het umumnya ia berhak menikmati semua hak- exercise. He is also entitled to exercise hunting
algemeen, van alle andere regten, waarvan de hak lainnya yang sedianya dapat dinikmati and fishing rights. (Bw.586,596, 674v., 721, 776,
eigenaar het genot kan hebben. Hij heeft alzoo oleh pemiliknya. Demikian pula ia berhak 781; Civ. 596v.)
het genot der jagt en visscherij (Bw. 586, 596, berburu dan menangkap ikan.
674v., 721, 776, 781; Civ. 596v).
(Gew. S. 04-233) Hij heeft, op dezelfde wijze als Dengan cara yang sama dengan pemilik, ia (Amended by S.04-233) He is also, in the same
de eigenaar, ook het genot van de berhak menikmati segala hasil penggalian batu manner as the owner, be entitled to the
steengroeven en veenderijen, die bij den dan bara tanah yang sejak permulaan hak enjoyment of quarries and peat bogs, which
aanvang van het vruchtgebruik reeds pakai hasil telah diusahakan. were in the course of development at the time
ontgonnen waren (Bw. 571, 761; Civ. 598). of commencement of the use of proceeds.
(Bw.571, 761; Civ.598)
(Gew. S. 04-233) De vruchtgebruiker heeft geen Pemakai hasil tidak berhak menggali batu dan (Amended by S.04-233) The user of the
regt, hoe ook genaamd, op steengroeven en bara tanah yang belum dimulai proceeds is not have any rights whatsoever in
veenderijen, die nog niet ontgonnen zijn; en penggaliannya, dengan sebutan apa pun juga, respect of quarries and peat bogs which are not
vermag derhalve geen turf of andere dengan demikian tidak boleh ia menggali in the course of development, and is, therefore,
delfstoffen uit te graven, wanneer de bahan galian lainnya bila penggalian belum not exploit any turf or other minerals prior to
ontginning of verveening nog niet begonnen is, dimulai, kecuali jika diperjanjikan sebaliknya. the commencement of the development or
ten zij het tegendeel uit zijnen titel blijke (Bw. exploration, unless otherwise stipulated.
721, 761, 775; Civ. 598). (Bw.721, 761, 775; Civ.598)
(Ing. S. 04-233) Bij vruchtgebruik van eene Dalam hal hak pakai hasil mengenai suatu (Supplemented by S.04-233) Pursuant to the
mijnconcessie heeft de vruchtgebruiker op konsesi tambang, pemakai hasil berhak use of proceeds of a mining concession, the
dezelfde wijze als de concessionaris het genot memperoleh nikmat yang sama seperti yang user of the proceeds shall be entitled to
van die concessie. dinikmati pemegang konsesi. enjoyment in the same manner as the holder of
the concession.
De vruchtgebruiker heeft geen regt op den Selama haknya berjalan, pemakai hasil tidak The user of the proceeds is not be entitled to
schat, die, gedurende het vruchtgebruik, op berhak atas harta yang ditemukan orang lain treasure, which, during the period of use of the
het erf waarvan hij het genot heeft, door een dalam tanah yang ada dalam haknya. proceeds, is found by another individual on
ander mogt gevonden worden. the lands of which he is entitled to enjoyment.
In the event that he personally finds treasure,
Bila ia sendiri menemukan harta, ia berhak
Indien hij zelf den schat vindt, vermag hij zijn menuntut bagiannya sesuai dengan Pasal 587. he shall be entitled to demand his portion
deel daarvan te vorderen, overeenkomstig art. thereof, in accordance with article 587.
587 (Bw. 500, 502, 761; Civ. 598). (Bw.500, 502, 761; Civ.598)
De eigenaar is gehouden den vruchtgebruiker Pemilik tanah wajib membiarkan pemakai The owner must permit the user of the
het vruchtgebruik te laten genieten, zonder hasil menikmati hak pakai hasil tanpa proceeds to enjoy the use thereof, without
hem daarin eenige belemmering toe te brengen rintangan apa pun. obstructing his enjoyment. (Bw.728; Civ.599)
(Bw. 728; Civ. 599).
De vruchtgebruiker kan bij het eindigen van Pemakai hasil, pada akhir hak pakai hasilnya, The user of the proceeds cannot demand any
180
www.KUHPer.com
het vruchtgebruik geene schadeloosstelling tidak berhak menuntut ganti rugi karena compensation at the termination of the use of
vorderen, wegens verbeteringen die hij mogt perbaikan yang katanya telah dilakukan, the proceeds, for improvements which he
beweren gemaakt te hebben, al ware het dat de sekalipun perbaikan itu menambah harga claims to have made, notwithstanding that the
waarde van het goed daardoor mogt zijn barang tersebut. value of the property has increased as a result
vermeerderd. thereof. *230 However, such improvements
Meskipun demikian, segala perbaikan itu may be taken into account when assessing the
Desniettegenstaande kunnen die verbeteringen boleh diperhatikan dalam menaksir harga damages resulting from damage to the
in aanmerking worden genomen, bij de kerugian karena kerusakan barang yang property. (Bw.575v., 603v., 756, 782, 807, 1630;
waardering der schaden welke aan het goed bersangkutan. Civ.599)
mogten zijn aangebragt (Bw. 575v., 603v., 756,
782, 807; 1630; Civ. 599).
De spiegels, schilderijen en andere sieraden, Cermin, pigura dan alat perhiasan lainnya Mirrors, paintings and other accessories which
welke de vruchtgebruiker heeft aangebragt, yang dibawa oleh pemakai hasil, boleh diambil have been brought in by the user of the
kunnen door hem of zijne erfgenamen worden kembali oleh atau oleh ahli warisnya, asal proceeds, may be taken back by him or his
terug genomen, mits de plaatsen in haren tempat-tempat tersebut dipulihkan ke keadaan heirs, provided that the locations of those
vorigen staat worden hersteld (Bw. 507-2o, seperti semula. items shall be restored to their previous
581v). condition. (Bw.507-2, 581v.)
De vruchtgebruiker mag alle zakelijke Pemakaian hasil boleh melakukan segala The user of the proceeds may execute all civil
regtsvorderingen uitoefenen, welke de wet aan tuntutan kebendaan, yang menurut undang- lawsuits which the owner is entitled to execute
den eigenaar toekent (Bw. 556, 574, 774; Rv. undang boleh dilakukan pemiliknya. pursuant to law. (Bw.556, 574, 774; Rv.102).
102).
Van de verpligtingen van den Kewajiban Pemakai Hasil Concerning the obligations of the user of
vruchtgebruiker proceeds (usufructuary)
De vruchtgebruiker neemt de zaken over in Pemakai hasil harus menerima barang yang The user of proceeds is take over the property
den staat waarin zij zich bij den aanvang des bersangkutan dalam keadaan yang sama in the condition that it was in at the
vruchtgebruiks bevinden. seperti pada waktu haknya mulai berlaku. commencement of the use of the proceeds. He
is return the property at the termination of the
Hij moet dezelve bij het einde des Pada waktu hak pakai hasil berakhir, pemakai use of proceeds in the condition that it is in at
vruchtgebruiks terug geven in den staat hasil wajib mengembalikan barang itu dalam such time, without prejudice to the stipulations
waarin zij zich op dat tijdstip bevinden, keadaan pada waktu itu, tanpa mengurangi of articles 779 and 780 and the compensation
behoudens de bepalingen van art. 779 en 780, ketentuan-ketentuan dalam Pasal 779 dan 780, which is due to the owner, as a result of
en de schadeloosstellingen, welke aan den dan kewajiban memberi ganti rugi karena damage caused. (Bw.312, 757, 762, 765; Civ.600,
614)
eigenaar wegens aangebragte schade, kerusakan yang terjadi.
verschuldigd zijn (Bw. 312, 757, 762, 765; Civ.
600, 614).
De vruchtgebruiker moet te zijnen koste, en in Atas biaya pemakai hasil sendiri dan di The user of the proceeds is, at his expense, and
tegenwoordigheid van den eigenaar, of deze hadapan pemilik atau setidak-tidaknya setelah in the presence of the owner, or if not, having
ten minste behoorlijk opgeroepen zijnde, eene pemilik ini dipanggil dengan sah, pemakai properly summoned him, arrange for a
beschrijving der roerende en eenen staat der hasil harus membuat catatan tentang barang description of the movable and inventory of
onroerende goederen, welke aan het bergerak dan daftar barang tidak bergerak the immovable properties to be drafted, which
vruchtgebruik onderworpen zijn, laten yang termasuk hak pakai hasil. properties are subject to the use of proceeds.
opmaken. No individual can be released from this
Tiada seorang pun yang terbebas dan obligation, which shall be stipulated in the
Niemand kan van deze verpligting, bij de acte kewajiban tersebut di atas pada waktu deed setting forth the use of the proceeds. The
waarbij het vruchtgebruik wordt daargesteld, membuat perjanjian tentang hak pakai hasil. description and the inventory may be drafted
worden ontheven. in private, if the owner is present. (Bw.312, 315,
757, 819, 1563; Rv.675; Civ.600)
Catatan dan daftar itu boleh dibuat di bawah
De beschrijving en staat kunnen onderhands tangan, bila dihadiri oleh pemilik.
worden opgemaakt, indien de eigenaar
tegenwoordig is (Bw. 312, 315, 757, 819, 1563;
Rv. 675; Civ. 600).
De vruchtgebruiker moet persoonlijke of Pemakai hasil harus menunjuk penanggung The user of the proceeds is furnish a lawful
zakelijke, geregtelijk goedgekeurde, zekerheid atau barang jaminan yang disahkan oleh personal or business guarantee, that he, in the
stellen, dat hij van de zaak, waarvan hij het Hakim, guna menjamin bahwa barang yang manner of a good head of the household, is use
vruchtgebruik heeft, als een goed huisvader ada padanya akan digunakan olehnya sebagai the properties, the proceeds from which he has
181
alpha3 Edition
zal gebruik maken, zonder dezelve te seorang bapak rumah tangga yang baik, tidak use, without causing them to depreciate or
verslimmeren of te verwaarloozen, mitsgaders akan disia-siakan atau diabadikan, dan juga neglecting them, provided that the properties
dat de goederen zullen worden teruggegeven, akan dikembalikan atau dibayar harganya bila shall be returned, or the value thereof shall be
of derzelver waarde, indien het goederen geldt hak itu mengenai barang termasuk dalam returned if the properties in question are those
waarvan hij art. 757 wordt gehandeld (Bw. Pasal 757. mentioned in article 757. (Bw.472v., 785, 787v.,
472v., 785, 787v., 819, 982, 1162v., 1273, 1820v., 819, 982, 1162v., 1273, 1820v., 1827, 1830;
1827, 1830; Rv. 611v.; Civ. 601). Rv.611v.; Civ.601).
De vruchtgebruiker kan, bij de acte waarbij het Pada waktu mengadakan perjanjian tentang The user of the proceeds may be released from
vruchtgebruik wordt daargesteld, van de hak pakai hasil, pemakai hasil boleh the obligation to furnish a guarantee by
verpligting om zekerheid te stellen worden dibebaskan dan kewajiban memberi jaminan. provision in the deed stipulating the use of
ontheven. proceeds. Parents, who are legally entitled to
Orangtua yang menurut undang-undang enjoyment of the proceeds from their children's
properties, such as those who have disposed of
Ouders die het wettelijk vruchtgenot hebben mempunyai hak nikmat hasil atas harta benda
van de goederen hunner kinderen, zoo als ook anak-anaknya, demikian pula yang menjual their properties by sale or gift subject to
diegenen, welke hun goed onder voorbehoud atau menghibahkan barangnya dengan maintenance by them of the use of proceeds, is
van vruchtgebruik hebben verkocht of ten memperjanjikan hak pakai hasil, tidak not be bound by such obligation. The same is
geschenke gegeven, zijn daartoe niet diwajibkan mengadakan jaminan seperti di also apply to the user of proceeds of properties
gehouden. atas. which are managed by other individuals,
without prejudice to the stipulation in article
789. (Bw.311v., 473v., 819, 1669, 1730v.; Civ.
Hetzelfde geldt ook omtrent den Hal itu berlaku juga terhadap pemakai hasil 601)
vruchtgebruiker van zaken, die onder het atas barang yang kekuasaannya diserahkan
beheer van andere personen gesteld zijn, kepada orang lain, tanpa mengurangi
behoudens, voor zooveel deze aangaat, de ketentuan Pasal 789.
bepaling van art. 789 (Bw. 311v., 473v., 819,
1669, 1730v.; Civ. 601).
Zoo lang de vruchtgebruiker geene zekerheid Selama pemakai hasil tidak memberikan In the event that the user of the proceeds does
stelt, heeft de eigenaar het regt om het aan jaminan, pemilik berhak mengurus sendiri not furnish any security, the owner shall be
vruchtgebruik onderworpen goed zelf te barang yang termasuk hak pakai hasil, asal entitled to personally manage the properties
besturen, mits van zijne zijde zekerheid saja dan pihaknya diadakan jaminan. Dalam which are subject to the use of proceeds,
stellende. Bij gebreke van dit laatste, zullen de hal tidak diadakan jaminan ini, barang-barang provided that he furnishes security. In the
onroerende goederen verhuurd, verpacht, of tidak bergerak harus disewakan, digadaikan absence of this, the immovable properties shall
onder het beheer van eenen derde gesteld atau ditempatkan di bawah pengurusan pihak be hired out, *232 leased under long term lease,
worden; de geldsommen, onder het ketiga; uang yang termasuk dalam hak pakai or placed under the management of a third
vruchtgebruik begrepen, zullen worden hasil harus dibungakan, bahan makanan dan party; the amounts of money, constituting the
belegd, en de eetwaren en andere zaken, bahan lain yang tidak dapat dipakai tanpa proceeds to be used, shall be invested, and the
waarvan men geen gebruik kan maken, zonder dihabiskan harus dijual, dan uang food and other matters which can only be used
die te verteren, worden verkocht, ten einde de pendapatannya harus juga dibungakan. by consumption, shall be sold, in order that the
prijs, welken zij opbrengen, insgelijks belegd proceeds therefrom may also be invested. The
worde. Bunga uang ini, demikian pula uang sewa dan interest which may accrue on these amounts of
uang gadai, menjadi milik pemakai hasil. money, including the rent belongs to the user
De renten dezer geldsommen, mitsgaders de of the proceeds.
huur en pachtpenningen, behooren aan den (Bw.473,757,761,784,787,790,1730v.; Civ.602)
vruchtgebruiker (Bw. 473, 757, 761, 784, 787,
790, 1730v.; Civ. 602).
Indien het vruchtgebruik, voor het geheel of Jika hak pakai hasil seluruhnya atau sebagian If all or part of the proceeds being used, consist
gedeeltelijk, in roerende goederen bestaat, terdiri dan barang-barang bergerak, yang of movable properties, which are depleted by
welke door het gebruik verminderen, verliest karena pemakaian berkurang, maka pemakai the use thereof, the user of the proceeds is, in
de vruchtgebruiker, bij gebreke van het stellen hasil tidak kehilangan hak menikmati barang- the absence of the provision of security, not
van zekerheid, het genot dier goederen niet, barang tersebut, sekalipun tidak diadakan lose his entitlement to the enjoyment thereof,
mits hij onder eede verklare dat hij geene jaminan, asal ia menyatakan di bawah sumpah provided that he swears under oath that he
zekerheid heeft kunnen vinden, en belove dat bahwa jaminan tidak dapat diperolehnya, dan cannot provide any security, and provided that
hij de goederen bij het einde des berjanji akan mengembalikan barang-barang he promises to redeliver the goods upon
vruchtgebruiks, zal terug leveren. tersebut bila haknya berakhir. Meskipun termination of the use of proceeds. The owner
demikian, pemilik boleh menuntut agar may demand that the user of the proceeds shall
Niettemin mag de eigenaar vorderen dat aan kepada pemakai hasil hanya diserahkan be left only that part of the movable properties,
den vruchtgebruiker slechts dat gedeelte der barang-barang yang perlu dipakainya, which is necessary for his use, and that the
sedangkan barang-barang selebihnya harus remainder shall be sold and the proceeds
roerende goederen worde overgelaten, hetwelk
voor deszelfs gebruik noodzakelijk is, en dat dijual dan uang pendapatannya dibungakan thereof invested, as mentioned in the previous
het overschot worde verkocht en de prijs sama dengan yang dikatakan dalam pasal article. (Bw.473, 765,784; Civ.603)
daarvan belegd, gelijk in het voorgaande art. yang lalu.
gezegd is (Bw. 473, 765, 784; Civ. 603).
182
www.KUHPer.com
Door de vertraging in het stellen van zekerheid Keterlambatan dalam memberikan jaminan The user of proceeds, to which he was entitled
wordt de vruchtgebruiker niet verstoken van tidak mengakibatkan pemakai hasil from the time of commencement of the use of
de vruchten waarop hij aanspraak kan maken, kehilangan hasil yang boleh dinikmatinya dan proceeds, is not be deprived of the proceeds
als welke hem verschuldigd zijn van het hasil lain yang harus diserahkan kepadanya because of a delay in providing security.
oogenblik waarop het vruchtgebruik zijnen sejak haknya mulai berjalan. (Bw.760, 784, 959; Civ.604)
aanvang heeft genomen (Bw. 760, 784, 959; Civ.
604).
Zij, die benoemd zijn om de aan vruchtgebruik Mereka yang diangkat untuk mengurus Those individuals, appointed to manage the
onderworpen goederen te besturen, zijn barang yang termasuk hak pakai hasil, properties subject to the use of proceeds, are
gehouden, alvorens hun bewind te sebelum menunaikan tugasnya, wajib required to provide a legally valid personal or
aanvaarden, persoonlijke of zakelijke, menunjuk penanggung atau barang jaminan business guarantee, prior to acceptance of their
geregtelijk goedgekeurde, zekerheid te stellen yang harus disahkan oleh Hakim. management. (Bw.472v., 784v., 792, 803, 816,
(Bw. 472v., 784v., 792, 803, 816, 1019). 1019)
De bewindvoerders zijn verpligt ieder jaar aan Semua pengurus wajib tiap tahun memberikan Each year, managers must account for their
den vruchtgebruiker rekening en perhitungan dan pertanggungjawaban, actions, to the user of the proceeds, which is
verantwoording te doen, mitsgaders het slot demikian pula penutup perhitungan, kepada include the submission of the balance of their
van rekening uit te keeren. pemakai hasil. Pada akhir pengurus, mereka accounts. Upon termination of their
harus memberikan perhitungan dan management, they is account for their actions
Bij het eindigen van hun beheer moeten zij zoo pertanggungjawaban, baik kepada pemilik to the owner as well as the user of the
wel aan den eigenaar, als aan den maupun kepada pemakai hasil. Pemilik yang proceeds. The owner, who, pursuant to the
vruchtgebruiker, rekening en verantwoording sehubungan dengan alinea kesatu Pasal 786 first paragraph in article 786, manages the
mengurus barang, wajib dengan cara yang properties, must in the same manner, account
afleggen.
sama memberikan perhitungan dan for his actions to the user of the proceeds.
pertanggungjawaban kepada pemakai hasil. (Bw.465v., 791; Rv.764)
De eigenaar die, naar aanleiding van het eerste
lid van art. 786, het bestuur der goederen heeft,
is gehouden, op dezelfde wijze, aan den
vruchtgebruiker rekening en verantwoording
af te leggen (Bw. 465v., 791; Rv. 764).
De bewindvoerders kunnen worden afgezet Setiap pengurus dapat dipecat dan tugasnya Managers may be discharged for the same
om dezelfde redenen als de voogden; karena alasan yang sama seperti terhadap reasons as conservators; such as negligence in
mitsgaders uit hoofde van nalatigheid in de wali, demikian pula karena kelalaian dalam the fulfillment of the obligation imposed on
voldoening der verpligting, aan hen bij het menunaikan kewajiban tersebut dalam alinea them as mentioned in the first paragraph of
eerste lid van het vorige art. opgelegd (Bw. pertama pasal yang lalu. article 790. (Bw.373, 379v., 790, 1022)
373, 379v., 790, 1022).
Indien, om welke redenen ook, het bewind Bila tugas pengurusan berhenti karena alasan If, for any reason, the management ceases, the
ophoudt, treedt de vruchtgebruiker in alle apa pun juga, pemakai hasil memperoleh user of the proceeds is regain all former rights.
zijne regten terug (Bw. 307, 786, 791, 816, 979, kembali semua haknya. (Bw.307, 786, 791, 816, 979, 1020)
1020).
De vruchtgebruiker is alleen verpligt de Pemakai hasil hanya wajib menyelenggarakan The user of the proceeds shall be obligated
reparatien tot onderhoud te doen. perbaikan untuk pemeliharaan. only to carry out repairs for the purpose of
maintenance. Major repairs is remain the
De grove reparatien blijven ten laste van den Pembetulan kerusakan yang besar-besar responsibility of the owner, unless these have
eigenaar, ten ware dezelve veroorzaakt adalah kewajiban pemilik, kecuali jika resulted from negligence in regular *233
mogten zijn door verzuim van gewoon kerusakan itu diakibatkan oleh kelalaian maintenance since the commencement of the
onderhoud, sedert den aanvang van het melakukan pemeliharaan biasa sejak hak pakai use of proceeds; in which case the user of the
vruchtgebruik; in welk geval de hasil mulai berjalan; dalam hal ini pemakai proceeds is also responsible therefor. (Bw.578,
vruchtgebruiker ook daartoe gehouden is (Bw. harus juga memperbaikinya. 723, 768, 782, 794v., 815, 828, 984; Civ.605)
578, 723, 768, 782, 794v., 815, 828, 984; Civ.
605).
Als grove reparatien worden aangemerkt: Yang harus dianggap sebagai perbaikan besar Major repairs include the following: repairs to
adalah: big walls and arched roofs; repairs to beams
die van zware muren en gewelven; and entire roofs; the total repair of dikes,
Perbaikan akan kerusakan berat pada tembok wharf's, plastered waterworks, including
supporting and boundary walls. All other
dan langit-langit;
repairs shall be regarded as regular
maintenance. (Bw.1583; Civ.606)
183
alpha3 Edition
de herstelling van balken en geheele daken; Perbaikan balok-balok dan atap seluruhnya;
de geheele herstelling van dijken, van kaden, Seluruh perbaikan tanggul besar, tanggul kecil
gemetselde waterwerken, mitsgaders die van bangunan perairan, demikian pula tembok
steunen scheidsmuren. penyangga dan tembok batas.
Alle andere reparatien worden als gewoon Segala perbaikan lainnya harus dianggap
onderhoud gerekend (Bw. 1583; Civ. 606). sebagai perbaikan biasa.
Noch de eigenaar, noch de vruchtgebruiker, is Baik pemilik maupun pemakai hasil, tidak Neither the owner, nor the user of the
gehouden te doen opbouwen hetgeen door wajib membangun kembali apa yang roboh proceeds, shall be required to rebuild that
ouderdom ingestort, of door toeval vernield is karena sudah tua atau rusak karena suatu which has been damaged due to the passage of
(Bw. 607). kebetulan. time or accident. (Civ.607)
De vruchtgebruiker is gehouden, gedurende Pemakai hasil, selama menikmatinya wajib The user of the proceeds, shall be required,
zijn genot, voor zijne rekening te nemen alle membayar segala beban tahunan dan beban during the period of his enjoyment, to be
jaarlijksche en gewone lasten van het erf, gelijk biasa bagi tanah yang bersangkutan, seperti responsible for all annual and regular charges
grondrenten, belastinen en andere, die bunga tanah, pajak dan lain-lainnya, yang imposed on the property, such as ground rent,
gewoonlijk als lasten der vruchten worden biasanya dianggap sebagai beban dan hasil taxes and other such charges, which are
beschouwd (Bw. 727; Civ. 608). tersebut. usually regarded as charges incurred in the
process of enjoying the proceeds. (Bw.727;
Civ.608)
Wat de buitengewone lasten betreft, waarmede Mengenai beban luar biasa yang diikatkan The owner shall be personally liable for special
het goed, gedurende het vruchtgebruik, mogt pada tanah, selama hak pakai hasil perjalan, charges, which might be imposed on the
worden bezwaard, is de eigenaar verpligt pemilik diwajibkan membayarnya, tetapi property, during the use of the proceeds,
dezelve te betalen, doch de vruchtgebruiker is pemakai hasil harus mengganti bunganya. Bila although the user of the proceeds is required to
gehouden hem de interessen daarvan pemakai hasil membayar lebih dahulu beban compensate him for the interest charged
gedurende het vruchtgebruik, te vergoeden. tersebut, maka pada waktu hak pakai hasil during the use of the proceeds. In the event
terakhir ia boleh menagih kembali dan si that the user of the proceeds has paid the
Indien de vruchtgebruiker die lasten pemilik, tetapi tanpa bunga. charges in advance, he may, upon termination
of the use of the proceeds, demand to be
voorgeschoten heeft, vermag hij dezelve, bij
het eindigen van het vruchtgebruik, terug te reimbursed for the charges but excluding any
eischen, doch zonder eenige interessen (Bw. interest that might have accrued during the use
727; Civ. 609). of the proceeds. (Bw.727; Civ. 609)
Die een algemeen vruchtgebruik of een Barangsiapa mempunyai suatu hak pakai hasil An individual who has a general use of
vruchtgebruik onder algemeenen titel heeft, secara umum atau suatu hak pakai hasil proceeds or a use of proceeds based on a
moet met en benevens den eigenaar de dengan alas hak umum, harus membayar general title, is with and in addition to the
schulden betalen op de wijze als volgt: segala utang bersama dengan dan di samping owner settle the debts in the following manner:
pemiliki dengan cara berikut: The value of the property, which is subject to
Men begroot de waarde van het goed, hetwelk the use of proceeds shall be estimated; the
aan het vruchtgebruik is onderworpen; men Nilai dari barang yang termasuk dalam hak amount of debts to be settled is then be
bepaalt vervolgens, naar evenredigheid van pakai hasil ditaksir terlebih dahulu, kemudian determined, based on the value of the
die waarde, hetgeen tot de betaling der ditetapkan menurut perbandingan dengan property. In the event that the user of the
schulden door het goed moet worden harga tersebut, berapa yang harus dibayar dan proceeds wishes to advance a loan to the value
of the property, then the principal sum shall be
opgebragt. utang-utang tersebut.
returned to him at the termination of the use of
proceeds, exclusive of interest. If the user of
Indien de vruchtgebruiker de som welke van Jika pemakai hasil hendak melunasi lebih the proceeds is unwilling to advance such a
het goed moet worden opgebragt, wil dahulu utang-utang itu, maka jumlah pokok, loan, then the owner may either pay this
voorschieten, moet de hoofdsom, bij het pada saat berakhimya hak pakai hasil, harus amount himself, in which case the user of the
eindigen des vruchtgebruiks, zonder eenige dikembalikan kepadanya tanpa bunga. proceeds is owe him the interest charged
renten, aan hem worden teruggegeven. during the use of the proceeds, or, may
Bila pemakai hasil tidak mau membayar encumber or sell part of the properties subject
Zoo de vruchtgebruiker dit voorschot niet wil persekot itu, maka pemilik boleh memilih, atau to the use of proceeds, for a sum up to the
doen, heeft de eigenaar de keus, of om deze membayar jumlah itu, dalam hal mana amount required to settle the debts. (Bw. 799v.,
som te betalen, in welk geval, de pemakai hasil harus membayar bunga selama 876, 954, 957, 1100; Civ.612)
vruchtgebruiker de interessen daarvan, berlangsungnya hak pakai hasil, atau
gedurende het vruchtgebruik, aan hem membebani atau menjual sebagian dan barang-
schuldig wordt; of om een gedeelte der barang yang tunduk pada hak pakai hasil,
goederen, aan het vruchtgebruik sampai jumlah yang diperlukan.
onderworpen, tot het beloop der zom die
opgebracht moet worden, te doen bezwaren of
verkoopen (Bw. 799v., 876, 954, 957, 100; Civ.
184
www.KUHPer.com
612).
Hij, die onder eenen bijzonderen titel een Barangsiapa mempunyai hak pakai hasil atas An individual, who has the use of proceeds
vruchtgebruik heeft, is niet gehouden de alas hak khusus tidak wajib membayar untuk based on a special title, is not be required to
schulden te voldoen, waarvoor het aan tanah yang dikenakan hak pakai yang settle the debts, in respect of which the
vruchtgebruik onderworpen erf dihipotekkan. property subject to the use of proceeds, has
verhypothekeerd is. been secured. In the event that he settles this
debt in order to prevent *234 eviction from the
Bila ia membayar guna menghindarkan tanah
Indien hij dezelve betaalt om de gedwongene tersebut dan pencabutan hak maka ia berhak property, he may claim reimbursement
onteigening van het erf te voorkomen, heeft hij menuntut kembali kepada pemilik. therefor from the owner. (Bw.957, 965, 1100,
zijn verhaal op den eigenaar (Bw. 957, 965, 1105; Civ.611)
1100, 1105; Civ. 611).
Eene lijfrente, of jaarwedde tot onderhoud, Suatu cagak hidup atau tunjangan tahunan A life-annuity, or annual allowance for
welke door eenen erflater is gemaakt, moet untuk nafkah harus dilunasi seluruhnya oleh support, which has been provided by a
door dengene aan wien het geheele orang yang menenima seluruh hak pakai hasil testator, is devolve in its entirety upon the
vruchtgebruik is gemaakt, voor het geheel dan oleh orang yang hanya menenima individual to whom the entire use of proceeds
worden voldaan, en door hem, aan wien sebagian hak pakai hasil, menurut has been bequeathed, and in proportion to the
slechts een gedeelte van het vruchtgebruik is perimbangan dan penikmatan, tanpa boleh enjoyment of the individual who has been
nagelaten, naar evenredigheid van zijn genot, mengajukan suatu tuntutan kembali. bequeathed part only of the use of proceeds,
zonder dat door een van beide eenige subject to neither individual being permitted to
terugvordering mag worden gedaan (Bw. 764, file a claim. (Bw.764, 798, 960-2, 1775v.;
798, 960-2o, 1775v.; Civ. 610). Civ.610)
De vruchtgebruiker is alleen gehouden tot de Pemakai hasil hanya diwajibkan untuk The user of the proceeds shall be liable only for
kosten van regtsgedingen welke zijn membayar biaya perkara yang menyangkut the payment of the costs incurred in lawsuits
vruchtgebruik betreffen, en tot alle overige hak pakai hasilnya dan untuk semua hukuman concerning his use of proceeds, and the
veroordeelingen, waartoe die gedingen lain sehubungan dengan perkara itu. payment of all other penalties arising from
kunnen aanleiding geven. such lawsuits. If the dispute concerns the
Bila perkara itu menyangkut pemilik dan owner and the user of the proceeds
Indien het geschil te gelijker tijd den eigenaar pemakai hasil bersama-sama, mereka harus simultaneously, and they are both parties in
en den vruchtgebruiker aangaat, en zij beide in membayar biaya itu, masing-masing seimbang the suit, they is contribute to the costs, in
proportion to their mutual interests, to be
het geding betrokken zijn, zullen zij tot de dengan kepentingan mereka menurut
kosten bijdragen, in evenredigheid hunner penetapan Hakim. determined by the judge. (Bw.803; Rv.58;
wederzijdsche belangen, door den regter te Civ.613)
bepalen (Bw. 803; Rv. 58; Civ. 613).
Indien, gedurende het vruchtgebruik, een Bila semua hak pakai hasil berjalan pihak If, during the use of the proceeds, a third party
derde persoon zich eenige onwettige ketiga melakukan suatu perbuatan yang tidak commits an unlawful act on the property, or
aanmatiging op het erf veroorlooft, of sah terhadap tanah yang bersangkutan atau attempts to curtail the rights of the owner, the
anderzins de regten van den eigenaar tracht te dengan cara lain berusaha mengurangi hak user of the proceeds shall be required to notify
verkorten, is de vruchtgebruiker gehouden pemakai, maka pemakai hasil wajib the owner thereof; failure to do so is render
daarvan aan den eigenaar kennis te geven; bij memberitahukan hal itu kepada pemililc bila him liable for any damage resulting from the
gebreke hiervan, is hij verantwoordelijk voor mi dilalaikan maka Ia harus bertanggungjawab unlawful act, in the same manner as he is
alle schaden, welke daardoor voor den atas segala kerugian yang timbul karenanya required to compensate for damage caused by
laatstgenoemden zouden mogen ontstaan, op bagi pemilik, seakan-akan perbuatan yang him or those for whom he is responsible.
dezelfde wijze als hij zoude moeten vergoeden merugikan itu dilakukan oleh pemakai sendiri (Bw.1366v., 1591; Civ. 614)
het nadeel, door hem of door degenen, voor atau oleh orang-orang yang harus
wie hij moet instaan, teogebragt (Bw. 1366v., ditanggungnya.
1591; Civ. 614).
Indien de goederen onder beheer van derden Bila barang-barang itu ditempatkan dalam If the properties are managed by a third party,
gebragt zijn, zijn de bewindvoerders, op straffe pengurusan pihak ketiga, maka pengurus the managers must protect the rights of the
van vergoeding van kosten, schaden en inilah yang wajib menjaga hak-hak pemilik owner and the user of the proceeds; failure to
interessen, gehouden voor de regten des dan pemakai hasil, atau ancaman mengganti do so is render them liable for costs, damages
eigenaars en voor die van den vruchtgebruiker biaya kerugian dan bunga. and interest. They may not act on behalf of the
te waken. owner or the user of the proceeds in court,
Pengurus itu, tanpa kuasa dan pihak yang whether plaintiff or defendant, without having
Zij kunnen, voor den eigenaar of voor den berperkara baik sebagai penggugat maupun been authorized to do so by the party involved
vruchtgebruiker, noch eischende, noch sebagai tergugat, tidak dapat mengajukan diri in the case. (Bw.786, 789, 801, 1792v.)
verwerende, in regten optreden, zonder dalam perkara untuk pemilik atau untuk
daartoe door dengene dien de zaak aangaat pemakai hasil.
gemagtigd te zijn (Bw. 786, 789, 801, 1792v).
185
alpha3 Edition
Indien eene kudde beesten, waarvan het Bila sekawanan binatang hak pakai yang In the event that the use of proceeds from a
vruchtgebruik is gegeven door toeval of door hasilnya diberikan, karena kebetulan atau herd of animals is granted, which herd of
ziekte, en buiten de schuld des penyakit dan di luar kesalahan pemakai hasil, animals is totally destroyed by accident or
vruchtgebruikers, geheel verloren gaat, is deze semuanya musnah, maka pemakai hasil hanya illness due to no fault of the user of the
alleenlijk verpligt aan den eigenaar wajib bertanggung jawab atas kulitnya atau proceeds, he is only be required to account to
verantwoording te doen van de huiden, of van harga kulit kepada pemilik. the owner for the skins or the value thereof. If
derzelver waarde. the herd is only partially destroyed, the user of
Bila tidak seluruhnya musnah, pemakai hasil the proceeds shall be required to replace the
Indien de kudde niet geheel is verloren wajib mengganti yang mati dengan anak- dead animals with the young. (Bw. 761, 807-6,
gegaan, is de vruchtgebruiker gehouden het anaknya yang baru. 811, 824; Civ.616)
getal der gestorven beesten uit de jongen aan
te vullen (Bw. 761, 807-6o, 811, 824; Civ. 616).
Indien het vruchtgebruik niet op eene geheele Bila hak pakai hasil tidak meliputi semua If the use of the proceeds only relates to one or
kudde, maar op een of meer beesten is gelegd, kawanan binatang, melainkan hanya seekor more animals and not to the whole herd and
en een of meer derzelve, buiten de schuld des atau beberapa ekor saja, dan seekor atau lebih those animals die due to no fault of the user of
vruchtgebruikers, zijn komen te sterven, is di antananya mati di luar kesalahan pemakai proceeds, he is not be required to replace those
deze niet verpligt dezelve aan te vullen, of de hasil maka pemakai hasil itu tidak wajib animals or reimburse the value thereof but is
waarde daarvan uit te keeren, maar hij moet menggantinya atau membayar harganya, ia only required to return the skins or the value
alleen de huiden of de waarde daarvan terug hanya diharuskan mengembalikan kulitnya thereof. (Bw.761, 807-6, 824; Civ.615)
geven (Bw. 761, 807-6o, 824; Civ. 615). atau harga kulit.
De vruchtgebruiker van een schip is verpligt Pemakai hasil atas sebuah kapal, sebelum The user of the proceeds of a ship must insure
om hetzelve, in geval eener buitenlandsche berlayar ke luar negeri, wajib mengambil it in the event of overseas travel. Failure to do
reis, te laten verzekeren. Bij gebreke hiervan, is asuransi untuk kapal itu, dan jika so is render him liable to the owner for any
hij verantwoordelijk voor alle schade, welke dilalaikannya kewajiban ini maka ia damage caused. *235 (Bw.813; K.592v.,784)
daardoor voor den eigenaar zoude mogen bertanggung jawab untuk semua kerugian
ontstaan (Bw. 813; K. 592v., 784). yang timbul karenanya bagi pemlik.
Hoe het vruchtgebruik eindigt Berakhirnya Hak Pakai Hasil Termination of the use of proceeds
Vruchtgebruik eindigt: Hak pakai hasil berakhir: The use of proceeds is terminate as follows: 1.
due to the demise of the user of the proceeds;
1o. door den dood van den vruchtgebruiker 1. karena meninggalnya pemakai hasil; (Bw.772, 808, 1318) 2. if the time period or the
(Bw. 772, 808, 1318); requirements in respect of use of proceeds has
expired or has been complied with; (Bw.809v.)
2. bila tenggang waktu hak pakai hasil itu telah 3. by merger, resulting in the property and the
2o. wanneer de tijd tot welken, of de lewat, atau syarat-syarat diberikannya hak itu use of proceeds being held by one individual;
voorwaarden waaronder hetzelve is telah dipenuhi; (Bw.756, 1436v.) 4. by relinquishment of the
toegestaan, verloopen of vervuld zijn (Bw. use of proceeds by the user for the benefit of
809v); 3. karena percampuran, yaitu bila hak milik the owner; (Bw.772, 1341) 5. by prescription, if
dan hak pakai hasil jatuh ke tangan satu orang; the user of the proceeds has not made use of
3o. door vermenging, wanneer de bloote his rights for a period of thirty years;
eigendom en het vruchtgebruik zijn gekomen (Bw.1946v.) 6. by the destruction of the
4. karena pemakai hasil melepaskan haknya
in dezelfde hand (Bw. 756, 1436v); property subject to the use of proceeds.
untuk pemilik;
(Bw.314, 703v., 718v., 736, 754, 811, 815, 1169,
1444v.; Civ.617)
4o. door afstand van den vruchtgebruiker, ten
5. karena lewat waktu, yaitu bila pemakai hasil
behoeve van den eigenaar (Bw. 772, 1341); selama tiga puluh tahun tidak menggunakan
haknya
5o. door verjaring, wanneer de
vruchtgebruiker gedurende dertig jaren van 6. karena semua barang yang berhubungan
zijn regt geen gebruik heeft gemaakt (Bw.
dengan hak pakai hasil itu musnah.
1946v);
6o. door den geheelen ondergang der zaak,

waarop het vruchtgebruik is gevestigd (Bw.
314, 703v., 718v., 736, 754, 811, 815, 1169,
1444v.; Civ. 617).
Vruchtgebruik ten voordeele van verscheiden Hak pakai hasil yang diberikan kepada The use of proceeds granted in the interest of
personen gezamenlijk gegeven, houdt eerst op beberapa orang bersama-sama, berakhir several individuals jointly, is terminate upon
186
www.KUHPer.com
door den dood van den laatsten. dengan meninggalnya pemakai yang terakhir. the demise of the last surviving individual. The
use of proceeds granted in the interest of an
Vruchtgebruik ten voordeele van een zedelijk entity is terminate as a result of the liquidation
of such entity. (Bw.810, 1002, 1653)
ligchaam houdt op door ontbinding van
hetzelve (Bw. 810, 1002, 1653).
Het vruchtgebruik, hetwelk gegeven is tot dat Tanpa mengurangi ketentuan dalam Bab 14 The use of proceeds which has been granted
een derde persoon eenen zekeren ouderdom Buku Pertama kitab undang-undang ini until a third individual has reached a certain
zal bereikt hebben, blijft tot dat tijdstip tentang hak nikmat yang diberikan undang- age, is continue until that time,
voortduren, al ware het dat deze persoon voor undang bagi orangtua, hak pakai hasil yang notwithstanding that the person may pass
den vastgestelden ouderdom mogt overleden diberikan kepada orang ketiga hingga ia away before reaching the stipulated age
zijn; behoudens hetgeen, bij den veertienden mencapai batas usia tertentu, tetap berlaku without prejudice to the stipulations in the
titel van het eerste boek van dit Wetboek, sampai batas usia tersebut, sekalipun orang ini fourteenth chapter of the first book of this Civil
aangaande het wettelijk genot van de ouders sebelum batas usia tersebut telah meninggal Code regarding the legal enjoyment of the
bepaald is (Bw. 311, 314; Civ. 620). dunia. parents. (Bw.311, 314; Civ.620)
Geen vruchtgebruik kan aan een zedelijk Tidak ada hak pakai hasil yang dapat The use of proceeds may not be granted to an
ligchaam langer dan voor dertig jaren worden diberikan kepada suatu perhimpunan untuk entity for longer than thirty years. (Bw.808,
toegestaan (Bw. 808, 1653; Civ. 619). suatu jangka waktu lebih dan tiga puluh 1653; Civ.619)
tahun.
Indien slechts een gedeelte der aan Bila barang yang dikenakan hak pakai hasil If part only of the property subject to the use of
vruchtgebruik onderworpene zaak is te niet hanya sebagian saja yang musnah, maka hak proceeds has been destroyed, the use of
gegaan, blijft het vruchtgebruik voor hetgeen itu tetap berlaku atas bagian yang masih ada. proceeds is continue to be valid in respect of
overig is bestaan. the remainder thereof. Floods is not result in
Bencana banjir yang menimpa tanah sama termination of the use of proceeds, to the
extent that the user of the proceeds is able to
Overstrooming van den grond doet het sekali tidak mengakibatkan berakhirnya hak
vruchtgebruik geenszins te niet gaan, voor zoo pakai hasil atas tanah itu, sejauh pemakai exercise his right in accordance with the nature
verre de vruchtgebruiker, naar den aard der hasil, menurut sifat barangnya, masih dapat of the circumstances. The use of the proceeds
zaak, in staat is zijn regt uit te oefenen. menjalankan haknya. shall be fully reinstated, after the property has
dried up either as a result of nature or manual
labor; without prejudice to the stipulation in
Het vruchtgebruik herleeft in zijn geheel, Hak pakai hasil pulih kembali seluruhnya, article 594. (Bw.545, 593, 598, 804; Civ.623).
nadat de grond door de natuur of door den setelah tanah tersebut karena alam atau karena
arbeid weder zal zijn droog geworden; pekerjaan orang, menjadi kering kembali tanpa
behoudens de bepaling van artikel 594 (Bw. mengurangi ketentuan pasal 594.
545, 593, 598, 804; Civ. 623).
Indien het vruchtgebruik alleen op een Bila hak pakai hasil hanya dikenakan atas In the event that the use of proceeds relates
gebouw gevestigd is, en dit gebouw door gedung, dan gedung hancur karena kebakaran only to a building, which is destroyed by fire
brand of een ander toeval vernield, of door atau rusak tanpa disengaja atau runtuh karena or some other accident or due to old age, the
ouderdom is ingestort, heeft de tuanya, maka pemakai hasil tidak berhak user of the proceeds is not have any right of
vruchtgebruiker geen regt van genot, noch op menikmati hasil tanahnya, atau memakai enjoyment with regard to the property *237 or
den grond, noch op de bouwstoffen. bahan-bahan reruntuhan dan gedung tersebut. to the building materials. If the use of proceeds
covers a plot of land, of which the building is
Indien het vruchtgebruik gevestigd is op een Bila hak pakai hasil diberikan atas suatu part, the user of the proceeds is have the
stuk goed, waarvan het gebouw een gedeelte barang, yang sebagian berupa gedung, enjoyment of the land, and may use the
building materials, either to re-build that
uitmaakt, blijft de vruchtgebruiker in het genot pemakai hasil tetap berhak menikmati tanah
van den grond, en mag zich van de dan menggunakan bahan-bahan reruntuhan which was destroyed, or to repair other
bouwstoffen bedienen, het zij om hetgeen gedung itu, baik untuk membangun gedung buildings which comprise part of the property.
vernield is weder op te bouwen, het zij om baru, maupun untuk memperbaiki gedung lain (Bw. 807-6; Civ.624)
andere gebouwen te herstellen, welke een yang juga merupakan bagian dan barang itu.
gedeelte van het goed uitmaken (Bw. 807-6o;
Civ. 624).
Het vruchtgebruik van een vaartuig gaat te Hak pakai hasil atas sebuah perahu berakhir, The use of proceeds of a vessel shall be
niet, wanneer dit zich buiten staat bevindt om bila perahu itu sedemikian rusak, sehingga deemed void, in the event that the vehicle is
hersteld te worden. tidak dapat diperbaiki lagi. irreparable. The user of the proceeds is not be
entitled to the wreck or remains thereof.
De vruchtgebruiker heeft geen regt op het Pemakai hasil tidak berhak atas sebuah bahan- (Bw.761, 806, 807-6)
wrak of de overblijfselen (Bw. 761, 806, 807-6o). bahan reruntuhan ataupun sisa-sisa perahu
tersebut.
187
alpha3 Edition
Het vruchtgebruik van eene rente, inschuld of Hak pakai hasil atas bunga, uang, piutang atau The use of proceeds of any interest, loan or
verbindtenis, houdt niet op door de aflossing ikatan tidak berakhir karena dilunasinya uang agreement is not cease as a result of the
der hoofdsom. pokok. settlement of the principal sum. The user of the
proceeds shall be entitled to demand the re-
De vruchtgebruiker heeft het regt om de Pemakai hasil berhak menuntut supaya uang investment thereof for his benefit. (Bw. 764)
wederbelegging daarvan te zijnen voordeele te tersebut dibungakan lagi untuknya.
vorderen (Bw. 764).
Het vruchtgebruik kan ook eindigen door het Hak pakai hasil dapat juga berakhir karena The use of proceeds may also terminate as a
misbruik hetwelk de vruchtgebruiker van zijn pemakai hasil menyalahgunakan haknya, baik result of abuse by the user of the proceeds of
genot maakt, het zij door het goed te karena merusak barang itu maupun karena enjoyment, whether by damaging the
beschadigen, het zij door hetzelve, bij gebreke membiarkannya menjadi rusak, dengan cara properties, or by allowing such properties to
van genoegzame herstelling en onderhoud, te tak memperbaiki dan tak memeliharanya. deteriorate by failing to carry out appropriate
laten vervallen (Bw. 782, 793, 802; Civ. 618). repair and maintenance thereof. (Bw.782, 793,
802; Civ.618)
De regter kan, in die gevallen, en naar gelang Dalam hal tersebut dan tergantung pada The judge may, in those circumstance, either
der omstandigheden, het zij de geheele keadaan, Hakim boleh menyatakan batal order total destruction of those properties in
vernietiging van het vruchtgebruik uitspreken, seluruh hak pakai hasil, atau menyerahkan respect of which the use of proceeds has been
het zij de goederen onder het beheer van eenen barang dalam pengurusan pihak ketiga. atau granted, or place the properties under the
derde stellen, of wel dezelve aan den eigenaar nienyerahkannya kembali kepada pemilik management of a third party, or return the
doen overgeven, met last om jaarlijks aan den dengan perintah agar setiap tahun ia properties to the owner, with the provision
vruchtgebruiker eene bepaalde som te betalen, membayar sejumlah uang tertentu kepada that he must pay a certain sum to the user of
tot op het oogenblik toe, waarop het pemakai hasil sampai waktu hak pakai hasil the proceeds on an annual basis, until such
vruchtgebruik zoude hebben moeten itu berakhir. time that the use of proceeds would have
ophouden. terminated. If, however, the user of the
Tetapi bila pemakai hasil atau yang berpiutang proceeds or his creditors offer to repair the
Indien evenwel de vruchtgebruiker of deszelfs kepadanya menawarkan diri untuk damage caused by the abuse committed, and
to provide sufficient security thereafter, the
schuldeischers aanbieden om het gepleegde memperbaiki penyalahgunaan itu dan untuk
misbruik dadelijk te herstellen, en voor het selanjutnya memberikan jaminan yang cukup, judge is re-instate the user of the proceeds in
vervolg voldoende zekerheid te geven, zal de maka Hakim boleh mempertahankan pemakai the position of enjoyment of his rights.
regter den vruchtgebruiker in het genot van hasil dalam menikmati hak-haknya. (Bw.734, 789v., 802, 1131v.; Civ.618)
zijne regten kunnen handhaven (Bw. 734,
789v., 802, 1131v.; Civ. 618).
Het te niet gaan van het vruchtgebruik doet de Dengan berakhirya hak pakai hasil, tidaklah The nullification of the use of proceeds is not
huuroontracten, volgens art. 772 aangegaan, berakhir segala perjanjian sewa yang diadakan terminate the lease agreements concluded
niet ophouden (Bw. 773; Civ. 595). menurut Pasal 772. pursuant to article 772. (Bw.773; Civ.595)
Van het gebruik en de bewoning HAK PAKAI DAN HAK MENDIAMI Concerning use and occupation
Het regt van gebruik en dat van bewoning zijn Hak pakai dan hak mendiami, diperoleh dan The right of use and that of occupation are
zakelijke regten, welke verkregen worden en te berakhir dengan cara yang sama seperti hak property rights which are obtained and
niet gaan op dezelfde wijze als het pakai hasil. revoked in the same manner as the use of
vruchtgebruik (Bw. 759, 807; Civ. 625). proceeds. (Bw.759, 807; Civ.625)
De verpligting aan den vruchtgebruiker Kewajiban yang dibebankan pada pemakai The obligations imposed on the user of the
opgelegd om zekerheid te stellen, staat en hasil untuk memberi jaminan, untuk membuat proceeds to provide security, to draft an
beschrijving te maken, als een goed huisvader catatan dan pendaftaran, untuk menikmatinya inventory and description of the property, to
te genieten en de zaak terug te geven, is ook op sebagai seorang bapak rumah tangga yang enjoy the property as a proper head of the
hem die het regt van gebruik of bewoning baik, dan untuk mengembalikan barang yang household and to return the property, is also
heeft toepasselijk (Bw. 782v.; Civ. 626v). bersangkutan, berlaku juga bagi orang yang apply to the individual who has the right of
mempunyai hak pakai atau hak mendiami. use and occupation. (Bw.782v.; Civ.626v.)
Het regt van gebruik en dat van bewoning Hak pakai dan hak mendiami diatur menurut The right of use and occupation shall be
worden geregeld naar den titel, waarbij alas hak yang melahirkan hak-hak itu bila regulated in accordance with the chapter
dezelve zijn daargesteld; indien bij den titel dalam alas hak itu tidak diatur seluasnya hak- which deals with these; in the event that no
geene bepalingen omtrent de uitgestrektheid hak itu, maka hal itu diatur sesuai dengan provisions regarding the extent of those rights
dier regten gemaakt zijn, worden dezelve pasal-pasal berikut. have been made, these rights shall be regulated
overeenkomstig de volgende artt. geregeld in accordance with the following articles.
188
www.KUHPer.com
(Bw. 717, 735, 826; Civ. 628v). (Bw.717, 735, 826; Civ. 628v.)
Hij, die het regt van gebruik op een erf heeft, Barangsiapa mempunyai hak pakai atas An individual, who has the right to use a plot
vermag daarvan slechts zoo vele vruchten te sebidang tanah pekarangan, hanya boleh of land, is only take such proceeds as are
trekken, als hij voor zich en zijn huisgezin mengambil hasil-hasilnya, sebanyak yang necessary for himself and his family. (Bw.825;
noodig heeft (Bw. 825; Civ. 630). diperlukan untuk din sendiri dan seisi Civ.630)
rumahnya.
Zaken welke door het gebruik verloren gaan, Barang-barang yang dapat habis karena Properties which are consumable, cannot be
kunnen geen onderwerp uitmaken van het regt pemakaian, tidak dapat dijadikan obyek dan the subject matter of the right of use; in the
van gebruik, doch indien dat regt op hak pakai, tetapi bila hak dibenkan atas event that such right is permitted in respect of
soortgelijke zaken is toegestaan, wordt barang-barang seperti itu, maka hak itu similar properties, it shall be regarded as use of
hetzelve als vruchtgebruik beschouwd (Bw. dianggap sebagai hak pakai. proceeds. (Bw.757)
757).
De gebruik mag zijn regt aan geen ander Pemakai tidak boleh menyerahkan atau The user cannot relinquish or assign his right
afstaan of verhuren (Bw. 772, 821; Civ. 631). menyewakan haknya kepada orang lain. to another person . (Bw.772, 821; Civ.631)
Ten aanzien van beesten, heeft de gebruiker Dalam hal binatang-binatang, pemakai berhak The user may use animals for work purposes,
het regt om daarmede zijn werk te doen, en de mempekerjakannya dan menggunakan and may take their milk to meet his and his
melk, voor zoo verre de behoefte van hem en susunya, sekedar diperlukan untuk diri sendiri family's requirements; he may also make use of
zijn huisgezin vordert, alsmede den mest, te dan seisi rumahnya, demikian pula memakai the manure, but he is not have the enjoyment
gebruiken, doch hij heeft geenszins het genot sabuknya. tetapi sama sekali tidak boleh of the wool or the animal's young. (Bw.804v.)
van de wol of de jongen der beesten (Bw. menikmati bulunya atau anak-anaknya.
804v).
Het regt van gebruik, op een erf gevestigd, Hak pakai atas sebidang pekarangan tidak The right of use in respect of a plot of land, is
bevat noch de jagt, noch de visscherij, maar de meliputi hak untuk berburu dan mencari ikan, not include the right to hunt or fish, however,
gebruiker heeft het genot der tetapi pemakai berhak menikmati segala hak the user shall be entitled to enjoy the benefits
erfdienstbaarheden (Bw. 821). pengabdian tanah. of servitude's. (Bw.821)
Ten opzigte van een huis, bestaat er geen Dalam hal sebuah rumah, tidak ada perbedaan There shall be no distinction between the right
onderscheid tusschen het regt van gebruik en antara hak pakai dan hak mendiami. of use and that of occupation, of a house. An
dat van bewoning. Barangsiapa mempunyai hak mendiami individual, who has the right of occupation in
sebuah rumah boleh bertempat tinggal di situ respect of a house, may occupy such with his
Hij die het regt van bewoning in een huis bersama keluarga serumahnya, sekalipun pada family, even if he was unmarried at the time
heeft, mag daarin met zijn huisgezin wonen, saat memperoleh hak itu sebelum ia kawin. that the right was granted to him. Such right is
zelfs indien hij op het tijdstip, waarop hem dat Hak itu terbatas pada hal yang sangat stipulate whatever is required for the
regt werd toegestaan, mogt zijn ongehuwd diperlukan untuk kediaman pemakai dan occupation by the user and his family.
keluarga serumahnya. (Bw.827v.; Civ.632v.)
geweest.
Dat regt bepaalt zich tot hetgeen noodzakelijk

is ter bewoning van den gebruiker en van
deszelfs huisgezin (Bw. 827v.; Civ. 632v).
Het regt van bewoning mag niet worden Hak mendiami tidak boleh diserahkan The right of occupation is not be *240
afgestaan, noch verhuurd (Bw. 772, 823; Civ. ataupun disewakan. relinquished or assigned. (Bw. 772, 823;
634). Civ.634)
Indien de gebruiker alle de vruchten van het Bila pemakai menikmati semua hasil dan If the user enjoys all the proceeds of the plot of
erf geniet, of het geheele huis bewoont, is hij pekarangan, atau mendiami seluruh rumah, land, or occupies the entire house, he is, in the
even als een vruchtgebruiker verpligt de maka ia, seperti halnya pemakai hasil, wajib same manner as the user of the proceeds, be
kosten van bebouwing en de herstellingen tot menanggung biaya-biaya untuk penanaman responsible for the costs incurred for the
onderhoud, mitsgaders de belastingen en dan perbaikan untuk pemeliharaan. demikian rebuilding and the maintenance repairs,
andere lasten, te dragen. pula pajak dan beban lain. Bila ia hanya including taxes and other charges involved. If
menikmati sebagian dari hasil-hasil atau he only enjoys part of the proceeds, or occupies
mendiami sebagian dan rumah, maka ia harus only part of the house, he is contribute to the
Indien hij slechts een gedeelte der vruchten
geniet, of een deel van het huis bewoont, moet membayar biaya dan beban itu menurut luas costs and charges in proportion to his
189
alpha3 Edition
hij tot die kosten en lasten bijdragen, naar haknya. enjoyment. (Bw. 793v., 796v.; Civ.635)
evenredigheid van zijn genot (Bw. 793v., 796v.;
Civ. 635).
Het gebruik van bosschen en beplantingen, Hak pakai atas hutan-hutan dan penanaman- The use of forest and plants, granted to a
aan eenen bijzonderen persoon toegestaan, penanaman yang diberikan kepada seseorang, specific person, is entitle the user only to make
geeft aan den gebruiker alleen het regt om zich hanya memberi hak untuk menggunakan use of the dead wood and to take fire wood to
van het doode hout te bedienen, en om van het kayu-kayu yang mati dan mengambil kayu the extent required for him and his family.
hakout te nemen hetgeen voor hem en zijn tebang yang diperlukan untuk diri sendiri, dan (Bw.766v.; Civ.636)
huisgezin noodig is (Bw. 766v.; Civ. 636). keluarga serumahnya.
TWAALFDE TITEL.. BAB XII Chapter XII
Van erfopvolging bij versterf PEWARISAN KARENA KEMATIAN Concerning succession by demise
Erfopvolging heeft alleen door den dood plaats Pewarisan hanya terjadi karena kematian. Succession is only result from demise. (Bw.3,
(Bw. 3, 472; Civ. 718v). 472; Civ. 718v.)
Indien verscheiden personen, van welke de Bila beberapa orang, yang antara seorang In the event that several persons, who are
een tot des anderen erfenis geroepen is, door dengan yang lainnya ada hubungan related to one another by inheritance, should
een en hetzelfde ongeval, of op denzelfden pewarisan, memnggal karena suatu kecelakaan all die in the same accident, or on the same
dag, omkomen, zonder dat men weten kunne yang sama, atau meninggal pada hari yang day, and if there is no evidence of the priority
wie het eerst overleden zij, worden zij sama, tanpa diketahui siapa yang meninggal of their time of death, they shall be presumed
vermoed op hetzelfde oogenblik gestorven te lebih dahulu, maka mereka dianggap to have died at the same instant, and no
zijn, en er heeft geen overgang van erfenis van meninggal pada saat yang sama, dan terjadi transfer of inheritance is take place from one to
den eenen ten behoeve van den anderen plaats peralihan warisan dan yang seorang kepada the other. (Bw.836, 894, 1916; Civ.720v.)
(Bw. 836, 894, 1916; Civ. 720v). yang lainnya.
(Gew. S. 35-486) Tot de erfenis worden door de Menurut undang-undang, yang berhak (Amended by S.35-486) The lawful heirs to the
wet geroepen de wettige en de natuurlijke menjadi ahli waris ialah keluarga sedarah, baik property comprising the inheritance shall be
bloedverwanten en de langstlevende yang sah menurut undang-undang maupun the lawful and blood relatives and the
echtgenoot, volgens de hierna vastgestelde yang di luar perkawinan, dan suami atau isteri surviving spouse, in accordance with the
regelen. yang hidup terlama, menurut peraturan- following regulations. In the absence of blood
peraturan berikut ini. relatives and a surviving spouse, the
Bij gebreke van bloedverwanten en van eenen properties is devolve upon the State, with the
overblijvenden echtgenoot, vervallen de Bila keluarga sedarah dan suami atau isteri provision that the debts of the estate shall be
goederen aan den lande, onder den last om de yang hidup terlama tidak ada, maka semua settled, to the extent that the value of the
schulden te voldoen, voor zoo ver de waarde harta peninggalan menjadi milik negara, yang properties is sufficient. (Bw.141, 520, 852v.,
dier goederen, toereikende is (Bw. 141, 520, wajib melunasi utang-utang orang yang 862v., 873, 1059, 1126v.; S.1850-3; Bw.1128;
Civ.723)
852v., 862v., 873, 1059, 1126v.; S. 1850-3; cf. meninggal tersebut, sejauh harga harta
noot Bw. 1128; Civ. 723). peninggalan mencukupi untuk itu.
De erfgenamen treden van regtswege in het Para ahli waris, dengan sendirinya karena The heirs is by law assume possession of the
bezit der goederen, regten en regtsvorderingen hukum, mendapat hak miik atas semua properties, rights and lawsuits of the deceased.
van den overledene. barang, semua hak dan semua piutang orang In the event of a dispute over who shall be
yang meninggal. heir, and who shall be authorized to hold title
Indien er geschil ontstaat wie erfgenaam, en to the property, the judge may order that the
alzoo tot dat bezit bevoegd is, kan de regter Bila ada perselisihan tentang siapa yang properties shall be held in the court's
safekeeping. The judge is order that the State is
bevelen dat de goederen onder geregtelijke berhak menjadi ahli waris, dan dengan
bewaring zullen worden gesteld. demikian berhak memperoleh hak milik hold the property, and shall be obligated to
seperti tersebut di atas, maka Hakim dapat seal the estate, and have an estate description
memerintahkan agar semua harta peninggalan drafted, in the form of an acceptance of
Het land moet zich door den regter doen in het inheritances stipulated pursuant to the
itu ditaruh lebih dahulu dalam penyimpanan
bezit stellen, en is, op straffe van vergoeding privilege of estate description; failure to do so
van kosten, schade en interessen, gehouden de Pengadilan.
is render the State liable for compensation of
nalatenschap te laten verzegelen, en eene costs, damages and interest. (Bw.257v., 270v.,
boedelbeschrijving te doen opmaken, in den Negara harus berusaha agar dirinya 528, 541, 584, 852v., 866, 874v., 955v., 1023v.,
vorm voor de aanvaarding van ditempatkan pada kedudukan besit oleh 1044v., 1051, 1126v., 1299, 1318, 1528, 1717,
nalatenschappen onder het vorregt van Hakim, dan berkewajiban untuk 1730v., 1743, 1819, 1826; Rv.7, 248v.; Civ.724)
boedelbeschrijving vastgesteld (Bw. 257v., memerintahkan penyegelan harta peninggalan
270v., 528, 541, 584, 852v., 866, 874v., 955v., itu, dan memerintahkan pembuatan perincian
190
www.KUHPer.com
1023v., 1044v., 1051, 1126v., 1299, 1318, 1528, harta itu, dalam bentuk yang ditetapkan untuk
1717, 1730v., 1743, 1819, 1826; Rv. 7, 248v.; Civ. penerimaan warisan dengan hak istimewa
724). akan pemerincian harta, dengan ancaman
untuk mengganti biaya, kerugian dan bunga.
De erfgenaam heeft eene regtsvordering tot Ahli waris berhak mengajukan gugatan untuk The heir is legally entitled to claim the
verkrijging der erfenis tegen alle degenen die, memperoleh warisannya terhadap semua inheritance against all those, who, either under
hetzij onder dien titel of zonder titel, in het orang yang memegang besit atas seluruh atau such title or having no title, are in the
bezit zijn van de geheele nalatenschap, of van sebagian warisan itu dengan alas hak ataupun possession of the whole or part of the
een gedeelte daarvan, mitsgaders tegen tanpa alas hak, demikian pula terhadap inheritance, including those, who due to
degenen, die met arglist hebben opgehouden mereka yang dengan licik telah menghentikan deceit, have lost their entitlement to the
te bezitten (Bw. 564). besitnya. inheritance. (Bw.564) He may file this legal
claim in respect of the entire inheritance, if he
is the sole heir, or in respect of his share, if
Hij kan deze regtsvordering instellen voor het Dia boleh mengajukan gugatan itu untuk
geheel, indien hij alleen erfgenaam is, en voor seluruh warisan bila ia adalah satu-satunya there are other heirs. Such legal claim is extend
zijn aandeel zoo er meerdere erfgenamen zijn. ahli waris, atau hanya untuk sebagian bila ada to anything included in the inheritance under
ahli waris lain. Gugatan itu bertujuan untuk any title, including the proceeds, income and
menuntut supaya diserahkan apa saja yang compensation, which are stipulated in relation
Die regtsvordering strekt tot afgifte van al to *243 claiming possession, in the rules in the
dengan alas hak apa pun ada dalam warisan
hetgeen zich, onder welken titel ook, in de third title. (Bw.574v., 955, 1334, 1537; Rv.102)
nalatenschap bevindt, met de vruchten, itu, beserta segala penghasilan, pendapatan
inkomsten en schadeloosstelling, volgens de dan ganti rugi, menurut peraturan-peraturan
regelen welke in den derden titel van dit boek yang termaktub dalam Bab III buku ini
ten aanzien van de opvordering van eigendom mengenai penuntutan kembali hak milik.
zijn voorgeschreven (Bw. 574v., 955, 1334,
1537; Rv. 102).
Die regtsvordering verjaart door een Tuntutan itu menjadi lewat waktu dengan The legal claim is expire after a period of thirty
tijdsverloop van dertig jaren, te rekenen van Iewatnya waktu tiga puluh tahun, terhitung years has elapsed, which period is commence
den dag waarop de erfenis is opengevallen dan hari terbukanya warisan itu. as of the day that the inheritance becomes
(Bw. 269v., 955, 1967). available. (Bw.269v., 955, 1967)
Ten einde als erfgenamen te kunnen optreden, Agar dapat bertindak sebagai ahli waris, An individual may become an heir if he exists
moet men bestaan op het oogenblik dat de seseorang har-us sudah ada pada saat warisan at the time that the inheritance becomes
erfenis is opengevallen, met inachtneming van itu dibuka, dengan mengindahkan ketentuan available, subject to the rule stipulated in
den regel, bij art. 2 van dit Wetboek dalam Pasal 2 kitab undang-undang ini. article 2 of this Civil Code. (Bw.489v., 831, 899;
vastgesteld (Bw. 489v., 831, 899; Civ. 725). Civ.725)
Bij S. 72-11 jis. 15-299, 642 (iwg. 1 Jan. 1916) in Bila suatu warisan yang terdiri atas barang- Pursuant to S.72-11 see also 15-299, 642
art. 837 afgeschaft en bepaald: barang, yang sebagian ada di Indonesia, dan (effective January 1, 1916) article 837 has been
sebagian ada di luar negeri, harus dibagi revoked and replaced by the following: In the
Indien eene nalatenschap, waartoe zoowel antara orang-orang asing yang bukan event that an inheritance, which includes
penduduk maupun warga negara Indonesia di properties inside and outside Indonesia, is
goederen in Indonesie als daarbuiten
behooren, gedeeld wordt tusschen satu pihak dan beberapa warga negara divided among foreigners, non-residents and
vreemdelingen, niet ingezetenen en Indonesia di pihak lain, maka yang tersebut Dutch citizens, the latter-mentioned is take an
Nederlandsche onderdanen, nemen de terakhir mengambil lebih dahulu suatu jumlah advance, in proportion to their share in the
laatstgenoemden eene waarde vooruit, yang sebanding menurut ukuran hak warisan inheritance and the value of the properties,
evenredig naar de mate van hun erfdeel, met mereka, dengan harga barang-barang yang which they would otherwise have been
karena undang-undang dan kebiasaan di luar precluded from pursuant to foreign laws or
de waarde der goederen, van welker
eigendomsverkrijging zij door buitenlandsche negeri, mereka tak dapat memperoleh hak customs. The value advanced shall be taken
wetten of gewoonten zouden zijn uitgesloten. milik atasnya. from the properties in the inheritance which
(Ned. ond. 1). are not subject to this exclusion. (AB.5; Civ.726)
Jumlah harga itu diambil terlebih dahulu dan
De waarde wordt vooruit genomen op de barang harta peninggalan yang tidak
goederen der nalatenschap, ten aanzien mendapat halangan seperti yang dimaksud di
waarvan de uitsluiting niet bestaat (AB. 5; Civ. atas.
726).
(Gew. S. 17-497) Als onwaardig om erfgenaam Orang yang dianggap tidak pantas untuk (Amended by S.17-497) The following
te zijn, worden beschouwd en als zoodanig menjadi ahli waris, dan dengan demikian tidak individuals is be regarded as unqualified to be
van de erfenis uitgesloten: mungkin mendapat warisan, ialah: an heir and as such is be excluded from an
inheritance: 1. individuals who have been
1o. hij, die veroordeeld is ter zake dat hij den 1. dia yang telah dijatuhi hukuman karena convicted of killing or attempting to kill the
overledene heeft omgebragt of getracht heeft membunuh atau mencoba membunuh orang deceased; (Sw.53, 338, 340) 2. individuals who
191
alpha3 Edition
om te brengen (Sw. 53, 338, 340); yang meninggal itu; by legal judgment have been found guilty of
slandering the testator by accusing him of
2o. hij, die bij regterlijke uitspraak overtuigd is 2. dia yang dengan putusan Hakim pernah committing a crime punishable by a prison
term of five years or more; (Bw.1372v.; Sv.7v.;
tegen den erflater lasterlijk te hebben ingebragt dipersalahkan karena dengan fitnah telah
eene beschuldiging van een misdrijf waartegen mengajukan tuduhan terhadap pewaris, IR.44; Sw.311, 317) 3. individuals who under
eene gevangenisstraf van vijf jaren of eene bahwa pewaris pernah melakukan suatu duress or physically have prevented the
zwaardere straf is bedreigd (Bw. 1372v.; Sv. kejahatan yang diancam dengan hukuman deceased from drafting or revoking his last
7v.; IR. 44; Sw. 311, 317); penjara lima tahun atau hukuman yang lebih will; (Bw.875, 992v.) 4. individuals who have
berat lagi; obscured, destroyed or forged the last will of
the deceased. (Bw.833, 839, 912; Civ.727)
3o. hij, die den overledene door geweld of
feitelijkheid belet heeft zijnen uitersten wil te 3. dia yang telah menghalangi orang yang
maken of te herroepen (Bw. 875, 992v); telah meninggal itu dengan kekerasan atau
perbuatan nyata untuk membuat atau menarik
kembali wasiatnya;
4o. hij, die den uitersten wil van den
overledene heeft verduisterd, vernietigd of
vervalscht (Bw. 833, 839, 912; Civ. 727). 4. dia yang telah menggelapkan.
memusnahkan atau memalsukan wasiat orang
yang meninggal itu.
De erfgenaam, die uit hoofde van Ahli waris yang tidak mungkin untuk An heir who is regarded as being unqualified
onwaardigheid van de erfenis is uitgesloten, is mendapat warisan karena tidak pantas, wajib and as such is excluded from the inheritance,
gehouden tot de teruggave van alle vruchten mengembalikan segala hasil dan pendapatan must return all proceeds and income, which he
en inkomsten, waarvan hij sedert het yang telah dinikmatinya sejak terbukanya has enjoyed since the inheritance became
openvallen der erfenis genot heeft gehad (Bw. warisan itu. available. (Bw.579; Civ.729)
579; Civ. 729).
Kinderen van eenen onwaardig verklaarden Bila anak-anak dan orang telah dinyatakan Children of an unqualified individual, who
persoon, uit eigen hoofde tot de erfenis tidak pantas menjadi ahli waris merasa dirinya have become heirs, is not be excluded due to
komende, zijn niet uitgesloten door de schuld menjadi ahli waris, maka mereka tidak the fault of their parents; the parents, however,
van hunne ouders; doch deze zijn in geen dikecualikan dan pewarisan karena kesalahan is under no circumstances be authorized to
geval bevoegd om van de goederen dier orangtua mereka; tetapi orangtua ini sekali- claim the use of proceeds of the properties of
nalatenschap het vruchtgenot te vorderen, kali tidak berhak menuntut hak pakai hasil inheritance, which the law grants to the
hetwelk de wet aan ouders op de goederen van atas harta peninggalan yang menurut undang- parents in respect of those properties received
hunne kinderen toekent (Bw. 308, 311, 847, 852, undang hak nikmat hasilnya diberikan kepada by their children by inheritance. (Bw.308, 311,
1060; Civ. 730). orangtua. 847, 852, 1060; Civ.730)
Plaatsvervulling geeft aan den Penggantian memberikan hak kepada orang Representation grants a person the right to
vertegenwoordigenden persoon het regt om te yang mengganti untuk bertindak sebagai take the place, be at the level and assume the
treden in de plaats, in den graad en in de pengganti dalam derajat dan dalam segala hak rights of the individual represented. (Bw.866,
regten van dengene die vertegenwoordigd orang yang digantikannya. 914, 1060, 1089; Civ.739)
wordt (Bw. 866, 914, 1060, 1089; Civ. 739).
Plaatsvervulling heeft in de regte nedergaande Penggantian yang terjadi dalam garis lurus ke Representation in the legal descending line
wettige linie in het oneindige plaats. bawah yang sah, berlangsung terus tanpa *244 shall be perpetual. Such representation
akhir. Penggantian itu diizinkan dalam segala shall be admitted in circumstances where all
Dezelve wordt in alle gevallen toegelaten, het hat, baik bila anak-anak dan orang yang children of the deceased claim the inheritance
meninggal menjadi ahli waris bersama-sama together with the descendants of a previously
zij de kinderen van den overledene te zamen
tot de erfenis komen met de nakomelingen van dengan keturunan-keturunan dan anak yang deceased child, or where all children of the
een vooroverleden kind, het zij, alle de meninggal lebih dahulu, maupun bila semua deceased have predeceased him, and their
kinderen van den overledene voor hem keturunan mereka mewaris bersama-sama, descendants in varying degrees and levels of
gestorven zijnde, de nakomelingen dier seorang dengan yang lain dalam pertalian descent. (Bw.280, 860, 872; Civ.740)
vooroverledene kinderen zich onderling in keluarga yang berbeda-beda derajatnya.
gelijke of ongelijke graden bestaan (Bw. 280,
860, 872; Civ. 740).
Er bestaat geene plaatsvervulling ten opzigte Tidak ada penggantian terhadap keluarga There shall be no representation of relatives in
van naastbestaanden in de opgaande linie. De sedarah dalam garis lurus ke atas. Keluarga the ascending line. The closest relationship in
naaste in ieder der beide linien sluit ten alle sedarah terdekat dalam kedua garis itu setiap each of the lines is at all times exclude those
tijde dengene uit, die in eenen verderen graad waktu menyampingkan semua keluarga yang who are a further level apart. (Bw.853; Civ.741)
is (Bw. 853; Civ. 741). ada dalam derajat yang lebih jauh.
192
www.KUHPer.com
In de zijdlinie wordt de plaatsvervulling Dalam garis ke samping, penggantian Representation of those related by collateral
toegelaten ten voordeele van kinderen en diperkenankan demi keuntungan semua anak line is be permitted for the benefit of the
nakomelingen van des overledenen broeders dan keturunan saudara laki-laki dan children and descendants of the deceased
en zusters, het zij die gezamenlijk met hunne perempuan orang yang meninggal, baik jika brothers and sisters, whether they claim the
ooms of moeijen tot de nalatenschap komen, mereka menjadi ahli waris bersama-sama inheritance together with their uncles or aunts,
het zij dat, na het vooroverlijden der broeders dengan paman-paman atau bibi-bibi mereka, or whether, following the death of the brothers
en zusters van den overledene, de erfenis maupun jika warisan itu, setelah and sisters of the deceased, the inheritance is
overga tot derzelver nakomelingen, aan meninggalnya semua saudara yang meninggal, pass to the descendants of the brothers and
elkander in gelijke of in ongelijke graden harus dibagi di antara semua keturunan sisters, related to one another in varying
bestaande (Bw. 845, 855v.; Civ. 742). mereka, yang satu sama larnnya bertalian degrees. (Bw.845, 855v.; Civ.742)
keluarga dalam derajat yang tidak sama.
(Gew. S. 35-486) Plaatsvervulling wordt ook Penggantian juga diperkenankan dalam (Amended by S.35-486) Representation is also
toegelaten in de erfopvolging van zijdmagen, pewarisan dalam garis ke samping, bila di permitted in the case of the succession of
wanneer nevens dengenen, die den erflater het samping orang yang terdekat dalam hubungan nieces and nephews, if in addition to the
naast in den bloede bestaat, er nog kinderen of darah dengan orang yang meninggal, masih testator's next of kin, there are also children or
afkomelingen aanwezig zijn van ada anak atau keturunan saudara laki-laki atau descendants of previously deceased brothers
vooroverleden broeders of zusters van perempuan dan mereka yang tersebut and sisters of the testator. (Bw.844, 858)
eerstgemelden (Bw. 844, 858). pertama.
In alle de gevallen, waarin plaatsvervulling Dalam segala hal, bila penggantian In all circumstances, in which representation
wordt toegelaten, heeft de verdeeling bij diperkenankan, pembagian dilakukan pancang shall be permitted, the distribution is take
staken plaats; indien dezelfde staak demi pancang; bila suatu pancang mempunyai place at branches of the main stock; if the same
verscheidene takken heeft voortgebragt, beberapa cabang, maka pembagian lebih lanjut branch has produced several branches, then
geschiedt de onderverdeeling in iederen tak dalam tiap-tiap cabang dilakukan pancang the sub-division at each branch is again take
wederom bij staken, en onder de personen in demi pancang pula, sedangkan antara orang- place at branches of the main stock, and the
denzelfden tak geschiedt de verdeeling bij orang dalam cabang yang sama, pembagian division among the individuals in the same
hoofden (Bw. 852; Civ. 743). dilakukan kepala demi kepala. branch shall be per capita. (Bw.852; Civ.743)
Niemand kan voor eenen levenden persoon bij Tak seorang pun boleh menggantikan orang No individual can represent a living person.
plaatsvervulling optreden (Bw. 489v., 840, yang masih hidup. (Bw.489v., 840, 1060; Civ.744)
1060; Civ. 744).
Een kind ontleent niet van zijne ouders het regt Anak tidak memperoleh hak dan orangtuanya A child is not be granted the right by his
om hen te vertegenwoordigen, en men kan untuk mewakili mereka, tetapi seseorang parents to represent them, but an individual
zelfs dengene vertegenwoordigen wiens dapat mewakili orang yang tak mau menerima may represent someone whose estate he has
boedel men niet heeft willen aanvaarden (Bw. harta peninggalannya. refused to accept. (Bw.1060, 1089; Civ.744)
1060, 1089; Civ. 744).
De wet slaat geen acht, noch op den aard, noch Undang-undang tidak memperhatikan sifat The law is not consider the nature nor the
op den oorsprong der goederen, om de atau asal usul barang-barang harta origin of the properties, in order to regulate
erfopvolging in dezelve te regelen (Bw. 852; peninggalan, untuk mengadakan peraturan succession. (Bw.852; Civ.732)
Civ. 732). tentang pewarisannya.
Alle erfenissen welke, het zij geheellijk, het zij Semua warisan, baik yang seluruhnya maupun Any inheritance, which is, in part or in full,
voor een gedeelte, aan bloedverwanten in de sebagian jatuh pada giliran pembagian untuk devolve upon blood relatives in the ascending
opgaande of zijdlinie te beurt vallen, worden keluarga dalam garis ke atas atau garis ke or collateral lines, shall be divided into equal
in twee gelijke deelen gekloofd, waarvan het samping, harus dibelah menjadi dua bagian parts, one to be transmitted to the descendants
eene aan de nabestaanden in de vaderlijke, en yang sama; belahan yang satu dibagikan on the father's side, and the other to the
het andere aan die in de moederlijke linie, te kepada keluarga sedarah dan garis ayah yang descendants on the mother's side, without
beurt valt, behoudens de bepalingen in art. masih ada, dan belahan yang lain kepada garis prejudice to the stipulations in article 854, 855
854, 855 en 859 voorkomende. ibu yang masih ada, tanpa mengurangi and 859. An inheritance can never be
ketentuan-ketentuan yang berlaku dalam Pasal transmitted from one side to the other, unless
De erfenis kan nimmer uit de eene linie tot de 854 dan 859. no kin can be found in the ascending or
andere overgaan, dan wanneer er in eene der collateral line on either side. (Bw.853, 856v.,
beide linien, noch bloedverwant in de Warisan itu tidak boleh beralih dan garis yang 861; Civ.733)
opgaande linie, noch zijdmaag gevonden satu ke garis yang lain, kecuali bila dalam
wordt (Bw. 853, 856v., 861; Civ. 733). salah satu dan kedua garis itu tidak ada
seorang pun keluarga sedarah, baik dalam
garis ke atas maupun dalam garis ke samping.
193
alpha3 Edition
Deze eerste verdeeling tusschen de vaderlijke Setelah pembagian pertama dalam garis bapak Apart from the first division between those
en de moederlijke linien daargesteld zijnde, dan garis ibu dilaksanakan, maka tidak usah persons who are descended from the father
heeft er geene verdere kloving tusschen de diadakan pembagian lebih lanjut dalam and the mother, *245 there shall be no further
onderscheidene takken plaats; maar de helft, berbagai cabangnya, tetapi tanpa mengurangi divisions among the various branches;
aan iedere linie te beurt gevallen, behoort aan hal-hal bila harus berlangsung suatu provided that, one half, passed to either side, is
den erfgenaam, of de erfgenamen, welke den penggantian, bagian yang jatuh pada masing- belong to the heir or heirs, who are most
overledene het naast in graad bestaan, masing garis, menjadi bagian ahli waris atau closely related to the deceased, without
behoudens het geval van plaatsvervulling (Bw. para ahli waris yang terdekat derajatnya prejudice to the provisions in respect of
841, 846; Civ. 734). dengan orang yang meninggal. representation. (Bw.841, 846; Civ.734)
Van de erfopvolging van wettige Pewarisan Para Keluarga Sedarah yang Sah Concerning the succession of legal blood
bloedverwanten en van den langstlevenden dan Suami atau Isteri yang Hidup Terlama relatives and of the surviving spouse
echtgenoot
De kinderen of hunne afstammelingen erven Anak-anak atau keturunan-keturunan, The children or their descendants is inherit
van hunne ouders, grootouders, of verdere sekalipun dilahirkan dan berbagai from their parents, grandparents, or further
bloedverwanten in de opgaande linie, zonder perkawinan, mewarisi harta peninggalan para blood relatives in the ascending line, without
onderscheid van kunne of eerstgeboorte, en orangtua mereka, kakek dan nenek mereka, distinction between those of different sex or
zelfs wanneer zij uit verchillende huwelijken atau keluarga-keluarga sedarah mereka age, not with standing that they may have
verwekt zijn. selanjutnya dalam garis lurus ke atas, tanpa been conceived from several marriages. They is
membedakan jenis kelamin atau kelahiran each inherit equal shares, if they all are from
Zij erven voor gelijke deelen bij hoofden, yang lebih dulu. the same level and are summoned on their
wanneer zij allen in den eersten graad zijn en own behalf; they is inherit by branches of the
main stock, if all or part of them present
uit eigen hoofde geroepen worden; zij erven bij Mereka mewarisi bagian-bagian yang sama
staken, wanneer zij allen, of een gedeelte besarnya kepala demi kepala, bila dengan themselves by substitution. (Bw.141,
hunner, bij plaatsvervulling opkomen (Bw. yang meninggal mereka semua bertalian 277v.,840v.,846, 1060; Civ.745)
141, 277v., 840v., 846, 864, 1060; Civ. 745). keluarga dalam derajat pertama dan masing-
masing berhak karena dirinya sendiri; mereka
mewarisi pancang demi pancang, bila mereka
semua atas sebagian mewarisi sebagai
pengganti.
(Ing. S. 35-486) Voor zooveel betreft de Dalam hal warisan dan seorang suami atau (Supplemented by S.35-486) In relation to the
nalatenschap van den vooroverleden isteri yang telah meninggal lebih dahulu, inheritance of the deceased spouse, the
echtgenoot wordt de langstlevende echtgenoot suami atau isteri yang ditinggal mati, dalam surviving spouse shall be regarded as the same
voor de toepassing der bepalingen van dezen menerapkan ketentuan-ketentuan bab ini, as the legal child of the deceased spouse for the
titel met een wettig kind des overledenen disamakan dengan seorang anak sah dan purposes of the application of the provisions of
gelijkgesteld, met dien verstande, dat bij orang yang meninggal, dengan pengertian this title, provided that in the event that in a
tweede of verder huwelijk, indien er kinderen bahwa bila perkawinan suami isteri itu adalah second or further marriage, there are children
of afkomelingen uit het vroeger huwelijk perkawinan kedua atau selanjutnya, dan dari or descendants from a previous marriage, the
aanwezig zijn, de nieuwe echtgenoot niet meer perkawinan yang dulu ada anak-anak atau new spouse is not inherit more than the
mag erven, dan het minste gedeelte hetwelk keturunan-keturunan anak-anak itu, suami minimum share which one of the children, or
een dier kinderen, of bij vooroverlijden atau isteri yang baru tidak boleh mewarisi upon his or her death, his or her descendants,
deszelfs afkomelingen, bij plaatsvervulling, lebih dan bagian terkecil yang diterima oleh is enjoy pursuant to succession, and further
genieten, en zonder dat in eenig geval, het salah seorang dan anak-anak itu, atau oleh provided that in all circumstances, the
erfdeel het vierde deel van de goederen des semua keturunan penggantinya bila ia inheritance is not exceed one quarter of the
erflaters mag te boven gaan (Bw. 841v). meninggal lebih dahulu, dan bagaimanapun properties of the testators. (Bw.841v.) In the
juga bagian warisan isteri atau suami itu tidak event that a stipulation by last will has been set
Is ten voordeele van den echtgenoot uit een boleh melebihi seperempat dan harta forth to the benefit of a spouse of a second or
tweede of volgend huwelijk reeds bij uitersten peninggalan si pewaris. further marriage, and if the total sum obtained
wil beschikt, dan wordt, indien het upon demise and last will exceeds the limits of
gezamenlijk bedrag van hetgeen bij versterf en Bila untuk kebahagiaan suami atau isteri dan the amount stipulated in the first paragraph,
bij uitersten wil wordt verkregen, overschrijdt perkawinan kedua atau pekawinan yang the total amount of the inheritance shall be
de grenzen van het bedrag, bedoeld in het berikutnya telah dikeluarkan wasiat, maka bila reduced to an amount which is remain within
eerste lid, het versterfdeel zoodanig ingekort, jumlah bagian yang diperoleh dan pewarisan those limits. If the arrangements provided for
in the last will, consist entirely or partly of the
dat het gezamenlijk bedrag blijft binnen die pada kematian dan bagian yang diperoleh dan
grezen. Wanneer de beschikking bij uitersten wasiat melampaui batas-batas dan jumlah use of proceeds, then the value of the use of
wil gedaan, voor het geheel of een gedeelte termaktub dalam alinea pertama, bagian dan proceeds shall be appraised and the total
bestaat in een vruchtgebruik, zal de waarde pewarisan pada kematian harus dikurangi amount, mentioned in the previous paragraph,
van het vruchtgebruik worden geschat en het sedemikian, sehingga jumlah bersama itu tetap shall be computed in accordance with the
gezamenlijk bedrag, bedoeld in het berada dalam batas-batas itu. Bila penetapan estimated value. (Bw.918) That which the next
spouse enjoys in accordance with this article,
voorgaande lid, worden berekend naar de wasiat itu, seluruhnya atau sebagian, terdiri
geschatte waarde (Bw. 918). dan hak pakai hasil, maka harga dan hak pakai shall be reduced in the computation of that
hasil itu harus ditaksir, dan jumlah bersama which is due or agreed to in accordance with
termaksud dalam alinea yang lalu harus the eighth chapter of the first book.
Hetgeen de latere echtgenoot geniet ingevolge (Bw.852,902)
dit aart., wordt in mindering gebracht bij de dihitung berdasarkan harga yang ditaksir itu.
berekening van hetgeen aan dien echtgenoot
mag opkomen of worden besproken ingevolge Apa yang dinikmati suami atau isteri yang
194
www.KUHPer.com
den achtsten titel van het eerste boek (Bw. 852, berikut menurut pasal ini harus dikurangkan
902). dalam menghitung apa yang boleh diperoleh
suami atau isteri itu atau diperjanjikan
menurut Bab VIII Buku Pertama.
(Ing. S. 35-486) Wanneer de langstlevende Bila suami atau isteri yang hidup terlama (Supplemented by S.35-486) If the surviving
echtgenoot tezamen met anderen dan kinderen membagi warisan dengan orang-orang lain spouse receives an inheritance together with
of verdere afkomelingen uit een vroeger yang bukan anak-anak atau keturunan- individuals other than children or further
huwelijk erft, is hij bevoegd den inboedel keturunan lebih lanjut dan perkawinan yang descendants of a previous marriage, he shall be
geheel of gedeelteljk tot zich te nemen (Bw. dahulu, maka ia berwenang untuk mengambil authorized to take the entire or part of the
512, 514, 1079, 1121). bagi dirinya sebagian atau seluruhnya perabot estate. (Bw.512, 514, 1079, 1121) In the event
rumah tangga. that this estate forms part of the estate of a
Voor zoover deze in boedel behoort tot de testator, the value thereof shall be deducted
from the inheritance of his or her spouse.
nalatenschap van den erflater, komt de waarde Sejauh perabot rumah ini termasuk harta
daarvan alsdan in mindering van het erfdeel peninggalan pewaris, maka harganya harus (Bw.1077) *247 If the value thereof exceeds the
van dien echtgenoot (Bw. 1077). dikurangkan dan bagian warisan suami atau share in the inheritance, the co-heirs shall be
isteri itu. Bila harganya melebihi harga bagian compensated for the difference.
Overtreft die waarde die van het erfdeel, dan warisannya, maka selisihnya harus dibayar
lebih dahulu kepada para sesama ahli waris.
moet het verschil aan de mede-erfgenamen
vooraf worden vergoed.
(Gew. S. 35-486) Indien de overledene noch Bila yang meninggal itu tidak meninggalkan (Amended by S.35-486) If the deceased has not
nakomelingen, noch echtgenoot, noch broeders keturunan, suami atau isteri, saudara laki-laki left any descendants, spouse or siblings, the
of zusters achtergelaten heeft, wordt de atau perempuan, maka harta peninggalannya inheritance shall be divided in two equal
nalatenschap in twee gelijke deelen tusschen harus dibagi dua sama besar, satu bagian shares between the blood relatives from the
de bloedverwanten in de vaderlijke, en die in untuk keluarga sedarah dalam garis lurus ayah father's side and the blood relatives of the
de moederlijke opgaande linie verdeeld, ke atas, dan satu bagian lagi untuk keluarga mother in the ascending line, without
behoudens de bepaling van art. 859. garis lurus ibu ke atas, tanpa mengurangi prejudice to the stipulation in article 859. The
ketentuan Pasal 859. Keluarga yang terdekat closest in degree in the ascending line shall be
De naaste in graad in de opgaande linie derajatnya dalam garis lurus ke atas, due half of the property due to his line to the
bekomt de helft aan zijne linie behoorende, mendapat separuh dari bagian yang exclusion of all others. Blood relatives in the
met uitsluiting van alle anderen. diperuntukkan bagi garisnya, dengan ascending line, of the same degree, is inherit
mengesampingkan semua hali waris lainnya. per capita. (Bw.141, 843, 850, 870; Civ.746)
Keluarga sedarah dalam garis ke atas dan
Bloedverwaten in de opgaande linie, van derajat yang sama, memperoleh wanisan
denzelfden graad, erven bij hoofden (Bw. 141, kepala demi kepala.
843, 850, 870; Civ. 746).
(Gew. S. 35-486) Wanneer de vader en de Bila seseorang meninggal dunia tanpa (Amended by S.35-486) If the father and
moeder van eenen persoon, welke overleden is meninggalkan keturunan dan suami atau mother of an individual, who dies without
zonder nakomelingen en zonder echtgenoot na isteri, maka bapaknya atau ibunya yang masih having left any descendants or spouse, survive
te laten, hem overleven, bekomt ieder hunner hidup masing-masing mendapat sepertiga him, they is each be entitled to one third of the
een derde gedeelte der nalatenschap, indien de bagian dan harta peninggalannya, bila yang inheritance, if the deceased is succeeded by
verstorvene slechts eenen broeder, of eene mati itu hanya meninggalkan satu orang one brother or one sister, who is entitled to the
zuster heeft achtergelaten, welke het overige saudara laki-laki atau perempuan yang other one third. The father and the mother is
derde gedeelte bekomt. mendapat sisa yang sepertiga bagian. Bapak each inherit one quarter, in the event that the
dan ibunya masing-masing mewarisi deceased has left several brothers or sisters,
De vader en de moeder erven ieder voor een seperempat bagian, bila yang mati and the latter mentioned is inherit the two
meninggalkan lebih banyak saudara laki-laki other quarters of the inheritance. (Bw.850;
vierde gedeelte, indien de overledene
meerdere broeders of zusters heeft atau perempuan, dan dalam hal itu mereka Civ.748)
achtergelaten, en in dat geval, vallen aan deze yang tersebut terakhir mendapat sisanya yang
laatstgemelde de twee overige vierde dua perempat bagian.
gedeelten te beurt (Bw. 850; Civ. 748).
(Gew. S. 35-486) Wanneer de vader of de Bila seseorang meninggal tanpa meninggalkan (Amended by S.35-486) If the father or the
moeder van iemand, overleden zonder keturunan dan suami atau isteri, dan bapak mother of an individual who dies without
nakomelingen en zonder echtgenoot na te atau ibunya telah meninggal lebih dahulu leaving any descendants or spouse,
laten, voor hem gestorven is, zal de daripada dia, maka bapaknya atau ibunya predeceases him or her, the survivor shall be
langstlevende de helft der nalatenschap yang hidup terlama mendapat separuh dan entitled to:- one half of the inheritance, if the
bekomen, indien de overledene slechts eenen harta peninggalannya, bila yang mati itu deceased only leaves one brother or one sister;
broeder of eene zuster achterlaat; een derde, meninggalkan saudara laki-laki atau one third, if he leaves two; and one quarter, if
indien hij er twee achtergelaten heeft; en een perempuan hanya satu orang saja; sepertiga, there are more brothers and sisters. The
vierde gedeelte, indien er meerdere broeders of bila saudara laki-laki atau perempuan yang remaining share shall be granted to the
zusters achtergebleven zijn. De overige deelen ditinggalkan dua orang; seperempat bagian, brothers and sisters. (Bw.850; Civ.749, 751)
vallen aan de broeders en zusters te beurt (Bw. bila saudara laki-laki atau perempuan yang
850; Civ. 749, 751). ditinggalkan lebih dan dua. Sisanya menjadi
195
alpha3 Edition
bagian saudara laki-laki dan perempuan

tersebut.
(Gew. S. 35-486) Indien vader en moeder van Bila seseorang meninggal tanpa meninggalkan (Amended by S.35-486) If the father and
eenen persoon, welke gestorven is zonder seorang keturunan ataupun suami dan isteri, mother of an individual, who has died without
nakomelingen en zonder echtgenoot na te sedangkan bapak dan ibunya telah meninggal leaving any descendants or spouse, have
laten, vooroverleden zijn, worden den lebih dahulu, maka saudara laki-laki dan predeceased him, the brothers and sisters is
broeders en zusters tot de geheele erfenis perempuan mewarisi seluruh warisannya. inherit the entire estate. (Bw.871; Civ.750)
geroepen (Bw. 871; Civ. 750).
De verdeeling va al hetgeen, volgens de Pembagian dan apa yang menurut pasal-pasal The division of that which the brothers and
bepalingen der hierbovenstaande artt., aan de tersebut di atas menjadi bagian saudara sisters are entitled to in accordance with the
broeders en de zusters toekomt, geschiedt perempuan dan laki-laki, dilakukan antara above articles, shall be in equal parts, if they
onder hen in gelijke deelen, indien zij allen van mereka menurut bagian-bagian yang sama, are all children of the same marriage; however,
hetzelfde bed zijn; doch indien zij uit bila mereka berasal dan perkawinan yang if they are from different marriages, that which
verschillende huwelijken zijn voortgesproten, sama; bila mereka dilahirkan dan berbagai they is inherit shall be divided in two equal
wordt hetgeen zij erven in twee gelijke deelen perkawinan, maka apa yang mereka warisi parts between the relatives of the father of the
tusschen de vaderlijke en de moederlijke linien harus dibagi menjadi dua bagian yang sama, deceased and the relatives of the mother of the
des overledenen verdeeld; de volle broeders en antara garis bapak dengan garis ibu dan orang deceased; the full brothers and sisters is receive
zusters bekomen hun deel in beide de linien, dan orang yang meninggal itu; saudara- their shares from both lines, and half-siblings
en die van halven bedde slechts in de linie tot saudara sebapak seibu memperoleh bagian is receive their shares only from the line that
welke zij behooren. Indien er niet dan halve mereka dan kedua garis, dan yang sebapak they belong to. If there are only half brothers or
broeders of zusters, van eenen kant slechts, zijn saja atau yang seibu saja hanya dan garis di half sisters remaining on one side, they shall be
achtergebleven, bekomen zij de geheele mana mereka termasuk. Bila hanya ada entitled to the entire inheritance, to the
nalatenschap, met uitsluiting van alle andere saudara tiri laki-laki atau perempuan dan exclusion of all other blood relatives in the
bloedverwanten in de andere linie (Bw. 850; salah satu garis saja, mereka mendapat seluruh other line. (Bw.850; civ.733, 752)
Civ. 733, 752). harta peninggalan, dengan mengesampingkan
semua keluarga sedarah lainnya dan garis
yang lain.
Bij gebreke van broeders en zusters, en tevens Bila tidak ada saudara laki-laki dan In the absence of brothers and sisters, and
van nabestaanden in eene der beide opgaande perempuan dan juga tidak ada keluarga other surviving kin in one of the ascending
linien, komt de nalatenschap voor de eene helft sedarah yang masih hidup dalam salah satu lines, one half of the estate shall be inherited by
aan de in leven zijnde bloedverwanten in de garis ke atas, maka separuh harta peninggalan the surviving blood relatives in the ascending
opgaande linie, en voor de wederhelft aan de itu menjadi bagian dan keluarga sedarah line, and the other half shall be inherited by
zijdmagen in de andere linie, met uitzondering dalam garis ke atas yang masih hidup, relatives in the collateral line, with the *248
van het geval bij het volgende art. vermeld. sedangkan yang separuh lagi menjadi bagian exception of the circumstances mentioned in
keluarga sedarah dalam garis ke samping dan the following article. In the absence of brothers
Bij gebreke van broeders en zusters en van garis ke atas lainnya, kecuali dalam hal yang and sisters and of any surviving kin in both
tercantum dalam pasal berikut. ascending lines, the closest blood relatives in
nabestaanden in de beide opgaande linien,
worden in iedere zijdlinie de naaste each of the collateral lines shall be summoned
bloedverwanten, ieder voor de helft, tot de Bila tidak ada saudara laki-laki dan in respect of one half of the inheritance. In the
erfenis geroepen. perempuan dan keluarga sedarah yang masih event that in the same collateral line there are
hidup dalam kedua garis ke atas, maka blood relatives of the same degree, then the
keluarga sedarah terdekat dalam tiap-tiap inheritance shall be divided per capita, without
Indien er in dezelfde zijdlinie bloedverwanten prejudice to the stipulations in article 845.
van denzelfden graad gevonden worden, garis ke samping masing-masing mendapat
warisan separuhnya. (Bw.850; Civ.753)
deelen zij onder elkander bij hoofden,
behoudens de bepaling van art. 845 (Bw. 850;
Civ. 753). Bila dalam satu garis ke samping terdapat
beberapa keluarga sedarah dalam derajat yang
sama, maka mereka berbagi antara mereka
kepala demi kepala tanpa mengurangi
ketentuan dalam Pasal 845.
(Gew. S. 35-486) De langstlevende vader of Bapak atau ibu yang hidup terlama mewarisi (Amended by S.35-486) The surviving father or
moeder erft alleen de geheele nalatenschap van seluruh harta peninggalan anaknya yang mother is only inherit the entire inheritance of
zijn kind, hetwelk zonder nakomelingen, meninggal tanpa meninggalkan keturunan, the child in the event that he has died having
echtgenoot, broeders of zusters na te laten, suami atau isteri, saudara laki-laki atau left no descendants, spouse, brothers or sisters.
overleden is (Bw. 850, 853, 870; Civ. 753v). perempuan. (Bw.850, 853, 870; civ.753v.)
Onder de benaming van broeders en zusters, Sebutan saudara laki-laki dan saudara The definition of brothers and sisters in this
in deze afdeeling voorkomende, worden steeds perempuan yang terdapat dalam bagian ini, section, is include their respective legal
de wettige afstammelingen van ieder hunner selalu mencakup juga keturunan sah mereka descendants. (Bw.844, 853, 914)
begrepen (Bw. 844, 853, 914). masing-masing.
196
www.KUHPer.com
(Gew. S. 35-486) Bloedverwanten, welke den Keluarga-keluarga sedarah yang hubungannya (Amended by S.35-486) Blood relatives, who
overledene verder dan in den zesden graad in dengan yang meninggal dunia itu lebih jauh are related to the deceased in the sixth degree
zijdlinie bestaan, erven niet. Indien in de eene dan derajat keenam dalam garis ke samping, in the collateral line, is not receive any
linie geene bloedverwanten van den graad, tidak mendapat warisan. Bila dalam garis yang inheritance. If no blood relatives of the degree
waarin men erven kan, gevonden worden, satu tidak ada keluarga sedarah dalam derajat who can inherit, are found in one line, the
bekomen de bloedverwanten in de andere linie yang mengizinkan untuk mendapat warisan, blood relatives in the other line shall be
de geheele erfenis (Bw. 290v., 833, 850; Civ. maka keluarga-keluarga sedarah dalam garis entitled to the entire inheritance. (Bw.290v.,
755). yang lain memperoleh seluruh warisan. 833, 850; Civ.755)
Van erfopvolging wanneer er natuurlijke Pewarisan Bila Ada Anak-anak di Luar Concerning succession of natural children
kinderen aanwezig zijn Kawin
Indien de overledene wettelijk erkende Bila yang meninggal dunia meninggalkan In the event that the deceased has left legally
natuurlijke kinderen heeft achtergelaten, wordt anak-anak di luar kawin yang telah diakui acknowledged natural children, the inheritance
de nalatenschap gebeurd op de wijze als bij de secara sah menurut undang-undang, maka shall be implemented in the manner as in the
drie (less: vier) volgende artt. bepaald is (Bw. harta peninggalannya dibagi dengan cara yang following three (read: four) articles is
280v., 832; Civ. 756v). ditentukan dalam pasal-pasal berikut. stipulated. (Bw.280v., 832; Civ.756v.)
(Gew. S. 35-486) Indien de overledene wettige Bila yang meninggal itu meninggalkan (Amended by S.35-486) If the deceased has left
afstammelingen of een echtgenoot achterlaat, keturunan sah menurut undang-undang atau any legal descendants or a spouse, the natural
erven de natuurlijke kinderen een derde van suami atau isteri, maka anak-anak di luar children is inherit one third of the share, which
het aandeel, hetwelk zij zouden gehad hebben, kawin itu mewarisi sepertiga dan bagian yang they would be entitled to if they were legal;
indien zij wettig waren geweest; zij erven de sedianya mereka terima, seandainya mereka they is inherit one half of the estate, if the
helft der nalatenschap, indien de overledene adalah anak-anak sah menurut undang- deceased does not have any descendants, or
geene afstammelingen, noch een echtgenoot, undang; mereka mewarisi separuh dan harta spouse, but has blood relatives in the
maar wel bloedverwanten in de opgaande peninggalan, bila yang meninggal itu tidak ascending line, or brothers and sisters or their
linie, of broeders en zusters of derzelver meninggalkan keturunan,suami atau istri, descendants; and three quarters if the only
afstammelingen heeft achtergelaten; en drie tetapi meninggalkan keluarga sedarah dalam remaining family is related in a more distant
vierden, indien er slechts nabestaanden in garis ke atas, atau saudara laki-laki dan degree. If the legal heirs of the deceased are
eenen verderen graad zijn overgebleven. perempuan atau keturunan-keturunan mereka, related in unequal degrees, the closest relative
dan tiga perempat bila hanya tinggal keluarga in one line is stipulate the amount of the share
Indien de wettige erfgenamen den overledene sedarah yang masih hidup dalam derajat yang to which the natural child shall be entitled,
in ongelijke graden bestaan, bepaalt de naaste lebih jauh lagi. even with respect to those who are in the other
in de eene linie, zelfs ten aanzien dergenen line. (Bw.908, 916; Civ.757)
welke zich in de andere linie bevinden, de Bila para ahli waris yang sah menurut undang-
hoegrootheid van het aandeel, hetwelk aan het undang bertalian dengan yang meninggal
natuurlijk kind verschuldigd is (Bw. 908, 916; dalam derajat-derajat yang tidak sama, maka
Civ. 757). yang terdekat derajatnya dalam garis yang
satu, menentukan besarnya bagian yang harus
diberikan kepada anak di luar kawin itu,
bahkan terhadap mereka yang ada dalam garis
yang lain.
(Gew. S. 35-486) In alle de gevallen, bij het Dalam segala ha! yang termaksud dalam pasal (Amended by S.35-486) In all the circumstances
vorige artikel voorzien, wordt het overschot yang lalu, sisa harta peninggalan itu harus mentioned in the previous article, the
der nalatenschap, op de wijze als bij de tweede dibagi di antara para ahli waris yang sah remainder of the inheritance shall be divided
afdeeling van dezen titel bepaald is, onder de menurut undang-undang dengan cara yang among the legal heirs in the manner stipulated
wettige erfgenamen verdeeld (Bw. 832, 852v). ditentukan dalam Bagian 2 bab ini. in the second section of this title.
(Bw.832,852v.)
(Gew. S. 35-486) Indien de overledene geene Bila yang meninggal itu tidak meninggalkan (Amended by S.35-486) If the deceased has not
wettige erfgenamen achtergelaten heeft, ahli waris yang sah menurut undang-undang, left any legal heirs, then the natural children
bekomen de natuurlijke kinderen de geheele maka anak-anak di luar kawin itu mewarisi shall be entitled to the entire inheritance. (Bw.
nalatenschap (Bw. 832, 838, 861, 1057v.; Civ. harta peninggalan itu seluruhnya. 832, 838, 861, 1057v.; Civ.758)
758).
In geval een natuurlijk kind vooroverleden is, Bila anak di luar kawin itu meninggal lebih In the event that a natural child predeceases
zijn deszelfs wettige kinderen en dahulu, maka anak-anaknya dan keturunan the testator, his legal children and descendants
afstammelingen bevoegd de bij art. 863 en 865 yang sah menurut undang-undang berhak shall be authorized to claim the privileges
aan hen toegekende voordeelen te vorderen menuntut keuntungan-keuntungan yang granted to them by article 863 and 865.
197
alpha3 Edition
(Bw. 841; Civ. 759). diberikan kepada mereka menurut Pasal 863 (Bw.841; Civ.759)
dan 865.
De hierbovenstaande bepalingen zijn niet op in Ketentuan-ketentuan tersebut di atas mi tidak The aforementioned stipulations are not
overspel of in bloedschande verwekte berlaku bagi anak-anak yang lahir dan applicable to children conceived through
kinderen toepasselijk. perzinaan atau penodaan darah. Undang- adultery or incest. The law is only grant those
undang hanya memberikan nafkah seperlunya children the required living support.
kepada mereka. (Bw.272v., 283, 329; Civ. 762)
De wet verleent hun alleenlijk het noodige
levenonderhoud (Bw. 272v., 283, 329; Civ. 762).
Dat onderhoud wordt geregeld Nafkah itu diatur sesuai dengan kemampuan Such support shall be regulated in accordance
overeenkomstig de gegoedheid des vaders of bapak atau ibu atau menurut jumlah dan with the capacity of the father or the mother,
der moeder, en naar het getal en den keadaan para ahli waris yang sah menurut and according to the number and the status of
hoedanigheid der wettelijke erfgenamen (Bw. undang-undang. the legal heirs. (Bw.324; Civ.763)
324; Civ. 763).
Indien de vader of de moeder, bij hun leven, Bila bapaknya atau ibunya sewaktu hidup If the father or the mother, while alive, has
aan een in overspel of bloedschande verwekt telah memberikan jaminan nafkah seperlunya guaranteed a certain living allowance to a child
kind het noodige levensonderhoud heeft untuk anak yang lahir dan perzinaan atau conceived *250 through adultery or incest, that
verzekerd, kan dat kind geene verdere penodaan darah, maka anak itu tidak same child is have no further claim to the
aanspraak hoegenaamd op de nalaten schap mempunyai hak lebih lanjut untuk menuntut inheritance of such father or mother. (Civ.764)
van deszelfs vader of moeder maken (Civ. warisan dan bapak atau ibunya.
764).
(Gew. S. 35-468) De nalatenschap van een Warisan anak di luar kawin yang meninggal (Amended by S.35-468) The inheritance of a
natuurlijk kind, overleden zonder tanpa meninggalkan keturunan dan suami natural child, who has died without leaving
nakomelingschap en zonder echtgenoot na te atau isteri, jatuh ke tangan bapaknya atau any descendants or spouse, shall be the
laten, vervalt aan den vader of aan de moeder, ibunya yang telah memberi pengakuan entitlement of the father or the mother, who
die hetzelve erkend heeft, of aan ieder hunner kepadanya, atau kepada mereka berdua, has acknowledged such child, or shall be
voor de helft, indien het door beide is erkend masing-masing separuh, bila dia telah diakui divided equally between them if they both
geweest (Bw. 853v., 859, 863; Civ. 765). oleh kedua-duanya. have acknowledged the child. (Bw.853v., 859,
863; Civ.765)
(Gew. S. 35-486) In geval van vooroverlijden Dalam hal anak luar kawin meninggal dunia (Amended by S.35-486) In the event that the
der ouders van een natuurlijk kind, hetwelk tanpa meninggalkan keturunan dan suami natural child, who has left neither descendants
noch nakomelingen, noch een echtgenoot heeft atau isteri, sedangkan kedua orangtuanya nor spouse, dies after the death of both
nagelaten, keeren de goederen, welke hetzelve telah meninggal Iebih dahulu, maka barang- parents, the properties inherited from the
uit de nalatenschap der ouders verkregen barang yang telah diperolehnya dan harta parents, if they still exist in the estate in their
heeft, indien die goederen nog in natura in den peninggalan orangtuanya bila masih berwujud original condition, shall be returned to the
boedel aanwezig zijn, tot de wettige harta peninggalan, jatuh kembali ke tangan legal descendants of his or her father or
afstammelingen van zijnen vader of zijne keturunan sah bapaknya atau ibunya; hal mi mother; the same is apply with respect to acts
moeder terug; hetzelfde geldt ten aanzien van berlaku juga terhadap hak-hak yang of redress, if such exist, and the consideration
actien tot terugvordering, indien er zoodanige meninggal untuk menuntut kembali sesuatu for the properties, if they have been disposed
bestaan, en van den koopprijs der goederen, seandainya sesuatu itu telah dijual dan harga of and the consideration remains outstanding.
zoo dezelve vervreemd zijn, en die koopprijs pembeliannya masih terutang. All other remaining properties is devolve upon
nog verschuldigd is. the natural brothers or sisters, or upon their
legal descendants. (Bw.856; Civ.766)
Semua barang selebihnya diwarisi oleh
Alle de overige goederen gaan over tot de saudara laki-laki atau perempuan anak di luar
natuurlijke broeders of zusters, of tot hunne kawin itu, atau oleh keturunan mereka yang
wettige nakomelingen (Bw. 856; Civ. 766). sah menurut undang-undang.
De wet kent aan een natuurlijk kind geen regt Undang-undang tidak memberikan hak apa The law is not grant any rights to a natural
hoegenaamd toe op de goederen der pun kepada anak di luar kawin atas barang- child in respect of the properties of the blood
bloedverwanten van zijne ouders, behalve in barang dan keluarga sedarah kedua relatives of his or her parents, with the
het geval bij het volgende art. vermeld (Bw. orangtuanya, kecuali dalam hal tercantum exception of that which is stipulated in the
280, 290; Civ. 756). dalam pasal berikut. following article. (Bw.280,290; Civ.756)
Indien een dier bloedverwanten kwam te Bila salah seorang dan keluarga sedarah In the event that one of the blood relatives dies,
overlijden, zonder nabestaanden in den tersebut meninggal dunia tanpa meninggalkan without leaving any relatives who qualify as
erfelijken graad, noch langstlevenden keluarga sedarah dalam derajat yang heirs, or a surviving spouse, the acknowledged
198
www.KUHPer.com
echtgenoot achter te laten, is het natuurlijk diperkenankan mendapat warisan dan tanpa natural child shall be entitled to claim the
erkend kind geregtigd om de nalatenschap te meninggalkan suami atau isteri, maka anak di inheritance upon the State's rights being
vorderen, met uitsluiting van den lande. luar kawin yang diakui berhak menuntut waived. (Amended by S.35-486) In addition, if
seluruh warisan untuk diri sendiri dengan the natural child dies without leaving any
(Gew. S. 35-486. ) En indien het netuurlijk kind mengesampingkan negara. descendants, surviving spouse, parents, or
sterft, zonder afstammelingen, noch natural brothers or sisters of his descendants,
langstlevenden echtgenoot, noch ouders, noch Bila anak di luar kawin itu meninggal juga upon waiver of the State's rights, the entire
natuurlijke broeders of zusters of tanpa meninggalkan keturunan, suami atau inheritance is devolve upon the closest blood
nakomelingen van deze achter te laten, behoort isteri yang hidup terlama, orangtua, saudara relatives of the father or mother who has
acknowledged him; and in the event that he
deszelfs nalatenschap insgelijks, en met laki-laki atau perempuan di luar kawin atau
uitsluiting van den lande, aan de naaste keturunan mereka ini, maka harta peninggalan has been acknowledged by both, half of his
bloedverwanten van zijnen vader of van zijne anak di luar kawin itu menjadi hak keluarga inheritance is devolve upon the relatives on his
moeder, welke hem erkend heeft; en indien hij sedarah terdekat dan bapak atau ibu yang father's side and the other half is devolve upon
door beide erkend is, behoort de eene helft telah memberikan pengakuan kepadanya, the relatives on his mother's side. The division
zijner nalatenschap aan de naaste dengan mengesampingkan negara bila in both lines is take place in accordance with
the rules, as stipulated with regard to normal
bloedverwanten van vaders kant, en de keduanya telah mengakuinya maka separuh
wederhelft aan die van moeders zijde. dan harta peninggalannya itu menjadi hak succession. (Bw.280v., 290, 832, 858, 861, 877).
keluarga sedarah bapaknya, dan yang separuh
De verdeeling in beide linien geschiedt volgens lagi menjadi hak keluarga sedarah ibunya.
de regelen, omtrent gewone erfopvolging
voorgeschreven (Bw. 280v., 290, 832, 858, 861, Pembagian dalam kedua garis dilakukan
877). menurut peraturan mengenai pewarisan biasa.
Van uiterste willen SURAT WASIAT Concerning last wills
De goederen welke iemand bij zijn overlijden Segala harta peninggalan seseorang yang The properties which an individual leaves
nalaat, behooren aan zijne wettelijke meninggal dunia, adalah kepunyaan para ahli upon his demise, belong to his legal heirs, to
erfgenamen, voor zoo verre hij daarover niet warisnya menurut undang-undang, sejauh the extent that he has not legally disposed of
bij uitersten wil wettiglijk mogt hebben mengenai hal itu dia belum mengadakan same by will. (Ov.42,57; Bw.173, 178, 832v.)
beschikt (Ov. 42, 57; Bw. 173, 178, 832v). ketetapan yang sah.
Een testament of uiterste wil is eene acte, Surat wasiat atau testamen adalah sebuah akta A testament or last will is a deed, containing a
houdende de verklaring van hetgeen iemand berisi pernyataan seseorang tentang apa yang statement of an individual's wishes and intents
wil dat na zijnen dood zal geschieden, en dikehendakinya terjadi setelah ia meninggal, to take effect following his death, and which
welke acte door hem kan worden herroepen yang dapat dicabut kembali olehnya. deed can be revoked. (Bw.992v.; Civ.895)
(Bw. 992v.; Civ. 895).
Uiterste wilsbeschikkingen ten aanzien van Ketetapan-ketetapan dengan surat wasiat Provisions of properties by last wills regarding
goederen zijn, of algemeen, of onder eenen tentang harta benda dapat juga dibuat secara property are in general, dealt with under
algemeenen titel, of onder eenen bijzonderen umum, dapat juga dengan alas hak umum, general title, or by special title. Each one of
titel. dan dapat juga dengan alas hak khusus. these wills, whether drawn up under the title
of testamentary disposition or legacy, or under
Elke dezer beschikkingen, het zij dezelve Tiap-tiap ketetapan demikian, baik yang any other title, shall be valid, in accordance
with the rules stipulated in this title. (Bw.
gedaan zij onder de benaming van erfstelling, dibuat dengan nama pengangkatan ahli waris,
het zij onder de benaming van legaat, of onder maupun yang dengan nama hibah wasiat, 954v., 957; Civ.967, 1002)
elke andere benaming, zal kracht hebben, ataupun yang dengan nama lain, mempunyai
volgens de regelen bij dezen titel kekuatan menurut peraturan-peraturan yang
voorgeschreven (Bw. 954v., 957; Civ. 967, ditetapkan dalam bab ini.
1002).
Eene uiterste wilsbeschikking ten voordeele Suatu ketetapan dengan surat wasiat untuk Any provision in a last will for the benefit of
van de naaste bloedverwanten, of het naaste keuntungan keluarga-keluarga sedarah yang the next of kin, or the next of kin of the
bloed van den erflater, zonder verdere terdekat, atau darah terdekat dan pewaris, testator, without any further indication, shall
aanduiding, wordt geacht te zijn gemaakt ten tanpa penjelasan lebih lanjut, dianggap telah be regarded as having been made for the
voordeele van zijne door de wet geroepen dibuat untuk keuntungan para ahli warisnya benefit of the heirs summoned by law. (Bw.
erfgenamen (Bw. 290v., 832, 873). menurut undang-undang. 290v., 832, 873)
De uiterste wilsbeschikking ten voordeele van Ketetapan dengan surat wasiat untuk A last will made for the benefit of the poor,
199
alpha3 Edition
de armen, zonder nadere aanduiding, wordt kepentingan orang-orang miskin, tanpa without any further specification, shall be
geacht gemaakt te zijn ten behoeve van alle de penjelasan lebih lanjut, dianggap telah dibuat considered to have been made to benefit all the
noodlijdenden, zonder onderscheid van untuk kepentingan semua orang yang underprivileged, without distinguishing
godsdienst, welke in de plaats, alwaar de menyandang sengsara tanpa membedakan between religions professed by the charitable
erfenis is opengevallen, door armen- agama yang dianut, dalam lembaga fakir- institutions in the location where the
inrigtingen bedeeld worden. miskin di tempat warisan itu terbuka. inheritance becomes available.
De erfstellingen over de hand of fidei- Pengangkatan ahli waris yang bersifat The testamentary disposition through hands or
commissaire substitutien zijn verboden. (S. melompat atau substitusi fidelcommissaire substitution of fidei-commissarius is
1838-45; 1852-74). adalah dilarang. prohibited. (S.1838-45; 1852-74) Subsequently,
with regard to the nominated heir or legatee,
Dienvolgens is, zelfs ten aanzien van den Dengan demikian, bahkan terhadap ahli waris each provision to the effect that the inheritance
benoemden erfgenaam of legataris, nietig en yang diangkat atau yang menerima hibah or the legacy shall be kept, and that the entire
or part of the inheritance shall be transferred to
van onwaarde elke beschikking, waarbij wasiat adalah batal dan tidaklah berharga
dezelve belast wordt de erfenis of het legaat te setiap penetapan yang memerintahkannya a third party shall be void. (Ov.76; Bw.881v.,
bewaren, en aan eenen derde, voor het geheel, untuk menyimpan warisan atau hibah wasiat 1675; Civ.896)
of voor een gedeelte, uit te keeren (Ov. 76; Bw. dan untuk menyerahkan seluruhnya atau
881v., 1675; Civ. 896). sebagian kepada pihak ketiga.
Van de bij het vorige art. verboden Dan larangan terhadap pengangkatan ahli Matters granted in the seventh and eighth
erfstellingen over de hand zijn uitgezonderd waris dengan wasiat tersebut dalam pasal section of this chapter are excluded from the
die welke bij de zevende en achtste yang lalu, dikecualikan hal-hal yang prohibited testamentary dispositions through
afdeelingen van dezen titel zijn toegelaten (Bw. diperbolehkan dalam Bagian 7 dan 8 bab ini. hands mentioned in the previous article. (Bw.
881, 973v., 989v., 1675; Civ. 897). 881, 973v., 989v., 1675; Civ.897)
De bepaling waarbij een derde, of, bij diens Ketentuan, bahwa seorang pihak ketiga atau, A stipulation that a third party, or upon his
vooroverlijden, alle deszelfs wettige kinderen, dalam hal orang itu telah menrnggal, semua death, his legal children already born or to be
reeds geboren of die nog zullen worden anaknya yang sah menurut hukum, baik yang born at a future date, shall be entitled to the
geboren, zijn geroepen tot het geheel of tot een telah lahir maupun yang akan dilahirkan, entire or part of the *253 estate which remains
gedeelte van hetgeen de erfgenaam of mempero!eh seluruh atau sebagian dan apa the property of the devisee or legatee at their
legataris, bij zijn overlijden, van de erfenis of yang masih tersisa dan suatu warisan atau deaths, is not be regarded as a prohibited
van het legaat onvervreemd of onverteerd zal hibah wasiat karena belum terjual atau testamentary disposition through hands. The
overlaten, is geene verbodene erfstelling over terhabiskan oleh seorang ahli waris atau testator is not harm his heirs who are entitled
de hand. penerima hibah wasiat, bukanlah suatu to part of the inheritance, through such
pengangkatan ahli waris dengan wasiat yang testamentary disposotion or legacy
Door zoodanige erfstelling of legaat mag de terlarang. (Bw.899v.,913,977,989v.,1675; civ.896)
erflater zijne erfgenamen, aan welke een
wettelijk erfdeel toekomt, niet benadeelen (Bw. Dengan pengangkatan ahli waris itu atau
899v., 913, 977, 989v., 1675;Civ. 896). pemberian hibah wasiat secara demikian,
pewaris tidak boleh merugikan para ahli
waris, yang berhak atas suatu bagian menurut
und ang-undang.
De beschikking, waardoor een derde tot eene Ketetapan yang menentukan, bahwa seorang The provision, in which a third party is entitled
erfenis of een legaat geroepen wordt, in het pihak ketiga mendapat hak warisan atau hibah to an inheritance or a legacy, shall be valid, in
geval dat de geroepen erfgenaam of legataris wasiat dalam hal ahli waris atau penerima the event that the summoned heir or legatee
dezelve niet geniet, is van waarde (Bw. 899, hibah wasiat tidak menikmatinya, berlaku sah. does not have the enjoyment of such. (Bw. 899,
912, 1001, 1057v., 1675; Civ. 898). 912, 1001, 1057v., 1675; Civ. 898)
Hetzelfde heeft plaats omtrent eene uiterste Juga berlaku sah suatu penetapan wasiat di The same is apply to a stipulation in a last will
wilsbeschikking, waarbij het vruchtgebruik mana hak pakai hasil diberikan kepada in which the use of proceeds is granted to one
aan den eenen, en de bloote eigendom aan den seseorang dan hak milik semata-mata party and the property is granted to another.
anderen gegeven wordt (Bw. 756, 758, 899, 970, diberikan kepada orang lain. (Bw.756,758,899,970,1669;Civ.899)
1669; Civ. 899).
De bepaling waarbij de nalatenschap of het Ketentuan di mana diterangkan bahwa harta The stipulation in which the inheritance or the
legaat, of wel een gedeelte van dezelve, peninggalan atau hibah wasiat seluruhnya legacy, or part of such, has been declared
onvervreemdbaar is verklaard, wordt voor niet atau sebagian, tidak boleh dipindahtangankan, untransferable, shall be regarded as void.
geschreven gehouden (AB. 23; Bw. 879, 989, dianggap sebagai tidak tertulis. (AB.23; Bw.879,989,1066,1675)
1066, 1675).
200
www.KUHPer.com
Indien de bewoordingen eener uiterste Bila kata-kata sebuah surat wasiat telah jelas, In the event that the terms of a last will are
wilsbeschikking duidelijk zijn, mag men maka surat itu tidak boleh ditafsirkan dengan clear, clarification cannot deviate therefrom.
daarvan door uitlegging niet afwijken (Bw. menyimpang dan kata-kata itu. (Bw.1342; SA.26-253 under Bw.956)
1342; S. 26-253* onder Bw. 956).
Indien daarentegen de bewoordingen eener Namun sebaliknya, bila kata-kata dalam surat If the terms of a last will can be interpreted in
uiterste wilsbeschikking voor onderscheidene itu dapat ditafsirkan secara berbeda-beda several ways, the intent of the testator must be
opvattingen vatbaar zijn, moet men veeleer menurut berbagai pendapat, maka lebih baik determined rather than interpreting the text
nagaan welke de bedoeling des erflaters diselidiki lebih dahulu apa kiranya maksud si literally. (Bw.1343; Civ.1156)
geweest zij, dan zich, tegen die bedoeling, aan pewaris, daripada berpegang daripada arti
den letterlijken zin der worden houden (Bw. harfiah kata-kata itu secara berlawanan
1343; Civ. 1156). dengan maksud tersebut.
In zoodanig geval, moeten ook de Dalam hal demikian, kata-kata itu juga harus In such circumstances, the terms is also
bewoordingen worden opgevat in den zin die ditafsirkan dalam arti yang paling sesuai interpreted in the sense which corresponds
met den aard der beschikking en derzelver dengan sifat penetapan itu dan pokok most with the nature and subject matter of the
onderwerp het meest overeenkomt, en bij persoalannya, dan dengan cara yang stipulation, and preferably in a manner that by
voorkeur in dier voege dat de beschikking sedemikian rupa sehingga penetapan itu dapat virtue of which the stipulation shall be
eenige uitwerking of gevolg hebbe (Bw. 1344; mencapai suatu pengaruh atau akibat. effective or conclusive. (Bw.1344; Civ.1157v.)
Civ. 1157v).
In alle uiterste wilsbeschikkingen worden de Dalam semua surat wasiat, persyaratan yang In all last wills, conditions which are
voorwaarden, die onverstaanbaar of tidak dapat dimengerti atau tidak mungkin unintelligible or impossible, or which violate
onmogelijk zijn, of die met de wetten en goede dijalankan, atau bertentangan dengan undang- the laws and good morals, shall be regarded as
zeden strijden, voor niet geschreven gehouden undang dan kesusilaan, dianggap tidak void. (AB.23; Bw.1254; Civ.900)
(AB. 23; Bw. 1254; Civ. 900). tertulis.
De voorwaarde wordt gehouden voor vervuld, Persyaratan itu dianggap telah terpenuhi bila A condition shall be deemed to be fulfilled, if
wanneer hij, die bij de niet-vervulling daarvan orang yang kiranya mempunyai kepentingan the individual who would benefit from non-
belang mogt hebben, de vervulling heeft belet dalam hal tidak dipenuhinya persyaratan itu, fulfillment, has prevented fulfillment.
(Bw. 1260; Civ. 1178). telah menghalangi pemenuhan itu. (Bw.1260; Civ.1178)
De vermelding van eene valsche beweegreden Penyebutan suatu alasan yang palsu harus A false statement shall be regarded as void,
wordt voor niet geschreven gehouden, ten zij dianggap tidak ditulis, kecuali bila dan wasiat unless it is apparent from the last will that the
uit den uitersten wil blijken mogt dat de itu ternyata bahwa pewaris itu tidak akan testator at the time of making the statement,
erflater de beschikking niet zoude hebben membuat wasiat itu, seandainya dia telah was not aware that it was false. (Bw.1335)
gemaakt, indien hij van de valschheid der mengetahui kepalsuan alasan itu.
beweegreden kennis had gedragen (Bw. 1335).
De vermelding van eene, het zij ware, het zij Penyebutan suatu alasan, baik yang benar The statement of a reason, either true or false,
valsche, beweegreden, die echter met de maupun yang palsu, namun berlawanan which, however, violates the laws or good
wetten of de goede zeden strijdt, maakt de dengan undang-undang atau kesusilaan, morals, is invalidate the testamentary
erfstelling of het legaat nietig (AB. 23; Bw. menjadikan pengangkatan ahli waris atau disposition or the legacy. (Ab.23; Bw.1335v.)
1335v). pemberian hibah wasiat yang batal.
Indien een ondeelbare last aan verscheidene Bila suatu beban yang tidak dapat dibagi-bagi In the event that an indivisible charge is
erfgenamen of legatarissen is opgelegd dipikulkan kepada beberapa ahli waris atau imposed on several heirs or legatees, and one
geworden, en een of meerder hunner van de penerima hibah wasiat, dan satu atau lebih or more forfeit the inheritance or legacy, or are
erfenis of het legaat afzien, of wel onbekwaam dan mereka melepaskan warisan atau hibah incompetent to receive such, the individual
zijn om het gemaakte te beuren, zal hij die zich wasiat itu, atau tidak cakap untuk who wishes to forfeit the entire charge, *254
voor het geheel van den last wil kwijten, het memperolehnya, maka orang yang mau may claim his share of the inheritance, and
hem nagelaten gedeelte kunnen vorderen, en melaksanakan seluruh beban itu boleh may claim compensation for the amount which
zijn verhaal hebben op de nalatenschap, voor menuntut bagian warisan yang untuk dirinya, he has paid for the others. (Bw.955, 958, 1296v.)
hetgeen hij voor de andere mogt hebben dan menagih apa yang telah dibayarkan untuk
betaald (Bw. 955, 958, 1296v). yang lain.
Uiterste willen, gemaakt ten gevolge van Surat-surat wasiat yang dibuat akibat paksaan, Last wills which are made as a result of duress,
dwang, bedrog of arglist, zijn nietig (Bw. penipuan atau akal licik adalah batal. deceit or cunning shall be invalid. (Bw.1321v.;
1321v.; Civ. 1109). Civ.1109)
201
alpha3 Edition
Indien door een en het zelfde ongeval, of op Bila oleh satu kecelakaan, atau pada hari yang If as a result of the same accident, or on the
denzelfden dag, mogten omkomen de erflater sama, pewaris dan ahli waris atau penerima same day, the testator and the heir or the
en de erfgenaam of de legataris, of degene, die hibah wasiat atau orang yang sedianya legatee, or an individual, who, by permitted
bij eene geoorloofde onder-erfstelling in plaats mengganti mereka itu meninggal tanpa testamentary dispotision could have been the
van dezen laatste zoude zijn opgetreden, diketuahui siapa dan mereka yang meninggal substitute for the latter mentioned, die, and it
zonder dat men weten kunne, wie van de lebih dulu, maka mereka dianggap telah is not known who died first, they shall be
alzoo omgekomenen het eerst overleden zij, meninggal pada saat yang sama, dan tidak presumed to have died simultaneously, and no
worden zij vermoed op hetzelfde oogenblik terjadi peralihan hak-hak wasiat itu. transfer of rights is take place as a result of the
gestorven te zijn, en er heeft geen overgang last will. (Bw. 831, 836, 1675, 1916)
van regten ten gevolge van den uitersten wil
plaats (Bw. 831, 836, 1675, 1916).
Van de bekwaamheid om bij uitersten wil te Kecakapan untuk Membuat Surat Wasiat Concerning competency to make provisions
beschikken of daarvan voordeel te genieten atau Untuk Memperoleh Keuntungan Dan in a last will or benefit therefrom
Surat Itu
Tot het maken of herroepen van eenen Untuk dapat membuat atau menarik kembali In order to make or revoke a last will, an
uitersten wil moet men zijne verstandelijke suatu wasiat, orang harus mempunyai individual is have mental capacity. (Bw.433,
vermogens bezitten (Bw. 433, 446, 448, 875, kemampuan bernalar. 446, 448, 875, 898, 992; Civ.901)
898, 992; Civ. 901).
Alle personen kunnen bij uitersten wil Setiap orang dapat membuat surat wasiat, dan Any individual may make a last will and
beschikken, en daaruit voordeel genieten, dapat mengambil keuntungan dan surat benefit therefrom, with the exception of those
uitgezonderd de zoodanige die daartoe, wasiat, kecuali mereka yang menurut who, pursuant to the stipulations of this
volgens de bepalingen van deze afdeeling, zijn ketentuan-ketentuan bagian ini dinyatakan section, have been declared incompetent.
onbekwaam verklaard (Bw. 2, 118, 173, 433, tidak cakap untuk itu. (Bw.2, 118, 173, 433, 446, 448, 836, 897, 1676;
446, 448, 836, 897, 1676; Civ. 902). Civ.902)
Minderjarigen, die den vollen onderdom van Anak-anak di bawah umur yang belum Minors, who have not reached the full age of
achttien jaren niet hebben bereikt, mogen geen mencapai umur delapan belas tahun penuh, eighteen years, are not allowed to make wills.
uitersten wil maken (Bw. 151, 169, 330, 904v., tidak diperkenankan membuat surat wasiat. (Bw.151, 169, 330, 904v.,1677; Civ.903v.)
1677; Civ. 903v).
De bekwaamheid van den erflater wordt Kecakapan pewaris dinilai menurut keadaan The competence of the testator shall be judged
beoordeeld naar den staat waarin hij zich pada saat surat wasiat dibuat. based on the condition that he was in at the
bevond op het oogenblik dat de uiterste wil time that the last will was made. (Bw.895,
gemaakt is (Bw. 895, 904v). 904v.)
Om uit krachte van eenen uitersten wil iets te Untuk dapat menikmati sesuatu berdasarkan In order to benefit from something disposed of
kunnen genieten, moet men bestaan op het surat wasiat, seseorang harus sudah ada pada in a last will, an individual must have existed
oogenblik van den dood des erflaters, met in saat pewaris meninggal, dengan at the time of the demise of the testator, having
achtneming van den regel bij art. 2 van dit mengindahkan peraturan yang ditetapkan regard to the rule stipulated in article 2 of this
Wetboek vastgesteld. dalam Pasal 2 undang-undang ini. Civil Code. This stipulation is not applicable to
individuals, who are entitled to benefits from
Deze bepaling is niet toepasselijk op personen, Ketentuan ini tidak berlaku bagi orang-orang institutions. (Bw.472,
die geroepen zijn om uit stichtingen genot te yang diberi hak untuk mendapat keuntungan 489v.,836,881,894,973v.,976,1001v.;Civ.906)
trekken (Bw. 472, 489v., 836, 881, 894, 973v., dari yayasan-yayasan.
976, 1001v.; Civ. 906).
(Gew S. 37-572) Makingen bij uiterste Setiap pemberian hibah dengan surat wasiat (Amended by S.37-572) Bequests made in last
wilsbeschikking ten behoeve van openbare untuk kepentingan lembaga kemasyarakatan, wills for the benefit of public foundations,
instellingen, godsdienstige gestichten, kerken badan keagamaan, gereja atau rumah fakir religious institutions, churches or charitable
of armeninrigtingen, hebben geen gevolg, dan miskin tidak mempunyai akibat sebelum institutions, is have no effect, if the Governor
voor zoo ver de Gouverneur-Generaal of de pemerintah atau penguasa yang ditunjuk oleh General or the authorities designated by the
door den Gouverneur-Generaal aangewezen pemerintah memberi kuasa kepada para Governor General, do not grant the right to the
gezaghebbende aan de bewindvoerders dier pengelola lembaga-lembaga itu untuk managers of the institutions to accept such
gestichten de magt zal hebben verleend om die menerimanya. bequests. (Bw.1046, 1680; Civ.910; Bb.406)
aan te nemen (Bw. 1046, 1680; Civ. 910; Bb.
202
www.KUHPer.com
406).
Een echtgenoot kan geen voordeel genieten Seorang suami atau isteri tidak dapat A spouse cannot benefit from the last will of
door de uiterste wilbeschikkingen van zijnen memperoleh keuntungan dan wasiat-wasiat the other spouse, if the marriage was entered
mede-echtgenoot, indien het huwelijk zonder isteri atau suaminya, bila perkawinannya into without proper consent, and if the testator
behoorlijke toestemming mogt zijn aangegaan, dilaksanakan tanpa izin yang sah, dan si died at a time that the validity of the marriage
en de erflater gestorven is op een tijdstip, pewaris telah meninggal pada waktu was being disputed in court.
waarop de wettigheid van dit huwelijk te dier keabsahan perkawinan itu masih dapat (Bw.28,35v.,87,91,911)
oorzake nog in regten kon worden betwist dipertengkarkan di Pengadilan karena
(Bw. 28, 35v., 87, 91, 911). persoalan tersebut.
(Gew. S. 35-486) De man of de vrouw, die Suami atau isteri yang mempunyai anak dari (Amended by S.35-486) A husband or wife
kinderen of afkomelingen uit een vroeger perkawinan yang terdahulu, dan melakukan who enters into a second marriage and who
huwelijk hebbende, een tweede of volgend perkawinan kedua atau berikutnya, tidak has children or descendants from a previous
huwelijk aangaat, zal bij uitersten wil aan boleh memberikan dengan wasiat kepada marriage, is not grant more property to the
zijnen lateren echtgenoot niet meer in suami atau isterii yang kemudian hak milik current spouse than that which the children or
eigendom mogen geven dan hetgeen aan atas sejumlah barang yang lebih daripada apa descendants from the previous marriage are
laatstgenoemde bij den twaalfden titel van dit yang menurut Bab 12 buku ini diberikan entitled to pursuant to the twelfth chapter of
boek is toegekend. kepada orang yang tersebut terakhir. this book. If, he or she only bequeaths the use
of proceeds to the current spouse in the last
Indien hij bij uitersten wil aan zijnen lateren Bila yang dihibahwasiatkan kepada isteri atau will, and does not leave any *256 property, this
echtgenoot geen eigendom uit zijne suami yang kemudian itu bukan suatu hak use of proceeds can be in respect of one half of
nalatenschap, doch slechts vruchtgebruik milik atas harta peninggalannya, melainkan the property or even more, without the
estimated value exceeding the limits stipulated
vermaakt, mag dit het vruchtgebruik zijn van hanya hak pakai hasil saja, maka bolehlah hak
de helft zijner goederen of zooveel meer als pakai hasil ini meliputi separuh dan hartanya in the previous paragraph of this article,
kan worden vermaakt, zonder dat de geschatte atau Iebih besar dan itu, asal harga taksirannya without prejudice to the stipulations in article
waarde de grenzen van het vorig lid van dit tidak melampaui batas-batas termaksud dalam 918. If, in the last will, the testator disposes of
art. overschrijdt, een en ander onverminderd alinea yang lalu, dan segala sesuatunya tidak both property and use of proceeds, the value of
hetgeen is bepaald bij art. 918. mengurangi apa yang ditentukan dalam Pasal the use of proceeds shall be calculated; and in
the event that the total value of the property
918.
and the use of proceeds disposed of, exceeds
Indien bij uitersten wil eigendom en the limits of the amount stipulated in the first
vruchtgebruik beide zijn afgestaan, zal de Bila dengan surat wasiat itu hak milik dan hak paragraph, the current spouse may choose
waarde van het vruchtgebruik worden pakai hasil kedua-duanya diberikan, maka whether to reduce the inheritance or the use of
berekend; en indien de gezamenlijke waarde harga hak pakai hasil itu harus ditaksir dulu; proceeds so that the total value shall be within
van hetgeen in eigendom is gegeven en van het bila harga bersama dan apa, yang diberikan those limits. If, in this regard, the legal share
vruchtgebruik overschrijdt de grenzen van het dalam bentuk hak milik dan hak pakai hasil shall be jeopardized, the stipulation in article
bedrag, bedoeld in het eerste lid, wordt ter berjumlah melebihi batas-batas yang 918 is also applicable in this instance. That
keuze van den lateren echtgenoot, of wel de dimaksudkan dalam alinea pertama, terserah which the current spouse enjoys pursuant to
erfstelling of het vruchtgebruik zoodanig pilihan suami atau isteri yang kemudian itu, ia this article shall be reduced by the sum of that
ingekort, dat de gezamenlijk waarde blijft boleh memilih apakah pemberian warisannya which he or she is entitled to pursuant to the
binnen die grenzen. Mocht in dit geval door atau pemberian hak pakai hasil yang dikurangi eighth chapter of the first book. (Bw.181v.,
het vruchtgebruik het wettelijk erfdeel worden sedemikian, sehingga harga bersama tetap ada 852a,911)
benadeeld, dan is ook hier het bij art. 918 dalam batas-batas itu. Bila dalam hal ini,
bepaalde van kracht. karena hak pakai hasil itu, bagian warisan
menurut undang-undang dirugikan, maka
juga di sini berlaku ketentuan Pasal 918.
Hetgeen de latere echtgenoot geniet ingevolge
dit art. wordt in mindering gebracht bij de
berekening van hetgeen aan dien echtgenoot Apa yang diperoleh suami atau isteri yang
mag opkomen of worden besproken ingevolge kemudian karena pasal ini, harus dikurangkan
den achtsten titel van het eerste boek (Bw. pada waktu menghitung apa yang boleh
181v., 852a, 911). menjadi hak suami atau isteri itu atau
diperjanjikan berdasarkan Bab 13 Buku
Pertama.
(Ing. S. 23-31) Voor de toepassing van het vorig Pasal yang lalu tidak berlaku dalam hal suami (Amended by S.23-31) The previous article is
art. komen ten aanzien van echtgenooten die dan isteri mengadakan kawin rujuk, dan dari not apply to spouses who have remarried one
met elkander zijn hertrouwd, kinderen of perkawinan yang dahulu mereka mempunyai another, or to children or descendants from
afkomelingen uit hun vroeger huwelijk met anak-anak atau keturunan. their previous marriage to one another.
elkander niet in aanmerking.
Echtgenooten kunnen, ten opzigte van de Suami atau isteri hanya boleh Spouses, with respect to the community
goederen welke in gemeenschap zijn, niet menghibahwasiatkan barang-barang dan harta property, is not dispose of more than their
verder beschikken dan over het aandeel dat bersama, sekedar barang-barang itu termasuk respective share in the community property. If,
ieder hunner in de gemeenschap heeft. Indien bagian mereka masing-masing dalam harta however, any property from the community
echter eenig goed uit de gemeenschap is bersama itu. Akan tetapi bila suatu barang dan property has been disposed of by will, the
geraakt, kan de legataris hetzelve niet in harta bersama itu dihibahwasiatkan, penerima beneficiary cannot claim his share of the
203
alpha3 Edition
natura vorderen, indien dat goed niet aan de hibah wasiat tidak dapat menuntut barang itu property in its original condition, if the heirs of
erfgenamen van den erflater is aanbedeeld. In dalam wujudnya, bila barang itu tidak the testator are not entitled to that property. In
dat geval, wordt de legataris schadeloos diserahkan oleh pewaris kepada ahli waris such circumstances, the beneficiary shall be
gesteld uit het aandeel in de gemeenschap, aan sebagai bagian mereka. Dalam hal itu, compensated from the share in the community
de erfgenamen van den erflater aangekomen, penerima hibah wasiat harus diberi ganti rugi, property to which the heirs of the testator are
en, bij ongenoegzaamheid, uit de goederen aan yang diambil dan bagian harta bersama yang entitled, and if this is insufficient, from the
die erfgenamen persoonlijk toebehoorende dibagikan kepada para ahli waris si pewaris, personal property belonging to the heirs.
(Bw. 128v., 134v., 138, 966, 1032, 1067; Civ. dan bila tidak mencukupi, diambil dan barang- (Bw.128v.,134v.,138,966,1032,1067; Civ.1423)
1423). barang pribadi para ahli waris.
Een minderjarige, ofschoon den ouderdom van Seorang anak di bawah umur, meskipun telah A minor, notwithstanding that he has reached
achttien jaren bereikt hebbende, kan bij mencapai umur delapan belas tahun penuh, the age of eighteen years, cannot make any
uitersten wil ten voordeele van zijnen voogd tidak boleh menghibahwasiatkan sesuatu provisions to benefit his guardian in the last
geene beschikking maken. untuk keuntungan walinya. will. An adult cannot name his former
guardian as a beneficiary under his last will,
Meerderjarig geworden zijnde, kan hij zijnen Setelah menjadi sewasa, ia tidak boleh until after the guardianship account has been
gewezen voogd niet bij uitersten wil menghibah wasiatkan sesuatu kepada bekas finalized and closed. The two aforementioned
bevoordeelen, da na het afleggen en sluiten der walinya, kecuali setelah bekas walinya itu provisions is not apply to blood relatives of the
voogdijrekening. mengadakan dan menutup perhitungan minor in the ascending line, who are or have
been his guardians.
perwaliannya.
(Bw.330,410,412,897v.,905,911,1681;Civ.907)
Van de twee hierboven gemelde gevallen zijn
uitgezonderd bloedverwanten van den Dari dua ketentuan di atas dikecualikan
minderjarige in de opgaande linie, die zijne keluarga sedarah dan anak di bawah umur itu
voogden zijn, of geweest zijn (Bw. 330, 410, dalam garis lurus ke atas yang masih menjadi
412, 897v., 905, 911, 1681; Civ. 907). walinya atau yang dulu menjadi walinya.
Minderjarigen kunnen niet bij uitersten wil Anak di bawah umur tidak boleh Minors cannot make provision in their last will
beschikken ten voordeele van hunne menghibahwasiatkan sesuatu untuk to benefit their educators, governors or
leermeesters, gouverneurs of gouvernanten, keuntungan pengajarnya, pengasuhnya laki- governesses, who live with them, nor their
welke met hen te zamen wonen, noch ten laki atau perempuan yang tinggal bersamanya, teachers (male or female), with whom the
voordeele van hunne onderwijzers of atau gurunya laki-laki atau perempuan di minors have lodged. This provision is not
onderwijzeressen, bij welke de minderjarigen tempat pemondokan anak di bawah umur itu. apply to provisions for compensation for
in de kost besteed zijn. services rendered, in the form of a legacy,
provided that regard shall be had to the
Dalam hal ini dikecualikan penetapan-
Hiervan zijn uitgezonderd de beschikkingen penetapan yang dibuat sebagai hibah wasiat benevolence of the testator and to the services
tot vergelding van gedane diensten, bij wijze untuk membalas jasa-jasa yang telah rendered to him. (Bw.879v., 904, 911)
van legaat gemaakt, met inachtneming echter diperoleh, namun dengan mengingat, baik
zoo wel van de gegoedheid van den maker, als kekayaan si pembuat wasiat maupun jasa-jasa
van de diensten die aan denzelven zijn yang telah dibaktikan kepadanya.
bewezen (Bw. 879v., 904, 911).
De geneesheeren, heelmeesters, apothekers en Dokter, ahli penyembuhan, ahli obat-obatan Doctors, healers, pharmacists and other *257
andere personen de geneeskunde dan orang-orang lain yang menjalankan ilmu individuals in the medical profession, who
uitoefenende, welke iemand gedurende de penyembuhan, yang merawat seseorang have served an individual during the illness
ziekte, waaraan hij overleden is, bediend selama ia menderita penyakit yang akhirnya which caused his demise, as well as the clergy
hebben, alsmede de bedienaars van den menyebabkan ia meninggal, demikian pula who have supported him during such illness,
godsdienst, welke hem gedurende die ziekte pengabdi agama yang telah membantunya cannot benefit under the last will made by
hebben bijgestaan, kunnen geen voordeel selama sakit, tidak boleh mengambil such individual in the course of his illness. This
trekken uit de uiterste wilsbeschikkingen, keuntungan dan wasiat-wasiat yang dibuat is not apply to the following:
welke zoodanig persoon, gedurende den loop oleh orang itu selama ia sakit untuk
dier ziekte, te hunnen behoeve mogt hebben kepentingan mereka. 1. provision for compensation for services
gemaakt. rendered in the form of a legacy as mentioned
Dari ketentuan ini harus dikecualikan: in the previous article;
Hiervan zijn uitgezonderd:
1. penetapan-penetapan berbentuk hibah 2. provisions in favor of the spouse of the
1o. de beschikkingen tot vergelding van wasiat untuk membalas jasa-jasa yang telah testator;
gedane diensten, bij wijze van legaat gemaakt, diberikan, seperti yang ditetapkan dalam pasal
even als bij het vorige art. is vastgesteld; yang lalu;
3. provisions, including those that are general,
made for the benefit of blood relatives up to
2o. de beschikkingen ten voordeele van den 2. penetapan-penetapan untuk keuntungan and including the fourth degree, if the
echtgenoot van den erflater; suami atau isteri pewaris; deceased has not left any heirs in a direct line;
unless the individual, for whose benefit the
provisions are made, is also one of heirs.
3o. de beschikkingen, zelfs algemeene, 3. penetapan-penetapan bahkan yang secara
gemaakt ten voordeele van bloedverwanten tot umum dibuat untuk keuntungan para (Bw.911,1681; Civ.909)
den vierden graad ingesloten, indien de keluarga sedarah sampai derajat keempat, bila
overledene geene erfgenamen in de regte linie yang meninggal tidak meninggalkan ahli waris
204
www.KUHPer.com
mogt hebben nagelaten; ten ware degene, te dalam garis lurus; kecuali bila orang yang
wiens voordeele de beschikking gemaakt is, untuk keuntungannya di buat penetapan itu
zelf onder het getal dier erfgenamen mogt termasuk bilangan para ahli waris itu.
behooren (Bw. 911, 1681; Civ. 909).
De notaris, die eenen uitersten wil bij openbare Notaris yang telah membuat wasiat dengan The notary, who has drawn up the last will as
acte heeft verleden, en de getuigen die daarbij akta umum, dan para saksi yang hadir pada a public deed, and the witnesses who were
zij tegenwoordig geweest, kunnen niets waktu itu, tidak boleh memperoleh present, cannot enjoy a disposition made in
genieten van hetgeen aan hen bij dien uitersten kenikmatan apa pun dari apa yang kiranya their favor made in the last will.
wil mogt zijn gemaakt (Bw. 911, 938v., 944, ditetapkan dalam wasiat itu. (Bw.911,938v.,944,953,1681; Not.21)
953, 1681; Not. 21).
Indien ouders wettige en ook natuurlijke, doch Bila bapak atau ibu, sewaktu meninggal, If parents leave legal and natural and
wettiglijk erkende, kinderen nalaten, zullen meninggalkan anak-anak sah dan anak-anak di legitimized children, the latter mentioned
deze laatste uit de uiterste wilsbeschikkingen luar kawin tetapi telah diakui menurut cannot benefit from the last will of their
hunner ouders niet meer mogen genieten, dan undang-undang, maka mereka yang terakhir parents more than the extent to which they are
hetgeen aan hen bij den twaalfden titel van dit in tak akan boleh menikmati warisan lebih dan entitled to pursuant to the twelfth chapter of
boek is toegekend (Bw. 280v., 862v., 911, 916, apa yang diberikan kepada mereka menurut this book. (Bw.280v., 862v.,911,916,1681;
1681; Civ. 608). Bab 12 buku ini. Civ.608)
Overspelers of overspeelsters en hunne Pelaku perzinaan, baik laki-laki maupun Male and female adulterers and their
medepligtigen kunnen uit elkanders uitersten perempuan, tidak boleh menikmati accomplices cannot benefit from each party's
wil geen voordeel genieten, mits van het keuntungan apa pun dari wasiat kawan last will, unless the adultery, prior to the
overspel, voor het overlijden van den erflater, berzinanya, dan kawan berzina ini tidak boleh demise of the testator has been proven by a
door een regterlijk gewijsde gebleken zij (Bw. menikmati keuntungan apa pun dan wasiat court's judgment. (Bw.911,1681;Rv.83,334,402)
911, 1681; Rv. 83, 334, 402). pelaku, asal perzinaan itu sebelum
meninggalnya pewaris, terbukti dan putusan
Hakim yang telah mempunyai kekuatan
hukum yang pasti.
Ingetr. S. 72-11 jis. 15-299, 642 (cf. Bw. 837). Dihapus dengan S. 1872 - 11 jis. 1915 - 299,642. Revoked by S.72-11 see also 15-299,642
(cf.Bw.837)
Eene uiterste wilsbeschikking, gemaakt ten Suatu ketetapan wasiat yang dibuat untuk A last will, made in favor of an individual who
voordeele van iemand die onbekwaam is om te keuntungan orang yang tidak cakap untuk is incompetent to inherit, shall be void, even in
erven, is nietig, zelfs wanneer de beschikking mendapat warisan, adalah batal, sekalipun circumstances where the arrangement is made
mogt zijn gemaakt op den naam van eenen ketetapan itu dibuat dengan nama seorang in the name of a middle person. Middle
tusschenbeide komenden persoon. perantara. persons is include, the father and the mother,
the children and descendants, and the spouses
Voor tusschenbeide komende personen Yang dianggap sebagai orang-orang perantara of those who are incompetent to inherit.
worden gehouden, de vader en de moeder, de ialah bapak dan ibunya, anak-anaknya dan (Bw.183v., 1681,1921;F.44;Civ.911)
kinderen en afstammelingen, en de echtgenoot keturunan mereka suami atau isteri.
van dengene die onbekwaam is om te erven
(Bw. 183v., 1681, 1921; F. 44; Civ. 911).
Hij, die veroordeeld is omdat hij den erflater Orang yang dijatuhi hukuman karena telah An individual who has been convicted of
heeft omgebragt; hij, die den uitersten wil des membunuh pewaris, orang yang telah killing the testator; an individual who has
erflaters heeft verdonkerd, vernietigd of menggelapkan, memusnahkan atau stolen, destroyed or forged the last will of the
vervalscht; of die den erflater door geweld of memalsukan surat wasiat pewaris, atau orang testator, or who has prevented the testator by
dadelijkheden heeft belet zijnen uitersten wil te yang dengan paksaan atau kekerasan telah force or physical deed from revoking or
herroepen of te veranderen, zal, evenmin als menghalangi pewaris untuk mencabut atau amending his last will, is, together with his
zijn mede-echtgenoot en zijne kinderen, uit mengubah surat wasiatnya, serta isteri atau spouse and children not benefit from the last
den uitersten wil eenig voordeel kunnen suaminya dan anak-anakniya, tidak boleh will. (Bw.838,1688-2)
genieten (Bw. 838, 1688-2o). menikmati suatu keuntungan pun dari wasiat
itu.
Van de legitime portie of het wettelijk Legitieme Portie atau Bagian Warisan Concerning the legitimate portion or the legal
erfdeel, en van de inkorting der giften welke Menurut Undang-undang dan Pemotongan share of the inheritance and the curtailment
die portie zouden vermideren Hibah-hibah yang Mengurangi Legitieme of gifts which would reduce the portion
Portie
205
alpha3 Edition
De legitime portie of het wettelijk erfdeel is een Legitieme portie atau bagian warisan menurut The legitimate portion or the legal share of the
gedeelte der goederen, hetwelk aan de bij de undang-undang ialah bagian dan harta benda inheritance is that portion of the estate which
wet geroepene erfgenamen in de regte linie yang harus diberikan kepada para ahli waris the lawful heirs in a direct line are entitled to
wordt toegekend, en waarover de overledene, dalam garis lurus menurut undang-undang, and which the testator is not entitled to dispose
noch bij gifte onder de levenden, noch bij yang terhadapnya orang yang meninggal of as a gift during his lifetime or by last will.
uitersten wil, heeft mogen beschikken (Bw. dunia tidak boleh menetapkan sesuatu, baik (Bw.168,176,181,307,385,842v.,875,881,902,1019,
168, 176, 181, 307, 385, 842v., 875, 881, 902, sebagai hibah antara orang-orang yang masih 1686v.)
1019, 1686v). hidup, maupun sebagai wasiat.
In de nederdalende linie, indien de erflater Bila pewaris hanya meninggalkan satu orang In relation to the descending line, if the testator
slechts een wettig kind nalaat, bestaat dat anak sah dalam garis ke bawah, maka leaves only one legal child, the legal share of
wettelijk erfdeel in de helft van de goederen, legitieme portie itu terdiri dari seperdua dari the inheritance is consist of half of the property
welke het kind bij versterf zoude hebben harta peninggalan yang sedianya akan which the child would be entitled to inherit
geerfd. diterima anak itu pada pewarisan karena upon death. In the event that there are two
kematian. children, the legal share of the inheritance for
Indien er twee kinderen overblijven, is het each child shall be two thirds of whatever they
wettelijk erfdeel voor ieder kind twee derde Bila yang meninggal meninggalkan dua orang would be entitled to inherit upon death. In the
gedeelten van hetgeen hetzelve bij versterf anak, maka legitieme portie untuk tiap-tiap event that the deceased has left three or more
zoude erven. anak adalah dua pertiga bagian dari apa yang children, then the legal share of the inheritance
sedianya akan diterima tiap anak pada shall be three fourths of whatever each child
should have inherited upon death. Children is
In geval de overledene drie of meer kinderen pewarisan karena kematian.
include the descendants, in any kind of degree;
nalaat, zal het wettelijk erfdeel drie vierde they is, however only be regarded as
gedeelten bedragen van hetgeen elk kind bij Dalam hal orang yang meninggal dunia substitutes for the child whom they represent
versterf zoude gehad hebben. meninggalkan tiga orang anak atau lebih, in the inheritance of the testator.
maka legitieme portie itu tiga perempat bagian (Bw.842,852v.902v.,920;Civ.913v.)
Onder den naam van kinderen worden dari apa yang sedianya akan diterima tiap
begrepen de afstammelingen, in welken graad anak pada pewarisan karena kematian.
zij ook zijn; echter worden deze alleen
gerekend in plaats van het kind, hetwelk zij in Dengan sebutan anak-anak dimaksudkan juga
de nalatenschap van den erflater keturunan-keturunan mereka dalam derajat
vertegenwoordigen (Bw. 842, 852v., 902v., 920; seberapa pun tetapi mereka ini hanya dihitung
Civ. 913v). sebagai pengganti anak yang mereka wakili
dalam mewarisi warisan pewaris.
In de opgaande linie bedraagt het wettelijk Dalam garis ke atas legitieme portie itu selalu In the ascending line, the legal share of
erfdeel altijd de helft van hetgeen, volgens de sebesar separuh dari apa yang menurut inheritance is always consist of one half of that
wet, aan elken bloedverwant in die linie bij undang-undang menjadi bagian tiap-tiap which is by law due, upon death, to each blood
versterf toekomt (Bw. 853v.; Civ. 915). keluarga sedarah dalam garis itu pada relative in that line. (Bw.280,
pewarisan karena kematian. 285,862v.,908;Civ.761,908)
Het wettelijk erfdeel van een natuurlijk, doch Legitieme portie dan anak yang lahir di luar The legitimate portion of a natural but legally
wettiglijk erkend kind, bestaat uit de helft van perkawinan tetapi telah diakui dengan sah, acknowledged children is one half of what that
dat gedeelte, hetwelk de wet aan hetzelve in de ialah seperdua dari bagian yang oleh undang- child would have inherited under the law in
nalatenschap bij versterf toekent (Bw. 280, 285, undang sedianya diberikan kepada anak di cases of inheritance by intestacy.
862v., 908; Civ. 761, 908). luar kawin itu pada pewarisan karena
kematian.
(Ing. S. 35-486) In de gevallen, waarin voor het Dalam hal untuk menghitung legitieme portie (Supplemented by S.35-486) For the purpose of
berekenen der legitieme portie rekening moet harus diperhatikan para ahli waris yang calculating the legal share, regard shall be had
worden gehouden met erfgenamen, die wel menjadi ahli waris karena kematian tetapi to those individuals who upon the death of an
zijn erfgenamen bij versterf, doch niet zijn bukan legitimaris (ahli waris menurut undang- individual have become heirs to his estate but
legitimarissen, zullen, wanneer aan anderen undang), maka bila kepada orang-orang lain who have not been named as legatees under
dan bedoelde erfgenamen, hetzij bij akte onder daripada ahli waris termasud itu dihibahkan, his will, and in the event that individuals other
de levenden, hetzij bij uitersten wil, meer is baik dengan akta semasa hidup maupun than the aforementioned heirs have been
geschonken dan het aandeel bedraagt, dengan surat wasiat, jumlah yang lebih besar granted a share in excess of their legal share by
waarover men zou moeten beschikken, indien daripada bagian yang dapat dikenakan deed during the lifetime of the deceased or by
zoodanige erfgenamen niet aanwezig waren, penetapan bila para ahli waris demikian tidak last will, provided that the aforementioned
bedoelde giften of schenkingen kunnen ada, hibah-hibah yang dimaksud itu harus heirs were not present, the devises and gifts
worden verminderd tot genoemd bedrag, dipotong sampai sama dengan jumlah yang may be reduced upon a claim and in favor of
zulks op de vordering en ten bate van de diperbolehkan tersebut dan tuntutan untuk itu the legatees and heirs or those
legitimarissen en van derzelver erfgenamen of harus dilancarkan oleh dan untuk kepentingan entitled.(Bw.832) Articles 920-929 shall be
rechthebbenden (Bw. 832). para legitimaris dan para ahli waris mereka applicable in this regard.
atau pengganti mereka.
206
www.KUHPer.com
De artt. 920-929 vinden overeenkomstige

toepassing.
Bij gebreke van bloedverwanten in de Bila keluarga sedarah dalam garis ke atas dan In the absence of blood relatives in the
opgaande en de nederdalende linie, en van garis ke bawah dan anak-anak di luar kawin ascending and descending line, and of natural,
natuurlijke, wettiglijk erkende kinderen, yang diakui menurut undang-undang tidak legally acknowledged children, gifts by inter
mogen de giften, bij acte onder de levenden of ada, maka hibah-hibah dengan akta yang vivos deed or by last will, shall be deemed to
bij uitersten wil gedaan, het geheele beloop der diadakan antara mereka yang masih hidup be of the entire estate. (Bw.861; Civ.916)
goederen van de nalatenschap bevatten (Bw. atau dengan surat wasiat, dapat mencakup
861; Civ. 916). seluruh harta peninggalan.
Wanneer de beschikking, bij acte onder de Bila penetapan dengan akta antara mereka If the provision, by inter vivos deed or by last
levenden of bij uitersten wil gedaan, bestaat in yang masih hidup atau dengan surat wasiat itu will, consists of a use of proceeds or a life
een vruchtgebruik of in eene lijfrente, waarvan berupa hak pakai hasil atau berupa bunga annuity, which jeopardizes the inheritance, the
het beloop het wettelijk erfdeel benadeelt, cagak hidup, yang jumlahnya merugikan heirs to whom that gift has been granted, have
hebben der erfgenamen, aan welke dat erfdeel legitieme portie, maka para ahli waris yang the option to either put such provision into
is toegekend, de keus of om deze beschikking berhak memperoleh bagian warisan itu boleh effect or to surrender the property of the
uit te voeren, of wel om aan de begiftigden of memilih untuk melaksanakan penetapan itu allotted portion to the donees or legatees.
legatarissen den eigendom van het beschikbaar untuk melepaskan hak milik atas bagian yang (Bw.959; Civ.917)
gedeelte af te staan (Bw. 959; Civ. 917). dapat dikenakan penetapan kepada mereka
yang memperoleh hibah atau legataris.
Het aandeel, waarover men beschikken mag, Bagian yang boleh digunakan secara bebas, The portion, which one may dispose of, is
kan, het zij in het geheel of gedeeltelijk, bij acte boleh dihibahkan, baik seluruhnya maupun either in full or in part, by inter vivos deed or
onder de levenden of bij uitersten wil, aan sebagian, baik dengan akta antara yang masih by last will, be granted to strangers, and
vreemden, of wel aan kinderen of andere hidup maupun dengan surat wasiat, baik children or other individuals who are entitled
personen die tot eene erfenis geregtigd zijn, kepada orang-orang bukan ahli waris maupun to the inheritance, without prejudice to the
worden weggeschonken, behoudens de anak-anaknya atau kepada orang lain yang circumstances in which the latter mentioned
gevallen waarin deze laatste, naar aanleiding mempunyai hak atas warisan itu, tetapi tanpa pursuant to the seventeenth chapter of this
van den zeventienden titel van dit boek, tot mengurangi keadaan-keadaan di mana orang- book shall be required to contribute.
inbreng gehouden zijn (Bw. 168, 176, 917, 954, orang tersebut terakhir inil sehubungan (Bw.168,176,917,954,957,1086v.,1666v.;Civ.919)
957, 1086v., 1666v.; Civ. 919). dengan Bab XVII buku ini berkewajiban untuk
memperhitungkan kembali.
De giften of schenkingen, het zij onder de Pemberian-pemberian atau hibah-hibah, baik Gifts or donations, whether inter vivos, or
levenden, het zij bij uitersten wil gemaakt, antara yang masih hidup maupun dengan pursuant to a last will, which could reduce the
welke aan het wettelijk erfdeel mogten te kort surat wasiat, yang merugikan bagian legitieme legal inheritance share, may be reduced at the
doen, zullen bij het openvallen der portie, boleh dikurangi pada waktu time the inheritance becomes available,
nalatenschap kunnen worden verminderd, terbukanya warisan itu, tetapi hanya atas however, only upon the claim of the donees
doch alleen op de vordering van de tuntutan para legitimaris dan para ahli waris and heirs or those entitled. The donees,
legitimarissen en van derzelver erfgenamen of mereka atau pengganti mereka. however, cannot benefit from the reduction if
regthebbenden. it disadvantages the creditors of the deceased.
Namun demikian, para legitimaris tidak boleh (Bw.168,181,913v.,954,957,1666v.;Civ.920v.)
Desniettegenstaande zullen de legitimarissen menikmati apa pun dan pengurangan itu atas
van die vermindering niets kunnen genieten kerugian mereka yang berpiutang kepada
ten nadeele van de schuldeischers van den pewaris.
overledene (Bw. 168, 181, 913v., 954, 957,
1666v.; Civ. 920v).
Om de hoegrootheid van het wettelijk erfdeel Untuk menentukan besarnya legitieme portie, To determine the value of the legal share of the
te bepalen, maakt men eene opsomming van pertama-tama hendaknya dijumlahkan semua inheritance, one is list all the properties, which
alle de goederen, die op het tijdstip van het harta yang ada pada waktu si pemberi atau were present at the time of the death of the
overlijden van den gever of erflater aanwezig pewanis meninggal dunia; kemudian donor or testator; one is also include the
waren; men voegt daarbij het beloop der ditambahkan jumlah barang-barang yang telah number of properties disposed of as inter vivos
goederen, waarover bij giften onder de dihibahkan semasa ia masih hidup, dinilai gifts in the condition that they were in at the
levenden beschikt is, berekend naar den staat, menurut keadaan pada waktu meninggalnya si time that the gift was made, and their value at
waarin zijn zich op het tijdstip der gift penghibah akhirnya; setelah dikurangkan the time of the donor's death; one is calculate
bevonden hebben, en hunne waarde op het utang-utang dan seluruh harta peninggalan the value of all the properties, after deduction
oogenblik van het overlijden van den gever; itu, dihitunglah dan seluruh harta itu berapa of debts, one is also calculate the amount that
men berekent over alle die goederen, na de bagian warisan yang dapat mereka tuntut, an individual is entitled to claim, in relation to
schulden daarvan te hebben afgetrokken, sebanding dengan derajat para legitimaris, dan the donees, and one is deduct from that, by
hoeveel, naar mate van de betrekking der dari bagian-bagian itu dipotong apa yang telah waiving the contribution, that one has received
legitimarissen, het erfdeel is hetwelk zij mereka terima dan yang meninggal, pun from the deceased. (Bw.1086v.,1093,1095v.;
kunnen vorderen, en men trekt daarvan af sekiranya mereka dibebaskan dan perhitungan Civ.922)
207
alpha3 Edition
hetgeen deze, zelfs met vrijstelling van kembali.

inbreng, van den overledene hebben
ontvangen (Bw. 1086v., 1093, 1095v.; Civ. 922).
Alle vervreemding van eenig goed, het zij Pemindahtanganan suatu barang, baik dengan Any disposal of property, either under charge
onder den last eener lijfrente, het zij met beban bunga cagak hidup maupun dengan of life annuity interest, or by condition of use
voorbehoud van vruchtgebruik aan een der beban memperjanjikan hak pakai hasil, kepada of proceeds granted to one of the heirs in a
erfgenamen in de regte linie gedaan, wordt salah seorang ahli waris dalam garis lurus, direct line, shall be regarded as a gift.
beschouwd als eene gift (Bw. 1086, 1669, harus dianggap sebagai hibah. (Bw.1086,1669,1775v.,1921; Civ.918)
1775v., 1921; Civ. 918).
Indien de gegevene zaak voor het overlijden Bila barang yang dihibahkan telah hilang di In the event that the property granted prior to
van den schenker, buiten schuld van den luar kesalahan penerima sebelum the demise of the donor is lost due to no fault
begiftigde, is verloren gegaan, zal zij niet meninggalnya penghibah, maka hal itu akan of the donee, it is not be included in the total
worden begrepen onder de massa der dimaksukkan dalam penjumlahan harta untuk properties that comprise the legal inheritance.
goederen over welke het wettelijk erfdeel moet menentukan besarnya legitieme portie. The gift shall be included in the total
worden berekend. properties, if it cannot be regained as a result
of the insolvency of the donee. (Bw.1099;
Barang yang dihibahkan itu harus dimasukkan
De gegevene zaak zal onder de massa worden dalam penjumlahan itu, bila barang itu tidak Civ.855,867)
begrepen, indien zij ter oorzaak van het dapat diperoleh kembali karena
onvermogen van den begiftigde niet kan ketidakmampuan si penerima hibah.
worden terug verkregen (Bw. 1099; Civ. 855,
867).
De giften onder de levenden zullen nimmer Hibah-hibah semasa hidup sekali-kali tidak Reduction of inter vivos gifts is never be
mogen worden verminderd, dan nadat alle de boleh dikurangi, kecuali bila ternyata bahwa permitted, unless all the properties, which by
goederen, welke bij uitersten wil zijn weg semua harta benda yang telah diwasiatkan last will were disposed of, shall be regarded as
gemaakt, zullen bevonden worden nie tidak cukup untuk menjamin legitieme portie. insufficient to constitute the legal share. If,
genoegzaam te zijn om het wettelijk aandeel te Bila hibah-hibah semasa hidup pewaris harus however, a reduction of inter vivos gifts is take
verzekeren. Wanneer alsdan eene dikurangi, maka pengurangan harus dimulai place, the most recent gift shall be first reduced
vermindering van de giften onder de levenden dan hibah yang diberikan paling akhir, ke and thereafter reduction is follow in that order.
moet plaats hebben, zal men dezelve hibah-hibah yang dulu-dulu. (Bw.922;Civ.923)
aanvangen met de gift welke het laatst gedaan
is, en alzoo verder van deze tot de vroegere
opklimmen (Bw. 922; Civ. 923).
De teruggave van de onroerende goederen, Pengembalian barang-barang yang tetap, yang Immovable properties to be returned pursuant
welke naar aanleiding van het voorgaande harus dilakukan berkenaan dengan pasal yang to the *260 previous article, shall be returned in
artikel moet plaats hebben, geschiedt in natura, lalu, harus terjadi dalam wujudnya, sekalipun their original state notwithstanding any
niettegenstaande alle tegenstrijdige ada ketentuan yang bertentangan. provisions to the contrary. If, however,
bepalingen. reduction is to be made to a plot of land, which
Namun bila pengurangan itu harus diterapkan cannot be properly divided, then the donee is,
notwithstanding that he may be a stranger,
Indien echter de vermindering moet worden pada sebidang pekarangan yang tidak dapat
toegepast op een erf, hetwelk niet gevoegelijk dibagi-bagi sebagaimana dikehendaki, maka have the authority to pay in cash that which is
kan worden verdeeld, zal de begiftigde, zelfs penerima hibah, pun seandainya dia itu bukan due to the recipient of the legitimate portion.
wanneer het een vreemde is, de bevoegdheid ahli waris, berhak memberikan penggantian (Bw.929,1093;Civ.859,866)
hebben om in gereed geld op te leggen, berupa uang tunai untuk barang yang
hetgeen den legitimaris toekomt (Bw. 929, sedianya harus diserahkan kepada legitimaris
1093; Civ. 859, 866). itu.
De vermindering der bij uitersten wil gedane Pengurangan terhadap apa yang diwasiatkan, The reduction of the portions disposed of by
makingen zal geschieden zonder onderscheid harus dilakukan tanpa membedakan antara last will is take place without making any
te maken tusschen de erfstellingen en legaten, pengangkatan ahli waris dan pemberian hibah distinctions between the testamentary
ten zij de erflater uitdrukkelijk mogt hebben wasiat, kecuali bila pewaris telah menetapkan dispositions and legacies, unless the testator
bevolen dat deze of gene erfstelling of legaat dengan tegas bahwa harus diutamakan expressly instructs that this testamentary
bij voorkeur moest worden voldaan; in welk pelaksanaan pengangkatan ahli waris yang ini disposition or that legacy is have priority; in
geval, zoodanige erfstelling of legaat niet zal atau pemberian hibah wasiat yang itu; dalam which case, such testamentary disposition or
worden verminderd, dan in geval de waarde hal itu, wasiat yang demikian tidak boleh legacy is not be reduced, unless the value of
van de andere makingen niet mogt toereikend dikurangi, kecuali bila wasiat-wasiat lainnya the other portions would be insufficient for the
zijn om het wettelijk erfdeel op te leveren (Bw. tidak cukup untuk memenuhi legitieme portie. legal share of the inheritance.
876, 913v., 954, 957; Civ. 926v). (Bw.876,913v.,954,957;Civ.926v.)
208
www.KUHPer.com
De begiftigde zal de vruchten van hetgeen de Penerima hibah yang menerima barang-barang The donee is return the proceeds of the gift
gift meer bedraagt dan het gedeelte waarover Iebih daripada yang semestinya. harus which exceed the part that can be disposed of,
beschikt kan worden terug geven, te rekenen mengembalikan hasil dari kelebihan itu, effective from the day that the donor dies, if
van den dag dat de gever overleden is, indien terhitung dari hari meninggalnya pemberi the claim for reduction is filed within one year
de eisch tot vermindering is gedaan binnen het hibah bila tuntutan akan pengurangan itu of that date, and otherwise from the date upon
jaar, en anderszins van den dag dat die eisch diajukan dalam waktu satu tahun sejak hari which such claim shall be filed. (Bw.548-
gedaan zal zijn (Bw. 548-3o, 575, 959, 1098, kematian itu, dan dalam hal-hal lain terhitung 3,575,959,1098,1169;Civ.928)
1169; Civ. 928). dari hari pengajuan tuntutan itu.
De onroerende goederen, die uit krachte van Barang-barang tetap yang atas dasar The immovable properties, which shall be
vermindering in den boedel moeten terug pengurangan harus kembali dalam harta returned to the estate as a result of the
keeren, worden daardoor vrij van de schulden peninggalan, karena pengembalian itu, reduction, is thereupon be free of debts or
of hypotheken, door den begiftigde daarop menjadi bebas dan utang-utang atas hipotek- encumbrances, imposed thereon by the donee.
gelegd (Bw. 1004, 1093, 1169; Civ. 929). hipotek yang telah dibebankan kepada barang- (Bw.1004,1093,1169;Civ.929)
barang itu oleh penerima hibah.
De regtsvordering tot vermindering of Tuntutan hukum untuk pengurangan atau A lawsuit for reduction or return may be taken
teruggave kan door de erfgenamen vervolgd pengembalian dapat diajukan oleh para ahli by the heirs against third owners of the
worden tegen derde bezitters van de waris terhadap pihak ketiga yang memegang immovable properties, which are part of the
onroerende goederen, welke een gedeelte van besit atas barang-barang tetap yang gift and which have been transferred by the
het gegevene uitmaken en door de begiftigden merupakan bagian dari yang dihibahkan dan donee, in the same manner and in the same
vervreemd zijn, op dezelfde wijze en in telah dipindahtangankan oleh penerima hibah order of rank as the donees. This lawsuit shall
dezelfde rangschikking als tegen de itu; tuntutan itu harus diajukan dengan cara be filed in accordance with the order of the
begiftigden zelve. dan menurut urut-urutan yang sama seperti dates of the transfers, commencing with the
terhadap penerima hibah sendiri. most recent transfer. The lawsuit for reduction
Deze regtsvordering moet aangelegd worden or return against third owners is not take place,
volgens de orde van de dagteekeningen dier Tuntutan ini harus diajukan menurut urutan to the extent that no other properties have
vervreemdingen, te beginnen met die hari pemindahtangannya, mulai dari remained with the donee, which were included
vervreemding welke het laatst gedaan is. pemindahtangan yang paling akhir. in the gift, and these are insufficient to fulfill
the legal share of the inheritance in its entirety,
or if the value of the transferred properties
Desniettemin zal de regtsvordering tot Namun demikian tuntutan hukum untuk cannot be compensated with his personal
vermindering of teruggave tegen derde pengurangan atau pengembalian terhadap properties. This lawsuit is expire after three
verkrijgers geen plaats hebben, dan voor zoo pihak ketiga tidak boleh diajukan, sejauh years from the date on which the legatee
verre de begiftigde geene andere goederen penerima hibah tidak lagi mempunyai sisa accepted the inheritance. (Bw.920,924; Civ.930)
mogt hebben overgehouden, welke in de gift barang-barang yang termasuk barang-barang
begrepen waren, en deze niet genoegzaam zijn yang dihibahkan, dan barang-barang itu tidak
om het wettelijkerfdeel in zijn geheel te cukup untuk memenuhi legitieme portie, atau
voldoen, of indien de warde der vervreemde bila harga dan barang-barang yang telah
goederen niet op zijne persoonlijke goederen dipindahtangankan tidak dapat ditagih dan
mogt kunnen worden verhaald. barang-barang kepunyaan pihak ketiga sendiri
Die regtsvordering zal, in allen gevalle, Tuntutan hukum itu, dalam hal apa pun,
verloren gaan door het tijdsverloop van drie hapus dengan lampaunya waktu tiga tahun,
jaren, te rekenen van den dag waarop de terhitung dari hari legitimaris menerima
legitimaris de erfenis heeft aanvaard (Bw. 920, warisan itu.
924; Civ. 930).
Van den vorm der uiterste willen Bentuk Surat Wasiat Concerning the format of last wills
Geen uiterste wil kan bij dezelfde acte door Tidaklah diperkenankan dua orang atau lebih A last will cannot be made by two or more
twee of meer personen gemaakt worden, het membuat wasiat dalam satu akta yang sama, individuals in one deed, whether it is in favor
zij ten voordeele van eenen derde, het zij onder baik untuk keuntungan pihak ketiga maupun of a third party, mutual or reciprocal
den titel van eene wederkeerige of onderlinge berdasarkan penetapan timbal balik atau arrangement. (Ov.73; Bw.953;Civ.968)
beschikking (Ov. 73; Bw. 953; Civ. 968). bersama.
Een uiterste wil kan alleen worden gemaakt, of Surat wasiat hanya boleh dibuat, dengan akta A last will can only be made either by
bij eene olographische of eigenhandig olografis atau ditulis tangan sendiri, dengan holographic or personally written deed, or by
geschreven acte, of bij eene openbare acte, of akta umum atau dengan akta rahasia atau akta official deed, or by confidential or closed
bij eene geheime of geslotene beschikking (Bw. tertutup. arrangements.
932v., 938v., 940v., 945v., 951; Civ. 969), niet (Bw.932v.,938v.,940v.,945v.,951;Civ.969)
anders bij uitersten wil beschikken dan bij
openbare akte, verleden volgens de
209
alpha3 Edition
voorschriften vervat in de artt. 938 en 939 Bw.
De herroeping kan alleen geschieden bij eene

in denzelfden vorm verleden openbare akte).
Een olographische uiterste wil moet met de Wasiat olografis harus seluruhnya ditulis A holographic last will shall be entirely written
hand des erflaters geheel geschreven en tangan dan ditandatangani oleh pewaris. by hand of the testator and shall be signed by
geteekend zijn. him. The testator is leave the will with the
Wasiat ini harus dititipkan oleh pewaris notary. The notary, in the presence of two
Dezelve moet door den erflater bij eenen kepada Notaris untuk disimpan. witnesses, is immediately draw up a deed of
notaris in bewaring worden gesteld. safekeeping, signed by the testator and the
witnesses, either at the bottom of the last will,
Dibantu oleh dua orang saksi, Notaris itu if that has been made available to him, or
De notaris, bijgestaan door twee getuigen, zal wajib langsung membuat akta penitipan, yang separately, if the document was offered to him
daarvan onmiddelijk eene door hem met den harus ditandatangani olehnya, oleh pewaris sealed; in the latter-mentioned case, the
erflater en de getuigen geteekende acte van dan oleh para saksi, dan akta itu harus ditulis testator, in the presence of the notary and the
bewaargeving opmaken, het zij aan den voet dibagian bawah wasiat itu bila wasiat itu witnesses, is note on the cover and confirm
van den uitersten wil, indien dezelve open aan diserahkan secara terbuka, atau di kertas with his signature that such sealed envelope
hem is ter hand gesteld, het zij afzonderlijk, tersendiri bila itu disampaikan kepadanya contains his last will. In the event that the
indien het stuk verzegeld aan hem mogt zijn dengan disegel; dalam hal terakhir ini, di testator, due to an impediment, which has
aangeboden; in welk laatste geval, de erflater, hadapan Notaris dan para saksi, pewaris harus arisen following the execution of the last will
in tegenwoordigheid van den notaris en de membubuhkan di atas sampul itu sebuah or the cover, cannot sign the cover or the deed
getuigen, op den omslag moet aanteekenen en catatan dengan tanda tangan yang of safekeeping, or both of them, the notary, is
door zijne onderteekening bekrachtigen, dat menyatakan bahwa sampul itu berisi surat make note thereof as well as of the cause of the
hetzelve zijnen uitersten wil bevat. wasiatnya. impediment.
(Ov.75;Bw.633,937,943v.,953;Rv.656v.; Civ.970)
In geval de erflater door eenige verhindering, Dalam hal pewaris tidak dapat
die na de onderteekening van den uitersten wil menandatangani sampul wasiat itu atau akta
of van den omslag is opgekomen, den omslag penitipannya, atau kedua-duanya, karena
of de acte van bewaargeving, of wel beide, niet suatu halangan yang timbul setelah
kan teekenen, moet de notaris daarvan, penandatangan wasiat atau sampulnya,
evenals van de oorzaak des beletsels, melding notaris harus membubuhkan keterangan
maken (Ov. 75; Bw. 633, 937, 943v., 953; Rv. tentang hal itu dan sebab halangan itu pada
656v.; Civ. 970). sampul atau akta tersebut.
Zoodanige olographische uiterste wil, Wasiat olografis demikian, setelah disimpan Such holographic last will, pursuant to the
overeenkomstig het voorgaande artikel, door Notaris sesuai dengan pasal yang lalu, previous article, kept by the notary, is have the
den notaris zijnde in bewaring genomen, heeft mempunyai kekuatan yang sama dengan surat same validity as a last will made by official
dezelfde kracht als een bij openbare acte wasiat yang dibuat dengan akta umur dan deed, and shall be deemed to have been made
gemaakte uiterste wil, en wordt gerekend dianggap telah dibuat pada hari pembuatan on the same date as that of the deed of
gemaakt te zijn op den dag der acte van akta penitipan, tanpa memperhatikan hari safekeeping, without having regard to the
bewaargeving, zonder aanzien der penandatanganan yang terdapat dalam surat noted date on the last will. (Bw.231,932,938)
dagteekening welke zich in den uitersten wil wasiat itu sendiri. (Supplemented by S.93-232) The holographic
zelve mogt bevinden (Bw. 231, 932, 938). last will kept by the notary as a deed, is, unless
otherwise stipulated, be presumed to be
Wasiat olografis yang diterima oleh Notaris
(Toeg. S. 93-232, met terugw) De als untuk disimpan harus dianggap seluruhnya entirely written and signed by the testator's
olographische uiterste wil door een notaris in telah ditulis dan ditandatangani dengan hand.
bewaring genomen acte wordt, tot het bewijs tangan pewaris tersebut sendiri, sampai ada
van het tegendeel, vermoed met de hand van bukti yang menunjukkan sebaliknya.
den erflater geheel geschreven en geteekend te
zijn.
De erflater kan te allen tijde zijn olographisch Pewaris boleh meminta kembali wasiat The testator may, at all times, reclaim his
testament terug vorderen, mits hij, ter olografisnya sewaktu-waktu asal untuk holographic testament, provided that he
verantwoording van den notaris, van de pertanggungjawaban Notaris dia accounts for the reclaim to the notary in an
teruggave bij eene authentieke acte doe blijken. mengusahakan, agar pengembalian itu dapat authentic deed. The reclaim of the holographic
dibuktikan dengan akta otentik. testament shall be regarded as revocation.
Door de teruggave wordt het olographisch (Bw.992)
testament als herroepen beschouwd (Bw. 992). Dengan pengembalian itu, wasiat olografis
harus dianggap telah dicabut.
Bij een enkel onderhandsch, door den erflater Dengan sepucuk surat di bawah tangan yang By virtue of a single private fully written
geheel geschreven, gedagteekend en seluruhnya ditulis, diberi tanggal dan document, dated and signed by the testator,
onderteekend stuk, kunnen, zonder verdere ditandatangani oleh pewaris, dapat ditetapkan arrangements may, without any further
formaliteiten, beschikkingen na doode worden wasiat, tanpa formalitas-formalitas lebih lanjut formalities, be made following his *262 demise,
210
www.KUHPer.com
gemaakt, doch alleen en bij uitsluiting, ter tetapi semata-mata hanya untuk pengangkatan provided that they shall be only and
aanstelling van executeuren, ter bestelling van para pelaksana untuk penguburan, untuk exclusively for the appointment of executors,
begrafenis, tot het maken van legaten van hibah-hibah wasiat tentang pakaian-pakaian, with respect to ordering funeral arrangements,
kleederen, van lijfstoebehooren, van bepaalde perhiasan-perhiasan badan tertentu, dan legacies of clothing, personal belongings,
lijfsieraden en van bijzondere meubelen. perkakas-perkakas khusus rumah. personal ornaments and specific furniture. The
revocation of such document can take place
De herroeping van zoodanig stuk kan op Pencabutan surat demikian boleh dilakukan di privately in the same manner .
dezelfde wijze onder de hand geschieden (Ov. bawah tangan. (Ov.75;Bw.515,936,945,951v.,992,1005;Rv.656;Ci
75; Bw. 515, 936, 945, 951v., 992, 1005; Rv. 656; v.970)
Civ. 970).
Indien zoodanig stuk, als waarvan in het Bila surat seperti yang dibicarakan dalam pasal If such document, as mentioned in the
vorige artikel is gesproken, na het overlijden yang lalu diketemukan setelah pewaris previous article, is found after the demise of
van den erflater gevonden wordt, moet meninggal, maka surat itu harus disampaikan the testator, then this document shall be
hetzelve worden aangeboden aan de kepada Balai Harta Peninggalan yang di submitted to the orphans' chamber in the
weeskamer binnen wier ressort de erfenis is daerah hukumnya warisan itu terbuka; bila jurisdiction in which the inheritance is
opengevallen; deze zal, indien het stuk surat itu disegel, maka balai itu harus available; the orphans' chamber, is open the
verzegeld is, hetzelve openen, en, in allen membukanya, dan dalam hal apa pun harus document if it is sealed, and is in all
gevalle, een proces-verbaal van de aanbieding, membuat berita acara tentang penyampaian circumstances, prepare minutes of the
als mede van den staat waarin hetzelve zich surat itu serta tentang keadaan surat itu; submission of the document which is include
bevindt, opmaken; zij zal eindelijk dat stuk aan akhirnya balai itu harus menyerahkan surat itu details of the condition that this is in; finally,
eenen notaris ter hand stellen, ten einde ke tangan Notaris untuk disimpan. the board is submit the document to a notary,
hetzelve onder zijne minuten te bewaren (Ov. to be kept with the minutes.
41; Bw. 23, 937, 942; Rv. 656; Civ. 1007). (Ov.41;Bw.23,937,942;Rv.656;Civ.1007)
Een olographische uiterste wil, welke gesloten Surat wasiat olografis yang tertutup yang A holographic will, which has been submitted
aan den notaris is ter hand gesteld, zal, na den disampaikan ke tangan Notaris setelah to the notary in a sealed envelope, is, following
dood des erflaters, aan de weeskamer worden meninggalnya pewaris harus disampaikan the death of the testator, be submitted to the
aangeboden, welke zal handelen zoo als bij art. kepada Balai Harta Peninggalan, yang akan orphans' chamber, which is then act in
942, ten aanzien van beslotene uiterste willen, bertindak menurut Pasal 942 terhadap surat- accordance with the provisions of article 942 in
is voorgeschreven (Ov. 41; Bw. 936, 943; Rv. surat wasiat tertutup. relation to sealed last wills.
657; Civ. 1007; Not. 37; Weesk. 62). (Ov.41;Bw.936,943;Rv.657;Civ.1007;Not.37;Wee
sk.62)
Een uiterste wil bij openbare acte moet ten Wasiat dengan akta umum harus dibuat di A last will by official deed shall be executed in
overstaan van eenen notaris, en in hadapan Notaris dan dua orang saksi. front of a notary and in the presence of two
tegenwoordigheid van twee getuigen, worden witnesses. (Bw.943v.,953,Civ.971;Not.22)
verleden (Bw. 943v., 953; Civ. 971; Not. 22).
De notaris moet den wil des erflaters, zoo als Notaris harus menulis atau menyuruh menulis The notary, is write or is arrange to have the
die zakelijk aan hem door den erflater is kehendak pewaris dalam kata-kata yang jelas will of the testator written in clear terms as
opgegeven, in duidelijke bewoordingen menurut apa adanya yang disampaikan oleh conveyed by the testator. If the witnesses were
schrijven of doen schrijven. pewaris kepadanya. not present at the time that the information
was provided and the draft has been prepared
Indien de opgave buiten de tegenwoordigheid Bila penyampaian persoalan dilakukan tanpa by the notary, the testator, is, prior to the
der getuigen is gedaan, en het opstel door den kehadiran para saksi, dan naskahnya telah reading of the will, submit the information
notaris is gereed gemaakt, moet de erflater, disiapkan oleh Notaris, maka pewaris harus again in the presence of witnesses. Thereafter,
alvorens de voorlezing daarvan geschiede, mengemukakan lagi kehendaknya seperti apa the notary is, in the presence of witnesses, read
the will, and ask the testator whether the
zijnen wil nader zakelijk, in tegenwoordigheid adanya di hadapan para saksi, sebelum naskah
der getuigen, opgeven. itu dibacakan dihadapan pewaris. document that has been read by him, contains
his last will. If the instructions as to the terms
of the last will have been submitted in the
Daarna zal, in tegenwoordigheid der getuigen, Sesudah itu wasiat harus dibacakan oleh presence of the witnesses, and if the last will is
de uiterste wil door den notaris worden Notaris dalam kehadiran para saksi, dan immediately put into writing, then the reading
voorgelezen, en na die voorlezing door hem sesudah pembacaan itu, oleh Notaris harus of the will and question to the testator is take
aan den erflater worden afgevraagd of het ditanyakan kepada pewaris apakah yang place simultaneously in the presence of
voorgelezene zijnen uitersten wil bevat. dibacakan itu telah memuat kehendaknya. witnesses. The deed, is, following this, be
signed by the testator, the notary and the
Indien de uiterste wil in tegenwoordigheid der Bila kehendak pewaris dikemukakan dalam witnesses. If the testator declares that he is
getuigen is opgegeven, en terstond is in kehadiran para saksi itu dan langsung unable to sign, or that he is impeded, then the
geschrift gebragt, zal gelijke voorlezing en dituangkan dalam tulisan, maka pembacaan statement and the cause of the impediment
afvraging in tegenwoordigheid der getuigen dan pertanyaan seperti di atas harus dilakukan shall be mentioned in the deed. The
geschieden. juga dalam kehadiran para saksi. compliance with all these formalities shall be
expressly stated in the deed of the last will.
(Bw.944,953;Civ.972v.)
De acte moet vervolgens door den erflater, den Selanjutnya akta itu harus ditandatangani oleh
211
alpha3 Edition
notaris en de getuigen worden onderteekend. pewaris, Notaris dan saksi-saksi.
Indien de erflater verklaart dat hij niet kan Bila pewaris menyatakan tidak dapat
onderteekenen, of indien hij daarin verhinderd melakukan penandatanganan, atau bila dia
wordt, moet ook die verklaring en de oorzaak terhalang dalam hal itu maka juga pernyataan
der verhindering in de acte worden vermeld. itu dan sebab halangan harus dicantumkan
dalam akta wasiat itu.
Van de nakoming van alle deze formaliteiten
moet uitdrukkelijk worden melding gemaakt Setelah dipenuhi segala formalitas itu, hal itu
in de acte van uitersten wil (Bw. 944, 953; Civ. harus dengan tegas dicantumkan dalam surat
972v). wasiat itu.
Wanneer de erflater een besloten of geheim Bila pewaris hendak membuat surat wasiat If the testator intends to make a private or
testament wil maken zal hij verpligt zijn zijne tertutup atau rahasia, dia harus confidential testament, he is required to put his
beschikkingen te onderteekenen, het zij hij die menandatangani penetapan-penetapannya, signature beside each of his stipulations, either
zelf geschreven hebbe, het zij hij die door baik jika dia sendiri yang menulisnya ataupun those that he has personally written, or those
eenen anderen hebbe laten schrijven; het jika ia menyuruh orang lain menulisnya; kertas that were written by somebody else; the paper
papier hetwelk zijne beschikkingen bevat, of yang memuat penetapan-penetapannya, atau containing his stipulations, or the paper which
het papier hetwelk tot een omslag dient, indien kertas yang dipakai untuk sampul, bila serves as a cover, if a cover is used, shall be
er een omslag gebruikt wordt, zal gesloten en digunakan sampul, harus tertutup dan disegel. closed *263 and sealed. The testator is also
verzegeld worden. submit such document closed and sealed to the
Pewaris juga harus menyampailkannya dalam notary, in the presence of four witnesses, or he
De erflater zal hetzelve alzoo gesloten en keadaan tertutup dan disegel kepada Notaris, is, in their presence have the document closed
and sealed, and is declare that the
verzegeld aan den notaris, in di hadapan empat orang saksi, atau dia harus
tegenwoordigheid van vier getuigen, menerangkan bahwa dalam kertas tersebut aforementioned document contains his last
aanbieden, of hij zal het in hunne tercantum wasiatnya, dan bahwa wasiat itu will, and that such last will, was either
tegenwoordigheid moeten doen sluiten en ditulis dan ditandatangani sendiri, atau ditulis personally written and signed by him or
verzegelen, en moeten verklaren dat in het oleh orang lain dan ditandatangani olehnya. written by somebody else but signed by him.
gemelde papier zijn uiterste wil begrepen is, en Notaris harus membuat akta penjelasan The notary is draw up a deed of clarification in
respect thereof, which shall be written on that
dat die uiterste wil, het zij door hem zelven mengenai hal itu, yang ditulis di atas kertas
geschreven en door hem geteekend is of door atau sampulnya, akta ini harus ditandatangani paper, or on the paper which serves as a cover;
een ander geschreven en door hem geteekend baik oleh pewaris maupun oleh Notaris serta this deed shall be signed by the testator, the
is. De notaris zal daarvan eene acte van para saksi, dan bila pewaris tidak dapat notary, and the witnesses, and in the event that
superscriptie opmaken, die op dat papier, of menandatangani akta penjelasan itu karena the testator, due to some impediment which
op het papier tot omslag dienende, zal halangan yang timbul setelah arose following the signing of the last will, is
unable to execute the deed of clarification, then
geschreven worden; deze acte zal zoo wel door penandatanganan wasiatnya, maka harus
den erflater, als door den notaris, benevens de disebutkan sebab halangan itu. a note shall be made of the cause of the
getuigen, onderteekend worden, en in geval de impediment. All formalities that have been
erflater door eenige verhindering, die na de carried out in the presence of the notary and
Semua formalitas tersebut di atas harus the witnesses must be complied with, without
onderteekening van den uitersten wil is dipenuhi, tanpa beralih kepada akta lain.
opgekomen, de acte van superscriptie niet kan executing another deed in the interim. The
private or confidential last will shall be kept
onderteekenen, zal van de oorzaak van het
beletsel melding gemaakt worden. Wasiat tertutup atau rahasia itu harus tetap with the minutes of the notary, who has
disimpan di antara surat-surat asli yang ada received such document. (Bw.942v.,
pada notaris yang telah menerima surat itu. 953;Rv.657;Civ.976)
Alle de in tegenwoordigheid van den notaris
en de getuigen in acht te nemen formaliteiten
moeten worden vervuld, zonder intusschen tot
eenige andere acte over te gaan.
De besloten of geheime uiterste wil moet onder

de minuten van den notaris blijven berusten,
die dat stuk ontvangen heeft (Bw. 942v., 953;
Rv. 657; Civ. 976).
Ingeval de erflater niet kan spreken, maar wel Dalam hal pewaris tidak dapat bicara tetapi In the event that the testator is unable to speak,
schrijven, zal hij een besloten uitersten wil dapat menulis, dia boleh membuat surat but is capable of writing, then he may draft a
kunnen maken, mits dezelve met zijne hand wasiat tertutup, asalkan ha! itu ditulis, diberi last will, provided that this document is
geheel geschreven, gedagteekend en tanggal dan ditandatangani, seluruhnya written, dated and signed by his own hand,
onderteekend worde; hij denzelven aan den dengan tangannya; dia harus submitted to the notary and the witnesses, and
notaris e de getuigen aanbiede, en boven de menyampaikannya kepada Notaris di hadapan that at the top of this document he is write and
acte van superscriptie in hunne para saksi dan harus menulis dan sign in their presence, as a deed of
tegenwoordigheid schrijve en onderteekene menandatangani di atas akta itu superscription, that the document submitted to
dat het papier hetwelk hij hun aanbiedt zijn penjelasannya, bahwa kertas yang them is his last will; following which, the
uiterste wil is; waarna de notaris de acte van disampaikannya kepada mereka adalah surat notary is draft the deed of superscription
superscriptie zal schrijven en daarin melding wasiatnya; dan setelah itu Notaris harus stating therein that the testator has written
maken dat de erflater die verklaring, in menulis akta penjelasannya dan menyatakan such statement in the presence of the notary
tegenwoordigheid va den notaris en de di dalamnya bahwa pewaris telah menulis and the witnesses; that which has been
getuigen, geschreven heeft; en zal bovendien keterangan itu dalam kehadiran Notaris dan stipulated in the aforementioned article is also
worden in acht genomen al hetgeen bij het pat-a saksi, di samping itu, hat-us diindahkan taken into consideration. (Bw.953;Civ.979)
212
www.KUHPer.com
voorgaande artikel is bepaald (Bw. 953; Civ. apa yang te!ah ditentukan dalam pasal yang (Supplemented by S.93-232, with retrospective
979). lalu. effect) The last wills, referred to in the previous
article and in this article, is unless otherwise
stipulated, be presumed to be signed by the
(Toeg. S. 93-232, met terugw) De uiterste Surat-surat wasiat termaksud dalam pasal
willen, in het voorgaande en dit art. bedoeld yang lalu dan pasal ini harus dianggap telah testator; the said last wills should, however, be
aangeboden, worden, tot het bewijs van het ditandatangani oleh pewaris sampai entirely written and dated by the testator's
tegendeel, vermoed door den erflater dibuktikan sebaliknya, dan selain itu wasiat- own hand.
onderteekend, laatstgemelde uiterste willen wasiat tersebut terakhir harus dianggap pula
daarenboven met zijne hand geheel geschreven telah ditulis se!uruhnya dan diberi tanggal
en gedagteekend te zijn. olehnya.
Na den dood van den erflater, moet de Setelah pewaris meninggal dunia, Notaris Following the demise of the testator, the
besloten of geheime uiterste wil worden harus menyampaikan wasiat rahasia atau private or confidential last will shall be
aangeboden aan de weeskamer binnen wier tertutup itu kepada Balai Harta Peninggalan submitted to the orphans' chamber, within
ressort de erfenis is opengevallen; deze kamer yang dalam daerahnya warisan itu terbuka; whose jurisdiction the inheritance is available;
zal dien uitersten wil openen en proces-verbaal balai ini harus membuka wasiat itu dan this board is open the last will and draft
opmaken van de aanbieding en de opening membuat berita acara tentang penyampaian minutes of the submission and the opening of
van den uitersten wil, alsmede van den staat dan pembukaan wasiat itu serta tentang the last will, and is include details therein of
waarin zich dezelve bevindt, en dit stuk keadaannya, dan kemudian the condition that it is in; it is, thereafter be
daarna aan den notaris, die de aanbieding menyampailkannya kembali kepada Notaris returned to the notary who has filed such
heeft gedaan, terug geven (Ov. 42; Bw. 23, yang telah memberikannya. document.
936v., 940; Rv. 658; Civ. 1007; Not. 37; Weesk. (Ov.42;Bw.23,936v.,940;Rv.658;Civ.1007;Not.37;
62). Weesk.62)
De notaris, die onder zijne minuten eenen Notaris yang menyimpan surat-surat wasiat The notary, who has kept a last will of any
uitersten wil, van welken aard ook, heeft, moet diantara surat-surat aslinya, dalam bentuk apa description with his minutes, is, following the
daarvan, na den dood van den erflater, aan de pun juga, setelah meninggalnya pewaris, harus demise of the testator, notify the relevant
belanghebbende personen kennis geven (Ov. memberitahukannya kepada orang-orang yang parties thereof.
41; Bw. 472, 932, 938, 940, 992; S. 20-305*). berkepentingan. (Ov.41;Bw.472,932,938,940,992;S.20-305)
(Gew. S. 32-42) De getuigen, die bij het maken Saksi-saksi yang hadir pada waktu pembukaan (Amended by S.32-42) Witnesses present at the
van uiterste willen tegenwoordig zijn, moeten wasiat, harus sudah dewasa dan penduduk time that last wills are made, shall be of age,
zijn meerderjarig, en ingezetenen van Indonesia. Mereka harus mengerti bahasa yang and shall be resident in Indonesia. They is
Indonesie. Zij moeten de taal verstaan waarin dipergunakan dalam menyusun wasiat itu understand the language in *264 which the last
de uiterste wil is opgesteld, of die waarin de atau dalam menulis akta penjelasan atau akta will was drafted, or the language of the deed of
acte van superscriptie of van bewaargeving is penitipan. superscription or deed of safekeeping.
geschreven. (Amended by S.17-497) No heirs, legatees, nor
Untuk saksi-saksi pada pembuatan wasiat their blood relatives or relatives by marriage
up to and including the fourth degree, nor
(Gew. S. 17-497) Tot getuigen van eenen dengan akta terbuka, tidak boleh diambil ahli
uitersten wil, bij openbare acte op te maken, waris atau penerima hibah wasiat, keluarga their children or grandchildren, nor blood
kunnen niet genomen worden de erfgenamen sedarah atau semenda sampai derajat keempat, relatives in the same degree, nor the servants
of de legatarissen, noch derzelver anak atau cucu, keluarga sedarah dalam of the notary before whom the last will was
bloedverwanten of aangehuwden tot in den derajat yang sama, dan pembantu rumah drawn up shall be permitted to be witnesses of
vierden graad ingesloten, noch de kinderen of tangga Notaris yang menangani pembuatan a last will, made in the form of an official deed.
(Bw.290v.,330,452,907,932,938,940,953,1909v.,19
kleinkinderen, of bloedverwanten in wasiat itu.
denzelfden graad, noch de huisbedienden der 13;BS.13;Civ.975,980)
notarissen voor welke de uiterste wil verleden
wordt (Bw. 290v., 330, 452, 907, 932, 938, 940,
953, 1909v., 1913; BS. 13; Civ. 975, 980).
(Gew. S. 1915-299, 642) Een nederlandsch Warga negara Indonesia yang berada di negeri (Amended by S.1915-299,642) A Dutch citizen,
onderdaan, die zich in een vreemd land asing tidak boleh membuat wasiat selain who is in a foreign country, cannot make a last
bevindt, zal geenen anderen uitersten wil dengan akta otentik dan dengan will in any manner other than by authentic
kunnen maken, dan bij authentieke acte en met mengindahkan formalitas-formalitas yang deed and by having regard to the customary
inachtneming van de formaliteiten welke in het berlaku di negeri tempat akta itu dibuat. formalities in the country in which the deed is
land, alwaar de acte verleden wordt, drawn up. He is, however, be authorized to
gebruikelijk zijn. Namun ia berwenang untuk membuat avail himself of a private document pursuant
penetapan dengan surat di bawah tangan atas to and in the manner stipulated in article 935.
(AB.16,18;Bw.936,938,953;S.10-296 pg.183;
Hij is echter bevoegd om bij een onderhandsch dasar dan dengan cara seperti yang diuraikan
stuk te beschikken op den voet en de wijze als dalam Pasal 935. Civ.999v.)
hierboven bij artikel 935 is omschreven (AB. 16,
18; Bw. 936, 938, 953; S. 10-296* bl. 183; Civ.
999v).
213
alpha3 Edition
In den tijd van oorlog, kunnen de krijgslieden Dalam keadaan perang, para tentara anggota In time of war, the soldiers and other
en andere personen tot de legers behoorende, angkatan bersenjata lain, yang berada di individuals serving in the army, who are in the
en zich in het veld of wel in eene belegerde medan perang ataupun di tempat yang field and in a besieged area, can make their last
plaats bevindende, hunnen uitersten wil diduduki musuh boleh membuat surat wasiat wills before an officer, who holds at least the
maken ten overstaan van eenen officier, welke mereka di hadapan seorang perwira yang rank of a lieutenant, or in the absence of an
ten minste den graad van luitenant heeft, of, serendah-rendahnya berpangkat letnan, atau officer, before an individual, who in that
zoo er geen officier aanwezig is, van den bila tidak ada perwira, dihadapan orang yang location exercises the highest military
persoon, die op de plaats het hoogste militair di tempat itu menduduki jabatan militer authority, in the presence of two witnesses.
gezag uitoefent, mitsgaders in tertinggi, di samping dua orang saksi. (Bw.938,944,949v.,953;Civ.981)
tegenwoordigheid van twee getuigen (Bw. 938,
944, 949v., 953; Civ. 981).
De uiterste wil van personen die zich Surat wasiat orang-orang yang sedang The last will of individuals who during the
gedurende den loop eener reis op zee berlayar di laut, boleh dibuat dihadapan course of travel are at sea, may be executed
bevinden, kan verleden worden ten overstaan nakhoda atau mualim kapal itu, atau bila before the captain or the navigator of the
van den kapitein of den stuurman van het mereka tidak ada, dihadapan orang yang vessel, or in the absence of those, before their
vaartuig, of bij gebreke van dezelve, voor menggantikan jabatan mereka dengan dihadiri substitutes, in the presence of two witnesses.
dengene die hunne plaats vervult, in dua orang saksi. (BS.46,76;Bw.938,944,949v.,953;K.341,341d;Civ.
tegenwoordigheid van twee getuigen (BS. 46, 988)
76; Bw. 938, 944, 949v., 953; K. 341, 341d; Civ.
988).
(Gew. S. 99-312) Zij, die zich bevinden in Mereka yang berada di tempat-tempat yang (Amended by S.99-312) Individuals, who are in
plaatsen, met welke alle gemeenschap uit dilarang berhubungan dengan dunia luar places, with which all relations have been
hoofde van de pest of andere besmettelijke karena berjangkitnya penyakit pes atau prohibited due to plagues or other contagious
ziekte, verboden is, kunnen hunne uiterste penyakit menular lain, boleh membuat wasiat diseases, can make their last wills in front of
willen maken voor elk Europeesch openbaar mereka di hadapan setiap pegawai negeri dan any public European official, in the presence of
ambtenaar, in tegenwoordigheid van twee dua orang saksi. two witnesses. (Bw.938,944,949v.,953;
getuigen (Bw. 938, 944, 949v., 953; Civ. 985v). Civ.985v.) (Supplemented by s.99-312) Equal
authority shall be extended to those, whose
Wewenang yang sama juga diberikan kepada
(Toeg. S. 99-312) Gelijke bevoegdheid wordt mereka yang jiwanya terancam alkibat sakit lives, due to sudden illness or accident, riot,
toegekend aan hen, die bij plotselinge ziekte of mendadak atau mendapat kecelakaan, earthquake or other forces of nature, may be in
ongeval, bij opstand, bij aardbeving of andere pemberontakan, gempa burni atau bencana- danger, if, within six poles of their location,
geweldige natuurverschijnselen, met ernstig bencana alam Iainnya, bila dalam jarak enam there is no individual who is able to carry out
levensgevaar worden bedreigd, indien binnen pal dan tempat itu tidak ada Notaris atau bila notarial services, and if the ministry
authorized thereto cannot summon the
zes palen in den omtrek der plaats, waar zij orang-orang yang berwenang untuk itu tidak
zich bevinden, geen tot de uitoefening van het dapat diminta jasa-jasanya, baik karena sedang individuals due to traffic problems or due to
notariaat bevoegde persoon is gevestigd, dan tidak ada di tempat, maupun karena terhalang their absence. All the circumstances, which
wel het ministerie der daartoe bevoegde, akibat terputusnya perhubungan. Tentang have resulted in the last will being made shall
binnen den genoemden afstand gevestigd keadaan-keadaan yang menyebabkan untuk be stated in the deed.
personen wegens onderbreking van het membuat surat wasiat itu harus disebutkan
verkeer niet is kunnen worden ingeroepen of dalam akta tersebut.
wegens hunne afwezigheid, hun belet of
hunne ontstentenis te vergeefs blijkt te zijn
ingeroepen. Van de omstandigheden, die tot
het opmaken van den uitersten wil aanleiding
geven, moet in de acte worden melding
gemaakt.
De uiterste willen, in de drie voorgaande artt. Surat-surat wasiat tersebut dalam tiga pasal The last wills mentioned in the three previous
vermeld, zullen door de erflaters, alsmede yang lalu harus ditandatangani oleh pewaris, articles, shall be signed by the testators, the
door degenen voor wie zij verleden zijn, en ten oleh orang yang dihadapannya wasiat itu individual before whom the will was executed
minste door een der getuigen, onderteekend dibuat, dan oleh sekurang-kurangnya salah and at least one of the witnesses. If the testator
moeten worden. seorang saksi. or one of the witnesses declares that he is
unable to write or has been prevented from
signing, then such declaration including the
Indien de erflater of een der getuigen verklaart Bila pewaris atau salah seorang saksi
dat hij niet schrijven kan of belet wordt te menyatakan tidak dapat menulis, atau cause of the impediment shall be expressly
teekenen, zal van die verklaring, alsmede van berhalangan untuk menandatanganinya, maka referred to in the deed. (Bw.944,953;Civ.998)
den oorzaak van het beletsel, in de acte pernyataan itu serta sebab halangan itu harus
uitdrukkelijk worden melding gemaakt (Bw. dengan tegas disebutkan dalam akta itu.
944, 953; Civ. 998).
(Gew. S. 99-312) De uiterste willen, bedoeld bij Surat-surat wasiat termaksud dalam pasal- (Amended by S.99-312) The last wills, referred
de artt. 946, 947 en 948, eerste lid, zullen pasal 946,947,948 alinea pertama, kehilangan *265 to in articles 946, 947 and 948, first
krachteloos zijn, indien de erflater komt te kekuatan bila pewaris meninggal enam bulan paragraph, shall be invalid, if the testator dies
sterven zes maanden nadat de oorzaak, setelah berhentinya sebab yang telah six months after the circumstances which
214
www.KUHPer.com
waarom dezelve in dien vorm zijn gemaakt, menyebabkan wasiat itu dibuat dalam bentuk resulted in the wills being drawn up in such a
heeft opgehouden (Civ. 984, 987, 996). seperti itu. format no longer exist. (Civ.984,987,996) The
last will, mentioned in article 948, second
paragraph, shall be invalid, in the event that
De uiterste wil, bedoeld bij art. 948, tweede lid, Surat wasiat termaksud dalam Pasal 948 alinea
zal krachteloos zijn, indien de erflater komt te kedua kehilangan kekuatannya, bila pewaris the testator dies six months after the date of the
sterven zes maanden na de dagteekening der meninggal enam bulan setelah hari deed.
acte. penandatanganan akta itu.
(Gew. S. 99-312) In de gevallen bij de artt. 946, Dalam hal-hal yang diatur dalam pasal-pasal (Amended by S.99-312) In the instances
947 en 948, eerste lid, voorzien, kunnen de 946,947,948 alinea pertama, orang-orang yang described in articles 946, 947 and 948, first
daarbij vermelde personen beschikken bij een disebut di dalamnya boleh membuat wasiat paragraph, the individuals mentioned therein
onderhandsch stuk, mits hetzelve geheel door dengan surat di bawah tangan, asalkan surat may make arrangements by private document,
de hand des erflaters zij geschreven, itu seluruhnya ditulis, diberi tanggal dan provided it is written in its entirety by the
gedagteekend en onderteekend (Bw. 932, 935, ditandatangani oleh pewaris. hand of the testator and is also dated and
952; Civ. 999; zie noot 2 vorige blz). signed by him. (Bw.932,935,952; Civ.999; see
note 2 previous page)
Zoodanige uiterste wil zal krachteloos zijn, Surat wasiat demikian akan kehilangan Such last will shall be invalid, if the testator
indien de erflater is overleden drie maanden kekuatannya, bila pewaris meninggal tiga dies three months after the circumstances,
nadat de oorzaak, in voorzeide drie artt. bulan setelah sebab tersebut dalam tiga pasal stipulated in aforementioned three paragraphs,
vermeld, heeft opgehouden, ten ware dat stuk yang lalu berakhir, kecuali bila surat itu telah no longer exist, unless such document has been
bij eenen notaris mogt zijn in bewaring disampaikan kepada Notaris untuk disimpan submitted to a notary for safekeeping, in the
gegeven, op de wijze als bij art. 932 is dengan cara seperti yang diatur dalam Pasal manner as stipulated in article 932.
voorgeschreven (Bw. 950; Vis. 996). 932. (Bw.950;Civ.996)
De formaliteiten, waaraan de onderscheidene Formalitas-formalitas yang telah ditetapkan The formalities, to which several last wills,
uiterste willen, volgens de bepalingen van untuk berbagai-bagai surat wasiat itu menurut according to the stipulations of this section are
deze afdeeling, onderworpen zijn, moeten ketentuan-ketentuan dalam bagian ini, harus subject, shall be observed; failure to do so is
worden in acht genomen, op straffe van diindahkan, dengan ancaman kebatalan. render them invalid. (Bw.933; Civ.1001)
nietigheid (Bw. 933; Civ. 1001).
Van de erfstellingen (Cf. S. 26-253 onder Bw. Wasiat Pengangkatan Ahli Waris Concerning testamentary dispositions
956). (CF.S.26-253 under BW.956)
Efstelling is eene uiterste wilsbeschikking, Wasiat pengangkatan ahli waris ialah suatu A testamentary disposition is a last will, by
waarbij de erflater aan een of meer personen wasiat, di mana pewaris memberikan kepada which the testator leaves his estate in the event
de goederen geeft, welker hij bij zijn overlijden satu orang atau lebih harta benda yang of his death to one or more individuals, either
zal nalaten, het zij in het geheel, het zij voor ditinggalkannya pada waktu dia meninggal in its entirety or partially, such as one half or
een gedeelte, zoo als de helft, een derde (Bw. dunia, baik seluruhnya maupun sebagian, one third. (Bw.876,957;Civ.1000,1003)
876, 957; Civ. 100, 1003). seperti seperdua atau sepertiga.
Bij het overlijden van den erflater, treden van Pada waktu pewaris meninggal dunia, baik Upon the death of the testator, legal title to the
regtswege in het bezit van de nagelatene para ahli waris yang diangkat dengan wasiat, properties shall devolve upon the beneficiaries
goederen, zoo wel de bij uitersten wil maupun mereka yang oleh undang-undang named in the last will as well as the
benoemde erfgenamen, als degene aan wie det diberi sebagian harta peninggalan itu, demi individuals to whom the law grants part of the
wet een gedeelte in de nalatenschap toekent. hukum memperoleh besit atas harta benda inheritance. Articles 834 and 835 is apply to
yang ditinggalkan. such persons
De artt. 834 en 835 zijn op hen toepasselijk (Bw. (Bw.913v.,959,1007,1528;Civ.1004v.,1011v.)
913v., 959, 1007, 1528; Civ 104v., 1011v). Pasal 834 dan 835 berlaku terhadap mereka.
Indien er geschil ontstaat wie erfgenaam, en Bila timbul perselisihan tentang siapa yang In the event of a dispute with respect to an heir
alzoo tot het bezit bevoegd is, kan de regter menjadi ahli waris, dan dengan demikian siapa who is also authorized to hold title, the judge
bevelen dat de goederen onder geregtelijke yang berhak memegang besit, maka Hakim may instruct that the properties shall be kept in
bewaring zullen worden gesteld (Bw. 833, dapat memerintahkan agar harta benda itu the custody of the court. (Bw.833,1730v.)
1730v). disimpan di Pengadilan.
S.26-253 announces the Royal Decision of April
In S. 26-253 is afgekondigd het K. B. v. 23 April 23, 1926 No.17 for review in the general
1926 No. 17, tot herziening in het algemeen interest of stipulations made in the
belang van bij erfstelling of legaat gemaakte testamentary dispositions or legacy pursuant
bedingen op den voet der wet v. 1 Mei 1925
215
alpha3 Edition
(Ned. S. No. 174). to the law of May 1, 1925 (Dutch S.No.174)
Art. 1. Wanneer veertig jaren zijn verloopen na Art.1. Following the lapse of forty years after
het overlijden van den erflater of na den ‘ag, the demise of the testator or following the day
sedert welken rechtsvermoeden van diens on which there is legal presumption of his
overlijden bestaat, kan een bij erfstelling of death, a stipulation with regard to a
legaat gemaakt beding op verzoek van testamentary disposition or legacy, may, at the
dengene, die het beding behoort na te leven, request of the person who should comply with
door het Hooggerechtshof van Indonesie in het such stipulation, be reviewed or revoked by
algemeen belang, zulks zooveel mogelijk in the Indonesian Supreme Court, in the general
aansluiting aan de bedoeling van den erflater, interest, insofar as possible according to the
worden herzien of vervallen verklaard, indien intent of the testator, if it concerns the
en voor zoover het betreft: following: the location where and the manner
in which objects of art or objects of a historical
or scientific nature, including documentation
de plaats, waar en de wijze, waarop
voortbrengselen van kunst of voorwerpen van thereof, shall be kept in a collection which is
geschiedkundigen of wetenschappelijken aard, accessible to the public; the extent to which
geschriften hieronder begrepen, in eene voor and the requirements subject to which the
het publiek toegankelijke verzameling moeten public shall be granted the opportunity to view
worden bewaard; and use the objects as intended; the objective of
the funds which should be awarded in the
interest of the arts or sciences.
de mate, waarin en de voorwaarden,
waaronder aan het publiek gelegenheid moet
worden verschaft om voortbrengselen en Art.2. The petition shall be submitted to the
voorwerpen, als hievoor bedoeld, te Supreme Court with the letter of request
containing the reasons attached thereto. If it
bezichtigen en te gebruiken;
seeks a review of a stipulation, the letter of
request is state this wish. With regard to the
de bestemming, welke in het belang van de request, the legal descendants and the spouse
kunst of de wetenschap aan gelden moet of the testator shall be heard, having been
worden gegeven. summoned *267 by the Supreme Court in the
stipulated manner. The Supreme Court is hear,
2. Het verzoek wordt aan het Hooggerechtshof if deemed necessary, witnesses and experts.
gedaan bij met redenen omkleed All hearings is take place in public. The
verzoekschrift. petitioner shall be given the opportunity, to
comment upon the statements put forward by
the individuals heard, and to verbally clarify
Indien het strekt tot herziening van een
the petition. The Supreme Court is authorized,
beding, wordt in het verzoekschrift
by virtue of its official function, to review a
medegedeeld, hoedanige herziening wordt
stipulation of which revocation which has been
gewenscht.
requested, and also to review a stipulation in a
manner other than that which is requested.
Op het verzoek worden de wettige
nakomelingen en de echtgenoot van den
Art.3. The decree of the Supreme Court, in
erflater gehoord, althans op door het
which a stipulation is regulated (read:
Hooggerechtshof te bepalen wijze daartoe
reviewed) or revoked, is not be valid until after
opgeroepen.
approval of the Governor General has been
obtained.
Het Hooggerechtshof hoort, indien het dit
noodig acht, getuigen en deskundigen.
Art.4. The provisions in the previous three
articles is apply to a reviewed stipulation,
Alle verhooren hebben in het openbaar plaats. provided a period of ten years has passed,
after the decree of the Supreme Court, in
De verzoeker wordt in de gelegenheid gesteld, which the stipulation is reviewed, has become
opmerkingen te maken naar aanleiding van valid.
den door de gehoorde personen afgelegde
verklaringen en het verzoek mondeling toe te Art.5. The revocation of a testamentary
lichten. disposition or a legacy may be requested based
upon the fact that a revised stipulation, which
Het Hooggerechtshof is ambtshalve bevoegd has replaced a previous stipulation, pursuant
een beding, waarvan de vervallenverklaring is to which the testamentary disposition or the
verzocht, is herzien, als mede een beding op legacy is drawn up, has not been complied
andere wijze te herzien dan is verzocht. with. The provisions of the second and third
paragraphs of article 1004 of the Civil Code
shall be applicable in this regard.
3. De beschikking van het Hooggerechtshof,
waarbij een beding is voorzien (less: herzien)
of vervallen verklaard, wordt niet van kracht Art.6. This decision becomes effective as of the
dan nadat deze door den Gouverneur- thirtieth day following the promulgation in the
Generaal zal zijn goedgekeurd. Indonesian State Gazette (promulgated July 9,
1926)
4. Het bepaalde in de voorgaande drie

artikelen is van toepassing op een herzien
216
www.KUHPer.com
beding, mits tien jaar zijn verloopen, nadat de

beschikking van het Hooggerechtshof, waarbij
het beding is herzien, van kracht is geworden.
5. De vervallenverklaring van eene erfstelling

of een legaat kan worden gevraagd terzake dat
een herzien beding, hetwelk in de plaats is
getreden van een beding, waaronder de
erfstelling of het legaat is gemaakt, niet is
nageleefd.
Het bepaalde in het tweede en het derde lid

van art. 1004 van het Burgerlijk Wetboek is in
dat geval van toepassing.
6. Dit besluit treedt in werking met ingang van

den dertigsten dag na dien zijner afkondiging
in het Stbl. van Indonesie. (Afgek. 9 Juli ‘26).
Van legaten Hibah Wasiat Concerning Testamentary Gifting
Een legaat is eene bijzondere beschikking, Hibah wasiat ialah suatu penetapan khusus, di Testamentary gifting is a special testament,
waarbij de erflater aan een of meer personen mana pewaris memberikan kepada satu atau under which the testator bestows onto one or
zekere bepaalde goederen geeft, of wel alle beberapa orang barang-barang tertentu, atau more persons his properties of a certain kind,
zijne goederen van eene zekere soort; als, bij semua barang-barang dan macam tertentu; for example, all of his properties, movable or
voorbeeld, alle zijne roerende of onroerende misalnya, semua barang-barang bergerak atau immovable, or the usufruct rights over the
goederen, of het vruchtgebruik van alle of van barang-barang tetap, atau hak pakai hasil atas entire or part of his estate.
een gedeelte zijner goederen (Bw. 876, 954, sebagian atau semua barangnya.
1002, 1105; Civ. 1010).
Alle zuivere en onvoorwaardelijke legaten Semua hibah wasiat yang murni dan tidak Every plan and unconditional testamentary
geven, van den dag van het overlijden van den bersyarat, sejak hari meninggalnya pewaris, gifting, confers onto the testatee, commencing
erflater af, aan den legataris het regt om de memberikan hak kepada penerima hibah from the day the testator passes, the right to
gelegateerde zaak te vorderen, welk regt op wasiat (legitaris); untuk menuntut barang yang claim the gifted properties, which will pass
zijne erfgenamen of regtverkrijgenden dihibahkan, dan hak ini beralih kepada onto his heirs and successors.
overgaat (Bw. 963, 996, 999, 1039, 1253v., sekalian ahli waris atau penggantinya.
1268v.; Civ. 1014).
De legataris zal de afgifte van de gelegateerde Penerima hibah wasiat harus meminta barang Each recipient of the testamentary gift must
zaak aan de erfgenamen of legatarissen, die yang dihibahkan kepada para ahli waris atau claim the transfer of the gifted properties
daarmede belast zijn, moeten vragen. penerima wasiat yang diwajibkan untuk against the successor or the testament
menyerahkan barang yang dihibahkan itu. recipient, who must transfer such properties.
Hij heeft regt op de vruchten of interessen, van
den dag af van het overlijden van den erflater, Ia berhak atas hasil dan bunganya sejak hari He is entitled to all gains and interests arising
indien de eisch tot afgifte binnen het jaar is kematian pewaris, bila tuntutan untuk out of such properties, starting from the day
gedaan, of indien die afgifte binnen hetzelfde penyerahan dilakukan dalam waktu satu the testator passes, if such claim for transfer is
tijdvak vrijwillig heeft plaats gehad. Indien die tahun sejak hari tersebut, atau bila penyerahan made within one year of the passing, or if the
eisch later geschiedt, heeft hij slechts regt op de itu dilakukan secara sukarela dalam jangka transfer is done voluntarily within the said
vruchten en de interessen, te rekenen van den waktu yang sama. Bila tuntutan itu diajukan period.
dag dat de eisch gedaan is (Bw. 927, 955, 960, setelah itu, ia hanya berhak atas hasil dan
963, 1011, 1250; Rv. 99; Civ. 1004v., 1011, 1014). bunganya saja, terhitung dari hari pengajuan If such claim is only made on a later date, he is
tuntutan itu.
entitled to the gains and interests, counting
form the day the claim is made.
De interessen of vruchten van de gelegateerde Bunga dan hasil barang-barang yang All gains and interests from the gifted
zaak loopen ten voordeele van den legataris, dihibahwasiatkan adalah untuk keuntungan properties, irrespective of the manner in which
van den dag van het overlijden, welk ook het penerima hibah sejak hari kematian, kapan the claim against the property is made, from
tijdstip zij waarop hij de afgifte heeft geeischt: pun ia menuntut penyerahannya; the day the testator passes, are for the benefits
of the recipient:
1o. wanneer de erflater zijne begeerte 1. bila pewaris menyatakan keinginannya
daaromtrent in den uitersten wil heeft untuk itu dalam surat wasiat itu; 1. Where the testator states such intention in
217
alpha3 Edition
verklaard; 2. bila yang dihibahwasiatkan adalah suatu his testament;

bunga cagak hidup atau suatu uang tunjangan
2o. wanneer eene lijfrente of een jaar-, maand- tahunan, bulanan atau mingguan sebagai 2. Where the testamentary gift comprises of a
pemberian untuk nafkah.
of weekgeld, onder den titel van weekly, monthly or yearly allowance
levensonderhoud, is gelegateerd (Bw. 321v.,
800, 867v., 1775; Rv. 749; Civ. 1015).
De belastingen welke, onder welke benaming Pajak dengan nama apapun, yang dipungut All taxes, under whatever name, payable to the
ook, op legaten, ten behoeve van den lande untuk negara, dibebankan kepada penerima state for each gift, is borne by the recipient
gelegd zijn, komen ten laste van den legataris, hibah, kecuali bila pewaris menentukan lain. unless otherwise stated in the testament
ten zij de erflater het tegendeel hebbe bevolen
(Civ. 1016).
Indien de erflater aan onderscheidene Bila pewaris mewajibkan suatu beban kepada Settlement of obligation or division of cashable
legatarissen de voldoening van eenen last heeft beberapa penerima hibah, maka mereka wajib receivables
opgelegd, zijn zij daartoe gehouden, elk in memenuhinya, masing-masing sebanding
evenredigheid va de hoegrootheid van zijn dengan besarnya hibah wasiat, kecuali bila
legaat, ten zij de erflater daaromtrent anders pewaris telah menetapkan lain.
mogt hebben beschikt (Bw. 961; Civ. 1017).
De gelegateerde zaak zal worden uitgekeerd Barang yang dihibahwasiatkan harus The bequeathed property shall be transferred
met al hetgeen daartoe behoort, en in den staat diserahkan dengan semua perlengkapannya, with its appurtenance/attachments/ and in the
waarin zij zich op den dag van het overlijden dan dalam keadaan seperti pada hari condition at the day the testator passes.
van den erflater bevindt (Bw. 500, 588, 958v., rneninggalnya pewaris.
964, 1237, 1391; Civ. 1018).
Hetgeen echter erflater, na het legateren van Akan tetapi, setelah pewaris If on the other hand the testator who
eenig onroerend goed, tot vergrooting van menghibahwasiatkan suatu barang tetap, bequeaths the an immovable property, for the
hetzelve aangekocht of verkregen heeft, is, al maka apa yang telah dibeli atau diperoleh purpose of enlarging such property, adds onto
ware het ook daaraan grenzende, niet in het untuk memperbesar barang itu tidaklah the property an object that he later purchases
legaat begrepen, ten zij deerflater anders termasuk dalam hibah wasiat itu; meskipun or obtains, such additional objects,
hadde bevolen. berbatasan dengan barang yang telah notwithstanding that the objects are adjacent to
dihibahkan itu, kecuali bila pewaris the bestowed property, are not part of the
De verbeteringen, verfraaijingen of nieuwe menetapkan lain. bestowment, unless a stipulation to this effect
opbouwingen, op den gelegateerden grond is provided in the testament.
door den erflater gemaakt, of de vergrooting Segala sesuatu yang dilakukan oleh pewaris di
van den omtrek van eenen ingesloten grond, atas tanah yang dihibahwasiatkan untuk
zullen zonder nieuwe beschikking gerekend memperbaiki, memperindah atau membangun
worden een gedeelte van het legaat uit te kembali tanah itu atau untuk memperluas
maken (Bw. 601v.; Civ. 1019). sebidang tanah yang terjepit, maka jika tidak
ada penetapan lain, semuanya harus dianggap
termasuk suatu bagian dan hibah wasiat itu.
Indien voor of na het maken van den uitersten Bila sebelum atau sesudah dibuat surat wasiat, If before or after the testament is made, the
wil de gelegateerde zaak voor eene schuld van barang yang dihibahwasiatkan terikat dengan bequeathed property is encumbered with
de nalatenschap, of ook voor de schuld van hipotek atau dengan hak pakai hasil untuk hypothec or usufruct rights against
eenen derde, bij hypotheek verbonden of met suatu utang dan harta peninggalan itu, atau testamentary debt or a debt to a third party,
een vruchtgebruik belast is, is degene die het untuk suatu utang pihak ketiga, maka orang the person obligated to deliver it is not also
elgaat moet uitkeeren niet gehouden om het yang harus menyerahkan hibah wasiat itu obligated to disencumber the property, unless,
goed van dat verband te ontheffen, ten ware tidak wajib melepaskan barang dari ikatan itu, based on an express stipulation of the testator,
hij bij eene uitdrukkelijke beschikking van den kecuali bila ia diperintahkan dengan tegas oleh the obligation is conferred onto him.
erflater belast zij zulks te doen. pewaris untuk melakukannya.
If nevertheless the receiver has satisfied the
Indien echter de legataris de gehypothekeerd Namun bila penerima hibah telah melunasi hypothecated debt, such satisfaction entitles
schuld mogt hebben voldan, zal hij deswege utang berhipotek itu, maka ia mempunyai hak him to claim against all successors collectively
een verhaal hebben op de erfgenamen, untuk menuntut para ahli waris sesuai dengan as provided for under Article 1106.
overeenkomstig art. 1106 (Bw. 756v., 963, pasal 1106.
1162v.; Civ. 874, 1020).
Wanneer de erflater eenig bepaald goed van Bila pewaris menghibahwasiatkan barang If the testator bestows an object that belongs to
een ander gelegateerd heeft, zal dit legaat tertentu milik orang lain, hibah wasiat ini another person, such testamentary gifting will
nietig zijn, het zij de erflater al dan niet adalah batal, entah pewaris itu tahu atau tidak be null and void, whether or not he realizes
218
www.KUHPer.com
geweten hebbe dat dit goed hem niet tahu bahwa barang itu bukan kepunyaannya. such mistake.
toebehoorde (Bw. 903, 967, 996; Civ. 1021).
De bepaling van het vorige artikel belet echter Akan tetapi ketentuan pasal yang lalu tidak Rules in the foregoing article is a covenant to
niet dat aan den erfgenaam of legataris, als menjadi halangan untuk membebankan obligate the successor or receiver to make
voorwaarde, de verpligting kan worden persyaratan tertentu kepada ahli waris atau allowances to third parties out of his own
opgelegd om aan derden zekere uitkeeringen penerima hibah wasiat, yaitu kewajiban untuk estate, or to relieve such third parties from
uit zijne eigene goederen te doen, of schulden melakukan pembayaran-pembayaran tertentu their debts.
kwijt te schelden (Bw. 892). kepada pihak ketiga dengan barang-barangnya
sendiri, atau untuk membebaskan utang-
utangnya.
Legaten van onbepaalde zaken, doch van een Hibah-hibah wasiat mengenai barang-barang Testamentary gifting of an
zeker geslacht, zijn bestaanbaar, het zij de tak tentu tetapi dari jenis tertentu, adalah sah (uncertain/indefinite) object is permitted
erflater zoodanige zaken hebbe nagelaten of entah pewaris meninggalkan barang yang whether or not the testator (provides/leaves)
niet (Bw. 1333, 1392;Civ. 1022). demikian itu atau tidak. such object
Wanneer het legaat in eene onbepaalde zaak Bila hibah wasiatnya terdiri dan barang-barang If the testamentary bestowment concerns an
bestaat, is de erfgenaam niet verpligt de beste tak tentu, ahli waris tidak wajib memberikan (uncertain/indefinite) object but belonging to a
soort te geven, maar hij kan ook met het jenis yang terbaik, namun ia juga tidak boleh certain kind, the successor is not obligated to
afgeven der slechtste niet volstaan (Bw. 1273, memberikan jenis yang terjelek, deliver objects of the best quality of the kind
1392; Civ. 1022). but he may also not deliver the worst.
Indien blootelijk vruchten of inkomsten zijn Bila yang dihibahwasiatkan hanya hasil-hasil If a testament only mentions gains or incomes
gelegateerd, zonder dat de eflater het woord dan pendapatan-pendapatan tanpa digunakan without further elaboration: usufruct or use,
vruchtgebruik of gebruik heeft gebezigd, blijft kata-kata hak pakai hasil atau hak pakai oleh such properties must remain under the
het goed onder het beheer van den erfgenaam, pewaris, maka barang yang bersangkutan management of the successor, who is obligated
die verpligt is de vruchten en inkomsten aan haruslah tetap berada dalam pengelolaan ahli to deliver all gains and incomes to the receiver.
den legataris uit te keeren (Bw. 756v., 818v). warisnya, yang sementara itu wajib
membayarkan hasil-hasil dan pendapatannya
kepada penerima hibah itu.
Een legaat aan eenen schuldeischer gemakt, Hibah wasiat kepada seorang kreditur tidak A gift to a creditor is not necessarily deemed as
wordt niet gerekend tot afdoening der schuld boleh dihitung sebagai pelunasan piutangnya fulfilment of debts owing to him, as gifts to
te zijn nagelaten, zoo min als een legaat, aan seperti halnya hibah wasiat kepada pembantu servants is not necessarily deemed as
dienstboden gemaakt, kan geacht worden tot rumah tangga tidak boleh dianggap sebagai payments for their service.
betaling van verdiend loon gegeven te zijn pembayaran upah kerjanya.
(Bw. 1382v., 1425v.; Civ. 1023).
Wanneer de nalatenschap niet voor het geheel Bila warisan tidak seluruhnya atau hanya If the inheritance is not received in part or in
of een gedeelte is aanvaard, of wanneer sebagian diterima, atau bila warisan itu whole or if the inheritance is received with
dezelve is aanvaard onder het voorregt van ditenma dengan hak khusus atas perincian securities, and these are insufficient to satisfy
boedelbeschrijving, en de nagelatene goederen harta peninggalan, dan harta yang all testament, such gifting must be reduced
niet voldoende zijn om de legaten in hun ditinggalkan im tidak mencukupi untuk proportionately, unless the testator expressly
geheel te voldoen, zullen alle de legaten, in memenuhi hibah-hibah wasiat seluruhnya, provides otherwise in the testament.
evenredigheid van hunne hoegrootheid, maka hibah-hibah wasiat itu harus dikurangi,
worden verminderd, ten ware de erflater sebanding dengan besarnya masing-masing,
daaromtrent anders mogt hebben beschikt kecuali bila pewaris telah menetapkan lain
(Bw. 925, 1023v., 1050, 1057v.; Civ. 926v). mengenai hal itu.
Van de geoorloofde erfstellingen over de Penunjukan Ahli Waris dengan Wasiat untuk Concerning the permitted testamentary
hand, ten behoeve van kleinkinderen en Kepentingan Cucu-cucu dan Keturunan dispositions through hands for the benefit of
afstammelingen van broeders en zusters. (cf. Saudara Laki-laki dan Perempuan the grandchildren and descendants of
noot. Bw. 879) brothers and sisters (CF. note BW.879)
De goederen waarover ouders het regt van Barang-barang yang dikuasai sepenuhnya oleh The properties, over which parents have the
beschikking hebben, kunnen door hen, bij orangtua, boleh mereka hibah wasiatkan, right of disposal, may be given entirely or
uitersten wil, geheel of gedeeltelijk, worden seluruhnya atau sebagian, kepada seorang partly in a last will to one or more of their
gegeven aan een of meer hunne kinderen, met anak mereka atau Iebih, dengan perintah children, with the provision that the properties
219
alpha3 Edition
last om die goederen uit te keeren, zoo wel aan untuk menyerahkan barang-barang itu kepada is also given to their other children who are
derzelver kinderen die reeds geboren zijn, als anak-anak mereka masing-masing, baik yang already born or who shall be born. In the event
aan die welke nog geboren zullen worden. telah lahir maupun yang belum lahir. Bila that a child predeceases its parents, the same
seorang anak te!ah meninggal lebih dahulu, arrangement may be made for the benefit of
In geval van vooroverlijden van een kind, zal maka penetapan wasiat yang sama boleh one or more grandchildren, with the provision
dezelfde beschikking kunnen worden gemaakt dibuat untuk keuntungan satu orang cucu that such properties shall be given to their
ten voordeele van een of meer kleinkinderen, mereka atau lebili, dengan perintah children who are already born or who shall be
met last om de goederen aan hunne kinderen, menyerahkan barang-barang itu kepada anak- born.
welke reeds geboren zijn, en nog geboren anak mereka masing-masing, baik yang telah (Bw.880,899,913v.,975v.,1019,1675;Civ.1048)
lahir maupun yang belum lahir.
zullen worden, uit te keeren (Bw. 880, 899,
913v., 975v., 1019, 1675; Civ. 1048).
Insgelijke zal de uiterste wilsbeschikking Demikian juga, boleh dibuat penetapan wasiat This arrangement in the last will may also be
bestaanbaar zijn ten voordeele van een of meer untuk keuntungan satu atau beberapa saudara made for the benefit of one or more brothers or
broeders of zusters van den erflater, voor het laki-laki atau perempuan dan pewaris, atas sisters of the testator, with regard to the entire
geheel of een gedeelte der goederen die bij de seluruh atau sebagian barang-barang yang or part of the properties which, are not
wet niet buiten beschikking gehouden zijn, o!eh undang-undang tidak dikecualikan dan excluded by law from the arrangement, with
onder den last om de goederen uit te keeren, penetapan wasiat, dengan perintah untuk the instruction to give the properties to the
zoowel aan de kinderen van zijne voorzeide menyerahkan barang-barang itu kepada anak- children of his aforementioned brothers and
broeders en zusters, welke reeds geboren zijn, anak meraka yang telah lahir maupun yang sisters, who are already born or those who
als aan die welke nog geboren zullen worden. belum lahir. shall be born. The same arrangement may be
made for the benefit of one or more children of
Dezelfde beschikking kan worden gemaakt ten Penetapan wasiat yang demikian boleh juga deceased brothers and sisters, with the
voordeele van een of meer kinderen van diberiikan untuk satu atau beberapa anak dan instruction to give those properties, to their
children who are already born as well as those
voorverleden broeders of zusters, onder den saudara laki-laki atau perempuan yang telah
last om de goederen uit te keeren, zoo wel aan meninggal, dengan perintah untuk who are not yet born.
derzelver kinderen die reeds geboren zijn, als menyerahkan barang-barang yang (Bw.880,899,913v.,976,1019,1675;Civ.1049)
aan die welke nog geboren zullen worden (Bw. bersangkutan kepada anak-anak mereka
880, 899, 913v., 976, 1019, 1675;Civ. 1049). masing-masing, baik yang telah lahir maupun
yang belum lahir.
Indien de bezwaarde erfgenaam sterft, met Bila ahli waris yang dibebani itu meninggal If the encumbered heir should pass away,
achterlating van kinderen in den eersten graad, dengan meninggalkan anak-anak dalam leaving children in the first degree, and
en afkomelingen van een vooroverleden kind, derajat pertama dan keturunan seorang anak descendants of a child who has previously
zullen deze laatste, bij plaatsvervulling, het yang meninggal lebih dahulu, maka sekalian died, then the latter mentioned is, by
aandeel van het vooroverleden kind genieten. keturunan ini berhak menikmati bagian dan substitution be entitled to the share of the
anak yang meninggal lebih dahulu itu sebagai deceased child. The same is take place, in the
Hetzelfde zal plaats hebben, indien, alle de penggantinya. event that all children in the first degree are
kinderen in den eersten graad voorverleden deceased, and the individual who is charged
with the delivery of the properties only leaves
zijnde, degene die met de overgave belast is Ketentuan yang sama berlaku juga dalam hal
niet dan kleinkinderen nalaat (Bw. 841v., 858; semua anak dalam derajat pertama telah grandchildren. (Bw.841v.,858;Civ.1051)
Civ. 1051). meninggal lebih dahulu, dan ahli waris yang
diperintahkan untuk satu derajat saja dan
untuk keuntungan semua anak-anak si
pemikul beban, baik yang telah lahir maupun
yang belum lahir, tanpa kekecualian atau hak
membedakan umur atau jenis kelamin.
De beschikkingen, bij art. 973 en 974 Segala ketetapan wasiat yang diizinkan oleh The arrangements, permitted in articles 973
toegelaten, zullen niet anders gelden dan voor pasal 973 dan 974, hanya berlaku sekadar and 974, is only apply to the extent that the
zooverre de erfstelling over de hand slechts zal pengangkatan waris dengan menunjukkan testamentary disposition through hands has
zijn gemaakt voor eenen graad, en te voordeele yang terkandung padanya hanya melampaui only been made in one degree, and for the
van alle de kinderen van den bezwaarden satu derajat, dan untuk mengkaruniakan benefit of all children of the debtor who are
persoon die reeds geboren zijn, en nog geboren seluruh anak si pemikul beban, baik yang already born, and shall be born, without any
zullen worden, zonder uitzondering, of sudah maupun yang akan dilahirkan, dengan exception, and without priority of age or sex.
voorrang van ouderdom of kunne (Civ. 1050). tiada kecuali dan tiada memandang pada (Civ.1050)
umur atau jenis kelamin.
De regten van de bij erfstelling over de hand Hak-hak ahli yang diangkat dengan The rights of the nominated heirs under
geroepene erfgenamen nemen aanvang op het penunjukkan ahli waris dengan wasiat, mulai testamentary dispositions through hands is
tijdstip dat het genot van den bezwaarde berlaku pada saat berhentinya hak nikmat atas commence at the time that the enjoyment of
ophoudt. barang bagi si pemikul beban. Pelepasan diri the charged asset ceases. The voluntary
dari hak nikmat atas barang untuk keuntungan relinquishment of enjoyment, for the benefit of
para ahli waris, berharapan, tidak boleh the expectant heirs, is not jeopardize the
De vrijwillige afstand van het genot, ten
voordeele van de verwachters gedaan, zal geen merugikan kreditur yang telah berpiutang creditors *272 of the debtor whose debt claims
kepada pemikul beban sebelum pelepasan ini, pre-date the relinquishment, neither is it
220
www.KUHPer.com
nadeel kunnen toebrengen aan de pun tidak boleh merugikan anak-anak yang disadvantage the children who shall be born
schuldeischers van den bezwaarden persoon, lahir setelah pelepasan itu. after the relinquishment.
wier schuldvorderingen ouder dan deze (Bw.833,1131,1341;Civ.1053)
afstand zijn, noch aan de kinderen die na dien
afstand mogten geboren worden (Bw. 833,
1131, 1341; Civ. 1053).
Hij die de, volgens de voorgaande artt., Barangsiapa membuat ketetapan-ketetapan The individual, who, pursuant to the previous
geoorloofde beschikkingen maakt, mag bij tersebut dalam pasal yang lalu, dengan suatu articles, makes arrangements which are
uitersten wil, of bij eene latere notariele acte, wasiat atau dengan suatu akta Notaris yang permitted, may by last will, or by a later
het goed zelf, gedurende den tijd van het dibuat kemudian, boleh menempatkan barang- notarial deed, place the asset itself, under the
bezwaar, onder het beheer stellen van een of barang di bawah kekuasaan satu atau management of one or more managers while
meer bewindvoerders. beberapa pengelola selama dalani masa beban. subject to the charge. In this regard, the
stipulations of article 789, first and second
In dat geval, zijn de bepalingen vanart. 789, Dalam hal itu, ketentuan-ketentuan Pasal 789 paragraph of article 790 and article 791 is apply
van het eerste en tweede lid van art. 790 en van alinea pertama dan kedua dan Pasal 790, dan to the managers. They may request a fee for
art. 791 op de bewindvoerders toepasselijk. Zij 791, berlaku bagi para pengelola. Mereka boleh their services in the instances and in the
mogen loon voor hunne moeite in rekening memperhitungkan upah jerih payah mereka manner stipulated in the subsequent chapter
brengen, in de gevallen en op de wijze als ten dalam hal-hal dan dengan cara-cara seperti with respect to executors of last wills.
(Bw.979,982,988,1017,1021;Civ.1055)
aanzien der uitvoerders van uiterste willen bij yang ditentukan dalam bab berikut mengenai
den volgenden titel is bepaald (Bw. 979, 982, para pelaksana surat-surat wasiat.
988, 1017, 1021; Civ. 1055).
Bij overlijden, of bij gebreke van den gestelden Bila pengelola itu meninggal atau tidak ada, Upon death, or in the absence of the
bewindvoerder, benomet de regter, op verzoek atas permohonan si pemikul beban atau orang- designated manager, the judge is, at the
van de bezwaarden of van andere orang yang berkepentingan, atau atas tuntutan request of the debtor or other interested
belanghebbende, of ook op vordering van het jawatan Kejaksaan, Hakim berkuasa parties, or also upon claim of the prosecution
openbaar ministerie, eenen anderen in de mengangkat orang lain untuk mengganti counsel, appoint another individual in place of
plaats van den ontbrekenden (Bw. 982, 1016; pengurus itu. the absent manager. (Bw.982,1016;Civ.1056v.)
Civ. 1056v).
Binnen eene maand na het overlijden van Dalam waktu sebulan setelah meninggalnya Within a month after the death of the
dengene die, onder den last van uitkeering, orang yang membuat penetapan wasiat seperti individual who pursuant to the settlement, has
over de goederen beschikt heeft, zal, op di atas, maka atas permohonan pengelola yang had access to the properties, a description of
verzoek van den gestelden bewindvoerder, telah di angkat, atas permintaan orang-orang the estate shall be made containing all the
van en belanghebbende, of van het openbaar yang berkepentingan atau atas tuntutan properties which constitute the inheritance at
ministerie, eene boedelbeschrijving worden jawatan Kejaksaan, harus dibuat perincian the request of the designated manager,
gemaakt van alle de goederen die de barang-barang yang merupakan harta interested parties, or prosecution counsel. If
nalatenschap uitmaken. peninggalan itu. the inheritance constitutes a legacy only, then a
specific list shall be made of all the objects
Indien het gemaakte slechts in een legaat Bila yang diwasiatkan hanya terdiri dan hibah included therein. This estate description or list
bestaat, zal er eene bijzondere lijst worden wasiat saja, maka harus dibuat suatu daftar is contain the estimated value of the properties.
gemaakt van alle daaronder begrepen khusus semua barang-barang yang menjadi (Bw.981;Rv.672v.;Civ.1058)
voorwerpen. bagian harta peninggalan itu.
Deze boedelbeschrijving of lijst zal de Perincian harta ini atau daftar ini harus
begrooting der goederen bevatten (Bw. 981; memuat anggaran biayanya.
Rv. 672v.; Civ. 1058).
De boedelbeschrijving of lijst zal gemaakt Perincian harta atau daftar ini harus dibuat di The estate description or list shall be drawn up
worden in tegenwoordigheid van den hadapan pengelola yang telah diangkat, dan di in the presence of the designated manager and
benoemden bewindvoerder en andere hadapan orang-orang yang berkepentingan other interested parties, on the assumption that
belanghebbenden, o deze behoorlijk zijnde atau setelah mereka dipanggil dengan sah. they have been properly summoned. If the
opgeroepen. aforementioned parties are present at the estate
Bila mereka hadir pada pembuatan perincian description, this may be effected by private
Indien deze bij de boedelbeschrijving, harta itu, maka perincian itu dapat dibuat di deed, in which case the document should be
tegenwoordig zijn, kan dezelve onder de hand bawah tangan; dalam hal itu, daftar itu, dalam submitted or forwarded to the court clerk at
the court of justice for safekeeping, within a
geschieden; in welk geval, dat stuk, binnen den waktu empat belas han setelah pemerincian
tijd van veertien dagen na het voleindigen harta selesai, harus disimpan di kepaniteraan period of fourteen days following the
vande boedelbeschijving, ter griffie van den Pengadilan Negeri. completion of the estate description. The
raad van justitie moet worden overgebragt of charges incurred in this regard shall be paid
ter overbrenging zijn opgezondern. out of the properties covered in the will.
Biaya-biaya untuk itu dibebankan pada (Bw.783;Rv.672v.;Civ.1059v.)
barang-barang yang termasuk yang
De kosten, daarop vallende, komen ten laste dihibahwasiatkan dengan cara penunjukan
der goederen, in de beschikking over de hand ahli waris dengan wasiat itu.
221
alpha3 Edition
begrepen (Bw. 783; Rv. 672v.; Civ. 1059v).
Indien de erflater geenen bewindvoerder heeft Bila pewaris tidak mengangkat pengelola, If the testator has not nominated a manager,
benoemd, worden de goederen door den maka barang-barangnya dikelola oleh ahli the properties shall be managed by the
bezwaarden erfgenaam beheerd, en is deze waris yang dibebani, dan ia wajib menjamin encumbered heir, and he shall be required to
verpligt zekerheid te stellen voor de bewaring, penyimpanannya, penggunaan secara layak guarantee the storage, the proper usage and
het behoorlijk gebruik en de wederoplevering dan penyerahan lebih lanjut barang-barang itu, the re-delivery of the properties, unless the
der goederen, ten ware de erflater hem kecuali bila pewaris dengan tegas telah testator has expressly released him from any
uitdrukkelijk van alle verpligting tot het stellen membebaskannya dan segala kewajiban untuk obligation to do so. (Bw.335,978,984v.,988)
van zekerheid hadde vrijgesteld (Bw. 335, 978, mengadakan jaminan.
984v., 988).
De bezwaarde erfgenaam, die, in het geval van Ahli waris memikul beban, yang dalam hal The encumbered heir, who, in the
het vorige artikel, geene zekerheid kan stellen, tersebut dalam pasal yang lalu tidak circumstances of the previous article, cannot
moet gedoogen dat de goederen op verzoek memberikan jaminan, harus merelakan put up any security, is permit the properties at
van belanghebbenden, of op de vordering van barang-barang itu, atas permohonan orang- the request of interested parties, or upon the
het openbaar ministerie, worden gesteld onder orang yang berkepentingan, atau atas tuntutan claim of the prosecution counsel, to be placed
het beheer van eenen bewindvoerder, door den jawatan Kejaksaan, untuk diserahkan kepada under the management of a manager to be
raad van justitie te benoemen, te wiens aanzien pengelola seorang yang diangkat oleh nominated by the court of justice, who shall be
zullen gelden alle de regten en verpligtingen, Pengadilan Negeri, yang terhadapnya berlaku subject to all rights and *273 obligations
ten opzigte van voogden over minderjarigen segala hak dan kewajiban yang ditetapkan stipulated in relation to guardians and minors.
vastgesteld. De slotbepaling van art. 978 terhadap wali atas anak-anak di bawah umur. The final stipulation of article 978 is also apply
hierboven is ook op deze bewindvoerders Ketentuan-ketentuan penutup Pasal 978 to the managers. (Bw.385v.,786;Civ.1056)
toepasselijk (Bw. 385v., 786; Civ. 1056). tersebut di atas berlaku juga terhadap para
pengelola itu.
De bezwaarde erfgenaam, die zelf het beheer AhIi waris pemikul beban, yang menjalankan The encumbered heir, who has been appointed
heeft, moet het bezwaarde goed als een goed sendiri pengelolaannya, harus mengelola manager, is use the charged properties in the
huisvader gebruiken, en staat daaromtrent, barang-barang itu sebagaimana layaknya manner of a good head of the household, and
alsmede ten aanzien van het dragen van kosten seorang kepala rumah tangga yang baik, dan is, therefore, also be regarded as a user of the
en lasten, en het doen van reparatien, gelijk dalam hal itu dan dalam hal memikul biaya proceeds in respect of liability for costs and
met eenen vruchtgebruiker (Bw. 784, 793v., dan beban, serta dalam hal melakukan charges and carrying out repairs.
982). perbaikan-perbaikan, ia sama dengan (Bw.784,793v.,982)
pemegang hak pakai hasil.
De onroerende goederen, alsmede de renten en Segala harta benda tetap, demikian pula bunga The immovable properties, including the
schuldvorderingen, mogen niet worden dan piutang, tidak boleh dipindahtangankan interests and debt claims, is not be transferred
vervreemd of bezwaard dan op verlof van den atau dibebani, kecuali dengan izin Pengadilan or charged unless so permitted by the court of
raad van justitie, na verhoor van den Negeri, setelah mendengar ahli waris justice, after having heard the future heir and
verwachteren van het openbaar ministerie. berharapan dan jawatan Kejaksaan. the prosecution counsel. Such permission is
only be granted, in case of absolute necessity,
Dat verlof kan alleen verleend worden, in Izin itu hanya boleh diberikan jika ada or of apparent benefit, either with regard to the
geval den volstrekte noodzakelijkheid, of van keperluan mutlak, atau jika ada harapan wajar future heir as well as the encumbered heirs,
and in the event of alienation, such permission
blijkbaar voordeel, zoowel van den verwachter akan memperoleh keuntungan, baik bagi ahli
als can de bezwaarde erfgenamen, en, in geval waris berharapan maupun bagi ahli waris shall be granted against the security or re-
van vervreemding, tegen de zekerheid van pemikul beban; dalam hal pemindahtanganan, investment under "fidei commissum", if the
wederbelegging onder het fideicommissair izin itu hanya boleh diberikan dengan beban encumbered party himself manages the
verband, indien de bezwaarde het goed zelf untuk membungakan uang penjualan dengan properties. If the properties are placed under
beheert. cara fidel commis, bila barang itu dikelola oleh management, then the managers are required
si pemikul beban sendiri. to invest the proceeds pursuant to the
provisions regarding guardians. (Bw.391v.,
Indiende goederen onder bewind zijn gesteld, 1168v.)
zijn de bewindvoerders verpligt de opbrengst Bila barang-barang itu ada dalam pengelolaan,
te beleggen op den voet als ten aanzien van para pengelola wajib membungakan hasilnya
voogden is voorgeschreven (Bw. 391v., 1168v). dengan cara seperti yang diatur bagi para wali.
De erfstellingen over de hand, welke bij deze Pengangkatan ahli waris dengan wasiat yang The testamentary dispositions through hands,
afdeeling zijn geoorloofd, kunnen zelfs door pada bagian ini diperkenankan, tidak boleh which are permitted in this section, cannot be
geene minderjarigen, aan derden worden dipertahankan terhadap pihak ketiga, bahkan effective against third parties even by minors,
tegengeworpen, indien zij niet zijn openbaar oleh anak yang di bawah umur sekalipun, bila if they have not been made public as follows:
gemaakt, te weten: wat de onrerende goederen hal itu tidak diumumkan, dengan cara berikut: with regard to the immovable properties, by
betreft, door openbaarmaking op de wijze bij mengenai barang-barang tetap, dengan cara publication in the manner as stipulated in
art. 620 bepaald, en voor zooveel yang ditentukan dalam Pasal 620; dan article 620, and to the extent that it concerns
gehypothekeerde schuldvorderingen aangaat, mengenai piutang-piutang berhipotek, dengan claims in respect of mortgaged debts, by
door eene inschrijving op de goederen welke mendaftarkan barang-barang yang terikat registering the properties which are related to
222
www.KUHPer.com
voor die schuldvorderingen verbonden zijn, of untuk piutang-piutang itu atau dengan the debts, or by making notes next to the
door eene te doene vermelding ter zijde der membubuhkan keterangan di sebelah daftar existing registrations. (Ov.28;Bw.988;Civ.1069)
reeds bestaande inschrijvingen (Ov. 28; Bw. yang telah ada.
988; Civ. 1069).
De wettelijke of bij uitersten wil geroepen Ahli waris karena undang-undang atau ahli The heirs, whether legal or summoned
erfgenamen van dengene die de erfstelling waris karena surat wasiat dan orang yang pursuant to the last will of those who have
over de hand heeft gemaakt, zullen, in gee mengangkat ahli waris dengan wasiat, dalam drawn up the testamentary dispositions
geval, aan de verwachters het gebrek van hal apa pun tidak boleh mengajukan bantahan through hands, is, under no circumstances, file
openbaarmaking, inschrijving of vermelding, kepada ahli waris berharapan berdasarkan an objection to the prospective heirs in respect
bij het vorige art. bevolen, kunnen tidak adanya pengumuman, pendaftaran atau of the absence of publication, registration or
tegenwerpen (Ov. 98; Bw. 986; Civ. 1070, 1072). pembubuhan keterangan seperti yang notification, stipulated in the previous article.
diperintahkan dalam pasal yang lalu. (Ov.98;Bw.986;Civ.1070,1072)
De bewindvoerders zijn verpligt voor de Para pengelola wajib menyelenggarakan The managers shall be responsible for the
openbaarmaking, inschrijving of vermelding, pengumuman, pendaftaran dan pembubuhan publication, registration or notification,
bij art. 986 bevolen, te waken, op straffe van keterangan seperti yang diperintahkan dalam stipulated in article 986, and failure to comply
vergoeding van kosten, schade en interessen. Pasal 986, yang pelanggarannya diancam with this is render them liable for
dengan hukuman penggantian biaya kerugian compensation in the form of costs, damage and
Alle belanghebbenden hebben het regt te dan bunga. interest. All interested parties shall be entitled
vorderen dat aande gezegde voorschriften to demand that the aforementioned
worde voldaan (Ov. 28; Bw. 385, 1365; Civ. Semua orang yang berkepentingan berhak requirements shall be complied with.
1073). menuntut agar peraturan-peraturan tersebut di
atas dipenuhi.
Van de erfstellingen over de hand in hetgeen Penunjukan Ahli Waris dengan Wasiat dari Concerning the testamentary dispositions
de erfgenaam of legataris onvervreemd en Apa yang oleh Ahli Waris atau Penerima through hands in which the heir or legatee is
onverteerd zal nalaten (Cf. noot. Bw. 879). Hibah Wasiat Tidak Dipindahtangankan atau leave the inheritance untransferred and
Dihabiskan Sebagai Harta Peninggalan unused (CF. Note BW.879)
Ingeval van erfstelling, of van legaat, op den Dalam hal ada pengangkatan ahli waris atau In the event of a testamentary disposition, or of
voet als bij artikel 881 is vermeld, is de pemberian hibah wasiat atas dasar yang a legacy, pursuant to the provisions of article
bezwaarde erfgenaam of legataris bevoegd om dicantumkan dalam Pasal 881, ahli waris atau 881, the encumbered heir or legatee shall be
het aan hem gemaakte te vervreemden en te penerima hibah memindahkan atau authorized to transfer or use the property
verteren, en zelfs bij schenking onder de menghabiskan, dan bahkan berhak disposed of by will to him, and even dispose of
levenden daarover te beschikken, ten zij dit menghibahkan barang-barang warisan itu it as an inter vivos gift, unless the latter
laatste door den erflater, voor het geheel of ten kepada sesama yang masih hidup, kecuali bila mentioned is either fully or partly prohibited,
deele, mogt zijn verboden (Bw. 880, 978, 1675). hal terakhir ini dilarang oleh pewaris untuk by the testator. (Bw.880,978,1675)
seluruhnya atau untuk sebagian.
De verpligting tot het maken eener Kewajiban untuk membuat perincian harta The requirement for the preparation of an
boedelbeschrijving of lijst, na het overlijden peninggalan atau daftar setelah pewaris estate description or list, following the death of
van den erflater, en tot het overbrengen van de meninggal, dan kewajiban untuk menyerahkan the testator, and before the filing of the
stukken ter griffie van den raad van justitie, bij surat-surat itu kepada kepaniteraan documents with the court clerk at the court of
art. 980 en 981 voorgeschreven, is ook Pengadilan Negeri sebagaimana diatur dalam justice, stipulated in article 980 and 981, which
toepasselijk op den bezwaarden erfgenaam of Pasal 980 dan 981, juga berlaku bagi ahli waris is dealt with in this section is also apply to the
legataris, van welken bij deze afdeeling wordt atau penerima hibah yang memikul beban encumbered heir or legatee, however, he is not
gehandeld, doch hij is niet gehouden, om sebagaimana diatur dalam bagian ini, tetapi ia be obliged to provide any security. (Bw. 978,
eenige zekerheid te stellen (Bw. 978, 982; Rv. tidak wajib memberikan suatu jaminan. 982;Rv.672v.)
672v).
Na het overlijden van den bezwaarden Setelah meninggalnya ahi waris atau penerima Following the death of the encumbered heir or
erfgeaam of legataris, heeft de verwachter het hibah yang dibebani, ahli waris berharapan legatee, the future heir shall be entitled to
regt om de dadelijke afgifte te vorderen van berhak menuntut, supaya segala sesuatu yang demand immediate delivery of that which
hetgeen van de erenis of van het legaat in masih tersisa dari warisan atau hibah wasiat remains of the inheritance or the legacy in its
natura mogt zijn overgebleven. itu segera diserahkan kepadanya dalam original state. The cash or the proceeds of the
wujudnya. objects sold shall be evident from notes of the
Ten aanzien van den gereede penningen of van encumbered heir or legatee, from household
de opbrengst der vervreemde voorwerpen, kan Memang uang tunai atau mengenai hasil documents or other pieces of evidence, or from
uit aanteekeningen van den bezwaarden barang-barang yang telah dipindahtangankan, the extent to which there is anything remaining
erfgenaam of legataris, uit huisselijke papieren, dari catatan-catatan ahli waris atau penerima of the inheritance or legacy. (Bw.389,978,1881)
of door alle andere bewijsmiddelen, worden hibah yang dibebani, dan surat-surat rumah
223
alpha3 Edition
opgemaakt, of, en in hoeverre, er iets van de tangga atau dan lain-lain bukti, dapat
erfenis of van het legaat is overgebleven (Bw. disimpulkan apakah masih ada dan berapakah
389, 978, 1881). yang tersisa dari warisan atau hibah wasiat itu.
Van het herroepen van uiterste Pencabutan dan Gugurnya Wasiat Concerning the revocation and expiration of
wilsbeschikkingen en het vervallen van last wills
dezelve
Een uiterste wil kan, noch in zijn geheel, noch Suatu wasiat, baik seluruhnya maupun A last will cannot, either in its entirety or
ten deele, herroepen worden dan bij eene sebagian, tidak boleh dicabut, kecuali dengan partly, be revoked in any manner other than by
latere uiterste wilsbeschikking, of bij eene wasiat yang lebih kemudian, atau dengan a subsequent last will, or by a specific notarial
bijzondere notariele acte, waarbij de erflater de suatu akta Notaris yang khusus, yang deed, in which the testator declares the full or
geheele of gedeeltelijke intrekking van zijnen mengandung pernyataan pewaris tentang partial revocation of his earlier last will,
vroegeren uitersten wil te kennen geeft, pencabutan seluruhnya atau sebagian wasiat without prejudice to the stipulation in article
onverminderd de bepalingen van art. 934 (Bw. yang dulu, tanpa mengurangi ketentuan Pasal 934. (Bw.875,935,955;Civ.1035)
875, 935, 955; Civ. 1035). 934.
Indien een latere uiterste wil, welke de Bila surat wasiat kemudian itu, yang memuat If a subsequent last will which contains the
uitdrukkelijke herroeping van den vorigen pencabutan secara tegas wasiat yang express revocation of the previous will, does
bevat, niet is voorzien van de formaliteiten terdahulu, tidak dilengkapi dengan formalitas- not comply with the formalities which are
welke tot de deugdelijkheid van eenen formalitas yang disyaratkan untuk sahnya required for a valid last will, but complies with
uitersten wil worden vereischt, maar wel van surat wasiat, tetapi memenuhi yang the formalities necessary for a valid notarial
die welke gevorderd worden tot de disyaratkan untuk sahnya akta Notaris, maka deed, then the provisions of the previous last
deugdelijkheid van eene notariele acte, zullen penetapanpenetapan yang dahulu, sekiranya will, which might have been repeated in the
de vroeger beschikkingen, welke in de latere diulangi dalam penetapan yang kemudian, later deed, is not be considered to be revoked.
acte mogten zijn herhaald, niet als herroepen harus dianggap tidak dicabut. (Bw.953,994)
worden beschouwd (Bw. 953, 994).
Een latere uiterste wil, waarbij de voorgaande Surat wasiat kemudian, yang tidak mencabut A subsequent last will, in which the previous
niet op eene uitdrukkelijke wijze herroepen wasiat terdahulu secara tegas, hanya last will is not expressly revoked, is invalidate
wordt, vernietigt alleen de beschikkingen, in membatalkan penetapan-penetapan surat only those provisions in the previous last will,
dien vroegeren uitersten wil vervat, welke met wasiat yang terdahulu itu sejauh tidak dapat which are not consistent with or which
de nieuwe beschikkingen niet zin overeen te disesuaikan dengan penetapan-penetapan contradict the provisions of the subsequent last
brengen, of daarmede strijden. yang baru, atau bertentangan dengan itu. will. The provisions of this article is not apply,
if the subsequent last will is void, due to
De bepaling van dit artikel is niet toepasselijk, Ketentuan pasal ini tidak berlaku, bila surat defective format, notwithstanding that such
wanneer de latere uiterste wil nietig is, uit wasiat yang kemudian itu batal karena cacat document is valid as a notarial deed.
(Bw.953,992v.;Civ.1036)
hoofde van gebrek in den vorm, al ware bentuknya, meskipun surat wasiat itu sebagai
dezelve ook geldig als notariele acte (Bw. 953, akta Notaris berlaku juga.
992v.; Civ. 1036).
De herroeping, het zij uitdrukkelijk, het zij Pencabutan yang dilakukan dengan surat The revocation, either express, or implied, in a
stilzwijgende, bij eenen lateren uitersten wil wasiat yang kemudian baik secara tersurat subsequent last will, shall be fully enforceable,
gedaan, zal volkomen van kracht zijn, maupun tersirat, berlaku sepenuhnya, pun notwithstanding that the subsequent deed is
ofschoon die nieuwe acte buiten gevolg blijve, sekiranya akta yang baru itu tak berlaku rendered invalid due to the incompetence of
door de onbevoegdheid van den gestelden karena tidak cakapnya ahli waris atau the nominated heir or legatee, or by their
erfgenaam of legataris, of door hunne penerima hibah yang ditetapkan, atau karena refusal to accept the inheritance.
weigering om de erfenis te aanvaarden (Bw. penolakan mereka untuk menerima warisan (Bw.893,895v.,1057v.;Civ.1037)
893, 895v., 1057v.; Civ. 1037). itu.
Alle vervreemding, zelfs bij verkoop, met Semua pemindahtanganan, bahkan penjualan All transfers, whether by sale, with the option
vermogen van wederinkoop, of bij verrulling, dengan hak untuk membeli kembali, atau of re-purchase, or by exchange, which the
welke de erflater van het gelegateerde goed, tukar menukar, yang dilakukan oleh pewaris testator disposing of the properties, in full or in
geheel of gedeeltelijk, doet, zal de herroeping atas barang yang dihibahwasiatkan, part, has made, is result in the revocation of
van het legaat, ten aanzien van al wat seluruhnya atau sebagian, selalu the legacy, to the extent of that which was
vervreemd of verruild is, met zich brengen; ten mengakibatkan tercabutnya hibah wasiat yang transferred or exchanged; unless the
ware het vervreemde goed in des eflaters dipindahtangankan mungkin telah kembali ke transferred properties have been returned to
boedel mogt zijn terug gekeerd (Bw. 958, 963, dalam harta peninggalan pewaris. the ownership of the testator.
1519v., 1541; Civ. 1038). (Bw.958,963,1519v.,1541;Civ.1038)
224
www.KUHPer.com
Alle beschikking bij uitersten wil gedaan, Semua penetapan dengan surat wasiat yang All legacies in a last will which are conditional
onder geene voorwaarde, van eene onzekere dibuat dengan persyaratan yang bergantung upon an uncertain event, and which is take
gebeurtenis afhangende, en van zoodanigen pada peristiwa yang tidak tentu terjadinya dan effect according to the occurrence or non-
aard dat de erflater gerekend moet worden aan sifatnya, sehingga pewaris harus dianggap occurrence of an uncertain event, shall be
het al of niet voorvallen dier gebeurtenis de telah menggantungkan pelaksanaan revoked if the nominated heir or legatee dies
uitvoering zijner beschikking verbonden te penetapannya dengan terjadi tidaknya prior to the fulfillment of such condition.
hebben, zal vervallen, indien de gestelde peristiwa itu, adaIah gugur, bila ahli waris (Bw.899,958,1261;Civ.1040)
erfgenaam of legataris voor de regt hebben, zal atau penerima hibah yang ditetapkan itu
vervallen, indien de gestelde erfgenaam of meninggal sebelum terpenuhi persyaratan itu.
legataris voor vervulling der voorwaarde komt
te overlijden (Bw. 899, 958, 1261; Civ. 1040).
Wanneer de voorwaarde, volgens de bedoeling Bila dengan persyaratan itu pewaris hanya If the testator intended that the condition *276
van den erflater, alleen de uitvoering der bermaksud menangguhkan pelaksanaan would merely delay the legacy taking effect,
beschikking opschort, belet zulks niet dat de penetapannya, maka hal yang demikian itu this is not prevent the heir or legatee from
gestelde erfgenaam of legataris een verkregen tidak menghalangi ahli waris atau penerima receiving the acquired right which he may
regt hebbe, hetwelk hij aan zijne erfgenamen hibah yang ditetapkan itu untuk mempunyai further pass on to his heirs.
overdraagt (Bw. 882, 886, 1263, 1268; Civ. hak yang diperoleh itu, dan untuk (Bw.882,886,1263,1268;Civ.1041)
1041). mengalihkannya kepada ahli warisnya.
Een legaat vervalt, wanneer het gelegateerde Suatu hibah wasiat gugur, bila barang yang A legacy is lapse, if the bequeathed property,
goed, bij het leven van den erflater, geheel is te dihibahwasiatkan musnah sama sekali semasa has totally deteriorated during the life of the
niet gegaan. pewaris masih hidup. testator. A legacy is also lapse, if, after the
death of the testator and due to no fault of the
Hetzelfde heeft ook plaats, indien het goed, na Hal yang sama juga terjadi, bila setelah ia heir or other individuals required to deliver
zijnen dood, zonder toedoen of schuld van den meninggal, barang itu musnah tanpa the legacy, the property is totally destroyed,
erfgenaam of van andere personen, door welke perbuatan atau kesalahan ahli waris atau notwithstanding that they failed to deliver the
het legaat verschuldigd is, te niet is gegaan, orang lain yang berkewajiban menyerahkan property on time, the legacy is also lapse if it is
ofschoon deze mogten hebben verzuimd dat hibah wasiat itu; sekiranya orang-orang itu destroyed while in the possession of the
legatee. (Bw.958,1237,1444v.;Civ.1042)
goed op zijn tijd uit te keeren, wanneer het, in telah lalai untuk menyerahkan barang itu pada
handen van den legataris geweest zijnde, waktunya, hibah wasiat itu juga gugur bila
eveneens zoude zijn te niet gegaan (Bw. 958, barang itu, seandainya di tangan penerima
1237, 1444v.; Civ. 1042). hibah pun, juga akan musnah.
Een legaat van eene rente, inschuld of andere Suatu hibah wasiat berupa bunga, piutang Payments made towards interest owed, loans
schuldvordering op eenen derde, vervalt ten atau tagihan utang lain kepada pihak ketiga, and other debts and loans during the lifetime
aanzien van hetgeen gedurende het leven van gugur sekedar mengenai apa yang pada waktu of the testator shall be set off against legacies of
den erflater daarop mogt zijn betaald (Bw. pewaris masih hidup kiranya telah dibayar. those loans other debts and interest owing.
999). (Bw.999)
Eene beschikking, bij uitersten wil gedaan, Suatu penetapan yang dibuat dengan wasiat, A provision in a last will, is lapse, if the
vervalt, wanneer de gestelde erfgenaam of gugur bila ahli waris atau penerima hibah nominated heir or legatee rejects the
legataris de erfenis of het legaat verwerpt, of yang ditetapkan itu menolak warisan atau inheritance or legacy, or has been declared
onbekwaam bevonden wordt om dezelve te hibah wasiat itu, atau ternyata tidak cakap incompetent to enjoy such. If, it is provided
geniten. untuk memanfaatkan hal itu. that benefits to third parties shall be extended,
they is not lapse in this regard, and the
Indien bij de beschikking, voordeelen aan Bila pada penetapan itu diberikan keuntungan individual to whom the inheritance or the
derden waren gemaakt, zullen dezelve, in dat kepada pihak ketiga, maka pemberian legacy is given is continue to be in control,
without prejudice to his entitlement to
geval, niet vervallen, maar zal degene aan keuntungan itu tidak gugul orang yang berhak
wien de erfenis of het legaat opkomt daarmede atas warisan atau hibah wasiat itu, tanpa absolutely and unconditionally relinquish the
belast blijven, behoudens echter de mengurangi wewenangnya untuk melepaskan inheritance or the legacy, for the benefit of
bevoegdheid van dezen, om van de erfenis of din secara utuh dan tak bersyarat dan wansan those for whom the benefits were intended.
van het legaat gaaf en onvoorwaardelijk atau hibah wasiat itu, tetap wajib memberi (Bw.895v.,967,1057v.;Civ.1043)
afstand te doen, ten behoeve van dengene aan keuntungan kepada pihak ketiga itu.
wien de voordeelen waren besproken (Bw.
895v., 967, 1057v.; Civ. 1043).
Er zal aanwas plaats hebben ten voordeele van Warisan atau hibah wasiat bagi para ahli waris The share of the designated heir or legatee
de gestelde erfgename of legatarissen, in geval atau penerima hibah menjadi bertambah, shall be increased, in the event that the
de erfstelling of het legaat aan verscheidene dalam hal pengangkatan ahli waris atau inheritance nomination or the legacy is given
personen gezamenlijk gemaakt is, en de pemberian hibah wasiat ditetapkan untuk to several individuals jointly, and the legacy to
beschikking ten opzigte van eenige der mede- beberapa orang bersama-sama, bila hal itu one of the co-heirs or co-legatees cannot take
erfgenamen of mede-legatarissen geen gevolg dibuat dengan satu penetapan yang sama, dan effect. The inheritance nomination or the
kepada masing-masing ahli waris atau legacy shall be considered to be joint, if it
225
alpha3 Edition
kan hebben. penerima hibah itu pewaris itu tidak accrues under the same provision, and if the
menunjukkan bagian tertentu dan barangnya, testator has not given a specific share for
De erfstelling of het legaat zal geacht worden seperti seperdua, sepertiga, dan seterusnya. example, one half, one third, in the property to
Perkataan "untuk bagian-bagian sama besar" each of the co-heirs or co-legatees. The
gezamenlijk gemaakt te zijn, wanneer het
gemaakt is bij ene en dezelfde beschikking, en tidak dianggap sebagai petunjuk "bagian expression in equal shares or parts is not be
de erflater niet aan elk der mede-erfgenamen tertentu" seperti yang diatur dalam pasal ini. considered to be a reference with regard to a
of mede-legatarissen zijn bepaald aandeel in specific share, as mentioned in this article.
het goed heeft aangewezen, zooals de helft, (Bw.135,808,1052,1059;Civ.1044)
een derde deel, enz.
De uitdrukking voor gelijke aandeelen of

gedeelten wordt niet geacht eene aanwijzing te
zijn van een zoodanig bepaald aandeel, als
waarvan in dit artikel gesproken wordt (Bw.
135, 808, 1052, 1059; Civ. 1044).
Voorts zal de erflater mede geacht worden Selanjutnya pewaris juga harus dianggap telah The testator shall be further deemed to have
gezamenlijk gelegateerd te hebben, wanneer memberikan hibah wasiat kepada beberapa disposed of property simultaneously to several
eene zaak, die zonder schade te lijden, niet orang bersama-sama, bila suatu barang yang individuals by the same deed in the event that
voor verdeeling vatbaar is, bij dezelfde acte tidak dapat dibagi-bagi tanpa menjadi rusak, the property he has bequeathed to them cannot
aan onderscheidene personen, al ware het ook diwasiatkan dalam satu akta yang sama be divided without causing damage thereto,
afzonderlijk, is gemaakt geworden (Bw. 1296; kepada beberapa orang, meskipun notwithstanding that this is done on a separate
Civ. 1045). diwasiatkan secara sendiri-sendiri. basis. (Bw.1296;Civ.1045)
De vervallen-verklaring van uiterste Pernyataan gugurnya surat-surat wasiat dapat The declaration of expiration of last wills, may
wilsbeschikkingen kan, na den dood des diminta setelah meninggalnya pewaris, karena be requested, after the death of the testators, in
erflaters, worden gevraagd, ter zake van het tidak dilaksanakan persyaratan- the event of non-fulfillment of the
niet ten uitvoer brengen der voorwaarden. persyaratannya. requirements. In this regard, the individuals,
for whose benefit the declaration of expiration
In dit geval, zullen zij te wier behoeve de Dalam hal ini, mereka yang kepentingannya has been made, may retrieve the properties,
vervallenverklaring zal zijn gedaan, de telah dipenuhi dengan pernyataan gugur itu, free of all encumbrances and mortgages which
goederen terug nemen, vrij van alle lasten en akan mengambil kembali barang-barang itu, the *277 former nominated heir or legatee may
phypotheken, welke de vervallen verklaarde bebas dan segala beban dan hipotek, yang have imposed on them. They may further
exercise the same rights in respect of third
erfgenaam of legataris daarop mogt hebben sekiranya telah ditempatkan atas barang-
gelegd. barang itu oleh para ahli waris atau penerima holders of immovable properties, as against
hibah yang telah dinyatakan gugur. the nominated heir or legatee.
(Bw.928v.,1257,1265;Civ.1046;S.26-253 under
Zij zullen zelfd tegen derde houders der Bw.956)
onroerende goederen delzelfde regten als Mereka bahkan boleh melaksanakan hak-hak
tegen den benoemden erfgenaam of legataris itu terhadap pihak ketiga yang mengusai
kunnen uitoefenen (Bw. 928v., 1257, 1265; Civ. barang-barang tetap itu, seperti terhadap ahli
1046; S. 26-253* onder Bw. 956). waris atau penerima hibah yang diangkat itu.
Van uitvoerders van uiterste PELAKSANA SURAT WASIAT DAN Concerning executors of last wills and
wilsbeschikkingen en van bewindvoerders PENGELOLA HARTA PENINGGALAN managers
Een erflater mag, het zij bij uitersten wil, het zij Seorang pewaris boleh mengangkat seorang A testator, may, by last will, or by private deed
bij zoodanige onderhandsche acte als bij art. atau lebih pelaksana surat wasiatnya, baik as referred to in article 935, or by specific
935 vermeld is, het zij bij eene bijzondere dengan surat wasiat maupun dengan akta di notarial deed appoint one or more executors of
notariele acte, een of meer uitvoerders van bawah tangan seperti yang tercantum pada his last will. He may also nominate several
zijne uiterste wilsbeschikkingen aanstellen. Pasal 935, ataupun dengan akta Notaris individuals, to succeed one another in the
khusus. Ia dapat juga mengangkat beberapa event of unavailability. (Bw. 959,1015v.,
orang, agar pada waktu yang satu 1021,1127;Rv.99;Civ.1025)
Hij kan ook verscheiden personen benoemen,
ten einde bij ontstentenis elkander als berhalangan, yang lain dapat
uitvoerders op te volgen (Bw. 959, 1015v., 1021, menggantikannya.
1127; Rv. 99; Civ. 1025).
Getrouwde vrouwen, minderjarigen, zelfs Wanita yang telah kawin, anak di bawah Married women, minors notwithstanding that
wanneer deze handligting hebben bekomen, umur, sekalipun ia telah memperoleh they have reached the age of consent,
onder curatele gestelde personen, en alle pendewasaan, orang yang ada di bawah individuals under conservatorship, and any
degenen die onbevoegd zijn om pengampuan, dan siapa saja yang tidak cakap individual who is incompetent to conclude
verbindtenissen aan te gaan, mogen geene untuk mengadakan ikatan, tidak boleh agreements, is not be executors of last wills.
uitvoerders van uiterste wilsbeschikkingen zijn menjadi pelaksana wasiat. (Bw.108,330,426v.,433,1329v.,1798;Civ.1028v.)
(Bw. 108, 330, 426v., 433, 1329v., 1798; Civ.
226
www.KUHPer.com
1028v).
Aan de uitvoerders van uiterste Kepada para pelaksana wasiat, pewaris dapat The testator may grant the executors of last
wilsbeschikkingen kan door den erflater de memberikan penguasaan atas semua barang wills possession of all or part of the properties
bezitneming van alle de goederen der dari harta peninggalan, atau bagian tertentu in the inheritance. In the first instance,
nalatenschap, of van een bepaald gedeelte daripadanya. possession is extend to the immovable as well
daarvan, worden gegeven. as movable properties. The possession is not
by law continue for a period of more than one
Dalam hal pertama, penguasaan itu meliputi
In het eerste geval strekt zich die bezitneming baik barang-barang tetap maupun barang- year, effective as of the date on which the
uit zoo wel tot de onroerende als tot de barang bergerak. Penguasaan itu menurut executors took possession of the properties.
roerende zaken. hukum tidak akan berlangsung lebih lama (Ov.43;Bw.833,955,1013;Civ.1026)
daripada setahun, terhitung dari hari ketika
para pelaksana dapat menguasai barang-
Het bezit zal van regtswege niet langer duren
dan een jaar, te rekenen van den dag waarop barang itu.
de uitvoerders zich in het bezit hebben kunnen
stellen (Ov. 43; Bw. 833, 955, 1013; Civ. 1026).
Indien alle de erfgenamen het daaromtrent Bila semua ahli waris sepakat, mereka dapat If all the heirs are in agreement, they may cease
eens zijn, kunnen zij het bezit doen ophouden, menghentikan penguasaan itu, asalkan mereka possession, provided that they allow the
mits zij de uitvoerders der uiterste memungkinkan para pelaksana untuk executors of the last wills to settle payment or
wilsbeschikking in staat stellen tot de betaling membayar atau menyerahkan hibah-hibah deliver the absolute and unconditional
of afgifte der zuivere en onvoorwaardelijke wasiat yang murni dan tak bersyarat, atau legacies, or that they seek evidence from them
legaten, of doen blijken dat die legaten reeds menunjukkan bahwa penyerahan hibah-hibah that the legacies have already been fulfilled.
zijn voldaan (Bw. 1012; Civ. 1027). itu telah dilaksanakan. (Bw.1012;Civ.1027)
De uitvoerders eener wilsbeschikking moeten Pelaksana surat wasiat harus mengusahakan The executors of a last will is seal the
de nalatenschap doen verzegelen, indien er penyegelan harta peninggalannya, bila ada inheritance, in the event that the heirs are
minderjarige of onder curatele gestelde ahli waris yang masih di bawah umur atau minors under conservatorship, who, at the
erfgenamen zijn, welke op overlijden van den ditaruh di bawah pengampuan. yang pada death of the testator have not been provided
erflater van geene voogden of curators zijn waktu pewaris meninggal tidak mempunyai with guardians or conservators, or in the event
voorzien, of zoodanige erfgenamen welke noch wali atau pengampu, atau jika ada ahli waris that such heirs are not represented or are not
in persoon, noch bij gemagtigden, yang tidak hadir, baik sendiri maupun dengan present in person. (Ov.42,100v.;Bw.463v.,
tegenwoordig zijn (Ov. 42, 100v.; Bw. 463v., perantaraan. 1073v.;Rv.652v.;Civ.1031)
1073v.; Rv. 652v.; Civ. 1031).
Zij moeten eene boedelbeschrijving doen Pelaksana wajib mengusahakan pembuatan They is prepare an estate description of the
opmaken van de goederen der nalatenschap, in perincian harta peninggalan itu dihadapan properties in the inheritance, in the presence of
tegenwoordigheid, of na bij behoorlijk exploit para ahli waris yang ada di Indonesia atau the heirs following the proper summons of
gedane oproeping der erfgenamen welke zich setelah memanggil mereka dengan sah. those who reside within Indonesia.
binnen Indonesie bevinden (Bw. 1018; Rv. (Bw.1018;Rv.672v.;Civ.1031)
672v.; Civ. 1031).
Zij dragen zorg dat des overledenen uiterste Pelaksana harus mengusahakan agar They is ensure that the last will of the deceased
wil worde ten uitvoer gelegd, en zij kunnen, in kehendak terakhir pewaris dilaksanakan, dan shall be inplemented, and in the event of
geval van geschil, in regten optreden, om de dalam hal terjadi perselisihan mengajukan dispute, they can appear in court to maintain
geldigheid van den uitersten wil staande te tuntutan ke pengadilan untuk the validity of the last will.
houden (Bw. 959, 1013; Civ. 1031). mempertahankan berlakunya surat wasiatnya. (Bw.959,1013;Civ.1031)
Indien de vereischte penningen niet Bila uang tunai yang diperlukan untuk In the event that the required funds are not
voorhanden zijn tot het uitkeeren der legaten, membayar hibah-hibah wasiat tidak tersedia, available for the vesting of the legacies, the
hebben de uitvoerders de bevoegdheid om de maka pelaksana mempunyai wewenang untuk executors shall be authorized to dispose of the
roerende goederen des boedels, en, des noods, mengusahakan penjualan di muka umum dan movable properties of the *280 estate, and if
ook een of meer der vaste goederen, doch de menurut kebiasaan setempat. atas barang- necessary, in addition, one or more of the
laatstgemelde niet anders dan met barang bergerak dari harta peninggalan itu, immovable properties, subject to the fact that
toestemming der erfgenamen, of, bij gebreke dan bila perlu, juga satu atau beberapa dari the latter mentioned requires the approval of
daarvan, met verlof van den regter, in het harta tetap, tetapi yang tersebut terakhir the heirs, or in the absence of this, the approval
openbaar, en volgens de gebruiken der plaats, haruslah dengan persetujuan para ahli waris, of the judge, given in public and in accordance
te doen verkoopen; alles ten ware de atau bila mereka tidak ada dengan izin Hakim, with the local customs; provided that the heirs
erfgenamen mogten goedvinden om het kecuali bila para ahli waris berkenan untuk agree to this course of action in order to vest
noodige voorschot van penningen te doen. membayar lebih dahulu uang yang the pecuniary legacy. The sale may also be
diperlukan. conducted privately, if all the heirs agree to
Die verkoop zal ook onder de hand kunnen such, without prejudice to the provisions
227
alpha3 Edition
geschieden, indien alle de erfgenamen het Penjualan itu dapat juga dilaksanakan di regarding minors and individuals under
daaromtrent zijn eens geworden, behoudens bawah tangan, bila semua ahli waris conservatorship.
de bepalingen ten opzigte van minderjarigen menyetujuinya, tanpa mengurangi ketentuan (Ov.44;Bw.389,393v.,452,1008,1014,1034;Civ.10
en onder curatele gestelde personen (Ov. 44; mengenai anak-anak di bawah umur dan 31)
Bw. 389, 393v., 452, 1008, 1014, 1034; Civ. 1031). orang-orang yang berada dalam pengampuan.
De uitvoerders die het bezit van de Para pelaksana yang menguasai harta The executors who have possession of the
nalatenschap hebben zijn bevoegd om, zelfs in peninggalan bahkan di muka Hakim pun, estate shall be authorized to, notwithstanding
regten, de schulden in te vorderen welke, berwenang untuk menagih piutang-piutang that it may be in court, claim the debts, which
gedurende dat bezit, vervallen en opeischbaar yang tiba waktunya dan dapat ditagih selama during their possession have matured and are
zijn (Bw. 1007, 1011). penguasaan. collectible. (Bw.1007,1011)
Zij hebben geene bevoegdheid om de goederen Mereka tidak berwenang untuk menjual They is not be authorized to sell the properties
der nalatenschap te verkoopen, ten einde barang-barang harta peninggalan dengan comprising the inheritance, to divide or
dezelve in staat van scheiding en deeling te maksud untuk melakukan pembagian; pada distribute them, but they must, upon
brengen, maar zijn verpligt om, bij het akhir pengelolaan, mereka wajib memberikan termination of their management, account for
eindigen van hun beheer, aan de perhitungan dan pertanggungjawaban kepada their actions to the interested parties, and
belanghebbenden rekening en verantwoording orang-orang yang berkepentingan, dengan deliver all properties and stocks which form
te doen, met uitkeering van alle de goederen menyerahkan semua barang dan efek yang part of the estate and a final account, to be
en effecten des boedels, benevens het slot der termasuk harta peninggalan, beserta penutup divided and distributed among the heirs. They
rekening, ten einde tusschen de erfgenamen perhitungannya, agar dapat diadakan is assist the heirs in relation to the division, if
gescheiden en gedeeld te worden. In het pembagian antara para ahli waris. Dalam hal the heirs so require.
maken der scheiding moeten zij de erfgenamen melakukan pembagian, mereka harus (Bw.1012,1018;Rv.99;Civ.1031)
behulpzaam zijn, indien deze zulks vorderen membantu para ahli waris, bila para ahli waris
(Bw. 1012, 1018; Rv. 99; Civ. 1031). ini menghendakinya.
De magt van den uitvoerder eens uitersten Kekuasaan pelaksana suatu wasiat tidak The power of the executor of a last will is not
wils gaat niet tot zijne erfgenamen over (Bw. beralih kepada ahli warisnya. devolve upon to his heirs.
1005, 1819; Civ. 1032). (Bw.1005,1819;Civ.1032)
Indien er verscheidene uitvoerders van eene Bila ada beberapa pelaksana satu surat wasiat If there are several executors of a last will, who
uiterste wilsbeschikking zijn, die dezen last yang telah menerima tugas itu, maka masing- have accepted this role, each executor can act
aangenomen hebben, kan een hunner, bij masing dapat bekerja sendiri bila yang tidak in the absence of the others, and they are
gebreke van de andere, alleen verkzaam zijn, ada dan mereka masing-masing dalam hal ini separately liable for the entire management,
en zij zijn ieder voor het geheel ter zake van bertanggung jawab atas pengelolaan itu, unless the testator has divided their functions
hun beheer aansprakelijk, ten ware de erflater kecuali bila pewaris telah membagi pekerjaan in which case each executor shall be
hunne werkzaamheden mogt verdeeld hebben, mereka, dan masing-masing harus membatasi responsible for the task assigned to him.
en dat ieder hunner zich binnen den kring der diri dalam lingkungan urusan yang diserahkan (Bw.1005,1019,1021,1280,1806;Civ.1033)
hem opgedragene bemoeijenissen hebbe kepadanya.
gehouden (Bw. 1005, 1019, 1021, 1280, 1806;
Civ. 1033).
De onkosten, door den uitvoerder eener Biaya yang dikeluarkan oleh pelaksana surat The expenses incurred by the executor of a last
uiterste wilsbeschikking gemaakt, voor de wasiat untuk penyegelan, pemerincian harta, will for the sealing, estate description, balance
verzegeling, de boedelbeschrijving, de perhitungan dan pertanggungjawaban dan sheet, and all other matters related to his role,
rekening en verantwoording, en de overige tot urusan lain yang berhubungan dengan shall be charged to the estate.
zijne werkzaamheden betrekkelijke zaken, pekerjaan mereka, dibebankan pada harta (Bw.410,1011,1013,1041;Civ.1034;Succ.39;Bb.14
komen ten laste der nalatenschap (Bw. 410, peninggalan itu. 58)
1011, 1013, 1041; Civ. 1034; Succ. 39; Bb. 1458).
Elke bepaling, waarbij de erflater bevolen heeft Tiap-tiap ketentuan pewaris yang berisi bahwa Any stipulation by the testator that releases the
dat de uitvoerder zijns uitersten wils van het pelaksana surat wasiatnya dibebaskan dari executor of the last will from the requirement
opmaken eener boedelbeschrijving, of van het pembuatan pemerincian harta peninggalan, to draft an estate description, or the
afleggen van rekening en verantwoording, zal atau dari pemberian perhitungan dan preparation of a balance sheet, shall be void by
zijn ontheven, is van regtswege nietig (AB. 23; pertanggungjawaban, batal menurut hukum. law. (AB.23;Bw.1010,1014)
Bw. 1010, 1014).
Onverminderd het reeds bepaalde voor het Tanpa mengurangi apa yang telah ditentukan Without prejudice to previous stipulations
geval van vruchtgebruik, van erfstellingen mengenai hak pakai hasil, mengenai regarding use of proceeds, testamentary
over de hand, en van minderjarigen en onder penunjukan ahli waris dengan wasiat, dan dispositions through hands, and minors and
curatele gestelden, mag de erflater bij uitersten mengenai anak-anak di bawah umur dan individuals under conservatorship, the
228
www.KUHPer.com
wil, of bij eene bijzondere notariele acte, een of orang-orang yang dalam pengampuan, testator, may, by last will or by specific notarial
meer bewindvoerders aanstellen, ten einde de pewaris boleh mengangkat seorang pengelola deed, appoint one or more managers to
goederen, aan zijne erfgenamen of legatarissen atau lebih, dengan surat wasiat atau dengan manage the properties left to his heirs or
nagelaten, gedurende derzelver leven, of akta Notaris khusus, untuk mengelola barang- legatees, during their lives or for a specific
gedurende eenen bepaalden tijd, te beheeren, barang yang ditinggalkan kepada para ahli period of time, provided that it is not interfere
mits hierdoor geene inbreuk worde gamaakt waris dan para penerima hibah wasiat selama with the unobstructed vesting of the legal
op de vrije uitkeering van het wettleijk aandeel hidup mereka ini atau selama waktu tertentu, share of the heirs. The stipulations of article
der erfgenamen. asalkan dengan itu tidak dilanggar penyerahan 1016 are applicable in this regard.
secara bebas bagian para ahli waris menurut (Bw.307,385v.,441v.,464v.,785v.,913,978,1020).
undang-undang. Ketentuan Pasal 1016 berlaku
De bepalingen van art. 1016 zijn op dit geval
toepasselijk (Bw. 307, 385v., 441v., 464v., 785v., terhadap hal ini.
913, 978, 1020).
Indien de erflater geene personen heeft Bila pewaris tidak menunjuk orang-orang In the event that the testator has not appointed
aangewezen welke in de plaats van de yang akan bertindak sebagai pengganti any individuals to replace absent managers,
ontbrekende bewindvoerders zullen optreden, pengelola yang berhalangan, maka hal ini akan the court of justice, having heard the
wordt daarin door den raad van justitie, op ditetapkan oleh Pengadilan Negeri setelah prosecution counsel, shall be responsible for
verhoor van het openbaar ministerie, voorzien mendengar jawatan Kejaksaan. same. (Bw.307,792,979)
(Bw. 307, 792, 979).
Niemand is gehouden den last van uitvoerder Tiada seorang pun diwajibkan untuk No one shall be obligated to accept the position
eener uiterste wilsbeschikking, of van menerima tugas pelaksana suatu wasiat atau of executor of a last will or of manager of an
bewindvoerder eener erfenis of eens legaat, tugas pengelola warisan atau hibah wasiat, inheritance or legacy; however, once he has
aan te nemen, doch hij die zoodanigen last tetapi orang yang telah menerima hal itu wajib accepted such task he must complete it.
heeft aanvaard is verpligt denzelven te menyelesaikannya. Bila pewaris tidak (Amended by S.28-210) If the testator has not
voleindigen. memberikan upah kepada pelaksana untuk provided for specific compensation for the
melakukan pekerjaannya, atau tidak executor's tasks, or has not given a specific
(Gew. S. 28-210) Indien de erflater aan den memberikan hibah wasiat untuk itu legacy to him, then the executor shall be
kepadanya, maka pelaksana itu atau para authorized on his own behalf or, if there is
uitvoerder voor de waarneming zijner
werkzaamheden geene bepaalde belooning pelaksana bila diangkat lebih dari satu more than one executor, they shall be
heeft toegekend, of geen bijzonder legaat pelaksana, untuk diri sendiri atau untuk authorized on behalf of all of them to claim the
daarvoor aan denzelven gemaakt heeft, is mereka bersama-sama, berhak same amount of compensation as that which is
laatstgemelde voor zich, of, meer dan een memperhitungkan upah, sebagaimana extended to guardians in accordance with
uitvoerder benoemd zijnde, zijn zij bevoegd ditetapkan pada Pasal 411 untuk para wali. article 411. (Ov.80;Bw.1005,1800)
voor hen te zamen het loon in rekening te
brengen, hetwelk bij art. 411 aan voogden is
toegekend (Ov. 80; Bw. 1005, 1800).
De uitvoerders van uiterste wilsbeschikkingen, Pelaksana surat wasiat, demikian pula The executors of last wills, including the
mitsgaders de bewindvoerders, bij art. 1019 pengelola tersebut pada Pasal 1019, dapat managers, referred to in article 1019, may be
vermeld, kunnen om dezelfde redenen als de dipecat karena alasan yang sama seperti yang discharged for the same reasons applicable to
voogden worden afgezet (Bw. 373, 380v). berlaku bagi wali. discharge of guardians. (Bw.373,380v.)
Van het regt van beraad en het voorregt van HAK BERPIKIR DAN HAK ISTIMEWA Concerning the right of deliberation and the
boedelbeschrijving UNTUK MERINCI HARTA
PENINGGALAN
privilege of estate description
Alle personen, aan welke eene erfenis is Barangsiapa memperoleh hak atas suatu All individuals, to whom an inheritance has
opgekomen, en die verkiezen mogten om de warisan dan sekiranya ingin menyelidiki been left, and who choose to inspect the
gesteldheid der nalatenschap te onderzoeken, keadaan harta peninggalan itu, agar dapat condition of the inheritance in order to
ten einde te kunnen beoordeelen of het van mempertimbangkan yang terbaik bagi determine whether it is of benefit to them to
hun belang is dezelve, hetzij zuiver, hetzij kepentingan mereka, apakah menerima secara accept such inheritance whether absolutely or
onder het voorregt van boedelbeschrijving, te murni, ataukah menerima dengan hak due to the privilege of estate description, or to
aanvaarden, of wel te verwerpen, zullen het istimewa untuk merinci harta peninggalan itu, reject such inheritance, shall be entitled to
regt hebben om zich te beraden, en daarvan ataukah menolaknya, mempunyai hak untuk deliberate thereon, and is submit a statement
eene verklaring moeten afleggen ter griffie van berpikir, dan harus memberikan pernyataan thereof to the court clerk at the court of justice,
den raad van justitie, binnen welks regtsgebied mengenai hal itu pada kepaniteraan within whose jurisdiction the inheritance has
de erfenis is opengevallen; zullen die Pengadilan Negeri yang dalam daerah become available; the statement shall be
verklaring in het daartoe bestemde register hukumnya warisan itu terbuka; pernyataan itu recorded in the register designated thereto.
worden ingeschreven. (S. 46-135 art. 5*). harus didaftarkan dalam daftar yang (S.46-135 art.5) (Amended by S.25-497) In
disediakan untuk itu. locations which have been separated by the sea
(Gew. S. 25-497) Op plaatsen die door de zee from direct contact with the seat of the court of
229
alpha3 Edition
zijn afgesneden van de dadelijke gemeenschap Di tempat-tempat yang terpisah oleh laut dari justice, this statement may be submitted to the
met den zetel van den raad van justitie, kan hubungan langsung dengan tempat residential judge, or in the absence or
deze verklaring worden afgelegd bij den kedudukan Pengadilan Negeri, pernyataan itu unavailability of such person, the head of the
residentierechter, of bij afwezigheid, belet of dapat diberikan kepada Kepala Pemerintahan local government, which official is then record
ontstentenis van dezen, het hoofd van het Daerah setempat, yang kemudian membuat this and forward such information to the court
plaatselijk bestuur, welke ambtenaar daarvan catatan mengenai hal itu dan mengirimkannya of justice, who is then carry out the
aanteekening zal houden en berigt inzenden kepada Pengadilan Negeri yang selanjutnya registration. (Ov.14,45v.; Bw.23, 132v., 138, 153,
aan den raad van justitie, die alsdan de memerintahkan pembukuannya. 401, 452, 477,
inschrijving zal doen bewerkstelligen (Ov. 14, 833,1028,1043,1044,1046,1051;Rv.694;Civ.793v.;
45v.; Bw. 23, 132v., 138, 153, 401, 452, 477, 833, Bb.379;T.XIII-335)
1028, 1043, 1044, 1046, 1051; Rv. 694; Civ. 793v.;
Bb. 379; T. XIII-335).
Aan den erfgenaam wordt, te rekenen van den Kepada ahli waris tersebut diberikan juga The heir shall be granted a period of four
dag der afgelegde verklaring, een tijdvak van jangka waktu empat bulan, terhitung dari hari months, effective from the date the statement
vier maanden vergund, ten einde den boedel te pemberian pernyataan, untuk menyuruh was made, within which to have the estate
doen beschrijven en zich te beraden. pengadaan perincian harta itu dan untuk described and to deliberate. The court of justice
berpikir. shall be authorized to extend the above
Niettemin is de raad van justitie bevoegd om, stipulated term, if the heir is being prosecuted
due to urgent reasons.
wanneer de erfgenaam in regten vervolgd Pengadilan Negeri berwenang untuk
wordt, uit hoofde van dringende redenen, den memperpanjang jangka waktu tersebut di atas, (Bw.134,1029,1030,1042,1048;Rv.672v.,694v.;Civ
hierboven bepaalden termijn te verlengen (Bw. berdasarkan keadaan-keadaan yang .795.798)
134, 1029, 1030, 1042, 1048; Rv. 672v., 694v.; mendesak, bila ahli waris itu dituntut di
Civ. 795, 798). hadapan Hakim.
Gedurende den voorschreven termijn, kan de Selama jangka waktu yang ditetapkan itu, ahli During the period stipulated for deliberation,
erfgenaam, die zich beraadt, niet worden waris yang sedang berpikir itu tidak boleh the heir is not be obliged to accept the status of
genoodzaakt de hoedanigheid van erfgenaam diharuskan bertindak sebagai ahli waris. heir. They cannot be convicted by a court, and
aan te nemen. Geene regterlijke veroordeeling Terhadapnya tidak dapat dijatuhkan hukuman the enforcement of judgments, which were
kan tegen hem worden verkregen, en de oleh Pengadilan, dan pelaksanaan putusan- passed in respect of the deceased, shall be
uitvoering van de vonnissen, die ten laste van putusan Hakim terhadap pewaris tetap postponed. He shall be obliged, as a proper
den overledene zijn uitgesproken, blijft ditangguhkan. Ia berkewajiban untuk head of the household, to be responsible for
opgeschort. bertindak sebagai seorang kepala rumah the properties of the inheritance.
tangga yang baik dalam menjaga harta (Bw.833,1235,1992; Rv.135,648;Civ.797)
peninggalan itu.
Hij is verpligt, even als een goed huisvader,
voor het behoud der goederen van de
nalatenschap zorg te dragen (Bw. 833, 1235,
1992; Rv. 135; 648; Civ. 797).
De erfgenaam die zich beraadt is bevoegd om Ahli waris yang sedang berpikir itu During the course of his deliberation, the heir
aan den regter verlof te vragen, ten einde berwenang minta izin kepada Hakim untuk shall be authorized to request permission from
alzoodanige voorwerpen te verkoopen welke menjual semua benda yang tidak perlu atau the judge, to sell several objects which are not
niet behoeven of niet kunnen worden bewaard, tidak dapat disimpan, serta untuk melakukan required or which cannot be kept, also to
mitsgaders om alzulke daden te verrigten die segala macam tindakan yang tidak dapat commit acts which cannot be postponed. The
geen uitstel dulden. ditunda. manner of sale shall be determined by court
approval.
De wijze van verkoop zal bij het regterlijk Cara penjualan akan ditentukan dengan izin (Bw.1028,1034,1049;Rv.694v.;Civ.796)
verlof worden bepaald (Bw. 1028, 1034, 1049; Hakim.
Rv. 694v.; Civ. 796).
De regter kan, op verzoek der belanghebbende Atas kepentingan orang-orang yang The judge may, at the request of the *284
partijen, alzoodanige maatregelen berkepentingan, Hakim dapat memerintahkan interested parties, stipulate such measures
voorschrijven welke hij mogt noodig achten, tindakan-tindakan yang dianggapnya perlu which he deems necessary for the maintenance
zoowel tot behoud van de goederen der diambil, baik untuk keselamatan barang- of the properties comprising the inheritance as
nalatenschap, als van de belangen van derden barang harta peninggalan maupun untuk well as the interests of third parties. (Bw. 1023)
(Bw. 1023). kepentingan pihak ketiga.
Op de plaatsen, bedoeld in het slot van art. Di tempat-tempat seperti yang dimaksud The head of the local government is have the
1023, heeft het hoofd van het plaatselijk dalam penutup Pasal 1023 Kepala same authority in the locations referred to at
bestuur dezelfde bevoegdheid, welke bij het Pemerintahan Daerah setempat mempunyai the end of article 1023, as that which has been
voorgaand art. aan den regter is toegekend, en wewenang yang dalam pasal lalu diberikan granted to the judge in the previous article,
kan aan dien ambtenaar het verlof worden kepada Hakim, dan kepada pejabat tersebut and the approval referred to in article 1026
gevraagd, waarover in art. 1026 is gehandeld dapat dimintakan izin termaksud dalam Pasal may be requested from that official. (Bb.379)
(Bb. 379). 1026.
230
www.KUHPer.com
Na verloop van den termijn bij art. 1024 Setelah lampau jangka waktu yang ditentukan After the expiration of the term stipulated in
bepaald, kan de erfgenaam worden dalam Pasal 1024, ahli waris dapat dipaksa article 1024, the heir may be forced to reject the
genoodzaakt de nalatenschap te verwerpen, of untuk menolak warisan itu, atau inheritance, or accept it, either absolutely or
dezelve te aanvaarden, het zij zuiver, het zij menerimanya, baik secara murni maupun based on the privilege of estate description. In
onder het voorregt van boedelbeschrijving. In dengan hak istimewa untuk merinci harta the latter mentioned instance, a statement shall
het laatste geval, moet daarvan eene verklaring peninggalan itu. Dalam hal yang terakhir ini, be made in respect thereof in the same manner
worden afgelegd, op dezelfde wijze als bij art. harus diberikan pernyataan dengan cara yang as stipulated in article 1023.
1023 is vastgesteld (Bw. 484, 1030, 1042, 1044; sama seperti yang ditetapkan dalam Pasal (Bw.484,1030,1042,1044;Civ.793v.,798)
Civ. 793v., 798). 1023.
Zelfs na verloop van den termijn, behoudt de Setelah habisnya jangka waktu itu pun, ahli Even after the expiration of the term, the heir is
erfgenaam het vermogen om den boedel te waris masih berhak menyuruh mengadakan have the option to have the estate described,
doen beschrijven, en denzelven onder het perincian harta peninggalan itu, dan untuk and to accept such based on the privilege of
voorregt van boedelschrijving te aanvaarden, menerimanya, dengan hak istimewa untuk estate description, unless he has acted as an
ten zijn hij zich als zuiver erfgenaam hebbe membuat perincian, kecuali bila dia bertindak absolute heir. (Bw.1046,1048v.,1055;Civ.800)
gedragen (Bw. 1046, 1048v., 1055; Civ. 800). sebagai ahli waris murni.
De erfgenaam verliest het voorregt van Ahli waris kehilangan hak istimewa The heir is lose the privilege of estate
boedelbeschrijving, en wordt als zuiver pemerincian, dan dianggap sebagai ahli waris description, and shall be regarded as an
erfgenaam beschouwd: murni: absolute heir as follows: 1. if he, to his
knowledge and in bad faith, has not included
1o. indien hij willens en wetens, en te kwader 1. bila ia dengan sadar dan sengaja, serta several properties belonging to the inheritance,
trouw, eenige goederen, tot de nalatenschap dengan itikad buruk, tidak memasukkan in the estate description; 2. if he has been guilty
behoorende, niet op de boedelbeschrijving barang-barang yang termasuk harta of embezzling properties belonging to the
inheritance. (Bw.137,1042.1064;Civ.801)
heeft gebragt; peninggalan ke dalam pemerincian harta itu;
2o. indien hij zich aan verduistering van 2. bila ia berbuat salah dengan menggelapkan
goederen, tot de erfenis behoorende, heeft barang-barang yang termasuk warisan itu.
schuldig gemaakt (Bw. 137, 1042, 1064; Civ.
801).
Het voorregt van boedelbeschrijving heeft ten Hak istimewa untuk mengadakan pemerincian The privilege of estate description is have the
gevolge: mempunyai akibat: following consequences:
1o. dat de erfgenaam niet verder tot de 1. bahwa ahli waris itu tidak wajib membayar 1. the heir is no longer be obliged to settle the
betaling der schulden en lasten der utang-utang dan beban-beban harta debts and encumbrances of the inheritance,
nalatenschap gehouden is, dan ten beloope der peninggalan itu Iebih daripada jumlah harga other than to the extent of the value of the
waarde van de goederen welke dezelve bevat, barang-barang yang termasuk warisan itu, dan properties covered by the inheritance, and he
en zelfs dat hij zich van die betaling kan bahkan bahwa ia dapat membebaskan diri dari may in addition be released from the
ontslaan, door alle de goederen, tot de pembayaran itu, dengan menyerahkan semua obligation to make any payments, by leaving
nalatenschap behoorende, aan de beschikking barang-barang yang termasuk harta all properties, belonging to the inheritance, at
der schuldeischers en legatarissen over te peninggalan itu kepada penguasaan para the disposal of the creditors and legatees;
laten; kreditur dan penerima hibah wasiat;
2. that the personal properties of the heir is not
2o. dat de eigen goederen van den erfgenaam 2. bahwa barang-barang para ahli waris sendiri be mixed with the inheritance, and that he is
niet met die der nalatenschap worden tidak dicampur dengan barang-barang harta reserve the right to set off his personal loans
vermengd, en dat hij het regt behoudt om zijne peninggalan itu, dan bahwa dia tetap berhak against the inheritance.
eigene inschulden tegen de nalatenschap te menagih piutang-piutangnya sendiri dari harta (Bw.1086,1100v.,1402,1436,1991;Rv.697;Civ.802
doen gelden (Bw. 1086, 1100v., 1402, 1436, peninggalan itu. )
1991; Rv. 697; Civ. 802).
De erfgenaam, die de nalatenschap onder het Ahli waris yang telah menerima warisan The heir who has accepted the inheritance
voorregt van boedelbeschrijving heeft dengan hak istimewa untuk mengadakan under the privilege of estate description, shall
aanvaard, is verpligt de daartoe behoorende pemerincian, wajib mengurus barang-barang be obliged to manage the properties belonging
goederen als een goed huisvader te besturen, yang termasuk warisan itu sebagai seorang thereto as a proper head of the household, and
en de nalatenschap, zoodra mogelijk, tot kepala rumah tangga yang baik, dan to administer the estate if possible; he shall be
effenheid te brengen; hij is aan de secepatnya menyelesaikan urusan warisan itu; responsible to the creditors and legatees.
schuldeischers en legatarissen verantwoording ia wajib memberi pertanggungjawaban kepada (Bw.1034v.,1048,1235;Rv.764;civ.804)
verschuldigd (Bw. 1034, 1048, 1235; Rv. 764; para kreditur dan penerima hibah wasiat.
Civ. 804).
231
alpha3 Edition
Hij vermag de roerende en onroerende Ia tidak diperkenankan menjual barang-barang He is not dispose of the movable and the
goederen der nalatenschap op geene andere harta peninggalan itu, baik yang bergerak immovable properties of the inheritance in any
wijze te verkoopen dan in het openbaar, en maupun yang tidak bergerak, selain di depan manner other *285 than in public, and in
volgens de gebruiken der plaats of door umum dan menurut kebiasaan setempat atau accordance with the local customs or through
makelaars of commissionairs, indien er lewat perantara atau komisioner, bila dalam brokers or agents in the event that there are
koopmansgoederen in den boedel aanwezig harta peninggalan itu ada barang-barang any commercial goods in the estate. He shall be
zijn. dagangan. obliged to settle with the creditors in respect of
any mortgaged properties in the event of sale
Hij is gehouden om, in geval van verkoop van Ia berkewajiban, dalam hal penjualan barang- of immovable properties which are
encumbered, by means of authorizing the
onroerende goederen welke met hypotheek barang tetap yang dibebani hipotek, untuk
belast zijn, de opgekomen hypothecaire melunasi utang hipotek kepada para kreditur creditors to collect the amount owed from the
schuldeischers te voldoen, door middel van yang datang menagih, dengan jalan memberi buyer.
een overwijzing op den kooper van het hak untuk menagih kepada si pembeli barang (AB.15;Bw.389,393,1026,1037,1210v.,1417;Rv.69
onroerende goed, ten bedrage van hetgeen die tetap itu, sebanding dengan jumlah yang dapat 5;Civ.805v.)
schuldeischers te vorderen hebben (AB. 15; ditagih oleh para kreditur itu.
Bw. 389, 393, 1026, 1037, 1210v., 1417; Rv. 695;
Civ. 805v).
Hij is verpligt, indien de schuldeischers of Bila para kreditur dan orang-orang lain yang He shall be obligated, if the creditors or other
andere belanghebbenden zulks vorderen, berkepentingan menghendaki, ia wajib interested parties so claim, to provide
voldoende zekerheid te stellen voor de waarde memberikan jaminan secukupnya untuk harga sufficient security to the value of the movable
der roerende goederen in de barang-barang bergerak yang termasuk dalam properties included in the estate description,
boedelbeschrijving begrepen, en voor dat perincian harta peninggalan itu, dan untuk and to the value of that part of the immovable
gedeelte van de waarde der onroerende bagian dari harga barang-barang tetap yang properties which has not been granted to the
goederen, hetwelk niet aan de hypothecaire tidak diserahkan kepada para kreditur creditors. In the event that he fails to put up
schuldeischers is overgewezen. hipotek. the security, the movable properties shall be
sold, and the proceeds therefrom as well as the
Indien hij in gebreke blijft deze zekerheid te Bila ia lalai memberi jaminan, maka barang- part of the immovable properties that has not
stellen, zullen de roerende goederen worden te barang bergerak harus diuangkan, dan been assigned shall be placed with a party to
gelde gemaakt, op zoowel de opbrengst hasilnya serta bagian dari barang tetap yang be nominated by the judge, to settle the debts
and encumbrances of the inheritance to the
daarvan, als het niet overgewezen gedeelte der belum diserahkan, harus diserahkan kepada
onroerende goederen, in handen van eenen orang yang diangkat oleh Hakim untuk itu, extent that they do not exceed the value of the
daartoe door den regter te benoemen persoon agar dengan barang-barang itu dilunasi utang- estate.
worden gesteld, om daaruit de schulden en utang dan beban-beban harta peninggalan itu, (Bw.509v.,1034,1162v.,1736v.,1827;Rv.696;Civ.8
lasten der nalatenschap te voldoen, voor zoo sekedar jumlah harta peninggalan itu 07)
verre het bedrag der nalatenschap toereikend mencukupi.
zal zijn (Bw. 509v., 1034, 1162v., 1736v., 1827;
Rv. 696; Civ. 807).
Binnen den tijd van drie maanden, te rekenen Dalam waktu tiga bulan, terhitung dari Within a period of three months, effective as of
van het verloop des termijns bij art. 1024 Iampaunya jangka waktu yang ditentukan the expiration of the term stipulated in article
bepaald, zal de erfgenaam verpligt zijn om, dalam Pasal 1024, ahli waris itu wajib 1024, the heir shall be required, by means of a
door middel van eene aankondiging in het memanggil para kreditur yang tidak diketahui publication in a official newspaper, to summon
officieel nieuwsblad, de onbekende dengan pengumuman dalam berita negara, the unknown creditors, for the purpose of
schuldeischers op te roepen, ten einde zoo wel agar kepada mereka, kepada kreditur yang immediately submitting an account of his
aan deze als aan degene die bekend zijn, en telah diketahui, serta kepada para penerima management to those creditors which are
aan de legatarissen, dadelijk rekening en hibah wasiat, dapat diberikan segera known and unknown, and to legatees, and to
verantwoording van zijn beheer af te leggen, perhitungan dan pertanggungjawaban tentang settle their debts and legacies, to the extent that
en hunne schuldvorderingen en legaten te pengelolaannya, dan agar dapat dilunasi they do not exceed the value of the estate.
voldoen, voor zoo verre het bedrag der piutang-piutang dan hibah-hibah mereka (Bw.1030,1033v.,1039,1130;Rv.177v.;Weesk.67)
nalatenschap toereikende zal zijn (Bw. 1030, sekedar jumlah harta peninggalan mencukupi.
1033v., 1039 1130; Rv. 177v.; Weesk. 67).
Na het aanzuiveren der rekening en Setelah menyelesaikan perhitungan dan Following the settlement of the account, the
verantwoording, zal de erfgenaam aan de pertanggungjawaban, ahli waris harus heirs is settle the claims of the creditors, which
schuldeischers, welke op dat tijdstip mogten melunasi piutang para kreditur yang sudah are known at that time, either in full, or in
bekend zijn, hunne vorderingen, het zij in het diketahui pada waktu itu, seluruhnya atau proportion to the value of the inheritance. The
geheel, het zijn in evenredigheid van het dalam perbandingan dengan jumlah harta creditors who appear after the settlement, is,
beloop der nalatenschap, moeten voldoen. peninggalan itu. pursuant to their appearance, only be paid
from the unsold properties and the residue.
(Bw.1034.1039v.,1130;Civ.803)
De schuldeischers, die na de uitdeeling Para kreditur yang datang menagih setelah
opkomen, zullen, naar mate dat zij zich pembagian, hanya akan dibayar dengan
aanmelden, alleen uitde onverkochte goederen barang-barang yang tidak terjual dan sisanya,
en het overschot worden betaald (Bw. 1034, sesuai dengan waktu kedatangan mereka
1039v., 1130; Civ. 803). untuk melapor.
232
www.KUHPer.com
Indien er eenig verzet plaats heeft, kunnen de Bila terjadi perlawanan, piutang para kreditur In the event that there is any objection, the
schuldeischers niet worden voldaan, dan tidak dapat dilunasi, kecuali berdasarkan tata creditors cannot be paid, in any manner other
tengevolge eener rangschikking, door den tertib urutan yang ditetapkan oleh Hakim. than in order of priority, regulated by the
regter te regelen (Bw. 1130; Rv. 483v., 547v.; judge. (Bw.1130;Rv.483v.,547v.;Civ.808)
Civ. 808).
De legatarissen kunnen de voldoening van Para penerima hibah wasiat tidak dapat The legatees cannot demand the settlement of
hunne legaten niet eischen, dan na verloop van menuntut bagian hibah wasiat mereka, bila their legacies, until after the expiration of the
den bij art. 1036 bepaalden termijn, en na de belum lewat jangka waktu yang telah term stipulated in article 1036, and after the
uitbetaling, waarvan bij art. 1037 gesproken ditentukan dalam Pasal 1036, dan belum total settlement which is mentioned in article
wordt. dilakukan pembayaran yang ditentukan dalam 1037. The creditors who appear after the
Pasal 1037. settlement of the legacies, may only claim
De schuldeischers, die na de voldoening der compensation from the legatees. Such claim for
compensation is expire after a period of three
legaten opkomen, hebben alleen hun verhaal Para kreditur yang datang menagih setelah
tegen de legatarissen. hibah-hibah wasiat dipenuhi, hanya dapat years, following the date on which payment
menuntut hak mereka kepada para penerima has been made to the legatee.
hibah wasiat. (Bw.959,1138;Civ.809)
Dat verhaal verjaart door een verloop van drie
jaren, na den dag op welken de uitbetaling aan
den legataris heeft plaats gehad (Bw. 959, 1138; Tuntutan itu lewat waktu dengan lampaunya
Civ. 809). tiga tahun setelah hari dilakukan pembayaran
kepada para penerima hibah wasiat.
De erfgenaam, die de nalatenschap onder het Ahli waris yang telah menerima warisan An heir, who has accepted the inheritance *286
voorregt van boedelbeschrijving heeft dengan hak istimewa untuk mengadakan under the privilege of estate description,
aanvaard, kan niet vroeger in zijne eigen pendaftaran harta, tidak dapat diminta untuk cannot be personally liable for the testator's
goederen worden aangesproken, dan nadat hij, menanggung utang-utang pewaris terlebih debts, unless, having been reminded to submit
tot het afleggen zijner rekening zijnde dahulu dengan hartanya sendiri, kecuali jika an account, he has failed to do so. Following
aangemaand, mogt zijn in gebreke gebleven setelah diperingatkan untuk memberikan the settlement of the account, his personal
aan die verpligting te voldoen. perhitungan, ia masih tetap lalai untuk properties shall be used only to settle the
memenuhi kewajibannya itu. accounts, which derived from the inheritance,
Na het aanzuiveren der rekening, zijn zijne and came into his hands.
eigen goederen alleen aansprakelijk voor de Setelah penyelesaian perhitungan itu, harta (Bw.1031v.,1036,1100v.;Civ.803)
voldoening der geldsommen, welke van de benda kepunyaan ahli waris sendiri hanya
nalatenschap afkomstig, in zijne handen zijn dapat disita untuk melunasi utang-utang si
gekomen (Bw. 1031v., 1036, 1100v.; Civ. 803). mati, sejauh barang-barang itu berasal dari
harta peninggalan itu dan telah jatuh ke
tangannya.
De kosten van verzegeling, van Biaya penyegelan, pemerincian harta The expenses incurred in the sealing, estate
boedelbeschrijving, van het opmaken der peninggalan, pembuatan perhitungan, beserta description, and the drawing up of the
rekening, mitsgaders alle andere die op eene semua biaya lainnya yang telah dikeluarkan account, including all other valid expenses
wettige wijze gemaakt zijn, komen te laste der secara sah, dibebankan kepada harta shall be charged to the inheritance.
nalatenschap (Ov. 100v.; Bw. 1017, 1024, 1130; peninggalan itu. (Ov.100v.;Bw.1017,1024,1130;Rv.652v.;Civ.810)
Rv. 652v.; Civ. 810).
De bepalingen van art. 1024, 1031 en volgende Ketentuan-ketentuan dari Pasal 1024, Pasal The stipulations of article 1024, 1031 and
zijn insgelijks toepasselijk op erfgenamen, die, 1031 dan berikutnya juga berlaku bagi ahli thereafter are also applicable to heirs who,
zonder zich van het regt van beraad bediend te waris yang menggunakan hak untuk berpikir, without having exercised the right to
hebben, eene erfenis onder het voorregt van telah menerima warisan dengan hak istimewa deliberate, have accepted an inheritance under
boedelbeschrijving aanvaard hebben, door de untuk mengadakan pemerincian harta the privilege of estate description by
verklaring af te leggen, bij het slot van art. 1029 peninggalan, dengan memberikan pernyataan submitting a statement, as stipulated at the end
vermeld (Bw. 1036; Civ. 793). seperti yang tersebut dalam penutup pasal of article 1029. (Bw.1036; Civ.793)
1029.
Eene bepaling, waarbij de erflater zou hebben Suatu ketentuan pewaris melarang untuk Any stipulation by the testator prohibiting the
verboden om van dit regt van beraad en van menggunakan hak berpikir dan hak istimewa exercise of the right to deliberate and the
het voorregt van boedelbeschijving, gebruik te untuk mengadakan pemerincian harta privilege of estate description, shall be null and
maken, is nietig en van onwaarde (AB. 23). peninggalan, adalah batal dan tidak berlaku. void.
Van het aanvaarden en verwerpen van HAL MENERIMA DAN MENOLAK Concerning the acceptance and rejection of
erfenissen WARISAN inheritances
233
alpha3 Edition
Van het aanvaarden van erfenissen Hal Menerima Warisan Concerning the acceptance of inheritances
Eene erfenis kan of zuiver, of onder het Warisan dapat diterima secara murni atau An inheritance may be accepted either
voorregt van boedelbeschrijving, worden dengan hak istimewa untuk mengadakan absolutely or under the privilege of estate
aanvaard (Bw. 1023, 1029; Civ. 774). pemerincian harta peninggalan. description. (Bw.1023,1029;Civ.774)
Niemand is gehouden eene hem opgekomene Tiada seorang pun diwajibkan untuk No individual shall be bound to accept an
erfenis te aanvaarden (Bw. 1050, 1334; Civ. menerima warisan yang jatuh ke tangannya. inheritance granted to him.
775). (Bw.1050,1334;Civ.775)
Erfenissen, aan getrouwde vrouwen, Warisan yang jatuh ke tangan wanita yang Inheritances granted to married women,
minderjarigen en onder curatele gestelde telah kawin, anak di bawah umur dan orang minors and individuals under conservatorship,
personen opgekomen, kunnen niet wettiglijk yang berada dalam pengampuan tidak dapat may not be accepted legally, without having
worden aanvaard, dan met inachtneming der diterima secara sah, kecuali dengan regard to the legal regulations relevant to those
wetsbepalingen welke die personen betreffen. mengindahkan ketentuan undang-undang individuals. Testamentary dispositions,
mengenai orang-orang itu. Pengangkatan ahli referred to in article 900, and approved by the
waris yang disebut dalam pasal 900 dan Governor General, is only be accepted under
Erfstellingen, bij art. 900 vermeld, en door den
Gouverneur-generaal goedgekeurd, kunnen disetujui oleh Presiden. hanya dapat diterima the privilege of estate description.
alleen worden aangenomen onder het voorregt dengan hak istimewa, untuk mengadakan (Bw.108,115v.,120,124,194,330,401,429,452,1069;
van boedelbeschrijving (Bw. 108, 115v., 120, pemerincian harta peninggalan. F.40;Rv.694v.;Civ.776)
124, 194, 330, 401, 429, 452, 1069; F. 40; Rv.
694v.; Civ. 776).
Het aanvaarden eener erfenis heeft eene Penerima suatu warisan berlaku surut sampai The acceptance of an inheritance shall be
terugwerkende kracht tot op den dag waarop pada hari warisan itu terbuka. effective retroactively until the date on which it
dezelve is opengevallen (Bw. 541, 833, 955, becomes available.
1058; Civ. 777). (Bw.541,833,955,1058;Civ.777)
De aanvaarding eener erfenis geschiedt Penerimaan suatu warisan dilakukan dengan The acceptance of an inheritance is take place
uitdrukkelijke of stilzwijgend; dezelve tegas atau secara diam-diam; hal itu dilakukan expressly or by implication; it is accepted
geschiedt uitdrukkelijk, wanneer men in een dengan tegas, bila seseorang, dalam surat expressly if an individual, in an authentic or
authentiek of onderhandsch geschrift den titel otentik atau di bawah tangan, menamakan private document, accepts the title or status of
of de hoedanigheid van erfgenaam aanneemt; dirinya ahli waris atau mengambil kedudukan an heir; the acceptance is take place by
de aanvaarding geschiedt stilzwijgend, ahli waris; kesediaan menerima itu dilakukan implication, if the heir commits an act which
wanneer de erfgenaam eene daad verrigt, secara diam-diam, bila ahli waris itu indicates his intention to accept, and which he
welke zijne meening om de erfenis te melakukan suatu perbuatan yang would only be authorized to commit in his
aanvaarden noodzakelijk aan den dag legt, en menunjukkan maksudnya untuk menerima capacity as heir.
waartoe hij slechts in zijne hoedanigheid als warisan itu, dan dia kiranya hanya berwenang (Bw.136v.,959,1030,1064,1382,1537;Civ.778,780)
erfgenaam zoude zijn bevoegd geweest (Bw. untuk itu dalam kedudukannya sebagai ahli
136v., 959, 1030, 1064, 1382, 1537; Civ. 778, waris.
780).
Al hetgeen tot de begrafenis betrekking heeft, Segala sesuatu yang berhubungan dengan Anything related to the funeral, or acts for the
de daden dienende alleen tot bewaren, als ook pemakaman, tindakan-tindakan yang hanya purpose of maintenance only or supervision or
die welke strekken om op de nalatenschap untuk penyimpanan saja, demikian pula yang temporary management of the inheritance, is
toezigt te hebben, of dezelve bij voorraad te hanya bertujuan untuk mengawasi harta not be regarded as acts which indicate the
beheeren, worden niet gerekend daden te zijn, peninggalan itu atau untuk mengelolanya implied acceptance of an inheritance.
welke de stilzwijgende aanvaarding eener sementara, tidak dianggap sebagai tindakan- (Bw.136,1026,1979v.;Civ.779)
erfenis kenschetsen (Bw. 136, 1026, 1979v.; Civ. tindakan yang menunjukkan kesediaan untuk
779). menerima warisan secara diam-diam.
Indien erfgenamen verschillen omtrent het al Bila para ahli waris berselisih pendapat If the heirs disagree as to whether or not to
of niet aanvaarden eener erfenis, kan de een tentang menerima warisan atau tidak, maka accept an inheritance, one can accept and the
dezelve aanvaarden, en de andere die yang satu dapat menerima, sedangkan yang other can reject. If heirs disagree regarding the
verwerpen. lain dapat menolak. Bila para ahli waris itu manner of acceptance of an inheritance, then
berselisih pendapat tentang cara menerima this shall be accepted under the privilege of
Indien erfgenamen verschillen omtrent de warisan, maka warisan itu diterima dengan estate description.
wijze van aanvaarding eener erfenis, wordt hak istimewa untuk mengadakan pemerincian. (Bw.135,1029,1045;F.40;Civ.782)
234
www.KUHPer.com
dezelve onder voorregt van boedelbeschrijving

aanvaard (Bw. 135, 1029, 1045; F. 40; Civ. 782).
Wanneer iemand aan wien eene erfenis is Bila seseorang yang ke tangannya telah jatuh In the event that the party to whom the
opgekomen overleden is, zonder die suatu warisan, meninggal tanpa menolak atau inheritance was granted, dies, without having
verworpen of aanvaard te hebben, zijn deszelfs menerima, maka para ahli warisnya rejected or accepted such, his heirs shall be
erfgenamen bevoegd de erfenis in zijne plaats berwenang sebagai penggantinya untuk authorized to accept or reject the inheritance in
te aanvaarden of te verwerpen, en de bepaling menerima atau menolak, dan ketentuan- his place, and the stipulation of the previous
van het voorgaande art. is op hen toepasselijk ketentuan pasal yang lalu berlaku terhadap article is apply to them.
(Bw. 134, 833, 1056; Civ. 781v). mereka. (Bw.134,833,1056;civ.781v.)
Hij, die voor zijn erfdeel eene erfenis heeft Barangsiapa telah bersedia menerima An individual, who has accepted his share in
aanvaard, vermag het aandeel niet te bagiannya dari suatu warisan, tidak an inheritance, is not reject the share, which is
verwerpen, hetwelk hem door regt van aanwas diperkenankan menolak baginya yang telah due to him by virtue of an increase, except in
is opgekomen, behalve in het geval bij art. 1054 jatuh ke tangannya karena hak pertambahan, the circumstances referred to in article 1054.
voorzien (Bw. 1002, 1059). kecuali dalam hal yang diatur dalam pasal (Bw.1002,1059)
1054.
Een meerderjarige kan tegen eene door hem Kesediaan orang dewasa menerima suatu Willingness by an adult to accept an
gedane aanvaarding eener erfenis niet in zijn warisan, tidak dapat dibatalkan seluruhnya, inheritance cannot be totally renounced unless
geheel worden hersteld, dan alleen in het geval kecuali jika kesediaannya itu terjadi akibat such willingness was caused by duress or
dat die aanvaarding mogt geschied zijn ten paksaan atau penipuan yang dilakukan fraud committed against him. He cannot deny
gevolge van dwang of van een te zijnen terhadapnya. Ia tidak dapat mengingkari his acceptance, because of being jeopardized
opzigte gepleegd bedrog. penerimaan itu dengan alasan bahwa ia telah by it, unless the inheritance has been reduced
dirugikan karenanya, kecuali jika warisannya by more than one half as a result of the
Hij kan niet tegen zijne aanvaarding opkomen, telah dikurangi separuh lebih karena telah discovery of a provision in the last will that
onder voorgeven van daardoor benadeeld te ditemukan suatu wasiat yang tidak diketahui was unknown at the time of acceptance.
pada waktu diterimanya warisan itu. (Bw.1065,1112,1321,1323,1328,1449v.;civ.783)
zijn, dan allee in geval de erfenis meer dan de
helft is verminderd, ten gevolge der
ontdekking van eene op het oogenblik der
aanvaarding onbekende uiterste
wilsbeschikking (Bw. 1065, 1112, 1321, 1323,
1328, 1449v.; Civ. 783).
Het aandeel eens erfgenaams, die tegen zijne Bagian seorang ahli waris yang seluruhnya The share of an heir, which has been reinstated
aanvaarding is in zijn geheel hersteld, behoort telah dipulangkan kembali terhadap kesediaan in its entirety in respect of his acceptance, is
niet door aanwas aan zijne mede-erfgenamen, penerimaanya, tidak menjadi hak para sesama not belong to his co-heirs due to increase, but
dan voor zoo verre zij hetzelve aanvaarden ahli waris karena hak mendapat tambahan, rather due to their willingness to accept.
(Bw. 1002, 1052v., 1059). kecuali jika mereka ini bersedia menerimanya. (Bw.1002,1052v.,1059)
De bevoegdheid om eene erfenis te aanvaarden Hak untuk menerima warisan lewat waktu The right to accept an inheritance is expire
verjaart door het verloop van dertig jaren, te dengan lampaunya 30 tahun, terhitung dari after a period of thirty years, effective as of the
rekenen van den dag waarop dezelve is hari warisan itu terbuka, asalkan sebelum atau date on which the inheritance becomes
opengevallen, mits voor of na het verloop van sesudah lampaunya waktu itu warisan itu available, provided that, prior to or after such
dat tijdvak de nalatenschap aanvaard zij door telah diterima oleh orang yang karena undang- period the inheritance has been accepted by
een van degenen die door de wet, of door undang atau karena surat wasiat mendapat one of those who, by law or pursuant to the
eenen uitersten wil, daartoe geroepen zijn; hak untuk itu; tetapi hal ini tidak mengurangi last will, are entitled thereto; however, without
onverminderd echter de regten van derden op hak-hak pihak ketiga atas harta peninggalan prejudice to the legal rights of third parties to
de nalatenschap, door eenigen wettigen titel itu, yang diperoleh berdasarkan suatu alas hak the inheritance.
verkregen (Bw. 832, 874, 1056, 1062, 1976; Civ. yang sah. (Bw.832,874,1056,1062,1976;Civ.789).
789).
De erfgenaam, die de erfenis verworpen heeft, Para ahli waris yang telah menolak warisan An heir, who has rejected the inheritance, may
kan dezelve nog aanvaarden, zoo lang zij nog itu, masih dapat menyatakan bersedia subsequently accept such, provided that the
niet door degenen welke door de wet of door menerima, selama warisan itu belum diterima inheritance has not been accepted by those
eenen uitersten wil geroepen worden aanvaard oleh orang yang mendapat hak untuk itu dari who by law or last will are entitled thereto,
is, behoudens de regten va derden, zoo als bij undang-undang atau dari surat wasiat, tanpa without prejudice to the rights of third parties
het voorgaande art. gezegd is (Bw. 832, 874, mengurangi hak-hak pihak ketiga, seperti as regulated in the previous article.
1055; Civ. 790). yang ditentukan dalam pasal yang lalu. (Bw.832,874,1055;Civ.790)
235
alpha3 Edition
Van het verwerpen van erfenissen Hal Menolak Warisan Concerning the rejection of inheritances
Het verwerpen eener erfenis moet Penolakan suatu warisan harus dilakukan The rejection of an inheritance is take place
uitdrukkelijk geschieden, en moet plaats dengan tegas, dan harus terjadi dengan cara expressly, in the form of a statement submitted
hebben door middel eener verklaring, afgelegd memberikan pernyataan di kepaniteraan to the court clerk at the court of justice, in
ter griffie v. d raad van justitie, onder welks Pengadilan Negeri yang dalam daerah whose jurisdiction the inheritance has become
regtsgebied de erfenis opengevallen is (Bw. 23, hukumnya warisan itu terbuka. available.
133, 141, 401, 452, 1046, 1062; F. 40; Civ. 784; S. (Bw.23,133,141,401,452,1046,1062;F.40;Civ.784;S
46--135 art. 5*). .46-135 art.5) The end of article 1023 is also
apply to this statement.
Het slot van art. 1023 is ook op deze verklaring
van toepassing.
(Gew. S. 35-486) De erfgenaam, die de erfenis Ahli waris yang menolak warisan, dianggap (Amended by s.35-486) An heir who rejects an
verwerpt, wordt geacht nooit erfgenaam tidak pernah menjadi ahli waris. inheritance, shall be regarded as if he had
geweest te zijn (Bw. 833, 955, 1047, 1056; Civ. never been an heir.
785). (Bw.833,955,1047,1056;Civ.785)
(Gew. S. 35-486) Het erfdeel van dengenen, die Bagian warisan dari orang yang menolak (Amended S.35-486) The share of an individual
de erfenis verwerpt, vervalt aan degenen, die warisan jatuh ke tangan orang yang sedianya who has rejected an inheritance, is devolve
tot hetzelve zouden zijn geroepen, indien berhak atas bagian itu, andaikata orang yang upon those, who would have been entitled, in
degene, die verwerpt bij het overlijden des menolak itu tidak ada pada waktu pewaris the event that the individual who has rejected
erflaters niet in leven ware geweest (Bw. 135, meninggal. the inheritance was not alive at the time of the
832, 861, 914, 1002, 1052, 1054, 1060v., 1126; death of the testator.
Civ. 786). (Bw.135,832,861,914,1002,1052,1054,1060v.,1126
;Civ.786)
Hij die eene erfenis verworpen heeft, kan Orang yang telah menolak warisan sekali-kali An individual, who has rejected an inheritance,
nimmer bij plaatsvervulling vertegenwoordigd tidak dapat diwakili dengan penggantian ahli may never be represented by proxy; if he is the
worden; indien hij de eenige erfgenaam in waris bila ia itu satu-satunya ahli waris dalam only heir in that degree, or if all heirs reject the
zijnen graad is, of indien alle de erfgenamen de derajatnya, atau bila semua ahli waris menolak inheritance, then their children, is inherit equal
erfenis verwerpen, komen de kinderen uit warisannya, maka anak-anak mereka menjadi shares on their behalf.
eigen hoofde en erven bij gelijke deelen (Bw. ahli waris karena diri mereka sendiri dan (Bw.840,847,1059;Civ.787)
840, 847, 1059; Civ. 787). mewarisi bagian yang sama.
De schuldeischers van dengene die ten nadeele Para kreditur yang dirugikan oleh debitur The creditors of an individual who are
hunner regten eene erfenis heeft verworpen, yang menolak warisannya, dapat mengajukan disadvantaged by his rejection of the
kunnen zich door den regter doen magtigen permohonan kepada Hakim, supaya diberi inheritance, may be authorized by a judge to
om de nalatenschap in naam van hunnen kuasa untuk menerima warisan itu atas nama accept the inheritance on the individual's
schuldenaar, in zijne plaats en voor hem, te dan sebagai pengganti debitur itu. Dalam hal behalf. In this regard, the rejection of the
aanvaarden. itu, penolakkan warisan itu hanya boleh inheritance may only be canceled to the extent
dibatalkan demi kepentingan para kreditur that it benefits the creditors and to the extent
In dat geval, wordt de verwerping der erfenis dan sampai sebesar piutang mereka, that it amounts to their debt claims; such
niet verder dan ten voordeele der penolakkan itu sekali-kali tidak batal untuk rejection is not be canceled for the benefit of
schuldeischers, en ten beloope van hunne keuntungan ahli waris yang telah menolak the heir who has rejected the inheritance.
schuldvorderingen, vernietigd; dezelve is warisan itu. (Bw.135,977,1059,1131,1341;F.41;Civ.788)
geenszins nietig ten voordeele van den
erfgenaam die de erfenis heeft verworpen (Bw.
135, 977, 1059, 1131, 1341; F. 41; Civ. 788).
De bevoegdheid om eene erfenis te verwerpen Wewenang untuk menolak warisan tidak The right to reject an inheritance is not expire.
kan door geene verjaring verloren gaan (Bw. dapat hilang karena lewat waktu. (Bw.1055v.,1967;Civ.789)
1055v., 1967; Civ. 789).
Men kan, zelfs bij huwelijksche voorwaarden, Sekalipun dengan perjanjian perkawinan, An individual may not, even by provision in a
geenen afstand doen van de erfenis van seseorang tidak dapat melepaskan diri dari prenuptial agreement, surrender the
iemand, die nog in leven is, noch de regten warisan seseorang yang masih hidup, atau pun inheritance from an individual who is still
vervreemden, welke men, bij vervolg van tijd, mengalihtangankan hak-hak yang akan living, neither may an individual transfer the
op zoodanige erfenis mogt kunnen verkrijgen diperolehnya atas warisan demikian itu rights to such inheritance which he is due to
(AB. 23; Bw. 141, 1254, 1334, 1537; Civ. 791). dikemudian hari. acquire after a certain period.
236
www.KUHPer.com
(AB.23;Bw.141,1254,1334,1537;Civ.791)
Erfgenamen welke goederen, tot eene Ahli waris yang menghilangkan atau Heirs, who have lost or hidden the properties,
nalatenschap behoorende, hebben te zoek menyembunyikan barang-barang yang belonging to an inheritance, is lose the right to
gemaakt, of verborgen gehouden, verliezen de termasuk harta peninggalan, kehilangan reject the inheritance; they is remain absolute
bevoegdheid om de erfenis te verwerpen; zij wewenang untuk menolak warisannya; ia heirs, notwithstanding their rejection, and they
blijven zuivere erfgenamen, niettegenstaande tetap sebagai ahli waris murni, meskipun ia is not be *291 entitled to claim any part of the
hunne verwerping, zonder dat zij eenig deel in menolak, dan tidak boleh menuntut suatu lost or hidden properties.
het te zoek gemaakte of verborgene mogen bagian pun dari barang yang dihilangkan atau (Bw.137,1031,1048;Civ.792)
vorderen (Bw. 137, 1031, 1048; Civ. 792). disembunyikannya.
Niemand kan tegen de verwerping eener Tiada seorang pun dapat seluruhnya No individual may be reinstated in the
nalatenschap worden in zijn geheel hersteld, dipulihkan kembali dari penolakkan suatu position they were in prior to rejection of an
dan in geval die verwerping heeft plaats gehad warisan, kecuali bila penolakkan itu terjadi inheritance, other than in the event that such
ten gevolge van bedrog of dwang (Bw. 1053, karena penipuan atau paksaan. rejection resulted from deceit or duress force.
1321, 1323, 1328, 1449). (Bw.1053,1321,1323,1328,1449)
Van boedelscheiding PEMISAHAN HARTA PENINGGALAN Concerning conservatorship
Van boedelscheiding en hare gevolgen Pemisahan Harta Peninggalan dan Akibat- Concerning estate division and the
akibatnya consequences thereof
Niemand is genoodzaakt om in eenen Tiada seorang pun diharuskan menerima An undivided estate is not have to remain
onverdeelden boedel te blijven. berlangsungnya harta peninggalan dalam undivided. Division of the estate may,
keadaan tidak terbagi. notwithstanding any conflicting prohibition,
De boedelscheiding kan, niettegenstaande be demanded at any time. It may however, be
eenig daarmede strijdig verbod, te allen tijde Pemisahan harta peninggalan itu dapat agreed not to carry out the estate division
worden gevorderd. sewaktu-waktu dituntut, meskipun ada during a specific period of time. Such
ketentuan yang bertentangan dengan itu. agreement shall be binding for five years only,
but may be extended upon expiration of each
Er mag echter overeengekomen worden om de term.
boedelscheiding gedurende eenen bepaalden Akan tetapi dapat diadakan persetujuan untuk (Ab.23;Bw.127,405,408,573,888,1621;Rv.99,102,6
tijd niet te doen plaats grijpen. tidak melaksanakan pemisahan harta 89;Civ.815)
peninggalan itu selama waktu tertentu.
Zoodanige overeenkomst is slechts voor vijf
jaren verbindend, maar kan telkens, na afloop Perjanjian demikian hanya mengikat untuk
van den termijn, vernieuwd worden (AB. 23; lima tahun, tetapi tiap kali lewat jangka waktu
Bw. 127, 405, 408, 573, 888, 1621; Rv. 99, 102, itu perjanjian itu dapat diperbarui.
689; Civ. 815).
De schuldeischers van den erflater, mitsgaders Orang-orang yang berpiutang terhadap The creditors of the testator, including the
de legatarissen, zijn bevoegd om zich tegen de pewaris, demikian pula para penerima hibah legatees shall be entitled to oppose the estate
boedelscheiding te verzetten. wasiat, berhak untuk menentang pemisahan division. The deed of the estate division,
harta peninggalan. Akta pemisahan harta drawn up after such opposition and prior to
De acte van boedelscheiding, verleden na peninggalan yang dibuat setelah diajukan compliance with that which was due and
zoodanig verzet, en voordat voldaan is perlawanan demikian dan sebelum dilunasi collectable during the opposition, for the
hetgeen, tijdens het verzet, ten behoeve van apa yang selama perlawanan itu tiba benefit of the creditor or legatee, shall be void
den schuldeischer of legataris verschenen en waktunya dan dapat ditagih oleh orang yang with regard to such creditor or legatee.
opvorderbaar was, is nietig ten opzigte van berpiutang dan penerima hibah wasiat adalah (Bw.1341;Civ.882)
batal.
zoodanigen schuldeischer of legataris (Bw.
1341; Civ. 882).
Tegen de regtsvordering tot boedelscheiding Melawan tuntutan hukum untuk mengadakan With regard to a lawsuit filed against the estate
kan de verjaring alleen worden ingeroepen pemisahan harta peninggalan, dengan alasan division, expiration may only be invoked by
door den erfgenaam of den mede-erfgenaam, lewat waktu hanya dapat dikemukakan oleh the heir or co-heir, who, separately, during the
die afzonderlijk, gedurende den tijd tot de ahli waris atau sesama ahli waris, yang selama time claimed for the expiration, has had
verjaring gevorderd, het bezit heeft gehad van waktu yang diperlukan untuk lewat waktu itu, possession of the properties, belonging to the
goederen, tot den boedel behoorende, doch masing-masing telah menguasai barang- estate, but not exceeding the value of such
niet verder dan ten aanzien van die goederen barang yang termasuk harta peninggalan itu, properties. (Bw.835,1963,1967;Civ.816)
(Bw. 835, 1963, 1967; Civ. 816). tetapi tidak melebihi barang-barang itu.
237
alpha3 Edition
Indien de erfgenamen het vrije beheer over Bila semua ahli waris dapat bertindak bebas In the event that the heirs have free use of their
hunne goederen hebben en tegenwoordig zijn, terhadap harta benda mereka dan mereka properties and are in attendance, the estate
kan de boedelscheiding plaats hebben op hadir, maka pemisahan harta peninggalan division is take place in such manner and
zoodanige wijze en door middel van dapat dilaksanakan dengan cara dan dengan pursuant to such deed as they is deem
zoodanige acte als zij goedvinden (Bw. 490; akta yang mereka anggap baik. appropriate. (Bw.490;Civ.819)
Civ. 819).
Namens hen, die het vrije beheer over hunne Pemisahan harta peninggalan tidak dapat The estate division cannot be demanded on
goederen niet bezitten, kan de boedelscheiding diminta atas nama orang-orang yang tidak behalf of those who do not have free use of
niet gevorderd worden, dan met inachtneming dapat bertindak bebas terhadap harta benda their properties, other than by taking into
der omtrent zoodanige personen bij de mereka, kecuali dengan mengindahkan consideration the requirements stipulated in
wettelijke bepalingen gestelde voorschriften. ketentuan undang-undang mengenai orang- the legal regulations with regard to such
orang demikian. individuals. A husband may, without the
De man kan, zonder medewerking zijner cooperation of his wife, demand estate division
or arrange such with regard to all the
vrouw, de bodelscheiding vorderen of mede Suami, tanpa bantuan isteri, dapat menuntut
tot stand brengen van al de goederen welke in pemisahan harta peninggalan atau membantu properties which constitute community
de gemeenschap vallen. penyegelan pemisahan itu dalam hal barang- property. With regard to the properties to
barang yang termasuk harta bersama. which a wife is entitled and which do not form
part of the community property, and in the
Ten aanzien van goederen welke aan de vrouw event of a division of property between the
zijn opgekomen en niet tot de gemeenschap Mengenai barang-barang yang menjadi hak spouses, the wife shall be entitled to demand
behooren, gelijk mede indien er tusschen de isteri sendiri dan tidak termasuk harta estate division or assist in the implementation
echtgenooten scheiding van goederen plaats bersama, juga bila antara suami isteri terjadi thereof, provided that she is assisted therein or
heeft, is de vrouw bevoegd om de pemisahan harta, isteri berwenang untuk authorized thereto by her husband, or by a
boedelscheiding te vorderen of mede tot stand menuntut atau membantu melaksanakan judge.
te brengen, mits zij daartoe door den man pemisahan harta peninggalan, asalkan untuk (Bw.105,108,110,112,114,119,124v.,140,155,164,1
bijgestaan of gemagtigd, of door den regter itu ia dibantu atau dikuasakan oleh suami atau 86,307,309,383,401,405,452,463v.,
gemagtigd zij (Bw. 105, 108, 110, 112, 114, 119, oleh Hakim. 1019;Civ.817v.,1449)
124v., 140, 155, 164, 186, 307, 309, 383, 401, 405,
452, 463v., 1019; Civ. 817v., 1449).
Indien een of meer der belanghebbenden Jika satu atau beberapa orang yang In the event that one or more of the interested
weigeren of nalatig blijven tot de berkepentingan menolak atau lalai untuk parties refuse or fail to facilitate the *294
boedelscheiding mede te werken, nadat die bij membantu melaksanakan pemisahan harta implementation of the estate division, after
regterlijk vonnis bevolen is geworden, wordt benda setelah diperintahkan oleh Hakim, being instructed thereto by legal judgment, the
door den raad van justitie (indien zulks niet maka atas permohonan orang yang paling court of justice (if such has not already taken
reeds bij het vonnis heeft plaats gehad), op het berkepentingan, dapat diperintahkan oleh place upon the judgment) is order that the
verzoekschrift der meest gereede Pengadilan Negeri (jika hal itu belum orphans' chamber, upon letter of request of the
belanghebbenden, aan de weeskamer dicantumkan dalam putusan Hakim), agar parties with the most interest therein, is
opgedragen zoodanige weigerachtige of Balai Harta Peninggalan mewakili mereka represent the heirs who are guilty of refusal or
nalatige erfgenamen bij de boedelscheiding te yang enggan atau lalai itu dan mengelola apa failure in relation to the estate division, and is
vertegenwoordigen, en hetgeen zij ontvangen yang mereka terima semuanya berdasarkan manage their income; this is pursuant to the
te beheeren; alles op den voet van de eerste Bagian 1 dan Bab 13 Buku Pertama. first section of the eighteenth chapter of the
afdeeling van den achttienden titel van het first book of this Civil Code. In this regard, as
eerste boek van dit Wetboek. Dalam hal itu, seperti juga dalam hal diantara in the event that there are heirs who do not
para ahli waris ada yang tidak menguasai have free use of their properties, estate division
In dat geval, gelijk mede indien zich onder de barang-barangnya, pemisahan harta cannot take place, other than in accordance
with the stipulations in the following articles
erfgenamen personen bevinden welke het vrije peninggalan tidak dapat dilakukan, kecuali
beheer over hunne goederen niet bezitten, kan dengan memperhatikan ketentuan pasal-pasal and failing such compliance, the estate division
de boedelscheiding geen plaats hebben, dan berikut, dengan ancaman kebatalan jika shall be rendered invalid, in the event of
met inachtneming der bepalingen, vervat in de melanggar peraturan-peraturan yang violation of any of the requirements, set out in
volgende artt., en zulks op straffe van tercantum dalam Pasal 1072. articles 1072 and 1074.
(Bw.309,406,452,463v.,490,1070;Rv.99;Civ.819,8
nietigheid, ingeval van overtreding van eenige
der voorschriften, vervat in de artt. 1072 en 23,838)
1074 (Bw. 309, 406, 452, 463v., 490, 1070; Rv. 99;
Civ. 819, 823, 838).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Bij de Pada pelaksanaan pemisahan harta (Amended by S.27-31 see also 390,421) The
boedelscheiding moeten tegenwoordig zijn de peninggalan harus hadir Balai Harta orphans' chamber shall be present at the estate
weeskamer, in voege als bij het eerste lid van Peninggalan, sebagaimana diatur dalam pasal division, pursuant to that which is stipulated
art. 417 van dit wetboek is voorgeschreven, 417 alinea pertama kitab hukum ini, beserta in the first paragraph of article 417 of this civil
alsmede de toeziende voogd en de toeziende wali pengawas dan pengampu pengawas, bila code, together with the supervising guardian
curator, wanneer de weeskamer niet met de Balai Harta Peninggalan tidak diserahi tugas and the supervising conservator, in the event
toeziende voogdij of de toeziende curatele is perwalian dan pengampu pengawas. that the supervising guardianship or
belast (Bw. 310, 370, 452; Bb. 2314). conservatorship has not been assigned to the
orphans' chamber. (Bw.310,370,452;Bb.2314)
238
www.KUHPer.com
Indien er nog geene boedelschrijving bestaat, Bila belum ada perincian harta peninggalan, In the event that no estate description yet
zal die, het zij vooraf, bij eene afzonderlijke, maka hal itu harus diadakan sebelumnya exists, it shall be drawn up in advance in a
het zij te gelijk met de boedelscheiding, en bij dalam akta tersendiri, atau sekaligus dengan separate deed, or together with the estate
eene en dezelfde acte, worden opgemaakt, pemisahan harta itu dalam akta itu juga, sesuai division in one and the same deed, in
overeenkomstig de wettelijke voorschriften. dengan peraturan undang-undang. accordance with the legal requirements. If,
however, all the heirs, were present at the time
Indien echter al de erfgenamen, tijdens het Akan tetapi bila pada waktu pewaris of death of the testator, and have had free use
overlijden van den erflater tegenwoordig meninggal dunia, para ahli waris hadir dan of their properties, but have not drawn up an
zijnde, en het vrije beheer over hunne dapat bertindak bebas atas harta benda estate description, and subsequent changes in
goederen hebbende, geene boedelbeschrijving mereka, tetapi belum membuat pemerincian the condition of the estate have rendered it
impossible to comply with the legal
hebben opgemaakt, en later voorgevallen harta peninggalan, dan kemudian perubahan-
veranderingen in den staat des boedels de perubahan yang terjadi dalam keadaan harta regulations regarding estate description, then
naleving der wettelijke bepalingen omtrent de peninggalan itu membuat tidak mungkin the estate division shall be preceded by an
boedelbeschrijving onmogelijk maken, vangt untuk mengindahkan peraturan undang- accurate description of the estate as left by the
de boedelscheiding aan met eene zoo undang mengenai pemerincian harta testator, the changes which have occurred, and
nauwkeurig mogelijke opgave van den boedel, peninggalan, maka pemisahan harta the present condition. The validity of the
information shall be declared under oath
zoodanig als die door den erflater is nagelaten, peninggalan itu harus dimulai dengan
van de daarin sedert voorgevallen membuat laporan yang secermat-cermatnya before a notary by those who are and is
veranderingen, en van deszelfs mengenai harta peninggalan itu seperti yang continue to be in possession of the undivided
tegenwoordigen staat. De deugdelijkheid van ditinggalkan oleh pewaris, mengenai property. Refusal to take the oath and the
die opgave wordt daarbij in handen van den perubahan-perubahan yang terjadi dalam hal reason therefor, shall be mentioned by the
notaris beeedigd door dengene of door itu sejak waktu itu, dan mengenai keadaan notary in his deed. (Bw.653v.,672v.;Civ.821)
diegenen, die in het bezit der onverdeelde pada waktu ini. Untuk menguatkan kebenaran
nalatenschap is of zijn gebleven. laporan itu, dihadapan Notaris harus diangkat
sumpah oleh orang atau orang-orang yang
Bij weigering van het afleggen van dien eed, tetap menguasai harta peninggalan yang tak
zal hiervan, zooveel mogelijk met opgave der terbagi itu.
redenen van weigering, door den notaris in de
acte worden melding gemaakt (Bw. 653v., Jika orang atau orang-orang tersebut menolak
672v.; Civ. 821). mengangkat sumpah, maka hal itu harus
disebutkan oleh Notaris dalam aktanya,
sedapat-dapatnya dengan sebabsebabnya
penolakan itu.
De boedelscheiding wordt verleden bij acte, Pemisahan harta itu harus dibuat dalam satu The estate division shall be drawn up in a
ten overstaan van eenen notaris door partijen akta dihadapan Notaris yang dipilih oleh deed, before a notary selected by the parties, or
verkozen, of, in geval van verschil, benoemd pihak yang berkepentingan, atau bila ada in the event of a dispute, by a notary appointed
door den raad van justitie op het perselisihan, diangkat oleh Pengadilan Negeri by the court of justice at the request of the
verzoekschrift van de meest gereede atas permohonan pihak-pihak yang parties with the greatest interest.
belanghebbenden (Bw. 686, 690; Civ. 834; Bb. berkepentingan yang paling siap. (Rv.686,690;Civ.834;Bb.2314)
2314).
Indien de weeskamer hare goedkeuring aan de Bila Balai Harta Peninggalan menolak In the event that the orphans' chamber refuses
ontworpen boedelscheiding weigert, en de memberikan persetujuannya pada pemisahan to approve the draft of the deed of estate
gezamenlijke erfgenamen en hunne harta peninggalan yang telah dirancang, division, and the heirs and their
vertegenwoordigers (voor zoo ver die sedangkan para ahli waris dan wakil-wakil representatives (to the extent that such
vertegenwoordiging niet aan de weeskamer is mereka (sejauh perwakilan itu tidak representation has not been assigned to the
opgedragen) mogten vermeenen dat die diserahkan kepada Balai Harta Peninggalan) orphans' chamber) are of the opinion that there
weigering niet gegrond is, geeft de weeskamer berpendapat, bahwa penolakan itu tidak are no grounds for such refusal, the orphans'
de redenen harer weigering op, en worden mempunyai dasar, maka Balai Harta chamber is submit the reasons for their refusal,
dezelve opgenomen in een door den notaris op Peninggalan harus memberitahukan alasan- and this shall be noted by the notary in his *295
te maken proces-verbaal. alasannya, dan hal itu dicantumkan dalam official report. The draft deed of estate
berita acara yang harus dibuat oleh Notaris. division, certified by the orphans' chamber and
De ontworpen boedelscheiding, door de the notary, shall be submitted, together with a
weeskamer en den notaris gewaarmerkt, Pemisahan harta peninggalan yang telah copy of the official report, by the notary to the
wordt, met een afschrift van dit proces-verbaal, dirancang, dan ditandai oleh Balai Harta court clerk at the court of justice, or shall be
door den notaris ter griffie van den raad van Peninggalan dan Notaris; oleh Notaris itu forwarded in a sealed envelope, in the event
that such official resides further than twenty
justitie gebragt, of in besloten omslag aldaar harus dibawa dengan salinan berita acaranya
bezorgd, in geval die ambtenaar woont op kepada panitera Pengadilan Negeri, atau poles from the seat of the court of justice. The
meer dan twintig palen afstands van den zetel disampaikan kepadanya dalam sampul official report of the notary and the drafted
van den raad van justitie. tertutup bila pegawai itu bertempat tinggal deed of estate division is not be liable to stamp
dalam jarak yang lebih dari dua puluh pal dan duty. The heirs, or those having the most
tempat kedudukan Pengadilan Negeri itu. interest, may submit their objections in a letter
Het proces-verbaal van den notaris en de of request, to be filed with the court of justice.
ontworpen boedelscheiding zijn vrij van zegel. The court is then, after having heard the
Berita acara itu dan rancangan pemisahan interested parties and the orphans' chamber,
De erfgenamen, of de meest gereede hunner, harta peninggalan itu bebas dari meterai. and the prosecution counsel, pass judgment at
kunnen hunne bezwaren, bij een met redenen the highest instance. (Bw.417;Rv.318) In the
239
alpha3 Edition
bekleed verzoekschrift, inbrengen bij den raad Para ahli waris, atau seorang di antara mereka event of approval, the estate division is
van justitie. Deze doet daarop des noods na yang paling siap, dapat mengajukan thereupon be implemented before a notary, in
verhoor van de belanghebbenden en van de keberatan-keberatan serta alasan-alasannya accordance with the draft, which after having
weeskamer, en in allen gevalle van het dengan surat permohonan kepada Pengadilan been certified by the president and the court
openbaar ministerie, uitspraak in het hoogste Negeri. Pengadilan ini mengambil keputusan clerk, shall be returned to the notary and shall
ressort (Bw. 417; Rv. 318). dalam tingkat tertinggi atas hal itu, jika perlu be attached to the official report prepared by
setelah mendengar pihak-pihak yang him. (Rv.691)
In geval van goedkeuring, wordt daarna de berkepentingan, Balai Harta Peninggalan dan,
boedelscheiding ten overstaan van den notaris dalam hal apa pun, jawatan Kejaksaan.
verleden, overeenkomstig het ontwerp,
hetwelk, na door den president en griffier Dalam hal ada persetujuan, maka pemisahan
gewaarmerkt te zijn, aan den notaris wordt harta peninggalan itu akan dilakukan di
teruggegeven en door dezen aan de minuut hadapan Notaris, sesuai dengan rancangan,
vastgehecht (Rv. 691). yang setelah ditandai oleh ketua Pengadilan
Negeri dan panitera disampaikan kembali
kepada Notaris yang harus melampirkannya
pada akta aslinya (minut).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Indien de Bila para ahli waris, atau seorang atau (Amended by S.27-31 see also 390,421) If the
erfgenamen, of een of meer hunner, van beberapa orang dan mereka, berpendapat heirs, or one or more of them are of the opinion
oordeel zijn dat de onroerende goederen des bahwa barang-barang tetap dan harta that several or all of the immovable properties
boedels, of sommige daarvan, hetzij in het peninggalan itu atau beberapa di antaranya of the estate, whether to be used for settlement
belang van den boedel, tot betaling van harus dijual, baik untuk kepentingan harta of debts or to implement proper division in the
schulden als anderzins, hetzij om eene peninggalan itu, untuk membayar utang-utang interest of the estate, must be sold, the court of
behoorlijke verdeeling te kunnen tot stand dan sebagainya, maupun untuk dapat justice, may, after hearing the other interested
brengen, behooren verkocht te worden, kan de menyelenggarakan pembagian yang baik, parties or after having properly summoned
raad van justitie, na verhoor der andere maka Pengadilan Negeri setelah mendengar them, order the sale, in accordance with the
belanghebbenden, of deze behoorlijk pihak-pihak lain yang berkepentingan atau legal stipulations in the Regulations regarding
opgeroepen zijnde, den verkoop bevelen, setelah memanggil mereka secukupnya, dapat civil procedures, on condition that, in the event
overeenkomstig de wettelijke bepalingen op de memerintahkan penjualan itu sesuai dengan that the sale takes place in public, supervising
Burgerlijke Regtsvordering, des echter dat, ketentuan-ketentuan Reglemen Acara Perdata; guardians and conservators must be present or
indien de verkoop in het openbaar geschiedt, namun bila dilakukan di muka umum, must have been properly summoned. If one of
de tegenwoordigheid, immers de behoorlijke penjualan itu harus dihadiri oleh para wali the heirs purchases part of an immovable asset,
oproeping van toeziende voogden en pengawas dan pengampu pengawas, atau it is have the same effect with regard to him, as
toeziende curators gevorderd wordt. setidak-tidaknya setelah mereka dipanggil if he had acquired it through the division.
secukupnya. (Bw.393,1070,1083;Rv.683v.;Civ.827)
Indien een der erfgenamen een stuk onroerend
goed koopt, heeft zulks ten zijnen opzigte Bila salah seorang dan para ahli waris membeli
hetzelfde gevolg alsof hij het bij scheiding suatu barang tetap, maka hal itu mempunyai
verkrengen had (Bw. 393, 1070, 1083; Rv. 683v.; akibat yang sama terhadapnya seperti jika dia
Civ. 827). memperolehnya pada waktu pemisahan harta
itu.
De waardering der op het tijdstip der Penilaian barang-barang yang dalam harta The appraisal of the properties forming part of
boedelscheiding in den boedel aanwezige peninggalan itu pada waktu dilaksanakan the estate at the time of the estate division is
goederen geschiedt als volgt: pemisahan harta peninggalan, diadakan take place as follows: stocks, debts and shares
sebagai berikut: in companies, which are mentioned in the
effecten, schuldvorderingen en aandeelen in price publications, drawn up and issued upon
maatschappijen, welke vermeld zijn in Efek-efek, surat-surat piutang dan saham- public authority, shall be appraised according
prijscouranten, op openbaar gezag opgemaakt saham dalam perusahaan-perusahaan, yang to the price publications; the value of other
en uitgegeven, worden volgens die dicantumkan dalam berita-berita harga yang movable properties, shall be that at which they
prijscouranten gewaardeerd; dibuat dan diumumkan secara resmi, dinilai were appraised in the estate description, unless
menurut berita-berita harga itu. one or more heirs seeks a further appraisal by
an expert; the value of immovable properties
andere roerende goederen, tegen de waarde shall be that which is agreed by three experts.
waarop zij bij de boedelschrijving geschat zijn, Barang-barang bergerak lainnya dinilai (Rv.675-3;Civ.824v.)
ten ware een of meer erfgenamen eene nadere menurut harga taksiran pada waktu
schatting door eenen deskundige mogten mengadakan pemerincian harta peninggalan
verlangen; itu, kecuali bila seorang ahli waris seorang
atau lebih menghendaki diadakan penaksiran
onroerende goederen, tegen den prijs door drie lebih lanjut oleh seorang ahli;
deskundige te bepalen (Rv. 675-3o; Civ. 824v).
Barang-barang tetap dinilai menurut harga
yang harus ditentukan oleh tiga orang ahli.
De deskundige worden benoemd door de Ahh-ahli tersebut diangkat oleh mereka yang The experts shall be nominated by the
belanghebbenden, of, in geval van verschil, op berkepentingan, atau bila ada perselisihan, interested parties, or in the event of dispute, at
het verzoekschrift van de meest gereede dier atas surat permohonan si berkepentingan yang the request of the party having the largest
240
www.KUHPer.com
belanghebbenden, door den raad van justitie paling siap, oleh Pengadilan Negeri yang interest, by the court of justice within whose
binnen wiens regtsgebied de erfenis is dalam daerah hukumnya warisan itu terbuka, legal jurisdiction the inheritance becomes
opengevallen, en voor zo veel betreft de dan sejauh mengenai penilaian barang-barang available, and to the extent of the valuation of
waardering van onroerende goederen, door tetap, oleh Pengadilan Negeri yang dalam the immovable properties, by the court of
den raad van justitie binnen wiens regtsgebied daerah hukumnya barang itu terletak. justice within whose legal jurisdiction the
die goederen gelegen zijn. properties are located. *296 Agents is carry out
Makelar-makelar melakukan penilaian atas the valuation, upon oath sworn at the
Makelaars doen de waardering, op den eed bij sumpah yang mereka angkat pada permulaan commencement of their service. Other experts
den aanvang hunner bediening afgelegd. jabatan mereka. is, prior to the valuation, be sworn in by the
head of the government at the location where
the inheritance is available, or to the extent that
Andere deskundige worden, voor de Ahli-ahli lain, sebelum melakukan penilaian it concerns the valuation of the immovable
waardering, beeedigd door het hoofd van het disumpah oleh kepala Pemerintah Daerah di properties, by the head of the government at
bestuur der plaats waar de erfenis is tempat warisan itu terbuka, atau oleh kepala the place where the properties are located.
opengevallen, of, voor zoo veel de waardering daerah di tempat barang-barang itu terletak, (Bb.379) If the parties, in relation to the
van onroerende goederen betreft, door het sejauh mengenai penilaian barang-barang immovable properties which are located
hoofd van het bestuur (a) der plaats waar die tetap. outside Indonesia, cannot reach an agreement
goederen gelegen zijn (Bb. 379). regarding the nomination of the experts, the
Mengenai barang-barang tetap yang berada di court of justice is regulate the manner in which
Indien partijen, ten aanzien van onroerende luar Indonesia, jika pihak-pihak yang the valuation shall be carried out.
goederen buiten Indonesie gelegen, omtrent de berkepentingan tidak memperoleh persesuaian (Bw.390;K.62;Rv.216v.)
benoeming van deskundige niet kunnen kehendak tentang pengangkatan para ahli
overeenkomen, regelt de raad van justitie de tersebut, maka Pengadilan Negeri akan
wijze waarop de waardering kan worden mengatur cara menyelenggarakan penilaian
bewerkstelligd (Bw. 390; K. 62; Rv. 216v). itu.
Na de regeling van den inbreng en van Setelah diatur pemasukan dan utang harta Following the arrangements regarding
hetgeen door den boedel aan een of meer der peninggalan yang harus dibayar kepada collation and that which is owed by the estate
erfgenamen, uit welken hoofde ook, seorang ahli waris atau Iebih atas dasar apa to one or more heirs for any reason, the
verschuldigd is, wordt het overschot van den pun juga, maka sisa harta peninggalan itu dan remainder of the estate and the share of each
boedel en het aandeel van iederen erfgenaam bagian dan tiap-tiap ahli waris atau pancang heir or branch of the main stock shall be
of staak bepaald. ditentukan. stipulated. Thereafter, upon the mutual
approval of the interested parties, each
Vervolgens wordt met onderling goedvinden Selanjutnya dengan persetujuan bersama individual's share in the properties shall be
der belanghebbenden, bij toebedeeling antara orang-orang yang berkepentingan, allocated by division and in the event that
there are grounds therefor, payment shall be
angewezen, welke goederen in ieders aandeel ditetapkan dengan pembagian, barang-barang
vallen, en, zoo daartoe gronden zijn, welke mana jatuh pada bagian masing-masing dan made of a sum equal to the share due. If the
geldsom, wegens een of meer aandeelen, ter bila ada alasan, berapa besar jumlah uang yang interested parties do not approve such
gelijkmaking moet uitbetaald worden. Zoo de harus dibayar untuk membuat sama rata allocations, the land shall be divided into the
belanghebbenden zich wegens zoodanige semua bagian. Bila orang-orang yang number of parcels which equals the number of
toebedeeling niet kunnen verstaan, worden er berkepentingan tidak menyetujui pembagian heirs or branches of the main stock, and the
allocation of the parcels shall be decided by
zoo vele kavelingen gemaakt als er erfgenamen yang demikian itu, maka diadakan kapling-
of staken zijn, en bepaalt het lot de toedeeling kapling sebanyak ahli waris atau pancang, dan lottery. The sub-division of properties
der kavelingen. penunjukan bagian masing-masing dilakukan belonging to a branch of a main stock is take
dengan undian. place in the same manner. Any dispute
regarding the allotment of parcels and sub-
De onderverdeeling van de aan eenen staak divisions is, upon request of the parties having
toebedeelde goederen geschiedt op gelijke Pembagian lebih lanjut barang-barang yang the largest interests, be decided by the court of
wijze. dibagikan kepada satu pancang, dilakukan justice, in the manner stipulated in the fourth
dengan cara yang sama. paragraph of article 1075.
Alle verschil over het maken dier kavelingen (Bw.1086v.,1102;Rv.691;Civ.828v.)
en onderverdeeling ontstaan wordt, op Segala perselisihan tentang pembuatan
verzoekschrift der meest gereede kapling-kapling dan bagian-bagian lebih
belanghebbenden, door den raad van justitie lanjut, atas permohonan orang-orang
beslist, in voege als bij het vierde lid van art. berkepentingan yang paling siap, diputuskan
1075 is voorgeschreven (Bw. 1086v., 1102; Rv. oleh Pengadilan Negeri menurut peraturan
691; Civ. 828v). pada Pasal 1075 alinea keempat.
Na de loting zijn de erfgenamen bevoegd tot Setelah undian, para ahli waris berhak untuk Following the distribution by lot, the heirs
ruiling van de hun bij het lot toebedeelde bertukar kapling yang dengan undian menjadi shall be authorized to exchange the parcels
kavelingen, mits die geschiede voor het sluiten bagian mereka, asalkan hal itu terjadi sebelum allocated to them, provided that this is take
der acte van scheiding en daarin worde penutupan akta pemisahan harta peninggalan place prior to the execution of the deed of
vermeld. itu dan pertukaran itu dicantumkan di dalam division and shall be mentioned therein. This
akta itu. exchange is have the same consequences as if
Deze ruiling heeft hetzelfde gevolg als of de the exchanged properties had been acquired
over en weder geruilde goederen waren Penukaran ini mempunyai akibat yang sama upon the division. Such an exchange can, in
the same manner and with the same
toegescheiden. seperti jika barang-barang yang dipertukarkan
itu diperoleh dari pembagian. consequences, also apply to that part of the
properties allocated between heirs who have
Eene dergelijke ruiling kan, op dezelfde wijze free use of their properties.
en met hetzelfde gevolg, ook omtrent een Pertukaran demikian dapat juga dilakukan
241
alpha3 Edition
gedeelte der toegescheiden goederen plaats mengenai suatu bagian dan barang-barang (bw.1069,1071v.,1074v.;Civ.834)
hebben, tusschen erfgenamen welke het vrije yang telah dibagikan, dengan cara dan dengan
beheer over hunne goederen bezitten (Bw. akibat yang sama antara para ahli wanis yang
1069, 1071v., 1074v.; Civ. 834). dapat bertindak bebas atas harta benda
mereka.
De papieren en bewijzen van eigendom, tot de Surat-surat dan bukti-bukti milik barang- The papers and evidence of title, of the
toebedeelde goederen behoorende, worden barang yang dibagikan, harus diserahkan assigned properties, shall be submitted to the
overgegeven aan hem aan wien de goederen kepada orang yang mendapat barang itu individual to whom the properties have been
zijn toebedeeld. sebagai bagiannya. assigned. If the documents relate to properties
assigned to one or more heirs, they shall be
Indien die stukken betrekking hebben op een Bila surat-surat itu menyangkut barang yang kept by the individual, to whom the most
aan meer dan een erfgenaam toebedeeld goed, dibagikan kepada lebih daripada satu orang significant portion of the properties has been
assigned, who is then be obligated to make
verblijven zij bij dengene, aan wien het ahli waris, maka surat-surat itu harus tetap
voornaamste gedeelte van zoodanig goed is dipegang oleh orang yang mendapat bagian them available for inspection by the co-heirs,
toegescheiden, die verpligt is om daarvan aan terbesar dalam barang itu, tetapi ia wajib and if any one of them so requires, to issue
de mede-erfgenamen inzage, en, zoo iemand memberi kesempatan kepada sesama ahli copies or summaries, at their own cost.
hunner zulks begeert, afschriften of uittreksels waris itu untuk melihat surat-surat tersebut, (Bw.1082;Civ.842)
te diens koste, te geven (Bw. 1082; Civ. 842). dan bila di antara mereka ada yang
menginginkan, memberikan salinan-salinan
atau petikan-petikan atas biaya orang itu.
De algemeene boedelpapieren blijven in Surat-surat umum mengenai harta All of the estate documents shall be kept by the
bewaring van hem wien de meerderheid der peninggalan harus tetap disimpan oleh orang individual nominated by the majority of heirs,
erfgenamen, of in geval van verschil, de raad yang ditunjuk dengan suara terbanyak para or in the *297 event of a dispute, by the court of
van justitie, op verzoekschrift van de meest ahli waris, atau bila ada perselisihan, oleh justice, at the request of the parties having the
gereede belanghebbenden, daartoe benoemd orang yang diangkat Pengadilan Negeri atas largest interests, who shall be required to
heeft, die verpligt is om daarvan inzage en permohonan mereka yang berkepentingan display the document and to issue copies and
uittreksels of afschriften te geven, in voege als yang paling siap, tetapi orang itu wajib summaries, pursuant to the stipulations in the
bij het vorige art. is bepaald (Bw. 1885; K. 35; memberi kesempatan melihat surat-surat itu, previous article. (Bw.1885;K.35;Civ.842)
Civ. 842). dan memberikan petikan-petikan atau salinan-
salinan menurut ketentuan pasal yang lalu.
Ieder erfgenaam wordt geacht onmiddelijk te Tiap-tiap ahli waris dianggap langsung Each heir shall be deemed to immediately
zijn opgevolgd in de hem toebedeelde of in de menggantikan pewaris dalam hal memiliki succeed the testator in title to the properties
bij aankoop, krachtens art. 1076, door hem barang-barang yang diperolehnya dengan resulting from allocation or purchase pursuant
verkregene goederen. pembagian atau barang-barang yang dibelinya to article 1076. None of the heirs shall be
berdasarkan pasal 1076. considered to have held title at any stage to the
other properties of the inheritance.
Geen der erfgenamen wordt alzoo gerekend
immer den eigendom van de andere goederen Dengan demikian tiada seorang pun di antara (Bw.568,832v.874,955,1079,1166,1183;Civ.883)
der nalatenschap gehad te hebben (Bw. 568, para ahli waris dianggap pernah mempunyai
832v., 874, 955, 1079, 1166, 1183; Civ. 883). hak milik atas barang-barang lain dan harta
peninggalan itu.
De mede-erfgenamen zijn verpligt om, ieder in Para ahli waris berkewajiban, masing-masing The co-heirs shall be required, in proportion to
evenredigheid van zijn aandeel, elkander over menurut besarnya bagiannya, untuk saling their share, to indemnify one another against
en weder te vrijwaren tegen alle stoornis en menjamin terhadap segala gangguan dan all disturbances and claims, arising from
uitwinnig, voortkomende uit eene oorzaak tuntutan mengenai pemilikan atau causes which existed prior to the division,
voor de verdeeling ontstaan, mitsgaders voor penguasaan, yang bersumber pada suatu including indemnification in respect of the
de gegoedheid van schuldenaren van renten of sebab yang timbul sebelum pembagian, solvency of individuals who owe interest or
andere schuldvorderingen. beserta mengenai kemampuan para pengutang other debts. The indemnification is not take
bunga atau tagihan lainnya. Penjaminan itu place, if it has been specifically excluded, by a
tidak terjadi, bila hal itu dinyatakan tidak special and express stipulation in the deed of
De vrijwaring heeft geen plaats, wanneer die
bepaaldelijk, bij een bijzonder en uitdrukkelijk mungkin dengan persyaratan khusus yang estate division. It is cease, if a charge has been
beding, in de acte van boedelscheiding is tegas dalam akta pemisahan harta. filed against a co-heir due to his own fault. The
uitgesloten. Zij houdt op, wanneer de mede- indemnity in respect of the solvency of
erfgenaam door zijne schuld de uitwinning Penjaminan itu berhenti bila kepada sesama individuals who owe interest or other debts on
ondergaat. ahli waris itu diajukan tuntutan mengenai the estate shall be due only if the debt claim
against one of the heirs has been filed for the
pemilikan atau penguasaan karena
kesalahannya sendiri. full amount, and if it has been proven by such
De vrijwaring voor de gegoedheid van heir, that the debtor was insolvent at the time
schuldenaren van eene rente of andere of preparation of the deed of estate division.
schuldvordering des boedels is alleen dan Penjaminan mengenai kemampuan orang- The claim for an indemnity, mentioned in the
verschuldigd, wanneer de schuldvordering orang yang berutang bunga atau tagihan- previous paragraph, cannot be filed after the
aan een der erfgenamen voor het volle bedrag tagihan lain dan harta peninggalan, hanya expiration of three years from the estate
is toebedeeld, en indien door zoodanigen diwajibkan bila seluruh tagihan itu dibagikan division.
242
www.KUHPer.com
erfgenaam wordt bewezen, dat de schuldenaar kepada seorang ahli waris, dan bila oleh ahli (Bw.1183,1492v.,1537,1967;Rv.70v.;Civ.884,886)
reeds tijdens het verlijden der acte van waris itu dibuktikan, bahwa orang yang
boedelscheiding onvermogend was. berutang itu sudah tidak mampu pada waktu
pembuatan akta pemisahan harta itu.
De vordering tot vrijwaring, in het voorgaande
lid bedoeld, kan niet worden ingesteld na Tuntutan untuk penjaminan termaksud dalam
verloop van drie jaren sedert de alinea yang lalu, tidak dapat diajukan setelah
boedelscheiding (Bw. 1183, 1492v., 1537, 1967; lampau tiga tahun sejak pemisahan harta
Rv. 70v.; Civ. 884, 886). peninggalan.
Indien een of meer der erfgenamen zich buiten Bila seorang ahli waris atau lebih berada In the event that one or more heirs are
staat bevinden om hun aandeel in de, ter zake dalam keadaan tak mampu untuk membayar incapable of providing their share due in
van eenige vrijwaring van hunnen mede- bagiannya dalam penggantian kerugian yang respect of compensation, pursuant to the
erfgenaam, verschuldigde schadeloosstelling te harus dibayar berhubung dengan kewajiban indemnity given to their co-heirs, then their
voldoen, wordt het door hem of hen menjamin seorang sesama ahli waris, maka liability in respect of the share due, shall be
verschuldigde aandeel, naar evenredigheid bagian yang harus dibayar itu dipikul transferred in proportion to their share in the
van ieders erfdeel, omgeslagen over den bersama-sama menurut perbandingan bagian inheritance to those who are secured and the
gewaarborgde en de mede-erfgenamen die in warisan masing-masing, oleh yang dijamin co-heirs who are capable of paying.
staat zijn om te betalen (Bw. 1101, 1104, 1183, dan para sesama ahli waris yang mampu (Bw.1101,1104,1183,1293;Civ.885)
1293; Civ. 885). untuk membayar.
Van inbreng Pemasukan Concerning collation
Onverminderd de verpligting van alle Tanpa mengurangi kewajiban semua ahli Without prejudice to the obligation of all heirs
erfgenamen tot voldoening aan, of verrekening waris untuk membayar kepada sesama ahli in respect of payment to or settlement with
met hunne mede-erfgenamen, van alles wat zij waris atau memperhitungkan dengan mereka their co-heirs of any amount that they owe to
aan de nalatenschap schuldig zijn, moeten alle segala utang mereka kepada harta the estate, any inter vivos gifts, which they
schenkingen onde de levenden, welke zij van peninggalan, semua hibah yang telah mereka have received from the testator, shall be
den erflater hebben genoten, worden terima dari pewaris semasa hidupnya harus returned by the following: 1. by the heirs in the
ingebragt: dimasukkan: descending line, legal or natural, whether they
have accepted the inheritance absolutely or
1o. door de erfgenamen in de nederdalende 1i. oleh para ahli waris dalam garis ke bawah, under to the privilege of estate description;
whether they have been summoned for the
linie, wettige of natuurlijke, het zij dezelve de baik yang sah maupun yang di luar kawin,
nalatenschap zuiver, of onder het voorregt van baik yang menerima warisan secara murni legal inheritance share or more than that;
boedelbeschrijving, hebben aanvaard; en het maupun yang menerima dengan hak utama unless the gifts have been made with an
zij dezelve slechts tot het wettelijk erfdeel, of untuk mengadakan pemerincian, baik yang express guarantee of collation, or the
tot meerder zijn geroepen; ten ware de giften mendapat hak atas bagian menurut undang- beneficiary by an authentic deed, or by last
met uitdrukkelijke vrijstelling van inbreng zijn undang maupun yang mendapat lebih dari itu, will, has been released from the obligation of
collation; 2. by all other heirs, either upon
gedaan, of de begiftigden bij eene authentieke kecuali jika hibah-hibah itu diberikan dengan
acte, of bij uitersten wil, van de verpligting tot pembebasan secara tegas dan pemasukan, atau death, or by last will, but only in the event that
inbreng zijn ontheven; jika penerima hibah itu dengan akta otentik the testator or donor has expressly instructed
atau surat wasiat dibebaskan dan kewajiban or stipulated the collation.
pemasukan. (Bw.914,922,1087v.,1096v.,1099,1666v.,1682;Civ
2o. door alle andere erfgenamen, het zij bij .843v.)
versterf, het zij bij uitersten wil, doch alleen in
het geval dat de erflater of schenker den 2i. oleh para ahli waris lain, baik yang karena
inbreng uitdrukkelijk heeft bevolen of kematian maupun yang dengan surat wasiat,
bedongen (Bw. 914, 922, 1087v., 1096v., 1099, tetapi hanya dalam hal pewaris atau
1666v., 1682; Civ. 843v). penghibah dengan tegas memerintahkan atau
mensyaratkan pemasukan itu.
De erfgenaam die de erfenis verwerpt is niet Ahli waris yang menolak warisan tidak wajib An heir, who rejects an inheritance is not be
gehouden in te brengen hetgeen aan hem memasukkan apa yang dihibahkan kepadanya, obliged to return that which was granted to
geschonken is, dan ter aanvulling van kecuali bila perlu untuk menutup kekurangan- him, other than for the purpose of
zoodanig gedeelte als waardoor het wettelijk kekurangan legitieme portie (bagian warisan supplementing such portion which would
erfdeel zijner mede-erfgenamen mogt verkort menurut undang-undang) para ahli waris reduce the legal inheritance share of his co-
zijn (Bw. 914v., 1057, 1088; Civ. 845). lainnya. heir. (Bw.914v.,1057,1088;Civ.845)
Indien de inbreng meer bedraagt dan het Bila pemasukan itu berjumlah lebih besar If the collation exceeds the inheritance share,
erfdeel, behoeft dat meerdere niet te worden daripada bagian warisannya, kelebihannya the excess is not be required to be returned,
ingebragt, onverminderd het bepaalde bij het tidak perlu dimasukkan tanpa mengurangi without prejudice to the stipulation in the
vorige art (Civ. 845). ketentuan pasal yang lalu. previous article (Civ.845)
243
alpha3 Edition
De ouders behoeven de giften niet in te Orangtua tidak perlu memasukkan hibah- Parents is not be obliged to return the inter
brengen die aan hun kind door deszelfs hibah yang telah diberikan kepada anak vivos gifts granted to their child by the
grootouders gedaan zijn. mereka oleh kakek nenek anak itu. grandparents. Also, a child who inherits
directly from his grandparents is not be
Op gelijke wijze behoeft een kind, dat uit eigen Demikian pula seorang anak yang karena obliged to return the gift which has been
hoofde de erfenis zijner grootouders beurt, niet dirinya sendiri menerima warisan dan kakek granted to his parents by his grandparents
in te brengen de door deze aan zijne ouders neneknya, tidak perlu memasukkan apa yang However, a child, who receives such
gedane gift. telah dihibahkan oleh kakek neneknya itu inheritance by substitution, is return the gifts
kepada orangtuanya. which have been granted to his parents, even if
the child has rejected the inheritance from his
Daarentegen moet het kind, dat slechts bij parents. In the event of such rejection, the child
plaatsvervulling die erfenis beurt, de giften Sebaliknya, anak yang mendapat warisan is, not be liable for his parents' debts with
inbrengen, welke aan zijne ouders gedaan zijn, tersebut karena penggantian tempat, harus respect to his co-heirs in the inheritance from
zelfs indien het kind de nalatenschap zijner memasukkan hibah-hibah yang telah diberikan his grandparents.
ouder mogt hebben verworpen. kepada orangtuanya, sekalipun anak itu telah (Bw.840v.,1058,1060,1086,1100,1132 see also
menolak wanisan dan orangtuanya. 912;Civ.847v.)
Het kind is echter, in geval van zoodanige
verwerping, niet jegens zijne mede- Namun dalam hal penolakan demikian,
erfgenamen in de grootouderlijke nalatenschap terhadap sesama ahli waris dalam warisan
aansprakelijk voor de schulden zijner ouders kakek nenek anak itu, tidak bertanggung
(Bw. 840v., 1058, 1060, 1086, 1100, 1132 jo. 912; jawab atas utang-utangnya.
Civ. 847v).
Giften, welke aan den eenen echtgenoot door Hibah-hibah yang diberikan kepada seorang Gifts granted to a spouse by one of the parents
een der ouders van den anderen echtgenoot suami atau isteri oleh mertuanya, setengah of the other spouse, is not be subject to even
gedaan zijn, zijn zelfs voor de helft niet aan pun tidak harus dimasukkan, sekalipun half of the collation, even though the objects
inbreng onderworpen, al ware het ook dat de barang-barang yang dihibahkan itu menjadi form part of the community property. If the
geschonken voorwerpen in de gemeenschap harta bersama. gifts were granted to both spouses by the
vielen. father or the mother of one of them, then one
half of the gift shall be included in the
Bila hibah-hibah itu diberikan kepada kedua
Indien de giften gezamenlijk aan de beide suami isteri bersama-sama oleh bapak atau ibu collation. *299 If the gift to the spouse has been
echtgenooten door den vader of de moerder salah seorang dari mereka, maka harus given by his own father or mother, the entire
van een hunner gedaan zijn, moet de inbreng dimasukkan seperduanya. gift shall be included in the collation.
voor de helft plaats hebben. (Bw.120,176v.,1086;Civ.849)
Bila hibah-hibah itu diberikan kepada suami

Wanneer de giften aan den echtgenoot door atau isterii oleh bapak atau ibunya sendiri, dia
zijnen eigen vader of zijne eigene moeder harus memasukkan seluruhnya.
gedaan zijn, moet hij dezelve voor het geheel
inbrengen (Bw. 120, 176v., 1086; Civ. 849).
De inbreng geschiedt alleen de nalatenschap Pemasukan hanya dilakukan ke dalam harta The collation is only take place in the
des schenkers; dezelve is slechts door den peninggalan si pemberi hibah, pemasukan itu inheritance of the donors; this collation is only
eenen erfgenaam ten behoeve van den anderen hanya diwajibkan kepada seorang ahli wanis owed by one heir for the benefit of the other.
verschuldigd. untuk kepentingan ahli waris yang lain. No collation shall be required for the benefit of
legatees, or creditors of the estate.
Ten behoeve van legatarissen, of van Tiada pemasukan yang dilakukan untuk (Bw.920;Civ.850,857)
schuldeischers van den boedel, heeft geen kepentingan para penerima hibah wasiat, atau
inbreng plaats (Bw. 920; Civ. 850, 857). para kreditur terhadap harta peninggalan.
Inbreng geschiedt, het zij door het genoetene in Pemasukan dilakukan dengan mengembalikan Collation is take place, either by returning that
natura in den bodel terug te brengen, het zij apa yang telah diterima dalam wujudnya ke which was enjoyed to the estate in its original
door zoo veel minder dan de andere dalam harta peninggalan, atau dengan cara condition, or by receiving that amount less
deelgenooten te ontvangen (Bw. 1093-1095; menerima bagian yang kurang dan para ahli than the other heirs. (Bw.1093-1095;Civ.858)
Civ. 858). waris yang lain.
De inbreng van onroerende goederen kan Pemasukan barang-barang tak bergerak dapat The collation of immovable properties may
geschieden ter keuze des inbrengers, het zij dilakukan menurut pilihan orang yang take place at the option of the persons effecting
door dezelve in natura terug te geven zoo als melakukan pemasukan dengan collation, either by returning these in the
zij zich op het oogenblik van den inbreng mengembalikan barang dalam wujudnya original condition that they were in at the time
bevonden, het zij door het inbrengen der menurut keadaannya pada waktu pemasukan, of the collation, or by contributing the value
waarde, welke zij tn tijde der gifte hadden. atau dengan memasukkan harga pada barang thereof, as at the time the gift was granted. At
itu pada waktu penghibahan. the first instance the person effecting collation
In het eerste geval, is de inbrenger shall be responsible for the depreciation of the
verantwoorderlijk voor de vermindering, Dalam hal yang pertama orang yang properties which occurred due to his fault, and
welke de goederen door zijne schuld hebben memasukkan bertanggung jawab atas shall be obligated to release them from the
244
www.KUHPer.com
ondergaan, en verpligt om dezelve te zuiveren berkurangnya barang itu karena kesalahannya, encumbrances and the mortgages imposed by
van de lasten en de hypotheken, daarop door dan wajib untuk membebaskannya dari beban- him. All necessary expenses incurred for the
hem gelegd. beban dan hipotek-hipotek yang telah maintenance of the property, and the
dibebankan olehnya atas barang itu. maintenance charges is, equally be reimbursed
Alle noodzakelijke uitgaven, tot behoud van to the person effecting collation, in accordance
het goed gedaan, en de kosten van onderhoud, Dalam hal yang sama segala biaya yang with the rules in the chapter relating to use of
moeten, in hetzelfde geval, aan den inbrenger dikeluarkan untuk penyelamatan barang itu proceeds.
worden vergoed, met inachtneming der dan untuk pemeliharaannya. harus diganti (Bw.575v.,793v.,925,928,1210v.;Civ.859-865)
regelen bij den titel van vruchtgebruik untuk kepentingan orang yang memasukkan,
voorgeschreven (Bw. 575v., 793v., 925, 928, dengan mengindahkan peraturan-peraturan
1210v.; Civ. 859-865). yang ditetapkan dalam bab mengenai hak
pakai hasil.
De inbreng van gereed geld geschiedt ter Pemasukan uang tunai dilakukan atas pilihan The collation of cash is occur at the option of
keuze des inbrengers door de betaling van orang yang melakukan pemasukan, dengan the person effecting collation by payment of
deszelfs bedrag, of door zich dat bedrag in membayar sejumlah uang itu, atau dengan such amount, or by deducting such amount
mindering van zijn erfdeel de doen mengurangkan sejumlah itu dan bagian from the inheritance share to which he is
aanbedeelen (Bw. 1092; Civ. 869). warisan yang diperolehnya. entitled. (Bw.1092;Civ.869)
De inbreng van roerende goederen geschiedt Pemasukan barang bergerak dilakukan atas The collation of movable properties is take
ter keuze des inbrengers door de teruggave der pilihan orang yang melakukan pemasukan, place, at the option of the persons effecting
waarde zooals die ten tijde der schenking dengan memberikan kembali harganya pada collation, by returning an amount to the value
geweest is, of door de goederen in natura terug waktu penghibahan, atau dengan thereof at the time of the gift, or by returning
te geven (Bw. 1093; Civ. 868). mengembalikan barang-barang itu dalam the properties in their original state.
wujudnya. (Bw.1093;Civ.868)
Behalve de schenkingen in art. 1086 aan Selain hibah-hibah yang menurut Pasal 1086 In addition to the gifts in article 1086 which are
inbreng onderworpen, moet ok worden harus dimasukkan, juga harus dimasukkan subject to collation, that which has been
ingebragt al hetgeen is verstrekt om aan den apa saja yang telah diberikan untuk granted to the heir for the purpose of
erfgenaam eenen stand, een beroep of bedrijf te menyediakan kedudukan, pekerjaan atau providing him with status, a profession or
verschaffen, of ter betaling van deszelfs perusahaan kepada ahli waris, atau untuk business, or for settlement of his debts, and
schulden, en al hetgeen ten huwelijk is membayar utang-utangnya, dan apa saja yang that which has been given into the marriage
gegeven (Bw. 124, 320, 1451; Civ. 851). diberikan kepadanya sebagai pesangon untuk shall be returned. (Bw.124,320,1451;Civ.851)
perkawinan.
Aan inbreng zijn niet onderworpen: Yang tidak perlu dimasukkan ialah: biaya- The following is not be subject to collation:
biaya pemeliharaan dan pendidikan; expenses incurred in maintenance and
de kosten van onderhoud en opvoeding; tunjangan untuk pemeliharaan yang sangat education; allowances for necessary cost of
diperlukan; living; expenses incurred for the studying of an
area of commerce, art, handicraft or business;
de uitkeeringen tot noodzakelijk expenses incurred in studying; expenses
levensonderhoud; pengeluaran-pengeluaran untuk memperoleh
keahlian dalam bidang perdagangan, kesenian, incurred in substitution or exchange of
numbers in the State's armed forces; expenses
pekerjaan tangan atau perusahaan;
de uitgaven tot het aanleeren van eenigen tak incurred in relation to the wedding, clothes
van koophandel, kunst, handwerk of bedrijf; and jewelry bestowed as part of a wedding
biaya sekolah; trousseau.
(Bw.104,129,193,230,298,312,320v.,1086,1096;Ci
de kosten van studie;
biaya untuk penggantian tempat atau v.852)
penukaran nomor dalam dinas angkatan
de kosten tot plaatsvervanging of bersenjata negara;
nummerverwisseling in ‘s lands gewapende
dienst;
biaya pernikahan, pakaian dan perhiasan
untuk perlengkapan perkawinan.
de bruilloftskosten, kleederen en kleinooden
tot huwelijks-uitzet gegeven (Bw. 104, 129, 193,
230, 298, 312, 320v., 1086, 1096; Civ. 852).
De interessen en vruchten van hetgeen aan Bunga dan hasil dan apa yang harus The interest and proceeds of anything subject
inbreng is onderworpen, worden eerst dimasukkan, baru terutang sejak hari to collation shall be due from the date that the
verschuldigd van den dag dat eene erfenis is terbukanya suatu warisan. inheritance becomes available.
opengevallen (Bw. 927, 1250; Civ. 856). (Bw.927,1250;Civ.856)
245
alpha3 Edition
Al hetgeen door toeval en znder schuld van Apa yang hilang karena kebetulan saja tanpa Anything that is lost by accident and due to no
den begiftigde is verloren gegaan, behoeft niet kesalahan si penerima hibah, tidak perlu fault of the beneficiary, is not be required to be
te worden ingebragt (Bw. 923, 1093, 1275v., dimasukkan. returned. (Bw.923,1093,1275v.,1444;Civ.855)
1444; Civ. 855).
Van de betaling der schulden Pembayaran Utang Concerning the settlement of debts
De erfgenamen, die eene erfenis hebben Para ahli waris yang telah bersedia menerima The heirs, who have accepted an inheritance, is
aanvaard, moeten in de betaling der schulden, warisan, harus ikut memikul pembayaran in the settlement of debts, legacies and other
legaten en andere lasten, zoo veel dragen als in utang, hibah wasiat dan beban-beban lain, encumbrances, be responsible therefor
evenredigheid staat met hetgeen ieder uit de seimbang dengan apa yang diterima masing- proportionately to that which they have
nalatenschap ontvangt (Bw. 798, 800, 959, 1032, masing dari warisan itu. received from the inheritance.
1040, 1089, 1104, 1299v., 1310v.; Rv. 99; Civ. (Bw.798,800,959,1032,1040,1089,1104,1299v.,131
870). 0v.;Rv.99;Civ.870)
Zij zijn tot die betaling persoonlij, en ieder naar Kewajiban membayar tersebut dipikul secara They shall be personally responsible for such
mate van de hoegrootheid van zijn erfdeel, perseorangan, masing-masing menurut payment, each in proportion to the amount of
gehouden, onverminderd de regten der besarnya bagian warisannya, tanpa his share in the inheritance, without prejudice
schuldeischers op de geheele nalatenschap, mengurangi hak-hak pihak kreditur terhadap to the rights of the creditors to the entire
zoolang die nog is onverdeeld, mitsgaders die seluruh harta peninggalan, selama warisan itu inheritance, to the extent that this is still
der hypothecaire schuldeischers (Bw. 1067, belum dibagi, dan tanpa mengurangi hak-hak undivided, including the rights of the
1084, 1100, 1105, 1107, 1163, 1198, 1300; F. para kreditur hipotek. mortgage creditors.
198v.; Rv. 7; Civ. 873). (Bw.1067,1084,1100,1105,1107,1163,1198,1300;F.
198v.;Rv.7;Civ.873)
Indien onroerende en tot de nalatenschap Bila barang-barang tetap yang termasuk harta If the immovable properties belonging to the
behoorende goederen met hypotheken peninggalan dibebani dengan hipotek-hipotek, estate are encumbered by mortgages, each of
bezwaard zijn, heeft ieder der mede- tiap-tiap sesama ahli waris berhak menuntut the co-heirs is have the right to claim that such
erfgenamen het regt om te vorderen dat die agar beban-beban itu dilunasi dengan harta encumbrances shall be settled from the estate,
lasten uit den boedel worden gekweten, en de peninggalan itu, dan agar barang-barang itu and that the properties shall be released from
goederen van het verband bevrijd, alvorens er menjadi bebas dan ikatan itu sebelum such encumbrance, prior to their division into
tot het vormen der kavelingen worde pemisahan dimulai. parcels. If the heirs divide the inheritance in its
overgegaan. present condition, the encumbered immovable
Bila para ahli waris membagi warisan itu properties shall be estimated in the same
Wanneer de erfgenamen de nalatenschap dalam keadaan seperti waktu ditinggalkan, manner as the other immovable properties;
verdeelen in den staat waarin zij zich bevindt, barang tetap yang dibebani harus ditaksir atas thereafter, the principal sum in respect of the
moet het bezwaarde onroerende goed worden dasar yang sama seperti barang-barang tetap encumbrance shall be deducted from the total
value of the properties, and the heir, to whom
geschat op denzelfden voet als de overige lainnya; jumlah pokok beban-beban itu harus
onroerende goederen; alsdan wordt de dikurangkan dan seluruh harga barang, dan the immovable asset is due, is then be singly
hoofdsom der lasten van den geheelen prijs ahli waris yang menerima barang tetap charged with the settlement of the debts and is
des goeds afgetrokken, en de erfgenaam, aan tersebut sebagai bagiannya, hanya dialah yang indemnify the other heirs against any lawsuit
wien het onroerend goed te beurt is gevallen, wajib melunasi utang itu untuk para sesama in respect of such debts. If the encumbrance is
blijft alsdan alleen tenaanzien zijner mede- ahli waris dan ia harus menjamin mereka imposed on the immovable asset only and
does not relate to any person, none of the co-
erfgenamen met de voldoening der schuld terhadap penagihan utang itu.
belast, en moet hen daarvoor vrijwaren. heirs may claim that the encumbrance shall be
settled, as a result of which the immovable
Bila beban-beban itu hanya melekat pada asset shall be included in the division, after
Indien de lasten alleen op het onroerend goed barang-barang tetap tanpa ikatan deducting the principal sum in respect of such
gevestigd zijn, zonder dat daarbij een perseorangan, tiada sesama ahli waris yang encumbrance.
personeel verband bestaat, kan geen der mede- dapat menuntut agar beban itu dilunasi, dan (Bw.737v.,1162,1297,1300,1302;Civ.872)
erfgenamen vorderen dat de last worde dalam keadaan demikian barang tetap itu
afbetaald, en alsdan wordt het onroerende dimasukkan dalam pembagian setelah
goed onder de verdeeling begrepen, onder dikurangi dengan jumlah pokok beban-beban
aftrek van de hoofdsom dier lasten (Bw. 737v., itu.
1162, 1297, 1300, 1302; Civ. 872).
Een erfgenaam, die ten gevolge van eene Seorang ahli waris yang karena suatu hipotek, An heir, who pursuant to a mortgage, has paid
hypotheek, meer dan zijn aandeel in de telah membayar lebih daripada bagian dalam more than that which he is liable for in respect
gemeene schuld betaald heeft, kan van zijne utang bersama itu, dapat menuntut kembali of a joint debt, may claim back from each of his
mede-erfgenamen terug vorderen hetgeen dan para sesama ahli waris apa yang sedianya co-heirs that which each of them should have
ieder hunner persoonlijk in de schuld had harus dibayar oleh mereka masing-masing. personally contributed to the debt.
moeten bijdragen (Bw. 1100, 1300, 1402-3o; (Bw.1100,1300,1402-3;Civ.873,875)
Civ. 873, 875).
246
www.KUHPer.com
Indien een der mede-erfgenamen in verval van Bila salah seorang dan sesama ahli waris jatuh In the event that one of the co-heirs becomes
zaken geraakt, wordt zijn aandeel in de dalam keadaan miskin, maka bagiannya dalam insolvent, his liability under the mortgage debt
hypothecaire schuld over de overige utang hipotek dibebankan kepada para ahli shall be imposed on the others, in proportion
omgeslagen, naar evenredigheid van eens waris lainnya, menurut perbandingan of the respective inheritance shares.
ieders erfdeel (Bw. 1085, 1100, 1293; Civ. 876). besarnya bagian masing-masing. (Bw.1085,1100,1293;Civ.876)
Een legataris is niet voor schulden en lasten Seorang penerima hibah wasiat tidak wajib A legatee is not be subject to debts and
der nalatenschap verbonden, onverminderd membayar utang-utang dan beban-beban dan encumbrances of the inheritance, regardless of
het verhaal van den hypothecairen harta peninggalan, tanpa mengurangi hak the right of *302 the mortgage creditor to claim
schuldeischer op het gelegateerde onroerend kreditur hipotek untuk mengalami pelunasan the devised immovable asset.
goed (Bw. 965, 1039, 1101, 1163, 1198; Civ. 871, utang hipotek itu dan barang tetap yang (Bw.965,1039,1101,1163,1198;Civ.871,1024)
1024). dihibahwasiatkan.
Indien de legataris de schuld heft gekweten, Bila penerima hibah wasiat telah melunasi In the event that the legatee settles the debt
waarmede het gelegateerde onroerend goed utang yang telah membebani barang tetap which was secured by the devised immovable
bezwaard was, treedt hij daardoor van yang dihibahwasiatkan, menurut hukum dia asset, he is by law assume the rights of the
regtswege in de regten van den schuldeischers, menggantikan kedudukan kreditur dalam hak- creditor, in relation to the heirs.
ten laste der erfgenamen (Bw. 965, 1101, 1202, haknya terhadap para ahli waris. (Bw.965,1101,1202,1208,1402;Civ.874)
1208, 1402; Civ. 874).
De schuldeischers en de legatarissen van den Para kreditur kepada orang yang meninggal The creditors and the legatees of the deceased
overledene mogen van de schulderischers van dan para penerima hibah wasiat boleh may claim from the creditors of the heir that
den erfgenaam vorderen, dat de boedel van menuntut dan para kreditur kepada ahli waris, the estate of the deceased shall be separated
den overledene worde afgescheiden van dien agar harta peninggalan dipisahkan dan harta from that of the heir.
des erfgenaams (Bw. 1032, 1100v., 1131v.; F. ahli waris itu. (Bw.1032,1100v.,1131v.;F.199;Rv.653-2;Civ.878)
199; Rv. 653-2o; Civ. 878).
Indien de schuldeischers of legatarissen hunne Bila para kreditur dan penerima hibah wasiat If the creditors or legatees have filed their legal
regtsvordering tot afscheiding hebben telah mengajukan tuntutan hukum mereka claim for separation within a time period of six
aangevangen binnen den tijd van zes maanden untuk pemisahan dalam waktu enam bulan months after the inheritance becomes
nadat de nalatenschap is opengevallen, hebben setelah terbukanya warisan itu, maka mereka available, they shall be entitled to record their
zij de bevoegdheid om hunnen eisch in de berhak menyuruh agar tuntutan mereka claim in the public registers designated
daartoe bestemde openbare registers, ter zijde dicatat dalam daftar-daftar umum untuk itu di thereto, beside each piece of immovable asset,
van ieder stuk onroerend goed, tot de sebelah tiap-tiap barang tetap yang termasuk belonging to the inheritance, with the result
nalatenschap behoorende, te doen inschrijven, warisan itu, dengan akibat, bahwa setelah that, following registration, the heir shall be
met dat gevolg, dat de erfgenaam, na die pencatatan itu ahli waris tidak boleh prohibited from transferring or encumbering
inschrijving, het goed niet mag vervreemden memindahtangankan atau membebani barang such asset, thereby jeopardizing the rights of
of bezwaren, ten nadeele van de regten dier itu dengan merugikan para kreditur atas the creditors of the inheritance.
eischers ten laste der nalatenschap (Ov. 29; Bw. warisan itu. (Ov.29;Bw.1188;Civ.2111)
1188; Civ. 2111).
Dat regt kan echter niet meer worden Namun hak itu tidak dapat dilaksanakan, bila Such right, however, cannot be exercised, in
uitgeoefend, zoodra er schuldvernieuwing in telah diadakan pembaruan utang dalam the event of a renewal of an outstanding debt
de schuldvordering tegen den overledene piutang terhadap orang yang meninggal, dan claim against the deceased in which the heir
plaats heeft, door den erfgenaam als hal itu telah diterima oleh ahli waris sebagai shall be regarded as the debtor. (Bw.1413v.;
schuldenaar aan te nemen (Bw. 1413v.; Civ. debitur. Civ.879)
879).
Hetzelve regt verjaart door het tijdsverloop Hak itu lewat waktu dengan lampaunya The same right is expire after a period of three
van drie jaren (Bw. 1084, 1116, 1124; Civ. 880). jangka waktu tiga tahun. years has elapsed. (Bw.1084,1116,1124;Civ.880)
De schuldeischers van den erfgenaam hebben Para kreditur terhadap ahli waris tidak berhak The creditors of the heir is not be entitled to
geene bevoegdheid om die afscheiding des menuntut pemisahan harta peninggalan claim separation of the estate against the
boedels tegen de schuldeischers der kepada para kreditur terhadap warisan. creditors of the inheritance.
nalatenschap te vorderen (Bw. 1107, 1341; Civ. (Bw.1107,1341;Civ.880)
880).
Van de vernietiging van aangegane Pembatalan Pemisahan Harta Peninggalan Concerning the nullification of estate
boedelscheiding yang Telah Diselenggarakan division
247
alpha3 Edition
Boedelscheidingen kunnen worden te niet Pemisahan harta peninggalan dapat Estate divisions may be nullified as follows: 1.
gedaan: dibatalkan; due to force; 2. due to deceit, by one or more
participants; 3. due to damage to more than
1o. ter zake van dwang; 1. dalam hal ada paksaan; one quarter of the inheritance. The omission
from division of one or more objects, belonging
to the estate, is result in the grant of the right to
2o. ter zake van bedrog, door een of meer 2. dalam hal ada penipuan yang dilakukan claim a further division.
deelgenooten gepleegd; oleh seorang peserta atau lebih; (Bw.1053,1076,1085,1115,1120,1122,1168v.,1321
v.,1325,1328,1449;Rv.99;Civ.887)
3o. ter zake van benadeeling, meer dan een 3. dalam hal ada tindakan yang dirugikan
vierde gedeelte bedragende. lebih dan seperempat bagiannya. Bila terlewat
suatu barang atau lebih yang termasuk harta
Het enkel overslaan van een of meer peninggalan, maka hal itu hanya memberi hak
voorwerpen, tot den boedel behoorende, geeft untuk menuntut pemisahan lebih lanjut
tentang barang itu.
alleen regt om deswege eene nadere scheiding
te vorderen (Bw. 1053, 1076, 1085, 1115, 1120,
1122, 1168v., 1321v., 1325, 1328, 1449; Rv. 99;
Civ. 887).
Om te beoordeelen of er van benadeeling Untuk menilai terjadi tidaknya hal yang To determine whether damage has occurred,
plaats heeft, moeten de goederen naar merugikan, barang-barang yang bersangkutan the properties shall be evaluated at their value
derzelver waarde op het tijdstip der scheiding harus ditaksir menurut harganya pada saat at the time of the division. (Civ.890)
worden geschat (Civ. 890). pemisahan hanta peninggalan itu.
Degene tegen wien, tger zake van benadeeling, Orang yang terhadapnya diajukan tuntutan The individual against whom a claim for
eisch tot vernietiging gedaan is, kan de pembatalan pemisahan karena terjadi hal yang nullification has been filed on the grounds of
herscheiding beletten, door aan den eischer, merugikan, dapat mencegah dilakukannya damage having occurred, may prevent re-
het zij in gereed geld, het zij in natura, op te pemisahan ulang, dengan membenikan division by providing the claimant with either
leggen hetgeen aan diens erfdeel ontbreekt kepada penuntut, dalam bentuk uang tunai, cash, or the property in it's original state to the
(Bw. 1112-3o, 1117; Civ. 891). atau dalam bentuk barang, apa yang kurang value of that which is missing from the
pada bagian warisannya. claimant's share.. (Bw.1112-3,1117;Civ.891)
De mede-erfgenaam, die het aan hem Seorang sesama ahli waris yang telah The co-heir, who has disposed of the entire
toebedeelde geheel of gedeeltelijk heeft memindahtangankan sebagian atau seluruh allotment or part thereof, is not request
vervreemd, kan geene vernietiging der bagian warisannya, tidak dapat minta nullification of the estate division, pursuant to
boedelscheiding, ter zake van dwang of pembatalan atas dasar adanya paksaan atau force or deceit, if the disposal took place after
bedrog, vragen, indien de vervreemding heft penipuan, bila pemindahtanganan itu terjadi the force ceased to have effect or after the
plaats gehad na het ophouden van den dwang setelah berhentinya paksaan itu atau setelah discovery of the deceit. (Bw.1112-
of het ontdekken des bedrogs (Bw. 1112-2o, diketahuinya penipuan itu. 2,1327;Civ.892)
1327; Civ. 892).
De regtsvordering tot vernietiging verjaart Tuntutan hukum untuk pembatalan itu lewat The legal claim for nullification is expire after a
door het tijdsverloop van drie jaren, te rekenen waktu dengan lampaunya waktu tiga tahun, period of three years has lapsed, effective as of
van den dag der boedelscheiding (Bw. 1064, terhitung dari hari pemisahan harta the date of the estate division. (Bw.1084, 1110,
1110, 1124). peninggalan. 1124)
De regtsvordering tot vernietiging heeft plaats Tuntutan hukum untuk pembatalan The legal claim for nullification shall be made
opzigtelijk elke acte welke ten oogmerk heeft pemisahan meliputi setiap akta yang bertujuan with respect to each deed the purpose of which
om den onverdeelden staat tusschen de mede- untuk menghentikan keadaan tidak terbaginya is to divide the estate among the co-heirs,
erfgenamen te doen ophouden, om het even of harta peninggalan antara para sesama ahli regardless of whether the deed is drafted as a
de acte onder den naam van koop en verkoop, waris, tidak peduli apakah akta itu dibuat deed of sale, purchase, exchange, or agreement
ruiling, dading, of aanderzins, mogt verleden dengan nama jual beli, tukar menukar, and similar such deeds. However, if the estate
zijn. perdamaian, dan sebagainya. division, or a similar deed, has been
concluded, no nullification may be requested
Doch wanneer de boedelscheiding, of eene Namun bila akta pemisahan harta peninggalan of an agreement which is made to eliminate the
daarmede gelijkstaande acte, is voltrokken, itu atau suatu akta yang sama dengan itu telah objections mentioned in the first deed.
(Bw.1457,1541,1851,1858;Civ.888)
kan er geene vernietiging worden gevraagd dilaksanakan, maka tidak dapat dimintakan
van eene dading, welke mogt gemaakt zijn om pembatalan suatu perdamaian yang telah
de wezenlijke zwarigheden, in de eerste acte dibuat untuk menghilangkan keberatan-
voorkomende, uit den weg te ruimen (Bw. keberatan yang ada dalam akta yang pertama.
1457, 1541, 1851, 1858; Civ. 888).
248
www.KUHPer.com
De regtsvordering tot vernietiging der Tuntutan hukum untuk pembatalan The legal claim for nullification of estate
boedelscheiding wordt niet toegelaten tegen pernisahan harta peninggalan tidak division is not be admitted in respect of the
den verkoop van erfregt, zonder bedrog aan diperkenankan terhadap penjualan hak waris, sale of a succession right, without any deceit to
een of meerder mede-erfgenamen te hunnen tanpa adanya penipuan terhadap seorang one or more of the co-heirs for their benefit or
bate of schade door de mede-erfgenamen of sesama ahli waris atau lebih untuk to their disadvantage by the co-heir or done by
door een hunner gedaan (Bw. 1321, 1327, 1449, keuntungan atau kerugian mereka oleh one of them. (Bw.1321,1327,1449,1537;Civ.889)
1537; Civ. 889). seseorang.
Geene herscheiding, na de vernietiging der Pemisahan ulang harta peninggalan yang No re-division, implemented after the *304
boedelscheiding gedaan, kan nadeel dilakukan setelah pembatalan pemisahan harta nullification of the estate division, may
toebrengen aan de regten bevorens wettiglijk peninggalan, tidak dapat mendatangkan jeopardize rights previously legally acquired
door derden verkregen. kerugian terhadap hak-hak yang telah by third parties.
diperoleh pihak ketiga secara sah sebelumnya.
Alle afstand van het regt om vernietiging eener Segala pelepasan hak untuk minta pembatalan Any renunciation of the right to request
scheiding te vragen is van onwaarde (AB. 23). suatu pemisahan tidaklah berlaku. nullification of a division shall be invalid.
(AB.23)
Van boedelverdeeling, door bloedverwanten Pembagian Harta Peninggalan oleh Keluarga Concerning estate division implemented by
in de opgaande linie tusschen hunne Sedarah dalam Garis ke Atas Antara blood relatives in the ascending line among
afkomelingen onderling of tusschen dezen en Keturunan Mereka Atau di Antara Mereka their descendants or between these and the
hun langstlevenden echtgenoot gemaakt ini dan Suami Atau Isteri Mereka yang surviving spouse
Hidup Terlama
(Gew. S. 35-486) De bloedverwanten in de Para keluarga sedarah dalam garis ke atas (Amended by S.35-486) The blood relatives in
opgaande linie mogen bij uiterste boleh melakukan pembagian dan pemisahan the ascending line is by last will, or by notarial
wilsbeschikking, of bij notarieele akte, tusschen harta benda mereka, dengan surat wasiat atau deed, among their descendants or between
hunne afkomelingen onderling of tusschen dengan akta Notaris, di antara keturunan their descendants and the surviving spouse,
dezen en hun langstlevenden echtgenoot de mereka atau di antara keturunan mereka ini determine the division and separation of their
verdeeling en scheiding hunner goederen dan suami atau isteri mereka yang hidup properties. (Bw.852,852a,875v.,893;Civ.1075v.)
maken (Bw. 852, 852a, 875v., 893; Civ. 1075v). terlama.
Indien alle de goederen, welke de Bila tidak semua barang yang ditinggalkan If all the properties left upon the death of the
bloedverwant in de opgaande linie op den dag oleh keluarga dalam garis ke atas itu termasuk blood relative in the ascending line, are not
van zijn overlijden nalaat, niet in de verdeeling dalam pembagian itu, pada waktu dia included in the division, then the undivided
begrepen zijn geweest, zullen die niet verdeele meninggal, barang-barang yang tidak dibagi properties shall be distributed in accordance
goederen volgens de wet worden verdeeld itu, harus dibagi menurut undang-undang. with the law. (Bw.1066v.,1112;Civ.1077)
(Bw. 1066v., 1112; Civ. 1077).
Indien de verdeeling niet gemaakt is tusschen Bila pembagian itu dilakukan bukan di antara If the division is not among all the children
alle de kinderen, die ten tijde van het semua anak-anak yang masih hidup pada who were alive at the time of the testator's
overlijden in leven zijn, en de afkomelingen waktu kematian itu dan para keturunan orang death, and his descendants, the division shall
der vooroverledene, zal de verdeeling geheel yang meninggal lebih dahulu, maka be deemed to be invalid. A new division in a
en al nietig zijn. Er kan eene nieuwe verdeeling pembagian itu sama sekali batal, dan dapat legal format may be claimed, either by the
in den wettelijken vorm worden gevorderd, dituntut pembagian baru dalam bentuk yang children or descendants who did not receive
het zij door de kinderen of afkomelingen die sah, baik oleh anak-anak atau keturunan yang their shares, and by the individuals among
daarbij geen aandeel gekregen hebben, het zij tidak mendapat bagian, maupun oleh mereka whom the division was made.
zelfs door degenen tusschen welke de yang telah mendapat bagian. (Bw.1066;Civ.1078)
verdeeling gemaakt is (Bw. 1066; Civ. 1078).
(Gew. S. 35-486) De verdeeling overeenkomstig Pembagian yang telah dibuat sesuai dengan (Amended by S.35-486) A division made in
art. 1121 gemaakt, kan worden betwist uit Pasal 1121, dapat dibantah berdasarkan accordance with article 1121 may be disputed
hoofde van benadeeling, meer dan een vierde timbulnya kerugian yang besamya melebihi if the losses amount to more than one quarter.
bedragende. Zij kan almede worden betwist, seperempat bagian. Hal itu dapat juga It may also be disputed, if the division, and
indien de verdeeling, en hetgeen met dibantah, bila pembagian itu dan apa yang any advance made with exemption from
vrijstelling van inbreng is vooruit gemaakt, het telah diberikan lebih dahulu dengan collation, is reduce the legal inheritance share
wettelijk erfdeel van den een of ander der dibebaskan dan pemasukan, telah mengurangi of one or more descendants. The legal claim in
legitieme portie untuk seorang keturunan atau accordance with this article, is expire after
three years, effective from the date on which
249
alpha3 Edition
afkomelingen mogt hebben verkort. lebih. the testator dies.

(Bw.913v.,920v.,1084,1086v.,1110,1112,1114v.;C
De regtsvordering, bij dit art. toegelaten, Tuntutan hukum yang diperbolehkan dalam iv.1079)
verjaart door een tijdsverloop van drie jaren, te Pasal ini lewat waktu dengan lampaunya
rekenen van den dag waarop de erflater is jangka waktu tiga tahun, terhitung dari hari
overleden (Bw. 913v., 920v., 1084, 1086v., 1110, meninggalnya pewaris.
1112, 1114v.; Civ. 1079).
(Gew. S. 35-486) De erfgenamen welke, om Para ahli waris yang karena salah satu alasan (Amended by S.35-486) The heirs, who, for one
eene der redenen in het voorgaande art. tersebut dalam pasal yang lalu membantah of the reasons expressed in the previous article,
uitgedrukt, de verdeeling betwisten, zullen de pembagian itu, harus membayar terlebih dispute the division, is provide the costs
kosten, tot de schatting der goederen vereischt, dahulu biaya yang diperlukan untuk required for the appraisal of the properties,
moeten vooruitschieten, en die kosten zullen te penaksiran barang-barang itu, dan biaya itu and those costs shall be charged to them if
hunnen laste blijven, indien hunne vordering tetap akan menjadi beban mereka, bila their claim should prove to be unfounded.
ongegrond bevonden wordt (Rv. 58; Civ. 1080). ternyata tuntutan mereka tidak beralasan. (Rv.58;Civ.1080)
ACHTTIENDE TITEL BAB XVIII Chapter XVIII
Van onbeheerde nalatenschappen HARTA PENINGGALAN YANG TAK Concerning ungoverned inheritances
TERURUS
Wanneer , bij het openvallen eener Bila pada waktu terbukanya suatu warisan In the event that an inheritance becomes
nalatenschap, zich niemand opdoet die daarop tidak ada orang yang muncul menuntut available, and no one claims it, or if the known
aanspraak maakt, of wanneer de bekende haknya atas warisan itu, atau bila ahli waris heirs reject it, the inheritance shall be regarded
erfgenamen dezelve verwerpen, wordt de yang dikenal menolak warisan itu, maka harta as ungoverned.
nalatenschap als onbeheerd beschouwd (Bw. peninggalan itu dianggap tidak terurus. (Bw.520,832v.,1059,1128,1991;Civ.811)
520, 832v., 1059, 1128, 1991; Civ. 811).
De weeskamer is van regtswege belast met het Balai Harta Peninggalan, menurut hukum The orphans' chamber is by law be responsible
beheer over elke onbeheerde nalatenschap, in wajib mengurus setiap harta peninggalan tak for the government of each ungoverned
haar ressort opengevallen, onverschillig of die terurus yang terbuka dalam daerahnya, tanpa inheritance, which has become available in
nalatenschap solvent of insolvent is. Zij is memperhatikan apakah harta itu cukup atau their jurisdiction, regardless of whether the
verpligt om, bij de aanvaarding van zoodanig tidak untuk melunasi utang pewarisnya. Balai estate is solvent or insolvent. They shall be
beheer daarvan schriftelijk kennis te geven aan itu, pada waktu mulai melaksanakan obligated to inform the prosecution counsel or
het openbaar ministerie bij den raad van pengurusan, wajib memberitahukan hal itu the court of justice in writing of the acceptance
justitie. (S. 72-208 art. 6). kepada jawatan Kejaksaan pada Pengadilan of such government. (S.72-208 art.6) In the
Negeri. Dalam hal ada perselisihan tentang event of a dispute regarding whether the
In geval van verschil over het al of niet terurus tidaknya suatu harta peninggalan. inheritance is ungoverned, the court is, at the
Pengadilan itu atas permohonan orang yang request of the interested parties or upon the
onbeheerd zijn eener nalatenschap, zal die
raad hetzelve op verzoek van berkepentingan atau atas saran jawatan recommendation of the prosecution counsel,
belanghebbenden of op voordragt van het Kejaksaan, setelah minta nasihat, Balai Harta decide thereupon in the absence of a lawsuit,
openbaar ministerie, na dat de weeskamer zal Peninggalan akan mengambil keputusan tanpa after having consulted the orphans' chamber.
zijn geraadpleegd, buiten vorm van geding persidangan. (Bw.417v.,1052v.,1130;Civ.812;Wsk.64,73)
beslissen (Bw. 417v., 1052v., 1130; Civ. 812;
Wsk. 64, 73).
De weeskamer is verpligt om, na voorafgegane Balai Harta Peninggalan setelah mengadakan The orphans' chamber shall be obligated to
verzegeling, wanneer zij die mogt noodig penyegelan yang dianggap perlu, wajib untuk prepare an estate description, following the
achten, eene boedelbeschrijving op te maken, mengadakan pemerincian harta peninggalan sealing, if it is deemed necessary, and to
en de nalatenschap te beheeren en tot itu, dan mengurusnya serta membereskannya. govern the estate and administer it.
effenheid te brengen. (Wsk. 40, 64; Rv. 654). (Wsk.40,64;Rv.654) They shall be obligated to
Balai itu wajib untuk melacak para ahli waris, locate the heirs by summoning them in public
Zij is verplicht om door oproepingen in dengan cara memasang panggilan melalui newspapers or by other appropriate means.
openbare nieuwpapieren, of andere surat kabar resmi, atau dengan cara lain yang (Wsk.67;s.1856-73 art.11) They is appear in
doelmatige middelen, de erfgenamen op te lebih tepat. Balai itu harus bertindak dalam court in relation to the legal claims which have
sporen. (Wsk. 67; S. 1856-73 art. 11). Pengadilan mengenai tuntutan-tuntutan been filed against the inheritance, and they is
hukum yang telah diajukan terhadap harta exercise and continue all rights belonging to
peninggalan itu, dan menjalankan serta the *308 deceased, and is give an account of
Zij moet in regten optreden ten aanzien der their government to the rightful party.
regtsvorderingen die tegen de nalatenschap melanjutkan hak-hak dari orang yang telah
meninggal itu, dan memberikan perhitungan (Bw.1010,1130;Rv.652v.,672,675,
zijn aangevangen, en alle regen die den 678v.,684,698,777;Wsk.66,68,73; Civ.813)
overledene toebehoorden uitoefenen en mengenai pengurusannya kepada orang yang
voortzetten, en doet rekening van haar beheer seharusnya melakukan perhitungan itu.
aan wien zulks behoort (Bw. 1010, 1130; Rv.
652v., 672, 675, 678v., 684, 698, 777; Wsk. 66, 68,
73; Civ. 813).
250
www.KUHPer.com
Indien zich, na verloop van drie jaren, te Bila setelah lampaunya waktu tiga tahun In the event that no heir appears, within a
rekenen van het openvallen der nalatenschap, terhitung dari saat terbukanya warisan itu, period of three years following the date on
geen erfgenaam opdoet, zal de slotrekening tidak ada ahli waris yang muncul, maka which the inheritance became available, the
moeten worden gedaan aan den lande, perhitungan penutupnya harus dibuat untuk final account shall be presented to the State,
hetwelk bevoegd zal zijn om zich bij voorraad negara, yang berwenang untuk menguasai which shall be authorized to initially take
in het bezit der nagelaten goederen te doen barang-barang peninggalan itu untuk possession of the inherited properties.
stellen (Bw. 520, 832v., 835, 1059, 1967; Wsk. sementara. (Bw.520,832v.,835,1059,1967;Wsk.73v.;Civ.770v
73v.; Civ. 770v). .)
(Gew. S. 28-210) De bepalingen, voorkomende Ketentuan-ketentuan yang terdapat dalam (Amended by S.28-210) The stipulations
in de artt.1036, 1037, 1038, 1039 en 1041, zijn Pasal-pasal 1036, 1037, 1038 dan 1041 berlaku mentioned in article 1036, 1037, 1038, 1039 and
toepasselijk op het bewind over onbeheerde terhadap pengurusan harta peninggalan yang 1041 is apply to the government of ungoverned
nalatenschappen (Bw. 1128; Civ. 814; Wsk. 67; tidak terurus. inheritances. (Bw.1128;Civ.814;Wsk.67;Bb.1540)
Bb. 1540).
NEGENTIENDE TITEL BAB XIX Chapter XIX
Van bevoorregte schulden PIUTANG DENGAN HAK Concerning Senior Debt

MENDAHULUKAN
Van bevoorrechte schulden in het algemeen Piutang dengan Hak Didahulukan pada Concerning Senior Debts in General
Umumnya
Alle de roerende en onroerende goederen van Segala barang-barang bergerak dan tak All movable and immovable properties of the
den schuldenaar, zoo wel tegenwoordige als bergerak milik debitur, baik yang sudah ada debtor, either present or future, serve as
toekomstige, zijn voor deszelfs persoonlijke maupun yang akan ada, menjadi jaminan securities for the personal obligations of the
verbindtenissen aansprakelijk (Rv. 435v., 451v., untuk perikatan-perikatan perorangan debitur debtor.(Rv.435v.,451v.,580v.,749v.;F.19v.;
580v., 749v.; F. 19v.; Civ. 2092). itu. Civ.2092)
Die goederen strekken tot Barang-barang itu menjadi jaminan bersama The properties serve as joint guarantees for his
gemeenschappelijken waarborg voor zijne bagi semua kreditur terhadapnya hasil creditors; the proceeds thereof is to be divided
schuldeischers; derzelver opbrengst wordt penjualan barang-barang itu dibagi menurut among the creditor in proportion to their loan,
onder hen, pondspondsgelijk, naar perbandingan piutang masing-masing kecuali unless there exists a legal order of priority
evenredigheid van eens ieders inschuld, bila di antara para kreditur itu ada alasan- among the creditors.
verdeeld, ten ware ter tusschen de alasan sah untuk didahulukan. (Bw.1133;Rv.482v.,547v.;Civ.2093)
schuldeischers wettige redenen van voorrang
mogten bestaan (Bw. 1133; Rv. 482v., 547v.;
Civ. 2093).
De voorrang tusschen schuldeischers spruit Hak untuk didahulukan di antara para The seniority among creditors shall be based
voort uit privilegie, uit pand, en uit kreditur bersumber pada hak istimewa, pada upon privilege, pledge and mortgage.
onderzetting of hypotheek. (Oogstv). gadai dan pada hipotek. Tentang gadai dan (Oogtsv.)
hipotek dibicarakan dalam Bab 20 dan 21 buku
Van pand en onderzetting wort bij den ini. Pledge and mortgage shall be regulated in the
twintigsten en een-en-twintigsten titel van dit twentieth and twenty first chapter of this book.
boek gehandeld (Bw. 1134v., 1150v., 1162v.; K. (Bw.
314, 316, 317, 318, 683; Civ. 2094). 1134v.,1150v.,1162v.;K.314,316,317,318,683;Civ.
2094)
Privilegie is een regt door de wet toegekend Hak istimewa adalah suatu hak yang diberikan Privilege is a right acknowledged by the law
aan den eenen schuldeischer boven de oleh undang-undang kepada seorang kreditur applicable to one creditor over the other, based
anderen, alleen uit hoofde van den aard der yang menyebabkan ia berkedudukan lebih upon the nature of the debt. Pledge and
schuld. tinggi daripada yang lainnya, semata-mata mortgage are superior to privilege, with the
berdasarkan sifat piutang itu. Gadai dan exception of the circumstances in which the
Pand en hypotheek gaan boven privilegie, hipotek lebih tinggi daripada hak istimewa, law expressly stipulates otherwise.
behalve in de gevallen waarin de wet kecuali dalam hal undang-undang dengan (Bw.1132,1139,1149v.;Civ.2095)
tegas menentukan kebalikannya.
uitdrukkelijk het tegendeel bepaalt (Bw. 1132,
1139, 1149v.; Civ. 2095).
251
alpha3 Edition
Tusschen bevoorregte schuldeischers wordt de Antara pihak-pihak kreditur yang mempunyai The order of priority between creditors is
rang geregeld naar den verschillenden aard hak didahulukan, tingkatannya diatur regulated in accordance with the different
der voorreegten (Bw. 1138, 1147, 1149, 1181; K. menurut sifat hak didahulukan mereka. nature of the priorities.
3162, 3172, 318; Civ. 2096). (Bw.1138,1147,1149,1181;K.316,317,318;Civ.209
6)
Bevoorregte schuldeischers, die in denzelfden Para kreditur dengan hak didahulukan yang Creditors having the same priority, shall be
rang zijn, worden pondspondsgelijk betaald mempunyai tingkatan sama, dibayar secara paid equally. (Bw.1149-2 and 3; Civ.2097)
(Bw. 1149-2o’en 3o; Civ. 2097). berimbang.
De voorrang van ‘slands kas, van de Hak didahulukan milik negara, kantor lelang The priority of the State's treasury, the auction
vendukantoren en andere op hoog gezag dan badan umum lain yang diadakan oleh offices and other public institutions stipulated
daargestelde openbare instellingen, de orde penguasa, tata tertib pelaksanaannya, dan by high authority, the order in which they are
waarin dezelve wordt uitgeoefend, en de tijd lama jangka waktunya, diatur dalam berbagai be implemented, and the time of the duration,
van deszelfs duur, worden geregeld door de undang-undang khusus yang berhubungan are regulated by the relevant special legal
bijzondere wettelijke verordeningen daartoe dengan hal-hal itu. Hak didahulukan milik ordinances.
betrekkelijk. persekutuan atau badan kemasyarakatan yang
berhak atau yang kemudian mendapat hak
Associations or entities, which would have
Die van gemeenschappen of zederlijke untuk memungut bea-bea, diatur dalam been authorized to or are further authorized to
ligchamen, welke tot het heffen van lasten undang-undang yang telah ada mengenai hal impose charges, are regulated by the
mogten geregtigd zijn of nader geregtigd itu atau yang akan diadakan. ordinances already existing or to be further
worden, wordt geregeld door de op dat stuk regulated. (Civ.2098)
reeds bestaande of nader vast te stellen
verordeningen (Civ. 2098).
De privilegien hebben tot onderwerp, of zekere Hak-hak istimewa itu dapat mengenai barang- The subject of the priorities may be specific
bepaalde goederen, of alle de roerende en barang tertentu, atau dapat juga mengenai assets or all movable and immovable assets in
onroerende goederen in het algemeen. De semua barang-barang bergerak dan tak general. The specific assets have priority over
eerste hebben den voorrang boven bergerak, pada umumnya. Yang pertama the latter mentioned. (Bw.1139v.,1149v.;
laatstgemelde (Bw. 1139v., 1149v.; Civ. 2099v., didahulukan daripada yang kedua. Civ.2099v.,2103v.)
2103v).
Van de voorregten gevestigd op zekere Hak Didahulukan yang Dilekatkan pada Concerning priorities attached to certain
bepaalde goederen Barang Tertentu specific assets
De bevoorregte schulden op zekere bepaalde Piutang-piutang yang didahulukan atas The priority of debts in respect of certain
goederen zijn: (Bw. 1134, 1138; K. 80v., 3162, barang-barang tertentu, ialah: specific assets are as follows:
3172, 318, 683; F. 230; Overg.bel. art. 19; Venn. (Bw.1134,1138;K.80v.,316,317,318,683;F.230;Ove
39; Verp. 33; Verm. 49; Loonb. 25; S. 33-516 art. 1. biaya perkara yang semata-mata timbul dari rg.bel.art.19;Venn.39;Verp.33;Verm
18). penjualan barang bergerak atau barang tak .49;Loonb.25;S.33-516 art.18)
bergerak sebagai pelaksanaan putusan atas
1o. de geregtskosten uitsluited veroorzaakt tuntutan mengenai pemilikan atau 1. court charges which specifically result from
door de uitwinning van eene roerende of penguasaan. Biaya ini dibayar dengan hasil the disposal of a movable or immovable asset.
onroerende zaak. Deze worden uit de penjualan barang tersebut, lebih dahulu These shall be paid from the proceeds of the
opbrengst van het uitgewonnen goed boven daripada segala utang lain yang mempunyai sale of the assets over all other priority debts,
alle andere bevoorregte schulden, en zelfs hak didahulukan, bahkan lebih dahulu and even over a pledge or mortgage;
boven pand en hypotheek, gekweten (Bw. daripada gadai hipotek; (Bw.1134,1149-1;K.80;S.04-175;Rv.524)
1134, 1149-1o; K. 80; S. 04-175; Rv. 524);
2. uang sewa barang tetap, biaya perbaikan 2. the rent from immovable assets, the costs
2o. de huur-penningen van onroerende yang menjadi kewajiban penyewa serta segala incurred in the repairs for which the lessee is
goederen, de kosten van reparatie waartoe de sesuatu yang berhubungan dengan responsible, including anything related to the
huurder verpligt is, mitsgaders alles wat tot de pemenuhan perjanjian sewa penyewa itu; compliance with the provisions of the lease
nakoming van de huur-overeenkomst agreement; (Bw.1140v.,1583;Oogstv.15)
betrekking heeft (Bw. 1140v., 1583; Oogstv. 3. dibayar;
15*); 3. unpaid consideration for the sale of movable
4. biaya untuk menyelamatkan suatu barang; assets; (Bw.1141,1144,1146,1478)
3o. de nog onbetaalde koopprijs van roerende
goederen (Bw. 1141, 1144, 1146, 1478); 4. the costs incurred in the maintenance of the
5. biaya pengerjaan suatu barang yang masih
harus dibayar kepada pekerjanya; 6i.apa yang property;
4o. de kosten tot behoud eener zaak gemaakt (Bw.575v.,1147v.,1150,1157,1364,1728,1752;K.37
diserahkan kepada seorang tamu rumah
(Bw. 575v., 1147v., 1150, 1157, 1364, 1728, 1752; penginapan oleh pengusaha rumah 1)
penginapan sebagai pengusaha rumah
252
www.KUHPer.com
K. 371); penginapan; 5. the wages owing to laborers for the work

carried out to the property;
5o. de kosten tot bearbeiding eener zaak aan 6. upah pengangkutan dan biaya tambahan (Bw.575v.,1147,1601v.,1608,1616,1752,1812,1968
)
den werkman verschuldigd (Bw. 575v., 1147, lain;
1601v., 1608, 1616, 1752, 1812, 1968);
7. apa yang masih harus dibayar kepada 6. anything delivered to a traveler by an
6o. hetgeen door eenen herbergier, als seorang tukang batu, tukang kayu dan tukang innkeeper; (Bw.1147,1709,1968)
zoodanig, aan enen reiziger is geleverd (Bw. lain karena pembangunan, penambahan dan
1147, 1709, 1968); perbaikan barang-barang tak bergerak, asalkan 7. freight costs and additional charges;
piutang itu tidak lebih lama dari tiga tahun, (Bw.1147;K.91v.,491,493)
7o. de vrachtloonen en bijkomende onkosten dan hak milik atas persil yang bersangkutan
(Bw. 1147; K. 91v., 491, 493); masih tetap ada pada si debitur; 8. any amount due to bricklayers, carpenters
and other workmen as a result of the
8o. hetgeen aan metselaars, timmerlieden en 8. penggantian dan pembayaran yang dipikul renovation, addition to and repairs of
andere werkbazen is verschuldigd wegens den oleh pegawai yang memangku jabatan umum immovable assets, including a debt which is in
opbouw, aanbouw en de reparatien van karena kelalaian, kesalahan, pelanggaran dan existence for not more than three years, and
onroerende goederen, mits de schuldvordering kejahatan yang dilakukan dalam the title to a plot which has been held by the
niet ouder zij dan drie jaren, en de eigendom melaksanakan tugasnya. debtor; (Bw.1147,1608,1614v.,1971)
van het perceel aan de schuldenaar zij
verbleven (Bw. 1147, 1608, 1614v., 1971); 9. the compensation and payment for which
public officials are responsible, due to
9o. de vergoedingen en betalingen waartoe negligence, error, violations and misdemeanor,
openbare ambtenaren, uit hoofde van verzuim, which were committed during the course of
their service. (Bw.1147,1225;civ.2102v.)
misslagen, overtredingen en misdrijven, in de
uitoefening hunner bediening gepleegd,
gehouden zijn (Bw. 1147, 1225; Civ. 2102v).
De verhuurder kan zijn voorregt doen gelden Orang yang menyewakan dapat melaksanakan A lessor may apply his privilege to the fruit
op de vruchten welke door takken aan de hak didahulukan atas buah-buah yang masih which are still attached to the branches of the
boomen, of door wortels aan de grond, nog bergantung pada cabang-cabang di pohon, trees, or by roots to the ground; furthermore,
zijn vastgehecht; voorts op de ingeoogste en atau yang masih terikat erat oleh akar-akar he is also have priority in respect of the
nog niet ingeoogste vruchten die zich op den pada tanah; dan juga atas buah-buah baik yang harvested fruit and fruit due to be harvested
bovem bevinden, en op al hetgeen op den sesudah dipanen maupun yang belum dipanen which are still on the ground, and anything on
bodem is, zoo tot stoffering van het gehuurde dan masih berada di atas tanah, pula atas the ground, either to furnish the leased house
huis of der landhoeve, als tot bebouwing of sesuatu yang ada di atas tanah, baik untuk or the orchard, for the planting or use of the
gebruik van het land, zoo als het vee, de menghias rumah atau kebun yang disewa, land, such as cattle, the farming equipment
bouwgereedschappen en dergelijke; maupun untuk menggarap atau menggunakan and the like; regardless of whether or not the
onverschillig of de hierboven gemelde tanah itu, seperti: ternak, perkakas-perkakas objects mentioned above belong to the lessee.
voorwerpen al dan niet aan den huurder pembangunan dan sebagainya tak peduli (Oogstv.15) If the lessee has legally sub-leased
toebehooren. (Oogstv. 15*). apakah barang-barang yang disebutkan di atas part of the leased property to another
milik penyewa atau bukan. individual, the lessor can no longer apply his
Indien de huurder een gedeelte van het privilege to objects which are found in or on
verhuurde goed aan deen ander wettig in huur Bila penyewa melepaskan sebagian dari such part only which comprises the part which
heeft afgestaan, kan de verhuurder zijn barang yang disewanya untuk disewakan has been sub-leased, and only insofar as the
sub-lessee can prove compliance with the rent
voorregt op de voorwerpen, die zich in of op kembali secara sah kepada orang lain, maka
dat gedeelte bevinden, niet verder doen orang yang menyewakan tidak dapat obligations in accordance with the lease
gelden, da alleen in evenredigheid van het melaksanakan hak didahulukan atas barang- agreement. (Bw.500,506v.,512,517,1139-2, 1559,
door den tweeden huurder overgenomen barang yang ada di atas dan di dalam bagian 1581v., 1589v.; Rv.752;Civ.1753,2102-1)
gedeelte, en voor zoo verre de laatstgemelde itu lebih daripada menurut perbandingan
niet mogt kunnen aantoonen zijne bagian yang disewa oleh penyewa kedua itu,
hurpenningen volgens de overeenkomst te sekedar si penyewa kedua tidak dapat
hebben voldaan (Bw. 500, 506v., 512, 517, 1139- menunjukkan bahwa dia telah melunasi uang
2o, 1559, 1581v., 1589v.; Rv. 752; Civ. 1753, sewanya menurut perjanjian.
2102-1o).
Niettemin worden de nog verschuldigde Namun demikian, harga pembelian bibit yang The sale price still due in respect of purchased
koopprijs van gekochte zaden en de nog masih terutang dan biaya panenan yang seeds and the costs incurred in respect of the
verschuldigde kosten van den oogst van het sedang berjalan yang belum dibayar, harus harvest of the current year, shall be paid from
loopende jaar, bij voorrang bove den dibayar dari hasil panenan itu dengan the proceeds of the harvest, and the unpaid
verhuurder, betaald uit de opbrengst van den mendahulukannya dari piutang orang yang purchase price for equipment from the
oogst, en de nog niet betaalde koopprijs van menyewakan, sedangkan harga pembelian proceeds of such equipment and payment of
gereedschappen uit de opbrengst van die perkakas yang belum dibayar harus dari hasil such is have priority over the outstanding rent
gereedschappen (Bw. 1144v.; Civ. 2102-1o). penjualan perkakas itu. to the lessor. (Bw.1144v.;Civ.2102-1)
De verhuurder kan de roerende goederen Pihak yang menyewakan dapat menyita The lessor may seize the movable assets to
waarop hem bij artikel 1140 voorregt is barang-barang bergerak, yang atasnya ia which he is privileged in article 1140, if such
253
alpha3 Edition
toegestaan, in beslag nemen, indien dezelve mempunyai hak didahulukan menurut Pasal have been moved without his consent; and he
buiten zijne toestemming vervoerd zijn; en hij 1140, bila barang itu diangkut tanpa izinnya, is retain this privilege, notwithstanding that
behoudt daarop zijn voorregt, al ware dezelve dan ia tetap mempunyai hak didahulukan these assets may be tied to a third party, by
ook aan eenen derde, door in pandgeving, of atasnya, sekalipun barang itu terikat pada pledge or in any other manner, provided that
op eene andere wijze, verbonden, mits hij die pihak ketiga, karena digadaikan, atau karena he has legally claimed the objects within a
voorwerpen geregtelijk hebbe opgeeischt soal lain, asalkan ia menuntutnya lewat period of forty days following the moving of
binnen den tijd van veertig dagen na het pengadilan dalam waktu empat puluh hari the movable assets belonging to the orchard,
vervoeren der roerende goederen tot eene setelah barang bergerak yang diperuntukkan and within fourteen days if the assets were
landhoeve behoorende, en binnen den tijd van bagi perkebunan diangkut, atau dalam waktu used for the furnishing of the house.
veertien dagen, indien het zaken betreft welke empat belas hari sejak saat diangkutnya (Bw.1134,1150;Rv.751v.;Oogstv.15;Civ.2102-1)
tot stoffering van een huis hebben verstrekt barang perhiasan sebuah rumah.
(Bw. 1134, 1150; Rv. 751v.; Oogstv. 15*; Civ.
2102-1o).
Het voorregt van den verhuurder strekt zich Hak didahulukan pihak yang menyewakan The privilege of the lessor is extend to the
uit tot de vervallen huur- en pachtpenningen, meliputi segala uang sewa yang sudah dapat amount of rent due under a lease, for the
gedurende de laatste drie jaren en het ditagih selama tiga tahun terakhir dari tahun duration of the last three years inclusive of the
loopende jaar (Civ. 2102-1o). yang berjalan. current one. (Civ.2102-1)
De verkooper nvan roerende en nog Penjual barang bergerak yang belum The seller of the movable and unpaid assets
onbetaalde goederen kan zijn voorregt doen mendapat pelunasan dapat melaksanakan hak may apply his priority to the sale price of the
gelden op den koopprijs van die goederen, didahulukan atas uang pembelian barang itu, assets, if they are still in the possession of the
indien zij zich nog in handen van den bila barang-barang itu masih berada di tangan debtor, without distinguishing between
schuldenaar bevinden, zonder onderscheid of debitur, tanpa memperhatikan apakah ia telah whether he has sold the assets in time or
hij die goederen op tijd of zonder tijdsbepaling menjual barang-barang itu dengan tunai atau without any time limits.
verkocht heeft (Bw. 509v., 513, 1141, 1146, tanpa penentuan waktu. (Bw.509v.,513,1141,1146,1478v.,1517;Civ.2102-
1478v., 1517; Civ. 2102-4o). 4)
(Gew. S. 38-276) Indien de verkoop zonder Bila penjualan barang itu dilakukan dengan (Amended by S.38-276) If the sale was not
tijdsbepaling gedaan is, heeft de verkooper tunai, maka penjualan mempunyai wewenang subject to any time limits, the seller is have the
zelfs de bevoegdheid om de goederen terug te untuk menuntut kembali barang-barangnya, authority to re-claim the assets, to the extent
eischen, zoo lang deze zich in handen van den selama barang-barang itu masih berada they are still in the possession of the buyer,
kooper bevinden, en het weder-verkoopen ditangan pembeli, dan menghalangi dijualnya and to prevent the re-sale thereof, provided the
daarvan te beletten, mits de terugeisching barang itu lebih lanjut, asalkan penuntutan reclamation occurs within thirty days after the
geschiede binnen dertig dagen na de aflevering kembalinya barang itu dilakukan dalam waktu delivery. (Bw.574; K.244; F.230; Civ.2102-1)
(Bw. 574; K. 244; F. 230; Civ. 2102-1o). tiga puluh hari setelah penyerahannya. (Supplemented by S.38-276) Articles 231, 233,
234, 236 and 237 of the Commercial Code is
(Toeg. S. 38-276) De artt. 231, 233, 234, 236 en also apply in this regard.
237 van het Wetboek van Koophandel vinden
overeenkomstige toepassing.
De verkooper kan evenwel zijn regt niet Namun penjual itu tidak dapat melaksanakan The seller, however, can only exercise his right
uitoefenen dan na den verhuurder van het huis haknya lebih dahulu daripada orang yang after the right of the lessor of the house or the
of van de landhoeve, ten ware bewezen zij dat menyewakan rumah atau perkebunan itu, farm, unless it is proven that the lessor was
de verhuurder kennis droeg dat de meubelen kecuali bila dapat dibuktikan bahwa yang aware that the furniture and other assets, to be
en verdere goederen, voor het huis of de menyewakan itu tahu, bahwa perabot-perabot used for the house or the orchard, have not
landhoeve dienende, door den huurder niet rumah itu dan barang lainnya yang been paid for by the lessee.
waren betaald (Bw. 1141, 1144; Civ. 2102-4o). diperuntukkan bagi rumah atau kebun itu, (Bw.1141,1144;Civ.2102-4)
tidak dibayar oleh si penyewa itu.
(Ing. S. 38-276) Het recht van den verkooper Hak penjual hapus, bila barang-barang itu, (Supplemented by S.38-276) The right of the
vervalt, indien de goederen, na zich in het setelah berada dalam penguasaan pembeli buyer is lapse, if the assets, after having been
bezit van den oorspronkelijken kooper of van semula atau kekuasaanya, dibeli dengan itikad in the possession of the original buyer or his
iemand van zijnentwege te hebben bevonden, balk oleh pihak ketiga dan telah diserahkan representative, are purchased by a third party
door eenen derde te goeder trouw zijn gekocht kepadanya. Akan tetapi bila uang pembelian in good faith and delivered to him. If,
en aan denzelven afgeleverd. itu belum dibayar oleh pihak ketiga itu, however, the consideration for the sale has not
penjual semula dapat menuntut uang itu been paid by such third party, then the original
sampai memenuhi jumlah tagihannya, asalkan seller may claim the money in the amount of
Ingeval echter de koopprijs nog niet door dien
derde betaald is, kan de oorspronkelijke tagihan itu dilakukan dalam waktu enam his sale price, provided that the claim is take
verkooper de gelden tot aan het beloop zijner puluh hari setelah penyerahan semula. place within a period of sixty days *313
rekening voor zich vorderen, mits de following the original delivery. (Bw.1144v.,
vordering geschiede binnen den tijd van zestig 1341; K. 230v.)
dagen na de oorspronkelijke aflevering (Bw.
1144v., 1341; K. 230v).
254
www.KUHPer.com
De voorregten vermeld bij art. 1139, No. 4, 5, 6, Hak-hak didahulukan yang tercantum dalam The priorities mentioned in articles 1139, No.4,
7, 8 en 9, worden uitgeoefend als volgt: Pasal 1139 nomor 4, 5, 6, 7, 8 dan 9 5, 6, 7, 8 and 9 shall be implemented as follows:
dilaksanakan sebagai benikut: No.4, in relation to the asset for which
die van No. 4, op de zaak tot welker behoud de maintenance costs are incurred; No.5, in
relation to the asset on which works have been
kosten zijn gemaakt; yang tersebut pada nomor 4, atas barang yang
untuk penyelamatan telah dikeluarkan biaya; carried out; No.6, in relation to the assets
which have been carried to the inn by the
die van No. 5, op de zaak die bearbeid is; traveler; No.7, in relation to the transported
yang tersebut pada nomor 5, atas barang yang asset; No.8, in relation to the proceeds of the
telah digarap; renovated, extended or repaired parcel plot of
die van No. 6, op de goederen die door den
reiziger in de herberg zijn gebragt; land; No.9, in relation to the amount of the
yang tersebut pada nomor 6, atas barang- security put up by the officials, and the interest
barang yang telah dibawa ke rumah accrued thereon. (Bw.1148,1830;Civ,2102-3-
die van No. 7, op het vervoerde goed;
penginapan oleh tamu rumah penginapan; 7;Bb.316)
die van No. 8, op de opbrengst van het

opgebouwde, aangebouwde of herstelde yang tersebut pada nomor 7, atas barang-
perceel; barang yang diangkut;
yang tersebut pada nomor 8, atas hasil dan

die van No. 9, op het bedrag van de door de
ambtenare gestelde zekerheid, en de daarop penjualan persil yang telah dibangun,
verschuldigde rente (Bw. 1148, 1830; Civ. 2102- ditambah atau diperbaiki;
3o-7o; Bb. 316).
yang tersebut pada nomor 9, atas jumlah yang
dijamin oleh pegawai termaksud, dan bunga
yang belum dibayar untuk itu.
Indien onderscheiden bevoorregte Jika beberapa kreditur dengan hak If several priority creditors, mentioned in this
schuldeischers, van welke in deze afdeeling didahulukan seperti yang tercantum dalam section, appear together at the same time, then
wordt melding gemaakt, mogten te zamen bagian ini muncul bersama, maka biaya-biaya the costs incurred in the maintenance of the
loopen, hebben de onkosten, die gemaakt zijn yang telah dikeluarkan untuk penyelamatan assets, is have priority, in the event that they
tot behoud van het goed, den voorrang, indien barang itu mendapat hak didahulukan, bila have been incurred after the time at which the
dezelve gemaakt zijn na het tijdstip waarop de biaya itu dikeluarkan setelah timbul utang- other priority debts came into existence.
overige bevoorregte schulden zijn geboren utang lain yang mempunyai hak didahulukan.
(Bw. 1139-4o, 1728).
Van de voorregten op alle de roerende en Hak Didahulukan atas Segala Barang Concerning the priorities in respect of all
onroerende goederen in het algemeen Bergerak dan Barang Tetap pada Umumnya movable and immovable assets in general
De bevoorregte inschulden op alle de roerende Piutang-piutang atas segala barang bergerak The priority loans in regard to the movable
en onroerende goederen in het algemeen zijn dan barang tak bergerak pada umumnya and immovable assets in general is be as
de hierna vermelde, en worde in de volgende adalah yang disebut di bawah ini, dan ditagih follows and is be claimed in the following
order verhaald: (Bw. 1138v). menurut urutan berikut ini: order: (Bw.1138v.) 1. the legal charges,
exclusively caused by sale and saving of the
1o. de geregtskosten, uitsluitend veroorzaakt 1. biaya perkara yang semata-mata timbul dari estate; these is have priority over pledges and
door uitwinning en boedelredding; deze penjualan barang sebagai pelaksanaan putusan mortgages; (Bw.1139-1;F.175;Rv.524,913;S.08-13
hebben voorrang boven pand en hypotheek atas tuntutan mengenai pemilikan atau art.39;Venn.39;Verp.33;Vendu-
(Bw. 1139-1o; F. 175; Rv. 524, 913; S. 08-13 art. penguasaan, dan penyelamatan harta benda; regl.24;Overg.bel.art.19;Verm.49;Loonb.25;S.33
-516 art.18) 2. the funeral charges, if they are
39; Venn. 39; Verp. 33; Venduregl. 24*; ini didahulukan daripada gadai dan hipotek;
Overg.bel. art. 19; Verm. 49; Loonb. 25; S. 33- excessive, without prejudice to the authority of
516 art. 18); the judges; (Bw.1136) 3. all costs incurred in
2. biaya penguburan, tanpa mengurangi relation to the last illness; (Bw.906,1136,1969) 4.
wewenang Hakim untuk menguranginya, bila (Amended by S.26-335 see also 458,565,27-
2o. de begrafeniskosten, behoudens biaya itu berlebihan; 108;27-31 see also 390,421;32-496;38-380,622;39-
bevoegdheid des regters om dezelve te 256,292,545;40-447 see also 556) laborers' wages
verminderen, indien zij bovenmatig zijn (Bw. 3. segala biaya pengobatan terakhir; during the last year and that which is due for
1136); the current year, including the amount of any
raise of such wage pursuant to article 1602q;
4. upah para buruh dari tahun yang lampau
3o. alle kosten van de laatste ziekte (Bw. 906, the amount of expenses incurred by a laborers
dan apa yang masih harus dibayar untuk
1136, 1969); for the employer; the amount owed by the
tahun berjalan, serta jumlah kenaikan upah
employer to a laborer pursuant to article
menurut Pasal 160 q; jumlah pengeluaran
1602v., par.4 of this Civil Code as well as
4o. (Gew. S. 26-335 jis. 458, 565, 27-108; 27-31 buruh yang dikeluarkan/dilakukan untuk
article 7, paragraph 3 of the "Supplementary
jis. 390, 421; 32-496; 38-380, 622; 39-256, 292, majikan; jumlah yang masih harus dibayar
Planters Regulation", the amount owed by the
545; 40-447 jo. 556) het loon van arbeiders over oleh majikan kepada buruh berdasarkan Pasal
employer to a laborer at the termination of his
het verschenen jaar, en hetgeen over het 1602 v alinea keempat Kitab Undang-undang
service pursuant to article 16038 or 16038 bis;
loopende jaar verschuldigd is, benevens het Hukum Perdata ini atau Pasal 7 ayat (3)
255
alpha3 Edition
bedrag der verhooping van dat loon ingevolge "Peraturan Perburuhan Di Perusahaan the amount due by the employer to a laborer's
art. 1602q; het bedrag der uitgaven door den Perkebunan"; jumlah yang masih harus family upon the worker's death, pursuant to
arbeider voor den werkgever gedaan; het dibayar oleh majikan pada akhir hubungan article 13 paragraph 4 of the "Supplementary
bedrag door den werkgever krachtens art. kerja berdasarkan Pasal 1603 s bis kepada Planters Regulation"; whatever the employer,
1602v, lid 4 van dit Wetboek dan wel art. 7 lid buruh; jumlah yang masih harus dibayar pursuant to the "1939 Accident Regulation" or
3 der ‘Aancullende Plantersregeling’ aan den majikan kepada keluarga seorang buruh the Ship Crew Accident Regulation 1949 is due
arbeider verschuldigd; het bedrag door den karena kematian buruh tersebut berdasarkan to a laborer or ship crew or surviving relations
werkgever bij het einde der dienstbetrekking Pasal 13 ayat (4) "Peraturan Perburuhan Di including the debt claim pursuant to the 1939
krachtens art. 1603s of 1603s bis aan den Perusahaan Perkebunan"; apa yang Returned Laborers Regulations; (Bw.1969) 5.
arbeider verschuldigd; het bedrag door den berdasarkan "Peraturan Kecelakaan 1939" atau the debt claim against delivery of food to the
werkgever bij overlijden van den arbeider "Peraturan Kecelakaan Anak Buah Kapal 1940" debtor and his family, during the last six
krachtens art. 13, lid 4 der ‘Aancullende masih harus dibayar kepada buruh atau anak months; (Bw.821,1971) 6. the debt claims of
Plantersregeling’ aan diens gezin buah kapal itu atau ahli waris mereka beserta boarding schools for the most recent year;
verschuldigd; hetgeen de werkgever ingevolge tagihan utang berdasarkan "Peraturan tentang (Bw.1969) 7. (Amended by S.27-31 see also
de ‘Ongevallenregeling 1939’ of de Pemulangan Buruh yang diterima atau 390,421;38-622) the debt claims of minors or
Schepelingen-Ongevallenregeling 1940 aan dikerahkan di Luar Negeri"; individuals under conservatorship filed
den arbeider of schepeling of hun nagelaten against their guardians and conservators, in
betrekkingen verschuldigd is mitsgaders de 5. piutang karena penyerahan bahan-bahan respect of their management, to the extent that
schuldvordering krachtens de makanan, yang dilakukan kepada debitur dan this cannot be compensated for by the
Terugzendingsregeling arbeiders 1939 (Bw. keluarganya selama enam bulan terakhir; mortgages or other security, which were put
1969); up pursuant to the fifteenth chapter of the first
book of this civil code, including the payments
6. piutang para pengusaha sekolah berasrama due by the parents pursuant to the first book
5o. de schuldvordering wegens levering van untuk tahun terakhir;
levensmiddelen, gedaan aan den schuldenaar for the support and education of their minor
en deszelfs huisgezin, gedurende de laatste zes legally acknowledged children.
maanden (Bw. 821, 1971); 7. piutang anak-anak yang masih di bawah (Bw.335,413,452;F.230;Civ,2101,2104)
umur atau dalam pengampuan wali atau
pengampuan mereka berkenaan dengan The following is stipulated pursuant to the
6o. de schuldvorderingen van pengurusan mereka, sejauh hal itu tidak dapat
kostschoolhouders voor het laatste jaar (Bw. ordinance of October 12, 1871, S.71-150:
ditagih dari hipotek-hipotek atau jaminan lain
1969); yang harus diadakan menurut Bab 15 Buku
Pertama Kitab Undang-undang Hukum *315 Art.1. The debt claims of the State,
resulting from advances made pursuant to
7o. (Gew. S. 27-31 jis. 390, 421; 38-622) de Perdata ini, demikian pula tunjangan untuk
schuldvordering van minderjarigen of onde pemeliharaan dan pendidikan yang masih article 49 (now:42) of the Law of April 23, 1864
curatele gestelden ten laste van hunne harus dibayar oleh para orangtua untuk anak- (I.S.106) (Ind.Cometabiliteitswet law) is be
voogden en curators, ter zake van derzelver anak sah mereka yang masih di bawah umur. priority loans with regard to all movable and
beheer, voor zooverre dezelve niet kunnen immovable assets in general. They is
worden verhaald uit de hypotheken of andere immediately follow in order the priority loans
mentioned in article 1149 of the Civil Code.
zekerheid, welke naar aanleiding van den
vijftienden titel van het eerste boek van dit Art.2. The supply of material from the State's
wetboek verschuldigde uitkeeringen tot storage facilities and warehouses is be
onderhoud en povoeding hunner minderjarige regarded as an advance. Art.3. The stipulation
wettige kinderen (Bw. 335, 413, 452; F. 230; Civ. in article 1 is not affect the priority extended to
2101, 2104). the State by the special legal ordinances in
respect of the amount of security provided by
officials. Pursuant to S.32-496 article II the
Bij ord. v. 12 Oct. 1871, S. 71-150 is bepaald: following is stipulated: The State is, in respect
of all its claims against the employer pursuant
Art. 1. De schuldvorderingen van den Staat to article 23 paragraph (6) of the Koelie-
voortspruitende uit voor schotten, gegeven op ord.1931 (S.No.94) as well as pursuant to
grond van art. 49 (thans: 42) der Wet van 23 article 3 paragraph 3 of the stipulation in "The
April 1864 (I.S. 106) (Ind. Comptabiliteitswet) Second" of the ordinance of October 3,1911
zijn bevoorregte inschulden op al de roerende (S.No.540), have priority over all movable and
en onroerende goederen in het algemeen. immovable assets of the employer, taking rank
after the priority debts mentioned in article
1149 of the Civil Code.
Zij volgen onmiddelijk in orde op de
bevoorregte inschulden vermeld in art. 1149
van het Burgerlijk Wetb.
Art. 1. Met voorschotten worden gelijk gesteld

de materiele verstrekkingen uit ‘s Lands
pakhuizen en magazijnen.
Art. 3. De bepaling van art. 1 oefent goen

invloed uit op den voorrang, door de
bijzondere wettelijke veroreningen aan den
Staat toegekend op het bedrag van den
borgtocht van komptabele ambtenaren.
Bij S. 32-496 art. II is bepaald: Het Land heeft

voor zijn vorderingen tegen den werkgever
krachtens art. 23 lid (6) der Koelie-ord. 1931 (S.
No. 94) dan wel krachtens art. 3 lid (3) van het
256
www.KUHPer.com
bepaalde onder ‘Ten tweede’ der ord. v. 3 Oct.

1911 (S. No. 540) voorrecht op alle roerende en
onroerende goederen van dien werkgever,
rangnemende na de in art. 1149 v. h. B. W.
genoemde bevoorrechte schulden.
TWINTIGSTE TITEL BAB XX Chapter XX
Van pand GADAI Concerning pledges
Pand is een regt hetwelk de schuldeischer Gadai adalah suatu hak yang diperoleh A pledge is a right which is obtained by a
verkrijgt op eene roerende zaak, die hem door kreditur atas suatu barang bergerak, yang creditor in a movable asset, which has been
den schuldenaar, of door een ander in deszelfd diserahkan kepadanya oleh kreditur, atau oleh provided to him by the debtor or his
naam, tot zekerheid der schuld, is ter hand kuasanya, sebagai jaminan atas utangnya, dan representative, to secure a debt, and which
gesteld, en dat aan den schuldeischers de yang memberi wewenang kepada kreditur entitles the creditor priority over the other
bevoegdheid geeft om zich bij voorkeur boven untuk mengambil pelunasan piutangnya dan creditors with regard to the settlement of the
de andere schulderischers uit die zaak te doen barang itu dengan mendahalui kreditur- debt; with the exception of the costs incurred
betalen; met uitzondering van den kosten van kreditur lain; dengan pengecualian biaya in the sale of the asset and the costs incurred,
uitwinning en van de onkosten die, na de in penjualan sebagai pelaksanaan putusan atas after the pledge, for the maintenance of the
pandgeving, tot behoud van de zaak gemaakt tuntutan mengenai pemilikan atau asset, which is have priority.
zijn, en welke den voorrang zullen hebben penguasaan, dan biaya penyelamatan barang (Bw.528,1133v.,1139-1 and 4,1147,1149-
(Bw. 528, 1133v., 1139-1o’en 4o, 1147, 1149-1o, itu, yang dikeluarkan setelah barang itu 1,1157,1830;K.314,365,371;F.56v.,230-
1157, 1830; K. 314, 365, 371; F. 56v., 230-1o; Sw. sebagai gadai dan yang harus didahulukan. 1;Sw.509;Civ.2071,2073;S.03-402 see also 28-
509; Civ. 2071, 2073; S. 03-402 jo. 28-64, 82; 21- 64,82;21-28,148,420;08-13; Verp.33; Octr.40;
28, 148, 420; 08-13; Verp. 33; Octr. 40; Venn. 39; Venn.39; Overg.bel.art.19;Verm.49; Loonb.25;
Overg.bel. art. 19; Verm. 49; Loonb. 25; S. 33- S.33-516 art.18) Pursuant to S.75-258, articles
516 art. 18). 1151-1156 are replaced by the following
stipulations:
Bij S. 75-258 zijn de artt. 1151-1156 vervangen
door de volgende bepalingen:
Pandovereenkomst wordt bewezen door alle Perjanjian gadai harus dibuktikan dengan alat A pledge agreement is proven by the same
middelen, die voor het bewijs der yang diperkenankan untuk membuktikan means as those used for proving a principal
hoofdverbindtenis zijn toegelaten (Bw. 1866v.; perjanjian pokoknya. agreement. (Bw.1866v.; Civ.2074)
Civ. 2074).
Pandregt op ligchamelijke roerende zaken en Hak gadai atas barang bergerak yang A pledge right in respect of tangible movable
op inschulden aan toonder wordt gevestigd berwujud dan atas piutang bawa timbul assets and debts payable to bearer shall be
door het brengen van het pand onder de magt dengan cara menyerahkan gadai itu kepada established by placing the pledge in the power
van den schuldeischer of van een derde, kekuasaan kreditur atau orang yang of the creditor or a third party, who has been
omtrent wien partijen zijn overeengekomen. memberikan gadai atau yang dikembalikan mutually agreed upon by the parties. It is not
atas kehendak kreditur. Hak gadai hapus bila apply to assets, which are left in the power of
Het is niet bestaanbaar op zaken, die in de gadai itu lepas dari kekuasaan pemegang the debtor or the pledgor, or which shall be
magt vn den schuldenaar of den pandgever gadai. Namun bila barang itu hilang, atau returned if the creditor so desires. (Amended
diambil dari kekuasaannya, maka ia berhak by S.17-497) It becomes void, if the pledge is no
worden gelaten of met den wil van den
schuldeischer terugkeeren. untuk menuntutnya kembali menurut Pasal longer controlled by the pledgee. In the event
1977 alinea kedua, dan bila gadai itu telah that this occurs as a result of loss or transfer, he
kembali, maka hak gadai itu dianggap tidak is have the right to reclaim pursuant to article
(Gew. S. 17-497) Het gaat te niet, waanneer het pernah hilang. 1977, paragraph 2, and upon the return of the
pand uit de magt van de pandhouder geraakt assets pledged, the pledge right shall be
is het echter door dezen verloren of aan hem considered to have never been lost. The
ontvreemd, dan heeft hij het regt van Hal tidak adanya wewenang pemberi gadai
untuk bertindak bebas atas barang itu, tidak absence of authority of the pledgee to dispose
terugvordering bij art. 1977, tweede lid, of the assets cannot be denied by the creditor
bedoeld, en wordt bij terugbekoming van het dapat dipertanggungjawabkan kepada
kreditur, tanpa mengurangi hak orang yang who has taken such assets in pledge, without
pand, het pandregt geacht nooit verloren te prejudice to the right to reclaim by the
telah kehilangan atau kecurigaan barang itu
zijn geweest. individual who has lost the asset or from
untuk menuntutnya kembali.
whom it was taken. (Bw.852, 613,1441,1474;
De onbevoegdheid van den pandgever om Civ.2076)
over de zaak te beschikken, kan aan een
schuldeischer, die haar in pand heeft genomen,
niet worden tegengeworpen, onverminderd
het regt tot terugvordering van hem, die de
zaak verloren heeft of van wien zij is
ontvreemd (Bw. 582, 613, 1441, 1474; Civ.
2076).
Artikel 1152 bis Pasal 1152 bis Article 1152 bis
257
alpha3 Edition
Tot vertiging van pandregt op papier aan Untuk melahirkan hak gadai atas surat tunjuk, In addition to the endorsement, the delivery of
order, wordt, behalve het endossement, de selain penyerahan endosemennya, juga the paper is also required to establish the
overgaaf van het papier gevorderd (K. 110v., dipersyaratkan penyerahan suratnya. pledge right on bearer paper.
176, 191v., 457, 508, 531v). (K.110v.,176,191v.,457,508,531v.)
Pandregt op onligxhamelijke roerende zaken, Hak gadai atas barang bergerak yang tak Pledge right to intangible movable assets, with
met uitzondering van papier aan order of aan berwujud, kecuali surat tunjuk dan surat bawa the exception of those evidenced on bearer
toonder, wordt gevestigd door kennisgeving lahir dengan pemberitahuan mengenai paper, shall be established by notification of
der verpanding aan hem, tegen wien het in penggadaian itu kepada orang yang the pledge to the individual, against whom the
pand gegeven regt moet worden uitgeoefend. kepadanya hak gadai itu harus dilaksanakan. pledged right shall be exercised. He may claim
Door dezen kan vn die kennisgeving en van de Orang ini dapat menuntut bukti tertulis written proof of the notification and the
toestemming des pandgevers een schriftelijk mengenai pemberitahuan itu, dan mengenai consent of the pledgees. (Bw.613; Civ.2075;
bewijs worden gevorderd (Bw. 613; Civ. 2075; izin dan pemberian gadainya. Octr.Regl.18,20f, *318 h; etc.)
Octr. 40; Octr. Regl. 18, 20f, h; enz).
De schuldeischer mag, in geval de schuldenaar Dalam hal debitur atau pemberi gadai tidak The creditor is not appropriate the pledge, if
of de pandgever niet aan zijne verpligtingen memenuhi kewajiban-kewajiban, kreditur the debtor or the pledgor has not complied
voldoet, zich het pand niet toeeigenen. tidak diperkenankan mengalihkan barang with his obligations. Any stipulations
yang digadaikan itu menjadi miliknya. Segala otherwise regulated shall be deemed to be
Alle hiermede strijdige bedingen zijn nietig persyaratan perjanjian yang bertentangan invalid. (AB.23; Bw.1155v.,1178; Civ.2078)
(AB. 23; Bw. 1155v., 1178; Civ. 2078). dengan ketentuan ini adalah batal.
Wanneer door partijen niet anders is Bila oleh pihak-pihak yang berjanji tidak Unless the parties otherwise stipulate, in the
overeengekomen, is de schuldeischer, ingeval disepakati lain, maka jika debitur atau pemberi event that the debtor or the pledgor does not
de schuldenaar of de pandgever niet aan zijne gadai tidak memenuhi kewajibannya, setelah comply with his obligations, the creditor shall
verpligtingen voldoet, geregtigd, om na het lampaunya jangka waktu yang ditentukan, be authorized, following the lapse of a specific
verstrijken van den bepaalden termijn of atau setelah dilakukan peringatan untuk term or in the event that no specific term was
indien geen vaste termijn is bepaald, na eene pemenuhan perjanjian dalam hal tidak ada stipulated, after a summons in respect of
sommatie tot voldoening, het pand in het ketentuan tentang jangka waktu yang pasti, compliance, to sell the pledge in public
openbaar naar plaatselijke gewoonten en op de kreditur berhak untuk menjual barang pursuant to local customs and in accordance
gebruikelijke voorwaarden te doen verkoopen, gadainya dihadapan umum menurut with the usual requirements, to settle the debt
ten einde uit de opbrengst het beloop der kebiasaan-kebiasaan setempat dan dengan which is include the interest and costs incurred
schuld met de renten en de kosten te verhalen. persyaratan yang lazim berlaku, dengan tujuan from the proceeds of the sale. (Octr.42) In the
(Octr. 42). agar jumlah utang itu dengan bunga dan biaya event that the pledge is of commercial items
dapat dilunasi dengan hasil penjualan itu. Bila sold at the market or securities traded on the
Bestaat het pand uit ter markt of ter beurze gadai itu terdiri dan barang dagangan atau stock market, then the sale can also take place
verhandelbare koopmansgoederen of effekten, dan efek-efek yang dapat diperdagangkan in such locations, provided that two agents
dan kan de verkoop ook aldaar geschieden, dalam bursa, maka penjualannya dapat involved in such business is act as
dilakukan di tempat itu juga, asalkan dengan intermediaries. (Bw.1156,1178; K.62v.)
mits door tusschenkomst van twee makelaars
in het vak (Bw. 1156, 1178; K. 62v). perantaraan dua orang makelar yang ahli
dalam bidang itu.
In allen gevalle kan, wanneer de schuldenaar Dalam segala hal, bila debitur atau pemberi In the event that the debtor or the pledgor fails
of de pandgever in gebreke is aan zijne gadai Ialai untuk melakukan kewajibannya, to fulfill his obligations, the creditor may
verpligtingen te voldoen, de schuldeischer in maka debitur dapat menuntut lewat demand in court that the pledge shall be sold
regten vorderen, dat het pand tot verhaal ders pengadilan agar barang gadai itu dijual untuk to satisfy the debt including the interest and
chuld met de renten en kosten zal worden melunasi utangnya beserta bunga dan costs, in the manner to be determined by the
verkocht op de wijze door den regter te biayanya, menurut cara yang akan ditentukan judge, or the judge is admit the creditor's
bepalen of wel de regter op des schuldeischers oleh Hakim, atau agar hakim mengizinkan request that the pledge shall be retained by
vordering toestaan, dat het pand aan dezen, barang gadai itu tetap berada pada kreditur him, until an amount has been determined in
voor een bedrag bij het vonnis te bepalen tot untuk menutup suatu jumlah yang akan the judgment to pay off the debt and the
het beloop der schuld met de renten en kosten ditentukan oleh hakim dalam suatu interest and costs. With regard to the transfer
in betaling zal verblijven. keputusan, sampai sebesar utang beserta of the pledge in the events mentioned herein
bunga dan biayanya. and in the previous article, the creditor is
Van de vervreemding van het pand in de required to notify the pledgor by not later than
gevallen, bij dit en het vorig art. bedoeld, is de Tentang pemindahtanganan barang gadai the following day if there is a daily postal
schuldeischer verpligt den pandgever uiterlijk yang dimaksud dalam pasal ini dan pasal yang service or telegram communication, or else by
den volgende dag zaoo er gadelijksche lampau, kreditur wajib untuk the first departing mail. Notification by
postverbinding dan wel gemeenschap per memberitahukannya kepada pemberi gadai, telegram or registered letter shall be regarded
as proper notification.
telegraaf bestaat, of anders per eerst selambat-lambatnya pada hari berikutnya bila
vertrekkende post, kennis te gevon. Berigt bij setiap hari ada hubungan pos atau telegrap, (Bw.1150,1153,1155,1238; Octr.42;Civ.2078)
telegraf of bij aangeteekenden brief voor atau jika tidak begitu halnya, dengan pos yang
behoorlijke kennisgeving (Bw. 1150, 1153, 1238; berangkat pertama. Berita dengan telegrap
Octr. 42; Civ. 2078). atau dengan surat tercatat dianggap sebagai
berita yang pantas.
258
www.KUHPer.com
De schuldeischer is verantwoordelijk voor het Kreditur bertanggung jawab atas kerugian The creditor shall be responsible for the loss or
verlies of de vermindering van het pand, voor atau susutnya barang gadai itu, sejauh hal itu the depreciation of the property pledged, to
zoo verre zulks door zijne nalatigheid mogt terjadi akibat kelalaiannya. Di pihak lain the extent that this is caused by his negligence.
hebben plaats gehad. debitur wajib mengganti kepada kreditur itu However, the debtor shall be required to
biaya yang berguna dan perlu dikeluarkan compensate the creditor for the necessary
De schuldenaar is van zijne zijde verpligt aan oleh kreditur itu untuk penyelamatan barang expenses, which the latter-mentioned has
den schuldeischers te vergoederen de nuttige gadai itu. incurred in the maintenance of the land.
en noodzakelijke onkosten, die de (Bw.1139-
laatstgemelde tot het behoud van het pand 4,1147,1150,1159,1235v.,1243v.,1391,1441,1444v.
gemaakt heeft (Bw. 1139-4o, 1147, 1150, 1159, ;Civ.2080)
1235v., 1243v., 1391, 1441, 1444v.; Civ. 2080).
Indien eene inschuld in pand gegeven is, en Bila suatu piutang digadaikan, dan piutang ini If a loan is pledged, and interest accrues on
deze inschuld interessen opbrengt, verrekent menghasilkan bunga, maka kreditur boleh this loan, the creditor is set off the interest
de schuldeischer die interessen, met degene memperhitungkan bunga itu dengan bunga against the amount which is due to him. If no
welke hem mogten verschuldigd zijn. yang terutang kepadanya. interest accrues on the debt secured by the
pledged loan, then the interest received by the
Indien de schuld, tot welker zekerheid eene Bila utang yang dijamin dengan piutang yang pledgee shall be deducted from the principal
inschuld in pand gegeven is, geene interessen digadaikan itu tidak menghasilkan bunga, sum. (Bw.1152v.,1155v.,1718,1767; Civ.2081)
opbrengt, worden de interessen, die de maka bunga yang diterima pemegang gadai
pandhouder ontvangt, op de hoofdsom gekort itu dikurangkan dari jumlah pokok utang.
(Bw. 1152v., 1155v., 1718, 1767; Civ. 2081).
Zoo lang de houder het in pand gegeven goed Selama pemegang gadai itu tidak The debtor is not authorized to claim the
niet misbruikt, is de schuldenaar onbevoegd menyalahgunakan barang yang diberikan return of the pledged assets unless the pledgee
om daarvan de teruggave te vorderen, voor kepadanya sebagai gadai, debitur tidak misuses these, prior to settling the full amount
dat hij ten volle betaald hebbe, zoo wel de berwenang untuk menuntut kembali barang which is *319 comprise the principal sum as
hoofdsom, als de interessen en onkosten der itu sebelum ia membayar penuh, baik jumlah well as the interest and charges incurred upon
schuld, voor welker zekerheid het pand utang pokok maupun bunga dan biaya utang the debt which has been secured by the pledge,
gegeven is, alsmede de onkosten die tot yang dijamin dengan gadai itu, beserta biaya including the charges incurred in respect of the
behoud van het pand gedaan zijn. yang dikeluarkan untuk penyelamatan barang maintenance of the pledge. In the event that a
gadai itu. second debt arises between the same debtor
Indien er tusschen denzelfden schuldenaar en and the same creditor, following the pledge,
denzelfden schuldeischer eene tweede schuld Bila antara kreditur dan debitur terjadi utang and collectible prior to the payment, or on the
date of the payment of the first debt, the
mogt bestaan, tusschen hen zelve aangegaan kedua, yan g diadakan antara mereka berdua
na het tijdstip der pandgeving, en opeischbaar setelah saat pemberian gadai dan dapat ditagih creditor is not be obliged to dispose of the
voor de betaling, of op den dag zelven van de sebelum pembayaran utang yang pertama atau property pledged, prior to full settlement of
betaling, der eerste schuld, is de schuldeischer pada hari pembayaran itu sendiri, maka both debts, even though no stipulations have
niet gehouden zich van het pand te ontdoen, kreditur tidak wajib untuk melepaskan barang been made to secure the pledge for payment of
voor dat hem beide schulden ten volle zijn gadai itu sebelum ia menerima pembayaran the second debt. (Bw.1150,1396,1967; F.57;
Civ.2082)
voldaan, al mogt er zelfs geen beding gemaakt penuh kedua utang itu, walaupun tidak
zijn om het pand voor de betaling de tweede diadakan perjanjian untuk mengikatkan
schuld te verbinden (Bw. 1150, 1396, 1967; F. barang gadai itu bagi pembayaran utang yang
57; Civ. 2082). kedua.
Het pand is ondeelbar, niettegenstaande de Gadai itu tidak dapat dibagi-bagi, meskipun The pledge cannot be divided,
schuld onder de erfgenamen van den utang itu dapat dibagi antara para ahli waris notwithstanding that the debt among the heirs
schuldenaar of onder die van den debitur atau para ahli waris kreditur. Ahli of the debtor or of the creditor can be divided.
schuldeischer mogt deelbaar zijn. waris debitur yang telah membayar bagiannya The heir of the debtor who has paid his share
tidak dapat menuntut kembali bagiannya of the debt, cannot claim the return of his share
De erfgenaam van den schuldenaar die zijn dalam barang gadai itu, sebelum utang itu in the pledge until the debt has been fully
gedeelte betaald heeft, kan de teruggave van dilunasi sepenuhnya. Di lain pihak, ahli waris settled. At the same time the heir of a creditor
zijn aandeel in het pand niet vorderen, zoo kreditur yang telah menerima bagiannya dan who has received his share in the debt, cannot
lang de schuld niet ten volle is gekweten. piutang itu, tidak boleh mengembalikan return the pledge thereby jeopardizing the co-
barang gadai itu atas kerugian sesama ahli heirs who have not been paid yet.
warisnya yang belum menerima pembayaran. (Bw.1286v.,1402-3; Civ.273)
Wederkeerig mag de erfgenaam van den
schuldeischer die zijn aandeel in de schuld
ontvange heeft, het pand niet terug geven ten
nadeele van diegenen zijner mede-erfgenamen
die niet betaald (Bw. 1286v., 1402-3o; Civ. 273).
Vervallen: S. 38-276. Dihapus dengan S. 1938- 276. Revoked: S.38-276.
259
alpha3 Edition
EEN-EN TWINTIGSTE TITEL BAB XXI Chapter XXI
Van onderzetting of hypotheek HIPOTEK Concerning mortgages
Onderzetting of hypotheek is een zakelijk regt Hipotek adalah suatu hak kebendaan atas A mortgage is a property right over
op onroerende goederen, strekkende om barang tak bergerak yang dijadikan jaminan immovable assets, created for the purpose of
daaran de voldoening eener verbintenis te dalam pelunasan suatu perikatan. providing security for the compliance with an
verhalen (Bw. 528, 1133v., 1139-1o, 1149-1o, agreement. (Bw.528,1133v.,1139-1,1149-
1163v., 1167, 1198, 1209-1o; Oogstv. 16*; Civ. 1,1163v.,1167,1198,1209-1; Oogstv.16; Civ.2114)
2114).
Dat regt is uit deszelfs aard ondeelbaar en Hak itu pada hakikatnya tidak dapat dibagi- That right is by its nature indivisible and is
gevestigd op alle de verbondene onroerende bagi, dan diadakan atas semua barang tak attached to all secured immovable assets in
goederen in hun geheel, op elk van die bergerak yang terikat secara keseluruhan, atas their entirety, to each of the assets and to each
goederen, en op ieder gedeelte van dezelve. masing-masing dari barang-barang itu, dan part thereof. These assets is remain
atas tiap bagian dari barang-barang itu. encumbered, regardless of whom they are
Barang-barang tersebut tetap memikul beban transferred to.
De goederen blijven daarmede belast, in welke
hande dezelve ook overgaan (Bw. 965, 1101v., itu meskipun barang-barang tersebut (Bw.965,1101v.,1105v.,1198,1201,1296v.;
1105v., 1198, 1201, 1210, 1296v.; K. 297v.; F. berpindah tangan kepada siapa pun juga. K.297v.; F.230;Civ.2114)
230; Civ. 2114).
Voor hypotheek zijn alleen vatbaar: (K. 314). Yang dapat dibebani dengan hipotek Assets which can be mortgaged are as follows:
hanyalah: (K.314) 1. immovable assets which can be
1o. onroerende goederen welke in den handel traded, including all parts thereof, to the extent
zijn, met derzelver toebehooren, voor zooverre 1. barang-barang tak bergerak yang dapat that the latter mentioned can be regarded as
immovable assets; (Bw.506v.) 2. the use of
dat laatste als onroerend goed beschouwd diperdagangkan, beserta semua yang
wordt (Bw. 506v); termasuk bagiannya, sejauh hal yang tersebut proceeds of those assets and parts thereof;
terakhir ini dianggap sebagai barang tak (Bw.756v.,772) 3. building and planting rights
bergerak. and the right to tenure by long lease ;
2o. het vruchtgebruik derzelve goederen en (Bw.711v.,720v.,724) 4. ground rents due
hun toebehooren (Bw. 756v., 772); whether in cash or in its original state
2. hak pakai hasil barang-barang itu dengan (Bw.737v.,1174) 5. the one tenth right;
3o. de regten van opstal en erfpacht (Bw. 711v., segala sesuatu yang termasuk bagiannya: (Bw.737v.,1174) 6. the bazaars or markets,
720v., 724); acknowledged by the government, together
3. hak numpang karang dan hak usaha; with the privileges attached thereto. (Rv.493;
Civ.2118)
4o. de grondrenten, het zij in geld, het zij in
natura, verschuldigd (Bw. 737v., 1174); 4. bunga tanah yang terutang, baik dalam
bentuk uang maupun dalam bentuk hasil
5o. het tiendregt (Bw. 737v., 1174); tanah;
6o. de bazaars of markten, doo de regering 5. hak sepersepuluhan;

erkend, met de daaraan verknochte privilegien
(Rv. 493; Civ. 2118). 6. bazar atau pekan raya, yang diakui oleh
pemenntah, beserta hak istimewanya yang
melekat.
De hypotheken strekken zich uit tot alle de Setiap hipotek mencakup juga segala Mortgages is extend to all further renovations
latere verbeteringen van het bezwaarde goed, perbaikan yang dilakukan kemudian atas of the encumbered asset, including anything
ook tot hetgeen, door aanwas of opbouw, met barang yang dibebani, dan juga mencakup which has become part thereof due to planting
hetzelve vereenigd is (Bw. 161, 571, 588, 596v., semua yang menyatu dengan barang itu or additional development.
601; Civ. 2138). karena pertambahan atau pembangunan. (Bw.161,571,588,596v.,601; Civ.2133)
Het onverdeeld aandeel in een gemeen Bagian yang tidak terbagi dan barang tak The undivided share in a joint immovable asset
onroerend goed kan met hypotheek worden bergerak milik bersama, dapat dibebani may be encumbered by a mortgage. Following
bezwaard. Na de verdeeling van hetzelve, blijft dengan hipotek. Setelah barang itu dibagi, the division of such, the mortgage is only be
de hypotheek alleen gevestigd op het deel dat hipotek tersebut hanya tetap membebani attached to the portion that belongs to the
aan den schuldenaar, die de onderzetting heeft bagian yang diberikan kepada debitur yang debtor who has granted the mortgage, without
verleend, is toebedeeld, behoudens de telah memberikan hipoteknya, tanpa prejudice to the stipulation in article 1341.
bepaling van art. 1341 (Bw. 1083, 1102; Rv. mengurangi ketentuan Pasal 1341. (Bw.1083,1102;Rv.494)
260
www.KUHPer.com
494).
Roerende goederen zijn voor geene hypotheek Barang bergerak tidak dapat dibebani hipotek. Movable assets cannot be mortgaged. (Ov.30;
vatbaar (Ov. 30; Bw. 509v., 1162, 1164, 1977; Bw.509v.,1162,1164,1977; Civ.2119)
Civ. 2119). (2).
Hypotheek kan niet worden gevestigd dan Hipotek tidak dapat diadakan selain oleh A mortgage cannot be imposed by any
door hem die de bevoegdheid heeft het orang yang mempunyai wewenang untuk individual other than by the individual who
bezwaarde goed te vervreemden (Bw. 105, 108, memindahtangankan barang yang dibebani has the authority to dispose of the encumbered
124, 140, 393, 430, 481, 985, 1170, 1180; Civ. itu. asset.
2124). (Bw.105,108,124,140,393,430,481,985,1170,1180;
Civ.2124)
Zij die op een onroerend goed slechts een Mereka yang atas barang tak bergerak hanya Individuals, who have such right to an *322
zoodanig regt hebben, hetwelk door eene mempunyai hak yang ditangguhkan oleh immovable asset which has been suspended by
voorwaarde is opgeschort, of in zekere suatu syarat, atau yang dalam hal tertentu a condition, or which can be canceled or
gevallen kan worden ontbonden of te niet dapat dihapuskan atau dibatalkan, tidak dapat invalidated in certain cases, cannot permit any
gedaan, kunnen geene hypotheek toestaan, memberikan hipotek selama yang tunduk mortgages, other than those which are subject
dan die aan dezelfde voorwaaden, ontbinding pada syarat penangguhan, penghapusan atau to the same requirements, cancellation or
of te niet doening onderworpen is (Bw. 928, pembatalan. invalidation.
985, 1093, 1263v., 1265v., 1268, 1532, 1673, 1689; (Bw.928,985,1093,1263v.,1265v.,1268,1532,1673,
Civ. 2125). 1689; Civ.2125)
Goederen van minderjarigen, van degenen die Semua barang milik anak yang masih berada Assets belonging to minors, individuals under
onder curatele staan, en van afwezigen, zoo di bawah umur, orang yang ada dalam conservatorship, and absentees, to the extent
lang derzelver bezit slechts bij voorraad pengampuan dan orang yang dalam keadaan such property is only given temporarily, can
verleend is, kunnen niet anders met hypotheek tak hadir, yang penguasaan atasnya hanya only be encumbered by mortgage, for reasons,
worden bezwaard, dan om de redenen, en diberikan untuk sementara waktu saja, tidak and in accordance with the formalities, which
overeenkomstig de formaliteiten, welke bij de dapat dibebani dengan hipotek selain dengan are stipulated by law. (Bw.309,393,452,481;
wet zijn vastgesteld (Bw. 309, 393, 452, 481; Rv. alasan yang sesuai dengan persyaratan formal Rv.507; Civ.2126)
507; Civ. 2126). yang ditetapkan oleh undang-undang.
hypotheek kan alleen bij authentieke acte Hipotek hanya dapat diberikan dengan akta A mortgage is only be granted by authentic
worden verleend, uitgezonderd in de gevallen otentik, kecuali dalam hal yang dengan tegas deed, with the exception of those
bij de wet uitdrukkelijk aangewezen (Ov. 31). ditunjuk oleh undangundang. Juga pemberian circumstances expressly stipulated by law.
kuasa untuk memberikan hipotek harus dibuat (Ov.31) The power of attorney for the grant of
Ook de volgmat tot het verleenen van dengan akta otentik. Orang yang menurut a mortgage shall be concluded by authentic
hypotheek moet bij authentieke acte worden undang-undang atau perjanjian wajib untuk deed. Any individual, who pursuant to law or
verleden. memberikan hipotek, dapat dipaksa untuk itu an agreement, is obligated to grant a mortgage,
dengan putusan Hakim, yang mempunyai may be required to do so by judgment, which
kekuatan yang sama seperti bila ia telah is have the same effect as if he has consented to
Ieder die, uit kracht der wet of eener memberi persetujuan terhadap hipotek itu, the mortgage, and is specifically indicate the
overeenkomst, verpligt is hypotheek te geven, dan menunjukkan secara pasti barang-barang assets which shall be registered. (Ov.36) A
kan daartoe bij vonnis worden genoodzaakt, yang harus didaftar, Seorang wanita bersuami married woman, who has obtained a mortgage
hetwelk dezelfde kracht zal hebben alsof hij in yang dalam perjanjian kawin kepadanya telah by virtue of the prenuptial agreement, may,
de hypotheek hadde toegestemd, en diperjanjikan hipotek, tanpa bantuan without the assistance of her husband, or the
bepaaldelijk zal aanduiden de goederen op suaminya atau kuasa dan Hakim, dapat authorization of the judge, implement the
welke de inschriving zal geschieden (Ov. 36). mengusahakan pendaftaran hipoteknya, dan mortgage registrations and file the required
melancarkan tuntutan hukum yang legal claims thereto.
De getrouwde vrouw, welke bij huwelijkshe dipenlukan untuk itu. (Bw.108,110,139v.,335,371,452,1175,1796;
voorwaaren hypotheek heeft bedongen, kan, Civ.2127)
zonder den bijstand van haren man, of de
magtiging van den regter, de hypothecaire
inschrijving bewerkstelligen, en de vereischte
regtsvorderingen daartoe aanleggen (Bw. 108,
110, 139v., 335, 371, 452, 1175, 1796; Civ. 2127).
De verkoop, cessie en toedeeling eener Penjualan, penyerahan dan pemberian bagian The sale, delivery and allocation of a mortgage
hypothecaire schuld kunnen alleen bij dan utang hipotek, hanya dapat dilakukan debt can only take place by authentic deed.
authentieke acte geschieden (Ov. 31) (1). dengan suatu akta otentik. (Ov.31)
261
alpha3 Edition
Uit kracht van eene overeenkomst in een Atas dasar perjanjian yang dibuat di luar No mortgage may be registered on assets
vreemd land verleden, kan geene hypotheek negeri, tidak dapat diadakan pendaftaran located within Indonesia pursuant to an
worden ingeschreven op goederen binnen hipotek atas barang-barang yang terletak di agreement concluded in a foreign country,
Indonesie gelegen, ten ware het tegendeel bij Indonesia, kecuali bila dalam suatu traktat unless it is otherwise stipulated by treaties.
tractaten mogt zijn bepaald (AB. 18; Rv. 436, ditentukan sebaliknya. (AB.18; Rv.436,440; Civ.2128)
440; Civ. 2128).
De acrte waarbij hypotheek wordt gevestigd Akta untuk mengadakan hipotek harus The deed that contains the mortgage is contain
moet bevatten een bijzondere opgave van het memuat suatu penjelasan khusus mengenai a description of the mortgaged asset, including
bezwaarde goed, en van deszelfs aard en barang yang dibebani dan mengenai sifat serta the nature and location, insofar as is possible
ligging, zoo veel mogelijk naar aanleiding der letak barang itu; penjelasan itu sedapat- pursuant to the measurements done upon the
opmetingen, op gezag van de regeering dapatnya didasarkan pada pengukuran- government's authority. With respect to the
gedaan. pengukuran yang dilakukan atas perintah one tenth and ground rents, which cannot
pemerintah. Mengenai sepersepuluhan dari specifically indicate which parcels they relate
Ten aanzien van tienden en grondrenten, bunga tanah, bila tidak dapat ditunjukkan to, it shall be sufficient to provide an accurate
waaromtrent niet bepaaldelijk kan worden secara tegas persil mana yang dibebani dengan description and indication in the deed of the
opgegeven welke bijzondere percelen itu, maka cukuplah dengan akta diuraikan dan area subject to the mortgage. (Bw.1186,1190;
daarmede belast zijn, zal men met de juiste ditunjukkan secara tepat daerah yang memikul civ.2129)
omschrijving en aanwijzing der schuldpligtige beban itu.
streek in de acte kunnen volstaan (Bw. 1186,
1190; Civ. 2129).
Hypotheek kan alleen op tegenwoordige Hipotek hanya dapat diadakan atas barang A mortgage may only be imposed on current
goederen worden gevestigd. Eene hypotheek yang sudah ada. Hipotek atas barang yang assets. A mortgage on future assets shall be
op toekomstige goederen is nietig. (Oogstv. 3). belum ada adalah batal. Namun bila kepada void. (Oogstv.3) If, however, the wife has
seorang isteri dalam perjanjian kawin telah agreed to the mortgage, in the prenuptial
Indien echter de vrouw bij huwelijksche diperjanjikan pemberian hipotek, atau pada agreement, or if, in general, a debtor has bound
voorwaarden het vestigen van hypotheek heeft umumnya bila seorang debitur telah himself to grant a mortgage to the creditor,
mewajibkan diri untuk memberikan hipotek then the husband or the debtor may be
bedongen, of, in het algemeen, een
schuldenaar zich heeft verplicht aan den kepada kreditur,maka suami atau debitur itu required to fulfill their obligations, by also
schuldeischer hypotheek te geven, kan de man dapat dipaksa untuk memenuhi kewajibannya indicating the assets which he may have
of de schuldenaar worden genoodzaakt aan dengan menunjukkan barang-barang yang acquired after the conclusion of the agreement.
zijne verpligting te voldoen, door aanwijzing telah diperolehnya setelah terjadinya perikatan (Bw.1171,1186,1667; Civ.2129v.)
ook van goederen welke hij, na het ontstaan itu.
der verbintenis, mogt hebben verkregen (Bw.
1171, 1186, 1667; Civ. 2129v).
Eene hypotheek is slechts van warde, in zoo Suatu hipotek hanya berlaku, bila jumlah uang A mortgage shall be valid only to the extent
verre de som, waarvoor dezelve is toegestaan, yang diberikan untuk hipotek itu pasti dan that the amount thereof is certain and
zeker en bij de acte bepaald is. ditentukan dalam akta. Bila utang itu bersyarat stipulated in the deed. *323 If the debt is
dan besarnya tidak tentu, maka pemberian conditional or the amount thereof is not
Indien de schuld voorwaardelijk of derzelver hipotek itu boleh dilakukan sampai sebesar specified, then the mortgage shall be valid for
hoegrootheid onbepaald is, zal de vestiging jumlah harga taksiran, yang oleh pihak-pihak the estimated value, which the parties are
yang bersangkutan harus dicantumkan dalam obliged to indicate in the deed.
der hypotheek steeds kracht hebben tot het
beloop der geschatte waarde, welke partijen akta itu. (Bw.335,452,1184,1186; Civ.2132)
gehouden zijn in de acte op te geven (Bw. 335,
452, 1184, 1186; Civ. 2132).
De schuldeischer kan, in geen geval, eene Kreditur sekali-kali tidak dapat menuntut The creditor may not, under any
vermeerdering van hypotheek vorderen, ten penambahan hipotek kecuali bila diperjanjikan circumstances, claim an increase in the
ware het tegendeel bedongen of bij de wet atau ditentukan sebaliknya dalam undang- mortgage, unless it is otherwise stipulated by
bepaald zij (Bw. 1184; Civ. 2131). undang. the law. (Bw.1184; Civ.2131)
Alle bedingen, bij welke de schuldeischer Segala perjanjian yang menentukan bahwa All stipulations, which authorize the creditor
gemagtigd zoude worden om zich het kreditur diberi kuasa untuk menjadikan to appropriate the mortgaged assets, are
gehypothekeerde goed toe te eigenen, zijn barang-barang yang dihipotekkan itu sebagai deemed void. The first mortgage creditor is, at
nietig. miliknya adalah batal. Namun kreditur the time that the mortgage is being created, be
hipotek pertama, pada waktu penyerahan entitled to expressly stipulate that in the event
Het staat echter den eersten hypothecairen hipotek boleh mensyaratkan dengan tegas, that the principal sum is not fully settled, or
schuldeischer vrij om, bij het vestigen der bahwa jika utang pokok tidak dilunasi that interest due is not fully paid, he shall be
hypotheek, uitdrukkelijk te bedingen dat, bij sebagaimana mestinya, atau bila bunga yang irrevocably authorized to sell the mortgaged
terutang tidak dibayar, maka ia akan diberi property in public, for the purpose of repaying
gebreke van behoorlijke voldoening der
hoofdsom, of van de betaling der kuasa secara mutlak untuk menjual persil yang the principal sum including the interest and
terikat itu di muka umum, agar dari hasilnya the charges incurred. Such stipulation shall be
262
www.KUHPer.com
verschuldigde renten, hij onherroepelijk zal dilunasi, baik jumlah uang pokoknya maupun recorded in the public registers, and the
zijn gemagtigd het verbonden perceel in het bunga dan biayanya. Perjanjian itu harus auction is take place in the manner set forth in
openbaar te doen verkoopen, ten einde uit de didaftarkan dalam daftar-daftar umum, dan article 1211. (Ov.32; Bw.1139-1, 1154v.,1186-5;
opbrengst te verhalen zoo wel de hoofdsom als pelelangan tersebut harus diselenggarakan F.56; Rv.510v.; Oogstv.16; Civ.2088)
de renten en de kosten. Dat beding zal in de dengan cara yang diperintahkan dalam Pasal
openbare registers moeten worden 1211.
ingeschreven, en zal de veiling moeten plaats
hebben op de wijze als bij art. 1211 is
voorgeschreven (Ov. 32; Bw. 1139-1o, 1154v.,
1186-5o; F. 56; Rv. 510v.; Oogstv. 16; Civ. 2088).
Van de inschrijving der hypotheken en van Pendaftaran Hipotek dan Bentuk Pendaftaran Concerning the registration of mortgages and
den vorm der inschrijving the format of the registration
De inschrijving der hypothecaire verbanden Pendaftaran ikatan hipotek harus dilakukan The registration of mortgages is take place in
moet geschieden in de daartoe bestemde dalam daftar-daftar umum yang disediakan the registers designated for that purpose. In
openbare registers. untuk itu. Dalam hal tidak ada pendaftaran, the absence of the registration, the mortgage is
hipotek itu tidak mempunyai kekuatan apa not have any effect, even with regard to
Bij gebreke van die inschrijving, heeft de pun, bahkan juga terhadap kreditur yang tidak creditors, who do not have any connection
hypotheek geene kracht hoegenaamd, zelfs mempunyai ikatan hipotek. with mortgages. (Bw.371,1203,1227;
niet ten opzigte van schuldeischers, die gee Civ.2134,2146; Overscr.; Tbs.24)
hypothecair verband hebben (Bw. 371, 1203,
1227; Civ. 2134, 2146; Overschr.; Tbs. 24).
De inschrijving van een hypotheek is van Pendaftaran suatu hipotek tidak berlaku, bila The registration of a mortgage shall be invalid,
onwaarde, indien dezelve gedaan is op eenen hal itu dilakukan pada waktu hak milik atas if it takes place at a time when the title of the
tijd, waarop de eigendom van het goed aan barang itu telah beralih kembali kepada pihak asset has been transferred to a third party as a
eenen derde zijnde overgegaan, de ketiga, karena debitur telah kehilangan hak result of which the debtor already has lost his
schuldenaar daarop zijn eigendomsregt reeds miliknya atas barang itu. title thereto. (Bw.1168, 1171, 1179, 1182v.;
verloren had (Bw. 1168, 1171, 1179, 1182v.; Civ. Civ.2146; Pr.838v.)
2146; Pr. 838v).
De rang der hypothecaire schuldeischers Urutan tingkat para kreditur hipotek The priority of the mortgage creditors shall be
wordt bepaald naar de dagteekening hunner ditentukan menurut tanggal pendaftaran determined according to the date of their
inschrijving, behoudens de uitzonderingen bij ikatan hipotek mereka, tanpa mengurangi registration, without prejudice to the
de twee volgende artikels vermeld. kekecualian-kekecualian yang tercantum exceptions mentioned in the following two
dalam dua pasal berikut. Mereka yang didaftar articles. Mortgages which are registered on the
Zij die op denzelfden dag zijn ingeschreven, pada hari yang sama, bersama-sama same date, bear the same date, without any
hebben gezamenlijk eene hypotheek van mempunyai hipotek yang bertanggal sama, distinction being made between the times at
dezelfde dagteekening, zonder onderscheid op tanpa membedakan jam berapa pendaftaran which the registrations took place,
welk uur de inschrijving gedaan is, al ware het itu dilakukan, juga kalau jamnya telah dicatat notwithstanding that the time may have been
ook dat het uur door den bewaarder mogt zijn oleh penyimpannya. noted by the registrar. (Bw.1133, 1135, 1187,
1225; F.34; civ.2134, 2147)
aangeteekend (Bw. 1133, 1135, 1187, 1225; F.
34; Civ. 2134, 2147).
Indien bij de koop-acte, tot waarborg van Bila dalam akta jualbeli, sebagai jaminan atas In the event that, in the sale purchase deed, a
onbetaalde koop-penningen, hypotheek op het uang penjualan yang belum dibayar, mortgage is created over the sold assets, to
verkochte goed is bedongen, en de inschrijving diperjanjikan hipotek atas barang yang dijual secure the payments due, and the registration
is geschied binnen acht vrije dagen na de itu,dan pendaftarannya telah dilakukan dalam takes place within eight days following the
openbaarmaking dier koop-acte op de wijze bij delapan hari setelah pengumuman akta jual publication of the sale purchase deed in the
art. 620 bepaald, zal deze hypotheek den beli dengan cara yang ditentukan dalam Pasal manner stipulated in article 620, then this
voorrang hebben boven de hypotheken welke 620, maka hipotek itu akan mempunyai hak mortgage is have priority over the mortgages
de kooper, binnen dat tijdsverloop, op het didahulukan terhadap hipotek-hipotek lain which the buyer, within that time period, is
goed mogt hebben toegestaan (Bw. 1180; Civ. yang telah diberikan oleh pembeli dalam have permitted on the asset. (Bw.1180;
2103-1o, 2108). jangka waktu itu. Civ.2103-1, 2108)
Dezelfde bepaling is toepasselijk, indien bij Ketentuan yang sama juga berlaku bila dalam The same provision is apply, if in the deed
acte van scheiding hypotheek is bedongen tot akta pemisahan harta dipersyaratkan hipotek regarding separation of assets a mortgage is
waarborg van hetgeen de eene deelgenoot aan sebagai jaminan untuk apa yang tetap terutang created to secure that which is due by one
den anderen, ten gevolge eener scheiding, oleh salah seorang yang berhak terhadap partner to the other, pursuant to a separation,
schuldig blijft, of tot vrijwaring van het sesamanya yang lain akibat suatu pemisahan or for protection of the designated assets. Even
aanbedeelde goed. Ook in dat geval geven de harta, atau sebagai jaminan terhadap in this instance, a registration, carried out
263
alpha3 Edition
inschrijvingen, binnen acht vrije dagen na de gangguan karena tuntutan pemilikan atau within eight days after the publication of the
openbaarmaking der acte van scheiding, voor penguasaan atas barang-barang yang separation deed by the partner is, to the extent
zoo veel dit beding betreft, door den diberikan sebagai bagian. Juga dalam hal itu, that it concerns this provision, have priority
deelgenoot bewerkstelligd, den voorrang pendaftaran yang dilakukan dalam delapan over the mortgages which the recipient, within
boven de hypotheken welke de verkrijger, hari setelah pengumuman akta pemisahan that time period might have permitted on the
binnen dat tijdsverloop, op het goed mogt harta itu, sekedar mengenai persyaratan asset. (Bw.1084; civ.2103-3,2109)
hebben toegestaan (Bw. 1084; Civ. 2103-3o, perjanjian ini, didahulukan daripada hipotek-
2109). hipotek yang telah diberikan dalam jangka
waktu itu oleh orang yang telah mendapat hak
atas barang itu.
De schuldeischer die ingeschreven is voor eene Kreditur yang terdaftar untuk sejumlah uang A creditor who is registered in respect of a
hoorfdsom welke interessen of renten pokok yang menghasilkan bunga, berhak principal sum upon which interest accrues
voortbrengt is geregtigd om, uiterlijk voor karena bunga itu untuk ditempatkan dalam shall be entitled to, for not more than two years
twee jaren en voor het loopende jaar, wegens urutan tingkat yang sama seperti yang untuk and including the current year, be placed in the
interessen of renten in denzelfden rang van jumlah uang pokoknya, selama-lamanya untuk same rank of mortgage as his principal sum;
hypotheek geplaatst te worden als voor zijne dua tahun dari tahun yang berjalan; hal ini without prejudice to his right, with regard to
hoofdsom; onverminderd zijn regt om, ten tidak mengurangi haknya untuk mengambil interest other than that which is secured by the
aanzien van andere renten dan bij de eerste pendaftaran-pendaftaran khusus mengenai first *325 registration, to effect specific
inschrijving verzekerd waren, bijzondere bunga-bunga yang lain dari yang dijamin pada registrations, which shall be effective as of the
inschrijvingen te nemen, welke sedert pendaftaran pertama, yang sejak hari same date and which is create a mortgage.
derzelver dagteekening hypotheek zullen te tanggalnya akan menimbulkan hipotek. (Bw.1176,1204; F.124; Civ.2151)
weeg brengen (Bw. 1176, 1204; F. 124; Civ.
2151).
Indien de acte, waarbij de hypotheek is Bila akta hipotek mengandung persyaratan If the deed, covering the mortgage, contains a
gevestigd, een uitdrukkelijk beding bevat, perjanjian tegas, yang membatasi wewenang specific stipulation which limits the debtor's
waarbij de schuldenaar in zijne bevoegdheid is debitur, baik untuk menyewakan barang yang authority, either to lease out the encumbered
beperkt, het zij om het bezwaarde goed buiten dibebani di luar izin kreditur maupun asset without the creditor's consent, or with
toestemming des schuldeischers te mogen mengenai cara atau waktu untuk menyewakan regard to the manner in which, or regarding
verhuren, het zij ten aanzien van de wijze barang itu, ataupun mengenai uang sewa, the time period during which such may be
waarop, of van den tijd gedurende welken maka persyaratan perjanjian demikian tidak leased, or in relation to the advance payment
hetzelve zal kunnen worden verhuurd, het zij hanya akan mengikat para pihak itu, of the rent, such a stipulation is not only be
ten aanzien van de vooruitbetaling der melainkan juga dapat dinyatakan berlaku binding between the parties, but may also be
huurpenningen, zal zoodanig beding niet terhadap debitur oleh kreditur yang sudah enforced upon the lessee by the creditor who
alleen verbindende zijn tusschen de partijen, menyuruh mendaftarkan persyaratan has registered such stipulation in the public
maar ook tegen den huurder kunnen worden perjanjian demikian itu dalam daftar-daftar registers. (Oogstv.21)
ingeroepen door den schuldeischer die umum.
zoodanig beding in de openbare registers zal This is not prejudice the provisions of article
hebben doen inschrijven. (Oogstv. 21*). Segala sesuatunya tidak mengurangi 1341, which, in the event that there are
ketentuan Pasal 1341, yang bila ada dasarnya, grounds therefor, may be invoked by all
Alles onverminderd de bepalingen van art. dapat dinyatakan berlaku oleh semua kreditur, creditors, regardless of whether or not there
1341, welke, zoo daartoe gronden zijn, door tak perduli apakah dibuat atau tidak suatu are any limitations stipulated in the lease
alle de schuldeischers zullen kunnen worden persyaratan perjanjian yang membatasi agreement or advance payment.
ingeroepen, om het even of er al dan niet eenig penyewa atau pembayaran uang muka. (Bw.1225,1548,1576; Rv.507)
beperkend beding op het stuk der verhuring of
vooruitbetaling gemaakt zij (Bw. 1225, 1548,
1576; Rv. 507).
Om de inschrijving te bewerkstellingen, stelt Untuk menyelenggarakan pendaftaran, To implement the registration, the creditor, is,
de schuldeischer, het zij in persoon, het zij kreditur sendiri atau orang ketiga, harus either personally or through a third party,
door eenen derde, aan den bewaarder der menyerahkan kepada juru simpan hipotek di submit to the registrar of mortgages, in the
hypotheken, van den kring waarin de wilayah tempat barang-barang itu suatu location of the assets, an authentic copy of the
goederen gelegen zijn, ter hand een authentiek salinan otentik dari akta hipotek itu, beserta mortgage deed, including two dockets, signed
afschrift der acte waarbij de hypotheek is dua akta ikhtisar yang ditandatangani oleh by the creditor or a third party, on which a
gevestigd, benevens twee, door den kreditur atau orang ketiga tersebut, yang satu copy of the title issued shall be noted. (Ov.34)
schuldeischer of den derde onderteekende ditulis di atas salinan dari alas hak yang telah The dockets is consist of the following: 1. a
borderellen, waarvan het eene op het dikeluarkan. Akta-akta ikhtisar itu harus specific description of the creditor and the
uitgegeven afschrift van den titel zal gesteld memuat: debtor, and information regarding the
worden (Ov. 34). domicile, selected by the aforementioned
1. petunjuk yang jelas mengenai kreditur dan within the scope of the office of the registrar.
(Ov.37; Bw.24,1189,1194,1211) The registration
De borderellen bevatten: debitur dan keterangan tentang tempat tinggal
yang dipilih oleh pihak yang disebut pertama of the assets of the deceased may be carried out
dalam lingkungan kantor juru simpan. on his behalf; 2. the date and the nature of the
1o. eene bepaalde aanduiding van den legal title, indicating the official by whom or
schuldeischer en van den schuldenaar, en de Pendaftaran barang-barang seseorang yang
telah meninggal dapat dilakukan atas before whom the deed is drawn up, or the
opgave der woonplaats, door eerstgemelden judge who has indicated the encumbered
namanya;
gekozen binnen den kring van het kantoor des assets, pursuant to the penultimate paragraph
264
www.KUHPer.com
bewaarders (Ov. 37; Bw. 24, 1189, 1194, 1211). 2. tanggal dan sifat alas haknya, dengan of article 1171; 3. the amount of the loan, or the
menyebutkan pegawai yang olehnya atau estimate or the temporary and unspecified
De inschrijving op de goederen van eenen dihadapannya akta itu telah dibuat, atau interests which are required to be secured,
Hakim yang telah menunjuk barang-barang including the time at which the debt shall be
overledene kan gedaan worden ten name van
den overledene; yang harus dibebani berkenaan dengan Pasal collectable; (Bw.1176, 1171) 4. the description
1171 alinea ketiga. of the nature and the location of the assets over
which the mortgage is created, insofar as is
2o. de dagteekening en den aard van den possible pursuant to the measurements done
regtstitel, met opgave van den ambtenaar door 3. jumlah piutang atau perkiraan hak-hak yang
bersyarat dan tak tentu yang harus dijamin, upon the government's authority, without
of ten overstaan van welken de acte is prejudice to the stipulation in the second
verleden, of van den regter die de te bezwaren beserta jatuh temponya untuk menagih utang
itu; paragraph of article 1174, with respect to one
goederen, naar aanleiding van het voorlaatste tenth and ground rents; 5. the stipulations,
lid van art. 1171, heeft aangeduid; which, pursuant to the previous article, the
4. petunjuk tentang sifat dan letak barang- second paragraph of article 1178 and the
barang yang dibebani hipotek, sedapat- second paragraph of article 1210 could have
3o. het beloop der inschuld, of de begrooting
der voorwaardelijke en onbepaalde regten dapatnya sesuai dengan yang telah dilakukan been agreed between the creditor and the
welke verzekerd moeten worden, mitsgaders atas perintah pemerintah; tanpa mengurangi debtor. (Bw.1187,1190,1194,1203,1225,1227;
den tijd waarop de schuld opeischbaar is (Bw. ketentuan dalam Pasal 1174 alinea kedua K.297; Civ.2148v.)
1176, 1171); mengenai persetujuan dan bunga tanah;
4o. de aanduiding van den aard en de ligging 5. persyaratan yang sekiranya diadakan antara
der goederen waarop de hypotheek is kreditur dan debitur, berkenaan dengan pasal
gevestigd, zooveel mogelijk naar aanleiding yang lampau beserta Pasal 1178 alinea kedua
der opmetingen op gezag van de regering dan Pasal 1210 alinea kedua.
gedaan, onverminderd het bepaalde bij het
tweede lid van art. 1174, ten aanzien van
tienden en grondrenten;
5o. de bedingen welke, naar aanleiding van het

vorige artikel, mitsgaders van het tweede lid
van art. 1178 en van het tweede lid van art.
1210 tusschen den schuldeischer en den
schuldenaar mogen gemaakt zijn (Bw. 1187,
1190, 1194, 1203, 1225, 1227; K. 297; Civ. 2148v).
(1) De bewaarder behoudt het borderel, gesteld Juru simpan harus menahan akta ikhtisar yang The registrar is keep the docket, noted on the
op het authentiek afschrift van den titel, dibuat di atas salinan otentik dari alas hak authentic copy of the title, pursuant to which
krachtens welken de inschrijving wordt yang menjadi dasar untuk minta pendaftaran registration is required, for the purpose of
verlangd, ten einde hetzelve in te schrijven itu, dengan tujuan agar pendaftaran itu registering such on the date of the filing. On
onder de dagteekening van de overgave. Hij dilakukan pada tanggal penyerahan itu. Pada the same day, he is return, to the individual
geeft, ten zelfden dage, aan dengene die de hari itu juga ia harus mengembalikan kepada who has requested the registration, the other
inschrijving heeft verzocht, terug het andere of orang yang telah minta pendaftaran itu akta or second docket, at the bottom of which he is
tweede borderel, aan den voet van hetwelk hij ikhtisar yang lainnya atau yang kedua, yang di have noted the date of the filing. If such is
den dag der overgave vermeldt. Hij is verpligt bagian bawahnya harus dicantumkan olehnya demanded, he is, *326 not later than within
om, indien zulks gevorderd wordt, uiterlijk hari penyerahannya. Bila diminta, dalam twenty four hours after this further inquiry,
binnen vier en twintig uren na deze nadere waktu selambat-lambatnya dua puluh empat include in the other or second docket the
aanvraag, op het andere of tweede borderel bij jam setelah permohonan ini ia wajib number of the register where the registration
te voegen het nummer van het daartoe menambahkan pada akta ikhtisar yang lain took place. Both of these statements shall be
bestemd register, waaronder de inschrijving atau yang kedua itu nomor daftar untuk signed by him. (Ov.34; Bw.1225; Civ.2150) The
heeft plaats gehad. Beide deze verklaringen ikhtisar itu, yang dipakai untuk pendaftaran registrar is carefully keep the copies of the
moeten door hem worden onderteekend (Ov. tersebut. Kedua keterangan ini harus transfer deeds, establishment of property
34; Bw. 1225; Civ. 2150). ditandatangani olehnya. rights or rights of servitude, and of separation,
including the dockets regarding registration,
De bewaarder zal de bij hem overgebragte Juru simpan harus menyimpan secara rapi after having recorded or registered such in the
afschriften der acten van vervreemding, salinan-salinan akta pemindahtanganan, respective registers designated thereto. He is
vestiging van zakelijke regten of pengadaan hak-hak kebendaan atau hak-hak collect the above documents, in the order in
which they have been registered in the register
erfdienstbaarheden, en van scheiding, zoo guna jasa pekarangan, dan akta pemisahan
mede de borderellen van inschrijving, harta, serta akta-akta ikhtisar pendaftarannya, for filing documents or daily register; the
zorgvuldig bewaren, na dezelve in de setelah membukukannya atau mendaftarnya dockets shall be separately registered. The
respectieve registers, daartoe bestemd, te dalam daftar-daftar yang diperuntukkan bagi documents filed for publication shall be bound
hebben geboekt of ingeschreven. masing-masing. and kept carefully in one volume, the
documents for registration in a second volume,
and the deeds for deletion and cancellation in a
Hij verzamelt de overgebragte stukken bijeen, Ia harus mengumpulkan surat-surat yang third volume. These volumes is furthermore be
in de orde, waarin dezelve in het register van diserahkan kepadanya menjadi satu menurut formatted into separate book volumes, and on
inlevering van stukken of dagregister zijn urutan seperti dalam daftar penyerahan surat- their spines the number of the volume and the
geboekt; de borderellen van inschrijving surat itu atau dalam daftar harian; akta-akta time period that it covers shall be recorded, as
afzonderlijk. ikhtisar didaftarkan tersendiri; well as the first and last number of the
documents contained therein. The Governor
De ter openbaarmaking ingeleverde stukken Surat-surat yang diserahkan diumumkan General is regulate the time periods, pursuant
moeten in eenen bundel, die, ter inschrijving harus dijilid dalam satu berkas, surat-surat to which the documents, as aforementioned,
ingediend, in eenen tweeden bundel, en de yang diserahkan untuk didaftar dalam berkas shall be made into volumes. The date of filing,
265
alpha3 Edition
acten, strekkende tot doorhaling en opheffing, kedua, dan akta-akta untuk pencoretan dan the volume and number of the register of filing
in eenen derden bundel worden ingenaaid en penghapusan dalam berkas ketiga, semuanya shall be noted on each document filed.
zorgvuldig bewaard. Deze bundels zullen disimpan dengan rapi. Berkas-berkas ini
voorts tot afzonderlijke boekdeelen gevormd selanjutnya harus dibentuk menjadi jilid-jilid
worden, op den rug van welke zal worden buku tersendiri, sedangkan di belakang
geschreven het nummer van het deel, over masing-masing jilid harus diberi nomor
welk tijdvak hetzelve zich uitstrekt, mitsgaders jilidnya, jangka waktu, serta nomor pertama
het eerste en het laatste nummer der daarin dan terakhir surat-surat yang terkandung di
vervatte stukken. De Gouverneur-generaal dalamnya. Pemerintah mengatur jangka waktu
regelt de tijdperken, over welke de stukken, in untuk penyusunan surat-surat tersebut
voege voorschreven, tot boekdeelen zullen sebelum dijilid menjadi buku.
worden gevormd.
Pada tiap-tiap surat yang diserahkan harus
Op elk ingeleverd stuk wordt de dag der dicatat hari penyerahan, jilid dan nomor daftar
overgave, het deel en het nummer van het penyerahannya.
register van inlevering aangeteekend.
Bij het vorderen der inschrijving, waarvan in Pada waktu meminta pendaftaran seperti yang At the registration of a claim, as mentioned in
artikel 1108 gesproken wordt, zijn de diatur dalam Pasal 1108, para kreditur atau article 1108, the creditors or the legatees must
schuldeischers of de legatarissen verpligt aan para penerima hibah wasiat berkewajiban provide the registrar of the mortgages with the
den bewaarder der hypotheken ter hand te untuk menyampaikan kepada juru simpan following: (Ov.29) 1. an authentic copy of the
stellen: (Ov. 29). hipotek. claim for separation of assets; 2. the death
certificate of the deceased, or another valid
1o. een authentiek afschrift van den eisch tot 1. suatu salinan otentik tuntutan untuk proof that the lawsuit has been filed within six
months after the inheritance became available;
afscheiding der goederen; pemisahan barang-barangnya;
3. two dockets containing, pursuant to the
requirement in article 1186 no.4, the
2o. de dood-acte van den overledene, of een 2. akta kematian orang yang meninggal, atau description of the nature and the location of
ander deugdelijk bewijs dat de regtsvordering suatu bukti lain yang dianggap sah, bahwa the assets, beside the assets in respect of which
is aangevangen binnen de zes maanden na het tuntutan hukum itu telah dimulai dalam enam registration is required; and the provisions in
openvallen der nalatenschap; bulan setelah terbukanya warisan itu; article 1187 is apply to these dockets.
(Bw.1107v.,1190,1225; Civ.2111)
3o. twee borderellen houdende, naar het 3. dua ikhtisar, yang sesuai dengan peraturan
voorschrift van art. 1186, no. 4, de aanduiding Pasal 1186 nomor 40 memuat petunjuk tentang
van den aard en de ligging der goederen, ter sifat dan letak barang-barang yang
zijde van welke de inschrijving wordt bersangkutan di sebelah barang-barang yang
gevorderd; en zijn de bepalingen van art. 1187 diminta pendaftarannya dan ketentuan-
op deze borderellen toepasselijk (Bw. 1107v., ketentuan Pasal 1187 berlaku terhadap iktisar-
1190, 1225; Civ. 2111). ikhtisar ini.
Het is aan dengene, die eene inschrijving heeft Orang yang telah menyuruh melakukan The individual, who has instructed that the
laten doen, alsmede aan zijne pendaftaran, demikian pula wakil-wakilnya, registration be effected, and his
vertegenwoordigers, of die uit krachte eener atau siapa saja yang berdasarkan suatu akta representatives, or those, who pursuant to an
authentieke acte deszelfs regt verkregen otentik telah mendapat hak orang itu, authentic deed have acquired the same right,
hebben, geoorloofd om in het register der diperkenankan untuk mengubah tempat are permitted to change the selected address in
hypotheken de door hem gekozen woonplaats tinggal yang telah dipilihnya, asalkan ia the mortgage register, provided that they
te veranderen, mits hij eene andere in memilih dan menunjuk suatu tempat tinggal choose and indicate another one in the same
denzelfden kring kieze en aanwijze, bij eene yang lain yang terletak di wilayah yang sama, area, by noting it in the margin of the
aanteekening te stellen ter zijde der dan hal itu dicatat di sebelah pendaftaran yang registration. (Ov.37;
inschrijving (Ov. 37; Bw. 25, 613, 1186, 1194, bersangkutan. Bw.25,613,1186,1194,1211,1400v.; Civ.2152)
1211, 1400v.; Civ. 2152).
De inschrijving kan, ter zake van verzuim der Dalam hal tidak dipenuhi salah satu formalitas The registration is not be canceled for non-
hierboven voorgeschreven formaliteiten, niet tersebut di atas, pendaftaran itu tidak dapat compliance with the above formalities, but
worden vernietigd, dan alleenlijk in geval zij dibatalkan, kecuali bila hal itu menjadikan shall be canceled in the event that the register
den schuldeischer, den schuldenaar, de schuld, tidak cukup jelas diketahui perihal kreditur, does not contain proper descriptions of the
of het bezwaarde goed, niet op eene voldoende debitur, utang atau barang yang dibebani. creditor, the debtor, the debt, or the
wijze kenbaar maken (Bw. 1174, 1186). encumbered assets. (Bw.1174,1186)
De overlegging en te boekstelling van eene acte Penyerahan dan pembukuan suatu akta The filing and the recording of a deed of
van eigendomsovergang en de inschrijving op peralihan hak milik dan pendaftaran atas transfer of property and the registration of or
of betrekkelijk goederen, buiten den kring van barang-barang atau pendaftaran mengenai related assets located outside the jurisdiction of
den bewaarder der hypotheken gelegen, zijn barang-barang yang terletak di luar wilayah the registrar of the mortgages, shall be void.
nietig. juru simpan hipoteknya, adalah batal. Segala *327 All recordings, which take place on a
pembukuan yang dilakukan pada hari Sunday, shall be regarded as having taken
Alle te boekstellingen, welke op eenen zondag Minggu, harus dianggap telah dilakukan pada place the following day.
266
www.KUHPer.com
mogten hebben plaats gehad, zullen gerekend hari berikutnya.

worden den volgenden dag te zijn geschied.
In geval bij eene inschrijving is verzuimd Bila dalam suatu pendaftaran dilalaikan In the event that upon registration a domicile
woonplaats te kiezen binnen den kring van kewajiban memilih tempat tinggal dalam is not selected within the jurisdiction of the
bewaring der hypotheken, zal die van wilayah penyimpanan hipotek, maka menurut registrar of mortgages, it shall be considered,
regtswege geacht worden bij den bewaarder te hukum dianggap telah dipilih tempat tinggal by law, that the registrar's domicile has been
zijn gekozen (Ov. 37). juru simpannya. selected. (Ov.37)
De kosten der inschrijving zijn voor rekening Biaya pendaftaran ditanggung oleh debitur, The charges incurred in respect of the
van den schuldenaar, indien het tegendeel niet bila tidak diperjanjikan kebalikannya. registration shall be the liability of the debtor,
bedongen is (Bw. 343, 1195; Civ. 2155). unless otherwise stipulated. (Bw.343,1195;
Civ.2155)
De regtsvorderingen tegen de schuldeischers, Tuntutan hukum terhadap kreditur, yang Lawsuits against the creditors, resulting from
waartoe de inschrijvingen aanleiding kunnen disebabkan oleh pendaftaran, harus diajukan the registration, shall be filed with the
geven, moeten aangelegd worden voor den kepada Hakim yang berwenang, dengan surat authorized judge, by means of subpoena,
bevoegden regter, door middel van gugatan, yang disampaikan kepada kreditur submitted to the creditor personally, at the
dagvaardingen, gedaan aan hunnen persoon, sendiri atau diterimakan di tempat tinggal most recent address, which has been selected
of aan de laatste woonplaats, die blijkens het terakhir yang dipilihnya menurut daftar, in the register; and this is apply
register gekozen is; en zulks niettegenstaande demikianlah, meskipun kreditur atau orang notwithstanding the death, either of the
het overlijden, het zij van de schuldeischers, yang dipilih domisilinya telah meninggal. creditors or of those with whom they are
het zij van degenen bij wie zij domicilie hebben domiciled. (Ov.37,78;
gekozen (Ov. 37, 78; Bw. 24, 1186, 1189, 1197, Bw.24,1186,1189,1197,1211; Rv.99; Civ.2156)
1211; Rv. 99; Civ. 2156).
Van de doorhaling der inschrijvingen Pencoretan Pendaftaran Concerning the crossing out (deletion) of
registrations
(2) De inschrijvingen gaan te niet door Pendaftaran hapus karena pencoretannya dari Registrations shall be canceled by crossing
derzelver doorhaling in de registers. dalam daftar. Pencoretan itu dilakukan atas them out (deletion) in the registers. The
biaya debitur, dengan izin pihak yang deletion is take place at the expense of the
De doorhaling geschiedt ten koste van den berkepentingan dan berwenang, atau dengan debtor, upon approval of the authorized
schuldenaar, met toestemming der daartoe putusan Hakim, baik yang dijatuhkan dalam relevant parties, or pursuant to a judgment,
bevoegde belanghebbende partijen, of ten tingkat tertinggi, maupun yang telah diperoleh whether passed at the highest instance, or
kekuatan hukum yang pasti. which has acquired legal effect. (Bw.1168,
gevolge van een vonnis, het zij in het hoogste
ressort gewezen, het zij in kracht van gewijsde 1186,1197,1203,1209,1218v.,1224,1227,1330v.;
gegaan (Bw. 1168, 1186, 1197, 1203, 1209, Rv.403,557; Ov.24; Overschr.32; Civ.2157)
1218v., 1224, 1227, 1330v.; Rv. 403, 557; Ov. 24;
Overschr. 32; Civ. 2157).
(2) In beide gevallen, leggen degenen die de Dalam kedua hal tersebut orang yang In both cases, the individual who has
doorhaling verzoeken ten kantore van den memohon pencoretan pada kantor juru requested the deletion is submit an authentic
bewaarder over eene authentieke acte, waarbij simpan, harus menyerahkan akta otentik yang deed, which authorizes the deletion, or an
tot de doorhaling wordt gemagtigd, of een memberi kuasa untuk mengadakan authentic copy of such deed or of the judgment
authentiek afschrift van zoodanige acte of van pencoretan, atau suatu salinan otentik dan akta ordering such deletion. (Bw.1171,1225-3;
het vonnis, daartoe strekkende (Bw. 1171, atau putusan Hakim yang bertujuan demikian. Rv.557; Civ.2158) Authentic deeds, which have
1225-3o; Rv. 557; Civ. 2158). Akta otentik yang dibuat berdasarkan suatu been drawn up pursuant to a private deed of
akta di bawah tangan mengenai izin yang consent is not be valid with regard to the
Authentieke acten, welke ten gevolge eener berkenaan dengan pencoretan yang diminta, deletion In the event of a dispute concerning
onderhandsche acte van toestemming zijn tidak akan mempunyai kekuatan. Dalam hal the authority of those, who have approved the
opgemaakt, zullen, met opzigt tot de ada perselisihan tentang berwenang tidaknya deletion, or concerning the validity of the
gevraagde doorhaling, van geene kracht zijn. mereka yang telah memberikan izin evidence submitted, the court of justice, within
pencoretan, atau tentang salah tidaknya tanda whose legal jurisdiction the registration was
bukti yang diajukan, Pengadilan Negeri yang recorded, is pass judgment, upon a simple
In geval van geschil over de bevoegdheid van dalam daerah hukumnya dilakukan letter of request filed together with the relevant
hen, die in de doorhaling hebben toegestemd, pendaftaran, akan mengambil keputusan documents. (Rv.763 al.2-1)
of over de geldigheid der aangebodene mengenai hal itu, atas surat permohonan
bewijsstukken, zal de raad van justitie, onder sederhana yang disampaikan kepadanya
wiens regtsgebied de inschrijving is genomen, dengan melampirkan surat-surat yang
daarover uitspraak doen, op een eenvoudig, bersangkutan.
onder overlegging dier stukken, aan hem
ingediend verzoekschrift (Rv. 763 al. 2-1o).
267
alpha3 Edition
Indien in eene doorhaling niet wordt Bila suatu pencoretan tidak memperoleh If a deletion is not approved, inquiries shall be
toegestemd, moet dezelve gevraagd worden bij persetujuan, maka hal itu harus diminta pada addressed to the judge, in whose legal
den regter, onder wiens regtsgebied de Hakim yang di daerah hukumnya dilakukan jurisdiction the registration took place; in the
inschrijving gedaan is, ten ware die vordering pendaftaran, kecuali bila tuntutan itu event that the claim is subject to a dispute,
ondergeschikt zij aan een geschil, hangende merupakan kelanjutan dari suatu perselisihan which is before another judge, the demand for
voor een anderen regter; in welk geval, de yang masih ditangani Hakim lain, dalam hal deletion shall be referred to the judge with
eisch tot doorhaling zal verwezen worden naar itu tuntutan pencoretan ditujukan kepada whom the principal dispute is pending.
den regter, voor wien het hoofdgeschil Hakim yang sedang menangani perkara However, any agreement, concluded between
aanhangig is. tersebut. Namun perjanjian yang telah the creditor and debtor to file a claim with a
diadakan antara kreditur dan debitur untuk judge stipulated by one of them in the event of
membawa tuntutan itu kepada Hakim yang a dispute, shall be complied with by them.
Echter zal de overeenkomst, tuscchen den
schuldeischer en den schuldenaar aangegaan, mereka tentukan harus mereka taati. (Bw.1194, 1338, 1340; Rv.134; Civ.2159; see note
om, in geval van geschil, de vordering voor Bw.1195)
een door hen bepaalden regter te brengen,
tusschen henlieden moeten nagekomen
worden (Bw. 1194, 1338, 1340; Rv. 134; Civ.
2159; zie noot Bw. 1195).
Van de gevolgen der hypotheken tegen derde Akibat Hipotek Terhadap Pihak Ketiga yang Concerning the consequences of mortgages
bezitters Menguasai Barang yang Dibebani with regard to third owners
De schuldeischer die eene ingeschrevene Kreditur yang memegang hipotek yang telah A creditor who has a registered mortgage, is
hypotheek heeft, vervolgt zijn regt op het terdaftar, dapat menuntut haknya atas barang retain his right to the encumbered immovable
verbonden onroerend goed, in welke handen tak bergerak yang terkait itu, biar di tangan asset, regardless of who the holder of the title
zich dat ook bevinde, om gerangschikt en siapa pun barang itu berada, untuk diberi thereto is, and shall be ranked and paid
betaald te worden volgens de orde van urutan tingkat dan untuk dibayar menurut pursuant to the order of registration. (Bw.1163;
inschrijving (Bw. 1163; Rv. 495, 547v.; Oogstv. urutan pendaftarannya. Rv.495, 547v.; Oogstv.5,11,16; Civ.2166v.)
5, 11, 16; Civ. 2166v).
De schuldeischer heeft het regt om, na gedaan Kreditur, setelah memperingatkan debitur, The creditor shall be entitled to seize and sell
bevel aan den schuldenaar, het verbonden berhak menyita barang tetap yang terikat dari the encumbered immovable asset held by the
onroerende goed onder den derden bezitter in tangan pihak ketiga yang nienguasai barang third owner, upon the instruction of the
beslag te nemen en te doen verkoopen. Hierbij, tetap itu, dan mengusahakan penjualannya. debtor. The formalities with respect to legal
en bij de rangschikking op de opbrengst Dalam melakukan hal ini, dan dalam sale and rank, contained in the legal
daarvan, tusschen de onderscheidene mengatur urutan tingkat antara berbagai regulations regarding civil procedures, shall be
schuldeischers, moeten de formaliteiten kreditur, harus ditaati formalitas tentang taken into account in respect of the above and
worden in achtgenomen ten opzigte van penjualan barang sebagai pelaksanaan putusan the rank of the proceeds thereof, among the
geregtelijke uitwinningen en ranschikking, in Hakim atas tuntutan mengenai pemilikan atau various creditors. (Bw.1163,1178;
de wettelijke bepalingen op de Burgerlijke penguasaan dan formalitas tentang Rv.495v.,504v.,547v.; Civ.2169)
Regtsvordering voorgeschreven (Bw. 1163, pengurutan tingkat yang dipenintahkan dalam
1178; Rv. 495v., 504v., 547v.; Civ. 2169). ketentuanketentuan Hukum Acara Perdata.
De derde bezitter kan zich tegen den verkoop Pihak ketiga yang menguasai barang yang The third owner may oppose the sale, if he can
verzetten, indien hij kan aanwijzen dat zich bersangkutan dapat mengadakan perlawanan indicate that the original debtor still holds title
alsnog in het bezit van den oorspronkelijken terhadap penjualan barang itu, bila ia dapat to one or more immovable assets, also
schuldenaar bevinden een of meer onroerende menunjukkan, bahwa debitur semula masih mortgaged to secure the same debt, which are
goederen, mede hypothecair voor dezelfde menguasai satu atau beberapa barang tetap obviously of sufficient value to cover the debt.
schuld verbonden, en klaarblijkelijk voldoende yang ikut terikat hipotek untuk utang yang In this regard, he may, by postponing the sale
om daaraan die schuld te verhalen. In sama, dan ternyata penjualan barang itu cukup of his property, demand the prior sale of the
zoodanig geval kan hij, met schorsing der untuk melunasi utang itu. Dalam hal assets held by the original debtor which are
uitwinning van zijn eigendom, de demikian, dengan menangguhkan penjualan also mortgaged. (Bw.1833; Civ.2170v.)
voorafgaande uitwinning van het sebagai pelaksanaan keputusan Hakim atas
medeverbonden goed onder den tuntutan mengenai pemilikan atau penguasaan
oorspronkelijken schuldenaar vorderen (Bw. terhadap hak miliknya, ia dapat menuntut
1833; Civ. 2170v). supaya dilakukan lebih dahulu penjualan
barang yang ikut terikat tetapi masih berada
pada debitur semula itu.
In geval eene hypotheek is gevestigd op een Jika suatu hipotek diletakkan atas satu barang In the event that a mortgage is created over an
onroerend goed, en een of meerder gedeelten tak bergerak dan satu atau beberapa bagian immovable asset and one or more parts thereof
daarvan tot derde bezitters mogten zijn dari barang itu telah beralih kepada pihak have been transferred to third owners, the
overgegaan, behoudt de schuldeischer de ketiga yang menguasai barang itu, maka creditor is have the authority to apply his right
268
www.KUHPer.com
bevoegdheid om zijn regt op het verbonden kreditur tetap mempunyai wewenang untuk in its entirety to the encumbered asset, or to
goed, of op zoodanig gedeelte daarvan, als hij menerapkan haknya atas seluruh barang yang part thereof, as he deems advisable or
raadzaam of voldoende acht, voor het geheel te terikat itu, atau atas suatu bagian dari barang sufficient, in the manner as if the encumbered
doen gelden, even als of het verbondene zich itu yang dianggapnya perlu atau cukup, asset is still in the possession of the debtor in
nog onverdeeld in het bezit van den seolah-olah barang yang terikat itu masih its undivided state. (Bw.1163)
schuldenaar bevond (Bw. 1163). belum terbagi dalam penguasaan debitur.
De derde bezitter die, het zij bij uitwinning, het Pihak ketiga yang menguasai barang itu telah The third owner, who, either by forced sale, or
zij vrijwillig, de schuld heeft gekweten, is melunasi utangnya baik secara paksa maupun voluntarily, has settled the debt, is authorized,
bevoegd, als daardoor, uit kracht der wet, in secara sukarela, dan dengan demikian pursuant to the law, to take over the rights of
de regten des schuldeischers zijnde getreden, berdasarkan undang-undang ia menggantikan the creditor, and after deducting his share in
om, na aftrek van zijn aandeel in tempat kedudukan hukum kreditur, maka proportion to the collective value of the
evenredigheid tot de gezamenlijke waarde van setelah bagiannya dikurangkan sebanding encumbered assets, to apply the subsequent
de verbondene goederen, de verdere dengan jumlah harga barang-barang yang mortgage rights for this loan to other
hypothecaire regten voor deze inschuld op de terikat, ia mempunyai wewenang untuk encumbered assets, or parts thereof.
medeverbondene goederen, of gedeelten van menerapkan hak hipotek selanjutnya untuk (Bw.965,1106,1208,1402; Civ.2178)
dezelve, te doen gelden (Bw. 965, 1106, 1208, piutang ini atas barang-barang yang sama-
1402; Civ. 2178). sama terikat, atau atas bagian dan barang-
barang itu.
In de gevallen bij de twee vorige artt. vermeld, Dalam hal yang tersebut dalam kedua pasal In the instances mentioned in the two previous
zal de inschrijving van de hypotheek alleen op yang latu, pencoretan pendaftaran hipotek articles, the registration of the mortgage is only
dat goed of gedeelte van hetzelve worden hanya akan dilakukan atas barang itu sendiri be deleted in respect of the asset or part thereof
doorgehaald, waarop de schuldvordering is atau atas bagian yang telah dipergunakannya which has been used to settle the debt, or
verhaald, of waarvan de derde bezitter de untuk me!unasi piutang itu, atau penguasa which the third owner has used to settle the
schuld heeft gekweten, en op het verder ketiganya telah melunasi utangnya sedangkan debt, and the mortgage on the other assets is
verbondene niet eer dan nadat de betaald atas barang-barang lainya yang terikat, tidak not be deleted until the third party has settled
hebbende of uitgewonnen derde bezitter zijn akan dilakukan pencoretan sebelum orang the debt or the assets have been sold, and
regt, volgens het laatstvoorgaande artikel, zal yang te!ah membayar atau yang barangnya according to article *330 1201, has exercised his
hebben doen gelden, of in de doorhaling zal telah dijual akibat putusan Hakim atas pasal rights or has approved the deletion. To secure
hebben toegestemd. Tot verzekering van zijn yang lalu atau sebelum ia mengizinkan his right, the subrogated creditor is required to
regt, is de gesubrogeerde schuldeischer pencoretan itu. Untuk menjamin haknya, demand registration thereof in the public
verpligt daarvan inschrijving te vorderen op kreditur yang menggantikan kreditur lama registers, by displaying an authentic deed
de openbare registers, onder vertoon van eene wajib menuntut supaya haknya itu didaftar evidencing the subrogation. (Ov.39;
authentieke acte waaruit de subrogatie blijkt dalam daftar-daftar umum, dengan Bw.1179,1186,1195v.,1225)
(Ov. 39; Bw. 1179, 1186, 1195v., 1225). menunjukkan akta otentik yang menjadi bukti
adanya penggantian hak.
De derde bezitter heeft altijd het regt, tot op Pihak ketiga yang menguasai barang sampai The third owner is always be entitled, until the
het tijdstip der toewijzing toe, om de saat penunjukkan, berhak untuk time of allotment, to prevent the sale of the
uitwinning van het bij hem bezeten verbonden menghentikan penjualan barang yang encumbered assets in his possession, by
goed te doen ophouden, door de kwijting van dikuasainya dan terikat hipotek itu dengan settling the registered debt, together with
dan ingeschrevene schuld, met de renten cara melunasi utang yang didaftar bunganya interest in accordance with article 1184, and the
overeenkomstig art. 1184, mitsgaders de menurut Pasal 1184, dan biayanya. costs incurred. (Bw.1202, 1402; Civ.2173)
kosten (Bw. 1202, 1402; Civ. 2173).
Hetgeen het verbonden goed bij uitwinning Bila pendaftaran dan penjualan barang yang The proceeds of the encumbered assets from
meer opbrengt dan de hypothecaire lasten en terikat itu !ebih dari beban dan biaya hipotek, forced sale which are in excess of the mortgage
kosten bedragen, wordt uitgekeerd aan den maka kelebihan itu harus dibayarkan kepada and costs incurred, shall be given to the third
derden bezitter (K. 863). pihak ketiga yang menguasai barang. owner. (K.863)
De erfdienstbaarheden en andere zakelijke Segala hak pengabdian pekarangan dan hak The rights of servitude and other property
regten, zoo wel ten laste als ten bate van het kebendaan lain, baik yang membebani rights, whether to the disadvantage of or for
uitgewonnen goed, die door den overgang aan maupun yang menguntungkan barang yang the benefit of assets due to the forced sale,
den derden bezitter waren te niet gegaan, dijual karena putusan Hakim atas penuntutan which have been canceled by the transfer to a
herleven, nadat hetzelve aan een ander is pemilikan atau penguasaan, sekedar te!ah third party, shall be re-instated after the
toegewezen (Bw. 674, 701, 706, 718-1o, 736, hapus karena bera!ih kepada pihak ketiga property has been allocated to another party.
754-1o, 807-3o, 818; Civ. 2177). yang menguasai barang itu, hidup kembali (Bw.674,701,706,718-1,736,754-1,807-3,818;
sete!ah barang itu ditunjukkan kepada pihak Civ.2177)
lain.
De verminderingen welke, door schuld of Bila terjadi pengurangan pada barang tersebut The depreciation to the assets which is due to
onachtzaamheid van den derden bezitter, ten karena kesalahan atau ke!engahan pihak ketiga the fault or negligence of the third owner, and
269
alpha3 Edition
nadeele der hypothecaire schuldeischers, aan yang menguasai barang sehingga which disadvantages the mortgage creditors, is
het goed zijn veroorzaakt, leveren tegen menimbulkan kerugian bagi kreditur hipotek, render to the mortgage creditors a legal claim
denzelven eene regtsvordering tot maka hal tersebut menimbulkan tuntutan for compensation; they cannot reclaim the
schadeloosstelling op; hij kan de door hem hukum kepadanya untuk mengganti kerugian; charges incurred and repairs made, other than
gemaakte onkosten en verbeteringen niet terug dan ia tidak dapat menuntut kembali biaya the assets' increase in value as a result of the
vorderen, dan ten beloope van het geen het dan perbaikan yang te!ah di!akukannya, repairs. (Bw.1165,1264,1365v.,1497v.; Civ.2175)
goed, door de verbeteringen, in waarde kecuali sebesar pertambahan harga barang itu,
vermeerderd is (Bw. 1165, 1264, 1365v., 1497v.; yang disebabkan oleh perbaikan tersebut.
Civ. 2175).
De derde bezitter die de hypothecaire schuld Pihak ketiga yang menguasai barang, sekedar A third owner who has settled the mortgage
betaald, of de geregtelijke uitwinning daarvoor te!ah membayar utang hipotek itu atau debt, or whose assets have been subject to a
heeft ondergaan, heeft zijn verhaal tot menderita penjualan harta bendanya akibat legal forced sale, shall be compensated by the
vrijwaring tegen den schuldenaar (Bw. 965, putusan Hakim atas penuntutan pemilikan debtor for safeguarding the assets.
1106, 1202, 1402; Civ. 2178). atau penguasaan, berhak menuntut jaminan (Bw.965,1106,1202,1402; Civ.2178)
terhadap gangguan dan tuntutan dari debitur.
Van het te niet gaan der hypotheken Hapusnya Hipotek Concerning the cancellation of mortgages
De hypotheken gaan te niet: Hipotek hapus: Mortgages shall be canceled due to the
following: 1. by cancellation of the principal
agreement; (Bw.928,1381v.,1673,1689) 2. by the
1o. door het te niet gaan der hoofd- 1. karena hapusnya perikatan pokoknya
verbindtenis (Bw. 928, 1318v., 1673, 1689); creditors' relinquishment of the mortgage;
(Bw.1195v.) 3. by legal priority. (Bw.1212v.;
2. karena pe!epasan hipotek itu o!eh kreditur; K.279; Rv.547v.; Civ.2180)
2o. door des schuldeischers afstand van de
hypotheek (Bw. 1195v);
3. karena pengaturan urutan tingkat oleh
Pengadilan, dan seterusnya.
3o. door geregtelijke rangschikking (Bw.
1212v.; K. 279; Rv. 547v.; Civ. 2180).
Degene die het bezwaarde goed heeft gekocht, Orang yang telah membe!i barang yang The individual who has purchased the
het zij bij geregtelijke uitwinning, het zij ten berbeban, baik pada penjualan sebagai encumbered assets, either by legal forced sale,
gevolge eener willige verkooping voor eenen pelaksanaan putusan Hakim atas tuntutan or as a result of a voluntary sale at a stipulated
in geld bepaalden prijs, kan vorderen dat het mengenai pemilikan atau penguasaan, price in cash, may demand that the purchased
gekochte perceel worde ontlast van alle maupun pada penjualan sukarela untuk harga property shall be released from all mortgages,
hypothecaire lasten, die den koopprijs te boven yang ditentukan dalam bentuk uang, dapat which exceed the sale price, by taking into
gaan, met in achtneming der voorschriften bij menuntut agar persil yang dibelinya consideration the requirements stipulated in
de volgende artt. gegeven. dibebaskan dari segala beban hipotek yang the following articles. Such release is however,
melampaui harga pembeliannya, dengan not take place by voluntary sale, if the parties
De zuitvering zal echter bij willige verkooping menaati segala peraturan yang diberikan at the time of creation of the mortgage
dalam pasal-pasal berikut. Namun pemurnian expressly agreed to such, and if such
geene plaats hebben, indien de partijen bij het
vestigen der hypotheek zulks uitdrukkelijk zijn itu tidak akan terjadi pada penjualan sukarela, stipulation has been registered in the public
overeengekomen, en dat beding op de bila pihak-pihak yang berjanji pada waktu registers. Such stipulation can only be made by
openbare registers is ingeschreven. mengadakan hipotek telah menyepakati hal itu the first mortgage creditor. (Ov.32;
dan persyaratan perjanjian itu telah Bw.1211v.,1216; Rv.493v.)
didaftarkan dalam daftar umum. Persyaratan
Zoodanig beding kan slechts door den eersten perjanjian demikian hanya dapat dibuat oleh
hypothecairen schuldeischer gemaakt worden kreditur hipotek pertama.
(Ov. 32; Bw. 1211v., 1216; Rv. 493v).
In geval van willige verkooping, zal de Dalam hal penjualan sukarela, tuntutan untuk In the event of voluntary sale, the claim for
vordering tot ontlasting niet kunnen worden pembebasan tidak dapat diajukan, kecuali bila release is not be made, unless the sale has
gedaan, ten zij de verkooping hebbe plaats penjualan itu telah terjadi di depan umum taken place in public, in accordance with local
gehad in het openbaar, volgens plaatselijke menurut kebiasaan setempat, dan dihadapan customs, and before a public official; in
gebruiken, en te overstaan van eenen pegawai umum, selanjutnya, para kreditur addition, the registered creditors must be
openbaren ambtenaar; voorts dat de yang terdaftar perlu diberitahukan tentang hal notified thereof, at least thirty days prior to the
ingeschrevene schuldeischers daarvan zijn itu, selambat-lambatnya tiga puluh hari allotment, by writ, which shall be forwarded to
verwittigd geworden, ten minste dertig dagen sebelum barang yang bersangkutan ditunjuk the cities, which were selected by the creditors
voor de toewijzing, bij een exploit, hetwelk zal pembeli, dengan surat juru sita yang harus at the registration. (Ov.78; Bw.1178; F.183;
moeten worden beteekend aande woonsteden, disampaikan di tempat-tempat tinggal yang Rv.510v.; Civ. 2181v.)
die de schuldeischers bij de inschrijving telah dipilih oleh para kreditur itu pada waktu
hebben gekozen (Ov. 78; Bw. 1178; F. 183; Rv. pendaftaran.
510v.; Civ. 2181v).
270
www.KUHPer.com
De kooper die het genot wil hebben van het Pembeli yang ingin memanfaatkan hak The buyer who wishes to have the enjoyment
voorregt, bij art. 1210 vermeld, is gehouden istimewa tersebut dalam Pasal 1210, dalam of the privilege referred to in article 1210, shall
om, binnen eene maand na de toewijzing, eene waktu satu bulan setelah penunjukkan barang be obliged to, within one month following the
geregtelijke rangschikking tot verdeeling van yang bersangkutan kepadanya, wajib berusaha transfer, arrange that the legal rank for
den koopprijs te doen openen, overeenkomstig agar diadakan pengaturan urutan tingkat o!eh division of the purchase price be followed, in
de regelen bij de wettelijke bepalingen op de Hakim, untuk pembagian harga pembelian, accordance with the rules stipulated in the
Burgerlijke Regtsvordering voorgeschreven sesuai dengan peraturan-peraturan dalam legal regulations of Civil procedures. (Rv.547-
(Rv. 547-558; Civ. 2181v). ketentuan-ketentuan Reglemen Acara Perdata. 558; civ.2181v.)
Bij de rangschikking zal de doorhaling worden Pada waktu mengadakan pengaturan urutan The deletion of the registrations arranged
bevolen van de inschrijvingen die niet batig tingkat, akan diperintahkan pencoretan which are not beneficial shall be ordered in
zijn gerangschikt. pendaftaran-pendaftaran yang tidak mendapat order of rank. Such registrations which are
urutan tingkat yang menguntungkan. only partly beneficial, can be maintained only
Zoodanige inschrijvingen die slechts voor een Pendaftaran demikian yang hanya sebagian for that part, until the payment, at which time
dapat diikutsertakan secara menguntungkan, the creditor may collect immediately
gedeelte batig in aanmerking komen, zulken
slechts voor dat gedeelte in stand blijven, tot hanya dapat dipertahankan untuk bagian itu regardless of whether the debts are collectable
op de betaling toe, welke de schuldeischer saja sampai pada saat pembayaran, yang or not. With respect to incoming debts the total
dadelijk zal kunnen vorderen, zonder aanzien langsung dapat ditagih oleh kreditur, tanpa amount of which has been arranged
of de inschulden opeischbaar of niet mengingat apakah piutang itu sudah dapat beneficially, the registrations shall be
opeischbaar zijn. ditagih atau belum. Tentang piutang-piutang maintained, and the buyer shall be subject to
yang jumlah seluruhnya mendapat urutan the same obligations, and is enjoy the same
tingkat yang menguntungkan, pendaftarannya time limits and delays as the original debtor.
Ten opzigte van inschulden welker geheel akan dipertahankan, dan pembelinya tetap (Bw.1268v.)
bedrag batig is gerangschikt, zullen de terikat pada kewajiban-kewajiban yang sama
inschrijvingen gehandhaafd blijven, en de mendapat ketentuan-ketentuan mendapatkan
kooper tot dezelfde verpligtingen zijn waktu dan penundaan-penundaan yang sama,
verbonden, en dezelfde tijdsbepalingen en seperti pembelian yang semula.
uitstellen genieten, als de oorspronkelijke
schuldenaar (Bw. 1268v).
Bij het opmaken der hoegrootheid van Pada waktu menentukan besarnya At the assessment of the amount of the
hypothecaire inschrijvingen, zal de pendaftaran-pendaftaran hipotek, bunga- mortgage, a life interest shall be calculated
altijddurende rente worden berekend tegen de bunga abadinya akan dihitung menurut according to the principal sum, mentioned in
hoofdsom, in de acte vermeld, en, bij gebreke jumlah uang pokoknya yang disebut dalam the deed, and in the absence thereof, it shall be
daarvan, tegen het twintigvoud der rente; en akta bila hal itu tidak disebutkan, menurut twenty times the interest payable thereon; and
zullen lijfrenten of levenslange pensioenen jumlah dua puluh kali bunganya; sedangkan interest from annuities or lifelong pensions
worden berekend, en tot hoofdsom gebragt, bunga-bunga cagak hidupnya atau pensiun- shall be computed and regarded as the
naar gelang van den ouderdom des genieters, pensiun selama hidup dihitung dan ditetapkan principal sum, in accordance with the age of
of van dengene op wiens lijf de lijfrente is sebagai jumlah uang pokok, menurut usia the beneficiary or of the annuitant, or in
gevetigd, of naar den tijd gedurende welken orang yang menikmatinya, atau menurut usia accordance with the period during which
het genot moet duren; alles overeenkomstig de orang yang diberi cagak hidup, atau menurut payments are made thereon; all in accordance
gewone waarde der lijfrenten, naar begrooting lamanya waktu kenikmatan itu harus with the average value of the annuity interest,
van deskundigen (Bw. 1770v., 1775v.; F. 127). berlangsung segala sesuatunya sesuai dengan estimated by experts. (Bw.1770v.,1775v.; F.127)
nilai biasa bunga-bunga cagak hidup menurut
taksiran para ahli.
Inschrijvingen op goederen van voogden, Pendaftaran barang-barang wali, pengampu Registrations of assets of guardians,
curators en mans, ten behoeve van dari seorang suami, untuk kepentingan anak conservators and husbands for the benefit of
minderjarigen, onder curatele gestelden, of di bawah umur, orang yang berada dalam minors, persons under conservatorship, or
getrouwde vrouwen, en, in het algemeen, alle pengampuan, atau wanita yang sudah kawin, married women, and in general, all
inschrijvingen voor schulden, voortspruitende dan pada umumnya semua pendaftaran registrations of debts resulting from
uit verbindtenissen die voorwaardelijk zijn, of utang-utang yang timbul dan perikatan- conditional agreements, or of which the value
welker hoegrootheid onbepaald is, blijven, in perikatan yang bersyarat, atau perikatan yang is unspecified, is continue to be charged to the
zoo verre zij voor het geheel, of voor een besarnya tak tentu, sejauh pendaftaran itu sold property, to the extent that they are
gedeelte, batig zijn gerangschikt, ten laste van sebagian atau seluruhnya mendapat urutan entirely or partly beneficially arranged, until
het verkochte perceel gehandhaafd, tot op het tingkat yang menguntungkan, tetap the time at which the guardianship or the
tijdstip waarop, na het vervallen der voogdij of dipertahankan atas beban persil yang dijual, conservatorship, or the dissolution of the
der curatele, de ontbinding des huwelijks, of sampai ternyata setelah hapusnya perwalian marriage, or the outcome of the conditional or
de uitkomst van de voorwaardelijke of itu, setelah bubamya perkawinan itu, atau unspecified agreement, shall be apparent or, to
onbepaalde verbintenis, zal blijken of, en tot setelah perhitungan perikatan bersyarat itu the extent of the purchase moneys to which the
welk beloop, de hypothecaire schuldeischers atau perikatan yang tidak tentu itu, apakah mortgage creditors are entitled; the above shall
op de kooppenningen geregtigd zijn; alles para kreditur hipotek berhak atas harga be without prejudice to the stipulation in
onverminderd, voor zoo veel de voogdij en pembelian itu dan sampai jumlah berapa hak article 337 to the extent that it relates to the
curatele betreft, het bepaalde bij art. 337 (Bw. mereka semuanya tidak mengurangi guardianship and conservatorship. (Bw.335,
335, 452, 1171, 1213, 1216v). ketentuan dalam Pasal 337, sejauh mengenai 452,1171,1213,1216v.)
perwalian atau pengampuan.
271
alpha3 Edition
De kooper houdt de kooppenningen onder Pembeli tetap memegang uang pembeliannya The sale value of the property shall be
zich tot het beloop der som waarmede het sampai jumlah yang tetap membebani persil maintained by the buyer at the sale value of
perceel, naar aanleiding van het vorige art., itu menurut pasal yang lalu, bila hal itu tidak the parcel for which it has been secured
belast blijft; indien daaromtrent bij de ditentukan lain dalam persyaratan lelang, pursuant to the previous article; unless
veilconditien niet anders is bepaald, is hij maka ia wajib membayar bunga dan jumlah otherwise stipulated in the conditions of the
verpligt aan den verkooper of andere uang tersebut di atas kepada penjual atau auction, he must pay the legal interest on such
geregtigden de wettelijke rente dier som uit te orang-orang lain yang berhak menurut amount to the seller or other rightful party
keeren tot op het tijdstip der eindelijke undang-undang sampai pada saat pembayaran until the time of the final payment of the
uitbetaling van den koopschat (Bw. 1217). terakhir harga pembelian itu. purchase price. (Bw.1217)
Indien echter de kooper, of zijne opvolgers, het Namun bila pembeli atau pengganti- If, however, the buyer, or his successors, abuse
perceel zoodanig verslimmeren of penggantinya membiarkan atau or neglect the parcel in such manner that could
verwaarloozen, dat daardoor de zekerheid der menelantarkan persil itu sedemikian rupa, result in the reduction or loss of the security of
geregtigden zoude kunnen verminderen of sehingga karena itu jaminan bagi orang-orang the rightful parties, then they shall be entitled
verloren gaan, hebben deze de bevoegdheid yang berhak menjadi berkurang atau hilang, to demand in court that the unpaid purchase
om in regten te eischen dat de onbetaalde maka orang-orang ini berhak menuntut di price is immediately be settled and invested,
kooppenningen dadelijk zullen worden Pengadilan, agar uang pembelian segera whether in mortgage registrations regarding
afgelost en belegd, het zij in hypothecaire dilunasi dan disimpan, baik dalam other immovable assets, or registrations in the
inschrijvingen op andere onroerende pendaftaran-pendaftaran pada buku besar main ledger of the national actual debt, or
goederen, het zij in inschrijvingen op het pinjaman nasional, ataupun pada surat-surat debentures charged to Indonesia, one and
grootboek der nationale werkelijke schuld, het utang atas beban Indonesia segala sesuatu another, in the same relation and under the
zij in op naam staande schuldbrieven ten laste dalam hubungan yang sama dan ketentuan- same stipulations, as if the purchase price has
van Indonesie; een en ander, onder hetzelfde ketentuan yang sama, seakan-akan uang been retained by the buyer or his successors;
verband, en onder dezelfde bepalingen, als of pembelian itu tetap berada di tangan pembeli the above shall be without prejudice to any
de kooppenningen onder den kooper, of diens atau pengganti-penggantinya; semuanya tidak compensation of costs, damages and interest,
opvolgers, waren verbleven; alles mengurangi penggantian biaya, kerugian dan in the event that there are grounds therefor. In
onverminderd de vergoeding van kosten, bunga, bila ada alasan untuk itu. Bila tuntutan the event that the request for immediate
schaden en interessen, zoo daartoe gronden untuk pelunasan segera seperti yang disebut settlement mentioned in the previous
zijn. dalam alinea yang lalu dikabulkan, maka paragraph, shall be admitted, the judge is also
Hakim akan mengangkat juga seorang yang nominate a competent individual, who shall be
In geval de eisch tot dadelijke aflossing, bij het cakap, yang akan ditugaskan untuk menerima responsible for the receipt of the purchase
vorige lid bedoeld, wordt toegewezen, zal de dan menyimpan uang pembelian itu. price and the investment. (Bw.1271)
regter tevens eenen bekwamen persoon
benoemen, die met de ontvangst der
kooppenningen en de belegging zal belast
zijn.(Bw. 1271).
Indien, in het geval van art. 1215, bij uitkomst Bila dalam hal tersebut dalam Pasal 1215, dan If, in the case of article 1215, it appears that the
blijkt dat degene te wiens behoeve de hasil perhitungan ternyata, bahwa orang yang individual for whose benefit the registration
inschrijving is geschied niets te vorderen heeft, untuk kepentingannya telah dilakukan took place, does not have anything to claim, or
of minder dan de oorspronkelijk ingeschreven pendaftaran tidak mempunyai tagihan apa his claim is less than the original registered
som, wordt het verband opgeheven, en pun, atau tagihannya kurang daripada jumlah sum, then the agreement is *333 be canceled,
worden de onvoldane kooppenningen semula yang didaftarkan, maka perikatan and the unpaid purchase price shall be paid
uitgekeerd, het zij ten behoeve van de dibatalkan, dan uang pembelian yang belum out, either for the benefit of the mortgage
hypothecaire schuldeischers, wier dilunasi harus dibayar, baik untuk creditors, whose registrations either in their
inschrijvingen geheel of gedeeltelijk niet batig kepentingan para kreditur hipotek yang entirety or partly were not beneficially
waren gerangschikt, en zulks met pendaftarannya seluruhnya atau sebagian arranged, or other rightful parties. (Bw.409v.)
inachtneming van den rang waarin zij waren tidak mendapat urutan tingkat yang
geplaatst, het zij ten behoeve van den menguntungkan, dengan memperhatikan
oorspronkelijken eigenaar des perceels, of tingkat penempatannya, atau untuk
andere regthebbenden (Bw. 409v). kepentingan pemilik semula persil itu, atau
untuk kepentingan orang-orang lain yang
berhak.
Indien ter zake van inschrijvingen, bij Bila dalam pendaftaran-pendaftaran tersebut In the event that further registrations either in
hetzelfde artikel 1215 vermeld, latere geheel of pada Pasal 1215 ada pembukuan yang their entirety or partly are not beneficially
gedeeltelijk niet batig zijn gerangschikt, en menyusul, yang seluruhnya atau sebagian arranged, and is also deleted, then the judge is
alzoo moeten worden doorgehaald, zal de tidak mendapat urutan tingkat yang order in his judgment regarding order of
regter bij het vonnis van rangschikking menguntungkan, dan dengan demikian harus priority that the mortgage registrar, in his
bevelen dat door den hypotheekbewaarder, dicoret, maka pada putusan pengaturan official capacity, in addition to the deletion, is
ambtshalve, nevens de doorhaling, op de urutan tingkat, Hakim harus memerintahkan note in the registers that the creditors may
registers worde aangeteekend dat de supaya justru simpan hipotek karena jabatan, retain their right to the remainder of the
schuldeischers hun regt behouden op hetgeen disamping pencoretan, mencatat dalam daftar- unpaid purchase price after the final
bij uitkomst van de onbetaalde kooppenningen daftar bahwa para kreditur tetap mempunyai computation. (Bw.1186v.,1225)
mogt overschieten (Bw. 1186v., 1225). hak mereka atas apa yang masih tersisa pada
hasil perhitungan uang pembelian yang belum
272
www.KUHPer.com
dibayar.
In geval, bij regterlijke uitwinning, een perceel, Dalam hal penjualan barang sebagai In the event of the legal sale of one parcel
bevattende onderscheidene onroerende pelaksanaan putusan Hakim atas tuntutan containing several immovable assets of which
goederen, waarvan een of mer onbelast, en mengenai pemilikan atau penguasaan, jika one or more are not subject to any
andere met hypotheek bezwaard zijn, in zijn sebidang persil, di mana terdapat banyak encumbrance and others are mortgaged, sold
geheel voor eenen prijs is verkocht, zal de prijs barang tak bergerak, yang di antaranya satu in its entirety for one price, the price of each
van elk onroerend goed, naar evenredigheid buah atau lebih tidak dibebani, sedangkan immovable asset is, in proportion to the total
van den geheelen koopprijs, ten behoeve van yang lainnya dibebani dengan hipotek, purchase price, for the benefit of the creditors
de op elk stuk goed ingeschreven seluruhnya dijual untuk satu harga, maka registered in respect of each asset, be
schuldeischers, door den regter, na verhoor harga dari masing-masing barang tak bergerak stipulated by the judge after having heard the
van deskundigen, worden bepaald (Rv. 499; itu akan ditentukan Hakim setelah mendengar testimony of experts. (Rv.499; Civ.2192)
Civ. 2192). para ahli, demi kepentingan para kreditur
yang terdaftar atas masing-masing barang tak
bergerak, menurut perbandingan terhadap
harga pembelian seluruhnya.
Van de ambtenaren belast met de bewaring Pegawal-pegawal yang Ditugaskan Concerning the officials charged with the
der hypotheken, van hunne Menyimpan Hipotek. Tanggung Jawab custody of mortgage deeds, their
verantwoordelijkheid, en van de openbare Mereka, dan Hal Diketahuinya Daftar-daftar responsibilities, and public information
bekendheid der registers oleh Masyarakat concerning the registers
De ambtenaren belast met de bewaring der Pegawai-pegawai yang ditugaskan The officials charged with the keeping of the
hypotheken zijn: menyimpan hipotek adalah: mortgages shall be the following: a. to the
extent that the assets are located in the
a. voor zoo verre de goederen gelegen zijn in a. sejauh barang-barang itu terletak dalam residencies within which the seat of the courts
de residentien binnen welke de zetels der keresidenan tempat kedudukan satu of justice is established, the court clerks within
such court; b. to the extent that the assets are
raden van justitie zijn gevestigd, de griffiers bij Pengadilan Negeri, panitera Pengadilan
die raden; Negeri itu; located elsewhere, the secretaries of the
residencies, or other such officials, as shall be
appointed by the Governor General
b. voor zoo verre de goederen elders gelegen b. sejauh barang-barang itu terletak di tempat (Overschr.1, 1a; S.36-153) Each residency has a
zijn, de secretarissen der residentien, of lain, sekretaris-sekretaris keresidenan, atau place of safekeeping, the boundaries of which
zoodanige andere ambtenaren, als de pegawai-pegawai lain.yang ditunjuk oleh shall be stipulated by those of the residency
Gouverneur-generaal daartoe zal aanwijzen. pemerintah. and which shall be named "circle of safe
(Overschr. 1, 1a; S. 36-153*). keeping". The Governor General is, however,
Dalam tiap-tiap keresidenan ada be authorized, where local customs permit, to
In elke residentie is eene bewaring, welker penyimpangan, yang batas-batasnya bring in more than one residency, either in its
omtrek bepaald wordt door dien der ditentukan oleh batas-batas keresidenan itu, entirety or partly, to the same circle of
residentie, en genaamd wordt kring van dan dinamakan lingkungan penyimpanan. safekeeping. (S.25-497,643)
bewaring. Namun jika keadaan setempat mengizinkan
pemerintah berwenang untuk menempatkan
De Gouverneur-generaal is evenwel bevoegd lebih dari satu keresidenan, baik seluruhnya
maupun sebagian, di dalam satu lingkungan
om daar, waar de plaatselijke gesteldheid
zulks veroorlooft, meer dan eene residentie, penyimpanan.
het zij geheel of gedeeltelijk, onder denzelfden
kring van bewaring te brengen. (S. 25-497,
6433*).
Onverminderd de verpligtingen bij dezen titel Tanpa mengurangi kewajiban-kewajiban yang Without prejudice to the obligations imposed
opgedragen aan de bewaarders der diperintahkan dalam bab ini kepada para juru by this title upon the registrars of mortgages,
hypotheken, zijn deze tevens verpligt tot het simpan hipotek. mereka ini juga wajib they must also keep the registers and the
houden der registers en aanteekeningen, bij de memelihara daftar-daftar dan catatan-catatan notations, as stipulated in the legal regulations
wettelijke bepalingen voorgeschreven, omtrent yang diperintahkan dengan ketentuan- regarding the publication of deeds of transfer
de openbaarmaking van acten van ketentuan undang-undang, mengenai of property, of establishment of property rights
eigendomsovergang, van vestiging van pengumuman akta-akta peralihan hak milik, and of estate separation. (Ov.24v.; Bw.1231; see
zakelijke regten, en van boedelscheiding (Ov. akta-akta peletakan hak-hak kebendaan, dan Overschr.)
24v.; Bw. 1231; zie Overschr). hak-hak pemisahan harta benda.
De bewaarders der hypotheken mogen hunne Para juru simpan hipotek tidak diperkenankan The registrars of the mortgages is not be
werkzaamheden op geene andere plaats melakukan pekerjaan-pekerjaan mereka selain permitted to execute their duties other than in
verrigten dan die welke hun tot dat einde door di tempat yang ditunjuk oleh pemerintah bagi place designated by government for such
den Gouverneur-generaal zal worden mereka untuk tujuan itu. Daftar-daftar dan purpose. Registers and other documents
surat-surat lain kepunyaan kantor belonging to such office of safekeeping may
273
alpha3 Edition
aangewezen. penyimpanan itu tidak boleh dipindahkan not be removed unless upon the order of a
tanpa perintah Hakim. judge.
De registers en andere tot het kantoor van
bewaring behoorende stukken mogen niet
zonder regterlijk bevel worden verplaatst.
De bewaarders der hypotheken zijn gehouden Para juru simpan hipotek wajib memberi The registrars of the mortgages must make the
om aan alle degenen die zulks verlangen kesempatan kepada siapa pun yang registers available for inspection by any
inzage te geven van hunne registers, berkehendak melihat daftar-daftar mereka individual who wishes to view them, together
mitsgaders van de acten ter openbaarmaking serta akta-akta yang didaftar untuk with the deeds recorded for publication, and
geboekt, en een afschrift van die acten uit te pengumuman, dan wajib menyerahkan salinan must deliver copies of such deeds, including
leveren, gelijk mede van de bestaande akta itu, demikian pula pendaftaran- the registrations and notations, as well as a
inschrijvingen en aanteekeningen, of wel een pendaftaran dan catatan-catatan yang ada, statement in the event that there are none.
getuigschrift dat er geene bestaan (Ov. 38; Bw. atau surat pernyataan tentang tiadanya akta, (Ov.38; B.1210v.,1219,1225,1227; Civ.2196)
1210v., 1219, 1225, 1227; Civ. 2196). pembuktian atau catatan itu.
Zij zijn verantwoordelijk voor de nadeelen Mereka bertanggung jawab atas kerugian- They shall be responsible for loss resulting
spruitende: kerugian yang timbul: from the following: 1. their negligence
connected with keeping the documents
1o. uit hunne nalatigheid in het bewaren der 1. karena kelalaian mereka dalam menyimpan submitted and the required timely and
overgelegde stukken en in het doen van tijdige surat-surat yang disampaikan kepada mereka accurate recordings and registrations;
en naauwkeurige teboekstellingen en dan dalam melakukan pembukuan dan (Bw.1230) 2. their failure to mention in their
statement more than one registration, unless in
inschrijvingen, welke van hen gevorderd zijn pendaftaran pada waktunya dan secara cermat
(Bw. 1230); sebagaimana dituntut dari mereka; this last instance, the mishap occurred due to
incomplete information, for which they cannot
be held responsible; (Bw.1230) *335 3.
2o. uit het verzuim om in hunne 2. karena kelalaian untuk menyebutkan satu deletions, carried out without submission to
getuigschriften melding te maken van eene of pendaftaran atau lebih yang ada dalam surat- him of the documents mentioned in article
meer bestaande inschrijvingen, ten ware, in het surat pernyataan mereka, kecuali bila dalam 1196. (Bw.1108,1181,1188,1203,1219,1228v.;
laatste geval, de misslag voortkwame uit hal yang terakhir ini kesalahan itu timbul dan Civ.2197)
onvoldoende opgave, die hun niet zoude keterangan yang kurang sempurna, yang tidak
kunnen worden te laste gelegd (Bw. 1230); dapat dianggap sebagai kesalahan mereka;
3o. uit doorhalingen, gedaan zonder dat de 3. dan pencoretan-pencoretan yang dilakukan
stukken, bij art. 1196 vermeld, aan hen zijn tanpa penyerahan surat-surat tersebut dalam
overgelegd (Bw. 1108, 1181, 1188, 1203, 1219, Pasal 1196 kepada mereka.
1228; Civ. 2197).
Het onroerende goed, te welks aanzien de Jika juru simpan lalai menyebutkan dalam The immovable asset, in respect of which the
bewaarder, in zijn getuigschrift, een of surat pemyataan satu beban atau lebih yang registrar in his statement, has failed to mention
meerdere ingeschrevene lasten mogt verzuimd didaftar atas suatu barang tak bergerak, maka one or more registered encumbrances, is not be
hebben op te geven, is van die lasten niet barang ini tidak dibebaskan dari beban-beban released from such encumbrances; without
ontheven; behoudens de verantwoordelijkheid itu, hal ini tidak mengurangi tanggung jawab prejudice to the responsibility of the registrar
van den bewaarder jegens dengene die het juru simpan itu terhadap orang yang towards the individual who requested the
getuigschrift, waarin de misslag heeft plaats menghendaki surat pernyataan yang memuat statement in which the mistake occurred, and
gehad, verlangd heeft, en onverminderd het kesalahan itu, dan tidak mengurangi hak juru without prejudice to the claim filed by the
verhaal van den bewaarder op de simpan untuk menutut para kreditur yang registrar against the creditors, who have
schuldeischers die onverschuldigde betaling telah menerima pembayaran yang tidak enjoyed payment which was not owed.
hebben genoten (Bw. 1360, 1365v.; Civ. 2198). diwajibkan. (Bw.1360,1365v.; Civ.2198)
Behoudens het bepaalde bij art. 619 mogen de Tanpa mengurangi apa yang telah ditentukan Without prejudice to the stipulation in article
bewaarders der hypotheken in geen geval dalam Pasal 619, para juru simpan hipotek 619, the registrars of the mortgages is under no
weigeren of vertragen om acten, waarbij de sekali-kali tidak boleh menolak atau circumstances; refuse to register or delay the
eigendom wordt overgedragen, ter memperlambat pendaftaran akta penagihan registration of the deeds regarding the transfer
openbaarmaking te boeken, hypothecaire hak milik, pendaftaran hak-hak hipotek, of property, for publication, the mortgage
regten in te schrijven, inzage van de bij hen pemberian kesempatan untuk melihat surat- rights, display the documents filed with them
overgebragte stukken en van hunne registers surat pernyataan yang diminta, dengan and their registers for public inspection, or
te geven, of verzochte getuigschriften af te ancaman mengganti biaya, kerugian dan refuse to issue statements as requested, and
geven, op straffe van vergoeding van kosten, bunga kepada pihak-pihak bersangkutan; non-compliance with the above is render him
schaden en interessen jegens de partijen; te untuk tujuan itu, atas permohonan mereka liable for compensation in the form of costs,
welken einde, op verzoek van hen die zulks yang menghendaki oleh Notaris atau juru sita damages and interest towards the parties; for
begeeren, door eenen notaris of deurwaarder, dengan dua orang saksi akan dibuat laporan such purpose, at the request of the individual
met twee getuigen, een verslag van des tentang penolakan atau kelambatan juru who so desires, a report may be drawn up of
bewaarders weigering of vertraging zal simpan. the registrar's refusal or delay by a notary or
worden opgemaakt (Ov. 38; Bw. 616, 1179, process server, with two witnesses. (Ov.38;
1224; Civ. 2199). Bw.616, 1179, 1224; Civ.2199)
274
www.KUHPer.com
De bewaarders der hypotheken zijn jegens het Para juru simpan bertanggung jawab terhadap The registrars of mortgages shall be
publiek verantwoordelijk voor de handelingen, masyarakat umum atas perbuatan-perbuatan responsible to the public for their acts in
betrekkelijk de bewaring van degenen die hen yang berkaitan dengan penyimpanan itu, yang connection with the safekeeping, for the acts of
in hunne gewone ambtsbedieningen dilakukan oleh mereka yang mewakili para those who substitute them in their normal
vervangen, behoudens hun verhaal op deze juru simpan dalam pelaksanaan tugas jabatan, official services, without prejudice to claim for
laatsten (Bw. 1225, 1366). tanpa mengurangi hak mereka untuk compensation of their replacements. (Bw.1225,
menuntut penggantian dan pegawai-pegawai 1366)
yang mewakili mereka itu.
De bewaarders zullen, te hunnen koste, tot Para juru simpan atas biaya mereka, harus The registrars, may at their expense, furnish a
meerdere zekerheid van het publiek, eenen mengadakan jaminan untuk menambah guarantee for the public's additional security,
borgtogt stellen, welks hoegrootheid, en de kepastian bagi umum, memberikan suatu the amount of which and the manner in which
wijze waarop dezelve zal worden gesteld, penanggungan utang, yang besarnya dan cara this shall be established, supplemented and
aangevuld en opgeheven, worden geregeld mengadakannya diatur oleh pemerintah. canceled, shall be regulated by the Governor
door den Gouverneur-generaal. (S. 07-510*). General. (S.07-510)
De duur der verantwoordelijkheid, aan de Lamanya waktu pertanggungjawaban yang The period of the responsibility imposed upon
bewaarders der hypotheken bij art. 1225 dibebankan kepada para juru simpan hipotek the registrars of the mortgages mentioned in
opgelegd, wordt bepaald op tien jaren, te dalam Pasal 1225, ditentukan sepuluh tahun article 1225, shall be for ten years, effective as
rekenen, vor de verzuimen bedoeld bij de untuk kelalaian-kelalaian termaksud pada of the occurrence of the failures mentioned in
nummers 1 en 3 van dat art., van den dag nomor 1i dan 3i pasal itu, terhitung dari hari numbers 1 and 3 of the said article, from the
waarop de wettleijke formaliteiten door de diajukannya permohonan formalitas- date on which the legal formalities have been
belanghebbenden zijn aangevraagd, en voor formalitas menurut undang-undang oleh filed for by the relevant parties, and for those
die, bedoeld bij nummer 2 van hetzelfde art., mereka yang berkepentingan, dan untuk individuals referred to in number 2 of the same
van den dag der afgifte van de getuigschriften. kelalaian-kelalaian termaksud pada nomor 2i article, from the date of the issuance of the
pasal itu juga, terhitung dari hari diberikannya statements.
surat pernyataan yang bersangkutan.
De vorm der registers, de wijze van Bentuk daftar-daftar, cara pembukuan, pajak- The format of the registers, the manner of
boekhouding, de regten door den lande te pajak yang akan dipungut oleh negara, gaji bookkeeping, the taxes collected by the State,
heffen, de salarissen van de bewaarders, de para juru simpan, hukum-hukuman disiplin, the salaries of the registrars, the disciplinary
disciplinaire straffen, de verdere verpligtingen kewajiban-kewajiban lain yang dibebankan punishments, the further obligations which the
welke op genoemde ambtenaren rusten, en, in kepada pegawai-pegawai tersebut, dan apa aforementioned officials are subject to, and in
het algemeen, al wat ter volledige uitvoering saja yang disyaratkan untuk lengkapnya general, anything that is required for the full
van het stelsel van openbaarmaking der pelaksanaan peraturan tentang pengumuman implementation of the rules of publication of
eigendoms-overgangen en van hypotheken, bij peralihan hak milik dan hipotek, yang the transfer of property and of mortgages,
de wettelijke bepalingen vastgesteld, vereischt ditetapkan dengan ketentuan-ketentuan stipulated by legal regulations, shall be
wordt, zal door den Gouverneur-generaal, na undang-undang, harus diatur oleh pemerintah, regulated by the Governor General after
raadpleging van het hoog geregtshof, worden setelah meminta nasihat Mahkamah Agung. having consulted the supreme court.
geregeld. (Overschr). (Overschr.)
Het toezigt over de bewaarders der Pengawasan atas para juru simpan hipotek Supervision of the registrars of the mortgages
hypotheken wordt opgedragen aan de raden ditugaskan kepada Pengadilan Negeri, di *336 shall be assigned to the court of justice,
van justitie, onder oppertoezigt van het hoog bawah pengawasan tertinggi Mahkamah subject to the higher supervision of the
geregtshof. De wijze op welke dit toezigt moet Agung. Cara melaksanakan pengawasan ini supreme court. The manner in which this
worden gehouden wordt mede, na juga harus diatur pemerintah setelah supervision shall be carried out is also, after
raadpleging van het hoog geregtshof, door den mendengar nasihat Mahkamah Agung. consultation with the supreme court, be
Gouverneur-generaal geregeld. (Overschr. 42). regulated by the Governor General.
(Overschr.42)
DERDE BOEK VAN VERBINDTENISSEN BUKU KETIGA - PERIKATAN BOOK THREE - OBLIGATIONS
Van verbindtenissen in het algemeen PERIKATAN PADA UMUMNYA Concerning obligations in general
Alle verbindtenissen ontstaan of uit Perikatan, lahir karena suatu persetujuan atau All obligations arise either from agreements or
overeenkomst, of uit de wet (Bw. 1313v., 1352; karena undang-undang. law. (Bw. 1313v., 1352; Rv. 102)
275
alpha3 Edition
Rv. 102).
Zij strekken om iets te geven, te doen, of niet te Perikatan ditujukan untuk memberikan Their purpose is to provide something, to do
doen (Bw. 1235v., 1239v., 1314; Civ. 1101, sesuatu, untuk berbuat sesuatu, atau untuk something or not to do something. (Bw. 1235v.,
1126). tidak berbuat sesuatu. 1239v., 1314; Civ. 1101, 1126)
Van verbindtenissen om iets te geven Perikatan untuk Memberikan Sesuatu Concerning Obligations to Provide
Something
In de verbindtenissen om iet te geven is Dalam perikatan untuk memberikan sesuatu, Obligations to provide something include the
begrepen de verpligting om de zaak te leveren, termasuk kewajiban untuk menyerahkan obligation to deliver the goods and to maintain
en voor derzelver behoud, tot op het tijdstip barang yang bersangkutan dan untuk such, until the time of the delivery, as they
der levering, als een goed huisvader te zorgen. merawatnya sebagai seorang kepala rumah would be maintained if in the care of a good
tangga yang baik, sampai saat penyerahan. head of the household. The extent of the latter-
Deze laatste verpligting is meer of minder Luas tidaknya kewajiban yang terakhir ini mentioned obligation more or less depends on
tergantung pada persetujuan tertentu; specific agreements; the consequences of which
uitgestrekt ten aanzien van zekere
overeenkomsten, waarvan de gevolgens te akibatnya akan ditunjuk dalam bab-bab yang shall be referred to in the relevant titles.
dezen opzigte in de titels daartoe betrekkelijk bersangkutan. (Bw.105, 385, 612v., 784, 1033, 1157, 1356,
aangewezen worden (Bw. 105, 385, 612v., 784, 1444v., 1550-1, 1706v. 1715, 1744, 1801; Civ.
1033, 1157, 1356, 1444v., 1474v., 1482, 1550-1o, 1136v.)
1560-1o, 1706v., 1715, 1744, 1801; Civ. 1136v).
De schuldenaar is jegens den schuldeischer tot Debitur wajib memberi ganti biaya, kerugian The debtor is required to compensate the
vergoeding van kosten, schaden en interessen dan bunga kepada kreditur bila ia menjadikan creditor for costs, damages and interests, in the
gehouden, indien hij zich in de onmogelijkheid dirinya tidak mampu untuk menyerahkan event that he is unable to deliver the goods, or
heeft gesteld om de zaak te leveren, of voor barang itu atau tidak merawatnya dengan in the event that he has not properly
dezelver behoud niet behoorlijk heeft gewaakt sebaik-baiknya untuk menyelamatkannya. maintained them. (Bw.1235, 1243v., 1264, 1275,
(Bw. 1235, 1243v., 1264, 1275, 1391, 1444, 1480). Bw.1235, 1243v., 1264, 1275, 1391, 1444, 1480) 1391, 1444, 1480)
Bij eene verbindtenis om eene bepaalde zaak te Pada suatu perikatan untuk memberikan With regard to an agreement to provide
geven, is deze voor rekening van den barang tertentu, barang itu menjadi something, effective as of the conclusion of the
schuldeischer, van het oogenblik der tanggungan kreditur sejak perikatan lahir. Jika agreement, the object becomes the creditor's
verbindtenis. Bij nalatigheid van den debitur lalai untuk menyerahkan barang yang liability. Liability of the debtor for failure by
schuldenaar om de zaak te leveren, is dezelve, bersangkutan, maka barang itu semenjak him to deliver the goods arises from the time
van het oogenblik dier nalatigheid, voor zijne perikatan dilakukan, menjadi tanggungannya. of the default. (Bw.1264, 1275, 1391, 14444,
rekening (Bw. 1264, 1275, 1391, 1444, 1460, (Bw.1264, 1275, 1391, 14444, 1460, 1481v., 1545, 1460, 1481v., 1545, 1553, 1605, 1648, 1708,
1481v., 1545, 1553, 1605, 1648, 1708, 1745v.; Civ. 1553, 1605, 1648, 1708, 1745v.; Civ. 1138) 1745v.; Civ. 1138)
1138).
De schuldenaar wordt in gebreke gesteld, het Debitur dinyatakan Ialai dengan surat The debtor shall be deemed in default, either
zij door een bevel of andere soortgelijke acte, perintah, atau dengan akta sejenis itu, atau by an order or other similar deed, or pursuant
het zij uit krachte der verbindtenis zelve, berdasarkan kekuatan dari perikatan sendiri, to the obligation itself, where such obligation
wanneer deze medebrengt dat de schuldenaar yaitu bila perikatan ini mengakibatkan debitur stipulates that the debtor shall be in default,
in gebreke zal zijn, door het enkel verloop van harus dianggap Ialai dengan lewatnya waktu upon failure to deliver within the stipulated
den bepaalden termijn (Bw. 391, 413, 579, 1243, yang ditentukan. (Bw. 391, 413, 579, 1243, 1362, time period. (Bw. 391, 413, 579, 1243, 1362,
1362, 1626, 1805, 1919; Rv. 1v.; Civ. 1139). 1626, 1805, 1919; Rv. 1v.; Civ. 1139). 1626, 1805, 1979; Rv. 1v.; Civ. 1139)
DERDE AFDEELING BAGIAN TIGA SECTION THREE
Van verbindtenissen om iets te doen, of niet Perikatan Untuk Berbuat Sesuatu atau Untuk Concerning Obligations to Do Something or
te doen Tidak Berbuat Sesuatu Not to Do Something
Alle verbindtenissen om iets te doen, of niet te Tiap perikatan untuk berbuat sesuatu, atau Every obligation to do something, or not to do
doen, worden opgelost in vergoeding van untuk tidak berbuat sesuatu, diselesaikan something, if the debtor fails to meet his
kosten, schaden en interessen, in geval de dengan memberikan penggantian biaya, obligations, is settled by way of compensation
schuldenaar niet aan zijne verpligting voldoet kerugian dan bunga, bila debitur tidak of costs, damages and interests. (Bw. 1241,
(Bw. 1241, 1243v., 1277, 1365v., 1383; Rv. 590v., memenuhi kewajibannya. (Bw. 1241, 1243v., 1243v., 1277, 1365v., 1383; Rv. 590v., 606a v.,
606a v., 765; IR. 222; Civ. 1142). 1277, 1365v., 1383; Rv. 590v., 606a v., 765; IR. 765; IR. 222; Civ. 1142).
222; Civ. 1142).
276
www.KUHPer.com
Niettemin heeft de schuldeischer het regt om Dalam pada itu, si kreditur berhak menuntut In such case, the creditor is entitled to claim the
de vernietiging te vordern van hetgeen strijdig penghapusan segala sesuatu yang dilakukan abolition of everything that was conducted in
met de verbindtenis verrigt is, en hij kan zich secara bertentangan dengan perikatan dan ia contravention to the obligations, and he is
door den regter doen magtigen, om, ten koste berhak minta kuasa dari Hakim untuk entitled to request the judge to authorize him
van den schuldenaar, het gedane te doen menyuruh menghapuskan segala sesuatu yang abolish all such contraventions at the expense
vernietigen; onverminderd de vergoeding van telah dibuat itu atas tanggungan debitur; hal of the debtor; without prejudice to his right to
kosten, schaden en interessen, indien daartoe ini tidak mengurangi hak untuk menuntut claim for compensation of costs, damages and
gronden bestaan (Bw. 1239, 1241, 1243, 1365; penggantian biaya, kerugian dan bunga, jika interests should there be grounds for them.
Civ. 1143). ada alasan untuk itu. (Bw. 1239, 1241, 1243, (Bw. 1239, 1241, 1243, 1365; Civ. 1143).
1365; Civ. 1143).
De schuldeischer kan ook, in geval de Bila perikatan itu tidak dilaksanakan, kreditur If such obligation is not performed, the
verbindtenis niet ten uitvoer wordt gebragt, juga boleh dikuasakan untuk melaksanakan creditor may be authorized to implement the
gematigd worden om zelf die verbindtenis te sendiri perikatan itu atas biaya debitur. obligations at the expense of the debtor.
doen uitvoeren ten koste van den schuldenaar
(Bw. 1239v.; Civ. 1144).
Indien de verbindtenis bestaat in iets niet te Jika perikatan itu bertujuan untuk tidak In case of obligation not to do something, then
doen, is degene die daartegen handelt, uit berbuat sesuatu, maka pihak mana pun yang if either party acts in breach to the obligation,
hoofde van die overtreding alleen, gehouden berbuat bertentangan dengan perikatan itu, due to such breach and solely because of that
tot vergoeding van kosten, schaden en karena pelanggaran itu saja, diwajibkan untuk breach, he must compensate for costs, damages
interessen (Bw. 641, 1243, 1245; Civ. 1145). mengganti biaya, kerugian dan bunga. and interests
Van de vergoeding van kosten, schaden en Penggantian Biaya, Kerugian dan Bunga Concerning Compensation for Costs,
interessen, voortpruitende uit het niet Karena Tidak Dipenuhinya Suatu Perikatan Damages and Interests for Breach of
nakomen eener verbindtenis Obligations
Vergoeding van kosten, schaden en interessen, Penggantian biaya, kerugian dan bunga karena Compensation for costs, damages and interests
voortspruitende uit het niet nakomen eener tak dipenuhinya suatu perikatan mulai for the breach of an obligation only becomes
verbindtenis, is dan eerst verschuldigd, diwajibkan, bila debitur, walaupun telah obligatory, if the debtor, after having been
wanneer de schuldenaar, na in gebreke te zijn dinyatakan Ialai, tetap Ialai untuk memenuhi declared to be in default, remains in default, or
gesteld, nalatig blijft om die verbindtenis te perikatan itu, atau jika sesuatu yang harus in case of obligations where he must give or
vervullen, of indien hetgeen de schuldenaar diberikan atau dilakukannya hanya dapat produce something, is only given after the
verpligt was te geven of te doen, slechts kon diberikan atau dilakukannya dalam waktu lapse of a period of time.
gegeven of gedaan worden binnen zekeren yang melampaui waktu yang telah ditentukan.
tijd, welken hij heeft laten voorbij gaan (Bw.
1236, 1238, 1239v., 1246v., 1249v., 1304, 1307,
1365v., 1480; Rv. 607v.; Civ. 1146; Bb. 2521).
De schuldenaar moet, indien daartoe gronden Debitur harus dihukum untuk mengganti If there is any reason for such, the debtor is
bestaan, veroordeeld worden tot vergoeding biaya, kerugian dan bunga. bila ia tak dapat compensate for costs, damages and interests if
van kosten, schaden en interessen, zoo dikwijs membuktikan bahwa tidak dilaksanakannya he cannot prove, that the non-performance or
hij niet bewijzen kan dat het niet uitvoeren of perikatan itu atau tidak tepatnya waktu dalam the late performance of such obligation, is
het niet tijdig uitvoeren der verbindtenis melaksanakan perikatan itu disebabkan oleh caused by an unforeseen event, for which he is
voortkomt uit eene vreemde oorzaak, die hem sesuatu hal yang tak terduga, yang tak dapat not responsible and he was not acting in bad
niet kan worden toegerekend, al heeft er ook dipertanggungkan kepadanya. walaupun faith.
geene kwade trouw van zijne zijde plaats tidak ada itikad buruk kepadanya.
gehad (Bw. 1444, 1865; Civ. 1147; Bb. 2521).
Geene vergoeding van kosten, schaden en Tidak ada penggantian biaya. kerugian dan The debtor needs not compensate for costs,
interessen heeft plaats, indien de schuldenaar bunga. bila karena keadaan memaksa atau damages or interests, if an act of God or an
door overmagt of door toeval verhinderd is karena hal yang terjadi secara kebetulan, accident prevented him from giving or doing
geworden om iets te geven of te doen, waartoe debitur terhalang untuk memberikan atau an obligation, or because of such reasons he
hij verpligt was, of iets gedaan heeft hetwelk berbuat sesuatu yang diwajibkan, atau committed a prohibited act.
hem verboden was (Bw. 1099, 1444v., 1746; K. melakukan suatu perbuatan yang terlarang
91v.; Civ. 1148; Bb. 2521, 2715). baginya.
De vergoeding van kosten, schaden en Biaya, ganti rugi dan bunga, yang boleh Compensation of costs, damages and interests
interessen, welke de schuldeischer regt heeft te dituntut kreditur, terdiri atas kerugian yang that the creditor may claim comprises of losses
277
alpha3 Edition
vorderen, bestaat, in het algemeen, in het telah dideritanya dan keuntungan yang he had suffered and profits he would have
verlies hetwelk hij heeft geleden, en in de sedianya dapat diperolehnya, tanpa enjoyed, subject to the limitations or
winst welke hij heeft moeten derven, mengurangi pengecualian dan perubahan modifications stipulated hereunder (Bw. 58.
behoudens de hierna vermelde uitzonderingen yang disebut di bawah ini (Bw. 58. 1603; Civ. 1603; Civ. 1149).
en wijzigingen (Bw. 58. 1603; Civ. 1149). 1149).
De schuldenaar is slechts gehouden tot Debitur hanya diwajibkan mengganti biaya, The creditor is only obligated to compensate
vergoeding der kosten schaden en interessen, kerugian dan bunga, yang diharap atau for costs, damages and interests that have
welke men voorzien heeft of heeft kunnen sedianya dapat diduga pada waktu perikatan already materialized or is reasonably
voorzien, ten tijde van het aangaan der diadakan, kecuali jika tidak dipenuhinya foreseeable at the time the obligation was
verbindtenis, ten ware het aan zijne arglist te perikatan itu disebabkan oleh tipu daya yang concluded, unless the non-fulfillment of such
wijten zij dat de verbindtenis niet is dilakukannya. obligations was caused by deceit on his part.
nagekomen (Bw. 1328; Civ. 1150).
Zelfs indien het niet nakomen der verbindtenis Bahkan jika tidak dipenuhinya perikatan itu Even if the non-fulfilment of such obligations
te wijten is aan de arglist van den schuldenaar, disebabkan oleh tipu daya debitur, maka was caused by the debtor’s deceit, the
moet de vergoeding van kosten, schaden en penggantian biaya, kerugian dan bunga, yang compensation of costs, damages and interests
interessen, ten opzigte van de door den menyebabkan kreditur menderita kerugian to extent of profits lost and losses suffered by
schuldeischer geledene schade en de dan kehilangan keuntungan, hanya mencakup the creditor, only comprise of the direct
winstderving, alleenlijk datgene bevatten, hal-hal yang menjadi akibat langsung dari consequence of the non-fulfilment of the
hetwelk een onmiddelijk en dadelijk gevolg is tidak dilaksanakannya perikatan itu. obligations
van het niet nakomen der verbindtenis (Civ.
1151).
Indien bij de verbindtenis bepaald is dat Jika dalam suatu perikatan ditentukan bahwa If in an obligation it is stipulated that the
degene die in gebreke blijft om dezelve na te pihak yang lalai memenuhinya harus defaulting debtor must, as compensation, pay
komen, bij wege van schadevergoeding, eene membayar suatu jumlah uang tertentu sebagai a certain sum of money, then other parties
zekere som zal betaken, kan aan de andere ganti kerugian, maka kepada pihak lain-lain must not be given a sum more or less than that
partij geene meerdere noch mindere som tak boleh diberikan suatu jumlah yang lebih sum.
worden toegewezen (Bw. 1307v.; Civ. 1152). ataupun yang kurang dari jumlah itu.
(Gew. S. 38-276) In verbindtenissen die alleen Dalam perikatan yang hanya berhubungan In obligations concerning the payment of a
betrekkelijk zijn tot de betaling van eene dengan pembayaran sejumlah uang, sum of money, compensation for costs,
zekere geldsom, bestaat de vergoeding van penggantian biaya, kerugian dan bunga yang damages and interests due to late performance
kosten, schaden en interessen, uit vertraging in timbul karena keterlambatan pelaksanaannya, comprises only of interests that are stipulated
de uitvoering voortkomende, alleenlijk in de hanya terdiri atas bunga yang ditentukan oleh by law, without prejudice to special provisions
bij de wet bepaalde interessen, behoudens undang-undang tanpa mengurangi berlakunya of the law.
bijzondere wettelijke voortschriften. peraturan undang-undang khusus.
Penggantian biaya, kerugian dan bunga itu The compensation for costs, damages and
Die vergoeding van kosten, schaden en wajib dibayar, tanpa perlu dibuktikan adanya interests is obligatory, and needs not be proven
interessen is verchuldigd, zonder dat de suatu kerugian o!eh kreditur. Penggantian by losses suffered by the creditor.
schuldeischer eenig verlies behoeve te biaya,. kerugian dan bunga itu baru wajib
bewijzen. dibayar sejak diminta di muka Pengadilan,
kecuali bila undang-undang menetapkan The compensation for costs, damages and
bahwa hal itu berlaku demi hukum. interests is payable only from the day the
Zij alleenlijk verschuldigd van den dag dat compensation is requested to the Court, except
dezelve in regten gevorderd is, uitgezonderd in cases where the law stipulates that the
de gevallen waarin de wet die van regtswege compensation applies by law.
doet loopen (Bw. 391, 413, 797v., 1098, 1216,
1286, 1362, 1515, 1626, 1805, 1810, 1839; K. 147,
680, 721; Civ. 1153; S. 1848-22 jo. 1849-63).
Vervallene interessen van hoofdsommen Bunga uang pokok yang dapat ditagih dapat Interests arising from a principal sum can also
kunnen wederom interessen opbrengen, het zij pula menghasilkan bunga, baik karena suatu bear interests, be it by request to a Court or
ten gevolge eener geregtelijke aanvraag, het zij permohonan di muka Pengadilan, maupun pursuant to a special agreement, provided
krachtens eene bijzondere overeenkomst, mits karena suatu persetujuan yang khusus, asal such request or agreement concerns interests
de aanvraag of de overeenkomst loope over saja permintaan atau persetujuan tersebut due for one year.
interessen ten minste voor een geheel jaar adalah mengenai bunga yang harus dibayar
verschuldigd (Bw. 1252; Civ. 1154). untuk satu tahun.
Niettemin brengen vervallen inkomsten als Walaupun demikian, penghasilan yang dapat Notwithstanding the foregoing, claimable
pachten huurpenningen, altijddurende of ditagih, seperti uang upah tanah dan uang gains, for example the proceeds of a pledge,
lijfrenten, interessen voort, van den dag dat de sewa lain, bunga abadi atau bunga sepanjang rent, perpetual interest or life interest, bears
278
www.KUHPer.com
eisch gedaan, of de overeenkomst gesloten is. hidup seseorang, menghasilkan bunga mulai interests from date of the claim or the
hari dilakukan penuntutan atau dibuat conclusion of the agreement.
Dezelfde regel is toepasselijk op teruggaven persetujuan.
van vruchten en op interessen, die door eenen The same rule applies to the return of gains
derde aan den schuldeischer tot ontlasting van Peraturan yang sama berlaku terhadap and interests paid by a third party to the
den schuldenaar betaald zijn (Bw. 502, 1770v., pengembalian hasil-hasil sewa dan bunga creditor to relieve the debtor.
1775; Civ. 1155). yang dibayar oleh seorang pihak ketiga
kepada kreditur untuk pembebasan debitur.
VIJDE AFDEELING BAGIAN 5 Section 5
Van voorwaardelijke verbindtenissen Perikatan Bersyarat Concerning Conditional Obligations
Eene verbindtenis is voorwaardelijk, wanneer Suatu perikatan adalah bersyarat jika An obligation is conditional if it is contingent
men dezelve doet afhangen van eene digantungkan pada suatu peristiwa yang on an event that may occur and is yet to occur,
toekomstige en onzekere gebeurtenis, het zij mungkin terjadi dan memang belum terjadi, which either defers the obligation’s entry into
door de verbindtenis op te schorten, tot baik dengan cara menangguhkan berlakunya force or annuls the obligation depending on
zoodanige gebeurtenis plaats hebbe, het zij perikatan itu sampai terjadinya peristiwa itu, whether such event occurs or not.
door de verbindtenis te doen vervallen, naar maupun dengan cara membatalkan perikatan
mate de gebeurtenis al niet vorvalt (Bw. 154, itu, tergantung pada terjadi tidaknya peristiwa
997, 1169, 1263, 1265v., 1268v., 1463v., 1990; itu.
Civ. 1168).
Alle voorwaarden om iets te doen dat Semua syarat yang bertujuan melakukan All conditions that are intended to do
onmogelijk, met de goede zeden strijdig, of bij sesuatu yang tak mungkin terlaksana, sesuatu something that cannot be done, something that
de wet verboden is, zijn nietig, en maken de yang bertentangan dengan kesusilaan yang is contrary to morality, or something that is
overeenkomst, die men daarvan heeft doen baik, atau sesuatu yang dilarang oleh undang- prohibited by the law is void and render
afhangen, van onwaarde, (AB. 23; Bw. 139, 888, undang adalah batal dan mengakibatkan agreements conditioned upon them
1334, 1337, 1653; Civ. 1172). persetujuan yang digantungkan padanya tak inapplicable.
berlaku.
De voorwaarde om iets niet te doen hetwelk Syarat yang bertujuan tidak melakukan Conditions that are intended to not do
onmogelijk is, maakt de vebindtenis, onder die sesuatu yang tak mungkin dilakukan, tidak something that cannot be done do not cause
voorwaarde aangegaan, niet vn onwaarde (Bw. membuat perikatan yang digantungkan the obligations that are conditioned upon them
1254; Civ. 1713). padanya tak berlaku. to be inapplicable
Alle verbindtenissen zijn nietig, indien Semua perikatan adalah batal, jika All obligations are void, if their
derzelver vervulling alleenlijk afhangt van den pelaksanaannya semata-mata tergantung pada implementations solely depend on the
wil van dengene die verbonden is. Indien kemauan orang yang terikat. willingness of the person bound.
echter der verbindtenis afhangt van eene daad,
waarvan de vervulling in zijne magt staat, en Tetapi jika perikatan tergantung pada suatu However if an obligation depends on an act
die daad heeft plaats gehad, is de verbindtenis perbuatan yang pelaksanaannya berada dalam whose execution is within the power of that
van kracht (Bw. 171, 179, 1668, 1761; Civ. 1174).
kekuasaan orang tersebut, dan perbuatan itu person, and such act has already occurred then
telah terjadi maka perikatan itu adalah sah. such obligation is valid.
Alle voorwaarden moeten vervuld worden op Semua syarat harus dipenuhi dengan cara All conditions must be fulfilled in the manner
zoodanige wijze als partijen waarschijnlijk yang dikehendaki dan dimaksudkan oleh intended and meant by the parties concerned.
gewild en verstaan hebben (Bw. 1343; Civ. pihak-pihak yang bersangkutan.
1175).
Indien eene verbindtenis afhangt van de Jika suatu perikatan tergantung pada suatu If an obligation is contingent on the condition
voorwaarde dat zekere gebeurtenis binnen syarat bahwa suatu peristiwa akan terjadi that event that will occur within a certain time,
eenen bepaalden tijd zal plaats hebben, wordt dalam waktu tertentu, maka syarat tersebut such condition is deemed not to have existed,
de voorwaarde gehouden te ontbreken, indien dianggap tidak ada, bila waktu tersebut telah if such time has passed while such condition
de tijd verloopen is, zonder dat de gebeurtenis lampau sedangkan peristiwa tersebut setiap may be fulfilled at any time, and such
hebbe plaats gehad. waktu dapat dipenuhi, dan syarat itu tidak condition is not deemed not to have existed
dianggap tidak ada sebelum ada kepastian before it is certain that the event will not occur.
Bijaldien de tijd niet bepaald is, kan de bahwa peristiwa itu tidak akan terjadi.
voorwaarde altijd vervuld worden, en wordt
dezelve niet gehouen te ontbreken, voordat het
zeker is dat de gebeurtenis geen plaats zal
hebben (Bw. 997, 1263v., 1521; Civ. 1176).
279
alpha3 Edition
Indien eene verbindtenis afhangt van de Jika suatu perikatan tergantung pada syarat If an obligation is contingent on the condition
voorwaarde dat zekere zaak binnen eenen bahwa suatu peristiwa tidak akan terjadi that an event will not take place within a
bepaalden tijd niet zal gebeuren, is die dalam waktu tertentu, maka syarat tersebut certain time, such condition is fulfilled where
voorwaarde vervuld, indien de tijd verloopen telah terpenuhi bila waktu tersebut lampau such time elapses and the event has not taken
is, zonder dat de bedoelde zaak gebeurd zij. De tanpa terjadinya peristiwa itu. Begitu pula bila place. Similarly, such condition is met if before
voorwaarde is insgelijks vervuld, indien het, syarat itu telah terpenuhi, jika sebelum waktu such time elapses it becomes certain that the
voor het verloop wan dien tijd, zeker is dat de tersebut lewat telah ada kepastian bahwa event will not take place; but if the time is not
gebeurtenis geen plaats zal hebben; doch peristiwa itu tidak akan terjadinya, tetapi jika fixed, then such condition is not met before
wanneer er geen tijd is bepaald, is de tidak ditetapkan suatu waktu, maka syarat itu there is certainty that such event will not take
voorwaarde niet vervuld voor dat het zeker is tidak terpenuhi sebelum ada kepastian bahwa place.
dat de bedoelde zaak niet zal gebeuren (Civ. peristiwa tersebut tidak akan terjadi.
1177).
De voorwaarde wordt gehouden voor vervuld, Syarat yang bersangkutan dianggap telah Such conditions are deemed fulfilled if the
indien de schuldenaar, die zich oner dezelve terpenuhi, jika debitur yang terikat oleh syarat debtor prevents the their fulfillment.
verbonden heeft, de vervulling der itu menghalangi terpenuhinya syarat itu.
voorwaarde heeft verhinderd (Bw. 889; Civ.
1178).
Indien de voorwaarde vervuld is, werkt zij Bila syarat telah terpenuhi, maka syarat itu If the conditions are met, then such conditions
achteruit, tot den tijd waarop de verbindtenis berlaku surut hingga saat terjadinya perikatan. apply retroactively to such time the obligation
is geboren. arises.
Jika kreditur meninggal sebelum terpenuhinya
Bij overlijden van den schuldeischer voor de syarat, maka hak-haknya berpindah kepada If the creditor passes before the conditions is
vervulling van de voorwaarde, gaan mistdien para ahli warisnya. fulfilled, then the rights pass to his successors.
deszelfd regten over op zijne erfgenamen (Bw.
958, 998, 1264, 1990; Civ. 1179).
De schuldeischer kan, voor de vervulling der Kreditur sebelum syarat terpenuhi boleh A creditor may take all necessary efforts to
voorwaarde, alle middelen in het werk stellen melakukan segala usaha yang perlu untuk prevent losing his rights before such
welke tot bewaring van zijn regt noodzakelijk menjaga supaya haknya jangan sampai hilang. conditions are fulfilled.
zijn (Bw. 1215; F. 125v.; Rv. 714v.; Civ. 1180).
Eene verbindtenis oner eene opschortende Suatu perikatan dengan syarat tunda adalah An obligation with conditions of deferment is
voorwaarde is de zoodanige welke afhangt, of suatu perikatan yang tergantung pada suatu an obligation that is contingent on a future
van eene toekomstige en onzekere gebeurtenis, peristiwa yang masih akan datang dan belum event that is not certain to occur, or on an
of van eene reeds gebeurde, doch aan partijen tentu akan terjadi, atau yang tergantung pada event that has already occurred but is not
nog on bekende zaak. suatu hal yang sudah terjadi tetapi hal itu known to the parties.
tidak diketahui oleh kedua belah pihak.
In het eerste geval, kan de verbindtenis niet In the first case, the obligation is not executable
worden ten uitvoer gebragt, dan na dat de Dalam hal pertama, perikatan tidak dapat until such time the event occurs; in the second
geburtenis heeft plaats gehad; in het tweede dilaksanakan sebelum peristiwanya terjadi; case, the obligation arises when such event
geval, is de verbindtenis van kracht van den dalam hal kedua, perikatan mulai berlaku occurs.
dag af dat dezelve is ontstaan (Bw. 998, 1169, sejak terjadi.
1176, 1253, 1258v., 1264, 1463, 1990; Civ. 1181).
Indien de verbindtenis van eene opschortende Jika suatu perikatan tergantung pada suatu If an obligation is contingent on deferred
voorwaarde afhangt, blijft de zaak die het syarat yang ditunda, maka barang yang conditions, then the objects of the obligation
onderwerp der verbindtenis uitmaakt voor menjadi pokok perikatan tetap menjadi remains within the responsibility of the debtor,
rekening van den schuldenaar, die slechts tanggungan debitur, yang hanya wajib who is only obliged to deliver the goods when
verbonden is om dezelve te leveren, wanneer menyerahkan barang itu bila syarat dipenuhi. the conditions are met. If such goods perish
de voorwaarde vervuld is. Jika barang tersebut musnah seluruhnya di beyond the debtor’s fault, then the obligation
luar kesalahan debitur, maka baik bagi pihak no longer exists between the parties. If the
Indien de zaak geheel en al is verloren gegaan yang satu maupun pihak yang lain, tidak ada object depreciates beyond the debtor’s faults
buiten toedoen van den schuldenaar, blijft er lagi perikatan. Jika barang tersebut merosot then the creditor may choose: terminate the
noch van de eene, noch van de andere zijde, harganya di luar kesalahan debitur, maka obligation or demand delivery of the object in
eenige verbindtenis bestaan. kreditur dapat memilih: memutuskan its current state without price reduction.
perikatan atau menuntut penyerahan barang
itu dalam keadaan seperti apa adanya, tanpa
Indiende zaak buiten toedoen van den If the object depreciates due to the fault of the
pengurangan harga yang telah dijanjikan. Jika
schuldenaar in waarde is verminderd, heeft de debtor, then the creditor may terminate the
harga barang itu merosot karena kesalahan
schulderischer de keus om of de verbindtenis obligation or demand the delivery of the object
debitur, maka kreditur berhak memutuskan
280
www.KUHPer.com
te verbreken, of de zaak te eischen in den staat perikatan atau menuntut penyerahan barang with compensation.
waarin dezelve zich bevindt, zonder eenige itu dalam keadaan seperti adanya dengan
vermindering van den uitgeloofden prijs. penggantian kerugian.
Indien de zaak door toedoen van den

schuldenaar in waarde is verminderd, is de
schuldeischer geregtigd om of de verbindtenis
te verbreken, of de zaak te eischen in den staat
waarin dezelve zich bevindt, met vergoeding
van kosten, schaden en interessen (Bw. 1237,
1243v., 1261, 1444; Civ. 1182).
Eene ontbindende voorwaarde is de zoodanige Suatu syarat batal adalah syarat yang bila A void condition is a condition, which if met
welke na hare vervulling, de verbindtenis doet dipenuhi akan menghapuskan perikatan dan would cause the obligation to become void and
ophouden, en de zaken weder tot den vorigen membawa segala sesuatu kembali pada restitute the parties as though the obligation
stand doet terug keeren, even als of er geene keadaan semula, seolah-olah tidak pernah ada has never existed
verbindtenis bestaan had. suatu perikatan.
This condition does not delay the fulfilment of
Deze voorwaarde schort de nakoming der Syarat ini tidak menunda pemenuhan the obligation; it only obliges the creditor to
verbindtenis niet op; alleenlijk verpligt zij den perikatan; ia hanya mewajibkan kreditur return what he receives, if such event occurs.
schuldeischer om hetgeen hij ontvangen heeft mengembalikan apa yang telah diterimanya,
terug te geven, in geval de bij de voorwaarde bila peristiwa yang dimaksudkan terjadi.
bedoelde gebeurtenis stand grijpt (Bw. 997,
1169, 1258v., 1266v., 1381, 1519v.; Civ. 1183).
De ontbindende voorwaarde wordt altijd Syarat batal dianggap selalu dicantumkan A void condition is deemed to have been
voorondersteld in wederkeerige dalam persetujuan-persetujuan yang timbal included in reciprocal agreements, in case a
overeenkomsten plaats te gripen, in geval eene balik, andaikata salah satu pihak tidak party does not fulfill his obligation.
der partijen aan hare verpligting niet voldoet. memenuhi kewajibannya.
In such case, the agreement is not void by law,
In dat geval, is de overeenskomst niet van Dalam hal demikian persetujuan tidak batal but voidance must be requested to the Court.
regtswege ontbonden, maar moet de demi hukum, tetapi pembatalan harus
ontbinding in regten gevraagd worden. dimintakan kepada Pengadilan.
The request must also be made, even though
the conditions of voidance concerning the non-
Deze aanvraagt moet ook plaats hebben, zels Permintaan ini juga harus dilakukan, fulfillment of an obligation is included in the
indien de ontbindende voorwaarde wegens het meskipun syarat batal mengenai tidak agreement.
niet nakomen der veepligting in de dipenuhinya kewajiban dinyatakan di dalam
overeenkomst mogt zijn uitgedrukt. persetujuan.
If the conditions of voidance is not included in
the agreement, then the judge, considering the
Indien de ontbindende voorwaarde niet in de Jika syarat batal tidak dinyatakan dalam situation, upon the defendant’s request, has
overeenkomst is uitgedrukt, staaat het den persetujuan, maka Hakim dengan melihat the discretion to fix a timeframe to fulfill such
regter vrij om, naar gelang der keadaan, atas permintaan tergugat, leluasa obligations, but such timeframe may not
omstandigheden, aan den verweerder, op memberikan suatu jangka waktu untuk exceed one month.
deszelfs verzoek, eenen trmijn te gunnen om memenuhi kewajiban, tetapi jangka waktu itu
alsnog aan zijne verpligting te voldoen, welke tidak boleh lebih dan satu bulan.
termijn echter den tijd van eene maand niet
mag te boven gaan (Bw. 1480, 1517, 1589,
1781v.; Civ. 1184; Bb. 1484).
Degene te wiens opzigte de verbindtenis niet is Pihak yang terhadapnya perikatan tidak The party against whom the obligation is not
nagekomen, heeft de keus om of de andere dipenuhi, dapat memilih; memaksa pihak fulfilled may opt to compel the counterparty to
partij, indien zulks mogelijk is, tot de yang lain untuk memenuhi persetujuan, jika fulfill the agreement where such fulfillment is
nakoming der overeenkomst te noodzaken, of hal itu masih dapat dilakukan, atau menuntut still possible, or demand the termination of
derzelver ontbinding te vorderen, met pembatalan persetujuan, dengan penggantian such agreement, with compensation of costs,
vergoeding van kosten, schaden en interessen biaya, kerugian dan bunga. damages and interests.
(Bw. 1243v., 1480, 1517; Civ. 1184).
Van verbindtenissen met tijdsbepaling Perikatan-perikatan dengan Waktu yang Concerning Obligations with Timing
Ditetapkan Determinant
Eene tijdsbepaling schort de verbindtenis niet Waktu yang ditetapkan tidaklah menunda A time determinant does not defer the
op, maar slechts hare uitvoering (Bw. 1253, perikatan, melainkan hanya pelaksanaannya. obligation but only its implementation.
1266, 1308, 1750, 1759, 1763, 1990; Civ. 1185).
281
alpha3 Edition
Hetgeen slechts op tijd verschuldigd is, kan Apa yang harus dibayar pada waktu yang Payment payable on the date of the time
niet geeischt worden, voor dat de vervaltijd ditentukan itu, tidak dapat ditagih sebelum determinant is not payable until such date;
verschenen is; maar hetgeen vooraf betaald is waktu itu tiba; tetapi apa yang telah dibayar however what has been paid is not
kan niet worden terug gevorderd (Bw. 1338, sebelum waktu itu, tak dapat diminta kembali. reclaimable.
1359, 1427v., 1759; K. 139, 176; Civ. 1186).
Een tijdsbepling wordt altijd voorondersteld Waktu yang ditetapkan selalu ditentukan A time determinant is always presumed to be
bepaald te zijn ten voordeele van den untuk kepentingan debitur, kecuali jika dari made for the benefit of the debtor, unless
schuldenaar, ten ware uit den aard van den sifat perikatan sendiri atau keadaan ternyata based on the nature of the obligation itself, or
verbindtenis zelve, of uit de omstandigheden, bahwa waktu itu ditentukan untuk based on the circumstances, the time
mogt blijken, dat de tijdsbepaling ten kepentingan kreditur. determinant was made for the benefit of the
voordeele van den schuldeischer is geschied creditor.
(Bw. 1405, 1428, 1771; K. 139, 176; Civ. 1187).
De schuldenaar kan het voorregt eener Debitur tidak dapat lagi menarik manfaat dan The debtor can no longer enjoy the benefits of
bijgevoegde tijdsbepaling niet meer inroepen, suatu ketetapan waktu, jika ia telah dinyatakan the time determinant, if he is declared
wanneer hij in staat van faillissement of van pailit, atau jika jaminan yang diberikannya bankrupt, or due to his mistake the value of
kennelijk onvermogen verklaard is, of door kepada kreditur telah merosot karena the security given to the creditor decreases.
zijn toedoen dedoor hem ten behoeve van den kesalahannya sendiri.
schuldeischers gestelde zekerheid is
verminderd (Bw. 1217, 1772, 1781, 1843; F. 130;
Civ. 1188).
Van alternatieve verbindtenissen, of van Perikatan dengan Pilihan atau Perikatan yang Concerning Alternative Obligations or
verbindtenissen die ter keuze van eene der Boleh Dipilih oleh Salah Satu Pihak Obligations at the Option of One of the
partijen staan Parties
In alternatieve verbindtenissen, wordt de Dalam perikatan dengan pilihan, debitur Under an alternative obligation the debtor is
schuldenaar bevrijd door de levering van eene dibebaskan jika ia menyerahkan salah satu discharged from his obligation if he delivers
der beide zaken, welke in de verbindtenis dari dua barang yang disebut dalam perikatan, one of the two objects stipulated in the
vervat zijn, maar hij kan den schuldeischer niet tetapi ia tidak dapat memaksa kreditur untuk obligation, but he cannot require the creditor to
noodzaken om ee gedeelte van de eene, en een menerima sebagian dari barang yang satu dan accept a part of one object and a part of
gedeelte van de andere te ontvangen (Bw. sebagian dari barang yang lain. another object.
1389; Civ. 1189, 1191).
De keus behoort aan den schuldenaar, indien Hak memilih ada pada debitur, jika hal ini The right to opt is vested with the debtor
dezelve niet uitdrukkelijk aan den sculdeischer tidak secara tegas diberikan kepada kreditur. where such right is not expressly vested with
is toegestaan (Bw. 757, 969, 1277, 1349, 1392, the creditor.
1473; Civ. 1190).
Eene verbindtenis is zuiver en eenvoudig, Suatu perikatan adalah murni dan sederhana, An obligation is pure and simple, even if such
schoon dezelver keuze of op eene alternatieve walaupun perikatan itu disusun secara boleh obligation is structured as alternatives or at the
weijze is aangeaan, indien eene der beide pilih atau secara mana suka, jika salah satu option of one of the parties, if one of the two
beloofde zaken geen onderwerp der dari kedua barang yang dijanjikan tidak dapat objects of the obligations cannot serve as the
verbindtenis kon uitmaken (Bw. 1277, 1332; menjadi pokok perikatan. object of the obligation.
Civ. 1192).
Eene alternatieve verbindtenis is zuiver en Suatu perikatan dengan pilihan adalah murni An alternative obligation is a pure and simple
eenvoudig, indien eene der beloofde zaken dan sederhana, jika salah satu dari barang obligation, if one of the promised objects is
verloren gaat, of zelfs door toedoen van den yang dijanjikan hilang, atau karena kesalahan lost, or due to the fault of the debtor can no
schuldenaar niet meer kan geleverd worden. debitur tidak dapat diserahkan lagi. Harga longer be delivered. The price of such object
De aarde dier zaak kan niet in derzelver plaats dari barang itu tidak dapat ditawarkan sebagai may not be offered as substitute. If both objects
worden aangeboden. Indien beide zaken zijn ganti salah satu barang, dia harus membayar are lost, and the debtor is at fault for the loss of
verloren gegaan, en de schuldenaar oorzaakt is harga barang yang paling akhir hilang. one of them, he must pay for the price of the
van het vergaan van eene van beide, moet hij object that was lost last.
de waarde betalen van die zaak, welke het
laatst is te niet gegaan (Bw. 1236, 1273, 1444;
Civ. 1193).
282
www.KUHPer.com
Indien in de gevallen, bij het voorgaande Jika dalam hal-hal yang disebutkan dalam If matters stipulated in the previous article is
artikel vermeld, de keus aanden schuldeischer pasal lalu pilihan diserahkan kepada kreditur left to the discretion of the creditor to choose,
is gelaten, en eene der zaken slechts verloren is dan hanya salah satu barang saja yang hilang, and only one of the objects is lost, then if the
gegaan, moet de schuleischer, indien zulks maka jika hal itu terjadi di luar kesalahan loss of such object is not due to the fault of the
buiten toedoen van den schuldenaar geschied debitur, kreditur harus memperoleh barang debtor, the creditor must receive the remaining
is, de zaak hebben die overgebleven is; indien yang masih ada; jika hilangnya salah satu object.
het door toedoen van den schuldenaar barang tadi terjadi karena salahnya debitur,
geschied is, kan de schuldeischer of de maka kreditur dapat menuntut penyerahan If the loss of one of objects was due to the fault
overgebleven zaak vorderen, of de waarde van barang yang masih ada atau harga barang of the debtor, then the creditor may claim for
die welke verloren is gegaan. yang telah hilang. Jika kedua barang lenyap, the delivery of the remaining object or the
maka bila hilangnya barang itu, salah satu saja
price of the loss object.
pun, terjadi karena kesalahan debitur, kreditur
boleh menuntut pembayaran harga salah satu
barang itu menurut pilihannya. If both objects are lost, the creditor may, if the
loss of both objects, even if only the loss of one
was due to the fault of the debtor, claim for the
price of one of them at his discretion.
Dezelfde beginselen gelden zoo wel in het Prinsip yang sama juga berlaku, baik jika ada The same principle applies, in the event of
geval dat meer dan twee zaken in de lebih dari dua barang termaktub dalam payment for the price of one of the objects in
verbindtenis zijn begrepen, als dat de perikatan maupun jika perikatan itu adalah cases where there are more than two objects
verbindtenis bestaat iin iets doen of niet te mengenai berbuat sesuatu ataupun tidak stipulated in the obligation as well as in
doen (Bw. 1239v.; Civ. 1196). berbuat sesuatu. obligations to do something.
Van solidaire of hoofdelijke verbindtenissen PerikatanTanggung Renteng atau Perikatan Concerning Joint or Solidary Obligations
Tanggung-Menanggung
Eene hoofdelijke of solidaire verbindtenis heeft Suatu perikatan tanggung-menanggung atau A solidary or joint obligation occurs among
tusschen verscheidene schuldeischers plaats, perikatan tanggung renteng terjadi antara several creditors if in an agreement it is
wanneer de titel uitdrukkelijk aan ieder van beberapa kreditur, jika dalam bukti expressly stipulated that each creditor is given
hen het regt geeft om de voldoening der persetujuan secara tegas kepada masing- the right to claim the satisfaction of the entire
geheele schuld te eischen, in dier voege dat de masing diberikan hak untuk menuntut liability and the payment to one of the
betaling, aan een hunner gedaan, den pemenuhan seluruh utang, sedangkan creditors frees the debtor from the liability
schuldenaar bevrijdt, ofschoon ook de pembayaran yang dilakukan kepada salah even if the obligation by its nature is separable
verbindtenis uit haren aard tusschen de seorang di antara mereka, membebaskan and divisible amongst the said creditors.
onderscheidene schuldeischers splitsbaar en debitur, meskipun perikatan itu menurut
deelbaar mogtn zijn (Bw. 1292, 1296v., 1310, sifatnya dapat dipecah dan dibagi antara para
1303; Civ. 1197). kreditur tadi.
Het staat aan de keus va den schuldenaar om Selama belum digugat oleh salah satu kreditur, It is at the discretion of the debtor to choose
den eenen of anderen der schuldeischers te debitur bebas memilih, apakah ia akan whether he will make payment to one of the
voldoen, zoo lang hij niet door een van hen in membayar utang kepada yang satu atau creditors insofar as he has not been demanded
regten is aangesproken. kepada yang lain di antara para kreditur. by one of them.
Meskipun demikian, pembebasan yang
Niettemin bevrijft de kwijtschelding, door een diberikan oleh salah seorang kreditur dalam Notwithstanding the foregoing, relief by one of
der hoofdelijk schuldeischers gedaan, den suatu perikatan tanggung menanggung, tak the creditors in a joint obligation does not
schuldenaar niet verder dan voor het aandeel dapat membebaskan debitur lebih dari bagian relieve the debtor beyond the share owed to
van dien schuldeischer (Bw. 1439, 1857, 1917, kreditur tersebut. the said creditor.
1938, 1985; Civ. 1198).
Er heeft hoofdelijke verbindtenis van de zijde Di pihak para debitur terjadi suatu perikatan A solidary obligation occurs on the part of the
der schuldeinaren plaats, wanneer zij allen tanggung-menanggung, manakala mereka debtors, where they are collectively obligated
verpligt zijn tot eene en dezelfde zaak, zoo dat semua wajib melaksanakan satu hal yang to make a similar performance, such that each
elk hunner voor het geheel kan worden sama, sedemikian rupa sehingga salah satu may be individually demanded to perform the
aangesproken, en de voldoening, door en van dapat dituntut untuk seluruhnya, dan entire obligation, and the satisfaction by one of
hem geschied, de overige schuldenars ten pelunasan oleh salah satu dapat membebaskan the debtors relieves the other debtors vis-a-vis
aanzien van den schuldeischer bevrijdt (Bw. debitur lainnya terhadap kreditur. the creditor.
1288, 1424, 1430, 1439v., 1938v., 1983; Civ.
1200).
Eene verbindtenis kan hoofdelijk zijn, alhoewel Suatu perikatan dapat bersifat tanggung- An obligation may have solidary nature, even
283
alpha3 Edition
een der schuldenaren op eene andere wijze, menanggung, meskipun salah satu debitur itu if one of the debtors is obligated to fulfill a
dan de overige, tot voldoening derzelfde zaak diwajibkan memenuhi hal yang sama dengan similar performance in a different manner
mogt verpligt zijn, bij voorbeeld, indien de cara berlainan dengan teman-temannya from the other debtors, for example if one
eene slechts voorwaardelijk verbonden is, sepenanggungan, misalnya yang satu terikat debtor is conditionally obligated while
terwijl de verbindtenis van den anderen zuiver dengan bersyarat, sedangkan yang lain terikat obligations vis-a-vis others are plain and
en een voudig is, of indien de een eene secara murni dan sederhana, atau terhadap simple obligations, or where a time
tijdsbepaling heeft bedongen, welke aan den yang satu telah diberikan ketetapan waktu determinant applies onto one but onto the
anderen niet is toegestaan (Bw. 1253v., 1268v., dengan persetujuan, sedang terhadap yang others.
1287; Civ. 1201). lainnya tidak diberikan.
Geene verbindtenis wordt vooronderstel Tiada perikatan yang dianggap sebagai No obligation is deemed as solidary, unless it
hoofdelijk te zijn, ten zij zulks uitdrukkelijk perikatan tanggung-menanggung kecuali jika is expressly stipulated as such.
bepaald zij. dinyatakan dengan tegas. Ketentuan ini hanya
dikecualikan dalam hal mutu perikatan
This provision is only excepted where an
Deze regel lijdt alleenlij uitzondering in de dianggap sebagai perikatan tanggung- obligation by virtue of the law is deemed as
gevallen, waarin eene verbindtenis uit kracht menanggung karena kekuatan penetapan solidary obligation.
eener wetsbepaling voor hoofdelijk gehouden undang-undang.
wordt (Bw. 130, 350v., 563, 1016, 1019, 1301,
1749, 1811, 1836; K. 18, 21, 146, 176, 221; Sv.
354; IR. 333; Coop. 31--33; Civ. 1202).
De schuldeischer eener hoofdelijke Kreditur dalam suatu perikatan tanggung- A creditor in a solidary obligation may claim
verbindtenis kan diengene der schuldenaren menanggung dapat menagih piutangnya dari his receivables from one of the debtors that he
aanspreken, welken hij verkiest, zonder dat salah satu debitur yang dipilihnya, dan debitur chooses and such debtor may not request for
deze hem het voorregt van schuldspligtsing ini tidak dapat meminta agar utangnya such debt to be divided.
kunne tegenwerpen (Bw. 1279, 1832-2o, 1836v.; dipecah.
K. 146, 176, 221; F. 132; Rv. 70; Civ. 1203.
De vervolgingen, tegen eenen der Penuntutan yang ditujukan kepada salah A claim against one of the debtors does not
schuldenaren gerigt, beletten den seorang debitur tidak menjadi halangan bagi prevent the creditor to enforce his rights
schuldeischer niet om ook tegen de overige kreditur itu untuk melaksanakan haknya against the other debtors
zijn regt te doen gelden (Bw. 1280; Civ. 1204). terhadap debitur lainnya.
Indien de verschuldigde zaak mogt vergaan Jika barang yang harus diberikan musnah If the objects that must be delivered are lost
door toedoen van een of meer der hoofdelijke karena kesalahan seorang debitur tanggung because of one or more of the solidary debtors,
schuldenaren, of nadat deze in gebreke waren renteng atau lebih, atau setelah debitur itu or after such persons have been held liable, the
gesteld, zijn de overige mede-schuldenaren dinyatakan lalai, maka para kreditur lainnya other solidary debtors are not relieved of their
niet ontheven van de verpligting om de tidak bebas dari kewajiban untuk membayar obligations to pay the price of the objects, they
waarde der zaak te betalen, doch zijn dezelve harga barang itu, tetapi mereka tidak wajib are only exempt from paying compensation of
niet gehouden tot vergoeding van kosten, untuk membayar penggantian biaya, kerugian costs, damages and interests.
schaden en interessen. dan bunga. Kreditur hanya dapat menuntut
penggantian biaya, kerugian dan bunga, baik The creditor may only claim for the
dari debitur yang menyebabkan lenyapnya
De schuldeischer kan alleenlijk de vergoeding compensation of costs, damages and interests
van kosten, schaden en interessen verhalen, barang itu maupun dari mereka yang lalai from those debtors who are at fault for the loss
zoo wel op schuldenaren, door wier toedoen memenuhi perikatan. of such objects or from those who are in breach
de zaak is verloren gegaan, als op degenen die of the obligation.
inde voldoening nalatig zijn geweest (Bw.
1243, 1246, 1310, 1444; Civ. 1205).
De eisch tot betaling van interessen, tegen een Tuntutan pembayaran bunga yang diajukan The claim for interests against one of the
der hoofdelijke schuldenaren gedaan, maakt terhadap salah satu di antara para debitur solidary debtors has the consequence of such
dat de interessen ook loopen ten aanzien van yang menyebabkan lenyapnya barang itu, interests becoming applicable against the other
alle de overige (Bw. 1250, 1983; Civ. 1207). maupun dari mereka yang lalai memenuhi solidary debtors.
perikatan.
Een hoofdelijke mede-schuldenaar, in regten Seorang debitur dalam suatu perikatan A debtor in a solidary obligation against whom
door den schuldeischer aangesproken zijnde, tanggung-menanggung yang dituntut oleh the creditor claims may rely on all defences
kan zich bedienen van alle exceptien die uit kreditur, dapat memajukan semua bantahan arising from the nature of the obligation and
den aard der verbindtenis voortloeijen, en van yang timbul dari sifat perikatan dan yang all defences that apply to himself, as well as
alle die hem persoonlijk eigen zijn, mitsgaders mengenai dirinya sendiri, pula semua those defences applicable to the other solidary
van alle de zoodanige welke aan alle de mede- bantahan yang mengenai diri semua debitur debtors.
lain. Ia tidak dapat memakai bantahan yang
284
www.KUHPer.com
schuldenaren gemeen zijn. hanya mengenai beberapa debitur saja. He may not rely on defences that are
applicable only to the other solidary debtors.
Hij kan zich niet bedienen van zoodanige
exceptien die enkel aan de personen van
sommige der overige mede-schuldenaren
eigen zijn (Bw. 1281, 1423v., 1430, 1441, 1847,
1938, 1983; Civ. 1208).
Indien een der schuldenaren de eenige Jika salah satu debitur menjadi satu-satunya If one of the debtors becomes the only
erfgenaam wordt van den schuldeischer, of ahli waris kreditur, atau jika kreditur successor of the creditor, or the creditor
indien de schuldeischer de eenige erfgnaam merupakan satu-satunya ahli waris salah satu becomes the only successor of one of the
wordt van een der schuldenaren, doet deze debitur, maka percampuran utang ini tidak debtors, then such debt mixture is not cause
schuldvermenging de hoofdelijke schuld niet mengakibatkan tidak berlakunya perikatan the obligation to be satisfied other than shares
vervallen, dan alleenlijk voor zoo veel het tanggung-menanggung kecuali untuk bagian of the concerned debtor or creditor
aandeel van die schuldenaar of schuldeischer dari debitur atau kreditur yang bersangkutan.
hetreft (Bw. 1436v.; Civ. 1209).
De schuldeischer in de verdeeling der schuld Kreditur yang telah menyetujui pembagian A creditor who has agreed to the division of
ten aanzievan een der mede-schuldenaren piutangnya terhadap salah satu debitur, tetap his receivables vis-a-vis a debtor retains his
toegestemd hebbende, behoudt zijne memiliki piutang terhadap para debitur yang solidary receivable against the other solidary
hoofdelijke vordering tegen de overige, doch lain, tetapi dikurangi bagian debitur yang telah debtor, less the share of debtor whom he has
onder aftrek van het aandeel van den dibebaskan dari perikatan tanggung- released from the solidary obligation.
schuldenaar, welken hij van de hoofdelijke menanggung.
verbindtenis ontslagen heeft (Bw. 1303; Civ.
1210).
Een schuldeischer, die het aandeel van een der Kreditur yang menerima bagian salah satu A creditor who separately accepts the share of
schuldenaren afzonderlijk ontvangt, zonder bij debitur tanpa melepaskan haknya berdasarkan one of the debtors, without stating upon the
de kwijting zijn hoofdelijk regt, of zijne regten utang tanggung renteng sendiri atau hak- performance being made, that he reserves his
in het algemeen, voor te behouden, doet haknya pada umumnya, tidak menghapuskan rights that arise from the solidary debt or his
geenen afstand van zijn hoofdelijk regt, dan haknya secara tanggung renteng, melainkan rights in general, does not relinquish his rights
alleen met betrekking tot dezen schuldenaar. hanya terhadap debitur tadi. that arise from solidary obligations other than
the rights vis-a-vis the said debtor
Een schuldeischer wordt niet geacht den Kreditur tidak dianggap membebaskan
schuldenaar van zijne hoofdelijke verbindtenis debitur dari perikatan tanggung-menanggung, The creditor is not deemed to relieve the
te hebben ontslagen, indien hij van denzelven jika dia menerima suatu jumlah sebesar bagian debtor of the solidary obligation, if he accepts a
eene gelijke som ontvangt als zijn aandeel in debitur itu dalam seluruh utang, sedangkan sum in the amount of a debtor’s share, if the
de schuld bedraagt, indien de kwijting niet met surat bukti pembayaran tidak secara tegas letter of receipt does not explicitly state that
zoo vele woorden inhoudt dat het ontvangen menyatakan bahwa apa yang diterimanya what has been received is for the satisfaction of
voor zijn aandeel strrekken zal. adalah untuk bagian orang tersebut. Hal yang the share or such debtor.
sama berlaku terhadap tuntutan yang
Hetzelfde geldt ook omtrent den eisch tegen ditujukan kepada salah satu debitur, selama The same applies to claims against one of
een der mede-schuldenaren enkel voor zijn orang ini belum membenarkan tuntutan solidary debtor, as long as such person is yet to
tersebut, atau selama perkara belum diputus
aandeel gedaan, zoo lang deze schuldenaar in satisfy the claim, or a court has not yet decided
de eisch niet heeft toegestemd, of daarop oleh Hakim. the dispute.
geneen regterlijke veroordeeling gevolgd is
(Bw. 1289; Civ. 1211).
Een schuldeisher die afzonderlijk en zonder Kreditur yang menerima secara tersendiri dan A creditor who receives a share of one solidary
voorbehouding het aandeel van ee der mede- tanpa syarat bagian dari salah satu debitur debtor for the payment of back interests of a
schuldenenaren in acterstallige renten of dalam pembayaran bunga tunggakan dari debt separately and without stating his
interessen eener schuld ontvangt, verliest zin suatu utang, hanya kehilangan haknya sendiri intention to reserve his rights, loses the rights
hoofdelijk regt slechts ten aanzien der terhadap bunga yang telah harus dibayar dan that arise out of the solidary obligations only
vervallene renten of interessen, en niet ten tidak terhadap bunga yang belum tiba insofar as to interests that have become due
opzigte van degene welke nog vervallen waktunya untuk ditagih atau utang pokok, and payable, and not the interests that have yet
moeten, of van de hoofdsom, ten ware de kecuali bila pembayaran tersendiri itu telah become due and payable or to the principal
afzonderlijke betaling gedurende tien terjadi selama sepuluh tahun berturut-turut. debt, unless such separate payment has been
achtereenvolgende jaren mogt hebben plaats recurrently for ten years.
gehad (Bw. 1394, 1983v.; Civ. 1212).
eene verbindtenis, schoon hoofdelijk zijnde ten Suatu perkiraan, meskipun menjadi tanggung An obligation, even of the debtors are
aanzien van den schuldeischer, is nogtans van jawab kreditur sendiri, menurut hukum dapat solidarily obligated to the creditor, is divisible
regtswege deelbaar tusschen de schuldenaren, dihadapi para debitur secara terbagi-bagi, by itself amongst the debtors, who are not
welke onder elkander niet verder dan ieder masing-masing untuk bagiannya sendiri- amongst themselves obligated for more than
285
alpha3 Edition
voor zijn aandeel verbonden zijn (Bw. 1100v., sendiri. his share
1283, 1298, 1983; Civ. 1213).
De mede-schuldenaar eener hoofdelijke Seorang debitur yang telah melunasi utangnya A debtor in a solidary obligation who has
verbindtenis die de geheele schuld voldaan dalam suatu perikatan tanggung-menanggung, fulfilled the entire debt may not claim from the
heeft, kan van de overige niet meer terug tidak dapat menuntut kembali dari para other solidary debtors more than each of their
vorderen dan het aandeel van ieder hunner debitur Iainnya lebih daripada bagian mereka shares.
bedraagt. masing-masing. Jika salah satu di antara
mereka tidak mampu untuk membayar, maka If one of the debtors is unable to pay, the losses
Indien ee van hen onvermogend is om te kerugian yang disebabkan oleh caused therefrom will be divided pro-rata
betalen, wordt het verlies, door zijn ketidakmampuan itu harus dipikul bersama- among the other debtors and the debtor who
onvermogen veroorzaakt, pondspondsgelijk sama oleh para debitur Iainnya dan debitur has fulfilled the obligation.
verdeeld tusschen de overige schuldenaren die yang telah melunasi utangnya, menurut
besarnya bagian masing-masing.
betalen kunnen en dengene, die de schuld
voldaan heeft (Bw. 1103v., 1292, 1402-3o, 1841,
1844; Civ. 1214).
Ingeval de schuldeischer een der schuldenaren Jika kreditur telah membebaskan salah satu If a creditor relieves one of the debtors in a
van deszelfs hoofdelijke verbindtenis heeft debitur dari perikatan tanggung-menanggung, solidary obligation, and one of the remaining
ontslagen, en een of meer der overige dan seorang atau lebih debitur lainnya menjadi debtors becomes insolvent, the share of the
schuldenaren onvermogend zijn geworden, tak mampu, maka bagian dari yang tak insolvent debtor will be borne by the other
wordt het aandeel der onvermogende mampu itu harus dipikul bersama-sama oleh debtors on a pro-rata basis, including those
pondpondsgelijk omgeslagen over alle de debitur lainnya, juga oleh mereka yang telah debtors who were relieved from their solidary
schuldenaren, zelfs over degenen die bevorens dibebaskan dari perikatan tanggung- obligations before that time.
van de hoofdelijke verbindtenis zijn ontslagen menanggung.
(Bw. 1289v., 1293v.; Civ. 1215).
Indien de zaak, waarvoor verscheiden Jika barang yang untuknya orang-orang In a matter for which several persons have
personen zich als hoofdelijke mede- mengikatkan diri secara tanggung renteng itu jointly bound themselves that concerns only
schuldenaren hebben verbonden, slechts een hanya menyangkut salah satu di antara one of such persons, then they will be severally
van hen aangaat, zijn zij wel ieder voor het mereka, maka mereka masing-masing terikat bound for the entire of the obligation to the
geheel aa den schuldeischer verbonden, maar seluruhnya kepada kreditur, tetapi di antara creditor but amongst themselves they will be
onder elkander worden zij beschouwd als mereka sendiri mereka dianggap sebagai deemed as the guarantor of the person who
borgen voor dengene wien de zaak betreft, en orang penjamin bagi orang yang bersangkutan must perform such obligation, and they must
moeten dienvolgens door denzelven worden dengan barang itu, dan karena itu harus diberi be compensated by such person as applicable
schadeloos gesteld (Bw. 1292, 1836, 1839v.; Civ. ganti rugi. to guarantors.
1216).
Van deelbare en ondeelbare verbindtenissen Perikatan-perikatan yang Dapat Dibagi-bagi Divisible and indivisible obligations
dan Perikatan-perikatan yang Tidak Dapat
Dibagi-bagi
Eene verbindtenis is deelbaar of ondeelbaar Suatu perikatan dapat dibagi-bagi atau tak An obligation is divisible or indivisible if the
naar mate dezelve tot onderwerp heeft of eene dapat dibagi-bagi sekedar pokok perikatan subject matter is goods the delivery of which,
zaak die in levering, of eene daad die in de tersebut adalah suatu barang yang or a deed the implementation of which, is
uitvoering al of niet vatbaar is, het zij voor penyerahannya atau suatu perbuatan yang capable or incapable of division, plainly or
ligchamelijke, het zij voor onlichamelijke pelaksanaannya dapat dibagi-bagi atau tak intangibly. (Bw. 728, 739, 892, 1160, 1299v.,
verdeeling (Bw. 728, 739, 892, 1160, 1299v., dapat dibagi-bagi, baik secara nyata maupun 1721; Civ.1217).
1721; Civ. 1217). tak nyata. (Bw. 728, 739, 892, 1160, 1299v., 1721;
Civ.1217)
Eene verbindtenis is ondeelbaar, ofschoon de Suatu perikatan tak dapat dibagi-bagi, An obligation is indivisible, notwithstanding
zaak of daad welke zij tot onderwerp heeft uit meskipun barang atau perbuatan yang that the object or deed that forms the subject
haren aard deelbaar zij, indien de strekking der menjadi pokok perikatan itu, karena sifatnya, matter is divisible in its nature, if, based on its
verbindtenis dezelve niet vatbaar maakt voor dapat dibagi-bagi jika barang atau perbuatan purpose, the obligation cannot be delivered or
eene gedeeltelijke uitvoering (Bw. 1160, 1300v.; itu, menurut maksudnya, tidak boleh implemented in parts. (Bw. 1160, 1300v.; Civ.
Civ. 1218). diserahkan atau dilaksanakan sebagian demi 1218)
sebagian saja (Bw. 1160, 1300v.; Civ. 1218).
Het hoofdelijke eener verbindtenis geeft aan Bahwa suatu perikatan merupakan perikatan That an obligation is solidary by nature does
286
www.KUHPer.com
dezelve geenszins het kenmerk van tanggung-menanggung, itu tidak berarti not in itself entail that it is an indivisible
ondeelbaarheid (Bw. 1283, 1292, 1301v., 1983; bahwa perikatan itu adalah suatu perikatan obligation (Bw. 1283, 1292, 1301v., 1983; Civ.
Civ. 1219). yang tak dapat dibagi-bagi (Bw. 1283, 1292, 1219).
1301v., 1983; Civ. 1219).
De verbindtenis die voor verdeeling vatbaar is Suatu perikatan yang dapat dibagi-bagi, harus A divisible obligation must be between the
moet tusschen den schuldenaar en den dilaksanakan antara debitur dan kreditur, debtor and the creditor, as though such
schuldeischer worden ten uitvoer gebragt, seolah-olah perikatan itu tak dapat dibagi- obligation is indivisible; ; the divisibility of the
even als of dezelve ondeelbaar was; de bagi; hal dapatnya dibagi-bagi suatu perikatan, obligation is only applicable to the successors
deelbaarheid is slechts van toepassing ten itu hanya dapat diterapkan terhadap ahli waris who are unable to claim the receivables or are
opzigte van hunne erfgenamen, die de schuld yang tak dapat menagih piutangnya atau tidak not obligated to settle the debts other than
niet kunnen vorderen, of die niet verpligt zijn wajib membayar utangnya selain untuk bagian their respective shares as the successor or the
dezelve te voldoen, dan alleenlijk voor het masing-masing sebagai ahli waris atau orang representatives of the creditor or debtor. (Bw.
aandeel waarvan zij erfgenamen zijn, of yang harus mewakili kreditur atau debitur. 1100v., 1311v., 1390, 1527v., 1721; Civ. 1220)
waartoe zij gehouden zijn, als (Bw. 1100v., 1311v., 1390, 1527v., 1721; Civ.
vertegenwoordigende den schuldeischer of 1220)
den schuldenaar (Bw. 1100v., 1311v., 1390,
1527v., 1721; Civ. 1220).
De verbindtenis, in het vorige artikel Asas yang ditentukan dalam pasal yang lalu, The provisions set out in the previous article
vastgesteld, lijdt uitzondering opzigtelijkde dikecualikan terhadap the pewaris debitur: does not apply with respect to the successors
erfgenamen van den schuldenaar: of the debtor in the following matters:
1. jika utang itu berkenaan dengan suatu
1o. in geval het eene hypothecaire schuld hipotek; 1. in the event that the debt relates to a
betreft (Bw. 1101v., 1105, 1163, 1198); hypothec; (Bw. 1101v., 1105, 1163, 1198)
2. jika utang itu terdiri atas suatu barang
2o. wanneer de schuld in eene bepaalde zaak tertentu; 2. if the debt comprises of specific goods; (Bw.
bestaat (Bw. 1083; 1391); 1083, 1391)
3. jika utang itu mengenai berbagai utang yang
3o. ten opzigte van eene alternatieve schuld dapat dipilih, terserah kepada kreditur, sedang 3. if with respect to a debt the creditor may
van zaken, ter keuze van den schuldeischer, salah satu dari barang-barang itu tak dapat choose from a number of goods and one of
indien eene dier zaken ondeelbaar is (Bw. dibagi; them proves to be indivisible; (Bw. 1272v.)
1272v);
4. jika menurut persetujuan hanya salah satu 4. if, pursuant to the agreement, only one of the
4o. indien bij den titel een der erfgenamen ahli waris saja yang diwajibkan melaksanakan successors is required to perform the
alleen met de uitvoering der verbindtenis perikatan itu; obligation; (Bw. 800, 959, 965, 967).
belast is; (Bw. 800, 959, 965, 967).
5. jika ternyata dengan jelas, baik karena sifat 5. if, either due to the nature of the obligation,
5o. indien, het zij uit den aard der perikatan, maupun karena sifat barang yang or due to the nature of the goods which form
verbindtenis, het zij van de zaak die daarvan menjadi pokok perikatan, atau karena maksud the subject matter of the obligation, or due to
het onderwerp uitmaakt, het zij uit het yang terkandung persetujuan itu, bahwa the purpose set out in the obligation, it is
oogmerk hetwelk men zich in de maksud kedua belah pihak adalah bahwa apparent that the parties intended that the debt
overeenkomst heeft voorgesteld, blijkbaar is utangnya tidak dapat diangsur. is not be settled in parts. (Bw. 1297)
dat het de bedoeling der handelende partijen
geweest is, dat de schuld niet bij gedeelten Dalam ketiga hal yang pertama, ahli waris In the first three instances, the successor who is
zoude kunnen voldaan worden (Bw. 1297). yang menguasai barang yang harus in possession of the goods owed, or of the
diserahkan atau barang yang menjadi goods which serve as security for the debt,
In de drie eerste gevallen, kan de erfgenaam tanggungan hipotek, dapat dituntut membayar may be sued for the entire debt, or for the
die in het bezit is van de verschuldigde zaak, seluruh utangnya, pembayaran mana dapat encumbered goods, without prejudice to his
of van het goed dat voor de schuld met dilakukan atas barang yang harus diserahkan right to recover from the other successors. In
hypotheek belast is, voor het geheel vervolgd itu atau atas barang yang dijadikan the fourth instance, only the successor who is
worden op de verschuldigde zaak, of op het tanggungan hipotek, tanpa mengurangi liable for the debt may be prosecuted, and in
met hypotheek bezwaarde goed, behoudens haknya untuk menuntut penggantian biaya the fifth instance, each successor can also be
zijn verhaal op zijne mede-erfgenamen. kepada ahli waris lainnya. Ahli waris yang sued for the entire debt, without prejudice to
dibebani dengan utang dalam hal yang the right of the latter-mentioned to recover
In het vierde geval, kan de erfgenaam die keempat, dan tiap ahli waris dalam hal yang from the other successor. (Civ. 1221)
alleen met de schuld belast is, en in het vijfde kelima, dapat pula dituntut untuk seluruh
geval kan ook ieder erfgenaam voor het geheel, utang, tanpa mengurangi hak mereka untuk
minta ganti rugi dari ahli waris yang lain.
worden vervolgd, behoudens het verhaal
verhaal van laatstgemelden op zijne mede-
erfgenamen (Civ. 1221).
Een eigelijk dergenen die gezamenlijk tot eene Tiap orang yang bersama-sama wajib memikul Each individual, who is jointly responsible for
ondeelbare schuld verpligt zijn, is voor het suatu utang yang dapat dibagi, bertanggung an indivisible debt, is liable for the entire debt,
geheel derzelve aansprakelijk, al ware het ook jawab untuk seluruhnya, meskipun perikatan even if the obligation was not concluded on a
dat de verbindtenis niet hoofdelijk mogt zijn tidak dibuat secara tanggung-menanggung. solidary basis. (Bw. 1160, 1163, 1278v., 1297,
287
alpha3 Edition
aangegaan (Bw. 1160, 1163, 1278v., 1297, 1310; 1310; Civ. 1222)
Civ. 1222).
Hetzelfde geldt ook omtrent de erfgenamen Hal yang sama juga berlaku bagi para ahli The same is also apply to the successors of
van dengene, die tot eene zoodanige waris yang diwajibkan memenuhi perikatan those individuals, who are bound by a similar
verbindtenis gehouden is (Bw. 1102v., 1310, seperti itu. obligation. (Bw. 1102v., 1310, 1721; Civ. 1223)
1721; Civ. 1223).
Ieder erfgenaam van den schuldeischer kan de Tiap ahli waris kreditur dapat menuntut Each successor to the creditor may demand the
uitvoering eener ondeelbare verbindtenis in pelaksanaan suatu perikatan yang tak dapat implementation of an indivisible contract in its
derzelver geheel vorderen. dibagi-bagi secara keseluruhan. entirety.
Geen hunner aalleen mag de geheele schuld Tiada seorang pun di antara mereka No successor shall be permitted to individually
kwijtschelden, noch de waarde ontvangen, in diperbolehkan sendirian memberi pembebasan discharge the entire debt, or receive a sum in
plaatse van de zaak. dari seluruh utang maupun menerima lieu of the goods.
harganya sebagai ganti barang.
Indien slechts een der erfgenamen de schuld If only one of the successors has discharged the
heeft kwijtgescholden, of de waarde der zaak Jika hanya salah satu ahli waris memberi debt, or has accepted the value of the goods,
ontvangen, mag zijn mede-erfgenaam de pembebasan dari utang yang bersangkutan, the other successors is not claim the indivisible
ondeelbare zaak niet vorderen, ten zij in atau menerima harga barang yang goods, unless they is have regard to the share
rekening brengende het aandeel van den mde- bersangkutan, maka para ahli waris lainnya of the successor who has discharged the debt
erfgenaam die de schuld kwijtgescholden of de tidak dapat menuntut barang tak dapat dibagi- or has received the value thereof. (Bw. 1278,
waarde ontvangen heeft (Bw. 1278, 1289, 1385, bagi itu, kecuali dengan memperhitungkan 1289, 1385, 1438, 1721; Civ. 1224).
1438, 1721; Ci. 1224). bagian dari ahli waris yang telah memberikan
pembebasan dari utang atau yang telah
menerima harga barang itu.
TIENDE AFDEELING BAGIAN 10 Section 10
Van verbindtenissen onder beding van straf Perikatan dengan Perjanjian Hukuman Concerning Obligations Subject to Penalty
of poenaliteit
Het beding van straf is zoodanige bepaling Ancaman hukuman adalah suatu ketentuan A stipulation of penalty is a stipulation which
waarbij iemand tot zekerheid van de dengan mana seorang untuk jaminan obliges a person to perform something as an
uitvoering eener verbindtenis tot iets bepaalde pelaksanaan suatu perikatan diwajibkan assurance against an obligation, should he fail
verpligt is, in geval dezelve niet nagekomen melakukan sesuatu, makala perikatan itu tidak to perform the obligation (Bw. 1243, 1249; Civ.
wordt (Bw. 1243, 1249; Civ. 1226). dipenuhi (Bw. 1243, 1249; Civ. 1226). 1226)
De nietigheid der hoofdverbindtenis maakt Batalnya perikatan pokok mengakibatkan The nullification of the principal obligation
ook het beding van sraft nietig. batalnya perjanjian hukuman. Tidak renders void the stipulation regarding penalty.
berlakunya perjanjian hukuman, sama sekali However, the nullification of the stipulation
De nietigheid van het beding van straf heeft tidak mengakibatkan batalnya perjanjian/ regarding the penalty is, in no manner, render
geenszins die der hoofdverbindtenis ten perikatan pokok (Bw. 1315, 1317; Civ. 1227). the principal obligation void (Bw. 1315, 1317;
gevolge (Bw. 1315, 1317; Civ. 1227). Civ. 1227)
De schuldeischer kan, in plaats va de straf te Kreditur dapat juga menuntut pemenuhan The creditor, may, in lieu of claiming the
vorderen tegen den schuldenaar, die in perikatan pokok sebagai pengganti penalty stipulation against the breaching
gebreke is, de nakoming der pelaksanaan hukuman terhadap kreditur. debtor, demand the fulfillment of the principal
hoofdverbindtenis eischen (Civ. 1228). obligation (Civ. 1228).
De bepaling van straf strekt in plaats van Penetapan hukuman dimaksudkan sebagai Penalty stipulation shall be invoked in lieu of
vergoeding van kosten, schaden en interessen, ganti penggantian biaya, kerugian dan bunga, compensation of costs, damages and interest,
welke de schuldeischer lijft uit hoofde van het yang diderita kreditur karena tidak dipenuhi for the creditor's loss resulting from the failure
niet nakomen der hoofdverbindtenis. perikatan pokok. of the debtor to comply with the principal
obligation.
Hij kan niet te gelijkd e hoofdschuld en de straf Ia tidak dapat menuntut utang pokok dan
vorderen, ten ware de laatstgenoemde enkel hukumannya bersama-sama, kecuali jika However, he may not claim for the principal
op de eenvoudige vertraging mogt gesteld zijn hukuman itu ditetapkan hanya untuk debt and the penalty simultaneously, except
(Bw. 1243, 1249, 1312; Civ. 1229). terlambatnya pemenuhan (Bw. 1243, 1249, where such penalty is imposed in the event of
288
www.KUHPer.com
1312; Civ. 1229). delay in performance (Bw. 1243, 1249, 1312;

Civ. 1229).
Het zij de oorspronkelijke verbindtenis al of Entah perikatan pokok itu memuat ketentuan Whether or not the principal obligation
niet eene tijdsbepaling bevatte, binnen welken waktu untuk pelaksanaannya entah tidak, stipulates a specific time period within which
dezelve moest uitgevoerd zijn, is de straf niet hukuman tidak dikenakan, kecuali jika orang the obligation must be performed, the
verbeurd van wanneer degene die verbonden yang terikat untuk memberikan sesuatu atau punishment is not be imposed until the
is om iets te geven, of om iets te ontvangen, of untuk mengerjakan sesuatu itu tidak individual who is bound to provide
wel om iets te doen, daarin nalatig gebleven is melaksanakan hal itu. something, or to receive something, or to do
(Bw. 1235, 1238, 1243, 1245, 1250, 1268; Civ. something, has failed to perform. (Bw. 1235,
1230). 1238, 1243, 1245, 1250, 1268; Civ. 1230)
De straf kan door den regter gewijzigd Hukuman dapat diubah oleh Hakim, jika The punishment may be revised by the judge,
worden, indien de hoofdverbindtenis voor een sebagian perikatan pokok telah dilaksanakan. in the event that the principal obligation has
gedeelte is vervuld (Bw. 1240; Civ. 1231). been partially fulfilled. (Bw. 1249; civ. 1231)
Indien de oorspronkelijke verbindtenis, met Jika perikatan pokok yang memuat penetapan If a principal obligation, which contains a
bepaling van straf, eene ondeelbare zaak hukuman adalah mengenai suatu barang yang penalty provision, concerns indivisible assets,
betreft, is de straf verschuldigd door de tak dapat dibagi-bagi, maka hukuman harus the penalty shall be imposed as a result of
overtreding van een enkelen der erfgenamen dibayar kalau terjadi pelanggaran oleh salah breach by any one of the successors of the
van den schuldenaar; en dezelve kan satu ahli waris debitur; dan hukuman ini dapat debtor and the entire debt may be claimed
gevorderd worden, het zij voor het geheel van dituntut, baik untuk seluruhnya dari siapa either from the individual who is in breach, or
dengene die tegen de verbindtenis gehandeld yang melakukan pelanggaran terhadap the respective shares can be claimed from each
heft, het zij van ieder der mede-erfgenamen perikatan maupun dari masing-masing ahli successor, without prejudice to their rights to
voor zijn aandeel, behoudens derzelver waris untuk bagiannya, tetapi tanpa claim compensation from the individual as a
verhaal op dengene die veroorzaakt heeft dat mengurangi hak mereka untuk menuntut result of whom the punishment has been
de straf verbeurd is; alles onverminderd de kembali siapa yang menyebabkan hukuman imposed, regardless of the rights of creditors
regten der hypothecaire schuldeischers (Bw. harus dibayar, segala sesuatu tidak who hold hypothecs. (Bw. 116, 1285, 1301; Civ.
1163, 1285, 1301; Civ. 1232). mengurangi hak-hak kreditur hipotek. 1232)
Indien de oorspronkelijke verbindtenis, onder Jika perikatan pokok dengan penetapan If the original obligation containing a
bepaling van straf, deelbaaris, wordt de strf hukuman itu adalah mengenai suatu barang punishment provision concerns divisible
slechts verbeurd door dengene der erfgenamen yang dapat dibagi-bagi, maka hukuman hanya objects, the punishment is imposed solely
van den schuldenaar, die tegen dezelve harus dibayar oleh ahli waris debitur yang upon the successors of the debtor who have
verbindtenis handelt, en alleen voor zoo verre melanggar perikatan, dan hanya untuk jumlah breached such obligation, and only to the
zijn aandeel in de hoofdverbindtenis betreft, yang tidak melebihi bagiannya dalam extent of his share in the principal obligation,
zonder dat er eenige regtsvordering kunne perikatan pokok, tanpa ada tuntutan terhadap and claim shall be filed against the individuals
bestaan tegen degenen die de verbindtenis mereka yang telah memenuhi perikatan. who have fulfilled the obligation.
hebben nagekomen.
Peraturan ini dikecualikan, jika perjanjian The rule is excepted, if the penalty provision is
Deze regel lijdt uitzondering, wanneer het hukuman ditambah dengan maksud supaya supplemented with the purpose that the
beding van straf bijgevoegd is met het pemenuhan tidak terjadi untuk sebagian, dan obligation will not be partially fulfilled and
oogmerk dat de voldoening niet bij gedeelten salah satu ahli waris telah menghalangi one of the successors has prevented the
zoude kunnen geschieden, en een der mede- pelaksanaan perikatan untuk seluruh dan dari fulfillment of the obligation in full; in such
erfgenamen de nakoming der verbindtenis in para ahli waris yang lain hanya untuk bagian case, penalty may be claimed against the
derzelver geheel verhinderd heeft; in dit geval, mereka, tanpa mengurangi hak mereka untuk successor, and from the remaining successors
kan de straf van dezen laatstgemelde voor het menuntut ahli waris yang melanggar only their shares, without prejudice to the
geheel geeischt worden, en van de overige perikatan. remaining successors’ rights to claim
mede-erfgenamen slechts voor hun aandeel, compensation for the payment made from the
behoudens hun regt van verhaal (Bw. 1299, breaching successor (Bw. 1200, 1306; Civ.
1306; Civ. 1233). 1233).
Indien eene deelbare hoofdverbindtenis, onder Jika suatu perikatan pokok yang dapat dibagi- If a divisible principal obligation, which
bepaling eener ondeelbare straf, slechts ten bagi dan memakai penetapan hukuman yang contains a stipulation of indivisible
deele is nagekomen, wordt de straf, ten tak dapat dibagi-bagi hanya dipenuhi untuk punishment, has only been partially fulfilled,
aanzien der erfgenamen van den schuldenaar, sebagian, maka hukuman terhadap ahli waris the punishment is, with regard to the
vervangen door eene vergoeding van kosten, debitur diganti dengan pembayaran successors of the debtor, be substituted with
schaden en interessen (Bw. 1296, 1299. 1306v). penggantian biaya, kerugian dan bunga. compensation of costs, damages and interest.
(Bw. 1296, 1299, 1306v.)
Van verbindtenissen die uit contract of PERIKATAN YANG LAHIR DARI Obligations arising from contracts or
overeenkomst geboren worden KONTRAK ATAU PERJANJIAN agreements
289
alpha3 Edition
Eene overeenkomst is eene handeling waarbij Suatu perjanjian adalah suatu perbuatan An agreement is an act pursuant to which one
een of meer personen zich jegens een of meer dimana satu orang atau lebih mengikatkan diri or more individuals bind themselves to one
andere verbinden (Bw. 1233v.; Civ. 1101). terhadap satu orang lain atau lebih. another. (Bw. 1233v.; Civ. 1101)
Eene overeenkomst wordt aangegaan om niet, Suatu perjanjian diadakan dengan cuma-cuma An agreement is concluded gratuitously or
of onder eenen bezwaarden titel. atau dengan memberatkan. onerously.
De overeenkomst om niet is de zoodanige Suatu perjanjian cuma-cuma adalah suatu The gratuitous agreement, is an agreement in
waarbij de eene partij aan de andere, zonder perjanjian, bahwa pihak yang satu akan which one party grants a benefit to the other
eenige baat, een voordeel toekent. memberikan suatu keuntungan kepada pihak party without any benefit in return.
yang lain tanpa menerima imbalan.
Eene overeenkomst onder eenen bezwarende An agreement pursuant to a charge is an
titel is zoodanig eene welke ieder der partijen Suatu perjanjian memberatkan adalah suatu agreement in which each party is obligated to
in de verpligting brengt om iets te geven, te perjanjian yang mewajibkan tiap pihak untuk provide something, to do or not to do
doen, of niet te doen (Bw. 1234, 1666; Civ. memberikan sesuatu, melakukan sesuatu atau something. (Bw. 1234, 1666; Civ. 1105v.)
1105v). tidak melakukan sesuatu.
In het algemeen, kan niemand zich op zijnen Pada umumnya seseorang tidak dapat In general, an individual may only commit to
eigen naam verbinden of iets bedingen, dan mengadakan pengikatan atau perjanjian selain or agree to something for and and on behalf of
voor zich zelven (Bw. 1316, 1340, 1357, 1382v., untuk dirinya sendiri (Bw. 1316, 1340, 1357, himself. (Bw. 1316, 1340, 1357, 1382v., 1645,
1645, 1655, 1792, 1820; Civ. 1119). 1382v., 1645, 1655, 1792, 1820; Civ. 1119). 1655, 1792, 1820; Civ. 1119)
Niettemin kan men zich voor eenen derde Meskipun demikian adalah diperbolehkan Notwithstanding this, an individual may
sterk maken of instaan, door te beloven dat untuk menanggung atau menjamin seorang guarantee the fulfillment of a third party's
dezelve iets doen zal, behoudens de vordering pihak ketiga, dengan menjanjikan bahwa commitments, without prejudice to the claim
tot schadevergoeding tegen dengene die voor orang ini akan berbuat sesuatu, dengan tidak for compensation of damages against the
eenen derde ingestaan of beloofd heeft mengurangi tuntutan pembayaran ganti rugi individual who has guaranteed the third party
denzelven iets te doen bekrachtigen, indien terhadap siapa yang telah menanggung pihak or has agreed to secure the third party, if such
deze derde weigert om de verbindtenis na te ketiga itu atau yang telah berjanji, untuk third party refuses to fulfill the contract. (Bw.
komen (Bw. 1338, 1645, 1823, 1873; Civ. 1120). menyuruh pihak ketiga tersebut menguatkan 1338, 1645, 1823, 1873; Civ. 1120)
sesuatu, jika pihak ini menolak memenuhi
perikatannya.
Men kan ook ten behoeve van eenen derde iets Dapat pula diadakan perjanjian untuk An individual may also enter into an for the
bedingen, wanneer een beding, hetwelk men kepentingan orang ketiga, bila suatu perjanjian benefit of a third party, if such agreement,
voor zich zelven maakt, of eene gift die men yang dibuat untuk diri sendiri, atau suatu which the individual concludes on his own
aan een ander doet, zulk eene voorwaarde pemberian kepada orang lain, mengandung behalf, or gift granted by him to another party,
bevat. syarat semacam itu. Siapa pun yang telah contains a provision to this effect.
menentukan suatu syarat, tidak boleh
Die zoodanig een derde verklaard heeft, kan menariknya kembali, jika pihak ketiga telah An individual, who has concluded such an
hetzelve niet meer herrroepen, indien die menyatakan akan mempergunakan syarat itu agreement may not revoke it, if the third party
derde verklaard heeft daarvan te willen (Bw. 1323, 1338, 1669v., 1688, 1778, 1823; Civ. has declared his intent to rely on it (Bw. 1323,
gebruik maken (Bw. 1323, 1338, 1669v., 1688, 1121). 1338, 1669v., 1688, 1778, 1823; Civ. 1121).
1778, 1823; Civ. 1121).
Men wordt voorondersteld bedongen te Orang dianggap memperoleh sesuatu dengan An individual shall be presumed to have
hebben voor zich zelven, en voor zijne perjanjian untuk diri sendiri dan untuk ahli entered into an agreement for his own benefit,
erfgenamen en regtverkrijgenden, ten ware het warisnya dan orang yang memperoleh hak and for the benefits of his successors and
tegendeel uitdrukkelijk bepaald zij, of uit den daripadanya, kecuali jika dengan tegas individuals having rights thereto, unless the
aard der overeenkomst mogt voortvloeijen ditetapkan atau telah nyata dan sifat perjanjian contrary is expressly stipulated or is apparent
(Bw. 175, 178, 807-1o, 833, 955, 1575, 1612, 1743, itu bahwa bukan itu maksudnya (Bw. 175, 178, from the nature of the agreement (Bw. 175, 178,
1784, 1813, 1826; Civ. 1122). 807-1, 833, 955, 1575, 1612, 1743, 1784, 1813, 807-1, 833, 955, 1575, 1612, 1743, 1784, 1813,
1826; Civ. 1122). 1826; Civ. 1122).
Alle overeenkomsten, het zij dezelve eene Semua perjanjian, baik yang mempunyai nama All agreements, whether or not known under
eigene benaming hebben, het zij dezelve onder khusus maupun yang tidak dikenal dengan specific titles, shall be subject to the general
290
www.KUHPer.com
geene bijzondere benaming bekend zijn, zijn suatu nama tertentu, tunduk pada peraturan provisions, which shall be the subject of this
onderworpen aan algemeene regelen, welke umum yang termuat dalam bab ini dan bab and the previous title. (Civ. 1107)
het onderwerp van dezen en van den vorigen yang lain.
titel uitmaken (Civ. 1107) 2e’lid vervallen
krachtens S. 38-276.
Van de voorwaarden welke vereischt worden Syarat-syarat Terjadinya Suatu Perjanjian Concerning the conditions that are required
tot de bestaambaarheid der overeenkonsten yang Sah for the validity of agreements
Tot de bestaanbaarheid der overeenkomsten Supaya terjadi perjanjian yang sah, perlu In order to be valid, an agreement must satisfy
worden vier voorwaarden vereischt: dipenuhi empat syarat; the following four conditions:
1o. de toestemming van degenen die zich 1. kesepakatan mereka yang mengikatkan 1. there must be consent of the individuals who
verbinden (Bw. 28, 1321v); dirinya; are bound thereby; (Bw.28, 1321v.)
2o. de bekwaamheid om eene verbindtenis aan 2. kecakapan untuk membuat suatu perikatan; 2. there must be capacity to enter into an
te gaan (Bw. 1329v); obligation; (Bw. 1329v.)
3. suatu pokok persoalan tertentu;
3o. een bepaald onderwerp (Bw. 1332v); 3. there must be a specific subject matter; (Bw.
4. suatu sebab yang tidak terlarang. 1332v.)
4o. eene geoorloofde oorzaak (Bw. 1335v.; Civ.
1108). 4. there must be a permitted cause. (Bw.1335v.;
Civ. 1108)
Geene toestemming is van waarde, indien Tiada suatu perjanjian pun mempunyai No consent is valid if it is granted based on
dezelve door dwaling is gegeven, door geweld kekuatan jika diberikan karena kekhilafan atau mistake or obtained by duress or fraud. (Bw.
afgeperst, of door bedrog verkregen (Bw. 893, diperoleh dengan paksaan atau penipuan. 893, 1449, 1452, 1454, 1456, 1859, 1926; Civ.
1449, 1452, 1454, 1456, 1859, 1926; Civ. 1109). 1109)
Dwaling maakt geene overeenkomst nietig, Kekhilafan tidak mengakibatkan batalnya A mistake does not render an agreement
dan wanneer dezelve plaats heeft omtrent de suatu perjanjian, kecuali jika kekhilafan itu invalid unless such mistake pertains to the
zelfstandigheid der zaak welke het onderwerp terjadi mengenai hakikat barang yang menjadi substance of the subject matter of the
der overeenkomst uitmaakt. pokok perjanjian. agreement.
Dwaling is geene oorzaak van nietigheid, Kekhilafan tidak mengakibatkan kebatalan, A mistake does not result in invalidity if it
indien zij alleenlijk plaats heeft omtrent den jika kekhilafan itu hanya terjadi mengenai diri relates only to the identity of an intended party
persoon met wien men voornemens is te orang yang dengannya seseorang bermaksud to the contract, unless the agreement is solely
handelen, ten zij de overeenkomst untuk mengadakan perjanjian, kecuali jika concluded with regard to this specific
voornamelijk uit aanmerking van dezen perjanjian itu diberikan terutama karena diri individual (Bw. 1618, 1666, 1851v.; Civ. 1110).
persoon zij aangegaan (Bw. 1618, 1666, 1851v.; orang yang bersangkutan (Bw. 1618, 1666,
Civ. 1110). 1851v.; Civ. 1110).
Geweld, gepleegd tegen dengene die eene Paksaan yang diakukan terhadap orang yang Duress against an individual who has entered
verbindtenis heeft aangegaan, levert grond op mengadakan suatu perjanjian mengakibatkan into an agreement, provides grounds for
tot nietigheid der overeenkomst, ook dan batalnya perjanjian yang bersangkutan, juga nullification of the agreement, even if it was
wanneer hetzelve gepleegd is door eenen bila paksaan itu dilakukan oleh pihak ketiga committed by a third party who does not
derde, te wiens behoeve de overeenkomst niet yang tidak berkepentingan dalam perjanjian benefit from the agreement. (Bw. 893, 1053,
gemaakt is (Bw. 893, 1053, 1065, 1325; Civ. yang dibuat itu. 1065, 1325; Civ. 1111)
1111).
Geweld heeft plaats, wanneer hetzelve van Paksaan terjadi, bila tindakan itu sedemikian Duress takes place where an act is of such
zoodanigen aard is om op een redelijk mensch rupa sehingga dapat menimbulkan ketakutan nature that it causes fear in a reasonable
indruk te maken, en wanneer het hem de vrees pada orang yang berakal sehat bahwa dirinya person that he or his wealth could be exposed
kan inboezemen dat hij zijnen persoon of zijn atau kekayaannya terancam rugi besar. to significant and immediate disadvantage.
vermogen aan een aanmerkelijk en dadelijk
aanwezend nadeel zoude blootstellen. Dalam pertimbangan hal tersebut, harus In consideration thereof, one is have regard to
diperhatikan usia, jenis kelamin dan the age, sex and the status of the individuals
In het beoordeelen daarvan, moet men acht kedudukan orang yang bersangkutan. involved. (Civ. 1112)
slaan op den ouderdom, de kunne en den
stand der personen (Civ. 1112).
291
alpha3 Edition
Geweld maakt eene overeenkomst nietig, niet Paksaan menjadikan suatu perjanjian batal, Duress nullifies an agreement not only if it is
alleen wanneer hetzelve gepleegd is jegens bukan hanya bila dilakukan terhadap salah committed against one of the parties thereto,
eene der handelende partijen, maar ook jegens satu pihak yang membuat perjanjian, but also if it is committed against their spouses
derzelver echtgenoot of bloetverwanten in de melainkan juga bila dilakukan terhadap suami or kin in the ascending or descending line.
opgaande of de nederdalende linie (Bw. 290v., atau istri atau keluarganya dalam garis ke atas (Bw. 290v., 1323, 1449; Civ. 1113)
1323, 1449; Civ. 1113). maupun ke bawah.
De vrees alleen uit eerbied jegen vader, Rasa takut karena hormat kepada bapak, ibu The fear out of deference towards father,
moeder of andere bloedverwanten in de atau keluarga lain dalam garis ke atas, tanpa mother or other kin in the ascending line,
opgaande linie voortkomende, zonder disertai kekerasan, tidak cukup untuk without additional duress, is insufficient for
bijkomend geweld, is onvoldoende tot membatalkan perjanjian. the nullification of the agreement. (Bw. 298;
vernietiging der overeekomst (Bw. 298; Civ. Civ. 1114)
1114).
Men kan niet meer tegen eene overeenkomst, Pembatalan suatu perjanjian berdasarkan An individual cannot claim for the nullification
uit hoofde van geweld, opkomen, indien na paksaan tidak dapat dituntut lagi, bila setelah of an agreement on the grounds of duress, if,
het ophouden van het geweld die paksaan berhenti perjanjian itu disetujui, baik following the cessation of the duress, the
overeenkomst is goedgekeurd, het zij secara tegas maupun secara diam-diam, atau agreement is accepted, whether expressly or
uitdrukkelijk, het zij stilzwijgende, het zij, dat jika telah dibiarkan lewat waktu yang impliedly, or if the individual has allowed the
men den tijd, bij de wet bepaald om in zijn ditetapkan oleh undang-undang untuk dapat time period stipulated by law for reinstatement
geheel hersteld te worden, hebbe laten dipulihkan seluruhnya ke keadaan to lapse. (Bw. 1115, 1449v., 1454, 1456, 1892;
voorbijgaan (Bw. 1115, 1449v., 1454, 1456, 1892; sebelumnya. Civ. 1115)
Civ. 1115).
Bedrog levert eenen grond op tot vernietiging Penipuan merupakan suatu alasan untuk Fraud is form grounds for nullification of an
der overeenkomst, wanneer de kunstgrepen, membatalkan suatu perjanjian, bila penipuan agreement, if the fraud by one party is of such
door eene der partijen gebezigd, van dien aard yang dipakai oleh salah satu pihak adalah nature that it is apparent that the other party
zijn dat het klaarblijkelijk is dat de andere sedemikian rupa, sehingga nyata bahwa pihak would never have concluded the agreement
partij zonder die kunstgrepen de verbindtenis yang lain tidak akan mengadakan perjanjian were it not for such deceit. Fraud is not be
niet zoude hebbe aangegaan. itu tanpa adanya tipu muslihat. Penipuan presumed, but must be proven. (Bw. 1053,
tidak dapat hanya dikira-kira, melainkan harus 1065, 1449, 1865, 1922; Civ. 1116)
Bedrog wordt niet voorondersteld, maar moet dibuktikan.
bewezen worden (Bw. 1053, 1065, 1449, 1865,
1922; Civ. 1116).
Een ieder is bevoeg om verbindtenissen aan te Tiap orang berwenang untuk membuat Each individual is authorized to conclude
gaan, indien hij daartoe door de wet niet perikatan, kecuali jika ia dinyatakan tidak agreements, unless he has been declared
onbekwaam is verklaard (Bw. 1330, 1467, 1640; cakap untuk hal itu. incompetent by law. (Bw. 1330, 1467, 1640; Civ.
Civ. 1123). 1123)
Onbekwaam om overeenkomsten te treffen Yang tak cakap untuk membuat perjanjian The following individuals are incompetent to
zijn: adalah; conclude agreements:
1o. minderjarigen (Bw. 330, 419v., 1006, 1446v); 1. anak yang belum dewasa; 1. minors; (Bw. 330, 419v., 1006, 1446v.)
2o. die onder curatele gesteld zijn (Bw. 433v., 2. orang yang ditaruh di bawah pengampuan; 2. individuals under guardianship; (Bw. 433v.,
446v., 452, 1446v); 446v., 452, 1446v.)
3. perempuan yang telah kawin dalam hal-hal
3o. getrouwde vrouwen, in de gevallen bij de yang ditentukan undang-undang dan pada 3. married women, in the events stipulated by
wet voorzien, en, in het algemeen, alle degenen umumnya semua orang yang oleh undang- law, and in general, individuals who are
aan wie de wet het aangaan van zekere undang dilarang untuk membuat perjanjian prohibited by law from concluding specific
overeenkomsten verboden heeft (Bw. 399, tertentu. agreements. (Bw. 399, 1446v., 1451, 1465v.,
1446v., 1451, 1465v., 1640; F. 22; Civ. 1124). 1640; F 22; Civ. 1124)
De bij het vorige art. onbekwaam verklaarde Oleh karena itu, orang-orang yang dalam pasal Individuals who under the previous article are
personen kunnen mistdien tegen hunne yang lalu dinyatakan tidak cakap untuk incompetent to enter into agreements may
verbindtenissen opkomen, in alle gevallen, membuat perjanjian, boleh menuntut claim for the nullification of the obligations,
waarin dat vermogen niet bij de wet is pembatalan perikatan yang telah mereka buat except for where the law excludes such power.
dalam hal kuasa untuk itu tidak dikecualikan
292
www.KUHPer.com
uitgesloten. oleh undang-undang. Individuals who are competent to bind

themselves may not at all invoke the
De personen die bekwaam zijn om zich te Orang-orang yang cakap untuk mengikatkan incompetence of the minors, individuals under
guardianship, and married women, with
verbinden kunnen zich geenszins beroepen op diri, sama sekali tidak dapat mengemukakan
de onbekwaamheid der minderjarigen, onder sangkalan atas dasar ketidakcakapan seorang whom they have concluded an agreement.
curatele gestelden, en getrouwde vrouwen, anak-anak yang belum dewasa, orang-orang (Bw. 109, 113, 116v., 151, 1447, 1456, 1701v.,
met welke zij gehandeld hebben (Bw. 109, 113, yang ditaruh di bawah pengampuan dan 1798, 1892; Civ. 1125)
116v., 151, 1447, 1456, 1701v., 1798, 1892; Civ. perempuan-perempuan yang bersuami
1125). dengan siapa mereka telah membuat suatu
perjanjian.
De zaken welke in den handel zijn kunnen Hanya benda yang dapat diperdagangkan saja Only tradable properties may form the subject
alleenlijk het onderwerp van overeenkomsten yang dapat menjadi pokok perjanjian. matter of agreements. (Bw. 519v., 537, 1954;
uitmaken (Bw. 519v., 537, 1953; K. 599; Civ. K.599; Civ.1128)
1128).
Eene overeenkomst moet tot onderwerp Suatu perjanjian harus mempunyai pokok An agreement must at least have as a subject a
hebben eene zaak welke ten minste ten aanzien berupa suatu barang yang sekurang- matter a property whose nature is determined.
van hare soort bepaald is. kurangnya ditentukan jenisnya.
The quantity of the matter needs not be
De hoeveelheid der zaak kan onzeker zijn, mits Jumlah barang itu tidak perlu pasti, asal saja ascertained, insofar such quantity can be
die hoeveelheid naderhand kunne worden jumlah itu kemudian dapat ditentukan atau determined or calculated at a later date. (Bw.
bepaald of uitgemaakt (Bw. 968v., 1272v., 1392, dihitung. 968v., 1272v., 1392, 1461, 1465; Civ. 1129)
1461, 1465; Civ. 1129).
Toekomstige zaken kunnen het onderwerp Barang yang baru ada pada waktu yang akan Future properties may be the subject of an
eener overeenkomst uitmaken. datang, dapat menjadi pokok suatu perjanjian. agreement. An individual may not however,
Akan tetapi seseorang tidak diperkenankan relinquish an inheritance which has not
Men kan echter geenen afstand doen van eene untuk melepaskan suatu warisan yang belum occurred or conclude an agreement regarding
erfenis die nog niet opengevallen is, noch over terbuka, ataupun untuk menentukan suatu such inheritance, notwithstanding that he has
zoodanig eene nalatenschap eenig beding syarat dalam perjanjian mengenai warisan itu, obtained the consent of the testator; without
sekalipun dengan perjanjian orang yang akan prejudice to the provisions in articles 169, 176
aangaan, zelfs niet met toestemming van
dengene over wiens nalatenschap gehandeld meninggalkan warisan yang menjadi pokok and 178. (Bw. 141, 1063, 1254, 1667, 1774;
wordt; behoudens de bepalingen van art. 169, perjanjian itu, hal ini tidak mengurangi Oogstverb. 3; Credverb. 3-5; Civ. 1130)
1176 en 178 (Bw. 141, 1063, 1254, 1667, 1774; ketentuan pasal-pasal 169, 176, dan 178.
Oogstverb. 3; Credverb. 3-5o; Civ. 1130).
Eene overeenkomst zonder oorzaak, of uit eene Suatu perjanjian tanpa sebab, atau dibuat Any agreement without a cause, or concluded
valsche of ongeoorloofde oorzaak, aangegaan, berdasarkan suatu sebab yang palsu atau yang pursuant to a fraudulent or prohibited cause, is
is krachteloos (Bw. 890v.; Civ. 1131). terlarang, tidaklah mempunyai kekuatan. not be enforceable. (Bw. 890v.; civ. 1131)
Indien er geene oorzaak is uitgedrukt, en er Jika tidak dinyatakan suatu sebab, tetapi In the event that no cause is specified but that
echter eene geoorloofde aanwezig is, of ook memang ada sebab yang tidak terlarang, atau there is an existing permissible cause, or if
indien er eene andere geoorloofde oorzaak dan jika ada sebab lain yang halal selain yang there is a permissible cause other than the one
de uitgedrukte bestaat, is niettemin de dinyatakan itu, perjanjian itu adalah sah. specified, the agreement shall be valid. (Bw.
overeenkomst van kracht (Bw. 1878; Civ. 1132). 1878; Civ. 1132)
Eene oorzaak is ongeoorloofd, wanneer Suatu sebab adalah terlarang, jika sebab itu A cause is prohibited if it is prohibited by law,
dezelve bij de wet verboden is, of wanneer dilarang oleh undang-undang atau bila sebab or if it violates morality or public order. (AB.
dezelve strijding is met de goede zeden, of met itu bertentangan dengan kesusilaan atau 23; Bw.139, 891, 1254, 1619; Civ. 1133)
de openbare orde (AB. 23; Bw. 139, 891, 1254, dengan ketertiban umum.
1619; Civ. 1133).
Van het gevolg der overeenkomsten Akibat Perjanjian The effects of agreements
Alle wettiglijk gemaakte overeenkomsten Semua perjanjian yang dibuat dengan sah All valid agreements apply to the individuals
strekken dengenen die dezelve hebben berlaku sebagai undang-undang bagi mereka
293
alpha3 Edition
aangegaan tot wet. yang membuatnya. who have concluded them as law.
Zij kunnen niet berroepen wrden, dan met Perjanjian itu tidak dapat ditarik kembali Such agreements are irrevocable other than by
wederzijdsche toestemming, of uit hoofde der selain dengan kesepakatan kedua belah pihak, mutual consent, or pursuant to reasons
redenen welke de wet daartoe voldoende atau karena alasan-alasan yang ditentukan stipulated by the law.
verklaart. oleh undang-undang.
They must be executed in good faith. (Bw. 751,
Zij moeten te goeder trouw worden ten uitvoer Perjanjian harus dilaksanakan dengan itikad 1066, 1243v., 1266v., 1335v., 1363, 1603, 1611,
gebragt (Bw. 751, 1066, 1243v., 1266v., 1335v., baik. 1646-3, 1688, 1813; Civ. 1134)
1363, 1603, 1611, 1646-3o, 1688, 1813; Civ.
1134).
Overeenkomsten verbinden niet alleen tot Perjanjian tidak hanya mengikat apa yang Agreements is bind the parties not only to that
datgene hetwelk uitdrukkelijk bij dezelve dengan tegas ditentukan di dalamnya, which is expressly stipulated, but also to that
bepaald is, maar ok tot al hetgeen dat, naar den melainkan juga segala sesuatu yang menurut which, pursuant to the nature of the
aar van dezelve overeenkomsten, door de sifatnya perjanjian dituntut berdasarkan agreements, shall be imposed by propriety,
billijkheid, het gebruik of de wet, wordt keadilan, kebiasaan, atau undang-undang. customs, or the law. (AB.15; Bw. 1347v., 1482,
gevorderd (AB. 15; Bw; 1347, 1482, 1492, 1492, 1800v., 1817, 1819; civ. 1135)
1800v., 1817, 1819; Civ. 1135).
Overeenkomsten zijn alleen van kracht Perjanjian hanya berlaku antara pihak-pihak An agreement applies only to the parties
tusschen de handelende partijen. yang membuatnya. Perjanjian tidak dapat thereto.
merugikan pihak ketiga; perjanjian tidak dapat
Dezelve kunnen aan derden niet ten nadeele memberi keuntungan kepada pihak ketiga An agreement cannot be detrimental to third
verstrekken; zij kunnen aan derden geen selain dalam hal yang ditentukan dalam pasal parties; third parties cannot benefit from them,
voordee aambrengen, da alleen in het geval 1317. except for the case stipulated under Article
voorzien bij artikel 1317 (Bw. 1178, 1523, 1815, 1317. (Bw. 1178, 1523, 1815, 1818, 1857; F.152;
1818, 1857; F. 152; Civ. 1165). Civ. 1165)
(Gew. S. 06-348) Niettemin kan door ieder Meskipun demikian, kreditur boleh (S.06-348) However, each creditor may claim
schuldeischer de nietigheid worden mengajukan tidak berlakunya segala tindakan for any act committed by the debtor
ingeroepen van alle door den schuldenaar de yang tidak diwajibkan yang dilakukan oleh whatsoever, which was not necessary and
verrichte handelingen, hoe ook genaamd, debitur, dengan nama apa pun juga yang detrimental to the creditor, to be set aside,
waardor de schuldeischers zijn benadeeld, merugikan kreditur; asal dibuktikan bahwa provided that it is proven that while
mits bewezen worde, dat bij het verrichten der ketika tindakan tersebut dilakukan, debitur committing the act, the debtor as well as the
handeling, zoowel de schuldenaar als degene dan orang yang dengannya atau untuknya individual with whom he committed the act or
met wien of te wiens behoeve hij handelde, de debitur itu bertindak, mengetahui bahwa on whose behalf he acted, was aware that it
wetenschap bezat, dat daarvan benadeeling tindakan itu mengakibatkan kerugian bagi would result in detriment to the creditors.
der schuldeischers het gevolg zoude zijn. para kreditur.
Rights over the goods that constitute the
Rechten door derden te goeder trouw Hak-hak yang diperoleh pihak ketiga dengan subject matter of the act set aside, which were
verkregen op de goederen, die het voorwerp itikad baik atas barang-barang yang menjadi acquired by third parties in good faith, are
waren van de nietige handeling, worden obyek dan tindakan yang tidak sah, harus honoured.
geeerbiedig. dihormati.
In order to set aside the acts committed by the
Om de nietigheid van door de schuldenaar Untuk mengajukan batalnya tindakan yang debtor for free, it suffices if the creditor proves
gedane handelingen om niet in te roepen, kan dengan cuma-cuma dilakukan debitur, that the debtor was aware at the time the act
de schuldeischer volstaan met aan te toonen, cukuplah kreditur menunjukkan bahwa pada was committed that he would jeopardize his
dat de schuldenaar op het oogenblik der waktu melakukan tindakan itu debitur creditors, regardless of whether or not the
handeling wist, dat hij daardoor zijn mengetahui bahwa dengan cara demikian dia beneficial party shared that knowledge. (Bw.
schuldeischers benadeelde onverschillig of de merugikan para kreditur, tak peduli apakah 192, 920, 977, 1061, 1067, 1166, 1185, 1454, 1922,
bevoordeelde die wetenschap al dan nie deelde orang yang diuntungkan juga mengetahui hal 1952; Credverb. 5; F.30, 41v.; Civ. 1167)
(Bw. 192, 920, 977, 1061, 1067, 1185, 1454, 1922, itu atau tidak.
1952; Creditverb. 5; F. 30, 41v.; Civ. 1167).
Van de uitlegging der overeenkomsten Penafsiran Perjanjian Interpretation of agreements
Indien de bewoordingen eener Jika kata-kata suatu perjanjian jelas, tidak If the wording of an agreement is clear,
overeenkomsten duidelijk zijn, mag men diperkenankan menyimpang daripadanya deviation from it by way of interpretation is
daarvan door uitlegging niet afwijken (Bw. dengan jalan penafsiran. not permitted. (Bw. 855)
855).
294
www.KUHPer.com
Indien de bewoordingen eener overeenkomst Jika kata-kata suatu perjanjian dapat diberi If the wording of an agreement is open to
voor onderscheiden uitleggingen vatbaar zijn, berbagai penafsiran, maka lebih baik diselidiki several interpretations, one is ascertain the
moet men veeler nagaan welke de bedoeling maksud kedua belah pihak yang membuat intent of the parties involved rather than be
der Indonesie partijen geweest zij, dan zich aan perjanjian itu, daripada dipegang teguh arti bound by the literal sense of the words. (Bw.
den letterlijken zin der woorden binden (Bw. kata menurut huruf. 886, 1257, 1473, 1855; Civ. 1156)
886, 1257, 1473, 1855; Civ. 1156).
Indien een beding voor tweederlei zin vatbaar Jika suatu janji dapat diberi dua arti, maka janji If an agreement is open to two interpretations,
is, moet men het veeleer opvatten in den zijn itu harus dimengerti menurut arti yang one is interpret it in the sense that renders
waarin hetzelve van eenige uitwerking kan memungkinkan janji itu dilaksanakan, bukan possible performance, instead of one that
zijn, dan in dien waarin het geen het minste menurut arti yang tidak memungkinkan janji renders performance impossible. (Bw. 887; Civ.
gevolg zoude kunnen hebben (Bw. 887; Civ. itu dilaksanakan. 1157)
1157).
De bewoordinge coor tweederlei zin vatbaar Jika perkataan dapat diberi dua arti, maka Wording which is open to two kinds of
moeten opgevat worden in den zijn, die met harus dipilih arti yang paling sesuai dengan interpretation must interpreted in the sense
den aard van de overeenkomst het meest sifat perjanjian. which corresponds most with the nature of the
overeenstem (Bw. 887; Civ. 1158). agreement. (Bw. 887; Civ. 1158)
Hetgeen dubbelzinnig is moet uitgelegd Perikatan yang mempunyai dua arti harus If the wording is ambiguous, it shall be
worden naar hetgeen gebruikelijk is in het land diterangkan menurut kebiasaan di dalam interpreted in a manner which is customary in
of op de plaats, alwaar de overeenkomst is negeri atau di tempat perjanjian dibuat. the country or in the location where the
aangegaan (AB. 15; Civ. 1159). agreement was entered into. (AB. 15; Civ. 1159)
Bestendig gebruikelijke bedingen worde Syarat-syarat yang selalu diperjanjikan Customary provisions shall be deemed to be
geacht stilzwijgend in de overeenkomst te zijn menurut kebiasaan, harus dianggap telah implied in the agreement, notwithstanding
begrepen, schoon dezelve daarbij niet zijn termasuk dalam perjanjian, walaupun tidak that these have not been expressed. (Bw. 1339,
uitgedrukt (Bw. 1339, 1492; Civ. 1160). dengan tegas dimasukkan dalam perjanjian. 1492; Civ. 1160)
Alle bedingen, in eene overeenkomst gemaakt, Semua janji yang diberikan dalam satu All stipulations, contained in an agreement,
moete in derzelver verband genomen, en het perjanjian harus diartikan dalam hubungannya shall be interpreted having regard to their
eene door het andere uitgelegd worden; ieder satu sama lain, tiap-tiap janji harus ditafsirkan relationship to one another; each shall be
derzelve moet in den zin worden opgevat dalam hubungannya dengan seluruh interpreted having regard to its relationship to
welken het geheel beloop der overeenkomst perjanjian. the whole agreement. (Civ. 1161)
medebrengt (Civ. 1161).
In geval van twijfel, wordt eene overeenkomst Jika ada keragu-raguan, suatu perjanjian harus In the event of ambiguity, the agreement shall
uitgelegd ten nadeele van dengene die iets ditafsirkan atas kerugian orang diminta be interpreted against the party who stipulates
bedongen, en ten voordeele van hem die zich diadakan perjanjian dan atas keuntungan something, and in favor of the party who has
verbonden heeft (Bw. 1273, 1473, 1509, 1865, orang yang mengikatkan dirinya dalam bound himself thereto. (Bw. 1273, 1473, 1509,
1879; Civ. 1162). perjanjian itu. 1865, 1879; Civ. 1162)
Hoe algemeen ook de bewoordingen zijn Betapa luas pun pengertian kata-kata yang Regardless of the generality of the wording of
waarin eene overeenkomst aangegaan is, digunakan untuk menyusun suatu perjanjian, an agreement, it is cover the matters regarding
omvat dezelveechter alleen die zaken perjanjian itu hanya meliputi hal-hal yang which the parties clearly intend at the time of
waaromtrent het blijkt dat partijen nyata-nyata dimaksudkan kedua belah pihak concluding the agreement. (Bw. 1854; Civ.
voornemens ware te handelen (Bw. 1854; Civ. sewaktu membuat perjanjian. 1163)
1163).
Indien men in eene overeenkomst een geval Jika dalam suatu perjanjian dinyatakan suatu If a party has specified something in an
heeft uitgedrukt, om de verbindtenis duidelijk hal untuk menjelaskan perikatan, hal itu tidak agreement for the purpose of clarifying the
te maken, wordt men niet geacht daardoor te dianggap mengurangi atau membatasi obligation, he is not be deemed to have
hebben willen inkorten en beperken de naar kekuatan perjanjian itu menurut hukum dalam restricted or limited the binding validity by
regten verbindende kracht, welke de hal-hal yang tidak disebut dalam perjanjian. law, which is contained in the unexpressed
overeenkomst inde niet-uitgedrukte gevallen cases. (Civ. 1164)
heeft (Civ. 1164).
295
alpha3 Edition
Van verbindtenissen die uit kracht der wet PERIKATAN YANG LAHIR KARENA Obligations Arising Out of the Law
geboren worden UNDANG-UNDANG
De verbindtenisen, die uit kracht der wet Perikatan yang lahir karena undang-undang, Obligations arising out of law arise by law
geboren worden, spruiten voort of uit de wet timbul dan undang-undang sebagai undang- alone or by law as a result of people acts. (Bw.
alleen, of uit de wet ten gevolge van ‘s undang atau dan undang-undang sebagai 307v., 320v., 383, 385, 452, 625v., 1005, 1233,
menschen toedoen (Bw. 307v., 320v., 383, 385, akibat perbuatan orang. 1353, 1903-1; K.321; Civ. 1370)
452, 625v., 1005, 1233, 1353, 1903-1o; K. 321;
Civ. 1370).
De verbindtenissen, welke uit kracht der wet Perikatan yang lahir dan undang-undang Obligations that arise by law as a result of
geboren worden ten gevolge van ‘s menschen sebagai akibat perbuatan orang, muncul dan people acts result from a lawful or an unlawful
toedoen, vloeijen voort of uit eene regtmatige, suatu perbuatan yang sah atau dan perbuatan act. (Bw. 1354v., 1365v.; Civ. 1370)
of uit eene onregmatige daad (Bw. 1354v. yang melanggar hukum.
1365v.; Civ. 1370).
Wanneer iemand vrijwillig, zonder dartoe last Jika seseorang dengan sukarela tanpa If an individual, voluntarily, without having
te hebben bekomen, eens anders zaak met of ditugaskan, mewakili urusan orang lain, been assigned thereto, manages the affairs of a
zonder deszelfs weten waarneemt, verbindt hij dengan atau tanpa setahu orang itu, maka ia person with or without the knowledge of that
zich daardoor stilzwijgend om de waarneming secara diam-diam mengikatkan dirinya untuk person, he is impliedly bind himself to
voort te zetten en te voltooijen, tot dat degene meneruskan serta menyelesaikan urusan itu, continue and complete the management, until
wiens belangen hij waarneemt in staat zij om hingga orang yang ia wakili kepentingannya the person whose interests are managed is in a
in die zaak zelf te voorzien (K. 154, 264). dapat mengerjakan sendiri urusan itu. position to manage such affairs himself. (K.154,
264)
Hij moet zich insgelijks belasten met al hetgeen Ia harus membebani diri dengan segala
tot die zaak behoort. sesuatu yang termasuk urusan itu. He must similarly involve himself in
everything related to such affairs.
Hij onderwerpt zich aan alle de verpligtingen Ia juga harus menjalankan segala kewajiban
welke hij zoude hebben moeten nakomen, in yang harus ia pikul jika ia menerima He is subject to all the undertakings which he
geval hij bij eene uitdrukkelijke lastgeving was kekuasaan yang dinyatakan secara tegas. would be obliged to comply with, in the event
gemagtigd geworden (Bw. 374, 1645, 1792, that he had been empowered by a specific
1800v., 1817; Civ. 1372). authorization. (Bw. 374, 1645, 1792, 1800v.,
1817; Civ. 1372)
Hij is verpligt met zijn beheer voort te gaan, al Ia diwajibkan meneruskan pengurusan itu, He is obligated to continue his management,
ware het ook dat degene wiens belangen hij meskipun orang yang kepentingannya diurus notwithstanding that the person whose
waarneemt mogt komen te overlijden voor dat olehnya meninggal sebelum urusan interests he has assumed may pass away prior
de zaak is ten einde gebragt tot tijd en wijle de diselesaikan,sampai para ahli waris orang itu to the completion of the matter, until such time
erfgenaam dit beheer op zich kan nemen (Bw. dapat mengambil alih pengurusan itu. that the heir can take over such management.
1800; Civ. 1373). (Bw. 1800; Civ. 1373)
Hij is gehouden opzigtelijk dat beher de Dalam melakukan pengurusan itu, ia wajib He is obligated, with respect to such
pligten van een goed huisvader te vervullen. bertindak sebagai seorang kepala rumah management, to fulfill the obligations in the
tangga yang bijaksana. Meskipun demikian manner of a proper head of a household.
Niettemin is de regter bevoegd om de Hakim berkuasa meringankan penggantian
biaya, kerugian dan bunga yang disebabkan
vergoeding der kosten, schaden en interesen, Nevertheless, the judge is authorized to reduce
welke door schuld of nalatigheid des oleh kesalahan atau kelakuan orang yang the compensation of costs, damages and
waarnemers mogten veroorzaakt zijn, te mewakili pengurusan, tergantung pada interest resulting from the error or negligence
matigen, naar gelang der omstandigheden die keadaan yang menyebabkan pengurusan itu. of the manager, depending upon the
hem tot de waarneming der zaak bewogen circumstances, which have caused him to
hebben (Bw. 1235, 1243; Civ. 1374). manage the affairs. (Bw.1235, 1243;Civ. 1374)
Degene wiens belangen door een ander Pihak yang kepentingannya diwakili oleh The person whose interests have been properly
behoorlijk zijn waargenomen, is gehouden de orang lain dengan baik, diwajibkan memenuhi managed, is bound to fulfill any obligation,
verbindtenissen, door den waarnemer in zijnen perikatan-perikatan, yang dilakukan oleh which has been concluded by the manager on
naam aangegaan, na te komen, denzelven wakil itu atas namanya, memberi ganti rugi his behalf, and is indemnify him in respect to
schadeloos te stellen wegens alle persoonlijke dan bunga yang disebabkan oleh segala all agreements concluded by him personally,
door hem aangegane verbindtenissen, en aan perikatan yang secara perorangan dibuat and is compensate him for all beneficial and
hem alle nuttige of noodzakelijke gedane olehnya, dan mengganti segala pengeluaran necessary expenses. (Bw. 1807v.; Civ. 1375)
uitgaven te vergoeden (Bw. 1807v.; Civ. 1375. yang berfaedah dan perlu.
296
www.KUHPer.com
Hij die eens anders zaak zonder lastgeving Orang yang mewakili urusan orang lain tanpa An individual, who manages the affairs of a
heeft waargenomen, is tot geen loon geregtigd mendapat perintah, tidak berhak atas suatu person without authorization, is not entitled to
(Bw. 1794; Civ. 1986). upah. any remuneration. (Bw. 1794; Civ. 1986)
Iedere betaling doet eene schuld Tiap pembayaran mengandalkan adanya suatu Each payment presumes a debt; each payment
vooronderstellen; hetgeen zonder utang; apa yang telah dibayar tanpa which was not made pursuant to a debt may
verschuldigd te zijn betaald is, kan terug diwajibkan untuk itu, dapat dituntut kembali. be reclaimed.
gevorderd worden.
Terhadap perikatan bebas, yang secara With respect to gratuitous obligations which
Ten opzigte van natuurlijke verbindtenissen, sukarela telah dipenuhi, tak dapat dilakukan one has fulfilled voluntarily, there is no
waaraan men vrijwillig voldaan heeft, kan penuntutan kembali. reclamation. (Bw. 1269, 1382v., 1766, 1791; Civ.
geene terugvordering vallen (Bw. 1269, 1382v., 1235)
1766, 1791; Civ. 1235).
Die bij vergissing, of met zijn weten, iets Barangsiapa secara sadar atau tidak, menerima An individual, who has inadvertently or
ontvangen heeft dat hem niet vershuldigd was, suatu yang tak harus dibayar kepadanya, knowingly accepted something that was not
is verpligt het niet-verschuldigde terug te wajib mengembalikannya kepada orang yang owed to him, must return such to the
geven aan dengene van wien hij hetzelve memberikannya. individual from whom he has accepted it. (Bw.
ontvangen heeft (Bw. 531, 1321, 1364; Civ. 531, 1321, 1364; Civ. 1376)
1376).
Wanneer iemand die bij vergissing meent Jika seseorang, karena khilaf mengira dirinya If an individual, who inadvertently considers
schuldenaar te zijn eene schuld betaald heeft, berutang, membayar suatu utang, maka ia himself to be a debtor, has repaid a debt, he
is hij geregtigd om het betaalde van den berhak menuntut kembali apa yang telah d shall be entitled to reclaim the payment from
schuldeischer terug te vorderen. dibayar kepada kreditur. the creditor.
Niettemin houdt dit regt op, ingeval de Walaupun demikian, hak itu hilang jika akibat However, this right is extinguished, if as a
schudeischer, ten gevolge van die betaling, de pembayaran tersebut kreditur telah result of the payment, the creditor has
schuldbekentenis vernietigd heeft, behoudens memusnahkan surat-surat pengakuan utang destroyed the acknowledgment of the debt,
het verhaal van dengene die betaald heeft op tanpa mengurangi hak orang yang telah without prejudice to the right of reclamation of
den wezenlijken schuldenaar (Bw. 1359, 1382, membayar itu untuk menuntutnya kembali the individual who has paid from the actual
1766, 1791; Civ. 1377). dari debitur yang sesungguhnya. debtor. (Bw. 1359, 1382, 1766, 1791; Civ. 1377)
degene die, te kwader trouw, iets ontvangen Barangsiapa dengan itikad buruk menerima An individual, who in bad faith has accepted
heeft hetgeen hem niet vershuldigd was, moet suatu barang yang tidak harus dibayarkan something not owed to him, must return it
hetzelve terug geven met de interessen en kepadanya, wajib mengembalikannya dengan with interest and proceeds, effective as of the
vruchten, te rekenen van den dag der betaling, bunga dan hasil-hasil, terhitung dari hari day of payment, without prejudice to the
en zulks onverminderd de vergoeding van pembayaran, tanpa mengurangi penggantian compensation of costs, damages and interest
kosten, schaden en interessen, indien de zaak biaya, kerugian dan bunga, jika barang itu with respect to depreciation in the value of the
eenige vermindering heeft ondergaan. telah menderita penyusutan. goods.
Indien de zaak vergaan is, al had zulks ook Jika barang itu musnah, meskipun hal itu If the goods are destroyed, notwithstanding
door toeval plaats gehad, is hij verpligt de terjadi di luar kesalahannya, ia wajib that such destruction occurred by accident, he
waarde te betalen, met vergoding van kosten, membayar harganya dan mengganti biaya, is obligated to pay the value thereof together
schaden en interessen, ten ware hij konde kerugian dan bunga, kecuali jika ia dapat with compensation of costs, damages and
bewijzen dat de zaak insgelijks zoude vergaan membuktikan bahwa barang itu akan musnah interest, unless he can prove that the goods
zijn, indien zij verbleven was onder dengene juga seandainya berada pada orang yang would also have been destroyed had they been
aan wien dezelve had moeten teruggeven seharusnya menerimanya. in the care of the individual to whom they
worden (Bw. 532, 549, 575, 1364, 1444, 1967; should have been returned. (Bw.532, 549, 575,
Civ. 1378v). 1364, 1444, 1967; Civ. 1378v.)
Die iets, het welk onverschuldigd te goeder Barangsiapa menjual suatu barang yang A person who in good faith has sold the goods
trouw door hem ontvangen was, verkocht diterimanya dengan itikad baik, sebagai he received as a payment for a debt that was
heeft, kan volstaan met den koopprijs terug te pembayaran yang tidak diwajibkan, cukup not owed to him, may remedy the situation by
geven. memberikan kembali harganya. returning the sale price.
Indien hij de zaak te goeder trouw om niet Jika Ia dengan itikad baik telah memberikan If he in good faith has handed over the goods
heeft vervreemd, behoeft hij niet uit te keeren barang itu dengan cuma-cuma kepada orang gratuitously, he is not obligated to repay
(Bw. 531, 548, 1384, 1717l; Civ. 1380). lain, maka ia tak usah mengembalikan sesuatu anything. (Bw. 531, 548, 1384, 1717; Civ. 1380)
apa pun.
297
alpha3 Edition
Hij aan wien de zaak is terug gegeven, is Orang yang kepadanya barang yang The individual, to whom the goods are
gehouden zelfs aan dengene die dezelve te bersangkutan dikembalikan, diwajibkan returned, is bound, including with respect to
kwader trouw bezeten heeft alle noodzakelijke bahkan juga kepada orang yang dengan itikad the individual who has acquired ownership
uitgaven te vergoeden, welke tot behoud der baik telah memiliki barang itu, mengganti over the goods in bad faith, to compensate for
zaak zijn aangewend. segala pengeluaran yang perlu dan telah all necessary expenses incurred in the
dilakukan guna keselamatan barang itu. maintenance of the goods.
De bezitter is geregtigd om de zaak zoo lang in
zijn bezit te houden, tot dat die uitgaven Orang yang menguasai barang itu berhak The possessor is entitled to retain possession of
vergoed zijn (Bw. 548v., 567, 574v., 579, 1139- memegangnya dalam penguasaannya hingga the goods until such expenses are reimbursed.
4o, 1148, 1499; Civ. 1381). pengeluaran-pengeluaran tersebut diganti. (Bw. 548v., 567, 574v., 579, 1139-4, 1148, 1499;
Civ. 1381)
Elke onregtmatige daad, waardoor aan een Tiap perbuatan yang melanggar hukum dan Every unlawful act that causes damage onto
ander schade wordt toegebragt, stelt dengene membawa kerugian kepada orang lain, another person obliges the wrongdoer to
door wiens schuld die schade veroorzaakt is in mewajibkan orang yang menimbulkan compensate such damage. (Bw. 568, 602, 1246,
de verpligting om dezelve te vergoeden (Bw. kerugian itu karena kesalahannya untuk 1447, 1918v.; Rv. 580-7, 582; Aut. 27; Octr. 43v.;
568, 602, 1246, 1447, 1918v.; Rv. 580-7o, 582; menggantikan kerugian tersebut. Sw.382 bis; Civ. 1382)
Aut. 27; Octr. 43v.; Sw. 382 bis; Civ. 1382).
Een ieder is verantwoordelijk, niet alleen voor Setiap orang bertanggung jawab, bukan hanya A person is responsible, not only for the
de schade welke hij door zijne daad, maar ook atas kerugian yang disebabkan perbuatan- damage which he has caused by his act, but
voor die welke hij door zijne nalatigheid of perbuatan, melainkan juga atas kerugian yang also for that caused by his negligence or
onvoorzigtigheid veroorzaakt heeft (Bw. 654, disebabkan kelalaian atau kesembronoannya. recklessness. (Bw. 654, 802, 1207, 1753; Rv. 582;
802, 1207, 1753; Rv. 582; Civ. 1383). Civ. 1383)
Men is niet alleen verantwoordelijk voor de Seseorang tidak hanya bertanggung jawab, A person is responsible for the damage which
schade, welke men door zijne eigene daad atas kerugian yang disebabkan perbuatannya was caused by his own act, as well as for that
veroorzaakt, maar ook voor die welke sendiri, melainkan juga atas kerugian yang which was caused by the acts of the
veroorzaakt is door de daad van personen disebabkan perbuatan-perbuatan orang-orang individuals for whom he is responsible, or
voor welke men aansprakelijk is, of door zaken yang menjadi tanggungannya atau disebabkan caused by matters which are under his
welke men onder zijn opzigt heeft. barang-barang yang berada di bawah supervision. (S.27-31 jis. 390, 421)
pengawasannya.
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De ouders of Parents and guardians are responsible for the
voogden zijn verantwoordelijk voor de schade, Orangtua dan wali bertanggung jawab atas damage caused by minor children who live
verorzaakt door de minderjarige kinderen, die kerugian yang disebabkan oleh anak-anak with them and over whom they exercise
bij hen inwonen en over wie zij de ouderlijke yang belum dewasa, yang tinggal pada mereka parental authority or guardianship.
magt of de voogdij uitoefenen. dan terhadap siapa mereka melakukan
kekuasaan orangtua atau wali.
Employers and those who have appointed
De meesters en degenen die anderen aanstellen others to manage their affairs are responsible
tot de waarneming hunner zaken zijn Majikan dan orang yang mengangkat orang for the damage caused by their servants and
verantwoordelijk voor de schade, door hunne lain untuk mewakili urusan-urusan mereka, subordinates in the course of the duties
dienstboden en ondergeschikten veroorzaakt bertanggung jawab atas kerugian yang assigned to them.
in de werkzaamheden waartoe zij dezelve disebabkan oleh pelayan atau bawahan
gebruikt hebben. mereka dalam melakukan pekerjaan yang Teachers and craftsmen are responsible for the
ditugaskan kepada orang-orang itu. damage caused by their students and
De schoolonderwijzers en werkmeesters zijn apprentices, during the period the latter are
verantwoordelijk voor de schade door hunne Guru sekolah atau kepala tukang bertanggung under the earliers’ supervision.
leerlingen en knechts veroorzaakt, gedurende jawab atas kerugian yang disebabkan oleh
den tijd dat dezelver onder hun toezigt staan. murid-muridnya atau tukang-tukangnya (Gew. S.27-31 jis. 390, 421) The above-
selama waktu orang-orang itu berada di mentioned responsibilities cease, if the parents,
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) De hierboven bawah pengawasannya. guardians, school teachers and work
vermelde verantwoordelijkheid houdt op, supervisor can prove that they could were
indien de ouders, de voogden, de Tanggung jawab yang disebutkan di atas unable to prevent act, for which they would be
schoonlonderwijzers en werkmeesters berakhir, jika orangtua, guru sekolah atau liable. (Bw. 299, 802, 1368v., 1566, 1613, 1710,
bewijzen dat zij de daad, voor welke zij kepala tukang itu membuktikan bahwa 1803; K. 321v., 331v.,358a, 373, 534v.; WVO.28;
aansprakelijk zouden zijn, niet hebben kunnen mereka masing-masing tidak dapat mencegah Civ.1384;Bb.1056, 2803,3146)
beletten (Bw. 299, 802, 1368v., 1566, 1613, 1710, perbuatan itu atas mana meneka seharusnya
1803; K. 321v., 331v., 358a3, 373, 534v.; WVO. bertanggung jawab.
28; Civ. 1384; Bb. 1056, 2803, 3146).
De eigenaar van een dier, of degene die zich Pemilik binatang, atau siapa yang The owner of an animal, or an individual who
van hetzelve bedient, is, zoo lang hetzelve tot memakainya, selama binatang itu dipakainya, uses one, as long as the animal remains under
zijn gebruik verstrekt, aansprakelijk wegens de bertanggung jawab atas kerugian yang his usage, is responsible for any damage
schade welke het dier heeft veroorzaakt, het zij disebabkan oleh binatang tersebut, baik caused by the animal, whether the animal is
hetzelve onder zijn toezigt en bewaring, dan binatang itu ada di bawah pengawasannya under his supervision and in his custody, or
298
www.KUHPer.com
wel verwaal of ontsnapt zij (Sw. 490; Civ. maupun binatang tersebut tersesat atau whether it is lost or has escaped. (Sw. 490; Civ.
1385). terlepas dan pengawasannya. 1385)
De eigenaar van een gebouw is Pemilik sebuah gedung bertanggung jawab The owner of a building is responsible for the
verantwoordelij voor de schade door deszelfs atas kerugian yang disebabkan oleh damage caused by an entire or partial collapse
geheele of gedeeltelijke instorting veroorzaakt, ambruknya gedung itu seluruhnya atau of the building, should this occur due to
indien dez door verzuim van onderhoud, of sebagian, jika itu terjadi karena kelalaian neglect in maintenance or as a result of a flaw
door een gebrek in de bouwing of inrigting, is dalam pemeliharaan atau karena kekurangan in the construction or interior of the building.
te weeg begragt (Bw. 654, 1366, 1609; Civ. dalam pembangunan ataupun dalam (Bw. 654, 1366, 1609; Civ. 1386)
1386). penataannya.
In geval van moedwilligen of onvoorzigtigen Dalam hal pembunuhan dengan sengaja atau In the event of willful or negligent homicide,
doodslag, hebben de overlblijvende kematian seseorang karena kurang hati- the surviving spouse, children or parents of the
echtgenoot, de kinderen of de ouders van den hatinya orang lain, suami atau istri yang victim, who has been supported by the
nedergeslagene, die door zijnen arbeid plegen ditinggalkan, anak atau orangtua korban yang earnings of the victims, are entitled to claim for
te worden onderhouden, eene regtsvordering lazimnya mendapat nafkah dan pekerjaan compensation, based on the status and the
tot schadevergoeding, te waarderen naar korban, berhak menuntut ganti rugi yang financial conditions of the victim as well as the
gelang van den wederzijdschen stand en de harus dinilai menurut kedudukan dan pertinent circumstances. (AB.28v.; Bw. 1365,
fortuin der personen, en naar de kekayaan kedua belah pihak, serta menurut 1380, 1918v.)
omstandigheden (AB. 28v.; Bw. 1365, 1380, keadaan.
1918v).
Moedwillige of onvoorzigtige kwetsing of Menyebabkan luka atau cacat anggota badan Willful or negligent injury to or maiming of
verminking van eenig deel des lichaams geef seseorang dengan sengaja atau karena kurang any part of the body entitles the injured party
aan den gewonde het regt om, behalve de hati-hati, memberi hak kepada korban selain to claim compensation for expenses incurred in
vergoeding der kosten van herstel, ook die der untuk menuntut penggantian biaya the recovery caused by the injury or the
schade, door de kwetsing of de verminking pengobatan, juga untuk menuntut maiming in addition to compensation.
veroorzaakt, te vorderen. penggantian kerugian yang disebabkan oleh
luka atau cacat badan tersebut. This is also evaluated based upon the status
Ook deze worden gewaardeerd naar gelang and the financial condition of the individuals
van den wederzijdschen stand en de fortuin Juga penggantian kerugian ini dinilai menurut involved, and upon the circumstances.
der personen, en naar de omstandigheden. kedudukan dan kemampuan kedua belah
pihak dan menurut keadaan.
This last stipulation is in general applicable to
Deze laatste bepalig is in het algemeen the consideration of the damage resulting from
toepasselijk bij de waardering der schade, Ketentuan terakhir ini pada umumnya berlaku any wrongdoing committed against any
onststaan uit elk misdrijf tegen den persoon dalam hal menilai kerugian yang ditimbulkan individual. (AB. 28; Bw. 1365v., 1918v.)
gepleegd (AB. 28; Bw. 1365v., 1918v). oleh suatu kejahatan terhadap pribadi
seseorang.
(Gew. S. 17-497) De burgerlijke regtsvordering Tuntutan perdata tentang hal penghinaan (S.17-497) The civil claim with respect to an
ter zake van beleediging strekt tot vergoeding diajukan untuk memperoleh penggantian insult is extend to compensation of damages
der schade, en tot betering van het nadeel in kerugian serta pemulihan kehormatan dan and to the reinstatement of good name and
eer en goeden naam geleden. nama baik. honour.
De regter zal, bij de waardering daarvan, letten Dalam menilai satu dan lain, Hakim harus The Judge must, in the consideration thereof,
op het min of meer grove van de beleediging, memperhatikan kasar atau tidaknya have regard to the severity of the insult, also
benevens op de hoedanigheid, den stand en de penghinaan, begitu pula pangkat, kedudukan the position, status and financial condition of
fortuin der wederzijdsche partijen, en op de dan kemampuan kedua belah pihak dan the parties involved and the circumstances.
omstandigheden (AB. 28; Bw. 1374v., 1379v., keadaan. (AB.28; Bw. 1374v., 1379v., 1853, 1918; Sv.163;
1853, 1918; Sv. 163; Sw. 310v.; ISR. 667). Sw. 310v.; ISR.66)
(Gew. S. 17-497) De beleedigde kan bovendien Selain itu, orang yang dihina dapat menuntut (Gew. S.17-497) The offended party may also
eischen dat bij hetzelfde vonnis worde pula supaya dalam putusan juga dinyatakan demand a judgment declaring that the insult
verklaard, dat de gepleegde daad is lasterlijk, bahwa perbuatan yang telah dilakukan adalah act is slanderous.
of beleedigend. perbuatan memfitnah.
(Ing. S. 17-497) If he demands a declaration
(Ing. S. 17-497) Eischt hij de verklaring, dat de Jika ia menuntut supaya dinyatakan bahwa that the wrongdoing is slanderous, then the
gepleegde daad is laasterlijk, dan gelden de perbuatan itu adalah fitnah, maka berlakulah provisions of Article 314 of the Penal Code
regelen in art. 314 van het wetboek van ketentuan-ketentuan dalam Pasal 314 Kitab with regard to punishment for slander, is
strafrecht voor de strafvordering wegens laster Undang-undang Hukum Pidana tentang apply.
gesteld. penuntutan perbuatan memfitnah.
The decision is, if the wronged party so
Het vonnis zal, indien de beleedigde zulks Jika diminta oleh pihak yang dihina, putusan requests, be posted in public in so many copies
299
alpha3 Edition
vordert, ten koste des veroordeelden, openbaar akan ditempelkan di tempatkan di tempat and at the locations as ordered by the judge, at
worden aangeplakt, bii zoo velP exemplaren umum, dalam jumlah sekian lembar dan the expense of the losing party.
als, en daar waar de regter zulks zal bevelen tempat, sebagaimana diperintahkan oleh
Hakim atas biaya si terhukum.
Onverminderd hare gehoudenheid tot Tanpa mengurangi kewajibannya untuk Without prejudice to his obligation to
schadevergoeding, kan de verwerende partij memberikan ganti rugi, tergugat dapat compensate, the defendant can prevent the
de towijzing van de vordering, bij het mencegah pengabulan tuntutan yang granting of the request referred to in the
voorgaande art. vermeld, voorkomen, door het disebutkan dalam pasal yang lalu dengan previous article, by offering and providing a
aanbod en de werkelijke aflegging van eene menawarkan dan sungguh-sungguh public declaration before the judge, stating that
openbare verklaring voor den regter, melakukan di muka umum di hadapan Hakim he regrets the act he committed, that he
houdende dat haar de gepleegde daad leed suatu pernyataan yang berbunyi bahwa Ia therefore apologizes and that he considers the
doet; dat zij deswege verschooning vraagt, en menyesali perbuatan yang telah ia lakukan, offended party to be a person of honor. (Bw.
den beleedigde houdt voor een persoon van bahwa ia meminta maaf karenanya, dan 1378)
eert (Bw. 1378). menganggap orang yang dihina itu sebagai
orang yang terhormat.
(Gew. S. 17-497). De regtsvorderingen in de Tuntutan-tuntutan yang disebutkan dalam (S.17-497) The claims mentioned in the
drie voorgaande artt. vermeld, komen ook toe ketiga pasal yang lalu dapat juga diajukan oleh previous three articles, is also apply to spouses,
aan echtgenooten, ouders, grootouders, suami atau istri, orangtua, kakek nenek, anak parents, grandparents and grandchildren,
kinderen en kleindinderen, wegens dan cucu, karena penghinaan yang dilakukan following the death of the spouses, children,
beleediging hunnr echtgenoote, kinderen, klei terhadap istri atau suami, anak, cucu, orangtua grandchildren, parents and grandparents
kinderen, ouders en grootouders, na derzelver dan kakek nenek mereka, setelah orang-orang against whom the insult was committed.
overlijden, aangedaan. yang bersangkutan meninggal.
(Gew. S. 17-497) De burgerlijke regtsvordering Tuntutan perdata tentang penghinaan tidak (S.17-497) A civil claim with respect to the
ter zake van beleediging kan niet worden dapat dikabulkan jika tidak ternyata adanya insult cannot be granted, if it does not appear
toegewezen, indien niet blijkt van het oogmerk maksud untuk menghina. Maksud untuk that there existed the intent to offend. The
om te beleedigen. Het oogmerk om te menghina tidak dianggap ada, jika perbuatan intent to offend is not deemed to have existed
beleedigen wordt niet aanwezig geacht voor termaksud nyata-nyata dilakukan untuk if the alleged insult was committed in public
zoover de dader klaarblijkelijk heeft gehandeld kepentingan umum atau untuk pembelaan diri interest or for the purpose of necessary
in het algemeen belang of tot noodzakelijke secara terpaksa. defence. (Bw. 1918; Rv. 171; Sv.9v., 131v.)
verdediging (Bw. 1918; Rv. 171; Sv. 9v., 121v).
(Gew. S. 17-497) Ook kan de burgerlijke Begitu pula tuntutan perdata itu tidak dapat (S.17-497) A civil legal claim also cannot be
rechtsvordering niet worden toegewezen, dikabulkan, jika orang yang dihina itu dengan granted where the offended party has been
indien de beleedigde aan het ten laste gelegd suatu putusan Hakim yang telah memperoleh irrevocably declared liable of the act which
feit bij rechterlijke gewijsde onherroerpelijk is kekuatan hukum yang pasti, telah was alleged against him.
schuldig verklaard. dipersalahkan melakukan perbuatan yang
dituduhkan kepadanya. An individual who continues to insult another
Hij echter die kennelijk met het eenige doel individual and who clearly intends to insult
van beleediging, ook dan wanneer de Akan tetapi jika seseorang terus-menerus notwithstanding that the claim against him has
waaarheid der aantijging uit een gewijsde, of melancarkan penghinaan terhadap seseorang been proven in a legal judgment or in an
eene authentieke acte, blijkt, iemand deswege yang lain, dengan maksud semata-mata untuk authentic deed shall be obligated to
met beleedigingen vervolgt, is verpligt aan menghina, juga setelah kebenaran tuduhan compensate for the damage suffered by the
denzelven de schade te vergoeden, welke deze ternyata dan suatu putusan yang memperoleh other party. (Bw. 1918v.; Sw. 312v)
dardoor lijdt (Bw. 1918v.; Sw. 312v). kekuatan hukum yang pasti atau dan sepucuk
akta otentik, maka ia diwajibkan memberikan
kepada orang yang dihina tersebut
penggantian kerugian yang dideritanya.
Alle regt vorderingen, waaromtrent bij de Segala tuntutan yang diatur dalam ketentuan All claims, described in the previous six
voorgaande zes artikelen is gehandeld, keenam pasal yang lalu, gugur dengan articles, are extinguished due to expressly
vervallen door uitdrukkelijke kwijschelding, of pembebasan orang dinyatakan secara tegas stipulated or implied releases, if following the
ook door stilzwijgende, indien na de gedane en atau diam-diam, jika setelah penghinaan insult and becomes known to the offended
aan den beleedigde bekend gewordene terjadi dan diketahui oleh orang yang dihina, party, the offended party provides proof of
beleediging, door hem zoodanige blijken van ia melakukan perbuatan-perbuatan yang reconciliation or forgiveness, which
verzoening of van vergiffenis zijn gegeven, die menyatakan adanya perdamaian atau contravenes the intent to claim compensation
met het voornemen om schadevergoeding of pengampunan, yang bertentangan dengan or reinstatement of honor. (AB.30; Bw. 1374,
betering van eer te vorderen niet kunnen maksud untuk menuntut penggantian 1853; Sv.10)
worden overeengebragt (AB. 30; Bw. 1374, kerugian atau pemulihan kehormatan.
1853; Sv. 10).
300
www.KUHPer.com
De regtsvordering tot schadevergoeding, bij Hak untuk menuntut ganti rugi sebagaimana The right to claim for compensation under
art. 1372 vermeld, gaat niet verloren noch door disebutkan dalam pasal 1372, tidak hilang Article 1372, is not lost either as a result of the
den dood van den belediger, noch door dien dengan meninggalnya orang yang menghina death of the insulter or the death of the
van den beleedigde (Bw. 1375; Sv. 163). ataupun orang yang dihina. insulted party. (Bw. 1375; Sv. 163)
(Gew. S. 17-497; 38-276) De burgerlijke Tuntutan dalam perkara penghinaan gugur (S.17-497; 38-276) The civil claim with respect
regtsvordering ter zake van beleedigen vervalt dengan lewatnya waktu satu tahun, terhitung to an insult lapses after one year, effective as of
door verloop van een jaar, te rekenen van den mulai dari hari perbuatan termaksud the day upon which the act was committed
dag dat de daad gepleegd en aan den dilakukan oleh tergugat dan diketahui oleh and became known to the claimant. (Bw.
aanlegger bekend was (Bw. 1372v., 1375). penggugat. 1372v., 1375).
Van het te niet gaan der verbindtenissen HAPUSNYA PERIKATAN Concerning the Discharge of Obligations
Verbindetenissen gaan te niet: Perikatan hapus: Obligations are discharged:
door betaling (Bw. 1382v). karena pembayaran; By payment; (Bw. 1382v.)
door aanbod van gereede betaling, gevolgd karena penawaran pembayaran tunai, diikuti By offer of immediate payment, followed by
van consignatie of bewaargeving (Bw. 1404v); dengan penyimpanan atau penitipan; consignment or custody; (Bw. 1404v.)
door schuldvernieuwing (Bw. 1413v); karena pembaruan utang; By renewal of the debt; (Bw. 1413v.)
door vergelijking of compensatie (Bw. 1425v); karena perjumpaan utang atau kompensasi; By set-offs or compensation; (Bw.1425v.)
door schuldvermenging (Bw. 1436v); karena percampuran utang; By consolidation of debts; (Bw. 1436v.)
door kwijschelding der schuld (Bw. 1438v); karena pembebasan utang; By relief from a debt; (Bw. 1438v.)
door het vergaan der verschuldigde zaak (Bw. karena musnahnya barang yang terutang; By the destruction of the goods that were
1444v); owed; (Bw. 1444v.)
karena kebatalan atau pembatalan;
door de nietigheid of de te nietdoening (Bw. By invalidity or nullification; (Bw. 1446v.)
1446v). karena berlakunya suatu syarat pembatalan,
yang diatur dalam Bab I buku ini; dan By the operation of a nullification condition,
door de werking eener ontbindende described in the first chapter of this book; (Bw.
voorwaarde, waarvan in den eersten titel van karena daluwarsa, yang akan diatur dalam 1265v.) and
dit boek gehandeld is (Bw. 1265v); en
suatu bab sendiri.
By lapse of time, which is the subject of a
door verjaring, welke het onderwerp van separate title. (Bw. 1265, 1268v., 1338, 1646,
eenen afzonderlijken titel uitmaakt (Bw. 1265, 1963, 1967; Civ. 1234)
1268v., 1338, 1646, 1963, 1967; Civ. 1234).
Van betaling Pembayaran Concerning payment
Eene verbindtenis kan gekweten worden door Tiap perikatan dapat dipenuhi oleh siapa pun A obligation can be fulfilled by any one
een ieder die daarbij belang heeft, gelijk een yang berkepentingan, seperti orang yang turut individual who has an interest therein, such as
mede-schuldenaar of een borg. berutang atau penanggung utang. Suatu a co-debtor or a guarantor. A obligation may
perikatan bahkan dapat dipenuhi oleh pihak also be fulfilled by a third party who does not
Eene verbindtenis kan zelfs gekweten worden ketiga yang tidak berkepentingan, asal pihak have any interest in it, provided that the third
ketiga itu bertindak atas nama dan untuk party acts on behalf of and for the purpose of
dor eenen derde, die daarbij geen belang heeft,
mits die derde handele in naam en tot kwijting melunasi utang debitur, atau asal ia tidak releasing the debtor, or, if he acts on his own
van den schuldenaar, of, indien hij in zijn eigen mengambil alih hak-hak kreditur sebagai behalf, he is not assume the rights of the
naam handelt, hij niet in de regten van den pengganti jika ia bertindak atas namanya creditor. (Bw. 109, 1280v., 1315v., 1354v., 1383,
schuldeischer gesteld worde (Bw. 109, 1280v., sendiri. 1400v., 1405-2, 1792, 1820v., 1823; K.158v.;
1315v., 1354v., 1383, 1400v., 1405-2o, 1792, Rv.591-2, Civ. 1236)
1820v., 1823; K. 158v.; Rv. 591-2o; Civ. 1236).
Eene verbindtenis om iets te doen kan door Suatu perikatan untuk berbuat sesuatu tidak A obligation to do something, may not be
eenen derde niet gekweten worden in weerwil dapat dipenuhi seorang pihak ketiga jika hal performed by a third party if this is contrary to
301
alpha3 Edition
van den schuldeischer, indien deze belang itu berlawanan dengan kehendak kreditur, the intent of the creditor who has an interest in
heeft dat de daad door den schuldenaar zelven yang mempunyai kepentingan supaya the act being performed by the debtor himself.
vorrigt worde (Bw. 1239, 1612; Civ. 1237). perbuatannya dilakukan sendiri oleh debitur. (Bw.1239, 1612; Civ. 1237)
Men moet eigenaar zijn van de zaak die in Agar suatu pembayaran untuk melunasi suatu In order for a payment in the course of
betaling gegeven wordt en bevoegd zijn om utang berlaku sah, orang yang melakukannya satisfying a debt to be valid, the person making
die te vervreemden, zal de betaling geldig haruslah pemilik mutlak barang yang the payment must own the property that has
wezen. dibayarkan dan pula berkuasa untuk been provided as payment and must be
memindahtangankan barang itu. authorized to transfer such property.
Niettemin kan de voldoening van eene
geldsom, of van eenige andere verbruikbare Meskipun demikian, pembayaran sejumlah The payment of a sum of money or of any
zaak, niet terug gevorderd worden van uang atau suatu barang lain yang dapat other perishables cannot be reclaimed from a
dengene die dat in betaling gegevene te goeder dihabiskan, tak dapat diminta kembali dari person who has used up such payment in good
trouw verbruikt heeft, alhoewel die seseorang yang dengan itikad baik telah faith, notwithstanding that such payment was
voldoening geschied zij door iemand die menghabiskan barang yang telah dibayarkan made by one who was neither the owner nor
daarvan geen eigenaar of onbekwaam was om itu, sekalipun pembayaran itu dilakukan oleh authorized to dispose of the matter. (Bw. 505,
de zaak te vervreemden (Bw. 505, 1239v., 1363, orang yang bukan pemiliknya atau orang yang 1239v., 1363, 1386, 1471; Civ. 1238)
1386, 1471; Civ. 1238). tak cakap memindahtangankan barang itu.
De betaling moet gedaan worden aan den Pembayaran harus dilakukan kepada kreditur The payment must be made to the creditor, or
schuldeischer, of aan iemand die volmagt van atau kepada orang yang dikuasakan olehnya, to an individual the creditor authorizes, or
hem heeft, of die door den regter of door de atau juga kepada orang yang dikuasakan oleh who has been authorized by a Judge or the law
wet gemagtigd is om voor denzelven te Hakim atau oleh undang-undang untuk to accept the payment on behalf of the creditor.
ontvangen. menerima pembayaran bagi kreditur.
A payment made to an individual who is not
De betaling, gedaa aan iemand die geene magt Pembayaran yang dilakukan kepada seseorang authorized to accept on behalf of the creditor is
had om voor den schuldeischer te ontvangen, yang tidak mempunyai kuasa menerima bagi valid to the extent the creditor approves of it or
is van waarde, voor zoo verre de schuldeischer kreditur, sah sejauh hal itu disetujui kreditur benefits from it. (Bw. 105, 108, 307, 385, 430,
dezelve goedkeurt of daardoor werkelijk is atau nyata-nyata bermanfaat baginya. 452, 464v., 1005v., 1126v., 1279, 1354, 1387,
gebaat geworden (Bw. 105, 108, 307, 385, 430, 1602, 1636, 1655, 1719, 1796, 1892; K.17,20v.,
452, 464v., 1005v., 1126v., 1279, 1354, 1387, 44v., 331; F.22, 226; Rv.744; Civ.1239)
1602f, 1636, 1655, 1719, 1796, 1892; K. 17, 20v.,
44v., 331; F. 22, 226; Rv. 744; Civ. 1239).
De betaling, te goeder trouw gedaa aan Pembayaran dengan itikad baik dilakukan A payment made in good faith to the person
iemand die in het bezit is der inschuld, is van kepada seseorang yang memegang surat who holds a letter of receivable is valid,
waarde, ook dan wanneer die bezitter piutang adalah sah, juga bila piutang tersebut notwithstanding that the holder was relieved
naderhand bij uitwinning uit dat bezit karena suatu hukuman untuk of such letter due to a punishment (Bw. 1361v.;
gestooten is (Bw. 1361v.; Civ. 1240). menyerahkannya kepada orang lain, diambil civ. 1240)
dari penguasaan orang itu.
De betaling, aan den schuldeischer gedaan, is Pembayaran yang dilakukan kepada kreditur The payment made to the creditor shall be
niet van waarde indien hij niet bekwaam was yang tidak cakap untuk menerimanya adalah invalid if he is incompetent to accept such
om dezelve te ontvangen, dan voor zoo verre tidak sah, kecuali jika debitur membuktikan payment, unless the debtor can prove that the
de schuldenaar mogt bewijzen dat de bahwa kreditur sungguh-sungguh mendapat creditor has truly benefited from the payment.
schuldeischer door de betaling werkelijk is manfaat dan pembayaran itu. (Bw. 108, 116, 452, 1330, 1451, 1702, 1798; Civ.
gebaat geworden (Bw. 108, 116, 452, 1330, 1451, 1241)
1702, 1798; Civ. 1241).
De betaling, gedaan door eenen schuldenaar Pembayaran yang dilakukan oleh seorang The payment made by a debtor to a creditor,
aan zijnen schuldeischer, in weerwil van eene debitur kepada seorang kreditur, meskipun despite a seizure or opposition, is invalid with
inbeslagneming of oppositie, is niet van telah dilakukan penyitaan atau suatu regard to creditors who have effected the
waarde ten aanzien der schuldeischers die de perlawanan, adalah tak sah bagi para kreditur seizure or the opposition; they can also,
inbeslagneming of oppositie gedaan hebben; yang telah melakukan penyitaan atau pursuant to their right, compel the debtor to
dezelve kunnen, naar aanleding van hun regt, perlawanan mereka ini berdasarkan hak pay again, excluding in such case their right to
den schuldenaar noodzaken om opnieuw te mereka dapat memaksa debitur untuk claim compensation from the creditor. (Bw.
betalen, behoudens, in dat geval, deszelfs membayar sekali lagi, tanpa mengurangi hak 1434; Rv.729v.; Civ. 1242)
verhaal op den schuldeischer (Bw. 1434; Rv. debitur dalam hal yang demikian untuk
729v.; Civ. 1242). menagih kembali dan kreditur yang
bersangkutan.
Geen schuldeischer kan genoodzaakt Tiada seorang kreditur pun dapat dipaksa No creditor can be forced to accept the
302
www.KUHPer.com
wordeneene andere zaak in betaling te nemen, menerima sebagai pembayaran suatu barang payment of a goods other than that which is
dan die hem verschuldigd is, ofschoon ook de lain dari barang yang terutang; meskipun owned to him, notwithstanding that the goods
aangebodene zaak van gelijke of zelfs van barang yang ditawarkan itu sama harganya offered are of equal or greater value. (Bw. 1740,
meerdere waarde zij (Bw. 1740, 1756v.; K. 140; dengan barang yang terutang, bahkan lebih 1756v.; K.140; Civ. 1243)
Civ. 1243). tinggi.
Geen schuldenaar kan zijnen schuldeischer Seorang debitur tidak dapat memaksa kreditur No debtor may require a creditor to accept the
verpligten om betaling van een schuld bij untuk menerima pembayaran utang dengan payment of a debt in parts, notwithstanding
gedeelten te ontvangen, al mogt die schuld ook angsuran, meskipun utang itu dapat dibagi- that the debt is divisible. (Bw. 1299; K.138; Civ.
deebaar zijn (Bw. 1299; K. 138; Civ. 1244). bagi. 1244)
De schuldenaar van eene zekere en bepaalde Seorang yang berutang barang tertentu, The debtor with respect to a certain and
zaak is bevrijd door de afgifte der zaak, den dibebaskan jika ia menyerahkan kembali specific goods is discharged by the delivery of
staat waarin dezelve zich ten tijde der levering barang tersebut dalam keadaan seperti pada such goods in the goods’ condition at its
bevond, mits de verminderingen, welke die waktu penyerahan, asal kekurangan- delivery, insofar as the defects in the goods
zaak mogt ondergaan hebben, niet door zijn kekurangan yang mungkin terdapat pada was not caused by his actions or negligence or
toedoen of verzuim veroorzaakt zijn noch ook barang tersebut tidak disebabkan oleh by the fault or negligence of the individuals for
door de schuld of het verzuim van zoodanige kesalahan atau kelalaiannya atau oleh whom he is responsible, or because he, before
personen voor welke hij verantwoordelijk is, kelalaian orang-orang yang menjadi such defects arise, defaulted on the delivery of
noch ook door dat hij, voor het opkomen dier tanggungannya, ataupun juga karena ia, the goods (Bw. 782, 963, 1157, 1237, 1301, 1444,
verminderingen, in de levering achterlijk sebelum timbulnya kekurangan-kekurangan 1481, 1715, 1747; Civ. 1745)
gebleven is (Bw. 782, 963v, 1157, 1237, 1303, itu, telah lalai menyerahkan barang itu.
1444, 1481, 1715, 1747; Civ. 1745).
Indien de zaak welke verschuldigd is, Jika barang yang terutang itu hanya If the goods owed are only determined
alleenlijk is bepaald ten aanzien van hare soort, ditentukan jenisnya, maka untuk according to their kind, the debtor is not
is de schuldenaar, om zich van de schuld te membebaskan diri dan utangnya, debitur tidak required to deliver goods of the best quality in
ontheffen, niet verpligt om van de beste soort, wajib memberikan barang dan jenis yang order to get discharged from the obligation,
maar hij kan ook niet volstaan met van de terbaik, tetapi tak cukuplah ia memberikan but he may not delivery goods of the worst
slechtste te geven (Bw. 969; Civ. 1246). barang dan jenis yang terburuk. quality (Bw. 969; Civ. 1246).
De betaling moet gedaan worden ter plaatse Pembayaran harus dilakukan di tempat yang Payment must be made at the location
welke bij de overeenkomst bepaald is; indien ditetapkan dalam persetujuan, jika dalam stipulated in the agreement; if no such location
geene plaats daarbij vastgesteld is, moet de persetujuan tidak ditetapkan suatu tempat, has been stipulated, payments concerning
betaling, ten aanzien van eene zekere en maka pembayaran mengenai suatu barang predetermined goods takes place where the
bepaalde zaak, geschieden ter plaatse alwaar, yang sudah ditentukan, harus terjadi di tempat goods were located at the conclusion of the
tijdens het aangaan der verbindtenis, de zaak barang itu berada sewaktu perjanjian dibuat. agreement.
die daarvan het onderwerp uitmaakt zich
bevond. Di luar kedua hal tersebut, pembayaran harus With the exception of the two abovementioned
dilakukan di tempat tinggal kreditur, selama instances, payment must take place at the
Buiten deze twee gevallen, moet de betaling orang ini terus menerus berdiam dalam residence of the creditor where he resides at
geschieden ter woonplaatse van den keresidenan tempat tinggalnya sewaktu the time the obligation was concluded,
schuldeischer, zoo lang deze bij voortduring persetujuan dibuat, dan dalam hal-hal lain di provided that he continues to reside thereat, in
blijft wonen in de residentie alwaar hij, ten tempat tinggal debitur. all other circumstances payment takes place at
tijde van het aangaan der verbindtenis, the residence of the debtor. (Bw.24, 1405-6,
woonachtig was, en anderzins ter woonplaatse 1412, 1432, 1477, 1514, 1721, 1764; K. 143a, 176,
van den schuldenaar (Bw. 24, 1405-6o, 1412, 218a; Rv.310; Civ.1247)
1432, 1477, 1514, 1724, 1764; K. 143a, 176, 218a;
Rv. 310; Civ. 1247).
Ten opzigte van huren, pachten, jaarwedden Mengenai pembayaran sewa rumah, sewa In Respect of payments for land and building
tot onderhoud, altijddurende renten of tanah, tunjangan tahunan untuk nafkah, bunga leases, annual maintenances, perpetual
lijfrenten, interessen van geleende abadi atau bunga cagak hidup, bunga uang annuities or life annuities, interests on
geldsommen, en, in het het algemeen, van al pinjaman, dan pada umumnya segala sesuatu borrowed moneys, and in general all debts
wat bij het jaar of bij kortere geregelde yang harus dibayar tiap tahun atau tiap waktu payable on an annual or shorter basis, the
termijnen betaalbaar is, wordt door drie yang lebih pendek, maka dengan adanya tiga presumption that previous installments are
kwijtingen, waaruit van de betaling van drie surat tanda pembayaran tiga angsuran paid in full arises by way of receipt of three
achtereenvolgende termijnen blijkt, het berturut-turut, timbul suatu persangkaan installments, unless proven otherwise.
vermoeden geboren dat ook de vroeger bahwa angsuran-angsuran yang lebih dahulu (Bw.1291, 1769, 1916, 1921)
termijnen voldaan zijn, ten ware het tegendeel telah dibayar lunas, kecuali jika dibuktikan
mogt bewezen worden (Bw. 1291, 1769, 1916, sebaliknya.
1921).
303
alpha3 Edition
De kosten, op de betaling vallende, komen ten Biaya yang harus dikeluarkan untuk The costs incurred in the payment of a debt are
laste van den schuldenaar (Bw. 1407, 1466, menyelenggarakan pembayaran, ditanggung borne by the debtor. (Bw. 1407, 1466, 1476,
1476, 1724; Rv. 58; Civ. 1248). oleh debitur. 1724; Rv. 58; Civ. 1248)
De schuldenaar van verscheidene schulden Seorang yang mempunyai berbagai utang, A person who owes several debts has the right
heeft het regt, bij het doen der betaling te pada waktu melakukan pembayaran berhak to declare at the time of making the payment,
verklaren tot voldoening van welke dier menyatakan utang mana yang hendak to which of the debts such payment is apply.
schulden hij de betaalde som wil doen dibayarnya. (Bw. 1398, 1628; Civ. 1253)
verstrekken (Bw. 1398, 1628; Civ. 1253).
De schuldenaar van eene schuld die op Seorang yang mempunyai utang dengan A person who owes a debt upon which interest
interessen loopt kan, buiten de toestemming bunga, tanpa izin kreditur, tak dapat accrues, may not without the permission of the
van den schudeischer, de betaling, welke hij melakukan pembayaran untuk pelunasan creditor, make any payment towards
doet, niet doen verstrekken tot aflossing van uang pokok lebih dahulu dengan menunda settlement of the principal debt by deferring
de hoofdsom bij voorkeur van voldoening der pembayaran bunganya. interest payment.
interessen.
Pembayaran yang dilakukan untuk uang Payments towards the principal debt and
De betaling die gedaan is op de hoofdsom en pokok dan bunga, tetapi tidak cukup untuk towards interest which are insufficient to settle
op de interessen, maar waarmede de geheele melunasi seluruh utang, digunakan terlebih the payable amounts, is first apply towards
schuld niet is afgedaan, strekt in de eerste dahulu untuk melunasi bunga. fulfillment of the interest payments. (Bw. 1769;
plaats tot voldoening der interessen (Bw. 1769; Civ. 1254)
Civ. 1254).
Wanneer hij die verscheiden sommen schuldig Jika seseorang, yang mempunyai berbagai If an individual who has several debts has
is eene kwijting heeft aangenomen, waarbij de utang uang, menerima suatu tanda received a receipt certifying payment, in which
schuldeischer verklaard heeft dat hetgeen hij pembayaran sedangkan kreditur telah the creditor states that that which he has
ontvangen heeft in het bijzonder tot menyatakan bahwa apa yang diterimanya itu applies only to one of the debts, the debtor
voldoening va eene dezer schulden verstrekt, adalah khusus untuk melunasi salah satu di cannot demand that the payment be regarded
kan die schuldenaar niet meer vorderen dat de antara utang-utang tersebut, maka tak dapat as the fulfillment of another debt unless there
betaling gerekend worde tot kwijting van eene lagi debitur menuntut supaya pembayaran itu has been fraud on the part of the creditor, or
andere schuld gedaan te zijn, ten zij er van de dianggap sebagai pelunasan suatu utang yang the debtor was purposefully made unaware of
zijde van den schuldeischer bedrog of lain, kecuali jika oleh pihak kreditur telah the existence of such statement. (Bw. 1321,
verrassing hebbe plaats gehad (Bw. 1321, 1396; dilakukan penipuan, atau debitur dengan 1396; Civ. 1255)
Civ. 1255). sengaja tidak diberi tahu tentang adanya
pernyataan tersebut.
Indien de kwijting niet inhoudt voor welke Jika tanda pembayaran tidak menyebutkan If the receipt of payment does not stipulate
schuld de betaling gedaan is, moet de betaling untuk utang mana pembayaran dilakukan, which of the debts the payment was made
gerekend worden gedaan te zijn in voldoening maka pembayaran itu harus dianggap sebagai towards, such payment must be deemed to
van die schuld, welke de schuldenaar, onder pelunas utang yang pada waktu itu paling have been made towards the debt, among the
de te gelijk vervallene schulden, destijds het perlu dilunasi debitur di antara utang-utang equally due and payable debts, the debtor has
meeste belang had te voldoen; doch indien alle yang sama-sama dapat ditagih, maka the strongest interest in satisfying; if however
de schulden niet mogten vervallen zijn, wordt pembayaran harus dianggap sebagai not all debts are due and payable, such
de betaling geacht gedaan te zijn in voldoening pelunasan utang yang dapat ditagih lebih payment must be deemed to have been made
der schuld die vervallen was, boven de nog dahulu daripada utang-utang lainnya, towards debts that have become due and
niet vervallene, ofschoon deze eerste minder meskipun utang yang terdahulu tadi kurang payable, ahead of those that are not yet due
bezwarende zijn mogt dan de andere. penting sifatnya daripada utang-utang lainnya and payable, notwithstanding that such
itu. prioritized debts are not as burdensome as the
other debts.
Indien de schulden van gelijken aard zijn, moet
de toerekening op de oudste gedaan worden; Jika utang-utang itu sama sifatnya, maka
doch alles gelijk staande, geschiedt de pelunasan harus dianggap berlaku untuk If the debts are of equivalent nature, settlement
toerekening op elke schuld naar evenredighed. utang yang paling lama, tetapi jika utang- must be deemed to have been made towards
utang itu dalam segala-galanya sama, maka the earliest dated; if, however, they are equal
Indien genee der schulden vervallen is, wordt pelunasan harus dianggap berlaku untuk in every respect, the settlement must be
de toerekening gedaan even als omtrent de masing-masing utang menurut imbangan deemed to have been made towards each debt
vervallene schulden (Bw. 1433; Rv. 580v.; Civ. jumlah masing-masing. on a proportionate basis.
1256).
Jika tidak ada satu pun yang sudah dapat If none of the debts is due and payable, the
ditagih, maka penentuan pelunasan harus debts settlement is apply as if the debts have
dilakukan seperti dalam hal utang-utang yang become due and payable. (Bw. 1433; Rv. 580v.;
sudah dapat ditagih. Civ. 1256)
de subrogatie, of in de plaatsstelling in de Subrogasi atau perpindahan hak kreditur Subrogation, or assignment of the rights of a
regten van den schuldeischer ten behoeve van kepada seorang pihak ketiga yang membayar creditor to a third party has paid this creditor,
304
www.KUHPer.com
eenen derden persoon, die denzelvenbetaalt, kepada kreditur, dapat terjadi karena arises by agreement or by law. (Bw. 1041v.;
geschiedt of bij overeenkomst, of uit kracht der persetujuan atau karena undang-undang. Civ. 1249)
wet (Bw. 1401v.; Civ. 1249).
Deze in de plaatsstelling geschiedt bij Perpindahan itu terjadi karena persetujuan: The assignment arises by agreement:
overeenkomst:
1. bila kreditur, dengan menerima pembayaran 1. where the creditor, having accepted the
1o. wanneer de schuldeischer, de betaling van dari pihak ketiga, menetapkan bahwa orang payment from a third party, designates that
eenen derden persoon ontvangende, ini akan menggantikannya dalam such person will assume his rights, claims,
denzelven doet treden in de regten, menggunakan hak-haknya, gugatan- privileges and hypothecs in respect of the
regtsvorderingen, voorregten en hypotheken, gugatannya, hak-hak istimewa dan hipotek- debtor.
welke hij ten laste van den schuldenaar heeft. hipoteknya terhadap debitur;
This subrogation must be expressly stated and
Deze subrogatie moet uitdrukkelijk, en Subrogasi ini harus dinyatakan dengan tegas take place at the time of payment.
gelijktijdig met de betaling geschieden. dan dilakukan bersamaan dengan waktu
pembayaran. 2. Where the debtor borrows a sum of money
2o. wanneer de schuldenaar eene som gelds ter for the purpose of payment of his debt and the
leen opneemt, ten einde zijne schuld te betalen, 2. bila debitur meminjam sejumlah uang untuk debtor stipulates that the lender will assume
en den geldschieter in de regten van den melunasi utangnya, dan menetapkan bahwa the rights of the creditor, in order to validate
schuldeischer te doen treden, moeten, om deze orang yang meminjamkan uang itu akan this subrogation, both the loan agreement and
subrogatie van waarde te doen zijn, zoowel de mengambil alih hak-hak kreditur, agar the note of debt discharge must be
acte van geldopneming als de kwijting bij subrogasi ini sah, baik perjanjian pinjam uang documented in an authentic deed, and the loan
authentieke acte verleden worden, en moet in maupun tanda pelunasan, harus dibuat document must stipulate that the loan was
de acte van geldopneming verklaard worden dengan akta otentik, dan dalam surat made to satisfy such debt; while the note of
dat de som geleend is om daarmede de perjanjian pinjam uang harus diterangkan debt discharge must stipulate that the payment
betaling te doen; terwijl voorts de kwijting bahwa uang itu dipinjam guna melunasi utang was made with money lent by the new
moet inhouden dat de betaling gedaan is uit tersebut; sedangkan dalam surat tanda creditor.
penningen die tot dat einde door den nieuwen pelunasan harus diterangkan bahwa
schuldeischer zijn voorgeschoten. pembayaran dilakukan dengan uang yang
Such subrogation is arranged without the
dipinjamkan oleh kreditur baru. assistance of the creditor. (Bw. 400, 613, 1382,
Deze subrogatie wordt zonder de 1403, 1848; Civ. 1250)
medewerking van den schuldeischer Subrogasi ini dilaksanakan tanpa bantuan
bewerkstelligd (Bw. 400, 613, 1382, 1403, 1848; kreditur.
Civ. 1250).
Subrogatie heeft plaats uit kracht der wet: Subrogasi terjadi karena undang-undang: Subrogation takes place by force of law:
1o. ten behoeve van dengene die, zelf 1. untuk seorang kreditur yang melunasi utang 1. for a creditor who satisfies the debt owing to
schuldeischer zijnde, eenen anderen seorang debitur kepada seorang kreditur lain, another creditor who, based on privileged
schuldeischer, die, uit hoofde van deszelfs yang berdasarkan hak istimewa atau debts or hypothecs, is ranked senior to the first
bevoorregte schuld of hypotheek, een beter hipoteknya mempunyai suatu hak yang lebih creditor; (Bw.1133, 1382)
regt heeft, voldoet (Bw. 1133, 1382); tinggi dan pada kreditur tersebut pertama;
2. for the buyer of any immovable property
2o. ten behoeve van den kooper van eenig 2. untuk seorang pembeli suatu barang tak who uses the payment for the sale to repay the
onroerend goed, die den koopprijs daarvan bergerak, yang memakai uang harga barang creditors, against whom the property is
besteedt tot betaling der schuldeischers, aan tersebut untuk melunasi para kreditur, kepada collateralized with hypothec. (Bw. 1198v.)
welke dat goed door hypotheek verbonden siapa barang itu diperikatkan dalam hipotek;
was (Bw. 1198v);
3. for those who, together with others or on
3. untuk seorang yang terikat untuk melunasi behalf of others, are obliged to settle a debt,
3o. ten behoeve van dengene, die, met suatu utang bersama-sama dengan orang lain, and who have interests in the payment of such
anderen, of voor anderen, gehouden zijnde tot atau untuk orang lain dan berkepentingan debt; (Bw. 1106, 1202, 1204, 1280v., 1293,
voldoening van eene schuld, belang had om untuk membayar utang itu; 1301v., 1840, 1848; K.146, 148, 162, 284)
dezelve te voldoen (Bw. 1106, 1202, 1204,
1280v., 1293, 1301v., 1840, 1848; K. 146, 148, 4. untuk seorang ahli waris yang telah 4. for a successor who, having received an
162, 284); membayar utang-utang warisan dengan estate, pursuant to the privilege of estate
uangnya sendiri, sedang ia menerima warisan description, settles the debts of the inheritance
4o. ten behoeve van den erfgenaam die, eenen itu dengan hak istimewa untuk mengadakan with his own money. (Bw. 1032-1; Civ. 1251)
boedel onder het voorregt van pencatatan tentang keadaan harta peninggalan
boedelbeschrijving aanvaard hebbende, de itu.
schulden der nalatenschap met zijne eigene
penningen betaald heeft (Bw. 1032-1o; Civ.
1251).
De subrogatie, bij de voorgaande artt. bepaald, Subrogasi yang ditetapkan dalam pasal-pasal The subrogation stipulated in the previous
heeft plaats zoo wel tegen de borgen als tegen yang lalu terjadi, baik terhadap orang-orang article, takes place with respect to guarantors
de schuldenaren; dezelve kan den penanggung utang maupun terhadap para as well as debtors; however, such subrogation
305
alpha3 Edition
schuldeischer in zijne regten niet verkorten, debitur; subrogasi tersebut tidak dapat cannot diminish the rights of the creditor
indien hij slechts gedeeltelijk betaald is; in dit mengurangi hak-hak kreditur jika ia hanya where he has only been partly paid; in such
geval, kan hij zijne regten, ten aanzien van menerima pembayaran sebagian; dalam hal ini case, he can exercise his rights in respect of the
hetgeen hem nog verschuldigd blijft, ia dapat melaksanakan hak-haknya mengenai outstanding debt owing to him, with priority
uitoefenen, bij voorkeur boven dengene van apa yang masih harus dibayar kepadanya, over the persons from whom he has received a
wien hij slechts eene gedeeltelijke voldoening lebih dahulu daripada orang yang dari siapa ia partial payment. (Bw.1401-1, 1840; Civ.1352)
bekomen heeft (Bw. 1401-1o, 1840; Civ. 1352). menerima suatu pembayaran sebagian.
Van aanbod van gereede betaling, gevolgd Penawaran Pembayaran Tunai, yang Diikuti Concerning an offer of immediate payment
van consignatie of bewaargeving Oleh Penyimpanan atau Penitipan followed by consignment or custody
Indien de schuldeischer weigert zijne betaling Jika kreditur menolak pembayaran, maka If the creditor refuses to accept payment, the
te ontvangen, kan de schuldenaar hem aanbod debitur dapat melakukan penawaran debtor may offer him immediate payment of
van gereede betaling van het verschuldigde pembayaran tunai atas apa yang harus the debt, and if the creditor also refuses to
doen, en, bij weigering van den schuldeischer dibayarnya, dan jika kreditur juga accept such payment, he may deposit the
om hetzelve aan te nemen, de geldsom of zaak menolaknya, maka debitur dapat menitipkan money or goods with the Court.
in geregtelijke bewaring stellen. uang atau barangnya kepada Pengadilan.
Such offer, followed by placement in custody,
Zoodanig aanbod, gevolgd van bewaargeving, Penawaran demikian, yang diikuti dengan releases the debtor and is considered as
bevrijdt den schuldenaar, en strekt te zijnen penitipan, membebaskan debitur dan berlaku payment in this regard, provided that it is
opzigte tot betaling, mits hetzelve op eene baginya sebagai pembayaran, asal penawaran done in accordance to the law; the goods
wettige wijze gedaan zijn; blijvende het alzoo itu dilakukan menurut undang-undang, placed in such custody shall be for the account
in bewaring gebragte voor rekening van den sedangkan apa yang dititipkan secara of the creditor. (Bw. 1237, 1408, 1766; Rv.809v.;
schuldeischer (Bw. 1237, 1408, 1766; Rv. 809v.; demikian adalah atas tanggungan kreditur. Civ.1257)
Civ. 1257) Krachtens de wet v. 19 Mei 1953,
LN. 53-40, zijn bankbiljetten van de Bank
Indonesie wettig betaalmiddel tot ieder
bedrag, zie art. 8 op bl 392.
Om zoodanig aanbod van waarde te doen zijn, Agar penawaran yang demikian sah, perlu: For such an offer to be valid, the following is
is het noodig: necessary:
1. bahwa penawaran itu dilakukan kepada
1o. dat hetzelve gedaan worde aan eenen seorang kreditur atau kepada seorang yang 1. the offer is made to a creditor who is
schuldeischer die bevoegd is om te ontvangen, berkuasa menerimanya untuk dia; authorized to accept it, or to an individual who
of aan dengene, die de magt heeft om voor is authorized to accept on his behalf; (Bw. 1385,
hem te ontvangen (Bw. 1385, 1387); 2. bahwa penawaran itu dilakukan oleh orang 1387)
yang berkuasa untuk membayar;
2o. dat het gedaan worde door iemand die 2. the offer made by an individual who is
bevoeg is om te betalen (Bw. 1382, 1384); 3. bahwa penawaran itu mengenai seluruh authorized to pay; (Bw. 1382, 1384)
uang pokok yang dapat dituntut dan bunga
3o. dat het loope over de geheele opeischbare yang dapat ditagih serta biaya yang telah 3. the offer applies to the entire of due and
som en de interessen, mitsgaders over de ditetapkan, tanpa mengurangi penetapan payable sum and interest accrued therefrom, as
kosten die vereffend zijn, en over eene som kemudian; well as the stipulated costs, and also regarding
gelds voor de kosten die nog niet vereffend a sum of money for the costs which have not
zijn, onder voorbehoud van nadere vereffening 4. bahwa ketetapan waktu telah tiba jika itu been stipulated and subject to further
(Bw. 1390, 1406-2o); dibuat untuk kepentingan kreditur; stipulation; (Bw. 1390, 1406-2)
4o. dat de tijdsbepaling verschenen zij, indien 5. bahwa syarat yang menjadi beban utang 4. that a time determinant has materialized, if
dezelve ten behoeve van den schuldeischer telah terpenuhi. such has been stipulated for the benefit of the
bedongen is (Bw. 1270v.; K. 139); creditor; (Bw. 1270v.; K.139)
6. bahwa penawaran itu dilakukan di tempat

5o. dat de voorwaarde waaronde de schuld is 5. the condition upon which the debt arises has
yang menurut persetujuan pembayaran harus
aangegaan vervuld zij (Bw. 1263v); dilakukan dan jika tiada suatu persetujuan materialized; (Bw.1263v.)
khusus mengenai itu, kepada kreditur pribadi
6o. dat het aanbod gedaan worde op de plaats atau di tempat tinggal yang sebenarnya atau 6. the offer is made at the location where the
alwaar de betaling, volgens de overeenkomst, tempat tinggal yang telah dipilihnya; payment, in accordance with the agreement, is
zoude moeten geschieden, en indien er geene take place, and in the event that no such
bijzondere overeenkomst deswege bestaat, het 7. bahwa penawaran itu dilakukan oleh agreement exists, to the creditor personally,
zij aan den persoon van den schuldeischer, het seorang Notaris atau juru sita, masing-masing either at his actual or selected residence; (Bw.
zij te zijner werkelijke of gekozene woonplaats disertai dua orang saksi. 17, 24v., 1393, 1412; Rv. 443, 809)
(Bw. 17, 24v., 1393, 1412; Rv. 443, 809).
7. the offer is made by a notary or by a process
7o. dat het aanbod gedaan worde door eenen server before two witnesses. (Rv. 809v.; Not.
notaris of door eenen deurwaarder, beide met 22; Civ. 1258)
twee getuigen (Rv. 809v.; Not. 22; Civ. 1258).
306
www.KUHPer.com
Om eene consignatie van waarde te doen zijn, Agar suatu penyimpanan sah, tidak perlu In order for a consignment to be valid,
wordt geene magtiging van den regter adanya kuasa dan Hakim cukuplah: authorization from the judge is not necessary;
vereischt; het is genoegzaam (Rv. 810). it is sufficient: (Rv. 810)
1. bahwa sebelum penyimpanan itu, kepada
1o. dat dezelve zij voorafgegaan van eene aan kreditur disampaikan suatu keterangan yang 1. that the consignment is preceded by a signed
den schuldeischer beteekende kennisgeving, memuat penunjukan hari, jam dan tempat notification submitted to the creditor which
houdende aanwijzing van den dag, het uur en penyimpanan barang yang ditawarkan; stipulates the date, time and location at which
de plaats, waarop de aangebodene zaak in the offered goods are placed in custody;
bewaring zal geslteld worden (Rv. 809); 2. bahwa debitur telah melepaskan barang (Rv.809)
yang ditawarkan itu, dengan menitipkannya
2o. dat de schuldenaar zich van de pada kas penyimpanan atau penitipan di 2. that the debtor has relinquished his rights
aangebodene zaak ontdaan hebbe, door kepaniteraan pada Pengadilan yang akan over the offered goods, by placing them in a
dezelve in bewaring te stellen in de mengadilinya jika ada perselisihan beserta deposit account or deposit with the registrar of
consignatie- of bewaarkas ter griffie van het bunga sampai pada saat penitipan; the court, which, should a dispute arises, will
regterlijk collegie, hetwelk, in geval van adjudicate such dispute, in addition to
verschil, daarvan kennis moet nemen, met de 3. bahwa oleh Notaris atau jurusita, masing- interests accruing up to the day such deposit is
interessen tot den dag der bewaarstellig toe masing disertai dua orang saksi, dibuat berita made; (Bw. 1405-3; Rv. 580-3)
(Bw. 1405-3o; Rv. 580-3o); acara yang menerangkan jenis mata uang yang
disampaikan, penolakan kreditur atau 3. that a notary or a court bailiff, in the
3o. dat er door den notaris, of door den ketidaktenangannya untuk menerima uang itu presence of two witnesses, writes an official
deurwaarder, beide met twe getuigen, een dan akhirnya pelaksanaan penyimpanan itu report detailing the offered currency, the
proces-verbaal worde opgemaakt, behelzende sendiri; refusal of the creditor to accept such, or his
den aard der aangebodene muntspecien, de failure to appear to accept the money, and
weigering van den schuldeischer om dezelve 4. bahwa jika kreditur tidak datang untuk finally the consignment itself; (Bw.1405-7)
te ontvangen, of dat hij tot die ontvangen niet menerimanya, berita acara tentang penitipan
verschenen is, en eindelijk het doen van de
diberitahukan kepadanya, dengan peringatan 4. that where the creditor fails to appear to
consignatie zelve (Bw. 1405-7o; cf. aant. onder untuk mengambil apa yang dititipkan itu. accept the payment, the official report shall be
Bw. 1404). forwarded to him together with a reminder to
collect the deposited property. (Rv.810; Civ.
4o. dat bijaldien de schuldeischer tot de 1259)
ontvangst niet verschenen is, het proces-
verbaal der consignatie hen beteekend zijn,
met aanmaning om het in bewaring gebragte te
ligten (Bw. 810; Civ. 1259).
De onkosten, gevallen op het aanbod van Biaya yang dikeluarkan untuk The costs incurred in relation to the offer of
gereede betaling en op de consignatie, zijn menyelenggarakan penawaran pembayaran immediate payment and consignment are
voor rekening van den schuldeischer, indien tunai dan penyimpanan harus dipikul oleh borne by the creditor, on the condition it has
dezelve wettiglijk zijn geschied (Bw. 1395, kreditur, jika hal itu dilakukan sesuai dengan been carried out in accordance with the law.
1412; Civ. 1260). undang-undang. (Bw. 1395, 1412; Civ. 1260)
Zoo lang het in bewaring gebragte niet door Selama apa yang dititipkan itu tidak diambil The debtor may retrieve deposited property
den schuldeischer is aangenomen, kan de oleh kreditur, debitur dapat mengambilnya insofar as the creditor has not taken the
schuldenaar hetzelve terug nemen; in dat kembali, dalam hal itu orang-orang yang turut property; in such case, neither the debtor nor
geval, zijn deszelfs mede-schuldenaren en berutang dan para penanggung utang tidak the guarantor is released from the debt. (Bw.
borgen niet bevrijd (Bw. 1409v., 1845v.; Civ. dibebaskan. 1409v., 1845v.; Civ.1261)
1261).
Wanneer de schuldenaar zelf een vonnis Bila debitur sendiri sudah memperoleh suatu If the debtor himself has obtained an
verkregen heeft, hetwelk in kracht van putusan Hakim yang telah memperoleh enforceable sentence, under which which his
gewijsde gegaan is, en waarbij zijn gedaan kekuatan hukum yang pasti, dan dengan proposed offer is declared valid, he cannot,
aanbod goed en van waarde verklaard is, kan putusan itu penawaran yang dilakukannya even with the approval of the creditor, reclaim
hij, zelfs met toestemming van den telah dinyatakan sah, maka ia tidak dapat lagi the deposited property to the detriment of joint
schuldeischer, het in bewaring gebragte niet mengambil kembali apa yang dititipkan untuk debtors and guarantors. (Bw. 1404; Rv.811;
meer terug nemen, ten nadeele zijner mede- kerugian orang-orang yang ikut berutang dan Civ.1262)
schuldenaren en borgen (Bw. 1404; Rv. 811; para penanggung utang, meskipun dengan
Civ. 1262). izin kreditur.
De mede-schuldenaren en borgen zijn Orang-orang yang ikut berutang dan para The joint debtors and guarantors are also
insgelijks bevrijd, indien de schuldeischer, na penanggung utang dibebaskan juga, jika released, if, following the date of the
den dag van de beteekening der consignatire, kreditur, semenjak hari pemberitahuan notification of the consignment, the creditor
een jaar heeft laten voorbijgaan, zonder penyimpanan, telah melewatkan waktu satu has allowed one year to lapse, without having
derzelver bestaanbaarheid te betwisten (Bw. tahun, tanpa menyangkal sahnya disputed validity of such consignment.
307
alpha3 Edition
1404). penyimpanan itu.
De schuldeischer die zijne toestemming Kreditur yang telah mengizinkan barang yang A creditor, who has approved a debtor to
gegeven heeft dat de schuldenaar het in dititipkan itu diambil kembali oleh debitur reclaim the goods placed in deposit, after the
bewaring gebrachte terug neme, nadat de setelah penitipan itu, dikuatkan putusan consignment has been affirmed by an
consignatie bij een regterlijk vonnis, dat kracht Hakim yang telah memperoleh kekuatan enforceable judgment, can no longer avail to
van gewijsde bekomen had, was verklaard van hukum yang pasti, tidak dapat lagi the privileges or mortgages attached to the
waarde te zijn, kan niet meer, om betalig van menggunakan hak-hak istimewanya atau receivables in recovering such receivables.
zijne schuld te bekomen, gebruik maken van hipotek yang melekat pada piutang tersebut (Bw. 1408v., 1413, 1421; Civ. 1263)
de voorregten of hypotheke welke daaraan untuk menuntut pembayaran piutangnya.
verknocht waren (Bw. 1408v., 1413, 1421; Civ.
1263).
In geval het verschuldigde bestaat in eene Jika apa yang harus dibayar berupa suatu Where the debt must be paid in specific
zekere zaak, welke geleverd moet worden op barang yang harus diserahkan di tempat property which must be delivered at the place
de plaats alwaar dezelve zich bevindt, moet de barang itu berada, maka debitur harus where such property is located, the debtor
schuldenaar den schuldeischer geregtelijk memperingatkan kreditur dengan perantaraan must, through the court, remind the creditor to
doen aanmanen om dezelve naar zich te pengadilan supaya mengambilnya, dengan collect the property, by a deed which must be
nemen bij eene acte, welke aan deszelfs suatu akta yang harus diberitahukan kepada brought to the creditor himself or the residence
persoon of woonplaats, of aan de woonplaats kreditur sendiri atau ke alamat tempat of the creditor or to the residence chosen for
die tot volbrenging der overeenkomst gekozen tinggalnya, atau ke alamat tempat tinggal yang the consummation of the agreement.
is, moet beteekend worden. dipilih untuk pelaksanaan persetujuan.
If, after having been reminded, the creditor has
Indien deze aanmaning gedaan is, en de Jika peringatan itu telah dijalankan dan not taken the goods, the debtor may request
schuldeischer de zaak niet tot zich neemt, kan kreditur tidak mengambil barangnya, maka the judge for authorization to store the goods
de schuldenaar van den reger verlof bekomen debitur dapat diizinkan oleh Hakim untuk elsewhere. (Bw. 24, 1393, 1405-6, 1477, 1738-3;
om dezelve op eene andere plaats in bewaring menitipkan barang tersebut di suatu tempat Civ. 1264).
te stellen (Bw. 24, 1393, 1405-6, 1477, 1738-3o; lain.
Civ. 1264).
Van schuldvernieuwing Pembaruan Utang Concerning Debt Novation
Schuldvernieuwing wordt op drieheid wijze te Ada tiga macam jalan untuk pembaruan Debt novation arises out of the following three
weeg gebragt: utang: circumstances:
1o. wanneer een schuldenaar ten behoeve van 1. bila seorang debitur membuat suatu 1. if for the benefit of the creditor the debtor
zijnen schuldeischer eene nieuwe perikatan utang baru untuk kepentingan enters into a new debt obligation that
schuldverbindtenis aangaat, welke in de plaats kreditur yang menggantikan utang lama, yang substitutes and extinguishes the original debt;
gesteld wordt van de oude, die daardoor dihapuskan karenanya;
vernietigd wordt; 2. if a new debtor substitutes the original
2. bila seorang debitur baru ditunjuk untuk debtor, whom the creditor releases from his
2o. wanneer een nieuwe schuldenar wordt menggantikan debitur lama, yang oleh debt;
gesteld in de plaats van den vorigen, die door kreditur dibebaskan dan perikatannya;
den schuldeischer van zijne verbindtenis 3. if, pursuant to a new agreement, a new
ontslagen wordt; 3. bila sebagai akibat suatu persetujuan baru creditor replaces the original creditor, in
seorang kreditur baru ditunjuk untuk respect of the latter the debtor is released from
3o. wanner, ten gevolge eener nieuwe menggantikan kreditur lama, yang his obligations. (Bw.1400, 1417, 1421, 1790;
overeenkomst, een nieuwe schuldeischer terhadapnya debitur dibebaskan dan K.236; Civ.1271)
gesteld wordt in de plaats van den vorigen, te perikatannya.
wiens opzigte de schuldenaar van zijne
verbindtenis ontslagen wordt (Bw. 1400, 1417,
1421, 1790; K. 236; Civ. 1271).
Schuldvernieuwing kan slechts plaats hebben Pembaruan utang hanya dapat dilakukan Debt novation can only take place between
tusschen personen die bekwaam zijn om antara orang-orang yang cakap untuk individuals who are competent to enter into
verbindtenisen aan de gaan (Bw. 1329v.; Civ. mengadakan perikatan. obligations. (Bw. 1329v.; Civ. 1272)
1272).
Schuldvernieuwing wordt niet voorondersteld; Pembaruan utang tidak dapat hanya dikira- Debt novation must not be presumed; the
de wil om dezelve daar te stellen moet kira; kehendak seorang untuk mengadakannya intention to that effect must be obvious from
duidelijk uit de acte blijken (Bw. 1417, 1420, harus terbukti dari isi akta. the deed. (Bw. 1417, 1420, 1438; Civ. 1273)
308
www.KUHPer.com
1438; Civ. 1273).
Schuldvernieuwing, door het in de plaats Pembaruan utang dengan penunjukan seorang Debt novation by way of substituting an
stellen van eenen nieuwen schuldenaar, kan debitur baru untuk mengganti yang lama, original debtor for a new one may take place
geschieden zonder medewerking van den dapat dijalankan tanpa bantuan debitur without the cooperation of the first debtor.
eersten schuldenaar (Bw. 1382; Civ. 1274). pertama. (Bw. 1382; Civ. 1274)
Delegatie of overzetting, waarbij een Pemberian kuasa atau pemindahan, dengan Delegation of authority or transfer, in which a
schuldenaar aan zijnen schuldeischer eenen mana seorang debitur memberikan kepada debtor provides his creditor with another
anderen schuldenaar geeft, die zich ten seorang kreditur seorang debitur baru yang debtor who is then be bound to the creditor,
behoeve van den schuldeischer verbindt, mengikatkan dirinya kepada kreditur, tidak does not result in novation, if the creditor does
brengt geene schuldvernieuwing te weeg, menimbulkan suatu pembaruan utang, jika not expressly declare that intends to release
indien de schuldeischer niet uitdrukkelijk kreditur tidak secara tegas mengatakan bahwa from his obligations the debtor who has
verklaard heeft dat hij van meening was om ia bermaksud membebaskan debitur yang executed the transfer. (Bw. 1400v., 1415, 1418,
zijnen schuldenaar, die de overzetting gedaan melakukan pemindahan itu dari perikatannya. 1420, 1431; Civ. 1275)
heeft, van deszelfs verbindtenis te ontslaan
(Bw. 1400v., 1415, 1418, 1420, 1431; Civ. 1275).
De schuldeischer zijnen schuldenaar, door Kreditur yang membebaskan debitur yang A creditor, who has released a debtor who
wien de overzetting geschied is, van zijne melakukan pemindahan, tak dapat menuntut transferred his obligation, is not entitled to
verpligting ontslagen hebbende, heeft op orang tersebut, jika orang yang ditunjuk untuk claim against that person in the event the
denzelven geen verhaal, indien die in de plaats menggantikan itu jatuh pailit atau nyata-nyata substitute becomes bankrupt or insolvent,
gestelde in staat van faillissement of van tak mampu, kecuali jika hak untuk menuntut unless such right to claim has been expressly
kennelijk onvermogen is geraakt, ten ware itu dengan tegas dipertahankan dalam retained in the agreement, or if the substitute
zulks bij de overeenkomst uitdrukkelijk mogt persetujuan, atau jika debitur yang telah debtor at the time of transfer is clearly
zijn voorbehouden, of de in de plaats gestelde ditunjuk sebagai pengganti itu pada saat bankrupt, or if his estate is in a state of
schuldenaar reeds op het oogenblik der pemindahan telah nyata-nyata bangkrut, atau continuous decline. (Bw. 1417, 1536; F.1v;
overzetting openlijk bankbreukig mogt wezen, kekayaannya telah berada dalam keadaan Civ.1276)
of in verval van zaken mogt zijn geraakt (Bw. terus-menerus merosot.
1417, 1536; F. 1v.; Civ. 1276).
De schuldenaar die zich, bij overzetting, aan Debitur yang dengan pemindahan telah A debtor, who, pursuant a transfer, has bound
eenen nieuwen schuldeischer verbonden heeft, mengikatkan dininya kepada seorang kreditur himself to a new creditor, and as a result
en daardoor ten aanzien van zijnen vorigen baru dan dengan demikian telah dibebaskan thereof has been released from all obligations
schuldeischer ontslagen is, kan aan den dan kreditur lama, tak dapat mengajukan with respect to his previous creditor, may not
nieuwen schuldeischer niet tegenwerpen de terhadap kreditur baru itu tangkisan-tangkisan advance defenses against new creditor, which
exceptien, welke hij tegen den eersten zoude yang sebenarnya dapat ia ajukan terhadap he could have applied to the old creditor,
hebben kunnen doen gelden, al ware het dat kreditur lama, meskipun ini tidak notwithstanding that this restriction was not
dezelve hem bij het aangaan der nieuwe dikatakannya sewaktu membuat perikatan notified to him at the conclusion of the new
verbindtenis niet bekend zijn geweest, baru; namun dalam hal yang terakhir ini obligation; however, this does not prejudice his
behoudens echter, in het laatste geval, deszelfs tidaklah berkurang haknya untuk menuntut rights to claim recourse from the original
verhaal op den oorspronkelijken schuldeischer kreditur lama. creditor. (Bw. 1417v.)
(Bw. 1417v).
Enkele aanwijzing, door den schuldenaar Jika debitur hanya menunjuk seseorang yang An appointment by the debtor of an individual
gedaan, van iemanddie voor hem betalen harus membayar untuk dia, maka tidak terjadi to make payment on his behalf does not result
moet, brengt geene schuldvernieuwing te suatu pembaruan utang. in debt novation.
weeg.
Hal yang sama berlaku jika kreditur hanya The same applies to a creditor who appoints an
Hetzelfde geldt ook omtrent eene enkele menunjuk seseorang yang diwajibkan individual merely to accept payment on his
aanwijzing, door den schuldeischer gedaan, menerima pembayaran utang untuknya. behalf. (Bw. 1415, 1417, 1792v.; Civ. 1277)
van iemand die voor hem moet ontvangen
(Bw. 1415, 1417, 1792v.; Civ. 1277).
De voorregten en hypotheken, aan de oude Hak-hak istimewa dan hipotek yang melekat The privileges and hypothecs attached to the
schuldvordering verbonden, gaan niet over tot pada piutang lama, tidak berpindah pada original receivable do not pass on to the
die welke in derzelver plaats is gesteld, ten piutang baru yang menggantikannya, kecuali substitute receivable, unless the creditor
ware de schuldeiscerh zich zulks uitdrukkelijk jika hal itu secara tegas dipertahankan oleh expressly retains such rights. (Bw. 1134, 1209-1,
mogt hebben voorbehouden (Bw. 1134, 1209- kreditur. 1411, 1435; Civ. 1278)
1o, 1411, 1435; Civ. 1278).
309
alpha3 Edition
Wanneer de schuldvernieuwing wordt te weeg Bila pembaruan utang diadakan dengan If a debt novation arises out of the substitution
gebragt door eenen nieuwen schuldenaar in de penunjukan seorang debitur baru yang of an original debtor for a new debtor, the
plaats van den vorigen te stellen, gaan de menggantikan debitur lama, maka hak-hak privileges and mortgages that were attached to
voorregten en hypotheken die oorspronkelijk istimewa dan hipotek-hipotek yang dan the original receivable, do not pass on to the
aan de schuldvordering verbonden waren, niet semula melekat pada piutang, tidak berpindah assets of the new debtor. (Bw. 1421; Civ. 1279)
over op de goederen van den nieuwen ke barang debitur baru.
schuldenaar (Bw. 1421; Civ. 1279).
Wanneer de schuldvernieuwing plaats vindt Bila pembaruan utang diadakan antara If a debt novation takes place between the
tusschen den schuldeischer en een der kreditur dan salah seorang dari para debitur creditor and one of severally liable severally
hoofdelijke schuldenaren, kunnen de yang berutang secara tanggung-menanggung, liable debtors, the privileges and the hypothecs
voorregten en hypotheken niet voorbehouden maka hak-hak istimewa dan hipotek tidak may be retained other than in respect of the
worden, dan alleenlijk op de goederen van dapat dipertahankan selain atas barang-barang assets of the individual enters into the new
dengene die de nieuwe schuldverbindtenis orang yang membuat perikatan baru itu. contract of indebtedness. (Bw. 1280v., 1287,
aangaat (Bw. 1280v., 1287, 1424; Civ. 1280). 1424; Civ. 1280)
Door de schuldvernieuwing tusschen den Karena adanya pembaruan utang antara A debt novation concluded between the
schuldeischer en een der hoofdelijke kreditur dan salah seorang para debitur yang creditor and one of severally liable debtors
schuldenaren gemaakt, worden de overige berutang secara tanggung-menanggung, maka results in the other debtors being released from
mede-schuldenaren van hunne verbindtenis para debitur lainnya dibebaskan dan their obligations.
ontslagen. perikatan.
Debt novation in respect of the principal
Schuldvernieuwing, ten aanzien van den Pembaruan utang yang dilakukan terhadap debtor releases the guarantors.
hoofdschuldenaar te weeg gebragt, ontslaat de debitur utama membebaskan para
borgen. penanggung utang. However, if, in the first instance, the creditor
demands the participation of the co-debtors
Indien evenwel de schuldeischer, in het eerste Meskipun demikian, jika dalam hal yang and, if, in the second instance, the participation
geval, de toetreding der mede-schuldenaren, pertama kreditur telah menuntut para debitur of the guarantors, but the co-debtors or
en, in het tweede, die der borgen gevorderd lain itu, atau dalam hal yang kedua ia telah guarantors refuse to enter into the new
heeft, en de mede-schuldenaren of borgen menuntut para penanggung utang supaya agreement, then original debt obligation
weigeren om tot de nieuwe schikking toe te turut serta dalam perjanjian baru, tetapi orang- remains in effect. (Bw. 1280v., 1287v., 1430,
treden, blijft de oude schuldverbindtenis orang itu menolak, maka perikatan utang lama 1437, 1442v., 1845v., 1938; Civ. 1281)
voortduren (Bw. 1280v., 1287v., 1430, 1437, tetap berlaku.
1442v., 1845v., 1938; Civ. 1281).
Van compensatie of vergelijking van schuld Kompensasi atau Perjumpaan Utang Concerning Compensation or Debt Setoff
Twee personen wederkeerig elkanders Jika dua orang saling berutang, maka If two persons are debtors to one another, a
schuldenaren zijnde, heeft tusschen dezelve terjadilah antara mereka suatu perjumpaan debt setoff takes place, as a result of which the
vergelijking plaats, door welke de utang yang menghapuskan utang-utang kedua mutual debts shall be canceled, in the manner
wederzijdsche schulden worden vernietigd, op orang tersebut dengan cara dan dalam hal-hal and in the instances hereinafter stipulated.
de wijze en in de gevallen hierna vermeld (Bw. berikut. (Bw. 971, 1429v., 1602r; civ. 1289; Bb.7115)
971, 1429v., 1602r; Civ. 1289; Bb. 7115).
Vergelijking heeft van regtswege plaats zelfs Perjumpaan terjadi demi hukum, bahkan A debt setoff takes place by law,
buiten weten der schuldenaren, en de beide tanpa setahu debitur, dan kedua utang itu notwithstanding that the debtors are unaware
schulden vernietigen elkander over en weder, saling menghapuskan pada saat utang itu of it, and both debts is cancel one another out,
op het oogenblik dat zij te gelijk bestaan, ten bersama-sama ada, bertimbal balik untuk where they exist simultaneously, in respect of
beloope van derzelver wederkeerig bedrag jumlah yang sama. the same reciprocal amount. (Civ. 1290;
(Civ. 1290; Bb. 7115). Bb.7115)
Vergelijking heeft alleen plaats tusschen twee Perjumpaan hanya terjadi antara dua utang Debt setoffs take place only between two debts
schulden die beide tot onderwerp hebben eene yang dua-duanya berpokok sejumlah utang, where the subject of both are sums of money or
geldsom, of eene zekere hoeveelheid van atau sejumlah barang-barang yang dapat certain perishable goods of the same kind, and
zaken, die door het gebruik te niet gaan, van dihabiskan dan jenis yang sama, dan yang both debts may be settled and payable
dezelfde soort, en die wederzijds voor eene dua-duanya dapat diselesaikan dan ditagih immediately. (Bb.3732)
dadelijke vereffening en opeisching vatbaar seketika.
zijn (Bb. 3732). Delivery of food products, grains and other
Bahan makanan, gandum dan hasil-hasil agricultural products which are not being
Leveringen van levensmiddelen, granen en pertanian yang penyerahannya tidak dibantah disputed, and the values of which are
andere voortbrengselen van landbouw welke dan harganya dapat ditetapkan menurut stipulated in price lists or other such
niet betwist worden, en waarvan de waarde bij catatan harga atau keterangan lain yang biasa information customarily used in Indonesia, can
310
www.KUHPer.com
prijscouranten of soortgelijke in Indonesie dipakai di Indonesia, dapat diperjumpakan be setoff against settled and payable sums of
gebruikelijke opgaven bepaald is, kunnen in dengan sejumlah uang yang telah diselesaikan money. (Bw. 505, 1263, 1269, 1271; F.52v.;
vergelijking gebragt worden tegen vereffende dan seketika dapat ditagih. Civ.1291; Bb.135, 1459, 2707, 7115)
en opeischbare geldsommen (Bw. 505, 1263,
1269, 1271; F. 52v.; Civ. 1291; Bb. 135, 1459,
2707, 7115).
Bekomen uitstel van betaling verhondert geene Semua penundaan pembayaran kepada An suspension of payment does not restrict
vergelijking (Bw. 1266, 1268v., 1760; Civ. 1292). seseorang tidak menghalangi suatu setoff. (Bw. 1266, 1268v., 1760; Civ.1292)
perjumpaan utang.
De vergelijking heeft plaats uit wlke oorzaak Perjumpaan terjadi tanpa membedakan A setoff takes place without regards to
ook de wederzijdsche schulden voortspruiten, sumber piutang kedua belah pihak itu, kecuali: differences in the sources of the receivables of
uitgezonderd: the parties, except:
1. bila dituntut pengembalian suatu barang
1o. wanneer de teruggave geeischt wordt van yang secara berlawanan dengan hukum 1. where the return of some assets, from which
eene zaak waarvan de eigenaar wederregtelijk dirampas dari pemiliknya; the owner was unlawfully expropriated, is
ontzet is; demanded;
2. bila apa yang dituntut adalah pengembalian
2o. wanneer geeischt wordt de teruggave van suatu barang yang dititipkan atau 2. where the return of assets, which have been
iets hetwelk in bewaring of ter bruikken dipinjamkan; placed in deposit or lent, is demanded; (Bw.
gegeven is (Bw. 1694, 1714v., 1740v); 1694v., 1714v., 1740v.)
3. terhadap suatu utang yang bersumber pada
3o. ten aanzien eener schuld, spruitende uit tunjangan nafkah yang telah dinyatakan tak 3. where the debt results mainly from means of
hoofde van levens-onderhoud hetwelk dapat disita. livelihood which have been declared to be
verklaard is niet in beslag te kunnen worden prohibited from seizure. (Rv. 749-2 and 3; Civ.
genomen (Rv. 749-2o’en 3o; Civ. 1293). 1293)
Een borg kan in vergelijking brengen hetgeen Seorang penanggung utang boleh A guarantor may setoff a debt that the creditor
de schuldeischer aan den hoofdschuldenaar memperjuangkan apa yang wajib dibayar owes the debtors who are severally liable, but
verschuldigd is, maar de hoofdschuldenaar kepada debitur utama, tetapi debitur utama the debtors who are severally liable may not
kan niet in vergelijking brengen het geen de tak diperkenankan memperjumpakan apa compare that which the creditor owes the
schuldeischer aan den borg verschuldigd is. yang harus dibayar kreditur kepada guarantor. The debtors who are severally liable
penanggung utang. Debitur dalam perikatan also is not reciprocate with that which is owing
De hoofdelijke schuldenaar mag insgelijks niet tanggung menanggung, juga tidak boleh from the creditor to one of the other debtors.
in vergelijking brengen hetgeen door den memperjumpakan apa yang harus dibayar (Bw. 1287, 1410, 1424, 1437, 1442, 1846v.,
kreditur kepada debitur lain. 1938v.; Civ. 1294; Bb.7115)
schuldiescher aan zijnen mede-schuldenaar
verschuldigd is (Bw. 1287, 1410, 1424, 1437,
1442, 1846v., 1938v.; Civ. 1294; Bb. 7115).
Een schuldenaar die zuiver en eenvoudig heeft Seorang debitur yang secara murni dan A debtor who has clearly agreed to an
toegestemd in de overdragt van regten, door sederhana telah menyetujui pemindahan hak- assignment of rights by the creditor to a third
den schuldeischer aan eenen derde gedaan, hak yang dilakukan oleh kreditur kepada party, can no longer make use of the setoff
kan zich niet meer tegen dengene te wiens seorang pihak ketiga, tak boleh lagi against the individual for whose benefit the
behoeve die overdragt gedaan is, bedienen van menggunakan terhadap pihak ketiga ini suatu assignment took place, which he could have
de vergelijking, welke hij, voor dezelve, aan perjumpaan utang yang sedianya dapat made use of against his creditor.
zijnen schuldeischer had kunne tegenwerpen. diajukan kepada kreditur sebelum
pemindahan hak-hak tersebut. An assignment of rights, which was not
De overdragt van regten, waarin de approved by the debtor but which has been
schuldenaar niet heeft toegestemd, maar die Pemindahan hak-hak yang tidak disetujui oleh notified to him, is only restrict the setoff of the
aan denzeiven is beteekend geworden, debitur, tetapi telah diberitahukan kepadanya, debts that arose after that notification. (Bw.
verhindert slechts de vergelijking der hanyalah menghalangi perjumpaan utang- 613, 1417, 1420, 1435, 1533; Civ. 1295)
schulden, welke na de gedane bcteekening zijn utang yang lahir sesudah pemberitahuan
aangegaan. (Bw. 613, 1417, 1420, 1435, 1533; tersebut.
Civ. 1295.)
Indien de wederzijdsche schulden niet ter Jika utang-utang kedua belah pihak tidak If the mutual debts are not payable at the same
zelfde plaatse betaalbaar zijn, kunnen dezelve dapat dibayar di tempat yang sama, maka location, they may not be setoff unless there is
niet in vergelijking gebragt worden, dan moet utang-utang itu tidak dapat diperjumpakan reimbursement of the costs incurred in the
vergoeding van de kosten der overmaking tanpa mengganti biaya pengiriman. assignment. (Bw. 1393, 1395, 1405, 1412; Civ.
(Bw. 1393, 1395, 1405, 1412; Civ. 1296). 1296)
311
alpha3 Edition
Indien er verscheiden voor vergelijking Jika terdapat sebagian utang yang harus Where there are several debts capable of being
vatbare en van denzelfden persoon vorderbare diperjumpakan dan dapat ditagih dari satu setoff and being claimable from one person,
schulden bestaan, moet men, ten aanzien der orang, maka dalam melakukan perjumpaan, such set off accord to the rules stipulated
vergelijking, de regelen volgen welke bij artikel harus diturut peraturan-peraturan yang ditulis under article 139. (Bw. 1397; Civ. 1297)
1399 zijn voorgeschreven (Bw. 1397; Civ. 1297). dalam pasal 1399.
Vergelijking heeft geene plaats ten nadeele der Perjumpaan tidak dapat terjadi atas kerugian A setoff may not take place to the detriment of
verkregene regten van eenen derde. hak yang diperoleh seorang pihak ketiga. the rights acquired by a third party.
Aldus kan hij die, schuldenaar zijnde, Dengan demikian, seorang debitur yang In this regard, a debtor who later becomes a
schuldeisher geworden is, nadat op het door kemudian menjadi kreditur pula, setelah pihak creditor, after the seizure by a third party of
hem verschuldigge door eenen derde is beslag ketiga menyita barang yang harus dibayarkan, that which is owed, cannot, to the detriment of
gelegd, zich niet, een nadeele van den in tak dapat menggunakan perjumpaan utang the seizer, benefit from debt setoff. (Bw. 1388;
beslagnemer, van de schuldvergelijking atas kerugian si penyita. Rv. 728v., 744; Bb. 1459; Civ. 1298)
bedienen (Bw. 1388; Rv. 728v., 744; Bb. 1459;
Civ. 1298).
Hij, die eene schuld betaald heeft welke van Seseorang yang telah membayar suatu utang A person who has settled a debt, which by law
regtswege door vergelijking vernietigd was, yang telah dihapuskan demi hukum karena has been extinguished as a result of a setoff,
kan zich bij het invorderen der inschuld welke perjumpaan, pada waktu menagih suatu may no longer upon claiming the debt which
hij niet in vergelijking gebragt heeft, niet meer, piutang yang tidak diperjumpakan, tak dapat he has setoff, rely on the privileges and
ten nadeele van derden, bedienen van de lagi menggunakan hak istimewa dan hipotek- hypothecs attached to such debts to the
voorregten en hypotheke welke aan die hipotek yang melekat pada piutang itu untuk disadvantage of a third party, unless he has
inschuld verbonden waren, ten ware hij eene kerugian pihak ketiga, kecuali jika ada suatu valid grounds for pleading ignorance of the
wettige rede van onkunde mogt gehad hebben alasan sah yang menyebabkan ia tidak tahu existence of the debt with which his debt
omtrent het bestaan der inschuld met welke tentang adanya piutang tersebut yang should have been setoff. (Bw. 1426; Civ. 1299)
zijne schuld had moeten worden in seharusnya diperjumpakan dengan utangnya.
vergelijking gebragt (Bw. 1426; Civ. 1299).
Van schuldvermenging Percampuran Utang Concerning Debt Consolidation
Wanneer de hoedanigheden van schuldeischer Bila kedudukan sebagai kreditur dan debitur Where the statuses of creditor and debtor are
en schuldenaar zich in denzelfden persoon berkumpul pada satu orang, maka terjadilah united in one and the same person, a
vereenigen, heeft van regtswege eene demi hukum suatu percampuran utang dan consolidation of debt takes place by law and as
schuldvermenging plaats, waardoor de oleh sebab itu piutang dihapuskan. a result such debt is extinguished. (Bw. 706,
schuldvordering vernietigd wordt (Bw. 706, 718-1, 736, 754-1, 807-3, 818, 1032, 1539, 1727;
718-1o, 736, 754-1o, 807-3o, 818, 1032, 1539, Civ.1300)
1727; Civ. 1300).
Schuldvermenging welke in den persoon van Percampuran utang yang terjadi pada debitur Consolidation of debts which takes place in
den hoofdschuldenaar plaats vindt, strekt ook utama berlaku juga untuk keuntungan para respect of the principal debtor also applies to
ten voordeele van deszelfs borgen. penanggung utangnya. the benefit of his guarantors.
Die wlke in den persoon van den borg plaats Percampuran yang terjadi pada diri If it takes place with the guarantor, it is not
vindt, heeft geenszins de vernietiging der penanggung utang, sekali-kali tidak result in the nullification of the principal
hoofdverbindtenis ten gevolge. mengakibatkan hapusnya utang pokok. contract.
Die wlke in den persoon van een der Percampuran yang terjadi pada diri salah satu If it takes place with one of the debtors who
hoofdelijke schuldenaren plaats heft, strekt dan pada debitur tanggung-menanggung, are severally liable, it is benefit the other
niet verder tot voordeel zijner hoofdelijke tidak berlaku untuk keuntungan para debitur debtors who are severally liable in respect only
mede-schuldenaren, dan voor het aandeel in tanggung-menanggung lain hingga melebihi of the part of the debt which he owes. (Bw.
de schuld waarvoor hij zelf schuldenaar was bagiannya dalam utang tanggung- 1288, 1293, 1410, 1424, 1430, 1442, 1821, 1846,
(Bw. 1288, 1293, 1410, 1424, 1430, 1442, 1821, menanggung. 1938v.; Civ. 1301)
1846, 1938v.; Civ. 1301).
Van kwijtschelding van schuld Pembebasan Utang Concerning the Relief from a Debt
De kwijtschelding eener schuld wordt niet Pembebasan suatu utang tidak dapat hanya A relief from a debt may not be presumed, but
voorondersteld, maar moet bewezen worden diduga-duga, melainkan harus dibuktikan. must be proven. (Bw. 1415, 1441, 1865; Civ.
(Bw. 1415, 1441, 1865; Civ. 1315). 1315)
312
www.KUHPer.com
De vrijwillige teruggave van een Pengembalian sepucuk surat piutang di bawah The voluntary return of an original private
oorspronkelijk onderhandsch schuldbewijs, tangan yang asli secara sukarela oleh kreditur proof of debt by the creditor to the debtor, is
door den schuldeischer aan den schuldenaar kepada debitur merupakan bukti pembebasan prove the discharge of the debt, even with
gedaan, bewijst de kwijtschelding der schuld, utangnya, bahkan juga terhadap orang-orang respect to the co-debtors who are severally
zelfs tenaanzien der hoofdelijke mede- lain yang turut berutang secara tanggung- liable. (Bw.1279v., 1321, 1857, 1874v., 1878,
schuldenaren (Bw. 1279v., 1321, 1857, 1874v., menanggung. 1916; Civ. 1282)
1878, 1916; Civ. 1282).
De kwijtschelding eener schuld, of het ontslag Pembebasan suatu utang atau pelepasan The relief of a debt or the release granted
bij overeenkomst, ten behoeve van eenen der menurut persetujuan untuk kepentingan salah pursuant to an agreement for the benefit of one
hoofdelijke mede-schuldenaren gegeven, seorang debitur dalam perikatan tanggung- of the co-debtors who are severally liable, is
bevrijdt alle de overige, ten ware zich de menanggung, membebaskan semua debitur release all the others, unless the creditor
schuldeischer uitdrukkelijk zijne regten tegen yang lain, kecuali jika kreditur dengan tegas expressly reserves his rights with respect to the
de laatstgemelde mogt hebben voorbehouden menyatakan hendak mempertahankan hak- latter mentioned; in which case, he cannot
in welk plaatste geval, hij de schuld niet verder haknya terhadap orang-orang tersebut claim the debt until after the deduction of the
kan invorderen, dan na aftrek van het aandeel terakhir; dalam hal itu, ia tidak dapat menagih share of the individual whose debt has been
van dengene aan wien hij de schuld heeft piutangnya sebelum dikurangkan bagian dan discharged. (Bw. 1279v., 1287, 1289, 1442, 1857;
kwijtgescholden (Bw. 1279v., 1287, 1289, 1442, debitur yang telah dibebaskan olehnya. Civ. 1285)
1857; Civ. 1285).
De teruggave van eene in pand gegevenezaak Pengambilan barang yang diberikan dalam The return of assets provided as collateral is
is niet voldoende om de vrijstelling der schuld gadai tidaklah cukup untuk menjadikan alasan not be sufficient proof of the discharge of a
te doen vermoeden (Bw. 1150v., 1438; Civ. dugaan tentang pembebasan utang. debt. (Bw. 1150v., 1438; Civ. 1286)
1286).
De kwijtschelding eener schuld, of het ontslag Pembebasan suatu utang atau pelepasan The discharge of a debt, or the release
bij overeenkomst, aan den hoofdschuldenaar menurut persetujuan yang diberikan kepada pursuant to an agreement, granted to the
toegestaan, bevrijdt den hoofdschuldenaar debitur utama, membebaskan para principal debtor, is also discharge the
niet. penanggung utang. Pembebasan yang guarantors. The discharge granted to the
diberikan kepada salah seorang penanggung guarantor is not release the principal debtor.
De kwijtschelding aan den borg toegestaan, utang, tidak membebaskan para penanggung The discharge granted to one of the
bevrijdt den hoofdschuldenaar niet. lainnya. guarantors, is not release the others. (Bw. 1410,
1424, 1430, 1437, 1821, 1838, 1846v., 1938;
Civ.1287)
De kwijtschelding, aan eenen der borgen
toegestaan, ontslaat de overigen niet (Bw. 1410,
1424, 1430, 1437, 1821, 1938, 1846v.; Civ. 1287).
Hetgeen de schuldeischer van eenen borg heeft Apa yang telah diterima kreditur dan seorang The amount received by a creditor from a
ontvangen tot afdoening van deszelfs borgtogt, penanggung Utang sebagai pelunasan guarantor for fulfillment of the guarantee, shall
moet gerekend worden in mindering der tanggungannya, harus dianggap telah dibayar be deducted from the debt, and shall be used
schuld betaald te zijn, en moet verstrekken tot untuk mengurangi utang yang bersangkutan, to settle the debt of the principal debtor and
ontlasting van den hoofdschuldenaar en van dan harus digunakan untuk melunasi utang the other guarantors. (F.131; Civ.1288)
de overige borgen. (F. 131; Civ. 1288). debitur utama dan tanggungan para
penanggung lainnya.
Van het vergaan der verschuldigde zaak Musnahnya Barang yang Terutang Concerning the destruction of the assets
owed
In geval de zekere en bepaalde zaak, welke het Jika barang tertentu yang menjadi pokok Where a certain specific assets that constitute
onderwerp der overeenkomst uitmaakte, persetujuan musnah, tak dapat the subject matter of the agreement are
vergaat, buiten den handel der menschen diperdagangkan, atau hilang hingga tak destroyed, becomes unmerchantable, or are
geraakt, of verloren geat, zoodanig dat men diketahui sama sekali apakah barang itu masih lost, to the extent that one is not aware whether
van derzelver bestaan te eenenmale onkundig ada, atau tidak, maka hapuslah perikatannya, or not the assets still exist, the obligations are
is, vervalt de verbindtenis, mits de zaak asal barang itu musnah atau hilang di luar discharged, insofar as the assets are destroyed
vergaan of verloren zij buiten de schuld van kesalahan debitur dan sebelum ia lalai or lost due to no fault of the debtor, and prior
den schuldenaar, en voor dat hij in de levering menyerahkannya. to his defaulting on delivering the assets.
daarvan nalatig gebleven was.
Bahkan meskipun debitur lalai menyerahkan Notwithstanding the default of the debtor on
Zelfs dan wanneer de schuldenaar in gebreke suatu barang, yang sebelumnya tidak delivering the goods, which were previously
is om eene zaak te leveren, en hij voor geene ditanggung terhadap kejadian-kejadian yang not insured against unforeseeable events, the
313
alpha3 Edition
onvoorziene toevallen heeft ingestaan, is de tak terduga, perikatan tetap hapus jika barang obligations are also discharged if the goods
verbindtenis vernietigd, indien de zaak op itu akan musnah juga dengan cara yang sama would have perished in a similar manner had
gelijke wijze bij den schuldeischer zoude di tangan kreditur, seandainya barang tersebut they been delivered to the creditor.
vergaan zijn, ingeval dezelve aan hem ware sudah diserahkan kepadanya.
geleverd geweest. The debtor must prove the unforeseen
Debitur diwajibkan membuktikan kejadian tak circumstances he asserts.
De schuldenaar is gehouden het onvoorzeiene terduga yang dikemukakannya.
voeval, waarop hij zich beroept, te bewijzen. (S.17-497) Irrespective of the manner in which
Dengan cara bagaimanapun suatu barang the goods are lost or destroyed, the individual
(Gew. S. 17-497) Op welke wijze ook eene hilang atau musnah, orang yang mengambil who has expropriated these assets are not
ontvreemde zaak vergaan of verloren zij, barang itu sekali-kali tidak bebas dari relieved from the obligation to compensate the
ontslaat dit verlies dengene die deze zaak kewajiban untuk mengganti harga. value thereof. (Bw. 579-3, 718-2, 736, 754-5, 795,
ontvreemd heeft geenszins van de verpligting 807-6, 818, 923, 999, 1099, 1157, 1235v., 1244,
om de waarde te vergoeden (Bw. 579-3o, 718- 1264, 1275, 1285, 1327, 1332v., 1362, 1472, 1510,
2o, 736, 754-5o, 795, 807-6o, 818, 923, 999, 1099, 1553, 1605, 1607, 1646-2, 1648, 1708, 1744v.;
1157, 1235v., 1244, 1264, 1275, 1285, 1327, Civ.1302)
1332v., 1362, 1472, 1510, 1553, 1605, 1607, 1646-
2o, 1648, 1708, 1744v.; Civ. 1302).
Indien de verschuldigde zaak zonder toedoen Jika barang yang terutang musnah, tak lagi If the assets owed are destroyed, becomes
van den schuldenaar vergaan, buiten den dapat diperdagangkan, atau hilang di luar unmerchantable or are lost through no fault of
handel der menschen geraakt of verloren is, is kesalahan debitur, maka debitur, jika ia the debtor, the debtor is required, if he has any
de schuldenaar gehouden, in geval hij eenige mempunyai hak atau tuntutan ganti rugi rights or claims for recourse related to these
regten of vorderingen tot schadevergoeding mengenai barang tersebut, diwajibkan assets, to assign them to the creditor. (Bw.
betrekkelijk deze zaak heeft, die aan zijnen memberikan hak dan tuntutan tersebut kepada 1716; Civ. 1303)
schuldeischer af te staan (Bw. 1716; Civ. 1303). kreditur.
Van de nietigheid en van de vernietiging der Kebatalan dan Pembatalan Perikatan Concerning the Invalidity and the
verbindtenissen Nullification of the Obligations
Alle verbindtenissen door minderjarige of Semua perikatan yang dibuat oleh anak yang All obligations concluded by minors or
onder curatele gestelde personen aangegaan, belum dewasa, atau orang-orang yang berada individuals under guardianship, are void by
zijn van regtswege nietig, en moeten, op eene di bawah pengampuan adalah batal demi law, and must be declared void pursuant to
door hen of van hunnentwege daartoe gedane hukum, dan atas tuntutan yang diajukan oleh claims by them or on their behalf, solely on the
vordering, worden nietig verklaard, op den atau dan pihak mereka, harus dinyatakan grounds of their minority or guardianship.
enkelen grond der minderjarigheid of der batal, semata-mata atas dasar
curatele. kebelumdewasaan atau pengampuannya. Obligations concluded by married women and
by minors who are acknowledged as
De verbindtenissen, aangegaan door Perikatan yang dibuat oleh perempuan yang competent, are not void by law, insofar as such
getrouwde vrouwen en door minderjarige die bersuami dan oleh anak-anak yang belum obligations do not exceed their competence.
handligting hebben bekomen, zijn slechts van dewasa yang telah disamakan dengan orang (Bw.108v., 113, 116, 282, 330v., 419, 425, 429v.,
regtswege nietig, voor zoo verre die dewasa, tidak batal demi hukum, sejauh 452, 1330v., 1453; Civ. 1305)
verbindtenissen hunne bevoegdheid te boven perikatan tersebut tidak melampaui batas
gaan (Bw. 108v., 113, 116, 282, 330v., 419, 425, kekuasaan mereka.
429v., 452, 1330v., 1453; Civ. 1305).
De bepaling van het vorige art. is niet Ketentuan pasal yang lalu tidak berlaku untuk The provision in the previous article do not
toepasselijk op verbindtenissen, perikatan yang timbul dan suatu kejahatan apply to obligations arising out of acts of
voortvloeijende uit een begaan misdrijf of atau pelanggaran atau dan suatu perbuatan felony or violation or from any act which has
overtreding, of uit eene daad welke een ander yang telah menimbulkan kerugian bagi orang caused damage to another party.
schade heeft veroorzaakt. lain.
(S.26-335 jis. 458, 565 and 27-108) Minority
(Gew. S. 26-335 jis. 458, 565 en 27-108) Ook kan Begitu juga kebelumdewasaan tidak dapat cannot be invoked in respect to prenuptial
de minderjarigheid niet worden ingeroepen dimajukan terhadap perikatan-perikatan yang agreements entered into by minors, in due
tegen verbindtenissen door minderjarigen bij dibuat oleh orang-orang yang belum dewasa observance of article 151, or to labor
huwelijksche voorwaarden, met inachtneming dalam perjanjian perkawinan dengan agreements, in due observance of article 1601g,
van art. 151, of bij arbeidsovereenkomsten, met mengindahkan pasal 151, atau dalam or to labor agreements to which article 1601f
inachtnemingvan art. 1601g of bij perjanjian perburuhan dengan mengingat applies. (Bw. 1365v.; civ. 1309v.)
arbeidsorvereenkomsten, op welke art. 1601h pasal 1601g, atau perjanjian-perjanjian
van toepassing is, aangegaan (Bw. 1365v.; Civ. perburuhan terhadap mana berlaku pasal
1309v). 1601h.
(Gew. S. 27-31 jis 390, 421) Indien de Jika tata cara yang ditentukan untuk sahnya (S.27-31 jis. 390, 421) If the formalities for the
314
www.KUHPer.com
formaliteiten ten voordeelen der minderjarigen perbuatan yang menguntungkan anak-anak benefit of minors and individuals under
e onder curatele gestelden, tot de yang belum dewasa dan orang-orang yang guardianship and which are required for the
bestaanbaarheid van zekere akten berada di bawah pengampuan telah terpenuhi, validity of certain deeds have been complied
voorgeschreven, zijn vervuld, of hij, die de atau jika orang yang menjalankan kekuasaan with, or if the person who exercises parental
onderlijke magt uitoefent, de voogd, of de orangtua, wali atau pengampu telah authority, or the guardian who exercises
curator handelingen heeft verrigt, die de melakukan perbuatan-perbuatan yang tidak guardianship, has performed acts, provided
grenzen van zijn bevoegdheid niet te buiten melampaui batas-batas kekuasaannya, maka that such is not be beyond his competence, the
gaan, worden de minderjarigen en onder anak-anak yang belum dewasa dan orang- minors and individuals under guardianship,
curatele gestelden, met opzigt tot die orang yang berada di bawah pengampuan itu with respect to their acts, shall be deemed to
handelingen, beschouwd als of zij dezelve na dianggap telah melakukan sendiri perbuatan- have committed such after having come of age
hunne meerderjarigheid of buiten curatele perbuatan itu setelah mereka menjadi dewasa or outside guardianship, without prejudice to
badden verrigt, onverminderd hun verhaal op atau tidak lagi berada di bawah pengampuan, their rights to claim recourse from those who
hem, die de ouderlijke magt uitoefent, den tanpa mengurangi hak mereka untuk exercise parental authority, the guardians, or
voogd, of den curator, zoo daartoe gronden menuntut orang yang melakukan kekuasaan the conservators, if there are grounds
zijn (Bw. 309, 330, 393v., 401, 403, 407, 430, 452; orangtua, wali atau pengampu itu bila ada therefore. (Bw. 309, 330, 393v., 401, 403, 407,
Civ. 1314). alasan untuk itu. 430, 452; Civ. 1314)
Verbindtenissen door geweld, dwaling of Perikatan yang dibuat dengan paksaan, Contracts concluded under duress, or due to
bedrog aangegaan, leveren eene penyesatan atau penipuan, menimbulkan error or fraud, is result in a legal claim to
regtsvordering op tot derzelver vernietiging tuntutan untuk membatalkannya. nullify such. (Bw. 1053, 1121, 1321v., 1452v.,
(Bw. 1053, 1121, 1321v., 1452v., 1858; Civ. 117). 1858; Civ. 1117)
Uit hoofde van benadeeling kunnen Dengan alasan telah dirugikan, orang-orang If adults, and also minors if they have been
meerderjarigen en ook minderjarigen, wanneer dewasa, dan juga anak-anak yang belum regarded as adults, have been disadvantaged,
zij als meerderjarigen worden aangemerkt, dewasa bila mereka dapat dianggap sebagai they may only demand the nullification of the
alleen de vernietiging der verbindtenissen orang dewasa, hanyalah dapat menuntut contracts, in the specific instances stipulated by
vorderen, in de bijzondere gevallen bij de wet pembatalan pengikatan yang telah mereka law. (Ov. 79; Bw.429, 1653, 1112-3, 1113v., 1124,
voorzien (Ov. 79; Bw. 429, 1053, 1112-3o, buat dalam hal-hal khusus yang ditetapkan 1858; F.41v.; S.38-524 under Bw.1456; Civ.1118,
1113v., 1124, 1858; F. 41v.; S. 38-524* onder Bw. undang-undang. 1313)
1456; Civ. 1118, 1313).
De nietigverklaring van verbindtenissen, op Pernyataan batalnya perikatan-perikatan The nullification of contracts, based upon *387
grond der onbekwaamheid van de personen, berdasarkan ketidakcakapan orang-orang the incompetence of the individuals as
bij art. 1330 vermeld, heeft tengevolge dat de tersebut dalam Pasal 1330, mengakibatkan mentioned in article 1330, is result in the
zaak en de partijen worden hersteld in den pulihnya barang-barang dan orang-orang yang restoration of the assets and the parties to the
staat waarin zij zich voor het aangaan der bersangkutan dalam keadaan seperti sebelum position that they were in prior to the
verbindtenis bevonden, met dien verstande, perikatan dibuat, dengan pengertian bahwa conclusion of the contract, provided that
dat al hetgeen aande onbevoegden, ten segala sesuatu yang telah diberikan atau anything granted or paid to the incompetent
gevolge der verbindtenis, is uitgekeerd of dibayar kepada orang tak berwenang, akibat parties, as a result of the contract, may be
betaald, slechts kan worden terug gevorderd, perikatan itu, hanya dapat dituntut kembali reclaimed to the extent only that such is still in
voor zoo verre hetzelve nog onder den bila barang yang bersangkutan masih berada the possession of the incompetent party, or to
onbevoegde berust, of voor zoo verre mogt di tangan orang tak berwenang tadi, atau bila the extent that it appears that the settlement or
blijken dat deze door het uitgekeerde of ternyata bahwa orang ini telah mendapatkan payment has been beneficial to him, to the
betaalde werkelijk is gebaat, of dat het keuntungan dan apa yang telah diberikan atau extent that what has been enjoyed has been
genotene te zijnen nutte is aangewend of dibayar itu atau bila yang dinikmati telah used or extended for his benefit. (Bw. 116,
gestrekt heeft (Bw. 116, 1387, 1446, 1702; Civ. dipakai bagi kepentingannya. 1387, 1446, 1702; Civ. 1312).
1312).
De nietigverklaring, op grond van geweld, Pernyataan batal yang berdasarkan adanya Nullification, on grounds of duress, error or
dwaling of bedrog, heeft insgelijks ten gevolge paksaan, penyesatan atau penipuan, juga fraud, is also result in the assets and the parties
dat de zaak en de partijen worden hersteld in mengakibatkan barang dan orang yang being restored to the position that they were in
den staat waarin zij zich voor het aangaan der bersangkutan pulih dalam keadaan seperti prior to the conclusion of the contract.
verbindtenis bevonden (Bw. 1451). sebelum perikatan dibuat. (Bw.1451)
In de gevallen, bij de artt. 1446 en 1449 Dalam hal-hal tersebut dalam Pasal 1446 dan In the instances stipulated in articles 1446 and
voorzien, is degene tegen wien de 1449, orang yang terhadapnya tuntutan untuk 1449, the individual against whom the legal
regtsvordering tot nietigverklaring is pernyataan batalnya suatu perikatan claim for nullification is granted is also bound,
toegewezen daarenboven tot vergoeding van dikabulkan, wajib juga mengganti biaya, to reimburse the costs, damages and interest
kosten, schaden en interessen verbonden, kerugian dan bunga, jika ada alasan untuk itu. payments, provided that there are grounds
indien daartoe gronden zijn (Bw. 1243v). therefor. (Bw. 1243v.)
(Gew. S. 1906-348) In alle gevallen, waarin eene Bila suatu tuntutan untuk pernyataan batalnya (S.1906-348) In all instances where the period
regtsvordering; tot nietigverklaring eener suatu perikatan tidak dibatasi dengan suatu during which a legal claim for nullification of a
315
alpha3 Edition
verbindtenis niet bij eene bijzondere ketentuan undang-undang khusus mengenai contract may be made is not limited to a
wetsbepaling tot eene korteren tijd is beperkt, waktu yang lebih pendek, maka suatu itu shorter time period by a specific legal
duurt dezelve vijf jaren (Bw. 1489, 1500). adalah lima tahun. regulation, the period shall be five years. (Bw.
1489, 1500) The period shall be effective as
Die tijd begint te loopen: Waktu tersebut mulai berlaku: dalam hal follows: in case of minority, from the date on
kebelumdewasaan sejak hari kedewasaan; which the age of majority is reached; in case of
dalam hal pengampuan, sejak hari pencabutan guardianship, from the date that such is cease;
in geval van minderjarigheid, van den dag der in case of duress, from the date that such has
meerderjarigheid; pengampuan;
ceased; in case of error or fraud, from the date
of discovery; in case of acts of a married
in geval van curatele, van den dag van dalam hal paksaan, sejak hari paksaan itu woman concluded without authorization of
derzelver opheffing; berhenti; dalam hal penyesatan atau penipuan, the husband, from the date of dissolution of
sejak hari diketahuinya penyesatan atau the marriage; in case of invalidity, which was
penipuan itu; covered in article 1341, from the date upon
in geval van geweld, van den dag waarop
which the required level of awareness exists.
hetzelve heeft opgehouden;
dalam hal perbuatan seorang perempuan The above-mentioned time period within
bersuami yang dilakukan tanpa kuasa suami, which the legal claim must be filed is not apply
in geval van dwaling of bedrog, van den dag sejak hari pembubaran perkawinan; to the invalidity which can be presented as a
der ontdekking; defense or demurrer, which may always be
brought. (Bw.108, 115v., 414, 1511, 1690; F.49;
dalam hal batalnya suatu perikatan termaksud
in geval van handelingen eener getrouwde Civ. 1304)
dalam Pasal 1341, sejak hari diketahuinya
vrouw, zonder magtiging van den man bahwa kesadaran yang diperlukan untuk
aangegaan, van den dag der ontbinding des kebatalan itu ada. Waktu tersebut di atas, yaitu
huwelijks; waktu yang ditetapkan untuk mengajukan
tuntutan, tidak berlaku terhadap kebatalan
in geval van nietigheid, waarvan in art. 1341 yang diajukan sebagai pembelaan atau
wordt gehandeld, van den dag der tangkisan, yang selalu dapat dikemukakan.
ontdekking, dat de voor de nietigheid
vereischte wetenschap bestond.
De hierboven vermelde tijd voor het aanleggen

der regtsvordering is niet toepasselijk op de
nietigheid, bij wege van verdediging of
exceptie voorgedragen, welke men steeds
kunnen doen gelden (Bw. 108, 115v., 414, 1511,
1690; F. 49; Civ. 1304).
Hij die vermeent de nitigverklaring eener Barangsiapa mengira bahwa ia dapat The individual, who purports to be able to
verbindtenis oponderscheidene gronden te menuntut pembatalan suatu pengikatan atas claim the nullification of a contract on various
kunnen vorderen, is verpligt alle die gronden dasar berbagai alasan, wajib mengajukan grounds, is required to submit evidence of all
te gelijk aan te voeren, op straffe van verstek alasan-alasan itu sekaligus, atau ancaman akan those grounds and shall be liable to
der zoodanige die later mogten zijn ditolak alasan-alasan yang diajukan kemudian, punishment upon late submission of same,
aangeoverd, ten ware de laatstgemelde door kecuali bila alasan-alasan yang diajukan unless the opposing party could not have
het toedoen der wederpartij niet vroeger kemudian ternyata karena kesalahan pihak notified such individual earlier. (Rv.41, 136)
hadden kunnen bekend worden (Rv. 41, 136). lawan, tidak dapat diketahui lebih dahulu.
De regtsvordering tot nietigverklaring vervalt, Tuntutan untuk pernyataan batalnya suatu The legal claim for nullification is lapse, if, the
indien de minderjarige, de onder curatele perikatan, gugur jika perikatan itu dikuatkan minor, an individual under guardianship, a
gestelde, de getrouwde vrouw die zonder secara tegas atau secara diam-diam, sebagai married woman who has acted without the
bijstand van haren man heeft gehandeld, of die berikut: oleh anak yang belum dewasa, setelah assistance of her husband, or those who can
zich op geweld, dwaling of bedrog kan ia menjadi dewasa; oleh orang yang berada di cause duress, error or fraud, have confirmed
beroepen, de verbindtenis uitdrukkelijk of bawah pengampuan, setelah pengampuannya the contract expressly or by implication,
stilzwijgend heeft bekrachtigd, na den dag van dihapuskan, oleh perempuan bersuami yang following the date of the coming of age of the
de meerderjarigheid, de opheffing der curatele, bertindak tanpa bantuan suaminya, setelah minor, the *388 discontinuance of
de ontbinding des huwelijks, het ophouden perkawinannya bubar; oleh orang yang guardianship, the dissolution of marriage, the
van het geweld, of de ontdekking va de mengajukan alasan adanya paksaan, discontinuance of force, or the discovery of the
dwaling of des bedroges (Bw. 117, 1327, 1892; penyesatan atau penipuan, setelah paksaan itu error or fraud. (Bw.117, 1327, 1892; Civ. 1311)
Civ. 1311). berhenti atau setelah penyesatan atau
penipuan itu diketahuinya. Notes regarding usury ordinance 1938 S.38-
Woekerodonnantie 1938. S. 38-524, iwg. 17-9- 524, effective September 9, 1938
1938.
(following Article 1456 in Indonesian version)
Hierbij is het KB. van 17 Juli 1916, Ind. S. 16-
643, tot bestrijding van den woeker The Royal Decision (K.B.) of July 17, 1916, Ind.
ingetrokken en in art. 2 bepaald: S.16-643, opposing usury, is hereby revoked
and Article 2 of the Usury Ordinance stipulates
Art. 2 (1) Indien tusschen de wederzijdsche as follows:
verplichtingen der partijen bij eene
316
www.KUHPer.com
overeenkomst van den aanvang af een Art.2 (1): If, from the beginning, a difference of
zoodanig verschil in waarde heeft bestaan, dat, value has arisen with in regard to the mutual
in verband met de omstandigheden, de obligations of the parties to an agreement, and
onevenredigheid van die verplichtingen the imbalance, considering the circumstances is
buitensporig is, kan de rechter, op verzoek der considered to be excessive, the judge, may, at
benadeelde partij of ook ambtshalve de the request of the disadvantaged party, or in
verplichting dier partij matigen of de official capacity, limit the obligation of such
overeenkomst nietig verklaren, tenzij party or declare the agreement void, unless
aannemelijk is, dat de benadeelde partij de there is probable cause that the disadvantaged
gevolgen van de door haar aangegane party has fully anticipated the consequences of
verbindtenis ten volle heeft overzien en zij niet the agreement concluded and he has not acted
gehandeld heeft in lichtzinnigheid, frivolously, based upon lack of experience or
onervarenheid of noodtoestand. in a state of emergency.
(2) Het bewijs door getuigen is in alle gevallen (2): Evidence by witnesses is admissible in all
toegelaten (Bw. 1895; Rv. 171). circumstances (Bw. 1895; Rv.171)
(3) Alvorens eene beslissing te nemen als in het (3): Prior to passing a decision, as set forth in
eerste lid bedoeld, zal de rechter partijen in de the first paragraph, the judge is allow the
gelegenheid stellen zich uit te spreken over de parties to speak of the circumstances which
omstandigheden, die eene buitensporige could have justified the excessive imbalance of
onevenredigheid van de wederzijdsche the mutual obligations.
verplichtingen zouden kunnen rechtvaardigen.
(4): Should the judge pass a decision, as set
(4) Indien de rechter eene beslissing neemet, forth in the first paragraph, he is, in his
als in het eerste lid bedoeld, zal hij bij zijne judgment, regulate the consequences for both
uitspraak in het geding tevens de gevolgen parties in a fair fashion, provided that in the
voor beide partijen naar billijkheid regelen, event of nullification of the agreement, the
met dien verstande dat, ingeval van parties shall be required to be re-instated in the
nietigverklaring van de overeenkomst partijen condition that they were in, prior to the
zooveel mogelijk zullen moeten worden entering of the agreement.
hersteld in den staat, waarin zij zich voor het
het aangaan van de verbindtenis bevonden.
Van koop en verkoop JUAL BELI Concerning sale and purchase
Koop en verkoop is eene overeenkomst, Jual beli adalah suatu persetujuan dengan A sale and purchase is an agreement, under
waarbij de eene zich verbindt om eene zaak te mana pihak yang satu mengikatkan dirinya which one party binds himself to deliver a
leveren, en de andere om daarvoor den untuk menyerahkan suatu barang, dan pihak certain goods, for which the other party is pay
bedongen prijs te betalen (Bw. 499, 1235v, yang lain untuk membayar harga yang the agreed price. (Bw. 499, 1235v., 1332v., 1465,
1332v., 1465, 1533v.; Civ. 1582). dijanjikan. 1533v.; Civ. 1582)
Zij wordt gehouden tusschen de partijen Jual beli dianggap telah terjadi antara kedua The agreement is deemed to have been
voltrokken te zijn, zoodra deze het eens zijn belah pihak, segera setelah orang-orang itu concluded between the parties as soon as they
geworden over de zaak en den prijs, hoewel mencapai kesepakatan tentang barang tersebut reach consensus on the subject matter and the
ook de zaak nog niet mogt geleverd, noch de beserta harganya, meskipun barang itu belum price, notwithstanding that the subject matter
prijs betaald zijn (Bw. 1340, 1474, 1513; Rv. 102; diserahkan dan harganya belum dibayar. has not been delivered or that payment has not
Civ. 1583). been made. (Bw. 1340, 1474, 1513; Rv. 102; Civ.
1583)
De eigendom van het verkochte goed gaat niet Hak milik atas barang yang dijual tidak The ownership rights over the assets sold do
eer tot den kooper over, dan nadat de levering pindah kepada pembeli selama barang itu not transfer to the buyer until after delivery
daarvan geschied is overeenkomstig art. 612, belum diserahkan menurut Pasal 612, 613 dan takes place in accordance to the provisions of
613, en 616 (Ov. 26; Bw. 584, 1475, 1686; Rv. 616. articles 612, 613 and 616. (Ov.26; Bw. 584, 1475,
526; Civ. 1583). 1686; Rv. 526; Civ. 1583)
Indien de verkochte zaak in een zeker en Jika barang yang dijual itu berupa barang yang If the asset sold consists of determined goods,
bepaald voorwerp bestaat, is dezelver, van het sudah ditentukan, maka sejak saat pembelian, it falls under the liability of the buyer from the
oogenblik van den koop af, voor rekening van barang itu menjadi tanggungan pembeli, time of purchase, notwithstanding that
den kooper, hoewel de levering nog niet hebbe meskipun penyerahannya belum dilakukan delivery has not yet taken place; and the seller
317
alpha3 Edition
plaats gehad; en heft de verkooper het regt om dan penjual berhak menuntut harganya. is entitled to demand the purchase price.
den prijs te vorderen (Bw. 1237, 1266, 1444, (Bw.1237, 1266, 1444, 1462, 1481, 1513, 1545;
1462, 1481, 1513, 1545; Civ. 1138, 1624). Civ.1138, 1624)
In geval goederen niet bij den hoop, maar bij Jika barang dijual bukan menurut tumpukan In the event that assets are not sold by
het gewigt, het getal of de maat, verkocht zijn, melainkan menurut berat, jumlah dan ukuran, quantity, but according to weight, number or
blijven voor rekening van den verkooper, tot maka barang itu tetap menjadi tanggungan size, such assets remains the liability of the
dat dezelve gewogen, geteld of gemeten zijn penjual sampai ditimbang, dihitung atau seller until they are weighed, counted or
(Civ. 1585). diukur. measured. (Civ. 1585)
Indien, daarentegen, de goederen bij den hoop Sebaliknya jika barang itu dijual menurut If, however, the assets are sold by quantity,
verkocht zijn, zijn dezelve voor rekening van tumpukan, maka barang itu menjadi these shall be the liability of the buyer,
den kooper, alhoewel dezelve nog niet tanggungan pembeli, meskipun belum notwithstanding that the assets have not been
gewogen, geteld of gemeten mogten zijn (Bw. ditimbang, dihitung atau diukur. weighed, counted or measured. (Bw. 1460; civ.
1460; Civ. 1568). 1568)
Koop en verkoop op de proef aangegaan, of Jual beli yang dilakukan dengan percobaan Sale and purchase by trial, or of assets that are
van goederen die men gewoon is vooraf te atau atas barang yang biasanya dicoba terlebih commonly tried beforehand, is always
proeven, wordt altijd voorondersteld, onder dahulu, selalu dianggap telah dilakukan presumed to have taken place pursuant to a
eene opschortende voorwaarde te hebben dengan syarat tangguh. condition precedent. (Bw. 1263v.; civ. 1587v.)
plaats gehad (Bw. 1263v.; Civ. 1587v).
Indien de koop met het geven van eene Jika pembelian dilakukan dengan memberi If the sale has been executed with the payment
handgift of eenen godspenning is gesloten, kan uang panjar, maka salah satu pihak tak dapat of a deposit, none of the parties can annul the
geene der partijen van dien koop afzien, het zij membatalkan pembelian itu dengan menyuruh sale by retaining or returning the deposit. (Bw.
door het laten behouden, het zij door het memiliki atau mengembalikan uang 1338, 1488; Civ. 1590)
teruggeven, van de handgifst of den panjarnya.
godspenning (Bw. 1338, 1488; Civ. 1590).
De koopprijs moet door de partijen bepaald Harga beli harus ditetapkan oleh kedua belah The sale price must be determined by the
worden. pihak. parties.
Dezelve kan echter aande begrooting van Namun penaksirannya dapat diserahkan The valuation, however, may be delegated to a
eenen derde worden overgelaten. kepada pihak ketiga. third party.
Indien die derde de begrooting niet wil of niet Jika pihak ketiga itu tidak suka atau tidak If the third party is unwilling or unable to do
kan doen, heeft er geen koop plaats (Bw. 1458, mampu membuat taksiran, maka tidaklah so, then no sale takes place. (Bw. 1458, 1634;
1634; Civ. 1591v). terjadi suatu pembelian. Civ. 1591v.)
De kosten der acten van koop en verkoop, en Biaya akta jual beli dan biaya tambahan lain The expenses incurred in relation to the sale
andere bijkomende onkosten, komen ten laste dipikul oleh pembeli kecuali kalau and purchase deed and other additional costs
van den kooper, indien het tegendeel niet diperjanjikan sebaliknya. are borne by the buyer, unless otherwise
bedongen is (Bw. 1395, 1476; Civ. 1593; agreed. (Bw. 1395, 1476; Civ. 1593; Overscr. 10;
Overschr, 10; R. v. Overschr. 13). R.v. Overschr.13)
Tusschen echtgenooten kan geen koop of Antara suami istri tidak dapat terjadi jual beli, No sale or purchase is take place between
verkoop plaats hebben, dan in de drie kecuali dalam tiga hal berikut: spouses, with the exception of in the three
volgende gevallen: following instances:
1. jika seorang suami atau istri menyerahkan
1o. wanneer een der echtgenootenaan den barang-barang kepada istri atau suaminya, 1. where one of the spouses transfers the assets
anderen van wien hij geregtelijk gescheiden is yang telah dipisahkan oleh Pengadilan, untuk to the other spouse from whom he or she has
goederen overdraagt, tot voldoening van memenuhi hak istri atau suaminya itu been legally divorced, in order to provide the
hetgeen aan denzelven naar regten toekomt menurut hukum; spouse with that which he or she is entitled to
(Bw. 186v., 243); in accordance with the law. (Bw. 186v., 243)
2. jika penyerahan dilakukan oleh seorang
2o. wanneer de overdragt die de man doet aan suami kepada istrinya berdasarkan alasan 2. where the transfer of asset was carried out
zijne vrouw, zelfs van welke hij niet yang sah, misalnya untuk mengembalikan by the husband to his wife based on valid
gescheiden is, eenige wettige oorzaak heeft, als barang si istri yang telah dijual atau uang si reasons, for example to return the property of
daar is tot wederbelegging van hare istri, sekedar barang atau uang tersebut the wife that has been sold or a sum of money
318
www.KUHPer.com
vervreemde goederen, of van penningen die dikecualikan dari persatuan; she owned, insofar as such properties are not
haar toebehooren, indien namelijk die part of the joint marital assets. (Bw.105, 124,
goederen of die penningen van den 3. jika istri menyerahkan barang kepada 139v., 153, 195)
gemeenschap zijn uitgesloten (Bw. 105, 124,
suaminya untuk melunasi jumlah uang yang
139v., 153, 195); telah ia janjikan kepada suaminya itu sebagai 3. where a wife transfers the assets to her
harta perkawinan, sekedar barang itu husband in respect of the payment of a sum of
3o. in geval de vrouw aan haren man goederen dikecualikan dari persatuan. money she promised as a dowry, to the extent
overdraagt tot betaling eener som, welke zij these assets are not part of the joint marital
hem als huwelijksgoed heeft beloofd, voor zoo assets. (Bw.139)
Namun ketiga hal ini tidak mengurangi hak
ver die goederen van de gemeenschap zijn para ahli waris pihak-pihak yang melakukan
uitgesloten (Bw. 139); perbuatan, bila salah satu pihak telah However these three instances do not
memperoleh keuntungan secara tidak prejudice the rights of the heirs of the parties
behoudens echter, in deze drie gevallen, de langsung. involved, if one of the latter has indirectly
regten der erfgenamen van de handelende benefited. (Bw. 105, 140, 183, 309, 393, 425, 452,
partijen, wanneer eene van laatstgenoemde 481, 985, 1678; Rv. 507; Civ. 1595)
alzoo eenig zijdelingsch voordeel mogt hebben
bekomen (Bw. 105, 140, 183, 309, 393, 425, 452,
481, 985, 1678; Rv. 507; Civ. 1595).
Regters, leden van het openbaar ministerie, Para Hakim, Jaksa, Panitera, Advokat, Judges, members of the prosecution counsel,
griffiers, advocaten, procureurs, deurwaarders Pengacara, Juru Sita dan Notaris tidak boleh court clerks, attorneys, litigators, court bailiffs
en notarissen mogen door overdragt geene atas dasar penyerahan menjadi pemilik hak and notaries is not be entitled to rights and
eigenaars worden van regten en dan tuntutan yang menjadi pokok perkara legal claims in respect of which lawsuits are
regtsvorderingen, waarover gedingen yang sedang ditangani oleh Pengadilan Negeri still pending at the court of justice in whose
aanhangig zijn voor den raad van justitie, yang dalam wilayahnya mereka melakukan legal jurisdiction they are serving; breach of
onder wiens regtsgebied zij hunne pekerjaan, atas ancaman kebatalan serta this provision results in nullification and
bedieningen uitoefenen, op straffe van penggantian biaya, kerugian dan bunga. compensation of costs, damages and interest.
nietigheid, en vergoeding van kosten, schaden (Bw. 1243v., 1554; Civ. 1597).
en interessen (Bw. 1243v., 1554; Civ. 1597).
Openbare ambtenaren mogen, op dezelfde Atas ancaman yang sama, para pegawai yang Public officials may not, on their own behalf or
straf, door henzelven of voor memangku suatu jabatan umum tidak boleh on behalf of other individuals, purchase assets
tusschenkomende personen, geene zaken membeli barang-barang yang dijual oleh atau which are sold by them or in their presence,
koopen die door hen of te hunnen overstaan di hadapan mereka, untuk dirinya sendiri atau and breach of this provision is result in the
verkocht worden (Bw. 184, 911v., 1454; Civ. untuk orang lain. same punishment being imposed. (Bw. 1243v.,
1596). 1554; Civ. 1597)
Sekedar mengenai barang bergerak jika
Voor zoo veel roerende goederen betreft, zal dianggap perlu untuk kepentingan umum, With regard to movable assets, the
de Gouverneur-generaal de bevoegdheid pemerintah berkuasa membebaskan pegawai- Government has the authority to, where
hebben om, in het algemeen belang, zoodanige pegawai tersebut dari larangan tersebut. deemed necessary for public interest, release
ambtenaren, als hij geraden zal achten, van het the officials from such prohibition.
vorenstaande verbod te ontheffen. Demikian pula dalam hal-hal luar biasa, tetapi
untuk kepentingan para penjual, pemerintah The Government may also in extraordinary
Ook zal hij in bijzondere gevallen, doch alleen boleh memberikan izin kepada pegawai- circumstances, provided that it is in the
in het belang der verkoopers, aan de bij dit art. pegawai termaksud dalam pasal ini untuk interest of the sellers, grant permission to the
bedoelde ambtenaren verlof kunnen geven tot membeli barang-barang tak bergerak yang officials as mentioned in this article to
het aankoopen van onroerende goederen, dijual di hadapan mereka. purchase the immovable assets which are sold
welke te hunnen overstaan worden verkocht. in their presence. (Weesk.3)
(Weesk. 3).
Insgelijks mogen, op dezelfde straffen, door Begitu pula atas ancaman yang sama, tidaklah The same punishment is also apply to the
henzelven of door tusschenkomende personen, boleh menjadi pembeli pada penjualan di following or other individuals, who is not act
bij onderhandschen verkoop geene koopers bawah tangan, baik pembelian itu dilakukan as buyers in a private sale:
worden: oleh mereka sendiri maupun melalui
perantara: curators of assets, the sale of which they have
lasthebbers, va zaken met welker verkoop zij been assigned with;
belast waren; para kuasa, sejauh mengenai barang-barang
yang dikuasakan kepada mereka untuk dijual;
managers of assets belonging to the state and
bewindvoerders, van zaken aan den lande en public, which have been assigned to their care
aan openbare instellingen toebehoorende, para pengurus, sejauh mengenai benda milik and management.
welke aan hunne zorg en beheer zijn negara dan milik badan-badan umum yang
toevertrouwd. dipercayakan kepada pemeliharaan dan It is however be at the discretion of the
pengurusan mereka.
Government to grant release of this prohibition
Het blijft echter aan den Gouverneur-generaal to the public managers.
voorbehouden om aan openbare Namun pemerintah leluasa untuk memberikan
bewindvoerders vrijstelling van dit verbod te kebebasan dari larangan itu kepada para The guardians may buy the immovable assets
319
alpha3 Edition
verleenen. pengurus umum. belonging to their wards, in the manner

stipulated in article 399. (Bw. 351, 400, 452,
De voogden kunnen de onroerende goederen, Semua wali dapat membeli barang-barang tak 1243, 1454, 1792v., 1800; Civ. 1596; Weesk.7)
aan hunne pupillen toe behoorende, koopen, bergerak kepunyaan anak-anak yang berada di
op de wijze bij art. 399 bepaald (Bw. 351, 400, bawah perwalian mereka, dengan cara yang
452, 1243, 1454, 1792v., 1800; Civ. 1596; Weesk. ditentukan dalam Pasal 399.
7).
Koop en verkoop van eens anders goed is Jual beli atas barang orang lain adalah batal The sale and purchase of another person's
nietig, en kan tegen den verkooper grond dan dapat memberikan dasar kepada pembeli assets is void, and may provide grounds for
opleveren tot vergoeding van kosten, schaden untuk menuntut penggantian biaya, kerugian the buyer to claim for compensation of costs,
en interessen, indien de kooper niet geweten dan bunga, jika ia tidak mengetahui bahwa damages and interest, if the buyer was
heeft dat de zaak aan een ander toebehoorde barang itu kepunyaan orang lain. unaware that the assets were owned by
(Bw. 582, 966, 1180, 1316, 1363, 1384, 1493v., somebody else. (Bw. 582, 966, 1180, 1316, 1363,
1496v., 1499, 1523, 1717, 1961, 1977; Civ. 1599). 1384, 1493v., 1496v., 1499, 1523, 1717, 1961,
1977; Civ. 1599)
Indien, op het oogenblik der verkooping, het Jika ada saat penjualan, barang yang dijual If, at the time of the sale, the assets sold are
verkochte goed geheellijk mogt vergaan zijn, is telah musnah sama sekali, maka pembelian entirely destroyed, the sale is void.
de koop nietig. adalah batal.
If, however, only parts thereof are destroyed,
Bijaldien slchts een gedeelte daarvan vergaan Jika yang musnah hanya sebagian saja, maka the buyer is entitled to rescind the sale, or
is, staat het aan den kooper vrij om of den pembeli leluasa untuk membatalkan claim the remaining part, and to instruct
koop te laten varen, of het behouden gebleven pembelian atau menuntut bagian yang masih determine the sale price thereof based on
gedeelte te vorderen, en den koopprijs ada serta menyuruh menetapkan harganya proportionate appraisal. (Bw. 1275, 1320-3,
daarvoor bij vergelijkende waardering te doen menurut penilaian yang seimbang. 1338, 1444; Civ. 1601)
bepalen (Bw. 1275, 1320-3o, 1338, 1444; Civ.
1601).
Van de verpligtingen van den verkooper Kewajiban-kewajiban Penjual Concerning the obligations of the seller
De verkooper is gehouden om duidelijk uit t Penjual wajib menyatakan dengan jelas, untuk The seller is required to clearly express his
drukken waartoe hij zich verbindt; alle apa ia mengikatkan dirinya, janji yang tidak commitments; all vague and ambiguous
duistere en dubbelzinnige bedingen worden te jelas dan dapat diartikan dalam berbagai stipulations are to be interpreted to his
zijnen nadeele uitgelegd (Bw. 1342v., 1349; Civ. pengertian, harus ditafsirkan untuk detriment. (Bw. 1342v., 1349; Civ. 1602)
1602). kerugiannya.
Hij heeft twee hoofdverpligtingen, namelijk Penjual mempunyai dua kewajiban utama, He is have two main obligations; to deliver the
om de verkochte zaak te leveren, en dezelve te yaitu menyerahkan barangnya dan sold assets and to safeguard them. (Bw. 1235,
vrijwaren (Bw. 1235, 1475v., 1491v.; Civ. 1603). menanggungnya. 1475v., 1491v.; Civ. 1603)
De levering is eene overdragt van het Penyerahan ialah pemindahan barang yang Delivery is a transfer of the assets sold into the
verkochte goed in de magt en het bezit van telah dijual ke dalam kekuasaan dan hak milik possession and ownership of the buyer. (Bw.
den kooper (Bw. 612v., 1459; Civ. 1604). si pembeli. 612v., 1459; Civ. 1604)
De kosten der levering zijn ten laste van den Biaya penyerahan dipikul oleh penjual, The costs of the delivery are borne by the
verkooper, en die der weghaling ten laste van sedangkan biaya pengambilan dipikul oleh seller, and the pick-up costs are borne by the
den kooper, zoo niet het tegendeel bedongen is pembeli, kecuali kalau diperjanjikan buyer, unless otherwise agreed. (Bw. 1495,
(Bw. 1495, 1466; Civ. 1608). sebaliknya. 1466; Civ. 1608)
De levering moet geschieden ter plaatse waar Penyerahan harus dilakukan di tempat barang Delivery must take place at the location where
het verkochte goed zich op het tijdstip der yang dijual itu berada pada waktu penjualan, the sold goods are located at the time of the
verkooping bevond, indien daaromtrent geene jika tentang hal itu tidak diadakan persetujuan sale, unless otherwise agreed. (Bw. 1338, 1393,
andere overeenkomst getroffen is (Bw. 1338, lain. 1412; Civ. 1609)
1393, 1412; Civ. 1609).
320
www.KUHPer.com
De verkooper is niet verpligt het goed te Penjual tidak wajib menyerahkan barang yang The seller is not obligated to deliver the assets,
leveren, indien de kooper den koopprijs niet bersangkutan, jika pembeli belum membayar if the buyer has not paid the purchase price
betaalt, en de verkooper hem geen uitstel van harganya sedangkan penjual tidak and if the seller has not granted him an
betaling heeft toegestaan (Bw. 1139-3o, 1144, mengizinkan penundaan pembayaran extension of the period for payment. (Bw.
1182, 1390, 1514; Civ. 1612). kepadanya. 1139-3, 1144, 1182, 1390, 1514; Civ. 1612)
Ingetr. S. 1906-348. Dihapus dengan S. 1906-348. Revoked by S. 1906-348.
Indien de levering dor de nalatigheid des Jika penyerahan tidak dapat dilaksanakan If the delivery cannot take place due to the
verkoopers achterwege blijft, kan de kooper karena kelalaian penjual, maka pembeli dapat negligence of the seller, the buyer may demand
vernietig van den koop vorderen, menuntut pembatalan pembelian menurut nullification of the sale in accordance with the
overeenkomstig de bepalingen van artikel 1266 ketentuan-ketentuan Pasal 1266 dan 1267. provisions of article 1266 and 1267. (Bw. 12136,
en 1267 (Bw. 1236, 1243, 1517; Civ. 1610). 1243, 1517; Civ. 1610)
Het goed moet geloverd worden in den staat Barang yang bersangkutan harus diserahkan The assets shall be delivered in the condition
waarin hetzelve zich op het oogenblik van den dalam keadaan seperti pada waktu penjualan. that they are in at the time of the sale. All gains
verkoop bevindt. belong to the buyer with effect from that date.
Sejak saat penyerahan, segala hasil menjadi (Bw. 500v., 571. 963, 1235, 1237, 1243, 1391,
Van dien dag af aan, behooren alle vruchten kepunyaan pembeli. 1460; Civ. 1614)
aan den kooper (Bw. 500v., 571, 963, 1235,
1237, 1243, 1391, 1460; Civ. 1614).
De verpligting om eene zaak te leveren bevat Kewajiban menyerahkan suatu barang The obligation to deliver assets is include
al wat daartoe behoort en tot derzelver meliputi segala sesuatu yang menjadi anything which is attached thereto and which
bestendig gebruik bestemd is, mitsgaders de perlengkapannya dan dimaksudkan bagi is intended for the owner's permanent use,
bewijzen van eigendom, indien die aanwezig pemakaiannya yang tetap, beserta surat bukti including evidence of ownership, if such exists.
zijn (Bw. 507, 584, 588, 612v., 1235v., 1338v., milik jika ada. (Bw. 507, 584, 588, 612v., 1235v., 1338v., 1481,
1481, 1533; Civ. 1615). 1533; Civ. 1615)
De verkooper is verpligt het verkochte te Penjual wajib menyerahkan barang yang dijual The seller must deliver that which is sold in its
leveren in deszelfs geheelen omvang, zoo als dalam keadaan utuh, sebagaimana dinyatakan entirety, as stipulated in the agreement, subject
het in de overeenkomst uitgedrukt wordt, dalam persetujuan, dengan perubahan- *394 to amendments hereinafter mentioned.
onder de navolgende wijzigingen (Civ. 1616). perubahan sebagai berikut. (Civ. 1616).
Indien de verkoop van een onroerend goed Jika penjualan sebuah barang tak bergerak If the sale of immovable assets has taken place
geschied is met vermelding van deszelfs dilakukan dengan menyebutkan luas atau and stipulations have been made regarding the
uitgetrektheid of inhoud, tegen bepaling van isinya dan hartanya ditentukan menurut extent thereof or contents which are further
eenen zekeren prijs voor de maat, is de ukurannya, maka penjual wajib menyerahkan stipulated to be subject to a certain price for
verkooper gehouden om de hoeveelheid, bij de jumlah yang dinyatakan dalam persetujuan; that measurement, the seller shall be obligated
overeenkomst uitgedrukt, te leveren; en indien dan jika ia tidak mampu melakukannya atau to deliver the amount stipulated in the
hem dit onmogelijk is, of de kooper zulks niet pembeli tidak menuntutnya maka penjual agreement; and if he is unable to do so, or if
vordert, is de verkooper verpligt zich met eene harus bersedia menerima pengurangan harga the buyer does not demand such, the seller
everendige vermindering van prijs te menurut perimbangan. shall be obligated to accept with a
vergenoegen (Bw. 1489, 1501, 1588; Civ. 1617). proportionate reduction of the price. (Bw. 1489,
1501, 1588; Civ. 1617)
Indien, daarentegen, in het geval hij het vorige Sebaliknya, jika dalam hal yang disebutkan If, however, in the circumstances referred to in
art. vermeld, het onroerend goed eenen dalam pasal yang lalu barang tak bergerak itu the previous article, the size of the immovable
grooteren omvang bevat, dan in de ternyata lebih luas daripada yang dinyatakan assets is greater than stipulated in the
overeenkomst uitgedrukt is, heeft de kooper dalam persetujuan, maka pembeli boleh agreement, the buyer is have the option to
de keus om of den prijs in evenridigheid te memilih untuk menambah harganya menurut either increase the price proportionately, or to
verhoogen, of van den koop af te zien, indien perbandingan atau untuk membatalkan cancel the sale, if the excess exceeds one
namelijk het meerdere een twintigste gedeelte pembelian itu, bila kelebihannya itu mencapai twentieth of the size stipulated in the
beloopt boven den omvang, bijde seperdua puluh dari luas yang dinyatakan agreement. (Bw.1489; Civ.1618)
overeenkomst uitgedrukt (Bw. 1489; Civ. 1618). dalam persetujuan.
In alle andere gevallen, het zij een zeker Dalam hal lain, baik jika yang dijual itu adalah In all other circumstances, whether regarding
bepaald voorwerp verkocht zij, het zij de barang tertentu maupun jika penjualan itu the sale of a certain article, or a sale which
321
alpha3 Edition
verkoop afgescheidene en afzonderlijke erven adalah mengenai pekarangan yang terbatas concerns separate and specific plots of land
tot onderwerp hebbe, het zij dezelve beginne dan terpisah satu sama lain, ataupun jika and which states the size or describes the
met de opgave der maat, of met de aanduiding penjualan itu mengenai suatu barang yang assets sold, followed by the statement of size,
van het verkochte goed, gevolgd van de dari semula telah disebutkan ukurannya atau the statement of the size is not provide
opgave der maat, levert de vermelding dezer yang keterangan tentang ukurannya akan grounds for the seller to increase the price in
maat ten behoeve van den verkooper geen menyusul, maka penyebutan ukuran itu tidak respect of the increase in size, nor is it provide
grond op tot eenige vermeerdering van prijs dapat menjadi alasan bagi penjual untuk the buyer with grounds for any reduction in
voor het meerdere der maat, noch ten behoeve menambah harga untuk apa yang melebihi the price if there is a reduction in size, other
van den kooper tot eenige vermindering van ukuran itu, pula tidak dapat menjadi alasan than to the extent that the difference between
prijs voor het mindere der maat, dan voor zoo bagi pembeli untuk mengurangi harga untuk the actual size and the one stated in the
verre het onderscheid tusschen de werkelijke apa yang kurang dari ukuran itu kecuali bila agreement, shall be approximately one
maat, en die welke in de overeenkomst is selisih antara ukuran yang sebenarnya dan twentieth, as computed according to the value
uitgedrukt, een twintigste meer of minder ukuran yang dinyatakan dalam persetujuan of the entire sold assets, unless otherwise
bedraagt, berekend naar de waarde van het ada seperdua puluh, dihitung menurut harga stipulated. (Bw.1484v.; Civ. 1619)
geheel der verkochte voorwerpen, ten zij het seluruh barang yang dijual kecuali kalau
tegendeel mogt bedongen zijn (Bw. 1484v.; dijanjikan sebaliknya.
Civ. 1619).
Indien er, volgens het voorgaande art., grond Jika menurut pasal yang lalu ada alasan untuk In the event that there are grounds for
bestaat tot verhooging van den koopprijs voor menaikkan harga untuk kelebihan dari increasing of the sale price in respect of the
het meerdere der maat, heeft de kooper de ukuran, maka pembeli boleh memilih untuk increase in size in accordance with the
keus om van den koop af te zien, of den membatalkan pembelian, atau untuk previous article, the buyer is have the option to
verhoogden koopprijs te betalen, en zulks met membayar harga yang telah dinaikkan serta cancel the sale or pay the increased sale price
de interessen, in geval hij het onroerend goed bunga bila ia telah memegang barang yang tak including interest, if he has retained the
gehouden heeft (Bw. 1481, 1515; Civ. 1620). bergerak itu. immovable assets. (Bw. 1481, 1515; Civ.1620)
In alle gevallen waarin de kooper het regt heeft Dalam hal pembeli membatalkan pembelian In all circumstances in which the buyer has the
om vanden koop af te zien, is de verkooper penjual wajib mengembalikan harga barang, right to cancel the sale, the seller shall be
gehouden hem, behalve den koopprijs, indien jika itu telah diterima olehnya dan juga biaya bound to, in addition to the sale price, if he has
hij denzelven ontvangen heeft, de kosten, op yang telah dikeluarkan untuk melakukan received such, return the costs incurred in the
den koop en de levering gevallen, terug te pembelian dan penyerahan sejauh pembeli sale and delivery, to the extent that he has paid
geven, voor zoo verre hij die volgens telah membayarnya menurut persetujuan. such in accordance with the agreement.
overeenkomst mogt hebben betaald (Bw. 1464, (Bw.1454, 1484v., 1490; Civ.1622)
1466, 1473, 1476, 1480, 1485v.; Civ. 1621).
De regtsvordering tot aanvulling van den Tuntutan dari pihak penjual untuk The seller's legal entitlement to supplement the
koopprijs, van de zijde des verkoopers, en die memperoleh penambahan uang harga sale price, and the buyer's legal claim for
tot vermindering van den prijs, of tot penjualan dan tuntutan dari pihak pembeli reduction of the price or cancellation of the
vernietiging van den koop, van den kant des untuk memperoleh pengurangan uang harga sale, shall be filed within a period of one year
koopers, moeten aangelegd worden binnen pembelian atau pembatalan pembelian, harus effective from the day on which delivery took
den tijd van een jaar, te rekenen van den dag diajukan dalam waktu satu tahun, terhitung place; failure to comply with such time period
waarop de levering is geschied; zullende, bij mulai dari hari dilakukannya penyerahan; jika is cause these legal claims to lapse. (Bw. 1454,
gebreke van dien, deze regtsvorderingen tidak, maka tuntutan itu gugur. 1484v., 1490; Civ. 1622)
vervallen zijn (Bw. 1454, 1484v., 1490; Civ.
1622).
Indien twee erven bij dezelfde overeenkomst Jika dua bidang pekarangan dijual bersama- In the event that two plots of land in the same
en gezamenlijk voor eenen prijs verkocht zijn, sama dalam satu persetujuan dengan suatu agreement are sold together for one price and
met opgave van de hoegrootheid van ieder, en harga dan luas masing-masing disebut tetapi the size of each is stipulated and it appears that
er bevonden wordt dat het eene meer en het yang satu ternyata lebih luas daripada yang one is bigger than the other, the difference
andere minder omvang heeft, wordt dit geschil lain, maka selisih ini dihapus dengan cara shall be settled by *395 reconciling the amounts
tot het vereischte beloop bij wege van memperjumpakan keduanya sampai jumlah until the required amount has been reached,
vergelijking vereffend, en heeft de vordering, yang diperlukan, dan tuntutan untuk and the claim either for an increase in or
het zij tot aanvulling, het zij tot vermindering penambahan atau untuk pengurangan tidak reduction of the sale price is no longer proceed,
van den koopprijs, niet verder plaats, dan boleh diajukan selain menurut aturan-aturan unless in accordance with the rules mentioned
overeenkomstig de hierboven vastgestelde yang ditentukan di atas. above.
regelen (Bw. 1484v.; Civ. 1623).
De vrijwaring, waartoe de verkooper jegens Penanggungan yang menjadi kewajiban The obligation of the seller to the buyer to
den kooper gehouden is, heeft twee penjual terhadap pembeli, adalah untuk provide a warranty, ensures the following two
strekkingen, namelijk vooreerst, het rustig en menjamin dua hal, yaitu: matters, firstly, the safe and peaceful
vreedzaam bezit van de verkochte zaak; ten ownership of the assets sold; secondly, the
tweede, de verborgene gebreken dier zaak, of pertama, penguasaan barang yang dijual itu security against any hidden defects in the
de zoodanige die aanleiding geven tot assets, or those hidden defects which may
vernietiging van den koop (Bw. 1084, 1208, cause cancellation of the sale. (Bw. 1084, 1208,
322
www.KUHPer.com
1474v., 1492v., 1504v., 1534v., 1990; Rv. 70v.; secara aman dan tenteram; 1474v., 1492v., 1504v., 1534v., 1990;
Civ. 1625). Rv.70v.;Civ.1625)
kedua, tiadanya cacat yang tersembunyi pada
barang tersebut, atau yang sedemikian rupa
sehingga menimbulkan alasan untuk
pembatalan pembelian.
Hoezeer bij den verkooper geen beding Meskipun pada waktu penjualan dilakukan Notwithstanding that no stipulations have
omtrent de vrijwaring gemaakt zij, is de tidak dibuat janji tentang penanggungan, been made regarding the warranty at the time
verkooper van regtswege verpligt den kooper penjual demi hukum wajib menanggung of sale, the seller shall be legally obligated to
te waarborgen voor de uitwinning, welke deze pembeli terhadap tuntutan hak melalui hukum indemnify the buyer against dispossession
op het geheele verkochte goed, of op een untuk menyerahkan seluruh atau sebagian which may be enforced against the entire sold
gedeelte daarvan, komt te lijden, of wegens de barang yang dijual itu kepada pihak ketiga, assets or part thereof, or against the
lasten welke men beweert op dat goed te atau terhadap beban yang menurut keterangan encumbrances which one claims to have on
hebben, en die bij het aangaan van den koop pihak ketiga dimilikinya atas barang tersebut such assets, and which have not been disclosed
niet opgegeven zijn (Bw. 1208, 1339, 1474, tetapi tidak diberitahukan sewaktu pembelian at the time of the purchase. (Bw. 1208, 1339,
1496v., 1500v., 1544; Rv. 580-1o; Sw. 266; Civ. dilakukan. 1474, 1496v., 1500v., 1544; Rv.580-1; Sw. 266;
1626). Civ. 1626)
Partijen kunnen, bij bijzondere Kedua belah pihak, dengan persetujuan- The parties may, pursuant to specific
overeenkomsten deze door de wet opgelegde persetujuan istimewa boleh memperluas atau agreements increase or reduce the obligations
verpligting uitbreken of inkorten; zij kunnen mengurangi kewajiban yang ditetapkan oleh stipulated by law; they may even agree that the
zelfs overeenkomen dat de verkooper tot undang-undang ini dan bahkan mereka boleh seller is not be bound by any kind of warranty.
geene vrijwaaring hoegenaamd zal gehouden mengadakan persetujuan bahwa penjual tidak (Bw. 1249, 1338, 1473, 1506, 1534; Civ. 1627)
zijn (Bw. 1249, 1338, 1473, 1506, 1534; Civ. wajib menanggung sesuatu apa pun.
1627).
Alhoewel bedongen moge zijn dat de Meskipun telah diperjanjikan bahwa penjual Notwithstanding that it has been stipulated
verkooper tot geene vrijwaring zal gehouden tidak akan menanggung sesuatu apa pun, ia that the seller is not be bound to provide a
zijn, blijft hij nogtans aansprakelijk voor de tetap bertanggung jawab atas akibat dari suatu warranty, he is remain liable for the
zoodanige welke uit eene daad, door hem perbuatan yang dilakukannya, segala consequences of any acts committed by him;
zelven verrigt, voortspruit; alle hiermede persetujuan yang bertentangan dengan ini all agreements to the contrary shall be void.
strijdende overeenkomsten zijn nietig (AB. 23; adalah batal. (AB.23; Bw.1534; Sw.266; Civ. 1628)
Bw. 1534; Sw. 266; Civ. 1628).
De verkooper is, bij hetzelfde beding, in geval Dalam hal ada janji yang sama, jika terjadi The seller is, pursuant to the same stipulation,
van uitwinning, gehouden den koopprijs terug penuntutan hak melalui hukum untuk in the event of dispossession, be obliged to
te geven, ten ware de kooper, ten tijd van den menyerahkan barang yang dijual kepada return the consideration for the sale, unless the
koop, het gevaar van uitwinningen mogt seseorang, maka penjual wajib mengembalikan buyer, at the time of the sale, was aware of the
bekend hebben, of de zaak op eigen bate en uang harga pembelian, kecuali bila pembeli danger of dispossession or purchased the
schade mogt hebben gekocht (Bw. 1493, 1496- sewaktu pembelian diadakan telah assets at his own risk. (Bw.1493, 1496-1, 1505,
1o, 1505, 1774; Civ. 1629). mengetahui adanya penghukuman untuk 1774; Civ.1629)
menyerahkan barang yang dibelinya itu, atau
membeli barang itu dengan menyatakan akan
memikul sendiri untung ruginya.
Indien vrijwaring beloofd, of dienaangaande Jika dijanjikan penanggungan atau jika tidak If the warranty has been provided or if nothing
niets is bedongen geworden, heeft de kooper, dijanjikan apa-apa, maka pembeli dalam hal has been stipulated, the buyer shall be entitled,
in geval van uitwinning, het regt, om van den adanya tuntutan hak melalui hukum untuk in the event of dispossession, to claim the
verkooper terug te vorderen: menyerahkan barang yang dibelinya kepada following from the seller:
seseorang, berhak menuntut kembali dari
penjual:
1o. de teruggave van den koopprijs (Bw. 1495, 1. the return of the sale consideration; (Bw.
1497); 1495, 1497) 2. the return of the proceeds, in the
1. pengembalian uang harga pembelian; event he is obligated to return those to the
2o. de teruggave der vruchten, in geal hij owner carrying out dispossession; (Bw. 575v.)
verpligt is die aan den uitwinnenden eigenaar 2. pengembalian hasil, jika ia wajib 3. the costs incurred by the buyer in filing the
claim, as well as the costs incurred by the
uit te keeren (Bw. 575v); menyerahkan hasil itu kepada pemilik yang
melakukan tuntutan itu; original claimant; (Bw. 1503; Rv. 58) 4. the
compensation of costs, damages and interest,
3o. de kosten op den eisch van den kooper tot including the legal costs incurred in the sale
vrijwaring gevallen, alsmede den kosten door 3. biaya yang dikeluarkan sehubungan dengan and delivery, to the extent that the buyer has
den oorspronkelijken eischer gemaakt (Bw. gugatan pembeli untuk ditanggung, begitu paid such. (Bw.1208, 1243, 1246, 1466, 1476,
1503; Rv. 58); pula biaya yang telah dikeluarkan oleh 1488v., 1498v., 1508v.; Rv.70v.; Civ.1630)
323
alpha3 Edition
4o. de vergoeding van kosten, schaden en penggugat asal;

interessen, mitsgaders de geregtelijke kosten
op den kop en de levering gevallen, voor zoo 4. penggantian biaya, kerugian dan bunga
verre de kooper die mogt hebben betaald (Bw.
serta biaya perkara mengenai pembelian dan
1208, 1243, 1246, 1466, 1476, 1488v., 1498v., penyerahan, sekedar itu telah dibayar oleh
1508v.; Rv. 70v.; Civ. 1630). pembeli.
Indien op het oogenblik der uitwinning het Jika ternyata bahwa pada waktu diadakan If at the time of dispossession, it is discovered
verkochte goed bevonden wordt in waarde penuntutan hak melalui hukum, barang itu that the assets sold have depreciated in value
verminder, of aanmerkelijk vervallen te zijn, telah merosot harganya atau sangat rusak, baik or have clearly deteriorated as a result of either
het zij door de nalatigheid van den kooper, het karena kelalaian pembeli maupun karena the negligence of the buyer or force majeure,
zij door overmagt, is de verkooper niettemin keadaan memaksa, maka penjual wajib the seller shall be bound to return the entire
gehouden den geheelen koopprijs terug te mengembalikan uang harga pembelian consideration. However, if the buyer has
geven. seluruhnya. benefited from the damage caused by him, the
seller shall be entitled to deduct an amount
Doch indien de kooper voordeel heeft genoten Tetapi jika pembeli telah mendapat equivalent to the profit enjoyed by the buyer
van de door hem toegebragte schaden, heeft de keuntungan karena kerugian yang disebabkan from the consideration. (Bw.1207; Civ. 1631v.)
verkooper de bevoegdheid om eene met dat olehnya, maka penjual berhak mengurangi
voordeel gelijkstaan de som van den koopprijs barang-barang tersebut dengan suatu jumlah
af te trekken (Bw. 1207; Civ. 1631v). yang sama dengan keuntungan tersebut.
Indien het verkochte goed bevonden wordt, op Jika ternyata pada waktu diadakan If the sold assets are discovered, at the time of
het tijdstip der uitwinning, in waarde te zijn penuntutan hak melalui hukum, barang itu the dispossession, to have appreciated in
vermeerderd, zelfs zonder toedoen vanden telah bertambah harganya, meskipun tanpa value, notwithstanding that the buyer has not
kooper, is de verkooper verpligt aan dezen te perbuatan pembeli, maka penjual wajib untuk committed any acts, the seller shall be
betalen hetgeen het verkochte goed boven den membayar kepada pembeli itu apa yang obligated to pay the buyer the portion of the
koopprijs waardig is (Bw. 1207, 1496-4o, 1497; melebihi uang harga pembelian itu. price which exceeds the sale value. (Bw. 1207,
Civ. 1633). 1496-4, 1497; Civ. 1633)
De verkooper is verpligt aan den kooper terug Penjual wajib mengembalikan kepada pembeli The seller shall be obligated to return to the
te geven, of door dengene die de uitwinning atau menyuruh orang yang mengadakan buyer, or through the individual who has
gedaan heeft te doen terug geven, al hetgene penuntutan hak melalui hukum untuk effected dispossession on the seller's behalf,
hij wegens reparatien en nuttige verbeteringen mengembalikan segala sesuatu yang telah any amount which the buyer has spent
aan het goed heeft uitgeschoten. dikeluarkan oleh pembeli untuk pembetulan towards repairs and necessary improvements
dan perbaikan yang perlu pada barang yang to the assets. If the seller disposes of another
Indien de verkooper te kwader trouw eens bersangkutan. person's assets in bad faith, he shall be
anders goed verkocht heeft, is hij gehouden obligated to return all costs incurred to the
buyer, even those which were only spent to
aan den kooper alle gemaakte onkosten terug Jika penjual telah menjual barang orang lain
te geven, zelfs de zoodanige welke alleen tot dengan itikad buruk, maka ia wajib improve or alter the assets. (Bw. 575, 579, 581,
sieraad of vermaak aan het goed besteed zijn mengembalikan segala biaya yang telah 1207, 1364, 1471, 1508; Civ. 1634v.)
(Bw. 575, 579, 581, 1207, 1364, 1471, 1508; Civ. dikeluarkan pembeli, bahkan juga biaya yang
1634v). dikeluarkannya semata-mata untuk
memperindah atau mengubah bentuk
barangnya.
Indien slechts een gedeelte van het goed Jika hanya sebagian dari barang itu yang In the event that only part of the assets is
uitgewonen is, en dat gedeelte, met betrekking dituntut, sedangkan bagian itu, dalam dispossessed, and that particular part, in
tot het geheel, zoo aanmerkelijk is, dat de hubungan dengan keseluruhannya adalah relation to the entire assets, is so distinct that
kooper zonder het uitgewonnen gedeelte den sedemikian penting sehingga pembeli tidak the buyer would not have made the sale
koop niet zouder hebben aangegaan, kan hij akan membeli barang itu, seandainya bagian without the part dispossessed, he may cancel
den koop doen vernietigen, mits hij de itu tidak ada, maka ia dapat meminta the sale, provided that he has filed the legal
regtsvordering daartoe aanlegge binnen een pembatalan pembeliannya, asal ia memajukan claim within one year following the day on
jaar na den dag waarop het vonnis van tuntutan untuk itu dalam satu tahun setelah which the judgment for dispossession has
uitwinning in kracht van gewijsde is gegaan hari putusan atas penuntutan hak melalui obtained legal validity. (Bw.1454, 1511;
(Bw. 1454, 1511; Civ. 1636). hukum memperoleh kekuatan hukum yang Civ.1636)
pasti.
Wanneer, in geval van uitwinning van een Dalam hal adanya hukuman untuk If the sale is not canceled in the event that there
gedeelte van het verkochte goed, de koop niet menyerahkan sebagian barang yang dijual itu, is a claim for part of the sold assets, the buyer
vernietigd is, moet de kooper voor het bila jual beli tidak dibatalkan, pembeli harus shall be compensated for the part that has been
uitgewonnen gedeelte worden schadeloos diberi ganti rugi untuk bagian yang harus dispossessed according to the value at which
gesteld, volgens de geschatte waarde welke het diserahkan, menurut harga taksiran sewaktu ia the assets were appraised at the time of the
goed ten tijde der uitwinning gehad heeft, diharuskan menyerahkan sebagian dari dispossession, but not in proportion to the
doch niet naar evenrigheid van den geheelen barangnya itu, tetapi tidak menurut entire sale price, whether the sold assets have
324
www.KUHPer.com
kooopprijs, het zij het verkochte goed in perimbangan dengan seluruh harga appreciated or depreciated in value. (Bw. 1584,
waarde moge zijn vermeerder of verminderd pembelian, entah barang yang dijual itu telah 1496, 1500; Civ. 1637)
(Bw. 1584, 1496, 1500; Civ. 1637). naik atau telah turun harganya.
Indien het verkochte goed bevonden wordt Jika ternyata bahwa barang yang dijual itu If the sold assets appear to be encumbered by
bezwaard te zijn met erfdienstbaarheden, dibebani dengan pengabdian- pengabdian servitude's, and this fact has not been notified
zonder dat die aan den kooper zijn bekend pekarangan tetapi hal itu tidak diberitahukan to the buyer, or he is unaware of it, and the
gemaakt, of dat deze daarvan kennis kon kepada pembeli, sedangkan pengabdian- servitude's are of such significance that one has
dragen, en die erfdienstbaarheden van zoo pengabdian pekarangan itu sedemikian reason to presume that the buyer would not
groot belang zijn, dat men reden heeft om te penting, sehingga dapat diduga bahwa have concluded the sale if he had knowledge
vermoeden dat de kooper den koop niet pembeli tidak akan melakukan pembelian jika thereof, he may demand the cancellation of the
zouder hebben gesloten, indien hij daar van hal itu diketahuinya, maka ia dapat menuntut sale, unless he is prefer to be compensated.
ware onderrigt geweest, kan hij de vernietiging pembatalan pembelian, kecuali jika ia memilih (Bw. 1266, 1492, 1496, 1505; Civ. 1638).
van den koop vorderen, ten ware hij liever menerima ganti rugi.
verkoos zich met eene schadeloosstelling te
vergenoegen (Bw. 1266, 1492, 1496, 1505; Civ.
1638).
De vrijwaring ter zake van uitwinning houdt Jaminan terhadap suatu penuntutan hak The warranties with respect to dispossession is
op, indien de kooper zich bij een vonnis, menurut hukum berakhir, jika pembeli cease, if, the buyer, pursuant to the judgment
hetwelk in kracht van gewijsde is gegaan, heeft membiarkan diri dihukum oleh Hakim dengan which has obtained legal validity, has been
laten veroordeelen, zonder den verkooper te suatu putusan yang sudah mempunyai sentenced without having had to summon the
roepen, en deze bewijst dat er genoegzame kekuatan hukum yang pasti tanpa memanggil seller, and the latter proves that there were
gronden aanwezig waren om den eisch te doen penjual, dan penjual itu membuktikan bahwa sufficient grounds to reject the claim. *397 (Bw.
ontzeggen (Bw. 1496, 1865; Rv. 70v.; Civ. 1640). ada alasan untuk menolak gugatan tersebut. 1496, 1865; Rv. 70v.; Civ. 1640)
De verkooper is gehouden tot vrijwaring Penjual harus menanggung barang itu The seller shall be bound to warrant against
wegens verborgene gebreken van het terhadap cacat tersembunyi, yang sedemikian hidden defects of the sold assets, which would
verkochte goed, die hetzelve ongeschikt maken rupa sehingga barang itu tidak dapat render them unsuitable for the intended use, or
tot het gebruik waartoe het bestemd is, of die digunakan untuk tujuan yang dimaksud, atau which would reduce the use in such manner,
dat gebruik in dier voege verminderen dat, yang demikian mengurangi pemakaian, that if the buyer had been aware of such
bijaldien de kooper de gebreken gekend had, sehingga seandainya pembeli mengetahui defects, he would not have purchased those
hij het goed, of in het geheel niet, of niet dan cacat itu, ia sama sekali tidak akan assets, or would have purchased them at a
voor eenen minderen prijs, zoude gekocht membelinya atau tidak akan membelinya lower price. (Bw. 1322, 1491, 1507, 1511v., 1552,
hebben (Bw. 1322, 1491, 1507, 1511v., 1552, selain dengan harga yang kurang. 1733; Civ. 1641)
1733; Civ. 1641).
De verkooper is niet gehouden in te staan voor Penjual tidak wajib menjamin barang terhadap The seller is not be obliged to be responsible
zigtbare gebreken, welke de kooper zelfd had cacat yang kelihatan dan dapat diketahui for visible defects, which the buyer could have
kunnen ontdekken (Bw. 1495, 1502; Civ. 1642). sendiri oleh pembeli. discovered himself. (Bw.1495, 1502; civ. 1642)
Hij moet voor de verborgene gebreken instaan, Ia harus menjamin barang terhadap cacat yang The seller shall be responsible for the hidden
al ware hij daarvan ook zelf onkundig geweest, tersembunyi, meskipun ia sendiri tidak defects, notwithstanding that he may be
ten zij hij, in dat geval, bedongen had dat hij mengetahui adanya cacat itu, kecuali jika unaware of them himself, unless, in that case,
tot geene vrijwaring hoegenaamd zal dalam hal demikian ia telah meminta he had stipulated that he would not be bound
gehouden zijn (Bw. 1493v., 1507, 1552; Civ. diperjanjikan bahwa ia tidak wajib to any warranties whatsoever. (Bw. 1493v.,
1643). menanggung sesuatu apa pun. 1507, 1552; Civ. 1643)
In de gevallen bij artikel 1504 en 1506 vermeld, Dalam hal-hal yang tersebut dalam Pasal 1504 In the instances mentioned in article 1504 and
heeft de kooper de keus om of het goed terug dan 1505, pembeli dapat memilih akan 1506, the buyer is have the option to either
te geven en den koopprijs terug te vorderen, of mengembalikan barangnya sambil menuntut return the assets and demand a refund of the
het goed te behouden, en zich zoodanig kembali uang harga pembelian atau akan tetap sale consideration, or keep the assets and
gedeelte van den koopprijs te doen terug memiliki barang itu sambil menuntut kembali reclaim that part of the sale price, as
geven, als de regter, na deskundigen hierop te sebagian dari uang harga pembelian, determined by the judge, after having
hebben gehoord, zal bepalen (Rv. 136; Civ. sebagaimana ditentukan oleh Hakim setelah consulted experts. (Rv. 136; Civ. 1644)
1644). mendengar ahli tentang itu.
Indien de verkooper de gebreken van het goed Jika penjual telah mengetahui cacat-cacat If the seller was aware of the defects in the
gekend heeft, is hij behalve tot teruggave van barang itu, maka selain wajib mengembalikan assets, he shall be obliged, in addition to
den daarvoor ontvangen koopprijs, nog jegens uang harga pembelian yang telah diterimanya, returning the sale consideration received
den kooper tot vergoeding van alle kosten, ia juga wajib mengganti segala biaya, kerugian therefor, to compensate the buyer for the costs,
325
alpha3 Edition
schaden en interessen gehouden (Bw. 1243, dan bunga. damages and interest. (Bw. 1243, 1248, 1496,
1248, 1496, 1499, 1552, 1753; Civ. 1643). 1499, 1552, 1753; Civ. 1643)
Indien de verkooper de gebreken van het goed Jika penjual tidak mengetahui adanya cacat- If the seller was unaware of the defects in the
niet gekend heeft, is hij slechts gehouden tot de cacat barang, maka ia hanya wajib assets, he shall be obliged only to return the
teruggave van den koopprijs, alsmede om aan mengembalikan uang harga barang pembelian sale price, in addition to compensating the
den kooper de kosten op den koop en de dan mengganti biaya untuk buyer for the costs incurred in the sale and
levering gevallen, te vergoeden, voor zoo verre menyelenggarakan pembelian dan delivery, to the extent that he has paid for
hij die mot hebben betaald (Bw. 1496; Civ. penyerahan, sekedar itu dibayar oleh pembeli. them. (Bw. 1496; Civ. 1646)
1646).
Indien de verkochte zaak die verborgen Jika barang yang mengandung cacat-cacat If the assets sold contained hidden defects as a
gebreken had, ten gevolge van dezelve, tersembunyi itu musnah karena cacat- cacat result of which they have been destroyed, the
vergaan is, valt het verlies voor rekening van itu, maka kerugian dipikul oleh penjual yang loss incurred shall be borne by the seller who
den verkooper, die jegens den kooper terhadap pembeli wajib mengembalikan uang shall be obliged to return the sale consideration
gehouden zal zijn tot teruggave van den harga pembelian dan mengganti segala and provide other compensation, as mentioned
koopprijs en tot de overige kerugian lain yang disebut dalam kedua pasal in the two previous articles; however, any loss
schadevergoedingen, waarvan in de twee yang lalu; tetapi kerugian yang disebabkan caused by accident shall be borne by the buyer.
voorgaande artikelen is melding gemaakt; kejadian yang tak disengaja, harus dipikul oleh (Bw. 1444v., 1496; Civ. 1647)
doch het verlies, door toeval veroorzaakt, is pembeli.
voor rekening van den kooper (Bw. 1444v.,
1496; Civ. 1647).
De regtsvordering, voortspruitende uit Tuntutan yang didasarkan atas cacat yang The legal claim resulting from defects which
gebreken die de vernietiging van den koop ten dapat menyebabkan pembatalan pembelian, have caused the cancellation of the sale, shall
gevolge hebben, moet door den kooper harus diajukan oleh pembeli dalam waktu be filed by the buyer as soon as possible,
aangelegd worden binnen eenen korten tijd, yang pendek, menurut sifat cacat itu dan having regard to the nature of the defects, and
overeenkomstig den aard dier gebreken, en dengan mengindahkan kebiasaan-kebiasaan di by taking into account the customs of the
met inachtneming der gebruiken van de plaats tempat persetujuan pembelian dibuat. locality where the sale was concluded. (AB.15;
alwar de koop gesloten is (AB. 15; Bw. 1454, Bw. 1454, 1500, 1507; Civ. 1648)
1500, 1507; Civ. 1648).
Deze regtsvordering heeft geene plaats bij Tuntutan itu tidak dapat diajukan dalam hal This legal claim is not proceed with regard to
verkoopingen die op regterlijk gezag penjualan-penjualan yang dilakukan atas sales which take place pursuant to legal
geschieden (Rv. 472, 521v.; Civ. 1649). kuasa Hakim. authority. (Rv.472,521v.; Civ.1649)
Van de verplichtingen van den kooper Kewajiban Pembeli The obligations of the buyer
De hoofdverpligting van den kooper bestaat in Kewajiban utama pembeli adalah membayar The principal obligation of the buyer shall be
het betalen van den koopprijs, ten tijde en ter harga pembelian pada waktu dan di tempat to pay the sale price, at the time and location
plaatse bij de overeenkomst bepaald (Bw. 1139, yang ditetapkan dalam persetujuan. stipulated in the agreement. (Bw. 1139, 1182,
1182, 1382v., 1460, 1478, 1516; K. 98; Civ. 1650). 1382v., 1460, 1478, 1516; K.98; Civ. 1650)
Indien er bij het aangaan van den koop niets Jika pada waktu membuat persetujuan tidak If nothing has been stipulated in this regard
daaromtrent bepaald is, moet de kooper ditetapkan hal-hal itu, pembeli harus upon concluding the sale, the buyer is pay at
betalen ter plaatse alwaar, en op den tijd membayar di tempat dan pada waktu the location where and at the time that
waarop de levering geschieden moet (Bw. penyerahan. delivery is occur. (Bw. 1393, 1477; Civ. 1651)
1393, 1477; Civ. 1651).
De kooper is, zelfs zonder uitdrukkelijk Pembeli walaupun tidak ada suatu perjanjian The buyer is, notwithstanding that there is no
beding, tot het betalen van interessen vanden yang tegas, wajib membayar bunga dari harga express agreement, be obligated to pay interest
koopprijs verpligt, indien de verkochte en pembelian, jika barang yang dijual dan accrued upon the sale price, if the sold and
geleverde zaak vruchten of andere inkomsten diserahkan memberi hasil atau pendapatan delivered assets produce proceeds or other
oplevert (Bw. 1250; Civ. 1652). lain. income. (Bw. 1250; Civ.1652)
Indien de kooper door eene hypothecaire Jika dalam menguasai barang itu pembeli If the buyer's ownership is interrupted by
regtsvordering, of door eene regtsvordering tot diganggu oleh suatu tuntutan hukum yang virtue of a collateral claim or pursuant to a
326
www.KUHPer.com
reclame, in zijn bezit gestoord is, of gegronde didasarkan hipotek atau suatu tuntutan untuk legal reclamation, or if he has valid reasons to
redenen heeft om te vreezen, dat hij daarin zal memperoleh kembali barang tersebut, atau jika fear that it shall be interrupted, he may defer
gestoord worden, kan hij de betaling van den pembeli mempunyai suatu alasan yang patut payment of the sale price until the seller has
koopprijs opschorten, tot dat de verkooper de untuk khawatir akan diganggu dalam ceased the interruption, unless the seller
stoornis heeft doen ophouden, ten ware deze penguasaannya, maka ia dapat menangguhkan chooses to provide security, or it has been
liever verkoos zekerheid te stellen, of er pembayaran harga pembelian sampai penjual stipulated that the buyer shall be obligated to
bedongen mogt zijn dat de kooper, menghentikan gangguan tersebut, kecuali jika pay regardless of any interruption. (Bw. 1198,
niettegenstaande alle stoornis, tot de betaling penjual memilih memberikan jaminan atau jika 1478, 1492v., 1543; K.230v.; Civ. 1653)
verpligt is (Bw. 1198, 1478, 1492v., 1543; K. telah diperjanjikan bahwa pembeli wajib
230v.; Civ. 1653). membayar tanpa mendapat jaminan atas
segala gangguan.
Indien de kooper den koopprijs niet betaalt, Jika pembeli tidak membayar harga In the event that the buyer does not pay the
kan de verkooper de vernietiging vn de koop pembelian, maka penjual dapat menuntut sale price, the seller may demand the
vorderen, overeenkomstig de bepalingen van pembatalan jual beli itu menurut ketentuan- cancellation of the sale in accordance with the
artikel 1266 en 1267 (Bw. 1139-3o, 1141, 1144v., ketentuan Pasal 1266 dan 1267. provisions of article 1266 and 1267. (Bw. 1139-
1182, 1481; K. 230v.; F. 36v.; Civ. 1654v). 3, 1141, 1144v., 1182, 1481; K.230v.; F.36v.; Civ.
1654v.)
Niettemin zal, in geval van verkoop van waren Meskipun demikian, dalam hal penjualan In the event of the sale of articles and furniture,
en meubelen, de vernietiging van den koop, barang-barang dagangan dan perabot rumah, the cancellation of the sale, for the benefit of
ten behoeve van den verkooper, van regtswege pembatalan pembelian untuk kepentingan the seller, is take place by law and without any
en zonder aanmaning plaats hebben, na het penjual terjadi demi hukum dan tanpa notification, after the lapse of the stipulated
verloopen van den tijd, tot afhaling van het peringatan, setelah lewatnya waktu yang time for the collection of the assets sold. (Bw.
verkochte bepaald (Bw. 515, 1266, 1427; Civ. ditentukan untuk mengambil barang yang 515, 1266, 1427; Civ.1657)
1657). dijual.
Van het regt van wederinkoop Hak Membeli Kembali The right to re-purchase
Het vermogen om het verkochte weder in te Kekuasaan untuk membeli kembali barang The ability to re-purchase that which has been
koopen spruit voort uit een beding, waarbij de yang telah dijual, timbul karena suatu sold arises from an agreement, pursuant to
verkooper zich het regt voorbehoudt om het perjanjian, yang tetap memberi hak kepada which the seller reserves the right to reclaim
verkochte terug te nemen, tegen teruggave van penjual untuk mengambil kembali barang the sold assets, in return for the refund of the
den oorspronkelijken koopprijs, en de yang dijualnya dengan mengembalikan uang original sale price, together with the
vergoeding waarvan in artikel 1532 gesproken harga pembelian asal dan memberikan compensation referred to in article 1532. (Bw.
wordt (Bw. 1169, 1265, 1524; Civ. 1659). penggantian yang disebut dalam Pasal 1532. 1169, 1265, 1524; Civ. 1659)
Het regt van wederinkoop mag voor geenen Hak untuk membeli kembali tidak boleh The period of validity of the right to re-
langeren tijd van voor vijf jaren worden diperjanjikan untuk waktu yang lebih lama purchase may not be stipulated to be for more
bedongen. dari lima tahun. than five years. If, however, a longer time
period has been stipulated, it shall be reduced
to the aforementioned five years. (Civ. 1660)
Indien hetzelve voor een langer tijdvak Jika hak tersebut diperjanjikan untuk waktu
bedongen is, wordt die tijd tot de gemelde vijf yang lebih lama, maka waktu itu diperpendek
jaren ingekort (Civ. 1660). sampai menjadi lima tahun.
Het bepaalde tijdvak moet naar scherpheid Jangka waktu yang ditetapkan harus diartikan The stipulated time period shall be interpreted
van regten worden opgevat; hetzelve mag secara mutlak dan tidak boleh diperpanjang as absolute, and a judge is not be permitted to
door den regter niet verlengd worden, en oleh Hakim; bila penjual lalai memajukan extend it, and in the event that the seller fails to
wanneer de verkooper verzuimt om zijne tuntutan untuk membeli kembali dalam make his legal claim for re-purchase within the
regtsvordering tot wederinkoop binnen den tenggang waktu yang telah ditentukan maka stipulated time period, the buyer is continue to
voorschreven termijn te doen gelden, blijft de pembeli tetap menjadi pemilik barang yang be the indisputable owner of the sold assets.
kooper onherroepelijk eigenaar van het telah dibelinya. (Bw. 1258, 1577; Civ. 1661v.)
gekochte (Bw. 1258, 1577; Civ. 1661v)).
Dit tijdvak loop ten nadeele van een ieder, Jangka waktu ini berlaku untuk kerugian tiap This time period is run against all individuals,
zelfs van minderjarigen, behoudens hun orang, bahkan untuk kerugian anak-anak yang even minors, without prejudice to the right of
verhaal op die het aangaat, indien daartoe belum dewasa, tanpa mengurangi hak mereka reclamation of the relevant parties, should
gronden bestaan (Bw. 307, 385, 1987; Civ. untuk menuntut penggantian kepada orang there be grounds therefor. (Bw. 1258, 1577; Civ.
1663). yang bersangkutan jika ada alasan untuk itu. 1661v.)
327
alpha3 Edition
De verkooper van een onroerend goed, die Penjual suatu barang tak bergerak yang telah The seller of immovable assets, who has
zich het vermogen om het verkochte weder in meminta diperjanjikan hak untuk membeli reserved the right to re-purchase the sold
te koopen heeft voorbehouden, kan tegen kembali barang yang dijualnya, boleh assets, may exercise his right against a second
eenen tweeden kooper zijn regt doen gelden, al menggunakan haknya terhadap seorang buyer, notwithstanding that no provision
ware ook bij de tweede overeenkomst van dat pembeli kedua, meskipun dalam persetujuan regarding such right has been made in the
beding geene melding gemaakt (Bw. 1340, kedua belah tidak disebutkan janji tersebut. second agreement. (Bw. 1340, 1342, 1471, 1577,
1342, 1471, 1577, 1977; Civ. 1664). 1977; Civ. 1664)
Hij die gekocht heeft onder beding van Barangsiapa membeli dengan perjanjian A person who has purchased pursuant to the
wederinkoop treedt in alle de regten van zijnen membeli kembali, memperoleh segala hak agreement for re-purchase is succeed to all
verkooper; hij kan zich van de verjaring penjual sebagai penggantinya ia dapat rights of the seller; he can invoke prescription
bedienen, zoo wel tegen den waren eigenaar, menggunakan hak lewat waktunya baik against the original owner or against those
als tegen degenen die eenige hypothecaire of terhadap pemilik sejati saja yang mengira who claim to have collateral or other rights to
andere regten op de verkochte zaak mogten punya hak hipotek atau hak lain atas barang the sold assets. (Bw. 1577, 1952; Civ. 1665)
vermeenen te hebben (Bw. 1577, 1952; Civ. yang dijual itu.
1665).
Hij kan tegen de schuldeischers van den Terhadap para kreditur kepada penjual, ia He may exercise the privilege of dispossession
verkooper het voorregt van uitwinning doen dapat menggunakan hak istimewa, untuk against the creditors of the seller. (Bw. 1200,
gelden (Bw. 1200, 1833; Civ. 1666). melaksanakan tuntutan hak melalui hukum. 1833; Civ. 1666)
Indien hij die onder beding van wederinkoop Jika seseorang yang dengan perjanjian In the event that he, who pursuant to the
een onverdeeld aandeel in een onroerend goed membeli kembali telah membeli suatu bagian agreement for re-purchase, has bought an
gekocht heeft, na eene tegen hem gerigte dari suatu barang tak bergerak yang belum indivisible share in immovable assets, and
regtsvordering tot scheiding en deeling, terbagi, setelah terhadapnya diajukan suatu who, after a legal claim has been filed against
kooper van het geheel is geworden, kan hij den gugatan untuk pemisahan dan pembagian him for separation and distribution, has *400
verkooper verpligten het geheel over te nemen, menjadi pembeli dari seluruh barang tersebut become the buyer of the entire assets, may
in geval deze van het gemelde beding wil bila orang ini hendak menggunakan hak require the seller to take over the entirety, in
gebruik maken (Bw. 573; Civ. 1667). membeli kembali. the event that the latter mentioned intends to
invoke the aforementioned agreement. (Bw.
573; Civ. 1667).
Indien verscheidene personen eenig goed, Jika berbagai orang secara bersama-sama dan If several individuals, jointly, own certain
tusschen hen gemeen, gezamenlijk, en bij eene dalam satu persetujuan penjualan suatu assets, and have disposed of such in the same
en dezelfde overeenkomst verkocht hebben, barang yang menjadi hak mereka bersama, agreement, each respective individual may
kan ieder hunner het regt van wederinkoop maka masing-masing hanya dapat exercise his right to re-purchase to the extent of
slechts doen gelden voor zoo verre zijn aandeel menggunakan haknya untuk kembali sekedar his share only. (Bw. 1296, 1529; Civ. 1668)
bedroeg (Bw. 1296, 1529; Civ. 1668). mengenai bagiannya.
Hetzelfde heeft ook plaats wanneer iemand die Hak yang sama terjadi bila seseorang yang The same is also apply if an individual,
alleen eenig goed heeft verkocht verscheidene sendirian menjual suatu barang, meninggalkan singularly, disposes of certain assets and leaves
erfgenamen nalaat. beberapa ahli waris. several heirs. Each one of these heirs may only
exercise the right to re-purchase, to the extent
Ieder van deze mede-erfgenamen kan slechts Masing-masing di antara para ahli waris itu of his share in the inheritance. (Bw. 1083, 1299,
van het vermogen van wederinkoop gebruik hanya boleh menggunakan hak membeli 1529; Civ. 1669)
maken, voor zoo veel zijn aandeel in de kembali atas jumlah sebesar bagiannya.
nalatenschap bedraagt (Bw. 1083, 1299, 1529;
Civ. 1669).
Doch, in de gevallen der twee voorgaande Tetapi dalam hal termaksud dalam kedua However, in the circumstances referred to in
artikelen, kan de kooper vorderen dat alle de pasal yang lalu, pembeli dapat menuntut the two previous articles, the buyer may
mede-verkoopers, of mede-erfgenamen, supaya semua orang yang turut menjual atau demand that all other co-sellers or co-heirs,
worden opgeroepen, ten einde zich onderling yang turut menjadi ahli waris dipanggil untuk shall be summoned to agree among one
nopens den wederinkoop van het geheele goed bermufakat tentang pembelian kembali barang another in relation to the re-purchase of the
te verstaan; en indien zij het niet eens worden, yang bersangkutan seluruhnya, dan jika entire assets; and in the event that they fail to
zal de eisch tot wederinkoop worden ontzegd mereka tidak mencapai kesepakatan maka reach agreement, the claim for re-purchase
(Civ. 1670). tuntutan membeli kembali harus ditolak. shall be denied. (Civ. 1670)
328
www.KUHPer.com
Indien de verkoop eener zaak, aan Jika penjualan suatu barang kepunyaan If the sale of certain assets, belonging to
verscheidene personen toebehoorende, niet berbagai orang tidak dilakukan oleh mereka various individuals, has not been concluded by
door alle gezamenlijk en voor het geheel bersama-sama untuk seluruhnya, melainkan all owners jointly and in its entirety, but each
geschied is, maar ieder van dezelve masing-masing menjual sendiri-sendiri one of them has separately disposed of part of
afzonderlijk dat gedeelte verkocht heeft, bagiannya maka masing-masing dapat sendiri- such assets which belonged to him, each owner
hetwelk hem darin toebehoorde, kan ieder sendiri menggunakan haknya untuk membeli may exercise the right to re-purchase
hunner het regt van wederinkoop afzonderlijk, kembali bagian yang menjadi haknya; dan separately, with respect to the share that is
ten aanzien van het deel dat hem daarin pembeli tidak boleh memaksa siapa pun yang owing to him; and the buyer may not compel
toekwam, uitoefenen; en de kooper kan menggunakan haknya secara demikian untuk the party who exercises his right in this
dengene die op deze wijze van zijn regt mengoper barang yang bersangkutan manner, to take over the entire assets. (Civ.
gebruik maakt, niet dwingen om het geheel seluruhnya. 1671)
over te nemen (Civ. 1671).
Indien de kooper verscheidene erfgenamen Jika pembeli meninggalkan beberapa orang If the buyer is succeeded by several heirs, they
heeft nagelaten, kan van het regt van ahli waris, maka hak membeli kembali tidak can only exercise their right to re-purchase, to
wederinkoop tegen ieder van dezelve niet dapat dipergunakan terhadap masing-masing the extent of their respective shares, whether in
verder worden gebruik gemaakt, dan voor zoo dari mereka selain untuk jumlah sebesar the event that the estate has not been divided,
veel zijn aandeel betreft, zo wel in het geval bagiannya, baik dalam harta peninggalan yang or in the event that the assets sold have been
dat de boedel nog niet gescheiden is, als in het belum dibagi maupun dalam hal harta distributed among the heirs. If, however, the
geval dat het verkochte goed onder de peninggalan yang sudah dibagi di antara para estate has been divided, and the assets sold
erfgenamen is verdeeld. ahli waris. have become the share of one of the heirs, then
the legal claim for re-purchase with regard to
Maar indien de boedel gescheiden is, en het Namun jika harta peninggalan itu sudah the entire assets, may be filed against him. (Bw.
verkochte goed aan een der erfgenamen is te dibagi dan barang yang dijual itu jatuh ke 1296v.; Civ. 1672)
beurt gevallen, kan de regtsvordering tot tangan salah seorang dari para ahli waris itu,
wederinkoop voor het geheel tegen dezen maka tuntutan untuk membeli kembali dapat
worden aangelegd (Bw. 1296v.; Civ. 1672). diajukan terhadap ahli waris ini untuk
seluruhnya.
De verkooper die van het beding van Penjual yang menggunakan perjanjian The seller who exercises the agreement for re-
wederinkoop gebruik maakt is niet alleen membeli tidak saja wajib mengembalikan purchase is obligated to return the original sale
verpligt den geheelen oorspronkelijken seluruh uang harga pembelian semula consideration, and also to provide
koopprijs terug te geven, maar ook te melainkan juga mengganti semua biaya compensation for all valid costs incurred with
vergoeden alle regtmatige kosten op en terzake menurut hukum, yang telah dikeluarkan respect to the sale and delivery, including the
van den koop en de levering gevallen, waktu menyelenggarakan pembelian serta costs of necessary repairs, and those which
mitsgaders de noodzakelijke kosten van penyerahannya, begitu pula biaya yang perlu have been incurred resulting in the
raparatien, en die waardoor het verkochte untuk pembetulan-pembetulan dan biaya yang appreciation in value of the sold assets, in the
goed in waarde vermeerderd is, ten beloope menyebabkan barang yang dijual bertambah amount of such increase. He may not become
van deze vermeerdering. harganya, yaitu sejumlah tambahannya itu. the owner of the re-purchased assets, until
after compliance with all such requirements. If
the seller, pursuant to the provision for re-
Hij kan niet in het bezit van het weder- Ia tidak dapat memperoleh penguasaan atau
ingekochte treden, da na aan alle deze barang yang dibelinya kembali, selain setelah purchase, re-purchases the assets, those assets
verpligtingen te hebben voldaan. memenuhi segala kewajiban ini. shall be free from all encumbrances and
mortgages imposed by the buyer, and passed
on to him; however, the seller is required to
Wanneer de verkooper, ten gevolge van het Bila penjual memperoleh harganya kembali *401 comply with any lease agreements which
beding van wederinkoop, zijn goed terug akibat perjanjian membeli kembali maka the buyer has entered into in good faith. (Bw.
bekomt, moet hetzelve vrij van alle lasten en barang itu harus diserahkan kepadanya bebas 500, 576, 762, 772, 780, 793, 817, 1265, 1577; Civ.
hypotheken, door den kooper daarop gelegd, dari semua beban dan hipotek yang diletakkan 1673).
tot hem overgaan; hij is echter verpligt de atasnya oleh pembeli namun ia wajib menepati
huurovereenkomsten, welke de kooper te persetujuan-persetujuan sewa yang dengan
goeder trouw mogt hebben aangegaan, itikad baik telah dibuat oleh pembeli.
gestand te doen (Bw. 500, 576, 762, 772, 780,
793, 817, 1265, 1577; Civ. 1673).
Bijzondere bepalingen betrekkelijk den koop Ketentuan-ketentuan Khusus Mengenai Jual Specific provisions in connection with the
en verkoop van inschulden en andere Beli Piutang dan Hak-hak Tak Berwujud purchase and sale of receivable debts and
onligchamelijke regten Yang Lain other intangible rights
De verkoop van eene inschuld bevat al wat Penjualan suatu piutang meliputi segala The sale of a receivable debt is include all that
daartoe behoort, als borgtochten, voorregten sesuatu yang melekat padanya seperti is attached to it, such as guarantees, privileges
en hypotheken (Bw. 501, 613, 963, 1481v., 1538; penanggungan, hak istimewa dan hak hipotek. and mortgages. (Bw.501, 613, 963, 1481v., 1538;
K. 113, 176, 194; Civ. 1692). K.113, 176, 194; Civ. 1692)
Hij die eene inschuld of een ander Barang siapa menjual suatu piutang atau suatu A person, who disposes of a receivable debt or
329
alpha3 Edition
onligchamelijk regt verkoopt, moet instaan hak yang tak berwujud lainnya, harus another intangible right, is guarantee the
voor het aanwezen daarvan ten tijde van de menanggung hak-hak itu benar ada pada existence of such right at the time of delivery,
levering, hoewel ook de verkoop zonder waktu diserahkan biar pun penjualan notwithstanding that the sale has taken place
belofte van vrijwaring geschied zij (Bw. 1491v., dilakukan tanpa janji penanggungan. without any warranty. (Bw. 1491v., 1495v.,
1495v., 1537; K. 70; Civ. 1693). 1537; K.70; Civ. 1693)
Hij is voor de genoegzame gegoedheid van Ia tidak bertanggung jawab atas kemampuan He is not be responsible for the financial
den schuldenaar niet verantwoordelijk, ten zij debitur kecuali jika ia mengikatkan dirinya capability of the debtor, unless he has bound
hij zich daartoe verbonden hebbe, en slechts untuk itu, tetapi dalam hak demikian pun ia himself as such, and if so only to the extent of
ten beloope van den koopprijs, welken hij voor hanya bertanggung jawab untuk jumlah harga the sale price, which he has received for the
de inschuld ontvangen heeft (Civ. 1694). pembelian yang telah diterimanya. receivable debt. (Civ. 1694)
Indien hij beloofd heeft te zullen instaan voor Jika ia telah berjanji untuk menanggung cukup If he has agreed to guarantee the financial
genoegzame gegoedheid van den schuldenaar, mampunya debitur, maka janji ini harus capability of the debtor, this agreement shall be
moet deze belofte verstaan worden van diartikan sebagai janji mengenai interpreted as applying to the current financial
deszelfs tegenwoordige gegoedheid, en strekt kemampuannya pada waktu itu, dan bukan capability, and is not apply to the future status,
zich niet uit tot het toekomstige, ten ware het mengenai keadaan di kemudian hari kecuali unless otherwise stipulated. (Bw. 1535; Civ.
tegendeel uitdrukkelijk bedongen zij (Bw. jika dengan tegas dijanjikan sebaliknya. 1695)
1535; Civ. 1695).
Die eene erfenis verkoopt, zonder dat hij, stuk Barang siapa menjual suatu warisan tanpa An individual, who disposes of an inheritance,
voor stuk, opgeeft waarin dezelve bestaat, is memberi keterangan tentang barang demi without stipulating the specific items, is not be
niet verder gehouden, dan tot vrijwaring van barang, tidaklah menanggung apa-apa selain bound beyond the extent of his warranty in his
zijne hoedanigheid van erfgenaam (Bw. 1084, kedudukannya sebagai ahli waris. capacity as heir. (Bw. 1084, 1118, 1334; Civ.
1118, 1334; Civ. 1696). 1696)
Indien hij reeds de vruchten van eenig stuk Jika ia menikmati hasil suatu barang atau telah If he has already enjoyed the profit from
goed genoten, of het beloop van eenige menerima suatu jumlah sebesar suatu piutang certain assets, or, has received the amount of
inschuld, tot die erfenis behoorende, yang termasuk warisan tersebut, ataupun telah the debt due to the inheritance, or has disposed
ontvangen, of eenige goederen uit die menjual beberapa barang dari harta of some assets from the estate, he shall be
nalatenschap verkocht mogt hebben, is hij peninggalan itu maka ia diwajibkan untuk obligated to compensate the buyer for such,
verpligt dezelve aan den kooper te vergoeden, menggantinya jika tidak dengan tegas unless otherwise stipulated. (Bw. 1482, 1533;
indien niet uitdrukkelijk anders is bedongen diperjanjikan lain. Civ. 1697)
(Bw. 1482, 1533; Civ. 1697).
De kooper is van zijnen kant verpligt aan den Sebaliknya, pembeli diwajibkan mengganti The buyer shall be obligated to compensate the
verkooper te vergoeden al hetgeen deze kepada penjual itu segala sesuatu yang oleh seller for all payments made with respect to
wegens de schulden en lasten der nalatenschap orang itu telah dikeluarkan untuk membayar the debts and encumbrances on the
mogt hebben betaald, en datgene te voldoen utang-utang dan orang yang memegang suatu inheritance, and to comply with the claim filed
hetwelk de verkooper, als schuldeischer van de piutang terhadap warisan itu, kecuali jika by the seller as the creditor of the inheritance,
erfenis, te vorderen had, ten ware het diperjanjikan sebaliknya. unless otherwise stipulated. (Bw. 1100, 1338,
tegendeel mogt bedongen zijn (Bw. 1100, 1338, 1436; Civ. 1698)
1436; Civ. 1698).
Indien voor de levering van eene verkochte Bila sebelum penyerahan suatu piutang yang If, prior to the delivery of a receivable debt
inschuld, of van eenig ander onligchamelijk telah dijual, debitur membayar utangnya which is sold, or of another intangible right,
regt, de schuldenaar aan den verkooper de kepada penjual, maka hal itu cukup untuk the debtor has settled the debt with the seller,
schuld voldaan heeft, is hij op eene voldoende membebaskan debitur. this shall be sufficient to release him from the
wijze bevrijd (Bw. 613, 1459; Civ. 1691). debt. (Bw. 613, 1459; Civ. 1691)
Van ruiling TUKAR MENUKAR Concerning Exchange
Ruiling is eene overeenkomst, waarbij partijen Tukar menukar ialah suatu persetujuan An exchange is an agreement, under which the
zich verbinden om aan elkander wederkeerig dengan mana kedua belah pihak mengikatkan parties bind themselves to reciprocally give an
eene zaak in de plaats van eene andere te diri untuk saling memberikan suatu barang object in exchange for another object.
geven (Bw. 1080, 1457v.; Civ. 1702v). secara timbal balik sebagai ganti suatu barang
lain.
330
www.KUHPer.com
Al hetgeen voor verkoop vatbaar is, kan ook Segala sesuatu yang dapat dijual, dapat pula Every object that is saleable may also be the
het onderwerp van ruiling uitmaken (Bw. jadi pokok persetujuan tukar-menukar. subject of exchange.
1471, 1546).
Indien de eene partij de zaak, welke haar in Jika pihak yang satu telah menerima barang If a party has received an exchanged object but
ruiling gegeven wordt, reeds ontvangen heeft, yang ditukarkan kepadanya, dan kemudian ia he later proves that the counterparty is not the
en naderhand bewijst dat de andere daarvan membuktikan kepada pihak yang lain bukan owner of the object, he cannot be compelled to
geen eigenaar was, kan zij niet genoodzaakt pemilik barang tersebut maka ia tidak dapat deliver the object he has promised for his part,
worden tot levering van de zaak, welke zij van dipaksa untuk menyerahkan barang yang telah but only be forced to return the object he has
haren kant heeft beloofd, doch alleenlijk om ia janjikan dari pihaknya sendiri melainkan received.
die welke zij ontvangen heeft terug te geven hanya untuk mengembalikan barang yang
(Bw. 1471, 1478, 1516; Civ. 1704). telah diterimanya.
Hij, die door uitwinning gesteld is uit het bezit Barang siapa karena suatu tuntutan hak Whosoever has, because of a punishment, was
der zaak welke hij in ruiling heeft ontvangen, melalui hukum terpaksa melepaskan barang compelled to relinquish an object he has
heeft de keus om van de wederpartij yang diterimanya dalam suatu tukar menukar, received in an exchange, may opt to claim for
vergoeding van kosten, schaden en interessen, dapat memilih akan menuntut penggantian costs, damages and interests or claim for the
of de teruggave der door hem gegevene zaak, biaya, kerugian dan bunga dari pihak return of the object he has delivered.
te vorderen (Bw. 1243, 1266v., 1474, 1480, lawannya atau akan menuntut pengembalian
1492v., 1496-1o, 1500v., 1517; Civ. 1705). barang yang telah ia berikan.
Indien eene zekere en bepaalde zaak, welke Jika barang tertentu, yang telah dijanjikan If an object, which has been promised for an
men beloofd had in ruiling te geven, buiten untuk ditukar musnah di luar kesalahan exchange, is lost beyond the fault of the owner,
schuld van den eigenaar is verloren gegaan, pemiliknya, maka persetujuan dianggap gugur then the agreement is deemed null and void
wordt de overeenkomst voor vervallen dan pihak yang telah memenuhi persetujuan and the party who has performed his
gehouden, en kan degene die van zijne zijde dapat menuntut kembali barang yang telah ia obligation may claim for the object he has
aan de overeenkomst voldaan heeft de berikan dalam tukar-menukar. delivered in the exchange.
teruggave van het in ruiling gegeven goed
vorderen (Bw. 1237, 1460; Civ. 1138).
Voor het overige zijn de regelen van de Untuk lain-lainnya, aturan-aturan tentang For the remainder, rule on sales and purchase
overeenkomst van koop en verkoop op die van persetujuan jual beli berlaku terhadap agreements apply to exchange agreements.
ruiling toepasselijk (Bw. 1457v.; Civ. 1707). persetujuan tukar-menukar.
Van huur en verhuur SEWA MENYEWA Concerning Rent and Let
Algemeene bepaling Ketentuan Umum General provisions
Vervallen: S. 26-335 jis. 458, 565 en 27-108. Dihapuskan dengan S. 1926 - 335 jis. 458,565, Revoked
dan S.1927-108.
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Huur en verhuur is Sewa menyewa adalah suatu persetujuan, Renting and letting is an agreement, under
eene overeenkomst, waarbij de eene partij zich dengan mana pihak yang satu mengikatkan which a party binds himself to confer onto
verbindt om de andere het genot eener zaak te diri untuk memberikan kenikmatan suatu another party the enjoyment over an object, for
doen hebben, gedurende eenen bepaalden tijd barang kepada pihak yang lain selama waktu a definite period of time and for a price, which
en tegen eenen bepaalden prijs, welken de tertentu, dengan pembayaran suatu harga the latter agrees to pay.
laatstgenoemde aanneemt te betalen. yang disanggupi oleh pihak tersebut terakhir
itu. Orang dapat menyewakan pelbagai jenis
Men kan allerlei soort van goederen, het zij barang, baik yang tetap maupun yang
onroerende, het zij roerende, verhuren (Bw. bergerak.
400, 556, 772v., 823, 827, 1185, 1332, 1532, 1585,
1597, 1959v.; Zeg. 74v.; Civ. 1709, 1713).
Vervallen: S. 26-335 jo. 458. Dihapus dengan S. 1926 - 335 jo. 458. All kinds of objects, movable or immovable,
may be rented and let
331
alpha3 Edition
Van de regelen welke gemeen zijn aan Aturan-aturan yang Sama-sama Berlaku Concerning Rules That are Also Applicable
verhuringen van huizen en van landen Terhadap Penyewaan Rumah dan Penyewaan to Renting and Letting of Houses and Lands
Tanah
De verhuurder is, door den aard van de Pihak yang menyewakan karena sifat A lessor is obligated by virtue of the nature of
overeenkomst, en zonder dat daartoe eenig persetujuan dan tanpa perlu adanya suatu the agreement, and without there being a
bijzonder beding vereischt wordt, verpligt: janji, wajib untuk; condition to that effect, to:
1o. om het verhuurde aan den huurder te 1. menyerahkan barang yang disewakan 1e. deliver the leased property to the lessee;
leveren; kepada penyewa;
2e. maintain the leased property, such that it is
2o. om hetzelve te onderhouden in zoodanigen 2. memelihara barang itu sedemikian rupa fit for the intended purpose;
staat, dat het tot het gebruik waartoe het sehingga dapat dipakai untuk keperluan yang
verhuurd is dienen kan; dimaksud; 3e. confer onto the lessee peaceful enjoyment
of the leased property for the duration of the
3o. om den huurder het rustig genot daarvan 3. memberikan hak kepada penyewa untuk rent and let
te doen hebben, zoo lang de huur duurt (Bw. menikmati barang yang disewakan itu dengan
507, 1475v., 1551v., 1556v.; Civ. 1719). tenteram selama berlangsungnya sewa.
De verhuurder is gehouden het verhuurde Pihak yang menyewakan wajib untuk The lessor is obligated to deliver the leased
goed in alle opzigten in goeden staat van menyerahkan barang yang disewakan dalam property in a maintained state.
onderhoud te leveren. keadaan terpelihara segala-galanya. Selama
waktu sewa, ia harus menyuruh melakukan He must during the rent and let period order
Hij moet daaraan, gedurende den huurtijd, alle pembetulan-pembetulan yang perlu dilakukan the necessary repairs on the leased property,
reparatien laten doen welke noodzakelijk pada barang yang disewakan, kecuali except for repairs that are the obligations of the
mogten worden, met uitzondering van degene pembentukan yang menjadi kewajiban lessee.
tot welke de huurder verpligt is (Bw. 1241, penyewa.
1266, 1548, 1555, 1583; Rv. 55-2o; Civ. 1720).
De verhuurder moet den huurder instaan voor Pihak yang menyewakan harus menanggung The lessor is responsible to the lessee for all the
alle gebreken van het verhuurde goed, welke penyewa terhadap semua cacat barang yang defects of the leased property, which prevent
het gebruik daarvan verhinderen, al mogt ook disewakan yang merintangi pemakaian barang the lessee’s enjoyment of the property, even
de verhuurder dezelve tijdens het doen der itu, meskipun pihak yang menyewakan itu where such defects were unknown to the lessor
verhuuring niet gekend hebben. sendiri tidak mengetahuinya pada waktu at the conclusion of the agreement
dibuat persetujuan sewa. Jika cacat-cacat itu
Indien door die gebreken eenig nadeel voor telah mengakibatkan suatu kerugian bagi If such defects cause damages to the lessee, the
penyewa, maka pihak yang menyewakan
den huurder ontstaat, is de verhuurder lessor must compensate for such damages.
gehouden hem deswege schadeloos te stellen wajib memberikan ganti rugi.
(Bw. 1504, 1508, 1550, 1555, 1753; Civ. 1721).
Indien, gedurende den huurtijd, het verhuurde Jika barang yang disewakan musnah sama If during the period of the rent and let the
goed door eenig toeval geheel en al vergaan is, sekali dalam masa sewa karena suatu kejadian leased property is destroyed completely due to
vervalt de huur-overeenkomst van regtswege. yang tak disengaja, maka persetujuan sewa an accident, the rent and let agreement
Indien het goed slechts ten deele vergaan is, gugur demi hukum. Jika barang yang becomes null and void.
heeft de huurder de keus om, naar gelang der bersangkutan hanya sebagian musnah, maka
omstandigheden, of eene vermindering van penyewa dapat memilih menurut keadaan,
If the property is only partially destroyed, the
den huurprijs, of zelfs de vernietiging van de akan meminta pengurangan harga atau akan lessee may choose, based on the circumstances,
huur-overeenkomst de vorderen; doch hij kan, meminta pembatalan persetujuan sewa, tetapi price reduction or termination of the rent and
in geen der beide gevallen aanspraak op dalam kedua hal itu ia tidak berhak atas ganti let; but under neither case is he entitled to
schadevergoeding maken (Bw. 1237; 1444; K. rugi. compensation for damages.
478; Civ. 1722).
De verhuurder mag, gedurende den huurtijd, Pihak yang menyewakan tidak diperkenankan The lessor is not permitted to alter the shape or
de gedaante of inrigting van het verhuurde selama waktu sewa, mengubah bentuk atau structure of the leased property during the
goed niet veranderen (Bw. 1550; Civ. 1723). susunan barang yang disewakan. term of the rent and let
Indien, gedurende den huurtijd, het verhuurde Jika dalam masa sewa pada barang yang If during the lease period pressing it was
goed dringende reparatien noodig heeft, welke disewakan itu terpaksa diadakan pembetulan- necessary to carry out repairs that cannot be
niet tot na het eindigen der huur kunnen pembetulan yang tidak dapat ditunda sampai postponed until the lease expires, the lessee
332
www.KUHPer.com
worden uitgesteld, moet de huurder dezelve berakhirnya masa sewa, maka penyewa harus must accept it, notwithstanding the hardship
gedoogen, welke ongemakken hem ook menerimanya betapapun beratnya kesusahan caused thereby and during the repair he must
hierdoor worden veroorzaakt, en hoewel hij yang disebabkannya, dan meskipun selama lose parts of the leased object.
ook, gedurende het doen dier reparatien, van dilakukannya pembetulan-pembetulan itu ia
een gedeelte van het verhuurde goed terpaksa kehilangan sebagian dari barang yang If however the repairs last for more than forty
verstoken zij. disewakan. days, the lease price must be reduced on a
proportionate basis to the time and parts of the
Doch indien deze reparatien langer dan veertig Tetapi jika pembetulan-pembetulan itu leased objects that the lessee cannot enjoy.
dagen duren, zal de huurprijs verminderd berlangsung lebih lama dari empat puluh hari,
worden naar evenredigheid van den tijd, en maka harga sewa harus dikurangi menurut If such repairs are that the rented objects that
van het gedeelte van het verhuurde goed, banyaknya waktu yang tersita dan bagian need to be occupied by the lessee and his
waarvan de huurder zal zijn verstoken barang sewa yang tidak dapat dipakai oleh family members, cannot be occupied, the lessee
geweest. penyewa. Jika pembetulan-pembetulan may terminate the lease.
sedemikian rupa sifatnya, sehingga barang
sewa yang perlu ditempati oleh penyewa dan
Indien de reparatien van dien aard zijn dat
daardoor het gehuurde, hetgeen den huurder keluarganya tak dapat didiami, maka penyewa
en zijn huisgezin ter bewoning noodzakelijk is, dapat memutuskan sewanya.
onbewoonbaar wordt, kan dezelve de huur
doen verbreken (Bw. 1551, 1583; Civ. 1724).
De verhuurder is niet verpligt den huurder te Pihak yang menyewakan tidak wajib The lessor is not obligated to guarantee the
waarborgen tegen de belemmeringen welke menjamin penyewa terhadap rintangan dalam lessee against interferences by third parties on
hem derden, door feitelijkheden, in zijn genot merintangi dalam menikmati barang sewa the lessee’s enjoyment of the property where
toebrengen, zonder overigens eenig regt op het yang dilakukan oleh pihak ketiga tanpa such interferences are not based on rights over
gehuurde te beweren; behoudens het regt van berdasarkan suatu hak atas barang sewa itu, the leased object; without prejudice to the right
den huurder om dezelve uit eigen hoofde te hal ini tidak mengurangi hak penyewa untuk of the lessee to claim against such third parties
vervolgen (Bw. 556, 1365; Civ. 1725). menuntut sendiri orang itu.
Indien, daarentegen, de huurder in deszelfd Jika sebaliknya penyewa diganggu dalam If on the other hand the lessee’s enjoyment of
genot is gestoord geworden, ten gevolge eener kenikmatannya karena suatu tuntutan hukum the property is interfered with on the basis of
regtsvordering welke tot den eigendom van mengenai hak milik atas barang yang rights of ownership over the object, he is
het goed betrekking heeft, heeft hij het regt om bersangkutan, maka ia berhak menuntut entitled to claim for price reduction of the lease
eene geevenredigde vermindering van den pengurangan harga sewa menurut price on a proportionate basis, on the condition
huurprijs te vorderen, mits van die stoornis of perimbangan, asal gangguan atau rintangan that the owner is duly notified of such
belemmering aan den eigenaar behoorlijk itu telah diberitahukan secara sah kepada interferences and obstruction
kennis gegeven zij (Bw. 1550-3o, 1591; Civ. pemilik.
1726).
Indien degenen die de feitelijkheden gepleegd Jika orang-orang yang melakukan perbuatan- If persons who have committed certain acts,
hebben, eenig regt op het verhuurde goed perbuatan tersebut menyatakan bahwa mereka claims that they have rights over the leased
beweren te hebben, of indien de huurder zelf mempunyai suatu hak atas barang yang object, or if the lessee himself was sued to
in regten gedagvaard is om tot ontruiming van disewakan, atau jika penyewa sendiri digugat vacate parts of or the entire leased object, or
het geheel of van een gedeelte van het goed untuk mengosongkan seluruh atau sebagian accept servitude on a temporary basis, then he
verwezen te worden, of om de uitoefening van dari barang yang disewa atau untuk menerima must notify the lessor and he may call on the
eenige erfdienstbaarheden te gedoogen, moet pelaksanaan pengabdian pekarangan, maka ia lessor for exemption.
hij den verhuurder daarvan beteekening doe, wajib memberitahukan hal itu kepada pihak
en hij kan denzelven tot vrijwaring oproepen. yang menyewakan dan dapat memanggil He may even claim to be released from the
pihak tersebut sebagai penanggung. Bahkan ia proceedings, on the condition he names the
Hij kan zelfs vorderen buiten het geding te dapat menuntut supaya ia dikeluarkan dari person on behalf of whom he possesses the
perkara, asal ia menunjuk untuk siapa ia
worden gesteld, mits hij dengene opgeve voor objects.
wien hij in het bezit is (Bw. 802, 1591; Rv. 70v.; menguasai barang yang bersangkutan.
Civ. 1727).
De huurder mag, indien hem dit vermogen Penyewa, jika tidak diizinkan, tidak boleh In the absence of a permission to that effect, the
niet is toegestaan, het goed niet weder menyalahgunakan barang yang disewanya lessee is not permitted to sublease the leased
verhuren, noch zijne huur aan een ander atau melepaskan sewanya kepada orang lain, object or assign the lease to another party on
afstaan, op straf van vernietiging der huur- atas ancaman pembatalan persetujuan sewa the penalty of nullification of the lease
overeenkomst, en vergoeding van kosten, dan penggantian biaya, kerugian dan bunga agreement and compensation of costs,
schaden en interessen, zonder dat de sedangkan pihak yang menyewakan, setelah damages and interests, while the lessor is not
verhuurder, na die vernietiging, verpligt zij de pembatalan itu, tidak wajib menaati obligated to abide by the sublease agreement.
onderhuur gestand te doen. persetujuan ulang sewa itu. Jika yang disewa
itu berupa sebuah rumah yang didiami sendiri
Indien het gehuurde in een huis of in eene oleh penyewa, maka dapatlah ia atas tanggung
jawab sendiri menyewakan sebagian kepada
woning bestaat, welke de huurder zelf
bewoont, kan hij een gedeelte daarvan, onder orang lain jika hak itu tidak dilarang dalam
persetujuan.
333
alpha3 Edition
zijne verantwoordelijkheid, aan een ander

verhuren, indien hem dat vermogen niet bij de
overeenkomst is ontzegd geworden (Bw. 1140,
1582; Rv. 752; Civ. 1717).
De huurder is tot twee hoofdverpligtingen Penyewa harus menepati dua kewajiban The lessee must comply with two principal
gehouden: utama: obligations:
1o. om het gehuurde als goed huisvader te 1. memakai barang sewa sebagai seorang 1e. To use the leased object as would a good
gebruiken, en overeenkomstig de bestemming kepala rumah tangga yang baik, sesuai dengan family-head, in accordance to the purpose of
welke daaraan bij de huurovereenkomst tujuan barang itu menurut persetujuan sewa the object under the lease agreement, or in the
gegeven is, of volgens die welke, bij gebreke atau jika tidak ada persetujuan mengenai hal absence of such agreement, in accordance to
van overeenkomst daaromtrent, naar gelang itu, sesuai dengan tujuan barang itu menurut the presumed purpose based on applicable
der omstandigheden voorondersteld wordt persangkaan menyangkut keadaan; circumstances.
(Bw. 1235, 1554, 1561, 1567, 1589);
2. membayar harga sewa pada waktu yang 2e. To pay rent at the determined times.
2o. om den huurprijs op de bepaalde termijnen telah ditentukan.
te voldoen (Bw. 1139-2o, 1140v., 1266v., 1394,
1581, 1589v., 1975; Civ. 1798).
Indien de hurder het gehuurde tot een ander Jika penyewa memakai barang yang disewa If the lessee uses the leased object for a
gebruik bezigt dan waartoe het bestemd is, of untuk suatu keperluan lain dari yang menjadi purpose other than its intended purpose, or for
tot een zoodanig gebruik waardoor aan den tujuannya, atau untuk suatu keperluan yang such other purpose causes a loss to the lessor,
verhuurder eenig nadeel kan veroorzaakt dapat menimbulkan suatu kerugian bagi pihak the lessor may claim for the nullification of the
worden, kan deze, naar gelang der yang menyewakan maka pihak ini, menurut lease according to circumstances.
omstandigheden, de huur doen vernietigen keadaan dapat meminta pembatalan sewa.
(Bw. 1266, 1581, 1589; Civ. 1729).
Indien tusschenden verhuurder en den Jika antara pihak yang menyewakan dan pihak If between the lessor and the lessee a
huurder eene beschrijving van het verhuurde yang menyewa telah dibuat suatu pertelaan description of the object was made, the latter
is opgemaakt, is laatstgemelde gehouden het tentang barang yang disewakan, maka pihak must return the object in the state in which the
goed in dien staat weder op te leveren, waarin yang belakangan ini wajib mengembalikan object was received according to that
hij hetzelve, volgens die beschrijving, heeft barang itu dalam keadaan seperti waktu description; with exception of decays and
aanvard; met uitzondering van hetgeen door barang itu diterima menurut pertelaan tersebut depreciations arising out of ageing or
ouderdom of door onvermijdelijke toevallen kecuali yang telah musnah atau berkurang unavoidable accidents.
vergaan of van waarde verminderd is (Bw. harganya sebagai akibat dari tuanya barang
1444, 1553, 1583; Civ. 1730). atau sebagai akibat dari kejadian-kejadian
yang tak disengaja dan tak dapat dihindarkan.
Indien geene beschrijving is opgemaakt, wordt Jika tidak dibuat suatu pertelaan maka If no description was made, the lessee, with
de huurder, ten aanzien van het onderhoud, penyewa, mengenai pemeliharaan yang respect to maintenances borne by him, is
hetwelk ten laste van huurders komst, menjadi beban para penyewa, dianggap telah deemed to have received the object in good
behoudens tegenbewijs, voorondersteld het menerima barang yang disewa itu dalam condition unless proven otherwise and he
gehuurde in goeden staat te hebben aanvaard, keadaan baik, kecuali jika dibuktikan must return the objects in the same good
en moet hij hetzelve in dien staat teruggeven sebaliknya dan ia harus mengembalikan condition.
(Bw. 1551, 1583; Civ. 1731). barang itu dalam keadaan yang sama.
De huurder is aansprakelijk voor alle schaden, Penyewa bertanggung jawab atas segala The lessee is accountable for all damages on
gedurende den huurtijd aan het verhuurde kerusakan yang ditimbulkan pada barang the leased object during the period of the lease,
toegebracht, ten ware hij bewees dat dezelve yang disewakan selama waktu sewa, kecuali unless he proves that such damages are
buiten zijne schuld hebben plaats gehad (Bw. jika ia membuktikan bahwa kerusakan itu beyond his fault.
1139-2o, 1239, 1245, 1583; Civ. 1732). terjadi di luar kesalahannya.
De huurder is verantwoordelijk voor alle Akan tetapi ia tidak bertanggung jawab atas He is however not accountable for fire, unless
schaden of verliezen door zijne huisgenooten, kebakaran, kecuali jika pihak yang the lessor proves that such fire was caused by
of door degenen aan wie hij de huur mogt menyewakan membuktikan bahwa kebakaran the fault of the lessee.
hebben overgedaan, aan het gehuurde itu disebabkan oleh kesalahan penyewa.
toegebragt (Bw. 1245, 1365; Civ 1733).
De huurder is verantwoordelijk voor alle Penyewa bertanggung jawab atas segala The lessee is accountable for all damages and
334
www.KUHPer.com
schaden of verliezen door zijne huisgenooten, kerusakan atau kerugian yang ditimbulkan losses on the object caused by his housemates
of door degenen aan wie hij de huur mogt pada barang sewa oleh teman-temannya or persons to whom he assigned the lease.
hebben overgedaan, aan het gehuurde serumah, atau oleh mereka yang mengambil
toegebragt (Bw. 802, 1367, 1564, 1709; Civ. alih sewanya.
1735).
De huurder mag, bij ontruiming van het Pada waktu mengosongkan barang yang The lessee is permitted, at the time of vacating
gehuurde goed, afbreken en naar zich nemen disewa, penyewa boleh membongkar dan the property, deconstruct and take with him all
al hetgeen hij daaraan, op zijne kosten, heeft membawa segala sesuatu yang dengan biaya he had constructed at his own costs at the time
doen maken, mits zulks gedaan worde zonder sendiri telah dibuat pada barang yang disewa of the lease was concluded, on the condition
beschadiging van het goed (Bw. 725, 779, 1560). asal pembongkaran dan pembawaan itu that the deconstruction and the removal do not
dilakukan tanpa merusak barang yang disewa. damage the leased object
Vervallen: S. 25-525. Dihapus dengan S. 1925 - 525. Revoked
Wanneer er geschil ontstaat over den prijs Jika terjadi perselisihan tentang harga sewa If there is dispute over the amount of rent of an
eener verhuring, bij monde aangegaan, yang dibuat secara lisan dan sudah dijalankan, orally agreed lease, (the lease has been
waarvan de uitvoering begonnen is, en er geen sedangkan tanda bukti pembayaran tidak ada, consummated, and there is no indication of
kwijting aanwezig is, moet de verhuurder op maka pihak yang menyewakan harus payment, (OR) that has been consummated
zijnen eed geloofd worden, ten ware de dipercaya atas sumpahnya kecuali bila and there is no indication of payment) the
huurder mogt verkiezen den huurprijs door penyewa memilih untuk menyuruh para ahli lessee must be trusted on his oath, unless the
deskundigen te doen begrooten (Bw. 1568, menaksir harga sewa. lessor opts to instruct experts to appraise the
1602, 1929v.; Rv. 215v.; Civ. 1716). rent amount.
Indien de huur bij geschrift is aangegaan, Jika sewa dibuat dengan tulisan, maka sewa If a lease was made in writing, the lease
houdt dezelve van regtswege op, wanneer de itu berakhir demi hukum bila waktu yang expires by law upon the lapse of the
bepaalde tijd verstreken is, zonder dat daartoe ditentukan telah lampau, tanpa diperlukan determined time, without a notice to the effect
eene opzegging vereischt worde (Bw. 1573; F. suatu pemberhentian untuk itu. of such expiry.
38; Rv. 55-3o; Civ. 1737).
Indien de huur zonder geschrift is aangegaan, Jika sewa tidak dibuat dengan tulisan, maka If the lease was not made in writing, the lease
houdt dezelve op den bepaalden tijd niet op, sewa itu tidak berakhir pada waktu yang expires not at a determined time, but upon the
dan voor zoo verre de ene partij aan de andere ditentukan, melainkan setelah salah satu pihak notice of the other party, taking into account
de huur heeft opgezegd, met inachtneming der memberitahukan kepada pihak yang lain time period of the local custom.
termijnen welke het plaatselijk gebruik bahwa ia hendak menghentikan sewanya
medebrengt (AB. 15; Bw. 1570; Rv. 55-3o; Civ. dengan mengindahkan tenggang waktu yang
1736). diharuskan menurut kebiasaan setempat.
Wanneer de eene partijaan de andere eene Jika pihak yang satu telah memberitahukan If a party has notified his counterparty of his
opzegging van huur heeft beteekend kan de kepada pihak yang lain bahwa ia berhak intention to terminate the lease, the lessee,
huurder, hoewel in het genot blijvende, zich menghentikan sewanya, maka penyewa though he continues to enjoy the object, may
niet beroepen op een stilzwijgende meskipun ia tetap menikmati barang yang not rely on silent sublease.
wederinhuring (Bw. 1570v., 1573; Civ. 1739). bersangkutan, tidak dapat mengemukakan
adanya suatu penyewa ulang secara diam-
diam.
Indien, na het eindigen van een verhuring bij Jika setelah berakhir suatu penyewaan yang If, after the expiry of a written lease, the lessee
geschrifte aangegaan, de hurder in het bezit is dibuat secara tertulis, penyewa tetap remains and is left in possession of the object, a
gebleven en gelaten, ontstaat daardor eene menguasai barang yang disewa dan dibiarkan new lease arises, the consequences of such are
nieuwe huur, waarvan de gevolgen geregeld menguasainya, maka terjadilah suatu sewa governed under provisions concerning orally
worden bij de artikelen, tot mondelinge baru, yang akibat-akibatnya diatur dalam agreed lease.
verhuringen betrekkelijk (Bw. 732, 1571v., Pasal-pasal mengenai penyewaan secara lisan.
1587, 1598; Civ. 1738).
In het geval der twee voorgaande artikelen, Dalam hal kedua pasal tersebut di atas, With respect to the previous two provisions,
strekt zich de borgtogt, voor de huur gesteld, penanggungan utang yang dibuat untuk guarantees made for the lease do not extend to
niet uit tot de verpligtingen die uit de penyewaan tidak meliputi kewajiban yang obligations arising out of the lease extension.
verlenging der huur ontstaan (Bw. 1587, 1598, terjadi akibat perpanjangan sewa.
1821, 1824; Civ. 1740).
335
alpha3 Edition
De huur-overeenkomst gaat geenszins te niet Persetujuan sewa sekali-kali tidak hapus A lease agreement does not become (null and
door den dood van den verhuurder, noch door dengan meninggalnya pihak yang void/expire) upon the death of either the
dien van den huurder (Bw. 1318, 1612, 1743, menyewakan ataupun pihak yang menyewa. lessor or lessee.
1826; Civ. 1742).
Door verkoop van het verhuurde wordt eene Dengan dijualnya barang yang disewa, sewa A previously agreed lease is not terminated
te voren aangegane huur niet verbroken, ten yang dibuat sebelumnya tidak diputuskan upon the sale of the leased object unless such
ware dit bij die verhuring mogt voorbehouden kecuali bila telah diperjanjikan pada waktu was agreed at the conclusion of the lease. (OR
zijn. menyewakan barang. Jika ada suatu perjanjian The sale of a leased object does not terminate a
demikian, penyewa tidak berhak menuntut previously agreed lease unless this was agreed
Bij zoodanig voorbehoud, kan de huurder, ganti rugi bila tidak ada suatu perjanjian yang at the conclusion of the lease).
zonder uitdrukkelijk beding, geene aanspraak tegas, tetapi jika ada perjanjian demikian,
op vergoeding maken, maar met dat laatste maka ia tidak wajib mengosongkan barang If an agreement to that effect exists, the lessee
beding is hij nit tot ontruiming van het yang disewa selama ganti rugi yang terutang is not entitled to claim compensation in the
belum dilunasi.
gehuurde verpligt, zoo lang de verschuldigde absence of express agreement, if however such
vergoeding niet is gekweten (Bw. 772v., 817, express agreement is stipulated, he is not
1185, 1578v.; Rv. 507; Civ. 1743v). obligated to vacate the object until such
compensation has been paid.
De kooper, met beding van wederinkoop, kan Pembeli dengan perjanjian membeli kembali A buyer with a repurchase condition, may not
geen gebruik maken van de bevoegdheid om tidak dapat menggunakan wewenangnya his power to compel the lessee to vacate the
den huurder tot ontruiming van het gehuurde untuk memaksa penyewa mengosongkan leased object, before the time fixed for
te noodzaken, voor dat hij door het verstrijken barang yang disewa, sebelum ia menjadi repurchase has lapsed he becomes the absolute
van den termijn, voor den wederinkoop pemilik mutlak dengan lewatnya tenggang owner
bepaald, onherroepelijk eigenaar is geworden waktu yang ditentukan untuk pembelian
(Bw. 1521, 1524, 1532; Civ. 1751). kembali.
Een kooper die gebruik wil maken van de Seorang pembeli yang hendak menggunakan A buyer who intends to use the power
bevoegdheid, bij de huur-overeenkomst wewenangnya yang diperjanjikan dalam conferred under a lease agreement to, in case
voorbehouden, om, in geval van verkoop, den persetujuan sewa, untuk memaksa penyewa of a sale, compel the lessee to vacate the
huurder tot de ontruiming van het gehuurde te mengosongkan barang sewa jika barangnya property must notify the lessee in advance, as
noodzaken, is verpligt den huurder dijual, wajib memperingatkan penyewa sekian is required under local customs concerning
zoodanigen tijd te voren te waarschuwen, als lama sebelumnya, sebagaimana diharuskan lease termination.
het plaatselijk gebruik tot het doen van oleh adat setempat mengenai penghentian
opzeggingen medebrengt. sewa. Dalam hal sewa tanah, peringatan
tersebut harus disampaikan sedikitnya satu
Bij huur va landerijen moet de waarschuwing tahun sebelum pengosongan.
ten minste een jaar aan de ontruiming
voorafgaan (AB. 15; Bw. 1576; Civ. 1748).
De verhuurder kan de huur niet doen Pihak yang menyewakan tidak dapat The lessor may not terminate a lease on the
ophouden door te verklaren dat hij het menghentikan sewa dengan menyatakan grounds of intending to use for himself the
verhuurde goed zelf wil betrekken, ten ware hendak memakai sendiri barangnya yang leased object unless otherwise agreed.
het tegendeel mogt bedongen zijn (Bw. 1751; disewakan, kecuali jika telah diperjanjikan
Civ. 1761). sebaliknya.
Indien men bij de huur-overeenkomst is Jika dalam persetujuan sewa telah disetujui If under an agreement it is agreed that the
overeengekomen dat de verhuurder de bahwa pihak yang menyewakan akan berhak lessor will have the power to use for himself
bevoegdheid zoude hebben om het verhuurde memakai sendiri rumah atau tanah yang the leased house or land, he must inform such
huis of land zelf te betrekken, is hij verpligt disewakan maka ia wajib memberitahukan intention to terminate the lease in advance, as
vooraf eene opzegging te doen beteekenen, zoo kehendaknya untuk menghentikan sewa is stipulated under Article 1578.
veel tijd te voren, als bij artikel 1578 is sekian lama sebelumnya. sebagaimana
vastgesteld (Civ. 1762). ditetapkan dalam Pasal 1578.
Van de regelen welke bijzonder betrekkelijk Aturan-aturan yang Khusus Berlaku Bagi Concerning Rules That Apply to the Lease of
zijn tot huur van huizen en huisraad Sewa Rumah dan Perabot Rumah Houses and Furniture
De huurder die een verhuurd huis niet van Penyewa yang tidak melengkapi sebuah sewa The lessee who does not provide a leased
336
www.KUHPer.com
genoegzaam huisraad voorziet, kan tot de rumah dengan perabot rumah secukupnya. house with sufficient furniture may be
ontruiming daarvan worden genoodzaakt, dapat dipaksa untuk mengosongkan rumah itu compelled to vacate the house unless he puts
tenzij hij voldoende zekerheid geve voor de kecuali bila ia memberikan cukup jaminan up sufficient security for paying the rent.
betaling der huurpenningen (Bw. 1139-4o, untuk pembayaran uang sewa.
1140, 1142v., 1146, 1589; Civ. 1752).
Een tweede huurder is, ten aanzien van den Seorang penyewa kedua tidak wajib A second lessee is not obligated to pay to the
eigenaar, niet verder gehouden dan tot het membayar kepada pemilik lebih dari jumlah owner more than the price of the second lease,
beloop van den huurprijs der tweede huur, harga sewa kedua yang masih terutang kepada which he owes at the time of completion unless
welken hij, op het oogenblik van een gedaan penyewa pertama pada waktu dilakukan suatu such payments were made based on a
beslag, aanden eersten huurder zoude mogen penyitaan. dan ia tak boleh mengajukan condition in the lease agreement or local
schuldig zijn, en zonder dat hij zich op pembayaran yang dilakukan sebelumnya. customs.
betalingen, bij voorraad gedaan, beroepen kan, kecuali jika pembayaran itu dilakukan
ten ware die betalingen mogten zijn geschied menurut suatu perjanjian yang dinyatakan
uit krachte van een beding, bij zijne dalam persetujuan sewa itu atau menurut
huurovereenkomst uitgedrukt, of ten gevolge kebiasaan setempat.
van plaatselijke gebruiken (Bw. 1140, 1559; Rv.
752; Civ. 1753).
Geringe en dagelijksche reparatien zijn voor Pembetulan-pembetulan kecil sehari-hari, Routine and minor repairs are to be borne by
rekening van den huurder. dipikul oleh penyewa. Jika tidak ada the lessee.
persetujuan mengenai hal itu maka dianggap
Bij gebreke van overeenkomst, worden als demikianlah pembetulan pada lemari toko, In the absence of an agreement, it is assumed
daun jendela, kunci dalam, kaca jendela, baik
zoodanig aangemerkt reparatien aan that the repairs of shop cabinets, window
winkelkasten, de sluiting der luiken of blinden, di dalam maupun di luar rumah dan segala fasteners, inner locks, window panes, inside
de binnensloten, de vensterglazen, zoo binnen sesuatu yang dianggap termasuk itu, menurut and outside the house and all others according
als buiten ‘s huis, en al hetgeen verder door het kebiasaan setempat. Meskipun demikian, to local customs.
plaatselijk gebruik daaronder begrepen wordt. pembetulan-pembetulan itu harus dipikul oleh
pihak yang menyewakan bila pembetulan itu
terpaksa dilakukan karena kerusakan barang Notwithstanding the foregoing, such repairs
Niettemin komen die raparatien ten laste van yang disewa atau karena keadaan yang are to be borne by the lessor if such repairs are
den verhuurder, indien zij door den vervallen memaksa. necessary due to disrepairs of the leased
toestand van het verhuurde of door overmagt property or due to force majeure.
zijn noodzakelijk geworden (AB. 15; Bw. 1139-
2o, 1551, 1555, 1562; Civ. 1754v).
Het schoonhouden van putten, regenbakken Menjaga kebersihan sumur, kolam air hujan, The cleaning of wells, cisterns, and septic tanks
en sekreten komt ten laste van den verhuurder, dan tempat buang air besar dibebankan are borne by the lessor unless otherwise
indien het tegendeel niet bedongen is. kepada pihak yang menyewakan, jika tidak agreed.
diperjanjikan sebaliknya. Menjaga kebersihan
Het schoonhouden der schoorsteenen komt, bij asap, jika tidak ada perjanjian dibebankan The cleaning of chimneys will in the absence of
gebreke van beding, ten laste van den huurder kepada pihak yang menyewa. agreement be borne by the lessee
(Bw. 656v.; Civ. 1756).
De huur van meubelen, om een geheel huis, Sewa mebel untuk melengkapi sebuah rumah, The lease of furniture to furnish an entire
eene geheele woning, een winkel, of eenig tempat kediaman, toko atau ruangan lainnya, house, an entire residence, a shop or other
ander vertrek, daarmede te stofferen, wordt harus dianggap telah dibuat untuk jangka rooms must be deemed to have been agreed
gehouden voor zoo lang te zijn aangegaan, als waktu penyewaan rumah, tempat kediaman, for a period of time as is locally customary for
de huizen, woningen, winkels of vertrekken, toko atau ruangan menurut kebiasaan residential dwellings, shops or rooms.
volgens plaatselijk gebruik, doorgaans setempat.
verhuurd worden (AB. 15; Civ. 1757).
De huur van gestoffeerde kamers wordt Penyewaan kamar yang dilengkapi dengan Lease of rooms equipped with furniture must
gehouden bij het jaar te zijn aangegaan, mebel harus dianggap telah dilakukan untuk be deemed to have been made for a yearly
wanneer dezelve is aangegaan voor eene tahunan, bila dibuat atas pembayaran basis, if concluded based on the yearly
zekere som in het jaar; sejumlah uang tiap tahun; untuk bulanan, bila payment of a sum of money;
dibuat atas pembayaran sejumlah uang tiap
bij de maand, wanneer dezelve is aangegaan bulan; untuk harian, bila dibuat atas monthly if made based on the monthly
tegen eene bepaalde som in de maand; pembayaran sejumlah uang tiap hari. Jika payment of a sum of money;
tidak ternyata bahwa penyewaan dibuat atas
pembayaran sejumlah uang tiap tahun, tiap
bij den dag, wanneer dezelve is aangegaan bulan atau tiap hari, maka penyewaan daily if made based on the daily payment of a
tegen eene bepaalde som voor iederen dag. dianggap telah dibuat menurut kebiasaan sum of money.
setempat.
337
alpha3 Edition
Indien niet blijkt dat de huur voor eene zekere If it is not apparent that a lease was concluded
som bij het jaar, bij de maand, of voor iederen on a yearly, monthly or daily payment, then
dag, is aangegaan, wordt dezelve geacht the term of the lease shall be deemed to have
volgens plaatselijk gebruik te zijn gesloten. been concluded based on local customs.
Indien de huurder van een huis of vertrek, na Jika penyewa sebuah rumah atau ruangan, If after the expiration of a written lease a lessee
het eindigen van den huurtijd, bij schrifteliuke setelah berakhirnya waktu yang ditentukan of a house or a room remains in possession of
overeenkomst bepaald, in het bezit van het dalam suatu persetujuan tertulis, tetap the property and the lessor does not oppose to
gehuurde blijft, zonder dat zich de verhuurder menguasai barang sewa, sedangkan pihak such possession, the lessee shall be deemed to
dartegen verzet, wordt hij geacht het yang menyewakan tidak melawannya maka retain the leased property under the same
verhuurde op dezelfde voorwaarden te blijven dianggaplah bahwa penyewa tetap menguasai conditions for a time determined by local
behouden, voor den tijd welken het plaatselijk barang yang disewanya atas dasar syarat- custom, and he may neither leave the leased
gebruik medebrengt, en kan hij het verhuurde syarat yang sama untuk waktu yang property nor be evicted therefrom, unless a
niet verlaten, noch daaruit gezet worden, dan ditentukan oleh kebiasaan setempat, dan ia notice of lease termination has been given
na eene tijdige opzegging, overeenkomstig het tidak dapat meninggalkan barang sewa atau according to the local custom.
plaatselijk gebruik gedaan (AB. 15; Bw. 1571, dikeluarkan dari situ, kecuali sesudah ada
1573, 1598; Civ. 1759). pemberitahuan tentang penghentian sewa,
yang dilakukan menurut kebiasaan.
Van de regelen welke bijzonder betrekkelijk Aturan-aturan yang Khusus Berlaku Bagi Concerning Rules That Apply Specifically to
zijn tot huur van landerijen Sewa Tanah Land Lease
Indien bij eene huur-overeenkomst van Jika dalam suatu persetujuan sewa menyewa The specification, in an agreement for the lease
landerijen eene kleinere of grootere tanah disebut suatu ukuran luas yang kurang of agricultural land, of a smaller or greater area
uitgestrektheid wordt opgegeven, dan dezelve atau lebih dan luas yang sesungguhnya, maka than the actual area, is not form grounds for an
werkelijk hebben, geeft zulks geen grond tot hal itu tidak menjadi alasan untuk menambah increase or decrease in the rent which arises
vermeerdering of vermindering van den atau mengurangi harga sewa, kecuali dalam only in the circumstances and according to the
huurprijs, dan alleen in de gevallen en volgens hal-hal dan menurut ketentuan-ketentuan provisions of the fifth chapter of this book.
de bepalingen, bij den vijfden titel van dit boek yang tercantum dalam Bab 5 buku ini. (Bw.1484, 1489; Civ.1765)
vastgesteld (Bw. 1484, 1489; Civ. 1765).
Indien de huurder van landerijen dezelve niet Jika penyewa tanah tidak melengkapi tanah itu If the lessee of agricultural land does not stock
van de tot beweiding of bebouwing dengan ternak atau peralatan pertanian yang the land with the necessary cattle and
noodzakelijke beesten en diperlukan untuk pengembalian atau agricultural equipment required for pasturing
bouwgereedschappen voorziet; indien hij met penanaman; jika ia berhenti melakukan or planting; if he discontinues the pasturing or
de beweiding of bewbouwing ophoudt, of te pengembalian atau penanaman. atau dalam planting, or does not act as a proper head of
dien opzigte niet als een goed huisvader hal itu tidak berlaku sebagai kepala rumah the household in this regard; if he should use
handelt; indien hij het gehuurde goed tot een tangga yang baik, jika ia memakai barang yang the leased property for a purpose other than
ander einde gebruikt, dan waartoe hetzelve disewa untuk suatu tujuan yang lain dengan that which it was designated for; or if, in
bestemd is; of indien hij, in het algemeen, de tujuan yang dimaksudkan atau, pada general, he does not comply with the
bedingen, bij de huurovereenkomst gemaakt, umumnya, jika ia tidak memenuhi janji-janji stipulations specified in the lease agreement
niet nakomt, en daardoor eenig nadeel voor yang dibuat dalam persetujuan sewa dan and as a result thereof the lessor is jeopardized,
den verhuurder ontstaat, is deze bevoegd om, karena itu timbul suatu kerugian bagi pihak the latter mentioned is then be authorized to,
naar gelang der omstandigheden, de yang menyewakan. Maka pihak itu berhak depending upon circumstances, demand the
vernieting van de huur, met vergoeding van untuk menuntut pembatalan sewa menurut nullification of the lease, with compensation of
kosten, schaden en interessen, te vorderen (Bw. keadaan, serta penggantian biaya, kerugian costs, damages and interest. (Bw. 1139-2, 1140,
1139-2o, 1140, 1142v., 1146, 1243v., 1266v., dan bunga. 1142v., 1146, 1243v., 1266v., 1560v., 1581; F.38;
1560v., 1581; F. 38; Civ. 1766). Civ.1766)
Alle huurders van landerijen zijn gehouden de Semua penyewa tanah diwajibkan menyimpan All lessees of agricultural land must store the
vruchten in de daartoe bestemde bergplaatsen hasil-hasil tanah di tempat penyimpanan yang products of their labors in the designated
te bergen (Bw. 1139-2o, 1140v.; Civ. 1767). telah disediakan untuk itu. places of storage. (Bw.1139-2, 1140v.; civ.1767)
De huurder van landerijen is, op straffe van Penyewa tanah diwajibkan, atas ancaman The lessee of agricultural land must notify the
vergoeding van kosten, schaden en interessen, penggantian biaya, kerugian dan bunga, untuk owner of all events occurring on the leased
gehouden den eigenaar van alle feitelijkheden melaporkan kepada pemilik tanah itu segala premises while working the land and failure to
te doen kennis dragen, welke op de gehuurde peristiwa yang dilakukan dalam mengerjakan do so is render him liable for compensation of
erven mogten gepleegd worden. tanah yang disewa. Pemberitahuan itu harus costs, damages and interest. This notification
dilakukan dalam jangka waktu yang sama shall be given within the same period as that
Deze kennisgeving moet gedaan worden seperti yang ditentukan antara waktu gugatan which is stipulated to lapse between the time
binnen denzelfden termijn, welke tusschen de dari hari menghadap di muka sidang of the summons and the date of appearance at
tijd der dagvaarding en den dag der pengadilan menurut jarak tempat-tempat. court depending upon the distance of the
localities. (Bw. 5556, 802, 1366, 1557v.; Rv.10v.;
338
www.KUHPer.com
verschijning, naar mate van den afstand der Civ.1768)

plaatsen, bepaald is (Bw. 556, 802, 1366, 1557v.;
Rv. 10v.; Civ. 1768).
Indien bij eene huur voor verscheidene jaren, Jika dalam suatu sewa untuk beberapa tahun If, during the term of a lease for several years,
gedurende den huurtijd, de geheele of de halve selama waktu sewa, seluruh atau separuh the whole or one half of the annual harvest is
oogst van een jaar, door onvermijdelijke penghasilan setahun hilang karena kejadian- destroyed due to unforeseen circumstances,
toevallen, is verloren gegaa, kan die huurder kejadian yang tak dapat dihindarkan, maka then the lessee may claim a reduction in the
eene vermindering der huurpenningen penyewa dapat menuntut suatu pengurangan rent, unless the harvests from previous years
vorderen, ten ware hij door den oogst der uang sewa, kecuali jika ia telah memperoleh were sufficient to compensate him therefor. If
vorige jaren reeds mogt zijn schadeloos penggantian kerugian karena penghasilan he has not yet been compensated, the estimate
gesteld. tahun-tahun sebelumnya. Jika ia tidak of the reduction of the rent cannot be made
mendapat ganti rugi, maka perkiraan tentang until the end of the lease, when the profits of
pengurangan uang sewa tidak dapat dibuat all the years shall be reconciled. *415 The judge
Indien hij niet schadeloos gesteld is, kan de
begrooting der vermindering van de selain pada waktu berakhirnya sewa, bila may however, permit the lessee to retain part
huurpenningen niet geschieden, dan op het kenikmatan dan semua tahun telah of the rent temporarily, proportionate to the
einde van de huur, wanneer het genot van alle diperumpamakan satu sama lain. Walaupun loss suffered. (Bw. 500, 729, 1553; Civ. 1769)
de jaren tegen elkander wordt in vergelijking demikian, Hakim dapat mengizinkan penyewa
gebragt. menahan sebagian dan uang sewa untuk
sementara waktu, menurut kerugian yang
telah diderita.
De regter kan niettemin den huurder toestaan
om voorloopig, naar mate van het geleden
verlies, een gedeelte der huurpenningen in te
houden (Bw. 500, 729, 1553; Civ. 1769).
Indien de huur slechts voor een jaar is Jika sewa hanya dilakukan untuk satu tahun, If the lease is entered into for one year only,
aangegaan, en de oogst voor het geheel of de sedangkan penghasilan telah hilang and the entire or part of the harvest is lost, the
helft is verloren, is de huurder ontheven van seluruhnya atau separuhnya, maka penyewa lessee shall be released from paying the entire
de betaling va den geheelen huurprijs of van dibebaskan dari pembayaran seluruh harga rent or a proportionate amount thereof. If the
een evenredig gedeelte van denzelven. sewa atau sebagian harga sewa menurut loss consists of less than one half, the lessee is
imbangan. Bila kerugian kurang dari separuh, not be entitled to any discounts. (Bw.729, 1592;
Wanneer het verlies minder dan de helft maka Ia tidak berhak atas suatu pengurangan. Civ.1770)
bedraagt, heeft hij geene aanspraak op eenige
korting (Bw. 729, 1592; Civ. 1770).
De huurder kan geen korting erlangen, indien Penyewa tidak dapat menuntut pengurangan The lessee is not demand any discounts, if the
het verlies der vruchten geleden is na dat bila kerugian itu diderita setelah penghasilan loss of the produce is suffered after it has been
dezelve van den grond zijn afgescheiden, ten dipisahkan dari tanah, kecuali jika dalam separated from the land, unless the lease
ware bij de huur-overeenkomst een zeker persetujuan sewa ditentukan bahwa pemilik agreement provides that a certain portion of
gedeelte van den oogst in natura voor den harus memikul bagiannya dalam kerugian, the harvest is promised to the owner in its
eigenaar bedongen zij; in welk geval de asal penyewa tidak lalai menyerahkan kepada original state; in which case the owner is also
eigenaar zijn aandeel in het verlies moet pemilik itu bagiannya dari penghasilan. Begitu liable for his portion of the loss, provided that
dragen, mits de huurder niet achterlijk geweest pula penyewa tidak dapat menuntut suatu the lessee has not failed to deliver the owner's
zij om aan den eigenaar deszelfs aandeel in pengurangan, jika hal yang menyebabkan share of the harvest. In addition, the lessee
den oogst te leveren. kerugian sudah ada dan sudah diketahui may not claim any reduction, if the cause of the
sewaktu persetujuan sewa dibuat. damage, at the time of conclusion of the lease,
De huurder kan evenmineenige korting already existed and was known by him.
vorderen, indien de oorzaak der schade, (Bw.762, 1593; Civ.1771)
tijdens het aangaan der huur, reeds bestond en
bekend was (Bw. 762, 1593; Civ. 1771).
De huurder kan, bij een uitdrukkelijk beding, Dengan suatu perjanjian yang dinyatakan The lessee, may pursuant to a specific
voor de onvoorziene toevallen worden dengan tegas, penyewa dapat agreement, be rendered liable in the event of
aansprakelijk gesteld (Bw. 1592v., 1596; Civ. dipertanggungjawabkan atas kejadian- these unforeseen circumstances. (Bw.1592v.,
1772). kejadian yang tak dapat diduga. 1596; Civ.1772)
Zoodanig beding wordt echter alleen verstaan Perjanjian demikian hanya dianggap dibuat Such agreement, is, however only cover
gemaakt te zijn ten aanzien van de gewone untuk kejadian-kejadian biasa yang tak regular unforeseen circumstances such as:
onvoorziene toevallen, als daar zijn: terduga, seperti letusan gunung, gempa bumi, volcanic eruptions, earthquakes, a lengthy
vulkanische uitbarstingen, aardbevingen, kemarau yang panjang, serangan hama-hama drought, insects which destroy harvests,
langdurige droogte, insecten die den oogst yang merusak penghasilan, petir, atau lightning or the untimely fall of tree-blossom.
vernielen, bliksem, of het ontijdig afvallen der rontoknya bunga pohon sebelum waktunya. This agreement is not apply to extraordinary
Perjanjian tersebut di atas tidak meliputi events which do not usually occur on the land,
339
alpha3 Edition
blosems van den boom. kejadian luar biasa, seperti kerusakan- such as destruction caused by war, floods;
kerusakan yang disebabkan oleh peperangan unless the lessee has undertaken to be liable in
Hetzelve strekt zich uit tot buitengewone atau banjir yang tidak biasa menimpa daerah all events, either foreseeable or unforeseeable.
yang bersangkutan, kecuali jika penyewa telah (Bw.1369, 1592,1595; Civ.1773)
toevallen, als daar zijn: verwoestingen van den
oorlog, of overstroomingen, waaraan het land menyanggupi untuk memikul akibat dari
niet gewoonlijk onderworpen is; ten ware de semua kejadian, baik yang dapat diduga
huurder alle, zoo wel voorziene als maupun yang tak dapat diduga.
onvoorziene, toevallen hebbe op zich genomen
(Bw. 1369, 1592, 1595; Civ. 1773).
De huur van landen, zonder geschrift Sewa tanah yang dibuat secara tak tertulis, A lease of land, not concluded in writing, shall
aangegaan, wordt gerekend aangegaan te zijn dianggap telah dibuat untuk sekian lama, be deemed to have been concluded for the
voor zoodanigen tijd als de huurder noodig sebagaimana dibutuhkan oleh si penyewa period required by the lessee for the collection
heeft tot het inzamelen van alle de vruchten untuk mengumpulkan semua hasil dari tanah of all produce of the leased plot of land. As
van het verhuurde erf. yang disewa. Demikianlah maka sewa such, a lease of a pasture, an orchard, and of all
sebidang padang rumput, sebidang kebun other land from which all the produce shall be
Aldus wordt de huur van eene weide, van buah-buahan, dan semua tanah lain yang collected within the course of a year, shall be
eenen boomgaard, en van alle andere gronden, hasilnya dikumpulkan seluruhnya dalam deemed to have been entered into for a year. A
waktu satu tahun, dianggap telah dibuat untuk lease of agricultural lands, which shall be
waarvan de vruchten binnen den loop van een
jaar geheel worden ingezameld, gerekend voor satu tahun. Sewa tanah pertanian yang planted in rotation, shall be deemed to be
een jaar te zijn aangegaan. ditanami dengan bermacam-macam tanaman entered into for as many years as there are
secara berganti-ganti dianggap telah dibuat rotations of that nature. (Bw. 1570v., 1585v.;
untuk sekian tahun, menurut macam tanaman. Civ.1774)
De huur van bouwlanden, welke bij
afwisselende zaaibeurten bebouwd worden,
wordt gerekend te zijn aangegaan voor zo vele
jaren, als er beurten van dien aard zijn (Bw.
1570v., 1585v.; Civ. 1774).
Indien na het eindigen van eene schriftelijke Jika setelah berakhirnya suatu sewa yang If, after the termination of a lease concluded in
aangegaan verhuring, de huurder in het bezit dibuat tertulis, penyewa tetap menguasai writing, the lessee is remain in possession of
van het goed blijft en daarin gelaten wordt, barang sewa dan dibiarkan menguasainya, the property and is permitted to do so, the
worden de gevolgen van de nieuwe huur door maka akibat-akibat sewa yang baru diatur consequences of the new lease shall be
het voorgaande art. geregeld (Bw. 1573, 1587; menurut ketentuan pasal yang lalu. regulated by the previous articles. (Bw. 1573,
Civ. 1776). 1587; Civ. 1776)
De huurder wiens huur eindigt en hij welke Penyewa yang sewanya berakhir dan The lessee whose lease is terminated and *416
hem in de huur opvolgt, zijn verpligt elkander penggantinya, wajib saling membantu his successor to the lease, are obligated to
over en weder met al datgene te gerijver, dat sedemikian rupa sehingga memudahkan accommodate one another in the manner
vereischt wordt om het verlaten en het keluarnya yang satu dan masuknya yang lain, required in order to facilitate the vacation and
betreken voor het goed gemakkelijk te maken, baik mengenai penanaman untuk tahun yang occupation of the property, with regard to the
zoo wat betreft de bebouwing voor het akan datang maupun mengenai pemungutan planting for the subsequent year, the
volgende jaar, het inoogsten der nog te velde hasil-hasil yang masih berada di ladang, harvesting of fruit which are still on the field,
staande vruchten, als anderzins; alles ataupun mengenai hal-hal lain; segala as well as otherwise in accordance with local
overeenkomstig het plaatselijk gebruik (AB. 15; sesuatunya menurut kebiasaan setempat. custom. (AB.15; Civ.1777)
Civ. 1777).
De huurder moet achterlaten, indien zijn Begitu pula penyewa, pada waktu berangkat, The lessee is also, upon his departure, leave the
vertrek, het stroo en den mest van het harus meninggalkan jerami dan pupuk dari hay and the fertilizer from the previous year, if
afgeloopen jaar achterlaten, indien hij dezelve tahun sebelumnya, jika ia menerimanya pada he received such at the commencement of his
bij den aanvang van zijne huur ontvangen waktu penyewaan dimulai, bahkan meskipun lease; and notwithstanding that he did not
heeft; en al had hij die zelfs niet ontvangen, ia tidak menerimanya, pemilik dapat meminta receive any, the owner may, according to an
kan de eigenaar dezelve, volgens eene te supaya jerami dan pupuk ditinggalkan, estimate to be made, continue to request these
maken begrooting, aan zich houden (Bw. 507- menurut suatu perkiraan yang akan dibuat. items to be left. (Bw. 507-3; Civ. 1778)
3o; Civ. 1778).
De oude vijfde afdeeling van Titel 7, ingevolge

S. 79-256 toepasselijk verklaard op de
Indonesische en met deze gelijkgestelde
bevolking, is bij S. 26-335 jis. 458, 565 en 27-108
vervangen door den Zevenden Titel A, doch
ingevolge het bepaalde bij art. VI
(Slotbepalingen) van gemeld S. 26-335 (zie bl.
603) is de oude vijfde afdeeling nog
toepasselijk op Chineezen en andere Vreemde
Oosterlingen en op Indonesiers, tenzij bij
340
www.KUHPer.com
ordonnantie anders bepaald is.
Titel 7, afd. V luidde:
VIJFDE AFDEELING BAB VIIA Section 5
Van huur van dienstboden en werklieden PERJANJIAN KERJA Concerning the hiring of servants and
laborers
Algemeene Bepalingen Ketentuan Umum General provisions
Behalve de overeenkomsten tot het verrichten Selain persetujuan untuk menyelenggarakan With the exception of agreements to perform
van enkele diensten, welke door de aan haar beberapa jasa yang diatur oleh ketentuan- several services, which are regulated by the
eigene bepalingen en bedongene voorwaarden ketentuan khusus untuk itu dan oleh syarat- terms and conditions agreed upon and in the
en bij gebreke van deze door het gebruik, syarat yang diperjanjikan, dan bila ketentuan- absence of such, shall be regulated by custom,
worden geregeerd, bestaan er twee soorten van ketentuan yang syarat-syarat ini tidak ada, there are two kinds of agreements in which
overeenkomsten, waarbij de eene partij zich persetujuan yang diatur menurut kebiasaan, one party covenants to the other to perform
verbindt, voor de andere tegen belooning ada dua macam persetujuan, dengan mana services in return for remuneration, as follows;
arbeid te verrichten: de arbeidsovereenkomst pihak kesatu mengikatkan diri untuk a labor agreement and a for work. (Bw.1338,
en de aanneming van werk (Bw. 1338, 1601a, mengerjakan suatu pekerjaan bagi pihak lain 1601a, 1604; AB.15; Civ.1779)
1604; AB. 15;Civ. 1779). dengan menerima upah, yakni: perjanjian kerja
dan perjanjian pemborongan kerja.
De arbeidsoverrenkomst is de overeenkomst Perjanjian kerja ialah suatu persetujuan bahwa A labor agreement is an agreement in which
waarbij de eene partij, de arbeider, zich pihak kesatu, yaitu buruh, mengikatkan diri one party, the laborer, agrees to render his
verbindt, in dienst van den andere partij, den untuk menyerahkan tenaganya kepada pihak services to the other party, the employer, for a
werkgever, tegen loon gedurende zekeren tijd lain, yaitu majikan, dengan upah selama specific term in return for remuneration. (Bw.
arbeid te verrichten (Bw. 1603e, 1603y). waktu yang tertentu. 1603e, 1603y)
De aanneming van werk is de overeenkomst Perjanjian pemborongan kerja ialah suatu The contract for work is the agreement by
waarbij de eene partij, de aannemer, zich persetujuan bahwa pihak kesatu, yaitu which one party, the contractor, binds himself
verbindt, voor de andere partij, den pemborong, mengikatkan diri untuk to the other party, the client, to carry out
aanbesteder, tegen eenen bepaalden prijs en menyelesaikan suatu pekerjaan bagi pihak specific tasks for a specific price. (Bw. 1604v.)
bepaald werk tot stand te brengen (Bw. 1604v). lain, yaitu pemberi tugas, dengan harga yang
telah ditentukan.
Indien eene overeenkomst de kenmerken bevat Jika suatu persetujuan mengandung sifat-sifat If an agreement contains the features of a labor
van eene arbeidsovereenkomst en van eenige suatu perjanjian kerja dan persetujuan lain, agreement and of any other kind of agreement,
andere soort van overeenkomst, zullen zoowel maka baik ketentuan-ketentuan mengenai then the provisions regarding a labor
de bepalingen betreffende de perjanjian kerja maupun ketentuan-ketentuan agreement as well as those relevant to another
arbeidsovereenkomst als die betreffende de mengenai persetujuan lain yang sifat-sifatnya kind of agreement, which also have the same
andere soort van overeenkomst, welker terkandung di dalamnya, keduanya berlaku; features, is apply; in the event of a dispute
kenmerken zij mede bevat, van toepassing zijn; jika ada pertentangan antara kedua jenis regarding these provisions, those relating to
in geval van strijf tusschen deze bepalingen ketentuan tersebut, maka yang berlaku adalah the labor agreement is apply. If a contract for
zullen die der arbeidsovereenkomst van ketentuan-ketentuan mengenai perjanjian work is followed by more similar agreements,
toepassing zijn. kerja. whether directly or otherwise, or if, upon the
conclusion or execution of the contract for
Indien eene aanneming van werk door Jika pemborongan kerja diikuti dengan work, it appears that the intention of the
meerdere, soortgelijke overeenkomsten, zij het beberapa persetujuan sejenis itu, meskipun parties is to conclude more such similar
ook telkens met eenigen tusschentijd, is tiap kali dengan suatu selang waktu, atau jika agreements in such manner that the various
gevolgd, of indien het, bij het aangaan eener pada waktu persetujuan dibuat, ternyata contracts shall be regarded as a joint labor
aanneming van werk, blijkbar in de bedoeling maksud kedua belah pihak membuat beberapa agreement, then the stipulations regarding the
van partijen ligt meerdere, dergelijke persetujuan secara demikian ialah supaya labor agreement shall be applicable to these
overeenkomsten aa te gaan, in dier voege, dat pemborongan-pemborongan itu dapat agreements on a joint and several basis, with
de verschillende aannemingen te zamen als dipandang sebagai suatu perjanjian kerja, the exception of the stipulations of the sixth
eene arbeidsovereenkomst kunnen worden maka peraturan-peraturan mengenai section of this title. If, however, in such case,
beschouwd, zullen de bepalingen betreffende perjanjian kerja harus berlaku bagi semua the first agreement has been concluded for test
purposes only, it shall be deemed to have
de arbeidsovereenkomst op deze persetujuan ini, baik bagi semua persetujuan
overeenkomsten gezamenlijk en op elk harer itu secara serempak maupun bagi masing- retained its nature as a contract for work and
afzonderlijk, met uitsluiting van de bepalingen masing persetujuan secara sendiri-sendiri, the stipulations of the sixth section is then
der zesde afdeeling van dezen titel, van kecuali ketentuan-ketentuan dalam Bagian 6 apply to it. (Bw.1603x, 1604v.)
toepassing zijn. Is evenwel in een dergelijk pada bab ini.
geval de eerste overeenkomst bij wijze van
proef aangegaan, dan zal deze geacht worden Akan tetapi bila dalam hal demikian
341
alpha3 Edition
haren aard van aanneming van werk te hebben persetujuan yang pertama hanya diadakan
behouden en zullen de bepalingen der zesde untuk percobaan saja, maka persetujuan
afdeeling op haar van toepassing zijn (Bw. demikian harus dianggap mengandung sifat
1603x, 1604v). pemborongan kerja dan segala ketentuan
dalam Bab 6 itu berlaku baginya.
Van de arbeidsovereenkomst in het algemeen Perjanjian Kerja pada Umumnya Concerning labor agreements in general
Wanneer eene arbeidsovereenkomst schriftelijk Bila perjanjian kerja diadakan secara tertulis, In the event that a labor agreement is
wordt aangegaan, zijn de kosten der akte en maka biaya aktanya dan perongkosan lainnya concluded in writing, the costs of the deed and
andere bijkomende onkosten ten laste van den harus ditanggung majikan. other additional costs shall be borne by the
werkgever (Bw. 1466, 1601y). employer. (Bw. 1466, 1601y)
Indien bij het sluiten der overeenkomst een Jika pada waktu membuat perjanjian diberikan If, upon concluding the agreement, a deposit
hand- of godspenning is gegeven en dan diterima uang panjar, maka kedua belah has been provided and accepted, it is not
aangenomen, ontleent geene der partijen pihak tidak boleh membatalkan perjanjian itu authorize the parties to cancel the agreement
daaraan de bevoegdheid van de overeenkomst dengan membiarkan uang panjar itu di tangan by ordering the retention or return of the
af te zien door het laten behouden of het buruh (penerima panjar) atau dengan deposit. The deposit may only be deducted
teruggeven van die hand- of godspenning. mengembalikan uang panjar itu kepada from the wage, if the services have not been
majikan (pemberi panjar). Uang panjar hanya rendered for longer than three months,
De hand- of godspenning kan slechts in dapat dikurangkan dari upah, jika perjanjian whereas the agreement has been entered into
kerja diadakan untuk waktu lebih dari tiga for a longer or unspecified time period.
mindering worden gebracht op het loon,
indien de dienstbetrekking niet langer den drie bulan atau untuk waktu yang tak ditentukan
maanden heeft bestaan, terwijl zij voor dan ternyata berjalan selama lebih dari tiga
langeren of voor onbepaalden tijd is bulan.
aangegaan.
Ten opzichte van arbeidovereenkomsten, door Mengenai perjanjian kerja yang diadakan oleh With regard to labor agreements concluded by
de gehuwde vrouw als arbeidster aangegaan, seorang perempuan yang bersuami sebagai a married woman as a laborer, the law is
veronderstelt de wet, dat zij de bewilliging van buruh, undang-undang menganggap presume that she has obtained the approval of
haren man heeft bekomen. perempuan itu telah memperoleh izin dari her husband. She can, therefore, commit all
suaminya. Tanpa bantuan suaminya ia boleh acts in relation to these agreements, to grant a
Zij kan diensvolgens alle handelingen ter zake melakukan segala perbuatan perjanjian itu, discharge and to appear in court, without the
dier overeenkomsten, het geven van kwijting termasuk membayar segala penagihan dan assistance of her husband. She shall be entitled
en het verschijne in rechte daaronder menghadap Hakim. Ia berhak menerima atau to use whatever she has received or claimed
begrepen, zonder bijstand van haren man menuntut apa saja yang disebut dalam pursuant to the executed labor agreement, for
perjanjian kerja untuk kepentingan the benefit of her family. (Bw. 108v., 111, 1916;
verrichten.
keluarganya. F.20-2)
Zij is gerechtigd over hetgeen zij ingevolge de

gesloten arbeidsovereenkomst ontvangen of te
vorderen heeft, ten bate van het gezin te
beschikken (Bw. 108v., 111, 1916; F. 20-2o).
Een minderjarig is bekwaam, als arbeider Anak yang belum dewasa mampu membuat A minor shall be competent to conclude a labor
arbeidsovereenkomsten aan te gaan, indien hij perjanjian kerja sebagai buruh, jika ia agreement as a laborer, if he has been given
daartoe door zijnen wettelijken dikuasakan untuk itu oleh walinya menurut either verbal or written authorization to do so
vertegenwoordiger, hetzij mondeling, hetzij undang-undang, baik dengan lisan maupun by his legal representative. A verbal
schriftelijk, is gemachtigd. dengan tulisan. Surat kuasa lisan hanya authorization can only apply to the conclusion
berlaku untuk membuat suatu perjanjian kerja of a certain labor agreement. If the minor has
Een mondelinge machtiging kan slechts tertentu. Jika anak yang belum dewasa belum not reached the age of eighteen years, then the
berusia 18 tahun, maka kuasa itu harus authorization shall be granted in the presence
strekken tot het aangaan van eene bepaalde
arbeidsovereenkomst. Is de minderjarige nog diberikan dihadapan majikan atau orang yang of the employer, or of the individual who acts
geen volle achttien jaren oud, dan moet zij mewakilinya. on his behalf. The authorization cannot be
verleend worden in tegenwoordigheid van den conditional. If the authorization is issued in
werkgever of van dengene die namens dezen Kuasa tersebut tidak dapat diberikan dengan writing, the minor must submit the
authorization to the employer, who is
handelt. Zij kan niet voorwaardelijk worden bersyarat. Jika kuasa diberikan secara tertulis,
verleend. maka anak yang belum dewasa itu wajib immediately issue a certified copy to the minor
menyerahkan surat kuasanya kepada majikan, and is return the authorization to the minor or
yang harus segera menyampaikan suatu to the individual who is entitled to it upon
Indien de machtiging schriftelijk is verleend, is termination of the labor agreement. To the
de minderjarige verplicht de volmacht ter salinan yang ditandatangani kepada anak yang
belum dewasa itu dan pada waktu extent that the authorization is not subject to
hand te stellen aan den werkgever, die den certain specific stipulations, the minor in the
iminderjarige onverwijl een gewaarmerkt berakhirnya hubungan kerja,. mengembalikan
surat kuasa tersebut kepada anak yang belum performance of anything that is related to the
afschrift daarvan doet toekomen en de labor agreement entered into by him pursuant
342
www.KUHPer.com
volmacht bij het einde der dienstbetrekking dewasa tersebut atau orang-orang yang to the authorization issued, shall be equal to an
aan den minderjarige of diens mendapat hak daripadanya. adult, without prejudice to the provision in the
rechtverkrijgenden teruggeeft. third paragraph of article 1602f. However, he
cannot appear in court without the support of
Sekedar tidak secara tegas dikecualikan
Voorzoover zulks niet door het stellen van dengan syarat-syarat tertentu dalam kuasa his legal representative, unless it is apparent to
bepaalde voorwaarden in de machtiging yang telah diberikan itu, anak yang belum the judge that the *423 legal representative is
uitdrukkelijk is uitgesloten, staat de dewasa, tanpa mengurangi ketentuan alinea incapable of expressing himself. (Bw. 1446,
minderjarige in alles, wat betrekking heeft op ketiga Pasal 1603 f. Namun demikian, ia tidak 1603m; Rv.944)
de arbeidsovereenkomst, door hem ingevolge dapat menghadap Pengadilan tanpa dibantu
de verleende machtiging aangegaan, met een oleh walinya menurut undang-undang, kecuali
meerderjarige gelijk, behoudens het bepaalde bagi Pengadilan ternyata bahwa wali tersebut
bij het derde lid van art. 1602f. Echter kan hij tidak mampu menyatakan kehendaknya.
niet in rechte verschijnen zonder bijstand van
zijnen wettelijken vertegenwoordiger, behalve
wanneer den rechter gebleken is, dat de
wettelijke vertegenwoorddiger niet bij machte
is zich te verklaren (Bw. 1446, 1603m; Rv. 944).
Indien een daartoe niet bekwaam minderjarige Jika anak yang belum dewasa, yang belum If an incompetent minor has concluded a labor
eene arbeidsovereenkomst heeft aangegaan en mampu membuat suatu perjanjian kerja, telah agreement and as a result thereof, without any
dientengevolge gedurende zes weken, zonder membuat perjanjian kerja dan karena itu objection from his legal representative, has
verzet van zijnen wettelijken selama enam minggu telah melakukan worked in his employer's service for a period
vertegenwoordiger, in dienst van den pekerjaan pada majikan tanpa rintangan dari of six weeks, he shall be regarded as having
werkgever arbeid heeft verricht, wordt hij walinya menurut undang-undang, maka ia been authorized verbally by his representative
geacht door dien vertegenwoordiger dianggap telah diberi kuasa dengan lisan oleh to conclude his labor agreement. (Bw. 1446,
mondeling tot het aangaan dier walinya untuk membuat perjanjian kerja itu. 1454, 1916; S.26-335,article V, pg.603)
arbeidsovereenkomst gemachtigd te zijn
geweest (Bw. 1446, 1454, 1916; S. 26-335, art. V,
bl. 603).
Eene tusschen echtgenooten aangegaan Suatu perjanjian kerja antara suami istri adalah A labor agreement concluded between two
arbeidsovereenkomsten is nietig (Bw. 106v., batal. spouses shall be void. (Bw. 106v., 1467, 1678)
1467, 1678).
(Gew. S. 39-546; 47-208) Een door den Suatu reglemen (peraturan perusahaan) yang (S.39-546; 47-208) A regulation stipulated by
werkgever vastgesteld reglement is voor den ditetapkan oleh majikan hanya mengikat the employer is only bind the laborer if he has
arbeider slechts verbindend, indien deze buruh, jika buruh telah menyatakan setuju declared in writing that he agrees with such
schriftelijk heeft verklaard zich met dat dengan reglemen itu dan juga telah memenuhi regulation and if the following is complied
reglement te vereenigen en indien tevens is syarat-syarat berikut: with: (Bw.1601m, 1601x)
voldaan aan de navolgende vereischten: (Bw.
1601m, 1601x). 1. bahwa satu eksemplar lengkap reglemen itu 1. that a complete copy of the regulation shall
telah diberikan kepada buruh dengan cuma- be furnished to the laborer free of charge by or
1o. dat eene volledig exemplaar van het cuma oleh atau atas nama majikan; on behalf of the employer;
reglement kosteloos door of van wege den
werkgever aan den arbeiders is verstrekt; 2. bahwa oleh atau atas nama majikan telah 2. that a signed complete copy of the regulation
diserahkan ke Departemen Tenaga Kerja satu has been submitted by or on behalf of the
2o. dat door of vanwege den werkgever een eksemplar lengkap reglemen tersebut yang employer to the Department of social affairs
door dezen onderteekend volledig exemplaar ditandatangani oleh majikan, supaya dapat (Afdeling Arbeid van het Departtement van
van het reglement ter inzage voor een ieder is dibaca oleh umum; sociale Zaken) for the public's review;
nedergelegd bij de Afdeling Arbeid van het
Departement van Sociale Zaken; 3. bahwa satu eksemplar lengkap reglemen itu 3. that a complete copy of the regulations shall
ditempelkan dan tetap ada di suatu tempat be displayed at a location that is accessible by
3o. dat een volledig exemplaar van het yang dapat didatangi buruh dengan mudah, the laborer, preferably in the workplace, where
reglement op eene voor den arbeider sedapat-dapatnya dalam ruang kerja sehingga it shall be visible and legible. The submission
gemakkelijk toegankelijke plaats, zoo mogelijk dapat dibaca dengan baik. and the review of the regulations at the
in het arbeidslokaal, zoodanig opgehangen zij Department of social affairs shall be free of
en blijve, dat het duidelijk leesbaar is. Penyerahan dan pembacaan reglemen itu di charge. Each interested party may obtain a free
Departemen Tenaga Kerja diselenggarakan copy of the regulations from the Department of
social affairs. Each stipulation, which violates
De nederlegging en de inzage van het dengan cuma-cuma. Setiap orang yang
Reglement bij de Afdeling Arbeid van het berkepentingan dapat memperoleh salinan any provision of this article shall be void. (AB.
Departement van Sociale Zaken geschieden reglemen itu dengan cuma-cuma. Tiap 23; Bw. 1320-1, 1601y; K.402, 428)
kosteloos. Ieder belanghebbende kan bijd e perjanjian yang bertentangan dengan suatu
Afdeling Arbeid van het Departement van ketentuan pasal ini, adalah batal.
Sociale Zaken kosteloos een afschrift van het
reglement tekomen.
343
alpha3 Edition
Elk beding, strijding met eenige bepaling van

dit artikel, is nietig (AB. 23; Bw. 1320-1o, 1601y;
K. 402, 428).
Indien gedurende de dienstbetrekking een Jika selama hubungan kerja ditetapkan suatu If, during the service relationship, a regulation
reglement wordt vastgesteld of het bestaande reglemen baru atau diubah reglemen yang shall be stipulated or an existing one shall be
wordt gewijzigd, is dit nieuwe of dit telah ada, maka reglemen baru atau reglemen amended, the new regulation or the amended
gewijzigde reglement voor den arbeider slechts yang telah diubah itu hanya mengikat buruh one is bind the laborer only if a complete copy
verbindend, indien een volledig exemplaar van bila satu eksemplar Iengkap rancangannya, of the draft or of the proposed amendments
het ontwerp daarvan of van de ontworpen sebelum ditetapkan, disediakan selama suatu has been submitted to him for his review, prior
wijzigingen hem kort voor de vaststelling waktu dengan cuma-cuma untuk dibaca oleh to the confirmation thereof during such a time
gedurende zoodanigen tijd kosteloos ter inzage buruh sehingga ia dapat mempertimbangkan period and without any charge, so that he may
is verstrekt, dat hij zichover den inhoud isinya dengan seksama. Jika buruh, setelah be properly advised of the contents. If the
behoorlijk heeft kunnen beraden. reglemen baru atau reglemen yang diubah itu laborer, following the stipulation of the new or
ditetapkan tidak dapat menyetujui, maka the amended regulation, does not agree, then
Indien de arbeider na vaststelling van het dalam waktu empat minggu sesudah within a period of four weeks after he has
nieuwe of het gewijzigde reglement, zich mengetahui penetapan itu, ia dapat menuntut become aware of the stipulation, he may
daarmede niet vereenigt, kan hij binnen een di muka Pengadilan, supaya perjanjian kerja request the termination of the labor agreement
termijn van vier weken, nadat die vaststelling dibatalkan. from the judge. The judge is decide after the
hearing or proper summons of the opposing
te zijner kennis is gekomen, bij den rechter de
ontbinding van de arbeidsovereenkomst Setelah mendengar pihak lawan atau party in the highest instance and is approve
vorderen. De rechter beslist na verhoor of memanggilnya secara sah, Pengadilan the request, unless he is of the opinion that the
behoorlijke oproeping der wederpartij in memutus pada tingkatan terakhir dan laborer's interest is not or is not to a serious
hoogste instantie en wijst de vordering toe, mengabulkan tuntutan buruh, kecuali jika ia extent be disadvantaged as a result of the new
tenzij hij van oordeel is, dat de arbeider door berpendapat bahwa buruh tidak begitu or amended regulation. Pending the decision
of the judge and upon denial of the request, the
het nieuwe of het gewijzigde reglement niet of dirugikan oleh reglemen baru atau reglemen
niet in voldoend ernstige mate in zijn belange yang diubah itu. Dalam menunggu putusan service contract is continue and the new or
wordt geschaad. In afwachting van de Pengadilan dan bila tuntutan ditolak, amended regulation *424 is apply as of the day
beslissing des rechters en bij afwijzing der hubungan kerja berlangsung terus sedangkan on which it was effected. If the request is
vordering duurt de dienstbetrekking voort en reglemen baru atau reglemen yang diubah itu granted, the judge is decide when the service
geldt het nieuwe of het gewijzigde reglement sah sejak berlaku. contract is terminate and the laborer shall be
entitled to compensation as stipulated in article
van den dag der inwerkingtreding daarvan. Bij
toewijzing bepaalt de rechter op welk 1603q which relates to termination by the
Dalam hal tuntutan dikabulkan, Pengadilan employer. Each stipulation which violates any
oogenblik de dienstbetrekking zal eindigen en akan menetapkan pada saat mana hubungan
heeft de arbeider aanspraak op een provision of this article shall be void. (AB.23;
kerja akan berakhir, dan buruh berhak atas Bw.1603h and i; K.402, 428)
schadeloosstelling op den voet als bij art. 1603q suatu ganti rugi sebagaimana di tentukan pada
bij beeindiging door den werkgever is bepaald.
Pasal 1693q dalam pemutusan hubungan kerja
oleh majikan.
Elk beding strijdig met eenige bepaling van dit
art. is nietig (AB. 23; Bw. 1603h en i; K. 402,
428).
eene verklaring des arbeiders, waarbij hij zich Suatu pernyataan dari pihak buruh bahwa ia A statement from a laborer, in which he
verbindt zich met elk in de toekomst vast te mengikatkan diri untuk menyetujui tiap covenants to agree with any regulation to be
stellen reglement of met alke toekomstige reglemen yang akan ditetapkan oleh majikan stipulated in future or any future amendment
wijziging van een bestaand reglement te di kemudian hari atau tiap perubahan dalam to an existing regulation shall be void. (AB.23;
vereenigen, is nietig (AB. 23; K. 402, 428). suatu reglemen yang telah ada, adalah batal. K.402,428)
Van de bepalingen van het reglement kan Dan ketentuan-ketentuan dalam reglemen itu, The stipulations of the regulation can only be
alleen dan bij bijzondere overeenkomst orang hanya boleh menyimpang jika ada deviated from by specific written agreement.
worden afgeweken, indien deze schriftelijk is perjanjian khusus yang tertulis mengenai hal (Bw. 1601d; K.402, 428)
aangegaan (Bw. 1601d; K. 402, 428). itu.
Artikel 1601n Pasal 1601n Article 1601n
Elk beding tusschen den werkgever en den Setiap perjanjian antara majikan dan buruh Each stipulation between the employer and the
arbeider, strijding met eene collectieve yang bertentangan dengan suatu perjanjian laborer, which violates a collective labor
arbeidsovereenkomst, door welke zij beiden perubahan kolektif yang mengikat kedua belah agreement to which they are both bound, shall
gebonden zijn, zal op de daartoe strekkende pihak satu sama lain, dapat dibatalkan atas be declared void if a claim has been filed by
vordering van ieder dergenen, die bij de tuntutan masing-masing dan mereka yang any party to the collective labor agreement,
collectieve arbeidsovereenkomst partij waren, bersama-sama menjadi pihak dalam perjanjian with the exception of the employer himself. A
met uitsluiting evenwel vanden werkgever perburuhan kolektif itu, kecuali pihak majikan. collective labor agreement shall be interpreted
zelven, worden nietig verklaard. as a an arrangement, drawn up by one or more
Yang dimaksud dengan perjanjian perburuhan employers or one or more associations of
Onder collectieve arbeidsovereenkomst wordt kolektif adalah suatu peraturan yang dibuat employers which form legal entities, with one
verstaan eene regeling, getroffen door een of oleh seorang majikan atau lebih, atau suatu or more associations of laborers which form
legal entities, concerning labor conditions,
meer werkgevers of eene of meer perkumpulan majikan atau lebih yang
rechtsperoonlijkheid bezittende vereenigingen merupakan badan hukum di satu pihak, dari which must be taken into account at the time
344
www.KUHPer.com
van werkgevers, met eene of meer suatu serikat buruh atau lebih yang the labor agreements are concluded. (RO.116g)
rechtspersoonlijkheid bezittende merupakan suatu badan hukum di lain pihak,
vereenigingen van arbeiders, omtrent tentang syarat-syarat kerja yang harus
arbeidsvoorwaarden, bij het aangaan van diindahkan sewaktu membuat suatu perjanjian
arbeidsovereenkomsten in acht te nemen. (RO. kerja.
116g).
Artikel 1601o Pasal 1601o Article 1601o
Ter berekening van het in geld vastgestelde Untuk menghitung upah sehari yang In calculating the daily wage for the purpose of
loon per dag wordt, voor de toepassing van ditetapkan dalam bentuk uang maka dalam this title, a day is consist of ten hours, a week
dezen titel, de dag gesteld op tien uren, de bab ini satu hari ditetapkan 10 jam, satu of six days, a month of twenty five days and a
week op zes dagen, de maand op vijf en minggu 6 hari, satu bulan 25 hari, dan satu year of three hundred days. In the event that
twintig dagen en het jaar op driehonderd tahun 300 hari. Jika upah seluruhnya atau the wage, either in its entirety or partially, shall
dagen. Is het loon, hetzij voor het geheel, hetzij sebagian ditetapkan dengan cara lain dan cara be determined in a manner other than in terms
gedeeltelijk op andere wijze, dan naar menurut jangka waktu, maka sebagai upah of time, then the daily wage shall be computed
tijdruimte vastgesteld dan wordt als het in harian yang ditetapkan dalam jumlah uang according to the average wage of the laborer,
geld vastgestelde loon per dag aangenomen harus diambil upah rata-rata dari buruh, computed over the last thirty working days; in
het gemiddelde loon des arbeiders, berekend dihitung selama 30 hari kerja yang telah lalu. the absence of this criteria, the wage shall be
over de laatste voorafgegane dertig Jika tidak dapat digunakan ukuran seperti itu, determined as the customary wage for the
werkdagen; bij gebreke van dien maatstaf maka sebagai upah harus diambil upah yang labor that is most similar in nature, location
wordt als loon aangenomen het gebruikelijke biasa untuk pekerjaan yang paling mirip and time. (Bw. 1603q)
loon voor den, wat aard, plaats en tijd betreft, dalam hal sifat, tempat dan waktu.
meest nabij komende arbeid (Bw. 1603q2).
Artikel 1601p Pasal 1601p Article 1601p
Het loon van arbeiders, welke niet bij den Upah buruh yang tidak tinggal di rumah The wage of laborers, who are not given
werkgever inwonen, mag niet anders worden majikan, tidak boleh ditetapkan selain dalam lodgings by the employer, is not be stipulated
vastgesteld dan in: bentuk: otherwise than in terms of the following:
1o. geld; 1. uang; 1. monetary;
2o. voedsel te nuttigen, alsmede voedings-, 2. makanan, bahan makanan, penerangan dan 2. food for consumption including food
verlichtings- en stookmiddelen te gebruiken bahan bakar yang harus dipakai di tempat supplements, lighting and fuel supplies for use
ter plaatse waar ze worden verstrekt; penyerahannya; at the location where they are distributed;
3o. kleeding, door de arbeiders bij de 3. pakaian yang harus dipakai dalam 3. clothing, to be worn by the laborers in the
waarneming de dienstbetrekking te dragen; melakukan pekerjaan; performance of their services;
4o. eene bepaalde hoeveelheid der 4. sejumlah tertentu hasil perusahaan, atau 4. a specific amount of the products of the
voortbrengselen van het bedrijf, waarin het bahan dasar atau bahan pembantu yang company, from which the wage is earned, or
loon verdiend wordt, of der grond- of dipakai dalam perusahaan itu, bila hasil atau the basic or supplementary material used by
hulpstoffen in dat bedrijf gebruikt, een en bahan dasar atau bahan pembantu itu, that company, to the extent that the nature and
ander voor zoover die voortbrengselen of mengingat sifat dan banyaknya, termasuk amount of the products or basic or
grond- of hulpstoffen, war aard en hoeveelheid dalam kebutuhan hidup utama bagi buruh dan supplementary material form the basic
betreft, behooren tot de eerste levensbehoeften keluarganya, atau dipakai dalam perusahaan necessities of life for the *425 laborer and his
van den arbeider en zijn gezin, of als grond- of buruh, sebagai bahan dasar, bahan pembantu, family, or are used by the company which
hulpstoffen, werktuigen of gereedschappen in alat-alat atau perkakas, dengan pengecualian employs the laborer, as basic or supplementary
het bedrijf des arbeiders worden gebezigd, en minuman keras dan candu; material, implements or tools, but in no
in ieder geval met uitsluiting vn circumstances is it include alcoholic drinks and
alcoholhoudenden drank en opium; 5. hak pakai sebidang tanah atau padang opium;
rumput atau kandang untuk hewan, yang
5o. het gebruik van een bepaald stuk grond of ditentukan banyaknya serta jenisnya, 5. the use of a specific piece of land or pasture
van weide of stalling voor een bepaald aantal kepunyaan buruh atau salah seorang anggota or stables for a stipulated number of animals
naar de soort aangeduide dieren, keluarganya; hak pakai alat-alat kerja atau according to kind, belonging to the laborer or
toebehoorende aan den arbeider of aan een der perkakas-perkakas serta perawatannya; one of the members of his family, the use of
leden van zijn gezin, het gebruik van work tools or equipment, including the
werktuigen of gereedschappen, alsmede het 6. pekerjaan atau jasa tertentu yang dilakukan maintenance thereof;
onderhoud daarvan; oleh majikan atau atas tanggungan majikan
untuk buruh itu; 6. specific labor or services, by or on behalf of
6o. bepaalde werkzaamheden of diensten, door the employer performed for the laborer;
of voor rekening van den werkgever voor den
7. hak pakai rumah atau sebagian rumah
arbeider te verrichten; tertentu, perawatan kesehatan bagi buruh serta 7. the use of a designated residence or part
keluarganya dengan cuma-cuma, pemakaian thereof, free medical treatment for the laborer
7o. het gebruik van een aangewezen woning of seorang pelayan atau lebih dengan cuma- and his family, free use of one or more
woninggedeelte, vrije geneeskundige cuma, pemakaian sebuah mobil atau servants, of an automobile or other means of
behandeling van den arbeider en van zijn kendaraan lain dalam pembiayaan rumah transportation or of one or more horses and
gezin, vrije beschikking over een of meer tangga semacam itu, sekedar belum termasuk other such similar allowances which reduce
bedienden, over een automobiel of ander dalam nomor-nomor tersebut di atas; the expenses of the household, to the extent
vervoermiddel of over een of meer paarden en that it is not yet included in the previous
soortgelijke tegemoetkomingen in de kosten 8. gaji selama cuti, setelah bekerja selama
345
alpha3 Edition
der huishouding, voor zoover nicht vallende beberapa tahun tertentu, atau hak atas provisions;
onder de voorgaande nummers; pengangkutan dengan cuma-cuma ke tempat
asal atau cuti pulang pergi. 8. a stipend during a period of leave after a
8o. bezoldiging gedurende een verlofstijd na specific number of years of service, or the
een bepaald aantal jaren dienst of recht op entitlement to free transportation to the place
vrijen overvoer naar de plaats van herkomst of of origin or to and from the place where leave
naar en van de plaats van verlof (Bw. 1601r; K. shall be taken. (Bw. 1601r; K.429)
429).
Artikel 1601q Pasal 1601q Article 1601q
Indien bij overeenkomst of bij reglement geen Jika dalam perjanjian atau reglemen tidak In the event that no specific wage has been
bepaalde loon is vastgesteld, heeft de arbeider ditetapkan jumlah upah oleh kedua belah stipulated pursuant to an agreement or
aanspraak op zoodanig loon, als ten tijde van pihak, maka buruh berhak untuk memperoleh regulation, the laborer shall be entitled to such
het sluiten der overeenkomst voor arbeid als upah sebanyak upah yang biasa di tempat itu wage that at the time the agreement was
de bedongene, ter plaatse waar deze moest bagi pekerjaan yang serupa dengan concluded, would customarily have been
worden verricht, gebruikelijk was. pekerjaannya. Jikalau kebiasaan seperti ini stipulated for a similar job at the location
tidak ada di tempat itu, maka upah itu harus where it is performed. If no such custom exists,
Indien zoodanig gebruik niet bestaat, wordt ditentukan dengan mengingat keadaan, the wage shall be reasonably determined by
het loon met inachtneming der menurut keadilan. taking into account the circumstances. (K.402)
omstandigheden naar billijkheid bepaald (K.
402).
Artikel 1601r Pasal 1601r Article 1601r
Voor zoover het loon anders dan volgens Jika jumlah upah telah ditetapkan tetapi To the extent that a wage, other than that
artikel 1601p geoorloofd is, is vastgesteld, berlainan dari yang diperkenankan menurut permitted in article 1601 p, is stipulated, the
wordt het op een bedrag in geld gewaardeerd Pasal 1601p, maka upah itu harus dianggap amount shall be evaluated in monetary terms
en geacht vastgesteld te zijn op het vijfvoud telah ditetapkan dalam bentuk uang dengan and shall be deemed to be stipulated as five
van dit bedrag. jumlah lima kali jumlah tersebut. Seluruh upah times the amount. The entire wage due is,
yang ditetapkan berupa uang itu hendaklah however, not exceed more than one third of the
sesuai dengan ketentuan-ketentuan di atas wage determined in accordance with the
Het geheele loon, dat dientegenvolge
verschuldigd zal zijn, zal echter het tentang hal memperhitungkan uang upah itu, provisions of the previous article. Any
overeenkomstig, de bepalingen van het sehingga tidak boleh melebihi sepertiga kali stipulation which violates any provision of this
voorgaande artikel berekende loon niet met jumlah upah yang biasanya atau menurut article shall be void. (AB.23; Bw.1602i; K.429)
meer daneen derde mogen overschrijden. kepatutan harus diberikan pada pekerjaan
yang semacam. Setiap perjanjian yang
bertentangan dengan ketentuan pasal ini
Elk beding, strijdig met eenige bepaling van dit adalah batal.
artikel, is nietig (AB. 23; Bw. 1602i; K. 429).
Artikel 1601s Pasal 1601s Article 1601s
Ongeoorloofd en nietig is elk beding tusschen Tiap perjanjian antara majikan atau seorang Each agreement between the employer or one
den werkgever of een vn diens beambten of pegawainya atau kuasanya dan seorang buruh of his officials or supervisors and one of the
zetbazen en eenen onder een hunner gestelden yang bekerja di bawah salah seorang dari laborers who is under their supervision shall
arbeider, waarbij deze zich verbindt, het loon mereka itu, yang mengikat diri buruh itu be prohibited and void, if it provides that the
of zijne overige inkomsten of een gedeelte untuk menggunakan upah atau laborer shall be obliged to spend his wage or
daarvan op een bepaalde wijze te besteden, of pendapatannya yang lain seluruhnya atau other income or part thereof in a specific
zich zijne benoodigheden op eene bepaalde sebagian menurut cara tertentu atau untuk manner, or to obtain his necessaries from a
plaats of bij eenen bepaalden persoon aante membeli barang-barang keperluannya di specific place or from a specific individual.
schaffen (AB. 23; Bw. 1601p en t). tempat tertentu atau dan orang tertentu, tidak (AB.23; Bw. 1601 p and t) This provision is not
diperbolehkan dan adalah batal. Dan apply to a stipulation which provides for
Van deze bepaling is uitgezonderd het beding, ketentuan-ketentuan tersebut, dikecualikan participation by the laborer in a fund, provided
perjanjian yang mengikutsertakan buruh that the fund complies with the conditions
waarbij de arbeider deelneemt eenig fonds,
mits het fonds voldoet aan de voorwaarden bij dalam suatu dana, asal dana tersebut stipulated by ordinance. (Bw. 1602r, paragraph
ordonnantie gesteld (Bw. 1602r, alinea 1 sub memenuhi syarat-syarat yang ditetapkan 1 sub 3; S.26-377*)
3e; S. 26-377*). dalam undang-undang.
Artikel 1601t Pasal 1601t Article 1601t
Indien de arbeider ingevolge een ongeoorloofd Jika buruh telah membuat suatu janji dalam If the laborer, notwithstanding a prohibited
en nietig beding, als bedoeld bij het suatu penjanjian dengan majikan, sedang and void stipulation as mentioned in the
voorgaande artikel, met den werkgever eenige perjanjian itu menurut pasal di atas tidak previous article, has concluded an agreement
overeenkomst heeft aangegaa, ontstaat daaruit diperbolehkan dan batal, maka perbuatan itu with the employer, no contract is result
geenerlei verbindtenis. De arbeider is tidak menimbulkan suatu perikatan. Buruh itu therefrom. The laborer shall be entitled to
gerechtigd het reeds te dier zake op zijn lon in berhak menuntut kembali dari majikan reclaim the money that was deducted from his
rekening geledene of door hem betaalde van tersebut pembayaran yang dipotong dari wage and the costs incurred in concluding the
den werkgever terug te vorderen, zonde upahnya atau yang telah ia keluarkan sendiri agreement, without being bound to return that
gehouden te zijn tot teruggave van hetgeen dari sakunya seluruhnya dengan perjanjian which has been given to him to fulfill the
hem ter voldoening aan de overeenkomst is tersebut, sedangkan uang yang telah ia terima agreement. The judge is however be
verstrekt. dan majikan tidak wajib dikembalikan. authorized, pursuant to admittance of the
laborer's claim, to limit the judgment to such
amount as would appear fair having regard to
346
www.KUHPer.com
Niettemin is de rechter bevoegd, bij toewijzing Meskipun demikian, dalam hal mengabulkan the circumstances, but is grant the amount,
van de vordering des arbeiders, de tuntutan buruh, Pengadilan berkuasa untuk which, according to his evaluation, is the
veroordeeling te beperken tot zoodanig bedrag membatasi hukuman sampai pada suatu amount in respect of the loss suffered by the
als hem met het oog op de omstandigheden jumlah yang dianggapnya adil menurut laborer. If the laborer, despite a prohibited and
van het geval billijkt zal voorkomen, doch keadaan, tetapi paling sedikit sebesar kerugian void stipulation, as aforementioned, concludes
uiterlijk tot de som, waarop de door den yang diderita oleh buruh itu menurut taksiran an agreement with a person other than the
arbeider geleden schade door hem wordt Pengadilan. employer, he shall be entitled to claim the
gewaardeerd. amount that he has paid pursuant to such
Jika buruh telah mengadakan suatu perjanjian agreement or whatever remains owing and
may be claimed from the employer. The
Heeft de arbeider ingevolge een ongeoorloofd dengan orang lain daripada majikan, sedang
en nietig beding, als voormeld, met een ander perjanjian tersebut tidak diperbolehkan, maka provisions of the second paragraph is also
dan den werkgever eenige overeenkomst buruh berhak meminta kembali dari majikan apply to this. Each laborer's right to claim
aangegaan, dan heeft hij het recht het bedrag apa yang telah dibayar atau yang masih pursuant to this article is lapse after a period of
van hetgeen hij uit dien hoofde betaald heeft of terutang kepada orang lain itu. Ketentuan six months. (Bw. 1602j, par.3, 1603t)
nog verschuldigd is, van den werkgever te alinea kedua juga berlaku dalam hal ini. Tiap
vorderen. De bepaling van het tweede lid is hak buruh untuk mengajukan tuntutan yang
ook ten deze van toepassing. berdasarkan pasal ini, gugur setelah lewat
enam bulan.
Ieder vorderingsrecht des arbeiders krachtens
dit artikel vervalt na verloop van zes maanden
(Bw. 1602j, al. 3, 1603t).
Artikel 1601u Pasal 1601u Article 1601u
De werkgever kan slechts boete stellen op de Majikan hanya dapat mengenakan denda atas The employer is impose a fine in the event of
overtreding van voorschften van eene pelanggaran terhadap ketentuan dan violation of the conditions of an agreement
schriftelijk aangegane overeenkomst of van een perjanjian tertulis atau reglemen, jika concluded in writing or of a regulation, if the
reglement, indien die voorschriften ketentuan itu ditunjuk secara tegas dan conditions are stipulated and the fine is
bepaaldelijk zijn aangeduid en de boete in de dendanya disebut pula dalam perjanjian atau specified in the agreement or the regulation.
overeekomst of het reglement is aangegeven reglemen itu. Perjanjian atau reglemen yang (Bw. 1601j) The agreement or the regulation, in
(Bw. 1601j). memperjanjikan denda itu harus menyebutkan which the fine is stipulated, is clearly specify
dengan seksama kegunaan denda itu. Uang the purpose of the fine. They is not, either
De overeenkomst of het reglement, waarbij denda, baik secara Iangsung maupun secara directly or indirectly personally benefit the
boete is bedongen, moet nauwkerig de tidak langsung, sekali-kali tidak boleh employer or the individual who has been
bestemming der boeten vermelden. Zij mogen digunakan untuk keuntungan pribadi majikan authorized to impose the fine on the laborers.
noch onmiddelijk, noch middelijk strekken tot atau orang lain, yang dikuasakan olehnya Each fine, stipulated in a regulation or
persoonlijk voordeel van den werkgever untuk mengenakan denda kepada buruhnya. agreement, shall be specified in a specific
amount, in the currency that is used for the
zelven of van dengene, wien deze de
bevoegdheid heeft verleend den arbeiders Tiap denda yang diperjanjikan dalam suatu wage. (Bw. 1602h) The total amount of fines
boete op te leggen. reglemen atau dalam suatu perjanjian, harus imposed on the laborer within a week, is never
ditetapkan pada jumlah tertentu yang be higher than the amount of his daily wage.
dinyatakan dalam mata uang untuk upah yang No fine imposed shall be higher than this
Iedere boete, in een reglement of in eene amount. (Bw. 1601e, 1601o) Each stipulation
ditetapkan itu. Dalam satu minggu, kepada
overeenkomst bedongen, moet op een which violates any provision of this article
bepaalde bedrag gesteld zijn, uitgedrukt in de seorang buruh tidak boleh dikenakan denda-
denda yang jumlahnya melebihi upahnya shall be void. However, deviations from the
munt, waarin het loon in geld vastgesteld is second, third, fourth paragraphs shall be
(Bw. 1602h). dalam sehari.
permitted in agreements concluded in writing
or in a regulation but only with regard to
Tidak satu denda pun boleh dijatuhkan lebih laborers who earn more then eight guilders per
Binnen een week mag aan een arbeider geen
hooger bedrag aan gezamenlijke boeten dari jumlah ini. Tiap perjanjian yang day. If this occurs, then the judge shall be
worden opgelegd dan zijn in geld vastgesteld bertentangan dengan ketentuan pasal ini authorized to stipulate a smaller fine if the
loon voor eenen dag. geen afzonderlijke boete adalah batal, Dengan perjanjian tertulis atau aforementioned amount appears unreasonable
mag hooger dan dit bedrag worden gesteld dengan reglemen boleh diadakan to him. (AB.23; Bw.1309) The stipulation in
(Bw. 1601e, 1601o). penyimpangan dari ketentuan alinea kedua, respect of punishment by the employer, as
ketiga dan keempat, tetapi hanya mengenai mentioned in the tenth section of the first
buruh yang upahnya ditetapkan berupa uang chapter of this Book is apply to the stipulation
Elk beding strijdig met eenige bepaling van dit yang jumlahnya lebih dari delapan gulden and the specification of fines within the
artikel is nietig. Echter mag, doch alleen ten sehari. Jika terjadi demikian, Pengadilan meaning of this article. (Bw.1306, 1601x, 1602r,
aanzien van arbeiders wier in geld vastgesteld senantiasa berkuasa mengurangi jumlah denda first paragraph sub 2; K.410)
loon meer dan acht gulden per dag bedraagt, yang telah ditetapkan, sekedar jumlah itu
bij schriftgelijk aangegane overeenkomst of bij menurut pendapatnya lebih dari sepantasnya.
reglement van de bepaling van het tweede, Memperjanjikan hukuman, sebagaimana
derde en vierde lid worden afgeweken. Is ditentukan dalam Bagian 10 dan Bab 1 dalam
zulks geschied, da zal de rechter steeds buku ini, adalah termasuk menetapkan dan
bevoegd zijn de boete op eene kleinere som te menjanjikan denda menurut pengertian pasal
bepalen, indien de opgelegde hem bovenmatig ini.
voorkomt (AB. 23; Bw. 1309).
Onder het stellen en het bedingen van boete in

den zin van dit artikel wordt begrepen het
door den werkgever bedingen van straf, als
bedoeld bij de tiende afdeeling van den eersten
Titel van dit Boek (Bw. 1306, 1601x, 1602r, 1e
al. sub 2o; K. 410).
347
alpha3 Edition
Artikel 1601v Pasal 1601v Article 1601v
Terzake van eenzelfde feit mag de werkgever Untuk satu perbuatan majikan tidak boleh The employer is not be permitted to impose
niet boete heffen en tevens schadevergoeding mengenakan denda sambil menuntut ganti fines and claim compensation at the same time
vorderen (Bw. 1307). rugi. Tiap perjanjian yang bertentangan in relation to the same matter. (Bw. 1307) *427
dengan ketentuan ini adalah batal. Each stipulation which violates this provision
shall be void. (AB.23)
Elk beding, strijdig met deze bepaling, is nietig
(AB.23).
Artikel 1601w Pasal 1601w Article 1601w
Indien eene der partijen opzettelijk of door Jika salah satu pihak dengan sengaja atau If one of the parties intentionally or due to his
schuld in strijd heeft gehandeld met eene harer karena kesalahannya berbuat bertentangan actions breaches one of his obligations and the
verplichtingen en de dientengevolge door de dengan salah satu kewajibannya, dan kerugian damage suffered by the opposition as a result
wederpartij geleden schade niet op geld yang diderita oleh pihak lawan tidak dapat thereof cannot be evaluated in terms of money,
waardeerbaar is, zal de rechter naar billijkheid dinilai dengan uang, maka Pengadilan akan the judge is, in a fair manner, stipulate a sum
eene som gelds als schadevergoeding menetapkan suatu jumlah uang menurut of money as compensation. (Bw. 1241)
vaststellen (Bw. 1241). keadilan sebagai ganti rugi.
Artikel 1601x Pasal 1601x Article 1601x
Een beding tusschen den werkgever en den Suatu perjanjian yang mengurangi hak buruh, An agreement between the employer and the
arbeider, waarbij deze laatste beperkt wordt in bahwa setelah mengakhiri hubungan kerja, ia laborer, which restricts the latter-mentioned,
zijne bevoegdheid om na het einde der tidak diperbolehkan untuk melakukan suatu following the termination of his employment,
dienstbetrekking op zekere wijze werkzaam te pekerjaan tertentu, hanya sah jika dibuat in his capacity to be employed in a certain
zijn is slechts geldig, indien het bij schriftelijk dalam suatu perjanjian tertulis atau suatu manner shall be valid only if it has been agreed
aangegane overeenkomst of bij reglement met reglemen dengan buruh yang telah dewasa. with an adult laborer in writing or in a
eenen meerderjarigen arbeider is tot stand regulation. (Bw. 1601j) The judge, may, either
gekomen (Bw. 1601j). Baik atas tuntutan buruh maupun atas based on a claim of the laborer or upon his
defense in a dispute, nullify such an agreement
permintaannya yang diajukan pada
De rechter kan, hetzij op de vordering van den pembelaannya dalam suatu perkara, in its entirety or partially, on grounds that, the
arbeider, hetzij ingevolge diens daartoe Pengadilan boleh membatalkan perjanjian comparison between the interest of the
strekkend verweer in een geding, zulk een seperti itu, seluruhnya atau sebagian, dengan employer to be protected and that of the
beding, geheel of gedeeltelijk te niet doen op alasan bahwa dibandingkan dengan laborer shows that the laborer has been
grond dat, in verhouding tot het te beschermen kepentingan majikan yang dilindungi itu, unfairly disadvantaged by such agreement.
With regard to the agreement mentioned in the
belang des werkgevers, de arbeider door dat buruh dirugikan secara tidak adil oleh
beding on billijk wordt benadeeld. perjanjian tersebut. first paragraph, the employer cannot assume
any rights, if he has terminated the
employment unlawfully, or if the laborer
Aan een beding, als in het eerste lid bedoeld, Dan suatu perjanjian termaksud dalam alinea intentionally or due to his own fault has
kan de werkgever geene rechten ontleenen, pertama, majikan tidak dapat mengambil hak- submitted an urgent reason to terminate the
indien hij de dienstbetrekking onrechtmatig hak jika ia memutuskan hubungan kerja secara employment and has exercised this authority,
heeft doen eindigen, of den arbeider door melanggar hukum atau jika buruh or if the judge at the request or pursuant to a
opzet of schuld eene dringende reden heeft memutuskannya karena desakan sesuatu yang claim by the laborer has declared the labor
gegeven om de dienstbetrekking te doen ditimbulkan majikan itu secara tegas atau agreement to be terminated based upon urgent
eindigen en deze van die bevoegdheid heeft dengan kesalahannya. Juga tidak boleh reasons which were submitted by the laborer
gebruik gemaakt, noch ook indien de rechter majikan berbuat demikian, jika Pengadilan, and caused intentionally by or due to the
op het verzoek of op de vordering des atas permintaan atau tuntutan buruh, telah actions of the employer. (Bw. 1603e, 1603n,
arbeiders de arbeidsovereenkomst ontbonden menyatakan bubarnya perjanjian itu 1603p) If the employer of the laborer has
heeft verklaard op grond van eene dringende berdasarkan suatu alasan mendesak, yang negotiated compensation to apply in the event
reden, den arbeider gegeven door opzet of diberikan kepada buruh karena kesengajaan of a violation by the latter-mentioned of a
schuld des werkgevers (Bw. 1603e, 1603n, atau kesalahan majikan. provision as mentioned in the first paragraph,
1603p). the judge shall be authorized to reduce the
Jika buruh berjanji akan memberikan kepada compensation to a smaller sum, if the agreed
Indien door den werkgever van den arbeider majikan suatu ganti rugi bila ia melakukan sum appears to be excessive. (Bw. 1309, 1611u;
eene schadergoeding is bedongen voor het perbuatan-perbuatan yang bertentangan K. 404)
geval, dat deze in strijd handelt met een dengan suatu perjanjian sebagaimana
beding, als in het eerste lid bedoeld, zal de dimaksudkan pada alinea pertama, maka
rechter steeds bevoegd zijn de Pengadilan senantiasa berwenang mengurangi
schadevergoeding op een kleinere som te ,jumlah ganti rugi yang telah ditetapkan,
bepalen, zoo de bedongene hem bovenmatig sekedar jumlah itu menurut pendapatnya lebih
voorkomt (Bw. 1309, 1611u; K. 404). dari yang sepantasnya.
Artikel 1601y Pasal 1601y Article 1601y
Ingetrokken: S. 28-533 jo. 29-261, thans art. VI Dihapus dengan S. 1928-533 jo. S. 1929-261. Revoked: S.28-533 see also 29-261, currently
C, bl. 603). article VI C, pg.603.
Van de verplichtingen des werkgevers Kewajiban-kewajiban Majikan Concerning the obligations of employers
348
www.KUHPer.com
De werkgevers is verplicht den arbeider zijn Majikan wajib membayar upah buruh pada An employer is obligated to pay the wage of
loon op den bepaalden tijd te voldoen (Bw. waktu yang ditentukan. the laborer at a stipulated time. (Bw. 1601 o-r
1601o--r; 1603p-2 sub 3o; F. 232). p-2 sub 3; F.232)
Het loon, naar tijdruimte vastgesteld, is Upah yang ditetapkan menurut jangka waktu, The wage payable in respect of a certain period
verschuldigd van het tijdstip, waarop de harus dibayar sejak saat buruh mulai bekerja of time is due from the date upon which the
arbeider in dienst is getreden, tot dat van het sampai saat berakhirnya hubungan kerja. laborer is employed until the termination of his
einde der dienstbetrekking (Bw. 1601o). employment. (Bw. 1601 o).
Geen loon is verschuldigd voor den tijd, Tidak ada upah yang harus dibayar untuk No wage shall be due in respect of a period
gedurende welken de arbeider den bedongen waktu buruh tidak melakukan pekerjaan yang during which the laborer has not performed
arbeid niet heeft verricht. diperjanjikan. the agreed labor.
Evenwel behoudt de arbeider zijne aanspraak Akan tetapi buruh berhak untuk meminta dan However, the laborer shall be entitled to the
op het naar tijdruimte vastgesteld loon voor menerima upah, yang ditetapkan menurut wage stipulated to be payable in respect of a
eenen betrekkelijk korten tijd, wanneer hij ten lamanya buruh, bekerja untuk waktu yang certain period of time, for a relatively short
gevolge van ziekte of ongeval verhinderd is tidak begitu lama, bila ia berhalangan time period, if, as a result of illness or accident,
geweest zijn arbeid te verrichten, tenzij de melakukan pekerjaan karena sakit atau he is prevented from performing his tasks,
ziekte of het ongeval door zijn opzet of mengalami kecelakaan, kecuali bila sakitnya unless the illness or accident has been caused
onzedelijkheid veroorzaakt of het gevolgd is atau kecelakaan itu disebabkan oleh intentionally or as a result of his misconduct,
van een lichaamsgebrek, waaromtrent hij bij kesengajaan atau kebejatannya atau oleh cacat or is the result of a physical handicap in
het aangaan der overeenkomst den werkgever badan yang dengan sengaja diberi keterangan respect of which he has deliberately submitted
opzettelijk valsche inlichtingen heeft gegeven palsu pada waktu membuat perjanjian kepada false information to the employer upon
(Bw. 1244v). majikan. concluding the agreement. (Bw.1244v.) (S.39-
256, 292) If, however, he receives monetary
(Gew. S. 39-256, 292) Komt hem in zoodanig Bila dalam hal demikian buruh berhak compensation or benefits in such case as a
geval krachtens eenige wettleijk memperoleh suatu ganti rugi berdasarkan result of legal regulations regarding illness or
accidents, or pursuant to insurance or from
voorgeschreven ziekte- of ongevallenregeling, suatu peraturan undang-undang tentang hal
of krachtens eenige verzekering of uit eenig sakit atau kecelakaan, atau menurut aturan certain funds, in which participation is
fonds, waarin de deelneming is bedongen bij pertanggungan, atau dari suatu dana yang mandatory, or which result from the labor
of voortvloeit uit de arbeidsovereenkomst, telah dijanjikan atau lahir dari perjanjian kerja, agreement, then the wage shall be reduced by
eene geldelijke vergoeding of uitkeering toe, maka jumlah uang upah itu harus dikurangi the amount of the compensation or benefit.
dan wordt het loon verminderd met het dengan jumlah uang ganti rugi termaksud. (Bw. 1601 s; S.39-255*, 256*, 693*) The laborer is
also retain his rights to the wage payable in
bedrag dier vergoeding of uitkeering (Bw.
1601s; S. 39-255*, 256*, 693*). respect of a certain period of time for a shorter
Buruh berhak menuntut jangka waktu pendek, time period computed in a fair manner, if he,
yang ditetapkan menurut keadilan, bila ia, without monetary compensation, either in
Eveneens behoudt de arbeider zijne aanspraak baik karena memenuhi kewajiban yang compliance with an obligation imposed by law
op het naar tijdruimte vastgesteld loon voor diletakkan padanya oleh undang-undang atau or authority which could not have been
een korten, naar billijkheid te berekenen tijd, pemerintah tanpa penggantian berupa uang, fulfilled outside his hours of work, or as a
wanneer hij, hetzij tengevolge van de dan tidak dapat dilakukan di luar waktu kerja, result of very special circumstances beyond his
vervulling eener door wet of overheid, zonder maupun karena mengalami kejadian-kejadian control, was prevented from performing his
geldelijke vergoeding, opgelegde verplichting, luar biasa di luar kesalahannya, terhalang tasks. (Bw. 1602 u) The following shall be
die niet in zijn vrijen tijd kon geschieden, hetzij melakukan pekerjaannya. Dalam pengertian interpreted as very special circumstances for
ten gevolge van zeer bijzondere, buiten zijne kejadian luar biasa, untuk pasal ini, juga the purpose of this article: the delivery of a
schuld ontstane, omstandigheden, verhinderd termasuk istri buruh melahirkan anak; pula child by the spouse of the laborer, the demise
is geweest zijn arbeid te verrichten (Bw. meninggalnya dan penguburan salah seorang and funeral of one of his co-inhabitants or one
1602u). teman serumah atau salah seorang anggota of his kin or relatives by marriage unlimited in
keluarga dalam garis tak terbatas dalam garis the direct line and in the second degree of the
Onder zeer bijzondere omstandigheden ke samping derajat kedua. Sedangkan dalam collateral line. The exercise of the voting right
pengertian memenuhi kewajiban yang is also interpreted as compliance with an
worden, voor de toepassing van dit artikel,
begrepen: de bevalling van de echtgenoote van diletakkan oleh undang-undang atau obligation imposed by the law or authority.
den arbeider zoomede het overlijden en de Pemerintah, termasuk hal melakukan hak (Bw. 290v.) In the event that the monetary
begrafenis van een zijner huisgenooten of van pilih. Jika upah berupa uang ditetapkan secara wage is stipulated in a *429 manner other than
een zijner bloed- en aanverwanten in de lain menurut jangka waktu, maka ketentuan- in respect of a certain period of time, the
ketentuan pasal ini berlaku juga dengan provisions of this article is also apply,
rechter linie onbepaald en in den tweeden
graad der zijlinie. Evenzoo wordt onder de pengertian, bahwa sebagai upah harus diambil provided that the wage shall be deemed to be
vervulling eener door wet of overheid upah rata-rata yang seharusnya dapat the customary wage which the laborer would
opgelegde verplichting begrepen de diperoleh buruh seandainya ia tidak have earned during that time if he had not
uitoefening der kiesbevoegheid (Bw. 290v). berhalangan melakukan pekerjaan. been prevented from doing so. The wage,
however, shall be reduced by the amount of
Tetapi upah itu harus dikurangi dengan the expenses which the laborer has saved by
Is het loon in geld op andere wijze dan naar
jumlah biaya yang telah dapat dihemat selama not performing the labor. The provisions of
tijdruimte vastgesteld, dan zijn de bepalingen
buruh tidak mengerjakan pekerjaan. Dari this article may only be deviated from by
van dit artikel eveneens van toepassing, met
ketentuan pasal ini, orang hanya boleh written agreement or regulation. (Bw. 1601j;
dien verstande, dat als loon wordt
menyimpang dengan perjanjian tertulis atau K.412, 416h)
aangenomen het gemiddeld loon hetwelk de
suatu peraturan.
arbeider, wanneer hij niet verhinderd ware
geweest, gedurende dien tijd had kunnen
349
alpha3 Edition
verdienen.
Het loon wordt echter verminderd met het

bedrag der onkosten, welke de arbeider zich
door het niet verrichten van den arbeid heeft
bespaard.
Van de bepalingen van dit art. mag alleen bij

schriftelijk aangegane overeenkomst of bij
reglement worden afgeweken (Bw. 1601j; K.
412, 416h).
Ook verliest de arbeider zijne aanspraak op het Jika buruh tidak kehilangan haknya atas upah The laborer is not lose his right in respect of a
naar tijdruimte vastgestelde loon niet, indien yang ditentukan menurut jangka waktu, jika ia wage agreed in respect of a certain period of
hij bereid was den bedongen arbeid te telah bersedia melakukan pekerjaan yang time, if he has been willing to perform the
verrichten, doch de werkgever daarvan geen dijanjikan. tetapi majikan tidak agreed tasks, but the employer has not made
gebruik heeft gemaakt, hetzij door eigen menggunakannya, baik karena salahnya use of this, either due to his fault or due to an
schuld of zelfs tengevolge van hem persoonlijk sendiri, maupun karena halangan yang incidental obstruction to him personally. The
betreffende, toevallige verhindering. kebetulan terjadi mengenai dirinya pribadi. provisions of the second, fifth, sixth and
Ketentuan-ketentuan alinea kedua, kelima, seventh paragraphs of the aforementioned
De bepalingen van het tweede, vijfde, zesde en keenam dan ketujuh dalam Pasal 160c berlaku article are applicable hereto.
zevende lid van het voorgaande art. zijn van juga dalam hal ini.
toepassing.
Bestaat het loon voor het geheel of voor een Bila banyak uang untuk membayar semua atau If the wage consists entirely or partially of an
gedeelte in een bedrag, dat afhandelijk is sebagian upah itu tergantung pada suatu amount that is dependent on information
gesteld van eenig gegeven, hetwelk uit des pertelaan dan pembukuan majikan, maka which should have been apparent from the
werkgevers boekhouding moet kunnen blijken, buruh berhak meminta majikan employer's bookkeeping, then the laborer shall
dan heeft de arbeider het recht van den memberitahukan surat-surat bukti, yang be entitled to request information, regarding
werkgever mededeeling te verlangen van dianggap perlu untuk mengetahui jumlah the evidence which would be required to know
zoodanige bewijsstukken, als voor hem noodig upah buruhnya. the amount of his wage, from the employer. It
zijn om tot de kennis van dat gegeven te may be stipulated by written agreement or
geraken. regulation that notification of the
Dalam surat perjanjian atau dalam reglemen
boleh ditetapkan, bahwa pemberitahuan aforementioned evidence, instead of being
Bij schriftelijk aangegane overeenkomst of bij tentang surat-surat bukti yang seharusnya submitted to each laborer separately, shall be
reglement kan worden bepaald, dat diberikan kepada setiap buruh, akan diberikan submitted to a stipulated number of laborers in
mededeeling van den genoemde kepada sejumlah tertentu buruh yang bekerja the service of the employer or to one or more
bewijsstukken, in plaats van aan iederen pada majikan itu atau kepada seorang atau experts in the bookkeeping section which shall
be selected by the laborers in writing. The
arbeider afzonderlijk zal geschieden aan een beberapa ahli pembukuan, yang ditunjuk oleh
bepaald aantaal arbeiders in dienst van den para buruh secara tertulis. Pemberitahuan notification of evidence by or on behalf of the
werkgever of aan een of meer deskundigen in surat-surat bukti oleh atau atas kuasa majikan, employer shall be given in confidence, if such
zake boekhouding, alleen door de arbeiders bij jika dikehendaki dapat dilakukan dengan is expressly requested by the laborer and the
schriftelijke keuze aan te wijzen. meletakkan kewajiban yang dinyatakan secara individual with whom he is replaced in
tegas, bahwa buruh atau orang yang menurut accordance with the previous paragraph; the
latter-mentioned, however, can never be
De mededeeling van de bewijsstukken door of alinea yang lalu mewakilinya, harus
merahasiakannya; orang tersebut belakangan bound to the laborer to observe confidentiality.
vanwege den werkgever geschiedt The requirement for secrecy shall be abolished
desverlangd onder uitdrukkelijke verplichting ini tidak dapat mewajibkan merahasiakan
terhadap buruh. insofar as is necessary, if this matter is
van geheimhouding door den arbeider en disputed in court. (Supplemented with S.31-
dengene, die hem overeenkomstig het 367 see also 368) To the extent that the
voorgaand lid vervangt; deze kan echter Kewajiban merahasiakan dihapuskan sekedar information, referred to in the first paragraph,
nimmer tot geheimhouding tegenover den perlu, jika hal itu dibantah di muka concerns the profit gained by the employer's
arbeider worden verplicht. Pengadilan. undertaking or part thereof, the provisions of
the first paragraph, either stipulated in a
De verplichting tot geheimhouding is voor Sekedar pertelaan termaksud dalam alinea written agreement or regulation, may be
zoover noodig opgeheven, indien de opgave in pertama di atas adalah mengenai keuntungan deviated from which may be in a manner other
rechten wordt betwist. yang diperoleh perusahaan atau sebagai than that described in the second paragraph,
perusahaan majikan itu, maka dengan surat provided that, having regard to the provisions
perjanjian atau dengan reglemen, begitu pula of the second paragraph, the laborer is always
(Aang. S. 31-367 jo. 368) Voor zoover het
dengan cara lain daripada apa yang disebut be given an explicit and clear notification,
gegeven, in het eerste lid bedoeld, betreft de
dalam alinea kedua, dapat dikatakan which describes the computation of the
winst, in des werkgevers onderneming of een
penyimpangan dari ketentuan-ketentuan amount referred to in the first paragraph.
deel daarvan behaald, kan van de bepalingen
dalam alinea pertama, tetapi dengan (supplemented with S.31-368) Without
van het eerste lid, bij schriftelijk aangegane
pengertian bahwa dengan memperhatikan prejudice to the application of the fourth
overeenkomst of bij reglement, ook op andere
ketentuan-ketentuan alinea kedua, senantiasa paragraph, the notification as mentioned in the
wijze dan inhet tweede lid omschreven,
harus diberikan kepada buruh suatu surat previous paragraph is occur, if so desired,
worden afgeweken, met dien verstande
pemberitahuan terang dan jelas yang pursuant to express requirement for
evenwel, dat, met inachtneming van de
menggambarkan pertelaan termasuk alinea confidentiality by the laborer as described in
bepaling van het tweede lid, steeds aan den
the third paragraph. (Bw.1601j, 1602n; Sw.323)
arbeider een duidelijke en overzichtelijke
350
www.KUHPer.com
schriftelijke mededeeling worde verstrekt, pertama.

waaruit de berekening van het in het eerste lid
bedoelde bedrag blijkt. Tanpa mengurangi berlakunya alinea keempat,
pemberitahuan tentang pertelaan dalam alinea
(Toeg. S. 31-368) Behoudens toepasselijkheid yang lalu, bila dikehendaki, harus dilakukan
van het 4e lid, geschiedt de verstrekking van dengan mewajibkan buruh merahasiakannya.
de in het vorig lid bedoelde mededeeling sebagaimana telah disebut dalam alinea ketiga.
desverlangd onder uitdrukkelijke verplichting
van geheimhouding door den arbeider als in
het derde lid omschreven (Bw. 1601j, 1602n;
Sw. 323).
Voor de voldoening van het loon, aan den Untuk pembayaran upah yang menjadi hak In order to pay the wage owed to the laborer,
arbeider verschuldigd, moet de volmacht buruh, kuasa termaksud dalam alinea pertama the authorization referred to in the first
bedoeld bij het eerste lid van art. 1385 eene Pasal 1385 haruslah suatu kuasa tertulis. Jika paragraph of article 1385 shall be in writing. If
schriftelijke zijn. dalam kuasa tertulis termaksud pada Pasal it is stipulated in the written authorization, as
1602g dimuat syarat bahwa upah yang mentioned in article 1601 g, that the wage in
Indien in de in art. 1601g genoemde ditetapkan berupa uang seluruhnya atau the form of money is entirely or partially be
bagian, tidak akan dibayar kepada buruh di given to the legal representative, instead of
schriftelijke machtiging de voorwaarde is
opgenomen, dat het in geld vastgestelde loon, bawah umur, tetapi harus dibayar kepada being handed to the minor, then he is, with
geheel of gedeeltelijk, in stede van aan den wakilnya yang sah, maka orang mi dalam hal respect to the payment of the wage, or the part
minderjarige, aan den wettelijken pembayaran upah atau bagian yang harus thereof which is due him, be regarded as the
vertegenwoordiger zelven moet worden dibayar kepadanya. dianggap sebagai buruh. laborer. Notwithstanding that no such
voldaan, wordt deze ten opzichte van de condition has been included in written
authorization, or even in the verbal
voldoening van het loon, of van het gedeelte, Juga apabila tidak dimuat syarat-syarat seperti
hetwelk hem moet worden voldaan, als de itu dalam surat kuasa dan bahkan dalam hal authorization, the monetary wage due to the
arbeider aangemerkt. adanya kuasa lisan, upah yang ditetapkan minor shall be given to the legal
berupa uang, yang harus dibayar kepada representative, if he opposes in writing, the
buruh yang belum dewasa, harus dibayar payment of the wage to the minor. In
Ook indien geene zoodanige voorwaarde in de circumstances other than those mentioned in
kepada wakilnya yang sah bila wakil ini
machtiging is opgenomen, en zelfs bij the second and third paragraph of this article,
mondelings maehtiging, wordt het aan den mengajukan surat perlawanan atas
pembayaran yang dilakukan kepada butuh di the employer shall be released from his
minderjarige verschuldigde in geld obligation to make payment of the wage
vastgestelde loon aan den wettelijken bawah umur.
directly to the minor. (Amended by S.38-622)
vertegenwoordiger voldaan, wanner deze zich Payment to third parties, in violation of the
tegen de voldoening aan den minder jarige Dalam hal-hal lain dan yang dimaksudkan provisions of this or the next article, shall be
schriftelijk verzet. pada alinea kedua dan alinea ketiga pasal ini, void.
majikan membayar kepada buruh di bawah
In andere gevallen dan die, bedoeld in het umur dianggap telah melunasinya dengan sah.
tweede en derde lid van dit artikel, is de Pembayaran kepada pihak ketiga, yang
werkgever door betaling aan den minderjarige berlawanan dengan ketentuan-ketentuan pasal
ini atau pasal berikut adalah batal.
behoorlijkgekwetan.
(Gew. S. 38- 622) Voldoening aan derden, in

strijd met de bepalingen van dit of het volgend
art., is nietig.
Beslag onder den werkgever op het door dezen Penyitaan upah yang menjadi hak buruh dan Seizure by the employer of the wage owed to
aan den arbeider verschuldigde loon is, indien majikan, hanya boleh dilakukan atas jumlah the laborer, if the monetary wage is in the
het in geld vastgestelde loon acht gulden per yang tidak lebih dari seperlima dari upah yang amount of eight guilders per day or less, is not
dag of minder bedraagt, niet verder geldig dan ditetapkan berupa uang bila upah berupa uang apply to more than one fifth of the monetary
tot eene vijfde gedeelte van het in geld itu sehari delapan gulden lebih, maka juga wage. If the monetary wage is more than eight
vastgestelde loon. Is het in geld vastgestelde penyitaan hanya sah atas yang tidak melebihi guilders a day, the seizure is continue to apply
loon hooger dan acht gulden per dag, dan is seperlima bagian, sedang beberapa penyitaan only to one fifth of the wage, and is thereafter
ten aanzien van dit bedrag beslag evenzeer tidak dibatasi. Tidak ada pembatasan jika be unlimited upon further seizures. There shall
slechts tot een vijfde gedeelte geldig en is op penyitaan itu dijalankan untuk pembayaran be no restrictions if the purpose of the seizure
het meerdere beslag onbeperkt toegelaten. nafkah, yang menurut undang-undang is to recoup support payment, to which the
Geenerlei beperking geldt, indien het beslag menjadi hak orang yang melakukan pekerjaan. employer taking possession is entitled
dient tot verhaal van onderhoud, waarop de according to the law. (Bw. 1601o; Rv. 451v.,
beslaglegger volgens de wet aanspraak heeft Penyegelan, penggadaian atau perbuatan lain 749v.) Transfer, pawning, or any other act
(Bw. 1601o; Rv. 451v., 749v). pursuant to which the laborer assigns any right
dengan mana buruh memberikan suatu hak
atas upahnya kepada pihak ketiga, hanya in respect of his wage to a third party, shall be
Overdracht, inpandgeving of elke andere berlaku sepanjang penyitaan atas upahnya valid only to the extent that a seizure of his
handeling, waardoor de arbeiders eenig recht diperkenankan. Kuasa untuk menagih upah, wage shall be valid. (Bw. 613, 1153)
op zijn loon aan eenen derde toekent, is slechts dalam bentuk dan dengan nama apa pun, yang Authorization to claim a wage, in any shape or
in zoover geldig als een beslag op zijn loon oleh buruh telah diberikan, senantiasa bisa form, issued by the laborer, may be revoked.
(Bw. 1792v., 1814) Each agreement, which
geldig zoude zijn (Bw. 613, 1153). ditarik kembali. Tiap perjanjian yang
berlawanan dengan ketentuan pasal ini adalah violates any provision of this article, shall be
batal. void. (AB. 23; K.433, 446; F.20-2)
Volmacht tot invordering van het loon onder
351
alpha3 Edition
welken vorm of welke benaming ook door den

arbeider verleend, is steeds herroepelijk (Bw.
1792v., 1814).
Elk beding, strijdig met eenige bepaling van dit

art., is nietig (AB. 23; K. 433, 446; F. 20-2o).
De voldoening van het in geld vastgestelde Pembayaran upah yang ditetapkan berupa The payment of a wage comprising money
loon geschiedt in wettig betaalmiddel van uang, harus dilakukan dengan uang yang shall be made in legal Indonesian currency,
Indonesie, met dien verstande, dat het in geld berlaku di Indonesia, dengan pengertian provided that the wage stipulated in foreign
van een vreemd land vastgestelde loon zal bahwa upah yang ditetapkan berupa uang currency shall be computed according to the
worden berekend naar den koers van dag en asing harus dihitung menurut kurs pada hari rate on the date and at place of payment, or in
plaats der betaling, of, indien aldaar geen dan tempat pembayaran terjadi, atau kalau di the event that no rate is obtainable in such
koers bestaat, naar dien der naastbijgelegen tempat itu tidak ada kurs, menurut kurs di location, it shall be in accordance with that at
handelsplaats, waar een koers bestaat. (LN. 53- kota dagang terdekat yang ada kurs. Akan the nearest business location where a rate is
40 art. 8* bl. 392; K. 433, 445). tetapi untuk daerah atau bagian daerah obtainable. (LN. 53-40 article 8* pg.392; K.433,
tertentu, dengan undang-undang dapat 445) Exceptions may be made to the provision
Echter kunnen bij ordonnantie voor bepaalde diadakan penyimpangan dari ketentuan alinea in the first paragraph for specific regions or
pertama. part of regions by ordinance.
gewesten of gedeelten van gewesten
uitzonderingen worden gemaakt op het
voorgeschrevene bij het eerste lid.
De voldoening van het loon, voor zoover het in Pembayaran upah yang ditetapkan dalam The Payment of a wage in a form other than
andere bestanddeelen dain geld is geld is bentuk lain dari uang, dilakukan menurut apa money is made according to the terms of the
vastgesteld, geschiedt volgens hetgeen bij yang dijanjikan atau reglemen, atau dalam hal agreement or regulation, or in a case as
overeenkomst of reglement is bedongen, of in termaksud dalam Pasal 1601r menurut provided for under Article 1601 r. according to
het geval, bedoeld in art. 1601r, naar de daar ketentuan-ketentuan yang ditetapkan di situ. the rule applicable thereunder.
gestelde regelen.
Voldoening van het loon, voor zoover zij Pembayaran upah yang dilakukan secara lain Payment of the wage in a manner other than
anders heeft plaats gehad dan bij de daripada dalam kedua pasal di atas adalah that stipulated in the previous two articles,
voorgaande twee artt. is bepaald, is nietig. De batal. Buruh tetap berhak menuntut upah yang shall be void. The laborer is continue to be
arbeider behoudt het recht van den werkgever belum dibayar dari majikan, tanpa wajib entitled to claim the wage due to him from the
het verschuldigde loon te vorderen, zonder mengembalikan apa yang sudah diterimanya employer, without being obliged to return to
gehouden te zijn hem het bij de nietige dari pembayaran yang batal itu. Walaupun him that which was received by virtue *431 of
voldoening ontvangene terug te geven. demikian, Pengadilan dalam mengabulkan the payment which has been nullified. The
tuntutan buruh, berwenang untuk membatasi judge is however, be authorized, pursuant to
hukuman sampai pada suatu jumlah uang the granting the laborers' claim, to restrict the
Niettemin is de rechter bevoegd, bij teowijzing
van de vordering des arbeiders de yang menurut perhitungannya seimbang penalty to such an amount that he deems fair
veroordeeling te beperken tot zoodanig dengan kerugian yang diderita buruh. in view of the circumstances, but ultimately to
bedrag, als hem met het oog op de the amount that in his opinion was the amount
omstandigheden van het geval billijk zal Tiap hak buruh untuk menuntut sesuatu of loss suffered by the laborer. Each laborer's
voorkomen, doch uiterlijk tot de som, waarop berdasarkan pasal ini, gugur dengan lewatnya right to claim pursuant to this article is lapse
after a period of six months. (Bw. 1601 t,
de door den arbeider geleden schade door hem waktu enam bulan.
wordt gewaardeerd. paragraph 4; 1603 t)
Ieder vorderingsrecht des arbeiders krachtens

dit artikel vervlt na verloop van zes maanden
(Bw. 1601t, al. 4; 1603t).
Indien de plaats der voldoening van het loon Jika tempat pembayaran upah tidak If the location of payment of the wage is not
niet bij overeenkomst of reglement of door het ditentukan dalam surat perjanjian atau stipulated in the agreement or regulation or by
gebruik is bepaald, geschiedt voldoening, reglemen atau oleh kebiasaan maka custom, then payment is occur at the option of
hetzij ter plaatse, waar de arbeid in den regel pembayaran itu harus dilakukan di tempat the employer, either at the location where the
wordt verricht, hetzij ten kantore des pilihan majikan saja, yaitu di tempat kerja tasks are usually performed, or at the office of
werkgevers, indien dit gelegen is ter plaatse, biasa, atau di kantor majikan kalau kantor itu the employer if this is located at the place
waar de meerderheid der arbeiders woont, terletak di tempat tinggal kebanyakan buruh, where the majority of the laborers reside, or at
hetzij aan de woning des arbeiders, ter keuze atau di rumah buruh. the residence of the laborer. (Bw. 1393)
van den werkgever (Bw. 1393).
De uitbetaling van het in geld naar tijdruimte Pembayaran upah yang ditetapkan dengan The payment of the wage stipulated to be in
vastgestelde loon zal geschieden als volgdt: uang menurut lamanya kerja, harus dilakukan respect of a certain period of time is occur as
sebagai berikut: jika ditetapkan untuk tiap follows: (Bw.16020; K.452d) if the wage is
352
www.KUHPer.com
(Bw. 1602o; K. 452d). minggu atau waktu yang lebih pendek dari stipulated for a week or shorter period of time,
seminggu, dibayar setiap kali lewat seminggu; after each week; if the wage is stipulated to be
indien het loon bij de week of bij kortere jika ditetapkan untuk waktu lebih dari in respect of a period of time which is longer
seminggu tetapi kurang dari sebulan, dibayar than one week, but shorter than one month,
tijdruimte is vastgesteld, telkens na een week;
setiap kali lewat waktu itu; jika di tetapkan after the lapse of the period in respect of which
untuk tiap bulan, dibayar setiap kali lewat the wage is stipulated to be payable; if the
indien het loon is vastgesteld bij eene sebulan; jika ditetapkan untuk waktu yang wage is stipulated on a monthly basis, after
tijdruimte, langer dan eene week, doch korter lebih lama dari satu bulan, dibayar tiap-tiap every month; if the wage is stipulated to be in
dan eene maand, telkens na verloop van den kali lewat satu triwulan. respect of a longer period of time than one
tijd, waarbij het loon vastgesteld is; month, after every quarter. This arrangement
Dan aturan ini hanya boleh diadakan may only be deviated from to such extent, that
indien het loon bij de maand is vastgesteld, penyimpangan dengan perjanjian tertulis atau in an agreement concluded in writing or
telkens na eenmaand; reglemen, bahwa pembayaran upah untuk regulation, the payment shall be stipulated to
waktu yang kurang dari setengah bulan dan be of a wage in respect of a shorter period of
pembayaran upah bulanan dilakukan tiap-tiap time than one half of a month, after each half of
indien het loon bij langere tijdruimte dan eene
a month, and of a wage that has been
maand is vastgesteld, telkens na een kwartaal. triwulan sekali. Pembayaran upah bagi buruh
yang tinggal serumah dengan majikan, stipulated on a monthly basis, after each
Van deze regeling mag slechts in zooverre
dilakukan dengan menyimpang dari ketentuan quarter. The payment of the wage of laborers
worden afgeweken, dat bij schriftelijk
di atas, yaitu tiap-tiap kali lewat waktu yang who live with the employer, is, in deviating to
aangegane overeenkomst of bij regelement de
ditetapkan menurut kebiasaan setempat, a certain extent from the above-mentioned
uitbetaling mag worden bepaald van loon, dat
kecuali kalau dalam surat perjanjian atau provisions, take place every time after the
bij eene kortere tijdruimte dan een halve
lapse of the period of time, as indicated by
maand is vastgesteld, op telkens na eene halve reglemen telah dijanjikan, bahwa pembayaran
akan dilakukan menurut ketentuan-ketentuan local custom, unless it has been stipulated by
maand, en van loon, dat bij de maand is
dalam alinea pertama. Tenggang waktu written agreement or regulation that the
vastgesteld, op telkens na een kwartaal.
pembayaran yang ditetapkan pada atau payment is occur pursuant to the provisions of
berdasarkan pasal ini, senantiasa boleh the first paragraph. (AB.15; Bw. 1601j) The
De uitbetaling van het loon van arbeiders, die periods of payment, under or pursuant to this
diperpendek oleh kedua belah pihak dengan
bij den werkgever inwonen, zal, met afwijking article, may always be expedited by the parties
kata sepakat.
in zooverre van bovenstaande bepalingen upon mutual agreement.
geschieden telkens na verloop van de
tijdruimte, aangegeven door het plaatselijk
gebruik, tenzij bij schriftelijk aangegane
overeenkomst of bij reglement is bedongen,
dat de uitbetaling volgens de bepalingen van
het eerste lid zal geschieden (AB. 25; Bw.
1601j).
De uitbetalingstermijnen, bij of ingevolge dit

art. vastgesteld, zullen door partijen met
onderling goedvinden, steeds mogen worden
ingekort.
De uitbetaling van het in geld doch niet naar Pembayaran upah yang berupa uang, tetapi The payment of the wage stipulated in the
tijdruimte vastgestelde loon, zal geschieden tidak menurut jangka waktu, harus dilakukan form of money but not in respect of a certain
met inachtneming van de bepalingen van het dengan memperhatikan ketentuan-ketentuan period of time, is take place having regard to
voorgaande art., met dien verstande dat dit pasal yang lalu, dengan pengertian bahwa the provisions of the previous article, provided
loon geacht zal worden te zijn vastgesteld bij upah ini dianggap telah ditetapkan menurut that this wage shall be deemed to have been
de tijdruimte waarbij het loon gewoonlijk waktu yang lazim dipakai dalam menentukan stipulated in respect of a period of time for
wordt vastgesteld voor den arbeid, welke ten upah untuk pekerjaan, yang menurut sifat, which the wage would usually be stipulated
aanzien van aard, plaats en tijd het meest tempat dan waktu paling mirip dengan for labor which is the most comparable to the
nabijkomt aan den arbeid, warvoor het loon pekerjaan yang upahnya akan dibayar itu. labor for which the wage is owed, in terms of
verschuldigd is (Bw. 1601q; K. 452d). nature, location and time. (Bw. 1601 q; K. 452
d)
Voor zooverre het in geld vastgestelde loon Jika upah berupa uang terdiri atas suatu To the extent that the wage stipulated in the
bestaat in een bedrag, dat afhankelijk is gesteld jumlah, yang untuk penetapannya diperlukan form of money comprises an amount, that is
van eenig gegeven, hetwelk uit des werkgevers surat keterangan yang terdapat dalam dependent *432 upon information which is
boekhouding moet kunnen blijken, zal de pembukuan majikan, maka pembayaran harus apparent from the employer's books, payment
uitbetaling geschieden telkens wanneer het dilakukan tiap kali jumlah itu dapat is take place every time that the amount of the
bedrag van dat loon kan worden bepaald, met ditetapkan dengan pengertian bahwa wage can be determined, provided that the
dien verstande, dat de uitbetaling ten minste pembayaran harus dilakukan paling sedikit payment is occur at least once a year. To the
eenmaal per jaar zal geschieden. sekali setahun. Jika keterangan termaksud extent that the information referred to in the
pada alinea pertama mengenai keuntungan first paragraph concerns the profit gained by
Voor zoover het gegeven in het eerste lid yang diperoleh dalam perusahaan majikan the employer's undertaking or part thereof,
bedoeld betreft de winst, in des werkgevers atau dalam sebagian dari perusahaan itu, and the nature of the enterprise or the custom
onderneming of een deel daarvan behaald en sedangkan menurut sifat perusahaan atau results in the profit being stipulated after the
kebiasaan keuntungan tersebut baru lapse of more than one year, it can be agreed
de aard van het bedrijf of het gebruik
medebrengt, dat deze winst eerst na langer ditetapkan setelah lewatnya waktu lebih dari by written agreement or regulation, that the
tijdsverloop dan een jaar wordt bepaald, kan satu tahun, maka dengan perjanjian tertulis payment shall be made after every stipulation.
bij schriftelijk aangegane overeenkomst of bij atau dengan reglemen dapat dijanjikan bahwa (Bw. 1601j, 1602e)
353
alpha3 Edition
reglement worden bedongen, dat de pembayaran akan dilakukan tiap kali setelah
uitbetaling telkens na die bepaling zal diadakan penetapan itu.
geschieden (Bw. 1601j, 1602e).
Indien het loon in geld voor een gedeelte naar Jika upah berupa uang sebagian ditetapkan If the monetary wage is stipulated in part to be
tijdruimte, voor een ander gedeelte op andere menurut lamanya waktu sedangkan sebagian in respect of a period of time, and in part in
wijze, of wel indien het loon in gedeelten naar lagi ditetapkan secara lain, atau jika upah another manner, or if the parts of the wage
meerdere verschillende tijdruimten is ditetapkan sebagian demi sebagian menurut have been stipulated to be in respect of
vastgesteld, zullen voor ieder dier gedeelten de Iama waktu yang berbeda-beda maka untuk different periods of time, then the provisions of
voorschriften der artt. 1602l tot en met 1602n masing-masing bagian itu berlaku ketentuan- article 1602 l through 1602 n is apply to each
van toepassing zijn. ketentuan pada pasal 1601l sampai 1602n. part.
Bij iedere uitbetaling zal het geheele bedrag Pada tiap pembayaran seluruh jumlah upah Each payment shall be of the entire amount of
van het verschuldigde loon worden voldaan. yang terutang harus dilunasi. Mengenai upah the wage due. However, with respect to the
yang ditetapkan berupa uang yang tetapi wage which is stipulated in the form of money,
Echter kan ten aanzien van het i8n geld doch tergantung pada hasil pekerjaan yang but dependent on the result of the task to be
afhankelijk van de uitkomsten van den te dilakukan, dengan perjanjian tertulis atau performed, it may be agreed by written
dengan reglemen dapat diperjanjikan, bahwa agreement or regulation, that every time,
verrichten arbeid, vastgestelde loon, bij
schriftelijke aangegane overeenkomst of bij tiap kali tanpa mengurangi perhitungan yang should the possibility arise, without prejudice
reglement worden bedongen, dat telkens tetap, pada hari pembayaran pertama akan to the definite computation upon the first
behoudens definitieve afrekening op den dibayar suatu bagian tertentu dari upahnya, payment date, a specific part of the wage shall
eersten betaaldag, waarop daartoe de yang berjumlah paling sedikit tiga perempat be paid, which is comprise at least three
mogelijkheid zal bestaan, zal worden dari upah yang biasanya dibayar untuk fourths of the customary wage for labor which
pekerjaan yang menurut sifat, tempat dan is most comparable in terms of nature, location
uitbetaald een zeker gedeelte van het loon,
bedragende ten minste drie vierden van het waktu paling mirip dengan pekerjaan yang and time. (Bw. 1390; K. 444)
gebruikelijke loon voor den, wat aard, plaats bersangkutan.
en tijd betreft, meest nabij komenden arbeid
(Bw. 1390; K. 444).
Voor zooverre het in geld vastgesteld loon, of Jika upah yang ditetapkan berupa uang atau To the extent that the wage stipulated in the
het gedeelte daarvan, dat overblijft na aftrek sebagian yang tersisa setelah upah itu form of money, or the portion thereof that
van hetgeen door den werkgever niet behooft dipotong dengan jumlah yang tidak perlu remains after deduction of that which the
te worden uitbetaald, en na ftrek van hetgeen, dibayar oleh majikan dan jumlah yang employer is not obliged to pay, and after
waarop derden overeenkomstig de bepalingen dituntut oleh pihak-pihak ketiga menurut deduction of that to which third parties, in
van dezen titel rechten doen gelden, niet wordt ketentuan bab ini, tidak dibayar paling lambat accordance with the provisions of this title, is
uitbetaald uiterlijk den derden werkdag na pada hari kerja ketiga setelah hari pembayaran apply their rights, is not be paid later than after
dien, waarop ingevolge de artt. 1602l, 1602m menurut Pasal-pasal 1602 1, 1602m dan 1602o, the third working day after such date, on
en 1602o de betaling had moeten geschieden, maka buruh, bila pembayaran tidak dilakukan which the payment should have occurred
heeft de arbeider, indien deze niet-betaling aan karena kesalahan majikan, berhak atas pursuant to articles 1602l, 1602m and 1602o,
den werkgever is toe te schrijven, aanspraak tambahan upah untuk hari kerja keempat then, if this failure to pay is caused by the
op eene verhooging wegens de vertraging, sampai hari kedelapan sebanyak lima persen employer, the laborer shall be entitled to an
welke voor den vierden tot en met den sehari dan untuk hari-hari seterusnya satu increase due to the delay, which from the
achtsten werkdag bedraagt vijf ten honderd persen sehari, dengan pengertian bahwa fourth until the eight working day is amount to
per dag en voor elken volgenden werkdag een tambahan karena kelambatan itu tidak boleh five hundredth (5%) a day and for each
ten honderd, met dien verstande, dat de melebihi separuh dan jumlah yang harus working day thereafter is amount to one
verhooging wegens vertraging in geen geval dibayarkan. hundredth (1%), provided that the increase
de helft van het verschuldigd bedrag zal te arising due to delay is in no circumstances
boven gaan. Niettemin is de rechter bevoegd, Dalam pada itu, Pengadilan berwenang exceed one half of the amount owing. The
de verhooging te beperken tot zoodanig membatasi tambahan upah itu sampai suatu judge is, however, be authorized to restrict the
bedrag als hem met het oog op de jumlah yang dianggap adil, mengingat increase to such amount as he deems
omstandigheden van het geval billijk zal keadaan-keadaan. Suatu janji yang appropriate having regard to the
voorkomen (K. 430, 452c). menyimpang dari ketentuan pasal ini, hanya circumstances. (K.430, 452c.) An agreement,
sah terhadap buruh-buruh yang upahnya which deviates from a specific provision of this
Een beding, waarbij van eenige bepaling van berjumlah lebih dari delapan gulden sehari. article, is apply only to laborers whose wages
dit art. wordt afgeweken, is alleen geldig ten stipulated in money amount to more than eight
guilders a day. (AB.23; Bw.1250)
aanzien van arbeiders, wier in geld
vastgestelde loon meer dan acht gulden per
dag bedraagt (AB. 23; Bw. 1250).
Behalve bij het eindigen der dienstbetrekking, Kecuali pada waktu berakhirnya hubungan In addition to the termination of the service
is tegen de vordering tot uitbetaling van het kerja, terhadap tuntutan pembayaran upah, relationship, the claim for payment of the
loon schuldvergelijking alleen toegelaten hanya boleh diadakan perjumpaan utang wages due may only be compared with the
wegens de volgende schulden des arbeiders: dengan utang buruh berikut: following debts of the laborers: (Bw. 1425v.,
(Bw. 1425v., 1968v). 1968v.) *433 1. compensation for the damage
caused by the laborer to the employer; (Bw.
1. ganti rugi yang belum ia bayar kepada
1o. de door hem aan den werkgever 1601 x) 2. the fines payable to the employer
354
www.KUHPer.com
verschuldigde schadevergoeding (Bw. 1601x); majikan; pursuant to article 1601 u, provided he submits
written evidence, specifying the amount of
2o. de boeten, door hem volgens art. 1601u aan 2. denda-denda yang belum ia bayar kepada each fine, including the time when and the
reason for which it was imposed, stipulating
den werkgever verschuldigd, mits door dezen majikan menurut Pasal 1601u,. asal majikan ini
een schriftgelijk bewijs worde afgegeven, memberikan sepucuk surat bukti yang the provision of the regulation or the written
vermeldende het bedrag van iedere boete, menerangkan jumlah tiap denda serta waktu agreement which has been breached; 3. the
alsmede den tijd, waarop en de reden waarom dan alasan denda itu dikenakan, dengan contribution to a fund by the employer in
zij is opgelegd, met opgave van de overtreden menyebutkan ketentuan reglemen atau surat accordance with the second paragraph of
bepaling van het reglement of van de perjanjian yang telah dilanggar; article 1601 s deposited on behalf of the
laborer; 4. the rent in respect of a residence, a
schriftelijk aangegane overeenkomst;
space, a piece of land or of implements or
3. iuran untuk suatu dana yang menurut alinea tools, used by the laborer in his own business,
3o. de bijdrage tot een fonds door den kedua Pasal 1601s telah dibayar oleh majikan and leased by the employer to the laborer
werkgever overeenkomstig het tweede lid van untuk kepentingan buruh; pursuant to a written agreement; (Bw. 1560-2,
art. 1601s ten behoeve van den arbeider 1601 p sub 5) 5. the sale price of regular and
gestort; 4. harga sewa rumah, ruangan, sebidang tanah, common necessities of the household,
atau alat atau perkakas yang dipakai buruh excluding alcoholic drinks and opium, as well
4o. de huurprijs van woning, een lokal, een dalam perusahaannya sendiri, yang dengan as that of basic or supplementary material used
stuk grond of van werktuigen of suatu surat perjanjian disewakan oleh majikan by the laborer in his own business, which shall
gereedschappen, door den arbeider in eigen kepada buruh; be delivered by the employer to the laborer,
bedrijf gebruikt, welke door den werkgever bij provided such delivery is evidenced by a
schriftelijk aangegane overeenkomst van den written declaration submitted by the laborer,
5. harga pembelian barang-barang keperluan
arbeider zijn verhuurd (Bw. 1560-2o, 1601p sub in which the cause and the amount of the debt
rumah tangga biasa dan sehari-hari di luar
5); are stipulated, and provided that the employer
minuman keras dan candu, serta bahan-bahan
is not seek more than the actual cost, and that
pokok dan bahan-bahan pembantu yang
that amount is not be higher than that which
5o. de koopprijs van gewone en dagelijksche dipakai buruh dalam perusahaannya sendiri
the laborer can pay elsewhere for the
benoodigdheden der huishouding, daaronder semuanya yang telah diserahkan majikan
necessities of the household, basic or
niet begrepen alcoholhoudene drank en kepada buruh, asal penyerahan itu dapat
supplementary material. (Bw. 1601 p sub 4) 6.
opium, als mede van grond- of hulpstoffen dibuktikan dengan surat keterangan dari
the amount of wages paid in advance, by the
door den arbeider in eigen bedrijf gebruikt, een buruh, yang menyebutkan alasan dan jumlah
employer to the laborer in the form of money,
en ander door den werkgever aan den arbeider utang, dan majikan tidak meminta harga
provided it is apparent from a statement as
geleverd, mits van die levering blijke uit een untuk barang-barang itu lebih dari harga
mentioned in the previous number; 7. the
schriftelijke, door den arbeider afgegeven, pembelian, sedang harga ini tidak melebihi
amount of overpayment of wages; (Bw.1359) 8.
verklaring, vermeldende de oorzaak en het harga barang-barang keperluan rumah tangga,
the charges for medical care and treatment,
bedrag der schuld, en mits de werkgever niet bahan-bahan pokok dan bahan-bahan
which shall be made pursuant to article 1602x,
meer berekene dan den kostenden prijs, en die pembantu tersebut di lain tempat.
borne by the laborer. With respect to that
prijs niet hooger zij dan die, waarvooer de
which the employer may claim pursuant to
arbeider zich die benoodigheden der 6. persekot-persekot atas upah, yang diberikan numbers 2, 3 and 5, he may not compare more
huishouding, grond- of hulpstoffen elders oleh majikan berupa uang kepada buruh, asal than one fifth of the fixed wage stipulated in
zoude kunnen aanschaffen (Bw. 1601p sub 4); hal ini ternyata dari suatu keterangan seperti the form of money with each payment of the
yang disebutkan pada nomor 5 di atas; wage, which should have been paid in that
6o. de voorschotten op het loon, door den case; with respect to what he may claim in its
werkgever in geld aan den arbeider verstrekt 7. kelebihan upah yang telah dibayar; entirety pursuant to the provisions of this
mits daarvan blijke door eene verklaring als in article, the debt comparison is not extend
het voorgaande nummer vermeld; further than two fifth parts of the same
8. biaya perawatan dan pengobatan yang amount. Any agreement, which would extend
menurut Pasal 1601x menjadi tanggungan the employer's authority to compare the debts,
7o. hot bedrag van hetgeen op het oon te veel
buruh. shall be void. (AB.23)
is betaald (Bw. 1359);
Mengenai utang-utang yang sedianya dapat

8o. de kosten van verpleging en ditagih oleh majikan berdasarkan ketentuan
geneeskundige behandeling, welke ingevolge nomor 2, 3, dan 5, pada tiap pembayaran upah
art. 1602x ten laste van den arbeider komen.
ia tidak boleh memperhitungkan lebih dari
seperlima dari upah berupa uang, yang
Ter zake van hetgeen de werkgever krachtens sedianya harus dibayar, mengenai utang-utang
de nummers 2o, 3o’en 5o’zoude kunnen yang seluruhnya dapat ditagih berdasarkan
vorderen, mag door hem bij elke uitbetaling ketentuan-ketentuan pasal ini, majikan tidak
van het loon niet meer worden in vergelijking boleh memperjumpakan lebih dari dua
gebracht, dan een vijfde gedeelte van het in perlima jumlah upah tersebut. Tiap perjanjian
geld vastgestelde loon, hetwelk alsdan zoude yang memberikan suatu wewenang yang lebih
moeten worden uitbetaald; ter zake van luas kepada majikan untuk memperjumpakan
hetgeen hij krachtens de bepalingen van dit utang adalah batal.
artikel in het geheel zoude kunnen vorderen,
mag de schuldvergelijking niet verder gaan
dan tot twee vijfde gedeelten van hetzelfde
bedrag.
Elk beding, waardoor den werkgever eene

ruimere bevoegdheid tot schuldvergelijing
zoude worden toegekend, is nietig (AB. 23).
355
alpha3 Edition
Indien het loon des arbeiders geheel of Bila upah buruh seluruhnya atau sebagian If the entire wage or part thereof of the laborer
gedeeltelijk in inwoning, kost, of andere ditetapkan berupa pemondokan, pangan atau is stipulated in the form of lodging, board or
levensbenoodigheden is vastgesteld, is de keperluan hidup lain, maka majikan wajib other necessities of life, the employer shall be
werkgever verplicht dit, mits overeenkomstig memenuhinya menurut kebiasaan setempat, obligated to fulfill this, provided that they are
de vereischten van gezondheid en goede asal sesuai dengan syarat-syarat kesehatan dan in accordance with the requirements of health
zeden, volgens plaatselijk gebruik, te voldoen. kesusilaan. Tiap perjanjian yang dapat and proper conduct, pursuant to local custom.
menghapus atau membatasi kewajiban Any agreement, which excludes or restricts the
Elk beding, waardoor deze verplichting des majikan ini, adalah batal. obligations of the employer, shall be void.
werkgevers zoude worden uitgesloten of (AB.15, 23; Bw.1601p sub 2 and 3, 1603p-2 par.
sub 4)
beperkt, is nietig (AB. 15, 23; Bw. 1601p sub
2o’en 3o, 1603p-2e’al. sub. 4o).
De werkgever, die tijdelijk verhinderd is het Majikan yang untuk sementara waktu An employer, who is temporarily prevented
loon, voorzoover dit in inwoning, kost of berhalangan memenuhi upah berupa from paying the portion of a wage that is
andere levensbenoodigheden is vastgesteld, te pemondokan, pangan dan keperluan hidup applied to lodging, board or other necessities
voldoen, zonder dat deze verhindering het lain, sedangkan halangan ini tidak disebabkan of life, if the prevention is not as a result of his
gevolg is van eigen toedoen van den arbeider, oleh perbuatan buruh sendiri, wajib own actions, is owe *434 the laborer
is dezen eene vergoeding schuldig, waarvan memberikan suatu ganti rugi yang jumlahnya compensation, the amount of which shall be
het bedrag bij overeenkomst of, bij gebreke van ditetapkan dengan persetujuan, atau jika tidak stipulated by agreement or, in the absence of
dien, door het plaatselijk gebruik wordt ada suatu perjanjian. menurut kebiasaan such, by local custom. (AB.15; Bw. 1239)
bepaald (AB. 15; Bw. 1239). setempat.
De werkgever is gehouden inwonende Majikan wajib memberi kesempatan kepada The employer shall be obligated to afford the
arbeiders, zonder korting van hun loon, in de buruh-buruh yang tinggal padanya tanpa opportunity to the live-in laborers, without
gelegenheid te stellen hunne memotong upahnya, untuk memenuhi making deductions from their wages, to fulfill
godsdienstplichten te vervullen, alsmede kewajiban-kewajiban agamanya. begitu pula their religious obligations, and to enjoy rest
ontspanning van den arbeid te genieten, in untuk menikmati istirahat dan pekerjaannya from their labors, in both cases in the manner
beide gevallen op de wijze bij overeenkomst, dengan cara yang ditetapkan dalam perjanjian stipulated by agreement, or in the absence of
of, bij gebreke van dien, door het plaatselijk atau jika perjanjian tidak ada, menurut such, as regulated by local custom. (AB.15;
gebruik bepaald (AB. 15; Bw. 1602c). kebiasaan setempat. Bw.1602 c)
(Gew. S. 36-481 jo. 38-137) De werkgever is Majikan wajib mengatur pekerjaan sedemikian (Amended by S.36-481 see also 38-137) The
gehouden den arbeid dusdanig te regelen, dat rupa sehingga buruh tidak bekerja pada hari employer must organize the labor in such
de arbeider geen arbeid heeft te verrichten op Minggu dan pada hari-hari yang menurut manner, that the laborer is not be obliged to
Zondagen en op die dagen werlke volgens het kebiasaan setempat, sekedar mengenai perform any labor on Sundays and on the
plaatselijk gebruik ten aanzien van den pekerjaan yang diperjanjikan disamakan days, which according to local custom in
bedongen arbeid met Zondagen worden dengan hari Minggu. respect of the stipulated tasks are regarded as
gelijkgesteld (K. 441). Sundays. (K. 441)
Bij S. 36-481 jo. 38-137, iwg. 1 Juli ‘38 zijn de Pursuant to S.36-481 see also 38-137, dated July
volgende nieuwe leden 2-5 ingevoegd, bij S. 1, 1938 the following new paragraphs 2-5 have
47-208 is lid 3 gewijzigd: been inserted, pursuant to S.47-208 paragraph
3 has been amended:
Indien de aard van den arbeid zulks vordert, is
de werkgever gerechtigd van het bepaalde in If the nature of the labor is such that, the
het vorige lid af te wijken, mits per maand employer is entitled to deviate from the
minstens twee vrije Zondagen worden stipulation in the previous paragraph,
gegeven en het aantal vrije dagen per jaar provided that at least two free Sundays shall
minstens 52 bedraagt. be provided in a month and the number of
holidays a year shall be not less than 52. If, in
Indien in verband met de bijzondere eischen connection with the specific requirements of
van bepaalde bedrijven redelijkerwijs niet kan certain enterprises, it cannot be reasonably
worden verlangd, dat in die bedrijven on in expected that in such enterprises or in specific
departments or periods of those enterprises at
bepaalde onderdeelen of perioden van die
bedrijven per maand ten minste twee vrije least two free Sundays shall be provided a
Zondagen worden gegeven, kan met month, then, with prior approval of the
voorafgaande toestemming van den Directeur Department of social affairs, a regulation
van Sociale Zaken voor de arbeiders of deviating from the previous paragraph may be
groepen van arbeiders in die bedrijven een van stipulated in respect of the laborers or group of
laborers in those enterprises, provided that the
het vorige lid afwijkende regeling worden
vastgesteld, mits het aantal vrije dagen per jaar number of holidays a year shall be 52. Rules
ten minste 52 zal bedragen. Bij may be stipulated pursuant to government
regeringsverordening kunnen regelen worden ordinance for the issuance of the
gesteld voor het verleenen van de aforementioned approval. (S.37-27 see also 38-
hierbedoelde toestemming. (S. 37-27 jo. 38- 137* below) If an act has been committed
which violates the stipulations in the first or
1347* hieronder).
second paragraph as well as against a
deviating arrangement as mentioned in the
356
www.KUHPer.com
Indien gehandeld is in strijd met het bepaalde third paragraph, the laborer is, upon deviating
in het eerste of twee lid dan wel met een from that which is stipulated in article 1601 w,
afwijkende regeling als bedoeld in het derde in respect of each free Sunday or any other
lid heeft de arbeider, met afwijking in zooverre holiday not enjoyed, be entitled to
van het bepaalde bij art. 1601w, voor elken niet compensation in the amount of twice the daily
genoten vrijen Zondag of anderen vrijen dag wage stipulated in terms of money. Each right
recht op een schadeloosstelling ten bedrage to file a claim pursuant to this article, is lapse
van tweemaal het in geld vastgestelde loon per after three years, effective as of the last day of
dag. the calendar year in which an insufficient
number of free Sundays or other holidays have
Ieder vorderingsrecht krachtens dit art. vervalt been provided. With respect to minor laborers,
na drie jaar, te rekenen van den laatsten dag the employer must regulate the labor in such
van het kalenderjaar, waarin te weinig vrije manner which, according to local custom,
Zondagen of andere vrije dagen zijn gegeven. provides them with the opportunity to follow
advanced or repeat classes in religion or to
learn a trade. Any agreement which violates
Ten aanzien van minderjarige arbeiders is de this stipulation shall be void. (AB.15,23)
wertkever gehouden den arbeid dusdanig te (Supplemented S.31-367 see also 368) Pursuant
regelen, dat zij volgens het plaatselijk gebruik to government ordinance, rules may be
in de gelegenheid gesteld zijn de lessen te stipulated obliging the *435 employer if
volgen in inrichtingen voor godsdienst, deemed necessary to record the holidays taken
voortgezet, herhalings- of vakonderwijs. Elk in designated registers.
beding, strijding met dit voorschrift, is nietig
(AB. 15, 23).
Pursuant to S.33-72 and 268 regulations
regarding registers of holidays in pharmacies,
(Toeg. S. 31-367 jo. 368) Bij warehouse enterprises and shipyards were
regeeringsverorderning kunnen regelen stipulated, which were revoked pursuant to
worden gesteld teneinde den werkgever voor S.38-366. See LN 54-37 Regulations regarding
zooveel noodig te verplichten van de genoten annual leave pertaining to laborers (Peraturan
vrije dagen aanteekening te houden in daartoe Istirahat Tahunan bagi buruh). Pursuant to
bestemde registers. S.37-27 see also 38-138, dated July 1, 1938 the
following is stipulated:
Bij S. 33-72 en 268 zijn regelingen der registers
van vrije dagen in apotheken, veembedrijven Regulations concerning laborers' holidays
en prauweenceeren vastgesteld, die bij S. 38-
366 zijn ingetrokken. Zie in deze verzaam. LN
54-37 Peraturan istirahat tahunan bagi buruh, Art.1. (1) (Amended by S.48-81) The approval
of the Minister of Justice of the stipulation of a
regeling jaarlijkse vacantie voor werknemers.
deviating regulation, as mentioned in the third
paragraph of article 1602 v of the Civil Code,
Bij S. 37-27 jo. 38-137, iwg. 1 Juli 1938, is shall be requested on stamped paper
vastgesteld de volgende. addressed to the Minister, that shall be filed
with the inspector of the labor inspection
Regeling van de vrije dagen der werknemer. board of the area, in which the enterprise of the
party making the request is located. The
inspector is forward the request, together with
Art. 1 (1) (Gew. S. 48-81) De toestemming van
his advice thereon, as soon as possible, via the
den Directeur van Justitie tot vaststelling eener
Head of the Labor Department of the
afwijkende regeling, als bedoeld in het derde
Department of social affairs, to the Director of
lid van art. 1602 van het Burgerlijk Wetboek,
social affairs. (2) The request is include a
moet worden gevraagd bij gezegeld, tot dien
complete draft of the regulation to be
Directeur gericht verzoekschrift, dat kan
stipulated. 2. (1) The approval requested is not
worden ingediend bij den inspecteur der
be issued, if it is not evident from the
arbeidsinspectie van het ressor, waarin het
regulation to be stipulated, 1. in which manner
bedrijf van den verzoeker is gelegen. De
the condition stipulated in paragraph 3 of
inspecteur zendt het verzoekschrift, voorzien
article 1602v of the Civil Code which relates to
van zijn advies, ten spoedigste, door tusschen
the minimum of 52 holidays a year, shall be
van het Hoofd van de Afdeling Arbeid van het
complied with, 2. that there is no stipulation
Departement v. Sociale Zaken, aan den
that the regulation is apply no longer than a
Directuer van Sociale Zaken.
term stipulated therein, which is not exceed a
duration of one year. (2) (Amended by S.48-81)
(2) Bij het verzoekschrift moet worden Upon expiration of the term referred to in the
gevoegd een volledig ontwerp der vast te previous paragraph, the regulation is no longer
stellen regeling. be valid and a new regulation, duly approved
by the Director of Social Affairs shall be
2. (1) De gevraagde toestemming zal niet stipulated. (3) The approval for the stipulation
worden verleend, indien uit de vast te stellen of a new regulation may be denied, if it
regeling niet blijkt, op welke wijze zal worden appears that the regulation which was
voldaan aan de in het derde lid van art. 1602v previously applicable, has not been fully
van het Burgerlijk Wetboek gestelde complied with. 3. Upon the filing of a request
voorwaarde, betreffende het minimum van 52 as mentioned in article 1, the decision shall be
vrije dagen per jaar, dan wel daarin ontbreekt issued in writing, a copy of which shall be
de bepaling, dat de regeling voor niet langer forwarded to the party making the request. 4.
dan een daarin aangegeven termijn, welke den (1) The manager of an enterprise, to which
357
alpha3 Edition
duur van een jaar niet mag overschrijden, zal approval has been issued for the stipulation of
gelden. a deviating regulation as mentioned in article 1
and in respect of which the registration of
holidays has not already been legally
(2) (Gew. S. 48-81) Na ommekomst van den in
het vorige lid bedoelden termijn houdt de prescribed for other reasons, shall be obligated
regeling op van kracht te zijn en zal zoo to ensure that the holidays enjoyed by each
noodig een nieuwe regeling, na verkregen laborer employed by such enterprise shall be
toestemming van den Directeur van Sociale recorded in a register at the offices of the
Zaken, moeten worden vastgesteld. enterprise, which shall be arranged in
accordance with the model described in the
government ordinance. (New model: S.40-246)
(3) De toestemming voor het vaststellen van (2) (Supplemented by S.38-206) If the approval
een nieuwe regeling zal kunnen worden for the stipulation of a deviating regulation as
geweigerd, indien blijkt, dat de regeling, die mentioned in article 1 shall be issued in respect
tevoren heeft gegolden, niet naar behooren is of specific parts of an enterprise only, then the
nageleefd. obligation in the previous paragraph is only
apply to those specific parts of the *436
3. Op een verzoek als bedoeld in art. 1 wordt enterprise. (3) A laborer as interpreted within
beslist bij schriftelijke beschikking, waarvan the meaning of the first paragraph shall be an
afschrift aan den verzoeker wordt uitgereikt. individual whose labor agreement is subject to
the stipulations of the seventh chapter A of the
third book of the Civil Code. (4) The manager
4. (1) De beheerder van een bedrijf, waarvoor
shall be obligated within 5 days after the last
toestemming is verleend tot vaststelling eener
day of each month to affix his signature to the
afwijkende regeling als bedoeld in art. 1 en
recordings referred to in paragraph (1). (5) The
waarvoor registratie der vrije dagen niet reeds
register as mentioned in paragraph (1) is upon
uit anderen hoofde wettelijk is
request, immediately be made available by the
voorgeschreven, is verplicht te zorgen, dat de
manager for inspection by the officials of the
door iederen in het bedrijf werkzamen
labor inspection board. 5. (Amended by S.38-
werknemer genoten vrije dagen worden
206) (1) Violation by the manager of the
ingeschreven in een op het bedrijfskantoor
stipulations in article 4 paragraphs (1), (4) and
aanwezig register, ingericht overeenkomstig
(5), as well as the confirmation by him in the
het aan deze regeeringsverordening gehecht
register of an incorrect entry in the register
model. (Nieuw model: S. 40-246).
pertaining to holidays enjoyed by a laborer,
shall be punishable by imprisonment for a
(2) (Ing. S. 38-206) Indien de toestemming tot maximum of two months or a monetary fine
vaststelling van een afwijkende regeling als subject to a maximum of five hundred
bedoeld in art. 1 slechts is verleend voor guilders. A second or subsequent violation,
bepaalde onderdeleen van een bedrijf, geldt de within two years after the last conviction has
verplichting in het vorige lid bedoeld slechts become irrevocable, may result in
voor die bepaalde onderdeelen van het bedrijf. imprisonment for a maximum term of three
months. (2) A separate punishment shall be
(3) Werknemer in den zin van het eerste lid is imposed for each violation with regard to each
hij, wiens arbeidsovereenkomst wordt laborer who has violated the provisions of
beheerscht door de bepalingen van den article 4 para. (1) and par. (4), without
zevenden titel A van het derde boek van het prejudice to the observance of article 70 par. (2)
Burgerlijk Wetboek. of the Penal Code. (3) The individuals
responsible for discovering the actions
punishable under this article shall be the
(4) De beheerder is verplicht binnen 5 dagen na officials of the labor inspection, in addition to
den laatsten dag van elke maand de in lid (1) the officials who are assigned to the discovery
bedoelde inschrijvingen door of punishable acts in general.
zijnhandteekening te waarmerken.
(5) Het in lid (1) bedoelde register moet op

aanvrage onverwijld door den beheerder ter
inzage worden verstrekt aan de ambtenaren
der arbeidsinspectie.
5. (Gew. S. 38-206) (1) Overtreding door den

beheerder van het bepaalde bij art. 4 lid (1), (4)
en (5), zoemede waarmerking door hem in het
register van een onjuiste opgave van de door
een werknemer genoten vrije dagen, wordt
gestraft met hechtenis van ten hoogste twee
maanden of geldboete van ten hoogste vijf
honderd gulden. Bij tweede of volgende
herhaling tgelkens binnen twee jaren, nadat de
laatste veroordeeling onherroepelijk is
geworden, kan hechtenis van ten hoogste drie
maanden worden opgelegd.
(2) Een afzonderlijke straf wordt opgelegd

voor elke overtreding ten opzichte van iederen
358
www.KUHPer.com
werknemer, ten aanzien van wien een

overtreding van het bepaalde in art. 4 lid (1) en
lid (4) is gepleegd, behoudens inachtneming
van art. 70 lid (2) van het Wetboek van
Strafrecht.
(3) Met de opsporing van de in art. strafbaar

gestelde feiten zijn, behalve de ambtenaren
belast met het opsporen van strafbare feiten in
het algemeen, mede belast de ambtenaren der
arbeidsinspectie.
De werkgever is verplicht de lokaken, Majikan wajib mengatur dan memelihara The employer shall be obligated to design and
werktuigen en gereedschappen, waarin of ruangan-ruangan, alat-alat dan perkakas yang maintain the rooms, implements and tools, in
waarmede hij den arbeid doet verrichten, op dipakai untuk melakukan pekerjaan, dan pula which or with which the laborer is perform the
zoodanige wijze in te richten en te wajib mengenal cara melakukan pekerjaan, tasks, and also to stipulate such regulations
onderhouden, alsmede ontrent het verrichten mengadakan aturan-aturan serta memberi and to issue such instructions regarding the
van den arbeid zoodanige regelingen te treffen petunjuk-petunjuk sedemikian rupa sehingga performance of the tasks, in such manner that
en aanwijzingen te verstrekken, dat de buruh terlindung dari bahaya yang the laborer shall be protected against
arbeider tegen gevaar voor lijf, eerbaarheid en mengancam badan, kehormatan dan harta endangerment to himself, his honor and
goed zoover berschermd is, als redelijkerwijze bendanya sebagaimana dapat dituntut property, insofar as is reasonable in connection
in verband met den aard van den arbeid mengenai sifat pekerjaan. with the nature of the labor. In the event that
gevorderd kan worden. those obligations are not complied with, the
Jika kewajiban-kewajiban itu tidak dipenuhi, employer shall be liable to the laborer for
damages, as a result of performing his tasks in
Zijn die verplichtingen niet nagekomen dan is maka majikan wajib mengganti kerugian yang
de werkgever gehouden tot vergoeding der karenanya menimpa buruh dalam the course of his duty, unless he can provide
schade, aan den arbeider dientengevolge in de menjalankan pekerjaannya, kecuali jika ia evidence that the failure to comply has been
uitoefening zijner dienstbetrekking dapat membuktikannya bahwa tidak caused by force majeure, or that the damage to
overkomen, tenzij door hem het bewijs wordt dipenuhinya kewajiban-kewajiban itu a significant extent can be imputed to the
geleverd, dat die niet-nakoming aan disebabkan oleh keadaan memaksa, atau laborer's blatant actions. (Bw. 1245v.) If the
laborer, as a result of the employer's failure to
overmacht, of die schade in belangrijke mate bahwa kerugian tersebut sebagian besar
mede aan grove schuld van den arbeider is te disebabkan oleh kesalahan buruh sendiri. comply with his obligations, in the
wijten (Bw. 1245v). performance of his service, severely injures
himself which injury results in death, the
Jika kewajiban-kewajiban itu tidak dipenuhi employer shall be obliged to compensate the
Indien de arbeider, tengevolge van het niet- oleh majikan dan karenanya buruh mendapat surviving spouse and the children or parents
nakomen dier verplichtingen door den luka dalam melakukan pekerjaannya sehingga of the deceased who were supported by his
werkgever, in de uitoefening zijner meninggal dunia, maka majikan wajib labor, unless he can provide proof that the
dienstbetrekking zoodanig letsel heeft memberi ganti rugi kepada suami atau istri death was caused by force majeure, or due to
bekomen, dat daarvan de dood het gevolg is, is buruh, anak-anaknya atau orang tuanya yang the laborer's fault. (Bw. 1245, 1370). Any
de werkgever jegens den overblijvenden biasanya memperoleh nafkahnya dan agreement, which restricts or excludes the
echtgenoot, de kinderen of de ouders van den pekerjaan buruh itu, kecuali jika majikan itu obligations of the employer, shall be void.
overledene, die door zijnen arbeid plegen te dapat membuktikan, bahwa tidak dipenuhinya (AB.23) However, some regulations may be
worden onderhouden, verplicht tot kewajiban-kewajiban itu disebabkan oleh stipulated pursuant to an ordinance, which
schadervergoeding, tenzij door hem het bewijs keadaan memaksa atau bahwa meninggalnya transfer the employer's obligation regarding
wordt geleverd, dat die niet-nakoming aan buruh itu sebagian besar disebabkan oleh compensation as mentioned in the second and
overmacht, of de dood in belangrijke mate kesalahan dan buruh itu sendiri. third *437 paragraph, to other parties.
mede aan grove schuld van den arbeider is te
wijten (Bw. 1245, 1370). Tiap perjanjian yang dapat menghapuskan
atau membatasi kewajiban-kewajiban majikan
Elk beding, waardoor deze verplichtingen des ini, adalah batal Dengan undang-undang
werkgevers zouden worden uitgesloten of dapat diadakan aturan-aturan yang
beperkt, is nietig (AB. 23). menetapkan bahwa kewajiban mengganti
kerugian termaksud pada alinea kedua dan
Bij ordonnantie kunnen evenwel regelen ketiga, dapat dilimpahkan oleh majikan
worden gesteld, volgens welke de in het kepada orang-orang lain.
tweede en derde lid bedoelde verplichting tot
schadevergoeding door den werkgever op
anderen kan worden overgedragen.
De werkgever is verplicht in geval van ziekte Jika seorang buruh yang tinggal padanya sakit The employer must, in case of illness or
of ongeval van eenenbij hem inwonende atau mendapat kecelakaan semasa accident of a laborer who lives with him and
arbeider, zoolang de dienstbetrekking duurt berlangsungnya hubungan kerja, tetapi paling who has been in his service for a period of not
doch uiterlijk tot een tijd van zes weken, voor lama dalam waktu enam minggu, maka less than six weeks, provide him with proper
diens behoorlijke verpleging en geneeskundige majikan wajib mengurus perawatan dan nursing and medical treatment, to the extent
behandeling zorg te dragen, voor zooverre pengobatan buruh dengan sepantasnya. bila that this has not been provided otherwise. He
daarin niet uit anderen hoofde is voorzien. Hij hal ini belum diberikan berdasarkan peraturan shall be entitled to charge the laborer with the
is gerechtigd de kosten op den arbeider te lain. Ia berhak menuntut kembali biaya untuk costs in respect of the first four weeks only, if
verhalen, doch voor zooveel betreft die der itu dari buruh, tetapi biaya selama empat the illness or accident was caused deliberately
eerste vier weken alleen dan, wanneer de minggu pertama hanya dapat dituntut kembali or due to his immorality or is the result of a
359
alpha3 Edition
ziekte of het ongeval door diens opzet of bila sakit atau kecelakaan itu disebabkan oleh physical handicap, regarding which, the
onzedelijkheid veroorzaakt of het vegolg is perbuatan sengaja atau perbuatan cabul buruh laborer deliberately misinformed him upon
van een lichamsgebrek, waaromtrent de atau sebagai akibat dari suatu cacat badan entering into the agreement. Any agreement
arbeider bij het aangaan der overeenkomst den yang pada waktu membuat perjanjian dengan which excludes or restricts the obligations of
werkgever opzettelijk valsche inlichtingen sengaja telah diberi keterangan palsu oleh the employer shall be void. (AB.23; Bw.1602r 1
heeft gegeven. buruh itu. Tiap perjanjian yang mungkin akan sub 8, 1602s, 1603c; K.412, 416h)
mengakibatkan kewajiban-kewajiban itu
Elk beding, waardoor deze verplichtingen des dikecualikan atau dibatasi adalah batal.
werkgevers, zouden worden uitgeslotn of
beperkt, is nietig (AB. 23; Bw. 1602r 1 sub 8o,
1602s, 1603c; K. 412, 416h).
De werkgever is in het algemeen verplicht al Pada umumnya seorang majikan wajib untuk The employer is in general be obligated to do
datgene te doen en na te laten, wat een goed melakukan atau tidak melakukan sesuatu yang and to avoid anything that a proper employer
werkgever in gelijke omstandigheden behoort dalam keadaan yang sama wajib dilakukan in similar circumstances should do and avoid.
te doen en na te laten (Bw. 1339, 1603d). atau tidak dilakukan oleh seorang majikan (Bw.1339, 1603d)
yang baik.
Artikel 1602z Pasal 1602z Article 1602z
De werkgever is verplicht bij het eindigen der Si majikan diwajibkan pada waktu The employer must, at the termination of the
dienstbetrekking den arbeider op diens berakhirnya perhubungan kerja, atas service relations, upon the request of the
verlangen een door hem gedagteekend en permintaan si buruh, memberikan kepadanya laborer, furnish him with a dated and signed
onderteekend getuigschrift uit te reiken. sepucuk surat pernyataan yang ditandatangani letter of recommendation. The letter of
olehnya. recommendation is contain an accurate
Het getuigschrift bevat een juiste opgave description of the nature of the tasks
omtrent den aard van den verrichten arbeid en Surat pernyataan itu memuat suatu keterangan performed and the duration of service, as well
den duur der dienstbetrekking, alsmede, doch yang sesungguhnya tentang sifat pekerjaan as but only at the specific request of the
alleen op bijzonder verzoek van dengene, aan yang telah dilakukan serta lamanya hubungan individual to whom the letter of
wien het getuigschrift moet worden uitgereikt, kerja, begitu pula, tetapi hanya atas recommendation shall be issued, details of the
manner in which the laborer has fulfilled his
omtrent de wijze, waarop de arbeider aan zijne permintaan khusus dari orang kepada siapa
verplichtingen heeft voldaan en de wijze, surat pernyataan itu harus diberikan, tentang obligations and the manner in which the
waarop de dienstbetrekking geeindig is; heeft cara bagaimana si buruh telah menunaikan relationship of employment was terminated;
de werkgever de dienstbetrekking echter kewajiban-kewajibannya dan cara bagaimana however, if the employer terminated the
zonder het aanvoeren van redenen doen hubungan kerja berkahir; jika namun si relationship without providing any reasons
eindigen, dan is hij slechts gehouden zulks te majikan telah mengakhiri hubungan kerja therefor, he shall be obligated only to make a
statement to such effect, and is not be obligated
vermelden, zonder verplicht te zijn de redenen dengan tidak memajukan suatu alasan maka ia
zelve mede te deelen; heeft de arbeider de hanya diwajibkan menyebutkan apa alasan- to notify the reasons as such; if the laborer
dienstbetrekking onrechtmatig doen eindigen, alasan itu; juka si buruh telah mengakhiri terminated the relationship of employment
dan is de werkgever gerechtigd zulks in het hubungan kerja secara berlawanan dengan unlawfully, then the employer is be entitled to
getuigschrift te vermelden (Bw. 1603n). hukum, maka si majikan adalah berhak untuk specify such in the letter of recommendation.
menyebutkan hal itu di dalam surat (Bw. 1603n) The employer, who refuses to
provide the requested letter of
De werkgever, die weigert het gevraagde pernyataannya.
recommendation, who includes inaccurate
getuigschrift af te geven, die in het information in the letter of recommendation
getuigschrift tegen beter weten onjuiste Si majikan yang menolak memberikan surat against his better judgment or who inserts a
mededeelingen opneemt, of die het pernyataan yang diminta, atau dengan sengaja mark into the letter of recommendation for the
getuigschrift van een kenmerk voorziet, menuliskan keterangan-keterangan yang tidak purpose of providing information regarding
bestemd om aangaande den arbeider eenige benar, atau pula memberikan suatu tanda the laborer which is not included in the text of
mededeeling te doen, welke niet in de pada surat pernyataannya yang dimaksudkan the letter of recommendation, or who provides
bewoordingen van het getuigschrift is vervat, untuk memberikan sesuatu keterangan tentang information to third parties which directly
of die aan derden mededeelingen doet, welke si buruh yang tidak termuat dalam surat conflicts with the recommendation letter, shall
in strijd zijn met het getuifschrift, is zoowel pernyataannya sendiri, atau lagi memberikan be liable for the damage resulting therefrom
jegens den arbeider als jegens derden keterangan-keterangan kepada orang-orang with regard to the laborer as well as to third
aansprakelijk voor de daardoor veroorzaakte pihak ketiga yang bertentangan dengan surat parties. (Bw. 1239) Any agreement which
schade (Bw. 1239). pernyataannya, adalah bertanggung jawab excludes or restricts the obligations of the
baik terhadap si buruh maupun terhadap employer, shall be void. (AB.23)
orang-orang pihak ketiga tentang kerugian
yang diterbitkan karenanya.
Tiap janji yang kiranya akan mengakibatkan,

bahwa kewajiban-kewajiban si majikan ini
dikecualikan atau dibatas, adalah batal.
Van de verplichtingen des arbeiders Kewajiban Buruh Concerning the obligations of laborers
De arbeider is verplicht den bedongen arbeid Buruh wajib melakukan pekerjaan yang The laborer shall be obligated to perform the
naar zijn beste vermogen te verrichten. Voor diperjanjikan menurut kemampuannya agreed tasks to the best of his ability. The
360
www.KUHPer.com
zoover aard een omvang van den te verrichten dengan sebaik-baiknya. Jika sifat dan luasnya nature and extent of the labor to be performed
arbeid niet bij overeenkomst of reglement zijn pekerjaan yang harus dilakukan tidak which is not described in the agreement or
omschreven, beslist daaromtrent het gebruik dirumuskan dalam perjanjian atau reglemen, regulation, shall be decided in accordance with
(AB. 15; Bw. 1339). maka hal itu ditentukan oleh kebiasaan. custom. (AB.15; Bw.1339)
De arbeider is verplicht de arbeid zelf te Buruh wajib melakukan sendiri pekerjaannya, The laborer shall be obligated to perform the
verrichten; hij kan zich daarin niet dan met hanya dengan izin majikan ia dapat menyuruh tasks himself; he may not be substituted by a
toestemming des werkgever door eenen derde orang lain menggantikannya. third party other than by approval of the
doen vervangen (Bw. 1383; F. 36-2). employer. (Bw. 1383; F.36-2)
De arbeider is verplicht zich te houden aan de Buruh wajib menaati aturan-aturan pelaksana The laborer shall be obligated to comply with
voorschriften omtrent het verrichten van den pekerjaan dan aturan-aturan yang the requirements regarding the performance of
arbeid alsmede aan die, welke strekken ter dimaksudkan untuk perbaikan tata tertib the tasks and with those which promote the
bevordering van de goede orde in de perusahaan majikan yang diberikan oleh atau good order of the employer's enterprise,
onderneming des werkgevers, hem door of atas nama majikan dalam batas-batas aturan furnished to him by or on behalf of the
namens den werkgever binnen de perken van perundang-undangan, perjanjian atau employer within the limits of the legal
wettelijke voorschriften of van overeenkomst reglemen, atau jika ini tidak ada, dalam batas- requirements or pursuant to the agreement or
of reglement of, bij gebreke daarvan, van het batas kebiasaan. regulation or, in absence thereof, in accordance
gebruik gegeven (AB. 15; Bw. 1339, 1601j v). with custom. (AB.15; Bw.1339, 1601 jb.)
De arbeider, die bij den werkgever inwoont, is Buruh yang tinggal menumpang di rumah A laborer who lives with his employer must
verplicht zich te gedragen naar de orde des majikan wajib berkelakuan menurut tata tertib conduct himself in accordance with the rules of
huizes (Bw. 1602s, 1602x). rumah tangga majikan. the household. (Bw. 1602 s, 1602 x)
De arbeider is in het algemeen verplicht al Pada umumnya buruh wajib melakukan atau The laborer is in general be obligated to do and
datgene te doen en na te laten, wat een goed tidak melakukan segala sesuatu yang dalam avoid that which any laborer in similar
arbeider in gelijke omstandigheden behoort te keadaan yang sama seharusnya dilakukan atau circumstances should do and avoid. (Bw.1339,
doen en na te laten (Bw. 1339, 1602y). tidak dilakukan oleh seorang buruh yang baik. 1602y)
Van de verschillende wijzen waarop de Berbagai Cara Berakhirnya Hubungan Kerja Concerning the various manners in whichthe
dienstbetrekking, door arbeidsovereenkomst yang Terjadi Karena Perjanjian Kerja relationship of employment, arising from a
ontstaan, eindigt labor agreement, shall be terminated
De dienstbetrekking eindigt van rechtswege, Hubungan kerja berakhir demi hukum, jika The relationship of employment is terminate
wanneer de tijd is verstrekken bij habis waktunya yang ditetapkan dalam by law, if the time period expires pursuant to
overeenkomst of reglement, of bij wettelijk perjanjian atau dalam peraturan undangan agreement or regulation, or by legal
voorschrift, of, bij gebreke daarvan, door het undang atau jika semuanya itu tidak ada, requirement, or in the absence thereof, as
gebruik bepaald. menurut kebiasaan. Pemberitahuan tentang determined by custom. Advance notice, is in
pemutusan hubungan kerja dalam hal ini such event be required in the following
hanya diperlukan: circumstances only: 1. if such is agreed upon
Voorafgaande opzegging is in dat geval alleen
noodig: by written agreement or by regulation; 2. if, by
1. jika hal itu dijanjikan dalam surat perjanjian legal requirement or according to custom, even
atau dalam reglemen, in respect of a previously stipulated time
1o. indien zulks bij schriftelijk aangegane period, a notice shall be given, and the parties
overeenkomst of bij reglement is bedongen; is not, had they been permitted, deviate from
2. jika menurut peraturan undang-undang such by written agreement or regulation.
2o. indien volgens wettelijk voorschrift of atau menurut kebiasaan, juga dalam hal (AB.15; Bw.1339, 1601jv., 1603q, 1603u; K.433,
volgens gebruik, ook bij vooraf bepaalden lamanya hubungan kerja ditetapkan 448v)
duur opzegging behoort plaats te hebben, en sebelumnya, diharuskan adanya
partijen daarvan niet, waar zulks geoorloofd is, pemberitahuan tentang pemutusan itu dari
kedua belah pihak, dalam hal yang
bij schriftelijk aangegane overeenkomst of bij
reglement zijn afgeweken (AB. 15; Bw. 1339, diperbolehkan, tidak mengadakan
1601j v., 1603q, 1603u; K. 433, 448v). penyimpangan dengan perjanjian tertulis atau
dengan reglemen.
(Gew. S. 39-546) Indien de dienstbetrekking na Jika hubungan kerja, setelah waktunya habis (As amended by S.39-546) If the relationship of
het verstrijken van den tijd, in het eerste lid sebagaimana diuraikan pada alinea pertama employment, following the lapse of time as
van het voorgaande art. omschreven, door Pasal 1603e diteruskan oleh kedua belah pihak described in the first paragraph of the previous
partijen zonder tegenspraak wordt voortgezet, tanpa bantahan, maka hubungan kerja itu article, is continued by the parties without any
wordt zij geacht voor denzelfden tijd, doch ten dianggap diadakan lagi untuk waktu yang objection, then it shall be deemed that the
hoogste voor een jaar, op de vroegere sama. Dalam hal hubungan kerja yang agreement was concluded for the same time
361
alpha3 Edition
voorwaarden wederom te zijn aangegaan. diperpanjang itu akan berlangsung untuk period, subject to it being for not more than
Voor zoover de verlengde dienstbetrekking waktu kurang dari enam bulan maka one year, and subject to the same conditions. If
van korter duur zoude zijn dan zes maanden, hubungan kerja tersebut dianggap diadakan the relationship of employment is extended for
wordt zij geacht voor onbepaalden tijd, doch untuk waktu tidak tentu, hanya dengan syarat- less than six months, then it shall be deemed to
overigens op de vroegere voorwaarden te zijn syarat yang sama. be concluded for an indefinite period, but
aangegaan. subject to the same conditions. The same is
Ketentuan di atas berlaku pula jika dalam hal- apply, if in the events stipulated in the second
Hetzelfde geldt, indien in de bij het tweede lid hal tersebut pada alinea kedua Pasal 1603e, paragraph of the previous article, the timely
van het voorgaande art. gestelde gevallen pemberitahuan pemutusan hubungan kerja notice is not given. Pursuant to a written
agreement or by regulation, the consequences
tijdige opzegging achterwege blijft. Bij tidak dilakukan pada waktu yang tepat. Dalam
schriftelijk aangegane overeenkomst of bij surat perjanjian atau dalam reglemen, akibat- of an untimely notice may be regulated
relement mogen de gevolgen van niet-tijdige akibat dari pemberitahuan pemutusan differently, provided that the relationship of
opzegging anders worden geregeld, mits de hubungan kerja yang tidak dilakukan tepat employment shall be extended for at least six
dienstbetrekking met tenminste zes maanden pada waktunya dapat diatur dengan cara lain, months. (Bw.732, 1573, 1587, 1598, 1603 q)
wordt verlengd (Bw. 732, 1573, 1587, 1598, asal hubungan kerja diperpanjang untuk
1603q). waktu sedikit-dikitnya enam bulan.
Indien de duur eener dienstbetrekking noch bij Jika lamanya hubungan kerja tidak ditentukan, If the term of a relationship of employment has
overeenkomst of reglement, noch bij wettelijk baik dalam perjanjian atau reglemen, maupun not been indicated by agreement, regulation or
voorschrift, noch ook door het gebruik is dalam peraturan undang-undang atau legal requirement, or by custom, then it shall
aangegeven, wordt zij geacht voor menurut kebiasaan, maka hubungan kerja itu be deemed to have been concluded for an
onbepaalden tijd te zijn aangegaan (AB. 15; dipandang diadakan untuk waktu tidak tentu. indefinite time period. (AB.15; Bw.1339) If the
Bw. 1339). Jika hubungan kerja diadakan untuk waktu relationship of employment has been
yang tidak tentu atau sampai dinyatakan concluded for an indefinite time period or until
putus, tiap pihak berhak memutuskannya it has been declared terminated, then any one
Indien de dienstbetrekking is aangegaan voor
onbepaalden tijd of tot wederopzegging, heeft dengan pemberitahuan pemutusan hubungan party shall be entitled to terminate such
ieder der partijen het recht, die te doen kerja, asal diindahkan ketentuan kedua pasal relationship by giving notice having regard to
eindigen door opzegging met inachtneming berikut. the provisions of the following two articles.
van de bepalingen der volgende twee artt.
(Gew. S. 39-546) De opzegging mag alleen Pemberitahuan pemutusan hubungan kerja (Amended S.39-546) The termination notice is
geschieden tegen den laatsten dag van een hanya boleh dilakukan menjelang hari lain only be given towards the last day of the
kalendermaand. dari hari terakhir suatu bulan takwim, adalah calendar *440 month. Any agreement, which
batal. would have the effect of a termination notice
Elk beding, waardoor opzegging tegen een being given on a day other than a day close to
anderen dag dan den laatsten dag van een the last day of the calendar month, shall be
kalendermaand zoude worden mogelijk void. (Bw.1339; K.433, 450; F.39)
gemaakt, is nietig (Bw. 1339; K. 433, 450; F. 39).
(Gew. S. 39-546) Behoudens het bepaalde bij de Kecuali dalam hal termaksud pada kedua (Amended by S.39-546) Without prejudice to
volgende twee leden van dit art. moet bij de alinea berikut pasal ini, dalam memutuskan the stipulations in the following two
opzegging tenminste een termijn van een hubungan kerja harus diindahkan suatu paragraphs of this article the period of notice
maand worden in acht genomen. tenggang waktu selama satu bulan. Dalam shall be at least one month. The term in the
suatu perjanjian atau dalam reglemen dapat previous paragraph may be extended by
Bij schriftelijk aangegane overeenkomst of bij ditetapkannya,. bahwa tenggang waktu written agreement or regulation with regard to
reglement kan worden bepaald, dat de in het termaksud pada alinea yang lalu, bagi buruh the laborer for not more than one month, if the
vorige lid bedoelde termijn voor den arbeider dapat diperpanjang untuk waktu paling lama relationship of employment, at the time of the
wordt verlengd met ten hoogste een maand, satu bulan, jika hubungan kerja pada waktu notice, has lasted for at least two continuous
pemberitahuan pemutusan hubungan kerja itu years. The term stipulated in the first
wanneer de dienstbetrekking op het oogenblik
van opzegging tenminste twee jaren telah sedikit-dikitnya dua tahun terus- paragraph shall be extended for the employer,
onafgebroken heeft geduurd. menerus. respectively for one month, two months or
three months, if at the time of the notice the
Tenggang waktu termaksud pada alinea relationship of employment has lasted
De in het eerste lid bedoelde termijn wordt respectively at least one year but less than two
voor den werkgever verlengd met pertama, bagi majikan diperpanjang berturut-
turut dengan satu bulan, dua bulan atau tiga years, at least two years but less than three
onderscheidenlijk een maand, twee maanden years for a continuous period of time. Any
of drie maanden, wanneer op het oogenblik bulan, jika pada waktu pemberitahuan
pemutusan, hubungan kerja telah berlangsung agreement, which violates any provision of
van opzegging de dienstbetrekking this article, shall be void. (Bw.1601jv., 1603 ibis,
onderscheidenlijk tensminste een jaar, doch sedikit-dikitnya satu tahun tetapi kurang dari
dua tahun, sedikit-dikitnya dua tahun tetapi 1603 iter; K. 433, 450; F.39)
minder dan twee jaren, tenminste twee jaren,
doch minder dan drie jaren of tenminste drie kurang dari tiga tahun, atau sedikit-dikitnya
jaren onafgebroken heeft geduurd. tiga tahun terus-menerus. Tiap perjanjian yang
bertentangan dengan ketentuan pasal ini,
adalah batal.
Elk beding, strijding met eenige bepaling van
dit art., is nietig (Bw. 1601j v., 1603i bis, 1603i
ter; K. 433, 450; F. 39).
362
www.KUHPer.com
Artikel 1603i bis Pasal 1603i bis Article 1603i bis
(Ing. S. 39-546) Een nieuwe Suatu perjanjian kerja baru yang diadakan (Supplemented by S.39-546) A new labor
arbeidsovereenkomst, welke een arbeider seorang buruh dalam waktu empat minggu agreement, concluded by a laborer with the
binnen vier weken na het einde der setelah berakhirnya hubungan kerja same employer for a definite time period of
voorafgaande dienstbetrekking, onverschillig sebelumnya, tidak peduli apakah hubungan less than six months, within four weeks of the
of deze voor bepaalden of onbepaalden tijd kerja yang lalu itu diadakan untuk waktu termination of the previous relationship of
was aangegaan, bij denzelfden werkgever sluit tertentu atau waktu tidak tentu, dengan employment, is, regardless of whether the
voor een bepaalden tijd van korter dan zes majikan yang sama dan untuk waktu tertentu previous relationship of employment was
maanden, wordt geacht voor onbepaalden tijd yang kurang dari enam bulan, dipandang concluded for a definite or indefinite time
te zijn gesloten (Bw. 1916, 1921). diadakan untuk waktu tidak tentu. period, be considered as an agreement
concluded for an indefinite time period.
(Bw.1916, 1921)
Artikel 1603i ter Pasal 1603i ter Article 1603i ter
(Ing. S. 39-546) Dienstbetrekkingen bij Hubungan kerja dengan majikan yang sama, (Supplemented by S.39-546) Relationships of
denzelfden werkgever, welke onderbroken zijn yang terputus dalam waktu kurang dari empat employment with the same employer, which
of worden gedurende een tijd van minder dan minggu, atau yang segera bersambung dengan have been interrupted or were for a period of
vier weken, dan wel onmiddelijk aan elkander cara termaksud pada Pasal 603 f, sepanjang less than four weeks, or were directly
aansluiten op de wijze, bedoeld in art. 1603f, mengenai tenggang waktu pernyataan following one another in the manner stipulated
worden ten aanzien van den in art. 1603i pemutusan termaksud Pasal 16031, dipandang in article 1603 f, shall be, with regard to the
bedoelden opzeggingstermijn geachteen sebagai hubungan kerja yang terus-menerus. termination notice in article 1603 i, deemed to
onafgebroken geheel te vormen (Bw. 1916, be continuous. (Bw. 1916, 1921)
1921).
De dienstbetrekking eindigt door den dood Hubungan kerja berakhir dengan The relationship of employment shall be
des arbeiders (Bw. 1575, 1603k, 1612). meninggalnya buruh. terminated upon the demise of the laborer.
(Bw. 1575, 1603 k, 1612)
De dienstbetrekking eindigt niet door den Hubungan kerja berakhir dengan The relationship of employment is not be
dood des werkgevers, tenzij uit de meninggalnya majikan, kecuali jika dari terminated by the death of the employer,
overeenkomst het tegendeel voortvloeit. Echter perjanjian dapat disimpulkan sebaliknya. unless it is provided otherwise in the
zijn zoowel de erfgenamen des werkgevers als Akan tetapi baik ahli waris majikan maupun agreement. However, the heirs of the employer
de arbeider bevoegd de dienstbetrekking, voor buruh, berwenang memutuskan hubungan as well as those of the laborer shall be
eenen bepaalden tijd aangegaan, door kerja yang diadakan dalam waktu tertentu authorized to terminate the relationship of
opzegging met inachneming van de dengan memberitahukan pemutusan sesuai employment entered into for a specific time
bepalingen der artt. 1603h en 1603i te doen dengan Pasal 1603 h dan 1603 i, seolah-olah period, by giving notice pursuant to the
eindigen, als ware zij aangegaan voor hubungan kerja tersebut diadakan untuk provisions of article 1603 h and 1603 i, as if it
onbepaalden tijd (Bw. 1575, 1603j; K. 433, 450; waktu tidak tentu. was concluded for an indefinite period of time.
F. 39). (Bw.1575, 1603j; K.433, 450; F.39)
Indien een proeftijd is bedongen, is gedurende Jika diperjanjikan suatu masa percobaan, maka If a trial period is stipulated, then each of the
dien tijd ieder der partijen bevoegd, door selama waktu itu tiap pihak berwenang parties shall be authorized, within such time
opzegging de diensbetrekking onmiddelijk te memutuskan hubungan kerja dengan period, to give notice of termination of the
doen eindigen. pernyataan pemutusan. Tiap perjanjian yang relationship of employment. Any agreement,
menetapkan masa percobaan yang tidak sama which stipulates different trial periods *441 for
Elk beding, waarbij de proeftijd niet voor beide Iamanya bagi kedua belah pihak atau lebih the parties, or which stipulates a time period of
lama dari tiga bulan dan juga tiap janji yang longer than three months, as well any
partijen gelijk, of wel op langer dan drie
maanden gesteld wordt, alsmede elk beding, mengadakan suatu masa percobaan baru bagi agreement concluded between the parties for a
waarbij tusschen dezelfde partijen een nieuwe pihak-pihak yang sama, adalah batal. new trial period, shall be void. (Bw. 1499)
proeftijd wordt aangegaan, is nietig (Bw. 1499).
Indien de wettelijke vertegenwoordiger van Jika wali dan anak yang masih di bawah umur If the legal representative of a minor considers
eenen minderjarige meent, dat de door dezen berpendapat bahwa perjanjian kerja yang that the labor agreement concluded by the
gesloten arbeidsovereenkomst voor den diadakan oleh anak di bawah umur itu akan minor is have or has harmful consequences, or
minderjarige nadeelige gevolgen zal hebben, of atau telah mempunyai akibat yang merugikan that the requirements stipulated in the
heeft, of wel, dat niet wordt voldaan aan de baginya, atau bahwa syarat-syarat yang authorization in article 1601 g have not been
voorwaarden, vermeld in de in art. 1601g tercantum dalam Pasal 1601 g tidak terpenuhi, complied with, he may request the judge at the
genoemde machtiging, kan hij zich wenden tot maka ia boleh mengajukan surat permohonan location of the actual residence of the minor in
den rechter ter plaatse van het werkelijk kepada Pengadilan di tempat kediaman writing to declare the labor agreement to be
verblijf des minderjarigen met het schriftelijk sebenarnya akan yang masih di bawah umur dissolved. The judge is not grant the request
verzoek die arbeidsovereenkomst ontbonden itu, agar perjanjian itu dinyatakan putus until after the hearing or proper summons of
te verklaren. Pengadilan tidak boleh meluluskan the minor, and also of the employer, and if the
permohonan itu sebelum mendengar atau minor is under guardianship and such
De rechter willigt het verzoek niet in dan na memanggil dengan sah anak yang masih di guardianship has been assigned to the
363
alpha3 Edition
verhoor of behoorlijke oproeping van den bawah umur itu, majikan, dan juga Balai Harta Orphan's Chamber, of the latter mentioned. If
minderjarige, van den werkgever alsmede, Peninggalan dalam hal anak yang masih di the judge grants the request, he is then
indien de minderjarige onder voogdij staat en bawah umur itu berada di bawah perwalian stipulate the date on which the relationship of
de weeskamer met de toeziende voogdij belast dan Balai Harta Peninggalan itu ditugaskan employment shall be terminated. No appeal
is, van deze. sebagai wali pengawas. shall be permitted to be filed against the
decision, without prejudice to the authority of
Indien de rechter het verzoek inwilligt, bepaalt Jika Pengadilan meluluskan permohonan, ia the Attorney General at the Supreme Court to,
hij op welk oogeblik de dienstbetrekking zal harus menetapkan saat hubungan kerja itu only on a point of law, appeal for cassation of
eindigen. akan berakhir. Tidak ada jalan untuk melawan the decision. (Bw. 366, 1603v; RO. 170)
penetapan tersebut tanpa mengurangi
Tegen de beschikking is geenerlei voorziening wewenang Jaksa Agung untuk mengajukan
toegelaten, onverminderd de bevoegdheid van permintaan kasasi terhadap penetapan
den procureur-generaal bij het tersebut demi kepentingan undang-undang.
hooggerechtshof om zich, alleen in het belang
der wet, tegen die beschikking in cassatie te
voorzien (Bw. 366, 1603v; RO. 170).
Ieder der partijen kan de dienstbetrekking Masing-masing pihak dapat memutuskan Each one of the parties may terminate the
zonder opzegging of zonder inachtneming hubungan kerja tanpa pemberitahuan relationship of employment without any notice
vande voor opzegging geldende bepalingen pemutusan hubungan kerja atau tanpa or without having regard to the provisions
doen eindigen, doch de partij, die dit doet mengindahkan aturan-aturan yang berlaku applicable to termination; however, the party
zonder dat de wederpartij daarin toestemt, bagi pemberitahuan pemutusan hubungan who effects such without the other party's
handelt omrechtmatig, tenzij zij tegelijkertijd kerja; tetapi pihak yang berbuat demikian approval, is acting unlawfully, unless he
aan de wederpatij eene schadeloosstelling tanpa persetujuan pihak lain, bertindak secara compensates the other party at such time as
betaalt op den voet als bij art. 1603q is bepaald bertentangan dengan hukum, kecuali bila ia stipulated in article 1603 q, or terminates the
of de dienstbetrekking aldus doet eindigen om sekaligus membayar ganti rugi kepada pihak relationship of employment for an urgent
eene dringende, aan de wederpartij onverwijld lain atas dasar ketentuan Pasal 1063q, atau ia reason, duly notifying the other party thereof.
medegedeelde, reden (Bw. 1603w; K. 433, 451). memutuskan hubungan kerja secara demikian (Bw. 1603w; K.433, 451)
dengan alas dan mendesak yang seketika itu
diberitahukan kepada pihak lain.
Voor den werkgever worden als dringende Bagi majikan, yang dipandang sebagai alasan- With regard to the employer, within the
redenen in den zin van het voorgaande art. alasan mendesak dalam arti pasal yang lalu meaning of the previously mentioned article,
beschouwd zoodanige daden, eigenschappen adalah perbuatan-perbuatan, sifat-sifat atau those acts, traits or the behavior of the laborer,
of gedragingen van den arbeider, welke ten sikap buruh yang sedemikian rupa, sehingga which is result in the fact that the employer
gevolge hebben, dat van den werkgever mengakibatkan, bahwa tidak pantaslah cannot be reasonably expected to continue the
redelijkerwijs niet kan geverd worden de majikan diharapkan untuk meneruskan relationship of employment, shall be regarded
dienstbetrekking te laten voortduren (Bw. hubungan kerja. Alasan-alasan mendesak as urgent. (Bw. 1339, 1602y, 1603d, 1603v)
1339, 1602y, 1603d, 1603v). dapat dianggap ada, antara lain; Urgent reasons, inter alia, may be considered
to exist as follows: 1. if the laborer upon
Dringende redenen zullen onder andere 1. jika buruh, waktu mengadakan perjanjian, entering into the agreement has misled the
aanwezig geacht kunnen worden: mengelabui majikan dengan memperlihatkan employer by furnishing him with forged or
surat-surat yang palsu atau dipalsukan, atau falsified letters of recommendation, or if he has
sengaja memberikan penjelasan-penjelasan deliberately misinformed the employer
1o. wanneer de arbeider bij de afsluiting der regarding the manner in which his previous
palsu kepada majikan mengenai cara
overeenkomst den werkgever heeft misleid relationship of employment was terminated;
door het vertoonen van valsche of vervalschte berakhirnya hubungan kerja yang lama;
(Bw. 1602 z) 2. if, the laborer, does not possess
getuigschriften, of dezen opzettelijk valsche any of the skills or expertise for the tasks to
inlichtingen heeft gegeven omtrent de wijze, 2. jika ia ternyata tidak mempunyai which he has bound himself; 3. if the laborer,
waarop zijn vorige denstbetrekking is kemampuan atau kesanggupan sedikit pun despite warnings, becomes inebriated, is guilty
geeindigd (Bw. 1602z); untuk pekerjaan yang telah dijanjikannya; of abuse of opium or other debauchery; 4. If he
is guilty of theft, embezzlement, fraud or other
2o. wanneer hij, in ernstige mate, de 3. jika ia, meskipun telah diperingatkan, masih misdemeanors, which render him unworthy of
bekwaamheid of geschiktheid blijkt te missen mengikuti kesukaannya minum sampai his employer's trust; (Sw. 362, 372, 378) 5. if the
tot den arbeid, waarvoor hij zich heeft mabuk, mengisap madat di luar atau suka laborer mistreats, grossly insults or seriously
verbonden; melakukan perbuatan buruk lain; threatens the employer, members of his family
or household members or co-workers; (Bw.
1365 v.) *442 6. if the laborer induces or
3o. wanneer hij zich ondanks waarschuwing 4. jika ia melakukan pencurian, penggelapan,
attempts to induce the employer, members of
overgeeft aan dronkenschap, misbruik van penipuan atau kejahatan lainnya yang
his family or household members to commit
opium of ander liederlijk gedrag; mengakibatkan ia tidak lagi mendapat
acts that are in violation of the law or proper
kepercayaan dari majikan;
morals; 7. if the laborer, deliberately or despite
4o. wanneer hij zich schuldig maakt aan warnings, recklessly damages or seriously
diefstal, verduistering, bedrog of andere 5. jika ia menganiaya, menghina secara kasar endangers the employer's property; (Sw. 406)
misdrijven, waardoor hij het vertrouwen des atau melakukan ancaman yang 8. if the laborer deliberately or despite
werkgevers onwaardig wordt (Sw. 362, 372, membahayakan majikan, anggota keluarga warnings, recklessly, exposes himself or others
378); atau anggota rumah tangga majikan atau to serious danger; 9. if the laborer discloses any
teman sekerjanya; particulars regarding the employer's
5o. wanneer hij den werkgever, diens household which he should have kept
familieleden of huisgenooten, of zijne 6. jika ia membujuk atau mencoba membujuk confidential; (Sw. 322) 10. if the laborer
364
www.KUHPer.com
medearbeiders mishandelt, grovelijk beleedigt majikan, anggota keluarga atau anggota rumah persistently refuses to comply with reasonable
of op ernstige wijze bedreigt (Bw. 1365v); tangga majikan, atau teman sekerjanya, untuk orders or instructions issued to him by or on
melakukan perbuatan-perbuatan yang behalf of the employer; (Bw.1603b) 11. if the
bertentangan dengan undang-undang atau laborer in some other manner grossly neglects
6o. wanneer hij den werkgever, diens
familieleden of huisgenooten, of zijne kesusilaan; the duties assigned to him pursuant to the
medearbeiders verleidt, of tracht te verleiden agreement; 12. if the laborer, as a result of
tot handelingen, strijdig met de wetten of de 7. jika ia dengan sengaja atau meskipun telah intentional or reckless actions, becomes
goede zeden; diperingatkan, dengan sembrono merusak incapable of performing the stipulated
milik majikan atau menimbulkan bahaya yang tasks.(K.411, 418) Agreements, which permit
the decision to be made by the employer in the
7o. wanneer hij opzettelijk, of ondanks sungguh-sungguh mengancam milik majikan
itu; event of an urgent reason within the meaning
waarschuwing roekeloos, des werkgevers of article 1603n, shall be void. (AB.23)
eigendom beschadigt of aan ernstig gevaar
blootstelt (Sw. 406); 8. jika ia dengan sengaja atau meskipun telah
diperingatkan dengan sembrono
8o. wanneer hij opzettelijk, of ondanks menempatkan dirinya sendiri atau orang lain
waarschuwing roekeloos, zich zelf of anderen dalam keadaan terancam bahaya besar;
aan ernstig gevaar blootstelt;
9. jika mengumumkan seluk beluk rumah
tangga atau perusahaan majikan, yang
9o. wanneer hij bijzonderheden aangande des
werkgevers huishouding of bedrijf, die hij seharusnya Ia rahasiakan;
behoorde geheim te houden, bekend maakt
(Sw. 322); 10. jika ia bersikeras menolak memenuhi
perintah-perintah wajar yang diberikan oleh
atau atas nama majikan;
10o. wanneer hij hardnekkig weigert te
voldoen aan redelijke bevelen of opdrachten,
hem door of namens den werkgever verstrekt 11. jika ia dengan cara lain terlalu melalaikan
(Bw. 1603b); kewajiban-kewajiban yang dibebankan
kepadanya oleh perjanjian;
11o. wanneer hij op andere grovelijk de
plichten veronachtzaamt, welke de 12. jika ia karena sengaja atau sembrono
overeenkomst hem oplegt; menjadi tidak mampu melakukan pekerjaan
yang dijanjikan. Janji-janji yang menyerahkan
12o. wanneer hij door opzet of roekeloosheid keputusan ke tangan majikan mengenai
adanya alasan memaksa dalam arti Pasal 1603
buiten staat geraakt den bedongen arbeid te
verrichten (K. 411, 418). n, adalah batal.
Bedingen, waardoor aan den werkgever de

beslissing zoude worden overgelaten, of er
eene dringende reden in den zin van art. 1603n
aanwezig is, zijn nietig (AB. 23).
Voor den arbeider worden als dringende Bagi buruh, yang dipandang sebagai alasan- In respect of the laborer, such circumstances
redenen in den zin van art. 1603n beschouwd alasan mendesak dalam arti Pasal 1603 n which would render it impossible to
zoodanige omstandigheden, aelke tengevolge adalah keadaan yang sedemikian rupa, reasonably expect the laborer to continue the
hebben, dat van den arbeider redelijkerwijze sehingga mengakibatkan bahwa tidak relationship of employment shall be regarded
niet kan gevergd worden de dienstbetrekking pantaslah buruh diharapkan untuk as urgent reasons within the meaning of article
te laten voortduren (Bw. 1339, 1602y, 1603d en meneruskan hubungan kerja. Alasan-alasan 1603 n (Bw. 1339, 1602y, 1603d and v) Urgent
v). mendesak dapat dianggap ada. Antara lain: reasons, may, among others be deemed to exist
in the following circumstances: 1. if the
Dringende redenen zullen onder 1. jika majikan menganiaya, menghina secara employer mistreats the laborer, members of his
andereaanwezig geacht kunnen worden: kasar atau melakukan ancaman yang family or household members, grossly
membahayakan buruh, anggota keluarga atau humiliates or seriously threatens them, or
anggota rumah tangga buruh, atau tolerates such treatment by the other
1o. wanneer de werkgever den arbeider, diens household members or subordinates;
familieleden of huisgenoeten mishendelt, membiarkan perbuatan semacam itu
dilakukan oleh anggota rumah tangga atau (Bw.1365v.; Sw.310, 336,351) 2. if the employer
grovelijk beleedigt of op ernstige wijze induces or attempts to induce the laborer,
bedreigt, of gedoogt dat dergelijke buruh lain bawahannya;
members of his family or household members,
handelingen door een zijner huisgenooten of to commit acts in violation of the law or proper
ondergeschikten worden gepleegd (Bw. 1365v.; 2. jika ia membujuk atau mencoba membujuk morals, or tolerates such inducement or
Sw. 310, 336, 351); buruh, anggota keluarga atau anggota rumah attempted inducement by one of the members
tangga buruh untuk melakukan perbuatan of his household or subordinates; (Sw.293v.) 3.
2o. wanneer hij den arbeider, diens yang bertentangan dengan undang-undang if the employer cannot pay the wage at a
familieleden of huisgenooten verleidt of tracht atau kesusilaan atau membiarkan pembujukan specific time; (Bw. 1602) 4. if the employer, in
atau percobaan pembujukan semacam itu the event that board and lodging are included
te verleiden tot handelingen, strijdig met de
wetten of de goede zeden, of gedoogt, dat dilakukan oleh anggota rumah tangga atau in the labor agreement, does not provide such
dergelijke verleiding of poging tot verleiding buruh lain bawahannya; in a proper manner; (Bw.1602t) 5. if the
door een zijner huisgenooten of employer does not provide the laborer with
ondergeschikten worden gepleegd (Sw. 293v); 3. jika ia tidak membayar upah pada sufficient labor, in the event that the laborer's
wage is dependent on the amount of labor
performed; (Bw. 1602 p) 6. if the employer,
365
alpha3 Edition
3o. wanneer hij het loon niet op den bepaalden waktunya; does not properly provide the agreed support
tijd voldoet (Bw. 1602); to the laborer, whose wage is dependent on the
4. jika, dalam hal makan dan pemondokan labor performed; 7. if the employer in some
other manner grossly neglects the duties
4o. wanneer hij, waar kost en inwoning dijanjikan, ia tidak memenuhinya secara layak;
bedongen zijn, niet op behoorlijke wijze daarin assigned to him pursuant to the agreement; 8.
voorziet (Bw. 1602t). if the employer instructs the laborer, despite
5. jika ia tidak memberikan cukup pekerjaan his refusal, to perform labor in the company of
kepada buruh yang upahnya ditetapkan another employer, even though the nature of
5o. wanneer hij den arbeider, wiens loon berdasarkan hasil pekerjaan yang dilakukan; the relationship of employment does not
afhankelijk van de uitkomsten van den te stipulate such. 9. if the continuation of the
verrichten arbeid is vastgesteld, geen 6. jika ia tidak memberikan atau tidak cukup relationship of employment, *443 on the part of
voldoenden arbeid verschaft (Bw. 1602p); memberikan bantuan, yang dijanjikan kepada the laborer, could involve serious
buruh yang upahnya ditetapkan berdasarkan endangerment to life, health, morals, or good
6o. wanneer hij den arbeider, wiens loon hasil pekerjaan yang dilakukan; name, and such was not evident at the time
afhankelijk van den uitkomnsten van den te that the agreement was concluded; 10. if the
verrichten arbeid is vastgesteld, de bedongen laborer due to illness or other causes due to no
7. jika ia dengan jalan lain terlalu melalaikan
hulp niet of niet in behoorlijke mate verschaft; fault of his shall become incapable of
kewajiban-kewajiban yang dibebankan
performing the agreed tasks. (S.39-545*; K.412,
kepadanya oleh perjanjian;
419) Agreements, which provide for the
7o. wanneer hij op andere wijze grovelijk de
decision to be made by the laborer in the event
plichten veronachtzaamt, welke de 8. jika ia, dalam hal yang tidak diwajibkan oleh of an urgent reason within the meaning of
overeenkomst hem oplegt; sifat hubungan kerja, menyuruh buruh, article 1603n, shall be void. (AB.23)
meskipun buruh menolak, untuk melakukan
8o. wanneer hij, zonder dat de aard der pekerjaan di perusahaan seorang majikan lain;
dienstbetrekking dit medebrengt, den arbeider
niettegenstaande diens weigering, gelast, 9. jika hubungan kerja dapat menimbulkan
arbeid in het bedrijf van een anderen bahaya besar yang mengancam jiwa,
werkgever te verrichten; kesehatan, kesusilaan atau nama baik buruh,
yang tidak melihat pada waktu pembuatan
9o. wanneer de voortduring der perjanjian;
dienstbetrekking voor den arbeider zoude
verbonden zijn met ernstige gevaren voor 10. jika buruh, karena sakit atau karena alasan-
leven, gezondheid, zedelijkheid, of goeden alasan lain di luar salahnya menjadi tidak
naam, welke niet blijkbaar waren ten tijde van mampu melakukan pekerjaan yang dijanjikan
het sluiten der overeenkomst; itu. Perjanjian yang menyerahkan keputusan
ke tangan buruh mengenai adanya alasan
10o. wanneer de arbeider door ziekte of andere mendesak dalam arti Pasal 1603 n, adalah
oorzaken zonder zijn toedoen buiten staat batal.
geraakt den bedongen arbeid te verrichten. (S.
39-545*; K. 412, 419).
Bedingen, waardoor aan den arbeider de

beslissing zoude worden overgelaten of er
eene dringende reden in den zin van art. 1603n
aanwezig is, zijn nietig (AB. 23).
(Gew. S. 31-367, 368; 39-546) De Ganti rugi termaksud pada pasal 1601k dan (Amended by S.31-367, 368; 39-546) The
schadeloosstelling bedoeld bij de artt. 1601k en 1601n dalam hal suatu hubungan kerja compensation for damage as mentioned in
1603n is bij eene dienstbetrekking, welke voor diadakan atau dianggap diadakan untuk articles 1601 k and 1603 n, is, with regard to
onbepaalden tijd is of geacht wordt te zijn waktu tidak tentu, adalah sama dengan jumlah relationships of employment which are or are
aangegaan, gelijk aan het bedrag van het loon, upah yang harus dibayar sampai pada hari deemed to have been concluded for an
verschuldigd tot aan den eerstvolgenden dag, berikut sesudah hari putusnya hubungan kerja indefinite time period, be equal to the amount
tegen welken de dienstbetrekking op den dag dengan pernyataan pemutusan tersebut. of the wage owing in respect of the period
harer beeindiging zou kunnen worden Dalam hal hubungan kerja diadakan untuk until the first day following termination by
opgezegd; hij eene dienstbetrekking, voor waktu tertentu, ganti rugi itu adalah sama termination notice; with regard to a
bepaalden tijd aangegaan, is zij gelijk aan het dengan jumlah upah untuk jangka waktu relationship of employment concluded for a
bedrag van het loon voor den tijd, dat de hubungan kerja yang menurut Pasal-pasal specific time period, compensation is be equal
dienstbetrekking volgens de artt. 1603e en 1603 e dan 1603 f seharusnya berlangsung to the amount of the wage for the duration that
1603f had behooren voort te duren. Onder lon terus. the service relationship, according to articles
worden hier verstaan de onder 1o’en 7o’van 1603 e and 1607 f, should have existed. Wage,
art. 1601p vermelde loonsbestanddeelen. in this case is be defined as parts of the wage,
Yang dimaksud dengan upah di sini adalah
bagian-bagian upah tersebut pada Pasal 1601p as mentioned in numbers 1 and 7 of article
Is het loon des arbeiders, hetzij voor het nomor 1 dan 7 Jika upah buruh, baik 1601 p. If the wage of the laborer is not fully or
geheel, hetzij gedeeltelijk, niet naar tijdruimte seluruhnya maupun sebagian tidak ditetapkan partly stipulated according to a period of time,
vastesteld, dan geldt de maatstaf van art. menurut jangka waktu, maka berlaku ukuran then the rules of article 1601 o is apply. Any
1601o. termaksud pada Pasal 1601o. Tiap perjanjian agreement which stipulates a lower amount of
compensation for the laborer shall be void.
yang menetapkan suatu ganti rugi yang lebih
rendah bagi buruh, adalah batal. Dalam surat (AB.23) A higher amount of compensation may
Elk beding, waarbij ten behoeve van den be stipulated pursuant to a written agreement
arbeider eene schadeloosslling tot een lager perjanjian atau reglemen dapat ditetapkan
suatu ganti rugi yang lebih besar jumlahnya. or regulation. (Bw. 1601 d and j.) The judge
shall be authorized to reduce the amount of
compensation, as mentioned in the first and
366
www.KUHPer.com
bedrag is bedongen, is nietig (AB. 23). Pengadilan berwenang untuk menetapkan fourth paragraph of this article, if he deems the
ganti rugi termaksud pada alinea pertama dan compensation to be too high. Interest shall be
Bij schriftelijk aangegane overeenkomst of bij keempat pasal ini dalam jumlah yang lebih due on the amount of the compensation owing,
rendah, jika menurut pendapatnya ganti rugi calculated as six percent (6%) a year,
reglement mag eene schadeloosstelling tot een
hooger bedrag worden vastgesteld (Bw. 1601d itu terlalu tinggi. Atas ganti rugi yang harus commencing from the day that the relationship
en j). dibayar itu, dikenakan bunga sebesar enam of employment was terminated. (Bw. 1250).
persen setahun, terhitung sejak hari hubungan
kerja diakhiri.
De rechter is bevoegd de schadeloosstellingen,
bedoeld in het eerste en het vierde lid van dit
art., op eene kleinere som te bepalen, zoo die
hem bovenmatig voorkomen.
Van het bedrag der verschuldigde

schadeloosstelling is eene rente verschuldigd,
gerekend tegen zes ten honderd in het jaar van
den dag, waarop de dienstbetrekking is
geeindigd (Bw. 1250).
Indien eene der partijen de dienstbetrekking Jika salah satu pihak memutuskan hubungan If one of the parties has ended the relationship
zonder opzegging of zonder inachtneming van kerja tanpa pernyataan pemutusan hubungan of employment without any termination notice
de voor opzegging geldende bepalingen heeft kerja atau tanpa mengindahkan ketentuan- or without having regard to the stipulations
doen eindigen en tegelijkertijd aan de ketentuan yang berlaku bagi pernyataan applicable to termination, and has, at the same
wederpartij schadeloosstelling heeft betaald op pemutusan hubungan kerja, sambil membayar time compensated the opposing party in the
den voet als bij het eerste lid van het ganti rugi kepada pihak lainnya menurut manner stipulated in the previous article, the
voorgaande artikel is bepaald, heeft de ketentuan-ketentuan alinea pertama pasal opposing party shall be entitled to submit a
wederpartij, zoo zulks met zoodanige yang lalu, maka pihak lain tersebut, jika hal itu claim for further compensation, if there exists
bijzondere omstandigheden is gepaard gegaan terjadi dalam keadaan yang sedemikian rupa special circumstances as a result of which, the
dat de berokkende schade niet kan geacht sehingga kerugian yang diderita tidak dapat damage incurred cannot be regarded as having
worden door de ontvangen dianggap cukup diganti dengan ganti rugi been compensated for by the compensation
schadeloosstellingn te zijn vergoed, het recht yang diterima itu, berhak menuntut ganti rugi received. (Bw. 1309)
verdere vergoeding in rechte te vorderen (Bw. lagi di muka Pengadilan.
1309).
Ingeval eene der partijen de dienstbetrekking Dalam hal salah satu pihak dengan sengaja In the event that one of the parties has
onrechtmatig heeft doen eindigen heeft de atau karena melawan hukum, pihak lainnya unlawfully terminated the relationship of
wederpartij het recht, hetzij het bij art. 1603q berhak menuntut jumlah termaksud pada employment, the opposing party shall be
bedoelde bedrag, hetzij eene volledige Pasal 1603 q atau ganti rugi sepenuhnya. entitled to claim either the amount stipulated
schadevergoeding te vorderen. Ketentuan ini berlaku juga jika salah satu in article 1603 q or the entire compensation.
pihak dengan sengaja atau karena salahnya The same provisions is apply, if one of the
Hetzelfde geldt, indien een der partijen door memberi alasan mendesak kepada pihak parties intentionally or due to his fault has
opzet of schuld aan de wederpartij een lainnya untuk memutuskan hubungan kerja provided the opposing party with an urgent
dringende reden heeft gegeven om de tanpa pernyataan pemutusan hubungan kerja reason to terminate the relationship *444 of
dienstbetrekking zonder opzegging of zonder atau tanpa mengindahkan ketentuan- employment without any notice or without
inachtneming van de voor opzegging geldende ketentuan yang berlaku bagi pernyataan having regard to the stipulations applicable to
pemutusan hubungan kerja dan pihak lain itu the termination, and the opposing party has
bepalingen te doen eindigen en de wederpartij
van die bevoegdheid heeft gebruik gemaakt menggunakan haknya itu. exercised such authority. (Bw. 1239, 1603 n, o,
(Bw. 1239, 1603n, o, p, t). p, t)
Artikel 1603s bis Pasal 1603s bis Article 1603s bis
(Ing. S. 31-367 jo. 368) Indien de werkgever de Jika majikan memutuskan hubungan kerja (Supplemented by S.31-367 see also 368) If the
dienstbetrekking doet eindigen met het dengan maksud menghindari kewajibannya employer terminates the relationship of
oogmerk zich de onttrekkten aan zijne untuk memberi cuti setelah suatu masa kerja employment with the intention of releasing
verplichting tot het verleenen van een bij of in tertentu yang telah diperjanjikan dalam atau himself from the obligation to provide the
verband met de overeenkomst bedongen berhubungan dengan perjanjian, maka buruh laborer with an agreed period of leave
verlof na een bepaald aantal jaren dienst, heeft berhak di samping menuntut apa yang dapat following a specific number of years of service,
de arbeider het recht, boven en behalve ia terima berhubung dengan which was stipulated in or related to the
hetgeen hem in verband met het ontslag uit pemberhentiannya berdasarkan aturan-aturan agreement, then the laborer shall be entitled to
anderen hoofde mocht toekomen, eene lain, juga menuntut suatu ganti rugi sebesar claim compensation for such period of leave in
schadevergoeding te vorderen ten bedrage van gaji yang menurut perjanjian seharusnya addition to that which he is entitled to upon
den bezoldiging, welke hij volgens de diterimanya selama waktu cuti, dan jika dalam dismissal, which compensation he should have
overeenkomst gedurende den verloftijd zou perjanjian diperjanjikan suatu perjalanan enjoyed during his leave in accordance with
hebben genoten, benevens, indien recht op dengan cuma-cuma, sejumlah uang yang the agreement, and if he was entitled to free
vrijen overtocht bij de overeenkomst was diperlukan untuk perjalanan cuma-cuma transportation pursuant to the agreement, the
bedongen, het bedrag, dat voor den vrijen menurut perjanjian ke tempat asal atau ke amount that would have been required for the
overtocht volgens de overeenkomst naar de tempat cuti, pada saat pemutusan hubungan trip to the place of origin or destination of
plaats van herkomst of naar de plaats van kerja. leave, at the time that the relationship of
verlof benoodigd is op het tijdstip der employment was terminated. (Bw. 1603 t; S.39-
beeindiging van de dienstbetrekking (Bw. Jika di luar hal termaksud pada alinea lalu, 545*) If, apart from the case mentioned in the
367
alpha3 Edition
1603t; S. 39-545*). sesudah lewat separuh dan masa kerja yang previous article, half of the service period
ditetapkan dalam perjanjian untuk stipulated in the agreement required for the
Indien buiten het geval bij het vorige lid memberikan cuti, majikan secara sepihak extension of the leave, has lapsed, and the
memutuskan hubungan kerja tanpa alasan employer, unilaterally, without providing any
bedoeld, nadat de helft van den in de
overeenkomst voor de verlofsverleening mendesak, maka ia wajib, di samping urgent reasons, terminates the agreement, he
bepaalden diensttijd is verstreken, de membayar apa yang harus ia bayar kepada must, in addition to whatever he owes the
werkgever eenzijdig zonder dringende reden buruh berdasarkan aturan-aturan lain, juga laborer, pay him a certain sum which is
de overeenkomst doet eindigen, is hij membayar sejumlah uang yang proportionate to the amount of compensation
gehouden boven hetgeen hij uit anderen perbandingannya dengan jumlah ganti rugi referred to in the first paragraph as the
termaksud pada alinea pertama adalah sama proportion due at the time at which the
hoofde aan den arbeider verschuldigd is, aan
dezen te betalen een geldsom, welke tot het dengan perbandingan antara masa kerja yang agreement is terminated, after the term of
bedrag der in het eerste lid bepaalde diperlukan untuk memperoleh cuti yang telah employment required for obtaining leave has
schadevergoeding in dezelfde verhouding lampau pada waktu pemutusan hubungan passed and the term of employment required
staat als de op het oogenblik van het eindigen kerja dan masa kerja yang diperlukan untuk for obtaining a leave. For the purpose of
der overeenkomst voor verlofsverkrijging mendapatkan cuti penuh. calculating the term of employment, the month
in which the agreement ends shall be regarded
meetellende verstreken diensttijd staat tot den
voor verlofsverkrijging benoodigden Dalam menghitung masa kerja, bulan as full whole month. The same is apply, if the
diensttijd. Bij de berekening van den diensttijd pemutusan hubungan kerja dihitung sebagai laborer, after part of the service period as
wordt de maand, waarin de overeenkomst satu bulan penuh. Ketentuan di atas berlaku mentioned in the previous paragraph has
eindigt, als een geheele maand aangemerkt. juga jika buruh setelah lewat bagian dari masa passed, terminates the relationship of
kerja tersebut pada alinea yang lalu, employment for urgent reasons provided by
the employer, as well as if the judge declares
Hetzelfde geldt indien de arbeider, nadat het memutuskan hubungan kerja dengan alasan
mendesak yang disebabkan oleh majikan, atau the agreement to be terminated, for significant,
in het vorige lid genoemd gedeelte van den but not urgent reasons as mentioned in article
diensttijd is verstreken, de dienstbetrekking jika Pengadilan menyatakan putusnya
perjanjian berdasarkan alasan penting yang tak 1603 v or as a result of an urgent reason
doet endigen wegens een door den werkgever provided by the employer, or pursuant to
gegeven dringende reden, dan wel indien de mendesak sebagaimana termaksud dalam
Pasal 1603 v, atau berdasarkan alasan article 1267, if the employer does not fulfill his
rechter de overeenkomst wegens gewichtige obligations. If the judge declares the agreement
niet dringende redenen als bedoeld in art. mendesak yang disebabkan oleh majikan. atau
berdasarkan Pasal 1267, karena majikan tidak to be terminated for a reason other than an
1603v of wegens een door den werkgever urgent reason, he shall be authorized to reduce
gegeven dringende reden, of ingevolge art. memenuhi kewajiban-kewajibannya.
the amount of money as stipulated in the
1267, omdat de werkgever aan zijn second paragraph to such sum that he is deem
verplichtingen niet boldoet, ontbonden Jika Pengadilan menyatakan putusnya fair having regard to the circumstances.
verklaart. Indien de rechter de overeenkomst perjanjian berdasarkan alasan lain dan alasan
om andere dan dringende redenen, ontbonden mendesak, maka ia berwenang mengurangi
verklaart, is hij bevoegd de bij het tweede lid jumlah uang termaksud dalam alinea kedua,
bepaalde ggeldsom te verminderen tot sampai pada suatu jumlah yang menurut hal
zoodanig bedrag als hem met het oog op de ihwal kejadian dipandangnya adil.
omstandigheden van het geval billijk zal
voorkomen.
(Gew. S. 31-366 jo. 368) Ieder vorderingsrecht Tiap hak untuk menuntut berdasarkan kedua (Amended by S.31-366 see also 368) Each right
krachtens de twee voorgaande artt. vervalt na pasal yang. lalu, batal setelah lewat waktunya to claim pursuant to the two aforementioned
verloop van een jaar (Bw. 1601t, al. 4, 1602j al. satu tahun. articles is lapse after a period of one year. (Bw.
3). 1601 t, par.4, 1602 j par.3)
Indien de dienstbetrekking is aangegaan voor Bila hubungan kerja dibuat untuk waktu lebih If the relationship of employment has been
langer dan vijf jaren of voor den duur van het lama dari lima tahun atau untuk selama hidup entered into for longer than five years or for
leven van een bepaalden persoon, is niettemin seseorang, maka buruh yang bersangkutan, the duration of the life of a specific individual,
de arbeider bevoegd van het oogenblik, setelah lampau waktu lima tahun terhitung the laborer is nevertheless be authorized to
waarop vijf jaren sedert haren aanvang zijn dari saat hubungan kerja mulai berlaku,berhak terminate at the time that five years have
verloopen, haar op te zeggen met memutuskan hubungan kerja itu dengan elapsed after the agreement was concluded, by
inachtneming van een termijn van zes memberitahukan pemutusan hubungan kerja, giving a termination notice of six months. *445
maanden. dengan mengindahkan tenggang waktu enam Any agreement, which excludes or restricts
bulan. this authority to terminate, shall be void.
Elk beding, waardoor deze bevoegdheid tot (AB.23; Bw. 1603 e, h; K. 433, 449)
opzegging zoude worden uitgesloten of Tiap perjanjian yang menghilangkan atau
beperkt, is nietig (AB. 23; Bw 1603e, h; K. 433, memperkecil kemungkinan pemutusan
449). hubungan kerja itu, adalah batal demi hukum.
Ieder der partijen is te allen tijde, ook voordat Masing-masing pihak, setiap waktu, juga Each one of the parties is at all times, even
de arbeid is aangevangen, bevoegd zich sebelum pekerjaan dimulai, berhak prior to commencement of the labor, be
wegens gewichtige redenen te wenden tot den berdasarkan alasan-alasan penting untuk authorized to submit a written request to the
residentie-rechter ter plaatse van haar mengajukan surat permintaan kepada residential judge at the location of his actual
werkelijk verblijf, met het schriftelijk verzoek Pengadilan di tempat kediamannya yang residence, to have the labor agreement
de arbeidsovereenkomst ontbonden te sebenarnya, supaya perjanjian kerja declared terminated. Any agreement which
verklaren. Elk beding, waardoor deze dinyatakan putus. Tiap janji yang dapat excludes or restricts this authority for
bevoegdheid zoude worden uitgesloten of menghapuskan atau membatasi hak ini adalah termination shall be void. (Bw. 1603 s bis; S. 39-
batal. Selain alasan-alasan mendesak 545*) That which shall be regarded as
368
www.KUHPer.com
beperkt, is nietig (Bw. 1603s bis; S. 39-545*). termaksud pada Pasal 1603n, perubahan- significant reasons shall be, in addition to
perubahan keadaan dalam mana pekerjaan urgent reasons as mentioned in article 1603 n,
Als gewichtige redenen worden, behalve dilakukan, yang sedemikian rupa sifatnya changes in the personal or financial status of
sehingga adalah layak segera diputuskannya the applicant or opposing party or in the
dringende redenen als bedoeld in art. 1603n
ook beschouwd veranderingen in den hubungan kerja itu, juga dianggap sebagai circumstances in which the tasks shall be
persoonlijken of vermogenstoestand des alasan-alasan penting. Pengadilan tak boleh performed, which are of such nature that the
verzoekers of der wederpartij of in de meluluskan permohonan sebelum mendengar service relationship is, in order to ensure
omstandigheden, waaronder de arbeid wordt atau memanggil secara sah pihak lainnya. equitable treatment, be terminated
verricht, welke van dien aard zijn, dat de immediately or after a short period of time.
The judge is not grant the request until after a
dienstbetrekking billijkheidshalve dadelijk of
na korten tijd behoort te eindigen. hearing or proper summons of the opposing
party. The last two paragraphs of article 1603
m are applicable hereto.(K.412, 420)
De rechter willigt het verzoek niet in dan na
verhoor of behoorlijke oproeping der
wederpartij.
De laatste twee leden van art. 1603m zijn van

toepassing (K. 412, 420).
De bevoegdheid van partijen om ingevolge art. Wewenang para pihak untuk menuntut The authority of the parties to claim, in
1267 ontbinding der overeemkomst met pemutusan hubungan kerja berdasarkan Pasal accordance with article 1267, the dissolution of
vergoeding van kosten, schaden en interessen 1267 serta penggantian biaya, kerugian dan an agreement with compensation of costs,
te vorderen, wordt door de bepalingen dezer bunga, tidak hapus karena ketentuan- damages and interest, is not be excluded by the
afdeeling niet uitgesloten (Bw. 1603m, o, u). ketentuan dalam bagian ini. stipulations of this section. (Bw. 1603 m, o, u)
Slotbepalingen KETENTUAN PENUTUP Closing Provisions
Arbeidsovereenkomsten, aangegaan tusschen Perjanjian kerja yang diadakan antara seorang Labor agreements concluded between an
een werkgever, die wel en een arbeider, die majikan yang tunduk dan seorang buruh yang employer, who is subject, and a laborer, who is
niet onderworpen is aan de voorgaande tidak tunduk pada ketentuan-ketentuan yang not subject to the aforementioned provisions of
bepalingen van dezen titel, worden door deze lalu dalam bab ini, dikuasai oleh ketentuan- this title, shall be governed by these
bepalingen beheerscht, ongeacht de bedoeling ketentuan ini, apa pun maksud kedua pihak stipulations, regardless of the intent of the
der partijen, indien zij arbeid betreffen, gelijk jika perjanjian itu mengenai pekerjaan yang parties, if the labor is similar or almost similar
of nagenoeg gelijk aan dien, welke in den regel sama atau hampir sama dengan pekerjaan to that which as a rule is performed by laborers
pleegt te worden verricht door arbeiders, die yang biasanya dilakukan oleh buruh-buruh who are subject to the stipulations of this title.
aan de bepalingen van dezen titel zijn yang tunduk pada ketentuan-ketentuan bab Labor agreements, which are concluded by an
onderworpen. ini. Perjanjian kerja yang diadakan antara employer, who is not subject, and a laborer,
seorang majikan yang tidak tunduk dan who is subject to the aforementioned
Arbeidsovereenkomsten, aangegaan door een seorang buruh yang tunduk pada ketentuan- stipulations of this title, is, regardless of the
werkgever, die niet en een arbeider, die wel ketentuan yang lalu dalam bab ini, apa pun intent of the parties, be governed by these
onderworpen is aan de voorgaande bepalingen maksud kedua pihak,dikuasai oleh ketentuan- stipulations. (Bw.1601c, 1603y; S.26-335 articles
ketentuan ini. V,VI, pg. 602)
van dezen titel, worden, ongeacht de bedoeling
der partijen, door deze bepalingen beheerscht
(Bw. 1601c, 1603y; S. 26-335 artt. V, VI, bl. 602).
(Gew. S. 34-214 jo. 38-2) De voorgaande Ketentuan-ketentuan dalam bab ini tidak (Amended by S.34-214 see also 38-2) The
bepalingen van dezen titel zijn niet van berlaku bagi orang-orang yang bekerja untuk aforementioned stipulations of this chapter are
toepassing ten aanzien van personen in dienst negara, daerah atau bagian daerah, kotapraja, not applicable to individuals employed by the
van dezen lande, van gewesten of gedeelten subak atau badan resmi Iainnya. kecuali jika government, by regions or parts of regions, by
van gewesten, van gemeenten, van dinyatakan berlaku sebelum atau pada waktu municipalities, by the water board or any other
waterschappen of van eenig ander hubungan kerja dimulai oleh atau atas nama public legal entity, unless they are declared
publiekrechterlijk lichaam ten ware zij, hetzij kedua pihak, atau oleh ketentuan perundang- applicable prior to the commencement of the
voor of hij den aanvang der dienstbetrekking undangan. relationship of employment by or on behalf of
door of namens partijen, hetzij bij wettelijke the parties, or by legal regulation.
bepaling van toepassing zijn verklaard.
Artikel 1603z Pasal 1603z Article 1603z
Bij ordonnantie kunnen bijzondere regelen Dengan undang-undang dapat diadakan Special rules may be stipulated pursuant to an
worden gesteld voor overeenkomsten tot het aturan-aturan khusus bagi perjanjian- ordinance with regard to agreements for the
verrichten van arbeid in ondernemingen van perjanjian untuk melakukan pekerjaan di performance of labor in agricultural
landbouw of nijverheid, bij spoor- en perusahaan-perusahaan perkebunan atau plantations or handicraft companies, at
tramwegen en bij transport- en andere kerajinan, perusahaan kereta api dan trem, railways and at other transport companies and
bedrijven. perusahaan pengangkutan, dan perusahaan other enterprises.
lainnya.
369
alpha3 Edition
Van aanneming van werk Perjanjian Pemborongan Pekerjaan Concerning the contracting of work
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Bij aanneming van Dalam perjanjian pemborongan pekerjaan (Amended by S.26-335 see also 458) In respect
werk kan men overeenkomen, dat de dapat diperjanjikan bahwa pemborong hanya of contracting of work, individuals may agree
aannemer alleen arbeid verrichten of wel dat akan melakukan pekerjaan atau bahwa ia juga that the contractor is only carry out the work
hij ook de stof leveren zal (Bw. 1457, 1971; Civ. akan menyediakan bahan-bahannya. or that he is also provide the material. (Bw.
1787). 1457, 1971; Civ. 1787)
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Ingeval de aannemer Dalam hal pemborongan harus menyediakan (Amended by S.26-335 see also 458) In the
de stof moet leveren, en het werk, op welke bahan-bahannya, dan hasil pekerjaannya, event that the contractor is required to provide
wijze ook, vergaat alvorens het geleverd is, karena apa pun juga, musnah sebelum the material and the work, in any manner, and
komt het verlies voor zijne rekening, ten ware diserahkan, maka kegiatan itu dipikul oleh such is lost prior to delivery, he shall be liable
de aanbesteder nalatig zij geweest om het werk pemborong kecuali jika pemberi tugas itu lalai for the loss, unless the principal engaging the
te ontvangen (Bw. 1237, 1243v., 1444v., 1460v.; untuk menerima hasil pekerjaan tersebut. contractor was negligent in accepting the work
Civ. 1788). . (Bw. 1237, 1243 v., 1444v., 1460v.; Civ. 1788)
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Indien de aannemer Dalam hal pemborong hanya harus melakukan (As amended by S.26-335 see also 458) If the
alleen arbeid moet verrichten en het werk pekerjaan dan hasil pekerjaannya itu musnah, contractor is only required to provide labor
vergaat, is hij slechts voor zijne schuld maka ia hanya bertanggung jawab atas and the work is lost, then he shall be liable
aansprakelijk (Bw. 1365, 1444; Civ. 1789). kemusnahan itu sepanjang hal itu terjadi only for the loss to the extent that it was caused
karena kesalahannya. by him. (Bw. 1365, 1444; Civ. 1789)
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Indien het werk, in het Jika musnahnya hasil pekerjaan tersebut dalam (As amended by S.26-335 see also 458) If the
geval bij het voorgaande artikel vermeld, pasal yang lalu terjadi di luar work, as in the circumstances mentioned in the
buiten eenig plichtverzuim van den aannemer kesalahan/kelalaian pemborong sebelum previous article, has been lost for reasons other
is verloren gegaan, voordat de levering penyerahan dilakukan, sedangkan pemberi than the negligence of the contractor, prior to
geschied is en zonder dat de aanbesteder tugas pun tidak lalai untuk memeriksa dan the delivery and without the principal being
nalatig is geweest om het werk op te nemen en menyetujui hasil pekerjaan itu, maka negligent in accepting the work and approving
goed te keuren, heeft de aannemer geene pemborong tidak berhak atas harga yang it, then the contractor is not be entitled to claim
aanspraak op den bedongen prijs, ten ware de dijanjikan, kecuali jika barang itu musnah the agreed price, unless the work has been
zaak door een gebrek in de stof zelve verloren karena bahan-bahannya cacat. destroyed due to a defect in the material. (Bw.
ware gegaan (Bw. 1444, 1609; Civ. 1790). 1444, 1609; Civ. 1790)
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Indien een werk bij het Jika pekerjaan yang diborongkan itu dilakukan (As amended by S.26-335 see also 458) If the
stuk of bij de maat bearbeid wordt, kan sebagian demi sebagian atau menurut ukuran, work is carried out in parts or by
hetzelve bij gedeelten worden opgenomen; die maka hasil pekerjaan dapat diperiksa sebagian measurement, it may be inspected in parts; the
opneming wordt geacht geschied te zijn voor demi sebagian; pemeriksaan itu dianggap telah inspection shall be considered to have occurred
alle de betaalde gedeelten, wanner de dilakukan terhadap semua bagian yang telah in respect of the parts paid for, if the client
aambesteder den aannemer telkens betaalt dibayar, jika pemberi tugas itu membayar pays the contractor for the parts completed.
naar evenredigheid van hetgeen afgewerkt is pemborongan tiap kali menurut ukuran dan (Bw. 1605, 1609; Civ. 1791)
(Bw. 1605, 1609; Civ. 1791). apa yang telah diselesaikan.
Indien een gebouw, voor eenen bepaalden prijs Jika sebuah bangunan yang diborongkan dan If a building contracted for and constructed for
aangenomen en gemaakt, geheel of gedeeltelijk dibuat dengan suatu harga tertentu, specific consideration, is entirely or partly lost
vergaat door een gebrek in de zamenstelling, seluruhnya atau sebagian, musnah karena due to a defect in the composition of the
of zelfs uit hoofde van de ongeschiktheid van suatu cacat dalam penyusunannya atau karena materials, or even due to the unsuitability of
den grond, zijn de bouwmeesters en tanahnya tidak layak, maka para arsitek dan the land, then the architects and contractors
aannemers daarvoor, gedurende tien jaren para pemborongnya bertanggung jawab untuk shall be liable therefor for a duration of ten
aansprakelijk (Bw. 654, 1369, 1967; Civ. 1792). itu selama sepuluh tahun. years. (Bw. 654, 1369, 1967; Civ.1792)
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Indien een Jika seseorang arsitek atau pemborong telah (As amended by S.26-335 see also 458) If an
bouwmeester of aannemer op zich genomen menyanggupi untuk membuat suatu architect or contractor has agreed to construct
heeft om een gebouw bij aanneming te maken, bangunan secara borongan, menurut suatu a building pursuant to specifications devised
volgens een bestek, met den eigenaar van den rencana yang telah dirundingkan dan and determined with the owner of the land, he
grond beraamd en vastgesteld, kan hij geene ditetapkan bersama dengan pemilik lahan, may not demand an increase in price, *448
vermeerdering van den prijs vorderen, noch maka ia tidak dapat menuntut tambahan even if it is argued that there has been an
onder voorwendsel van vermeerdering der harga, baik dengan dalih bertambahnya upah increase in the laborers' wages or building
arbeidsloonen of bouwstoffen, noch onder dat buruh atau bahan-bahan bangunan maupun material, nor in the changes or additions made
van gemaakte veranderingen of bijvoegselen dengan dalih telah dibuatnya perubahan- which were not included in the specifications,
die niet in het bestek begrepen zijn, indien die perubahan atau tambahan-tambahan yang if those changes or increases have not been
veranderingen of vergrootingen niet tidak termaksud dalam rencana tersebut jika approved in writing, and if no agreement has
370
www.KUHPer.com
schriftelijk zijn ingewilligd, en over derzelver perubahan-perubahan atau tambahan- been reached with the owner regarding the
prijs met den eigenaar geene overeenkomst is tambahan itu tidak disetujui secara tertulis dan price. (Bw. 1139-8; Civ. 1793)
getroffen (Bw. 1139-8o; Civ. 1793). mengenai harganya tidak diadakan
persetujuan dengan pemiliknya.
De aanbesteder kan, des goedvindende, de Pemberi tugas, bila menghendakinya dapat The principal may, if he so desires, terminate
aanneming opzeggen, ofschoon het werk reeds memutuskan perjanjian pemborongan itu, the contract, even though the work has been
begomen zij, mits hij den aannemer, wegens walaupun pekerjaan itu telah dimuai, asal ia commenced, provided that he compensates the
alle deszelfs gemaakte kosten, arbeid en memberikan ganti rugi sepenuhnya kepada contractor for all the costs and labor incurred
wiensderving, volkomen schadeloos stelle (Bw. pemborong atas semua biaya yang telah and the profit that he would have gained. (Bw.
1338; Civ. 1794). dikeluarkannya untuk pekerjaan itu dan atas 1338; Civ. 1794)
hilangnya keuntungan.
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Aanneming van werk Perjanjian pemborongan berakhir dengan (As amended by S.26-335 see also 458) A
houdt op door den dood van den aannemer. meninggalnya pemborong. Tetapi pemberi contract is terminate upon the demise of the
tugas itu wajib membayar kepada ahli waris contractor. The principal, however, must settle
Maar de aanbesteder is gehouden aan de pemborong itu harga hasil pekerjaan yang with the heirs, in proportion to the price
telah selesai dan harga bahan-bahan bangunan stipulated in the agreement, the value of the
erfgenamen, naar evenredigheid van den bij de
overeenkomst bedongen prijs, te betalen de yang telah disiapkan, menurut perbandingan work carried out and the building material
waarde van het gedane werk en die der in dengan harga yang diperjanjikan dalam made available, provided that the work or the
gereedheid gebragte bouwstoffen, mits dat perjanjian, asal hasil pekerjaan atau bahan- building material can be used by him. (Bw.
werk of die bouwstoffen hem tot eenig nut bahan bangunan tersebut ada manfaatnya bagi 1383, 1575; Civ. 1795v.)
kunne verstrekken (Bw. 1383, 1575; Civ. pemberi tugas.
1795v).
De aannmer is verantoordelijk voor de daden Pemborong bertanggung jawab atas tindakan The contractor shall be responsible for the acts
van degenen die hij in het werk stelt (Bw. 1367; orang-orang yang ia pekerjakan. of his employees. (Bw. 1367; Civ. 1797)
Civ. 1797).
Metselaars, timmerlieden, smids en andere Para tukang batu, tukang kayu, tukang besi Bricklayers, carpenters, smiths and other
ambachtslieden, welke tot het zetten van een dan tukang-tukang lainnya yang dipekerjakan tradesmen, who are employed for the
gebouw of het maken van eenig ander untuk mendirikan sebuah bangunan atau construction of a building or any other work
aangenomen werk gebezigd zijn, hebben geene membuat suatu barang lain yang diborongkan, which is contracted, is not have any legal right
regtsvordering tegen dengene te wiens dapat mengajukan tuntutan terhadap orang to claim against the individual on whose
behoeve de werken gemaakt zijn, dan ten yang mempekerjakan mereka membuat barang behalf the work is performed, an amount other
beloope van hetgeen deze aan den aannemer itu, tetapi hanya atas sejumlah uang yang than the amount due to the contractor at the
schuldig is op het oogenblik waarop zij hunne harus dibayarkan kepada pemborong pada time they file their lawsuit. (Bw. 1139-8, 1147,
regtsvordering aanleggen (Bw. 1139-8o, 1147, saat mereka mengajukan tuntutan. 1971; Rv. 728v.; Civ. 1798)
1971; Rv. 728v.; Civ. 1798).
Metselaars, timmerlieden, smids en andere Para tukang batu, tukang kayu, tukang besi Bricklayers, carpenters, smiths and other
ambachtslieden, die zelve onmiddelijk, en voor dan tukang-tukang lainnya yang dengan suatu tradesmen, who contract directly to carry out
eenen bepaalden prijs een werk op zich nemen, harga tertentu menyanggupi pembuatan work for a specific price, shall be bound by the
zijn gehouden aan de regelen in deze afdeeling sesuatu atas tanggung jawab sendiri secara rules described in this section. They are
voorgeschren. langsung, terikat pada aturan-aturan yang contractors in the area of trade in which they
ditetapkan dalam bagian ini. Mereka adalah are employed. (Bw. 1604v. Civ. 1799)
pemborong dalam bidang yang mereka
Zij zijn aannemers in het vak waarin zij
werkzaam zijn (Bw. 1604v.; Civ. 1799). kerjakan.
(Gew. S. 26-335 jo. 458) Arbeidslieden die eenig Para buruh yang memegang suatu barang (As amended by S. 26-335 see also 458)
goed van een ander onder zich hebben, om milik orang lain untuk mengerjakan sesuatu Laborers, who have access to a property, to
daaraan eenig werk te verrigten, zijn geregtigd pada barang itu, berhak menahan barang itu perform work thereon, shall be entitled to
om dat goed onder zich te houden, tot de volle sampai upah dan biaya untuk itu dilunasi, retain such property, until the total costs and
voldoening van de kosten en arbeidsloonen kecuali bila untuk upah dan biaya buruh laborers' wages have been paid, unless the
daaraan besteed, ten zij de aanbesteder voor tersebut pemberi tugas itu telah menyediakan client has provided sufficient security for such
die kosten en arbeidsloonen genoegzame tanggungan secukupnya. costs and laborers' wages. (Bw. 1139-5, 1147,
zekerheid hebbe gesteld (Bw. 1139-5o, 1147, 1968)
1968).
De regten en verpligtingen van voerlieden en Hak-hak dan kewajiban-kewajiban para pelaut The rights and obligations of carriage drivers
371
alpha3 Edition
schippers zijn in het Wetboek van Koophandel dan nakhoda diatur dalam kitab Undang- and boatmen are stipulated in the Commercial
vastgesteld (K. 91v., 394v). undang Hukum Dagang. Code (K.91v., 394v.)
Van maatschap PERSEROAN PERDATA (PERSEKUTUAN Concerning partnerships

PERDATA)
Maatschap is eene overeenkomst, waarbij twee Perseroan perdata adalah suatu persetujuan A partnership is an agreement by which two or
of meerdere personen zich verbinden om iets antara dua orang atau lebih, yang berjanji more individuals bind themselves to
in gemeenschap te brengen, met het oogmerk untuk memasukkan sesuatu ke dalam contribute something jointly with the intent of
om het daaruit ontstaande voordeel met perseroan itu dengan maksud supaya sharing the proceeds therefrom among one
elkander te deelen (Bw. 1621, 1624, 1633, 1635; keuntungan yang diperoleh dari perseroan itu another. (Bw.1621, 1624, 1633, 1635; K.15v.,
K. 15v., 286, 320v.; Civ. 1832). dibagi di antara mereka. 286, 320v.; civ. 1832.)
Alle maatshcap moet een geoorloofd Semua perseroan perdata harus ditunjukkan All partnerships is have a lawful objective and
onderwerp hebben, en tot het pada sesuatu yang halal dan diadakan untuk shall be concluded for the mutual benefit of the
gemeenschappelijk belang der partijen kepentingan bersama para anggotanya. parties concerned. Each partner is required to
aangegaan worden. Masing-masing anggota wajib memasukkan contribute money, assets or services to the
uang, barang atau usaha ke dalam perseroan partnership. (Bw.132v., 1335, 1631, 1633, 1648;
Ieder der venooten moet of geld, of andere itu. Civ.1833)
goederen, of zijne nijverheid, in de maatschap
inbrengen (Bw. 1322v., 1335, 1631, 1633, 1648;
Civ. 1833).
Maatschappen zijn of algeheel, of bijzonder Ada perseroan perdata yang tak terbatas dan Partnerships are either unlimited or limited.
(Bw. 1621, 1623; Civ. 1835). ada yang terbatas. (Bw.1621,1623; Civ.1835)
De wet kent slechts de algeheele maatschap Undang-undang hanya mengenai perseroan The law only acknowledges unlimited
van winst. Zij verbiedt alle maatschappen, het mengenai seluruh keuntungan. Dilarang partnerships of which the only purpose is to
zij van alle de goederen, het zij van een adanya perseroan yang meliputi semua barang make profit. Partnerships which are prohibited
bepaald gedeelte van dezelve, onder eenen kekayaan dari peserta atau sebagian dari are all partnerships which comprise either all
algemeenen titel; onverminderd de bepalingen, barang-barang itu dengan suatu alas hak the assets of the partners, or part thereof,
vastgesteld in den zesden en zevenden titel umum, tanpa mengurangi ketentuan- under a general title; without prejudice to the
van het eerste boek van dit Wetboek (Bw. ketentuan Bab VI dan Bab VII Buku Pertama stipulations of the sixth and seventh chapter of
119v., 139v., 1066; Civ. 1836v). dalam Kitab Undang-undang ini. the First book of this Civil Code. (Bw. 119v,
139v., 1066; Civ. 1836v.)
De algeheele maatschap van winst bevat Perseroan perdata tak terbatas itu meliputi apa An unlimited profit making partnership is only
slechts hetgeen partijen, onder welke saja yang akan diperoleh para peserta sebagai consist of that which the parties, in any
benaming ook, gedurende den loop der hasil usaha mereka selama perseroan itu manner, is achieve due to their efforts, in the
maatschap door hare vlijt zullen verkrijgen berdiri. course of the partnership's existence. (Civ.
(Civ. 1838). 1838)
De bijzondere maatschap is de zoodanige Perseroan perdata yang terbatas hanya A limited partnership is one which only relates
welke slechts betrekking heeft tot zekere menyangkut barang-barang tertentu, to certain specific matters, or to the use thereof,
bepaalde zaken, of tot derzelver gebruik, of tot pemakaiannya atau hasil-hasil yang akan or to the proceeds which is result thereof, or to
de vruchten die daarvan zullen getrokken diperoleh dari barang-barang itu, mengenai a specific undertaking, or to the operation of
worden, of tot eene bepaalde onderneming, of usaha tertentu atau penyelenggaraan suatu an enterprise or occupation. (K.57v.; Civ.
tot de uitoefening van eenig bedrijf of beroep perusahaan atau pekerjaan tetap. 1841v.)
(K. 57v.; Civ. 1841v).
Van de verbindtenissen der vennooten Persetujuan-persetujuan Antara Para Peserta Concerning agreements among the partners
onderling Satu Sama Lain
372
www.KUHPer.com
De maatschap begint van het oogenblik der Perseroan perdata mulai berjalan pada saat The partnership is commence existence at the
overeenkomst, indien daarbij geen ander persetujuan diadakan, kecuali jika ditentukan time the agreement is concluded, unless
tijdstip bepaald is (Bw. 1253, 1268; Civ. 1843). waktu lain dalam persetujuan itu. otherwise stipulated. (Bw. 1253, 1268; Civ.
1843)
Ieder vennoot is aan de maatschap Tiap peserta wajib memasukkan ke dalam Each partner shall be liable to the partnership
verschuldigd al hetgeen hij belofd heeft daarin perseroan itu segala sesuatu yang sudah ia for whatever contribution he has agreed to
te zullen brengen; en, indien deze inbrengst in janjikan untuk dimasukkan, dan jika make, and if this contribution comprises a
een bepaald voorwerp bestaat, is hij tot pemasukan itu terdiri dari suatu barang specific object, he must insure such, as in the
vrijwaring gehouden, op gelijke wijze als bij tertentu, maka peserta wajib memberikan case of a sale and purchase. (Bw. 1237, 1264,
koop en verkoop plaats vindt (Bw. 1237, 1264, pertanggungan menurut cara yang sama 1491v., 1631, 1648; Civ. 1845)
1491v., 1631, 1648; Civ. 1845). dengan cara jual beli.
De vennoot die eene som gelds in de Peserta yang harus memasukkan uang ke The partner who is required to make a
maatschap moest nbrengen, en zulks niet dalam perseroan itu dan kemudian tidak monetary contribution to the partnership and
gedaan heeft, wordt van regtswege, en zonder memberikan uang itu, dengan sendirinya fails to do so, is by law, and without having to
daartoe aangesproken te worden, schuldenaar karena hukum dan tanpa perlu ditegur lagi, be charged thereof, become liable to make
der interessen van deze som, te rekenen van menjadi debitur atas bunga uang itu terhitung interest payments on this sum of money, to be
den dag waarop dezelve had behooren dari hari ketika ia seharusnya memasukkan calculated from the day on which this amount
ingebragt te worden. uang itu. Demikian pula pembayaran bunga should have been contributed. The same is
wajib dilakukan oleh peserta yang mengambil apply to the funds which he has withdrawn
Hetzelfde gedlt omtrent de geldsommen, uang dari kas bersama untuk keperluan from the joint account, to be calculated from
welke hij uit de gemeene kas genomen heeft, te pribadi, terhitung dari hari ketika ia the date on which he withdrew such funds for
mengambilnya untuk kepentingan dirinya. his personal benefit. The above shall be
rekenen van den dag waarop hij dezelve tot
zijn bijzonder voordeel daaruit getrokken Bila ada alasan, ia wajib pula mengganti biaya without prejudice to any indemnification for
heeft. tambahan serta kerugian dan bunga. further costs, damages and interest, should
there be grounds therefor. (Bw. 1243, 1250,
1481, 1805; Civ. 1846)
Alles onverminderd de vergoeding van
meerdere kosten, schaden en interessen, indien
daartoe gronden zijn (Bw. 1243, 1250, 1481,
1805; Civ. 1846).
De vennooten die zich verbonden hebben om Para peserta yang sudah berjanji akan The partners who have committed themselves
hunnen arbeid en hunne vlijt in de maatschap menyumbangkan tenaga dan usahanya kepada to contribute their services and expertise to the
aan te brengen, zijn aan dezelve rekenschap perseroan mereka, wajib memberi perhitungan partnership, shall be accountable for all profits,
verschuldigd van alle winsten, welke zij, door tanggung jawab kepada perseroan itu atas which they have acquired, through their
zoodanige soort van nijverheid als welke het hasil dari kegiatan mereka masing-masing. specific expertise which is the object of the
onderwerop der maatschap uitmaakt, partnership. (Bw. 1622, 1633; Civ. 1847)
verkregen hebben (Bw. 1622, 1633; Civ. 1847).
Wanneer een der vennooten, voor zijne eigene Jika salah seorang dari para peserta menagih If one of the partners, on his own behalf, claims
rekening, eene opeischbare som te vorderen piutang dari seseorang yang juga berutang a collectable debt from a party who is also
heeft van iemand die mede eene insgelijks pada perseroan, kemudian peserta itu indebted to the partnership, then the payment
opeischbare som verschuldigd is aan de menerima pembayaran piutangnya dari orang received by him shall be calculated in
maatschap, moet de betaling, welke hij tersebut, maka pembayaran yang ia terima proportion to both the debts owing to the
ontvangt, op de schuld der maatschap, en op harus dibagi antara perseroan dan peserta itu partnership and to him, notwithstanding that
die van hem zelven, naar evenredigheid van sendiri menurut perbandingan antara kedua at the time of receipt of payment he has
beide die vorderingen, toegerekend worden, al piutang itu walaupun dalam kuitansi ia stipulated that the payment shall be set off
ware het ook dat hij, bij de kwijting, alles in mengaku menerima pembayaran itu ia against his own receivable debt; however, if he
mindering of voldoening van zijne eigene menetapkan bahwa semua uang termaksud stipulates upon receipt that the entire payment
inschuld mogt gebragt hebben; maar indien hij adalah pelunasan piutang perseroan, maka shall be set off against the partnership's
bij de kwijting bepaald heeft dat de geheele ketetapan itu yang harus diikuti. receivable debt, then this stipulation shall be
betaling zoude strekken voor de inschuld der complied with. (Bw. 1396, 1399, 1426; Civ.
maatschap, zal deze bepaling worden 1848)
nagekomen (Bw. 1396, 1399, 1426; Civ. 1848).
Indien een der venooten zijn geheel aandeel in Jika salah seorang peserta sudah menerima If one of the partners has received his total
eene gemeene inschuld der maatschap bagiannya dari piutang perseroan, dan share in a joint receivable debt of the
ontvangen heeft, en de schuldenaar naderhand kemudian debitur jatuh miskin maka peserta partnership that remains outstanding, and the
onvermogend is geworden, is die vennoot tersebut harus memasukkan uang yang sudah debtor to the partnership thereafter becomes
gehouden het ontvangene in de gemeene kas ia terima itu ke dalam kas bersama, meskipun insolvent, the partner must contribute the
in te brengen, al had hij ook voor zijn aandeel ia sudah memberi kuitansi untuk bagiannya share that he has already received to the joint
kwijting gegeven (Bw. 1628; Civ. 1849). sendiri. account, notwithstanding that he has already
discharged his share. (Bw. 1628; Civ.1849)
373
alpha3 Edition
Ieder vennoot is genes de maatshcap gehouden Tiap peserta wajib memberikan ganti rugi atas Each partner must indemnify the partnership
tot vergoeding der schaden, welke hij aan kerugian yang diderita oleh perseroan karena against damage caused by him to the
dezelve door zijne schuld heeft veroorzaakt, kesalahannya,sedang kerugian itu tidak boleh partnership, and he cannot set off
zonder dat hij die schaden kan in vergelijking ia perhitungkan dengan keuntungan yang compensation for such damage against the
brengen met de voordeelen, welke hij door sudah ia masukkan ke dalam perseroan profit, which he, due to his efforts and skills in
zijnen arbeid en zijne vlijt in andere zaken aan tersebut berkat usaha dan kegiatannya. other matters, has provided to the partnership.
de maatschap mogt hebben aangebragt (Bw. (Bw. 779, 1243v., 1365v., 1426v.; Civ. 1850)
779, 1243v. 1365v., 1426v.; Civ. 1850).
Indien de zaken, waarvan slechts het genot in Jika yang dimasukkan ke dalam perseroan If the matters, in respect of which only the
de maatschap is ingebragt, in zekere en hanya suatu kenikmatan barang tertentu yang enjoyment has been given to the partnership,
bepaalde voorwerpen bestaan, welke niet door pemakaiannya tidak mengakibatkan habisnya comprise specific objects which do not perish
het gebruik te niet gaan, zijn dezelve voor barang itu, maka barang tersebut tetap through use, they is continue to be for the
rekening van den vennoot, aan wien zij in menjadi tanggungan peserta yang menjadi account of the partner to whom they belong. If
eigendom toebehooren. pemilik mutlak. Jika barang itu susut karena the assets deteriorate through use; if they
dipakai, turun harganya karena ditahan, depreciate in value while being retained; if
Indien die zaken door het gebruik vergaan; dimaksudkan untuk dijual atau dimasukkan they were designated for sale, or if they were
indien zij in waarde verminderen door dezelve ke dalam perseroan menurut suatu anggaran acquired by the partnership pursuant to an
te behouden; indien zij bestemd geweest zijn yang ditentukan dalam pertelaan atau dalam estimate stipulated in a description or
om verkocht te worden, of indien zij in de inventaris, maka barang tersebut menjadi inventory, they shall be for the partnership's
tanggungan perseroan. Jika barang itu telah account. If the assets have been appraised, then
maatschap zijn aangebragt volgens eene
begrooting, bij eene beschrijving of inventaris ditaksir maka peserta yang memasukkan the partner cannot claim more than the amount
bepaald, zijn zij voor rekening der maatschap. barang itu tidak boleh meminta pembayaran at which they have been appraised. (Bw. 757,
yang melebihi harga taksiran. 1237v., 1444v., 1625, 1746; Civ. 1851)
Indien het goed geschat is, kan de vennoot

niets meer vorderen dan het beloop van die
schatting (Bw. 757, 1237v., 1444v., 1625, 1746;
Civ. 1851).
Een vennoot heeft aanspraak op de maatschap, Peserta berhak terhadap perseroan bukan A partner can claim his rights in respect of the
niet alleen wegens de gelden welke hij voor hanya atas uang yang telah ia keluarkan untuk partnership, not only regarding the amount
dezelve heeft uitgeschoten, maar ook wegens perseroan, melainkan juga atas semua which he has spent in respect of the
de verbindtenissen welke hij te goeder trouw, persetujuan yang ia adakan sendiri dengan partnership, but also in respect of the
ten behoeve der maatschap heeft aangegaan, itikad baik untuk perseroan itu, dan atas agreements which he has concluded in good
en wegens de schaden welke onafscheidbaar kerugian-kerugian yang terjadi pada waktu faith on behalf of the partnership, and also in
zijn van zijn beheer (Bw. 1626, 1636, 1639, 1641, pengurusannya tanpa dapat dielakkan. respect of damage incurred during his
1644, 1810; Civ. 1852). management which was unavoidable. (Bw.
1626, 1636, 1639, 1641, 1644, 1810; Civ. 1852)
Indien bij de overeenkomst van maatschap het Jika dalam perjanjian perseroan tidak In the event that the partnership agreement
aandeel van ieder vennoot in de winsten en de ditetapkan bagian masing-masing peserta dari does not stipulate the respective share of each
verliezen niet is bepaald, is elks aandeel keuntungan dan kerugian perseroan, maka partner in the profits and losses, each share
geevenredigd aan hetgeen hij in de maatschap bagian tiap peserta itu dihitung menurut shall be proportionate to his contribution to the
heeft ingebragt. perbandingan besarnya sumbangan modal partnership. With respect to an individual who
yang dimasukkan oleh masing-masing. Bagi has only contributed his skills, his share shall
Ten aanzien van dengene die slechts zijne peserta yang kegiatannya saja yang be calculated as the same as the share of the
nijverheid heeft ingebragt, wordt het aandeel dimasukkan ke dalam perseroan, bagiannya partner who contributed the least amount.
in de winsten en de verliezen berekend gelijk dalam laba dan rugi harus dihitung sama (Bw. 1618, 1631, 1635, 1643; Civ. 1853)
te staan met het aandeel van dengene der banyak dengan bagian peserta yang
vennooten die het minst heeft ingebragt (Bw. memasukkan uang atau barang paling sedikit.
1618, 1631, 1635, 1643; Civ. 1853).
De vennooten kunnen niet bedingen dat zij de Para peserta tidak boleh berjanji, bahwa The partners cannot stipulate that the
regeling der hoegrootheid van hun aandeel jumlah bagian mereka masing-masing dalam regulation of the amount of their share shall be
aan een hunner of aan eenen derde zullen perseroan dapat ditetapkan oleh salah seorang conducted by one of them or a third party.
overlaten. dari mereka atau orang lain. Perjanjian Such a stipulation shall be regarded as not
demikian harus dianggap dari semula sebagai having been written, and thus the stipulations
Een zoodanig beding wordt voorondersteld tidak tertulis dan dalam hal ini harus in the previous article shall be taken into
diperhatikan ketentuan-ketentuan Pasal 1633. consideration. (Bw. 1254, 1465; Civ. 1854)
niet geschreven te zijn, en zullen alzoo de
veroderningen van het voorgaande artikel
worden in acht genomen (Bw. 1254, 1465; Civ.
1854).
374
www.KUHPer.com
Het beding, waarbij aan een’ der vennooten Perjanjian yang memberikan keuntungan saja An agreement, in which one of the partners is
alle de voordeelen mogten toegezegd zijn, is kepada salah seorang daripada peserta adalah granted all the profits, shall be void . (Bw.
nietig (Bw. 1254). batal. Akan tetapi diperbolehkan diperjanjikan 1254) It is however, be permitted to agree that
bahwa semua kerugian hanya akan all losses shall be assumed by one or more
ditanggung oleh salah seorang peserta atau partners. (Bw. 1335, 1618, 1634; civ. 1855)
Maar het is geoorloofd te bedingen dat alle de
verliezen bij uitsluiting door een’ of meer der lebih.
vennooten zullen gedragen worden (Bw. 1335,
1618, 1634; Civ. 1855).
De vennoot die bij een bijzonder beding van de Bila diperjanjikan secara khusus dalam A partner, to whom, pursuant to a specific
overeenkomst van maatschap met het beheer perjanjian bahwa hanya kepada seorang stipulation in the partnership agreement, the
belast is, kan, zelfs in weerwil der overige peserta saja diserahkan urusan perseroan management is assigned, may, despite
vennooten, alle daden verrigten, welke tot zijn maka peserta itu walaupun ada perlawanan opposition from the other partners, commit
beheer betrekkelijk zijn, mits hierin te goeder dari para peserta lainnya, dapat melakukan any acts, which are related to his management,
trouw te werk gaande (K. 44). segala tindakan yang berkenaan dengan provided that these are committed in good
urusan perseroan asal saja Ia melakukan segala faith. (K.44) *453 This authority cannot be
Deze magt kan, zoo lang de maatschap duurt, urusan dengan jujur. Selama perseroan berdiri, revoked without legal grounds therefor,
niet zonder wettige redenen herroepen kekuasaan tersebut tidak dapat dicabut tanpa during the existence of the partnership;
worden; maar indien dezelve niet bij de alasan yang sah, tetapi bila kekuasaan however, if this authority is granted in a later
demikian tidak diberikan dalam surat deed, and not pursuant to the partnership
overeenkomst der maatschap, maar bij eene
latere acte, is gegeven, is zij, even als eene perjanjian perseroan, melainkan dalam suatu agreement, this shall be revocable like any
eenvoudige lastgeving, heeroepelijk (Bw. 1338, akta kemudian maka kekuasaan itu dapat other simple power. (Bw. 1338, 1630, 1639,
1630, 1639, 1642, 1645, 1800, 1813, 1817; Civ. dicabut menurut cara yang sama dengan cara 1642, 1645, 1800, 1813, 1817; Civ. 1856)
1856). mencabut pemberian kuasa biasa.
Indien verscheidene vennooten met het beheer Jika beberapa peserta ditugaskan melakukan If the management is assigned to several
belast zijn, zonder dat hunne bijzondere urusan perseroan tanpa adanya pekerjaan partners without having their job descriptions
werkzaamheden bepaald zijn, of zonder tertentu bagi masing-masing atau tanpa determined, or without the stipulation that one
beding dat de een buiten den anderen niets adanya perjanjian, bahwa salah seorang tidak cannot act without the other, then each one of
zoude mogen verrigten, is ieder van hen boleh melakukan suatu tindakan apa pun jika them shall be authorized to carry out any acts
afzonderlijk tot alle handelinge, dat beheer tidak bersama-sama dengan para pengurus relating to such management. (Bw. 1804; Civ.
betreffende, bevoegd (Bw. 1804; Civ. 1857). lain maka masing-masing berwenang untuk 1857)
bertindak sendiri dalam urusan perseroan itu.
Indien er bedongen is dat een der beheerders Jika diperjanjikan bahwa salah seorang dari If it has been stipulated that the managers may
niets buiten den anderen zoude mogen pada anggota pengurus tidak boleh bertindak not act without one another, then one manager
verrigten, vermag de eene, zonder eene nieuwe kalau tidak bersama-sama dengan para cannot, without a new agreement, act without
overeenkomst, niet te handelen zonder pengurus lain, maka tanpa perjanjian baru the assistance of the others, notwithstanding
medewerking van den anderen, al mogt deze seorang pengurus tidak boleh berbuat apa pun that they may be temporarily unable to
zich ook voor het oogenblik in de tanpa bantuan dari rekan-rekannya walaupun participate in the acts of management.
onmogelijkheid bevinden om aan de daden mereka ini pada waktu itu tidak mampu untuk (Civ.1858)
van het beheer deel te nemen (Civ. 1858). ikut mengurus perseroan itu.
Bij gebreke van bijzondere bedingen omtrent Bila pada waktu perseroan dibentuk tidak In the absence of specific stipulations
de wijze van beheer, moeten de volgende dibuat perjanjian-perjanjian tertentu mengenai regarding the manner of management, the
regelen worden in acht genomen: cara mengurus perseroan itu, maka wajib following rules shall be observed:
diindahkan aturan-aturan berikut:
1o. de vennooten worden geacht zich over en 1. the partners shall be deemed to have granted
weder de magt te hebben verleend om, de een 1. para peserta dianggap telah memberi kuasa to one another the power to manage on behalf
voor den anderen, te beheeren. satu sama lain untuk mengurus perseroan itu; of one another. Each act committed by any one
Apa yang dibuat oleh masing-masing peserta of them shall be binding in respect of the share
Hetgeen ieder van hen verrigt is ook sekalipun tanpa izin dari peserta lain, of the other partners, notwithstanding that
mengikat mereka, tanpa mengurangi hak they have not granted their approval, without
verbindende voor het aandeel der overige
vennooten, zonder dat hij hunne toestemming mereka atau salah seorang dari mereka untuk prejudice to the rights of the latter mentioned,
hebbe bekomen; onverminderd het regt van melawan perbuatan tersebut selama perbuatan or of any one of them, to object to the act, if it
deze laatstgemelden, of van een’ hunneer, om itu belum ditutup; has not yet been committed. (Bw. 1636, 1642,
zich tegen de handeling, zoo lang die nog niet 1645)
gesloten is, te verzetten, (Bw. 1636, 1642, 1645). 2. setiap peserta boleh menggunakan barang-
barang kepunyaan perseroan asal untuk 2. each partner may use the assets belonging to
2o. ieder der vennooten mag gebruik maken keperluan biasa dan tidak dengan cara yang the partnership, provided that he uses them for
van de zaken aan de maatschap bertentangan dengan kepentingan perseroan the purpose for which they are designated, and
toebehoorende, mits hij dezelve tot zoodanige atau dengan cara sedemikian rupa, sehingga provided that he does not use them to
einden gebruike, als waartoe zij gewoonlijk para peserta lain mendapat halangan untuk jeopardize the partnership, or in such manner
375
alpha3 Edition
bestemd zijn, en mits hij zich van dezelve niet menggunakannya berdasarkan haknya; that is obstruct the other partners' use of the
bediene tegen het belang der maatschap, of op assets to which they are entitled; (Bw. 1626,
zoodanige wijze dat de overige vennooten 3. setiap peserta berhak mewajibkan para 1630)
daardoor verhinder worden om van die zaken,
rekannya untuk ikut memikul biaya-biaya
volgens hun regt, mede gebruik te maken (Bw. yang perlu untuk pemeliharaan. barang- 3. each partner is have the authority to require
1626, 1630); barang kekayaan perseroan; the other partners to share the expenses, which
are incurred for the maintenance of the assets
3o. ieder vennoot heeft de bevoegdheid om de 4. tanpa izin peserta lain, tidak seorang peserta which are deemed necessary to the
overige vennooten te verpligten in de onkosten partnership; (Bw. 575, 579-1)
pun boleh mengadakan pembaruan-
te dragen, welke tot behoud der aan de pembaruan pada barang tak bergerak
maatschap behoorende zaken noodzakelijk zijn kepunyaan perseorangan dengan alasan 4. none of the partners may, without approval
(Bw. 575, 579-1o); bahwa pembaruan-pembaruan itu bermanfaat of the others, make any improvements to the
bagi perseroan. immovable assets belonging to the partnership,
4o. geen der vennooten kan, zonder notwithstanding that he claims that those
toestemming der overige, eenige improvements would benefit the partnership.
nieuwigheden daarstellen ten aanzien der (Bw. 581; Civ. 1859)
onroerende goederen, welke tot de maatschap
behooren, al beweerde hij ook dat dezelve voor
de maatschap voordeeling waren (Bw. 581;
Civ. 1859).
De vennooten die geen beheer hebben, mogen Semua peserta bukan pengurus perseroan The partners who are not responsible for the
zelfs de roerende goederen, tot de maatschap tidak boleh memindahtangankan barang management, is neither transfer, pawn, nor
behoorende, noch vervreemden, noch kekayaan perseroan, sekali pun barang encumber the movable assets, belonging to the
verpanden, noch bezwaren (Bw. 1320, 1330-3o, bergerak, dan tidak bileh menggadaikannya partnership. (Bw. 1320, 1330-3, 1636, 1639; Civ.
1636, 1639; Civ. 1860). atau meletakkan beban di atasnya. 1860)
Elk der vennooten mag, zelfs zonder Setiap peserta walaupun tanpa izin para Each of the partners may, without approval of
toestemming der overige, eenen derden peserta lain, boleh menerima orang lain the others, accept a third party as a
persoon aannemen, als deelgenoot in het sebagai teman penerima bagian kepunyaan shareholder of the shares which he has in the
aandeel hetwelk hij in de maatschap heeft; peserta dan perseroan itu, tetapi tanpa izin partnership; however, he cannot, without
doch hij kan denzelven, zonder zoodanige para peserta lain ia tidak boleh memasukkan approval, admit him as member of the *454
toestemming, niet als medelid der maatschap temannya itu ke dalam perseroan sebagai partnership, notwithstanding that he is
toelaten, al mogt hij ook met het beheer der peserta meskipun ia ditugaskan mengurus responsible for the management. (Bw. 1636,
zaken van de maatschap belast zijn (Bw. 1636, barang-barang kekayaan perseroan. 1639; Civ. 1861)
1639; Civ. 1861).
Van de verbindtenissen der vennooten ten Ikatan Para Peserta Terhadap Orang Lain Concerning contracts concluded by the
aanzien van derden partners with respect to third parties
De vennooten zijn niet ieder voor het geheel Masing-masing peserta tidak terikat untuk The partners is not be individually bound for
voor de schulden der maatschap verbonden; seluruh utang perseroan dan tidak boleh the total debts of the partnership; and one
en een der vennooten kan de overige niet mengikatkan para peserta lain jika mereka ini partner cannot bind the other on his behalf, if
verbinden, indien deze hem daartoe geene tidak memberi kuasa untuk itu kepadanya. the latter mentioned has not granted him
volmagt gegeven hebbe (Bw. 1639, 1644, 1655; authority to do so. (Bw. 1639, 1644, 1655; K.
K. 17v.; Civ. 1862). 17v.; civ. 1862)
De vennooten kunnen door den schuldeischer, Para peserta boleh ditagih oleh kreditur, yang The partners, may be charged by the creditor
met wien zij gehandeld hebben, aangesproken berhubungan dagang dengan mereka, masing- with whom they have conducted business,
worden, ieder voor gelijke som en gelijk masing untuk jumlah dan bagian yang sama, each for the same amount and the same share,
aandeel, al ware het dat het aandeel in de walaupun andil seorang peserta dalam even though some of the shares in the
maatschap van den eenen minder dan dat van perseroan itu lebih kecil daripada andil peserta partnership should be less than others; unless,
den anderen bedroeg; ten zij, bij het aangaan lain, kecuali jika pada waktu membuat utang upon becoming indebted, the requirement that
der schuld, derzelver verpligting, om in itu ditentukan dengan tegas bahwa para all partners are jointly liable according to their
evenredigheid van het aandeel in de peserta wajib memikul utang itu bersama- proportionate shareholding in the partnership
maatschap van elk vennoot te dragen, sama menurut perbandingan saham masing- is specifically stipulated. (Bw. 1633, 1644; Civ.
uitdrukkelijk zij bepaald (Bw. 1633, 1644; Civ. masing dalam perseroan itu. 1863)
1863).
Het beding dat eenen handeling voor rekening Perjanjian yang mengikatkan suatu perbuatan An agreement on behalf of the partnership to
der maatschap is aangegaan, verbindt slechts atas tanggungan perseroan hanya mengikat commit an act, is only bind the partner who
den vennoot die dezelve aangegaan heeft, peserta yang mengadakan perjanjian has agreed to such act, and is not bind the
376
www.KUHPer.com
maar niet de overige, ten zij de laatstgenoemde demikian, dan tidak mengikat peserta lain other partners, unless they have granted him
hem daartoe volmagt hadden gegeven, of de kecuali jika mereka ini telah memberi kuasa authority therefor, or if the matter benefits the
zaak ten voordeele der maatschap gestrekt untuk itu kepada peserta yang membuat partnership. (Bw. 1636, 1639; K.58; Civ. 1864)
hebbe (Bw. 1636, 1639; K. 58; Civ. 1864). perjanjian tersebut atau bila dengan tindakan
termaksud ternyata perseroan memperoleh
untung.
Indien een der vennooten in naam der Jika salah seorang peserta mengadakan suatu If one of the partners concludes an agreement
maatschap eene overeenkomst heeft perjanjian atas nama perseroan, maka on behalf of his partnership, the partnership
aangegaan, kan de maatschap de uitvoering perseroan itu dapat menuntut supaya may demand the implementation thereof. (Bw.
daarvan vorderen (Bw. 1317, 1354, 1639, 1644, perjanjian itu dilaksanakan. 1317, 1354, 1639, 1644, 1799)
1799).
Van de verschillende wijzen waarop de Pelbagai Cara Bubarnya Perseroan Perdata Concerning the various manners in which a
maatschap eindigt partnership is dissolved
Maatschap eindigt: Perseroan bubar: A partnership shall be dissolved for the

following reasons:
1o. door verloop van den tijd voor welken 1. karena waktu yang ditetapkan dalam
dezelve is aangegaan (Bw. 1647, 1649); perjanjian telah habis; 1. expiration of the time period for which it
was established; (Bw. 1647, 1649)
2o. door de vernietiging der zaak of de 2. karena musnahnya barang yang
volbrenging der handeling die het onderwerp dipergunakan untuk tujuan perseroan atau 2. due to the destruction of the assets or the
der maatschap uitmaakt (Bw. 1444v., 1623, karena tercapainya tujuan itu; attainment of the object for which the
1648); partnership was established; (Bw. 1444v., 1623,
1648)
3. karena kehendak beberapa peserta atau
3o. door den enkelen wil van eenige of van salah seorang peserta
slechts eenen der vennooten (Bw. 1649v); 3. pursuant to the intent of several or one of the
4. karena salah seorang dari peserta meninggal partners; (Bw. 1649v.)
4o. door den dood of de curatele van een dunia, di tempat di bawah pengampuan atau
hunner, of indien hij in staat van faillissement bangkrut atau dinyatakan sebagai orang yang 4. due to the demise or guardianship of one of
of van kennelijk onvermogen is verklaard (Bw. tidak mampu. the partners or if he has been declared
3, 433v., 1651; F. 22, 55; Civ. 1865). bankrupt or insolvent. (Bw.3, 433v., 1651; F.22,
55; Civ. 1865)
De ontbinding van maatschappen, voor eenen Pembubaran perseroan yang didirikan untuk The dissolution of partnerships, established for
bepaalden tijd aangegaan, kan door eenen der suatu waktu tertentu tidak boleh dituntut oleh a specific time period, may only be demanded
vennooten, voor den afloop van dien tijd, niet seorang peserta sebelum lewatnya waktu itu, by one of the partners, prior to the expiration
anders gevorderd worden dan om wettige kecuali jika ada alasan yang sah seperti jika of such time period, upon legal grounds such
redenen; zoo als, indien een ander vennoot niet seorang peserta tidak memenuhi kewajibannya as; if one of the other partners has not fulfilled
aan zijne verplichtingen voldoet, of eene atau sakit-sakitan sehingga tidak dapat his obligations, or if a continuing indisposition
aanhoudende ongesteldheid hem onbekwaam mengurus perseroan itu, atau alasan lain renders him incompetent to take care of the
maakt om de zaken der maatschap waar te semacam itu yang pertimbangan tentang sah partnership's matters, or other such similar
nemen; of ander soortgelijke gevallen, waarvan dan beratnya diserahkan kepada Pengadilan. circumstances, the legality and the severity of
de wettigheid en het gewigt aan de which shall be decided upon by the judge.
beoordeeling des regters worden overgelaten (Bw. 1266, 1646; Civ. 1871)
(Bw. 1266, 1646; Civ. 1871).
Indien een der vennooten beloofd heeft den Jika salah seorang peserta sudah berjanji akan If one of the partners has agreed to transfer
eigendom eener zaak is gemeenschap te zullen memasukkan hak milik atas barangnya ke ownership of some assets to the partnership,
brengen, en deze zaak, voor dat zulks geschied dalam perseroan tetapi kemudian barang ini and such assets are destroyed prior to the
is, vergaat, wordt de maatschap daardoor, ten musnah sebelum dimasukkan, maka perseroan transfer, then the partnership is, with respect
opzigte van alle de vennooten, ontbonden. menjadi bubar terhadap para peserta. to all the partners, be dissolved. The
Demikian pula dalam semua hal, perseroan partnership is also dissolved due to the
bubar karena musnahnya barang, bisa hanya destruction of the assets, if only the use thereof
De maatschap is insgelijk, in alle gevallen,
ontbonden door het vergaan der zaak, pemanfaatan barang itu saja yang diperoleh has been transferred to the partnership, but the
wanneer alleen derzelver genot in perseroan sedangkan barangnya tetap menjadi ownership thereof has remained with the
gemeenschap is gesteld, en de eigendom aan milik peserta itu. partner. The partnership is however, not be
den vennoot is gebleven. dissolved due to the destruction of the assets, if
ownership of such has already been
transferred to the partnership. (Bw. 1237,
Maar de maatschap wordt niet verbroken door 1444v., 1624v., 1631, 1646-2; Civ. 1867)
het vergaan der zaak, waarvan de eigendom
377
alpha3 Edition
reeds in de maatschap is ingebragt (Bw. 1237,

1444v., 1624v., 1631, 1646-2o; Civ. 1867).
Maatschap kan slechts door den wil van eenige Perseroan boleh dibubarkan atas kehendak A partnership may be dissolved pursuant to
of van slechts eenen der vennooten worden beberapa peserta atau hanya atas kehendak the intent of some or one of the partners if it
ontbonden in geval dezelve voor geenen satu orang peserta, jika perseroan itu didirikan has been established for an indefinite time
bepaalden tijd is aangegaan. untuk waktu yang tak tentu. Pembubaran period. The dissolution is take place, in such
demikian baru terjadi jika pemberitahuan case, by notifying all the partners, provided
De ontbinding geschiedt, in dat geval, door pembubaran disampaikan kepada semua such termination notice shall be given in good
eene opzegging aan alle de overige vennooten peserta dengan itikad baik dan tepat pada faith and in a timely manner. (Bw. 1338, 1646-3,
gedaan, mits die opzegging te goeder trouw en waktunya. 1647; Civ. 1869)
niet ontijdig plaats hebbe (Bw. 1338, 1646-3o,
1647; Civ. 1869).
De opzegging wordt geacht niet te goeder Pemberitahuan pembubaran itu dianggap The notice shall be deemed not to have been
trouw te zijn geschied, wanneer een vennoot telah dilakukan dengan itikad buruk bila given in good faith, if a partner notifies the
de maatschap opzegt, met oogmerk om zich seorang peserta membubarkan perseroan itu partnership, with the intention of
alleen een voordeel toe te eigenen, hetwelk de dengan maksud untuk menikmati sendiri appropriating the profits, which the partners
vennooten zich hadden voorgesteld suatu keuntungan yang oleh semua peserta intended to enjoy on a joint basis, to himself
gemeenschappelijk te zullen genieten. diharapkan akan dinikmati bersama. only. The notice shall be deemed to have
Pemberitahuan pembubaran itu dianggap occurred in an untimely manner, if the assets
De opzegging geschiedt ontijdig, wanneer de telah dilakukan pada waktu yang tidak tepat, are no longer complete and it is demanded in
bila barang-barang kekayaan perseroan the interest of the partnership that such
zaken niet meer in haar geheel zijn, en het
belang der maatschap vordert dat derzelve berkurang sedang kepentingan perseroan dissolution shall be postponed. (Bw. 1338,
ontbinding uitgesteld worde (Bw. 1338, 1618; menuntut pembubaran itu ditangguhkan. 1618; Civ. 1870)
Civ. 1870).
Indien bedongen is dat, in geval van overlijden Jika telah diperjanjikan bahwa bila salah If it is agreed that, in the event of the demise of
van een der vennooten, de maatschap met seorang peserta meninggal dunia, perseroan one of the partners, the partnership is continue
deszelfs erfgenaam, of alleen tusschen de akan diteruskan dengan ahli warisnya atau to operate with his heir as his replacement, or
overblijvende vennooten, zoude voortduren, perseroan akan diteruskan di antara para with the surviving partners only, then such
moet dat beding worden nagekomen. peserta yang masih hidup saja, maka stipulation shall be complied with. In the latter
perjanjian demikian wajib ditaati. Dalam hal circumstances, the heir of the deceased is have
In het tweede geval, heeft de erfgenaam des perjanjian kedua ini, ahli waris peserta yang no right upon the division of the partnership,
overledenen geen verder regt dan op de telah meninggal dunia ini tidak mempunyai beyond that of the deceased partner at the time
verdeeling der maatschap, overeenkomstig de hak selain untuk menuntut pembagian of the partner's demise; he is, however, share
gesteldheid waarin dezelve zich ten tijde van perseroan menurut keadaan pada waktu in the profits and in the losses, which are the
meninggalnya peserta tersebut, ia harus natural consequences of acts committed prior
dat overlijden bevond; doch hij deelt in de
voordeelen en draag in de verliezen, die de mendapat bagian dari keuntungan tetapi harus to the demise of the partner who he has
noodzakelijke gevolgen zijn van verrigtingen, pula memikul kerugian perseroan yang sudah succeeded. (Bw. 833, 955, 1646-3; K.30; Civ.
welke voor het overlijden van den vennoot, terjadi sebelum meninggalnya peserta yang 1868)
wiens erfgenaam hij is, hebben plaats gehad meninggalkan ahli waris itu.
(Bw. 833, 955, 1646-3o; K. 30; Civ. 1868).
De regelen omtrent de verdeeling der Semua aturan tentang pembagian warisan, The rules regarding the distribution of
nalatenschappen, de wijze dier verdeeling, en tentang cara pembagian itu, begitu pula inheritance, the manner of distribution, and the
de verpligtingen die daaruit tusschen de mede- tentang kewajiban- kewajiban yang timbul dari obligations resulting thereof among the co-
erfgenamen voortspruiten, zijn ook aturan-aturan itu berlaku juga untuk heirs, is also applicable to the distribution
toepasselijk opo de verdeeling tusschen pembagian harta benda perseroan di antara among the partners. (Bw. 1066v.; K.32v.; F.55;
vennooten (Bw. 1066v.; K. 32v.; F. 55; Rv. 102; para peserta. Rv.102; Civ. 1872)
Civ. 1872).
Van zedelijke ligchamen BADAN HUKUM Concerning legal entities
Behalve de eigenlijke maatschap erkent de wet Selain perseroan perdata sejati, perhimpunan In addition to an actual partnership, the law is
ook vereenigingen van personen als zedelijke orang-orang sebagai badan hukum juga diakui also acknowledge associations of individuals
ligchamen, het zij dezelve op openbaar gezag undang-undang, entah badan hukum itu as legal entities, whether they are established
als zoodanig ingesteld of erkend, het zij zij als diadakan oleh kekuasaan umum atau by public authority or acknowledged as such,
geoorloofd zijn toegelaten, of alleen tot een diakuinya sebagai demikian, entah pula badan or whether they are permitted as lawful, or
bepaald oogmerk, niet strijding met de wetten hukum itu diterima sebagai yang whether they are established with a specific
of met de goede zeden, zijn zamengesteld (AB. diperkenankan atau telah didirikan untuk objective, provided that they do not violate the
suatu maksud tertentu yang tidak law or proper order. (AB.23; Bw.1245, 1337,
378
www.KUHPer.com
23; Bw. 1245, 1337, 1618v.; Bb. 478, 734). bertentangan dengan undang-undang atau 1618v.; Bb.478, 734)
kesusilaan.
Cf. S. 1919-27, vereeniging en
vergaderingverord.; S. 70-64,
rechtspersoonlijkh. v. vereenigingen; S. 04-272,
toetreding v. Indonesiers tot vereenigingen; S.
27-156, kerken en kerkgenootschappen; S. 33-
108 en 49-179, Cooperatieve en Indonesische
coop. vereenigingen; opgenomen in deze
verzameling.
Alle wettig bestaande zedelijke ligchamen zijn, Semua badan hukum yang berdiri dengan sah, All established legal entities shall be, even as
even als particuliere personen, bevoegd tot het begitu pula orang-orang swasta, berkuasa private individuals, authorized to perform civil
aangaan van burgerlijke handelingen, untuk melakukan perbuatan-perbuatan acts, without prejudice to the public
behoudens de openbare verordeningen, perdata, tanpa mengurangi perundang- ordinances, in which such authority may be
waarbij de bevoegdheid mogt zijn gewijzigd, undangan yang mengubah kekuasaan itu, amended, restricted or rendered subject to
beperkt of aan zekere formaliteitn membatasinya atau menundukkannya kepada certain formalities. (Bw. 526, 808, 810, 899v.,
onderworpen (Bw. 526, 808, 810, 899v., 1046, tata cara tertentu. 1046, 1137, 1680, 1852, 1954; S. 70-64 articles 9,
1137, 1680, 1852, 1954; S. 70-64 art. 9, 10*; Bw. 10*; Bb. 4392)
4392).
De bestuurders van een zedelijk ligchaam zijn, Para pengurus badan hukum, bila tidak The managers of legal entities shall be, unless
voor zoo verre daaromtrent niet anders bij de ditentukan lain dalam akta pendiriannya, otherwise stipulated in the deed of
instellingen, de overrenkomsten en de dalam surat perjanjian atau dalam reglemen establishment, the agreements and the
reglementen is bepaald, geregtigd om in naam berkuasa untuk bertindak demi dan atas nama regulations, authorized to act on behalf of the
van het ligchaam te handelen, hetzelve aan badan hukum itu, untuk mengikatkan badan entity, to bind such to third parties and to bind
derden en derden aan hetzelve te verbinden, hukum itu kepada pihak ketiga atau third parties to such, and also, to appear in
mitsgaders, zoo eischende als verwerende, in sebaliknya, dan untuk bertindak dalam sidang court as plaintiff as well as defendant. (Bw.
regten op te treden (Bw. 1636, 1656v., 1792v.; Pengadilan baik sebagai penggugat maupun 1636, 1656v., 1792v.; Rv. 6-2 and 3, 236)
Rv. 6-2o’en 3o, 236). sebagai tergugat.
Alle handelingen, waartoe de bestuurders Perbuatan yang dilakukan oleh pengurus yang All acts, in respect of which the managers were
onbevoegd waren, verbinden het zedelijk tidak berkuasa melakukan perbuatan itu not authorized, is bind the legal entity only to
ligchaam slechts in zoo verre hetzelve hanya mengikat badan hukum bila ada the extent of the actual benefit, or if the acts are
daardoor werkelijk is gebaat, of de manfaatnya bagi badan hukum itu atau bila properly approved thereafter. (Bw. 1644,
handelingen naderhand behoorlijk zijn perbuatan itu kemudian diterima dengan sah. 1657v.; S.70-64 art. 1v.*)
goedgekeurd geworden (Bw. 1644, 1657v.; S.
70-64 art. Iv.*).
Indien de instellingen, de overeenkomsten en Jika dalam akta pendirian, surat perjanjian If the deeds of establishment, the agreements
de reglementen niets bepalen nopens het atau reglemen tidak ditentukan sesuatu and regulations do not contain stipulations
bestuur van het zedelijk ligchaam, is niemand mengenai pengurus badan hukum, maka tidak regarding the management of the legal entity,
der leden bevoegd in naam van hetzelve te seorang anggota pun berkuasa untuk then no one shall be authorized to act on behalf
handelen, of het ligchaam op eene andere bertindak atas nama badan hukum itu atau of the company, or bind the company in any
wijze te verbinden, dan bij het slot des vorigen untuk mengikatkan badan hukum itu dengan manner other than that stipulated in the
artikels os bepaald (Bw. 1639-1o). cara lain dan yang telah ditentukan pada akhir previous article. (Bw. 1639-1)
Pasal yang lalu.
Voor zooverre daaromtrent niet bij de Selama tidak diatur secara lain dalam akta To the extent that the deed of establishment,
instellingen, de overeenkomsten en de pendirian, surat perjanjian dan reglemen, para agreements and the regulations have provided
reglementen op eene andere wijze is voorzien, pengurus wajib menyerahkan perhitungan dan otherwise, the managers are required to
zijn de bestuurders verpligt om aan de pertanggungjawaban kepada semua anggota account for their actions to the members of the
gezamenlijke leden van het zedelijk ligchaam badan hukum, dan untuk itu tiap anggota legal entity, and each member shall be entitled
rekening en verantwoording af te leggen, berkuasa menggugat mereka di hadapan to summon them by law therefor. (Rv. 764v.)
waartoe elk lid bevoegd is hen in regten op te Pengadilan.
roepen (Rv. 764v).
Indien bij de instellingen, de overeenkomsten Jika dalam akta pendirian, surat perjanjian dan If the deeds of establishment, agreements and
en de reglementen geene bepalingen reglemen tidak diatur hak suara, maka tiap regulations do not contain any specific
opzigtelijk het stemregt zijn gemaakt, heeft anggota badan hukum itu mempunyai hak stipulations regarding voting rights, then each
ieder lid van een zedelijk ligchaam gelijk regt yang sama untuk mengeluarkan suara dan member of a legal entity is possess the same
zijne stem uit te brengen, en wordt het besluit keputusan diambil menurut suara terbanyak. voting right, and a decision shall be based
379
alpha3 Edition
bij meerderheid van stemmen opgemaakt (K. upon a majority of votes. (K.54)
54).
De regten en verpligtingen der leden van Hak-hak dan kewajiban-kewajiban tiap The rights and obligations of the members of
zoodanige verreniging worden geregeld naar anggota badan hukum demikian, ditetapkan such association shall be regulated according
de verordeningen, waarop zij door het dalam peraturan-peraturan yang menjadikan to ordinances which are established or
openbaar gezag zijn ingesteld of erkend, of badan hukum atau perkumpulan itu didirikan acknowledged by public authority, or based
naar hare eigene instellingen, overeenkomsten atau diakui, atau menurut akta pendirian upon their own deed of establishment,
en reglementen, en, voor zoo verre die sendiri, surat perjanjian sendiri atau reglemen agreements and regulations, and in the absence
ontbrken, naar de bepalingen van dezen titel sendiri, dan bila peraturan-peraturan tidak thereof, in accordance with the provisions of
(Bw. 1644; S. 70-64 art. 2*). dibuat, maka wajiblah dituruti ketentuan- this title. (Bw. 1644; S.70-64 article 2*)
ketentuan bab ini.
De leden van een zedelijk ligchaam zijn niet Para anggota badan hukum sebagai Members of a legal entity is not be personally
persoonlijk aansprakelijk voor de perseorangan tidak bertanggung jawab atas liable for the contracts concluded by the
verbindtenissen van hetzelve. perjanjian-perjanjian perkumpulannya. Semua company. The debts may only be settled with
utang perkumpulan itu hanya dapat dilunasi the assets of that company. (Bw. 1655, 1665)
dengan harta benda perkumpulan.
De schulden kunnen alleen verhaald worden
op de goederen van dat ligchaam (Bw. 1655,
1665).
Het zedelijk ligchaam, op openbaar gezag Badan hukum yang didirikan atas kuasa A legal entity established by public authority,
ingesteld, wordt niet vernietigd door den dood umum tidak dihapuskan bila semua is not be dissolved by the demise or the
of den afstand van het lidmaatschap van alle anggotanya meninggal dunia atau resignation of the members, but is remain in
de leden, maar blijft als zoodanig bestaan, tot mengundurkan diri dari keanggotaan, existence until legally dissolved. If all of the
zoolang hetzelve wettiglijk is ontbonden. melainkan tetap berdiri sampai dibubarkan members as aforementioned are absent, then
menurut cara yang diatur dalam undang- the court within whose jurisdiction the entity is
Indien alle de leden in voege voorschreven undang. Jika semua anggota tersebut di atas established, shall be authorized to, at the
ontbreken, is de raad van justitie, onder wiens tidak ada lagi maka Pengadilan Negeri yang request of the interested party and after having
regtsgebied het lichaam is gevestigd, bevoegd dalam daerah hukumnya badan hukum itu heard and at the request of the prosecution
om, op verzoek van den belanghebbenden, en berkedudukan, atas permintaan orang yang counsel, stipulate the rules, which are required
an verhoor en zelfs op requisitoir van het berkepentingan dan setelah mendengar for the benefit of the legal entity. (Bw. 1664)
pendapat jawatan Kejaksaan, bahkan atas
openbaar ministerie, de maatregelen voor te
schrijven, welke tusschentijds in het belang tuntutan Kejaksaan itu, berhak menetapkan
van het zedelijk ligchaam mogten worden tindakan-tindakan yang dianggap perlu
vereischt (Bw. 1664). dilakukan demi kepentingan badan hukum
itu.
Alle andere zedelijke ligchaam blijven bestaan Badan hukum lain tetap berdiri sampai pada All other legal entities is continue in existence
tot dat zij uitdrukkelijk zijn ontbonden, saat dibubarkannya secara tegas menurut akta until they are expressly dissolved, in
volgens hunne instellingen, reglementen of pendirian, reglemen atau perjanjiannya, atau accordance with their deeds, regulations or
overeenkomsten, of tot dat het doel of het sampai pada saat berhentinya pengejaran agreements, or until the object of the
voorwerp der vereeniging ophoudt (Bw. 808, tujuan badan hukum itu. association has been attained. (Bw. 808, 1653;
1653; S. 70-64 art. 6v., 9*; Bb. 3299). S.70-64 art. 6v., 9*; Bb.3299)
Indien de veordeningen van het zedelijk Jika akta pendirian, reglemen atau perjanjian If the ordinances of the legal entity or deeds,
ligchaam, of deszelfs instellingen, reglementen itu tidak menentukan cara lain maka hak para regulations or agreements, do not contain any
en overeenkomsten, deswege geene andere anggota bersifat perorangan dan tidak beralih other stipulations, then the right of the
bepalingen inhouden, is het regt der leden van kepada para ahli waris. members shall be personal and is not pass `to
hetzelve persoonlijk, en gaat niet over op their heirs. (Bw. 1651, 1662; S.70-64 art.9*)
hunne erfgenamen (Bw. 1651, 1662; S. 70-64 art.
9*).
Bij de ontbinding van zoodanig zedelijk Bila terjadi pembubaran badan hukum Upon the dissolution of such legal entity, the
ligchaam, zijn de overblijvende leden, of wel demikian maka para anggota yang masih ada remaining members or the last remaining
het laatst overblijvend lid, verpligt de schulden atau anggota yang tinggal satu-satunya wajib member shall be obligated to settle the
van het ligchaam te voldoen, ten bedrage der membayar utang-utang badan hukum dengan company's debts out of the proceeds, and if
baten, en kunnen zij allen het voordeeling slot kekayaan badan hukum itu, dan hanya sisa thereafter, there remains a balance of such
onderling verdeelen, of zich persoonlijk kekayaan itu yang boleh mereka bagi antara proceeds, then they may distribute it among
toeeigenen, en alzoo op hunne erfgenamen mereka dan mereka serahkan kepada ahli themselves, or it may be granted to one
overdragen. waris mereka. member and it may also be passed on to
their/his heirs. They shall be, with respect to
380
www.KUHPer.com
Zij zijn ten opzigte van de oproeping der Dalam hal memanggil para kreditur, the summoning of the creditors, the settling of
schuldeischers, het aanzuiveren der rekening menyelesaikan perhitungan dan the accounts and the settling of the debts,
en verantwoording, en het uitbetalen der pertanggungjawaban dan membayar semua subject to the same requirements as heirs who
schulden, aan dezelfde verpligtingen utang badan hukum, mereka harus tunduk have accepted an inheritance under the
onderworpen als erfgenamen die eene erfenis pada semua kewajiban seperti yang dipikul privilege of estate description. Failing the
onder het voorregt van boedelbeschrijving oleh para ahli waris yang menerima warisan fulfillment of these requirements, they is each
hebben aanvaard. dengan hak istimewa untuk mengadakan be personally liable for all the debts, and they
pendaftaran harta benda. is pass this liability on to their heirs. (Bw.
Bij gebreke van voldoening aan die 1033v.; S.70-64 art. 6v.*)
verpligtingen, zijn zij persoonlijk, elk voor het Bila tidak dipenuhi kewajiban-kewajiban maka
geheel aansprakelijk voor de schulden, en masing-masing anggota sebagai perseorangan
dragen zij den last daarvan op hunne wajib menanggung seluruh utang badan
erfgeenamen over (Bw. 1033v.; S. 70-64 art. hukum yang bubar itu, dan tanggungan itu
6v.*). dapat jatuh kepada ahli waris mereka.
Van schenkingen PENGHIBAHAN Concerning gifts
Schenking is eene overeenkomst, waarbij de Penghibahan adalah suatu persetujuan dengan A gift is an agreement, whereby the donor,
schenker, bij zijn leven, om niet en mana seorang penghibah menyerahkan suatu while still living, grants assets voluntarily and
onherroepelijk eenig goed afstaat ten behoeve barang secara cuma-cuma, tanpa dapat irrevocably for the benefit of the donee who
van den begiftigde die hetzelve aanneemt. menariknya kembali, untuk kepentingan accepts such. The law is not acknowledge gifts
seseorang yang menerima penyerahan barang other than gifts among the living. (Bw. 170,
De wet erkent geene andere schenkingen dan itu. Undang-undang hanya mengakui 172v., 179, 913, 1314, 1675, 1683, 1688; Civ.
schenkingen onder de levenden (Bw. 170, penghibahan-penghibahan antara orang-orang 893v.)
yang masih hidup.
172v., 179, 913, 1314, 1675, 1683, 1688; Civ.
893v).
Schenking vermag alleen de tegenwoordige Penghibahan hanya boleh dilakukan terhadap A gift is only relate to the current assets of the
goederen van den schenker te bevatten. barang-barang yang sudah ada pada saat donor. In the event that it relates to future
penghibahan itu terjadi. Jika hibah itu assets, it shall be deemed invalid. (Bw. 169,
Indien dezelve toekomstige goederen bevat, is mencakup barang-barang yang belum ada, 178, 966v., 1157, 1471; Civ. 943)
zij te dien opzigte nietig (Bw. 169, 178, 966v., maka penghibahan batal sekedar mengenai
1157, 1471; Civ. 943). barang-barang yang belum ada.
De schenker mag zich niet voorbehouden de Penghibah tidak boleh menjanjikan bahwa ia A donor is not be entitled to retain control over
bevoegdheid om over een voorwerp, in de tetap berkuasa untuk menggunakan hak an object donated; such a gift, to the extent that
schenking begrepen, te beschikken; zoodanige miliknya atas barang yang dihibahkan itu, it relates to that object shall be considered
schenking wordt, voor zoo veel dat voorwerp penghibahan demikian sekedar mengenai invalid. (Bw. 171, 1256, 1666, 1671; Civ. 944,
aangaat, als nietig beschouwd (Bw. 171, 1256, barang itu dipandang sebagai tidak sah. 946)
1666, 1671; Civ. 944, 946).
Het is aan den schenker geoorloofd zich het Penghibah boleh memperjanjikan bahwa ia The donor shall be permitted to continue to
genot of vruchtgebruik van geschonkene, tetap berhak menikmati atau memungut hasil enjoy or use the movable or immovable assets
roerende of onroerende goederen te zijnen barang bergerak atau barang tak bergerak, donated, for his benefit, or to use them on
eigen voordele voor te behouden, of daarover yang dihibahkan atau menggunakan hak itu behalf of another party; in which
ten behoeve van een ander te beschikken; in untuk keperluan orang lain, dalam hal circumstances, the stipulations of the tenth
welke gevallen, de bepalingen van den tienden demikian harus diperhatikan ketentuan- chapter of the second book of this Civil Code
titel van het tweede boek van dit Wetboek ketentuan Bab X Buku Kedua Kitab Undang- shall be taken into account. (Bw. 124, 756v.,
zullen moeten worden in acht genomen (Bw. undang ini. 785, 883, 922; Civ. 949v.)
124, 756v., 785, 883, 922; Civ. 949v).
Een schenking is nietig, indien zij gemaakt is Suatu penghibahan adalah batal jika dilakukan A gift shall be invalid, if it is made subject to
onder voorwaarde om andere schulden of dengan membuat syarat bahwa penerima the condition that debts or liabilities, other
lasten te voldoen dan die welke uitgedrukt hibah akan melunasi utang atau beban-beban than those stipulated in the deed of gift itself,
staan in de acte van schenking zelve, of in lain di samping apa yang dinyatakan dalam or specified in a list attached thereto, must be
eenen stat welke daaraan zal moeten zijn akta hibah itu sendiri atau dalam daftar fulfilled. (Bw. 1256, 1688-1; Civ.955)
vastgehecht (Bw. 1256, 1688-1o; Civ. 955). dilampirkan.
381
alpha3 Edition
De schenker mag zich voorbehouden om over Penghibah boleh memperjanjikan bahwa ia The donor may reserve the right to a certain
eene bepaalde geldsom uit de geschonkene akan tetap menguasai penggunaan sejumlah sum of money out of the assets donated. In the
goederen te beschikken. uang yang ada di antara barang yang event that he passes away without having
dihibahkan. Jika ia meninggal dunia sebelum appropriated the sum of money, then the
menggunakan uang itu, maka barang dan entire gift shall be transferred to the donee.
Indien hij overlijdt zonder over die geldsom
beschikt te hebben, blijft he geschonkene in het uang itu tetap menjadi milik penerima hibah. (Bw. 1668; Civ. 946)
geheel aan den begiftigde (Bw. 1668; Civ. 946).
De schenker vermag zich het regt voor te Penghibah boleh memberi syarat, bahwa The donor may reserve the right to reclaim the
behouden om de gegevene goederen tot zich te barang yang dihibahkannya itu akan kembali donated assets, if the donee or his heirs pre-
doen terug keeren, het zij in geval de kepadanya bila orang yang diberi hibah atau decease him; this, however, can only apply for
begiftigde alleen, of deze en zijne ahli warisnya meninggal dunia lebih dahulu the benefit of the donor. (Bw.174, 178, 879,
afkomelingen voor den schenker kwamen te dari penghibah, tetapi syarat demikian hanya 1675; Civ. 951)
overlijden; maar dit kan niet anders bedongen boleh diadakan untuk kepentingan penghibah
worden dan ten behoeve van den schenker sendiri.
alleen (Bw. 174, 178, 879, 1675; Civ. 951).
Het gevolg van het regt van terugkeering zal Akibat dari hak mendapatkan kembali barang- The effect of the right to reclaim shall be that
daarin bestaan dat alle vervreemdingen der barang yang dihibahkan ialah bahwa all transfers of the assets to other parties shall
geschonkene goederen worden vernietigd, en pemindahan barang-barang itu ke tangan be invalidated, the assets shall be returned to
die goederen tot den schenker terug keeren, orang lain, sekiranya telah terjadi, harus the donor free and released from all
vrij en ontheven van alle lasten en hypotheken dibatalkan, dan pengembalian barang-barang encumbrances and mortgages which were
welke daarop sedert het tijdstip der schenking itu kepada penghibah harus bebas dari semua imposed on such assets since the time at which
mogten gelegd zijn (Bw. 948, 1093, 1169, 1209; beban dan hipotek yang mungkin diletakkan the gift was made. (Bw. 948, 1093, 1169, 1209;
Civ. 952). pada barang itu sewaktu ada di tangan orang Civ.952)
yang diberi hibah.
De schenker is in geval van uitwinning tot Penghibah tidak wajib menjamin orang bebas The donor is not, in the case of any *463 legal
geene vrijwaring gehouden (Bw. 1491v). dari gugatan pengadilan bila kemudian barang charges be obligated to grant any discharges.
yang dihibahkan itu menjadi milik orang lain (Bw. 1491v.)
berdasarkan keputusan Pengadilan.
De bepaligen van artikel 879, 880, 881, 882 en Ketentuan-ketentuan Pasal 879, 880, 881 884, The provisions of articles 879, 880, 881, 882 and
884, die van artikel 894, en eindelijk de 894, dan akhirnya juga Bagian 7 dan 8 dan Bab 884 and of article 894 as well as the seventh
zevende en achtste afdeelingen van den XIII Buku Kedua Kitab Undang-undang and eight sections of the thirteenth chapter of
dertiende titel van het tweede boek, zijn op Hukum Perdata ini, berlaku pula terhadap the second book, are applicable to gifts. (Bw.
schenkingen toepasselijk (Bw. 1679). hibah. 1679).
TWEEDE AFDELING BAGIAN 2 Section 2
Van de bekwaamheid om bij wege van Kemampuan Untuk Memberikan dan Concerning authority to grant gifts and enjoy
schenking te beschikken, en voordeel te Menerima Hibah the privileges thereof
genieten
Alle personen mogen, bij wege van schenking Semua orang boleh memberikan dan All individuals may grant and receive gifts,
beschikken en genieten, uitgezonderd de menerima hibah kecuali mereka yang oleh with exception of the individuals who are
zoodanige welke de wet daartoe onbekwaam undang-undang dinyatakan tidak mampu declared incompetent by law. (Bw. 108, 124,
verklaart (Bw. 108, 124, 896, 1320, 1330, 1677v.; untuk itu. 896, 1320, 1330, 1677v.; Civ. 902)
Civ. 902).
Minderjarigen mogen niet bij wege van Anak-anak di bawah umur tidak boleh Minors may not grant gifts, with the exception
schenking beschikken, behoudens hetgeen bij menghibahkan sesuatu kecuali dalam hal yang of that which is stipulated in the seventh
den zevenden titel van het eerste boek van dit ditetapkan pada Bab VII Buku Pertama Kitab chapter of the First Book of this Civil Code.
Wetboek is vastgesteld (Bw. 139, 151, 897, Undang-undang Hukum Perdata ini. (Bw. 139, 151, 897, 904v., 1330-1, 1676, 1681;
904v., 1330-1o, 1676, 1681; Civ. 903v). Civ. 903v.)
Schenkingen tusschen echtgenooten staande Penghibahan antara suami istri selama Gifts between spouses, while still married,
perkawinan mereka masih berlangsung, shall be prohibited. However, this stipulation
382
www.KUHPer.com
huwelijk gedaan, zijn verboden. dilarang. Tetapi ketentuan ini tidak berlaku is not apply to gifts of movable, tangible
terhadap hadiah atau pemberian berupa objects, the value of which is not excessive in
Deze bepaling is echter niet toepasselijk op barang bergerak yang berwujud, yang view of the financial status of the benefactor.
harganya tidak mahal kalau dibandingkan IBw. 119, 149, 168v., 1467, 1601, 1687; Civ.
geschenken of handgiften van roerende,
ligchamelijke voorwerpen, waarvan de waarde dengan besarnya kekayaan penghibah. 1096)
niet bovenmatig is, in aanmerking van de
gegoedheid des schenkers (Bw. 119, 149, 168v.,
1467, 1601, 1687; Civ. 1096).
Ten einde bekwaam te zijn om bij wege van Supaya dapat dikatakan sah untuk menikmati In order to be competent to accept a gift, the
schenking voordeel te geniten, moet de barang yang dihibahkan, orang yang diberi donee must have existed at the time that the
begiftigde, op het tijdstip waarop de schenking hibah harus ada di dunia atau dengan gift took place, having regard to the rule
heeft plaats gehad, bestaan, met in achtneming memperhatikan aturan dalam Pasal 2 yaitu stipulated in article 2. (Bw. 174, 178, 836, 899,
van den regel bij artikel 2 vastgesteld (Bw. 174, sudah ada dalam kandungan ibunya pada saat 1675; Civ. 906)
178, 836, 899, 1675; Civ. 906). penghibahan dilakukan.
(Gew. S. 37-572) Schenkingen aan openbare of Hibah-hibah kepada lembaga umum atau (Amended by S.37-572) Gifts granted to public
godsdienstige gestichten gedaan, hebben geen lembaga keagamaan tidak berakibat hukum, or religious institutions, is not have any
gevolgd, dan voor zooverre de Gouveneur- kecuali jika Presiden atau pembesar yang consequences, other than to the extent that the
Generaal of de door den Gouverneur-Generaal ditunjuknya telah memberikan kuasa kepada Governor General or the official designated by
aangewezen gezaghebbenden aan de para pengurus lembaga-lembaga tersebut the Governor General has granted the
bewindvoerders dier gestichten de mag zal untuk menerimanya. managers of such institutions the right to
hebben verleend om die giften aan te nemen accept such gifts. (Bw. 900, 1653v; Civ. 910,
(Bw. 900, 1653v.; Civ. 910, 937). 937)
(Gew. S. 72-11) De bepalingen van het tweede Ketentuan-ketentuan ayat (2) dan terakhir (Amended by S.72-11) The stipulations of the
en laatste lid van art. 904, mitsgaders art. 906, pada Pasal 904, begitu pula Pasal 906, 907, 908, second and last paragraph of article 904,
907, 908, 909 en 911 zijn op schenkingen 909 dan 911, berlaku terhadap penghibahan. including articles 906, 907, 908, 909 and 911 is
toepasselijk (Bw. 973v., 1679). apply to gifts. (Bw. 973v., 1679)
Van den vorm der schenkingen Cara Menghibahkan Sesuatu Concerning the form of gifts
Geene schenking, uitgezonderd degene Tiada suatu penghibahan pun kecuali Any gifts, with the exception of those
waarvan bij art. 1687 wordt gehandeld, kan op termaksud dalam Pasal 1687 dapat dilakukan stipulated in article 1687, may only take effect
straffe va nietigheid anders gedaan worden tanpa akta notaris, yang minut (naskah by notarial deed, and the original document of
dan bij eene notariele acte, waarvan de minuut aslinya) harus disimpan pada notaris dan bila such gift is remain with the notary. (Bw.
onder den notaris is verbleven (Bw. 1893v.; tidak dilakukan demikian maka penghibahan 1893v.; Not.39; civ. 931)
Not. 39; Civ. 931). itu tidak sah.
Geene schenking is voor den schenker Tiada suatu penghibahan pun mengikat No gift is bind the donor, or is have any effect,
verbindende, of brengt eenig gevolg penghibah atau mengakibatkan sesuatu until the day on which it has been expressly
hoegenaamd te weeg, dan van den dag waarop sebelum penghibahan diterima dengan kata- accepted, either by the donee, or by an
dezelve in uitdrukkelijke bewoordingen zal kata tegas oleh orang yang diberi hibah atau individual, to whom, authority has been
zijnaangenomen, het zij door den begiftigde oleh wakilnya yang telah diberi kuasa olehnya granted by authentic deed to accept gifts which
zelven, het zij door eenen persoon, aan wien untuk menerima hibah yang telah atau akan have been or shall be granted to the donee. If
door dezen, bij eene authentieke acte, de dihibahkannya itu. the acceptance does not take place in the deed
volmagt is verleend om schenkingen aan te of gift, this can take place by subsequent
nemen, welke aan den begiftigde gedaan zijn, Jika penerimaan itu tidak dilakukan dengan authentic deed, the original document of
of in het vervolg mogten gedaan worden. akta hibah itu maka penerimaan itu dapat which shall be kept, unless this is take place
dilakukan dengan suatu akta otentik during the donor's life, in which case, the gift,
Indien de aanneming niet bij de acte van kemudian, yang naskah aslinya harus with respect to the latter mentioned, is only be
schenking zelve gedaan is, zal zulks kunnen disimpan oleh Notaris asal saja hal itu terjadi valid from the day on which the acceptance
geschieden bij eene latere authentieke acte, waktu penghibah masih hidup; dalam hal shall be notified to him. (Bw.170, 177, 1666,
waarvan eene minuut zal worden gehouden, demikian maka bagi penghibah, hibah tersebut 1796; Not. 30v., 35; Civ. 932)
mits dit plaats hebbe gedurende het leven van hanya sah sejak penerimaan hibah itu
den schenker; in welk geval, de schenking, ten diberitahukan dengan resmi kepadanya.
opzigte van dezen laatstgenoemde, slechts van
kracht zal zijn van den dag, waarop de
aanneming aan dezen zal zijn beteekend
geworden (Bw. 170, 177, 1666, 1796; Not. 30v.,
35; Civ. 932).
383
alpha3 Edition
Schenkingen aan eene getrouwde vrouw Hibah yang diberikan kepada seorang wanita Gifts granted to a married woman, is only be
gedaan, kunnen niet anders worden yang masih bersuami tidak dapat diterima accepted in accordance with the stipulations of
aangenomen dan overeenkomstig de selain menurut ketentuan-ketentuan Bab V the fifth chapter of the First Book of this Civil
bepalingen van den vijfden titel van het eerste Buku Pertama Kitab Undang-undang Hukum Code. (Bw. 108, 167, 1330-3, 1678; Civ. 934)
boek van dit Wetboek (Bw. 108, 167, 1330-3o, Perdata ini.
1678; Civ. 934).
(Gew. S. 27-31 jis. 390, 421) Schenking aan Hibah kepada anak-anak di bawah umur yang (As amended by S.27-31 see also 390, 421) Gifts
minderjarigen, die onder de ouderlijke magt masih berada di bawah kekuasaan orangtua, granted to minors, who are under parental
staan, worden aangenomen door hem, die de harus diterima oleh orang yang menjalankan supervision, shall be accepted by those, who
ouderlijke magt uitoefent. kekuasaan orangtua itu. Hibah kepada anak- exercise such parental right. Gifts granted to
anak di bawah umur yang masih di bawah minors or individuals under guardianship,
Schenking aan onder voogdij staande perwalian atau kepada orang yang ada di shall be accepted by the guardian who has
minderjarigen of onder curatele gestelden, bawah pengampuan, harus diterima oleh wali been authorized by the court. If the court has
atau pengampunya yang telah diberi kuasa granted the authority, the gifts shall be valid,
gedaan, wordt door den voogd of den curator,
daartoe door den raad van justitie gemagtigd, oleh Pengadilan Negeri. Jika pengadilan itu notwithstanding that the donor passes away
aangenomen. memberi kuasa termaksud maka hibah itu prior to the granting of such power. (Bw. 300,
tetap sah. meskipun penghibah telah 307, 330v., 370, 385, 402, 452, 1330, 1448; Civ.
meninggal dunia sebelum terjadi pemberian 935)
Indien de raad de magtiging verleent, blijft de kuasa itu.
schenking van kracht, al mogt de schenker
voor het verleenen der magtiging zijn
overleden (Bw. 300, 307, 330v., 370, 385, 402,
452, 1330, 1448; Civ. 935).
De eigendom der in schenking begrepene Hak milik atas barang-barang yang dihibahkan Ownership of the assets covered in the gift,
goederen wordt, zelfs wanneer die schenking meskipun diterima dengan sah, tidak beralih even if such gift is properly accepted, is not
behoorlijk is aangenomen, niet door den pada orang yang diberi hibah, sebelum vest in the donee, other than by a transfer,
begiftigde verkregen, dan door middel van de diserahkan dengan cara penyerahan menurut effected in accordance with articles 612, 613,
overdragt, gedaan overeenkomstig artikel Pasal 612, 613, 616 dan seterusnya. 616 etc. (Ov.26; Bw.1459, 1475, 1666; Civ.938)
1612, 613, 616 en volgende (Ov. 26; Bw. 1459,
1475, 1666; Civ. 938).
De giften van hand tot hand, van roerende, Hadiah dari tangan ke tangan berupa barang Gifts of movable, tangible objects, or debt
ligchamelijke voorwerpen, of van bergerak yang berwujud atau surat piutang claims to be paid to bearer, do not require any
schuldvorderingen aan toonder, vereischen yang akan dibayar atas tunduk, tidak deeds, and shall be valid by a single delivery to
geene acte, en zijn van kracht door de enkele memerlukan akta notaris dan adalah sah bila the donee, or to a third party, who is accept the
overlevering aan den begiftigde, of aan eenen hadiah demikian diserahkan begitu saja gift on his behalf. (Bw.613, 1354v., 1682, 1792v.)
derde, die het gegevene voor hem aanneemt kepada orang yang diberi hibah sendiri atau
(Bw. 613, 1354v., 1682, 1792v). kepada orang lain yang menerima hibah itu
untuk diteruskan kepada yang diberi hibah.
Van het herroepen en te niet doen van Pencabutan dan Pembatalan Hibah Concerning the revocation and the
schenkingen invalidation of gifts
Eene schenking kan niet worden herroepen, Suatu penghibahan tidak dapat dicabut dan A gift cannot be revoked or invalidated, other
noch dien ten gevolge te niet gedaan, tenzij in karena itu tidak dapat pula dibatalkan, kecuali than in the following circumstances: (Bw. 172,
de volgende gevallen: (Bw. 172, 179, 920, 924, dalam hal-hal berikut: 179, 920, 924, 1666, 1692; F.43v.) 1. due to
1666, 1692; F. 43v). failure to satisfy the conditions, subject to
1. jika syarat-syarat penghibahan itu tidak which they have been made; (Bw.1317, 1689) 2.
1o. uit hoofde der niet-vervulling der dipenuhi oleh penerima hibah; if the donee is guilty of or is an accessory to
voorwaarden, waaronder zij gedaan is (Bw. manslaughter of the donor, or is guilty of
another crime committed against the donor;
1317, 1689); 2. jika orang yang diberi hibah bersalah (Bw. 1690) 3. if he refuses to support the donor
dengan melakukan atau ikut melakukan suatu after he has fallen into circumstances of
2o. indien de begiftigde zich schuldig of usaha pembunuhan atau suatu kejahatan lain poverty. (Bw.324, 1690; Civ.953, 955)
medepligtig heeft gemaakt aan eenen aanslag atas diri penghibah;
op het leven van den schenker, of aan een
ander misdrijf jegens denzelven (Bw. 1690); 3. jika penghibah jatuh miskin sedang yang
diberi hibah menolak untuk memberi nafkah
3o. indien hij weigert aan den schenker, nadat kepadanya.
deze in armoede is vervallen, levens-
onderhoud te verschaffen (Bw. 324, 1690; Civ.
384
www.KUHPer.com
953, 955).
In het eerste geval, blijft het geschonkene aan Dalam hal yang pertama. barang yang In the first instance, the gift is remain with the
den schenker, of hij kan hetzelve terug dihibahkan tetap tinggal pada penghibah, atau donor, or he may reclaim such, free of all
vorderen, vrij van alle lasten en hypotheken ia boleh meminta kembali barang itu, bebas encumbrances and mortgages which might
welke daarop door den begiftigde mogten dari semua beban dan hipotek yang mungkin have been imposed thereon by the donee,
gelegd zijn, met de vruchten welke inkomsten diletakkan atas barang itu oleh penerima hibah together with the gains and proceeds enjoyed
bij denzelven sedert zijne nalatigheid genoten. serta hasil dan buah yang telah dinikmati oleh by him as of the time that he neglected to fulfill
penerima hibah sejak ia alpa dalam memenuhi the conditions. The donor, may, in that
De schenker kan, in dat geval, tegen den syarat-syarat penghibahan itu. Dalam hal instance, exercise the same rights in relation to
derden houder van een geschonkene demikian penghibah boleh menjalankan hak- a third holder of the donated immovable assets
onroerende zaak dezelfde regten uitoefenen als haknya terhadap pihak ketiga yang memegang as those exercisable in relation to the donee.
tegen den begiftigde zelven (Bw. 928, 1093, barang tak bergerak yang telah dihibahkan (Bw. 928, 1093, 1209, 1236, 1673, 1797; Civ. 945)
sebagaimana terhadap penerima hibah sendiri.
1209, 1236, 1673, 1797; Civ. 945).
In de twee laatste gevallen hij art. 1688 Dalam kedua hal terakhir yang disebut dalam In the two last instances specified in article
uitgedrukt, wordt geen hinder toegebragt aan Pasal 1688, barang yang telah dihibahkan tidak 1688, the transfer or mortgage of or other
de vervreemding van de geschonkene zaak, of boleh diganggu gugat jika barang itu hendak encumbrances on the gift is not be invalidated
aan de hypotheken of andere zakelijke lasten atau telah dipindahtangankan, dihipotekkan prior to the demand for invalidation of the gift
welke de begiftigde op dezelve mogt gelegd atau dibebani dengan hak kebendaan lain oleh being stipulated following the promulgation of
hebben voor dat de eisch tot te niet doening penerima hibah, kecuali kalau gugatan untuk article 616. All transfers, mortgages or other
der gift was ingeschreven naast de membatalkan penghibahan itu susah diajukan encumbrances, which take place after the
openbaarmaking bij artikel 616 vermeld. Alle kepada dan didaftarkan di Pengadilan dan aforementioned stipulation, shall be invalid if
vervreemdingen, hypotheken, of andere dimasukkan dalam pengumuman tersebut the claim for revocation is admitted. (Ov. 26;
zakelijke lasten, welke later dan de voorz, dalam Pasal 616. Semua pemindahtanganan, Bw. 1454; Civ. 958)
inschrijving door den begiftigde mogten zijn penghipotekan atau pembebanan lain yang
gedaan, zijn nietig indien de eisch ten gevolge dilakukan oleh penerima hibah sesudah
der herroeping wordt toegewezen (Ov. 26; Bw. pendaftaran tersebut adalah batal, bila gugatan
1454; Civ. 958). itu kemudian dimenangkan.
De begiftigde moet, in het geval van het vorige Dalam hal tersebut pada Pasal 1690, penerima The donee is, in the circumstances mentioned
artikel, de geschonkene zaak terug geven, met hibah wajib mengembalikan apa yang in the previous article, return the gift, together
de vruchten en inkomsten, te rekenen van den dihibahkan itu bersama dengan buah dan with the gains and proceeds, to be calculated
dag der regtsvordering, of, in geval de zaak hasilnya terhitung sejak hari gugatan diajukan as of the day the legal claim was filed, or in the
vervreemd mogt zijn, de waarde van dezelve, kepada Pengadilan, sekiranya barang itu telah event that the assets have been transferred, the
op het tijdstip der regtsvordering, mede met de dipindahtangankan maka wajiblah value thereof, at the time the legal claim was
vruchten en inkomsten sedert dat tijdstip. dikembalikan harganya pada saat gugatan filed, together with the gains and proceeds at
diajukan bersama buah dan hasil sejak saat itu. that time. He must also compensate the donor
for the mortgages and other encumbrances
Hij is daarenboven verpligt den schenker
schadeloos te stellen voor de hypotheken en Selain itu ia wajib membayar ganti rugi kepada imposed on the immovable assets by the donee
andere lasten, waarmede onroerende zaken, penghibah atas hipotek dan beban lain yang also prior to the legal claim. (Bw. 1236, 1391v.,
ook voor de regtsvordering, door hem mogten telah diletakkan olehnya di atas barang tak 1444; Civ. 958)
zijn bezwaard (Bw. 1236, 1391v., 1444; Civ. bergerak yang dihibahkan itu termasuk yang
958). diletakkan sebelum gugatan diajukan.
De regstvordering, in het vorige artikel Gugatan yang disebut dalam Pasal 1691 gugur The legal claim, stipulated in the previous
uitgedrukt, vervalt na verloop van een jaar, te setelah lewat satu tahun, terhitung dari hari article, is expire after one year, to be calculated
rekenen van den dag waarop de daadzaak, die peristiwa yang menjadi alasan gugatan itu from the day that the event, which resulted in
grond tot dezelve geeft, heeft plaats gehad, en terjadi dan dapat diketahui oleh penghibah. the legal claim, took place, and could have
aan den schenker heeft kunnen bekend zijn. been known to the donor. *467 The legal claim
Gugatan itu tidak dapat diajukan oleh may not be filed by the donor against the heirs
Die regtsvordering kan niet worden aangelegd penghibah terhadap ahli waris orang yang of the donee, nor may the heirs of the donor
file a claim against the donee, unless in the
door den schenker tegen de erfgenamen van diberi hibah itu; demikian juga ahli waris
den begiftigde, noch door de erfgenamen van penghibah tidak dapat mengajukan gugatan latter circumstances the legal claim has already
den schenker tegen den begiftigde, ten ware, in terhadap orang yang mendapat hibah kecuali been filed by the donor, or if he passes away
dat laatst geval de regtsvordering reeds door jika gugatan itu telah mulai diajukan oleh within the year that the event which resulted
den schenker ware aangevangen, of deze penghibah atau penghibah ini meninggal in the charge occurred. (Bw. 1688-2 and 3; Civ.
binnen het jaar van de ten laste gelegde daad dunia dalam tenggang waktu satu tahun sejak 957)
mogt zijn overleden (Bw. 1688-2o’en 3o; Civ. terjadinya peristiwa yang dituduhkan itu.
957).
Door de bepalingen van dezen titel word geen Ketentuan-ketentuan bab ini tidak mengurangi The stipulations in this chapter is not form
hinder toegebragt aan hetgeen bij den apa yang sudah ditetapkan pada Bab VII dan grounds for the obstruction of the stipulations
zevenden titel van het eerste boek van dit Buku Pertama dalam Kitab Undang-undang in the seventh chapter of the First Book of this
385
alpha3 Edition
Wetboek is vastgesteld (Bw. 139v., 168v., 176v.; Hukum Perdata. Civil Code. (Bw. 139v., 168v., 176v; Civ. 959)
Civ. 959).
Van bewaargeving PENITIPAN BARANG Concerning deposits
Van bewaargeving in het algemeen, en van Penitipan Barang pada Umumnya dan Concerning deposits in general, and
dezelver verschillende soorten Berbagai Jenisnya concerning the various types of Deposits
Bewaargeving heeft plaats, wanneer men het Penitipan barang terjadi bila orang menerima A deposit is take place, if a person accepts an
goed va een ander aanneemt, onder de barang orang lain dengan janji untuk object from another party, subject to the
voorwaarde van het zelve te bewaren en in menyimpannya dan kemudian condition that he must keep and return such
natura terug te geven (Bw. 1697, 1700, 1714, mengembalikannya dalam keadaan yang object in their original state. (Bw. 1697, 1700,
1949; Civ. 1915). sama. 1714, 1949; Civ. 1915)
Er zijn twee soorten van bewaargeving: de Ada dua jenis penitipan barang yaitu; There are two kinds of deposit; real deposit
eigenlijk gezegde en de sequestratie (Bw. penitipan murni (sejati) dan Sekestrasi and sequestration. (Bw. 1696v., 1730v.; Civ.
1696v., 1730v.; Civ. 1916). (penitipan dalam perselisihan). 1916)
Van eigenlijk gezegde bewaargeving Penitipan Murni Concerning Real Deposit
Eigenlijk gezegde bewaargeving wordt geacht Penitipan murni dianggap dilakukan dengan Real deposit is deemed to be concluded
om niet te zijn aangegaan, zoo niet het cuma-cuma bila tidak diperjanjikan sebaliknya. gratuitously, unless otherwise agreed.
tegendeel is bedongen. Penitipan demikian hanya mengenai barang-
barang bergerak. This kind of deposit may only concern
Dezelve kan slechts roerende goederen tot movable goods
onderwerp hebben (Bw. 1697, 1707-2o, 1713,
1718, 1732, 1734, 1794; Civ. 1917v).
Deze overeenkomst is niet voltrokken den Perjanjian penitipan belum terlaksana sebelum The agreement is not deemed to have been
door de wezenlijke of vooronderstelde barang yang bersangkutan diserahkan betul- consummated other than by actual or
overgave der zaak (Bw. 612, 1237, 1720, 1728; betul atau dianggap sudah diserahkan. presumed delivery of the object.s
Civ. 1919).
Bewaargeving geschiedt, of vrijwillig, of uit Penitipan barang terjadi secara sukarela atau A deposit occurs either voluntarily or out of
noodzaak (Bw. 1699v., 1703v.; Civ. 1920). secara terpaksa. necessity
Vrijwillige bewaargeving heeft plaats, ten Penitipan barang dengan sukarela terjadi A voluntary deposit occurs based on a mutual
gevolge van wederkeerde toestemming van karena ada perjanjian timbal balik antara consent between the depositor and the
den bewaargever en den bewaarnemer (Bw. pemberi titipan dan penerima titipan. depositee.
1313v., 1320v., 1697; Civ. 1911).
Vervallen: S. 25-525. Dihapus dengan S. 1925-525. Revoked
Vrijwillig bewaargeving kan slechts plaats Penitipan barang dengan sukarela hanya dapat A voluntary deposit may only occur between
hebben tusschen personen die de dilakukan antara orang-orang yang cakap two persons of competence to enter into
bekwaamheid hebben om verbindtenissen aan untuk mengadakan perjanjian. Akan tetapi jika obligations.
te gaan. orang yang cakap untuk mengadakan
perjanjian menerima titipan barang dan If however a person of competence to enter
Indien evenwel iemand die bekwaam is om seseorang yang tidak cakap untuk itu, maka ia into obligations accepts a deposit from an
verbindtenissen aan te gaan iets in bewaring harus memenuhi semua kewajiban seorang incompetent person, he earlier will be subject
aanneemt van eenen daartoe onbekwaam penerima titip murni. to all obligations of a proper depositee.
persoon, is hij aan alle de verpligtingen van
386
www.KUHPer.com
eenen wezenlijken bewaarnemer onderworpen

(Bw. 1329v., 1446; Civ. 1925).
Indien de bewaargeving door eenen Jika penitipan barang dilakukan oleh seorang If a competent person makes a deposit with an
bevoegden persoon gedaan is aan iemand die yang berhak kepada seorang yang belum incompetent person, the depositor is only
niet bekwaam is om verbindtenissen aan te cakap untuk membuat perjanjian, maka entitled to claim for the return of the objects,
gaan, heeft de bewaargever tegen den pemberi titipan, selama barang itu masih di insofar as such objects remain in the possession
bewaarnemer slechts eene regtsvordering tot tangan penerima titipan, dapat menuntut of the latter; or if such objects are no longer in
teruggave der in bewaring gegevene zaak, zoo pengembalian barang itu; tetapi jika barang itu the possession of the depositee, he may claim
lang de laatstgemelde nog in het bezit van tidak ada lagi di tangan penerima titipan maka compensation to the extent of the benefits
dezelve is; of, indien de zaak niet meer bij den pemberi titipan dapat menuntut ganti rugi enjoyed by the depositee.
bewaarnemer berust, eene regtsvordering tot sejauh penerima titipan mendapat manfaat
vergoeding, voor zoo verre deze daardoor dan barang titipan tersebut.
gebaat is (Bw. 574, 1330v., 1387, 1451; Civ.
1926).
Bewaargeving uit noodzaak is de zoodanige Penitipan karena terpaksa ialah penitipan yang A deposit out of necessity is a forced deposit
welke men door eenig toeval gedwongen terpaksa dilakukan oleh karena terjadinya due to an accident, for example fire, the
wordt te doen, zoo als door brand, instorting suatu malapetaka, seperti kebakaran, collapse of buildings, robbery, shipwreck,
van gebouwen, plundering, schipbreuk, runtuhnya bangunan, perampokan, karamnya flood and other unforeseeable events.
overstrooming, o andere onvoorziene toevallen kapal, banjir atau peristiwa lain yang tak
(Bw. 1705, 1709v.; Rv. 580-2o; Sw. 375; Civ. terduga datangnya.
1949).
Vervallen: S. 25-525. Dihapus dengan S. 1925-525. Revoked
(Gew. S. 25-525) Bewaargeving uit noodzaak Penitipan karena terpaksa, diatur menurut Deposit out of necessity is subject to the same
wordt geregeld overeenkomstig de bepalingen ketentuan-ketentuan yang berlaku bagi rules as applicable to voluntary deposit
op vrijwillige bewaargeving toepasselijk (Bw. penitipan dengan sukarela.
1701v.; Civ. 1951).
De bewaarnemer moet omtrent de bewaring Penerima titipan wajib memelihara barang The depositee is obligated to maintain the
de aan hem toevertrouwde zaak dezelfde zorg titipan itu dengan sebaik-baiknya seperti objects entrusted to him with a similar care he
aanwenden, welke hij omtrent de bewaring memelihara barang-barang kepunyaan sendiri. would apply to his own objects.
zijner eigene zaken aanwendt (Bw. 1235v.,
1707v., 1745; Civ. 1927).
De bepaling van het voorgaande artikel moet Ketentuan dalam pasal di atas ini wajib Rules of the previous article is applied (with a
met meerdere strengheid worden toegepast: diterapkan secara lebih teliti: higher standard/more severely) if:
1o. indien de bewaarnemer zich zelven tot de 1. jika penerima titipan itu yang mula-mula 1o. The depositee offers himself to take the
bewaring heeft aangeboden; menawarkan diri untuk menyimpan barang deposit;
itu;
2o. indien hij eenig loon voor de bewaring 2o. The depositee conditions remuneration for
bedongen heeft; 2. jika ia meminta dijanjikan suatu upah untuk the deposit;
penitipan itu;
3o. indien de bewaargeving eeniglijk in het 3o. The deposit was made in the interests of
belang van den bewaarnemer geschied is; 3. jika penitipan itu terjadi terutama untuk the depositee;
kepentingan penerima titipan;
4o. indien uitdrukkelijk bedongen is dat de 4o. The depositee agreed to bear responsibility
bewaarnemer voor alle soort van verzuim 4. jika diperjanjikan dengan tegas, bahwa for all kinds of negligence.
zoude aansprakelijk zijn (Bw. 1235, 1696, 1801; penerima titipan bertanggung jawab atau
Civ. 1928). semua kelalaian dalam menyimpan barang
titipan itu.
In geen geval, is de bewaarnemer aansprakelijk Penerima titipan sekali-kali tidak harus Under no circumstance will the depositee be
wegens onvermijdelijke toevallen, ten ware hij bertanggung jawab atas kejadian-kejadian liable for (unforeseeable / unmitigable /
in de teruggave der in bewaring gegevene zaak yang tidak terelakkan datangnya, kecuali unavoidable) event, unless where he is
kalau ia telah lalai mengembalikan barang negligent in returning the deposited object.
387
alpha3 Edition
mogt zijn nalatig geweest. titipan itu.
Zelfs in dat laatste geval, is hij niet Dalam hal terakhir mi ia tidak bertanggung
aansprakelijk, indien het goed bij den jawab atas hilang atau rusaknya barang itu,
bewaargever insgelijks zoude vergaan zijn jika barang itu akan musnah juga sekiranya
(Bw. 1235, 1238, 1243, 1245, 1444, 1716; Civ. berada di tangan pemberi titipan
1929).
Herbergiers en logementhouders zijn als Pengelola rumah penginapan dan losmen, Innkeepers and inn owners are, by virtue of
bewaarnemers verantwoordelijk voor de sebagai orang yang menerima titipan barang, being depositees, are responsible for objects
goederen, welke de reizigers, die bij dezelve bertanggung jawab atas barang-barang yang brought by their guests. Such deposits are
hunnen intrek nemen, medebrengen. De dibawa tamu yang menginap di situ. Penitipan deemed as deposits out of necessity.
bewaargeving van zoodanige soort van demikian dianggap sebagai penitipan karena
goederen wordt als eene bewaargeving uit terpaksa.
noodzaak aangemerkt (Bw. 1703v., 1968; Rv.
580-2o; Sw. 375; Civ. 1952).
(Gew. S. 17-497) Zij zijn verantwoordelijk Mereka bertanggung jawab atas hilangnya They are responsible for thefts or damage to
wegens ontvreemding of beschadiging van de atau rusaknya barang-barang tamu, yang the objects, be such theft is committed by or
goederen der reizigers, het zij de dicuri atau dirusak, baik oleh pelayan dalam such damage arises out of their servants or
ontvreemding begaan, of de schade rumah penginapan itu atau buruh lain employees, or any other persons.
veroorzaakt zij door de dienstboven of andere maupun oleh orang luar.
bedienden der herberg, het zij door ieder ander
persoon (Bw. 802, 1367, 1556, 1613, 1803; Civ.
1953).
(Gew. S. 17-497) Zij zijn niet verantwoordelijk Mereka tidak bertanggung jawab atas They are not responsible where such theft was
voor gewelddadige ontvreemdingen, of die perampokan atau pencurian yang diperbuat carried out with violence, or by persons they
begaan zijn door personen welke de reiziger oleh orang yang oleh pelancong diizinkan have permitted into the inns.
zelf bij zich toegelaten heeft (Civ. 1954). datang kepadanya.
De bewaarnemer mag zich van het in bewaring Penerima titipan tidak boleh memakai barang The depositee not permitted to utilize the
gegeven goed niet bedienen, zonder het titipan tanpa izin yang diberikan secara tegas objects for his own benefits, without the
uitdrukkelijk of vooronderstel verlof van den oleh pemberi titipan atau dapat disimpulkan express or presumed permission of the
bewaargever, op straffe van vergoeding van adanya, dengan ancaman mengganti biaya, depositor, upon penalty of compensation of
kosten, schaden en interessen indien daartoe kerugian dan bunga, bila ada alasan untuk itu. costs, damages and interests, where grounds
gronden zijn (Bw. 1243v., 1718; Rv. 458v.; Civ. for such exist.
1930).
Hij mag niet ondrzoeken waarin de zaken Bila barang yang dititipkan itu tersimpan He may not investigate the form of the object
bestaan die hem in bewaring zijn gegeven, dalam sebuah peti terkunci atau terbungkus entrusted to him if such object is contained in
indien hem dezelve in eene geslotene kist, of dengan segel, penerima titipan tidak boleh an enclosed box or sealed envelope.
onder eenen verzegelden omslag, zijn menyelidiki isinya.
toevertrouwd geworden (Bw. 1712; Civ. 1931).
De bewaarnemer moet dezelfde zaak welke hij Penerima titipan wajib mengembalikan barang The depositee is obligated to return the object
ontvangen heeft terug geven. yang sama dengan yang diterimanya. Dengan in the state in which he received it.
demikian, kalau titipan itu berupa uang tunai
Aldus moeten de geldsommen in dezelfde maka wajib dikembalikan uang tunai dalam As such sums of moneys must be returned in
stukken geld worden terug gegeven, welke in jumlah dan jenis mata uang seperti semula the same currencies as were deposited,
bewaring zijn gegeven, het zij die muntspecien biarpun mata uang itu sudah naik atau turun whether such currencies have appreciated or
in waarde vermeerderd of verminderd zijn nilainya. depreciated.
(Bw. 1429-2o, 1700, 1756, 1959; Civ. 1932).
De bewaarnemer behoeft de in bewaring Penerima titipan hanya wajib mengembalikan The depositee is only obligated to return the
gegevene zaak slechts terug te geven in den barang titipan itu dalam keadaan sebagaimana deposited object in condition current as of the
staat, waarin dezelve zich bevindt op het adanya pada saat pengembalian. Kekurangan return.
tijdstip der teruggave. yang timbul pada barang itu di luar kesalahan
penerima titipan. harus menjadi tanggungan
Depreciations or amortizations beyond the
De verminderingen, die dezelve buiten zijne pemberi titipan. fault of the depositee are borne by the
388
www.KUHPer.com
schuld heeft ondergaan, komen voor rekening depositor.

van den bewaargever (Bw. 782, 963, 1391, 1444;
Civ. 1933).
De bewaarnemer aan wien het goed door eene Jika barang titipan dirampas dan kekuasaan If the objects have been seized by force from
overmagt ontnomen is, en die de waarde penerima titipan tetapi kemudian ia menerima the depositee and he has received a sum or
daarvan of iets anders in de plaats ontvangen penggantian berupa uang harganya atau another object as substitute, he must return it
heeft, moet dit ontvangene aan den barang lain, maka ia wajib mengembalikan apa to the depositor.
bewaargever terug geven (Bw. 1445; Civ. 1934). yang diterimanya itu.
De erfgenaam van den bewaarnemer, die, niet Bila seorang ahli waris penerima titipan A successor of a depositee who, not knowing
wetende dat eene zaak in bewaring ontvangen menjual barang titipan itu dengan itikad baik, an object has been deposited, sells the object in
was, dezelve te goeder trouw verkocht heeft, is tanpa mengetahui bahwa barang yang good faith, is only obligated to return the
alleenlijk gehouden den door hem ontvangen dijualnya itu adalah barang titipan maka ia purchase price or, where he has yet to receive
koopprijs terug te geven, of, indien hij hanya wajib mengembalikan uang harga such sum, cede the claim to that sum to the
denzelve nog niet ontvangen heeft, zijne pembelian yang telah diterimanya atau jika ia depositor.
regtsvordering tegen den kooper af te staan belum menerima uang itu menyerahkan hak
(Bw. 1034v., 1236, 1363, 1471, 1977; Rv. 677v.; untuk menuntut pembeli barang.
Civ. 1935).
Indien het in bewaring gegeven goed vruchten Jika barang titipan itu mendatangkan hasil dan If deposited objects has resulted in gains which
heeft opgeleverd, die door den bewaarnemer hasil itu telah dipungut atau diterima oleh the depositee has collected or received, he
geind of ontvangen zijn, is hij verpligt dezelve penerima titipan, maka wajiblah ia must return such gains.
terug te geven. mengembalikan hasil itu. Ia tidak harus
membayar bunga atas uang yang dititipkan He is not obligated to pay interests on the
Hij geene interessen van de aan hem kepadanya tetapi jika ia lalai mengembalikan sums of money deposited with him, except
toevertrouwde geldsom verschuldigd, dan van uang itu maka terhitung dari hari penagihan ia from commencing from the day he failed to
wajib membayar bunga.
den dag dat hij, daartoe aangemaand, in de return it, after the he was notified of such.
teruggave daarvan nalatig is geweest (Bw. 391,
949, 1158, 1238, 1243, 1250, 1696, 1712, 1767,
1805; Rv. 459; Civ. 1936).
De bewaarnemer mag het bewaarde goed niet Penerima titipan tidak boleh mengembalikan The depositee is not permitted to return the
terug geven dan aan dengene die hem het barang titipan itu selain kepada orang yang object other than to the depositor, or to the
zelve heeft toevertrouwd, of aan hem in wiens menitipkan sendiri barang itu atau kepada person in whose name the deposit was made
naam de bewaring gedaan is, of die orang yang atas namanya menitipkan barang or his assignee.
aangewezen is om hetzelve terug te ontvangen itu, atau kepada wakil yang ditunjuknya untuk
(Bw. 1385; Civ. 1937). menerima kembali barang termaksud.
(Gew. S. 17-497) Hij kan van dengene die de Ia tidak dapat menuntut orang yang The depositee may not demand from depositor
zaak in bewaring gegeven heeft geen bewijs menitipkan barang untuk membuktikan a proof that he is the owner of the object.
vordere dat deze de iegenaar van dezelve was. dirinya sebagai pemilik yang sesungguhnya.
Bila ia mengetahui bahwa barang itu adalah If he discovers that the object is a stolen object,
Indien hij niettemin ontdekt dat het goed is barang curian, dan mengetahui pula siapa and the actual owner, he must notify this
ontvreemd, en wie daarvan de wezenlijke pemilik yang sebenarnya maka ia wajib person that such object was deposited with
eigenaar is, moet hij dezen kennis geven dat memberitahukan kepada pemilik itu bahwa him, and state to the owner to request the
barang itu telah dititipkan kepadanya, serta
hetzelve goed hij hem in bewaring gesteld is, return of such object within a fixed and
met aanzegging om hetzelve binnen eenen mengingatkan agar ia memintanya kembali reasonably lengthy time. If the person to
bepaalden en genoegzamen tijd op te eischen. dalam waktu tertentu yang pantas. Bila orang whom such notice was made neglects to
Indien degene aan wien de aanzegging gedaan itu lalai untuk meminta barang titipan itu request the return of the object, then the
is verzuimt het in bewaring gesteld goed terug maka penyimpan itu menurut undang-undang depositee is legally exempt if he delivers the
tidak dapat dituntut, jika ia menyerahkan
te eischen, is de bewaarnemer wettiglijk object to the person from whom he receives it.
ontslage door de overgave van hetzelve goed barang itu kembali kepada orang yang
aan dengene van wien hij zulks ontvangen menitipkan barang itu.
heeft (Bw. 582, 1719, 1977; Civ. 1938).
In geval van overlijden van den bewaargever, Bila pemberi titipan meninggal dunia maka If the depositor passes away, the deposited
kan het goed alleenlijk aan deszelfd erfgenaam barang titipannya itu hanya dapat object may only be returned to his successors.
worden terug gegeven. dikembalikan kepada ahli warisnya. Jika ada
lebih dan seorang ahli waris maka barang itu If there are more than one successors, the
harus dikembalikan kepada semua ahli waris,
Indien er meerdere erfgenamen zijn, moet object must be returned them collectively, or to
hetzelve terug gegeven worden aan alle atau kepada masing-masing menurut ukuran
389
alpha3 Edition
gezamenlijk, of aan elk van hen, voor zijn bagian masing-masing. Jika barang titipan each one his share.
aandeel. tidak dapat dibagi-bagi, maka para ahli waris
harus bermufakat tentang siapa yang If the deposited object is indivisible, then the
menerima kembali barang itu.
Indien de in bewaring gestelde zaak in successors must agree on who is obligated to
ondeelbaar is, moeten de erfgenamen zich take over
onderling omtrent de overneming van dezelve
verstaan (Bw. 833, 955, 1297, 1299, 1303, 1529,
1713, 1719, 1813; Civ. 1939).
Indien degene die de zaak in bewaring Jika pemberi titipan berganti kedudukan If the legal status of a depositor changes, for
gegeven heeft van staat veranderd is, bij hukum, misalnya bila seorang perempuan example a woman who was unmarried at the
voorbeeld indien eene op het tijdstip der yang belum menikah kemudian menikah time of making the deposit but latter marries;
bewaargeving nie gehuwde vrouw naderhand sehingga ia menjadi berada di bawah an adult who is put under guardianship; in
getrouwd is, en zich alzoo onder de magt van kekuasaan suaminya atau bila seorang dewasa such cases and cases alike the object may not
haren man bevindt; indien een meerderjarige ditempatkan di bawah pengampuan, barang be returned other than to persons who controls
bewaargever onder curatele is gesteld; in alle titipan itu tidak boleh dikembalikan selain the rights and properties of the depositor,
deze en soortgelijke gevallen, mag het in kepada orang yang ditugaskan mengurus hak- unless the depositee have valid reasons not to
bewaring gegeven goed niet terug gegeven hak dan harta benda pemberi titipan itu know such change of legal status.
worden, dan aan dengene die het beheer heeft kecuali kalau penyimpanan barang
over de regten en goederen van den mempunyai alasan yang sah untuk
bewaargever, ten ware de bewaarnemer membuktikan bahwa ia tidak mengetahui
wettige gronden mogt hebben om de perubahan kedudukan hukum pemberi titipan
verandering van staat niet te weten (Bw. 108, itu.
433v.; F.22; Civ. 1940).
Indien de bewaargeving door eenen voogd, Jika penitipan barang dilakukan oleh seorang If a deposit was made by a parent, guardian,
curator, echtgenoot of bewindvoerder gedaan wali pengampu, suami atau pengurus, dan husband or curator, and their custodianship
is, en hun beheer geeindigd is, kan het goed kemudian kekuasaan mereka berakhir maka expires, the objects may only be returned to the
alleenlijk terug gegeven worden aan den barang itu hanya boleh dikembalikan kepada person who was represented by such parent,
persoon die door dezen voogd, curator, pemilik sah barang itu yaitu orang yang guardian, husband or curator.
echtgenoot of bewindvoerder diwakili oleh wali, pengampu, suami atau
vertgenwoordigd werd (Bw. 1722; Civ. 1941). pengurus itu.
De teruggave der in bewaring gegevene zaak Pengembalian barang yang dititipkan harus The return of the deposited objects must be at
moet geschieden ter plaatse bij de dilakukan di tempat yang ditentukan dalam the place designated in the agreement.
overeenkomst aangewezen. perjanjian. Jika tempat itu tidak ditentukan
dalam perjanjian, maka pengembalian harus In the absence of such designation, the objects
Indien de overeenkomst de plaats tot de diakukan di tempat penitipan barang itu. must be returned at the place of the conclusion
Semua biaya yang perlu dikeluarkan untuk
teruggave niet aanwijst, moet dezelve gedaam of the deposit.
worden op de plaats zelve waar de penyerahan kembali itu, harus ditanggung
bewaargeving geschied is. oleh pemberi titipan.
Costs arising out of such must be borne by the
depositor.
De kosten, deswege te vallen, zijn voor
rekening van den bewaargever (Bw. 1393,
1395, 1729; Civ. 1942v).
De in bewaring gegevene zaak moet aan den Bila pemberi titipan menuntut barang titipan The deposited object must be returned to the
bewaargever terug gegeven worden, zoodra hij itu, maka baraig itu harus dikembalikan depositor, as soon as he claims it,
zulks vordert, al ware het ook dat bij de seketika itu biarpun dalam perjanjian notwithstanding that another date of return is
overeenkomst een bepaalde tijd voor de ditetapkan waktu tertentu untuk fixed in the agreement, unless seizure of the
teruggave mogt zijn vastgesteld, tenzij onder pengembalian itu, kecuali kalau barang itu object took place while in the depositee
de handen van den bewaarnemer beslag mogt telah disita dari tangan penerima titipan. possession.
gelegd zijn (Bw. 1269v., 1716, 1718, 1735; Rv.
477v., 728v., 812, 1001; Civ. 1944).
De bewaarnemer, die wettige redenen mogt Bila penerima titipan mempunyai alasan yang A depositee who has valid reasons to relieve
hebben om zich van het in bewaring gegevene sah untuk dibebaskan dari barang yang himself of the deposited goods,
goed te ontlasten, kan hetzelve ook, voor het dititipkan kepadanya, maka ia dapat juga (notwithstanding that the return date fixed in
tijdstip bij de overeenkomst bepaald, aan den mengembalikan barang titipan itu sebelum the agreement is yet to take place/even before
bewaargever terug geven, of, bij deszelfs tiba waktu pengembalian yang ditentukan the date of return fixed in the agreement), is
weigering, van den regter verlof bekomen om dalam perjanjian jika pemberi titipan authorized to return the objects to the
hetzelve op eene andere plaats in bewaring te menolaknya maka penerima titipan boleh depositor, or if such person refuses it obtain
stellen (Bw. 1735v). meminta izin kepada Pengadilan untuk the permission of the Court to deposit the
menitipkan barang itu pada orang lain. objects elsewhere.
390
www.KUHPer.com
Alle verpligtingen van den bewaarnemer Semua kewajiban penerima titipan berhenti All obligations of the depositee cease if he
houden op, indien hij mogt ontdekken en bila ia mengetahui dan dapat membuktikan discovers and proves that he himself is the
bewijzen dat hij zelf eigenaar is van het in bahwa ia sendirilah pemilik sah barang yang owner of the object.
bewaring gestelde goed (Bw. 1436; Civ. 1946). dititipkan kepadanya itu.
De bewaaargever is verpligt aan den Pemberi titipan wajib mengganti semua biaya The depositor must compensate the depositee
bewaarnemer te vergoeden alle onkosten yang dikeluarkan penyimpan guna for all the costs incurred for the purpose of
welke hij mogt gemaakt hebben tot behoud menyelamatkan barang titipan itu serta segala preserving the deposited object, and
van het in bewaring gestelde goed, en hem kerugian yang dideritanya karena penitipan compensate him all losses arising out of such
schadeloos te stellen wegens alle de schaden itu. deposit.
welke hem door de bewaring mogten zijn
veroorzaakt (Bw. 1139-4o, 1147v., 1157, 1235v.,
1243v., 1357, 1364v., 1724, 1752; Civ. 1947).
De bewaarnemer is geregtigd om het goed Penerima titipan berhak menahan barang The depositee is entitled to retain the object
onder zich te houden, tot de volle voldoening titipan selama belum diganti semua ongkos until all sums owing to him have been paid.
van hetgeen hem, ter zake der bewaring, kerugian yang wajib dibayar kepadanya
verschuldigd is (Bw. 575v., 715, 725, 1150, 1159, karena penitipan itu.
1364, 1616, 1812; F. 59; Civ. 1948).
Van sequestratie en derzelver verschillende Sekestrasi dan Pelbagai Jenisnya Concerning sequestration and similar types
soorten of deposit
Sequestratie is de bewaargeving van eene zaak, Sekestrasi ialah penitipan barang yang berada Sequestration is the deposit of assets being
waarover geschil is, in handen van eenen dalam persengketaan kepada orang lain yang disputed, with a third party, who has bound
derde, die zich verbindt om dezelve, nadat het mengikatkan diri untuk mengembalikan himself to return such assets together with the
geschil zal zijn uitgemaakt, met de vruchten barang itu dengan semua hasilnya kepada proceeds thereof, to whomever shall be
terug te geven aan dengene die daartoe zal yang berhak atasnya setelah perselisihan declared to be the rightful owner by the court,
worden geregtigd verklaard. diputus oleh Pengadilan. Penitipan demikian following the settlement of the dispute. This
terjadi karena perjanjian atau karena perintah deposit is take place, either by agreement or
Deze bewaargeving heeft plaats, of door Hakim. upon court order. (Bw. 478, 833, 956, 1697,
overeenkomst, of op regterlijk bevel (Bw. 478, 1731v., 1736v.; Rv. 580-4; Civ. 1955v.)
833, 956, 1697, 1731v., 1736v.; Rv. 580-4o; Civ.
1955v).
De sequestratie heeft bij overeenkomst plaats, Sekestrasi terjadi karena suatu perjanjian, bila Sequestration is take place by agreement, if the
wanneer het betwiste goed door een of meer barang yang dipersengketakan itu diserahkan disputed assets are voluntarily deposited with
personen vrijwillig in handen van eenen derde kepada orang lain oleh seseorang atau lebih a third party by one or more individuals. (Civ.
is gesteld (Civ. 1956). dengan sukarela. 1956)
Het is geen noodzakelijk vereischte dat Tidak diharuskan bahwa sekestrasi berlaku It is not an absolute requirement that
sequestratie om niet geschiede (Bw. 1696, 1707- dengan cuma-cuma. sequestration is occur free of charge. (Bw. 1696,
2o, 1733; Civ. 1957). 1707-2, 1733; Civ. 1957)
Sequestratie is aan dezelfde regelen Sekestrasi tunduk pada semua aturan yang Sequestration shall be subject to the same rules
onderworpen als de eigenlijk gezegde berlaku bagi penitipan murni kecuali as the actual deposit, subject to the following
bewaargeving, behoudens de hierna volgende mengenai hal-hal di bawah ini. exceptions. (Bw. 1696v., 1737; Civ.1958)
uitzonderingen (Bw. 1696v., 1737; Civ. 1958).
Zij kan roerende en onroerende zaken tot Sekestrasi dapat mengenai barang-barang tak Sequestration may concern movable and
onderwerp hebben (Bw. 1696, 1738-2o; Civ. bergerak dan barang-barang bergerak. immovable assets. (Bw. 1696, 1738-2; Civ. 1959)
1959).
De bewaarnemer, die met de sequestratie Penerima titipan yang ditugaskan melakukan The sequestrator, is not be released from the
391
alpha3 Edition
belast is, kan niet van de bewaring der zaak sekestrasi tidak dapat dibebaskan dan deposit of the assets prior to the resolution of
worden ontslagen voor dat het geschil kewajiban menyimpan barang titipan itu the dispute, unless all interested parties issue
uitgemaakt is, ten ware alle de sebelum sengketa diselesaikan kecuali bila their approval thereof or there is another valid
belanghebbende partijen daarin mogten orang-orang yang berkepentingan telah reason.
toestemmen, of er eene andere wettige reden memberi izin untuk itu atau bila ada alasan
mogt bestaan (Bw. 1725v., 1728v., 1732; Civ. yang sah.
1960).
Sequestratie op regterlijk bevel heeft plaats, Sekestrasi atas perintah Pengadilan terjadi bila Sequestration upon a court order is take place
wanneer de regter gelast dat eene zaak Pengadilan memerintahkan supaya suatu if the judge demands that assets being
waarover geschil is in bewaring gesteld worde barang dititipkan kepada orang lain selama disputed shall be placed on deposit. (Bw. 561,
(Bw. 561, 1726, 1730v., 1737, 1885; Civ. 1961). sengketa tentang barang itu belum dapat 1726, 1730v., 1737, 1885; Civ. 1961)
diselesaikan.
Geregtelijke sequestratie wordt opgedragen, Sekestrasi dan Pengadilan ditugaskan kepada Legal sequestration by court order shall be
het zij aan iemand omtrent wien de seorang yang ditunjuk atau mufakat kedua assigned either to an individual who has been
belanghebbende partijen onderling zijn belah pihak yang berperkara, atau kepada mutually approved by the parties, or to an
overeenkomen, he zij aan iemand die door den orang-orang lain yang diangkat oleh individual who has been officially appointed
regter van ambtswege daartoe benoemd is. Pengadilan karena jabatan. by the judge on the basis of his occupation. In
both cases, the individual, to whom the assets
In beide gevallen, is degene, aan wien de zaak Dalam kedua hal tersebut orang yang telah have been entrusted, shall be subject to all
is toevergtrouwd, aan alle de verpligtingen diserahi urusan itu harus memenuhi semua conditions of the sequestration by agreement,
onderworpen, welke de sequestratie bij kewajiban yang ditetapkan dalam perjanjian and shall be also bound to submit to the judge
annually, upon the demand of the prosecution
overeenkomst medebrengt, en daarenboven tentang sekestrasi itu, dan atas tuntutan
gehouden om jaarlijks aan den regter, op de Kejaksaan, ia wajib menyerahkan suatu counsel, a summarized account of his
vordering van het openbaar ministerie, eene perhitungan ringkas setiap tahun kepada management, by displaying or indicating the
summiere rekening van zijn beher af te leggen, Hakim tentang urusan penitipan barang itu, assets entrusted to him, however, if the
met vertooning of aanwijziang der aan hem dengan menunjukkan barang-barang yang relevant parties do not approve the account, he
toevertouwde goederen, zonder dat echter de dipersyaratkan kepadanya; tetapi jika cannot oppose them by arguing that the
account has been approved by the court. (Bw.
goedkeuring der rekening aan de perhitungan itu kemudian tidak disetujui oleh
belanghebbende partijen zal kunnen worden orang-orang yang berkepentingan, penyimpan 1733v.; K.84; Rv.55-4; Civ. 1963)
tegengeworpen (Bw. 1733v.; K. 94; Rv. 55-4o; tidak dapat menyanggah dengan mengatakan
Civ. 1963). bahwa perhitungan itu sudah disetujui oleh
Pengadilan.
De regter kan sequestratie vebelen: (Bw. 473, Pengadilan dapat memerintahkan supaya The judge may order sequestration in the
1885; K. 94; Rv. 508). dilakukan sekestrasi: following circumstances: (Bw. 473, 1885; K.94;
Rv. 508) 1. regarding movable assets, which are
seized while in the possession of the debtor;
1o. van roerende zaken, welke onder eenen 1. atas barang-barang bergerak yang telah
schuldenaar zijn in beslag genomen (Rv. 454, disita dan tangan seorang debitur; (Rv. 454, 718, 723, 753) 2. regarding movable or
718, 723, 753); immovable assets, of which the title or
ownership is disputed between two or more
2. atas suatu barang bergerak atau barang tak individuals; (Bw. 561, 833, 956) 3. regarding
2o. van eene roerende of onroerende zaak, bergerak, yang hak milik mutlak atau besit assets which a debtor offers in settlement of his
waarvan de eigendom of het bezit tusschen atas barang itu menjadi sengketa antara dua debt. (Bw. 1412; Rv. 809v.; Civ.1961)
twee of meer personen in geschil is (Bw. 561, orang atau lebih;
833, 956);
3. atas barang-barang yang ditawarkan oleh
3o. van zaken, welke een schuldenaar tot seorang debitur untuk membayar utangnya.
kwijting zinjer schuld aanbiedt (Bw. 1412; Rv.
809v.; Civ. 1961).
De aanstelling van eenen geregtelijken Pengangkatan seorang penyimpan oleh The appointment of a legal custodian is result
bewaarder brengt tusschen den inbeslagnemer Pengadilan, menimbulkan kewajiban- in mutual obligations between the individual
en den bewaarder wederkeerige verpligtingen kewajiban timbal balik antara penyita dan carrying out the attachment and the custodian.
voort. penyimpan. Penyimpan wajib memelihara The custodian is take care of the maintenance
barang yang disita itu sebagai seorang bapak of the seized assets in the manner of a good
rumah tangga yang baik. Ia wajib head of the household. He is deliver those
De bewaarder moet voor het behoud der in
beslag genomene zaken de zorg dragen van menyerahkan barang itu baik untuk dijual assets, either for sale, to settle the debt with the
een goed huisvader. guna melunasi piutang penyita, maupun individual who has seized the assets, or to the
untuk dikembalikan kepada orang yang party against whom the attachment occurred,
barangnya kena sita, jika penyitaan atas if such attachment has been revoked. The
Hij moet dezelve overgeven, het zij ten barangnya itu telah dicabut. Kewajiban individual who seizes the assets shall be
verkoop, om daaruit den inbeslagnemer te penyita ialah membayar upah penyimpan obligated to pay the fee, as stipulated by law,
voldoen, het zij aan partij tegen welke de yang ditentukan dalam undang-undang. to the keeper. (Bw. 1706v.; civ. 1962; S.1851-27
inbeslagneming heeft plaats gehad, indien article 48)
392
www.KUHPer.com
deze in beslagneming is opgeheven.
De verpligting van den in beslagnemer bestaat

in het betalen van het bij de wet bepaalde loon
aan den bewaarder (Bw. 1706v.; Civ. 1962; S.
1851-27 art. 48*).
TWAALFDE TITEL BAB XII Chapter XII
Van bruikleening PINJAM PAKAI Concerning lending for use
Bruikleening is eene overeenkomst, waarbij de Pinjam pakai adalah suatu perjanjian dalam A loan for use is an agreement, in which one
eene partij aan de andere eene zaak om niet ten mana pihak yang satu menyerahkan suatu party delivers assets to another party for
gebruike geeft, onder voorwaarde dat degene, barang untuk dipakai dengan cuma-cuma unrestricted use, subject to the condition that
die deze zaak ontvangt, dezelve, na daarvan kepada pihak lain, dengan syarat bahwa pihak the party receiving the assets, is return these
gebruik te hebben gemaakt, of na eenen yang menerima barang itu setelah after having used them for a specific period of
bepaalden tijd, zal terug tgeven (Bw. 1389, memakainya atau setelah lewat waktu yang time. (Bw. 1389, 1429-2, 1697, 1714; Civ. 1875v.)
1429-2o, 1697, 1714; Civ. 1875v). ditentukan, akan mengembalikan barang itu.
De uitleener blijft eigenaar van de geleende Orang yang meminjamkan itu tetap menjadi The lender is remain the owner of the assets on
zaak (Bw. 1746, 1748, 1752, 1755; Civ. 1877). pemilik mutlak barang yang dipinjamkan itu. loan. (Bw. 1746, 1748, 1752, 1755; Civ. 1877)
Al hetgeen tot den handel der menschen Segala sesuatu yang dipergunakan orang dan Anything tradable that belongs to individuals
behoort, en niet door het gebruik verloren gaat, tidak dapat musnah karena pemakaiannya, and does not perish through use, may be the
kan het onderwerp dezer overeenkomst zijn dapat menjadi pokok perjanjian ini. subject matter of the agreement. (Bw. 505, 537,
(Bw. 505, 537, 1332, 1740, 1744; Civ. 1878). 1332, 1740, 1744; Civ. 1878)
De verbindtenissen, welke uit de bruikleening Semua perjanjian yang lahir dan perjanjian Contracts which have resulted from lending
voortspruiten, gaan over tot de erfgenamen pinjami pakai, beralih kepada ahli waris orang for use, shall be passed on to the heirs of the
van dengene die ter leen geeft, en van hem die yang meminjamkan dan ahli waris peminjam. individual lending the assets, and to those who
ter leen ontvangt. receive the loan. If, however, an individual
Akan tetapi jika pemberian pinjaman makes a loan specifically to the recipient only
thereof, then his heirs is not be entitled to
Maar indien men de uitleening gedaan heeft, dilakukan hanya kepada orang yang
alleen uit aanmerking van dengene die ter leen menerimanya dan khusus kepada orang itu further enjoyment of the assets lent. (Bw. 833,
ontvangt, en aan deszelfs persoon in het sendiri, maka semua ahli waris peminjam 955, 1318, 1717, 1721, 1826; Civ. 1879)
bijzoner, kunnen deszelfs erfgenamen het tidak dapat tetap menikmati barang pinjaman
verder genot van het geleende goed niet itu.
blijven behouden (Bw. 833, 955, 1318, 1717,
1721, 1826; Civ. 1879).
Van de verpligtingen van dengene die iets ter Kewajiban-kewajiban Orang yang Menerima Concerning the obligations of the party who
bruikleening ontvangt Barang Pinjam Pakai receives something lent for use
Die iets ter leen ontvangt, is gehouden als een Barangsiapa menerima suatu barang yang An individual who receives something on
goed huisvader, voor de bewaring en het dipinjam wajib memelihara barang itu sebagai loan, must be responsible, as a proper head of
behoud van het geleende goed te zorgen. seorang kepala keluarga yang baik, Ia tidak the household, for the storage and the
boleh menggunakan barang itu selain untuk maintenance of the assets lent. He cannot use
Hij mag daarvan geen ander gebruik maken maksud pemakaian yang sesuai dengan the assets in any manner other than that which
dan hetwelk de aard der zaak medebrengt, of sifatnya, atau untuk kepentingan yang telah is in accordance with their nature, or that
bij de overeenkomst bepaald is; alles op straffe ditentukan dalam perjanjian. Bila menyimpang which has been stipulated in the agreement;
van vergoeding van kosten, schaden en dan larangan ini, peminjam dapat dihukum and shall be liable to pay costs, damages and
interessen, indien daartoe gronden zijn. mengganti biaya, kerugian dan bunga, kalau interest, should there be grounds therefor. In
ada alasan untuk itu. the event that he uses the assets lent, for a
different purpose, or for a longer period of
Indien hij het geleende goed gebruikt tot een time, than as deemed necessary, then he is also
ander einde, of gedurende eenen langeren tijd, Jika peminjam memakai barang itu untuk
suatu tujuan lain atau lebih lama dan yang liable for the loss of the assets, notwithstanding
dan hij zulks behoorde te doen, is hij that this loss might have occurred due to an
daarenboven aansprakelijk voor het verlies semestinya, maka wajiblah ia bertanggung
jawab atas musnahnya barang itu sekalipun accident. (Bw.1235, 1245v., 1391, 1444, 1708,
393
alpha3 Edition
van dat goed, al had dit verlies ook door een musnahnya barang itu disebabkan oleh suatu 1740, 1746; Civ. 1880v.)
bloot toeval plaats (Bw. 1235, 1245v., 1391, peristiwa yang tidak disengaja.
1444, 1708, 1740, 1746; Civ. 1880v).
Indien de geleende zaak verloren gaat door Jika barang pinjaman itu musnah karena suatu If the assets lent are lost accidentally, which
een toeval, hetwelk degene die dezelve ter leen peristiwa yang tidak disengaja, sedang hal itu loss could have been prevented by the party
ontvangen heeft, door zijne eigene zaak te dapat dihindarkan oleh peminjam dengan who has received the assets on loan by using
gebruiken, had kunnen voorkomen, of indien jalan memakai barang kepunyaan sendiri atau his own assets, or if he could only retain one
hij, slechts een van beide kunnende behouden, jika peminjam tidak mempedulikan barang and has given priority to his own, then he shall
aan de zijne den voorrang heeft gegeven, is hij pinjaman sewaktu terjadinya peristiwa be liable for the loss of the other assets. (Bw.
voor het verlies der andere zaak aansprakelijk termaksud, sedangkan barang kepunyaannya 1235v., 1245, 1444, 1706v.; Civ. 1882)
(Bw. 1235v., 1245, 1444, 1706v.; Civ. 1882). sendiri diselamatkannya, maka peminjam
wajib bertanggung jawab atas musnahnya
barang itu.
Indien de zaak bij het ter leen geven geschat is, Jika barang itu telah ditaksir harganya pada If the assets were appraised at the time that
komt het verlies van dezelve, al ontstond dat waktu dipinjamkan maka musnahnya barang they were lent, the loss is attributed to the
ook door toeval, ten laste van dengene die de itu meskipun ha! mi terjadi karena peristiwa party who has received the assets on loan,
zaak ter leen ontvangen heeft, ten ware het yang tak disengaja adalah tanggungan notwithstanding that the loss occurred as a
tegendeel mogt bedongen zijn (Bw. 1245, 1631; peminjam, kecuali kalau telah dijanjikan result of an accident, unless it is provided
Civ. 1883). sebaliknya. otherwise. (Bw. 1245, 1631; Civ. 1883)
Indien de zaak alleen ten gevoalge van het Jika barang itu menjadi berkurang harganya If the assets have depreciated in value as a
gebruik waartoe dezelve geleend is, en buiten semata-mata karena pemakaian yang sesuai result only of the use for which they were lent,
schuld van den gebruiker, in waarde dengan maksud peminjaman barang itu, dan and due to no fault of the user, he is not be
vermindert, is deze wegens die vermindering bukan karena kesalahan peminjam maka ia liable for the depreciation. (Bw. 1391; Civ.
niet aansprakelijk (Bw. 1391; Civ. 1884). tidak bertanggung jawab atas berkurangnya 1884)
harga itu.
Indien de gebruiker, om van de geleende zaak Jika pemakai telah mengeluarkan biaya untuk If the user has incurred costs in using the
gebruik te kunnen maken, eenige onkosten dapat memakai barang yang dipinjamnya itu, assets lent, he is not be entitled to reclaim
gemaakt heeft, kan hij dezelve niet terug maka ia tidak dapat menuntut biaya tersebut these. (Bw. 1752; Civ. 1886)
vorderen (Bw. 1752; Civ. 1886). diganti.
Indien verscheidene personen gezamenlijk Jika beberapa orang bersama-sama meminjam If several individuals have jointly received
dezelfde zaak ter leen hebben ontvangen, zijn satu barang, maka mereka masing-masing assets on loan, they shall be respectively
zij, ieder voor het geheel, jegens den uitleener wajib bertanggung jawab atas keseluruhannya responsible to the lender for all of the assets.
daarvoor aansprakelijk (Bw. 1282, 1301v.; Civ. kepada pemberi pinjaman. (Bw. 1282, 1301v.; Civ. 1887)
1887).
Van de verplichtingen van den uitleener Kewajiban-kewajiban Pemberi Pinjaman Concerning the obligations of the lender
De uitleener kan de geleende zaak niet terug Pemberi pinjaman tidak dapat meminta The lender is not reclaim the assets lent until
vorderen dan na verloop van den bepaalden kembali barang yang dipinjamkannya kecuali after the lapse of a specific time period, or in
tijd, of, bij gebreke eener dusdanige bepaling, bila sudah lewat waktu yang ditentukan, atau the absence of such stipulation, until after the
na dat dezelve tot het gebruik waartoe zij was dalam ha! tidak ada ketentuan tentang waktu assets which have been lent have been used, or
uitgeleend gediend heft, of heeft kunnen peminjaman itu, bila barang yang dipinjamkan could have been used. (Bw. 1269, 1725, 1740,
dienen (Bw. 1269, 1725, 1740, 1759; Civ. 1888). itu telah atau dianggap telah selesai digunakan 1759; Civ. 1888)
untuk tujuan yang dimaksudkan.
Indien evenwel de uitleener, gedurende dat Akan tetapi bila dalam jangka waktu itu atau If, however, during that period of time, or
tijdsverloop, of voor dat de behoefte van den sebelum berakhirnya keperluan untuk before the user has finished using the assets,
gebruiker opgehouden heeft, de geleende zaak, memakai barang itu, pemberi pinjaman sangat the lender intends to use the assets lent due to
om dringende en onverwachts opkomende membutuhkan barangnya dengan alasan yang urgent and unexpected reasons, the judge may,
redenen, zelf benoogdigd heeft, kan de regter, mendesak dan tidak terduga, maka dengan depending upon the circumstances, order the
naar gelang der omstandigheden, den memperhatikan keadaan, Pengadilan dapat user to return the assets lent, to the lender.
gebruiker noodzaken het geleende aan den memaksa penunjang untuk mengembalikan (Bw. 1269, 1579; Civ.1889)
uitleener terug te geven (Bw. 1269, 1579; Civ. barang pinjaman itu kepada pemberi
1889). pinjaman.
394
www.KUHPer.com
Indien de gebruiker, gedurende de Jika dalam jangka waktu pemakaian barang In the event that the user, during the term of
bruikleening, tot behoud der zaak eendige pinjaman itu pemakai terpaksa mengeluarkan the loan for use, in order to protect the assets,
buitengewone noodzaakelijke onkosten heeft biaya yang sangat perlu guna menyelamatkan incurs several unusual necessary expenses, for
moeten maken, welke zoo dringende waren barang pinjaman itu; dan begitu mendesak reasons which were of such an urgent nature
dat hij daarvan te voren aan den uitleener sehingga oleh pemakai tidak sempat that he was unable to notify the lender thereof
geene kennis heeft kunnen geven, is deze diberitahukan terlebih dahulu kepada pemberi in advance, then the latter mentioned must
verpligt hem dezelve te vergoeden (Bw. 1139- pinjaman, maka pemberi pinjaman ini wajib compensate him therefor. (Bw. 1139-4, 1147v.,
4o, 1147v., 1157, 1357, 1364, 1728, 1748; Civ. mengganti biaya itu. 1157, 1357, 1364, 1728, 1748; Civ. 1890)
1890).
Indien de ter leen gegevene zaak zoodanige Jika barang yang dipinjamkan itu mempunyai If the assets lent are damaged to the extent that
gebreken heeft, dat daardoor aan dengene die cacat-cacat sedemikian rupa sehingga pemakai the individual using them may be jeopardized,
zich van dezelve bedient nadeel zoude kunnen orang itu bisa mendapat rugi, sedang pemberi then the lender, insofar as he had been aware
worden toegebragt, is de uitleener, zoo hij die pinjaman harus bertanggung jawab atas semua of the defects but failed to notify the user
gebreken gekend, en daarvan aan den akibat pemakaian barang. thereof, shall be responsible for the
gebruiker geene kennis gegeven heeft, voor de consequences. (Bw. 1365v., 1504, 1762; Civ.
gevolgen verantwoordelijk (Bw. 1365v., 1504, 1891)
1762; Civ. 1891).
Van verbruikleening PINJAM PAKAI HABIS Concerning loans for consumption
Verbruikleening is eene overeenkomst, waarbij Pinjam pakai habis adalah suatu perjanjian, A loan for consumption is an agreement, in
de eene partij aan de andere eene zekere yang menentukan pihak pertama which one party provides another with a
hoeveelheid, van verbruikbare zaken afgeeft, menyerahkan sejumlah barang yang dapat specific amount of consumable items, subject
onder voorwaarde dat de laatst gemelde haar habis terpakai kepada pihak kedua dengan to the condition that the latter mentioned is
even zoo veel van gelijke soort en syarat bahwa pihak kedua itu akan return similar types of items of the same
hoedanigheid terug geve (Bw. 505, 1392, 1740, mengembalikan barang sejenis kepada pihak amount and quality. (Bw. 505, 1392, 1740, 1763;
1763; Civ. 1892). pertama dalam jumlah dan keadaan yang Civ. 1892)
sama.
Uit krachte dezer verbrukleening, wordt Berdasarkan perjanjian tersebut, orang yang Pursuant to this loan for consumption, the
degene die ter leen ontvangt, eigenaar van het menerima pinjaman menjadi pemilik mutlak borrower becomes the owner of the items lent,
geleende goed; en indien hetzelve, op welke barang pinjaman itu, dan bila barang ini and in the event that these items perish in any
wijze ook, vergaat, komt dat verlies voor zijne musnah, dengan cara bagaimanapun maka manner, the loss shall be borne by him. (Bw.
rekening (Bw. 1237, 1741; Civ. 1893). kerugian itu menjadi tanggungan peminjam. 1237, 1741; Civ. 1893)
De schuld, uit leening vn geld voortspruitende, Utang yang timbul karena peminjaman uang, The debt resulting from a monetary loan, is
bestaat alleen in de geldsom die bij de hanya terdiri dan sejumlah uang yang only be in respect of the amount of money as
overeenkomst is uitgedrukt. digariskan dalam perjanjian. Jika sebelum stipulated in the agreement. In the event that
utang dilunasi nilai mata uang naik atau turun, prior to the date of settlement, there is an
Indien er, voor het tijdstip der voldoening, atau terjadi perubahan dalam peredaran uang appreciation or depreciation in the value of the
vermeerdering of vermindering van de waarde yang lalu, maka pengembalian uang yang currency, or a change in the valid currency, the
der geldspecie, of verandering in de dipinjam itu harus dilakukan dengan uang amount lent shall be returned in the currency
gangbaarheid, plaats heeft, geschiedt de yang laku pada waktu pelunasannya sebanyak that is valid at the time of settlement, to be
uang yang telah dipinjam, dihitung menurut calculated at the current rate applicable at that
teruggave der geleende som in zoodanige
specie als ten tijde der voldoening gangbaar is, nilai resmi pada waktu pelunasan itu. particular moment. (Bw. 1250, 1389; Civ. 1895;
berekend naar derzelver gangbare waarde op cf.S. 37-585* gold clauses)
dat tijdstip (Bw. 1250, 1389; Civ. 1895; cf. S. 37-
585* goudclausules).
De regel, bij het vorige art. vastgesteld, is van Ketentuan pasal di atas tidak berlaku jika The rule, stipulated in the previous article, is
geene toepassing, indien, ten opzichte der kedua belah pihak menyepakati dengan tegas not be applicable if the parties have expressly
leening van een zeker getal stukken van eene bahwa uang pinjaman harus dikembalikan agreed that the same amount and the same
bepaalde munt, de partijen uitdrukkelijk zijn dengan uang logam dan jenis dalam jumlah kind of coins as the kind lent shall be returned.
overeengekomen, dat hetzelfde getal en yang sama seperti semula. Dalam hal demikian In this case, the borrower is return the exact
dezelfde soort van stukken zullen worden pihak yang menerima pinjaman harus amount and type of coins. If the type of coins
395
alpha3 Edition
terug gegeven. In dit geval, moet degene die mengembalikan uang logam dan jenis dan no longer exist in sufficient quantity, the
ter leen ontvangen heeft het juiste getal dalam jumlah yang sama,tidak lebih dan tidak absence of such shall be compensated for with
stukken van denzelfden aard, en niet meer kurang. Jika uang logam sejenis sudah tidak coins of the same metal, if possible of the same
noch minder, terug geven. cukup lagi dalam peredaran, maka content, and which together contain the same
kekurangannya harus diganti dengan uang amount of precious metal, as the coins lent.
Indien dezelfde soort van stukken niet meer in dan logam yang sama dan sedapat mungkin (Bw. 1389; Civ. 1896)
voldoende hoeveelheid bestaat, moet het mendekati kadar logam uang pinjaman itu,
ontbrekende worden vergoed met munt van sehingga semuanya mengandung Iogam ash
hetzelfde metaal, zoo na mogelijk van yang beratnya sama dengan yang terdapat
dalam uang logam pinjaman semula.
hetzelfde gehalte, en te zamen inhoudende
even veel metaal fijn, als de ontbrekende
hoeveelheid, der verschuldigde stukken metaal
fijn inhield (Bw. 1389; Civ. 1896).
Indien staven goud of zilver, of wel andere Jika yang dipinjamkan itu berupa barang- In the event that the loan comprises bars of
waren, zijn ter leen gegeven, moet de barang emas atau perak, atau barang-barang gold and silver, or other items, the debtor is
schuldenaar, hoezeer derzelver waarde ook lain, maka peminjam harus mengembalikan always return the same amount and quality,
moge vermeerderd of verminderd zijn, altijd logam yang sama beratnya dan mutunya regardless of any appreciation or depreciation
eene gelijke hoeveelheid en hoedanigheid dengan yang ia terima dahulu itu, tanpa in the value, and is not be bound further. (Bw.
terug geven, en is tot niets meerder gehouden kewajiban memberikan lebih walaupun harga 1754, 1763; Civ. 1897)
(Bw. 1754, 1763; Civ. 1897). logam itu sudah naik atau turun.
Van de verpligtingen des uitleeners Kewajiban-kewajiban Orang yang Concerning the obligations of lenders
Meminjamkan
De uitleener kan het ter leen gegevene niet Pemberi pinjaman tidak dapat meminta A lender is not reclaim that which has been
terug eischen, voor dat de tijd, bij de kembali barang yang dipinjamkan sebelum lent prior to the lapse of the period of time
overeenkomst bepaald, verstreken is (Bw. lewat waktu yang telah ditentukan di dalam stipulated in the agreement. (Bw. 1269v., 1725,
1269v., 1725, 1750v., 1763; Civ. 1899). perjanjian. 1750v., 1763; Civ. 1899)
Geene tijdsbepaling gemaakt zijnde, kan de Jika jangka waktu peminjaman tidak In the event that no specific time period is
regter, wanneer de uitleener de teruggave ditentukan maka bila pemberi pinjaman stipulated, the judge may, if the lender
vordert, naar gelang der omstandigheden, aan menuntut pengembalian barang pinjaman itu, demands the return of the items and
dengene die de zaak ter leen ontvangen heeft Pengadilan boleh memberikan sekadar depending upon circumstances, grant an
eenig uitstel toestaan (Bw. 1390; Civ. 1900). kelonggaran kepada peminjam sesudah extension of time to the individual who has
mempertimbangkan keadaan. received the items on loan. (Bw. 1390; Civ.
1900)
Indien men is overeengekomen dat hij die eene Jika telah dijanjikan bahwa peminjam barang If the parties have agreed that the party who
zaak of geldsom ter leen heeft ontvangen atau uang akan mengembalikannya bila ia has received items or money on loan is return
dezelve zal terug geven, wanner hij daartoe in mampu untuk itu, maka kalau pemberi these when he is capable of doing so, the judge
staat zal zijn, zal de regter, naar gelang der pinjaman menuntut pengembalian barang is then, depending upon circumstances,
omstandigheden, den tijd der teruggave pinjaman atau barang pinjaman itu, stipulate the date for the return. (Bw. 1256,
bepalen (Bw. 1256, 1268; Civ. 1901). Pengadilan boleh menentukan waktu 1268; Civ. 1901)
pengembalian sesudah mempertimbangkan
keadaan.
De bepaling van art. 1753 is op verbruikleening Ketentuan Pasal 1753 berlaku juga dalam The stipulation in article 1753 is apply to loans
toepasselijk (Bw. 1365v., 1504; Civ. 1898). perjanjian pinjam pakai habis. for consumption. (Bw. 1365v., 1504; Civ.1898)
Van de verpligtingen des leeners Kewajiban-kewajiban Penitipan Concerning the obligations of borrowers
Die iets ter leen ontvangt is verpligt hetzelve, Barangsiapa meminjam suatu barang wajib An individual, who receives something on
in gelijke hoeveelheid en hoedanigheid, en op mengembalikannya dalam jumlah dan loan, must return such, in the same amount
den bepaalden tijd, terug te geven (Bw. 1269v., keadaan yang sama dan pada waktu yang and condition and on the stipulated date. (Bw.
1392, 1754, 1756, 1759; Civ. 1902; cf. S. 37-585* diperjanjikan. 1269v., 1392, 1754, 1756, 1759; civ. 1902; cf.S.37-
goudclausules). 585* gold clauses)
396
www.KUHPer.com
Indien hij zich in de onmogelijkheid bevindt Jika ia tidak mungkin memenuhi kewajiban itu If he is unable to do so, then he must settle the
om hieraan te voldoen, is hij gehouden de maka ia wajib membayar harga barang yang value of that which is lent, having regard to the
waarde van het geleende te betalen, waarbij zal dipinjamnya dengan memperhatikan waktu time and location at which the items should
moeten in aanmerking genomen worden de dan tempat pengembalian barang itu menurut have been returned pursuant to the agreement.
tijd en de plaats, waarop het goed, ten gevolge perjanjian. Jika waktu dan tempat tidak If neither the time nor the location is
der overeenkomst, had moeten worden terug diperjanjikan maka pengembalian harus stipulated, then the settlement is take place at
gegeven. dilakukan menurut nilai barang pinjaman the value of the items lent at the time and at
tersebut pada waktu dan tempat peminjaman. the location at which the loan was made. (Bw.
Indien deze tijd en plaats niet bepaald zijn, 1243v., 1250, 1393; civ. 1903)
moet de voldoening geschieden
overeenkomstig de waarde welke de geleende
zaak, ten tijde waarop en ter plaatse alwaar de
leening geschied is, gehad heeft (Bw. 1243.,
1250, 1393; Civ. 1903).
Van het ter leen geven op interessen Peminjaman dengan Bunga Concerning loans subject to interest
Het is geoorloofd, voor leening van geld of Untuk peminjaman uang atau barang yang It shall be permitted to agree interest in respect
andere verbruikbare zaken, intereseen te habis dalam pemakaian, diperbolehkan of the loan of money or other consumable
bedingen (Bw. 505, 1250, 1754, 1768, 1975; Rv. membuat syarat bahwa atas pinjaman itu akan items. (Bw. 505, 1250, 1754, 1768, 1975; Rv.344;
344; Civ. 1905). dibayar bunga. Civ. 1905)
Hij, die ter leen ontvangen, en interessen Barangsiapa sudah menerima suatu pinjaman The party, who has received a loan, and has
betaalde heeft die niet bedongen waren, kan dan telah membayar bunga yang tidak paid interest which was not agreed, cannot
dezelve niet terug eischen noch in mindering diperjanjikan dahulu, tidak dapat meminta reclaim such, nor can he reduce the principal
der hoofdsom doen verstrekken, ten ware kembali bunga itu dan juga tidak dapat sum, unless this exceeds the legal interest in
dezelve de wettelijke interessen te boven mengurangkannya dan pinjaman pokok, which case the overpayment may be reclaimed
gingen; in welk geval het te veel betaalde kan kecuali jika bunga yang telah dibayar itu or the principal sum may be reduced. The
worden terug geeischt of in mindering van de melampaui jumlah bunga yang ditetapkan payment of interest which is not agreed is not
hoofdsom verstrekken. dalam undang-undang; dalam hal ini uang oblige the debtor to continue to pay it;
kelebihan itu dapat diminta kembali atau however, agreed interest shall be due until the
De betaling van onbedongen interessen dikurangkan dan pinjaman pokok. return or delivery of the principal amount,
verpligt den schuldenaar niet dezelve in het Pembayaran bunga yang tidak diperjanjikan even if return or delivery could have taken
tidak mewajibkan debitur untuk membayar place after the maturity date. (Bw. 1359, 1397,
vervolg te betalen; maar bedongene interessen
zijn verschuldigd tot de teruggave of bunga terus, tetapi bunga yang diperjanjikan 1404v., 1768; Civ. 1906)
oonsignatie der hoofdsom toe, zelfs indien de wajib dibayar sampai pada saat pengembalian
eene of andere na den vervaltijd mogt hebben atau penitipan (konsinyasi) uang pinjaman
plaats gehad (Bw. 1359, 1397, 1404v., 1768; Civ. pokok semuanya walaupun pengembalian
1906). atau penitipan uang pinjaman itu dilakukan
tatkala sudah lewat waktu pelunasan menurut
perjanjian.
Interessen zijn of wettleijk, of bij overeenkomst Ada bunga menurut penetapan undang- Interest arises either by law, or by agreement.
bedongen. De wettelijke interessen zijn bij de undang, ada pula yang ditetapkan dalam Legal interest shall be stipulated by law. The
wet bepaald. de bij overeenkomst bedongene perjanjian. Bunga menurut undang-undang interest stipulated in an agreement may exceed
interessen mogen de wettelijke te boven gaan, ialah bunga yang ditentukan oleh undang- the legal interest, in all circumstances that are
in alle de gevallen waarin de wet zulks niet undang. Bunga yang ditetapkan dalam not prohibited by law. (S.1848-22 see also 1849-
verbiedt. (S. 1848-22 jo. 1849-63; K. 147). perjanjian boleh melampaui bunga menurut 63; K.147) The amount of interest payable
undang-undang dalam segala hal yang tidak negotiated in the agreement shall be stipulated
De hoegrootheid der bij overeenkomst dilarang undang-undang. Besarnya bunga in writing. (Bw. 391, 413, 797v., 1098, 1250,
bedongene interessen moet in geschrift yang ditetapkan dalam perjanjian harus 1286, 1768, 1780, 1805, 1839, 1975; Civ. 1907;
worden bepaald (Bw. 391, 413, 797v., 1098, dinyatakan secara tertulis. T.XIII-379)
1250, 1286, 1768, 1780, 1805, 1839, 1975; Civ.
1907; T. XIII-379).
Indien de uitleener interessen bedongen heeft, Jika pemberi pinjaman memperjanjikan bunga If the lender has agreed to interest, without
zonder dat het beloop daarvan bepaald zij, is tanpa menentukan besarnya, maka penerima determining the amount, the individual who
degene die ter leen ontvangen heeft gehouden pinjaman wajib membayar bunga menurut has received the loan, is obligated to pay the
het beloop der wettelijke interessen te voldoen undang-undang. interest in accordance with the legal interest.
(Bw. 1767). (Bw. 1767)
397
alpha3 Edition
Het bewijs van de betaling der hoofdsom, Bukti yang menyatakan pembayaran uang Evidence of payment of the principal sum
zonder voorbehoud van interessen gegeven pinjaman pokok tanpa menyebutkan sesuatu without any indication of interest payments,
zijnde, doet de voldoening der interessen tentang pembayaran bunga, memberi dugaan shall be presumed to include interest
vooronderstellen, en de schuldenaar wordt bahwa bunganya telah dilunasi dan peminjam payments, and the debtor shall be discharged
daarvan bevrijd (Bw. 1394, 1397, 1438, 1916, dibebaskan dan kewajiban untuk therefrom. (Bw. 1394, 1397, 1438, 1916, 1921;
1921; Civ. 1908). membayarnya. Civ. 1908)
Van gevestigde of altijddurende renten BUNGA TETAP ATAU BUNGA ABADI Fixed or perpetual interest
Het vestigen eener altijddurende rente is eene Perjanjian bunga abadi ialah suatu persetujuan The establishment of perpetual interest is an
overeenkomst, waarbij de uitleener interessen bahwa pihak yang memberikan pinjaman agreement in which the lender agrees to pay
bedingt, tegen betaling eener hoofdsom welke uang akan menerima pembayaran bunga atas interest, upon payment a principal sum which
hij aanneemt niet terug te zullen vorderen (Bw. sejumlah uang pokok yang tidak akan he agrees not to reclaim. (Bw.511-2, 1252, 1394,
511-2o, 1252, 1394, 1975; Civ. 1909). dimintanya kembali. 1975; Civ.1909)
Deze rente is uit haren aard aflosbaar. Bunga ini pada hakikatnya dapat diangsur. This interest is by its nature redeemable. The
parties may only agree that the redemption is
Partijen kunnen alleenlijk overeenkomen dat Hanya kedua belah pihak dapat mengadakan not take place until after a specific time period,
de aflossing niet geschieden zal dan na verloop persetujuan bahwa pengangsuran itu boleh which if interest is agreed, shall be not more
van eenen zekeren tijd, welke niet langer dan dilakukan sebelum lewat waktu tertentu, yang than ten years, or in the absence of notification
voor tien jaren mag gesteld worden, of zonder tidak boleh ditetapkan lebih lama dan sepuluh of the creditor in advance, upon a specific,
previously stipulated time period which is not
dat zij den schuldeischer vooraf verwijttigd tahun, atau tidak boleh dilakukan sebelum
hebben op eenen zekeren, door hen bevorens diberitahukan kepada kreditur dengan suatu exceed a period of one year. (Bw. 751v., 1269v.,
vastgestelden termijn, welke echter den tijd tenggang waktu yang sebelumnya telah 1520; Onteig.40; civ.1911)
van een jaar niet zal mogen te boven gaan (Bw. ditetapkan oleh mereka, tetapi tidak boleh
751v., 1269v., 1520; Onteig. 404; Civ. 1911). lebih lama dan satu tahun.
De schuldenaar eener altijddurende rente kan Seseorang yang berutang bunga abadi dapat The person liable to pay perpetual interest may
tot de aflossing genoodzaakt worden: dipaksa mengembalikan uang pokok: be forced to redeem in the following
circumstances: 1. if he has not paid any interest
owed for two consecutive years; (Bw. 1782) 2.
1o. indien hij niets betaald heeft op de 1. jika ia tidak membayar apa pun dan bunga
gedurende twee achtereenvolgende jaren yang harus dibayarnya selama dua tahun if he fails to deliver the security stipulated in
verschuldigde renten (Bw. 1782); berturut-turut; the agreement to the lender; (Bw. 1781) 3. if he
has been declared bankrupt or insolvent. (Bw.
1271, 1782, 1843-2; F.127; Civ. 1912v.)
2o. indien hij verzuimt aan den geldschieter de 2. jika ia Ialai memberikan jaminan yang
bij de overeenkomst belofde zekerheid te dijanjikan kepada kreditur;
bezorgen (Bw. 1781);
3. jika ia dinyatakan pailit atau dalam keadaan
3o. indien hij in staat van faillissement of van benar-benar tidak mampu untuk membayar.
kennelijk onvermogen is verklaard (Bw. 1271,
1782, 1843-2o; F. 127; Civ. 1912v).
In de twee eerste gevallen, bij het vorige artikel Dalam kedua ha! pertama yang disebut dalam In the first two instances, mentioned in the
vermeld, kan de schuldenaar zich van de pasal yang lalu, debitur dapat membebaskan previous article, the debtor shall be released
verpligting tot aflossing ontheffen, indien hij diri dan kewajiban mengembalikan uang from the obligation of redemption, if, within
binnen de twintig dagen, te rekenen van de pokok, jika dalam waktu dua puluh hari twenty days effective as of the court's
geregtelijke aanmaning, alle de verschenen terhitung mulai ia diperingatkan dengan reminder, he pays all the previous installments
termijnen betaalt of de beloofde zekerheid stelt perantaraan Hakim, ia membayar angsuran- due or delivers the promised security.
(Bw. 1238). angsuran yang sudah harus dibayarnya atau (Bw.1238)
memberikan jaminan yang dijanjikan.
Van kans-overeenkomsten PERSETUJUAN UNTUNG-UNTUNGAN Concerning aleatory agreements
EERSTE AFDEELING Bagian 1 Section 1
Algemeene bepaling Ketentuan Umum General provisions
(Gew. S. 33-47 jo. 38-2) Eene kans- Suatu persetujuan untung-untungan ialah (Amended by S.33-47 see also 38-2) An
overeenkomst is eene handeling, waarvan de suatu perbuatan yang hasilnya, yaitu aleatory agreement concerns an act, of which
398
www.KUHPer.com
uitkomsten, met betrekking tot voordeel en mengenai untung ruginya, baik bagi semua the outcome, with regard to profits and losses,
nadeel, het zij voor alle de partijen, het zij voor pihak maupun bagi sementara pihak, whether in respect of all parties or of an
eenige derzelve, van eene onzekere tergantung pada suatu kejadian yang belum individual, depends on an uncertain event. The
gebeurtenis afhangen. pasti. following are of such nature: insurance
agreements; (K.246v., 287v., 592v., 686v.)
Van dien aard zijn: Demikian adalah: annuities; (Bw. 1775v.) games and gambling
(Bw.1788v.) The first-mentioned agreement
shall be regulated in the Commercial Code.
de overeenkomst van verzekering (K. 246v., persetujuan pertanggungan; (Bw. 1253v.; Civ.1964)
287v., 592v., 686v);
bunga cagak hidup;
lifrenten (Bw. 1775v);
perjudian dan pertaruhan.
spel en weddingschap (Bw. 1788v).
Persetujuan yang pertama diatur dalam Kitab
De eerste overeenkomst wordt bij het wetboek Undang-undang Hukum Dagang.
van koophandel geregeld (Bw. 1253v.; Civ.
1964).
Van de overeenkomst van lijfrente en Persetujuan Bunga Cagak Hidup dan Akibat- Concerning the agreement regarding
derzelver gevolgen akibatnya annuities and the consequences thereof
Lijfrente kan bij eenen bezwarenden titel, of bij Bunga cagak hidup dapat diadakan dengan Annuities may be established by secured
acte van schenking, worden gevestigd. suatu persetujuan atas beban atau dengan agreement or by deed of gift. They may also
suatu akta hibah. take effect pursuant to a last will. (Bw. 511-2,
764, 918, 922, 960-2, 1252, 1780, 1975; Civ.
Zij kan ook worden verkregen bij uiterste
wilsbeschikking (Bw. 511-2o, 764, 918, 922, 960- Bunga cagak hidup dapat diadakan dengan 1968v.)
2o, 1252, 1780, 1975; Civ. 1968v). suatu wasiat.
Lijfrente kan worden gevestigd, het zij op het Bunga cagak hidup dapat diadakan atas diri Annuities may be established in respect of the
lijf des geldschieters, of van hem wien men orang yang memberikan pinjaman atau atas lender, or of whomever is granted the
daarvan het genot geeft, het zij op dat van diri orang yang diberi manfaat dan bunga enjoyment thereof, or with regard to a third
eenen derde, ofschoon deze daarvan geen tersebut atau pula atas diri seorang pihak party, notwithstanding that he is not benefit
genot hebbe (Bw. 1777v.; Civ. 1971). ketiga, meskipun orang ini tidak mendapat therefrom. (Bw.1777v.; Civ.1971)
manfaat daripadanya.
Dezelve kan gevestigd worden op het lijf van Bunga cagak hidup dapat diadakan atas diri The same can be established in respect of one
een of meer personen (Bw. 1776; Civ. 1972). satu orang atau lebih. or more persons. (Bw. 1776; Civ.1972)
Zij kan gevestigd worden ten behoeve van Bunga cagak hidup dapat diadakan untuk Annuities may be established for the benefit of
eenen derde, hoewel het geld door een ander seorang pihak ketiga, meskipun uangnya a third party, notwithstanding that the money
persoon geschoten zij. diberikan oleh orang lain. has been provided by another individual. In
this regard, such payments is not be subject to
In dat geval, is zij echter niet onderworpen aan Akan tetapi dalam hal tersebut bunga cagak the formalities which are required for gifts.
de formaliteiten welke tot schenkingen hidup tidak tunduk pada tata cara (Bw. 1317, 1682; Civ.1973)
vereischt worden (Bw. 1317, 1682; Civ. 1973). penghibahan.
Alle lijfrente, gevestigd op het lijf van iemand Bunga cagak hidup yang diadakan atas diri All annuities established for an individual who
die overleden was op den dag waarop de seseorang yang meninggal pada hari dies on the day on which the agreement is
overeenkomst is aangegaan, is krachteloos persetujuan tidak mempunyai kekuatan entered into, shall be invalid. (Bw.1335, 1774;
(Bw. 1335, 1774; Civ. 1974). hukum. civ. 1974)
Lijfrente kan tot zoodanig beloop van renten Bunga cagak hidup dapat diadakan dengan Income from annuities may be stipulated to be
gesteld worden, als partijen goedvinden te perjanjian sampai sedemikian tinggi menurut whatever amount is agreed by the parties. (Bw.
bepalen (Bw. 1767; Civ. 1976). kehendak kedua belah pihak. 1317, 1682; Civ. 1973)
Degene te wiens behoeve eene lijfrente bij Orang yang atas dirinya diadakan bunga The individual on whose behalf an annuity has
399
alpha3 Edition
bezwarenden titel is gevestigd, kan de cagak hidup dengan beban, dapat menuntut been established pursuant to a secured
vernietiging van de overeenkomst vorderen, pembatalan persetujuan itu jika debitur tidak agreement, may demand the nullification of
indien de schuldenaar hem de bedongene memberikan jaminan yang telah dijanjikan. the said agreement, if the debtor has not
zekerheid voor derzelver nakoming niet delivered the agreed security. In the event of
bezorgt. Jika persetujuan dibatalkan maka debitur nullification, the debtor shall be obliged to pay
wajib membayar tunggakan bunga yang telah the agreed outstanding interest, until the
In geval van vernietiging, is de schuldenaar diperjanjikan, sampai pada hari principal sum has been paid. (Bw. 1266v., 1772-
gehouden de achterstallige bedongene renten dikembalikannya yang pokok. 2, 1773; Civ.1977)
te betalen, tot den dag toe waarop de
hoofdsom zal zin afgelost (Bw. 1266v., 1772-2o,
1773; Civ. 1977).
Wanbetaling der verschenen lijfrente geeft den Penunggakan pembayaran bunga cagak hidup Default on annuities which have arisen, is not
rentheffer geen regt om aflossing van de tidak memberikan hak kepada penerima entitle the recipient of interest to demand
hoofdsom, of teruggave van het door hem bunga untuk meminta kembali uang pokok payment of the principal sum, or the return of
daarvoor afgestane goed, te vorderen; hij heeft atau barang yang boleh diberikannya untuk the assets delivered by him, on which interest
alleen het regt om zijnen schuldenaar voor de dapat menerima bunga itu; ia hanya berhak is payable; he is only be entitled to charge the
verschuldigd renten aan te spreken en uit te menuntut debitur membayar bunga yang debtor for the outstanding interest, to demand
winnen, en om zekerheid te vragen voor de te wajib dibayarnya, menyita kekayaannya untuk indemnification, and to request security for the
vervallen renten (Bw. 1266v., 1394, 1722-1o; melunasi utangnya dan meminta jaminan outstanding interest. (Bw.1266v., 1394, 1722-1;
Civ. 1978). untuk bunga yang sudah dapat ditagih. Civ.1978)
Ingetrokken: S. 1906-348. Dihapus dengan S. 1906 - 348. Revoked: S.1906-348.
De schuldenaar kan zich niet van de betaling Debitur tidak dapat membebaskan diri dari The debtor cannot be released from the
der lijfrente ontheffen door de teruggave der pembayaran bunga cagak hidup dengan obligation to make payment of the annuity by
hoofdsom aan te bieden, en door af te zien van menawarkan pengembalian uang pokok dan offering to return the principal sum, and by
de terugvordering der betaalde renten; hij is dengan berjanji tidak akan menuntut agreeing not to reclaim the interest paid; he is
gehouden met de betaling der lijfrente voort te pengembalian bunga yang telah dibayarnya Ia obliged to continue the payment of the
gaan, gedurende het geheele leven van den wajib terus-menerus membayar cagak hidup annuity, for the duration of the life of the
persoon of der personen op wier lijf de rente selama hidup orang atau orang-orang yang individual or individuals for whom the interest
gevestigd is, hoe bezwarend ook de betaling atas diri mereka telah dijanjikan bunga cagak is established, regardless of how onerous it
dier rente voor hem worden moge (Bw. 1771; hidup itu, betapapun beratnya pembayaran will be upon him. (Bw. 1771; Civ. 1979)
Civ. 1979). bunga itu bagi dirinya.
De eigenaar eener lijfrente heeft slechts een Pemilik bunga cagak hidup hanya berhak atas The holder of an annuity shall be entitled only
verkregen regt op de lijfrente, naar bunga itu menurut jumlah hari seumur hidup to payment of the annuity for the number of
evenregidheid van het getal der dagen welke orang yang atas dirinya telah diadakan bunga days that the party for whom the annuity was
degene geleefd heeft, op wiens lijf de rente is cagak hidup itu. established, has lived. If the agreement
gevestigd. indicates that the annuity shall be paid in
Akan tetapi jika menurut persetujuan harus advance, the right to the installment which
Indien echter de overeenkomst medebrengt dibayar terlebih dahulu bunganya, maka hak should have been paid, shall be granted with
effect from the day on which the payment
dat de rente vooruit moet worden betaald is atas angsuran yang sedianya sudah harus
het regt op den termijn, die betaald had terbayar, baru diperoleh mulai hari should have occurred. (Bw.502, 763v.;
behooren te zijn, verkregen van den dag pembayaran itu seharusnya dilakukan. Civ.1980)
waarop de betaling had moeten geschieden
(Bw. 502, 763v.; Civ. 1980).
Men kan niet bedingen dat eene lijfrente aan Mengadakan penjanjian bahwa suatu bunga An individual cannot stipulate that an annuity
geene inbeslagneming zal onderworpen zijn, cagak hidup takkan tunduk pada suatu is not be subject to seizure, unless it has been
ten ware dezelve om niet gevestigd zij (Bw. penyitaan, tidak diperbolehkan kecuali bila established gratuitously. (Bw.1131v., 1429-3;
1131v., 1429-3o; Rv. 749; Civ. 1981). bunga cagak hidup itu diadakan dengan Rv.749; Civ.1981)
cuma-cuma.
De rentheffer kan de verschenen rente niet Penerima bunga tidak dapat menagih bunga The recipient of the interest is not reclaim the
vorderen, dan door te doen blijken van het yang sudah harus dibayar selain dengan interest outstanding, unless he can indicate
leven van hem op wien de lijfrente gevestigd is menyatakan bahwa orang yang atas dirinya that the individual for whom the annuity was
(Bw. 1975; Civ. 1983). telah diperjanjikan bunga cagak hidup itu established is still alive. (Bw.1975; Civ.1983)
masih hidup.
400
www.KUHPer.com
Van spel en weddingschap Perjudian dan Pertaruhan Concerning games and gambling
De wet staat geene regtsvordering toe, ter zake Undang-undang tidak memberikan hak untuk The law is not admit any legal claim with
van eene schuld uit spel of uit weddingschap menuntut secara hukum dalam hal suatu respect to a debt resulting from games or
voortgesproten. (S. 303, 542v.; Civ. 1965). utang yang terjadi karena perjudian atau gambling. (Sw.303, 542v.; Civ. 1965)
pertaruhan.
Onder de hierboven staande bepaling zijn Akan tetapi dalam ketentuan tersebut di atas The aforementioned stipulation, is not include
echter niet begrepen die spelen welke geschikt itu tidak termasuk permainan-permainan yang games which involve physical exercise, such as
zijn tot ligchaamsoefening, als het schermen, dapat dipergunakan untuk olah raga, seperti, fencing, running etc. Nevertheless the judge
wedloopen en dergelijke. anggar, lari cepat, dan sebagainya. can deny the claim or reduce it if the amount
claimed appears excessive to him. (Civ.1966)
Niettemin kan de regter den eisch ontzeggen Meskipun demikian, Hakim dapat menolak
of verminderen, wanneer hem te som atau mengurangi tuntutan bila menurut
overmatig toeschijnt (Civ. 1966). pendapatnya uang taruhan lebih dari yang
sepantasnya.
Men mag de bepalingen der twee voorgaande Ketentuan-ketentuan dalam dua pasal yang An individual may not deviate from the
artikelen door geene schuldvernieuwing lalu tidak boleh digunakan untuk menghindari stipulations in the two previous articles by a
ontwijken (Bw. 1413v). utang dengan cara pembaruan utang. renewed debt. (Bw.1413v)
In geen geval kan hij, die het verlorene Seorang yang secara sukarela membayar Under no circumstances, can the individual,
vrijwillig betaald heeft, hetzelve terug eischen, kekalahannya dengan uang, sekali-kali tak who has voluntarily paid for the loss, reclaim
ten ware, van den kant van dengene die boleh menuntut kembali uangnya kecuali bila it, unless, the winner has committed fraud,
gewonnen heeft, bedrog, list of opligting hebbe pihak yang menang itu telah melakukan deceit or embezzlement. (Bw. 1328, 1359,
plaats gehad (Bw. 1328, 1359; Sw. 378; Civ. kecurangan atau penipuan. Sw.378; Civ. 1967)
1967).
Van lastgeving PEMBERIAN KUASA Concerning the issuance of mandates
Van den aard van lastgeving Sifat Pemberian Kuasa Concerning the nature of the mandate
Lastgeving is eene overeenkomst, waarbij Pemberian kuasa ialah suatu persetujuan yang A mandate is an agreement, by which an
iemand aan eenen anderen de magt geeft, en berisikan pemberian kekuasaan kepada orang individual assigns authority to another, who
deze aanneemt, om eene zaak voor lain yang menerimanya untuk melaksanakan accepts it, to perform an act on behalf of such
denlastgever, in dezelfs naam, te verrigten sesuatu atas nama orang yang memberikan mandator. (Bw.78v., 1354v.,1549, 1945; K.79v.;
(Bw. 78v., 1354v., 1549, 1945; K. 79v.; Civ. kuasa. Civ.1984)
1984).
Last kan worden gegeven en aangenomen bij Kuasa dapat diberikan dan diterima dengan Authority may be granted and accepted
openbare acte, bij onderhandsch geschrift, zelfs suatu akta umum, dengan suatu surat di pursuant to a public deed, or privately, in a
bij eenen brief, en ook bij monde. bawah tangan bahkan dengan sepucuk surat letter, and may also be granted verbally. The
ataupun dengan lisan. Penerimaan suatu kuasa acceptance of authority may also be implied,
De aanneming van eenen last kan ook dapat pula terjadi secara diam-diam dan and shall be deduced from the implementation
stilzwijgende geschieden, en afgeleid worden disimpulkan dari pelaksanaan kuasa itu oleh of the authority by the individual authorized.
uit de volvoering van den last door den yang diberi kuasa. (Bw.79, 109, 1171, 1683, 1796, 1874, 1895v.,
1945; BS.12,41; F.116; Rv.38, 150, 256,439,860;
lasthebber (Bw. 79, 109, 1171, 1683, 1796, 1874,
1895v., 1945; BS. 12, 41; F. 116; Rv. 38, 150, 256, Civ.1985)
439, 860; Civ. 1985).
Lastgeving gescheidt om niet, ten ware het Pemberian kuasa terjadi dengan cuma-cuma, A mandate is take place gratuitously, unless
tegendeel bedongen zij (Bw. 1021, 1358, 1549, kecuali jika diperjanjikan sebaliknya. Jika otherwise agreed. (Bw.1021, 1358, 1549, 1801,
1801, 1808; Civ. 1986). dalam hal yang terakhir upahnya tidak 1808;Civ.1986) In the latter mentioned case, if
ditentukan dengan tegas, maka penerima the fees are not expressly stipulated, the
kuasa tidak boleh meminta upah yang lebih mandatary is not demand more than that
In het laatste geval zal de lasthebber, wanneer
het loon niet uitdrukkelijk is bepaald, niet daripada yang ditentukan dalam Pasal 411 which is stipulated in article 411 in respect of
401
alpha3 Edition
meer in rekening mogen brengen dan bij art. untuk wali. guardians. (Ov.80; T.XIII-404)
411 voor voogden is vastgesteld (Ov. 80; T.
XIII-404).
Lastgeving is of bijzonder, en slechts tot eene Pemberian kuasa dapat dilakukan secara A mandate can be either specific, being related
of meerdere bepaalde zaken, of algemeen, en khusus, yaitu hanya mengenai satu to one or more matters, or general, being
tot alle de zaken van den lastgever betrekkelijk kepentingan tertentu atau lebih, atau secara related to all matters of the mandator.
(Bw. 79, 334, 1683, 1925, 1934, 1945; BS. 12, 41; umum, yaitu meliputi segala kepentingan (Bw.79,334,1683,1925,1934,1945;BS.12,41;K.331,
K. 331, 360, 362; F. 116; Rv. 38, 150, 272, 439, pemberi kuasa. 360,362;F.116;Rv. 38,150,272,439,860;Civ.1987)
860; Civ. 1987).
Lastgeving, in algemeene bewoordingen Pemberian kuasa yang dirumuskan secara A mandate, granted in general wording, is
vervat, strekt zich alleen uit tot daden van umum hanya meliputi tindakan-tindakan yang only extend to acts of management. A specific
beheer. menyangkut pengurusan. Untuk mandate shall be required in order to transfer
memindahtangankan barang atau meletakkan assets, or encumber them, to reach a
Om goederen te vervreemden, of met hipotek di atasnya, untuk membuat suatu compromise, or to perform any other act of
hypotheek te bezwaren, om eene dading aan te perdamaian, ataupun melakukan tindakan lain ownership. (Bw.115, 1171, 1385, 1405-1, 1683,
yang hanya dapat dilakukan oleh seorang 1934; K.362, 365; Rv.256; Civ.1988)
gaan, of om eenige andere daad van eigendom
te verrigten, wordt eene uitdrukkelijke pemilik, diperlukan suatu pemberian kuasa
lastgeving vereischt (Bw. 115, 1171, 1385, 1405- dengan kata-kata yang tegas.
1o, 1683, 1934; K. 362, 365; Rv. 256; Civ. 1988).
De lasthebber mag niets doen hetwelk zijnen Penerima kuasa tidak boleh melakukan apa The mandatary is not do anything which is
last te buiten gaat; de magt om eene zaak bij pun yang melampaui kuasanya, kekuasaan outside the scope of his authority; the
wege van dading af te doen bevat geenszins de yang diberikan untuk menyelesaikan suatu authority to perform the matter by
bevoegdheid om dezelve aan de beslissing van perkara secara damai, tidak mengandung hak compromise is not include the authority to
scheidsmannen te onderwerpen (Bw. 1316, untuk menggantungkan penyelesaian perkara submit the matter to the decision of arbitrators.
1806, 1851v.; Rv. 615v.; Civ. 1989). pada keputusan wasit. (Bw.1316, 1806, 1851v.; Rv.615v.; Civ.1989)
Vrouwen en minderjarigen kunnen tot Orang-orang perempuan dan anak yang belum Women and minors may be appointed as
zaakgelastigden gekozen worden, maar de dewasa dapat ditunjuk kuasa tetapi pemberi representatives, but the mandator is not file
lastgever heeft geene andere regtsvordering kuasa tidaklah berwenang untuk mengajukan any legal claims against minors, other than in
tegen minderjarigen, dan overeenkomstig de suatu tuntutan hukum terhadap anak yang accordance with the general provisions which
algemeene bepalingen, die tot de belum dewasa, selain menurut ketentuan- apply to contracts with minors, and against
verbindtennissen der minderjarigen ketentuan umum mengenai perikatan- married women who have accepted the
betrekkelijk zijn, en tegen getrouwde vrouwen, perikatan yang dibuat oleh anak yang belum authority without authorization from their
die zonder magtiging harer mans den last dewasa, dan terhadap orang-orang perempuan husbands, in accordance with the rules, as
hebben op zich genomen, dan volgens de bersuami yang menerima kuasa tanpa bantuan stipulated in the fifth and seventh titles of the
regelen, bij den vijfden en zevenden titel van suami pun ia tak berwenang untuk First Book of this Civil Code. (Bw.108v.,
het eerste boek van dit Wetboek mengadakan tuntutan hukum selain menurut 114v.,330,333,385v.,1006,1330v.,1446,1813; *494
voorgeschreven (Bw. 108v., 114v., 330, 333, ketentuan-ketentuan Bab V dan VII Buku K.20;Rv.617;Civ.1990)
385v., 1006, 1330v., 1446, 1813; K. 20; Rv. 617; Kesatu dari Kitab Undang-undang Hukum
Civ. 1990). Perdata ini.
De lastgever kan dengene, met wien de Pemberi kuasa dapat menggugat secara The mandator may file a claim directly against
zaakgelastigde in die hoedanigheid gehandeld langsung orang yang dengannya penerima the party with whom the representative had
heeft, onmiddellijk in regten betrekken en de kuasa telah melakukan perbuatan hukum dealings on behalf of the mandator, and may
voldoening der overeenkomst vorderen (Bw. dalam kedudukannya dan pula dapat demand the immediate fulfillment of the
1792, 1803; K. 78). mengajukan tuntutan kepadanya untuk agreement. (Bw.1792, 1803; K.78)
memenuhi persetujuan yang telah dibuat.
Van de verpligtingen van den lasthebber Kewajiban Penerima Kuasa Concerning the obligations of the mandatary
De lasthebber is gehouden last, zoo lang hij Penerima kuasa, selama kuasanya belum The mandatary must execute the authority, for
daarvan niet onthven is, te volvoeren, en is dicabut, wajib melaksanakan kuasanya dan as long as he has not been discharged from it,
verantwoordelijk voor de konsten, schaden en bertanggung jawab atas segala biaya, kerugian and shall be responsible for the costs, damages
interessen, die door het niet ten uitvoer dan bunga yang timbul karena tidak and interest incurred by not executing such
brengen van dien last zouden kunnen dilaksanakannya kuasa itu. authority. He must also finalize any matter,
ontstaan. which he commenced at the time the mandator
passed away, if loss could occur as a result of
Begitu pula ia wajib menyelesaikan urusan
402
www.KUHPer.com
Insgelijks is hij gehouden de zaak, waarmede yang telah mulai dikerjakannya pada waktu not finalizing the matter immediately.
hij ten tijde van het overlijden van den pemberi kuasa meninggal dan dapat (Bw.1243, 1245, 1338,1354v., 1470, 1813, 1817,
lastgever eenen aanvang heeft gemaakt, ten menimbulkan kerugian jika tidak segera 1819, Civ.1991; Bb.2778)
einde te brengen, indien er, door het niet diselesaikannya.
onmiddellijk afdoen van de zaak, eenig nadeel
zoude kunnen ontstaan (Bw. 1243, 1245, 1338,
1354v., 1470, 1813, 1817, 1819; Civ. 1991; Bb.
2778).
De lasthebber is niet alleen aansprakelijk Penerima kuasa tidak hanya bertanggung The mandatary shall be liable for malice, as
wegens kwaad opzet, maar ook wegens jawab atas perbuatan-perbuatan yang well as for any negligent acts committed in the
verzuimen welke hij bij het volvoeren van dilakukan dengan sengaja melainkan juga atas course of implementing his authority.
zijnen last mogt hebben gepleegd. kelalaian-kelalaian yang dilakukan dalam
menjalankan kuasanya. Akan tetapi tanggung
Notwithstanding this, liability for negligence
Niettemin wordt verantwoordelijkheid wegens jawab atas kelalaian-kelalaian orang yang shall be less stringently enforced with regard
verzuimen minder streng toegepast ten dengan cuma-cuma menerima kuasa, tidaklah to a party who has accepted authority
aanzien van dengene die eenen last om niet op seberat tanggung jawab yang diminta dari gratuitously, than with regard to a party who
zich neemt, dan van hem die daarvoor eenige orang yang menerima kuasa dengan has accepted compensation therefor. (Bw. 1235,
belooning ontvangt (Bw. 1235, 1328, 1356, mendapatkan upah. 1328, 1356, 1707v., 1794; Civ. 1992)
1707v., 1794; Civ. 1992).
De lasthebber is verpligt rekenschap te geven Penerima kuasa wajib memberi laporan The mandatary is required to account for his
van hetgeen hij verrigt heeft, en aan den kepada kuasa tentang apa yang telah actions, and to be accountable to the mandator
lastgever verantwoording te doen van al dilakukan serta memberikan perhitungan for anything that he has received pursuant to
hetgeen hij uit krachte van zijne volmagt tentang segala sesuatu yang diterimanya his mandate, notwithstanding that that which
ontvangen heeft, al ware het ook dat het berdasarkan kuasanya, sekalipun apa yang has been received might not have been owing
ontvangene niet aan den lastgever mogt zijn diterima itu tidak harus dibayar kepada to the mandator. (Bw. 1805, 1807; Rv.764v.
verschuldigd geweest (Bw. 1805, 1807; Rv. pemberi kuasa. Civ.1993)
764v.; Civ. 1993).
De lasthebber is verantwoordelijk voor Penerima kuasa bertanggung jawab atas orang The mandatary shall be responsible for an
dengene dien hij tot de uitvoering van dien last lain yang ditunjuknya sebagai penggantinya individual who he has designated to
in zijne plaats gesteld heeft: dalam melaksanakan kuasanya: implement the authority in his place; 1. if he
has not been authorized to designate another
1o. indien hij geene mag heeft bekomen om 1. bila tidak diberikan kuasa untuk menunjuk individual in his place; 2. if he has been
een’ ander in zijne plaats te stellen; orang lain sebagai penggantinya. granted such authority without indicating a
specific individual and the individual
designated by him appears to be incompetent
2o. indien hem die magt verleend is zonder 2. bila kuasa itu diberikan tanpa menyebutkan or incapable. The mandator is at all times be
aanduiding van eenen bepaalden persoon, en orang tertentu sedangkan orang yang presumed to have granted the mandatary the
degene dien hij daator gekozen heeft blijkbaar dipilihnya ternyata orang yang tidak cakap ability to designate somebody else in his place
onbekwaam of onvermogend is. atau tidak mampu. Pemberi kuasa senantiasa for the management of property located
dianggap telah memberi kuasa kepada outside the territory of the Netherlands Indies
penerima kuasanya untuk menunjuk seorang or on an island other than where the
De lastgever wordt steeds voorondersteld aan
den lasthebber het vermogen te hebben lain sebagai penggantinya untuk mengurus mandatary is established. In any event, in this
gegeven om een’ ander in zijne plaats te stellen barang-barang yang berada di luar wilayah regard, the mandator may file any charges
tot het beheer van goederen welke buiten het Indonesia atau di luar pulau tempat tinggal directly against the party who has been
grondgebied van Ned.-Indie, of op een ander pemberi kuasa. Pemberi kuasa dalam segala designated by the mandatary to act in his
eiland dan dat waar de lastbehher is gevestigd, hal, dapat secara langsung mengajukan place. (Bw. 802, 1367, 1710, 1799; K.89;
tuntutan kepada orang yang telah ditunjuk Civ.1994)
gelegen zijn.
oleh penerima kuasa sebagai penggantinya.
In allen gevalle, kan de lastgever den persoon,

welken de lasthebber in zijne plaats heeft
gesteld, onmiddelijk aanspreken (Bw. 802,
1367, 1710, 1799; K. 89; Civ. 1994).
Indien, bij dezelfde acte, verscheidene Bila dalam satu akta diangkat beberapa If, in the same deed, several representatives or
gevolmagtigden of zaakgelastigen zijn penerima kuasa untuk suatu urusan, maka mandataries have been appointed, they is not
aangesteld, heeft te hunnen aanzien geene terhadap mereka tidak terjadi suatu perikatan be severally liable, unless it has been expressly
hoofdelijke verbindtenis plats, dan voor zoo tanggung-menanggung kecuali jika hal itu stipulated. (Bw. 1016, 1280, 1282, 1637, 1759,
verre zulks uitdrukkelijk bepaald is (Bw. 1016, ditentukan dengan tegas dalam akta. 1793, 1811; Civ. 1995)
1280, 1282, 1637, 1759, 1793, 1811; Civ. 1995).
De lasthebber is de interessen der Penerima kuasa harus membayar bunga atau The mandatary is settle the interest payments
403
alpha3 Edition
hoofdsommen, welke hij tot zijn eigen gebruik uang pokok yang dipakainya untuk on the principal sums which he has expended
besteed heeft, verschuldigd, te rekenen van het keperluannya sendiri terhitung dari saat ia for personal use, effective from the time that he
tijdstip waarop hij daarvan gebruik heeft mulai memakai uang itu, begitu pula bunga has spent it, and the interest payments on the
gemaakt; en van de sommen die hij bij slot van atas uang yang harus diserahkannya pada sums which he is required to return upon the
rekening moet uitkeeren, van den dag af penutupan perhitungan terhitung dari saat ia closing of the account, shall be made effective
waarop hij in verzuim gesteld is (Bw. 391, dinyatakan lalai melakukan kuasa. as of the day on which he fails to exercise his
1238, 1243, 1250, 1626, 1718, 1767, 1801, 1810; authority. (Bw.391, 1238, 1243, 1250, 1626, 1718,
Civ. 1996). 1767, 1801, 1810; Civ. 1996)
De lasthebber, die aan dengene met wien hij in Penerima kuasa yang telah memberitahukan The mandatary, who has properly notified the
die hoedanigheid handelt behoorlijk kennis secara sah hal kuasanya kepada orang yang individual with whom he has been involved in
gegeven heeft van zijne volmagt, is niet dengannya ia mengadakan suatu persetujuan such capacity, of his mandate, is not be liable
aansprakelijk ten aanzien van hetgeen boven dalam kedudukan sebagai penerima kuasa, with respect to anything that occurs outside
zijnen last geschied is, ten ware hij zich daartoe tidak bertanggung jawab atas apa yang terjadi the scope of his authority, unless he had
persoonlijk had verbonden (Bw. 1796; Civ. di luar batas kuasa itu, kecuali jika ia secara committed himself thereto personally.
1997). pribadi mengikatkan diri untuk itu.
Van de verpligtingen van den lastgever Kewajiban-kewajiban Pemberi Kuasa Concerning the obligations of the mandator
De lastgever is verpligt na te komen de Pemberi kuasa wajib memenuhi perikatan- A mandator is required to fulfill the contracts
verbindtenissen, door den lasthebber, perikatan yang dibuat oleh penerima kuasa entered into by the mandatary, pursuant to the
overeenkomstig de magt welke hij hem heeft menurut kekuasaan yang telah ia berikan authority granted to him. He is not be bound
verleend, aangegaan. kepadanya. by any other acts, except to the extent that he
has expressly or implicitly validated such.
Hij is niet gehouden tot hetgeen bovendien Ia tidak terikat pada apa yang telah dilakukan (Bw.1338, 1357, 1792, 1892; K.656; Civ.1998)
mogt geschied zijn, dan voor zoo verre hij di luar kekuasaan itu kecuali jika ia telah
zulks uitdrukkelijk of stilzwijgend bekrachtigd menyetujui hal itu secara tegas atau diam-
heeft (Bw. 1338, 1357, 1792, 1892; K. 656; Civ. diam.
1998).
De lastgever is verpligt aan den lasthebber Pemberi kuasa wajib mengembalikan persekot The mandator must refund the mandatary the
terug te geven de voorschotten en onkosten, dan biaya yang telah dikeluarkan oleh advances made and costs incurred in the
welke deze tot uitvoering van den last gedaan penerima kuasa untuk melaksanakan implementation of the mandate, and must pay
heeft, en hem zijn loon te betalen, indien zulks kuasanya, begitu pula membayar upahnya bila his fee, if such has been agreed. (Bb.3064, 3171)
bedongen is (Bb. 3064, 3171). tentang hal ini telah diadakan perjanjian. Jika If the mandatary is not guilty of negligence, the
penerima kuasa tidak melakukan suatu mandator cannot withdraw from the
kelalaian, maka pemberi kuasa tidak dapat obligation to return and pay the amounts
Indien aan den lasthebber geen verzuim te
wijten is, kan de lastgever zich aan deze menghindarkan diri dari kewajiban mentioned above, notwithstanding failure of
teruggave en betaling niet onttrekken, al mogt mengembalikan persekot dan biaya serta the matter. (Bw. 1357, 1794; Civ. 1999)
de zaak ook mislukt zijn (Bw. 1357, 1794; Civ. membayar upah tersebut di atas, sekalipun
1999). penerima kuasa tidak berhasil dalam
urusannya itu.
Ook moet de lastgever den lasthebber Begitu pula pemberi kuasa harus memberikan The mandator is also indemnify the mandatary
schadeloos stellen wegens de verliezen welke ganti rugi kepada penerima kuasa atas against the losses suffered in implementing the
deze, ter gelegenheid der uitvoering van zijnen kerugian-kerugian yang dideritanya sewaktu mandate, provided that the mandatary cannot
last, mog geleden hebben, mits hem te dien menjalankan kuasanya asal dalam hal itu be accused of any carelessness. (Bw. 1728; Civ.
opzigte geene onvoorzigtigheid te wijten zij penerima kuasa tidak bertindak kurang hati- 2000)
(Bw. 1728; Civ. 2000). hati.
De lastgever is aan den lasthebber interessen Pemberi kuasa harus membayar bunga atas The mandator is owe the mandatary interest in
voor gedane voorschotten verschuldigd, te persekot yang telah dikeluarkan oleh penerima respect of advances owed, effective as of the
rekenen van den dag waarop de voorschotten kuasa, terhitung mulai hari dikeluarkannya day on which the advance payments were
gedaan zijn (Bw. 1250, 1805; Civ. 2001). persekot itu. made. (Bw.1250,1805; Civ.2001)
Indien een lasthebber door verscheidene Jika seorang penerima kuasa diangkat oleh In the event that a mandatary has been
personen is aangesteld, tot het waarnemen berbagai orang untuk menyelenggarakan appointed by several individuals, to undertake
eener zaak die aan hen allen gemeen is, is elk suatu urusan yang harus mereka selesaikan a matter which is applicable to all of them,
hunner jegens hem, voor het geheel, secara bersama, maka masing-masing dari each individual shall be liable to the mandator
aansprakelijk voor alle de gevolgen van de mereka bertanggung jawab untuk seluruhnya for the entire matter concerning all
404
www.KUHPer.com
lastgeving (Bw. 1280, 1282, 1804, 1808v.; K. 18; terhadap penerima kuasa mengenai segala consequences of the mandate. (Bw.1280, 1282,
Civ. 2002). akibat dari pemberian kuasa itu. 1804, 1808v.; K.18; Civ.2002)
De lasthebber heeft het regt om hetgeen hij van Penerima kuasa berhak untuk menahan The mandatary shall be entitled to retain that
den lastgever in handen heft zoo lang terug te kepunyaan pemberi kuasa yang berada di which he possesses which belongs to the
houden, tot dat hem alles betaald is, hetwelk tangannya hingga kepadanya dibayar lunas mandator for such period of time until
hij ten gevolge der lastgeving te vorderen heeft segala sesuatu yang dapat dituntutnya akibat everything has been repaid, which he, by
(Bw. 575v., 715, 725, 1139-5o, 1147, 1159, 1729; pemberian kuasa. mandate is required to claim. (Bw.575v., 715,
K. 79, 82, 84v.; F. 59). 725, 1139-5, 1147, 1159, 1729; K.79, 82, 84v.;
F.59)
Over de verschillende wijzen waarop Bermacam-macam Cara Berakhirnya Concerning the various manners in which
lastgeving eindigt Pemberian Kuasa mandates are terminated
Lastgeving eindigt: (Bw. 470). Pemberian kuasa berakhir: A mandate is terminate as follows: (Bw.470)
due to revocation of the mandate granted to
door herroeping der volmagt van den dengan penarikan kembali kuasa penerima the mandatary; (Bw.1338v., 1814) due to
lasthebber (Bw. 1338v., 1814); kuasa; termination of the mandate by the mandatary;
(Bw.1636, 1800, 1817) due to the death, the
guardianship, the bankruptcy or apparent
door de opzegging van den last door den dengan pemberitahuan penghentian kuasanya insolvency, either of the mandator or the
lasthebber (Bw. 1636, 1800, 1817); oleh penerima kuasa; mandatary; (Bw.452, 1355, 1818v.; F.1v., 22)
due to the marriage of the woman who has
door den dood, de curatele, den staat van dengan meninggalnya, pengampuan atau granted or accepted the mandate. (Bw.79,
faillissement of van kennelijk onvermogen, het pailitnya, baik pemberi kuasa maupun 105v., 463, 470, 1798; Civ. 2003)
zij van den lastgever, het zij van den lasthebber penerima kuasa dengan kawinnya perempuan
(Bw. 452, 1355, 1818v.; F. 1v., 22); yang memberikan atau menerima kuasa.
door het huwelijk der vrouw die den last

gegeven of ontvangen heeft (Bw. 79, 105v., 463,
470, 1798; Civ. 2003).
De lastgever kan den last herroepen wanneer Pemberi kuasa dapat menarik kembali The mandator may revoke the authority if he
hem zulks goeddunkt, en, indien daartoe kuasanya bila hal itu dikehendakinya dan deems fit, and if there are grounds therefor, he
gronden bestaan, den lasthebbernoodzaken dapat memaksa pemegang kuasa untuk may require the mandatary to return the
hem de volmagt, welke hij in handen heeft, mengembalikan kuasa itu bila ada alasan mandate. (Bw.1187, 1636; Civ.2004)
terug te geven (Bw. 1187, 1636; Civ. 2004). untuk itu.
De herroeping, alleen aan den lasthebber Penarikan kuasa yang hanya diberitahukan The revocation which has been notified to the
kenbaar gmaakt zijnde, kan aan derden, die, kepada penerima kuasa tidak dapat diajukan mandatary only, cannot be opposed by third
daarvan onkundig, met hem gehandeld kepada pihak ketiga yang telah mengadakan parties, who have dealt with him unaware of
hebben, niet worden tegengeworpen; persetujuan dengan pihak penerima kuasa this fact; without prejudice to the mandator
behoudens het verhaal van den lastgever op karena tidak mengetahui penarikan kuasa itu1 claiming recourse from the mandatary.
den lasthebber (Bw. 1340; Civ. 2005). hal ini tidak mengurangi tuntutan hukum dan (Bw.1340; Civ. 2005)
pemberi kuasa terhadap penerima kuasa.
De aanstelling van eenen nieuwen lasthebber, Pengangkatan seorang penerima kuasa baru The appointment of a new mandatary for the
tot het verrigten van dezelfde zaak, brengt de untuk menjalankan suatu urusan yang sama, performance of the same function, is cause the
herroeping van den eersten mede, te rekenen menyebabkan ditariknya kembali kuasa revocation of the appointment of the first
van den dag waarop die aanstelling aan den penerima kuasa yang pertama, terhitung mulai mandatary, effective as of the date of
laatstgemelde is kenbaar gemaakt (Rv. 110; hari diberitahukannya pengangkatan itu notification of the appointment to the latter
Civ. 2006). kepada orang yang disebut belakangan. mentioned. (Rv.110; Civ.2006)
De lasthebber kan zich van den last ontslaan Pemegang kuasa dapat membebaskan diri dari The mandatary is release himself from the
door opzegging aan den lastgever. kuasanya dengan memberitahukan mandate by giving notice to the mandator. If,
penghentian kepada pemberi kuasa. however, this notification due to its
Indien evenwel deze opzegging door hare untimeliness, or for other reasons, is cause the
mandator to suffer loss due to the fault of the
ontijdgheid, of uit eenigen anderen hoofde, Akan tetapi bila pemberitahuan penghentian
door de schuld van den lasthebber aan den ini, baik karena Ia tidak mengindahkan waktu mandatary, then the mandatary is compensate
lastgever tot nadeel verstrek, moet deze maupun karena sesuatu hal lain akibat the mandator, unless the mandatary is unable
405
alpha3 Edition
deswege door den lasthebber schadeloos kesalahan pemegang kuasa sendiri, membawa to continue the authority, without causing
worden gesteld; ten ware de laatstgemelde kerugian bagi pemberi kuasa, maka pemberi significant damage to himself. (Bw.1243v.,
zich in de onmogelijkheid bevond om den last kuasa ini harus diberikan ganti rugi oleh 1354v., 1800; civ.2007)
verder te volbrengen, zonder daardoor zelf pemegang kuasa itu kecuali bila pemegang
eene aanmerkelijke schade te lijden (Bw. kuasa itu tak mampu untuk meneruskan
1243v., 1354v., 1800; Civ. 2007). kuasanya tanpa mendatangkan kerugian yang
berarti bagi dirinya sendiri.
Indien de lasthebber onbewust is van den Jika pemegang kuasa tidak tahu tentang If the mandatary is unaware of the death of the
dood des lastgevers, of van het bestaan van meninggalnya pemberi kuasa atau tentang mandator, or of the existence of any other
eenige andere oorzaak die den last doet suatu sebab lain yang menyebabkan reason which would cause the mandate to
eindigen, is hetgeen hij in die onwetendheid berakhirnya kuasa itu, maka perbuatan yang terminate, any acts which he has performed in
verrigt heeft van waarde. dilakukan dalam keadaan tidak tahu itu ignorance of such shall be valid. In this regard,
adalah sah. contracts entered into by the mandatary shall
In dat geval, moeten de verbindtenissen, door be valid in respect of third parties who have
den lasthebber aangegaan, nagekomen worden Dalam hal demikian, segala perikatan yang acted in good faith. (Bw/ 1338, 1800, 1819; civ.
ten aanzien van derden die in de goede trouw dilakukan oleh penerima kuasa dengan pihak 2008)
zijn (Bw. 1338, 1800, 1819; Civ. 2008). ketiga yang beritikad baik, harus dipenuhi
terhadapnya.
In geval de lasthebber overlijdt, moeten Bila pemegang kuasa meninggal dunia, maka In the event that the mandatary passes away,
deszelfs erfgenamen daarvan aan den para ahli warisnya harus memberitahukan hal *499 his heirs is notify the mandator of this
lastgever kennis geven, indien hun de itu kepada pemberi kuasa jika mereka tahu fact, if they are aware of the mandate, and they
lastgeving bekend is, en inmiddels zorg dragen pemberian kuasa itu, dan sementara itu shall be responsible for that which would have
voor hetgeen de omstandigheden in het belang mengambil tindakan-tindakan yang perlu been required in the circumstances in the
van den lastgever mogten vereischen; op menurut keadaan bagi kepentingan pemberi interest of the mandator; non-compliance is
straffe van vergoeding van kosten, schaden en kuasa, dengan ancaman mengganti biaya, render them liable for costs, damages and
interssen, indien daartoe gronden zijn (Bw. kerugian dan bunga, jika ada alasan untuk itu. interest, if there are grounds therefor. (Bw.
1243v., 1355, 1818; Civ. 2010). 1243v., 1355, 1818; Civ. 2010)
Van borgtogt PENANGGUNG UTANG Concerning guarantees
Van den aard van borgtog Sifat Penanggungan Concerning the nature of a guarantee
Borgtogt is eene overeenkomst, waarbij een Penanggungan ialah suatu persetujuan di The provision of a guarantee is an agreement
derde zich, ten behoeve van den schuldeischer, mana pihak ketiga demi kepentingan kreditur, in which a third party agrees, for the benefit of
verbindt om aan de verbindtenis van den mengikatkan diri untuk memenuhi perikatan the creditor, to fulfill the obligations of the
schuldenaar te voldoen, indien deze niet zelf debitur, bila debitur itu tidak memenuhi debtor, if he himself fails to fulfill these. (Bw.
daaraan voldoet (Bw. 1831; K. 65, 129v., 202v.; perikatannya. 1831; K.65, 129v., 202v.,Rv.55-5; Civ.2011)
Rv. 55-5o; Civ. 2011).
Geen borgtogt kan bestaan, of er moet eene Tiada penanggungan bila tiada perikatan No guarantee can be provided unless there
wettige hoofdverbindtenis zijn. pokok yang sah menurut undang-undang. exists a valid principal contract. However, one
Akan tetapi orang dapat mengadakan can become a guarantor for a contract,
penanggungan dalam suatu perikatan, notwithstanding that it may be nullified by a
Men kan zich niettemin borg stellen voor eene
verbindtenis, al mogt die ook kunnen walaupun perikatan itu dapat dibatalkan demurrer, which relates only to the debtor
vernietigd worden door eene exceptie, welke dengan sanggahan mengenai diri pribadi personally, for instance, in the case of being a
alleen den verbondene in persoon betreft, bij debitur misalnya dalam hal belum cukup minor. (Bw. 1331, 1832-3, 1847; Civ. 2012)
voorbeeld in geval van minderjarigheid (Bw. umur.
1331, 1832-3o, 1847; Civ. 2012).
Een borg kan zich tot niets meerder, noch Seorang penanggung tidak dapat mengikatkan A guarantor cannot bind himself to more, nor
onder meer bezwarende voorwaarden, diri dalam perjanjian atau dengan syarat- is he be subject to more demanding
verbinden, dan waartoe de hoofdschuldenaar syarat yang lebih berat dari perikatan yang requirements, than those to which the
verbonden is. dibuat oleh debitur. principal debtor has bound himself. A
guarantee may also be provided for part of a
Borgtogt kan ook worden aangegaan voor Penanggungan dapat diadakan hanya untuk debt, or be subject to less severe conditions. If
slechts een gedeelte der schuld, of onder sebagian utang atau dengan mengurangi the guarantee has been provided in respect of
more than the debt or subject to more stringent
minder bezwarende voorwaarden. Indien de syarat-syarat yang semestinya. Bila
borgtocht voor meerder dan de schuld, of penanggungan diadakan atas jumlah yang conditions, then it is not be entirely invalid, but
406
www.KUHPer.com
onder meer bezwarende voorwaarden, is melebihi utang atau dengan syarat-syarat yang shall be restricted to that which is covered in
aangegaan, is hij niet geheel van onwaarde, lebih berat maka perikatan itu tidak sama the principal contract. (Bw.1253v., 1268v., 1824;
maar bepaalt zich slechts tot datgene hetwelk sekali batal, melainkan sah, tetapi hanya untuk Civ. 2013)
in de hoofdverbindtenis is begrepen (Bw. apa yang telah ditentukan dalam perikatan
1253v., 1268v., 1824; Civ. 2013). pokok.
Men kan zich borg stellen zonder daartoe Orang dapat mengangkat diri sebagai An individual can act as a guarantor without
aangezocht te zijn door dengene voor wien penanggung tanpa diminta oleh orang yang being requested to do so by the party who has
men zich verbindt, en zelfs buiten zijn weten. mengikatkan diri untuk suatu utang, bahkan bound him self, and even without his
juga dapat tanpa tahu orang itu. knowledge. One can also act as a guarantor,
Men kan zich ook borg stellen, niet alleen voor not only for the principal debtor, but also for
den hoofdschuldenaar, maar ook voor deszelfs Orang dapat pula menjadi penanggung, bukan another existing guarantor. (Bw.1316v., 1354,
reeds gestelden borg (Bw. 1316v., 1354, 1382, hanya untuk debitur utama melainkan juga 1382, 1839; Rv. 5-5; Civ. 2014)
1839; Rv. 55-5o; Civ. 2014). untuk seorang penanggung debitur utama itu.
Borgtocht wordt niet voorondersteld, maar Penanggung tidak hanya dapat diduga-duga, A guarantee is not be implied but shall be
moet uitdrukikelijk worden aangegaan; men melainkan harus dinyatakan secara tegas, expressly indicated; it is not extend beyond the
kan dien niet verder uitstrekken dan de penanggungan itu tidak dapat diperluas terms to which it is subject. (Bw. 1574, 1822;
bepalingen, onder welke dezelve is aangegaan hingga melebihi ketentuan-ketentuan yang K.129v., 202v.; Civ. 2015)
(Bw. 1574, 1822; K. 129v., 202v.; Civ. 2015). menjadi syarat-syarat sewaktu
mengadakannya.
Onbepaalde borgtocht voor eene Penanggungan yang tak terbatas untuk suatu An unlimited guarantee in respect of a
hoofdverbindtenis strekt zich uit tot alle de perikatan pokok, meliputi segala akibat principal contract is apply to all consequences
gevolgen der schuld, zelfs tot de kosten der utangnya, bahkan juga biaya-biaya gugatan of the debt, including the costs incurred in
tegen den hoofdschuldenaar gedane yang diajukan terhadap debitur utama dan filing a claim against the principal debtor, and
regtsvordering, en tot alle zoodanige welke segala biaya yang dikeluarkan setelah is also apply to the expenses incurred after the
gemaakt zijn na dat de borg deswege is penanggung utang diperingatkan tentang itu. guarantor has been reminded thereof.
aangemaand (Bw. 1243, 1250; Rv. 58; Civ. (Bw.1243, 1250; Rv.58; Civ. 2016)
2016).
De verbindtenissen der borgen gaan over op Perikatan-perikatan penanggung beralih The contracts concluded by guarantors shall be
hunne erfgenamen (Bw. 833, 955, 1318, 1743; kepada para ahli warisnya. succeeded to by their heirs. (Bw.833, 955, 1318,
Civ. 2017). 1743; Civ. 2017)
De schuldenaar, die verpligt is borg te stellen, Debitur yang diwajibkan menyediakan A debtor who is required to provide a
moet daartoe zoodanigen persoon aanbieden seorang penanggung, harus mengajukan guarantor, is present individuals who are
die de bekwaamheid heeft om zich te seseorang yang cakap untuk mengikatkan diri competent to *502 bind themselves, who are
verbinden, die genoegzaam gegoed is om aan dalam perjanjian, maupun untuk memenuhi capable of fulfilling the contract and who
de verbindtenis te kunnen voldoen, en binnen perjanjiannya dan bertempat tinggal di reside within Indonesia. (Bw.1329v., 1829;
Indonesie woonachtig is (Bw. 1329v., 1829; Rv. Indonesia. Rv.614; Civ.2018)
614; Civ. 2018).
Wanneer de borg, die door den schuldeischer Bila penanggung yang telah diterima kreditur In the event that the guarantor, who has been
vrijwillig, of op regterlijke uitspraak, is secara sukarela atau berdasarkan keputusan voluntarily or pursuant to a court judgment
aangenomen, naderhand onvermogend is Hakim kemudian ternyata menjadi tidak accepted by the creditor, subsequently
geworden, moet er een nieuwe borg gesteld mampu, maka haruslah diangkat penanggung becomes insolvent, a new guarantor shall be
worden. baru. Ketentuan ini dapat dikecualikan bila appointed. There is only one exception to this
penanggung itu diadakan menurut rule, in the event that the guarantor is
Deze regel lijdt alleenlijk uitzondering, in geval persetujuan, dengan mana kreditur meminta appointed pursuant to an agreement in which
de borg gesteld is ten gevolge eener diadakan penanggung. the creditor has demanded a specific
individual as a guarantor. (Bw.1827; Civ.2020)
overeenkomst, waarbij de schuldeischer eenen
bepaalden persoon tot borg gevorderd heeft
(Bw. 1827; Civ. 2020).
Hij, die door de wet, of ten gevolge van een Barangsiapa diwajibkan oleh undang-undang An individual, who by law, or pursuant to a
407
alpha3 Edition
regterlijk gewijsde, verpligt is eenen borg te atau keputusan Hakim yang telah memperoleh court judgment is required to appoint a
stellen, en dien niet mogt kunnen vinden, kan kekuatan hukum yang pasti untuk guarantor, but is unable to find one, shall be
volstaan met, in deszelfs plaats, een pand of memberikan seorang penanggung, boleh entitled in place of such to provide a pledge or
hypotheek te geven (Bw. 335, 472, 784, 789, 819, memberikan jaminan gadai atau hipotek bila ia mortgage. (Bw.335, 472, 784, 789, 819, 978,
978, 1034, 1150v., 1827, 1832-5o; Rv. 54v., 128, tidak berhasil mendapatkan penanggung itu. 1034, 1150v., 1827, 1832-5; Rv.54v., 128, 311,
311, 722, 728; Civ. 2041). 722, 728; Civ. 2041)
Van de gevolgen van borgtogt tusschen den Akibat-akibat Penanggungan Antara Concerning the consequences of the
schuldeischer en den borg Kreditur Dan Penanggung guarantee between the creditor and the
guarantor
De borg is jegens den schuldeischer niet tot Penanggung tidak wajib membayar kepada The guarantor is not be obliged to pay the
betaling gehouden, dan bij gebreke van den kreditur kecuali debitur lalai membayar creditor unless the debtor fails to settle his
schuldenaar, wiens goederen vooraf moeten utangnya, dalam hal itu pun barang debt; and, in this regard, the debtori shall be
uitgewonnen worden (Bw. 1283, 1820, 1833; kepunyaan debitur harus disita dan dijual dispossessed of his assets in advance in order
Civ. 2021). terlebih dahulu untuk melunasi utangnya. to settle the debt . (Bw.1283, 1820, 1833;
Civ.2021)
De borg kan niet vorderen dat des Penanggung tidak dapat menuntut supaya The guarantor cannot demand that the debtor
schuldenaarsgoederen vooraf uitgewonnen barang milik debitur lebih dulu disita dan shall be dispossessed of his assets in advance
worden: dijual untuk melunasi utangnya: in the following circumstances: 1. if he has
relinquished his privileged right of
1o. wanneer hij van het voorregt van 1. bila ia telah melepaskan hak istimewanya dispossession; 2. if he, has severally bound
uitwinning heeft afstand gedaan; untuk menuntut barang-barang debitur lebih himself to the principal debtor; in which case
dahulu disita dan dijual; the consequences of the same contract shall be
regulated in accordance with the basic
2o. wanneer hij zich hoofdelijk met den principles which have been established with
hoofdschuldennar verbonden heeft; in welk 2. bila ia telah mengikatkan dirinya bersama- respect to several liability debts;
geval de gevolgen van deszelfs verbindtenis sama dengan debitur terutama secara (Bw.1278v.,1283) 3. if the debtor can submit a
geregeld worden naar de beginselen, welke ten tanggung menanggung, dalam hal itu, akibat- demurrer which is only relevant to him
opzigte van hoofdelijke schulden zijn akibat perikatannya diatur menurut asas-asas personally; (Bw. 1821, 1847) 4. if the debtor
vastgesteld (Bw. 1278v., 1283); yang ditetapkan untuk utang-utang tanggung- becomes bankrupt or insolvent; (F.1) 5. in the
menanggung; case of a guarantee ordered by the court.
3o. indien de schuldenaar eene exceptie kan in (Rv.54v., 311, 722, 728; Civ.2021, 2042)
het midden brengen, welke hem alleen en 3. jika debitur dapat mengajukan suatu
persoonlijk betreft (Bw. 1821, 1847); tangkisan yang hanya mengenai dirinya
sendiri secara pribadi;
4o. indien de schuldenaar zich in staat van
faillissement of van kennelijk onvermogen 4. jika debitur berada keadaan pailit;
bevindt (F. 1);
5. dalam hal penanggungan yang
5o. in geval van geregtelijken borgtogt (Rv. diperintahkan oleh Hakim.
54v., 311, 722, 728; Civ. 2021, 2042).
De schuldeischer is niet verpligt den Kreditur tidak wajib menyita dan menjual A creditor is not be required to firstly
hoofdschuldenaar eerst uit te winnen, dan lebih dahulu barang kepunyaan debitur, dispossess the principal debtor of the assets,
wanneer de borg, op de eerste geregtelijke kecuali bila pada waktu pertama kalinya until the guarantor so demands, pursuant to
tegen hem gerigte aanspraak, zulks vordert dituntut di muka Hakim, penanggung the first legal charge filed against him.
(Bw. 1831; Civ. 2022). mengajukan permohonan untuk itu. (Bw.1831; Civ.2022)
De borg, die de uitwinning van den Penanggung yang menuntut agar barang The guarantor, who demands that the assets of
hoofdschuldenaar vordert, moet aan den kepunyaan debitur disita dan dijual lebih the principal debtor be seized, is inform the
schuldeischer de goederen van denzelven dahulu wajib menunjukkan barang kepunyaan creditor of the debtor's assets, and is advance
aanwijzen, en de noodige penningen debitur itu kepada kreditur dan membayar the required sum to implement the
voorschieten om de uitwinning te lebih dahulu biaya-biaya untuk penyitaan dan dispossession. He cannot inform him of the
bewerkstielligen. penjualan tersebut. assets, regarding which there is a dispute in
court, or of those which have been encumbered
Hij kan geene aanwijzing doen van goederen, Penanggung tidak boleh menunjuk barang as security for the debt, and which are no
waarover geschil in regten bestaat, noch van yang sedang dalam sengketa di hadapan longer in the debtor's ownership, nor of
de zoodanige welke voor de schuld zijn Pengadilan, atau barang yang sudah dijadikan property which is located outside Indonesia.
(Bw. 1827; Civ.2023)
gehypothekeerd, en waarvan de schuldenaar tanggungan hipotek untuk utang yang
niet meer in het bezit is, noch eindelijk van bersangkutan dan sudah tidak lagi berada di
goederen buiten Indonesie gelegen (Bw. 1827; tangan debitur itu, ataupun barang yang
408
www.KUHPer.com
Civ. 2023). berada di luar wilayah Indonesia.
Wanneer de borg, overeenkomstig het Bila penanggung sesuai dengan pasal yang If the guarantor, in accordance with the
voorgaande art., eene aanwijziang van lalu telah menunjuk barang-barang debitur previous article, has informed of the assets and
goederen gedaan en de noodige penningen tot dan telah membayar biaya yang diperlukan has advanced the sum necessary for such
de uitwinning geschoten heeft, is de untuk penyitaan dan penjualan, maka kreditur dispossession, the creditor shall be, in the
schuldeischer, ten beloope der aangewezene bertanggung jawab terhadap penanggung atas amount of the assets informed, with respect to
goederen, met opzig tot de borg, ketidakmampuan debitur yang terjadi the guarantor, responsible for the insolvency of
verantwoordelijk voor het onvermogen van kemudian dengan tiadanya tuntutan-tuntutan, the principal debtor, which arises thereafter
den hoofdschuldenaar, hetwelk bij gebreke sampai sejumlah harga barang-barang yang due to the absence of claims. (Civ. 2024)
van vervolgingen daarna ontstaan is (Civ. ditunjuk itu.
2024).
Wanneer verscheiden personen zich tot borgen Jika beberapa orang telah mengikatkan diri If several individuals have been appointed as
hebben gesteld voor denzelfden schuldenaar sebagai penanggung untuk seorang debitur guarantors for the same debtor and in respect
en voor dezelfde schuld, is ieder van hen voor yang sama dan untuk utang yang sama, maka of the same debt, each one of them shall be
de geheele schuld verbonden (Bw. 1280v., masing-masing penanggung terikat untuk bound in respect of the entire debt. (Bw.
1283; Civ. 2025). seluruh utang itu. 1280v., 1283; Civ.2025)
Niettemin kan elk hunner, zoo hij geen afstand Akan tetapi masing-masing dari mereka, bila Notwithstanding this, each one of them, is, to
heeft gedaan van het voorregt van tidak melepaskan hak istimewanya untuk the extent that they have not relinquished their
schuldsplitsing, op de eerste geregtelijke meminta pemisahan utangnya, pada waktu privileged right to division of debts, demand at
aanspraak, vorderen dat de schuldeischer zijne pertama kali digugat di muka Hakim, dapat the first legal suit that the creditor is divide the
schuldvordering alvorens verdeele, en dezelve menuntut supaya kreditur lebih dulu membagi loan, and is deduct the share of each validly
vermindere tot het aandeel van elken piutangnya, dan menguranginya sebatas bound guarantor. In the event that at the time
deugdelijk verbonden borg. bagian masing-masing penanggung utang that one of the guarantors has pronounced the
yang terikat secara sah. division of the debt, one or more co-guarantors
are insolvent, then that guarantor, in
Indien, ten tijde dat eene der borgen de
schuldsplitsing heeft doen uitspreken, een of Jika pada waktu salah satu penanggung proportion to his share, shall be obliged to
meerder medeborgen onvermogend zijn, is die menuntut pemisahan utangnya, seorang atau settle on behalf of the insolvent guarantors; he
borg, nar evenregidheid van zijn aandeel, beberapa teman penanggung tak mampu, is however, not be liable if such insolvency
gehouden voor de onvermogenden te voldoen; maka penanggung tersebut wajib membayar occurs after the division of the debt. (Bw. 1283,
maar hij is niet aansprakelijk indien derzelver utang mereka yang tak mampu itu menurut 1832v.; Civ. 2026)
onvermogen na de schuldsplitsing is imbangan bagiannya; tetapi ia tidak wajib
opgekomen (Bw. 1283, 1832v.; Civ. 2026). bertanggung jawab jika ketidakmampuan
mereka terjadi setelah pemisahan utangnya.
Indien de schuldeischer zelf, en vrijwillig, zijne Jika kreditur sendiri secara sukarela telah If the creditor himself, voluntarily, has divided
regtsvordering verdeeld heeft, kan hij tegen membagi-bagi tuntutannya, maka ia tidak his legal claim, then he cannot oppose the
die schuldsplitsing niet weder opkomen, al boleh menarik kembali pemisahan utang itu, division of the debt, notwithstanding that
waren zelfs eenige der borgen onvermogend, biarpun beberapa di antara para penanggung some of the guarantors became insolvent prior
voor den tijd dat hij de schuld verdeeld heeft berada dalam keadaan tidak mampu sebelum to the division of the debt. (Bw. 1289v.; Civ.
(Bw. 1289v.; Civ. 2027). ia membagi-bagi utang itu. 2027)
Van de gevolgen van borgtogt tusschen den Akibat-akibat Penanggungan Antara Debitur Concerning the consequences of a guarantee
schuldenaar en den borg, en tusschen de dan Penanggung dan antara Para between the debtor and the guarantor, and
borgen onderling Penanggung Sendiri between the guarantors themselves
De borg, die betaald heeft, heeft zijn verhaal op Penanggung yang telah membayar dapat A guarantor who has paid, is have a claim
den hoofdschuldenaar, het zij de borgtocht met menuntut apa yang telah dibayarnya itu dari against the principal debtor, whether the
of zonder deszelfs medeweten gesteld zij. Dit debitur utama, tanpa memperhatikan apakah guarantee has been given with or without his
verhaal heeft plaats, zoo wel ten aanzien van penanggungan itu diadakan dengan atau knowledge. This claim for compensation is
de hoofsom, als van de interessen en de kosten. tanpa setahu debitur utama itu. Penuntutan take place, whether with regard to the
kembali ini dapat dilakukan baik mengenai principal sum or with regard to interest and
Ten aanzien dier kosten heeft de borg slechts uang pokok maupun mengenai bunga serta costs. With regard to the costs, the guarantor is
biaya-biaya. only be compensated to the extent that he has
zijn verhaal, voor zoo verre hij tijdig aan den
hoofdschuldenaar heft kennis gegeven van de given timely notification to the principal
tegen hem gerigte vervolgingen. Mengenai biaya-biaya tersebut, penanggung debtor of the charges filed against him. The
hanya dapat menuntutnya kembali sekedar guarantor is also entitled to compensation of
dalam waktu yang dianggap patut ia telah costs, damages and interest, in the event that
De borg heeft ook verhaal tot vergoeding van there are grounds therefor. (Bw.1243v., 1823,
menyampaikan pemberitahuan kepada debitur
kosten, schadenen interessen, indien daartoe 1825, 1842; Civ.2028)
gronden zijn (Bw. 1243v., 1823, 1825, 1842; Civ. utama tentang tuntutan-tuntutan yang
409
alpha3 Edition
2028). ditujukan kepadanya.
Penanggung juga berhak menuntut

penggantian biaya, kerugian dan bunga bila
alasan untuk itu memang ada.
De borg, die de schuld betaald heeft, treedt van Penanggung yang telah membayar lunas A guarantor who has paid the debt, is, by law,
regtswege in alle de regten welke de utangnya, demi hukum, menggantikan have all the rights which the creditor had with
schuldeischer tegen den schuldenaar gehad kreditur dengan segala haknya terhadap regard to the debtor. (Bw.1400, 1402-3, 1403,
heeft (Bw. 1400, 1402-3o, 1403, 1844; Civ. 2029). debitur semula. 1844; Civ.2029)
Indien verscheiden hoofdschuldenaars van Bila beberapa orang bersama-sama memikul If several debtors of the same debt are
dezelfde schuld ieder voor het geheel satu utang utama dan masing-masing terikat severally liable in respect of the entire debt,
verbonden waren, heeft degene, die zich voor untuk seluruh utang utama tersebut, maka then the one who has been elected as guarantor
alle tot borg gesteld heeft, op een ieder hunner orang yang mengajukan diri sebagai for all of them may claim from each one of
zijn verhaal tot terugvordering van al hetgeen penanggung untuk mereka semuanya, dapat them indemnification of the amount he has
hij betaald heeft (Bw. 1280, 1293, 1839, 1844; menuntut kembali semua yang telah settled. (Bw.1280, 1293, 1839, 1844; Civ. 2030)
Civ. 2030). dibayarnya dari masing-masing debitur
tersebut.
De borg, die eenmaal de schuld betaald heeft, Penanggung yang telah membayar utangnya The guarantor who has settled the debt once, is
heeft geen verhaal op den hoofdschuldenaar sekali, tidak dapat menuntutnya kembali dari have no claim against the principal debtor who
die voor de tweede maal betaald heeft, indien debitur utama yang telah membayar untuk has paid a second time, if he has not informed
hij denzelven van de door hem gedane kedua kalinya bila ia tidak memberitahukan him of the payment made; without prejudice to
betaling geene kennis heeft gegeven; pembayaran yang telah dilakukan itu his action to reclaim this payment from the
behoudens zijne actie tot terugvordering tegen kepadanya, hal ini tidak mengurangi haknya creditor. If the guarantor has paid, without
den schuldeischer. untuk menuntutnya kembali dari kreditur. being legally obligated to do so, and without
notifying the principal debtor thereof, he
Indien de borg betaald heeft, zonder daartoe in Jika penanggung telah membayar tanpa cannot demand payment from the debtor, if
regten te zijn aangesproken, en zonder den digugat untuk itu sedangkan ia tidak the latter mentioned, at the time of payment, is
hoofschuldenaar daarvan te hebben memberitahukannya kepada debitur utama, entitled to have the debt cancelled; without
verwittigd, heft hij op dezen geen verhaal, in maka ia tidak dapat menuntutnya kembali dari prejudice to the legal claim of the guarantor for
reclaim from the creditor. (Bw.1271, 1359, 1839;
geval die schuldenaar, op het oogenblik der debitur utama ini bila pada waktu
betaling, gronden mogt hebben gehad om de dilakukannya pembayaran itu debitur Civ. 2031)
schuld te doen vervallen verklaren; mempunyai alasan-alasan untuk menuntut
onverminderd de regtsvordering van den borg pembatalan utangnya; hal ini tidak
tot terugvordering tegen den schuldeischer mengurangi tuntutan penanggung terhadap
(Bw. 1271, 1359, 1839; Civ. 2031). kreditur.
De borg kan, zelfs voor dat hij betaald heeft, Penanggung dapat menuntut debitur untuk The guarantor, may, even prior to payment,
den schuldenaar aanspreken om door diberi ganti rugi atau untuk dibebaskan dari approach the debtor to be indemnified for this
denzelven schadeloos gesteld, of van zijn perikatannya, bahkan sebelum ia membayar or to be released from his contract; 1. if he has
verbindtenis ontheven te worden: utangnya: been charged in court for payment;
(Bw.1831v.) 2. revoked: S.06-348. 3. if the
1o. indien hij tot betaling in regten vervolgd 1. bila ia digugat di muka Hakim untuk debtor has bound himself to release him from
wordt (Bw. 1831v); membayar; the guarantee; (Bw.1338) 4. if the debt has
become collectable, with the arrival of the term
in which the debt shall be payable; (Bw.1268v.,
2o. Ingetrokken: S. 06-348; 2. dihapus dengan S. 1906 - 348; *506 1850) 5. following the lapse of ten years, if
the principal contract does not have a specific
3o. indien de schuldenaar zich verbonden heet 3. bila debitur telah berjanji untuk maturity date, unless the nature of the
om hem binnen zekeren tijd het ontslag van membebaskannya dari penanggungannya principal contract is such that it cannot lapse
zijnen borgtocht te bezorgen (Bw. 1338); pada waktu tertentu; prior to a specific time, as in the case of a
guardianship. (Bw.410, 414; Civ.2032)
4o. indien de schuld opeischbaar is geworden, 4. bila utangnya sudah dapat ditagih karena
door het verschijnen van den termijn op lewatnya jangka waktu yang telah ditetapkan
welken zij betaalbaar was gesteld (Bw. 1268v., untuk pembayarannya;
1850);
5. setelah lewat waktu sepuluh tahun, jika
5o. na verloop van tien jaren, indien de perikatan pokok tidak mengandung suatu
hoofdverbindtenis van dien aard zij, dat den jangka waktu tertentu untuk pengakhirannya
vervaltijd heeft, ten ware de hoofverbindtenis kecuali bila perikatan pokok sedemikian
van dien aard zij, dat zij niet voor eenen sifatnya, hingga tidak dapat diakhiri sebelum
bepaalden tijd kan vervallen, zoo als eene lewat suatu waktu tertentu, seperti suatu
voogdij (Bw. 410, 414; Civ. 2032). perwalian.
410
www.KUHPer.com
(Gew. S. 06-348) Indien verscheidene personen Jika berbagai orang telah mengikatkan diri (Amended S.06-348) If several individuals have
zich tot borgen hebben gesteld van denzelfden sebagai penanggung untuk seorang debitur been appointed as guarantors to the same
schuldenaar en ter zake van dezelfde schuld, dan untuk utang yang sama, maka debtor and with respect to the same debt, then
heeft de borg, die de schuld heeft voldaan, in penanggung yang telah melunasi utangnya the guarantor, who has settled the debt, as
het geval bij no. 1 van het vorige artikel dalam hal yang ditentukan dalam nomor 10 mentioned in the matter stipulated in number
voorzien, alsook wanneer de schuldenaar is pasal yang lalu, begitu pula bila debitur telah 1 of the previous article, and if the debtor has
verklaard in staat van faillissement, zijn dinyatakan pailit, berhak menuntutnya been declared bankrupt, may demand
verhaal op de overige borgen, ieder voor zijn kembali dari penanggung-penanggung indemnification from the other guarantors,
aandeel. lainnya, masing-masing untuk bagiannya. each in respect of his respective share. The
stipulation of the second paragraph of article
1293 is apply in this case. (Bw.1836, 1841; F.1,
De bepalig van het tweede lid van artikel 1293 Ketentuan alinea kedua dari Pasal 1293
is te dezen toepasselijk (Bw. 1836, 1841; F. 1, berlaku dalam hal ini. 131; Civ.2033)
131; Civ. 2033).
Van het te niet gaan van borgtogt Hapusnya Penanggungan Utang Concerning the nullification of guarantees
De verbindtenis, uit borgtogt voortspruitende, Perikatan yang timbul karena penanggungan, The contract, arising out of a guarantee, shall
gaat te niet door dezelfde oorzaken, waardoor hapus karena sebab-sebab yang sama dengan be nullified for the same reasons that cause the
de overige verbindtenissen eindigen (Bw. 1381, yang menyebabkan berakhirnya perikatan- termination of other contracts. (Bw.1381,
1408v., 1424, 1430, 1437, 1442v., 1574, 1846, perikatan Iainnya. 1408v., 1424, 1430, 1437, 1442v.,1574, 1846,
1938v., 1984; Civ. 2034). 1938v., 1984; Civ. 2034)
De schuldvermenging, welke plaats heeft Percampuran utang yang terjadi di antara Consolidation of debts which takes place
tusschen den persoon van den debitur utama dan penanggung utang, bila between the principal debtor and the
hoofdschuldenaar en dien van den borg, yang satu menjadi ahli waris dari yang lain, guarantor, is occur when one becomes the heir
wanneer de een erfgenaam wordt van den sekali-kali tidak menggugurkan tuntutan of the other, but is not nullify the legal claim of
anderen, vernietigt geenszins de hukum kreditur terhadap orang yang telah the creditor against the individual who has
regtsvordering van den schuldeischer tegen mengajukan diri sebagai penanggung dari appointed himself as guarantor of that
dengene die zich tot borg gesteld heeft van den penanggung itu. guarantor. (Bw.1437, 1823; Civ.2035)
borg (Bw. 1437, 1823; Civ. 2035).
De borg kan zich tegen den schuldeischer van Terhadap kreditur itu, penanggung utang The guarantor may put forth all the demurrers,
alle exceptien bedienen, die aan den dapat menggunakan segala tangkisan yang which apply to the principal debtor, and which
hoofdschuldenaar toekomen, en tot de schuld dapat dipakai oleh debitur utama dan relate to the debt itself. He may, however, not
zelve behooren. mengenai utang yang ditanggungnya sendiri. present any demurrers, which only relate to
the debtor himself. (Bw.1821, 1832-3; Civ.2036)
Maar hij kan geene exceptien in het midden Akan tetapi, ia tidak boleh mengajukan
brengen, welke alleen den persoon van den tangkisan yang semata-mata mengenai pribadi
schuldenaar betreffen (Bw. 1821, 1832-3o; Civ. debitur itu.
2036).
De borg is ontslagen, wanneer hij, door Penanggung dibebaskan dari kewajibannya The guarantor shall be released from his
toedoen van den schuldeischer, niet meer bila atas kesalahan kreditur ia tidak dapat lagi obligations, if, due to the act of the creditor, he
treden kan in de regten hypotheken en memperoleh hak hipotek dan hak istimewa can no longer act on behalf of the creditor with
voorregten van dien schuldeischer (Bw. 1402- kreditur itu sebagai penggantinya. respect to the mortgages and privileges of
3o, 1840; Civ. 2037). rights. (Bw. 1402-3, 1840; civ.2037)
De vrijwillige aanneming van eenig onroerend Bila kreditur secara sukarela menerima suatu The voluntary acceptance of any immovable or
of ander goed door den schuldeischer in barang tak bergerak atau barang lain sebagai other assets by the creditor as payment for the
betaling der hoofdschuld gedaan, ontslaat den pembayaran utang pokok, maka penanggung principal debt, is release the guarantor,
borg, al ware het ook dat hetzelve goed dibebaskan dari tanggungannya, sekalipun notwithstanding that it subsequently appears
naderhand van den schuldeischer wierd barang itu kemudian harus diserahkan oleh that the creditor is transfer the assets to a third
uitgewonen (Bw. 1389; Civ. 2038). kreditur kepada orang lain berdasarkan party pursuant to a court judgment for the
putusan Hakim untuk kepentingan payment of said debt. (Bw.1389; Civ.2038)
pembayaran utang tersebut.
Een eenvoudig uitstel van betaling, door den Suatu penundaan pembayaran sederhana yang A simple deferment of payment, granted by
schuldeischer aan den hoofdschuldenaar diizinkan kreditur kepada debitur tidak the creditor to the principal debtor, is not
411
alpha3 Edition
toegestaan, ontslaat den borg niet; doch deze membebaskan penanggung dari release the guarantor from his obligations; he
kan, in dat geval, den schuldenaar vervolgen, tanggungannya ; tetapi dalam hal demikian, can however, in this regard, pursue the debtor
om hem tot betaling te noodzaken, of om hem penanggung dapat memaksa debitur untuk to make payment or to release him from his
het ontslag van zijnen borgtogt te bezorgen membayar utangnya atau membebaskan guarantee. (Bw. 1408, 1574, 1843; Civ.2039)
(Bw. 1408, 1574, 1843; Civ. 2039). penanggung dari tanggungannya itu.
ACHTTIENDE TITEL BAB XVII Chapter XVIII
Van dading PERDAMAIAN Concerning settlement
Dading is eene overeenkomst waarbij partijen, Perdamaian adalah suatu persetujuan yang A settlement is an agreement in which parties,
tegen overgave, belofte, of terughouding eener berisi bahwa dengan menyerahkan, by handing over, agreeing, or retaining a
zaak, een aanhangig geding ten einde brengen, menjanjikan atau menahan suatu barang, matter, resolve a matter which is pending suit,
of een te voeren geding voorkomen. kedua belah pihak mengakhiri suatu perkara or prevent a suit. (Amended S.25-525) This
yang sedang diperiksa pengadilan ataupun agreement shall be valid only if it is concluded
(Gew. S. 25-525) Deze overeenkomst is slechts mencegah timbulnya suatu perkara bila dibuat in writing. (Bw. 407, 1117, 1796v., 1859, 1895;
van waarde, indien zij schriftelijk is aangegaa. secara tertulis. F.100; Rv. 31, 325,615; Civ. 2044).
(Bw. 407, 1117, 1796v., 1859, 1895; F. 100; Rv.
31, 325, 615; Civ. 2044).
Om eene dading te treffen, moet men de Untuk dapat mengadakan suatu perdamaian, To conclude a settlement, one is have the
bevoegdheid hebben om over de seseorang harus berwenang untuk melepaskan competence to familiarize oneself with the
onderwerpen, in de dading begrepen, te haknya atas hal-hal yang termaktub dalam issues covered in the settlement. Guardians
kunnen beschikken. perdamaian itu. and conservators is not be allowed to conclude
a settlement other than in accordance with the
Voogden en curators kunnen geene dading Para wali dan pengampu tidak dapat stipulations of the fifteenth and seventeenth
treffen dan zich gedragende overeenkomstig mengadakan suatu perdamaian. kecuali jika titles of the first book of this Civil Code. The
de bepalingen van den vijftiende en mereka bertindak menurut ketentuan- heads of the local government, in such
capacity, and the public institutions is not
zeventienden titel des eersten boeks van dit ketentuan dari Bab XV dan XVII Buku Kesatu
Wetboek. Kitab Undang-undang Hukum Perdata ini. conclude a settlement other than by observing
the formalities, described by the relevant laws.
(Bw.407, 412, 452, 1795v.; Rv.31; Civ. 2045;
De hoofden van plaatselijk bestuur, als Kepala-kepala daerah yang bertindak Bb.379)
zoodanig handelende, en de openbare demikian, begitu pula lembaga-lembaga
instellingen of gestichten kunnen geene dading umum, tidak dapat mengadakan suatu
treffen dan met in achtneming der perdamaian selain dengan mengindahkan tata
formaliteiten, voorgeschreven bij de wetten die cara yang ditetapkan dalam peraturan-
hen betreffen (Bw. 407, 412, 452, 1795v.; Rv. 31; peraturan yang bersangkutan dengan jabatan
Civ. 2045; Bb. 379). atau pekerjaannya.
Men kan over de burgerlijke belangen, die uit Perdamaian dapat diadakan mengenai One can arrange a settlement regarding the
een misdrijf of eene overtreding ontstaan, kepentingan keperdataan yang timbul dari civil matters which may arise out of a
dading treffen. De dading belet geenszins de satu kejahatan atau pelanggaran. misdemeanor or infringement. In this regard,
vervolging van het openbaar ministerie (AB. the settlement is not prevent prosecution by
23, 25, 28, 30; Bw. 1365v.; Sv. 10; Civ. 2046). Dalam hal ini perdamaian sekali-kali tidak the prosecution counsel. (AB.23, 25, 28, 30;
menghalangi pihak Kejaksaan untuk menuntut Bw.1365v.; Sv.10; Civ.2046)
kejahatan atau pelanggaran yang
bersangkutan.
Dadingen bepalen zich tot derzelver Setiap perdamaian hanya menyangkut soal Settlements is concern the matters covered
onderwerp; de daarbij gedane afstand van alle yang termaktub di dalamnya; pelepasan segala therein; the relinquishment of all rights, actions
regten, actien en vorderingen moet slechts hak dan tuntutan yang dituliskan di situ harus and claims is only be interpreted to the extent
verstaan worden voor zoo verre die betrekking diartikan sepanjang hak-hak dan tuntutan- that they are related to the dispute, which is
hebben tot het verschil, hetwelk tot de dading tuntutan itu berhubungan dengan perselisihan settled. (Bw.1350; Civ.2048)
heeft aanleiding gegeven (Bw. 1350; Civ. 2048). yang menjadi sebab perdamaian tersebut.
Dadingen maken slechts een’ einde aan die Setiap perdamaian hanya mengakhiri Settlements is only resolve the disputes
verschillen welke daarin begrepen zijn, het zij perselisihan-perselisihan yang termaktub di covered therein, whether the parties have
partijen derzelver bedoeling in bijzondere of dalamnya, entah para pihak merumuskan stipulated the objective in specific or general
algemeene bewoordingen bevat hebben, het zij maksud mereka secara khusus atau umum, terms, or whether the objective is a necessary
men die bedoeling afleide als een noodzakelijk entah maksud itu dapat disimpulkan sebagai result of whatever is stipulated. (Bw. 1257,
gevolg van hetgeen uitgedrukt is (Bw. 1257, akibat mutlak dari apa yang tertulis itu. 1343v.; Civ.2049)
1343v.; Civ. 2049).
412
www.KUHPer.com
Indien degene die eene dading getroffen heeft Bila seseorang mengadakan suatu perdamaian If an individual concludes a settlement
over een regt, hetwelk hem uit eigen hoofde mengenai suatu hak yang diperolehnya atas concerning a right which he has been granted
toekwam, vervolgens een dergelijk regt van usahanya sendiri dan kemudian memperoleh further to his own endeavors, and thereafter
een’ ander verkrijgt, is hi, met betrekking tot hak yang sama dari orang lain maka hak yang obtains a similar right from another party,
het nieuw bekomen regt, aan de bevorens baru ini tidak mempunyai ikatan dengan then, he is not be bound to the aforementioned
aangegane dading niet gebonden (Bw. 833, perdamaian itu. settlement in respect of this most recently
955; Civ. 2050). obtained right. (Bw.833, 955; Civ. 2050)
Dadingen, door een’ der belanghebbenden Suatu perdamaian yang diadakan oleh salah Settlements, concluded by one of the relevant
aangegaan, verbinden de overige seorang yang berkepentingan, tidak mengikat parties, is not bind the other relevant parties,
belanghebbenden niet, en kunnen door hen orang-orang lain yang berkepentingan, dan and cannot be revoked by them. (Bw. 1340,
niet worden ingeroepen (Bw. 1340, 1937v.; Civ. tidak pula dapat diajukan oleh mereka untuk 1937v.; Civ.2051)
2051). memperoleh hak-hak daripadanya.
Dadingen hebben tusschen de partijen kracht Di antara pihak-pihak yang bersangkutan, In the last instance, settlements is have the
van gewijsde in het hoogste ressort. suatu perdamaian mempunyai kekuatan same validity among one another as a
seperti suatu keputusan Hakim pada tingkat judgment. One cannot appeal such, whether
Men kan tegen dezelve niet opkomen, het zij akhir. Perdamaian itu tidak dapat dibantah for reasons of errors in the law, or due to
dengan alasan bahwa terjadi kekeliruan another party being jeopardizing. (Bw. 1117,
uit hoofde van dwalintg in het regt, het zij uit
hoofde van benadeeling (Bw. 1117, 1338, 1450; mengenai hukum atau dengan alasan bahwa 1338, 1450; Rv.136-2; Civ.2052)
Rv. 136-2o; Civ. 2052). salah satu pihak dirugikan.
Niettemin kan eene dading vernietigd worden, Namun perdamaian dapat dibatalkan bila Notwithstanding this, a settlement may be
wanneer er dwaling heeft plaats gehad telah terjadi suatu kekeliruan mengenai orang nullified in the event that there is erroneous
omtrent den persoon, of omtrent het yang bersangkutan atau pokok perselisihan. information regarding an individual or
onderwerp van het geschil. Perdamaian dapat dibatalkan dalam segala concerning the subject of the dispute.
hal, bila telah dilakukan penipuan atau Settlements may be nullified in all events in
paksaan. which fraud or force have occurred. (Bw.1112,
Zij kan vernietigd worden in alle de gevallen
waarin bedrog of geweld heeft plaats gehad 1117, 1322v.,1328, 1449, 1862v.; Civ.2053)
(Bw. 1112, 1117, 1322v., 1328, 1449, 1862v.; Civ.
2053).
Insgelijks kan men de vernietiging eener Begitu pula pembatalan suatu perdamaian One can also request the nullification of a
dading vragen, wanneer dezelve, ten gevolge dapat diminta, jika perdamaian itu diadakan settlement, if due to erroneous facts, it is
eener dwaling in feiten, is aangegaan ten karena kekeliruan mengenai duduknya concluded based on an invalid principle,
aanzien van eenen titel die nietig was, behalve perkara tentang suatu alas hak yang batal, unless the parties have expressly entered into
in het geval dat partijen uitdrukkelijk over die kecuali bila para pihak telah mengadakan such agreement regarding such invalidity.
nietigheid eene dading gesloten hebben (Bw. perdamaian tentang kebatalan itu dengan (Bw.1858v., 1892, 1894; Civ.2054)
1858v., 1892, 1894; Civ. 2054). pernyataan tegas.
Eene dading, aangegaan op grond van stukken Suatu perdamaian yang diadakan atas dasar A settlement, concluded pursuant to
die naderhand zijn bevonden valsch te zijn, is surat-surat yang kemudian dinyatakan palsu, documents which are subsequently found to
ten eenemale nietig (Rv. 148v.; Civ. 2055). batal sama sekali. be fraudulent, shall be totally invalid. (Rv.
148v.; civ.2055)
Eene dading over een geschil, waaraan reeds Perdamaian mengenai sengketa yang sudah A settlement concerning a dispute which has
een einde is gemaakt door een vonnis hetwelk diakhiri dengan suatu keputusan Hakim telah already been settled by a verdict, of which the
in kracht van gewijsde is gegaan, doch memperoleh kekuatan hukum yang pasti, parties, or one of them was unaware, shall be
waarvan partijen, of eene derzelve, geene namun tidak diketahui oleh kedua belah pihak invalid. If the verdict of which the parties were
kennis droegen, is nietig. atau salah satu, adalah batal. unaware, is subject to an appeal, then the
settlement shall be valid. (Bw.1859;
Indien het vonnis, waarvan partijen geene Jika keputusan yang tidak diketahui itu masih Rv.83v.,327v.,378v.,385v.,402v.,; civ.2056)
kennis droegen, aan eenig beroep onderhevig dapat dimintakan banding, maka perdamaian
was, is de dading van waarde (Bw. 1859; Rv. mengenai sengketa yang bersangkutan adalah
83v., 327v., 378v., 385v., 402v.; Civ. 2056). sah.
Indien partijen, in het algemeen, eene dading Jika kedua pihak telah membuat perdamaian If the parties, in general, have concluded a
hebben aaangegaan over alle zaken welke zij tentang segala sesuatu yang berlaku di antara settlement concerning all matters pending
413
alpha3 Edition
met elkander uitstaande hebben, leveren de mereka, maka adanya surat-surat yang pada among them, the documents, which were not
bescheiden, die hun toen onbekend waren, waktu itu tidak diketahui tetapi kemudian known to them, but which were subsequently
doch naderhand ontdekt zijn, geenen grond op ditemukan, tidak dapat menjadi alasan untuk revealed, is not be used as grounds for
tot vernietiging der dading, ten ware dezelve membatalkan perdamaian itu, kecuali bila nullification of the settlement, unless these
door toedoen van eene der partijen mogten zijn surat-surat itu telah sengaja disembunyikan documents were concealed by one of the
achtergehouden. oleh salah satu pihak. parties. The settlement is however, be invalid,
if it only concerns one matter, and if the
Maar de dading is nietig, indien dezelve Akan tetapi perdamaian adalah batal bila documents discovered thereafter reveal that
slechts eene enkele zaak tot onderwerp had, perdamaian itu hanya mengenai satu urusan one of the parties does not have any right in
respect of this particular matter. (Bw.1851,
waarop door de naderhand ontdekte sedangkan dari surat-surat yang ditemukan
bescheiden gebleken mogt zijn dat eene der kemudian ternyata bahwa salah satu pihak 1859; Rv. 385; civ. 2057)
partijen geen het minste regt had (Bw. 1851, sama sekali tidak berhak atas hal itu.
1859; Rv. 385; Civ. 2057).
Een misslag van berekening, bij eene dading Dalam suatu perdamaian, suatu kekeliruan An erroneous calculation carried out at a
begaan, moet hersteld worden (Civ. 2058). dalam hal menghitung harus diperbaiki. settlement shall be rectified. (Civ.2058)
VIERDE BOEK VAN BEWIJS EN BUKU KEEMPAT - PEMBUKTIAN DAN BOOK FOUR - CONCERNING EVIDENCE
VERJARING KEDALUWARSA AND PRESCRIPTION
Van bewijs in het algemeen PEMBUKTIAN PADA UMUMNYA Concerning evidence in general
Een iegelijk die beweert eenig regt te hebben, Setiap orang yang mengaku mempunyai suatu Any one who claims to have any right or who
of zich op eenig feit tot staving van zijn regt, of hak, atau menunjuk suatu peristiwa untuk refers to a fact to support such right, or who
tot tegenspraak van eens anders regt, beroept, meneguhkan haknya itu atau untuk objects to another party's right, is prove the
moet het bestaan van dat regt, of van dat feit, membantah suatu hak orang lain, wajib existence of such right, or such fact.
bewijzen (Bw. 166, 250, 1439; Rv. 50, 78, 172, membuktikan adanya hak itu atau kejadian (Bw.166,250,1439; Rv.50,78,172,193,230v.;
193, 230v.; IR. 163; RBg. 283; Civ. 1315). yang dikemukakan itu. IR.163; RBg.283; Civ.1315)
De bewijsmiddelen bestaan in: Alat pembuktian meliputi: Means of evidence is comprise the following:
het schriftelijk bewijs (Bw. 1867v); bukti tertulis; written evidence; (Bw.1867v.)
het bewijs door getuigen (Bw. 1895v); bukti saksi; evidence presented by witnesses; (Bw.1895v.)
de vermoedens (Bw. 1915v); persangkaan; inference; (Bw.1915v.)
de bekentenis (Bw. 1923v); pengakuan; confession; (Bw.1923v.)
den eed (Bw. 1929v). sumpah. oath. (Bw.1929v.)
Alles met in achtneming der regelen bij de Semuanya tunduk pada aturan-aturan yang The above is apply by taking into
volgende titels voorgeschreven (Ov. 81; Rv. tercantum dalam bab-bab berikut. consideration the rules described in the
211v., 215v.; IR. 164; RBg. 284; Civ. 1316). previous titles. (Ov.81; Rv.211v.,215v.; IR.164;
RBg.284; Civ.1316)
Van schriftelijk bewijs PEMBUKTIAN DENGAN TULISAN Concerning written evidence
Schriftelijk bewijs geschiedt door authentieke Pembuktian dengan tulisan dilakukan dengan Written evidence occurs in authentic or private
of door onderhandsche geschriften (Bw. tulisan otentik atau dengan tulisan di bawah documentation. (Bw.1868v., 1874v., 1902)
1868v., 1874v., 1902). tangan.
Eene authentieke acte is de zoodanige welke in Suatu akta otentik ialah suatu akta yang dibuat An authentic deed is one which has been
den wettelijken vorm is verleden, door of ten dalam bentuk yang ditentukan undang- drawn up in a legal format, by or before public
overstaan van openbare ambtenaren die undang oleh atau dihadapan pejabat umum officials who are authorized to do so at the
daartoe bevoegd zijn ter plaatse alwaar zulks is yang berwenang untuk itu di tempat akta itu location where this takes place. (AB. 18v.;
geschied (AB. 18v.; Bw. 265, 356, 938, 1186-2o, dibuat. Bw.265,356,938, 953, 1186-2, 1875, 1889; Rv.1;
414
www.KUHPer.com
1875, 1889; Rv. 1; IR. 165; RBg. 285; Not. 1, 9, IR.165; RBg.285; Not.1, 9, 20v.; Cons. 12v., 17v.)
20v.; Cons. 12v., 17v).
Eene acte, welke, uit hoofde van Suatu akta yang tidak dapat diperlakukan A deed which, due to the incompetence or
onbevoegdheid of onbekwaamheid van den sebagai akta otentik, baik karena tidak incapability of the official or due to the absence
ambtenaar, of uit hoofde van een gebrek in den berwenang atau tidak cakapnya pejabat umum of format, cannot be regarded as authentic,
vorm, niet voor authentiek kan gehouden yang bersangkutan maupun karena cacat may be enforced as a private document, if this
worden, heeft echter kracht van een dalam bentuknya, mempunyai kekuatan document has been executed by the parties.
onderhandsch geschrift, indien dezelve door sebagai tulisan di bawah tangan bila (Bw. 1874; Civ. 1318)
partijen onderteekend is (Bw. 1874; Civ. 1318). ditandatangani oleh para pihak.
Eene authentieke acte levert tusschen partijen Bagi para pihak yang berkepentingan beserta An authentic deed is provide conclusive
en derzelver erfgenamen of regtverkrijgenden para ahli warisnya ataupun bagi orang-orang evidence regarding the contents stipulated
een volledig bewijs op van hetgeen daarin yang mendapatkan hak dari mereka, suatu therein for the parties, their heirs or parties
vermeld staat (Bw. 1875; BS. 25; Rv. 54, 440; Sv. akta otentik memberikan suatu bukti yang having rights therein. (Bw. 1875; BS.25;
380; IR. 165, 304; EGb. 285; Civ. 1318). sempurna tentang apa yang termuat di Rv.54,440; Sv.380; IR.165, 304; RBg.285;
dalamnya. Civ.1319)
Eene authentieke acte levert echter geen Akan tetapi suatu akta otentik tidak An authentic deed, however, is not provide
volledig bewijs op omtrent hetgeen daarin als memberikan bukti yang sempurna tentang apa conclusive evidence in respect of any kind of
een bloot te kennen geven voorkomt, dan voor yang termuat di dalamnya sebagai penuturan description, unless the information contained
zoo verre het te kennen gegevene in een belaka, kecuali bila yang dituturkan itu therein is connected directly with the subject of
dadelijk verband staat met het onderwerp der mempunyai hubungan langsung dengan the deed. If the information described is not
acte. pokok isi akta. directly connected with the subject of the deed,
this is only serve as initial written evidence.
Indien hetgeen daarbij als een bloot te kennen Jika apa yang termuat dalam akta itu hanya (Bw.1875, 1902; IR.165; RBg.285; Civ. 1320)
geven voorkomt, niet in een dadelijk verband merupakan suatu penuturan belaka yang tidak
staat met het onderwerp der acte, kan hetzelve mempunyai hubungan Iangsung dengan
alleen dienen tot begin van schriftelijk bewijs pokok isi akta, maka hal itu hanya dapat
(Bw. 1875, 1902; IR. 165; RBg. 285; Civ. 1320). digunakan sebagai permulaan pembuktian
dengan tulisan.
Indien eene authentieke acte, van welken aard Jika suatu akta otentik, dalam bentuk apa pun, In the event that any type of authentic deed is
ook, van valschheid beticht wordt, kan diduga palsu, maka pelaksanaannya dapat found to be forged, then the execution thereof
derzelver uitvoering worden geschorst, ditangguhkan menurut ketentuan-ketentuan shall be cancelled in accordance with the legal
overeenkomstig de wettelijke bepalingen op de Reglemen Acara Perdata. regulations of the Civil Legal Procedures. (Rv.
Burgerlijke Regtsvordering (Rv. 148v., 165v.; 148v., 165v.; Civ.1319)
Civ. 1319).
Nadere overeenkomsten, aangegaan bij eene Persetujuan lebih lanjut dalam suatu akta Further agreements, concluded pursuant to a
afzonderlijke acte, in strijd met de tersendiri, yang bertentangan dengan akta asli separate deed, in breach of the original, is only
oorspronkelijke, leveren alleen bewijs op hanya memberikan bukti di antara pihak yang provide evidence among the parties to such
tusschen de partijen die tot zoodanige acte zijn turut serta dan para ahli warisnya atau orang- deed, and their heirs or other parties who have
toegetreden, en hunne erfgenamen of orang yang mendapatkan hak dari mereka, rights therein, but is not apply to third parties.
regthebbenden, doch zij kunnen niet tegen dan tidak dapat berlaku terhadap pihak ketiga. (Bw.148, 1315, 1340; Civ.1321)
derden werken (Bw. 148, 1315, 1340; Civ. 1321).
Als onderhandsche geschriften worden Yang dianggap sebagai tulisan di bawah Private documents shall be considered to be,
aangemerkt onderhands geteekende acten, tangan adalah akta yang ditandatangani di all privately signed deeds, letters, registers,
brieven, registers, huisselijke papieren en bawah tangan, surat, daftar, surat urusan documents pertaining to household matters
andere schriften, welke zonder tusschenkomst rumah tangga dan tulisan-tulisan yang lain and other documents, which are drawn up
van eenen openbaren ambtenaar zijn yang dibuat tanpa perantaraan seorang pejabat without the intervention of a public official.
opgemaakt (Bw. 1875, 1878, 1880v., 1902; S. 67- umum. (Bw. 1875, 1878, 1880v., 1902; S.67-29*)
29*). (Supplemented S.16-42, 43; amended 19-
Dengan penandatanganan sebuah tulisan di 603,775) A finger print shall be the equivalent
of a signature on a private document, certified
(Toeg. S. 16-42, 43; gew. 19-603, 775) Met de bawah tangan disamakan pembubuhan suatu
onderteekening van een onderhandsch cap jempol dengan suatu pernyataan yang by a dated and signed statement of a *516
geschrift wordt gelijkgesteld een daaronder bertanggal dari seorang Notaris atau seorang notary or another official designated by
gestelde vingerafdruk, gewaarmerkt daar een pejabat lain yang ditunjuk undang-undang ordinance, which stipulates that he knows the
gedagteekende verklaring van eenen notaris of yang menyatakan bahwa pembubuh cap party affixing the finger print, or that this party
eenen anderen bij ordonnantie aan te wijzen jempol itu dikenal olehnya atau telah has been made known to him, that the contents
of the deed have been explained to the party
ambtenaar, waaruit blijkt, dat hij den steller diperkenalkan kepadanya, bahwa si akta telah
415
alpha3 Edition
van den vingerafdruk kent, of dat deze hem dijelaskan kepada orang itu, dan bahwa affixing the finger print, and that, thereafter,
bekend gemaakt is, dat de inhoud der akte aan setelah itu cap jempol tersebut dibubuhkan the finger print has been affixed in the
den steller van den vingerafdruk duidelijk is pada tulisan tersebut di hadapan pejabat yang presence of the official. The official is record
voorgehouden, en dat daarna de vingerafdruk bersangkutan. the document. Pursuant to an ordinance,
in tegenwoordigheid van den ambtenaar is further rules may be stipulated regarding the
gesteld. Pegawai ini harus membuktikan tulisan statement and recording as abovementioned.
tersebut. (S.16-46*, pg.662; RBg.286)
De ambtenaar boek het geschrift.
Dengan undang-undang dapat diadakan
Bij ordonnantie kunnen nadere regelen aturan-aturan lebih lanjut tentang pernyataan
worden gesteld omtrent de bedoelde dan pembukuan termaksud.
verklaring en boeking. (S. 16-46*, bl. 662; RBg.
286).
(Ing. S. 16-42 jo. 43) Indien belanghebbenden Jika pihak yang berkepentingan menghendaki, (Supplemented S.16-42 see also 43). If
het verlangen, kunnen ook buiten het in het di luar hal termaksud dalam alinea kedua interested parties so desire, then even outside
tweede lid van het voorgaande artikel pasal yang lalu, pada tulisan-tulisan di bawah the matter as mentioned in the second
bedoelde geval, onderteekende onderhandsche tangan yang ditandatangani, dapat juga diberi paragraph of the previous article, executed
geschriften worden voorzien van eene suatu pernyataan dari seorang Notaris atau private documents may be provided with a
gedagteekende verklaring van eenen notaris of seorang pejabat lain yang ditunjuk undang- dated and signed statement of a notary or
eenen anderen, bijordonnantie aan te wijzen undang, yang menyatakan bahwa si penanda another official designated by ordinance, in
ambtenaar, waaruit blijkt, dat hij den tangan tersebut dikenalnya atau telah which it is stated that he knows the signatory,
onderteekenaar kent, of dat deze hem bekend diperkenalkan kepadanya, bahwa isi akta telah or that he has been introduced to him, that the
gemaakt is, dat de inhoud der akte aan den dijelaskan kepada si penanda tangan, dan contents of the deed have been explained to
onderteekenaar duidelijk is voorgehouden, en bahwa setelah itu penandatanganan dilakukan the signatory, and that there after, the signing
dat daarna de onverteekening in di hadapan pejabat tersebut. has taken place in the presence of the official.
tegenwoordigheid van den ambtenaar heeft (S.16-46*, pg.452) The stipulation in the third
plaats gehad. (S. 16-46*, bl. 452). Dalam hal ini berlaku ketentuan alinea ketiga and fourth paragraphs of the previous article is
dan keempat dan pasal yang lalu. apply in this regard. (RBg. 287; S.67-29 see also
16-44, art.1a*)
Hierbij geldt het bepaalde in het derde en het
vierde lid van het voorgaande artikel. (RBg.
287; S. 67-29 jo. 16-44, art. 1a*).
Een onderhandsch geschrift, hetwelk erkend is Suatu tulisan di bawah tangan yang diakui A private document, which has been
door dengene tegen wien men zich daarop kebenarannya oleh orang yang dihadapkan acknowledged by the individual to whom it
beroept, of hetwelk op eene wettige wijze voor kepadanya atau secara hukum dianggap telah may refer or which shall be considered legally
erkend wordt gehouden, levert, ten aanzien dibenarkan olehnya, menimbulkan bukti acknowledged, is provide, with respect to the
van den onderteekenaars en derzelver lengkap seperti suatu akta otentik bagi orang- signatories and their heirs and parties having
erfgenamen en regtverkrijgenden, hetzelfde orang yang menandatanganinya, ahli warisnya rights therein, conclusive evidence similar to
volledig bewijs op als eene authentieke acte, en serta orang-orang yang mendapat hak dari an authentic deed, and the stipulation in article
de bepaling van artikel 1871 is op gelijke wijze mereka; ketentuan Pasal 1871 berlaku terhadap 1871 is also applicable in this regard. (Bw.833,
daartop toepasselijk (Bw. 833, 955, 1870, 1880; tulisan itu. 955, 1870, 1880; K.512, 556; Rv. 54; Sv.380v.;
K. 512, 556; Rv. 54; Sv. 380v.; IR. 304; RBg. 288; IR.304v.; RBg.288; Civ.1322; S.67-29 see also 16-
Civ. 1322; S. 67-29 jo. 16-44, art. 1b*). 44, art.1b*)
Hij, tegen wien men zich op een onderhandsch Barangsiapa dihadapi dengan suatu tulisan di An individual, whose private document has
geschrift beroept, is verpligt zijn schrift of zijne bawah tangan oleh orang yang mengajukan been disputed, shall be required to
handteekening stellig te erkenen of te tuntutan terhadapnya, wajib mengakui atau acknowledge or deny that such is his
ontkennen; doch zijne erfgenamen of memungkiri tanda tangannya secara tegas, handwriting or signature; it is however, be
regtverkrijgenden kunnen volstaan met te tetapi bagi para ahli warisnya atau orang yang sufficient for his heirs or parties having rights
verklaren dat zij hetzelve niet erkennen als het mendapat hak darinya, cukuplah mereka therein to declare that they do not recognize
schrift of de handteekening van dengene wien menerangkan bahwa mereka tidak mengakui the handwriting or the signature as the
zij vertegenwoordigen (Rv. 77v., 148v., 153; tulisan atau tanda tangan itu sebagai tulisan handwriting and signature of the individual
RBg. 289; S. 67-29, art. 2*; Civ. 1323). atau tanda tangan orang yang mereka wakili. that they represent. (Rv. 77v., 148v., 153;
RBg.289; S.67-29, art.2*; Civ.1323)
In geval iemand zin schrift of zijne Jika seseorang memungkiri tulisan atau tanda In the event that a party denies the writing or
handteekening ontkent, of indien deszelfs tangannya, ataupun jika para ahli warisnya signature as his, or even if the heirs and the
erfgenamen of regtverkrijgenden verklaren atau orang yang mendapat hak daripadanya rightful parties declare that they do not
dezelve niet te erkennen, moet de regter tidak mengakuinya, maka Hakim harus recognize the writing or signatory, the judge is
bevelen dat de echtheid darvan geregtelijk memerintahkan supaya kebenaran tulisan atau order that the authenticity thereof shall be
onderzocht worde (Rv. 148v.; RBg. 290; S. 67- tanda tangan tersebut diperiksa di muka legally investigated. (Rv.148v.; RBg.290; S.67-
29, art. 3*; Civ. 1324). Pengadilan. 29, art.3*. Civ.1324)
416
www.KUHPer.com
Onderhandsche eenzijdige Perikatan utang sepihak di bawah tangan Private unilateral debt agreements for the
schuldverbindtenissen tot voldoening van untuk membayar sejumlah uang tunai atau payment of a sum of money, or for some object
gereed geld, of van eene zaak welke op eene memberikan barang yang dapat dinilai dengan which may be valued at a specific amount,
bepaalde waarde kan worden gesteld, moeten suatu harga tertentu, harus ditulis seluruhnya shall be written in their entirety by the
geheel geschreven worden met de hand van dengan tangan si penanda tangan sendiri; individual who is sign the document, or is at
dengene die dezelver onderteekend heeft, of setidak-tidaknya, selain tanda tangan, haruslah least in addition to the signature, contain an
ten minste moet daaronder, behalve de ditulis dengan tangan si penanda tangan approval in the signatory's handwriting,
handteekening, met de hand des sendiri suatu tanda setuju yang menyebut specifying the amount of the sum or the
onderteekenaars geschreven worden eene jumlah uang atau banyaknya barang yang number of the objects owed. In the absence of
goedkeuring, houdende in voluitgeschreven terutang. this, the executed deed may be accepted *517
letters de som, of de hoegrootheid, of de as initial written evidence in the event that the
hoeveelheid der verschuldigde zaak. Jika hal ini tidak diindahkan, maka bila contract is rejected. (Amended S.16-42, 43; 38-
perikatan dipungkiri, akta yang 276) The provisions of this article is not apply
Bij gebreke hiervan, kan de geteekende acte, ditandatangani itu hanya dapat diterima to shares in a debenture loan, to debt
indien de verbindtenis wordt ontkend, slechts sebagai suatu permulaan pembuktian dengan agreements concluded by the debtor in the
course of operating his business, nor is they
als een begin van schriftelijk bewijs tulisan.
wordenaangenomen. apply to private deeds which are provided
with a statement as mentioned in the second
Ketentuan-ketentuan pasal ini tidak berlaku paragraph in article 1874 and article 1874a.
(Gew. S. 16-42, 43; 38-276) De bepalingen van terhadap surat-surat andil dalam suatu utang (Bw. 1902; K.100v., 174v., 178v.,; RBg.291; S.67-
dit art. zijn niet toepasselijk op aandeelen in obligasi, terhadap perikatan-perikatan utang 29, artile 4*; Civ. 1326)
eene obligatieleening, mitsgaders op yang dibuat oleh debitur dalam menjalankan
schuldverbindtenissen door den schuldenaar perusahaannya, dan terhadap akta-akta di
in de uitoefening van zijn bedrijf aangegaan, bawah tangan yang dibubuhi keterangan
noch op onderhandsche akten, welke voorzien sebagaimana termaksud dalam Pasal 1874
zijn van eene verklaring als bedoeld in het alinea kedua dan Pasal 1874 a.
tweede lid vn art. 1874 en in art. 1874a (Bw.
1902; K. 100v., 174v., 178v.; RBg. 291; S. 67-29,
art. 4*; Civ. 1326).
Indien de som, welke bij de acte zelve vermeld Jika jumlah yang disebutkan dalam akta If the amount, stipulated in the deed, differs
is, verschilt van die welke bij de goedkeuring berbeda dari jumlah yang dinyatakan dalam from that specified in the approval statement,
uitgedrukt staat, wordt de verbindtenis tanda setuju, maka perikatan itu dianggap then the contract shall be deemed to have been
gerekend voor de minste som te zijn telah dibuat untuk jumlah yang paling kecil, concluded for the lesser amount,
aangegaan, zelfs dan ook wanneer de acte, walaupun akta beserta tanda setuju itu ditulis notwithstanding that the deed, in addition to
mitsgaders de goedkeuring, geheel en al door sendiri dengan tangan orang yang the approval statement, has been written in its
de hand van dengene die zich verbonden heeft mengingatkan diri, kecuali bila dapat entirety by the individual who has bound
geschreven zijn; ten ware men kunne bewijzen dibuktikan, dalam bagian mana dari keduanya himself; unless one can prove which part of the
in welk van beide gedeelten van het stuk de telah terjadi kekeliruan. two documents has been found to be
misslag heeft plaats gehad (Bw. 1349; RBg. 292; erroneous. (Bw.1349; RBg.292; S.67-29, art.5*;
S. 67-29, art. 5*; Civ. 1327). Civ. 1327)
(Gew. S. 16-42, 43) Onderhandsche akten, voor Akta di bawah tangan, sejauh tidak dibubuhi (Amended S.16-42, 43) Private deeds, to the
zoover niet voorzien van eene verklaring als pernyataan sebagaimana termaksud dalam extent that they are not accompanied by a
bedoeld in het tweede lid van artikel 1874 en in pasal 1874 alinea kedua dan dalam Pasal 1874 statement as mentioned in the second
artikel 1874a, hebben, ten aanzien harer a, tidak mempunyai kekuatan terhadap pihak paragraph of article 1874 and article 1874a, is
dagteekening, tegen derden geene kracht, dan ketiga kecuali sejak hari dibubuhi pernyataan have no legal validity with respect to third
van den dag, dat zij door eenen notaris of door oleh seorang Notaris atau seorang pejabat lain parties, unless they are acknowledged or
eenen anderen bij ordonnantie aan te wijzen yang ditunjuk oleh undang-undang dan recorded by a notary or other official
ambtenaar zijn gewaarmerkt en geboekt dibukukan menurut aturan undang-undang designated by ordinance, in accordance with
overeenkomstig daarvoor bij ordonnantie atau sejak hari meninggalnya si penanda the rules stipulated in the ordinance; or if one
gestelde regelen; of van den dag, waarop tangan atau salah seorang penanda tangan; of the parties who executed the agreement
degenen of een van degenen, die de akte atau sejak hari dibuktikannya adanya akta di passes away; or if the existence of this private
onderteekend hebben, overleden zijn; of van bawah tangan itu dari akta-akta yang dibuat document shall be proven by deeds drawn up
dien, waarop haar bestaan bewezen wordt bij oleh pejabat umum; atau sejak hari diakuinya by public officials, or if the third party to
akten, door openbare ambtenaren opgemaakt, akta di bawah tangan itu secara tertulis oleh whom the deed is applied is acknowledge its
of wel van den dag, waarop de derde, tegen pihak ketiga yang dihadapi akta itu. existence in writing. (Bw. 1868, 1875; K.99, 133;
wien men zich van de akte bedient, har RBg.293; S.67-29 see also 16-44, artc.6*;
bestaan schriftelijk heeft erkend (Bw. 1868, Civ.1328; S.16-46*, pg.452)
1875; K. 99, 133; RBg. 293; S. 67-29 jo. 16-44, art.
6*; Civ. 1328; S. 16-46*, bl. 452).
Registers en huiselijke papieren leveren geen Daftar dan surat-surat urusan rumah tangga Registers and documents regarding household
bewijs op ten voordeele van dengene die tidak memberikan bukti untuk keuntungan matters is not be admitted as evidence for the
dezelve geschreven heeft; zijn strekken tot pembuatnya; daftar dan surat itu merupakan benefit the individual who has drafted them;
bewijs tegen hem: bukti terhadap pembuatnya: they is provide evidence in respect of the
following:
1o. in alle de gevallen waarin die stukken 1. dalam hal surat itu menyebutkan dengan
stellig melding maken van eene ontvangene 1. in all cases in which the documents
417
alpha3 Edition
betaling; tegas suatu pembayaran yang telah diterima; expressly stipulate a payment received; 2. if it
is expressly stipulated that any notation occurs
2o. wanneer zij uitdrukkelijk melding maken 2. bila surat-surat itu dengan tegas to correct a defect in the title document for the
benefit of the individual mentioned in the
dat de aanteekening geschied is om eene menyebutkan bahwa catatan yang telah dibuat
gebrek in den titel aan te vullen, ten behoeve adalah untuk memperbaiki suatu kekurangan contract. In all other cases, the judge is take
van dengene te wiens voordeele zij eene dalam suatu alas hak untuk kepentingan orang into consideration those matters which he
verbindtenis aanduiden. yang disebutkan dalam perikatan. deems appropriate. (Bw.265, 1874, 1882, 1902,
1922; RBg.294; Civ.1331)
In alle andere gevallen, zalde regter daarop Dalam segala hal lainnya, Hakim akan
zoodanig acht slaan als hij zal vermeenen te memperhatikannya sepanjang hal itu dianggap
behooren (Bw. 265, 1874, 1882, 1902, 1922; RBg. perlu.
294; Civ. 1331).
Vervallen: S. 27-146. Dihapus dengan S. 1827-146. Revoked: S.27-146
Aanteekeningen, door eenen schuldeischer Selama di tangan seorang kreditur, catatan- Notations made by a creditor on a title
gesteld op eenen titel die altijd in deszelfs bezit catatan yang dibubuhkan pada suatu tanda document which has always remained within
is gebleven, verdienen geloof, alhoewel alas hak harus dipercayai, walaupun catatan- his possession, shall be recognized,
dezelve door hem noch onderteekend, noch catatan itu tidak ditandatangani dan tidak notwithstanding that this document is neither
gedagteekend zijn, wanneer het geschrevene diberi tanggal, bila apa yang tertulis itu signed nor dated by him, if such written
strekt tot bevrijding van den schuldenaar. merupakan suatu pembebasan terhadap document relates to the release of the debtor.
debitur. The same is apply to notations which the
Hetzelfde geldt omtrent aanteekeningen, creditor has made on a copy of a receipt
welke de schuldeischer op het dubbel van Demikian pula catatan-catatan yang oleh document, provided that such copy of the
eenen titel of op eene kwijting gesteld heeft, seorang kreditur dibubuhkan pada salinan receipt is in the possession of the debtor. *518
mits dit dubbel of deze kwijting in het bezit suatu tanda alas hak atau suatu tanda (Bw.1916; RBg.297; Civ.1332)
van den schuldenaar zij (Bw. 1916; RBg. 297; pembayaran, asalkan salinan atau tanda
Civ. 1332). pembayaran ini masih di tangan kreditur.
De eigenaar vaneenen titel kan daarvan, te Atas biaya sendiri, pemilik suatu tanda alas The owner of a title document, may, at his
zijnen koste, de vernieuwing vorderen, indien hak dapat mengajukan permintaan agar tanda expense, demand its renewal, if the writing has
het schrift wegens ouderdom of eenige andere alas hak itu diperbarui bila karena lamanya become illegible due to age or any other
reden onleesbaar wordt. (RBg. 298; Civ. 2263). atau suatu alasan lain tulisannya tidak dapat reason. (RBg.298; Civ.2263)
dibaca lagi.
Indien een titel gemeen is tusschen Jika suatu tanda alas hak menjadi kepunyaan If a title document is shared among several
verscheidene personen, is ieder derzelve bersama beberapa orang, maka masing-masing individuals, each one shall be authorized to
bevoegd te vorderen, dat die op eene derde berhak menuntut supaya tanda atas hak itu demand that such document shall be stored at
plaats in bewaring worde gebracht, mitsgaders disimpan di tempat netral, dan berhak a third location, and thereafter, at his expense,
om daarvan te zijnen koste een afschrift of menyuluh membuat suatu salinan atau a copy or a summary thereof shall be made.
uittreksel te laten maken (Bw. 1081, 1736v., ikhtisar atas biayanya. (Bw.1081, 1736v., 1888; K.35,67; RBg.299)
1888; K. 35, 67; RBg. 299).
In elken stand van een regtsgeding, kan eene Pada setiap tingkat perkara, masing-masing At every stage in a lawsuit, each party may
partij van den regter verzoeken dat hare pihak dapat meminta kepada Hakim, supaya request an order from the judge that the
wederpartij bevolen worde om de stukken pihak lawannya diperintahkan menyerahkan counter party is submit the documents relevant
over te leggen, die aan beide partijen gemeen surat-surat kepunyaan kedua belah pihak yang to both parties and to the matter being
zijn, de zaak in geschil betreffen, en zich onder menyangkut hal yang sedang disputed, and which are in the possession of
hare berusting bevinden (K. 12, 67; Rv. 124v., dipersengketakan dan berada di tangan pihak the counter party. (K.12, 67; Rv.124v., 848v.;
848v.; RBg. 300). lawan. RBg.300)
Kerfstokken, met hun dubbel Tongkat-tongkat berkelar yang sesuai dengan Tallies and their equivalents shall be
overeenkomende, verdienen geloof tusschen pasangannya, jika digunakan di antara orang- recognized among those who are accustomed
degenen die gewoon zijn om de leverancien, orang yang biasa menggunakannya untuk to proving their small deliveries which are
welke zij in het klein doen, of ontvangen, op membuktikan penyerahan atau penerimaan made or received, in such manner. (Bw.1874;
dusdanige manier te bewijzen (Bw. 1874; Civ. barang dalam jual beli secara kecil-kecilan. Civ.1333)
1333).
De kracht van een schriftelijk bewijs is in de Kekuatan pembuktian dengan suatu tulisan The validity of written evidence exists in the
terletak pada akta aslinya. Bila akta yang asli original deed. If the original deed exists, copies
418
www.KUHPer.com
oorspronkelijke acte gelegen. ada, maka salinan serta kutipan hanyalah and summaries is only be recognized to the
dapat dipercaya sepanjang salinan serta extent that they correspond to the original
Wanneer de oorspronkelijke acte besaat, kutipan itu sesuai dengan aslinya yang document, the display of which can be
senantiasa dapat diperintahkan untuk demanded at any time. (Bw.1885, 1889, 1891;
verdienen de afschriften en de uittreksels
slechts geloof, voor zoo verre die ditunjukkan. BS.25; K.24v.; Rv.159; Sw. 263; RBg.301;
overeenstemmen met het oorspronkelijke stuk, Civ.1334)
welks vertooning steeds kan gevorderd
worden (Bw. 1885, 1889, 1891; BS. 25; K. 24v.;
Rv. 159; Sw. 263; RBg. 301; Civ. 1334).
Wanneer de oorspronkelijke titel niet meer Bila tanda alas hak yang asli yang sudah tidak If the original title document no longer exists,
aanwezig is, leveren de afschriften bewijs op, ada lagi, maka salinannya memberikan bukti, then the copies is provide evidence, by taking
met in achtneming der navolgene bepalingen: dengan ketentuan-ketentuan sebagai berikut: into consideration the following provisions:
1o. de grossen of eerst uitgegevene afschriften 1. salinan pertama (gross) memberikan bukti 1. the engrossments of the first issued copies is
leveren hetzelfde bewijs op als de yang sama dengan akta asli; demikian pula provide the same evidence as the original
oorspronkelijke acte; hetzelfde geldt omtrent halnya salinan yang dibuat atas perintah deed; the same is apply to copies which are
afschriften welke op regterlijk gezag, in Hakim di hadapan kedua belah pihak atau drawn up upon legal authority in the presence
tegenwoordigheid van partijen, of deze setelah kedua pihak ini dipanggil secara sah of the parties, following the proper summons
partijen behoorlijk opgeroepen zijnde, zijn sebagaimana juga yang salinan dibuat di of the parties, and is further apply to those
opgemaakt, gelijk mede omtrent de zoodanige hadapan kedua belah pihak dengan which are drawn up in the presence of the
welke opgemaakt zijn in tegenwoordigheid persetujuan mereka; parties upon their mutual consent;
der partijen, en met derzelver wederzijdsche
goedkeuring;
2. salinan yang dibuat sesudah pengeluaran 2. the copies, which, without intervention by
salinan pertama tanpa perantaraan Hakim the judge, or without the consent of the parties
2o. de afschriften, welke zonder tusschenkomst atau tanpa persetujuan kedua belah pihak and following the issuance of the engrossments
van den reger, of buiten toestemming van entah oleh Notaris yang di hadapannya akta of the first copies, are made pursuant to the
partijen, en na de uitgifte der grossen of eerste itu dibuat, atau oleh seorang penggantinya original deed prepared by the notary before
afschriften, volgens de minuut van de acte ataupun oleh pegawai yang karena jabatannya whom the deed is drawn up, or by one of his
gemaakt zijn, door dennotaris voor wien die menyimpan akta asli (minut) dan berwenang successors, or by officials, who, in their
acte is verleden, of door een van zijne untuk memberikan salinan-salinan, dapat position, have been entrusted with the
opvolgers, of door ambtenaren welke, in deze diterima Hakim sebagai bukti sempurna bila originals and are authorized to issue copies in
hunne betrekking, de minuten in bewaring akta asli telah hilang; the event that the original deed is lost, shall be
hebben en tot de uitgifte van afschriften accepted by the judge as conclusive evidence;
bevoegd zijn, kunnen, in geval de
3. bila salinan yang dibuat menurut akta asli
doorspronkelijke acte verloren is geraakt, door itu tidak dibuat oleh Notaris yang 3. if the copies, made pursuant to the original
den regter als volledig bewijs worden dihadapannya akta itu telah dibuat, atau oleh deed, are not made by the notary who drew up
aangenomen; seorang penggantinya, atau oleh pegawai the deed, or by one of his successors, or by
umum yang karena jabatannya menyimpan public officials who in their capacity are
3o. wanneer de afschriften, die naar de minuut akta asli, maka salinan itu sama sekali tidak safekeeping the originals, then these may only
eener acte gemaakt zijn, niet vervaardigd zijn dapat dipakai sebagai bukti, melainkan hanya be regarded as initial written evidence;
door den notaris voor wien die acte verleden sebagai bukti permulaan tertulis;
is, of door een zijner opvolgers, of door *519 4. authentic copies of authentic copies, or
openbare ambtenaren die als zoodanig de 4. salinan otentik dari salinan otentik atau dari of private deeds, may, depending upon the
minuten onder hunne berusting hebben, akta di bawah tangan, menurut keadaan, dapat circumstances, provide initial written evidence.
kunnen dezelve nimmer anders dan tot een
memberikan suatu bukti permulaan tertulis. (Bw. 1871, 1888, 1902; Rv.159, 440, 856;
begin van bewijs door geschrift verstrekken; RBg.302; Civ. 1335)
4o. authentieke afschriften van authentieke

afschriften, of van onderhandsche acten,
kunnen, naar omstandigheden, een begin van
schriftelijk bewijs opleveren (Bw. 1871, 1888,
1902; Rv. 159; 440, 856; RBg. 302; Civ. 1335).
De overchrijving van eene acte in de openbare Penyalinan suatu akta dalam daftar umum A deed copied in the public registers is only
registers kan alleenlijk tot een begin van bewijs hanya dapat memberikan bukti permulaan serve as initial written evidence.
door geschrift verstrekken (Bw. 264v., 616, 696, tertulis. (Bw.264v.,616,696,713,720,737,760,818,1179v.,19
713, 720, 737, 760, 818, 1179v., 1902; K. 23, 38; 02; K.23,38;RBg.303; Civ.1336)
RBg. 303; Civ. 1336).
Acten van erkentenis ontslaan van de Akta pengakuan membebaskan seseorang dari Deeds of acknowledgment is discharge the
verpligting om den oorspronkelijken titel te kewajiban untuk menunjukkan tanda alas hak obligation to present the original title
berde te brenge, mits daaruit genoegzaam van yang asli, asal dari akta itu cukup jelas isi alas document, provided that the contents of such
den inhoud des titels blijke (Bw. 1888; Rv. 124; hak tersebut. deed are apparent from the document itself.
RBg. 304; Civ. 1337). (Bw.1888; Rv.124; RBg.304; Civ.1337)
419
alpha3 Edition
Eene acte waarbij eene verbindtenis, tegen Suatu akta yang menetapkan atau menguatkan A deed in which a contract is established or
welke de wet eene vordering tot suatu perikatan yang terhadapnya dapat enforced, and in respect of which the law has
nietigverklaring of te nietdoening toelaat, diajukan tuntutan untuk pembatalan atau permitted nullification or cancellation of a
bevestigd of bekrachtigd wordt, is slecht van penghapusan berdasarkan undang-undang, claim, shall be valid provided that such deed
aarde, indien zij melding maakt van den hanya mempunyai kekuatan hukum bila akta stipulates the main contents of the contract,
hoofdinhoud dezer verbindtenis, alsmede van itu memuat isi pokok perikatan tersebut, and also stipulates the reasons for which
den rdenen waarom de te niet-doening zoude alasan-alasan yang menyebabkan dapat nullification may be requested, and the intent
kunnen gevraagd worden, en van het oogmerk dituntut pembatalannya, dan maksud untuk to remedy the defects pursuant to which the
om het gebrek, waarop die vordering zoude memperbaiki cacat-cacat yang sedianya dapat claim could have been requested. In the
bersten, te verbeteren. menjadi dasar tuntutan itu. absence of a deed of establishment or
enforcement, it shall be sufficient if the contract
Bijgebreke van eene acte van bevestiging of Jika tidak ada akta penetapan atau penguatan, shall be executed voluntarily following the
bekrachtiging, is het voldoende dat de maka cukuplah perikatan itu dilaksanakan time that this contract has been established or
verbindtenis vrijwillig is ten uitvoer gebragt na secara sukarela, setelah saat perikatan itu enforced in such manner existing. The
het tijdstip waarop dezelve, op eene sedianya dapat ditetapkan atau dikuatkan establishment, enforcement of or voluntary
compliance with a contract, effected in the
bestaanbare wijze, had kunnen bevestigd of secara sah.
bekrachtigd worden. format and at the exact time required by the
law, shall be considered as a relinquishment of
Pembenaran, penguatan atau pelaksanaan means of evidence and demurrers; which one,
De bevestiging, bekrachtiging of vrijwillig suatu perikatan secara sukarela dalam bentuk otherwise could have filed against the contract;
nakoming eener verbindtenis, in den vorm en daripada saat yang diharuskan oleh undang- without prejudice, however, to the rights of
op het tijdstip door de wet vereischt, gedaan, undang, dianggap sebagai suatu pelepasan third parties. (Bw.117, 1327, 1385, 1456, 1807,
wordt gerekend voor eenen afstand der upaya pembuktian serta tangkisan-tangkisan 1860; RBg.305; Civ.1338)
middelen en exceptien, welke men anders (eksepsi) yang sedianya dapat diajukan
tegen die acte zoude hebben kunnen in het terhadap akta itu; namun hal itu tidak
midden brengen; onverminderd nogtasn het mengurangi hak-hak pihak ketiga.
regt van derden (Bw. 117, 1327, 1385, 1456,
1807, 1860; RBg. 305; Civ. 1338).
een schenker kan door geene acte van Seorang pemberi hibah tidak dapat A donor cannot remedy the defects of a gift
bevestiging de gebreken verhelpen eener menghapuskan suatu cacat-cacat bentuk which has an invalid format by a deed of
schenking, die nietig inden vorm is; dezelve penghibah itu dengan membuat suatu akta establishment; the same gift must be put into a
schenking moet, om geldig te zijn, op nieuwe pembenaran; penghibahan itu, agar sah, harus legal format. (Bw.176v., 1682, 1892; Civ.1339)
in den wettigen vorm worden gebragt (Bw. diulangi dalam bentuk yang ditentukan oleh
176v., 1682, 1892; Civ. 1339). undang-undang.
De bevestiging, bekrachtiging of vrijwillige Pembenaran, penguatan atau pelaksanaan The establishment, enforcement of or
nakoming eener schenking, door de secara sukarela suatu penghibahan oleh ahli voluntary compliance with a gift, by the heirs
erfgenamen of regtverkrijgenden van den waris atau oleh mereka yang mendapatkan or recipients of rights of the donor, which takes
schenker, na deszelfs overlijden gedaan, hak dan pemberi hibah setelah pemberi hibah place after his death, is remove their authority
versteekt dezelve van de bevoegdheid om zich ini meninggal, menghapuskan hak mereka to dispute any defects in the format. (Bw.1860,
op eenig gebrek in den vorm te beroepen (Bw. untuk mengajukan tuntutan berdasarkan cacat 1892v.; Civ.1340)
1860, 1892v.; Civ. 1340). dari bentuk penghibahan itu.
Van bewijs door getuigen PEMBUKTIAN DENGAN SAKSI-SAKSI Concerning evidence by witnesses
Het bewijs door getuigen wordt toegelaten in Pembuktian dengan saksi-saksi diperkenankan Evidence by witnesses shall be admitted in all
alle de gevallen waarin hetzelve niet door de dalam segala hal yang tidak dikecualikan oleh cases which are not excluded by the law.
wet wordt uitgesloten (Bw. 1902, 1905v., 1927; undang-undang. (Bw.1902,1905v.,1927; F.65; Rv.171v., 953; S.38-
F. 65; Rv. 171v., 953; S. 38-524* onder Bw. 524* under Bw. 1456)
1456).
Vervallen: S. 25-525 Dihapus dengan S. 1938-276. Revoked: S.25-525.
Vervallen: S. 38-276. Dihapus. Revoked: S.38-276.
420
www.KUHPer.com
(Gew. S. 25-525; 38-276) In de gevallen, waarin Dalam hal undang-undang memerintahkan (Amended by S.25-525; 38-276) In cases where
de wet schriftelijk bewijs vordert, wordt pembuktian dengan tulisan, diperkenankan the law demands written evidence,
niettemin, wanner er een begin van bewijs pembuktian dengan saksi, bila ada suatu bukti notwithstanding the existence of initial written
door geschrifte aanwezi is, het bewijs door permulaan tertulis, kecuali jika tiap evidence, evidence by witnesses shall be
getuigen toegelaten, tenzij ieder ander dan pembuktian tidak diperkenankan selain admitted, unless any evidence other than
schriftelijk bewijs uitgesloten is. dengan tulisan. written evidence is not admissible. Written
deeds which shall be referred to as initial
Men noemt begin van bewijs door geschrifte Yang dinamakan bukti permulaan tertulis written evidence shall be all those which
derive from those individuals against whom
alle geschrevene acten, welke voortgekomen ialah segala akta tertulis yang berasal dari
zijn van dengene tegen wien de vordering orang yang terhadapnya suatu tuntutan the claim is filed, or those represented, and
gedaan wordt, of van dengene dien hij diajukan atau dari orang yang diwakili which support the legal act that is being
vertegenwoordigt, en welke de daadzaak, olehnya dan yang kiranya membenarkan appealed. (Bw.264v., 288, 1700, 1871,
waarop men zich beropet, waarschijnlijk adanya peristiwa hukum yang diajukan oleh 1874v.,1878, 1889-4, 1890; K.258; Civ. 1347)
maken (Bw. 264v., 288, 1700, 1871, 1874v., 1878, seseorang sebagai dasar tuntutan itu.
1889-4o, 1890; K. 258; Civ. 1347).
(Gew. S. 25-525) Bij het bewijs door getuigen Dalam pembuktian dengan saksi-saksi, harus (Amended by S.25-525) Evidence by witnesses
moeten de volgende bepalingen worden in diindahkan ketentuan-ketentuan berikut. is comply with the following stipulations.
acht genomen (Rv. 171v., 953). (Rv.171v., 953)
De verklaring van eenen enkelen getuige, Keterangan seorang saksi saja tanpa alat The statement of a single witness, in the
zonder eenig ander middel van bewijs, pembuktian lain, dalam Pengadilan tidak absence of any other means of evidence, is not
verdient in regten geen geloof (Bw. 1908; Rv. boleh dipercaya. be accepted in court. (Bw. 1908; Rv.183, 189,
183, 189, 204; Sv. 376; IR. 169, 300; RBg. 306). 204; Sv.376; IR. 169, 300; RBg.306)
Indien de afzonderlijke en op zich zelve Jika kesaksian-kesaksian berbagai orang If the separate and independent testimonies of
staande getuigenissen van verscheidene mengenai berbagai peristiwa terlepas satu several individuals, regarding various facts,
personen, omtrent verschillende feiten, door sama lain, dan masing-masing berdiri sendiri, due to the circumstances and relationship,
haren zamenloop en verband strekken tot namun menguatkan suatu peristiwa tertentu substantiate a specific matter, then it shall be at
staving eener bepaalde daadzaak, wordt het karena mempunyai kesesuaian dan hubungan the judges discretion to accept the separate
aan het oordeel des regters overgelaten om aan satu sama lain, maka Hakim, menurut testimonies as appropriate in the
die afzonderlijke getuigenissen zoodanige keadaan, bebas untuk memberikan kekuatan circumstances. (Bw.1905, 1908; Sv.376; IR.170,
kracht toe te kennen als de omstandigheden dit pembuktian kepada kesaksian-kesaksian yang 300; RBg.307)
mogten vereischen (Bw. 1905, 1908; Sv. 376; IR. berdiri sendiri itu.
170, 300; RBg. 307).
Iedere getuigenis moet met reden van Tiap kesaksian harus disertai keterangan Each testimony shall be based upon
wetenschap bekleed zijn. tentang bagaimana saksi mengetahui knowledge. Specific meanings or speculations
kesaksiannya. based upon reasoning is not be regarded as
Bijzondere meeningen of gissingen, bij testimonies. (Sv.377; IR.171, 301; RBg.308)
redenering opgemaakt, zijn geene Pendapat maupun dugaan khusus, yang
getuigenissen. (Sv. 377; IR. 171, 301; RBg. 308). diperoleh dengan memakai pikiran, bukanlah
suatu kesaksian.
In de beoordeeling der waarde van de Dalam mempertimbangkan suatu kesaksian, In judging the validity of a testimony the judge
getuigenis moet de regter bijzonder acht geven Hakim harus memberikan perhatian khusus; is particularly take into consideration the
op de onderlinge overeenkomst der getuigen; pada kesesuaian kesaksian-kesaksian satu mutual agreement of the witnesses, the
op de overeenstemming der getuigenissen met sama lain; pada persamaan antara kesaksian- similarity between the testimonies and
hetgeen van elders aangaande de zaak in het kesaksian dan apa yang diketahui dan sumber anything else that is known with regard to the
geding bekend is; op de beweegredenen welke lain tentang pokok perkara; pada alasan-alasan case being disputed, the reasons which could
421
alpha3 Edition
de getuigen kunnen hebben gehad om de zaak yang kiranya telah mendorong para saksi influence the witnesses to present the case in a
op deze of gene wijze voor te dragen; op de untuk menerangkan duduknya perkara secara certain *522 manner, the lifestyle, morals and
levenswijze, de zeden en den stand der begini atau secara begitu; pada peri the status of the witnesses and in general,
getuigen, en, in het algemeen, op alles wat op kehidupan, kesusilaan dan kedudukan para anything that could affect the reliability of the
derzelver meerdere of mindere saksi; dan umumnya, ada apa saja yang witnesses. (Bw. 1906; Sv.378; IR.172, 302;
geloofwaardigheid invloed zoude kunnen mungkin ada pengaruhnya terhadap dapat RBg.309)
hebben (Bw. 1906; Sv. 378; IR. 172, 302; RBg. tidaknya para saksi itu dipercaya.
309).
Alle personen, bekwaam om getuigen te zijn, Semua orang yang cakap untuk menjadi saksi, All individuals competent to be witnesses, are
zijn verpligt getuigenis in regten af te leggen. wajib memberikan kesaksian di muka Hakim. required to submit their testimonies in court.
(Sv. 375; IR. 299; RBg. 665; Sw. 224, 522). (Sv. 375; IR.299; RBg.665; Sw.224, 522) The
Namun dapatlah meminta dibebaskan dari following individuals, may be excused from
testifying:
Niettemin kunnen zich van het afleggen van kewajiban memberikan kesaksian;
getuigenis verschoonen:
1. siapa saja yang mempunyai pertalian 1. anyone who is related to any of the parties in
1o. die aan eene der partijen in de zijdlinie keluarga sedarah dalam garis ke samping a collateral line in the second degree of blood
bestaan in den tweeden graad van derajat kedua atau keluarga semenda dengan relationship or by marriage; (Bw.297, 1910) 2.
anyone who is the spouse of one of the parties
bloedverwantschap of zwagerschap (Bw. 297, salah satu pihak:
1910); in a direct unlimited line, and in the second
degree of the collateral line; (Bw.1910) 3.
2. siapa saja yang mempunyai pertalian darah anyone, who due to their status, position or
2o. die den echtenoot van eene der partijen dalam garis lurus tak terbatas dan dalam garis function, is pledged to secrecy, but only to the
bestaan in de regten linie onbeperkt, en in de ke samping dalam derajat kedua dengan extent of the information entrusted to them in
zijdlinie in den tweeden graad (Bw. 1910); suami atau isteri salah satu pihak; connection with their above-mentioned status,
position or function. (S.76-257 art.11 see also
3o. alle degenen die, uit hoofde van hunnen 3. siapa saja yang karena kedudukannya, 13-604, and INv. Sw.art. 6-46; 1854-18; Sw.322,
stand, beroep of wettige betrekking, tot pekerjaannya atau jabatannya diwajibkan 431, 433; Sv.51, 145v.,148, 375, 414; IR.146, 274,
geheimhouding verpligt zijn, doch alleen en bij undang-undang untuk merahasiakan sesuatu, 277,380; RBg.174, 577, 579; Octr.18)
uitsluiting nopens hetgeen waarvan de namun hanya mengenai hal-hal yang
wetenschap aan hen als zoodanig is dipercayakan kepadanya karena kedudukan,
toevertrouwd (S. 76-257 art. 11 jis. 13-604, en pekerjaan dan jabatannya itu.
Inv. Sw. art. 6-46o; 1854-18; Sw. 322, 431, 433;
Sv. 51, 145v., 148, 375, 414; IR. 146, 274, 277,
380; RBg. 174, 577, 579; Octr. 18).
Als onbekwaam om getuigen te zijn worden Anggota keluarga sedarah dan semenda salah The blood relatives and relatives by marriage
beschouwd, en mogen niet worden gehoord, satu pihak dalam garis Iurus, dianggap tidak of one of the parties in a direct line, and the
de bloed- en aanverwanten van eene der cakap untuk menjadi saksi; begitu pula suami spouse, even after a divorce, shall be deemed
partijen in de regte linie, en de echtgenoot, atau isterinya, sekalipun setelah perceraian. to be incompetent as witnesses, and prohibited
zelfs na eene plaats gehad hebbende from being heard. (Bw.1909, 1913v.; BS.13;
echtscheiding (Bw. 1909, 1913v.; BS. 13; F. 65; Namun demikian anggota keluarga sedarah F.65; Sv.145v., 149, 375; IR.145, 274.; RBg.172v.,
Sv. 145v., 149, 375; IR. 145, 274v.; RBg. 172v., dan semenda cakap untuk menjadi saksi: 577v.; Not.21; Pr.268) (Supplemented S.25-525;
577v.; Not. 21; Pr. 268). 38-622) However, blood relatives and next-of-
kin is not be deemed to be incompetent in the
1. dalam perkara mengenai kedudukan following circumstances:
(Toeg. S. 25-525; gew. laatstel. 38-622) keperdataan salah satu pihak;
Nochtans zullen bloed- en aanverwanten als
zoodanig niet onbekwaam zijn: 1. in cases regarding the civil status of parties;
2. dalam perkara mengenai nafkah yang harus 2. in cases relating to support, pursuant to the
dibayar menurut Buku Kesatu, termasuk biaya first book, dealing with the support and
1o. in zaken den burgerlijken staat van partijen pemeliharaan dan pendidikan seorang anak
betreffende; education of a minor; 3. during the
belum dewasa; investigation of the reasons which could lead
to revocation or discharge of the parental
2o. in zaken betreffende onderhoud, krachtens 3. dalam suatu pemeriksaan mengenai alasan- authority or the guardianship; 4. in cases
het eerste boek verschuldigd, daaronder relating to a labor agreement.
alasan yang dapat menyebabkan pembebasan
begrepen het verschuldigd voor onderhoud en atau pemecatan dari kekuasaan orang tua atau
opvoeding van eenen minderjarige; perwalian; The right to be excused from testifying, as
described in the cases in the aforementioned
3o. bij het onderzoek naar de redenen, welke 4. dalam perkara mengenai suatu perjanjian paragraph, is not apply to the individuals
tot ontheffing of ontzetting van de ouderlijke kerja. Dalam perkara-perkara ini, mereka yang mentioned in article 1909 number 1 and 2.
macht of de voogdij kunnen leiden; disebutkan dalam Pasal 1909 nomor 1i dan 2i, (Civ.251)
tidak berhak untuk minta dibebaskan dan
4o. in zaken betrekkelijk tot eene kewajiban memberikan kesaksian.
arbeidsovereenkomst.
Het regt zich van het afleggen van getuigenis

te verschoonen, komt in de gedingen in het
voorgaande lid bedoeld, den in art. 1909 onder
1e’en 2e’genoemden personen niet toe (Civ.
422
www.KUHPer.com
251).
De getuigen moeten, volgens de wijze hunner Tiap saksi wajib bersumpah menurut The witnesses shall be required, pursuant to
godsdienstige gezindheid, zweren of beloven agamanya, atau berjanji akan menerangkan their religious beliefs, to swear or pledge that
dat zij de waarheid zullen zeggen (ISR. 173; apa yang sebenarnya. they will speak the truth. (ISR.173; Rv.177, 204;
Rv. 177, 204; Sv. 139; IR. 147, 265, 299; Pr. 262; Sv.139; IR.147,265,299;Pr.262; See
Zie Eedsreg. bl. 389). Eedsreg.pg.389).
Zij die den vollen ouderdom van vijftien jaren Orang yang belum genap lima belas tahun, Anyone who has not reached the full age of
niet hebben bereikt, mitsgaders zij die terzake orang yang berada di bawah pengampuan fifteen years, including individuals who, due
van onnoozelheid, krankzinnigheid of razernij karena dungu, gila atau mata gelap, atau orang to mental incapacity, insanity or madness have
zijn onder curatele gesteld, of hangende het yang atas perintah Hakim telah dimasukkan been put under guardianship, or, the
geding op het bevel des regeters zich bij dalam tahanan selama perkara diperiksa individuals who, pending the lawsuit, are
voorraad in verzekerde bewaring bevinden, Pengadilan tidak dapat diterima sebagai saksi. detained upon instruction of the judge, is not
kunnen niet als getuigen worden toegelaten. be admitted as witnesses. The judge is
Hakim boleh mendengar anak yang belum however be authorized to listen to the minors
Het staat echter aan den reger vrij om dewasa atau orang yang berada di bawah or parties under guardianship, who are *523
intermittently in possession of their mental
zoodanige minderjarigen, of ook onder pengampuan yang kadang-kadang dapat
curatele gestelden, die bij tusschenpoozen het berpikir saat itu tanpa suatu penyumpahan, capacities, without having to pledge an oath,
genot hunner verstandelijke vermogens tetapi keterangan mereka hanya dapat but these statements shall be regarded as
bezitten, zonder eeds-aflegging te hooren, dianggap sebagai penjelasan. explanations only. The judge is also not
doch derzelver verklaringen zullen slechts als consider that which the unauthorized
toelichting mogen worden aangemerkt. individuals claim to have heard, seen, and
Juga Hakim tidak boleh mempercayai apa experienced, notwithstanding that such is
yang menurut orang tak cakap itu telah based upon knowledge; but their statements is
De regter zal alzoo geen geloof mogen slaan didengarnya, dilihatnya, dihadirinya dan only serve to obtain knowledge, and for the
aan hetgeen die onbevoegde personen dialaminya, biarpun itu semua disertai purpose of investigating actual acts which
verklaren te hebben gehoord, gezien, keterangan tentang bagaimana ia cannot be proven by regular means. (Sv. 149,
bijgewoond en ondervonden, al ware zulks mengetahuinya; Hakim hanya boleh 375; IR.145, 278, 299; RBg.172v., 580, 665;
met redenen van wetenschap bekleed, maar menggunakannya untuk mengetahui dan Pr.285)
hunner verklaringen alleen doen strekken om mendapatkan petunjuk-petunjuk ke arah
bekend te worden met, en op het spoor te peristiwa-peristiwa yang dapat dibuktikan
geraken van daadzaken, welke door de lebih lanjut dengan upaya pembuktian biasa.
gewone middelen nader kunnen worden
bewezen. (Sv. 149, 375; IR. 145, 278, 299; RBg.
172v., 580, 665; Pr. 285).
Vervallen: S. 25-525). Dihapus dengan S. 1925 - 625. Revoked: S.25-525.
Vervallen: S. 25-525). Dihapus dengan S. 1926 - 570. Revoked: S.25-525.
Van vermoedens PERSANGKAAN-PERSANGKAAN Concerning inferences
Vermoedens zijn gevolgtrekkingen welke de Persangkaan ialah kesimpulan yang oleh Inferences are conclusions which the law or the
wet of de regter uit eene bekende tot eene undang-undang atau oleh Hakim ditarik dari judge draws from a known or an unknown
onbekende daadzaak afleidt. suatu peristiwa yang diketahui umum ke arah actual event that has taken place. They consist
suatu peristiwa yang tidak diketahui umum. of the following two kinds: (Bw.1916v., 1922v.;
Zij zijn van tweederlei aard: (Bw. 1916v., Civ.1349) legal, and those which are not based
1922v.; Civ. 1349). Ada dua persangkaan, yaitu persangkaan yang upon the law.
berdasarkan undang-undang dan persangkaan
wettelijke, en yang tidak berdasarkan undang-undang.
de zoodanige welke niet op de wet zelve zijn

gegrond.
Wettelijke vermoedens zijn de zoodanige Persangkaan yang berdasarkan undang- Legal inferences are those which, pursuant to a
welke, uit krachte eener bijzondere undang ialah persangkaan yang dihubungkan special legal stipulation, are related to certain
wetsbepaling, met zekere handelingen of met dengan perbuatan tertentu atau peristiwa acts or events. Legal inferences are, among
tertentu berdasarkan ketentuan undang-
423
alpha3 Edition
zekere daadzaken verbonden zijn. undang. others: (K.75, 539)
Van dien aard zijn, onder andere: (K. 75, 539). Persangkaan semacam itu antara lain adalah; 1. the acts which are declared invalid by law,
due to the fact that, pursuant to their nature
1o. de handelingen welke de wet nietig 1. perbuatan yang dinyatakan batal oleh and capacity, they are alleged to have been
verklart, omdat zij, door haren aard en hare undang-undang, karena perbuatan itu semata- committed in order to evade a legal regulation;
hoedanigheid aallen, vermoed worden mata berdasarkan dari sifat dan wujudnya, (Bw.183v., 911, 1681) 2. the events in which the
gepleegd te zijn om eene wetsbepaling te dianggap telah dilakukan untuk menghindari law declares that the property, or the discharge
of a debt, are deduced from certain specific
ontdhuiken (Bw. 183v., 911, 1681); suatu ketentuan undang-undang;
circumstances; (Bw.159, 165, 633, 658v., 662,
664, 831, 1394, 1439, 1769) 3. the authority
2o. de gevallen waarin de wet verklaart dat de 2. pernyataan undang-undang yang which the law grants to a legal judgment
eigendom, of de bevrijding van schuld, uit menyimpulkan adanya hak milik atau entered; (Bw.1917v.) 4. the validity which the
zekere bepaalde omstandigheden wordt pembebasan utang dari keadaan tertentu; law grants to the confession or oath of one of
afgeleid (Bw. 159, 165, 633, 658v., 662, 664, 831, the parties. (Bw. 1569, 1602, 1700, 1923v.,
1394, 1439, 1769); 3. kekuatan yang diberikan oleh undang- 1929v.; Rv.825; Civ. 1350)
undang kepada suatu putusan Hakim yang
3o. het gezag hetwelk de wet aan een regterlijk memperoleh kekuatan hukum yang pasti;
gewijsde toekent (Bw. 1917v);
4. kekuatan yang diberikan oleh undang-
4o. de kracht welke de wet aan de bekentenis undang kepada pengakuan atau kepada
van eene der partijen of aan derzelver eed sumpah salah satu pihak.
toekent (Bw. 1569, 1602, 1700, 1923v., 1929v.;
Rv. 825; Civ. 1350).
Het gezag vaneen geregtelijk gewijsde strekt Kekuatan suatu putusan Hakim yang telah The authority of the legal judgment entered is
zich niet verder uit dan tot het onderwerp van memperoleh kekuatan hukum yang pasti not extend any further than the subject of the
het vonnis. hanya mengenai pokok perkara yang judgment. In order to invoke such authority, it
bersangkutan. shall be required that the case which has been
Om dat gezag te kunnen inroepen, wordt heard shall be the same; that the claim is based
vereischt, dat de zaak welke gevorderd wordt Untuk dapat menggunakan kekuatan itu, soal upon the same grounds, and is made by and
dezelfde zij; dat de eisch op dezelfde oorzak yang dituntut harus sama; tuntutan harus against the same parties having the same
beruste, en door en tegen dezelfde partijen in didasarkan pada alasan yang sama; dan harus relationship. (Bw. 1340, 1409, 1858, 1862; Rv.83,
385,428,436; Civ. 1351)
dezelfde betrekking gedaan zij (Bw. 1340, 1409, diajukan oleh pihak yang sama dan terhadap
1858, 1862; Rv. 83, 385, 428, 436; Civ. 1351). pihak-pihak yang sama dalam hubungan yang
sama pula.
(Gew. S. 17-497) Een arrest of vonnis in kracht Suatu putusan Hakim yang telah mempunyai (amended by S.17-497) An arrest or sentence
van gewijsde gegaan, waarbij iemand kekuatan hukum yang pasti, yang menyatakan which has been legally entered by which an
uithoofde van misdrijf of overtreding tot straf hukuman kepada seseorang yang karena suatu individual is punished for a misdemeanor or
is verwezen, zal in een burgerlijk geschil als kejahatan atau pelanggaran dalam suatu infringement, is in a civil dispute be accepted
een bewijs van het begane feit worden perkara perdata, dapat diterima sebagai suatu as evidence of the act having been carried out,
aangenomen, behoudens tegenbewijs (AB. bukti tentang perbuatan yang telah dilakukan, unless otherwise proven. (AB.28v.; Bw.210,
28v.; Bw. 210, 1365v., 1377, 1917; BS. 27; BS kecuali jika dapat dibuktikan sebaliknya. 1365v., 1377, 1917; BS.27; BS.Chin.29;
Chin. 29; BS. Ind. 24; BSCI. 28; S. 04-279 art. BS.Ind.24;BSCI.28; S.04-279 art.13)
13*).
Indien iemand van een aan hem ten laste Jika seseorang telah dibebaskan dari tuduhan If an individual has been acquitted of a
gelegd misdrijf of overtreding is vrijgesproken, melakukan kejahatan atau pelanggaran misdemeanor or infringement that he was
kan die vrijspraak bij den burgerlijken regter terhadapnya, maka pembebasan tersebut tidak charged with, the acquittal cannot be relied
niet worden ingeroepen om eenen eisch tot dapat diajukan sebagai perkara perdata ke upon before a civil judge to avoid a claim for
schadevergoeding af te weren (AB. 28v.; Bw. Pengadilan untuk menangkis tuntutan ganti compensation. (Ab.28v.; Bw.1365v.,1370v.;
1365 v., 1370v.; Sv. 169, 183). rugi. Sv.169, 183)
Vonnissen betrekkelijk den staat van personen, Putusan Hakim mengenai kedudukan hukum Sentences, relevant to the status of individuals,
gewezen tegen dengene die wettiglijk bevoegd seseorang, yang dijatuhkan terhadap orang passed on those who are legally authorized to
was om den eisch tegen te spreken, zijn van yang menurut undang-undang berwenang dispute the claim, is apply to all individuals.
kracht tegen elk en een iegelijk (Bw. 15, 1917; untuk membantah tuntutan itu, berlaku (Bw.15, 1917; Rv.378)
Rv. 378). terhadap siapa pun.
Een wettelijk vermoeden ontslaat dengene, in Suatu persangkaan menurut undang-undang, A valid inference is release the individual who
wiens voordeel hetzelve bestaat, van alle membebaskan orang yang diuntungkan benefits from such from providing any other
persangkaan itu dan segala pembuktian lebih evidence. No evidence shall be admitted
424
www.KUHPer.com
verdere bewijzen. lanjut. against a valid inference, in the event that the
law, based upon such inference, is declare
Geen bewijs wordt tegen een wettelijk Terhadap suatu persangkaan menurut certain acts to be invalid or refuse to permit a
claim to be filed in court; unless the law
vermoeden toegelaten, in geval de wet op undang-undang, tidak boleh diadakan
grond van dit vermoeden, zekere bepaalde pembuktian, bila berdasarkan persangkaan itu permits the counter evidence to be filed,
handelingen nietig verklaart, of den undang-undang menyatakan batalnya without prejudice to what has been stipulated
regtsingang weigert; ten zij de wet zelve het perbuatan-perbuatan tertentu atau menolak concerning the legal oath and legal testimony.
tegenbewijs mogt hebben vrijgelaten, en diajukannya suatu gugatan ke muka (Bw.150, 250v., 1394, 1439, 1916-1, 1923, 1929;
onverminderd hetgeen omtrent den Pengadilan, kecuali bila undang-undang F.41, 44; Aut.4; Octr.6; Industr.2; Coop.10;
Civ.1352)
geregtelijken eed en de geregtelijke bekentenis memperbolehkan pembuktian sebaliknya,
vastgesteld is (Bw. 150, 250v., 1394, 1439, 1916- tanpa mengurangi ketentuan-ketentuan
1o, 1923, 1929; F. 41, 44; Aut. 4; Octr. 6; Industr. mengenai sumpah di hadapan Hakim.
2; Coop. 10; Civ. 1352).
Vermoedens, welke niet op de wet zelve Persangkaan yang tidak berdasarkan undang- Inferences which are not based upon the law,
gegrond zijn, worden overgelaten aan het undang sendiri diserahkan kepada shall be considered by and shall be at the
oordeel en aan de voorzigheid van den regter, pertimbangan dan kewaspadaan Hakim, yang discretion of the judge, who, is only pay
die echter op geene andere letten mag dan op dalam hal ini tidak boleh memperhatikan attention to those which are significant,
die welke gewigtig, naauwkeurig, bepaald, en persangkaan-persangkaan yang lain. accurate, specific, and consistent with one
met elkander in overeenstemming zijn. Persangkaan-persangkaan yang demikian another. Such inferences is only be noted in
Zoodanige vermoedens kunnen alleenlijk in hanya boleh diperhatikan, bila undang- circumstances in which the law admits
aanmerking komen in de gevallen waarin de undang mengizinkan pembuktian dengan evidence by witnesses, and also due to bad
wet het bewijs door getuigen toelaat, en ook saksi-saksi, begitu pula bila terhadap suatu faith or an act or deed of deceit. (Bw.1328,
bijaldien, uit hoofde van kwade trouw of perbuatan atau suatu akta diajukan suatu 1341, 1895; K.274; IR.173;RBg.310;Civ.1353)
bedrog, tegen eene handeling of acte wordt bantahan dengan alasan-alasan adanya itikad
opgekomen (Bw. 1328, 1341, 1895; K. 274; IR. buruk atau penipuan.
173; RBg. 310; Civ. 1353).
Van bekentenissen PENGAKUAN Concerning confessions
De bekentenis, welke aan eene partij wordt Pengakuan yang dikemukakan terhadap suatu A confession submitted against another party,
tegengeworpen, is of geregtelijk, of buiten pihak, ada yang diberikan dalam sidang is either submitted in court or outside court.
regten afgelegd (Bw. 1916-4o, 1925v., 1927, Pengadilan dan ada yang diberikan di luar (Bw. 1916-4, 1925v.,1927, 1982; Sv.283v., 387-4;
1982; Sv. 383v., 387-4o; IR. 164, 174v., 307v., sidang Pengadilan. IR.164, 174v., 307v., 311-4; Civ.1354)
311-4o; Civ. 1354).
Eene bekentenis mag niet gesplitst worden ten Suatu pengakuan tidak boleh dipisah-pisahkan A confession is not be divided in a manner
nadeele van dengene die dezelve heeft sehingga merugikan orang yang which would jeopardize the party who
afgelegd. memberikannya. submitted it. It is however be at the judges
discretion to divide the confession, if the
Het staat echter aan den reger vrij om de Akan tetapi Hakim berwenang untuk debtor, for the purposes of his acquittal, has
bekentenis te splitsen, indien de schuldenar memisah-misahkan pengakuan itu, bila presented events which have been proven
untrue. (Bw.1923; IR.176;RBg.313; Civ.1356)
daarbij, tot zijne bevrijding, daadzaken heeft pengakuan itu diberikan oleh debitur dengan
aangevoerd, welker valscheid wordt bewezen mengemukakan peristiwa-peristiwa yang
(Bw. 1923; IR. 176; RBg. 313; Civ. 1356). ternyata palsu untuk membebaskan dirinya.
De geregtelijke bekentenis levert een volledig Pengakuan yang diberikan di hadapan Hakim, A legal confession is serve as complete
bewijs op tegen dengene die dezelve, het zij in merupakan suatu bukti yang sempurna evidence for the individual who has submitted
persoon, het zij bij eenen bijzonder daartoe terhadap orang yang telah memberikannya, such either personally or by a representative
gevolmagtigde, heeft afgelegd (Bw. 1916-4o, baik sendiri maupun dengan perantaraan specifically authorized thereto. (Bw.1916-4,
1921; Rv. 230v., 238, 256v., 825; IR. 174; RBg. seseorang yang diberi kuasa khusus untuk itu. 1921; Rv.230v., 238, 256v.,825;IR.174;RBg.311;
311; Civ. 1356). Civ.1356)
De geregtelijke bekentenis kan niet herroepen Suatu pengakuan yang diberikan dihadapan A legal confession cannot be revoked, unless it
worden, ten ware bewezen wierd dat dezelve Hakim tidak dapat dicabut kecuali bila has been proven that it was submitted in
een gevolg is geweest van eene dwaling dibuktikan bahwa pengakuan itu diberikan deviation from events that have taken place. In
omtrent daadzaken. akibat suatu kekeliruan mengenai peristiwa- addition, the legal confession cannot be
peristiwa yang terjadi. revoked under pretext of an error in the law.
Onder voorwendsel van eene dwaling omtrent (Bw.1322, 1858v.; civ.1356)
het regt, kan dezelve niet herroepen worden Dengan alasan terselubung yang didasarkan
(Bw. 1322, 1858v.; Civ. 1356). atas kekeliruan-kekeliruan dalam menerapkan
hukum, pengakuan tidak dapat dicabut.
425
alpha3 Edition
Eene mondelinge bekentenis, buiten regten Suatu pengakuan lisan yang diberikan di luar A verbal confession made outside the court,
gedaan, kan niet worden ingeroepen, dan in de sidang pengadilan tidak dapat digunakan cannot be revoked, other than in those events
gevallen waarin het bewijs door getuigen is untuk pembuktian, kecuali dalam hal in which evidence by witnesses is admitted.
toegelaten (Bw. 1895v.; Rv. 953-3; Civ. 1355). pembuktian dengan saksi-saksi diizinkan. (Bw.1895v.; Rv.953-3; Civ.1355)
In het geval bij het slot van het vorige artikel Dalam hal yang disebut pada penutup pasal In the case described at the end of the previous
voorzien, blijft het aan des regters oordeel yang lalu, Hakimlah yang menentukan article, the judge is have the option to validate
overgelaten welke kracht aan eene mondelinge kekuatan mana yang akan diberikan kepada a verbal confession submitted outside the
bekentenis, buiten regten gedaan, moet suatu pengakuan lisan yang dikemukakan di court. (Bw.1906; Sv.387v.; IR.175; RBg.312)
worden toegekend (Bw. 1906; Sv. 387v.; IR. luar sidang pengadilan.
175; RBg. 312).
Van den geregtelijken eed SUMPAH DI MUKA HAKIM Concerning the legal oath
De geregtelijke eed is van tweederlei aard: Ada dua macam sumpah dihadapan Hakim: The legal oath shall be in two forms:
1o. die welke door de eene partij aan de andere 1. sumpah yang diperintahkan oleh pihak yang 1. that which arises where one party refers the
wordt opgedragen om de beslissing der zaak satu kepada pihak yang lain untuk pemutusan decision of the case to the oath of the other
daarvan te doen afhangen: deze wordt suatu perkara; sumpah itu disebut sumpah party; this shall be referred to as decisive oath;
genaamd beslissende eed (Bw. 1930v., 1973; S. pemutus; (Bw. 1930v., 1973; S.1832-41; IR.156; RBg.314) 2.
1832-41*, art. 6v., achter Bw.; IR. 156; RBg. 314); that which shall be ordered by the judge, in his
capacity as such, to one of the parties.
2. sumpah yang diperintahkan oleh Hakim
2o. die welke door den regter, ambtshalve, aan karena jabatan kepada salah satu pihak. (ISR.173;AB.14;Bw.1911, 1934, 1940v., 1944v.;
ene der beide partijen wordt opgelegd (ISR. Rv.52, 177; Sv.139; IR.147,155,265; RBg.314;
173; AB. 14; Bw. 1911, 1934, 1940v., 1944v.; Rv. Civ.1357)
52, 177; Sv. 139; IR. 147, 155, 265; RBg. 314; Civ.
1357).
De beslissende eed kan worden opgedragen Sumpah pemutus dapat diperintahkan dalam A decisive oath may be ordered in respect of a
omtrent alle geschillen, van welken aard ook, persengketaan apa pun juga, kecuali dalam hal dispute of any nature, with the exception of
behalve degene waarover partijen geene kedua belah pihak tidak mengadakan suatu those in respect of which the parties is not
dading zouden mogen treffen, of waarin hare perdamaian atau dalam hal pengakuan mereka reach a settlement, or in which the confession
bekentenis niet zoude kunnen worden in tidak boleh diperhatikan. cannot be taken into consideration. The
aanmerking genomen. decisive oath may also be ordered at every
Sumpah pemutus dapat diperintahkan pada stage of the lawsuit, even if there exists no
Dezelve kan in elken stand van het regtsgeding setiap tingkatan perkara, bahkan dalam hal other means to prove the claim or the
exception, in respect of which the oath has
worden opgedragen, zelfs dan wanneer geen tidak ada upaya pembuktian apa pun untuk
ander middel hoegenaamd aanwezig is om de membuktikan tuntutan atau tangkisan yang been demanded. (Bw.1569, 1602, 1700, 1852,
vordering of de exceptie, ten aanzien van memerlukan pengambilan sumpah itu. 1921, 1925, 1927, 1941, 1973; Rv.616, 825;
welke de eed gevorderd wordt, te bewijzen IR.156; Civ.1358, 1360)
(Bw. 1569, 1602, 1700, 1852, 1921, 1925, 1927,
1941, 1973; Rv. 616, 825; IR. 156; Civ. 1358,
1360).
Die eed kan alleen worden opgedragen Sumpah itu hanya dapat diperintahkan untuk The oath may only be ordered regarding a case
omtrent eene daadzaak, welke persoonlijk suatu perbuatan yang telah dilakukan sendiri which would have been carried out personally
zoude zijn verrigt door dengene aan wiens eed oleh orang yang menggantungkan perkara by the individual whose oath shall be decisive.
de beslissing wordt overgelaten (Bw. 1929-1o, pada sumpah itu. (Bw. 1929-1, 1933, 1973; K.205, 228; F.115v.;
1933, 1973; K. 205, 228; F. 115v.; IR. 156; Civ. IR.156; Civ.1359)
1359).
Hij aan wien de eed is opgedragen, en die Barang siapa diperintahkan mengangkat The individual, who has been ordered to swear
weigert denzelven af te leggen of terug te sumpah tetapi enggan mengangkatnya dan an oath, and who refuses to take such or
wijzen, of ook hij die den eed heeft enggan mengembalikannya, dan barang siapa returns such, or the individual who has
opgedragen, doch aan wien dezelve is terug memerintahkan pengangkatan sumpah dan ordered the swearing of the oath, but to whom
gewezen, en die weigert den eed af te leggen, enggan mengangkatnya setelah sumpah itu this has been returned, and who refuses to take
moet in zijne vordering of exceptie in het dikembalikan kepadanya, harus dikalahkan the oath, shall be denied his claim or exception.
ongelik worden gesteld (Bw. 1943v.; Rv. 52; IR. dalam tuntutan atau tangkisannya. (Bw.1943v.; Rv.52; IR.156; RBg.314; Civ.1361)
156; RBg. 314; Civ. 1361).
426
www.KUHPer.com
Indien de daad, omtrent welke de eed wordt bila perbuatan yang harus dikuatkan dengan If the act, concerning which the oath shall be
opgedragen, niet is de daad va beide partijen, sumpah itu bukan perbuatan kedua belah sworn, is not the act of both parties, but only of
maar alleen van degene aan welker eed de pihak, melainkan hanya perbuatan pihak yang the one whose oath is decisive, the oath is not
beslissing wordt overgelaten, mag de eed niet menggantungkan pemutusan perkara pada be returned. (Bw. 1931; IR.166; Civ.1362)
worden terug gewezen (Bw. 1931; IR. 166; Civ. sumpah itu, maka sumpah tidak dapat
1362). dikembalikan.
Geen eed kan opgedragen, terug gewezen of Tiada sumpah yang dapat diperintahkan, An oath shall be ordered, returned or accepted
aangenomen worden dan door de partij zelve, dikembalikan atau diterima, selain oleh pihak by the party itself only or by the one
of door eenen daartoe bijzonder yang berperkara sendiri atau oleh orang yang authorized thereto. (Bw.1945; IR.157)
gevolmagtigden persoon (Bw. 1945; IR. 157). diberi kuasa khusus untuk itu.
Die den eed heeft opgedragen of terug Barang siapa telah memerintahkan atau The individual who has instructed or returned
gewezen kan die daad niet weder intrekken, mengembalikan sumpah, tidak dapat the oath, cannot revoke the act, if the counter
indien de wederpartij zich bereid heeft mengembalikan perbuatannya itu, jika pihak party has declared his willingness to swear the
verklaard die eed af te leggen (Bw. 1926; Civ. lawan sudah mengatakannya bersedia oath. (Bw.1926; Civ.1364)
1364). mengangkatnya.
Wanneer hij aan wien de beslissende eed is Bila sumpah pemutus telah diangkatnya, entah If the individual who has been ordered to
opgedragen, of hij aan wiens eed de beslissing oleh pihak yang diperintahkan mengangkat swear a decisive oath, or the individual who
is terug gewezen, den eed heeft afgelegd, is de sumpah itu, atau oleh pihak yang kepadanya has returned such, has sworn the oath, the
tegenpartij niet ontvankelijk om de vaslchheid dikembalikan sumpah itu, maka pihak lawan counter party is not be entitled to argue the
daarvan te beweren (IR. 177; RBg. 314; Sw. 242; tidak boleh membuktikan kepalsuan sumpah falsity of the oath. (IR.177; RBg.314; Sw.242;
Civ. 1363). itu. Civ.1363)
De afgelegde eed levert geen bewijs op dan Sumpah tidak memberikan bukti selain untuk The oath sworn is not provide any evidence
alleen ten voordeele of ten nadeele van keuntungan atau untuk kerugian orang yang other than that which disadvantages or
dengene die denzelven opgedragen of terug telah memerintahkan atau mengembalikannya, benefits the individuals who have instructed or
gewezen heeft, en van zijne erfgenamen of serta para ahli warisnya atau orang-orang returned the oath, and for his heirs and
regthebbenden (Bw. 1340, 1857; RBg. 314; Civ. yang mendapat hak dari mereka. rightful parties. (Bw. 1340, 1857; RBg.314;
1365). Civ.1365)
Niettemin wordt een schuldenaar, aan wien de Namun demikian, dalam suatu perikatan Nevertheless, a debtor in a several liability
eed door eenen der hoofdelijke schuldeischers tanggung-menanggung, seorang debitur yang agreement, to whom the oath is ordered by one
is opgedragen, en die denzelven heeft diperintahkan bersumpah oleh salah seorang of the creditors, and who has sworn such, is
afgelegd, daardoor niet verder bevrijdt dan kreditur dan mengangkat sumpahnya, hanya not be released other than in respect of the
voor het aandeel van dien schuldeischer. dibebaskan untuk jumlah yang tidak lebih share of the creditor. The oath, sworn by the
daripada bagian kreditur tersebut. Sumpah principal debtor, is release the guarantors.
De eed, door den hoofdschuldenaar afgelegd, yang diangkat oleh debitur utama, (Bw.1279, 1424, 1437, 1442, 1847, 1857, 1937;
bevrijdt de borgen (Bw. 1279, 1424, 1437, 1442, membebaskan para penanggung utang. Civ.1365)
1847, 1857, 1937; Civ. 1365).
De eed, door een’ der hoofdschuldenaren Sumpah yang diangkat oleh salah seorang The oath sworn by one of the debtors who are
afgelegd, strekt ten voordeele der mede- debitur utama menguntungkan orang-orang severally liable is benefit the other debtors, and
schuldenaren, en die welke door den borg is yang turut berutang, sedangkan sumpah yang the oath sworn by the guarantor is benefit the
afgelegd strekt ten voordeele van den diangkat oleh penanggung utang principal debtor, if, in these two events, the
hoofschuldenaar, indien namelijk, in deze menguntungkan debitur utama, jika dalam oath is ordered or has been returned due to the
beide gevallen, de eed is opgedragen of terug kedua hal tersebut sumpah itu telah debt itself, and does not pertain to the several
gewezen geworden omtrent de schuld zelve, diperintahkan atau dikembalikan, tetapi hanya liability of the contract or the guarantee.
en niet omtrent het hoofdelijke der mengenai utang itu sendiri, dan bukan (Bw.1280v., 1287, 1424, 1437, 1442, 1847, 1857,
verbindtenis of van den borgtogt (Bw. 1280v., mengenai pokok perikatan tanggung- 1937v.; Civ.1365)
1287, 1424, 1437, 1442, 1847, 1857, 1937v.; Civ. menanggung atau penanggungnya.
1365).
De regter kan ambtshalve aan eene der partijen Hakim, karena jabatannya, dapat The judge may, in his capacity, order the oath
den eed opleggen, het zij om daarvan de memerintahkan salah satu pihak yang to be sworn by one of the parties, whether to
beslissing der zaak te doen afhangen, het zij berperkara untuk mengangkat sumpah, determine the decision of the case or to
om daardoor een toe te wijzen bedrag te supaya dengan sumpah itu dapat diputuskan stipulate a designated amount. (Bw.1569, 1602,
427
alpha3 Edition
bepalen (Bw. 1569, 1602, 1882, 1942; F. 31; Rv. perkara itu atau dapat ditentukan jumlah uang 1882, 1942; F.31; Rv.52; IR.155; RBg.314;
52; IR. 155; RBg. 314; Civ. 1366). yang dikabulkan. Civ.1366)
Hij kan dat slechts doen in de twee volgende Ia dapat berbuat demikian, hanya dalam dua An individual may do so only in the following
gevallen: hal: two circumstances:
1o. indien de vordering of exceptie niet 1. jika tuntutan maupun tangkisan itu tidak 1. if the claim or demurrer has not be fully
volledig bewezen is; terbukti dengan sempurna; proven; 2. if the claim or demurrer is not
totally lacking in evidence. (Bw.1905, 1922;
2o. indien dezelve ook niet geheel van bewijs 2. jika tuntutan maupun tangkisan itu tidak IR.155, 169, 173; Civ.1367)
ontbloot is (Bw. 1905, 1922; IR. 155, 169, 173; sama sekali tak dapat dibuktikan.
Civ. 1367).
De eed omtrent de waarde der gevordere zaak Sumpah untuk menetapkan harga barang yang An oath regarding the value of the goods
kan door den regter aan den eischer niet dituntut tidak dapat diperintahkan oleh claimed cannot be ordered by the judge to be
worden opgelegd, dan wanneer het Hakim kepada penggugat, kecuali bila harga sworn by the claimant, if it is possible to
onmogelijk is om die waarde op eene andere itu tidak dapat ditentukan dengan cara apapun determine the value in a different manner. In
wijze te bepalen. juga selain dengan sumpah. this regard, the judge is decide which amount
regarding which the plaintiff shall be accepted
Zelfs moet de regter, in dat geval, de som Bahkan dalam hal yang demikian Hakim harus pursuant to his oath. (Rv.52; IR.155; Civ.1369)
bepalen tot welker beloop de eischer op zijnen menetapkan sampai sejauh mana penggugat
eed zal geloofd worden (Rv. 52; IR. 155; Civ. dapat dipercaya berdasarkan sumpahnya.
1369).
De eed, door den reger aan eene der partijen Sumpah yang diperintahkan Hakim kepada The oath, ordered by the judge to be sworn by
opgelegd, kan door deze niet aan de salah satu pihak yang berperkara, tak dapat one of the parties, is not be returned by him to
wederpartij worden terug gewezen (Bw. 1932; dikembalikan oleh pihak ini kepada pihak the counter party. (Bw.1932; Civ.1368)
Civ. 1368). lawannya.
De eed moet worden afgelegd voor den reger Sumpah harus diangkat dihadapan Hakim The oath shall be sworn before the judge who
die van het regtsgeding kennis neemt. yang memeriksa perkaranya. Jika ada suatu is examine the lawsuit. If a valid obstruction
halangan yang sah yang menyebabkan hal ini renders this impossible, then the court may
Indien een wettig beletsel dit onuitvoerlijk tidak dapat dilaksanakan, maka majelis authorize one of its members to administer the
maakt kan het regterlijk collegie tot het Pengadilan dapat mengusahakan salah oath, who is then travel to the residence or
seorang Hakim anggotanya agar pergi ke domicile *532 of the individual who is swear
afnemen van den eed een zijner leden
magtigen, die zich alsdan naar de woning of rumah atau tempat kediaman orang yang the oath. If, in such event, the residence or
het verblijf zal begeven van hem die den eed harus mengangkat sumpah untuk mengambil domicile is too remotely located or is located
afleggen moet. sumpahnya. outside the legal jurisdiction of the court, then
this court may designate the administration of
Jika dalam hal demikian itu rumah atau the oath to the judge or head of the local
Indien, in dat geval, die woning of dat verblijf government of the residence or domicile of the
te ver mogt zijn verwijderd, of buiten het tempat kediaman itu terlalu jauh atau terletak
diluar daerah hukum majelis Pengadilan itu, individual who is required to swear the oath.
regtsgebied van het regterlijk collegie gelegen, (RO.33; Bw.1023; Rv.52; IR.158; Bb.379)
kan dit collegie het afnemen van den eed maka majelis ini dapat memerintahkan
opdragen aan den regter of aan het hoofd van pengambilan sumpah kepada Hakim atau
het bestuur der woonplaats of des verblijfs van kepada pemerintah daerah yang di daerah
hukumnya terletak rumah atau tempat orang
dengene die tot de eeds-aflegging verpligt is.
(RO. 33; Bw. 1023; Rv. 52; IR. 158; Bb. 379). yang diwajibkan mengangkat sumpah.
De eed moet persoonlijk worden afgelegd. Jika sumpah harus diangkat sendiri. An oath shall be sworn in person. The judge
may permit a party to have an oath sworn by
Om gewigtigde redenen is het den regter Jika ada alasan-alasan penting, Hakim boleh proxy appointed pursuant to an authentic
geoorloofd aan eene partij toe te staan om den mengizinkan pihak yang berperkara untuk deed, for significant reasons. A power of
eed door eenen bijzonder bij authentieke acte mengangkat sumpahnya dengan perantara attorney is, in this regard, specify the oath to
daartoe gemagtigde te doen afleggen. seseorang yang diberikan kuasa khusus untuk be sworn in full and accurately. No oath may
itu dengan suatu akta otentik. be pledged unless in the presence of the
counter party who must be properly
De volmagt moet, in zoodanig geval, den af te summoned. (Bw. 1793, 1934; F.115v.; IR.157v.;
leggen eed omstandig en naauwkeurig dalam hal demikian, surat kuasa itu harus Bb.379)
inhouden. memuat sumpah yang harus diucapkan itu
secara lengkap dan tepat.
Geen eed mag worden afgenomen dan in
tegenwoordigheid der wederpartij, of deze Tidak sumpah yang boleh diangkat tanpa
daartoe behoorlijk zijnde opgeroepen (Bw. kehadiran pihak lawan atau sebelum pihak
428
www.KUHPer.com
1793, 1934; F. 115v.; IR. 157v.; Bb. 379). lawan ini dipanggil secara sah.
Van verjaring DALUWARSA Concerning prescription
Van verjaring in het algemeen Lewat Waktu pada Umumnya Concerning prescription in general
Verjaring is een middel om, door het verloop Lewat waktu ialah suatu sarana hukum untuk Prescription is a means of acquiring something
van eenen zekeren bepaalden tijd, en onder de memperoleh sesuatu atau suatu alasan untuk or being released from a contract, after the
voorwaarden bij de wet bepaald, iets te dibebaskan dari suatu perikatan dengan lapse of a specific time period, and pursuant to
verkrijgen, of van eene verbindtenis bevrijd te lewatnya waktu tertentu dan dengan the requirements stipulated by the law. (Ov.47;
worden (Ov. 47; Bw. 584, 1381, 1963, 1967v.; terpenuhinya syarat-syarat yang ditentukan Bw.584, 1381, 1963, 1967v.; Sv.401v.; civ. 2219)
Sv. 401v.; Civ. 2219). dalam undang-undang.
Men kan vooraf geen afstand doen van de Seseorang tidak boleh melepaskan lewat An individual cannot relinquish a right
verjaring, maar men kan wel afstand doen van waktu sebelum tiba waktunya tetapi boleh acquired by prescription in advance but may
eene verjaring welke reeds verkregen is (AB. melepaskan suatu lewat waktu yang telah relinquish a right acquired by prescription
23; Bw. 1063, 1949; Civ. 2220). diperolehnya. which has already been obtained. (Ab.23;
Bw.1063, 1949; Civ.2220)
De afstand van verjaring geschiedt Pelepasan lewat waktu dapat dilakukan secara The relinquishment of a right acquired by
uitdrukkelijk of stilzwijgend. De stilzwijgende tegas atau secara diam-diam. Pelepasan secara prescription is occur expressly or by
afstand wordt afgeleid uit eene daad welke diam-diam disimpulkan dari suatu perbuatan implication, the implied relinquishment shall
doet vooronderstellen dat men zijn verkregen yang menimbulkan dugaan bahwa seseorang be concluded from an act which implies that
regt heeft lasten varen (Bw. 1359, 1382; Civ. tidak hendak menggunakan suatu hak yang the individual has allowed his acquired right
2221). telah diperolehnya. to lapse. (Bw. 1359, 1382; Civ.2221)
Hij, die niet mag vervreemden, mag geen Barangsiapa tidak diperbolehkan The individual who is not permitted to
afstand doen van eene verkregene verjaring memindahtangankan sesuatu, juga tidak boleh transfer, is not relinquish a right acquired by
(Bw. 1330, 1448; Civ. 2222). melepaskan lewat waktu diperolehnya. prescription. (Bw.1330, 1448; Civ.2222)
De regter mag ambshalve het middel van Hakim, karena jabatannya, tidak boleh The judge may not, officially, apply the means
verjaring niet toepassen (Bw. 1454, 1520; Rv. mempergunakan lewat waktu. of prescription. (Bw. 1454, 1520; Rv.50; Sv.407;
50; Sv. 407; IR. 371; Civ. 2223; S. 82-280*; 92- IR.371; Civ.2223; S.82-280; 92-159)
159* achter Bw.; Decentr. 22).
In elken staat van het geding kan men zich op Pada setiap tingkat pemeriksaan perkara, At every stage of a suit, an individual may
verjaring beroepen, zelfs in hooger beroep (Rv. dapat diajukan adanya lewat waktu, bahkan invoke prescription, even at higher appeal.
136, 249, 323; Civ. 2224). pada tingkat banding pun. (Rv.136, 249, 323; Civ. 2224)
Schuldeischers of andere belanghebbenden Kreditur atau orang lain yang berkepentingan Creditors or other interested parties may
kunnen opkomen tegen den afstand van dapat melawan pelepasan lewat waktu yang appeal against the relinquishment of the rights
verjaring, door den schuldenaar ter dilakukan oleh debitur yang secara curang acquired by prescription, effected by the
bedriegelijke verkorting hunner regten gedaan bermaksud mengurangi hak kreditur atau debtor who, in a deceitful manner, reduces the
(Bw. 1341; Civ. 2225). orang yang lain tersebut. rights of the creditor or other parties. (Bw.1341;
Civ.2225)
Men kan door verjaring den eigendom niet Seseorang tidak dapat menggunakan lewat One cannot, by prescription, obtain ownership
verkrijgen van zaken die buiten den handel waktu untuk memperoleh hak milik atas of goods which are not being traded.
zijn (Bw. 521v., 537; Civ. 2226). barang-barang yang tidak beredar dalam (Bw.521v., 537; Civ.2226)
perdagangan.
De regering, als vertegenwoordigende den Pemerintah yang mewakili negara, Kepala The government, representing the country, the
lande, de hoofden van plaatselijk bestuur, als Pemerintahan Daerah yang bertindak dalam heads of the local government, and the public
429
alpha3 Edition
zoodanig handelende, en de openbare jabatannya, dan lembaga-lembaga umum, organizations or institutes shall be subject to
instellingen of gestichten zijn aan dezelfde tunduk pada lewat waktu sama seperti orang the same means of prescription as specific
verjaringen onderworpen als bijzondere perseorangan, dan dapat menggunakannya individuals, and may use them in the same
personen, en kunnen daarvan op gelijke wijze dengan cara yang sama. manner. (Civ. 2227; Bb.379)
gebruik maken (Civ. 2227; Bb. 379).
Om door middel van verjaring den eigendom Untuk memperoleh hak milik atas sesuatu To acquire ownership of property by means of
eener zaak te verkrijgen, wordt vereischt een dengan upaya lewat waktu, seseorang harus prescription, an individual must have
vorrtdurend en onafgebroken, ongestoord, bertindak sebagai pemilik sesuai itu dengan continuous, uninterrupted, open and
openbar en niet dubbelzinnig bezit, als menguasainya secara terus-menerus dan tidak unequivocal possession. (Bw.529v., *535 543v.,
eigenaar (Bw. 529v., 543v., 548, 560, 1957, 1959, terputus-putus, secara terbuka di hadapan 548, 560, 1957, 1959, 1963, 1978; Civ.2229)
1963, 1978; Civ. 2229). umum dan secara tegas.
Daden van geweld, van zuivere willekeur, of Perbuatan memaksa, perbuatan sewenang- Possession, arising from acts of violence,
van eenvoudig gedoogen, kunnen geen bezit te wenang atau perbuatan membiarkan begitu random acts, or acts of tolerance, cannot result
weeg brengen, dat de kracht heeft om eene saja, tidaklah menimbulkan suatu besit yang in prescription. (Bw. 557, 1323v., 1963; Civ.
verjaring te doen geboren worden (Bw. 557, dapat membuahkan lewat waktu. 2223)
1323v., 1963; Civ. 2223).
De tegenwoordige bezitter, die bewijst van Seseorang yang sekarang menguasai suatu The current possessor, who proves that he has
ouds bezeten te hebben, wordt voorondersteld barang, yang membuktikan bahwa ia always possessed the property, shall be
mede het bezit te hebben gehad gedurende menguasai sejak dulu, dianggap juga telah presumed to have possessed the property
den tijd die tusschen beide verloopen is; menguasainya selama selang waktu antara during the period which has lapsed between
onverminderd het tegenbewijs (Bw. 534v., 560, dulu dan sekarang, tanpa mengurangi the two periods; without prejudice to the
566, 1916; Civ. 2234). pembuktian hal yang sebaliknya. contrary being proven. (Bw.534v., 560, 566,
1916; Civ.2234)
Om den tot verjaring vereischten tijd te Untuk memenuhi waktu yang diperlukan To comply with requirements regarding the
vervullen, kan men bij zijn eigen bezit dat van untuk lewat waktu, dapatlah seseorang period of limitation for prescription, an
den vorigen bezitter, van wien men de zaak menambah waktu selama ia berkuasa dengan individual can add to his own property that
verkregen heeft, voegen, op welke wijze men waktu selama berkuasanya orang yang lebih which used to belong to the previous owner,
dezen ook zij opgevolgd, het zij onder eenen dahulu berkuasa dari siapa ia telah from whom the goods have been obtained,
algemeenen of bijzonderen titel, het zij om niet, memperoleh barangnya, tak peduli bagaimana regardless of the manner in which this is
het zij onder eenen bezwarenden titel (Bw. 541, ia menggantikan orang itu, baik dengan alas carried out, either pursuant to a general or
833, 955, 1314, 1318, 1955, 1960; Civ. 2235). hak umum maupun dengan alas hak khusus, specific title, or free of charge or pursuant to an
baik dengan cuma-cuma maupun atas beban. encumbered title. (Bw. 541, 833, 955, 1314,
1318, 1955, 1960; Civ.2235)
Zij die voor een ander bezitten, mitsgaders Orang yang menguasai suatu barang untuk Parties, who possess on behalf of another
hunne erfgenamen, kunnen nimmer iets door orang lain, begitu pula ahli warisnya, sekali- party, including their heirs, is not acquire
verjaring verkrijgen, door welk tijdsverloop kali tidak dapat memperoleh sesuatu dengan anything by prescription, regardless of the
zulks ook zoude mogen wezen. jalan lewat waktu, berapa lama pun waktu length of the time period which has passed. A
yang telah lewat. lessee, keeper, usufructuary, and all others
Alzoo kan een huurder, bewaarder, who hold goods on behalf of the owner, cannot
vruchtgebruiker, en alle anderen die het goed Demikian pula seorang penyewa, seorang acquire such by prescription. (Bw. 535, 540,
van den eigenaar ter bede onder zich hebben, penyimpan, seorang penikmat hasil, dan 556, 756v., 1548v., 1694v.; Civ. 2236)
hetzelve niet door verjaring verkrijgen (Bw. semua orang lain yang memegang suatu
535, 540, 556, 756v., 1548v., 1694v.; Civ. 2236). barang berdasarkan suatu persetujuan dengan
pemiliknya, tak dapat memperoleh barang itu.
De personen, bij het voorgaande artikel Mereka yang disebutkan dalam pasal yang lalu The individuals, referred to in the previous
vermeld, kunnen den eigendom door verjaring dapat memperoleh hak milik dengan jalan article, may acquire the property by
verkrijgen, indien de titel van hun bezit lewat waktu, jika alas hak besit mereka telah prescription, if the ownership has changed,
veranderd is, het zij uit eene oorzaak die van berganti, baik karena suatu sebab yang berasal either due to a third party, or pursuant to their
eenen derde afkomt, het zij door hunne dari pihak ketiga, maupun karena opposition to the right of the owner.
tegenspraak tegen het regt van den eigenaar pembantahan yang mereka lakukan terhadap (Bw.535v.,1955, 1961; Civ.2237)
(Bw. 535v., 1955, 1961; Civ. 2237). hak milik.
Zij, aan wie de huurders, bewaarders, en Mereka yang telah menerima suatu barang, The party, to whom the lessees, keepers and
andere bezitters ter bede, het goed hebben yang diserahkan dengan atas hak yang dapat other possessors holding such goods, have
430
www.KUHPer.com
overgedragen bij eenen titel tot overgang van memindahkan hak milik oleh penyewa, transferred the goods, pursuant to a transfer of
eigendom geschikt, kunnen dat goed door penyimpan dan orang-orang lain yang title of property, may obtain such property by
verjaring verkrijgen (Bw. 1955, 1963; Civ. 2239). menguasai barang itu berdasarkan suatu prescription. (Bw. 1955, 1963; Civ. 2239)
persetujuan dengan pemiliknya, dapat
memperoleh barang tersebut dengan jalan
lewat waktu.
De verjaring wordt gerekend bij dagen, en niet Lewat waktu dihitung menurut hari, bukan The prescribed period shall be computed in
bij uren. menurut jam. Lewat waktu itu diperoleh bila days, not hours. Acquisition by prescription is
hari terakhir dari jangka waktu yang take place if the last day of the required time
Zij is verkregen wanneer de laatste dag van diperlukan telah lewat. period has lapsed. (Bw.1181; K.135v.; Civ.
den vereischten tijd verloopen is (Bw. 1181; K. 2260v.)
135v.; Civ. 2260v).
Van verjaring, beschouwd als een middel om Lewat Waktu Sebagai Suatu Sarana Hukum Concerning prescription, regarded as a means
iets te verkrijgen untuk Memperoleh Sesuatu of acquiring something
Die te goeder trouw, en uit kracht van eenen Seseorang yang dengan itikad baik An individual, who in good faith, and
wettigen titel, een onroerend goed, eene rente, memperoleh suatu barang tak bergerak, suatu pursuant to a legal title, acquires immovable
of eenige andere, aan toonder niet betaalbare, bunga, atau suatu piutang lain yang tidak assets, interest, or several other
inschuld verkrijgt, bekomt daarvan den harus dibayar atas tunjuk dengan suatu besit acknowledgments of indebtedness which do
eigendom, bij wege van verjaring, door een selama dua puluh tahun, memperoleh hak not have to be paid to bearer, is acquire
bezit van twintig jaren. milik atasnya dengan jalan lewat waktu. ownership thereof by prescription, after
possessing such for a period of twenty years.
Die te goeder trouw het bezit heeft gedurende Seseorang yang dengan itikad baik menguasai An individual, who in good faith, possesses
dertig jaren, verkrijgt den eigendom, zonder sesuatu selama tiga puluh tahun memperoleh something for thirty years, is acquire
ownership thereof, without having to prove
dat hij kan worden genoodzaakt zijnen titel te hak milik tanpa dapat dipaksa untuk
toonen (Bw. 506v., 511-2o, 531, 548-2o, 550, 584, menunjukkan alas haknya. title thereto. (Bw.506v., 511-2, 531, 548-2, 550,
610, 613, 695, 699, 1955, 1964v., 1977; Civ. 2262, 584, 610, 613, 695, 699, 1955, 1964v., 1977; Civ.
2265). 2262, 2265)
Een regtstitel, die nietig is uit hoofde van een Suatu tanda alas hak yang batal karena suatu A lawful title rendered invalid due to a defect
gebrek in den vorm, kan niet tot grondslag cacat dalam bentuknya tidak dapat digunakan in the format, is not form a basis for a twenty
eener twintigjarige verjaring verstrekken (Bw. sebagai dasar suatu lewat waktu selama dua year prescription. (Bw.1963; Civ. 2267)
1963; Civ. 2267). puluh tahun.
De goede trouw wordt steeds voorondersteld, Itikad baik harus selalu dianggap ada, dan Good faith is always be presumed and the
en degene die zich op kwade trouw beroept barangsiapa mengajukan tuntutan atas dasar individual who files a claim alleging bad faith
moet dezelve bewijzen (Bw. 533, 1328, 1916; itikad buruk, wajib membuktikannya. must prove this. (Bw.533, 1328, 1916; Civ.2268)
Civ. 2268).
Het is voldoende dat op het oogenblik der Cukuplah bila pada waktu memperoleh It shall be sufficient that good faith existed at
verkrijging de goede trouw bestond (Bw. 531, sesuatu itu the time of the acquisition. (Bw. 531, 1958,
1958, 1963; Civ. 2269). 1963; Civ. 2269)
Van verjaring, beschouwd als een middel om Lewat Waktu Sebagai Suatu Alasan untuk Concerning prescription, regarded as a means
van een verpligting bevrijd te worden Dibebaskan dari Suatu Kewajiban of releasing oneself from an obligation
Alle regtsvorderingen, zoo wel zakelijke als Semua tuntutan hukum, baik yang bersifat All legal claims, either business as well as
persoonlijke, verjaren door dertig jaren, zonder kebendaan maupun yang bersifat perorangan, individual, is expire after thirty years, and the
dat hij, die zich op de verjaring beroept, hapus karena lewat waktu dengan lewatnya individual who invokes the expiration is not be
verpligt zij eenigen titl aan te toonen, of dat waktu tiga puluh tahun, sedangkan orang required to submit any title, and an individual
men hem eenige exceptie, uit zijne kwade yang menunjuk adanya lewat waktu itu, tidak cannot object to this expiration if such is based
trouw ontleend, kunne tegenwerpen (Ov. 47; usah menunjukkan suatu alas hak, dan upon bad faith. (Ov. 47; Bw.58, 269, 414, 750,
Bw. 58, 269, 414, 750, 835, 1039, 1062, 1066, terhadapnya tak dapat diajukan suatu 835, 1039, 1062, 1066, 1068, 1110, 1116, 1381,
1068, 1110, 1116, 1381, 1968v., 1973, 1993; K. 95, tangkisan yang didasarkan pada itikad buruk. 1968v., 1973, 1993; K.95, 168a., 169, 228a, 229,
168a, 169, 228a, 229, 229k, 741v.; Rv. 102; S. 229k, 741v.; Rv.102; S.1832-41; Civ.2262)
1832-41* achter Bw.; Civ. 2262).
431
alpha3 Edition
(Gew. S. 26-335 jis. 458 en 565) De Tuntutan para ahli dan pengajar dalam bidang (Amended by S.26-335 se also 458 and 565) The
regtsvordering van meesters en onderwijzers kebudayaan dan ilmu pengetahuan, untuk following claims is expire after one year: (Bw.
in kunsten en wetenschappen, wegens de pelajaran yang mereka berikan dalam tiap-tiap 750, 1139-5, 1147, 1602l, 1976; K. 741; Civ. 2271)
lessen welke zij bij de maand, of voor korter bulan atau waktu yang lebih pendek; legal claims of experts and teachers in art and
tijd, geven; science with respect to the courses that they
tuntutan para penguasa rumah penginapan teach for a month or a shorter time period;
die van herbergiers en tafelhouders, wegens dan rumah makan, untuk pemberian legal claims of hoteliers and restaurateurs,
het verschaffen van woning en kost (Bw. 1139- penginapan serta makanan; with respect to providing board and lodging;
6o, 1147); (Bw.1139-6, 1147) legal claims of laborers
whose wages are required to be paid every
tuntutan para buruh yang upahnya harus time within three months, with respect to
die van arbeiders wier in geld vastgesteld loon dibayar dalam bentuk uang tiap-tiap kali payment of their wages, including the amount
telkens na kortere tijdruimte dan een kwartaal setelah lewat waktu yang kurang dari satu of increase of such wages pursuant to article
moet worden betaald, wegensde betaling van triwulan, untuk mendapat pembayaran upah 1602q.
hun loon, alsmede van het bedrag der mereka serta jumlah kenaikan upah itu
verhooging van dat loon ingevolge art. 1602q; menurut Pasal 1602q;
verjaren door verloop van een jaar (Bw. 750, semua tuntutan ini lewat waktu dengan
1139-5o, 1147, 1602l, 1976; K. 741; Civ. 2271). lewatnya waktu satu tahun.
(Gew. S. 26-335 jis. 458 en 565) De Tuntutan para dokter dan ahli obat-obatan, (amended by S.26-335 see also 458 and 565)
regtsvordering der artsen, heelmeesters, en untuk kunjungan dalam memberikan The following claims is expire after two years:
apothekers, wegens hunne bezoeken, pelayanan kesehatan, perawatan dan (Civ. 2272) the legal claims of doctors, healing
heelkundige diensten, en geneesmiddelen (Bw. pemberian obat-obatan; masters and pharmacists, with respect to their
1149-3o); visits, healing services and medicine; (Bw.
tuntutan para juru sita, untuk upah mereka 1149-3) claims of process servers, with respect
die van deurwaarders, wegens hun loon voor dalam memberitahukan akta-akta dan to their wages for the notification of deeds and
het beteekenen van acten en het ten uitvoer melaksanakan tugas yang diperintahkan the implementation of their assigned duties;
brengen van de hun opgedragene kepada mereka; (Rv.99) claims of caretakers of boarding
werkzaamheden (Rv. 99); schools, with respect to the tuition and
boarding charges of the students, and claims of
tuntutan para pengelola sekolah berasrama, other teachers in respect of their salaries;
die der kostschoohouders, wegens het kosten untuk uang makan dan pengajaran bagi (Bw.1149-6) claims of laborers, with the
schoolgeld voor derzelver leerlingen, en van muridnya, begitu pula tuntutan pengajar- exception of those mentioned in article 1968,
andere meesters, voor het loon van hun pengajar lainnya untuk pengajaran yang with respect to payment of their wages,
onderwijs (Bw. 1149-6o); mereka berikan; including a raise in such wages pursuant to
article 1602q. (Bw. 1149-4)
die van arbeiders met uitzondering van tuntutan pada buruh, kecuali mereka yang
degenen, bedoeld bij art. 1968, wegens de dimaksudkan dalam Pasal 1968, untuk
betaling van hun loon, alsmede van het bedrag pembayaran upah mereka serta jumlah
der voorhooging van dat loon ingevolge art. kenaikan upah itu menurut Pasal 1602 q;
1602q; (Bw. 1149-4o).
semuanya lewat waktu dengan lewatnya
verjaren door verloop van twee jaren (Civ. waktu dua tahun.
2272).
De regtsvordering der advocaten tot de Tuntutan para advokat untuk pembayaran jasa The legal claims of attorneys for the payment
betaling hunner verdiensten, die der mereka dan tuntutan para pengacara untuk in respect of their services, of prosecutors for
procureurs tot de betaling van hunne pembayaran persekot dan upah mereka, hapus payment of their advances and charges, is
voorschotten en loon, verjaren door verloop karena lewat waktu dengan lewatnya waktu expire after two years, effective as the date
van twee jaren, te rekenen van den dag dat het dengan lewatnya waktu dua tahun, terhitung upon which the decision is issued upon the
geding is uitgewezen, of dat de partijen eene sejak hari diputusnya perkara, hari tercapainya lawsuit, or the parties have reached some
schikking hebben getroffen, of de volmag op perdamaian antara pihak-pihak yang settlement, or the authorization granted to the
die procureurs is ingetrokken. berperkara, atau hari dicabutnya kuasa prosecutor has been revoked. *538 With
pengacara itu. respect to unresolved cases, no compensation
may be claimed for advances made and
Ten aanzien van onafgedane zaken kunnen zij
geene voldoening vorderen van voorschotten Dalam hal perkara yang tidak selesai, tak services rendered, which have been pending
en verdiensten, die meer dan tien jaren mogten dapatlah mereka menuntut pembayaran for more than ten years. (Bb. 3323) The legal
ten achteren zijn (Bb. 3323). persekot dan jasa yang telah ditunggak lebih claim of notaries for the payment of their
dari sepuluh tahun. advances and charges incurred is also expire
after a period of two years, effective as of the
De regtsvordering der notarissen tot betaling date on which the deeds are drawn up.
hunner voorschotten en loon verjaart insgelijks Tuntutan para Notaris untuk pembayaran (Bw.1974; K.745; Rv.99; Civ.2273)
door verloop van twee jaren, te rekenen van persekot dan upah mereka, lewat waktu juga
den dag waarop de acten zijn verleden (Bw. dengan lewatnya waktu dua tahun, terhitung
1974; K. 745; Rv. 99; Civ. 2273). sejak hari dibuatnya akta yang bersangkutan.
432
www.KUHPer.com
(Gew. S. 38-276) De rechtsvorderingen: Tuntutan para tukang kayu, tukang batu dan (Amended by S.38-276) The following legal
tukang lain untuk pembayaran bahan-bahan claims is expire after a time period of five
van timmerlieden, metselaars en andere yang mereka berikan dan upah-upah mereka; years: (Bw. 750; K. 742; Civ. 2271v.): claims of
carpenters, bricklayers and other foremen, for
werkbazen tot betaling hunner leverancien en
loonen (Bw. 1139-8o, 1147, 1604, 1968); tuntutan para pengusaha toko untuk the payment of materials and wages; (Bw.1139-
pembayaran barang-barang yang telah mereka 8, 1147, 1604, 1968) claims of shopkeepers for
serahkan, sekedar tuntutan ini mengenai the payment of the goods delivered, to the
van winkeliers tot betaling der geleverde extent that these legal claims are relevant to
goederen, voorzoover deze rechtsvorderingen pekerjaan dan penyerahan yang tidak
mengenai pekerjaan tetap debitur; their activities and deliveries which are not
betrekkelijk zijn tot werkzaamheden en related to the profession of the debtor. (Bw.
leveringen, die niet voor het beroep van den 1149-5, 1882)
schuldenaar hebben plaats gehad; (Bw. 1149- semua itu lewat waktu dengan lewatnya
5o, 1882). waktu lima tahun.
verjaren door verloop van vijf jaren (Bw. 750;

K. 742; Civ. 2271v).
De verjaring, in de vier voorgaande artt. Lewat waktu yang disebutkan dalam keempat The expiration, referred to in the
vermeld, heeft plaats, ofschoon men met het pasal yang lalu terjadi, meskipun seseorang aforementioned four articles, is take place,
doen van leverancien, diensten en arbeid zij terus melakukan penyerahan, memberikan jasa notwithstanding that one continues with the
voortgegaan. dan menjalankan pekerjaannya. Lewat waktu rendering of material, services and labor. The
itu hanya berhenti berjalan, bila dibuat suatu expiration is not occur, if a written
Dezelve houdt slechts dan op te loopen, pengakuan utang tertulis, atau bila lewat acknowledgment of indebtedness has been
waktu dicegah menurut Pasal 1979 dan 1980. made, or if the expiration has been prevented
wanneer eene schriftelijke schuldbekentenis
opgemaakt, of de verjaring, volgens art. 1979 pursuant to articles 1979 and 1980. (Bw.1973,
en 1980, gestuit is (Bw. 1973, 1981; Civ. 2274). 1981; Civ. 2274)
Niettemin kunnen degenen wie de verjaring, Namun demikian, orang yang kepadanya Nevertheless, the individuals, against whom
bij art. 1968, 1969, 1970 en 1971 vermeld, wordt diajukan lewat waktu yang disebut dalam expiration is invoked as mentioned in articles
tegengeworpen, van hem die zich daarvan Pasal 1968, 1969, 1970 dan 1971, dapat 1968, 1969, 1970 and 1971, may require the
bedienen den eed vorderen dat de schuld menuntut supaya mereka yang menggunakan individual who invokes the expiration to swear
werkelijk is betaald geworden. lewat waktu itu bersumpah bahwa utang that the debt has actually been paid. The oath
mereka benar-benar telah dibayar. may be taken from the widows and the heirs,
De eed kan opgelegd worden aan de weduwen or the guardians of the latter-mentioned if they
en de erfgenamen, of aan de voogden van Kepada para janda dan para ahli waris, atau are minors, in order that they is declare their
laatstgemelde, indien zij minderjarig zijn, ten jika mereka yang disebut terakhir ini belum unawareness of the debt. (Bw.330, 1882, 1930,
einde te verklaren dat zij niet weten dat de dewasa, kepada para wali mereka, dapat 1976; K.747; Civ. 2275)
zaak verschuldigd is (Bw. 330, 1882, 1930, 1976; diperintahkan sumpah untuk menerangkan
K. 747; Civ. 2275). bahwa mereka tidak tahu tentang adanya
utang yang demikian.
De regters en procureurs zijn niet mer Para Hakim dan Pengacara tidak bertanggung The judges and prosecutors is not be
aansprakelijk wegens de afgifte der stukken na jawab atas penyerahan surat-surat setelah accountable for documents filed after a period
verloop van vijf jaren, na de uitwijzing der lewat waktu lima tahun sesudah pemutusan of five years, following the judgment upon the
gedigen. perkara. lawsuits. The process servers is also released
from all liability therefor after a period of two
Insgelijks zijn de deurwaarders ontheven van Para juru sita dibebaskan dari years, effective as of the implementation of the
authorization, or the notification of the deeds,
alle aansprakelijkheid dienaangaande na pertanggungjawaban tentang hak itu setelah
verloop van twee jaren, te rekenen sedert het lewat waktu dua tahun, terhitung sejak with which they were assigned. (Bw.1969v.;
uitvoeren van den last, of het beteekenen der pelaksanaan kuasa atau pemberitahuan akta- Civ. 2276)
acten, waarmede zij belast waren (Bw. 1969v.; akta ditugaskan kepada mereka.
Civ. 2276).
De interessen van altijddurende renten of van Bunga atas bunga abadi atau bunga cagak The interest payments from lifelong interests
lijfrenten (Bw. 1770, 1775); hidup; bunga atas tunjangan tahunan untuk or annuities; (Bw. 1770, 1775) annual interest
pemeliharaan; for the support of one's livelihood; (Bw.321v.,
die van jaarwedden, tot onderhoud 1429-3) rent in respect of houses and property;
verstrekkende (Bw. 321v., 1429-3o); harga sewa rumah dan tanah; (Bw. 1139-2, 1140) the interest on loans, and in
general, anything that is payable annually, or
for shorter stipulated terms; (Bw. 1250, 1515,
de huurprijsen van huizen en van bunga atas utang pinjaman, dan pada 1586, 1765v.) is expire after a period of five
landgoederen (Bw. 1139-2o, 1140v); umumnya segala sesuatu yang harus dibayar years. (Civ. 2277)
tiap tahun atau tiap waktu tertentu yang lebih
de interessen van geleende geldsommen, en, in pendek;
het algemeen, al hetgeen betaalbaar is bij het
433
alpha3 Edition
jaar, of bij kortere vastgesteld termijnen (Bw. semua itu lewat waktu setelah lewatnya waktu
1250, 1515, 1586, 1765v). lima tahun.
verjaren na verloop van vijf jaren (Civ. 2277).
De verjaringen, waarvan in art. 1968 en Lewat waktu yang diatur dalam Pasal 1968 The periods of limitation, which are described
volgende van deze afdeeling gehandeld wordt, dan seterusnya dalam bab ini, berlaku bagi in article 1968 and subsequent articles, is apply
loopen tegen de minderjarigen en tegen anak-anak yang belum dewasa dan orang- to minors and individuals under guardianship;
degenen die onder curatele staan; orang yang berada di bawah pengampuan; hal *539 without prejudice to their right to
onverminderd hun verhaal op hunne voogden ini tidak mengurangi tuntutan mereka akan compensation from their guardians or
of curators (Bw. 1987; Octr. 53*; Civ. 2278). ganti rugi terhadap para ahli waris atau para conservators. (Bw. 1987; Octr. 53; Civ. 2278)
pengampu mereka.
Met betrekking tot roerende goederen, die Barangsiapa menguasai barang bergerak yang With regard to movable assets which do not
noch in renten bestaan, noch in inschulden tidak berupa bunga atau piutang yang tidak comprise interest or debts which are not
welke niet aan toonder betaalbaar zijn, geldt harus di bayar atas tunjuk, dianggap sebagai payable to bearer, the possession of such is
het bezit als volkomen titel. pemiliknya sepenuhnya. constitute absolute ownership. (Amended by
S.17-497) Nevertheless, the individual who has
(Gew. S. 17-497) Niettemin kan degene die iets Walaupun demikian, barangsiapa kehilangan lost something, or from whom something has
verloren heeft, of aan wien iets ontvreemd is, atau kecurian suatu barang, dalam jangka been taken, may, during a period of three years
gedurende drie jaren, te rekenen van den dag waktu tiga tahun, terhitung sejak hari barang effective as of the date that the loss or theft
waarop het verlies of de ontvreemding heeft itu hilang atau dicuri itu dikembalikan took place, claim the lost or stolen item as his
property from the individual with whom he
plaats gehad, het verlorene of ontvreemde als pemegangnya, tanpa mengurangi hak orang
zijn eigendom terug vorderen van dengene in yang disebut terakhir ini untuk minta ganti finds the items, without prejudice to the right
wiens handen hij hetzelve vindt, behoudens rugi kepada orang yang menyerahkan barang of the latter mentioned to demand
het verhaal van den laatstgemelde op dengene itu kepadanya, pula tanpa mengurangi indemnification from the individual who
van wien hij het bezit bekomen heeft, en ketentuan Pasal 582. delivered the items to him, also without
onverminderd de bepalig van art. 582 (Bw. 471, prejudice to the stipulations in article 582 (Bw.
471, 509v., 511-2, 550, 555, 574, 613, 1152, 1429-
509v., 511-2o, 550, 555, 574, 613, 1152, 1429-1o,
1470, 1702, 1963; K. 3144, 555, 568f, 7493; Rv. 1, 1470, 1702, 1963; K. 314, 555, 568, 749; Rv.
70v., 535v.; S. 60-64* jo. 92-155; S. 1948-266 art. 70v., 535v.; s.60-64 see also 92-155; S.1948-266
2*; Civ. 2279). art. 2; Civ. 2279)
Van de oorzaken die de verjaring stuiten Sebab-sebab yang Mencegah Lewat Waktu Concerning causes which is preclude
prescription
De verjaring is gestuit wanneer de bezitter, Lewat waktu dicegah bila pemanfaatan barang Prescription shall be precluded if the owner,
gedurende meer dan een jaar, van het genot itu dirampas selama lebih dari satu tahun dari within a period of more than one year, has
der zaak beroofd is, het zij door den vorigen tangan orang yang menguasainya, baik oleh been denied the enjoyment of a matter, either
eigenaar, het zij zelfs door eenen derde (Bw. pemiliknya semula maupun oleh pihak ketiga. by the previous owner, or by a third party.
545, 558, 565v., 1955; Civ. 2243). (Bw. 545, 558, 565v., 1955; Civ, 2243)
Zij wordt mede gestuit door aanmaning, Lewat waktu itu dicegah pula oleh suatu It is also precluded by a reminder, summons,
dagvaarding, en elke daad van peringatan, suatu gugatan, dan tiap perbuatan- and any legal claim, submitted in the required
regtsvervolging, alle in den vereischten vorm perbuatan berupa tuntutan hukum, masing- format by an official authorized thereto, on
beteekend door eenen daartoe bevoegden masing dengan pemberitahuan dalam bentuk behalf of the rightful party, to the individual
ambtenaar, uit naam van den regthebbende, yang telah ditentukan, ditandatangani oleh who shall be precluded from invoking
aan dengene dien men beletten wil de pejabat yang berwenang dalam hal itu atas prescription. (Bw. 1983; Rv.1, 275; F.35; Civ.
verjaring te verkrijgen (Bw. 1983; Rv. 1, 275; F. nama pihak yang berhak, dan disampaikan 2244)
35; Civ. 2244). kepada orang yang berhak dicegah
memperoleh lewat waktu itu.
Ook de dagvaarding voor eenen onbevoegden Gugatan di muka Hakim yang tidak berkuasa, The summons before an unauthorized judge is
regter stuit de verjaring (Rv. 130; Civ. 2246). juga mencegah lewat waktu. also preclude prescription. (Rv.130; Civ. 2246)
Verjaring is echter niet gestuit indien, het zij de Namun lewat waktu tidak dicegah, bila Prescription is, however, not be precluded if
aanmaning of dagvaarding wordt ingetrokken peringatan atau gugatan dicabut atau the reminder or summons is revoked or
of nietig verklaard, het zij de aanlegger van dinyatakan batal, entah karena penggugat declared invalid, or if the plaintiff withdraws
zijnen eisch afstand doet, of dezelve wordt menggugurkan tuntutannya, entah karena his charges, or if the claim is declared void, if,
ontzegd, het zij de aanleg, uit hoofde van het tuntutan itu dinyatakan gugur akibat lewat due to the time period, it is declared expired.
434
www.KUHPer.com
tijdsverloop, is vervallen verklaard (Rv. 92v., waktunya. (Rv.92v., 271v., 273v.; civ. 2247)
271v., 273v.; Civ. 2247).
De erkentenis, door woorden of door daden, Pengakuan akan hak seseorang yang A confession, either expressed verbally or
van het regt van dengene tegen wien de terhadapnya lewat waktu berjalan, yang pursuant to acts, by the owner or the debtor,
verjaring loopt, door den bezitter of den diberikan dengan kata-kata atau dengan regarding the right of the party against whom
schuldenaar gedaan, stuit almede de verjaring perbuatan oleh orang yang menguasainya atau prescription is invoked, is also preclude
(Bw. 1390, 1397v., 1766, 1892, 1972; Civ. 2248). debitur, juga mencegah lewat waktu. prescription. (Bw. 1390, 1397v., 1766, 1892,
1972; Civ. 2248).
De beteekening, overeenkomstig artikel 1979, Pemberitahuan menurut Pasal 1979 kepada Notification, pursuant to article 1979, which is
aan een der hoofdelijke schuldenaars gedaan, salah seorang debitur dalam perikatan forwarded to one of the debtors who are
of diens erkentenis, stuit de verjaring tegen alle tanggung-menanggung, atau pengakuan orang severally liable, or his confession, is preclude
de overige, zelfs tegen hunne erfgenamen (K. tersebut, mencegah lewat waktu terhadap para prescription against all the other parties,
1701, 229a1). debitur lain, bahkan pula terhadap para ahli including their heirs. (K.170, 229a.) The
waris mereka. notification forwarded to one of the heirs of the
De beteekening aan een der erfgenamen van debtors who are severally liable, or the
confession of the heir, is not preclude
eenen hoofdelijken schuldenaar gedaan, of de Pemberitahuan kepada ahli waris salah
erkentenis van dien erfgenaam, stuit de seorang debitur dalam perikatan tanggung prescription with regard to the other heirs, not
verjaring niet ten aanzien vande overige mede- menanggung, atau pengakuan ahli waris even in the event of a mortgaged debt; unless
erfgenamen, zelfs niet in het geval van een tersebut, tidaklah mencegah lewat waktu the contract is indivisible. This notification or
hypothecaire schuld; ten ware de verbindtenis terhadap para ahli waris debitur lainnya, confession is only preclude prescription with
ondeelbaar mogt zijn. bahkan juga dalam hal suatu utang hipotek, regard to the other debtors to the extent of the
shares of the heirs. To preclude prescription in
kecuali untuk bagian ahli waris tersebut.
respect of the entire debt with regard to the
Door deze beteekening of erkentenis wordt de other debtors, a notification to all heirs of the
verjaring ten aanzien van de andere mede- Dengan pemberitahuan atau pengakuan itu deceased debtor or a confession made by all of
schuldenaar, niet verder gestuit dan voor zoo maka lewat waktu terhadap para debitur lain the heirs shall be required. (Bw. 1280, 1298,
veel het aandeel van dien erfgenaam betreft. tidak dicegah lebih lanjut, kecuali untuk 1300-1, 1301; civ. 2249)
bagian ahli waris tersebut.
Om de verjaring der geheele schuld ten
aanzien van de andere mede-schuldenaren te Untuk mencegah lewat waktu seluruh utang
stuiten, wordt vereischt eene beteekening aan terhadap para debitur lainnya, perlu ada
alle de erfgenamen van den overleden sesuatu pemberitahuan kepada semua ahli
schuldenaar, of eene erkentenis door alle die waris atau suatu pengakuan dan semua ahli
erfgenamen gedaan (Bw. 1280, 1298, 1300-1o, waris itu.
1301; Civ. 2249).
De beteekening aan den hoofdschuldenaar Pemberitahuan yang dilakukan kepada The notification forwarded to the principal
gedaan, of deszelfs erkentenis, stuit de debitur utama atau pengakuan yang diberikan debtor, or his confession is preclude
verjaring tegen den borg (Bw. 1845; K. 1701, oleh debitur utama mencegah lewat waktu prescription against the guarantor. (Bw. 1845;
229a1; Civ. 2250). terhadap penanggung utang. K. 170, 229a; civ. 2250)
De stuiting der verjaring door een der Pencegahan lewat waktu yang dilakukan oleh The preclusion of prescription by one of the
hoofdelijke schuldeischers geldt voor alle salah seorang kreditur dalam suatu perikatan creditors who are severally liable is apply to all
hoofdelijke medeschuldeischers (Bw. 1979; tanggung menanggung berlaku bagi semua creditors who are severally liable. (Bw. 1979;
Civ. 1119, 1206). kreditur lainnya. Civ. 1119, 1206)
Van de oorzaken die den loop der verjaring Sebab-sebab yang Menangguhkan Lewat Concerning the matters which suspend the
schorsen Waktu prescribed period of limitation
De verjaring loopt tegen alle personen, behalve Lewat waktu berlaku terhadap siapa saja, Prescription is apply to any one, with the
diegene te wier behoeve de wet eene kecuali terhadap mereka yang dikecualikan exception of those who are excluded by the
uitzondering maakt (Bw. 269, 387, 670, 710, oleh undang-undang. law. (Bw. 269, 387, 670, 710, 1954, 1987v.; civ.
1954, 1987v.; Civ. 2251). 2251)
Verjaring kan niet beginnen noch voortgaan Lewat waktu tidak dapat mulai berlaku atau The prescribed period of limitation cannot
tegen minderjarigen en tegen degenen die berlangsung terhadap anak-anak yang belum commence running against minors or anyone
onder curatele gesteld zijn, uitgezonderd in de dewasa dan orang-orang yang ada di bawah under guardianship, unless otherwise
gevallen bij de wet bepaald (Bw. 330, 424v., pengampuan, kecuali dalam hal-hal yang stipulated by the law. (Bw. 330, 424v., 452,
452, 1522, 1976; K. 170, 229a; Rv. 274, 336; Civ. ditentukan undang-undang. 1522, 1976; K. 170, 229a; Rv. 274, 336; Civ. 2252)
435
alpha3 Edition
2252).
Verjaring heeft geen plaats tusschen Lewat waktu tidak dapat terjadi di antara Prescription is not occur between spouses.
echtgenooten (Civ. 2253; K. 170, 229a). suami istri. (Civ. 2253; K. 170, 229a)
Verjaring loop niet tegen eene vrouw Lewat waktu tidak berlaku terhadap seorang Prescription is not apply to a woman during
gedurende haar huwlijk: istri selama ia berada dalam status her marriage: 1. in the event that the legal
perkawinan: claim of the wife cannot be continued, unless
1o. in geval de regtsvordering der vrouw niet she has chosen to either exercise or release her
zoude kunnen vervolgd worden dan na het 1. bila tuntutan istri tidak dapat diteruskan, right over the community property; (Bw. 132v.)
doen eener keus omtrent de aanvaarding of kecuali setelah ia memilih akan menerima 2. if the husband has disposed of the personal
property of the wife without her approval, he
den afstand der gemeenschap (Bw. 132v); persatuan atau akan melepaskannya;
must account for such sale; and in all other
cases in which the wife could sue the husband.
2o. in geval de man, het eigen goed der vrouw 2. bila suami, karena menjual barang milik (Bw.105, 1492v.; Rv.70v., civ.2254)
zonder hare toestemming verkocht hebbende, pribadi istri tanpa persetujuannya, harus
den verkoop moet vrijwaren, en in alle andere menanggung penjualan itu, dan tuntutan istri
gevallen waarin de actie van de vrouw op den harus ditujukan kepada suami.
man zoude terug komen (Bw. 105, 1492v.; Rv.
70v.; Civ. 2254).
Verjaring loopt niet: Lewat waktu tidak berjalan: terhadap piutang Prescription is not apply as follows: in relation
yang bersyarat, selama syarat ini tidak to a debt which is subject to a condition, to the
met betrekking tot eene inschuld welke van dipenuhi; dalam hal suatu perkara untuk extent that such condition has not been
eene voorwaarde afhangt, zoo lang die menanggung suatu penjualan, selama belum satisfied; (Bw.1261, 1263) in relation to a
voorwaarde niet vervuld is (Bw. 1261, 1263); ada putusan untuk menyerahkan barang yang lawsuit for indemnification, to the extent the
bersangkutan kepada orang lain; terhadap suit has not been decided upon; (Bw. 1491v.;
suatu piutang yang baru dapat ditagih pada Rv. 70v.) in relation to a debt which matures
met betrekking tot een regtsgeding tot hari yang telah ditentukan, selama hari itu on a stipulated date, to the extent that the date
vrijwaring, zoo lang de uitwinning geen plaats belum tiba. has not yet arrived. (Bw. 387, 1268v.; Civ. 2257)
heeft gehad (Bw. 1491v.; Rv. 70v);
met betrekking tot eene inschuld welke op

eenen bepaalden dag vervalt, zoo lang die dag
niet verschenen is (Bw. 387, 1268v.; Civ. 2257).
Verjaring loopt niet tegen eenen erfgenaam Terhadap seorang ahli waris yang telah Prescription is not apply to an heir who has
eene nalatenschap onder het voorregt van menerima suatu warisan dengan hak istimewa accepted an inheritance under the privilege of
boedelbeschrijving aanvaard heeft, ten opzigte untuk membuat pendaftaran harta an estate description, with regard to his
zijner inschulden ten laste dier nalatenschap peninggalan, tidak dapat dikenakan lewat indebtedness in respect of his inheritance. (Bw.
(Bw. 1030, 1032-2o, 1050; Rv. 337, 697). waktu mengenai piutang-piutangnya terhadap 1030, 1032-2, 1050; Rv. 337, 697) Prescription is
harta peninggalan. Lewat waktu berlaku apply to an unmanaged inheritance,
Verjaring loopt tegen eene onbeheerde terhadap suatu warisan yang tak terurus, notwithstanding that there is no trustee. (Bw.
nalatenschap, ofschoon dezelve van geenen meskipun tidak ada pengampu warisan itu. 1126v., 1986; Civ. 2258)
curator voorzien zij (Bw. 1126v., 1986; Civ.
2258).
Zij loopt insgelijks gedurende den tijd dat de Lewat waktu itu berlaku selama ahli waris Prescription is apply during the time that the
erfgenaam zich beradt (Bw. 1023v.; Rv. 337; masih mengadakan perundingan mengenai heir is still deliberating upon the inheritance.
Civ. 2259). warisannya. (Bw. 1023v.; Rv. 337; Civ. 2259)
Slotbepaling KETENTUAN PENUTUP Closing Provisions.
De verjaringen, welke reeds voor de Lewat waktu yang sudah mulai berjalan The prescribed periods of limitation which
afkondiging van dit Wetboek eenen aanvang sebelum Kitab Undang-undang Hukum have commenced prior to the publication of
genomen hebben, zullen overeenkomstig de Perdata ini diundangkan, harus diatur this Civil Code, shall be *543 regulated in
wetten, op dat tijdstip in Indonesie van kracht, menurut undang-undang yang pada saat itu accordance with the laws in force in Indonesia
worden geregeld (Ov. 54; AB. 2; S. 1829-86; berlaku di Indonesia. Namun lewat waktu at that time. (Ov. 54; AB.2; S.1829-86; 1832-41;
1832-41* zie hierachter; 67-110). demikian yang menurut perundang-undangan 67-110) Notwithstanding this, the prescribed
lama masih membutuhkan waktu selama lebih periods of limitations which have commenced
dari tiga puluh tahun, terhitung sejak Kitab and which according to old laws, is run for
Undang-undang Hukum Perdata ini more than thirty years, is following the
436
www.KUHPer.com
diundangkan, akan terpenuhi dengan publication of this Civil Code, expire after the
lewatnya waktu tiga puluh tahun. lapse of thirty years. (Sv. 408; Civ. 2281; S.1850-
3)
17 June 2013
www.KUHPer.com
437

Trilingual Indonesian Civil Code PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Trilingual Indonesian Civil Code PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.KUHPer.

BURGERLIJK WETBOEK VOOR KITAB UNDANG-UNDANG HUKUM Indonesian Civil Code

EERSTE TITEL BAB I Chapter I

Artikel 1 Pasal 1 Article 1

Artikel 2 Pasal 2 Article 2

Artikel 3 Pasal 3 Article 3

TWEEDE TITEL BAB II Chapter II

EERSTE AFDEELING BAGIAN 1 Section 1

Artikel 4 Pasal 4 Article 4

Artikel 5 Pasal 5 Article 5

TWEEDE AFDEELING BAGIAN 2 Section 2

Artikel 5a Pasal 5a Article 5a

Artikel 6 Pasal 6 Article 6

Artikel 7 Pasal 7 Article 7

Artikel 8 Pasal 8 Article 8

Artikel 9 Pasal 9 Article 9

Artikel 10 Pasal 10 Article 10

Artikel 11 Pasal 11 Article 11

Artikel 12 Pasal 12 Article 12

DERDE AFDEELING BAGIAN 3 Section 3

Artikel 13 Pasal 13 Article 13

Artikel 14 Pasal 14 Article 14

Artikel 15 Pasal 15 Article 15

Artikel 16 Pasal 16 Article 16

DERDE TITEL BAB III Chapter III

Artikel 17 Pasal 17 Article 17

Artikel 18 Pasal 18 Article 18

Artikel 19 Pasal 19 Article 19

Artikel 20 Pasal 20 Article 20

Artikel 21 Pasal 21 Article 21

Artikel 22 Pasal 22 Article 22

Artikel 23 Pasal 23 Article 23

Artikel 24 Pasal 24 Article 24

Artikel 25 Pasal 25 Article 25

VIERDE TITEL BAB IV Chapter IV

Van het huwelijk PERKAWINAN Concerning matrimony

Algemeene bepalingen Ketentuan Umum General provisions

Artikel 26 Pasal 26 Article 26

EERSTE AFDEELING BAGIAN 1 Section 1

Artikel 27 Pasal 27 Article 27

Artikel 28 Pasal 28 Article 28

Artikel 29 Pasal 29 Article 29

Artikel 30 Pasal 30 Article 30

Artikel 31 Pasal 31 Article 31

Artikel 32 Pasal 32 Article 32

Artikel 33 Pasal 33 Article 33

Artikel 34 Pasal 34 Article 34

Artikel 35 Pasal 35 Article 35

Artikel 36 Pasal 36 Article 36

Artikel 37 Pasal 37 Article 37

Artikel 38 Pasal 38 Article 38

Artikel 39 Pasal 39 Article 39

Artikel 40 Pasal 40 Article 40

Artikel 41 Pasal 41 Article 41

Artikel 42 Pasal 42 Article 42

Artikel 43 Pasal 43 Article 43

Artikel 44 Pasal 44 Article 44

Artikel 45 Pasal 45 Article 45

Artikel 46 Pasal 46 Article 46

Artikel 47 Pasal 47 Article 47

Artikel 48 Pasal 48 Article 48

Artikel 49 Pasal 49 Article 49

TWEEDE AFDEELING BAGIAN 2 Section 2