Sri Wahyuni Gayatri

Bagian Biokimia
Fakultas Kedokteran
Universitas Muslim Indonesia
¨  STRUCTURE OF A NERVE CELL
¨  ENERGY METABOLISNM 0F BRAIN
¨  AMINO ACID METABOLISM OF BRAIN
¨  NEUROTRANRSMITTER
¨  SYNAPSES
¨  CLINICAL APLICATION
 Neuronal Structure

PSY4080 6.0D Neurotransmitter Function 3

¨  Soma ( Badan sel): Tempat keluarnya
dendrit dan akson
¨  Dendrit: : menerima ransang
¨  Akson : meneruskan ransang
¨  Sel-sel Schwan: sel bermielin
merupakan isolator listrik yg
mengelilingi akson
¨  Sinaps: Tempat pemindahan rangsang
dan menghubungkan antr satu neuron
dengan lainnya
¨  Glukosa satu-satunya pemasok energi
¨  Keadaan lapar: Benda2 keton
¨  Cadangan glikogen sgt sedikit
¨  Asam lemak terikat albumin tdk dpt
melalui sawar otak
¨  Asam amino tdk dpt menghslkan ATPà
tdk mampu glukoneogenesis
¨  Rx terptg perlu energi : pemecahan ATP
utk mentranspor Na+/K+
¨  Otak à met. as amino yg aktif
¨  Konsentrasi intraseluler sgt tinggi
¨  Glutamat(5-10 mM) & aspartat(2-3 mM)
¨  GABA (gamma aminobutirat): pintasan
ini khas utk otak
¨  Glisin, aspartat,gutamat & GABA
subst.transmitor
¨  Neurotransmitter: subs. sinyal kimia yg
disekresi à neuron seblhx / sel2 saraf
¨  Sel saraf mengatur organisme melalui
subs. kimia: neurotransmitter &
neurohormon
¨  Neurotrasmitter: disekresi ke dlm celah
sinaps, jangkauan sempit, lm hdp
pendek
¨  Neurohormon: disekresi ke dlm
darah,jangkauan lbh luas, lm hdp
panjang
 Substances that can be considered possible
Neurotransmitters or Neuromodulators
Table 2.
Biogenic amines
•  acetyl choline •  Other primary amines
•  Catecholamines : Histamine
Dopamine* Octopamine
Norepinephrine* Phenylethylamine
Epinephrine* Phenyletahanolamine
•  5-hydroxytryptamine
= serotonin* •  Polyamines
Putrescine
Spermine
Spermidine
Amino acids Purines
Glutamic acid* Adenosine
Aspartic acid ATP, etc
Glycine
Α-aminobutyric acid*
= GABA
Taurine
Proline
Neuropeptides
Substance P Enkephalin
Carnosine Angiotensin I
Thyrotropin-releasing hormone Angiotensin II
(TRH) Oxytocin
Neurotensin Vasopressin
Somatostatin Cholecystokinin
β-endorphin Bradykinin

(De Robertis: 690).

Acetylcholine
Glutamate Aspartate
GABA Regarded as Taurine Possible candidate
Glycine Established A large number transmi1ers
Norepinephrine transmi1ers of peptides
Dopamine
Serotonin
Nor epinephrine Sometimes called
Dopamine Neuromodulators
Serotonin rather than
Various neuro Neurotransmitters
peptides
Some of the Neurotransmitters found in Nervous
Tissue.
EXCITATORY : Acetylcholine, Aspartate,
Dopamine, Histamine, Nor
epinephrine, Epinephrine, ATP,
g l u t a m a t e , 5 -
hydroxytryptamine.
INHIBITORY : GABA, Glycine

(Devlin : p.931)
1.  Tirosin menghslkan dopa
2.  Dopa menjadi dopamin

3.  Dopamin dihidroksilasi menjd

noradrenalin
4.  Noradrenalin dimetilasi menjadi
adrenalin/ epinefrin
Dopamin, noradrenalin & adrenalin: NT
Adrenalin, noradrenalin: hormon
¨  Merupakan produk neuron
¨  Disimpan dalam sinaps
¨  Disekresi dlm celah sinaps bila ada rsg
¨  Terikat pd reseptor spesifik memb.pasca
sinaptik pd neuron lain atau sel otot dan
mempgrh aktivitasx melalui pengaturan
aliran ion
Monoamines
(Biogenic amines)
Dopamine
Norepinephrine
Epinephrine
Serotonin
Histamine
TRANSMITTER ENZYMES ACTIVITY

Amino acids
γ-Aminobutyric acid Glutamic acid decarboxylase Specific
Glycine Enzymes operating general metabolism Specificity undetermined
Glutamate Enzymes operating general metabolism Specificity undetermined

Biogenic amines
Dopamine Tyrosine hydroxylase Specific
Norepinephrine Tyrosine hydroxylase & Specific
dopamine β-hydroxylase
Epinephrine Tyrosine hydroxylase & Specific
dopamine β-hydroxylase
Serotonin Tryptophan hydroxylase Specific
Histamin Histidine decarboxylase Specificity undetermined

Acetylcholine Choline acetyltransferase Specific

 MEKANISME KERJA

• NM dan NH terikat pad reseptor pasca snp

• Sbg >> reseptor mengatur knl2 ion scr tdk
lsg melalui protein P / ligan
• Misalx: reseptor nikotinik utk astilkolin,
GABA dan glisin
• Membuka kanal>>> menutup
PSY4080 6.0D Neurotransmitter Function 23
¨  ACh Mysthesia Gravia,
Alzheimer’s disease
¨  Dopamine Parkinson’s Disease
¨  Serotonin Depression
¨  Glutamate Excitotoxicity following stroke
¨ STROKE : Berkurangnya aliran darah
à(KERUSAKAN OTAK TERLOKALISIR)
à- Paralisis
- Kebutaan
- G3 kemampuan bicara
- Hilangnya kesadaran permanen
Patomekanisme:
Tromboembolik a. serebri à pasokan O2
+glukosa me<<< à kerusakan otak
1.  Induksi: Iskemia menyebabkan depolarisasi
memb. neuron à pelepasan Glutamat àuk
Ca2+ eksitasi à aliran masuk Ca2+ dan Na+
>>> à kematian sel
2.  Amflifikasi:Pelepasan tambahan glutamat à
eksitasi ljt neuron sebelahnya
3.  Ekspresi: Kadar Ca 2+ >> àvasokonstriksi à
trombosis memburuk ( glutamate cascade)
- produksi radikal bebas
¨  Defisiensi Dopamin dlm Substansia
Nigra dan Korpus Striatum
¨  Akibat dari degenerasi sel yang
mensintesis dan menggunakan dopamin
( dopaminergik)
¨  Proses kerja dopamin

1. Sintesis dopamin dari tirosin yang

dikatalisis oleh tirosin hidroksilase
2. Penyimpanan dopamin dalam vesikel
sinaps
3. Pelepasan dopamin scr eksositosis
4. Pengikatan dopamin pd reseptor
postsinaps
5. Pengambilan kembali dopamin
6. Penguraian dopamin dlm celah sinaps/
setelah sinaps pengambilan kembali dlm
terminal presinaps
R/ a. Antikolinergik
b. Prekursor Dopamin
c. Agonist Reseptor Dopamin
Fig. 11. Schematic diagram illustrating the release of dopamine by a neuron in
the substantia nigra and also showing the sites of action of drugs that
ameliorate or induce parkinsonism.
¨  Proses degeneratif à Apoptosis à
( korteks serebri dan hipokampus)
Mikro: penimbunan plak amiloid beta
protein
àperubahan neurofibriler & vaskuler
¨  Plak amiloid à neurotoksik à >> ion
Ca2+ intrasel à hiperfosforilasi dan
pembtk filamen helix berpsg pd simpul
neurofibriler
¨  Mutasi gen amyloid precursor protein
(Kr 21) à
¨  Proteolisis APP à fragmen A beta
Protein
¨  Deposisi A beta P à >> kdr Ca 2+ à
mengaktifkan protein kinase à filamen
heliks kekacauan neurofibriler
¨  Deposisi A beta P dan hiperfosforilasi
meenahun à plak & kekacauan
neurofibriler à demensia & intelektual
<<<
¨  Penurunan kolin asetiltransferasan &
Ach
¨  Pe>> almunium dlm plak

¨  R/ obat spesifik belum ada

¨  Abnormalitas struktur lobus
temporalis medialis dan pelebaran
ventrikulus otak
¨  Hiperdopaminergik

à kategori
1. Kdr Dopamin Otak
2. Metabolik Dopamin
3. dll
¨  Teori depolarisasi
¨  Teori vaskuler
¨  Teori serotinin
¨  Teori saraf
¨  Teori saraf + vaskuler
¨  - trigger stess
¨  - vasokonstriksi peb. darah
¨  - Serotonin released
¨  - Substant P à iritasi srf & vaskuler
 ¨  Biokimia Harper
¨  Atlas Berwarna & Teks Biokimia
¨  Devlin TH, 1993. Textbook of Biochemistry
with Clinical Correlation 3rd edition. New
York : Wiley-Liss Inc, 931, 937- 938
¨  Goldstein M, 1983. Biochemistry A Functional
Approach 3rd edition. Tokyo : WB Saunders
Company,650-652, 654, 648