‫ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻻ ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﯽ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ :‬ﻓﺮﯾﺒﺎ ﮐﯿﺎﻧﯽ‬

‫داﻧﺸﺠﻮي دﮐﺘﺮي رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دوم‪ :‬ﺣﺴﯿﻦ ﺳﻤﺎواﺗﯿﺎن‬
‫اﺳﺘﺎدﯾﺎر رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺳﻮم‪ :‬ﻋﻔﺖ ﺳﺎدات ﻣﻬﺪﯾﺰاده‬
‫داﻧﺸﺠﻮي دﮐﺘﺮي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺧﺪﯾﺠﻪ ﻓﻮﻻوﻧﺪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮي دﮐﺘﺮي رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه راﺑﻂ‪Email: fariba.kiani64@google.com :‬‬
‫‪Tel: 09132870656-09368421990‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬

‫زﻣﯿﻨﻪ و ﻫﺪف‪ .‬وﻗﺘﯽ اﻓﺮاد اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﻣﻌﺮض روﯾﺪاد ﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻫﯿﭻ ﮐﺎرﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ادراك ﺷﺪه را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫روش‪ 204 .‬ﻧﻔﺮ )‪ 101‬ﻧﻔﺮﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ‪ 103‬ﻧﻔﺮ ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل( ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ ﻣﺎﻧﺘﯿﻨﯿﻮ )‪ (2005‬و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ‬
‫اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﻮﻫﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻣﺎرك و ﻣﺮﻣﻠﺴﺘﯿﻦ )‪ (1983‬را ﻗﺒﻞ از ﯾﮏ دوره آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺘﻪ در ﺷﺮﮐﺖ ذوب آﻫﻦ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ در اﯾﻦ دوره آﻣﻮزﺷﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ‪ 30‬روز ﺑﻌﺪ از‬
‫آﻣﻮزش دوﺑﺎره ﺑﺮ اﻋﻀﺎي ﻫﺮ دو ﮔﺮوه اﺟﺮا ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﻣﺎره ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬داده ﻫﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ آﻣﺎره ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - ‬اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ ذوب آھﻦ اﺻﻔﮭﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮدن دو ﮔﺮوه ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ‪ (1 :‬آﻣﻮزﺷﻬﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﮐﺎﻫﺶ داد؛‬
‫‪ (2‬آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ؛ ‪ (3‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه وارد اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺷﺪ‪ ،‬آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‪.‬آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ادراك ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﮐﻠﯿﺪ واژه ﻫﺎ‪ :‬آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺳﻮاﻧﺢ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮ ﯾﺎ ﻓﻮت اﻓﺮاد ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮان ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻘﺪان ﯾﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺮﺑﯿﺖ او وﻗﺖ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺻﺮف ﺷﺪه‪ ،‬زﯾﺎن ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﻪ اﺻﻮل و ﻣﻮازﯾﻦ اﯾﻤﻨﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻓﻨﯽ ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬روﺣﯿﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻧﯿﺰ ﺿﻌﯿﻒ و ﻣﺘﺰﻟﺰل اﺳﺖ و‬
‫ﮐﻤﺘﺮ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺧﻮب و ﻃﺮاز اول در ﺧﺪﻣﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﻮد ‪ .1‬ﺣﺎدﺛﻪ ﯾﮏ واﻗﻌﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻧﺸﺪه اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼ ﻨﺪﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﻣﺘﻮاﻟﯽ و ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﺎاﯾﻤﻦ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎاﯾﻤﻦ ﯾﺎ ﻫﺮ دو‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﻮراً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺛﺮات ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺷﻮد ﯾﺎ آن را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﯿﺎﻧﺪازد ‪ .2‬ﺗﻮﻣﺎس‪ ،‬ﻣﻠﯿﺎ و اوﻟﯿﻮر‬
‫)‪ (1999‬اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﺣﻮادث ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ و ﺳﻼﻣﺖ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺎ‬
‫دﻗﺖ وﯾﮋه اي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي را از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﮐﻤﺒﻮد آﻣﻮزش‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻫﻤﮑﺎران ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن آن دﺳﺘﻪ از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﯾﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﺎاﯾﻤﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﻫﺎ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر اﯾﻤﻦ اﺛﺮ دارﻧﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آن‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﯾﻤﻦ ﺑﺮ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع ﺣﻮادث اﺛﺮﮔﺬار ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﻣﺪل ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻮﮐﺲ‪ ،‬اوﻟﯿﻮر و ﺗﻮﻣﺎس‪ ،(1999) 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﻨﺪه ي اﺻﻠﯽ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻤﻨﯽ در ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻗﺪرت ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻮد و ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﺸﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎ‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد ‪.4‬‬

‫ﺑﺮون‪ 3‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2000‬ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﮕﺮش ﺿﻌﯿﻒ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻘﻮﻟﻪ ي اﯾﻤﻨﯽ و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي آن اﺛﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ‬
‫ﮔﺬارد )وﻗﺘﯽ ﺣﺎدﺛﻪ اي رخ ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ زﯾﺎن آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ را ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﯽ اﻧﮕﺎرﻧﺪ و ﺑﻪ وﯾﮋه‪ ،‬آﻧﺪﺳﺘﻪ‬
‫از ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ داراي اﺳﻨﺎد ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﯿﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﺎﺑﺴﻨﺪه ي ﺧﻮد ﻣﺤﻤﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ( ‪.5‬‬

‫‪1‬‬
‫‪- Tomas, Melia & Oliver‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Cheyne, Cox, Oliver & Tomás‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- Brown‬‬

‫‪2‬‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮاي اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ‪ 1‬ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻓﺮﺻﺖ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺮاي ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺷﺎن ﻣﯽ ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮي و ادراك ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻓﺮاد ﭘﯿﺎﻣﺪ ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﭘﺎﺳﺦ ارادي ﺷﺎن ﻣﯽ‬
‫داﻧﻨﺪ ‪ .6‬وﻗﺘﯽ اﻓﺮاد اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﻣﻌﺮض روﯾﺪاد ﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻫﯿﭻ ﮐﺎرﯾﯽ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ‬
‫روﯾﺪاد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ادراك ﺷﺪه‪ 2‬را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .7‬آﺑﺮاﻣﺴﻮن‪ ،‬ﺳﻠﯿﮕﻤﻦ و ﺗﯿﺴﺪال‪ ،(1986) 3‬ﺗﺌﻮري‬
‫ﺳﻠﯿﮕﻤﻦ )‪ (1975‬از ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ادراك ﺷﺪه را ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪي ﺗﺎزه اي ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﻧﺪﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﻮع اﺳﻨﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاد در ﻣﻮرد ﻋﻠﻞ روﯾﺪادﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.8‬‬

‫اﺳﻨﺎدي ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ‪/‬ﺛﺎﺑﺖ‪/‬ﮐﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎي ﺟﺪي را ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻓﺮد ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮد )‪ (a‬ﺑﺮاي آن‬
‫روﯾﺪاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻋﯿﺐ را درﺧﻮد ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ (b) ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﭘﯿﺎﻣﺪ روﯾﺪاد ﭘﺎﯾﺪار و)‪ (c‬روﯾﺪاد دوﺑﺎره اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﯾﮏ اﺳﻨﺎد ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ‪/‬ﻏﯿﺮ ﺛﺎﺑﺖ‪ /‬وﯾﮋه‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺮي را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﯾﻨﮑﻪ آن ﻓﺮد )‪ (a‬ﺑﺮاي آن‬
‫روﯾﺪاد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﻋﯿﺐ را در ﺧﺎرج ﺧﻮد ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ (b) ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪ روﯾﺪاد ﻣﻮﻗﺘﯽ و )‪ (c‬روﯾﺪاد ﺧﺎص آن‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ‪ .9‬ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺻﺮف اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﺑﺮاي ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ادارك ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺪ روﯾﺪاد واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺎن ﻧﯿﺴﺖ ‪.10‬‬
‫آﻣﻮزش‪ 4‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻤﮏ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﯾﺎدﮔﯿﺮي اﻧﺠﺎم درﺳﺖ ﮐﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﯾﺎدآوري ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﯾﺪ و ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﯿﺎن‬
‫ﺳﺎده‪ ،‬دادن اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ اﻓﺮاد اﺳﺖ ‪ .11‬آﻣﻮزش ﺑﺮاي ﮐﺎرﮐﻨﺎن داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺿﺮوري ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻤﻦ ﻣﺸﺎﻏﻠﺸﺎن ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .12 .‬آﻣﻮزش ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻬﻢ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎري و ﮐﺎراﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ از آن ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽ ورزﻧﺪ‬
‫‪ .14-13‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺘﻨﺎب از ﺣﻮادث و ﻣﺼﺪوﻣﯿﺖ ﻫﺎ ﻓﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺧﻄﺮات ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﮏ ﺧﻄﺮ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎدﺛﻪ و آﺳﯿﺐ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﺷﺨﺎص ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫اﻋﻤﺎﻟﯽ ﺻﺤﯿﺢ و اﯾﻤﻦ اﺳﺖ و ﻋﻤﻞ ﻻزﻣﻪ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﮔﺎﻫﯽ از ﻋﻤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﻧﺠﺎم آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﺘﻠﺰم آﻣﻮزش و‬
‫ﺗﻤﺮﯾﻦ اﺳﺖ ‪.2‬‬

‫اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه و ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﺿﻤﻦ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﺎ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ‬
‫اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫روش ﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ و روش اﺟﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ‪ :‬اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ از ﻧﻮع ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‪ -‬ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﺎ ﮔﺮوه‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﻠﯿﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺷﺮﮐﺖ ذوب آﻫﻦ اﺻﻔﻬﺎن در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺳﺎل ‪ 1389‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪-Institutions‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Perceived helplessness‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- Abramson, Seligman & Teasdale‬‬
‫‪4‬‬
‫‪- Training‬‬

‫‪3‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎري ﺑﺮاي ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺧﻮﺷﻪ اي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬از ﮐﻼس ﻫﺎي آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ ‪ 3‬ﮐﻼس آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ‬
‫‪ 4‬ﺳﺎﻋﺘﻪ )‪ 114‬ﻧﻔﺮ( ﮐﻪ در ﯾﮏ روز و ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ )‪ 8‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ 12‬ﻇﻬﺮ( ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪر‪‬ﺳﺎن‬
‫اﯾﻦ دوره آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از داﺧﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي اﯾﻦ دوره دﻋﻮت ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف از آن‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ آﮔﺎﻫﯽ‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن از ﻣﺴﺎﺋﻞ و رﻓﺘﺎر اﯾﻤﻦ‪ ،‬و دادن ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺮاي اراﺋﻪ ﺑﺎزﺧﻮرد درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﮐﺎري ﺷﺎن ﺻﺤﯿﺢ ﯾﺎ ﻏﻠﻂ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﯿﻞ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻋﻀﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺷﺮﮐﺖ‪ %90 ،‬ﻣﺮد و‬
‫‪ %10‬زن‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻨﯽ ‪ 34‬ﺳﺎل‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺗﺤﺼﯿﻼت ‪ %4‬زﯾﺮ دﯾﭙﻠﻢ‪ %60 ،‬دﯾﭙﻠﻢ‪ %24 ،‬ﻓﻮق دﯾﭙﻠﻢ‪ %12 ،‬ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ و ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬و‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺎر ‪ 12‬ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺘﻔﺎوت وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در ﮔﺮوه‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻃﺒﻘﻪ اي اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ روش ‪ 114‬ﻧ ﻔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده روش‬
‫ﻫﺎي آﻣﺎري ﮐﺎي دو )‪) (2‬ﺟﻨﺴﯿﺖ(‪ t ،‬اﺳﺘﯿﻮدﻧﺖ )ﺳﻦ و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺎر( و ﮐﺮاﺳﮑﺎل‪ -‬واﻟﯿﺲ )ﺗﺤﺼﯿﻼت( ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ دو‬
‫ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل و آزﻣﺎﯾﺶ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽ داري وﺟﻮد ﻧﺪارد )‪ .(p>0/05‬اﻓﺮاد ﮔﺮوه‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺒﻞ از ﺷﺮﮐﺖ در دوره آﻣﻮزﺷﯽ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آن ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك‬
‫ﺷﺪه ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﻣﺎه اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ دوﺑﺎره ﺑﺮ اﻋﻀﺎي ﻫﺮ دو ﮔﺮوه اﺟﺮا ﺷﺪ‪ .‬از اﻓﺮاد ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ‪ 101 ،‬ﻧﻔﺮ و از‬
‫اﻓﺮاد ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ‪ 103‬ﻧﻔﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪه را ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ 24 .‬ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺪﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﻗﺺ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﺎ اﺻﻼ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎراً از ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﯿﻪ ﮐﻨﺎر رﻓﺖ )ﻧﺮخ ﺑﺮﮔﺸﺖ ‪ 95‬درﺻﺪ(‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰار آﻣﺎري ‪ SPSS‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺪوش ﮐﻨﻨﺪه اﻋﻀﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻣﺤﯿﻄﯽ آرام‪ ،‬ﺑﻪ دور از ﺳﺮوﺻﺪا و‬
‫در ﺟﻮي ﺻﻤﯿﻤﯽ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻄﻮر ﺷﻔﺎﻫﯽ رﺿﺎﯾﺖ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺳﻮﮔﯿﺮي در ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن داده ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﯽ ﻧﺎم و ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت از ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ‪ 66‬ﺳﻮال ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺒﮏ ﻟﯿﮑﺮﺗﯽ ﺑﺎ ‪ 5‬اﻣﺘﯿﺎز ﺟﻮاب‪ ،‬از ‪ =0‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮاﻓﻘﻢ ﺗﺎ‬
‫‪ =4‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﻣﻮاﻓﻘﻢ درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎي ‪ Munteanu‬در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺑﻌﺎد‬
‫ﻣﻬﻢ ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اي ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺑﻌﺎد زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬وﺟﺪاﻧﯿﺖ ﮐﺎرﯾﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮔﺮاﯾﯽ‪ ،‬رﻫﺒﺮي‬
‫ﺗﺒﺎدﻟﯽ وﯾﮋه اﯾﻤﻨﯽ ‪ ،‬ﻫﻮﺷﯿﺎري اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﮔﺮان ﺑﺎري ﻧﻘﺶ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﮐﺎرﯾﯽ‪ ،‬ادراك از اﯾﻤﻨﯽ ﺷﻐﻞ‪ ،‬ادراك از اﻗﺪاﻣﺎت اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬ادراك از اﻗﺪاﻣﺎت اﯾﻤﻨﯽ ﻫﻤﮑﺎران‪ ،‬ادراك از اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‪ ،‬ادراك از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺎرض‬
‫ﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻓﺮدي در ﮐﺎر و دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﺷﻐﻠﯽ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮال اﯾﻦ ﺑﻌﺪ “ ﺗﺠﻬﯿﺰاﺗﯽ را ﮐﻪ ﺣﺲ ﮐﻨﻢ ﻧﺎاﯾﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽ‬
‫ﮐﻨﻢ‪ ".‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ داراي رواﯾﯽ ﺑﺎﻻ )‪ α‬ﮐﺮوﻧﺒﺎخ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎ ﺑﯿﻦ ‪ ./70‬ﺗﺎ ‪ ./80‬اﺳﺖ( و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ ‪.15‬‬
‫رواﯾﯽ دروﻧﯽ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش آﻟﻔﺎي ﮐﺮوﻧﺒﺎخ و ﺗﻨﺼﯿﻒ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ‪ %78‬و ‪ %72‬ﮔﺰارش ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ رواﯾﯽ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ و زﯾﺮ ﻣﻘﯿﺎس ﻫﺎي آن از رواﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﻘﯿﺎس ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‪ ) 1‬ﮐﻮﻫﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻣﺎرك‪ ،‬ﻣﺮﻣﻠﺴﺘﯿﻦ‪ .(1983 ،2‬اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس داراي ﺳﻮاﻻت وﯾﮋه اي ﭘﯿﺮاﻣﻮن‬
‫درﺟﻪ اي ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪهﻫﺎ ﺷﺮاﯾﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎن را ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺒﻬﻢ ﯾﺎ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻓﺸﺎر آور ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ ‪.16‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻮال اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس " در ﻃﯽ ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﺨﺎﻃﺮ اوﺿﺎع اﯾﻤﻨﯽ ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺎن ﺑﻮده‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﺪه اﯾﺪ؟"‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻘﯿﺎس ﻟﯿﮑﺮﺗﯽ ‪ 4‬درﺟﻪ اي اﺳﺖ از ‪) 0‬ﻫﺮﮔﺰ( ﺗﺎ ‪) 4‬اﮐﺜﺮ اوﻗﺎت(‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﯿﺎس‪ ،‬داراي رواﯾﯽ )ﺿﺮﯾﺐ رواﯾﯽ=‬

‫‪1‬‬
‫‪-Perceived Stress Scale‬‬
‫‪2‬‬
‫‪-Cohen, Kamarck & Mermelstein‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ 0/86 ،0/85 ،0/84‬در ﺳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ(‪ ،‬رواﯾﯽ دروﻧﯽ ﺑﺎﻻ )‪α =0/79‬ﮐﺮوﻧﺒﺎخ( و اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ ‪ .17‬رواﯾﯽ دروﻧﯽ‬
‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش آﻟﻔﺎي ﮐﺮوﻧﺒﺎخ و ﺗﻨﺼﯿﻒ اﺳﭙﯿﺮﻣﻦ‪ -‬ﺑﺮاون در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ‪ %88‬و ‪ %86‬ﮔﺰارش ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ‬

‫از آﻣﺎره ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﺑﺮاي آزﻣﻮن رواﺑﻂ ﻓﺮض ﺷﺪه ﺑﯿﻦ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه و‬
‫ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Statistical Package for Social ) SPSS‬‬
‫‪ (Sciences‬ﻧﺴﺨﻪ ‪ 15‬اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر ﻧﻤﺮات آزﻣﻮدﻧﯽ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن و ﭘﺲ آزﻣﻮن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻤﺮات ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻐﻠﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬

‫ﭘﯿﺶ از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ‬

‫ﮐﻨﺘﺮل‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬ ‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﯿﺎر‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫‪17/67‬‬ ‫‪207/31‬‬ ‫‪15/42‬‬ ‫‪206/98‬‬ ‫ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬
‫‪15/21‬‬ ‫‪202/03‬‬ ‫‪17/64‬‬ ‫‪214/38‬‬ ‫ﭘﺲ آزﻣﻮن‬ ‫اﯾﻤﻨﯽ‬
‫‪3/67‬‬ ‫‪16/12‬‬ ‫‪4/06‬‬ ‫‪17/43‬‬ ‫ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫‪4/75‬‬ ‫‪14/31‬‬ ‫‪3/56‬‬ ‫‪11/6‬‬ ‫ﭘﺲ آزﻣﻮن‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺲ آزﻣﻮن‬
‫در ﺟﺪول ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻬﺎر ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺟﺮاي ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن ﺑﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﻤﺮات ﭘﺲ آزﻣﻮن‪ ،‬ﻧﻤﺮات ﭘﯿﺶ‬
‫آزﻣﻮن ﮐﻨﺘﺮل ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﺛﺮ آن از روي ﻧﻤﺮات ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ دو ﮔﺮوه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺮات‬
‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫در دو ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل و آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﺗﻮان‬ ‫ﻣﯿﺰان‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداري‬ ‫‪F‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫آﻣﺎري‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮ‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫‪1‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪0/0008‬‬ ‫‪46/53‬‬ ‫‪6476/35‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6476/35‬‬ ‫ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬
‫‪0/96‬‬ ‫‪/23‬‬ ‫‪/00045‬‬ ‫‪14/22‬‬ ‫‪1978/67‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1978/7‬‬ ‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪5‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺣﺬف ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﻤﺮات ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﻫﺎي ﻧﻤﺮات ﭘﺲ آزﻣﻮن ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻌﻨﯽ دار اﺳﺖ )‪ .(p<0/001‬ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ ‪ 0/23‬ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ‪%23‬‬
‫ﺗﻔﺎوت در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮان آﻣﺎري ‪ 0/96‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل در ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﭘﺲ آزﻣﻮن در ﺟﺪول ‪ 3‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮوارﯾﺎﻧﺲ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬
‫دو ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل و آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫ﺗﻮان‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداري ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ‬ ‫‪F‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫آﻣﺎري‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬

‫‪0/75‬‬ ‫‪0/14‬‬ ‫‪0/010‬‬ ‫‪7/31‬‬ ‫‪113/87‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪113/87‬‬ ‫ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬

‫‪0/80‬‬ ‫‪0/15‬‬ ‫‪0/006‬‬ ‫‪8/12‬‬ ‫‪126/51‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪126/51‬‬ ‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺣﺬف ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﻤﺮات ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﻫﺎي ﻧﻤﺮات ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك‬
‫ﺷﺪه در دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻌﻨﯽ دار اﺳﺖ )‪ .( p<0/05‬ﻟﺬا ﻓﺮﺿﯿﻪ ‪ 4‬ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ ‪ ٪15‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺿﺮاﯾﺐ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادرك ﺷﺪه ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ‬
‫وﺟﻮد دارد )‪ ،(P<0/05 ، r=-0/23‬ﻟﺬا اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ را ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺮ دو اﻣﮑﺎنِ ﻓﺮﺿﯿﻪ‪ ،‬از‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻃﺮح رﯾﺰي ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﮏ ﮐﯿﻨﻮن‪ (1994) 1‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ ‪ 18‬ﮐﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻌﺪل ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﺎرون و ﮐﻨﯽ‪ (1986) 2‬و ﺟﺎد و ﮐﻨﯽ‪ (1981) 3‬اﺳﺖ ‪.20-19‬‬
‫‪ ‬ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه اﺛﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ اﺛﺮ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ )ﺟﺪول ‪ (2‬و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن )ﺟﺪول ‪(3‬‬
‫دارد‪ .‬وﻗﺘﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻮم و ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ )ﺟﺪول ‪.(4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪- MacKinnon‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Baron & Kenny‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- Judd & Kenny‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ -4‬ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮان‬ ‫ﻣﯿﺰان‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداري‬ ‫‪F‬‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫آﻣﺎري‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮ‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫‪0/70‬‬ ‫‪0/12‬‬ ‫‪0/015‬‬ ‫‪6/41‬‬ ‫‪98/26‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪98/26‬‬ ‫ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/19‬‬ ‫‪1/73‬‬ ‫‪26/48‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪26/48‬‬ ‫ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫‪0/57‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/03‬‬ ‫‪4/72‬‬ ‫‪72/45‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪72/45‬‬ ‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 4‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ورود ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ راﺑﻄﻪ را ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫ﺑﻄﻮري ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ را ﮐﺎﻫﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ وﺟﻮد ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ در اﯾﻦ ﺟﺪول ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ اوﻻً ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﭘﺲ از ورود در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻮم‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮاي ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﻧﺒﻮد و ﻣﯿﺰان‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ آن ﻧﯿﺰ ﮐﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺛﺎﻧﯿﺎً ﺑﺎ ورود اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬اﻧﺪازه اﺛﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ ﺧﻄﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﯿﻦ ﻧﮕﺮشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي‬
‫اﯾﻤﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻓﺮاد را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﯿﺰان ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه در ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﻤﺮه‪ ،‬ﺑﻪ دو‬
‫ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﮔﺮوه ‪ 1‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﮔﺮوه ‪ 2‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻻ و ﺳﭙﺲ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫را ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻗﺮار دادﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -5‬ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻐﻠﯽ ادراك ﺷﺪه در ﮐﺎرﮐﻨﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺑﺎﻻ‬
‫ﺗﻮان‬ ‫ﻣﯿﺰان‬ ‫ﻣﻌﻨﯽ‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬
‫آﻣﺎري‬ ‫ﺗﺎﺛﯿﺮ‬ ‫داري‬ ‫‪F‬‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎ‬
‫‪0/05 0/0005‬‬ ‫‪0/96‬‬ ‫‪0/002‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك‬
‫‪0/65‬‬ ‫‪0/22‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪6/02‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪105/15‬‬ ‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬ ‫ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ‬
‫‪0/655 0/23‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪6/09‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪75/62‬‬ ‫ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك‬
‫‪/065 0/006‬‬ ‫‪0/71‬‬ ‫‪0/14‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1/73‬‬ ‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎﻻ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ﺑﺎﻻ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ اﻓﺮاد دو ﮔﺮوه را از ﻟﺤﺎظ ﻣﯿﺰان ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﻪ دو ﮔﺮوه اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه و اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺛﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻮد وﻟﯽ در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻻ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه راﺑﻄﻪ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ اﺛﺮ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه )ﺟﺪول ‪ (4‬و ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ )ﺟﺪول ‪ (3‬دارد‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬

‫‪7‬‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻮم و ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ؛ )ﺟﺪول ‪ .(6‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮاي ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -6‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻐﻠﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ﺗﻮان‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺛﯿﺮ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎداري‬ ‫‪F‬‬ ‫درﺟﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‬
‫آﻣﺎري‬ ‫آزادي‬ ‫ﻣﺠﺬورات‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫‪1‬‬ ‫‪0/49‬‬ ‫‪0/0008‬‬ ‫‪44/29‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6067/73‬‬ ‫ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/19‬‬ ‫‪1/74‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪239/02‬‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫‪0/88‬‬ ‫‪0/22‬‬ ‫‪0/003‬‬ ‫‪10/16‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1392/6‬‬ ‫ﻋﻀﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‬

‫ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺑﺼﻮرت دو ﺳﻮﯾﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﻔﺘﻢ ﻣﺸﺮوط ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻻ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫را ﺗﻌﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬

‫ﻫﺪف از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﻪ اول ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ دﯾﮕﺮ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﮐﻨﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫ﺑﺎ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺟﻔﺮي ﻟﭙﻮﯾﻨﺖ‪ ،(2008) 1‬داﻧﮓ‪ 2‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ ،(2004‬ﻫﺎروي‪ 3‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ ،(2001‬ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‬
‫)‪ ،(1387‬ﻣﺪدزاده )‪ ،(1384‬ﻫﻤﺴﻮ اﺳﺖ‪ .21-25‬داﻧﮓ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ ،(2004‬در ﻣﻮرد اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﺣﻮادث‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎر در ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ در ﺑﻬﺒﻮد ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﺷﻐﻠﯽ و ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ درﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺣﻮادث‬
‫ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻫﺪ و ﻣﺪرﮐﯽ اﺳﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮﮐﺎراﯾﯽ آﻣﻮزش اﯾﻤﻨﯽ و ﺳﻼﻣﺖ در ﮐﺎﻫﺶ ﺣﻮادث‬
‫ﺷﻐﻠﯽ در ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﻮان ‪ .22‬ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮي و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1387‬در ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان " ﺑﺮرﺳﯽ درك رﯾﺴﮏ‪ ،‬داﻧﺶ و ﻧﮕﺮش اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﮐﺸﻮر در ﻣﻮرد ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻨﻮاﯾﯽ" ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﺑﺎ درك رﯾﺴﮏ و اﮔﺎﻫﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن در ﻣﻮرد وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻨﻮاﯾﯽ‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻧﮕﺮش ﮐﺎرﮐﻨﺎن در زﻣﯿﻨﻪ اﯾﻤﻨﯽ و درك رﯾﺴﮏ ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﻣﻌﻨﯽ دار ﺑﻮد ‪ .24‬اﯾﻦ ﻫﻤﺴﻮﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ در‬
‫داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﮐﺸﻮر ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ آﻣﻮزش اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻟﺘﺮ‪ ،(2008) 4‬در ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدن ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬دﻻﯾﻞ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ از ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﯽ ﺷﻨﻮﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻢ"‪" ،‬ﻣﻦ ﻧﺪﯾﺪم"‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪- Jeffrey Lapoint‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Dong‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- Harvey‬‬
‫‪4‬‬
‫‪-Colter‬‬

‫‪8‬‬
‫"ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم"‪" ،‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻟﯿﺰ ﺑﺨﻮرم و ﺑﯿﺎﻓﺘﻢ"‪ .‬او ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻨﺸﮕﺮاﯾﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ "آﻣﻮزش‪،‬‬
‫آﻣﻮزش‪ ،‬آﻣﻮزش" ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .26‬ﮐﻮﯾﮏ‪ 1‬و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (2008‬ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦﻫﺎي ﻣﻬﻢ رﻋﺎﯾﺖ رﻓﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻧﮕﺮشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮي در ﺑﻬﺒﻮد ﻧﮕﺮشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﻤﻨﯽ را در ﺳﺎزﻣﺎن ارﺗﻘﺎء ﺑﺪﻫﻨﺪ ‪.27‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻓﺮﺿﯿﻪ دوم‪ ،‬اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻐﻠﯽ ادراك ﺷﺪه‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺪول ‪ ،3‬ﺣﺎﮐﯽ‬
‫از اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ در ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه را در ﭘﺲ آزﻣﻮن ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬در ﺗﺒﯿﯿﻦ‬
‫اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ادراك ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﻗﻌﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻗﺒﻼً در‬
‫ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺷﻐﻠﯽ ﺧﻮد ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻓﺮاد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﮐﻨﺘﺮل روﯾﺪادﻫﺎ ﻧﺎﺗﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻠّﺖﻫﺎي‬
‫دروﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻠﯽ و ﺛﺎﺑﺖ اﺳﻨﺎد دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ را ادراك ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه روﯾﺪادﻫﺎي آﯾﻨﺪه را ﻧﯿﺰ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ‪ .28‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در دوره ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮوز ﺣﻮادث ﺷﻐﻠﯽ و ﻧﺤﻮه ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ اﺿﻄ ﺮاري ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﻮﺷﯿﺎري اﯾﻤﻨﯽ اﻓﺮاد ﺷﻮد و ادراك اﻓﺮاد را از ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺣﻮادث ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ؛ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ادراك ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ در آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ آﺷﻨﺎ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﻮادث ﺷﻐﻠﯽ ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و اﻧﺠﺎم ﯾﮑﺴﺮي اﻋﻤﺎل و ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫وﻗﻮع اﯾﻦ ﺣﻮادث ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ اﺣﺘﻤﺎل آﺳﯿﺐ دﯾﺪﮔﯽ ﻓﺮد ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻔﺎﻃﺘﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﯽ ﻣﻬﺎﺑﺎ و ﺑﺪون رﻋﺎﯾﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﯾﻤﻨﯽ در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻣﺸﻐﻮل ﺑﮑﺎر ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﯾﺎد دﺟﺎر ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺳﻮم‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ ،4‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﮕﺮش‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ در راﺑﻄﻪ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻮم و ﺗﻌﺪﯾﻞ‬
‫ﮐﻨﻨﺪه وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﯽ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ :‬اوﻻً‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﭘﯿ ﺶ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮاي ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻐﻠﯽ ادراك‬
‫ﺷﺪه ﻧﺒﻮد و اﻧﺪازه اﺛﺮ آن ﻧﯿﺰ اﻧﺪك ﺑﻮد‪ .‬ﺛﺎﻧﯿﺎً‪ ،‬ﺑﺎ ورود ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻮم و ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه در اﯾﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ‪ ،‬اﻧﺪازه اﺛﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻟﺬا اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻫﻢ ﺧﻄﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻧﮕﺮش‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ اﯾﻤﻨﯽ و ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺪﯾﻞ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ادراك ﺷﺪه ﻣﺘﻔﺎوت در ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮ اﯾﻦ اﻓﺮاد را ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﻤﺮه ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه در ﭘﯿﺶ آزﻣﻮن‪ ،‬ﺑﻪ دو ﮔﺮوه اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺑﺎﻻ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻧﻘﺶ دو ﻣﺘﻐﯿﺮ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‬
‫را در اﯾﻦ دو ﮔﺮوه ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اي ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ ،‬در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ‬
‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻮد و در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫اﺣﺴﺎس ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ دارﻧﺪ‪ ..‬ﻟﺬا ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺲ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد‬
‫اﻃﻼﻋﺎت و ﻫﻮﺷﯿﺎري اﯾﻤﻨﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎﻻ ﻧﮕﺮشﻫﺎي ﻧﺎزل ﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اراﺋﻪ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه آﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ آﻣﻮزشﻫﺎي ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬

‫‪1‬‬
‫‪- Quick‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Uncontrollability‬‬

‫‪9‬‬
‫ﻧﮕﺮشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ورود ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﻮم و ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪه در راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻤﻨﯽ ورود اﯾﻦ‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ را ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﻨﺪ و ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ در ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎﻻ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ آﻣﻮزشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه را ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮوز ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه در ﮐﺎر ﻧﮕﺮش ﺿﻌﯿﻒ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺎ ﮐﺎر ﺑﺮ روي ﻧﮕﺮشﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ارﺗﻘﺎء آﻧﻬﺎ درﮐﻼسﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ادراك ﺷﺪه‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن را در ﮐﺎر ﮐﺎﻫﺶ داد‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ آﻣﻮزش ﻫﺎي اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ اﻓﺮاد را ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻗﺮار داد و ﻣﯿﺰان ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك‬
‫ﺷﺪه آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺗﺪارك دﯾﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺷﻮد؛ اﯾﻦ از ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ زﯾﺮا ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﻤﻨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺷﻐﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﻫﻢ اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ اﯾﻤﻨﯽ ادراك ﺷﺪه آﻧﻬﺎ را ﮐﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

‫ﺗﻘﺪﯾﺮ وﻗﺪرداﻧﯽ‬

‫از ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﺷﺮﮐﺖ ذوب آﻫﻦ اﺻﻔﻬﺎن ﮐﻪ ﻣﺎ را در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﺎري ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺎل ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪراﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫]‪ [1‬اﺣﺴﺎن اﷲ‪ .‬ﺣﺒﯿﺒﯽ‪ ،‬ﻣﺠﯿﺪ‪ .‬ﻋﻠﯿﺰاده‪ ،‬اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﻫﻤﺪان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﻦ‬
‫آوران‪.1384 ،‬‬
‫]‪ [2‬ال‪ .‬روﮔﺮ ﺑﺮور‪ ،‬اﯾﻤﻨﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ )اﯾﻤﻨﯽ در ﺻﻨﻌﺖ(‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ ﺣﻠﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬آﺛﺎر‬
‫ﺳﺒﺤﺎن‪ :‬آواي ﻇﻬﻮر‪.2006 ،‬‬
‫‪[3] J. M. Tomás, J. L. Meliá, A. Oliver, A cross-validation of a structural equation model of accidents:‬‬
‫‪organizational and psychological variables as predictors of work safety, Work and Stress, 13 (1999) 49–58.‬‬

‫‪[4] A. Cheyne, S. Cox, A. Oliver, J. M. Tomas, J. M. Modeling employee attitudes to safety: A comparison‬‬
‫‪across sectors, European Psychologist, 4(1) (1999) 1-10.‬‬
‫‪[5] K. A. Brown, P. G. Willis, G. E. Prussia, Predicting safe employee behavior in the steel industry:‬‬
‫‪Development and test of a socio-technical model, Journal of Operations Management, 18 (2000) 445–465.‬‬

‫‪[6] I. Robertson, Learned helplessness, nursing Times, 17(24) (1986) 28-30.‬‬

‫‪[7] M. Sligman, Helplessness: On depression, development, and death. San Francisco: Freeman, 1975.‬‬

‫‪[8] L. Abramson, M. Seligman, J. Teasdale, Learned Helplessness in humans: Critique and reformulation,‬‬
‫‪Journal of Abnormal Psychology, 87 (1986) 49-74.‬‬

‫)‪[9] S. Murphy, Learned helplessness: Form concept to comprehension. Perspectives in Psychiatric Care, 20(1‬‬
‫‪(1982) 27-32.‬‬

‫‪[10] S. Roth, A revised model of learned helplessness in humans. Journal of Personality 48(1) (1980) 103-133.‬‬

‫‪10‬‬
 .1385 ،‫ اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﻦ آوران‬:‫ ﻫﻤﺪان‬،‫ ﭼﺎپ اول‬،‫ اﺻﻮل اﯾﻤﻨﯽ در ﺻﻨﻌﺖ و ﺧﺪﻣﺎت‬،‫ ﺑﻮﯾﺎ‬.‫ ﻣﺼﻄﻔﯽ‬،‫ ارﻗﺎﻣﯽ‬.‫[ ﺷﯿﺮازه‬11]
[12] R. M. Ford, The efficacy of a safety training course on changes in supervisorial staff safety attitudes and
knowledge at a major central California newspaper publisher, M.P.H., California State University, Fresno 2001.

[13] J. Hyman, Training at work: A critical analysis of policy and practice, Routledge: London, 3 (1992) 243-
246.

[14] J. Graham, A. J. Ramirez, I. Finlay, A. Hoy, M. A. Richards, Job stress and satisfaction among palliative
physicians, Palliative Medicine, 10(3) (1996) 94-185.

[15] M. R. Munteanu, Safety attitudes in the Ontario construction, University of Toronto (Canada), M.A.Sc,
2005.

[16] S. Cohen, T. Karmark, R. Mermelstein, A global measure of perceived stress, Journal of Health and Social
Behavior, 24(4) (1983) 385-396.

[17] A. Teresa Eve, Associations of mindfulness, perceived stress, and health behaviors in college freshmen.
Ph.D., Arizona State University, 2008.

[18] D. P. MacKinnon, Analysis of mediating variables in prevention and intervention research. NIDA Research
Monograph, 139 (1994) 127-153.

[19] R. M. Baron, D. A. Kenny, The moderator-mediator variable distinction in social psychology research:
Conceptual, strategic, and statistical considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51 (1986)
1173-1182.

[20] C. M. Judd, D. A. Kenny, Process analysis: Estimating mediation in treatment evaluation. Evaluation
Review, 5 (1981) 602-619.

[21] J. L. Lapoint, The effects of aviation-based error management training on perioperative. Ed. D., University
of Phoenix, 2008.

[22] X. Dong, P. Entzel, Y. Men, R. Chowdhury, S. Schnei, Effects of safety and health training on work-related
injury among construction laborers. Journal of Occupational Environmental Medicine, 46 (12) (2004) 1222-
1230.

[23] J. Harvey, H. Bolam, D. Gregory, George. The effectiveness of training to change safety culture and
attitudes within a highly regulated environment. Personnel Review, 30(6) (2001) 615-636.

‫ داﻧﺶ و ﻧﮕـﺮش ﮐﺎرﮐﻨـﺎن ﺻـﻨﺎﯾﻊ ﭘﺘﺮوﺷـﯿﻤﯽ‬،‫ ﺑﺮرﺳﯽ درك رﯾﺴﮏ‬،‫ اﻧﺼﺎري‬،‫ ﺣﺴﯿﻦ‬،‫ ﻣﯿﺮزاﯾﯽ‬.‫ رﻣﻀﺎن‬،‫ ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮي‬.‫[ ﻣﻬﺪي‬24]
.1387 ،18-11 ‫ ﺻﻔﺤﺎت‬،1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،17 ‫ دوره‬،‫ ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬،‫ﮐﺸﻮر در ﻣﺮود ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻨﻮاﯾﯽ‬
‫ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺪاﺧﻠﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪل ﺑﺰﻧﻒ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد اﯾﻤﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﮏ ﺳـﺎزي ذوب آﻫـﻦ اﺻـﻔﻬﺎن در‬،‫ ﻣﺪدزاده‬،‫[ ﻧﮕﯿﻦ‬25]
.1384 ،‫ داﻧﺸﮑﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ اﺻﻔﻬﺎن‬،‫ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‬،1384 ‫ﺳﺎل‬
[26] C. Colter, Act now to ensure your workers' safety, Natural Foods Merchandiser, 29(4) (2008) 16-18.

[27] B. Quick, L. Stephenson, T. Michael, K. Witte, C. Vaught, An examination of antecedents to coal miners'
hearing protection behaviors: A test of the theory of planned behavior. Journal of Safety Research, 39(3) (2008)
329-331.s

11
[28] V. McKean, Motivating children and adolescents in educational settings college, Cited in Dominique,
Available at: URL: http://www.ematusov.com Junes 3 1993.

12