ARALING PANLIPUNAN

Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

Grade Level 5
Quarter 1
Key Stage 2
Key Stage Naipamamalas ang mga kakayahang bilang batang produktibo, mapanagutan at makabansang
Standard mamamayang Pilipino gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-
iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng
pinagkukunang-yaman at pakikipagtalastasan at pag-unawa sa mga batayang konsepto ng
heograpiya, kasaysayan, ekonomiya, pamamahala, sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para sa bansa.
Grade Level Ang mag-aaral ay……….naipamamalas ang pagmamalaki sa nabuong kabihasnan ng mga
Standard sinaunang Pilipino gamit ang kaalaman sa kasanayang
Domain Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino
Performance Naipamamalas ang pagmamalaki sa nabuong kabihasnan ng mga sinaunang Pilipinogamit ang
Standards kaalaman sa kasanayang pangheograpikal at mahahalagang konteksto ng kasaysayan ng lipunan
at bansa kabilang ang mga teorya ng pinagmulan at pagkabuo ng kapuluan ng Pilipinas at ng
lahing Pilipino
Content Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa at kaalaman sa kasanayang pangheograpiya, ang
Standards mga teorya sa pinagmulan ng lahing Pilipino upang mapahahalagahan ang konteksto ng lipunan/
pamayanan ng mga sinaunang Pilipino at ang kanilang ambag sa pagbuo ng kasaysayan ng
Pilipinas

K to 12 Curriculum Guide 1
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

Content Learning Competencies Code Number of Remarks

Days
Taught
A. Ang 1. Nailalarawan ang lokasyon ng Pilipinas sa mapa
Kinalalagyan ng 1.1.Natutukoy ang kinalalagyan ng Pilipinas sa mundo
Aking Bansa gamit ang mapa batay sa ”absolute location” nito
(longitude at latitude).
Batayang 1.2. Natatalunton ang kinalalagyan ng Pilipinas sa mapa
heograpiya 1. ayon sa guhit latitud. AP5PLPI
Absolute na 1.3. Naibibigay ang relatibong lokasyon ng Pilipinas batay 5
a-1
lokasyon gamit sa karatig bansa o lokasyong bisinal
ang mapa 1.1 1.4. Natutukoy ang relatibong lokasyon ng Pilipinas batay
Prime meridian, sa malalaking anyong tubig na nakapaligid dito. (ang
International lokasyon insular)
Date Line, 1.5. Nagagamit ang pangunahing at pangalawahing
Equator, North direksyon sa pagtukoy ng Lokasyon ng Pilipinas)
and South Poles, 2. Nailalarawan ang klima ng Pilipinas bilang isang
Tropics of bansang tropikal ayon salokasyon nito sa mundo
Cancer and 2.1 Natutukoy ang mga salik na may kinalaman sa klima
Capricorn at ng bansa tulad ng temperatura, dami ng ulan, humidity AP5PLPI
3
Arctic and 2.2 Naipaliliwanag ang pagkakaiba ng panahon at klima sa b
Antarctic Circles iba’t ibang bahagi ng mundo
1.2 Likhang guhit 2.3 Naiugnay ang uri ng klima at panahon ng bansa ayon
2. Relatibong sa lokasyon nito sa mundo
lokasyon 3. 3. Naipaliliwanag ang katangian ng Pilipinas bilang
Klima at bansang archipelago
panahon 3.1.Nasusuri ang ang katangiang pisikal ng Pilipinas tulad AP5PLPI 2
ng lokasyon, hugis, anyo,sukat at lawak. c-3

K to 12 Curriculum Guide 2
Arctic and
Antarctic Circles
1.2 Likhang guhit ARALING PANLIPUNAN
2. Relatibong
lokasyon 3.
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work
Klima at
panahon AP5PLPI
2
c-3
3.2 Naipaliliwanag ang pagiging arkipelago ng Pilipinas
batay sa topograpiya nito
B. Pinagmulan 4. Naipaliliwanag ang teorya sa pagkakabuo ng
ng Pilipinas at kapuluan at pinagmulan ng Pilipinas batay sa
mga Sinaunang teoryang Bulkanismo at “Continental Shelf” 2
Kabihasnan 4.1 Natutukoy ang ang teorya sa pagkakabuo ng kapuluan
Teorya ng at pinagmulan ng Pilipinas batay sa teoryang Bulkanismo.
pagkabuo ng
Pilipinas 4.2. Natutukoy ang ang teorya sa pagkakabuo ng
kapuluan at pinagmulan ng Pilipinas batay sa teoryang AP5PLPI
5
Continental shelf. d-4
4.3. Naihahambing ang mga teorya sa pagkakabuo ng
kapuluan at pinagmulan ng Pilipinas.
4.4. Nakabubuo ng pansariling paninindigan sa kapani-
paniwalang teorya ng pinagmulan ng Pilipinas at
pagkakabuo ng kapuluan.
4.5. Nakagagawa ng diorama mula sa teoryang
Bulkanismo at Continental Shelf.
5. Nakabubuo ng pansariling paninindigan sa
pinakapanipaniwalang teorya ng pinagmulan ng
lahing Pilipino batay sa mga ebidensiya
5.1 Natatalakay ang teorya ng pandarayuhan ng tao mula
sa rehiyong Austronesyano
5.2 Natatalakay ang iba pang mga teorya tungkol sa AP5PLPI
pinagmulan ng mga unang tao sa Pilipinas 5
e-5
5.3 Nakasusulat ng maikling sanaysay (1-3 talata) ukol sa
mga teoryang natutunan
5.4. Nasusuri ang mga teorya tungkol sa lahing pinag-
mulan ng mga Pilipino .

K to 12 Curriculum Guide 3
 ARALING PANLIPUNAN AP5PLPI
5
Structuring Competencies in a Definitive Budget
e-5 of Work

5.5. Nakasusulat ng maikling sanaysay ukol sa mga teorya

natutunan.
C. Mga 6. Naipagmamalaki ang lipunan ng sinaunang Pilipino
Sinaunang 6.1 Natatalakay ang mga uri ng lipunan sa iba’t ibang
Lipunang Pilipino bahagi ng Pilipinas
1. 6.2 Naipaliliwanag ang ugnayan ng mga tao sa iba’t ibang
Organisasyong antas na bumubuo ng sinaunang lipunan
panlipunan: 6.3 Natatalakay ang papel ng batas sa kaayusang AP5PLP-
5
barangay at panlipunan . If6
sultanato, mga 6.4. Natutukoy ang mga kontribusyon ng kabuhayan sa
uring panlipunan pagbuo ng sinaunang kabihasnan.
2. Kabuhayan at 6.5. Nakabubuo ng isang makabuluhang tsart ukol sa di
kalakalan, mga matatawarang kontribusyon ng mga Sinaunang Pilipino sa
kagamitan, lipunan .
konsepto ng 7. Nasusuri ang kabuhayan ng sinaunang Pilipino
tradisyon, iba’t 7.1 Natatalakay ang kabuhayan sa sinaunang panahon
ibang uri at anyo kaugnay sa kapaligiran, mga kagamitang kabuhayan, at
ng sining at produktong pangkalakalan AP5PLPI
3
arkitektura 4. 7.2 Natatalakay ang kontribusyon ng kabuhayan sa g-7
Kagawiang pagbuo ng sinaunang kabihasnan
panlipunan: pag- 7.3. Nasusuri ang mga kontribusyon ng mga sinaunang
aaral, panliligaw, Pilipino sa sinaunang kabihasnan.
kasal, ugnayan 8. Naipaliliwanag ang mga sinaunang paniniwala at
sa pamilya tradisyon at ang impluwensiya nito sa pangaraw-araw
pagmamayari ng na buhay
lupa, 3. Kultura: 8.1. Natutukoy ang ibat ibang paniniwala at tradisyon ng AP5PLPI
2
paniniwala, mga sinaunang Pilipino. g
8.2. Naiisa-isa ang mga impluwensya ng mga paniniwala
at tradisyon sa pang araw -araw na buhay ng mga Pilipino.

K to 12 Curriculum Guide 4
kasal, ugnayan
sa pamilya
pagmamayari ng ARALING PANLIPUNAN
lupa, 3. Kultura: Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work
paniniwala,

9. Naihahambing ang mga paniniwala noon at ngayon

upang maipaliwanag ang mga nagbago at
nagpapatuloy hanggang sa kasalukuyan
9.1. Naipaliliwanag ang mga paniniwalang nagbigay sigla
sa pamumuhay ng mga sinaunang Pilipino.
9.2. Natatalakay ang makulay na paniniwala noon ng mga AP5PLPI
sinaunang Pilipino. 5
h-9
9.3. Natutukoy ang mga pagkakaiba sa paniniwala noon
sa nakikita at nararanasan ngayon.
9.4. Napahahalagahan ang mga sinaunang paniniwala at
pagbabago ng paniniwala na dala ng modernisasyon.
9.5. Nakagagawa ng sariling batayan sa buhay upang
makatulong sa pagkamit ng pagbabago at tagumpay.
11. Natatalakay ang paglaganap ng relihiyong Islam sa
ibang bahagi ng bansa.
11.1. Natatalakay ang Relihiyong Islam at palaganap nito. AP5PLP- 2
Ii10
11.2. Napahahalagahan ang naiambag ng relihiyong
Islam sa aspeto ng pamumuhay ng mga Muslim.
12. Nasusuri ang pagkakapareho at pagkakaiba ng
kagawiang panlipunan ng sinaunang Pilipino sa
kasalukuyan
12.1. Naiisa-isa ang mga kagawiang panlipunan ng
sinaunang Pilipino AP5PLP-
3
12.2. Naihahambing ang pagkakapareho at pagkakaiba ng Ii11
kagawiang panlipunan ng sinaunang Pilipino sa
kasalukuyan
12.3. Napahahalagahan ang mga katangi-tanging mga
kagawiang Panlipunan noon at ngayon.

K to 12 Curriculum Guide 5
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

13. Nakakabuo ng konklusyon tungkol sa

kontribusyon ng sinaunang kabihasnan sa pagkabuo
ng lipunang at pagkakakilanlang Piliipino
13.1. Naihahambing ang papel na ginagampanan ng mga
kababaihan at kalalakihan sa sinaunang kabihasnan.
AP5PLP-
3
13.2.Naipamamalas ang apresasyon sa kontribusyon ng Ij12
mga sinaunang kabihasnan sa pagkakabuo ng lipunan at
pagkakakilanlang Pilipino.
13.3. Nakabubuo ng sariling konklusyon tungkol sa
kontribusyon ng sinaunang kabihasnan sa pagkabuo ng
lipunan at pagkakakilanlang Pilipino.
Total No. of Competencies 13 43
Periodic Test 2
Grand Total 45

K to 12 Curriculum Guide 6
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

QUARTER 2
KEY STAGE 5
DOMAIN Pamunuang Kolonyal ng Espanya (ika16 hangang ika 17 siglo
Performance Nakapagpapahayag ng kritikal na pagsusuri at pagpapahalaga sa konteksto at dahilan ng
Standards kolonyalismong Espanyol at ang epekto ng mga paraang pananakop sa katutubong populasyon
Content Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa sa konteksto,ang bahaging ginampanan ng
Standards simbahan sa, layunin at mga paraan ng pananakop ng Espanyol sa Pilipinas at ang epekto ng
Content Learning Competencies Code Number of Remarks
Days
Taught
A. Konteksto at 1. Natatalakay ang kahulugan ng kolonyalismo at ang
Dahilan ng konteksto nito kauganay sa pananakop ng Espanya sa
Pananakop sa Pilipinas.
AP5PKEI
Bansa 1.1. Naibibigay ang kahulugan ng kolonyalismo at ang 2
Ia-1
konteksto nito.
1. Kahulugan at 1.2. Naiuugnay ang kolonyalismo sa kasalukuyang
layunin ng panahon.
kolonyalismo 2. 2. Naipapaliwanag ang mga dahilan at layunin ng
Paghahati ng kolonyalismong Espanyol
mundo sa 2.1. Naibibigay ang mga layunin ng kolonyalismo at ang
pagitan ng kontekto nito kaugnay ng pananakop ng Espanya sa AP5PKEI
Portugal at Pilipinas. 3
Ia-2
Espanya at mga 2.2. Naipaliliwanag ang mga dahilan at layunin ng
paglalakbay ng pananakop ng Espanya sa Pilipinas.
Espanya 2.3. Nakabubuo ng isang malikhaing pagsasabuhay ukol
sa dahilan at layunin ng kolonyalismong Espanyol.

3. Mga dahilan
ng Espanya sa
pananakop ng
Pilipinas
60

K to 12 Curriculum Guide 7
Paghahati ng
mundo sa
pagitan ng ARALING PANLIPUNAN
Portugal at
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work
Espanya at mga
paglalakbay ng
Espanya

3. Nakabubuo ng timeline ng mga paglalakbay ng

3. Mga dahilan Espanyol sa Pilipinas hanggang sa pagkakatatag ng
ng Espanya sa Maynila at mga unang engkwentro ng mga Espanyol at
pananakop ng Pilipino
AP5PKEI
Pilipinas 3.1. Naiisa-isa ang mga makasaysayang lugar na narating 2
Ib3
60 ni Ferdinand Magellan at ang madugong engkwentro nito
sa Mactan.
3.2. Nakabubuo ng timeline tungkol sa pagdating ng mga
Espanyol sa Pilipinas
B. Mga Paraan 4. Nasusuri ang iba-ibang perspektibo ukol sa
ng Pananakop pagkakatatag ng kolonyang Espanyol sa Pilipinas
4.1. Naiisa-isa ang motibo sa pagpapanatili ng mga
1. permanenteng pamayanang Espanyol sa Pilipinas. AP5PKEI
3
Kristiyanisasyon 4.2. Natatalakay ang mga pananaw ukol sa dahilan ng Ib-4
2. Paglipat ng pagkakatatag ng kolonyang Espanyol sa Pilipinas.
mga komunidad 4.3. Napahahalgahan ang mga ginawa ng Espanyol upang
( reduccion ) 3. mapatatag ang kanilang kolonya sa Pilipinas
Tributo sa 5. Natatalakay ang mga paraan ng pagsasailalim ng
pamamagitan ng katutubong populasyon sa kapangyharihan ng
encomienda Espanya
4. Sapilitang 5.1 proseso ng Kristiyanisasyon
paggawa ( 5.2 Reduccion
forced labor ) 5.3 Tributo at encomienda
4 5.4 Sapilitang paggawa
5.1. Naiisa-isa ang mga paraang ginamit upang mahikayat
ang mga Pilipino upang maging kristiyano.
5.2. Natatalakay ang mga pamamaraang ginawa ng mga
Espanyol upang maging kristiyano ang mga Pilipino.

AP5PKEI
10
Ic-d-5

K to 12 Curriculum Guide 8
 4. Sapilitang
paggawa (
forced labor )
ARALING PANLIPUNAN
4
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

5.3. Nakasusulat ng isang panalangin na taos sa puso.

5.4. Naipaliliwanag ang katuturan at layunin ng Reduccion AP5PKEI 10
Ic-d-5
5.5. Naibibigay ang kahalagahan ng sistemang reduccion
sa pagpapalaganap ng kristiyanismo
5.6. Nakabubuo ng dayagram/ tsart na nagpapakita ng
sanhi at bunga ng reduccion para sa mga Pilipino
5,7. Naipaliliwanag ang sistema ng tributo sa ilalim ng
encomienda
5.8. Napahahalagahan ang kapakinabangan ng tributo sa
Encomienda
5.9. Nakapagtatala ng mga mabuti ibinunga ng tributo at
encomienda sa buhay ng mga Pilipino
5.10. Nasusuri ang mga di-mabuti ibinunga ng tributo at
encomienda sa buhay ng mga Pilipino
6. Nasusuri ang relasyon ng mga paraan ng
pananakop ng Espanyol sa mga katutubong
populasyon sa bawat isa.
6.1 Naiuugnay ang Kristiyanisasyon sa reduccion
6.2 Natatalakay ang konsepto ng encomienda at tributo
6.3.Nasusuri ang kwantitatibong datos ukol sa
encomienda at tributo.
6.4.Nasusuri ang mga patakaran sa pagpapatupad ng
sapilitang paggawa sa pagkakatatag ng kolonya sa
Pilipinas.
6.5. Natutukoy ang kahulugan ng polo y servicio
AP5PKEI
6.6. Natatalakay ang mabuti at di mabuting dulot ng 10
Ie-f-6
sapilitang paggawa sa panahon ng pananakop ng mga
Espanyol

K to 12 Curriculum Guide 9
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work
AP5PKEI
10
Ie-f-6

6.7. Napahahalagahan ang pagtitiyaga at apagtitiis ng mga

Pilipino sa pagpapatupad ng sapilitang paggawa.
6.8. Naipaliliwanag ang mga epekto ng patakarang
pananakop ng Espanyol sa mga katutubong populasyon
6.9. Napakapaghahayag ng damdamin at saloobin sa mga
pananakop ng mga Espanyol sa pamamagitan ng
pagsasadula/madamdaming pagbigkas.
6.10. Naisasabuhay ang mga ipinagawa ng mga Kastila
mula sa patakarang polo y servicio.
C. Ugnayan ng 7. Nasusuri ang naging reaksyon ng mga Pilipino sa
Simbahan at Kristiyanismo
Pamahalaang 7.1. Natutukoy ang mga reaksyon ng mga Pilipino sa
Kolonyal kristiyanismo
7.2.Natatalakay ang ginawa ng mga Pilipino upang AP5PKEI
4
1. Ang Pilipinas maunawaan ang kristiyanismo. Ig-
sa Pamamahala 7.3. Nabibigyang halaga ang mga mabuting dulot ng
ng mga Prayle kristiyanismo sa ating bansa.
(Conquistador) 7.4. Nakapagpapahayag ng sariling damdamin/ saloobin
2. Gampanin tungkol sa kristiyanismo.
(Role) ng mga 8. Natatalakay ang kapangyarihang Patronato Real
Prayle 3. 8.1.Natutukoy ang mga tungkulin o papel ng mga prayle
Reaksyon ng sa ilalim ng Patronato Real.
mga Pilipino sa 8.2.Naipaliliwanag ang mga naging reaksyon ng mga
Pamamahala ng Pilipino sa pamamahala ng mga prayle.
mga Prayle 8.3.Naisa-isa ang mga tungkulin o papel na mga prayle sa AP5PKEI
4 ilalim ng Patronato Real. 6
Ig-h-8
8.4.Naipaliliwanag ang mga tungkulin o papel ng mga
prayle sa ilalim ng Patronato Real.
8.5.Natatalakay ang naging reaksyon ng mga Pilipino sa
pamamahala ng mga prayle.

K to 12 Curriculum Guide 10
mga Pilipino sa
Pamamahala ng
mga Prayle ARALING PANLIPUNAN AP5PKEI
4 6
Structuring Competencies in a Definitive Budget
Ig-h-8 of Work

8.6.Nasusuri ang pamamalakad ng mga prayle sa ilalim ng

Patronato Real.
9. Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol sa
naging epekto sa lipunan ng pamamahala ng mga
prayle
9.1. Nasusuri ang pamamamahala ng mga Prayle sa AP5PKEI
lipunang Pilipino. 3
Ii-9
9.2. Nakabubuo ng sariling konklusyon sa naging epekto
ng pamamahala ng mga prayle sa lipunan
9,3. Nakabubuo ng realisasyon ukol sa mga di mabuting
bunga ng pamamahala ng mga prayle sa lipunan noon.
Total No. of Competencies 9 43
Periodical Test 2
Grand Total 45

K to 12 Curriculum Guide 11
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

QUARTER 3
KEY STAGE 5
DOMAIN Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang Kolonyal ng mga Espanyol
Performance Nakakapagpakita ng pagpapahalaga at pagmamalaki sa pagpupunyagi ng mga Pilipino sa
Standards panahon ng kolonyalismong Espanyol
Content Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa sa mga pagbabago sa lipunan ng sinaunang Pilipino
Standards kabilang ang pagpupunyagi ng ilang pangkat na mapanatili ang kalayaan sa Kolonyalismong
Content Learning Competencies Code Number of Remarks
Days
Taught
A. Pagbabago
sa Lipunan sa 1. Nasusuri ang Pagbabago sa panahanan ng mga
Ilalim ng Pilipino sa panahon ng Espanyol (ei pagakaakroon ng
Pamahalaang organisadong poblasyon, uri ng tahanan, magkaroon
Kolonyal ng mga sentrong pang pamayanan, atbp.)
1.1.Nailalarawan ang ibat-ibang uri ng panahanan ng mga
1. Pamamahala Pilipino sa panahon ng mga Espanyol
1.1 1.2.Nasusuri ang grapikong presentasyon na nagpapakita AP5KPKI
Pamahalaang ng ibat-ibang uri ng panahanan ng mga Plipino sa 5
IIa-1A
sentral 1.2 panahon ng Espanyol.
Pamahalaang 1.3.Naihahambing ang uri ng panahanan sa panahon ng
local 1.3 mga Espanyol at Sinaunang Pilipino.
Tungkulin ng
mga opisyales 2. 1.4.Natutukoy ang naging dahilan ng pagbabago sa
Antas ng panahanan ng mga Pilipino sa panahon ng mga Espanyol.
Katayuan ng 1.5.Naiguguhit ang ibat-ibang uri ng panahanan sa
mga Pilipino panahon ng Espanyol.

3. Uri ng
edukasyon

K to 12 Curriculum Guide 12
sentral 1.2
Pamahalaang
local 1.3 ARALING PANLIPUNAN
Tungkulin ng
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work
mga opisyales 2.
Antas ng
Katayuan ng
mga Pilipino
2. Napaghahambing ang antas ng katayuan ng mga
3. Uri ng Pilipino sa lipunan bago dumating ang mga Espanyol
edukasyon at sa Panahon ng Kolonyalismo
2.1 Napaghahambing ang mga tradisyunal at ditradisyunal
na papel ng babae sa lipunan ng sinaunang Pilipino at sa
panahon ng kolonyalismo
2.2 Natatalakay ang pangangailangan sa pagpapa-buti ng AP5KPKI
katayuan ng mga babae 5
IIb-2
2.4. Napaghahambing ang ibat-ibang antas ng katayuan
ng mga Pilipino sa lipunan bago dumating ang mga
Espanyol at panahon ng kolonyalismo
2.5. Natatalakay ang kabutihang dulot na kolonyang
Espanyol sa pamumuhay ng mga Pilipino.
2.3. Nasusuri ang mga tradisyunal at di-tradisyunal na
papel ng mga kababaihan sa lipunan.
3. Nasusuri ang pagbabago sa kultura ng mga Pilipino
sa Panahon ng Espanyol
3.1 Naipaliliwanag ang inpluwensya ng kulturang Espanyol
sa kulturang Pilipino
3.2 Natatalakay ang bahaging ginagampanan ng
Kristianismo sa kultura at tradisyon ng mga Pilipino AP5KPKI
3.3 Naiisa-isa ang mga pagbabago sa kultura ng mga 5
IIc-3
Pilipino sa panahon ng Espanyol
3.4. Nasusuri ang ginawang pang-aangkop ng mga
Pilipino sa kulturang ipinakilala ng mga Espanyol sa mga
Pilipino.
3.5. Naipagmamalaki ang bahaging ginamapanan ng
Kristiyanismo sa kulturang Pilipino.
4. Nasusuri ang mga pagbabagong pampulitika at
ekonomiya na ipinatupad ng kolonyal na pamahalaan

K to 12 Curriculum Guide 13
AP5KPKI
8
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

4.1 Naipaghahambing ang istruktura ng pamahalaang

kolonyal sa pamamahala ng mga sinaunang Pilipino
4.2 Naipaghahambing ang sistema ng kalakalan ng mga
sinaunang Pilipino at sa panahon ng kolonyalismo
4.3 Natatalakay ang epekto ng mga pagbabago sa
pamamahala ng mga Espanyol
4.4. Naihahambing ang istraktura ng pamahalaang AP5KPKI
kolonyal sa uri ng pamahalaan ng sinaunang Pilipino. 8
IId-e-4
4.5.Nakapagbibigay ng sariling pananaw hinggil sa
kahalagahan ng pamahalaang barangay at sultanato.
4.6. Naipapakita ang pagpapahalaga sa naging mabuting
epekto ng pamamahala ng mga Espanyol sa pamumuhay
ng mga Pilipino.
4.7. Nasusuri ang mga pagbabago pang-ekonomiya na
ipinatupad ng kolonyal na pamahalaan.
4.8. Nasusuri ang mga pagbabago sa lipunan na
ipinatupad ng kolonyal na pamahalaan.
5. Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol sa
naging epekto ng kolonyalismo sa lipunan ng
sinaunang Pilipino
5.1. Naiisa-isa ang mga naging epekto ng kolonyalismo sa
edukasyon ng sinaunag lipunan Pilipino.
5.2. Natutukoy ang mabuti at di mabuting epekto ng AP5KPKI
kolonyalismo sa lipunan ng mga sinaunang Pilipino. 5
IIf-5
5.3. Nasusuri ang mabuti at di mabuting epekto ng
kolonyalismo sa lipunang Pilipino.
5.4. Naiisa-isa ang ibat ibang epekto ng kolonyalismo sa
kultura ng sinaunang Pilipino.
5.5. Nakapagbibigay ng halimbawa ng epekto ng
kolonyalismo sa kultura ng sinaunang Pilipino.

K to 12 Curriculum Guide 14
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

B. 6. Naipaliliwanag ang di matagumpay na pananakop

Pagpupunyagi sa mga katutubong pangkat ng kolonyalismong
ng Katutubong Espanyol 6.1 Nasusuri ang mga paraang armado ng
Pangkat na pananakop ng mga Espanyol
Mapanatili ang 6.1 Nasusuri ang mga paraang armado ng pananakop ng
Kalayaan sa mga Espanyol
Kolonyal na 6.2 Natalakay ang iba’t ibang reaksyon ng mga katutubong
Pananakop 1. pangkat sa armadong pananakop
6.3 Natatalakay ang mga isinagawang rebelyon ng mga
Pananakop sa
katutubong pangkat
Cordillera 2.
6.4 Natataya ang sanhi at bunga ng mga rebelyon at iba
Pananakop sa pang reaksiyon ng mga katutubong Pilipino sa
mga bahagi ng kolonyalismo
Mindanao 6.5 Nakakabuo ng konklusyon tungkol sa mga dahilan ng AP5KPKI
di matagumpay na armadong pananakop ng mga 10
IIg-i6
Espanyol sa ilang piling katutubo
6. Nakapagbibigay ng reaksyon sa iparaang ginawa ng
mga katutubong Pilipino na naging bunga ng di
matagumpay na pagsakop ng kolonyalismong Espanyol

7. Naiisa-isa ang mga sanhi ng mga rebelyon at iba pang

reaksyon ng mga katutubong Pilipino sa kolonyalismo.
8. Natatalakay ang mga isinagawang rebelyon ng mga
katutubong pangkat,
9. Nasusuri ang mga sanhi at bunga ng mga rebelyon at
iba pang reaksyon ng mga katutubong Pilipino sa
kolonyalismo.
10. Napahahalagahan ang naging bunga ng pagsisikap ng
mga katutubong lumaban sa kolonyalismo.

K to 12 Curriculum Guide 15
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

7. Nasusuri ang epekto ng kolonyalismong Espanyol

sa pagkabansa at pagkakakilanlan ng mga Pilipino
7.1 Natatalakay ang epekto ng Kolonyalismong Espanyol sa pagkakabuo ng mga Pilipino
7.2 Naibibigay ang epekto ng kolonyalismong Espanyol sa
pagkakakilanlan ng mga Pilipino
7.3 Natutukoy ang mabuti at di mabuting epekto ng
AP5KPKI
kolonyalismong Espanyol sa Pagkabansa at sa 5
IIi-7
pagkakakilanlan ng mga Pilipino.
7.4, Naiisa-isa ang mga epekto ng kolonyalismong
Espanyol sa pagkabansa at pagkakakilanlan ng mga
Pilipino
7.5 Natatalakay ang bunga ng kolonyalismong Espanyol
sa bansa.
Total No. of Competencies 7 43
PERIODICAL TEST 2
GRAND TOTAL 45

K to 12 Curriculum Guide 16
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

QUARTER 4
KEY STAGE 2
DOMAIN Mga Pagbabagon sa kolonya at Pag-usbong ng pakikibaka ng bayan (ika-18 dantaon hanggang
1815)
Performance Nakapagpapahayag ng pagmamalaki sa pagpupunyagi ng mga makabayang Pilipino sa gitna ng
Standards kolonyalismong Espanyol at sa mahalagang papel na ginagampanan nito sa pag-usbonh ngm
Content Naipamamalas ang mapanuring pag-unawa sa bahaging ginampanan ng kolonyalismong
Standards Espanyol at pandaigdigang koteksto ng reporma sa pag-usbong ng kamalayang pambansa
Content Learning Competencies Code Number of Remarks
Days
Taught
A. Konteksto ng 1.Natatalakay ang mga lokal na Pangyayari tungo sa
Reporma 1.2 Pagusbong ng pakikibaka ng bayan 1,1 Reporma sa
Kilusang ekonomiya .at pagtatatag ng monopolyang tabako 1.2
Agraryo 1.3 Mga pag-aalsa sa loob ng estadong kolonyal 1.3
Pag-aalsa sa Kilusang Agraryo ng 1745 1.4 Pag-aalsa ng Kapatiran
estadong ng San Jose 1.5 Okupasyon ng Ingles sa Maynila
kolonyal 1.4
Okupasyon ng 1.1 Natatalakay ang mga Reporna sa ekonomiya at
Maynila pagtatatag ng monopolyo sa tabako.
1.2. Naipaliliwanag ang ginawa ng mga Pilipino upang
2. labanan ang pagtatatag ng monopolyo sa tabako.
Pandaigdigang 1.3. Naiisa-isa ang mga pag-aalsa ng mga Pilipino sa
pangyayri 2.1 panahon ng Estadong kolonyal.
Paglipas g 1.4. Nailalarawan ang mga mahahalagang pangyayari na AP5PKBI
10
merkantilismo naging dahilan ng pag-aalsa laban sa mga mananakop. Va-b-1
2.2 Kaisipang 1.5.Napahahalagahan ang naging bunga ng paglaban ng
“La Ilustracion” mga Pilipino sa mga mananakop

K to 12 Curriculum Guide 17
2.
Pandaigdigang
pangyayri 2.1 ARALING PANLIPUNAN
Paglipas g Structuring Competencies in a Definitive AP5PKBI
Budget of
10 Work
merkantilismo Va-b-1
2.2 Kaisipang
“La Ilustracion”
1.6. Natutukoy ang mga dahilan ng mga Kilusang Agraryo
1745
1.7. Nabibigyang halaga ang mga karanasang nadama ng
mga Pilipino sa Kilusang agraryo 1745
1.8. Natutukoy ang mga dahilan na nag-udyok sa mga
Pilipino upang maganap ang pag-aalsa ng kapatiran ng
San Jose,
1.9. Naipahahayag ang saloobin ukol sa pagkamakabayan
upang maiwasan ang pagkabigo na tulad sa pag-aalsa ng
kapatiran.
10.Natatalakay ang pananakop ng mga Ingles sa Maynila
2. Natatalakay ang mga pandaigdigang pangyayari
bilang konteksto ng malayang kaisipan tungo sa pag-
usbong ng pakikibaka ng bayan 2.1 Paglipas ng
merkantilismo bilang ekonomikong batayan ng
kolonyalismo 2.2 Paglitaw ng kaisipang “La Ilustracion

2.1. Natatalakay ang kahulugan ng Patakarang

Merkantilismo AP5PKBI
2.2. Nakapagbibigay ng sariling opinyon ukol sa dahilan at 5
Vd-2
epekto ng Merkantilismo sa Pilipinas
2.3. Naipaliliwanag ang pagbubukas ng kanal Suez sa
pag-usbong ng damdaming makabayang Pilipino.
2.4. Nakikilala ang mga ilustrado at ang mga nagawa niti
sa pag-usbong ng makabayang Pilipino.
2.5. Napahahalagahan ang mga nagawa ng mga Ilustrado
sa pagkamulat at pag-usbong ng makabayang Pilipino.

K to 12 Curriculum Guide 18
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

B. Pag-usbong 3. Nasusuri ang mga naunang pag-aalsa ng mga

ng Malayang makabayang Pilipino
Kaisipan at 3.1 Natatalakay ang sanhi at bunga ng mga rebelyon at
Naunang iba pang reaksiyon ng mga Pilipino sa kolonyalismo
Pagaalsa (halimbawa: pagtutol ng mga katutubong Pilipino laban sa
Kristyanismo, pagmamalabis ng mga Espanyol
3.2 Naipaliliwanag ang pananaw at paniniwala ng mga
Sultanato (Katutubong Muslim) sa pagpapanatili ng AP5PKBI
5
kanilang kalayaan Ve-3
3.3. Natatalakay ang mga pananaw at paniniwala ng mga
katutubong Muslim sa pagpapanatili ng kanilang kalayaan.

3.4. Nabibigyang halaga ang mga pananaw at paniniwala

ng mga Sultanato sa pagpapanatili ng kanilang kalayaan.
3.5. Napagmamalaki ang kabayanihang ginawa ng mga
katutubong Pilipino upang ipaglaban ang ating kalayaan.
4. Natataya ang partisipasyon ng iba’t-ibang rehiyon at
sektor (katutubo at kababaihan) sa pakikibaka ng
bayan
4.1. Natutukoy ang mga naging partisipasyon ng mga
kalalakihan at kababaihan sa pakikibaka para sa bayan.
4.2. Natatalakay ang mga pag-aalsa na pinangunahan ng
mga kalalakihan sa ibat-ibang rehiyon laban sa mga
Kastila. AP5PKBI
5
4.3. Nasusuri ang mga pamamraan ginamit ng mga Vf
kababaihan upang suportahan ang adhikain ng bayan sa
panahon ng pananakop.
4.4. Naipaliliwanag ang mga dahilan ng kung bakit hindi
naging matagumpay ang mga pag-aalsa laban sa mga
Kastila.

K to 12 Curriculum Guide 19
 AP5PKBI
5
ARALING PANLIPUNAN Vf
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

4.5. Napahahalagahan ang mga kabayanihan ng mga

Pilipino sa panahon ng Espanyol.
5. Natatalakay ang kalakalang galyon at ang epekto
nito sa bansa
5.1. Natatalakay kung ano ang Kalakalang Galyon
5.2. Naiisa-isa ang mga epekto ng kalakalan Galyon sa
bansa.
5.2.1 Naipaliliwanag ang papel na ginampanan ng AP5PKBI
kalakalan Galyon sa kabuhayan ng bansa. 5
Vg-5
5.3. Natutukoy ang naging epekto ng kalakalang galyon sa
pagbubukas ng daungang Maynila.
5.4. Nakagagawa ng time line ng mga mahahalagang
pangyayari sa kasaysayan ng kalakalang galyon
5.5Nasususri ang kahalagahan ng kalakalang galyon sa
kasaysayan ng bansa.
6. Nababalangkas ang pagkakaisa o pagkakawatak
watak ng mga Pilipino sa mga mahahalagang
pangyayari at mga epekto nito sa naunang mga
pagaalsa laban sa kolonyalismong Espanyol
6.1. Nakapagbibigay ng sariling pananaw sa mga pag-
aalsang naganap sa panahon ng kolonyalismo.
6.2. Natutukoy ang mga dahilan ng mga pag-aalsang
nagtagumpay laban sa kolonyalismong Espanyol AP5PKBI
5
6.3. Natutukoy ang mga dahilan ng mga pag-aalsang Vh-6
nabigo laban sa kolonyalismong Espanyol
6.4. Naisa-isa ang mga di magandang ibinunga ng
pagkakawatak-watak ng mga Pilipino sa mga pag-aalsa
laban sa kolonyalismong Espanyol.

K to 12 Curriculum Guide 20
 AP5PKBI
ARALING PANLIPUNAN 5
Vh-6
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

6.5. Napahahalagahan ang mabuting epekto ng

pagkakabuklod-buklod ng mga Pilipino sa mga pag-aalsa
laban sa kolonyalismong Espanyol.
7. Nakapagbibigay-katuwiran sa mga naging epekto ng
mga unang pag-aalsa ng mga makabayang Pilipino sa
pagkamit ng kalayaaan na tinatamasa ng mga
mamamayan sa kasalukuyang panahon
7.1. Naisa-isa ang mga paraang ginawa ng mga
makabayang Pilipino sa pagkamit ng hinahangad na
kalayaan.
7.2. Natutukoy ang mga mahahalagang pangyayari sa pag- AP5PKBI
usbong ng maagang pag-aalsa ng makabayang Pilipino. 5
Vi-7
7.3. Natatalakay ang kahalagahan ng pagsusumikap ng
ating mga ninuno para makamit ang kalayaan .
7.4. Naiisa-isa ang mga bayaning Pilipino at kanilang mga
nagawa tungo sa pagkakamit ng kalayaan.
7.5. Napahahalagahan ang ginawang pag-aalsa ng mga
bayaning Pilipino na may malaking naiambag sa pagkamit
ng kalayaan.
8. Naipapahayag ang saloobin sa kahalagahan ng
pagganap ng sariling tungkulin sa pagsulong ng
kamalayang pambansa tungo sa pagkabuo ng
Pilipinas bilang isang nasyon
8.1. Naisa-isa ang mga gpagpupunyagi ng mga AP5PKBI
3
katutubong Pilipino sa pagbuo ng isang nasyon. Vj-8
8.2. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kamalayang
pambansa tungo sa pagkakaisa.
8.3. Nakasusulat ng liham tungkol sa pagpupunyagi ng
mga katutubong Pilipino

K to 12 Curriculum Guide 21
 ARALING PANLIPUNAN
Structuring Competencies in a Definitive Budget of Work

Total No. of Competencies 8 43

PERIODICAL TEST 2
GRAND TOTAL 45

K to 12 Curriculum Guide 22