NAZIV UNIVERZITETA

SEMINARSKI RAD
PREDMET:

TEMA: ODNOS DRŽAVE I KAPITALA U DOBA

GLOBALIZACIJE

MENTOR: STUDENT:

Decembar 2019
 SADRŽAJ

1. UVOD..........................................................................................................................3
2. DEFINICIJA GLOBALIZACIJE..............................................................................4
3. ODNOS DRŽAVE I KAPITALA..............................................................................4
4. RAZLIČITI PRAVCI TUMAČENJA DRŽAVE I KAPITALA..............................4
5. TRANSFORMACIJA NOVCA KAO IZVOR KAPITALA....................................5
6. SPECIJALIZOVANE FINANSIJSKE INSTITUCIJE.............................................5
7. MEĐUNARODNO KRETANJE KAPITALA..........................................................6
8. ZAKLJUČAK.............................................................................................................7
9. LITERATURA............................................................................................................8

2
UVOD

U ovom radu govori se o odnosu države i kapitala u procesu globalizacije, samom značenju
pojma kao i utjecajima globalizacije. .Istaknuto je da globalizacija ima i negativne i pozitivne
aspekte, ali da svakako donosi značajne promjene. Razvijeni svijet nosilac je procesa
globalizacije i upravo je on najbolje iskoristio aktualne globalne okolnosti. Razvojem
informatičke i komunikacijske tehnologije svijet je postao jedinstveni sustav, a veza između dva
subjekta u različitim dijelovima svijeta nerijetko se ostvaruje u roku od nekoliko minuta.
Stvaranje gospodarskih i političkih integracija u uzročno- posljedičnoj je vezi s procesom
globalizacije

Svjedoci smo rastuće međuzavisnosti između država širom svijeta i odvijanja niza nezavisni
procesa koji se događaju i obuhvataju države, regione, čitav svijet. Ovaj splet svih odnosa kojima
se povezuju brojni sudionici na državnom, regionalnom nivou , pa i civilizacije – u raznim
oblastima, vremenima, pri različitim brzinama odvijanja, s tendencijom sveobuhvatnosti, ali i
širenja i kod onih procesa koji su već postali globalni- nazivamo globalizacijom.¹

Mnogi autori globalizaciju svode na procese koji se odvijaju u svijetskoj privredi, a vremenski je
smještaju u razdoblje od sredine sedamdesetih ili čak od sredine osamdesetih godina. Međutim,
globalizacija se odvija u mnoštvo oblasti, a prva globalizacija desila se vrlo davno i odvija se
vrlo dugo, što znači da globalizacija nije nastala, odnosno nije produkt ovog vremena.

3
Definicija globalizacije

Globalizacija je jedan relativno novi izraz za neke stare procese koju su se ranije samo drugačije
nazivali. Tako npr. kao sinonime za globalizaciji mogli bismo pomenuti ''univerzalizaciju'',
''internacionalizaciju''...Globlozacija potiče od francuske riječi ''global'', što znači cjelovitost,
sveukupnost. Pojam globalizacije može se shvatiti i definirati na različite.Jedno definira
globalizaciju kao pozitivan i optimističan proces koji donosi razvitak tehnologije, proširenje
tržišta, veći profit, lagodniji život, znanstveni napredak, raspad diktatorskih režima i užitak
potrošnje (dakle, kao nužnost povezivanja svijeta bez nacionalnih granica). Drugo definira
globalizaciju kao nužno zlo, prevlast SAD-a i EU-e u svim aspektima života: ekonomiji, politici,
znanosti i kulturi (dakle kao oblik kolonijalizma i imperijalizma nad malim narodima). Klaić o
globalizaciji kaže: ''Osnovno obilježje sadašnjeg društvenog života i stanja zemalja je prisustvo
međuzavisnosti. Međuzavisnost i globalna rasprostranjenost na širokom prostoru poznata je kao
globalizacija.''²

''Globalizacija je naziv za pretvaranje svijeta u jedinstven prostor''

ODNOS DRŽAVE I KAPITALA

Što se tiče pitanja analize funkcija koje država obavlja za kapital, zadatak teori je jeste da objasni
ne samo konkretne istorijske funkcije već i načine i uzroke njihove transformacije. Država
predstavlja logički neophodnu instancu u kapitalističkom društvu koja za kapitalističku klasu
mora da izvršava one zadatke koja ona sama nije u stanju (Barrow 1993). Osnovna funkcija
države, svakako, jeste da obezbedi one preduslove koji su neophodni za funkcionisanje
kapitalističkog sistema društvenih odnosa. Međutim, u istorijskom razvoju kapitalističkog
sistema potrebe kapitala su se razlikovale. Zato teorija mora da obezbedi kategorijalni aparat koji
će omogućiti analizu istorijske transformacije funkcija kapitalističke države.

Različiti pravci tumačenja odnosa države i kapitala

Istorija marksističke teorije o državi obiluje različitim debatama i različitim tumačenjima odnosa
države i kapitala. Imajući ovo na umu, marksističko tumačenje države svakako ne predstavlja
dovr šen projekat. Ipak, različiti pravci da li su izuzetan doprinos razumevanju različitih aspekata
ovog problema. Postojeće doprinose moguće je razvrstati u nekoliko škola ili pravaca mišljenja.

4
Transformacija novca kao izvor kapitala

Suština je u “prerađivackoj” funkciji bankarsko–finansijskog sektora, da štednju, čiji je rok

odlaganja trošenja kraći od 12 meseci, transformiše na rok duži od 12 meseci. Ovo je motiv
svake banke, jer na taj način obezbeđuje veće prihode. Na taj način, uporedo sa ličnom koristi,
banka obezbeđuje korist i za ukupni privredni sistem, jer značajnim iznosima kapitala
omogućava uspešno funkcionisanje tržišta kapitala.

Ukupan iznos kapitala formiran iz navedena dva izvora predstavlja ponudu tržišta kapitala.
Vlasnici štednje su učesnici na tržištu, a oni su: pojedinci; privredni subjekti; državni ili
paradžavni subjekti, institucije i organizacije svih vrsta i bankarsko–finansijske institucije svih
oblika i vrsta.

Specijalizovane finansijske institucije

1. Holding kompanije, korporacije i drugi oblici AD, koja imaju sopstvenu finansijsku instituciju
za obavljanje transakcija sa kapitalom. Osnovni motiv Holding kompanija i drugih AD, u
principu, nije zarada po svaku cenu, već pre svega, finansijsko povezivanje privrednih subjekata
iste ili slične djelatnosti, odnosno grane - horizontalni holding ili raznih privrednih subjekata,
koji u osnovi koriste istu sirovinu – vertikalni holding.

2. Specijalizovane institucije za preuzimanje i plasman emisije i preprodaju efekata - osnovni

motiv - zarada. Ostvarivanje – na razlici u ceni. Nastupaju uvek u svoje

ime i za svoj račun. Ponekad se i udržuju i tako nastupaju na TK izazivajući značajne oscilacije.

3. Na hiljade privatnih brokerskih i posredničkih institucija i konsalting firmi, koje imaju licencu
za čisto posredovanje između invenstitora i korisnika kapitala tzv. agenata ili agencija. Privatne
brokerske i posredničke institucije imaju specifičnu ulogu na TK, jer nastupaju uvek kao
posrednici između investitora i korisnika kredita. Samim tim tržišne transakcije obavljaju za tuđe
ime i za tuđi račun, a nikada u svoje ime i za svoj račun. Provizija je osnovni izvor prihoda. To
određuje i veličinu ovih institucija (od jednog čoveka - agenta sopstvene brokerske kuće do
brokerskog saveza i kompanija).

5
Međunarodno kretanje kapitala

Međunarodno kretanje kapitala jedan je od najatraktivnijih oblika međunarodne saradnje među

kompanijama. Globalizacija se može primenjivati tek ako dođe do promene poslovnog
razmišljanja i ako postoje firme spremne da prihvate rizik koji ona sa sobom nosi. Tržište je
pritom samo temelj za postojanje globalne konkurencije, odnosno izravne konkurencije firmi na
svim tržištima bez promena na proizvodu ili usluzi i bez prilagođavanja lokalnim zahtevima. Moj
seminarski rad sadrži obradu i razjašnjavanje zadate teme, činilaca međunarodnog kretanja
kapitala, zajednoi sa osvrtom na par primera, sa posebnim osvrtom na direktne inostrane
investicije, koje predstavljaju glavni oblik međunarodnog kretanja kapitala.

Izvoz kapitala je pojava koja je tipična za zrelu fazu kapitalizma, imperijalizam, iako ga je bilo i
u ranom kapitalizmu. Sa razvojem kapitalizma i porastom organskog sastava kapitala dolazi do
tendencijskog opadanja prosečne profitne stope. Zbog neravnomernosti u razvoju pojedinih
zemalja javljaju se razlike u visini profitnih stopa, pa kapital odlazi u one zemlje gde je profitna
stopa viša. U decenijama posle Drugog svetskog rata kapital se kreće između zemalja koje su na
približno istom nivou razvijenosti, koje su podjednako opskrbljene kapitalom i u kojima je
profitna stopa približno jednaka (zemlje Zapadne Evrope, SAD i Japan). Razvijaju se
multinacionalne kompanije koje u zemljama u razvoju pribavljaju sirovine i koriste jeftinu radnu
snagu, a u razvijenim zemljama osamostaljuju i kompletiraju proizvodni proces, šire tržište i
koriste prednosti ekonomije obima.

6
Zaključak

Ekonomski aspekt globalizacije ukljucuje opstu liberalizaciju trgovinskih i finansijskih

aktivnosti, opstu deregulaciju u smislu minirniziranja aktivnosti drzave i privatizacije drzavnih
funkcija i usluga, pojavu novih aktera na medunarodnoj sceni sa stalno rastucirn uticajem na
medunarodne ekonornske odnose (Svetska banka, Medunarodni monetarni fond, Svetska
trgovinska organizacija, transnacionalne i multinacionalne kornpanije i neforrnalne grupe sa
ogromnim globalnim uticajern, kao sto je G-7). Sa aspekta ekonomskihpolitika konkretnih
zemalja neoliberalno stanoviste uzima se kao datost i to u formi slobode kretanja robe, kapitala i
usluga, privatizacije i elirninisanja koncepta javnog dobra, kao i smanjivanja javnih izdataka za
socijalne usluge. Globalna pravila su postavljena.

7
 LITERATURA

1. Bukvic, Rajko (2003), Ekonomske slobode i ekonomski suverenitet u uslovima

globalizacije, prilagodavanje iii potcinjavanje, u: Politika i slobode, Institut drustvenih
nauka, Beograd
2. Dokrnanovic, Mirjana (2004), Ekonomska globalizacija i paradoksi, Casopis za politicku
teoriju i istrazivanja globalizacije, razvoja i rodnosti, Dollar, David (2004),
3. Globalization, Poverty, and Inequality since 1980, World Bank Policy Research Working
Paper