hoofdstuk 5: Economische aspecten van de media

overzicht
5.1 Mediaproducten als commerciële koopwaar

5.1.1 waardeketenmodel

5.1.2 audiovisuele sector

5.2 Mediaconcentratie

5.2.1 soorten mediaconcentratie

5.2.2 mediaconcentratie in Vlaanderen.

5.3 Technologische evoluties

5.4 Vervlakking

5.1 Mediaproducten als commerciële koopwaar

5.1.1 Het waardeketenmodel

Verschillende stadia die een commercieel product door moet voor ze bij de consument komt

Michael Porter : waardeketenmodel: aantal schakels

meerwaarde toegevoegd

Content → aggregatie → distributie → consument

productie

Dit model is ook toepasbaar op mediaproducten!

Content = aanmaak v/d inhoud van mediaproducten

bv. Productiehuis maakt tv-programma

Aggregatie = verschillende contents samenvoegen tot een

groter media-product.

bv. Artikels samen vormen een tijdschrift

Distributie = verdeling van de mediaproducten

bv. Operatoren zorgen ervoor dat websites werken
Toepassing op geschreven pers: bp. 95

Content : artikels en advertenties van journalisten, persagentschappen, fotoagentschappen en

reclamebureaus.

Aggregatie : de uitgeverij voegt de verschillende artikels en advertenties samen tot een krant of
magazine

Distributie : verdeling via groothandel, maar ook abonnementen en externe diensten zoals de
post.

5.1.2 De audiovisuele sector

– bijzondere plaats in het medialandschap

– niet enkel commerciële bedrijven (i.t.t. andere sectoren)

→ openbare omroep VRT → dotaties overheid → verplichtingen

→ commerciële zenders → afhankelijk reclame-inkomsten

Bestaan VRT in vraag!!

→ concurrentievervalsing

→ nog wel nodig in het ruime aanbod? (beter nicheomroep?)

Voorstanders : vervult belangrijke democratische & maatsch.

waarde en is onafhankelijk van streven naar winst!

5.2 Mediaconcentratie
5.2.1 soorten mediaconcentratie

Wat is mediaconcentratie??

→ het meet de mate waarin bedrijven in een bepaalde markt

De productie, distributie, werkgelegenheid... controleren.

→ bekeken vanuit democratisch standpunt:

Belangrijk dat diverse opinies aan bod komen.

Bevatten de verschillende media echt verschillende inhouden??

→ vanuit economisch standpunt:

Hoe liggen de verhoudingen tussen de verschillende

spelers op de markt?

Waarom willen we dat weten??

→ mensen stemmen hun gedrag af o.b.v. info die ze uit

de media halen

bv. Afhankelijk van het weer neem je een paraplu mee

bv. In een column over een goede film, je besluit hem te gaan kijken

→ info stroomt via de media door tot bij de mensen

→ in geval van mediaconcentratie hebben slechts een beperkt aantal personen of organisaties
controle over deze informatiedoorstroming

→ gevolgen zowel voor democratie als voor economie!

* gevolgen voor democratie : als burger gebruiken we info van media

om onze politieke keuzes te maken

→ mediaconcentratie kan ervoor zorgen dat minder

gunstig nieuws over politici onder de mat wordt geveegd.

→ mediaconcentratie kan zorgen voor éénzijdige berichtgeving

* gevolgen voor economie : info bepaalt onze keuzes

→ mediaconcentratie vertekent de info waardoor wij niet meer

de meest optimale beslissingen nemen –> welvaartsverlies

→ mediaconcentratie zorgt voor grote drempel voor nieuwe

toetreders → staat innovatie in de weg

5.2.2 mediaconcentratie in Vlaanderen.

* Horizontale mediaconcentratie : binnen één schakel in de

waardeketen zijn er maar enkele spelers op de markt.

bv. Een uitgeverij die verschillende kranten uitgeeft

Praktijkvoorbeeld: Mediahuis heeft zowel De Standaard, Het Nieuwsblad, Gazet Van

Antwerpen én Het Belang van Limburg

* Verticale mediaconcentratie : een aantal verschillende,

 opeenvolgende schakels zijn in handen van 1 speler.

bv. Lokale radio-omroep maakt alle programma's zelf

Praktijkvoorbeeld: Telenet nv is kabeldistributeur, maar is ook actief in de productie en

aggregatie als de volledige eigenaar van respectievelijk het

productiehuis Woestijnvis en de televisiezenders VIER, VIJF en ZES.

* Crossmediale mediaconcentratie : wanneer mediagroepen werkzaam zijn in verschillende

mediaketens.

BV. Tv-programma's met een bijhorende website

Praktijkvoorbeeld: De Persgroep Publishing/Medialaan bezit zowel Qmusic als Q2

* horizontale:
– radio : weinig radiozenders

→ VRT heeft bijna alles in handen met Radio 1, Radio 2, Klara,

Studio Brussel en MNM

– TV : naarmate je opschuift in de waardeketen wordt het aantal

spelers binnen een schakel kleiner

→ veel productiehuizen, kleiner aantal omroeporganisaties,

slechts enkele distributeurs

– Geschreven pers : concentratie wordt ook groter als je opschuift

→ Mediahuis en De Persgroep: slechts 2 dagbladuitgeverijen

voor 8 kranten!

* verticale: (# versch. opeenvolgende schakels in handen van 1 speler)

Vooral bij radio en tv is er veel verticale concentratie:

→ radio: van bij start zelf programma's maken

→ tv: Telenet is; door aandelen in de mediagroep De Vijver; mede-

eigenaar van zenders Vier en Vijf, en van productiehuis

Woestijnvis

* crossmediale: (bindingen tss aanbieders verschillende mediaketens)

Heel wat mediabedrijven proberen vandaag om hun inhoud aan te bieden via verschillende kanalen!

→ kranten hebben websites

→ tijdschriftuitgevers zijn eigenaar van tv-zender

Door concurrentiestrijd en technologische evoluties krijg je samenwerkingen en grotere

crossmediale concentratie!

bv. Persgroep → bezit Q2 én Qmusic

bv. Sanoma → Story Fm en Libelle Tv

Vooral je merknaam is belangrijk, de sterkte van het merk!

→ Sporza!! Niet gebonden aan een mediavorm!

BESLUIT:
Maatschappelijk gezien is het belangrijk om te weten hoe het zit met de mediaconcentratie.

Er is niet 1 speler die de hele Vlaamse mediasector domineert, maar er zijn veel vormen van
concentratie

→ dit kan diversiteit aanbod in het gedrang brengen

→ het kan zijn dat je denkt dat nieuws door verschillende informatiebronnen wordt bevestigd terwijl
ze eigenlijk afkomstig zijn van dezelfde bron

Dus: je kan beter oordelen als je inzicht hebt in de mediaconcentratie en weet wie verantwoordelijk
is voor dat nieuws

5.3 Technologische evoluties

Er zijn economische gevolgen van de stroom van vernieuwing!

→ dalende verkoop gedrukte pers

→ Timeshifting : je kijkt niet in real time, je spoelt reclame door

→ adverteerders betalen minder → minder inkomsten

→ traditionele uitgeverijen hebben mobiele applicaties

→ ad-blockers!

5.4 Vervlakking

De economische ontwikkelingen hebben ook grote gevolgen voor de inhoud!

→ zoveel mogelijk mensen bereiken

→ maar ook tegemoet komen aan adverteerders

DUS : de lat komt lager te liggen

= TABLOIDISERING VAN DE MEDIA