AKULTURACIJA I ETNOGENEZA BUNJEVACA U MAĐARSKOJ

Etnogeneza Bunjevaca u Mađarskoj se može razumeti na osnovu analitičkog okvira koji daje teorija
akulturacije.

Akulturacija se može opisati kao proces u kojem dve grupe individua iz različitih kultura bivaju
promenjene posle interakcije koja između njih nastaje (Berry, 1997; Redfield, Linton and Herskovits,
1936). No, utvrđeno je da je akulturacija uvek neuravnotežena tako da jedna grupa doživljava veću
razmeru promene u poređenju sa drugom (dominantnom grupom) (Berry 1997; Berry, 1990). Takođe,
psihološka akulturacija pojedinca, koja se odnosi na psihološku promenu koju on doživljava, može ili ne
mora da bude usklađena sa opštom promenom u grupi (Berry, 1997).

Nivo akulturacije se može utvrditi na osnovu nekoliko indikatora: religija, korišćenje jezika, preference u
ishrani, prihvatanje praznika i običaja, društveni odnosi i aktivnosti, dužina boravka u lokalnoj zajednici.

U naučnoj literaturi su poznata četiri oblika akulturacije; kriterijumi ovog razlikovanja su – a) odustajanje
od sopstvenih običaja i vrednosti i b) intenzitet komuniciranja sa drugom kulturnom-etničkom grupom:

1) Asimilacija – kada članovi jedne etničke-kulturne grupe usvajaju običaje i vrednosti druge
(dominantne) grupe i rado komuniciraju, aktivni su u dominantnoj grupi, do mere da asimilovani članovi
ne mogu da se razlikuju od članova grupe-asimilatora.

2) Integracija – članovi jedne kulturne-etničke grupe su aktivni članovi druge grupe, rado komuniciraju sa
članovima dominantne grupe ali u isto vreme zadržavaju i neguju različiti etnički identitet.

3) Segregacija – neprihvatanje običaja i vrednosti dominantne grupe, čuvanje kulturnih karakteristika

tradicionalnog identiteta, uz nerado komuniciranje i aktivnost u dominantnoj grupi.
4) Marginalizacija – zapostavljanje i napuštanje običaja i vrednosti sopstvene kulturne-etničke grupe i
istovremeno nerado komuniciranje i aktivnost u dominantnoj grupi.

Oblici akulturacije su rezultat prirode odnosa u društvu. U društvima koja pružaju šansu razvoja,
zapošljavanja i sticanja rastućeg dohotka, u kojima nema represivne diskriminacije bilo koje kategorije
manjinskih grupa (manje obrazovanih, invalida, etničkih-kulturnih-verskih manjina, žena, mlađih
generacija, imigranata, itd.), akulturacija je proces koji vodi integraciji i asimilaciji bez preteranih
konflikata i stresa. Takva je društvena klima, na primer, u Kanadi. U društvima sa oskudnim mogućnostima
razvoja, sa prikrivenom ili otvorenom diskriminacijom manjinskih grupa – akulturacija poprima represivne
oblike podržane od političkih struktura dominantne grupe. Ovaj drugi slučaj odgovara okolnostima
ubrzane asimilacije Bunjevaca u Mađarskoj (između dva svetska rata i, delom, u periodu posle 1945
godine).

Priroda akulturacije Bunjevaca u Mađarskoj može se shvatiti na osnovu poređenja sa procesom

akulturacije imigranata u Kanadi. Videti izveštaj o rezultatima istraživanja procesa akulturacije migranata
u Kanadi: David Walters, Kelli Phythian and Paul Anisef (2007), The Acculturation of Canadian Immigrants:
Determinants of Ethnic Identification with the Host Society, The University of Western Ontario Research
Data centre, May 2007 Volume 1, Number 2 URL: http://rdc.uwo.ca/Newsletters/May
%202007%20Volume%201.pdf

Istraživanje akulturacije kanadskih imigranata (Walters, Pythian i Anisef, 2007) nastojalo je da proveri
hipotezu prema kojoj ekonomska i kulturna asimilacija idu ruku pod ruku – da, kako se imigranti
postepeno integrišu u radno mesto i počinju da više zarađuju, oni počinju da usvajaju običaje, vrednosti i
stavove domaćinske zemlje (host country); zatim, kako se njihove vrednosti i stavovi približavaju
vrednostima i stavovima zemlje-domaćina, oni postaju sposobni da eventualno učestvuju u potpunosti u
ekonomskom životu.

(Ovde Grafikon Tip identiteta prema godinama nakon migracije)

U Kanadi je bilo potrebno 60 godina da 30% imigranata asimiliše svoj etnički identitet u identitet
superetnosa, da se identifikuje kao Kanađanin. U istom vremenskom periodu 10% imigranata je
integrisalo svoj identitet prihvativši vrednosti i obeležja Kanađanina uz čuvanje i dalje negovanje svog
izvornog etničkog identiteta. Tokom posmatranih 60 godina, udeo imigranata koji svoj identitet nisu
asimilovali niti integrisali u kanadski identitet, opao je sa 70% na nešto ispod 50% tj. taj udeo je smanjen
za 20%.

Istraživanje Walters, Pythian i Anisef-a obuhvatilo je uzorak zaposlenih imigranata i otkrilo da je skoro
jedna šestina (16%) deklarisala Kanađanin kao svoj jedini etnički identitet (klasifikovani su kao
asimilovani); samo ispod jedne četvtine (24%) izjasnili su se kao Kanađanin uz drugi etnički identitet
(klasifikovani kao integrisani). Većina (61%) nisu naveli Kanađanin kao etnički identitet (klasifikovani su
kao ni asimilovani ni integrisani).

Poređenjem ove tri grupe ispitanika, istraživači su utvrdili da dohodak i zaposlenost nemaju poseban
uticaj na način na koji imigranti saopštavaju svoj etnički identitet. Ni viši dohodak ni vrsta zaposlenosti
nisu doprineli verovatnoći da se oni izjasne kao Kanađani. Ovo istraživanje nije potvrdilo hipotezu o
povezanosti ekonomske i kulturne asimilacije, koju pretpostavlja teorijska literatura o akulturaciji.

Naprotiv, osećanja imigranata o pripadnosti povezana su sa socijalno-kulturnim faktorima: religijskom

pripadnošću, zapaženom diskriminacijom, vidljivim manjinskim statusom, korišćenjem jezika i sa
prijateljima. Asimilacija je više prisutna među imigrantima bez religijske pripadnosti, koji nisu doživeli
diskriminaciju, i koji govore zvanični jezik kod kuće. Za takve ispitanike važi da je verovatnije da će izaći na
izbore, i da je manje verovatno da će biti okruženi prijateljima iz iste zemlje porekla (iz iste etničke grupe).

Pokazalo se da je vreme bitno. Može da bude neophodno da prođu godine postepenog prilagođavanja
novoj zemlji pre nego što imigranti počnu da osećaju da joj pripadaju: ali, sa godinama, ovo osećanje
pripadanja izgleda da raste.

Ovo je slika procesa akulturacije u razvijenoj demokratskoj zemlji kakva je Kanada. Šta možemo da
zaključimo o procesu akulturacije Bunjevaca (i drugih etničkoh grupa-manjina) u Mađarskoj? Tokom 70
godina (1921-1990) približno 90% Bunjevaca je asimiliralo svoj etnički identitet u nacionalni identitet
Mađara. Ne postoje podaci-istraživanja o tome koliki je udeo Bunjevaca koji su svoj identitet integrisali u
indetitet dominantne nacionalne grupe s kojom žive poslednjih 70 godina, niti koliko je onih koji žive u
segregaciji ili marginalizaciji. Takav proces akulturacije je izraz društveno-ekonomskih i političkih okolnosti
koje su opštu klimu u mađarskom društvu činile nepovoljnom za prirodni proces etnogeneze-integracije
manjinskih etničkih grupa u identitet superetnosa-Mađara, u čemu i Bunjevaca.

Objavio Prof_Raich 30th December 2007

DEC

30

Etnički identitet Bunjevaca

Jubilarni zbornik života i rada SHS 1.XII 1918¬, Izdanje Matice živih i mrtvih SHS

1928, str. 771-773.

Nastanak etničkog identiteta Bunjevaca

Da li su se bački Bunjevci u Bajski trokut doselili kao grupa sa oblikovanim etničkim identitetom?

Sudeći prema etnonimima koje su vlasti, katolička crkva i zatečeno stanovništvo nadevali (Dalmatinci,
Morlaci, Iliri, Raci), Bunjevci se nisu ispočetka samorazlikovali pod svojim sadašnjim etnonimom (?). Njih
su, verovatno, u prvim decenijama nakon doseljavanja, lokalni – pogotovo gradski stanovnici – tretirali na
način kako su Bunjevce Krivog puta i Velebita tretirali Sinjani: kao stočare... Odeća prvobitnih Bunjavaca je
morala da bude slična odeći koju rekonstruiše etnografski muzej u Senju (videti radove dr. Milane
Černelić). Bogata narodna nošnja Bunjevaca iz 19 veka (bričes-pantalone, čizme sa tvrdim sarama i
mamuzama, šešir, bela košulja sa prslukom, itd.) pokazuje uticaj vojničke uniforme koju su Bunjevci-
graničari nosili u 17 i 18 veku. (Slično je sa nošnjom srbijanskih seljaka – sa bričes-pantalonama i
čajkačom, nasuprot ranijoj nošnji sa čakširama, fesom i sl.).

Ono što je podstaklo etnogenezu Bunjevaca u Bajskom trokutu bila je njihova integracija u carsku-
austrijsku armiju kao graničara-militara. Za svoje vojničke zasluge bili su nagrađivani dodelom
zemljoposeda, oslobađanjem od dažbina (uz obavezu da se pripreme za vojnu službu o svom kruhu i
ruhu). Poseban je uticaj na obrazovanje etničkog identiteta Bunjevaca moralo da izvrši dodeljivanje
plemićkih titula i odgovarajućih privilegija (velikih zemljoposeda) za izuzetne vojne zasluge Bunjevcima sa
činovima.

Malopre sam upotrebio termin integracija Bunjevaca u carsku-austrijsku armiju. Taj izraz se verovatno
odnosio na položaj Bunjevaca do raspuštanja Bačke vojne krajine ali ne na 19 i početak 20 veka. Tretman
Bunjevaca – i svih regruta ne-nemačke (i ne-mađarske?) nacionalnosti – u 19 i početkom 20 veka u
austro-ugarskoj vojsci je bio diskriminatorski i drastičan. Po kazivanju mog dida-Ivana Valko, nemački
oficiri su regrute-Slovene ponižavanjem i kinjenjem dovodili do izbezumljivanja koje se završavalo i
samoubistvima. Iz ovog primera se može zaključiti da se etnički identitet Bunjevaca morao intenzivno
oblikovati kao mehanizam otpora prisilnoj asimilaciji (germanizaciji, mađarizaciji) i naglom gubitku
privilegija koje je ova etnička grupa uživala dok je trajao njen status militara-graničara.

Kriza etnogeneze Bunjevaca

Proces novije etnogeneze Bunjevaca vremenski se podudara (kraj 18 i početak 19 veka) sa nastankom
evropskih nacija u savremenom značenju tog pojma.

(Prema P. Geary-u, nakon Napoleonove okupaciji Nemačke 1806 godine, Freiherr vom Stein pruski
ministar, potpomognut od strane Velike Britanije, inspirisao je nemačku inteligenciju da organizuje otpor
koji se oslanjao na hipetrofiranje patriotizma Nemaca – uspeh tog projekta planirane, ideološko-politički
forsirane etnogeneze, rezultirao je procesom koji je tokom 19 i 20 veka doveo do obrazovanja država-
nacija, ekspanzije nacionalizma, itd. Videti: Patrick Geary (2007), Mit o nacijama – srednjovekovno
poreklo Evrope, Cenzura: Novi Sad, str. 35-46).

Devetnaesti vek je doveo do razvoja struktura (socijalno-ekonomskih, institucionalnih) koje su doprinele

razvoju etničkog identiteta Bunjevaca . Taj proces je prekinut, prvo, usled posledica Prvog svetskog rata
(pogibija regrutovanih Bunjevaca na istočnom frontu, na primer, dva brata mog dida-Ivana se nisu vratila
iz Galicije) i, drugo, povlačenjem državne granice 1921 godine između Mađarske i Kraljevine SHS koja je
presekla komunikacije između podeljenih populacija Bunjevaca (videti podatke o Bunjevcima i drugim
etničkim grupama koje su pripale Mađarskoj).

(ovde Tabela)

Is navedenih statističkih podataka se zapaža nekoliko važnih karakteristika etničke grupe Bunjevaca uoči
pripajanja njihovih naselja Mađarskoj 1921 godine.

1)Bunjevci su identifikovani u Peštanskoj i Bačkoj oblasti (županiji) Mađarske, pored Šokaca (žive pretežno
u Baranjskoj i Šomođskoj županiji) i Srba (žive u Peštanskoj, Baranjskoj i Bačkoj županiji) dok su Hrvati
identifikovani u Prekodunavskoj Mađarskoj (na zapadu, u Zalskoj županiji i dr.).

2)Bunjevci su etnička grupa čiji pripadnici žive u 20 naselja, od čega u 18 čisto bunjevačkih (ili u
kombinaciji sa Mađarima), u Baji u kombinaciji sa Mađarima i Srbima i u Santovu u kombinaciji sa
Šokcima, Srbima i Mađarima.

3) Bunjevačka naselja u Mađarskoj sa preko 1000 Bunjevaca: Peštanska županija - Dušnok (2694),
Vancaga (1117), Bačka županija - Baja (1906), Aljmaš (1468), Kaćmar (1375), Gara (1037).

Posle 85 godina života u Mađarskoj (tokom tri generacije), brojnost bunjevačke etničke grupe svela se na
1500 pripadnika. Takav ishod posledica je akulturacije, zanemarivanja sopstvene kulture i uspostavljanja
intenzivne komunikacije sa okružujućom kulturom dominantne etničke grupe (Mađara). Kako je taj
proces tekao?

Objavio Prof_Raich 30th December 2007

NOV

Bunjevački salaši u okolini Sombora 1894 godine: modifikacije prezimena Raič

Izvor: http://lazarus.elte.hu/hun/digkonyv/topo/3felmeres.htm

Raiče nalazimo na severnoj-komorskoj i na južnoj-militarnoj strani Sombora. Na putu Sombor-Gakovo , u

blizini Nenadić i Bilić salaša, na vojnoj mapi iz 1894 godine ubeleženi su Reichi (Raiči) salaši. Nedaleko od
sela Stapar, između salaša Žarkovca i Čičova ubeležen je Raitz (Raič) salaš. U transkripciji naziva salaša su
jasni uticaji nemačkih kartografa: Raiči su bili “militari” vojnici-graničari pod austrijskom komandom što je
rezultiralo modifikacijom prezimena Raič u skladu sa nemačkim izražavanjem. (Dalje modifikacije su
nastajale pod mađarskim uticajem (u krštenici iz 1943 godine prezime Raič je traskribovano kao Rajcs) i
pod srpskim uticajem (uglavnom transkripcija prezimena Raič kao Rajić).

Prezime dede po majci Valko pretrpelo je modifikaciju polovinom 19 veka. Prema dokumentu-bračnom
ugovoru iz 1835 godine predak Gajo prezivao se Valkov. Ovo prezime se ne nalazi u (dosada meni
poznatim) dokumentima bunjevačkih prezimena. Moguće je da je ovo prezime slovačkog porekla. U
istorijskim zapisima spominje se 1279 godine grad Boršod u Valkovačkoj županiji (Evetović,
http://govori.tripod.com/evetovic_bunjevci_sokci.htm ). Prezime Valkov je verovatno izvedeno kao
oznaka porekla iz pomenute županije (severoistočno od Budimpešte).

Prezime babe po majci Hajoš takođe se ne nalazi u istorijskim popisima bunjevačkih prezimena. I ovo
prezime je verovatno izvedenica iz naziva sela Hajos (nedaleko na severo-istoku od Baje).

Svi direktni pretci sa majčine strane – Valkovi i Hajoši – izjašnjavali su se kao Bunjevci.

Prezime babe po ocu Roze Stanić – sudeći prema imenima osoba koje nose ovo prezime danas (Telekom
Srbija, Bele strane - Telefonski imenik Vojvodine 021, 024, 025, Izdanje 2006, str. 651 I 664) – ne može se
pouzdano identifikovati kao bunjevačko. Ovo treba ispitati.

Transkripcija prezimena Raič i Raić

Da li je nebitna razlika koja se može dovesti u vezu sa različitim beleženjem ovog prezimena od strane
Nemaca i Mađara, odnosno, Srba i Hrvata? U mađarskim dokumentima "Conscriptio et Aestimatio"
Kanizsai kerület falvai iz 1697. március 31. javlja se prezime Raich-Raicz, török földesúr Murczy aga;
keresztény földesúr Raitz-család. U poslednjoj četvrtini 17. veka u dokumentu "Extractus Urbarii" javlja se
prezime Földesúri szántó (1122 mérő) Raicz…

http://www.arcanum.hu/mol/lpext.dll?f=templates&fn=main-hit-h.htm&2.0

Ovde se nazire dvojak izgovor: Raič – Raicz, Raitz, odnosno, Raić – Raich. Za mađarski izgovor (1943)
odgovara oblik prezimena Rajcs (Rajč).

Srpskom izgovoru odgovara oblik Rajić (među imenima osoba sa ovim oblikom prezimena u Subotici
nema tipično bunjevačkih imena, dok u Somboru nalazimo jednu osobu sa takvim imenom). Oblik
prezimena Raić u Subotici nose dve osobe a u Somboru 23 osobe od kojih polovina sa tipično
bunjevačkim imenima. Oblik prezimena Raič u Somboru nosi 12 osoba od kojih barem 10 imaju tipično
bunjevačka imena. U Subotici nijedna osoba navedena u “Telefonskom imeniku” za 2006 godinu (str.591 i
599) ne nosi oblik prezimena Raič. Hrvatskom izgovoru odgovara oblik Raić (po pravilu izgovor ć umesto
č).
Objavio Prof_Raich 5th November 2007

NOV

Migracije i naseljavanje Bunjevaca

Kartografski izvor (vojne karte-sekcije iz 1894 sa detaljima toponima, itd.):

http://lazarus.elte.hu/hun/digkonyv/topo/3felmeres.htm

Sažet, veoma informativan izvor o istoriji Bunjevaca Dr. Matija Evetović (1941), Kulturna povijest
bunjevačkih i šokačkih Hrvata, Subotica

http://govori.tripod.com/evetovic_bunjevci_sokci.htm

~~~~~~~~~~~~~~~~~

31.decembar 2007. – 4.januar 2008.

Proces doseljavanja predaka Bunjevaca u Podunavlje

Materijal preuzet iz studije Dr. Matija Evetović (1941), Kulturna povijest bunjevačkih i šokačkih Hrvata,
Subotica URL: http://govori.tripod.com/evetovic_bunjevci_sokci.htm

Korišćen je materijal koji se oslanja na istorijske dokumente. U materijalu Evetović je koristio etnonime
Bunjevci i Šokci. Treba uvažiti nazive etničkih predaka Bunjevaca kojima su oni označavani u izvornim
dokumentima (Dalmatinci, katolici, neverni Turci, šizmatici...).
Prema Evetoviću, etnički preci Bunjevaca su se u Bačku doseljavali u šest navrata, u trajanju od pet
vekova, između 1241 i 1686 godine. Ove migracije su, delom, organizovali vladari Bačke kako bi obezbedili
naseljavanje svojih opustelih zemalja, a delom su bile posledica eksodusa pred represijom turskih begova
nad hrišćanskom rajom.

1.Kada su Tatari u proljeće napustili Mađarsku, kralj Bela IV. vratio se u svoju domovinu (1241.). Sobom je
doveo mnoge obitelji iz Humske zemlje i Dalmacije, koje su se nastanile u Budimu, Ostrogonu i Tukulji.

2. Napokon 1526. (Turci) hametom potuku kršćansku vojsku kod Mohača, podjarme cijelu Mađarsku i
1537. godine zauzmu Slavoniju. Zemlja je bila opustošena. Stanovništvo se razbjeglo i nije bilo nikoga da
ju obrađuje. Turci su ratovali i živjeli iz ratnog plijena. Kako nije bilo „prokletih đaura” da podmire potrebe
turske vojske, Turci su se pobrinuli, da nasele opustošene krajeve novim stanovništvom.

Pešti Friđeš piše o tim seobama: „Useljivanje Bošnjakah počimlje u dobi kralja Sigismunda, ponavlja se
pod kraljem Adalbertom, a osobito Matijašem okolo 1465. god."

3. Josip Jakošić prepisao je imenik plemićkih obitelji, kojih je uspomena sačuvana u najstarijim rukopisima
u arhivu Bosanske provincije. Spasen je od bijesa turskoga u fojničkom samostanu. Jakošić je prepisao
ovaj dokumenat za vrijeme svoga provincijalata (1780.-1783.), a štampao ga fra Grgur Čevapović u svome
„Katalogu”. Po tome dokumentu bile su mnoge obitelji pa i plemićke posredovanjem franjevaca provincije
Bosne Srebrene počevši od 1463. god. dovedene u ove krajeve i spasene. (Novi krajevi = podunavlje od
Budima do Baje i Bača?...)

Čevapović donosi imenik plemićkih familija, koje su u to vrijeme t.j. od 1463. do 1600. god. izbjegle iz
Bosne, Hercegovine i Dalmacije.

4. Četvrta seoba u manjim grupama trajala je od 1645. do 1655. godine, kada je oko 2000 porodica došlo
iz Bosne zbog turskog nasilja i nastanile su se u Bačkoj i uz Dunav sve do Ostrogona.

5. Peta seoba našega naroda iz stare postojbine bila je 1683. god. Tada je zbog zlostavljanja turskih četa i
drugih bijeda nekoliko tisuća prešlo iz sjeverne Bosne preko Save. Iz zapadnog dijela i Hercegovine prijeđe
nekoliko tisuća katoličkih porodica od kojih je sam fra Franjo Marinović preveo 2.000 familija.
6. Kršćanska vojska 2. rujna 1686. pod zapovjedništvom Karla Lotrinškoga u junačkim borbama oslobodi
grad Budim od stoljetnog ropstva. Ove godine bila je zadnja, tj. šesta i najveća seoba Bunjevaca i Šokaca iz
stare postojbine.

Poslednja - šesta seoba u Bačku: dokumentacija i analiza

Dolina rijeke Bosne postane živahna zbog neprestanog kretanja turskih četa iz Macedonije u Budim i
obratno. Katolici, koji su stanovali u onim predjelima, snosili su sva zlostavljanja koja su počinile
razuzdane turske čete. Najviše su trpjeli franjevački samostani sagrađeni pored ove vojne ceste. Najteže
je bilo franjevcima u Sutjesci. Oni dobiju od vezira dozvolu da mogu ostavili samostan. Zaključaju ga
ogradivši ga visokim plotom od trnja i raziđu se po obližnjim katoličkim selima. Preobučeni na seljačku
pješice su hodili od kuće do kuće i služili ustravljeni narod tješeći ga nadom da će brzo osvanuti dan
oslobođenja.

Ratnim posljedicama pridruže se i druge nevolje. God. 1686. zavlada strašna glad po svoj Bosni. Franjevci i
narod jeli su kruh od kore, razno korijenje i trave. Prodavali su sa sebe odjeću da kupe komad kruha.
Mnogi su umirali od ovoga strašnoga biča. Rat i glad ustopice slijedila je kuga, pa su ove tri bijede
ostavljale grozne tragove.

U dokumentu istavljenom 22. siječnja 1700. što su ga potvrdili Ivan Sekula, vrhovni kapetan u Kobašu
(kod Broda u Slavoniji), Ivan Omerbašić, vojvoda dubočki, i fra Nikola od Olova, biskup đakovačko-
bosanski, nalazimo ove važne podatke o velikoj seobi Bunjevaca i Šokaca iz stare postojbine:

Za vrijeme Jakova Tvrtkovčanina, gvardijana u Sutjesci 1686. god. mnoge su katoličke obitelji pod
vodstvom franjevaca svojom voljom iselile iz Bosne (tj. provincije) i preporučile se u zaštitu austrijskog
cara. O. (Otac) Andrija Dubočac (Šipračić), kao nekad Mojsije iz Egipta, izveo je 2700 katolika iz svoje župe
Dubočice u Bosni, O. Mihovil iz Velike 2300 duša iz župe Velika; O. Ivan Seočanin 1500 duša iz župe
Majevac; O. Ilija Dubočac, O. Josip Rančanin i O. Šimon iz Modriča 6500 duša i sitnog blaga iz župe
Modriča; O. Grgur Sgošćanin 4500 duša iz župe Seočnica i Zablaća; O. Đuro Turbić 5300 duša iz župe
Kuzmadanja. Među ovima bilo je hrabrih i odvažnih muževa koji su se istakli u bojevima protiv Turaka za
svetu vjeru i domovinu. Sa ovim katolicima došli su i mnogi nevjerni Turci pa i šizmatici, koji su bili
poučeni u svetoj vjeri i zatim pokršteni. Sam O. Jakov Tvrtkovčanin pokrstio je 337 Turaka. Ovaj dokument
je u knjizi "Paraphrastica et Topographia Exposito Prov. Bosniae Arg.", koja je napisana 1730. god. u
franjevačkom samostanu sv. Augustina u Velikoj, a čuva se u rukopisu u knjižnici franjevačkog samostana
u Đenđešu. Objavio ga je fra Emerik Pavić u svojoj knjizi "Ramus viridantis olivae" a na latinskom jeziku...
(kraj dokumenta)

Za vrijeme ove velike seobe Bunjevaca i Šokaca franjevački provincijal Bosne Srebrne od 1685. do 1690.
bio je o. Mihajlo Radnić. On je bio glavni organizator ove seobe u ove krajeve, koji su tada sve do Budima
pripadali Bosanskoj provinciji. Njemu kao starješini provincije su slali izvještaje gvardijani iz pojedinih
franjevačkih samostana i župa u Bosni i Hercegovini o bijednom stanju našega naroda, a ovi iz Bačke,
Baranje i Budima javljali su ovdašnje prilike pa je od njih imao točne podatke o krajevima, gdje bi se
Bunjevci i Šokci mogli nastaniti. Sve je to išlo po utvrđenom planu. Drukčije i nije moglo biti. Prema
prednjem dokumentu došlo je u ove krajeve 22.800 duša, a takva velika seoba zahtijevala je dobru i
osmišljenju organizaciju. Nije sav ovaj narod krenuo iz jednog mjesta. Promatrajući župe, iz kojih su
franjevci poveli svoje župljanje, vidimo i pravac kojim su vodili svoj narod. Najranije su se krenuli oni od
ušća Neretve i Dalmatinskog zagorja. Putem su se priključili stanovnici iz župa u dolini rijeke Bosne. Kako
župa Modrič, koja se spominje u dokumentu, leži blizu sjeverne granice Bosne, nedaleko Dervente, a
dokument je istavljen u Kobašu, koji leži blizu Broda, zaključujemo da je naš narod kod Broda prešao u
Savu i otuda krenuo u dva pravca. Jedan dio išao je prema Osijeku, gdje je prešao Dravu i došao u Baranju
(Mohač), drugi su pošli prema Iloku, kamo su franjevci donijeli sobom sliku bl. Gospe od Olova i ovdje
prešavši Dunav stupili na bačko tlo. Nije sav ovaj narod došao u Baranju i Bačku. Neki su se nastanili u
Slavoniji i Srijemu, a osobito u mjestima, gdje je bilo franjevačkog samostana ili župe. To potvrđuje i fra
Emerik Pavić koji kaže u svom djelu da su se franjevci iz Olova nastanili sa narodom u Iloku, oni iz Tuzle u
Šarengradu, a iz Srebrnice došli su s narodom do Mohača. Franjevci iz Modriča nastanili su se s narodom
u obližnjoj Kopanici, gdje su dobili malu kuću za stanovanje. Franjevci iz samostana Gradovrha, nedaleko
od D. Tuzle, došli su sa svojim narodom u Bač, donesavši sobom i čudotvornu sliku bl. Gospe, koju su
nekad iz Zvornika spasili od Turaka. Oni su iz pijeteta prema starom svom samostanu nazvali bački
samostan »Conventus Bacsiensis Mariae Virginis de Gradovar«.

Prof. Ivanji na osnovu dokumenata dvorskog ratnog vijeća u Beču tvrdi da su u toj seobi došli i svjetovni
poglavari naroda: Dominik Marković i Đuro Vidaković. Oni su, naime, molili bavarskog izbornog kneza da
im dozvoli da se sa 5000 naroda nastane u Segedinu, Subotici i Baji.

Antunović navodi podatke, koje je ispisao jedan franjevac iz arhiva đenđeškog samostana Ambroziji
Šarčeviću. Podaci se odnose na ovu seobu, a naročito na subotičke Bunjevce: - Stanovnici (Subotice), tako
zvani Bunjevci, vođeni po 18 otacah reda sv. Franje, većim su dilom iz Bosne, a manjim iz Dalmacije
nadošli, pa se jedni nastaniše u Subotici, na mistu današnjega samostana, gdi je bila tvrđavica kao rimski
castellum, a drugi se preseliše u Szegedin. U njihovoj pratnji došavši Franjevci povratiše se na skoro u
Bosnu, do jedinog fra Angjelije Šarčevića. Ali jerbo poglavica salvatorijski nije trpio, da se franjevci države
bosansko-argentinske u Subotici nastane; to se je i Angjelija Šarčević, čim su njekoji salvatorijanci
bunjevački jezik naučili, morao u Bosnu povratiti.
Po svjedočanstvu fra Andrije Šipračića, nazvanog Dubočca, iselilo se u zadnjoj seobi iz Bosne preko
100.000 našega naroda, koga su franjevci predvodili. Ovaj se narod raselio po Slavoniji, Srijemu, Bačkoj,
Baranji i krajevima pored Dunava do Budima. Tako je on to javio u Rim 1696. Godine.

U isto vrijeme, kada su Bunjevci i Šokci u zadnjoj seobi došli u Bačku i Baranju, drugi su naši imenjaci pod
vodstvom franjevaca iz Ramskoga samostana prešli iz Bosne u Dalmaciju, u krajeve oko Sinja i Splita. Njih
je vodio fra Stjepan Matić sa svojih 36 franjevačkih drugova, ponesavši sobom sliku Bl. Gospe. U Sinju su
sagradili samostan i iz pijeteta prema ostavljenom samostanu nazivali su svoga poglavara "rimskim
gvardijanom".

Neki su pošli i dalje i nastanili se u Primorju, Gorskom Kotaru i Lici. Pri koncu 17. vijeka u župi sv. Jakova u
Krmpotama bilo je već 40 bunjevačkih kuća.

Bunjevci i Šokci poslije velike seobe, osim već poznatih gradova, naselili su i mnoga mjesta u Bačkoj,
Baranji i u županijama uzduž Dunava sve do Budima. U zemaljskom opisu Baranjske županije iz 1696. god.
nalazimo mnoga sela, u kojima su stanovnici Bunjevci i Šokci (Iliri)... - Osim ovih mjesta, gdje su
naznačena i imena "ilirskih" stanovnika, kao bunjevačka i šokačka mjesta označuje se još: Vilanj, Branjin
Vrh, Luč, Lipa, Baljok, Szekcsu, Bataszek, Demirkapa, Pecsvarad, Šumberok, Nadašd, Bekefa, Kodas,
Kublin, Hajmaš i dr..

Fra Grgur Čevapović navodi da su u to doba bile ove župe kao bunjevačke i šokačke: Budim, Sveti Andrija,
Torok-Balint, Tukulja, Hanžabeg, Erčin, Perkata, Feldvar, Cepel, Mohač, Szekcso, Bataszek, Szekszard,
Tolna, Pakš, Meš, Sebin, Baja, Subotica, Almaš, Kaćmar, St. Ivan, Čavolj, Gara, Bikić, Boršod, Vaškut,
Sandur, Gakov, Čikuzda, Dušnok, Bač, Sombor, Militić, Sonta, Santova, Kolut, Temišvar, Vršac, Karaševo,
Radna, Freidorf, Lipa i Genua.

Poslije krvavih ratova dođe druga nevolja. God. 1709. harala je kolera, pa je mnogo naroda izumrlo.

Analiza ove hronike seoba i naseljavanja Bunjevaca u Bačkoj, posebno analiza dokumenta od 22. siječnja
1700. godine, omogućuje sledeće zaključke:
1) Doseljavanja su se odvijala u dugom periodu od pet vekova. U tom periodu je tekla etnogeneza
različitih populacija, predaka Bunjevaca, od granice Albanije (Skadra) do Zahumlja-Hercegovine,
dalmatinske Zagore i Bosne – uključujuči hrvatska i srpska plemena kao i različite predslovenske etničke
grupe (slovenizovano romansko stanovništvo - Morlaci?, itd.)

2) Odlučujući faktor oblikovanja kulture i etničke orijentacije predaka Bunjevaca bila je politička
dominacija vlastele-feudalaca zainteresovanih za stanovništvo na dodeljenoj teritoriji (od suverena –
Vizantijskog cara, Srpskih i Hrvatskih kneževa i kraljeva, Mađarskih i Austrijskih kraljeva, Mletačke
republike, Turskog sultana...) kao izvor prihoda (naturalnih ili novčanih) i vojnika.

3) Potpadajući pod uticaj jedne ili druge sfere političke moći, lokalni vladari-plemenske poglavice su
prihvatale odgovarajuću duhovnu vlast (zapadni ili istočni crkveni obred, katoličanstvo ili pravoslavlje).
Duhovna vlast je oblikovala kulturu, filtrirala nasleđenu tradicionalnu kulturu koja je činila elemente
identiteta etničkih grupa (nošnja, svetkovine, komunikacije-sabori, ishrana, režim rada i odmora, običaji
oko sklapanja brakova, stavovi-vrednosti o razlikovanju prema drugim etničkim grupama, itd.). S obzirom
na zajednički jezik (sa malim modalitetima izgovora staroslovenskog jat-a) i zajedničke elemente
prethrišćanske-slovenske kulture, indentiteti hrvatskih i srpskih etniciteta su se tokom pet vekova
oblikovali na osnovu verskih razlika čiji epicentri su bile odgovarajuće crkve (rimokatolička crkva-papstvo i
istočna-vizantijska crkva, kasnije autokefalna srpska pravoslavna crkva).

4) Podaci o poslednjoj, najmasovnijoj seobi katolika i pokatoličenih shizmatika i muhamedanaca (Turaka)

uključujući i jeretike-bogumile/arijance, preci Bunjevaca su bili heterogene etničke grupe sa lokalnim
etnonimima (Bosanci, Dalmatinci...) koje su primile katoličanstvo kao osnov svoje etnogeneze kao
Bunjevaca u krajevima u koje su se naselili (Južna Ugarska). Njihova dalja etnogeneza bila je uslovljena
procesom razvoja nacija-država koje su im dodelile status graničara-militara. Taj proces je krajem 18 veka
Bunjevce homogenizovao pod pritiskom nemačke nacije, kasnije mađarske nacije. Stav katoličke crkve –
koja je bila tokom nekoliko vekova oblikujući faktor etnogeneze predaka Bunjevaca – bio je odlučujući u
pogledu nacionalne orijentacije etnogeneze Bunjevaca. Kako je taj proces tekao, treba izučiti!

Objavio Prof_Raich 4th November 2007

OCT

24

Okvir porodične istorije od 12 do 18 veka

Rekonstrukcija porodične istorije zahteva razumevanje opštih istorijskih okolnosti razvoja Bunjevaca. Evo
slike istorijskog toka do kojeg je dovelo moje dosadašnje istraživanje.

Izvori: Bunjevački kalendar 1869.; Ivan Antunović (1882), Razprava…; Nakićenović Sava (1913), Boka
(reprint, Podgorica 1999).

Dokumentacija upućuje na milenijumski okvir geneologije grupe porodica Raič. Po tradiciji, Raiči smatraju
da vode poreklo od plemena Skendera. Prezime Raič je inače staro crnogorsko ime (Nakićenović spominje
protopopa Raića Mikijelja, str. 364). Nakićenović navodu da se pleme Skenderi iz Skarda preselilo u
Paštroviće u 12 veku (stanuju u Drobniću, pripadaju plemenu Reževićima, slave Roždestvo Bogorodice -
Nakićenović, Boka, str. 434). Kako se etnogeneza Skendera tokom narednih vekova (13 do 16) odvijala, u
okviru istorije plemena koja su se tokom 16 veka identifikovala kao Bunjevci, valja istražiti.

Istorijski je potvrđeno da su Bunjevci u bačkoj vojnoj krajini tokom 15 veka vojnici u službi kralja
Sigmunda (1387-1437) i Matije Korvina (1458-1490). Sve do ukidanja vojne krajine u Bačkoj (sredina 18
veka) Bunjevci nastavljaju svoj tradicionalni način života pastira i vojnika - u ratovima protiv Turaka.

Ukidanje vojne krajine u Bačkoj donosi Bunjevcima neophodnost promene načina života. Kritični istorijski
moment je državno definisanje zemljoposeda nad pustarama koje zahteva napuštanje ekstentivnog
stočarstva i prelazak na zemljoradnju. To je vreme formiranja salašarskog-zemljoradničkog načina života
(ranije pustare u okolinu Sombora postaju salaši Gradina, Obzir i dr.) kao i preseljenja dela pripadnika
bunjevačkih plemena u grad Sombor (kraj 18 veka). Deo Bunjevaca, zajedno sa Srbima, ne prihvatajući
napuštanje vojnog-graničarskog statusa, prihvata prekomandovanje u Srem i Šajkašku (deo se odseljava u
južnu Rusiju). Izmenjeni zemljovlasnički odnosi (komorska vlast varmeđe-županije a ne direktno
dodeljivanje zemljišta na pustarama na osnovu vojničkih zasluga od strane Bečkih carskih komisija) i
depopulacija izazvana odseljavanjem Srba i Bunjevaca graničara, navodi tadašnje vlasti da na pustare oko
Sombora nasele Nemce, Slovake itd. Tada se u grad Sombor (u komorski Gornji varoš - Donji varoš je imao
status vojničkog naselja) doseljavaju zanatlije Nemci i Slovaci. (Izvor: Bunjevački kalendar 1869)

Prvi podatak o precima grupe porodica Raiči potiče iz popisa iz 1748 godine kada je pleme Raiči popisano
na jugozapadnoj gornjoj ili komorskoj strani Sombora na pustari Čičovi i Petkovac. Prvi pojedinci sa
prezimenom Raič identifikovani su u popisu vojnih obveznika sa područja Subotice, Sombora i Baje iz
1786. U šancu subotičkom u prvoj satniji konjaništva, pod komandom kaplara Mate Guganovića naveden
je Luka Raič, a

u šancu somborskom u Drugoj satniji pješačkoj naveden je Lovro Raič kao njen podvođa
(Antunović, Razprava..., str. 102 i 108)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~

6. Nov. 07

Povod seobe Skendera iz Skadra u Paštroviće: Sukobi vizantijskog cara Manojla Komnina sa zapadnjacima
1147 (tokom drugog krstaškog pohoda) dadoše povoda Normanima (imali su državu u Južnoj Italiji) da
obnove svoje davne napade na istočnoj obali Jadranskog mora.. (Kada se vojnički konsolidovao) car
Manojlo ih je potukao… osvojivši od Normana Krf… U isto vreme veliki župan raški Uroš Prvoslav ustao je
protiv Vizantije. – Oko 1150 godine na prestolu u Raškoj je Desa (Urošev brat) koji je u Zeti potisnuo
tamošnjeg kneza Radoslava na primorje od Kotora do Skadra. Izvor: Ćorović istorija srpskog naroda,
internet izdanje 2001, glava 8. URL: www.rastko.org) -- Skenderi su se verovatno preselili iz okoline Skadra
oko 1150 godine usled opasnosti koja je pretila od Normana. Srbi su imali dobre odnose sa Normanima
pa je zetsko primorje pod Radoslavom bilo pošteđeno njihovog pustošenja. Skadar je potpadao pod vlast
Vizantije (sa centrom u Draču).

Verska pripadnost Skendera u 12 veku: Sudeći prema Nakićenoviću, Skenderi su pripadali istočnoj crkvi.
Prema podacima koje navodi Ćorović (istorija srpskog naroda, glava 9), Zeta kao primorska oblast -
područje Paštrovića je pripadalo ovoj oblasti (A.R.) - bila je pod jakim uticajem stare romanske kulture i sa
mnogo elemenata njene etničke tradicije. Bar, sa katoličkom arhibiskupijom, bio je jedan od glavnih
rasadnika te kulture; posle Kotor i Dubrovnik delovahu sa svoje strane. Tu je gotovo isključiv uticaj
zapadne crkve. Svi natpisi do kraja 12 veka pisani su tamo latinski, kao i mnogo pominjana Dukljanska
hronika. Poznata je činjenica, da početkom 12 veka, kad se Nemanja rodio, u unutrašnjosti, blizu
Podgorice, nije bilo pravoslavnog sveštenika i da je novorođeni bio kršten po zapadnom obredu. Pored
Srba, u Zeti je bio dobar procenat Romana i Arbanasa… - Može li se iz ovoga zaključiti da su Skenderi
prilikom seljenja u 12 veku pripadali zapadnoj crkvi pa potom prihvatili pravoslavlje (kao uslov
uključivanja u paštrovićka plemena)? Ako je tako, onda se može razumeti kasniji povratak Skendera u
katoličanstvo. Ovo pitanje zahteva dalje istraživanje.

Okolnosti širenja pravoslavlja u zetskom primorju: 1172 god. Nemanja (vladar Raške u osnivač
srednjevekovne srpske države) pokorio se grčkom caru Manojlu Komninu. Ćorović piše (Istorija…, gl. 9):
“Posle ove teške lekcije Nemanja više nije pomišljao na otpor protiv Manojla. Sav se dao na sređivanje
prilika u svojoj državi. Naročitu pažnju je obratio suzbijanju bogumilske jeresi i jačanju pravoslavlja. Protiv
jeretika je upotrebio vrlo oštre mere: njihovom učitelju odrezao je jezik, a sledbenike je čak i spaljivao ili
naterivao u beg; imanja im zaplenio, a knjige spalio.” Posle smrti cara Manojla, između 1183 i 1190
godine, Nemanja je “potpuno pokorio Zetu u celom njenom opsegu, zajedno sa Skadrom, i čitavo bokeško
primorje. Od svih gradova izdvojio je i poštedio Kotor (1185); u njemu je čak sazidao i svoj dvor. “"Грчко је
име истребио", пише Првовенчани, "да им се не помиње отад у тој области". Том приликом
уклоњена је из Зете и стара домаћа династија, односно њен последњи владар, велики кнез
Михајло. 20. августа 1189. год. нашла се Михајлова жена Десислава, у пратњи барског
архиепископа Гргура и неких других дворских људи, као бегуница у Дубровнику.“ Ćorović navodi da
je Nemanja “ne goneći katolike, pravoslavlje učinio državnom verom…“ -- Ovi navodi pokazuju da je
prihvatanje pravoslavlja, posle ukidanja Zete, predstavljalo uslov integracije u tadašnju društvenu
strukturu novostvorene srpske države.

Objavio Prof_Raich 24th October 2007

Oznake: istorija 12 do 18 vek

OCT

21

Istraživanje grupa porodica i predaka

Posle izrade makete porodičnog stabla, nastupa prikupljanje realnih podataka o svakoj od grupa porodica
koje su identifikovane. Podaci se prikupljaju uz oslonac na obrazac za grupu porodica (videti gore slike 2 i
3). Za svaki roditeljski par (muž i žena) otvara se poseban numerisan list. U obrazac se unose podaci o
roditeljima (za ženu-majku se unosi njeno devojačko prezime) kao i podaci o njihovoj deci (po redosledu
rođenja) uključujući podatak o bračnom partneru svakog od deteta. Važno je da se za svaki zabeleženi
podatak naznači izvor iz kojeg podatak potiče. Izvori se navode i spisku na drugoj strani obrasca. Uz svaki
popunjeni obrazac se prilaže sva prikupljena dokumentacija (opširnije biografije, fotografije, isečci iz
novina, dokumenti-krštenice, ugovori, i sl.) kao i audio zapisi, artefakti (odrenje, rukotvorine, i sl.). U
spisku izvora (dokumenata) navode se precizni podaci (naziv i mesto arhiva, groblja, biblioteke i sl., naziv
dokumenta, knjige, časopisa, i sl., autor zapisa, teksta, naziv teksta, dokumenta, vrsta-opis nadgrobnog
spomenika i sl. i broj stranice). Važno je da se navede podatak o tome ko je prikupio-zabeležio podatke
uključujući datum.

Za svaku grupu porodica priprema se poseban list-obrazac. Zainteresovanim istoričarima porodica stoji na
raspolaganju elektronski oblik gore prikazanih obrazaca (mogu ih zatražiti e-mejlom na adresu
aca21@sbb.co.yu).

Obrazac za grupe porodica namenjen je istraživanju potomaka (descendants). Istraživanje predaka

(ascendents) se oslanja na obrazac pedigrea – karte predaka koja je prikazana gore slika 1. Za svakog
pojedinca iz porodičnog stabla potrebno je sastaviti kartu predaka.

Kompletiranjem oba obrasca, stvara se dokumentacija koja se postepeno dopunjava i revidira uz oslonac
na nove, pouzdane izvore podataka. Uporedo s tim, podaci se unose u softver cvbFT (ili drugi) uključujući
prateću dokumentaciju (tekstovi, slike, audio materijal). Stvorene baze podataka u GEDCOM formatu
mogu da se razmenjuju sa drugim istoričarima porodica kako bi se razvila opsežnija mreža porodičnih
stabala. Na osnovu GEDCOM podataka mogu se publikovati porodični rodoslovi na Internetu (u HTML
formatu, što omogućuje cvbFT softver).

Objavio Prof_Raich 21st October 2007

Oznake: karta grupe porodica pedigre

OCT

Primeri stabala grupa porodica VALKO i RAIČ - makete

Makete izrađene u programu Simple Family Tree

Objavio Prof_Raich 8th October 2007

Oznake: makete porodicna stabla

OCT

Do rodoslova Bunjevaca preko rodoslova grupa porodica i rodova

Poziv na saradnju

Zamisao projekta Bunjevačkog rodoslova nalazi uporište u primeni informatičke tehnologije. Postoji
mnoštvo geneološkog softvera koji olakšava i ubrzava prikupljanje, organizovanje i publikovanje podataka
o porodičnoj istoriji. Primenom takvog softvera, uz saradnju svih zainteresovanih, postepenim
sastavljanjem pojedinih porodičnih baza podataka, može se rekonstruisati rodolov svih porodica koje
vode poreklo od zajedničkih predaka – rodova koji su pre tri i više vekova obrazovali etničku zajednicu
Bunjevaca.

Moj pokušaj da rekonstruišem stablo roda Skendera (kojem pripadaju porodice sa prezimenom RAIČ) dao
je skroman rezultat – sopstveno pamćenje nije dovoljan niti pouzdan oslonac rekonstrukcije rodoslova.
Moja maketa stabla porodica Raič i Valko, može da se shvati kao početak saradnje zainteresovanih
porodičnih istoričara. Dopunjavanjem ovog (ili nekog drugog) polaznog rodoslova može se napredovati do
rodoslova mnoštva porodičnih grupa čijim spajanjem se dospeva do rodoslova Skendera a potom,
spajanjem porodičnih stabala drugih bunjevačkih rodova (Pekanovići, Stantići, Budanovići, i dr.), i do
celovitog rodoslova Bunjevaca.

Sastavljanje makete porodičnog stabla na osnovu ličnih, usmenih saznanja je prvi korak izrade rodoslova.
Mnoštvo praznina i nepouzdanih podataka o precima, zahtevaju istraživanje pouzdanih izvora – arhiva,
pisama, literature, grobalja, i dr. Taj zadatak nadilazi mogućnosti pojedinaca koji se geneološkim
istraživanjima posvećuju kao vrsti hobija. Delujući kao mreža istraživača, razmenjujući uzajamno
prikupljene podatke (razmena GEDCOM fajlova), radeći na zajedničkom projektu na način koji se
označava kao wiki-istraživanje, izrada Bunjevačkog rodoslova za povezane porodične hroničare nije
neostvariv zadatak.

Svim zainteresovanim za saradnju stavljam na raspolaganje GEDCOM bazu podataka za deo makete
rodoslova porodica RAIČ i VALKO u kojoj je ova maketa zabeležena. Javite se na moju e-mejl adresu kako
bismo nastavili saradnju na ovom projektu.

Izrada porodičnog rodoslova uz oslonac na računarski program cvbFT

Na Internetu se nalazi mali ali kompletan program za sastavljanje porodičnog stabla-rodoslova sa

neobičnim nazivom – cvbFT Family Tree database (FT znači na engleskom Family Tree – porodično stablo-
rodoslov). Program može da se skine sa adrese: http://bishop-web.mysite.orange.co.uk/
Pokretanje programa je lako: samo otpakujete (unzipp) fajl cvbFT.xls u folder cvbFT i pokrenete fajl cvbFT
v2.06.xls iz Excela (obavezno podesite antivirus security na medium nivo!).

O ovom programu njegov autor Charly Bishop kaže.

cvbFT podržava niz alatki koje omogućuju izradu, prikazivanje i izvoz porodičnog stabla, uključujući:

• Dodavanje i uređivanje informacije o pojedincima

• Utvrđivanje roditelja

• Beleženje partnera i detalja venčanja

• Beleženje događaja iz života na pr. krštenje, zanimanje

• Beleženje izvora za pojedine informacije

• Povezivanje-linkovanje digitalnih fotografija, dokumenata i multimedijskih fajlova (video, audio)

• Prikazivanje podataka kao porodičnog stabla

• Prikazivanje dijagrama koji prikazuju pretke i potomke

• Uvoz i izvoz GEDCOM fajlova

• Izrada fajlova za korišćenje na web sajtu.

cvbFT je izgrađen u Microsoft Excel-u tako da nema posebnih sistemskih zahteva osim da MS Excel bude
instalisan. Program je izgrađen na MS Excel 2003 koji dejstvuje u okviru Windows XP i nije isproban na
drugim verzijama Windows-a ili Excel-a. (Pokušaj pokretanja na Excelu 2007 nije uspeo).

Poslednje izdanje programa je verzija 2.06.

Ovaj mali program sadrži sve što je neophodno za izradu porodičnog rodoslova-stabla. Važno je da se
dobije GEDCOM fajl koji omogućuje da se baza podataka sa porodičnim rodoslovom dorađuje i usavršava
u drugim geneološkim programima. Takvi slobodni-besplatni programi su:
Personal Ancestral File (PAF) je slobodan (besplatan) program za geneologiju i porodičnu istoriju. PAF
omogućuje da se brzo i lako prikupi, organizuje i deli s drugima porodična istorija i geneološke
informacije. PAF se može skinuti sa adrese: http://www.familysearch.org/

UncleGED Version 8.05 obnovljen 26 Sep 2007 autora Mike DeBacker-a namenjen redakciji GEDCOM baze
podataka u tekstuelnom obliku pogodnom za štampanje knjige o porodičnom rodoslovu – može se
slobodno skinuti sa adrese: http://gatheringleaves.org/uged/index.htm

Objavio Prof_Raich 6th October 2007

Oznake: postupak geneološkog istraživanja

OCT

Projekt istraživanja rodoslova Bunjevaca

Pozdrav svima!

Ovaj projekt je namenjen stvaranju celovite, naučno utemeljene slike o Bunjevcima danas uz oslonac na
saradnju svih zainteresovanih, prvenstveno samih Bunjevaca.

Bunjevci su realna društvena zajednica koja na prostoru Bajskog trokuta obitava više od pet

vekova. U kakvim društvenim, familijarnim, kulturnim i ekonomskim odnosima se ova

zajednica razvijala? Šta se u tom razvoju održavalo a šta menjalo? Šta su podsticaji a šta

prepreke napretka bunjevačke familije, rodbinskih veza, susedstva? Šta su realni oslonci budućnosti
Bunjevaca?

Eto nekoliko pitanja koja se čine vrednim istraživačkog napora. Rekonstrukcija rodoslova bačkih Bunjevaca
neka bude polazište sagledavanja istorijskih šansi i opasnosti na njihovom putu u zajednicu evropskih
naroda.
Komentari

Uz ovaj post možete dostavljati mišljenja, pitanja u vezi sa svim sadržajima publikovanim na ovom blogu.

Objavio Prof_Raich 1st October 2007

Oznake: svrha projekta