You are on page 1of 7

Baøi hoïc 03

Loãi quaõng 5, quaõng 8: cuøng chieàu vaø song song

1. Loãi quaõng 5 cuøng chieàu xaûy ra khi:


- Coù söï xuaát hieän cuûa quaõng 5 ôû HT sau
- Hai beø ñi cuøng chieàu ñeán quaõng 5
- Hai beø ñeàu ñi caùch baäc
Do ñoù, loãi quaõng 5 cuøng chieàu khoâng xaûy ra khi moät trong hai beø ñi lieàn baäc.
   5  
 
  
 

   
    
   
5

5


 
   
* Basso - Soprano: Loãi Söûa loãi: Cho beø Basso ñi leân quaõng 4
- Coù quaõng 5 ôû HT F Hai beø Basso - Soprano khoâng bò loãi do:
- Hai beø cuøng ñi xuoáng Hai beø ñi ngöôïc chieàu duø caùch baäc
- Hai beø cuøng ñi caùch baäc
Soprano ñi quaõng 3, Basso ñi quaõng 5
* Alto - Soprano: Khoâng bò loãi
- Coù quaõng 5 ôû HT F
- Hai beø cuøng ñi xuoáng
- Beø Alto ñi lieàn baäc

    5
 
  
 

   

   5  
  
   
  


    
* Basso - Soprano: Khoâng bò loãi * Alto - Soprano: Khoâng bò loãi
- Coù quaõng 5 ôû HT G - Coù quaõng 5 ôû HT F (theå ñaûo 1)
- Hai beø cuøng ñi xuoáng - Hai beø cuøng ñi leân
- Beø Soprano ñi lieàn baäc - Beø Alto ñi lieàn baäc
Baøi hoïc 03 (2)
2. Loãi quaõng 8 cuøng chieàu xaûy ra khi:
- Coù söï xuaát hieän cuûa quaõng 8 ôû HT sau
- Hai beø ñi cuøng chieàu ñeán quaõng 8
- Hai beø ñeàu ñi caùch baäc


Trong giai ñoaïn ñaàu, quaõng 8 cuøng chieàu ñöôïc duøng khi beø treân ñi lieàn baäc.
  

  

 

 


    8
  


8
 
  

 

   
* Basso - Soprano: Loãi * Basso - Alto: Khoâng bò loãi
- Coù quaõng 8 ôû HT C - Coù quaõng 8 ôû HT F
- Hai beø cuøng ñi leân - Hai beø cuøng ñi xuoáng
- Hai beø cuøng ñi caùch baäc - Beø Alto (beø treân) ñi lieàn baäc
Tröôøng hôïp beø döôùi ñi lieàn baäc, ñöôïc pheùp nhöng neân ôû phaùch nheï. Neáu ôû phaùch maïnh

  
thì khoâng neân ôû hai beø cöïc (*).
 
   
 


 

 

  

   8   (*)  8
 
 



    
3. Loãi quaõng 5 vaø quaõng 8 song song: Loãi naøy ñôn giaûn hôn loãi cuøng chieàu do khoâng
xeùt tôùi chuyeån haønh lieàn baäc hoaëc caùch baäc, cuøng chieàu hoaëc ngöôïc chieàu, maø chæ caàn
thaáy quaõng 5 hoaëc quaõng 8 theo nhau ôû hai beø baát kì laø loãi song song.
 
   
  
Loãi quaõng 5 song song
 
 
  

    
   5  5   5
 
 

5 5
 
   
5
   

    

    
    
  
Loãi quaõng 8 song song
  
  
 
   
  
 8  
 8  8
 8  8  
  
8
    
   
 
  
Baøi hoïc 03 (3)

4. Loãi quaõng 5, quaõng 8 nhö vöøa trình baøy laø loãi ñaëc tröng cuûa hoïc vieân môùi hoïc hoaø
aâm. Nhieàu khi laøm baøi hoaø aâm vaøi thaùng, thaäm chí vaøi naêm vaãn maéc loãi do khoâng quan
saùt kó (hoaëc khoâng theå caûm nhaän ñöôïc khi chôi ñaøn). Töø ñoù naûy sinh hai vaán naïn:
- Nhieàu ngöôøi hoïc ít cho raèng mình coá tình loãi quaõng 5, quaõng 8 ñeå taïo neân höông vò
môùi cho hoaø aâm coå ñieån (tröôøng phaùi phaûn coå ñieån do hoï nghó laø "töï phaùt minh" ra).
- Nhieàu ngöôøi traùnh loãi moät caùch maùy moùc, cho raèng ñoù laø moät loãi nghieâm troïng nhöng
khoâng hieåu nghieâm troïng ôû choã naøo.
Trong hoaø aâm coå ñieån, khoâng coù khaùi nieäm nghieâm caám, chæ coù khuyeân duøng hoaëc neân
traùnh. Neàn taûng hoaø aâm coå ñieån maáy traêm naêm cho ra nhöõng lí thuyeát ñoù, noù ñi lieàn
vôùi caûm nhaän cuûa nhöõng ñoâi tai aâm nhaïc kieät xuaát. Khi hoïc vieân ñaõ hoïc thaønh thaïo
caùc quy luaät khaùch quan cuûa hoaø aâm coå ñieån thì coù muoán loãi quaõng 5, quaõng 8 thì
cuõng coù lí do chuû quan, vaø ñuû tö caùch laøm vieäc ñoù.
Theo doøng lòch söû aâm nhaïc, theå loaïi nhaïc bình ca Gregorio I (540-604) hoaëc daân ca
khuyeân duøng nhöõng quaõng 5 song song ñeå hoaø aâm.
Ví duï: Ubi Caritas (Ñaâu coù tình yeâu thöông, ôû ñaáy coù Ñöùc Chuùa Trôøi), theå caùch bình
ca Tritus Plagalis (taän ôû Fa, truï ôû La), giaùo trình "Hoaø aâm taân thôøi, töông lai neàn aâm

                            
nhaïc", chöông 7 - Tieán Duõng.
  

    
 
 
    
 
 

 

 
  
  
   
   
 
   
  
    
   

    
     
     
   
 
    

     
       
         
          
U - bi ca - ri - tas et a - mor, De - us i - bi est. Ti - me - a - mus, et a- me - mus De -um vi-


 

 
 

 

 



    
 

  
   
     

    
    
   
     
  
quaõng 5 theo nhau lieân tuïc

                        


   
 
  
  
 


       
                    
 
 
   
  

 


 
 


   



 

 
 
  


       
 vum.Et  ex co -rde di-     
li- ga - mus nos sin - ce - ro. A - men.


 

 


 

  
  

 

 

 
 

 
  

           
    
   
Bình ca voán dó haùt moät beø baèng tieáng Latin khoâng nhaïc ñeäm. Baûn hoaø aâm treân ñöôïc
vieát cho ñaøn organ ñeäm theo doøng ca. Caùc quaõng 5 theo nhau lieân tuïc cuõng chæ laø moät
giaûi phaùp hay. Chuùng ta vaãn coù theå hoaø aâm baøi bình ca theo caùc quy taéc chung cuûa
hoaø aâm coå ñieån. Nhö theå caùch baøi bình ca treân laø Tritus Plagalis taän ôû Fa neân coù theå
hoaø aâm theo thang aâm Fa tröôûng vôùi noát Si giaùng.
Baøi hoïc 03 (4)

Sau ñaây laø ví duï veà daân ca vôùi caùc quaõng 5 song song theo nhau lieân tuïc: Trích tröôøng
ca "Daâng hoa" cuûa linh muïc Phan-xi-coâ Xa-vi-eâ Ñinh Quang Tònh, chöông Nguõ Baùi -
ñoaïn thöù nhaát, hoaø aâm: Linh Trieàu.
    
        

    
Chuùng con laïy Chuùa Cha nhaân thöù (i...)
                          
                        


                    

  
quaõng 5 theo nhau lieân tuïc
      
  

 
 
           

 
 

 

 

 
 

 
 



 

    

Ñaõ...

 

 
 
 
  

      
Ñaõ giöõ lôøi. Ñaõ...
                             
    

                        
               

  
   


 
 
 
 
  
Hai baøi hoaø aâm bình ca vaø hoaø aâm daân ca treân cho thaáy quaõng 5 song song theo nhau
lieân tuïc raát thoaûi maùi, ñöôïc cho laø neân duøng.
Daân ca cuûa caùc daân toäc AÙ chaâu thöôøng laø thang aâm thieáu vaø khoâng caûi tieán suoát nhieàu
theá kæ. Coøn aâm nhaïc AÂu chaâu thì töø caùc theå caùch thang aâm bình ca, ñeán aâm nhaïc ña aâm
ñieäu (Motetum) thôøi Phuïc Höng (1400-1600), ñeán thôøi Baroque (1600-1750) vôùi J.S.
Bach (1685-1750) vaø ñænh cao laø thôøi Coå Ñieån (1750-1820) vôùi ñaïi dieän öu tuù laø W.A.
Mozart (1756-1791) vaø L. van Beethoven (1770-1827), tính tröôûng thöù cuûa thang aâm coå
ñieån ñöôïc ñònh hình roõ reät, neân hai quaõng 5 vaø 8 ñöôïc xem nhö nhöõng quaõng ñaëc bieät.
Cho neân hoaø aâm coå ñieån môùi coù loãi quaõng 5, quaõng 8 maø chuùng ta ñang hoïc.
Baøi hoïc 03 (5)
5. Lí do hai quaõng treân bò xem laø loãi:
- Quaõng 5: Laøm cho tính chaát hoaø aâm thay ñoåi ñoät ngoät
- Quaõng 8: Laøm cho tính chaát hoaø aâm thay ñoåi haàu nhö toái thieåu
Taùc ñoäng cuûa quaõng 5 vaø quaõng 8 ñeán tính chaát cuûa hoaø aâm traùi ngöôïc nhau hoaøn
toaøn. Quaõng 5 taïo ra söï thay ñoåi ñoät ngoät, neáu theo nhau lieân tuïc thì laøm cho baøi hoaø
aâm maát ñi tính haøi hoaø. Ví nhö vieäc ta caûm thaáy khoù chòu khi tieáp xuùc moät ngöôøi baïn
coù tính tình sôùm naéng chieàu möa, vôùi hæ, noä, aùi, oá, ai, laïc, duïc thay ñoåi thaát thöôøng.
Ví duï sau, ta thaáy nhöõng quaõng 5 song song theo nhau lieân tuïc ôû beø Basso vaø Tenore,
laøm tính chaát hoaø aâm thay ñoåi ñoät ngoät, maéc loãi veà lí thuyeát moùc noái cô baûn, nhìn baèng

  
maét troâng khoâng ñeïp vaø chôi ñaøn vôùi caùch xeáp ngoùn xaáu, khoâng hôïp lí.
    


  
 

   
   
      
       

  

  
   
 
   
I II VII III IV V I
Nhöõng quaõng 5 song song bò tính loãi ñöông nhieân laø nhöõng quaõng 5 ñuùng. Coøn nhöõng
quaõng 5 song song ñöôïc chaáp nhaän khi laø moùc noái coù HT boán noát vaø coù quaõng 5 giaûm.
Ví duï: Beethoven ñaõ kheùo leùo cho nhöõng quaõng 5 ñuùng vaø 5 giaûm theo nhau lieân tuïc
möôøi taùm oâ nhòp trong Piano Sonata soá 2 (ñoaïn ñaàu - Allegro vivace, töø oâ 59 ñeán 76)
            
    
 
  
   
        
 
 
 
5 ñuùng 5 giaûm 5 giaûm 5 ñuùng...
  
                                              
5 ñuùng

                     
                 
Ñoái vôùi quaõng 8 song song: Giai ñoaïn ñaàu hoïc hoaø aâm laø vieát boán beø hôïp xöôùng, neáu
quaõng 8 theo nhau lieân tuïc taïo neân söï nhaït nheõo, laøm uoång phí neùt ñeïp cuûa vieäc haùt
boán beø khoâng nhaïc ñeäm (A Cappella).
Vôùi boán beø hôïp xöôùng, ta phaûi taïo neân söï thi vò vôùi söï töông phaûn, ñoái ñaùp giöõa caùc beø,

    


nhaát laø hai beø cöïc. Sau ñaây laø moät ví duï raát ñieån hình:

  
   - Hai beø cöïc trao ñoåi noát nhaïc
   
(Soprano: Do-Re-Mi, Basso: Mi-Re-Do)
    
 - Beø Alto ñöùng yeân
 
  
  - Beø Tenore chuyeån haønh leân xuoáng lieàn baäc (Do-Si-Do)

I6 V6/4 I
Ví duï treân laø vieäc duøng HT6/4 (theå ñaûo 2) laøm HT chuyeån tieáp, seõ hoïc sau.
Baøi hoïc 03 (6)

   


Neáu ñeå quaõng 8 theo nhau nhö ví duï sau thì thaø boû ñi baøi hoaø aâm ñoù.

  
  
  8  8  8
   

  
 
Neáu hoïc ñeán phoái daøn nhaïc, hoïc vieân seõ thaáy nhieàu quaõng 8 song song laø vieäc neân
laøm. Coù theå coi boán beø hôïp xöôùng laø chieác TV traéng ñen, coøn phoái theâm daøn nhaïc cho
hôïp xöôùng laø chieác TV maøu vôùi nhieàu maøu saéc bieán hoaù khoân löôøng. Ta thaáy TV maøu
coøn chia laøm nhieàu loaïi nhö TV thöôøng, TV HD, TV maøn hình phaúng, cong... Coøn phoái
daøn nhaïc, maøu saéc bieán hoaù tuyø vaøo trình ñoä nhaïc só, bieân cheá daøn nhaïc, saéc tieáng
nhaïc cuï...)
Vôùi ví duï boán beø khuyeân duøng treân ñaây, ta thöïc hieän vieäc phoái daøn nhaïc vôùi caùc nhaïc
cuï taêng cöôøng boán beø haùt ôû nhöõng quaõng taùm treân döôùi khaùc nhau. Ñaây laø vieäc taêng
cöôøng aâm thanh vôùi caùc saéc tieáng khaùc nhau, vaø soá löôïng vöôït quaù boán beø hôïp xöôùng
thoâng thöôøng, neân caùc quaõng 8 song song ñöôïc khuyeán khích söû duïng roäng raõi.


 





Flauto

 

Oboe    
 
 

   

Clarinetto 

    
   

   

 

 
Alto 
  
Soprano

   
 
  
Tenore 
Basso   
   
Baøi hoïc 03 (7)
Vieäc vieát phaàn nhaïc ñeäm cho ñaøn piano cuõng duøng quaõng 8 song song ñeå taêng cöôøng
phaàn beø traàm tay traùi. Ví duï: Haùt möøng Chuùa giaùng sinh (Mary's Boy Child / Oh my
Lord, nhaïc: Boney M., hoaø aâm vaø lôøi Vieät: Tieán Linh), trích "Trang ñeäm ñaøn taäp 5".
       

   
 
                 Naøo cuøng veà...
                
                    
   
        
      

      

 
 
 
 
 
       
                  
 
 
      
          

Quaõng 8 song song coøn duøng ñeå taêng cöôøng giai ñieäu tay phaûi: Trích Piano Sonata soá


    
11 cuûa W.A. Mozart (ñoaïn Alla Turca - Allegretto, oâ 27 ñeán 35).
   

 
  

 
 
 
 







 
   
  
 
    
      
    
  

               
                         

           


 
 


6. Coù nhöõng lôøi khuyeân ñeå traùnh loãi quaõng 5, quaõng 8, nhöng neáu laøm baøi hoaø aâm quaù
an toaøn thì thöôøng hoïc vieân ñoù laïi khoâng hoïc cao. Vì thieáu söï maïo hieåm vaø thaát baïi.

BAØI TAÄP

       
Tìm caùc loãi quaõng 5, quaõng 8 (cuøng chieàu vaø song song) trong baøi hoaø aâm sau:
  
               
     
    
 
          


    
   
               
      
              
  
  
 
 

  
 
   
    
       
 
  
  
 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Ta chæ vieäc tìm nhöõng quaõng 5, quaõng 8 (tính töø döôùi leân) neân ñöông nhieân laø boû qua
nhöõng quaõng 3, 4 hoaëc 6.
Ví duï:
Moùc noái 1-2: B-T quaõng 5 //
B-S quaõng 8 //
Moùc noái 2-3: ...

You might also like