‫ﺑﺮرﺳﯽ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﺣﺬف دﯾﺰل در ﺧﺎك‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه اﯾﺮان‬

‫ﻧﺎدر رﺿﺎﯾﯽ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮي ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﮐﺪ ﭘﺴﺘﯽ ‪1458889694‬‬

‫دﮐﺘﺮ ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﮐﺮﯾﻤﯽ ﻧﯿﺎ *‬

‫‪kariminia@sharif.edu‬‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺄت ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻔﺖ‬

‫دﮐﺘﺮ ﺳﻬﯿﻼ ﯾﻐﻤﺎﯾﯽ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺄت ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻔﺖ‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬

‫ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﻣﺤﺼﻮﻻت آن‪ ،‬ﭼﻪ در ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﺨﺮاج و ﭼﻪ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ زﻣﯿﻨﯽ و درﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺧﺪادﻫﺎ و‬
‫ﺗﺼﺎدف ﻫﺎ ﺳﺒﺐ آﻟﻮدﮔﯽ ﺧﺎك‪ ،‬آب و ﯾﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‬
‫زﯾﺎﻧﺒﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ آﺗﺶ ﺳﻮزي‪ ،‬آﻟﻮدﮔﯽ آب ﻫﺎي زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ و آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﭘﺎك‬
‫ﺳﺎزي اﯾﻦ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﺰاﯾﯽ دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ در ﺣﺬف آﻻﯾﻨﺪه دﯾﺰل از ﺧﺎك‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ ﻗﺒﻼً از ﺧﺎك آﻟﻮده ﺑﻪ دﺑﺰل در اﯾﺮان‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه و از ﺑﯿﻦ دوازده ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در ﻃﯽ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﺎﻓﯽ در ﺣﺬف دﯾﺰل از ﺧﺎك را ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﻄﻠﻮب دارا ﻣﯽ‪-‬‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮔﻮﻧﻪي ‪ Sh-3‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺎدر ﺣﺬف ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 80‬درﺻﺪ از آﻻﯾﻨﺪه دﯾﺰل از ﻓﺎز ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ اوﻟّﯿﻪ‬
‫‪ 15000‬ﻣﯿﻠﯽﮔﺮم آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺧﺎك در ﯾﮏ دورهي ‪ 30‬روزه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫و ﻣﺸﺎﺑﻪ دﯾﺰل را ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 70‬درﺻﺪ از ﻏﻠﻄﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ ﺣﺬف ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ اﺑﻨﮑﻪ ﺟﺰو‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ اﯾﺮان ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻗﺎﺑﻠﯿ‪‬ﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ در ﻣﺼﺮف آﻻﯾﻨﺪه دﯾﺰل ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺮﺑﻨﯽ را دارا ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻟﻮده ﺑﻪ دﯾﺰل ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻏﻠﻈﺖ‬
‫دﯾﺰل‪ ،‬از دﺳﺘﮕﺎه اﺳﭙﮑﺘﺮوﻓﺘﻮﻣﺘﺮ در ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 254‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﺳﻮﺧﺖ دﯾﺰل ‪ ،‬ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ‪ ،‬ﺧﺎك ‪ ،‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﯿﻮن ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ ‪ ،‬ﺗﺠﺰﯾﻪ زﯾﺴﺘﯽ ‪ ،‬درﻣﺎن ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪،‬‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ‬

‫‪1‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﯾﺮان در ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ در ردﯾﻒ ﮐﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ و روﺑﻪ رﺷﺪ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺻﻮﻟﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ رﺷﺪ ﻣﻮزون و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺑﻌﺎد و ﺟﻮاﻧﺐ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎدار و ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ دو ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﺎ ﮐﻢ اﻫﻤﯿﺖ ﺟﻠﻮه دادن ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‪ ،‬در دراز ﻣﺪت‬
‫ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻮء ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺗﻠﺦ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ دراﯾﻦ ﺧﺼﻮص درﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎي ﻧﻪ‬
‫ﭼﻨﺪان دور‪ ،‬زﯾﺎﻧﻬﺎي ﻋﻈﯿﻢ و ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﮏ ﺑﻌﺪي و ﺑﺪون رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﺮان از ﻟﺤﺎظ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﺟﺰو ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﮐﻢ آب و ﺧﺸﮏ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺎ آﺧﺮ ﻗﺮن ﺟﺎري و‬
‫اواﯾﻞ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬آب در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ دﻧﯿﺎ ﻧﻈﯿﺮ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ از ﭼﺎرﭼﻮب ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺤﻠﯽ ﯾﺎ ﻣﻠّﯽ ﺧﺎرج ﺷﺪه و اﺑﻌﺎد‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و اﯾﻦ ﻣﺎده را در ردﯾﻒ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق و اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﯾﺎ ﮐﺸﺎورزي ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﻟﻮدﮔﯽ ﺧﺎك ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﻮد‬
‫)اﮔﺮ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ﻟﺰوﻣﺎ وﻟﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد( و ﺑﺎ ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻻﯾﻪﻫﺎي زﯾﺮﯾﻦ ﺧﺎك و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﺎ‬
‫آﻟﻮدﮔﯽ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﺪ و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﻧﯿﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ‬
‫ﻧﻘﺸﯽ ﻋﻤﺪه اي در ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي آﺑﯽ اﯾﻔﺎء ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﻠﺖ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﺳﻔﺮهﻫﺎي آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬ورود آﻟﻮدﮔﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺎك در‬
‫ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﻄﺢ وﺳﯿﻌﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺧﺎك و ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﯽ و واﮐﻨﺶ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﯾﮏ ﺧﺎك آﻟﻮده ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺎﯾﺪار آﻟﻮدﮔﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده و در ﻃﻮل زﻣﺎن آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻟﺰوم و اﻫﻤﯿﺖ ﭘﺎﻻﯾﺶ و‬
‫ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺧﺎك آﻟﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺿﻮح ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺤﺪودﯾﺖ روزاﻓﺰون ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺧﺎك ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺳﻮق ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ذﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﻮﯾﮋه ﺣﻔﺎﻇﺖ و رﻓﻊ آﻟﻮدﮔﯽ از ﺧﺎك و آب ﺑﻌﻨﻮان دو رﮐﻦ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﻼش ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و اراده ﻣﻠّﯽ‬
‫درﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﺪادادي ﺑﺮاي ﻧﺴﻞ ﻫﺎي ﺑﻌﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺼﻔﯿﻪ ﻓﺎﺿﻼﺑﻬﺎ از ﺳﺎل ‪ 600‬ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﺗﻔﮑﯿﮏ زﯾﺴﺖ‬
‫درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺠﺰﯾﻪ آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ و ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﺧﺎك و آب آﻟﻮده‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ 30‬ﺳﺎل ﻗﺪﻣﺖ دارد و اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1972‬از‬
‫اﯾﻦ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﺑﺮاي ﭘﺎﮐﺴﺎزي آﻟﻮدﮔﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﺸﺖ از ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ در آﻣﺒﺮ‪-‬ﭘﻨﺴﯿﻠﻮاﻧﯿﺎ )آﻣﺮﯾﮑﺎ( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪) ،‬ﻓﻮرد‪ .(1999 ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿ ﺮي اﯾﻦ ﺗﮑﻨﯿﮏ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ‬
‫آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻓﺮآﯾﻨﺪ زﯾﺴﺖ درﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻮد اي‪ .‬زوﺑﻞ‪ 1‬در ﺳﺎل ‪ 1946‬اﺛﺮ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ را روي ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﻣﺮور ﮐﺮد ]‪ .[1‬او درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺮﺑﻦ و اﻧﺮژي دارﻧﺪ و اﯾﻦ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮده اي در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ‬
‫ﺷﺪﯾﺪاً ﺑ ﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ آن ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻧﻔﺘﯽ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﭘﻠﯽ‪ 2‬و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ در ﺳﺎل ‪ 2001‬ﺑﺎ‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Claude E. ZoBell‬‬

‫‪2.‬‬ ‫‪Capelli‬‬

‫‪2‬‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻔﯿﺪي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ از راﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﻣﻘﯿﺎس آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‬
‫ﮐﻪ درون آﻧﻬﺎ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﮐﺸﺖ داده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎي ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﯽ از روش‬
‫ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺟﺎﻣﺪ – ﻣﺎﯾﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﯾﻮﻧﻬﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻤﻮﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺬب اﺗﻤﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﭘﺲ از ‪ 25‬روز ﻣﯿﺰان آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ ‪ 70‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ]‪. [2‬‬
‫واﻟﺶ‪ 1‬در ﺳﺎل ‪ 1999‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ روﺷﻬﺎي درﻣﺎن ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺑﺮاي ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﺧﺎك آﻟﻮده ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ را‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ از ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﻬﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ در اﺛﺮ ﻓﺎﺿﻼﺑﯽ ﮐﻪ در ﻃﯽ ‪ 20‬ﺳﺎل در اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬او ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺧﻮد را در ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫اﻧﺠﺎم داد ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روي ﺣﺬف ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﻬﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﻓﺮّار و ﻏﯿﺮ ﻓﺮّار‬
‫‪ -2‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮي آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ‬
‫‪ -3‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان ﺗﺠﺰﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮي آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ‬
‫او ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ از روش ‪ EPA 8100‬و ‪ EPA 8260‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ وﺟﻮد ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ‪ PCB‬و‬
‫‪ BTEX‬را در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ از ﭼﻬﺎر رآﮐﺘﻮر ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﮐﻠّﯿﻪ راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻣﺤﺘﻮي ﺧﺎك آﻟﻮده ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ ‪ 25‬درﺻﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬راﮐﺘﻮر اول ﺑﺪون ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي و ﺑﺪون اﻧﺠﺎم ﻫﻮادﻫﯽ راه‬
‫اﻧﺪازي ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ راﮐﺘﻮر دوم ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ و ﻫﻔﺘﻪاي دو ﺑﺎر ﻣﺪت ‪ 30‬ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻫﻮادﻫﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎت راﮐﺘﻮر ﺳﻮم ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫راﮐﺘﻮر دوم ﺑﻮد ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻫﻔﺘﻪاي ‪ 4‬ﺑﺎر و ﻫﺮ ﺑﺎر ﻣﺪت ‪ 1‬اﻟﯽ ‪ 2‬دﻗﯿﻘﻪ ﻫﻮادﻫﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ راﮐﺘﻮر ﭼﻬﺎرم ﻧﯿﺰ ﻓﻘﻂ ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻐﺬي اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 2TPH‬ﭘﺲ از ‪ 10‬روز در راﮐﺘﻮر ﺳﻮم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ‬
‫راﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ]‪ . [3‬در ﺗﺤﻘﯿﻖ دﯾﮕﺮي ﻣﺴﻠﻤﯽ و دﯾﮕﺮان‪ 3‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ از ﺟﻤﻠﻪ دﻣﺎ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﮐﺴﯿﮋن ﻣﺤﻠﻮل و‬
‫‪ pH‬را ﺑﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺬف زﯾﺴﺘﯽ آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدي را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﺗﺴﺖ‬
‫ﻫﺎي ‪ TOC‬و ‪ COD‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻏﻠﻈﺖ آﻻﯾﻨﺪه در راﮐﺘﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ ﺟﺪا ﺷﺪه از ﺧﺎك ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ 30‬روز ﻗﺎدرﻧﺪ ‪ 50‬اﻟﯽ ‪ 83‬درﺻﺪ از آﻻﯾﻨﺪه‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺣﺬف ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮاي ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﻫﺎي دﻣﺎ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﮐﺴﯿﮋن ﻣﺤﻠﻮل و ‪ ،pH‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 35‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد‪ 4 ،‬ﻣﯿﻠﯽ ﮔﺮم در ﻟﯿﺘﺮ و ‪ 7‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﻮاﻧﮓ و دﯾﮕﺮان ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﺑﺮ روي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي اﺟﺰاي ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي درﺗﺠﺰﯾﻪ دﯾﺰل ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ‪Rhodococcus erythropolis‬‬
‫اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﺑﺎﮐﺘﺮي ﺟﺪﯾﺪي ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ T7-2‬ﮐﻪ از ﻟﺠﻦ درﯾﺎﯾﯽ آﻟﻮده ﺑﻪ دﯾﺰل از درﯾﺎي ﺑﻮﻫﺎي‪ 5‬در ﭼﯿﻦ ﺟﺪا‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ دﯾﺰل اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﺖ راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺬف از ﯾﮏ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺎ دو ﻓﺎﮐﺘﻮر و ﺳﻪ ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﻪ آب درﯾﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن ﻣﻮادي ﺑﻪ‬
‫آب )‪ ،(2.53 g/L, (NH4)2SO4 ;, 2.75 g/L, Na2HPO4; 0.01 g/L yeast extract‬ﻧﺮخ ﺗﺠﺰﯾﻪ در ﻣﺪت ‪ 7‬روز از ‪ %12/61‬ﺑﻪ‬
‫‪ %75‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ]‪.[4‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Walsh‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Total Petroleum Hydrocarbon‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Moslemi et al.‬‬
‫‪4.‬‬ ‫‪Huang et al.‬‬
‫‪5.‬‬ ‫‪Bohai‬‬

‫‪3‬‬
‫وﯾﺮا و دﯾﮕﺮان‪ 1‬اﺛﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﻮﺧﺖ دﯾﺰل‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﯿﺘﺮوژن و ﻧﻮع ﺑﺎﮐﺘﺮي را ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن آﻟﻮده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﯾﺎﻧﻪ ﻫﺎي داﺧﻠﯽ‬
‫ﭘﺨﺶ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺠﺮﺑﯽ در دو ﺳﻄﺢِ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮه اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺸﺘﻬﺎي ﻣﺨﻠﻮط اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﯾﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪) C1‬ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه از رﺳﻮب ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ( و ‪) C2‬ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه از ﻋﻤﻖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ‪ (30cm‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫ﻣﯿﺎن ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 550 mg/L‬ﻧﯿﺘﺮوژن و )‪ %4 (v/v‬ﺳﻮﺧﺖ در ﺣﻀﻮر ﮔﻮﻧﻪ‬
‫‪ C1‬ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯿﺰان ﺣﺬف ‪ 90±2% TPH‬را در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 49‬روز ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮔﺎزي‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آروﻣﺎﺗﯿﮏ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ ]‪.[5‬‬

‫ﻣﻮاد و روﺷﻬﺎ‬
‫ﺧﺎك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ ﭘﺮوژه از ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻏﯿﺮ آﻟﻮده در اﻃﺮاف دﻣﺎوﻧﺪ ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺧﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻧﺒﺎﯾﺪ داراي رس زﯾﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن رس زﯾﺎد ﺑﺎﻋﺚ ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ اﮐﺴﯿﮋن ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﮐﻪ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﻮازي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺳﺪ و ﻧﯿﺰ ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﺳﺮي از ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ را ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺧﺎك او‪‬ﻟﯿﻪ آﻟﻮده ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﺣﺎوي ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﯾﮏ دﺳﺖ ﺷﺪن ﺧﺎك‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﺎ ﻣﺶ ﺷﻤﺎره ‪ 10‬اﻟﮏ ﮐﺮده و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف ﻣﻘﺪار ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ‪،‬‬
‫ﺧﺎك را ﺑﺎ آب ﺷﺴﺘﺸﻮ داده و ﺳﭙﺲ آﻧﺮا ﺻﺎف ﮐﺮده و در آون ﻗﺮار داده ﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﺸﮏ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ %30‬وزﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬وزن او‪‬ﻟﯿﻪي ﺧﺎك ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك در ﻃﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﻘﺪاري ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪ 15000‬ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار آﻟﻮدﮔﯽ‬ ‫در ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ‪ 80 gr‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻏﻠﻈﺖ آﻻﯾﻨﺪه دﯾﺰل در ﺧﺎك ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪gr‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻟﻮده ﺑﺎ آﻟﻮدي ﻧﺴﺒﺘﺎً زﯾﺎد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ]‪ .[ 8‬ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ دﯾﺰل ﺑﻄﻮر ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﺘﺮي ﺑﻪ ﺧﺎك اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬اﺑﺘﺪا‬
‫‪ 15000‬ﻻزم‬ ‫‪ 10‬دﯾﺰل را در ‪ 100mL‬از ﺣﻠّﺎل ﻓﺮّار ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان ﺣﻞ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ آﻻﯾﻨﺪه‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎك ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 80gr‬ﺧﺎك رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه در ﮔﻠﺪانﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺠﺰا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ 12mL ،‬از ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎﺻﻞ را ﮐﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آن ﺣﺎوي ‪ 100mg‬دﯾﺰل اﺳﺖ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن‪ ،‬ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان ﮐﻪ ﻓﺎز ﻓﺮّار اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺒﺨﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و دﯾﺰل ﺑﺼﻮرت ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ در ﺧﺎك ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎك ﻫﺮ ﮔﻠﺪان ﻫﺮ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮑﺒﺎر ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﻫﻮازي ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ زﯾﺮ و رو ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪاري از اﯾﻦ ﻧﻤﮏﻫﺎي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ در آب و ﯾﺎ ﺧﺎك ﮐﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﺑﻪ آن ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ و در‬
‫ﻣﺤﺪودهي ‪ ppm‬اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از ﻣﻘﺪار اﯾﻦ ﻧﻤﮏﻫﺎ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﮐﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻧﯿﺘﺮوژن ﺑﻪ ﻓﺴﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻧﺴﺒﺖ ‪ C:N:P‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻘﺎدﯾﺮ آن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 100 : 10 : 1‬و‬
‫‪ 100 : 20 : 1‬و ‪ 100 : 5 : 1‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺳﻌﯽ ﺷﺪه از ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎك اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ رﻃﻮﺑﺖ و ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ در ﺧﺎك‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻟﯿﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﻤﮏﻫﺎي رﯾﺰ را‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪:‬‬
‫‪KH2PO4 : 5gr, K2HPO4 : 1gr, MgSO4.7H2O : 1gr, CaCl2 : 0.1 gr, NH4.NO3 : 5gr, FeCl2 : 0.25 gr‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Vieira et al.‬‬

‫‪4‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻬﯿﻨﻪ در ﺧﺎك‪ ،‬در رﻃﻮﺑﺖ ‪ %20‬ﺗﺎ ‪ %90‬آب اﺷﺒﺎع ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ .[8‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫‪ % 30‬وزﻧﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺬف اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ رﻃﻮﺑﺖ و اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﯾﮏ‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﮏﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‪ 24 ml‬از ﻣﺤﻠﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﮏﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﻠﺪان ﮐﻪ ﺣﺎوي‬
‫‪ 80gr‬ﺧﺎك اﺳﺖ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ 5mL‬از ﻣﺤﻠﻮل ﭘﯿﺶ ﮐﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻫﺮ‬
‫ﮔﻠﺪان اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻣﺎي اﻧﺠﺎم ﻫﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﯿﻦ ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 40‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه در ﻃﯽ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ ﺑﯿﻦ ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 30‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻘﺪار دﯾﺰل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه در ﻫﺮ ﮔﻠﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﻫﺮ ﮔﻠﺪان ﻣﻘﺪار ‪ 100ml‬آب ﻣﻘﻄﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻫﻢ زده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط آن ‪ 5ml‬از ﺣﻼل ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ و در دﺳﺘﮕﺎه ﺷﯿﮑﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 20‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎ دور‬
‫‪ 300rpm‬ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻫﻢ زدهﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 10‬دﻗﯿﻘﻪ ﻓﺮﺻﺖ داده ﺷﺪ ﺗﺎ دو ﻓﺎز آب و ﺣﻼل ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﻓﺎز ﺣﻠّﺎل‬
‫ﺟﺪاﺳﺎزي و دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط آب و ﺧﺎك ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ‪ 5ml‬ﺣﻼل ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾ ﺪ و ﻣﺠﺪداً ﻧﻤﻮﻧﻪ در داﺧﻞ ﺷﯿﮑﺮ ﻗﺮار‬
‫داده ﺷﺪ و ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق ﺗﮑﺮار ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﺎز ﺣﻼل اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻣﺠﺪداً ‪ 5ml‬ﺣﻼل ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪه و‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق ﺑﺮاي ﺳﻮﻣﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺑﻪ ‪ 15ml‬ﻧﺮﻣﺎل ﻫﮕﺰان ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﮐﻪ ﺑﺎ درﺻﺪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ‪ ،‬دﯾﺰل ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫در ﺧﺎك را در ﺧﻮد ﺣﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ 0/3gr ،‬ﺳﺪﯾﻢ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﮐﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻً آب ﮐﻤﯽ ﻫﻢ در داﺧﻞ ﺣﻼل وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ در دﺳﺘﮕﺎه اﺳﭙﮑﺘﺮو ﻓﺘﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﺧﻄﺎﯾﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻫﻢ زدن ﺣﻼل ﺣﺎوي دﯾﺰل و ﺧﺸﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 15‬دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬داﺧﻞ ﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪20‬‬
‫دﻗﯿﻘﻪ و ﺑﺎ دور ‪ 5000 rpm‬ﻗﺮار داده ﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﺎز ﺟﺎﻣﺪ ﮐﻪ ﺣﺎوي ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ و ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﮐﻨﻨﺪه و ﮐﻤﯽ ذرات ﺧﺎك‬
‫ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺎز ﺑﺎﻻﯾﯽ )ﻓﺎز ﻣﺎﯾﻊ( را ﺟﺪاﺳﺎزي ﮐﺮده و ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 1000‬ﻣﺮﺗﺒﻪ رﻗﯿﻖ ﺳﺎزي ﺷﺪ ﺗﺎ در‬
‫ﻣﺤﺪوده ي ﺧﻄّﯽ ﻏﻠﻈﺖ دﯾﺰل در دﺳﺘﮕﺎه اﺳﭙﮑﺘﺮوﻓﺘﻮﻣﺘﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬از روي ﻧﻤﻮدار ﮐﺎﻟﯿﺒﺮاﺳﯿﻮن ﺧﺎﮐﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار دﯾﺰل ﺣﻞ ﺷﺪه‬
‫در ‪ 15ml‬ﺣﻼل و از روي آن ﻣﻘﺪار ﮐﻞ دﯾﺰل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه در ﺧﺎك ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻼً از ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ دﯾﺰل در ﺗﻬﺮان ﺟﺪاﺳﺎزي‬
‫ﺷﺪﻧﺪ]‪ . [6‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻌﺪاد دوازده ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻫﺎي ‪ Sh-2‬ﺗﺎ ‪ Sh-14‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ‪ Sh-8‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫در ﭘﺮوژه دﯾﮕﺮي‪ ،‬ﺣﺬف دﯾﺰل ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﻓﺎز آﺑﯽ در دو ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ ي ‪ 1000 ppm‬و ‪ 10000 ppm‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺣﺬف دﯾﺰل‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺎدرﻧﺪ از دﯾﺰل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺮﺑﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﻮﻧﺪ ]‪ .[7‬در ﺷﮑﻠﻬﺎي )‪ (1‬ﺗﺎ )‪ ( 4‬ﻧﻤﻮدار ﺣﺬف دﯾﺰل در اﯾﻦ دو ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ در ﻓﺎز آﺑﯽ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪ Sh-3 ,Sh-4 ,Sh-10, Sh-13‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ را در ﺣﺬف دﯾﺰل دارا ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ‪ 4‬ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ در ﻓﺎز ﺧﺎﮐﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪1200‬‬ ‫‪sh-2‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ دﯾﺰل )‪(ppm‬‬

‫‪1000‬‬ ‫‪sh-3‬‬
‫‪800‬‬ ‫‪sh-4‬‬
‫‪600‬‬ ‫‪sh-5‬‬
‫‪400‬‬ ‫‪sh-6‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪sh-7‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪control‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫روز‬

‫ﺷﮑﻞ)‪ .(1‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪ Sh-2‬ﺗﺎ ‪ Sh-7‬و ﮐﻨﺘﺮل در ﺣﺬف دﯾﺰل از ﻓﺎز آب‪ ،‬در ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ ‪1000 ppm‬‬

‫‪1200‬‬ ‫‪sh-9‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ دﯾﺰل )‪(ppm‬‬

‫‪1000‬‬ ‫‪sh-10‬‬

‫‪800‬‬ ‫‪sh-11‬‬

‫‪600‬‬ ‫‪sh-12‬‬

‫‪400‬‬ ‫‪sh-13‬‬

‫‪200‬‬ ‫‪sh-14‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪control‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫روز‬

‫ﺷﮑﻞ)‪ .(2‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪ Sh-9‬ﺗﺎ ‪ Sh-14‬و ﮐﻨﺘﺮل در ﺣﺬف دﯾﺰل از ﻓﺎز آب‪ ،‬در ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ ‪1000 ppm‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪12000‬‬
‫‪sh2‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ دﯾﺰل )‪(ppm‬‬

‫‪10000‬‬
‫‪sh3‬‬
‫‪8000‬‬ ‫‪sh4‬‬
‫‪6000‬‬ ‫‪sh5‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪sh6‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪sh7‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪control‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫روز‬

‫ﺷﮑﻞ)‪ .(3‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪ Sh-2‬ﺗﺎ ‪ Sh-7‬و ﮐﻨﺘﺮل در ﺣﺬف دﯾﺰل از ﻓﺎز آب‪ ،‬در ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ ‪10000 ppm‬‬

‫‪12000‬‬
‫‪sh9‬‬
‫‪10000‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖ دﯾﺰل )‪(ppm‬‬

‫‪sh10‬‬
‫‪8000‬‬
‫‪sh11‬‬
‫‪6000‬‬
‫‪sh12‬‬
‫‪4000‬‬ ‫‪sh13‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪sh14‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪control‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬
‫روز‬

‫ﺷﮑﻞ)‪ .(4‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪ Sh-9‬ﺗﺎ ‪ Sh-14‬و ﮐﻨﺘﺮل در ﺣﺬف دﯾﺰل از ﻓﺎز آب‪ ،‬در ﻏﻠﻈﺖ اوﻟﯿ‪‬ﻪ ‪10000 ppm‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎ در ﻓﺎز ﺧﺎﮐﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﺟﺪاﺳﺎزي و اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺸﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺶ ﮐﺸﺖ و ﯾﺎ ﻫﺮ ﻣﺤﯿﻂ دﯾﮕﺮي از ﻫﻮد ﻣﯿﮑﺮوﺑﯿﻮﻟﻮژي و ﻟﻮپ ﺗﻠﻘﯿﺢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ ﮐﺸﺖ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ در ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻮﺗﺮﯾﻨﺖ ﺑﺮاث‪ 1‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺶ ﮐﺸﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮕﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﮐﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﮐﺮده و ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬زﯾﺎدي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺎ آﻣﺎده اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ 50ml ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﭘﯿﺶ ﮐﺸﺖ آﻣﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺬف آﻻﯾﻨﺪه از ﺧﺎك در ﻃﻮل ﯾﮏ دورهي ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ و ﺑﺎ ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ ‪ 5‬روز ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد‬
‫‪ 6‬ﻋﺪد ﮔﻠﺪان ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪ و ‪ 6‬ﮔﻠﺪان دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ و ﺑﺪون ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ آﻣﺎده ﮔﺮدﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺬف دﯾﺰل از ﺧﺎك‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﯿﺮ زﯾﺴﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Nutrient Broth‬‬

‫‪7‬‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ در ﺷﮑﻞ ‪ 5‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺣﺬف دﯾﺰل و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي ﺑﯿﻦ ﮔﻮﯾﻨﻪﻫﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎك‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﻣﺼﺮف‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺼﺮف ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻي آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎز آﺑﯽ‬
‫)در ﺣﺪ ﺣﻠّﺎﻟﯿﺖ( و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﺑﻪ آﻻﯾﻨﺪه ﺣﻞ ﺷﺪه در آب ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪهاي در ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﺧﺎكﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﯾﮏ از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي ﺣﺬف در ﺷﮑﻞ )‪ (5‬را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دو ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ (1‬در اﺑﺘﺪا ﺷﯿﺐ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎ زﯾﺎد اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺮﻋﺖ و ﻣﯿﺰان ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺮﺑﻨﯽ )در اﯾﻨﺠﺎ دﯾﺰل( ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺳﺮﯾﻊ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ دﯾﺰل ﻧﯿﺰ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎ ﮐﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي و ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺮﺑﻨﯽ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه و ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ودر ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ دﯾﺰل رو ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻐﺬي و ﻣﻨﺒﻊ ﮐﺮﺑﻨﯽ اﻓﺰود ﺗﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺪود ‪ %10‬از آﻻﯾﻨﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﯿﺮ زﯾﺴﺘﯽ ﺣﺬف ﻣﯽﮔﺮدد )ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﻫﺪ(‪ .‬ﮔﻮﻧﻪي ‪ Sh-3‬ﺗﺎ‬
‫‪ %78‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﺣﺬف و ﮔﻮﻧﻪ ‪ Sh-13‬ﺑﺎ ‪ %70‬ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ ﺣﺬف آﻻﯾﻨﺪه را از ﻓﺎز ﺧﺎﮐﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪16000‬‬

‫‪14000‬‬

‫‪12000‬‬ ‫‪Control‬‬

‫‪10000‬‬ ‫‪Sh-3‬‬
‫ﻏﻠظت‬
‫‪Sh-4‬‬
‫‪mg Diesel/Kg Soil 8000‬‬
‫‪Sh-10‬‬
‫‪6000‬‬
‫‪Sh-13‬‬
‫‪4000‬‬

‫‪2000‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬
‫روز‬

‫ﺷﮑﻞ)‪ .(5‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺣﺬف دﯾﺰل از ﺧﺎك ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ‪ Sh-3‬و ‪ Sh-4‬و ‪ Sh-10‬و ‪Sh-13‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻓﺎز آﺑﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪي ‪ Sh-3‬در ﻓﺎز ﺧﺎك ﻧﯿﺰ درﺻﺪﺣﺬف و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﺣﺬف آﻻﯾﻨﺪه‬
‫دﯾﺰل دارد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﯾﻮﺳﺮﻓﮑﺘﺎﻧﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ و ﯾﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﺷﺪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬
‫در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯿﮑﺮوراﮔﺎﻧﯿﺴﻢ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ از ﻓﺎز آﺑﯽ )‪ (Sh-13, Sh-10, Sh-4, Sh-3‬ﮐﻪ از ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ‬
‫دﯾﺰل ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺬف دﯾﺰل از ﺧﺎك ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ دﯾﺰل در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان‬
‫دﯾﺰل ﺣﺬف ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺎﮐﺘﺮي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻣﺼﺮف دﯾﺰل را از ﺧﺎك ﺑﻌﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﮐﺮﺑﻦ و اﻧﺮژي دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮان از‬
‫اﯾﻦ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿ‪‬ﺎت ﭘﺎﮐﺴﺎزي ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻟﻮده ﺑﻪ دﯾﺰل در ﻣﻘﯿﺎس واﻗﻌﯽ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ درﺻﺪ ﺣﺬف ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﺑﻮﻣﯽ اﯾﺮان‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎ در ﺣﺬف‬
‫آﻻ ﯾﻨﺪه دﯾﺰل ﺑﺎ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺟﻬﺖ ﺣﺬف آﻻﯾﻨﺪه دﯾﺰل ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬داراي ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي در ﺣﺬف‬
‫ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ آﻻﯾﻨﺪه دﯾﺰل از ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي آﻟﻮده ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﺮان ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻧﻔﺖ ﺧﯿﺰ اﺳﺖ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در‬
‫ﮐﺸﻮر )ﻧﻈﯿﺮ ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﯾﻦﻫﺎ و ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎهﻫﺎ( ﺑﻪ آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ آﻟﻮده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي ﭘﺮوژهﻫﺎي ﭘﺎﮐﺴﺎزي‬
‫ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﯿﮑﺮوﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪[1] Hasanshahian M., Emtiazi G.; Investigation of alkane biodegradation using the‬‬
‫‪microtiter plate method and correlation between biofilm formation, biosurfactant‬‬
‫& ‪production and crude oil biodegradation, International Biodeterioration‬‬
‫‪Biodegradation, 62: 170–178, 2008.‬‬
‫‪[2] Capelli S.M., Busalman J.P., Hydrocarbon bioremediation of mineral base‬‬
‫‪contaminated waste from crude oil extraction indigenous bacteria, International‬‬
‫‪bioremediation and biodegradation , 49, 233-238,2001.‬‬
‫‪[3] Walsh J.B., Feasibility Study of Bioremediation in Highly Organic Soil, Worcester‬‬
‫‪Polytechnical Institute, 1994.‬‬
‫;‪[4] Huang, Lei, Ting Ma, Dan Li, Feng-lai Liang, Ru-Lin Liu, Guo-qiang Li‬‬
‫‪Optimization of nutrient component for diesel oil degradation by Rhodococcus‬‬
‫‪erythropolis, Marine Pollution Bulletin 56, 1714–1718, 2008.‬‬
‫‪[5] Vieira P.A., R.B. Vieira, F.P. de França, and V.L. Cardoso; Biodegradation of effluent‬‬
‫‪contaminated with diesel fuel and gasoline; Journal of Hazardous Materials, 140, 52-‬‬
‫‪59, 2007.‬‬
‫]‪ [6‬ﻋﻠﯽ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎري‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻫﻤﺘﯽ‪ "،‬ﺟداﺳﺎزی ﻣﯾﮑروارﮔﺎﻧﯾﻣﮭﺎی ﺑوﻣﯽ ﺗﺟزﯾﮫ ﮐﻧﻧده ﮔﺎزوﯾﯾل از ﺧﺎک آﻟوده"‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻔﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪.1388 ،‬‬
‫]‪ [7‬اﻣﯿﻦ وﻟﯿﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ ﻏﻔﺎري‪ "،‬ﺟداﺳﺎزی ﺑررﺳﯽ ﭘﺎراﻣﺗرھﺎی ﻣﺧﺗﻠف در ﺣذف دﯾزل ﺑﺎ اﺳﺗﻔﺎده از ﻣﯾﮑروارﮔﺎﻧﯾﺳﻣﮭﺎی‬
‫ﺟداﺳﺎزی ﺷده ﺑوﻣﯽ"‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻔﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪.1389 ،‬‬
‫]‪ [8‬ﯾﻐﻤﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﻬﯿﻼﯾﯽ‪" ،‬درﻣﺎن ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺧﺎﮐﻬﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻮﻫﺎي آروﻣﺎﺗﯿﮏ ﭼﻨﺪ ﺣﻠﻘﻪاي"‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪ دﮐﺘﺮي‪،‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ و ﻧﻔﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪.1378 ،‬‬

‫‪9‬‬