ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Παπαδόπουλος Παναγιώτης

Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους

Φυσικοί αριθμοί: 0, 1, 2, 3, 4, …
Ακέραιοι αριθμοί : …, 2, 1, 0, 1, 2, …
Ρητοί αριθμοί είναι όλα τα κλάσματα που έχουν αριθμητή και παρονομαστή ακέραιους αριθμούς (ο
παρονομαστής πρέπει να είναι διάφορος του μηδενός).
Άρρητοι αριθμοί λέγονται οι αριθμοί που δεν είναι ρητοί.

Η απόλυτη τιμή ενός πραγματικού αριθμού α συμβολίζεται με |α| και είναι ίση με την απόσταση
του σημείου, που παριστάνει τον αριθμό α, από την αρχή του άξονα.
π.χ. |2|=2, |23|=23, |0|=0

 Πρόσθεση αριθμών

Για να προσθέσουμε δύο ομόσημους αριθμούς, προσθέτουμε τις απόλυτες τιμές τους, και στο άθροι-
σμα αυτό βάζουμε ως πρόσημο το κοινό τους πρόσημο.
π.χ. 25= 7, +6+9= +15
Για να προσθέσουμε δύο ετερόσημους αριθμούς, αφαιρούμε τη μικρότερη απόλυτη τιμή από τη
μεγαλύτερη και στη διαφορά αυτή βάζουμε πρόσημο, το πρόσημο του αριθμού που έχει τη
μεγαλύτερη απόλυτη τιμή.
π.χ. +25= 3, 6+9= +3

 Πολλαπλασιασμός αριθμών

Για να πολλαπλασιάσουμε δύο ομόσημους αριθμούς, πολλαπλασιάζουμε τις απόλυτες τιμές τους και
στο γινόμενό τους βάζουμε πρόσημο +.
π.χ. (2)(5) = 10, (+6)(+9) = +54
Για να πολλαπλασιάσουμε δύο ετερόσημους αριθμούς, πολλαπλασιάζουμε τις απόλυτες τιμές τους
και στο γινόμενό τους βάζουμε πρόσημο .
π.χ. (+2)  (5) = 10, (6)  (+9) = 54
 Διαίρεση αριθμών

Για να διαιρέσουμε δύο ομόσημους αριθμούς, διαιρούμε τις απόλυτες τιμές τους και στο πηλίκο
τους βάζουμε πρόσημο +.
π.χ. (10) : (2) = +5
Για να διαιρέσουμε δύο ετερόσημους αριθμούς, διαιρούμε τις απόλυτες τιμές τους και στο πηλίκο
τους βάζουμε πρόσημο .
π.χ. (10) : (+2) = 5

Ιδιότητες των πράξεων

Πηγή: Σχολικό βιβλίο μαθηματικών Γ΄ Γυμνασίου

Αντίθετοι αριθμοί

Δυο αριθμοί λέγονται αντίθετοι αν έχουν άθροισμα ίσο με το μηδέν (0).

π.χ. 3, +3
7 7
, 
2 2

Αντίστροφοι αριθμοί

Δυο αριθμοί λέγονται αντίστροφοι αν έχουν γινόμενο ίσο με ένα (1).

1
π.χ. 3,
3
7 2
 , 
2 7
Δυνάμεις

Η δύναμη με βάση έναν πραγματικό αριθμό α και εκθέτη ένα φυσικό αριθμό ν  2 συμβολίζεται με
αν και είναι το γινόμενο ν παραγόντων ίσων με τον αριθμό α.
αν  α

αα 
α

ν παράγοντες

Ισχύουν οι σχέσεις: α0=1

α1=α
1
α ν 
αν

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

 αμ αν = αμ+ν
 αμ :αν = αμν
 α  βν  α ν  β ν
ν
α αν
    ν
β β
 α 
μ ν
 α μν
ν ν
α β
    
β α

Προτεραιότητα πράξεων

 Πράξεις μέσα στις παρενθέσεις

 Δυνάμεις
 Πολλαπλασιασμοί και διαιρέσεις
 Απαλοιφή παρενθέσεων
 Προσθέσεις και αφαιρέσεις

Τετραγωνική ρίζα

Τετραγωνική ρίζα ενός μη αρνητικού αριθμού α, λέγεται ο μη αρνητικός αριθμός, ο οποίος, όταν
υψωθεί στο τετράγωνο, δίνει ως αποτέλεσμα τον αριθμό α.
Η τετραγωνική ρίζα του α συμβολίζεται με α.
Ιδιότητες τετραγωνικής ρίζας:
 α 2
 α, με α  0

α2  α
α β  α  β , με α, β  0
α α
 , με α  0 και β>0
β β

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γίνουν οι πράξεις:
 1 1
α) 3   2  7   20     , β) 2   23 
 32 
  2 4  2   5 
 10 2  3
2. Να γίνουν οι πράξεις:
 
2
 1  1 1 
4 3 2

α)        4  3 2  20150   5 ,
2
  1
β)  2 3    2    2  3   22
2
   
10  4 y  2  y  3x   4  y  x 
3. Αν x+y=5 τότε να προσδιορίσετε την παράσταση: Α= 2015  .
2  x  ω  2  y - ω  4 y
4x  3  2 y  x   5y  3
4. Αν xy=1 τότε να προσδιορίσετε την παράσταση: Β= .
x  y2  1
5. Αν x=2 και y=3, να υπολογίσετε την παράσταση:  
A  3x 2  x 1  y 1  2x 2   y .
2

612  1012
6. Να προσδιορίσετε την τιμή της παράστασης: .
411  1511

7. Αν x=
1
και y=
1
να προσδιορίσετε την τιμή της παράστασης: x 4
y2 
3

x 10
.
10 100 y5
8. Αν x   2  3 και y  7  10 , να προσδιορίσετε την τιμή της παράστασης:
x 3  y 3   2
A=
2 x2
9. Να υπολογιστούν οι παραστάσεις:
α) 1 7  3  1 , β) 21  13  5  16 , γ) 15  96  6  100

10. Να υπολογιστούν οι παραστάσεις:

α) 40  20  5  25 , β) 24  4  27  9 , γ) 120  90  100

11. Να γίνουν οι πράξεις:

1 2 8 2 3 400
α) 2 4 8, β)    81 , γ)  
3 3 9 5 2 216
12. Να γίνουν οι πράξεις:
81
α) 81  3 625   3 2  50 , β) 64  6561  18  5  1
9
13. Να γίνουν οι πράξεις:
α) 7  13  7  13 , β) 11  2  11  2 , γ) 13  2  13  2
14. Να γίνουν οι πράξεις:
2 3 2 3 α β α β
α)  , β)  αν α, β>0
2 3 2 3 α β α β