Professional Documents
Culture Documents
ŞUBAT 2016
• KRİSTAL YAPILAR
Malzemeler atomların biraraya gelmesiyle
oluşur.
Yapı içinde atomlar, atomlar arası bağ kuvvetleri
ile birarada tutulur.
Yapı içinde atomlar farklı şekillede birarada
bulunabilir:
1.Kristal yapı
2.Amorf yapı
En basiti
Birim hücre
Kafes sistemleri
Doğadaki bütün kristal malzemeler 7 farklı kristal sisteminden birisine
uyarlar.
a= 4R/√3
ADF = [(Atom sayısı/hücre).(Bir atomun hacmı)]
/ (Birim hücrenin hacmı)
ADF = 2x(4πR3/3)/a3
= 2x(4πR3/3)/(4R/√3)3
= 0,68
•Köşelerde ve merkezde birer atom bulunmaktadır.
•Bu yapıdaki metallerden bazıları; Fe (α-ferrit), V, Cr, Mo, W.
Yüzey Merkezli Kübik (YMK) Yapı
•Köşelerde ve yüzey merkezlerinde birer atom bulunmaktadır.
•Bu yapıda metallerin bazıları; Fe (-ostenit), Al, Cu, Ni, vs.
2R
R
a= 4R/√2
ADF = 4x(4πR3/3)/a3 = 0,74
Hacmin % 74’ü dolu, % 26’sı boştur.
En yüksek doluluk oranı.
3.4 Yüzey merkezli kübik yapı (a) Kafes
noktaları; (b) atomların gerçekteki istifi, (c) bir
çok kafesin 3 boyutta istifi.
Sıkı Düzen Hekzagonal (SDH) Yapı
Düzlem B
1. Düzlem z eksenini kesmez, x = 1, y = 2, z
=
2. h=1/x = 1, k=1/y =1/2, l=1/z = 0
3. Tam sayı olmalı: h=1/x = 2, k=1/y = 1,
l=1/z = 0
4. (210)
Düzlem C
1. Düzlem 0, 0, 0 dan geçiyor. y-
doğrultusunda kaydırırsak. Then, x = , y
= -1, z =
2. h= 1/x = 0, k=1/y = 1, l=1/z = 0
3. (0 1 0)
4. Kesir bulunmamakta.
110 düzlem ailesi kaç farklı düzlemi ifade eder?
29
Doğrultular arasındaki açı verkörel olarak hesaplanabilir.
D1 u1 a v1 b w1 c D 2 u2 a v2 b w2 c
D1 D2 u1 u2 v1 v2 w1 w2
cos
D1 D2 u1 v1 w1 u2 v2 w2
1 2 2 2 2 2
İki doğrultu arasındaki açı
Doğrultularının Miller endisleri [uvw] ve [u’v’w’] olan iki
doğrultu arasındaki açı δ şu ifadeyle verilir:
cosδ = (uu’+vv’+ww’)/(√(u2+v2+w2).(u’2+v’2+w’2)
Bir düzlemin normalinin Miller endisleri ,düzlemin Miller
endisleriyle aynıdır.
Örnek : (111) düzleminin normali [111] dir.
Bir doğrultu bir düzlem içindeyse, doğrultu ve düzlemin
Miller endislerinin çarpımının toplamı
sıfırdır.
Örnek [ uvw ] doğrultusu (u’v’w’) düzlemi içindeyse
u.u’+v.v’+w.w’ = 0 dır.
Birim hücrede bulunan atom sayısı
Birim hücrede bulunan atom sayısını tarif eder (Atom
sayısı/hücre).
Hekzagonal kafes için Miller-Bravais indisleri (hkil)
(0110)
Dikkat:
HEGZAGONAL YAPIDA DÜZLEM ve DOĞRULTU
Yapının ADF = 0,74 olup KS = 12’dir. Önemli örnekleri: Ti, Zn, Mg, Be gibidir.
Düzlem için 4 indisli sistem –Miller-Bravais- kullanılmaktadır.
(h k i l) = a1, a2, a3, c eksenleri üzerindedir.
KURAL : h + k = - i olmalıdır.
Doğrultu için 3 indisli sistem kullanılmaktadır. [ h k i ]
Düzlem A
1. a1 = a2 = a3 = , c = 1
2. 1/a1 = 1/a2 = 1/a3 = 0, 1/c = 1
3. Kesir içermiyor
4. (0001)
Düzlem B
1. a1 = 1, a2 = 1, a3 = -1/2, c = 1
2. 1/a1 = 1, 1/a2 = 1, 1/a3 = -2, 1/c = 1
3. Kesir içermiyor
4. (11 2 1)
(c) 2003 Brooks/Cole Publishing /
Thomson Learning™
Doğrultu C
1. 2 nokta: 0, 0, 1 ve 1, 0, 0. Doğrultu D
2. 0, 0, 1, -1, 0, 0 = 1, 0, 1 1. 2 nokta 0, 1, 0 ve 1, 0, 0.
3. Kesir içermiyor. 2. 0, 1, 0, -1, 0, 0 = -1, 1, 0
4. 3. Kesir içermiyor.
[1 01] 4. [1 10]
Aşağıda verilen doğrultuların indislerini bulunuz.
Learning
(c) 2003 Brooks/Cole Publishing / Thomson
ve POLİMER
YAPILAR
METALLER
Hacım merkezli kübik(HMK) yapı
Figure 3.4 Hacim merkezli yapıkübik (a) Kafes noktaları;
(b)atomların gerçekteki istifi, (c) bir çok kafesin 3 boyutta Birim kafesin %68 ‘i atomla
istifi. doludur, % 32’si boştur.
a
a= 4R/√3
ADF = [(Atom sayısı/hücre).(Bir atomun hacmı)]
/ (Birim hücrenin hacmı)
ADF = 2x(4πR3/3)/a3
= 2x(4πR3/3)/(4R/√3)3
= 0,68
•Köşelerde ve merkezde birer atom bulunmaktadır.
•Bu yapıdaki metallerden bazıları; Fe (α-ferrit), V, Cr, Mo, W.
Yüzey merkezli kübik (YMK)yapı
•Köşelerde ve yüzey merkezlerinde birer atom bulunmaktadır.
•Bu yapıda metallerin bazıları; Fe (-ostenit), Al, Cu, Ni, vs.
2R
R
a= 4R/√2
ADF = 4x(4πR3/3)/a3 = 0,74
Hacmin % 74’ü dolu, % 26’sı boştur.
En yüksek doluluk oranı.
3.4 Yüzey merkezli kübik yapı (a) Kafes
noktaları; (b) atomların gerçekteki istifi, (c) bir
çok kafesin 3 boyutta istifi.
Sıkı düzen hekzagonal (SDH) yapı
Na
Cl
2- MX2 formüllü seramikler
CaF2, SiO2 ,UO2, ThO2 ve TeO2 bu tür yapıya sahip
seramiklerdir.
-SiO2 nin yapısı
Silika mühendislikte yaygın olarak kullanılan
Bir malzemedir. Yeryüzünde bolca mevcuttur.
Karmaşık bir YMK yapıya sahiptir
SiO2
3-M2X3 formüllü seramikler
Al2O3 (Alumina) nın yapısı
Yaklaşık olarak hekzagonal bir yapıya sahiptir.
4- M’M’’X3 formüllü seramikler
CaTiO3 yapısı
Basit kübik, yüzey merkezli kübik ve hacım merkezli
kübik yapılarının kombinasyonundan oluşmaktadır.
C atomları
Kuvvetli kovalent bağlar
(c) (d)
nλ = 2d sinθ d hkl
ao
h2 k 2 l 2
n: 1., 2. , 3. , n. mertebeden difraksiyon dalgalarını tanımlar.
Bragg kuralından d saptandıktan sonra yukarıdaki
formülden kafes parametresi saptanabilir.
θ açısına Bragg açısı; 2θ açısına difraksiyon açısı adı verilir.
• X-ışın difraksiyonu ile kristal yapıları, kafes parametresi ve atom çapı bulunabilir. Bu
parametreler, malzemenin özelliği olduğu ve her bir malzemede farklı değer aldığı için ilgili
element veya bileşikleri saptamada kullanılmaktadır.