Done

T.C.
MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI
DENĠZCĠLĠK
TEMEL STABĠLĠTE HESAPLARI
Ankara, 2017
 Bu bireysel öğrenme materyali, mesleki ve teknik eğitim okul / kurumlarında
uygulanan çerçeve öğretim programlarında yer alan kazanımların
gerçekleĢtirilmesine yönelik öğrencilere rehberlik etmek amacıyla
hazırlanmıĢtır.
 Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.
 PARA ĠLE SATILMAZ.
ĠÇĠNDEKĠLER
AÇIKLAMALAR ....................................................................................................... iii

GĠRĠġ ........................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1 ......................................................................................... 3
1. GEMĠYE ETKĠ EDEN KUVVETLER.................................................................... 3
1.1. Gemiye Etki Eden Kuvvetler ............................................................................ 3
1.1.1. Statik Kuvvet .............................................................................................. 3
1.1.2. Dinamik Kuvvetler ..................................................................................... 4
1.2. Durgun Suda Geminin Üstünde OluĢan Gerilmeler .......................................... 4
1.2.1. Dalgaların Boyuna Gerilmeye Etkisi (KamburlaĢma ve Bel Verme) ........ 4
1.3. Statik ve Dinamik Kuvvetlerin Geminin Bünyesine Etkileri ............................ 6
1.3.1. Gerilme (Stress).......................................................................................... 6
1.3.2. Çeki Gerilmesi (Tensile Stress).................................................................. 6
1.3.3. Bası Gerilmesi (Compressive Stress) ......................................................... 6
1.3.4. Kesme Gerilmesi (Shearing Stress)............................................................ 6
UYGULAMA FAALĠYETĠ ..................................................................................... 7
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME........................................................................... 8
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2 ......................................................................................... 9
2. GEMĠ AĞIRLIĞI, SUYUN KALDIRMA KUVVETĠ VE YÜK
DĠYAGRAMLARI....................................................................................................... 9
2.1. Ağırlık Diyagramı (The Weight Diagram)........................................................ 9
2.2. Bonjean Eğrileri .............................................................................................. 10
2.2.1. Yüzdürme Kuvveti Eğrileri (Buoyancy Curves) ...................................... 10
2.3. Yük Eğrileri (Load Curves)............................................................................. 11
2.3.1. Kesme Kuvveti ve Eğilme Momenti Eğrileri (Curves Of Shear Force and
Bending Moment) .............................................................................................. 11
UYGULAMA FAALĠYETĠ ................................................................................... 12
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME......................................................................... 13
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-3 ....................................................................................... 14
3. AĞIRLIK MERKEZĠ VE YERĠNĠN DEĞĠġĠMLERĠ .......................................... 14
3.1. Ağırlık Merkezi (Center Of Gravity) .............................................................. 14
3.1.1. Ağırlık Merkezindeki DeğiĢiklikler ......................................................... 15
3.1.2. Yüzdürme Merkezi (B) ............................................................................ 15
3.1.3. Doğrultucu Kol (GZ) ve Moment ............................................................ 16
3.1.4. Metacentre (Metasentır) Noktası (M) ...................................................... 17
3.1.5. Metacentre Yüksekliği (GM) ................................................................... 17
3.2. Ağırlık Merkezinin Hareketi ........................................................................... 17
3.3. Cismin Kütlesinin Azaldığı Durumlar ............................................................ 17
3.3.1. Cismin Kütlesinin Azaldığı Durumların Gemilere Uygulanması ............ 19
3.3.2. Cismin Kütlesinin Arttığı Durumlar ........................................................ 20
3.3.3. Cismin Kütlesinin Arttığı Durumların Gemilere Uygulanması ............... 21
3.4. Yük ġiftinglerinin Ağırlık Merkezine Etkisi ................................................... 23
i
3.4.1. AsılmıĢ Yüklerin Ağırlık Merkezine Etkisi ............................................. 24
3.5. Yoğunluk ve Özgül Ağırlık ............................................................................. 27
4. YOĞUNLUK DEĞĠġĠMĠNĠN DRAFTA ETKĠSĠ ................................................ 31
4.1. Yüzme Kanunları ............................................................................................ 31
4.2. Bir Santimetre Batırma Tonu (TPC) ............................................................... 31
4.3. Su Yoğunluğunun Drafta Etkisi ...................................................................... 31
4.4. Yoğunluk DeğiĢiminin Kutu Biçimindeki Teknelere Etkisi ........................... 32
4.5. Yoğunluk DeğiĢiminin Normal Gemilere Etkisi ............................................. 32
4.6 Fresh Water Allowance (FWA) ....................................................................... 33
4.6.1 Bir Santimetre Batırma Tonu (TPC) ......................................................... 34
4.7 Draftı DeğiĢmeyen Gemilerde Yoğunluk DeğiĢiminin Deplasmana Etkisi ..... 34
5. SERBEST SIVI YÜZEYLERĠNĠN GEMĠ DENGESĠNE ETKĠSĠ ....................... 38
5.1. Serbest Yüzeyden Dolayı OluĢan GM Kaybının Hesaplanması ..................... 39
5.2.Normal Gemilerde GM Küçülmesinin Hesaplanması ..................................... 40
6. GM HESABI .......................................................................................................... 43
6.1. Genel Tanımlama ............................................................................................ 43
6.2. Çapraz Eğriler (Cross Curves) ........................................................................ 43
6.2.1. GZ Eğrileri ............................................................................................... 43
6.2.2. KN Eğrileri ............................................................................................... 44
6.2.4. Hidrostatik Eğriler (Hydrostatic Curves) ................................................. 45
6.3. Metasentr Yüksekliği (GM) ............................................................................ 46
6.3.2. Tender (Baygın) Gemi ............................................................................. 47
MODÜL DEĞERLENDĠRME .................................................................................. 50
CEVAP ANAHTARLARI ......................................................................................... 51
KAYNAKÇA ............................................................................................................. 53
ii
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
ALAN Denizcilik
DAL Güverte ĠĢletme
MODÜLÜN ADI Temel Stabilite Hesapları
MODÜLÜN SÜRESĠ 80/42
ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak birey/öğrenciye

MODÜLÜN AMACI yükleme ve yükleme iĢlemleriyle ilgili bilgi ve becerileri
kazandırmaktır.
1. Geminin emniyetli dengesi için gemiye etki eden

kuvvetleri hesaplayabileceksiniz.
2. Geminin emniyetli dengesi için gemi ağırlığı, suyun
kaldırma kuvveti ve yük diyagramlarını
uygulayabileceksiniz.
3. Geminin emniyetli dengesi için ağırlık merkezi ve
MODÜLÜN ÖĞRENME yerinin değiĢimlerini hesaplayabileceksiniz.
KAZANIMLARI 4. Geminin emniyetli dengesi için yoğunluk
değiĢiminin drafta etkisini hesaplayabileceksiniz.
5. Geminin emniyetli dengesi için serbest sıvı
yüzeylerinin gemi dengesine etkisini
6. Geminin emniyetli dengesi için GM hesabı yaparak
stabilite eğrilerini okuyabileceksiniz.
Ortam: Sınıf ve atölyeler.
EĞĠTĠM ÖĞRETĠM Donanım: Gemi denge hesapları bilgisayar simülasyon
ORTAMLARI VE programları, gemi hidrostatik ve tank iskandilleri kitapları
DONANIMLARI (Stability Booklet, Lood Line Document, Hydrostatic
Table and Curves, Capacity Plan, Tank Sounding Tables).
Modül içinde yer alan ve her öğrenme faaliyetinden sonra

ÖLÇME VE
verilen ölçme araçları ile kendinizi
DEĞERLENDĠRME
değerlendirebileceksiniz.
iii
iv
GĠRĠġ
GĠRĠġ
Sevgili Öğrencimiz,
Denizcilikte gemi stabilitesi, gemilerin her zaman ve her koĢulda emniyetlerinin

sağlanabilmesi için önemlidir. Günümüzde gemi tonajlarının artması ve farklı çeĢitte yük
taĢınması, gereken stabilite ölçütlerinin sağlanmasında bilgi ve tecrübe gereksinimini
arttırmıĢtır.
Gemiler, seferleri sırasında çok değiĢken Ģartların etkisinde kalmaktadır. Bu Ģartların

geminin üzerindeki etkileri önceden tam olarak bilinemese de kendi tasarımlarına göre klas
kuruluĢlarınca onaylanmıĢ ve uluslararası sözleĢmelerle belirlenmiĢ stabilite gereklerine
uydukları takdirde emniyetlerini muhafaza etmektedir. Gemilerin yanlıĢ yüklenmesi ya da
sefer sırasında gemi dengesinde oluĢan değiĢimlerin fark edilememesinden gemiler batmakta
veya zarar görmektedir. Denizciler hayatlarını kaybetmekte, maddi kayıplar oluĢmakta ve
çok büyük çapta deniz ve çevre kirliliği meydana gelmektedir.
Bilgisayar programları, denge hesaplarının yapılmasında pratik ve güvenilir

yardımcıdır ancak iyi bir kaptan bu hesapları kâğıt kalem kullanarak kendisi yapabilmeli ve
gemisine tam anlamıyla hâkim olmalıdır. Sizler de bu materyal sonunda uygun ortam
sağlandığında geminin denge hesaplarını yapabileceksiniz.
1
2
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1
ÖĞRENME KAZANIMI
Geminin emniyetli dengesi için gemiye etki eden kuvvetleri hesaplayabileceksiniz.
ARAġTIRMA
 Gemiye etki eden kuvvetlerin geminin bünyesinde oluĢturabileceği zararları

araĢtırınız.
 AraĢtırmanızı rapor hâline getirerek arkadaĢlarınızla paylaĢınız.
1. GEMĠYE ETKĠ EDEN KUVVETLER

1.1. Gemiye Etki Eden Kuvvetler
Geminin bünyesine farklı birçok kuvvet etki eder. Bunun için mukavemet hesapları
yapılırken gemiye etki eden kuvvetlerin iyi bilinmesi gerekir. Gemiye etki eden kuvvetler
statik ve dinamik kuvvet olarak ikiye ayrılır.
1.1.1. Statik Kuvvet
Statik kuvvet durgun suda hareketsiz durumdaki gemiye etki eden kuvvettir ve
durgun kuvvet olarak da tanımlanabilir. Gemiye etki eden statik kuvvet aĢağıdaki
sebeplerden meydana gelir:
 Geminin bünyesinin ağırlığından kaynaklanan kuvvetler boyunun çeĢitli

yerlerini farklı etkiler.
 Suyun kaldırma gücünden dolayı gemiye etki eden kuvvet, geminin su altında
kalan kısmının Ģekline göre her bölgede farklı etki yapar.
 Suyun hidrostatik basıncı geminin çeĢitli yerlerine, o bölgenin Ģekline göre etki
yapar.
 Geminin çeĢitli yerlerine monte edilen ağırlıklar (gemi makineleri, kreynler,

direkler vb.) belirli bölgelerde yoğunlaĢmıĢ ağırlık etkisi yapar.
3
1.1.2. Dinamik Kuvvetler
Dinamik kuvvet, hareket hâlindeki gemiye dıĢardan etki eden kuvvettir. Bu kuvvetler
etkin kuvvetler olarak da adlandırılabilir. Gemiye etki eden statik kuvvetler aĢağıdaki
sebeplerden meydana gelir:
 Geminin yalpa ve baĢ kıç yapmasından meydana gelen kuvvetler gemiye etki
eder.
 Rüzgâr ve dalgalardan meydana gelen kuvvetler gemiye etki eder.
1.2. Durgun Suda Geminin Üstünde OluĢan Gerilmeler

Dikdörtgen prizması Ģeklinde ve homojen bir kütüğün durgun suda serbestçe yüzdüğü
düĢünülürse kütüğün toplam ağırlığı suyun kaldırma kuvveti tarafından desteklenir. Kütüğün
dört eĢit parçaya bölündüğü düĢünülürse yine suyun kaldırma kuvveti aynı Ģekilde etki
edecektir. Sonuç olarak kütükte bir eğme momenti doğmadığından bir gerilme de
olmayacaktır.
Durgun suda trimsiz ve boĢ bir geminin ağırlığı boyuna eĢit olarak dağılmadığı hâlde
yine de suyun kaldırma gücü tarafından toplam olarak dengelenmiĢtir. Eğer gemi beĢ
parçaya ayrılmıĢ, su geçirmez Ģekilde ve birbirinden bağımsız yüzebilse, her bölüm kendi
hacim ve ağırlığına uygun olarak suya farklı Ģekilde batar. Ancak; gerçekte geminin
bölümleri su içinde birbirinden bağımsız hareket edemez ve ağırlıklar ile suyun kaldırma
gücü gemi boyunca eĢit olarak dağılmaz. Bu nedenle gemi boyunun çeĢitli bölümleri
birbirinden farklı etki altında kaldıklarından durgun suda yüzen gemilerde eğme momentleri
oluĢur. Bu da gerilmeye sebep olur.
1.2.1. Dalgaların Boyuna Gerilmeye Etkisi (KamburlaĢma ve Bel Verme)
Dalgaların boyu, geminin boyuna eĢit ve dalga tepesi veya dalga çukuru geminin
ortasında oluĢursa bu durumun doğuracağı gerilme maksimum değerdedir.
Geminin boyuna eĢit dalganın tepesi geminin ortasında, dalga çukurları ise baĢ ve
kıçta oluĢursa geminin ortasına etki eden suyun kaldırma gücü fazla; baĢ ve kıçtaki kaldırma
güçleri ise az olacaktır. Bu durumda geminin vasatı yukarı doğru eğilmeye zorlanacaktır. Bu
tür eğilmeye iç bükey gerilim (hogging) denir.
4
Fotoğraf 1.1: Ġçbükey gerilim (hogging)
Geminin boyuna eĢit dalganın oluĢturduğu dalga çukurunun gemi ortası, dalga
tepelerinin ise baĢ ve kıç tarafta olması durumunda baĢ ve kıça etki eden yüzdürme kuvveti
daha fazla; vasata etki eden yüzdürme kuvveti ise daha azdır. Bunun sonucunda baĢ ve kıç
taraflar yukarı doğru bükülmeye zorlanacaktır. Bu durumdaki gemilere de dıĢa doğru
bükülme (sagging) etkisinde kalmıĢ gemi adı verilir.
Fotoğraf 1.2: DıĢbükey gerilim (sagging)
5
1.3. Statik ve Dinamik Kuvvetlerin Geminin Bünyesine Etkileri
Geminin yükü, ambarları arasında uygun dağıtılmadığında bahsedilen kuvvetler,
geminin eğilmesi ve yer yer deformasyonu hatta kırılmasına neden olabilir. Gemi, boyuna
bir bütün olmadığından sacların birleĢtiği yerlerdeki zorlanmalar daha da Ģiddetli olur.
1.3.1. Gerilme (Stress)
Bir materyalin Ģeklini değiĢtirecek Ģekilde dıĢardan etki eden kuvvetlere karĢı
materyalin gösterdiği direnmeye denir.
1.3.2. Çeki Gerilmesi (Tensile Stress)
Bir materyali gerdirerek uzamaya zorlayan kuvvetlerin doğurduğu gerilmeye denir.
1.3.3. Bası Gerilmesi (Compressive Stress)
Bir materyali bastırarak sıkıĢtırmaya zorlayan kuvvetlerin doğurduğu gerilmeye denir.
1.3.4. Kesme Gerilmesi (Shearing Stress)
Bir materyali, yırtılmaya veya kesilmeye zorlayan, birbirine paralel fakat aksi yöndeki
iki kuvvete karĢı gösterdiği dirençtir.
6
UYGULAMA FAALĠYETĠ
Bir materyale dıĢardan zorla kuvvet uygulayınız.
ĠĢlem Basamakları Öneriler

 Çubuk Ģeklinde bir materyalin
 Uygulama esnasında iĢ sağlığı ve güvenliği
üst kısmının tam ortasından bir
tedbirlerini almalısınız.
kuvvet uygulayınız.
 Materyalin uygulanan kuvvete  Uygulama esnasında iĢ sağlığı ve güvenliği
karĢı verdiği tepkiyi inceleyiniz. tedbirlerini almalısınız.
 Uyguladığınız kuvvetin Ģiddetini  Uygulama esnasında iĢ sağlığı ve güvenliği

arttırınız. tedbirlerini almalısınız.
 Materyalin uygulanan kuvvete  Uygulama esnasında iĢ sağlığı ve güvenliği

karĢı verdiği tepkiyi inceleyiniz. tedbirlerini almalısınız.
7
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
AĢağıdaki cümlelerin baĢında boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen
bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise Y yazınız.
1. ( ) Gemiye etki eden kuvvetler ikiye ayrılır.

2. ( ) Statik kuvvet dalgalı denizde hareket hâlindeki gemiye etki eden kuvvettir.
3. ( ) Yük, gemi ambarlarına herhangi bir plana uyulmadan yüklenir.
4. ( ) Dinamik kuvvet hareket hâlindeki gemiye dıĢardan etki eden kuvvettir.
5. ( ) Bir materyali gerdirerek uzamaya zorlayan kuvvetlerin doğurduğu gerilmeye bası
gerilmesi denir.
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
8
ÖĞRENME KAZANIMI
Geminin emniyetli dengesi için gemi ağırlığı, suyun kaldırma kuvveti ve yük
diyagramlarını uygulayabileceksiniz.
ARAġTIRMA
 Suyun kaldırma kuvvetinin gemiye etkisini araĢtırınız.

2. GEMĠ AĞIRLIĞI, SUYUN KALDIRMA

KUVVETĠ VE YÜK DĠYAGRAMLARI
2.1. Ağırlık Diyagramı (The Weight Diagram)
AĢağıdaki Ģekil, ağırlık diyagramının gemi ağırlığının boyuna dağılımını
göstermektedir.
ġekil 2.1: Ağırlık eğrisi
9
Ağırlık diyagramını göstermek için önce geminin boyuna eĢit bir doğru çizilir, bu
doğru eĢit bölümlere ayrılır ve bölümlerin ağırlığı ordinat da gösterilerek ağırlık eğrisi ortaya
çıkarılır.
2.2. Bonjean Eğrileri

Bonjean eğrileri suyun kaldırma kuvvetinin geminin boyuna dağılımını bulmak için
kullanılır, geminin herhangi bir bölümündeki suyun kaldırma kuvvetini bulmak için önce
herhangi bir draftta o bölümün su içinde kalan kısmının alanı hesaplanır ve bulunan alanın
diğeri 1,025 ile çarpılarak suyun kaldırma kuvveti bulunur. Bu eğrilerden elde edilen
değerlere dalga etkisi de ilave edilerek suyun toplam kaldırma gücü bulunur.
ġekil 2.2: Bonjean eğrileri
2.2.1. Yüzdürme Kuvveti Eğrileri (Buoyancy Curves)
Buoyancy eğrileri suyun kaldırma kuvvetinin geminin boyuna dağılımını gösterir.

Yukarıda açıklandığı gibi Buoyancy eğrileri Bonjean eğrilerinden yararlanılarak çizilir.
ġekil 2.3: Yüzdürme kuvveti eğrileri
10
ġekil 2.3’te görüldüğü gibi eğrilerden biri durgun su, diğeri Sagging, üçüncüsü ise
Hogging durumundaki Buoyancy eğrileridir. Burada unutmamak gerekir ki her üç durumda
da toplam yüzdürme kuvveti daima birbirine eĢittir.
2.3. Yük Eğrileri (Load Curves)

Yük eğrileri gemi boyunca her bölüme ait ağırlık ve yüzdürme kuvvetleri arasındaki
farkı verir. Bu eğri birçok dikdörtgen serisinden oluĢur. Yükseklikler her bir bölümün orta
ordinatındaki ağırlık eğrisine paralel çizilen ve Buoyancy eğrisi ile ağırlık eğrisi arasındaki
farktan elde edilir. Bu eğrilerde her bir bölümün ağırlığı sabit farz edilir ve ağırlık yüzdürme
kuvvetinden fazla olduğu zaman fark pozitif, aksi olduğu zaman negatif olarak iĢaretlenir.
2.3.1. Kesme Kuvveti ve Eğilme Momenti Eğrileri (Curves Of Shear Force and
Bending Moment)
Geminin herhangi bir bölümü üzerindeki Shearing Force ve Bending Moment

değerleri yük eğrisinden yararlanarak saptanır. Bir bölümün üzerinde oluĢan Shearing Force,
o bölümü bir ucundan etkileyen kuvvetlerin cebirsel toplamına eĢittir. Ayrıca herhangi bir
bölümdeki Shearing Force, sondan o bölüme kadar olan ve yük eğrisinin altında kalan alana
eĢittir. Bending Moment ise sondan o bölüme kadar olan ve Shearing Force eğrisi altında
kalan alana eĢittir. Matematiksel olarak da Shearing Force, yük eğrisinin birinci dereceden
integraline, Bending Moment ise Shearing Force eğrisinin birinci dereceden integraline
eĢittir. Böylece Bending Momentin yük eğrisinin ikinci dereceden integraline eĢit olduğu
söylenebilir.
ġekil 2.4: Kesme kuvveti ve eğilme momenti eğrileri
11
Suyun kaldırma kuvvetini inceleyiniz.
 Yük istif laboratuvarınızda bulunan bir  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

gemi modelini havuzun içine bırakınız. almalısınız.
 Geminin suyun üstünde dengede kalıp  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

kalmadığını inceleyiniz. almalısınız.
 Geminin farklı ambarlarına ağırlıklar  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

koyunuz. almalısınız.
 Geminin üstündeki ağırlıklarla yüzme  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

durumunu inceleyiniz. almalısınız.
12
1. ( ) Ağırlık diyagramını göstermek için önce geminin enine eĢit bir doğru çizilir.
2. ( ) Bonjean eğrileri suyun kaldırma kuvvetinin geminin boyuna dağılımını bulmak
için kullanılır.
3. ( ) Buoyancy eğrileri suyun kaldırma kuvvetinin geminin enine dağılımını gösterir.
4. ( ) Yük eğrileri gemi boyunca her bölüme ait ağırlık ve yüzdürme kuvvetleri
arasındaki farkı verir.
5. ( ) Geminin herhangi bir bölümünün üstündeki Shearing Force ve Bending Moment
değerleri yük eğrisinden yararlanılarak saptanır.
DEĞERLENDĠRME

13
ÖĞRENME KAZANIMI
Geminin emniyetli dengesi için ağırlık merkezi ve yerinin değiĢimlerini hesaplar.
ARAġTIRMA
 Gemilerin ağırlık merkezleri neden farklıdır? AraĢtırınız.

3. AĞIRLIK MERKEZĠ VE YERĠNĠN

DEĞĠġĠMLERĠ
3.1. Ağırlık Merkezi (Center Of Gravity)
Bir alanın ağırlık merkezi o alanın geometrik merkezinin bulunduğu noktadır. Bir
cismin moleküllerine etki eden yer çekimi kuvvetlerinin bileĢkesinin uygulama noktasına
ağırlık merkezi denir. AĢağıdaki alanların geometrik merkezi G harfiyle gösterilmiĢtir ve
eğer bu alanlar G noktasından asılacak olursa dengede kalır.
ġekil 3.1: Ağırlık merkezi
14
Bir cismin ağırlık merkezi, o cismin bütün ağırlığının toplandığı kabul edilen noktadır.
Cismin bu noktadan kendi ağırlığına eĢit bir kuvvetle dik bir Ģekilde aĢağı doğru çekildiği
farz edilir. Aynı zamanda eğer bir cisim ağırlık merkezinden asılırsa dengede kalır.
Homojen cisimlerin ağırlık merkezleri ile geometrik merkezleri aynı noktadır. Örneğin;
dikdörtgen prizma Ģeklindeki bir cismin ağırlık merkezi, prizmanın boy, geniĢlik ve
yüksekliğini ikiye ayıran doğruların kesiĢtiği noktadır.
3.1.1. Ağırlık Merkezindeki DeğiĢiklikler
Denge durumunda bulunan bir gemide G ile B noktasının aynı hatta bulunmasını
bozan bir durum oluĢursa geminin pozisyonu da değiĢir. Genellikle gemilerin; yüklenip
boĢaltılması, balast alınıp basılması, uzun seyirden dolayı tüketilen yakıt, içme suyu,
kumanya veya seyir hâlinde iken yükün bir tarafa kayması sonucunda ağırlık merkezinin yeri
değiĢebilir. Bu durumda denge tekrar sağlanabilir fakat gemi sancağa veya iskeleye
meyletmiĢ olabilir. Bir geminin sancağa veya iskeleye meyilli Ģekilde uzun süre seyir
yapması, hem gemi personelinin moralini bozar hem de gemide bulunan makine ve diğer
teçhizatların çalıĢmasında sorun oluĢturur.
ġekil 3.2: Gemi üzerindeki toplam ağırlıkların yeri

3.1.2. Yüzdürme Merkezi (B)
Ġngilizce Center of Buoyancy olarak bilinir. Bazı kaynak kitaplarda sephiye merkezi
olarak da geçer. Geminin su altında kalan hacminin geometrik ortası olarak kabul edilir. Bir
geminin meyilsiz Ģekilde su üstünde yüzebilmesi için G ve B noktalarının geminin CL
(Center Line) üzerinde bulunması gerekir. Herhangi bir sebepten dolayı gemi bir tarafa meyil
etmiĢse geminin su altı hacminin yapısı değiĢir. Bunun sonucunda da meydana gelen yeni su
altı formuna uygun farklı bir yüzdürme yeteneği merkezi ortaya çıkar. ĠĢte bu yeni ortaya
çıkan yüzdürme yeteneği merkezine B’ denilirse yeri ġekil 3.3’te olduğu gibi oluĢur.
15
ġekil 3.3: Yeni yüzdürme yeteneği merkezinin yeri
Yeni oluĢan bu durumda gemide bulunan toplam yükler, G noktasından aĢağıya doğru
gemiyi çeker. Buna karĢılık B’ noktasından da yukarıya doğru gemiyi düzeltmeye çalıĢan
suyun kaldırma kuvveti etki ederek denge durumunun yeniden kurulmasını sağlar. ġekil 3.3
incelendiği zaman oluĢan bu kuvvet çiftinin gemiyi bir taraftan diğer tarafa doğru çevirmeye
çalıĢtıkları görülür.
Bu kuvvet çiftinin değeri: Δ x GZ

Bu ifadede bulunan
Δ : Deplasmanı yani gemi ağırlığını,
GZ: G noktasından B’ noktasına çizilen dik doğrunun boyunu, ifade eder.
3.1.3. Doğrultucu Kol (GZ) ve Moment
ġekil 3.3’te görülen GZ mesafesine doğrultucu kol, Δ x GZ değerine de doğrultucu

moment denir. Doğrultucu kolun uçlarındaki G noktasına ağırlık merkezi kuvveti ve Z
noktasına ise yüzdürme merkezi kuvveti etki ederek geminin döndürme momentini oluĢturur.
ġekil 3.3’te görüldüğü gibi bu doğrultucu kol her zaman geminin yattığı tarafta olur ve
gemiyi dik duruma getirmeye çalıĢan doğrultucu momenti oluĢturur.
16
3.1.4. Metacentre (Metasentır) Noktası (M)
ġekil 3.3’te görüldüğü gibi B’ noktasından geçen kuvvet çizgisinin geminin merkez
hattını (CL) kestiği nokta metacentre (metasentır) noktasıdır. Bu noktanın 10 - 150 gibi küçük
yatma açılarında sabit kalacağı kabul edilir ve gemi bir tarafa yattığında B noktası, M
noktasının merkezi olduğu bir daire yayının üzerinde hareket eder. Büyük yatma açılarında
ise B noktası daha fazla yer değiĢtireceği için buna bağlı olarak M noktası da sabit
kalmayacak ve yer değiĢtirecektir.
3.1.5. Metacentre Yüksekliği (GM)
Ağırlık merkezi (G) ile metasentır noktası (M) arasındaki mesafeye metacentre
yüksekliği denir ve GM ile gösterilir. Metacentre yüksekliği GZ’nin bir fonksiyonu olup 150
yatma açılarına kadar gemi stabilitesini hesap etmek için kullanılır. G noktası M noktasının
altında ise GM pozitif, üstünde ise GM negatif olarak değerlendirilir.
3.2. Ağırlık Merkezinin Hareketi

Cisimlerin ağırlık dağılımında bir değiĢiklik olduğu zaman ağırlık merkezinin yeri
değiĢir.
3.3. Cismin Kütlesinin Azaldığı Durumlar

Dikdörtgen prizma Ģeklindeki bir kalasın ağırlık merkezi, kalasın boy, en ve
yüksekliğini ikiye bölen doğruların kesiĢtiği noktadır. Ağırlığı W kg olan bu kalas orta
noktasından bir kamanın üstüne oturtulursa kalas dengede kalacaktır.
ġekil 3.4: Ağırlık merkezinin yeri

Bu kalasın ġekil 3.5’te görüldüğü gibi ucundan küçük bir parça kesilip alınırsa kalasın
dengesi bozulur ve uzun tarafına doğru yattığı görülür. Bu kesilen parçanın ağırlık
merkezinin, kalasın ağırlık merkezinden olan uzaklığına d kesilen parçanın ağırlığına da w
denirse bunun neticesi olarak w x d değerinde bir moment meydana gelir. Bu moment kalası
G noktası etrafında ve saat yönünün aksine doğru döndürmeye çalıĢacaktır.
17
ġekil 3.5: Kalasın saat yönünün aksine dönme durumu
ġekil 3.6’da görülen kesilmiĢ kalasın yeni durumdaki ağırlık merkezi, G noktasından
Gı noktasına gelmiĢ olacaktır. Bu yeni durumda kalasın yeni ağırlığı (W - w), kalası G
noktası etrafında döndürecek ve [(W –w) G Gı] değerinde bir moment oluĢacaktır.
ġekil 3.6: KesilmiĢ kalasın yeni durumu

OluĢan her iki moment kalasa aynı tesiri yapacağından her ikisi birbirine eĢittir.
W x d = ( W - w ) GGı buradan,
GGı = w x d / W – w formülü bulunur.
Sonuç olarak bir cismin, bir parçası kesilip alınırsa geriye kalan cismin ağırlık
merkezi, kesilen parçanın ağırlık merkezinden uzaklaĢır, denebilir. Bu uzaklaĢmanın değeri
aĢağıdaki formül ile bulunur:
18
Formülde;
GGı: Ağırlık merkezinin yer değiĢtirdiği mesafe,

w: Kesilen parçanın ağırlığı,
d: Kesilen parçanın ağırlık merkezi ile kalasın ağırlık merkezinin arasındaki
mesafedir.
3.3.1. Cismin Kütlesinin Azaldığı Durumların Gemilere Uygulanması
ġekil 3.7’deki gemilerin farklı yerlerinde bulunan w ağırlığında yük boĢaltılmıĢtır.

Gemilerdeki her dört durumda da; G geminin ağırlık merkezi, w boĢaltılan yükün ağırlığı, d
merkezler arasındaki mesafe, GGı ise boĢaltmadan dolayı geminin ağırlık merkezinin yer
değiĢtirme mesafesini göstermektedir. ġekil 3.7 için aĢağıdakiler söylenebilir:
a Ģeklinde:
Yük geminin ağırlık merkezinin tam altındadır ve boĢaltmadan sonra G noktası, dik
olarak Gı noktasına yükselecektir.
b Ģeklinde:
Yük geminin ağırlık merkezinin düĢey olarak tam üstündedir ve boĢaltmadan sonra G
noktası dik Ģekilde aĢağı doğru hareket edecek, Gı noktasına gelecektir.
c Ģeklinde:
Yük geminin sancak tarafında olup boĢaltmadan sonra G noktası iskeleye doğru
hareket edecek ve Gı noktasına gelecektir.
d Ģeklinde:
Yük G noktasının altında ve iskele taraftadır. BoĢaltmadan sonra G noktası, sancak
tarafa doğra hareket ederek Gı noktasına gelecektir.
Sonuç olarak her dört durumda da G Gı mesafesi aĢağıdaki formül ile hesap edilir:
ġekil 3.7: Cismin kütlesinin azaldığı durumlar
19
Örnek 3.1: Deplasmanı 7000 ton olan bir geminin KG değeri 6,5 metredir. Bu
geminin kilogram değeri omurgada 0,9 metre olan bir tankından 300 ton yakıt harcanmıĢ ve
son durumda değeri 7 metre olarak tespit edilmiĢtir. Geminin son durumdaki GM değerini
hesaplayınız?
Çevap
Ağırlıklar VCG (KG) Vertical Moment

7000 ton 6,5 metre 45500 tm
–300 ton 0,9 metre – 270 tm
6700 ton (Final Deplasman) 45 230 tm
KG= 6,75 metre
3.3.2. Cismin Kütlesinin Arttığı Durumlar
Resim 3.8’de görülen ve bir kama üzerinde dengede duran dikdörtgen prizma
Ģeklindeki bir kalasın ucuna küçük bir parça ilave edilirse kalas, parçanın ilave edildiği yani
bu nedenle ağır olan tarafa doğru yatacaktır.
ġekil 3.8: Ġlave edilen parçanın kalası G noktasının etrafında dönmeye zorlaması
Bu durum, kalası G noktası etrafında dönmeye zorlayacak ve ilave edilen parçanın
yarattığı bir moment oluĢacaktır. Bu moment w x d değerinde olacaktır. Ek yapılmıĢ kalasın
yeni ağırlık merkezi Gı noktası, ağırlığı ise W + w olacaktır.
20
Resim 3.9: Kalası G noktası etrafında dönmeye zorlayan moment
Kalası G noktasının etrafında dönmeye zorlayan momenti ( W + w) x GGı Ģeklinde
de yazabiliriz. Her iki moment aynı isi yaptıklarından değerleri de birbirlerine eĢit
olacaktır.
( W + w) x GGı = w x d
Bir cisme bir ağırlık ilave edildiğinde cismin ağırlık merkezi ilave edilen ağırlığa
doğru hareket eder. Ağırlık merkezinin değiĢme miktarı, aĢağıdaki formül ile bulunur:
Formülde;
GGı: Ağırlık merkezinin değiĢim miktarı,

W: Ġlave edilen ağırlık,
D: Ağırlık merkezleri arasındaki mesafedir.
3.3.3. Cismin Kütlesinin Arttığı Durumların Gemilere Uygulanması
AĢağıda gösterilen gemilerin farklı yerlerine w ağırlığında yük yüklenmiĢtir. ġekilde

de görüldüğü gibi gemilerin ağırlık merkezi (G) ilave edilen ağırlığa yaklaĢacak Ģekilde
hareket etmektedir. Ağırlık merkezinin hareket ettiği mesafe, aĢağıdaki formül ile
bulunur:
21
ġekil 3.10: Cismin kütlesinin artması
Örnek 3.2: Deplasmanı 8000 ton olan bir geminin KG değeri 7,00 metredir. Gemi
ambarlarına aĢağıdakiler yüklenmiĢtir. Yükleme sonunda geminin KM değeri 8,00 metre
olarak tespit edilmiĢtir. Yükleme sonunda oluĢan geminin yeni GM değerini hesaplayınız?
Gemiye yüklenenler:
1 no.lu ambara: Omurgadan 1,2 metre yükseğe 500 ton yük
Cevap

8000 ton 7,0 metre 56000 tm
500 ton 1,2 metre 600 tm
9500 ton (Final Deplasman) 58360 tm
22
KG = 6,14 metre
GM = KM – KG
GM = 8,00 – 6,14
GM = 1,86 metre
3.4. Yük ġiftinglerinin Ağırlık Merkezine Etkisi

Resim 3.10’da görülen geminin içindeki w yükü ile birlikte ağırlık merkezi G ile
gösterilmektedir. W yükünün kendi ağırlık merkezi ise g ile gösterilmiĢtir. Bu yük
boĢaltılırsa geminin ağırlık merkezi GGı gibi bir noktaya gelir. Aynı yük yeniden güverteye
yüklendiğinde ve yükün bu yeni konumdaki ağırlık merkezi gı noktası ise ağırlık merkezi G
değil; G2 gibi bir noktaya gelecektir.
ġekil 3.11: Yük Ģiftinglerinin ağırlık merkezine etkisi

Geminin g noktasında bulunan w ağırlığındaki bir yük gı gibi bir noktaya sifting
edilirse geminin ağırlık merkezi de G noktasından G2 gibi bir noktaya gider. Resim 3.10’da
da görüldüğü gibi GG2 doğrusu ggı doğrusuna paraleldir.
Formülde;
W: ġifting edilen yükün ağırlığı,

d: Yükün Ģifting edildiği mesafe,
Δ : Deplasmandır (gemi ağırlığı).
23
Örnek 3.3: Deplasmanı 10000 ton olan bir geminin GM değeri 1,2 metredir. Gemide
omurgadan 10 metre yükseklikte olan 150 ton yük, omurgadan 1,2 metre yüksekliğe Ģifting
edilirse geminin yeni GM değeri ne olur?
Cevap
ġifting mesafesi = 10 – 1,2
ġifting mesafesi =8,8 metre
GG1 = (150 T x 8,8 M) / 10000
GG1 =0,13 metre
Yeni GM = Eski GM + GG’
GM = 1,2 + 0,13
GM = 1,33 metre
3.4.1. AsılmıĢ Yüklerin Ağırlık Merkezine Etkisi
Cisimlerin ağırlıkları kadar bir kuvvetle ağırlık merkezlerinden, dik Ģekilde aĢağı
doğru çekildikleri kabul edilir. Resim 3.12’de görüldüğü gibi bir cismin ağırlık merkezinden,
bir bumbanın cundasına asıldığı düĢünülürse gemi ister düz ister bir tarafına yatık olsun w
yükü, ağırlığı kadar bir kuvvet ile g noktasından değil de g, noktasından dik olarak aĢağı
doğru çekilir. Bir baĢka deyiĢle asılmıĢ yüklerin ağırlık merkezleri asıldıkları noktaya
transfer olur.
ġekil 3.12: AsılmıĢ yüklerin ağırlık merkezine etkisi
24
Örnek 3.4: Deplasmanı 9900 ton olan bir gemide, KM = 7,3 metre ve KG = 6,4
metredir. Bu gemiye kendi yükleme – boĢaltma donanımı ile iki adet ağır parça yük
yüklenecektir. Parçalardan ilki sancak tarafındaki (rıhtım tarafındaki) güverteye
yüklenmiĢtir. Bu yükün gemi omurgasından olan yüksekliği 9 metredir ve yükün geminin
merkez hattına olan yatay uzaklığı ise 6 metredir. Ġkinci ağır parça yük ise henüz gemiye
yüklenmemiĢ rıhtımda bulunmaktadır. Rıhtımda bulunan bu yükün gemi merkez hattına olan
yatay uzaklığı 12 metredir. Geminin kendi yükleme donanımının bumbasının cundası, gemi
omurgasından 15 metre yüksekte olduğuna göre bu yükleme operasyonunda gemi en çok kaç
dereceye kadar yatar?
Cevap Yükleme operasyonun Ģekil üzerinde belirtelim:
ġekil 3.13: Yükleme operasyonuna göre geminin durumu

9900 ton 6,4 metre 63360 tm
10000 ton (Final Deplasman) 64560 tm
KG = 6,456 metre
25
Ağırlıklar Gemi Ortasından Sancağa Yatırıcı Moment
50 ton 6 metre 300 tm
50 ton 12 metre 600 tm
900 tm
G1M = GM – GG1
GG1 = KG1 – KG
GG1 = 6,456 – 6,4
GG1 = 0,056 metre
GM = KM – KG
GM = 7,3 – 6,4
GM = 0,9 metre
G1M = GM – GG1
G1M = 0,9 – 0,056
G1M = 0,844 metre
Cotg = 9,378
= Arccotg (9,378)
= 60 6’
26
3.5. Yoğunluk ve Özgül Ağırlık
Belirli bir hacimdeki bir cismin ağırlığına o cismin yoğunluğu denir. Örneğin; tatlı
suyun yoğunluğu 1000’dir. Yani 1m³ suyun ağırlığı 1000 kg’dır. Yine deniz suyunun
yoğunluğu 1025’tir. Bu da 1m³ deniz suyunun ağırlığı 1025 kg’dır, anlamına gelir.
Özgül ağırlık, bir cismin yoğunluğunun tatlı su yoğunluğuna oranıdır.
Suyun yoğunluğu 1000 olduğuna göre
Örnek 3.5: Yoğunluğu 1025 kg olan deniz suyunun özgül ağırlığı nedir?
Cevap
Özgül Ağırlık = 1,025
27
Deplasmanı 10000 ton olan bir gemide, KM = 7,5 metre ve KG = 6,2 metredir. Bu
gemiye kendi yükleme boĢaltma donanımı ile iki adet ağır parça yük yüklenecektir.
Parçalardan ilki sancak taraftaki (rıhtım tarafındaki) güverteye yüklenmiĢtir. Bu yükün gemi
omurgasından olan yüksekliği, kg 7 metredir ve yükün geminin merkez hattına olan yatay
uzaklığı ise 5 metredir. Ġkinci ağır parça yük ise henüz gemiye yüklenmemiĢ, rıhtımda
beklemektedir. Rıhtımda bulunan bu yükün gemi merkez hattına olan yatay uzaklığı 10
metredir. Geminin kendi yükleme donanımının bumbasının cundası, gemi omurgasından 16
metre yüksekte olduğuna göre bu yükleme operasyonunda gemi en çok kaç dereceye kadar
yatar?
 Her ambar için Ağırlıkları ve KG’leri

tespit ettiniz mi?
 KG değerini moment hesabı yardımıyla

buldunuz mu?  ĠĢlemlerde kolaylık sağlaması
açısından ġekil 3.13 size
 KM değerini Stabilite kitabından veya yardımcı olacaktır.
Deadweight skalasından buldunuz mu?
 KM ve KG değerleri farkından GM
değerini buldunuz mu?
28

1. (…) Gemi tanklarında bulunan yarım yüklü sıvılar geminin stabilitesine olumlu etki
eder.
2. (…) KM – KG formülü GM değerini verir.
3. (…) KG değeri, geminin ağırlık merkezinden omurgaya olan dikey mesafedir.
4. (…) BaĢ ile kıç draft arasındaki farka trim denir.
AĢağıdaki soruları dikkatle okuyarak doğru seçeneği iĢaretleyiniz.
5. Bir geminin doğrultucu kolu (GZ) değiĢmeden deplasmanı artarsa doğrultucu

momenti aĢağıdaki değiĢimlerden hangisini gösterir?
A) Büyür.
B) Küçülür.
C) DeğiĢmez.
D) BaĢa hareket eder.
E) Kıça hareket eder.
6. Gemi dip tanklarının tahliyesinde KG’de aĢağıdaki durumlardan hangisi oluĢur?

A) KG büyür.
B) KG küçülür.
C) KG etkilenmez.
D) KG derin draftlarda büyür, düĢük draftlarda küçülür.
E) KG derin draftlarda küçülür, düĢük draftlarda büyür.
7. Bir geminin deplasmanı 3500 ton ve KG’si 3,5 m’dir. Bu gemi limana yanaĢıyor ve
omurgadan yüksekliği 4 m olan ambarına 1500 ton yük, omurgadan yüksekliği 1 m
olan tankına 400 ton yakıt aldıktan sonra KM’si 4.15 m olarak tespit ediliyor. Bu
geminin GM’si aĢağıdakilerden hangisidir?
A) 0.60 m
B) 0.65 m
C) 0.70 m
D) 0.75 m
E) 0.80 m
29
8. Demirdeki A gemisinin ambarının gladorasında, omurgadan 8 metre
yükseklikteki bir yük ambar tabanına Ģifting edilmiĢtir. Geminin deplasmanı 9200 ton ve
ambar tabanının omurgadan yüksekliği 2 metredir. ġifting edilen yük miktarı 200 ton ve
Ģiftingden önce GM 1,8 metre olduğuna göre Ģifting sonunda yeni GM’si aĢağıdakilerden
hangisidir?
A) 1,2m
B) 1,47m
C) 1,93m
D) 1,67m
E) 1,77m
9. BoĢ gemi ağırlığı 10600 ton olan bir geminin boĢ KG’si 11m’dir. Bu geminin 1-
3-5-7 no.lu ambarlarına sırasıyla 11 800, 13500, 13600 ve 12000 ton yük yüklenmiĢtir.
Yüklenen yükün KG yükseklikleri sırasıyla 10,42-10,38-10,35 ve 10,12m’dir. Yükleme
sonunda KM 10,73 m olduğuna göre geminin final GM’si aĢağıdakilerden hangisidir?
A) 0,70 m
B) 0,60 m
C) 0,29 m
D) 0,40 m
E) 0,50 m
DEĞERLENDĠRME

30
ÖĞRENME KAZANIMI
Geminin emniyetli dengesi için yoğunluk değiĢiminin drafta etkisini

hesaplayabileceksiniz.
ARAġTIRMA
 Gemilerin draft değiĢimlerinin sebeplerini araĢtırınız.

 AraĢtırmanızı doküman hâline getirerek arkadaĢlarınızla paylaĢınız.
4. YOĞUNLUK DEĞĠġĠMĠNĠN DRAFTA

ETKĠSĠ
4.1. Yüzme Kanunları
Archimedes Kanunu’na göre suyun içine kısmen veya tamamen daldırılan bir cisim,
yer değiĢtirdiği suyun ağırlığına eĢit miktarda bir kuvvetle yukarı doğru itilir. Bu güç cismi
yüzdürme yeteneği merkezinden dik olarak yukarı doğru iter. Yüzdürme yeteneği merkezi
ise cismin su altı yapısının geometrik merkezidir. Eğer cisim serbest bırakılırsa suyun içinde
yukarı doğru yükselmeye devam eder ve bir konumda dengede kalarak suda yüzer. Eğer
cisim suda yüzebiliyorsa bu durum cismin, yer değiĢtirdiğini ve bunun kendi ağırlığına eĢit
miktardaki suyun kaldırma gücünden kaynaklandığını gösterir. Dengede yüzen bir cismin
ağırlık merkezi, cismin yüzdürme yeteneğinin merkezinin üstündedir.
4.2. Bir Santimetre Batırma Tonu (TPC)
Bu ifade bir gemiyi su içinde, bir santimetre batırmak için gerekli ağırlığı ifade
etmektedir. Bu ağırlığın miktarı geminin su altında kalan hacmine bağlı olarak
değiĢeceğinden her draft değeri için farklı olacaktır. Gemilerde TPC değeri kapasite
planlarından veya stabilite kitaplarından MMM draft değeri karĢılığı olarak girilerek
bulunur.
4.3. Su Yoğunluğunun Drafta Etkisi
Bir gemi deplasmanı değiĢmeden yoğunluğu farklı sularda yüzerse draftı değiĢir. Bu
durum farklı yoğunluklardaki suda yüzen geminin aynı ağırlıktaki suyun yerini
31
değiĢtirmesinden kaynaklanır. Yani geminin yüzdüğü suyun yoğunluğu artarsa yer
değiĢtirdiği su miktarının hacmi azalır ve gemi bu suyun içerisinde yükselir. Böylece draft
azalır. Aksi olduğu takdirde yani suyun yoğunluğu azalırsa yer değiĢtiren su miktarının
hacmi artar. Böylece gemi suya daha fazla batar, buna bağlı olarak draft da büyür.
Ağırlık = Hacim x Yoğunluk
4.4. Yoğunluk DeğiĢiminin Kutu Biçimindeki Teknelere Etkisi

Yoğunluktan dolayı teknelerin draftları da değiĢir. Dikdörtgen prizma Ģeklindeki yani
kutu biçimindeki teknelerde yoğunluk değiĢiminin drafta etkisi aĢağıdaki bağıntılar ile
hesaplanır. Yeni yoğunlukta yeri değiĢen suyun ağırlığının, eski yoğunlukta yeri değiĢen su
ağırlığına eĢittir.
Yeni Hacim x Yeni Yoğunluk = Eski Hacim x Eski Yoğunluk
Örnek 4.1: Yoğunluğu 1020 kg/m3 olan bir suda yüzen kutu Ģeklindeki bir teknenin
draftı 2.1 m’dir. Bu teknenin deniz suyunda draftı ne olur?
Cevap
Yeni Draft = 2,09 metre
4.5. Yoğunluk DeğiĢiminin Normal Gemilere Etkisi

Normal gemi biçimleri geometrik Ģekillerde olmadığından yoğunluk farkının normal
gemilere etkisi aĢağıdaki formül ile hesaplanır:
F.W.A = Fresh Water Allowance
32
1025 = Deniz Suyu Yoğunluğu
D = Yeni Girilen Su Yoğunluğu
Örnek 4.2: F. W.A = 170 mm olan bir gemi, yoğunluğu 1012 kg/m3 olan bir sudan
deniz suyuna geçerse draftı ne kadar değiĢir?
Cevap
4.6 Fresh Water Allowance (FWA)

Tatlı suyun doğurduğu draft farkıdır. Yaz yükleme hattına kadar yüklü bir geminin,
deniz suyundan tatlı suya veya tatlı sudan deniz suyuna geçiĢinde vasat draftının değiĢme
miktarına Fresh Water Allowance denir. Bu mesafe, gemilerdeki kapasite planında
gösterilen yükleme sınırı markasından (load line marks) ölçülebileceği gibi aĢağıdaki formül
ile de hesaplanabilir:
Örnek 4.3: TPC = 20 ton deplasmanı 10000 ton olan bir geminin FWA değeri nedir?
Cevap
33
4.6.1 Bir Santimetre Batırma Tonu (TPC)
Bu ifade bir gemiyi su içinde, bir santimetre batırmak için gerekli ağırlığı ifade
etmektedir. Bu ağırlık miktarı geminin su altında kalan hacmine bağlı olarak değiĢeceğinden
her draft değeri için farklı olacaktır. Gemilerde TPC değeri kapasite planlarından veya
stabilite kitaplarından MMM draft değeri karĢılığı olarak girilerek bulunur.
4.7 Draftı DeğiĢmeyen Gemilerde Yoğunluk DeğiĢiminin

Deplasmana Etkisi
Bir gemi, draftları değiĢmeden yoğunluğu farklı sularda yüzerse deplasmanı da
değiĢir. Geminin yüzdüğü suyun yoğunluğu artarsa aynı draftlarda kalabilmesi için
deplasman artar, suyun yoğunluğu azalırsa geminin aynı draftlarda kalabilmesi için
deplasman azalır.
Örnek 4.4: Tatlı suda deplasmanı 7000 ton olan bir gemi, yoğunluğu 1015 kg/m3 olan
bir suda aynı draftta iken deplasman ne olur?
Cevap
34
Yoğunluk değiĢiminin drafta etkisini inceleyiniz

 Yük istif laboratuvarınızda bulunan bir
 Laboratuvar ortamı ve iĢ sağlığı
gemi modelini içinde tuzlu su bulunan
güvenliği kurallarına uymalınız.
havuza bırakınız.
 Tuzlu su havuzundaki geminin draftlarını
okuyunuz.
 Aynı gemiyi içinde tatlı su bulunan

havuzun içine bırakınız.
 Tatlı su havuzundaki geminin draftlarını  Laboratuvar ortamı ve iĢ sağlığı

okuyunuz. güvenliği kurallarına uymalınız.
 Yoğunluk değiĢiminden kaynaklanan

draft değiĢimini inceleyiniz.
35
1. (…) Archimedes Kanunu’na göre suyun içine kısmen veya tamamen daldırılan bir
cisim, yer değiĢtirdiği suyun ağırlığına eĢit miktar ve bir kuvvetle yukarı doğru itilir.
2. (…) TPC değeri geminin su altında kalan hacmine bağlı olarak değiĢir.
3. (…) Bir gemi deplasmanı değiĢmeden yoğunluğu farklı sularda yüzerse draftı
değiĢmez.
4. (…) Tatlı suyun doğurduğu draft farkına FWA denir.
5. Yoğunluğu 1010 kg/m3 olan bir suda yüzen kutu Ģeklindeki bir teknenin draftı 3 m’dir.
Bu teknenin deniz suyundaki draftı aĢağıdakilerden hangisidir?
A) 2,85 m
B) 2,90 m
C) 2,95 m
D) 3,00 m
E) 3,05 m
6. F. W.A = 180 mm olan bir gemi, yoğunluğu 1015 kg/m3 olan bir sudan deniz suyuna
geçerse draftı ne kadar değiĢir?
A) 66 mm
B) 68 mm
C) 70 mm
D) 72 mm
E) 74 mm
7. TPC = 40, deplasmanı 20000 ton olan bir geminin FWA değeri aĢağıdakilerden
hangisidir?
A) 125 mm
B) 150 mm
C) 175 mm
D) 100 mm
E) 75 mm
8. Tatlı suda deplasmanı 10000 ton olan bir geminin, deniz suyunda aynı draftta
deplasmanı aĢağıdakilerden hangisidir?
A) 10050 ton
B) 10100 ton
C) 10150 ton
D) 10200 ton
E) 10250 ton
36
DEĞERLENDĠRME

37
ÖĞRENME KAZANIMI
Geminin emniyetli dengesi için serbest sıvı yüzeylerinin gemi dengesine etkisini
ARAġTIRMA
 Gemilerin hangi durumlarda serbest sıvı yüzeyinin etkisine maruz

kalabileceğini araĢtırınız.
5. SERBEST SIVI YÜZEYLERĠNĠN GEMĠ

DENGESĠNE ETKĠSĠ
Bir geminin tankları içinde bulunun sıvı (balast, tatlı su, yakıt ve yağ ) eğer tank tam
dolu ise gemilerin bir yana yatmasından dolayı tanktaki sıvı yer değiĢtiremeyeceği için gemi
stabiletisine etki etmeyecektir.
ġekil 5.1: Serbest sıvı yüzeylerinin gemi dengesine etkisi

Bir geminin tankları içinde bulunan sıvılar, tank tam dolu ise (Full Loaded) gemi bir
tarafa meylettiğinde tankta bulunan sıvı herhangi bir tarafa akamayacağından geminin
dengesini olumsuz etkilemez. Fakat bu tankların tam dolu olmadığı (Slack Tank)
durumlarda, gemi herhangi bir nedenden dolayı bir tarafa yatar ise tankın içindeki sıvı
geminin yattığı tarafa ve tankta bulunan sıvının ağırlık merkezi de geminin yattığı tarafa
hareket eder.
38
Dolayısı ile bu olay sonunda geminin ağırlık merkezi olan G de bir miktar hareket
eder. Eğer bu durum önlenemez ise sıvıların akıĢkan olmasından tankta bulunan sıvı devamlı
hareket eder ve geminin sancağa veya iskeleye sürekli yalpa yapmasına neden olur. Böyle
bir durumdan kaçınmak için gemilerde bulunan tanklar hiçbir zaman yarı dolu (slack)
bırakılmaz. Her zaman tam dolu veya boĢ olarak sefere çıkılır.
5.1. Serbest Yüzeyden Dolayı OluĢan GM Kaybının Hesaplanması

Dikdörtgen prizma biçimindeki tanklardan serbest sıvı hareketinden dolayı oluĢan GM
kaybı aĢağıdaki formül ile hesaplanır:
Formülde;
I: Tanktaki suyun serbest yüzey momenti,

V: Geminin sualtı hacmi,
d1: Tanklardaki sıvının yoğunluğu,
d2: Deniz suyunun yoğunluğu,
n: Bir bordadan diğer bordaya tank adedi,
L: Tank uzunluğu,
B: Tank geniĢliğidir.
Gemilerde "free surface" momenti her tank için ayrı ayrı verilmiĢtir. Bu bilgiler ya
eğriler hâlinde veya cetvellere dökülmüĢ olarak hazırlanmıĢtır. Böylece herhangi bir
yüklemeden sonra içinde serbest sıvı bulunan tanka ait "free surface" momentleri ayrı ayrı
hesaplanarak toplanır ve toplam free surface momenti deplasmana bölünerek geminin GM’
sinin küçülme oranı hesaplanır.
Örnek 5.1: Deniz suyunda deplasmanı 6000 ton olan bir geminin 20 x 12 x 2 metre
boyutlarındaki sancak ve iskele tanklarında, özgül ağırlığı 0,82 olan yakıt vardır. Tam dolu
olmayan bu tankların doğuracağı GM küçülmesi nedir?
Cevap
39
5.2.Normal Gemilerde GM Küçülmesinin Hesaplanması
Tankı tam dolu olmayan bir gemi eğer bir tarafına yatarsa tankın içindeki sıvı da o
tarafa hareket edecek ve sıvının ağırlık merkezi olan g’de hareket ederek g1 noktasına
gelecektir.
ġekil 5.2: GM küçülmesi

Buna bağlı olarak geminin ağırlık merkezi olan G noktası da (gg1) çizgisine paralel
Ģekilde hareket ederek G1 noktasına gelecektir.
40
Gemi tanklarındaki serbest sıvı yüzeylerinin gemi dengesine etkisini inceleyiniz.

gemi modelini tanklarını tamamen  Gerekli iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini
doldurarak dalga havuzunun içine almalısınız.
bırakınız.
 Geminin dengeli bir Ģekilde yüzüp
yüzmediğini inceleyiniz.
 Aynı gemiyi tanklarını yarım doldurarak

suyun içine bırakınız.
 Gemi meyil ettikçe tanktaki sıvıların

geminin yattığı tarafa gidip gitmediğini
gözlemleyiniz.
 Gemi yatıp tankı içindeki sıvılar hareket
ettikçe ağırlık merkezinin yerinin değiĢip
değiĢmeyeceğini gözlemleyiniz.
41
1. ( ) Tam dolu olmayan tanklara slack tank adı verilir.

2. ( ) Gemilerde "free surface" momenti her tank için ayrı ayrı verilmiĢtir.
3. Deniz suyunda deplasmanı 3000 ton olan bir geminin 10 x 6 x 2 metre boyutlarındaki
sancak ve iskele tanklarında, özgül ağırlığı 0,90 olan yakıt vardır. Tam dolu olmayan
bu tankların doğuracağı GM küçülmesi aĢağıdakilerden hangisidir?
A) 0, 009 mm
B) 0, 010 mm
C) 0, 011 mm
D) 0, 012 mm
E) 0, 013 mm
DEĞERLENDĠRME

42
ÖĞRENME KAZANIMI
Geminin emniyetli dengesi için GM hesabı yaparak stabilite eğrilerini

okuyabileceksiniz.
ARAġTIRMA
 Gemilerin GM’si hangi durumlarda değiĢir? AraĢtırınız.

6. GM HESABI
6.1. Genel Tanımlama
Stabilite eğrileri, stabilite hesaplarını yapabilmek için ihtiyaç duyulan bilgileri elde
etmekte kullanılan eğrilerdir.
6.2. Çapraz Eğriler (Cross Curves)

Bu eğriler GZ değerlerini bulmak için kullanılır ve GZ ve KN eğrileri olarak iki gruba
ayrılır.
6.2.1. GZ Eğrileri
Bir gemiye ait seçilmiĢ bir KG değeri için belirli bir deplasman ve meyil açısındaki
GZ değerini bulmakta kullanılan eğriler grubuna GZ eğrileri denir. Bu eğriler belirli bir KG
yüksekliği esas alınarak çizildiklerinden bu eğrilerde bulunan GZ değerinin gerçek KG
yüksekliğine göre düzeltilmesi gerekir.
43
ġekil 6.1:GZ eğrileri
ġekilde görüldüğü gibi deplasman metrik ton cinsinden apsise iĢaretlenmiĢ, GZ değeri
ise metre cinsinden ordinatta gösterilmiĢtir. ġekildeki koordinat sisteminde, GZ’nin boyu
4,5ile -I metre arasında, eğriler ise 150 lik aralıklarla 0 - 900 arasındaki meyil açıları için
çizilmiĢtir. Böylece herhangi bir deplasmanda ve herhangi bir meyil açısı için GZ değerini
bulmak istediğimizde; apsisteki deplasman değerinden çıkan dikin, eğrileri kestiği
noktaların ordinat üzerindeki değerini bulmak yeterli olacaktır.
6.2.2. KN Eğrileri
Çapraz eğrilerin KG yüksekliğine bağlı olarak GZ değeri bulunur. Bazı gemiler için
bu eğriler, KG yüksekliği sıfır kabul edilerek çizilir. ĠĢte böyle çizilmiĢ çapraz eğrilere KN
eğrileri denir.
ġekil 6.2:KN eğrileri

44
6.2.3. Statik Stabilite Eğrileri
Statik stabilite eğrileri gemilerin herhangi bir yükleme durumunda değiĢik meyil
açıları için GZ değerini pilotlamada kullanılır.
ġekil 6.3: Statik stabilite eğrileri

6.2.4. Hidrostatik Eğriler (Hydrostatic Curves)
Bu eğriler demeti, hidrostatik bilgileri elde etmek için kullanılır. DeğiĢik su kesimleri
için hesaplanan bu eğrilerden hidrostatik bilgiler, gemilerin draftı ile girilerek elde edilir.
Hidrostatik bilgiler gemilerin stabilite, kapasite ve mukavemet hesaplarının yapılmasında
kullanılır. Hidrostatik eğriler aĢağıdaki eğrilerden oluĢur:
- Yüzdürme yeteneği merkezi eğrisi (Centre of buoyancy)
- Birim trim moment eğrisi (MCT 1cm)
- Santimetre batırma tonu eğrisi (TPC)
- Deplasman eğrisi
- Boyuna metacentre yüksekliği eğrisi ( GML )
- Enine metacentre yükseldiği eğrisi (KM)
- Tekne narinlik katsayısı eğrisi (Cb)
- Prizmatik katsayısı eğrisi (Cp)
- Su hatlı narinlik katsayısı eğrisi (Cw)
- Boyuna dönme merkezi eğrisi (LCF)
- Boyuna yüzdürme yeteneği merkezi (LCB)
45
- Orta kesit narinlik katsayısı eğrisi (Cm)
ġekil 6.4: Hidrostatik eğriler
6.3. Metasentr Yüksekliği (GM)

Ağırlık merkezi (G) ile metasentr noktası (M) arasındaki mesafeye metasentr
yüksekliği denir ve GM ile gösterilir. Metasentr yüksekliği GZ’nin bir fonksiyonudur ve 15
gibi küçük yatma açılarında sabit kalacağı kabul edilir ve gemi bir tarafa yattığında B
noktası, M noktasının merkezi olduğu bir daire yayının üzerinde hareket eder. Büyük yatma
açılarında ise B noktası daha fazla yer değiĢtireceği için buna bağlı olarak M noktası da sabit
kalmayacak ve yer değiĢtirecektir.
6.3.1. Stiff (Diri) Gemi
Ambar diplerine ağır yük yüklendiği zaman G noktası aĢağı ineceğinden M noktası ile
arasındaki mesafe artacak ve buna bağlı olarak GZ değeri de büyüyecektir. Bu durumda
doğrultucu moment etkisi de artacağından gemi düĢtüğü yalpalardan çok hızlı bir Ģekilde
doğrulacaktır. ĠĢte bu tür yüklenmiĢ gemilere stiff gemi denilir. Bu türde yüklenmiĢ gemiler
çok çabuk ve hızlı yalpa yaptıklarından geminin ve yükün hasar görmesine, personelin
rahatsız olmasına neden olur. Ancak GM değerinin fazla olmasından dolayı bu Ģekilde
yüklenmiĢ gemilerde denge problemi yoktur. Kütük demir ve ağır maden taĢıyan gemiler
stiff gemi özelliğini gösterir. Yatma açılarına kadar gemi stabilitesini hesaplamak için
46
kullanılır. G noktası M noktasının altında ise GM pozitif, üstünde ise GM negatif olarak
değerlendirilir.
6.3.2. Tender (Baygın) Gemi
Fazla yer kaplayan, hafif yükleri taĢıyan gemilerde G noktası yukarı çıkarak M
noktasına yaklaĢır. Bu durumda GM mesafesi kısalarak doğrultucu moment kolu olan GZ
kısalır. Böylece gemiler ağır ağır yalpa yapar. GM değeri küçük olan gemilere tender gemi
denir. Bu Ģekilde yüklenmiĢ bir gemide yük ve gemi hasar görmez. Fakat bu tür yüklenmiĢ
gemilerde stabilite sorunu vardır. Gemi sefere çıktığında zaten küçük olan GM değerinin
seyir sırasında daha da küçülerek geminin nötr veya negatif denge durumuna düĢmesine
neden olabilir. Kereste ve tahıl yükü taĢıyan gemiler ile konteyner gemileri tender gemilere
örnek olarak gösterilebilir.
47
GM mesafelerini inceleyiniz.

 ĠĢ sağlığı güvenliği tedbirlerini
gemi modelini üzerine hiçbir yük
almalısınız.
yüklemeden havuzun içine bırakınız.
 Geminin ağırlık merkezini, GM
mesafesini inceleyiniz.
 Aynı geminin ambar diplerine ağır yük

yükleyiniz.

mesafesini inceleyip ne tür bir gemi
olduğunu açıklayınız.
 Aynı geminin ambar içine ve ambar

üstüne yük yükleyiniz.

mesafesini inceleyip ne tür bir gemi
olduğunu açıklayınız.
48
1. (…) Çapraz eğriler GZ değerlerini bulmak için kullanılır.

2. (…) Statik stabilite eğrileri gemilerin herhangi bir yükleme durumunda değiĢik meyil
açıları için GZ değerini pilotlamada kullanır.
3. (…) Hidrostatik bilgiler, gemilerin meyli girilerek elde edilir.
AĢağıdaki soruları dikkatle okuyarak ve doğru seçeneği iĢaretleyiniz.
4. Bir geminin ağırlık merkezinin yüksekliği (G), metasentr yüksekliğine (GM) eĢit ise
aĢağıdakilerden hangisi geminin durumunu gösterir?
A) Gemi nötr, dengelidir.
B) Gemi kararsız, dengelidir.
C) Gemi kararlı, dengededir.
D) Gemi dengesizdir.
E) Gemi overload olmuĢtur.
5. GM’i büyüktür ve gemi düĢtüğü yalpalardan çabuk doğrulur. AĢağıdakilerden hangisi

bu tip gemilerdendir?
A) Konteyner gemisi
B) Tender gemi
C) Nötr dengeye sahip gemi
D) Kararsız dengeye sahip gemi
E) Stiff gemi
DEĞERLENDĠRME

Cevaplarınızın tümü doğru “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.
49
MODÜL DEĞERLENDĠRME
MODÜL DEĞERLENDĠRME
KONTROL LĠSTESĠ
Bu materyal kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri

Evet, kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi
değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Gemiye etki eden kuvvetleri tespit edebildiniz mi?
2. Gemiye etki eden kuvvetlere göre stres hesabı yapabildiniz mi?
3. Ağırlık diyagramını kullanabildiniz mi?
4. Bonjean eğrilerini kullanabildiniz mi?
5. Yüzdürme kuvveti eğrilerini kullanabildiniz mi?
6. Yük diyagramını kullanabildiniz mi?
7. Stres hesabı yapabildiniz mi?
8. Ağırlık merkezini tespit edebildiniz mi?
9. Yük durumlarına göre ağırlık merkezi hareketlerinin etkilerini
uygulayabildiniz mi?
10. Yoğunluk ve özgül ağırlıklarının etkilerini belirleyebildiniz mi?
11. Yüzme Kanunlarını kullanabildiniz mi?
12. Su yoğunluğunun draft üzerindeki etkilerini hesaplayabildiniz
mi?
13. Yoğunluk değiĢiminin drafta etkisini tespit edebildiniz mi?
14. Gemi tanklarındaki serbest sıvı yüzeylerinin gemi dengesine
etkisini hesaplayabildiniz mi?
15. Serbest sıvı yüzeylerinin oluĢturduğu GM küçülmesini
hesaplayabildiniz mi?
16. Stabilite eğrilerini mukavemet hesaplarında kullanabildiniz mi?
17. GM hesaplarını yapabildiniz mi?
DEĞERLENDĠRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız
“Evet” ise bir sonraki materyale geçmek için öğretmeninize baĢvurunuz.
50
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1’ĠN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 YanlıĢ
3 YanlıĢ
4 Doğru
5 Doğru
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2’NĠN CEVAP ANAHTARI
1 YanlıĢ
2 Doğru
3 YanlıĢ
4 Doğru
5 Doğru
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 YanlıĢ
2 Doğru
3 Doğru
4 Doğru
5 A
6 B
7 C
8 C
9 C
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-4’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 Doğru
3 YanlıĢ
4 Doğru
5 C
6 D
7 A
8 E
51
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-5’ĠN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 Doğru
3 E
ÖĞRENME FAALĠYETĠ-6’NIN CEVAP ANAHTARI
1 Doğru
2 Doğru
3 YanlıĢ
4 A
5 E
52
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
 AKIN Teoman (U. Yol Kaptanı), Gemi Stabilitesi, Denizler Kitabevi,
Ġstanbul, 1999.
53

Done

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Done

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI

TEMEL STABĠLĠTE HESAPLARI

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................... iii

DAL Güverte ĠĢletme

MODÜLÜN ADI Temel Stabilite Hesapları

MODÜLÜN SÜRESĠ 80/42

ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alarak birey/öğrenciye

1. Geminin emniyetli dengesi için gemiye etki eden

Modül içinde yer alan ve her öğrenme faaliyetinden sonra

Denizcilikte gemi stabilitesi, gemilerin her zaman ve her koĢulda emniyetlerinin

Gemiler, seferleri sırasında çok değiĢken Ģartların etkisinde kalmaktadır. Bu Ģartların

Bilgisayar programları, denge hesaplarının yapılmasında pratik ve güvenilir

Geminin emniyetli dengesi için gemiye etki eden kuvvetleri hesaplayabileceksiniz.

 Gemiye etki eden kuvvetlerin geminin bünyesinde oluĢturabileceği zararları

1. GEMĠYE ETKĠ EDEN KUVVETLER

1.1.1. Statik Kuvvet

 Geminin bünyesinin ağırlığından kaynaklanan kuvvetler boyunun çeĢitli

 Geminin çeĢitli yerlerine monte edilen ağırlıklar (gemi makineleri, kreynler,

1.2. Durgun Suda Geminin Üstünde OluĢan Gerilmeler

1.2.1. Dalgaların Boyuna Gerilmeye Etkisi (KamburlaĢma ve Bel Verme)

Fotoğraf 1.2: DıĢbükey gerilim (sagging)

1.3.1. Gerilme (Stress)

1.3.2. Çeki Gerilmesi (Tensile Stress)

Bir materyali gerdirerek uzamaya zorlayan kuvvetlerin doğurduğu gerilmeye denir.

1.3.3. Bası Gerilmesi (Compressive Stress)

Bir materyali bastırarak sıkıĢtırmaya zorlayan kuvvetlerin doğurduğu gerilmeye denir.

1.3.4. Kesme Gerilmesi (Shearing Stress)

ĠĢlem Basamakları Öneriler

 Uyguladığınız kuvvetin Ģiddetini  Uygulama esnasında iĢ sağlığı ve güvenliği

 Materyalin uygulanan kuvvete  Uygulama esnasında iĢ sağlığı ve güvenliği

1. ( ) Gemiye etki eden kuvvetler ikiye ayrılır.

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap

 Suyun kaldırma kuvvetinin gemiye etkisini araĢtırınız.

2. GEMĠ AĞIRLIĞI, SUYUN KALDIRMA

ġekil 2.1: Ağırlık eğrisi

2.2. Bonjean Eğrileri

ġekil 2.2: Bonjean eğrileri

2.2.1. Yüzdürme Kuvveti Eğrileri (Buoyancy Curves)

Buoyancy eğrileri suyun kaldırma kuvvetinin geminin boyuna dağılımını gösterir.

ġekil 2.3: Yüzdürme kuvveti eğrileri

2.3. Yük Eğrileri (Load Curves)

Geminin herhangi bir bölümü üzerindeki Shearing Force ve Bending Moment

ġekil 2.4: Kesme kuvveti ve eğilme momenti eğrileri

ĠĢlem Basamakları Öneriler

 Yük istif laboratuvarınızda bulunan bir  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

 Geminin suyun üstünde dengede kalıp  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

 Geminin farklı ambarlarına ağırlıklar  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

 Geminin üstündeki ağırlıklarla yüzme  ĠĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap

Geminin emniyetli dengesi için ağırlık merkezi ve yerinin değiĢimlerini hesaplar.

 Gemilerin ağırlık merkezleri neden farklıdır? AraĢtırınız.

3. AĞIRLIK MERKEZĠ VE YERĠNĠN

ġekil 3.1: Ağırlık merkezi

3.1.1. Ağırlık Merkezindeki DeğiĢiklikler

ġekil 3.2: Gemi üzerindeki toplam ağırlıkların yeri

Bu kuvvet çiftinin değeri: Δ x GZ

3.1.3. Doğrultucu Kol (GZ) ve Moment

ġekil 3.3’te görülen GZ mesafesine doğrultucu kol, Δ x GZ değerine de doğrultucu

3.1.5. Metacentre Yüksekliği (GM)

3.2. Ağırlık Merkezinin Hareketi

3.3. Cismin Kütlesinin Azaldığı Durumlar

ġekil 3.4: Ağırlık merkezinin yeri