ANG NINGNING AT LIWANAG AY ISINULAT NI EMILIO JACINTO NOONG MGA PANAHON NA

ANG PILIPINAS AY SAKOP NG MGA KASTILA ISINULAT ITO SA PAGHAAHAANGAD NA MAIPAAKITA ANG
KATOTOHANAN AT MAILARAWAN ANG MGA PANGYAYARI NOONG MGA PANAHONG ITO NGUNIT,
HANGGANG NGAYON AY HINDI PARIN NAWAWALAA ANG KAHULUGAN AT MENSAHENG IPINAPARATING
NG ADANG ITO, MADALAS NA NABUBULAG ANG MGA PILIPINO SA NINGNING AT NAKALILIGTAAN NA
NATING TIGNAN O SURIIN KUNG ANO ANG TOTOO AT KUNG ANO ANG TAMA TULAD NG SABI SA AKDA,
“SA KATUNAYAN NG MASAMANG KAUGALIAN; NAGSARAAN ANG ISSANG KARUWAHEN MANINGNING
NA HINIHILA NG KABAYONG MATULIN TAYO’Y MAGPUPUGAY AT ANG ISASALOOB AY MAHAL NA TAO
NA NAKALULAN DATAPUWA’Y MARAHIL NAMAN ISANG MAGNANAKAW, MARAHIL SA ILALIM NG
KANIYANG IPINATATANGHAL NA KAHALAN AT MGA HIYA NA ITINATAGLAY AY NAGTATAGO NG
PUSONG SUKBAN!” NAGBIBIGAY PUGAY TAYO SA MGA TAONG LULAN NG MGA MAGAGARA AT NAG
GAGANDAHANG MGA SASAKYAN NGUNIT HINDI NATIN ALAM NA KUN MINSAN AY SILA PA YUNG
TAONG GUMAGAWA NG MASAMA AT NAGDUDULOT NG HAPIS AT PIGHATI SA ATIN,

TULAD NA LAMANG NG PAMAHALAANG ITINATAG NOONG PANAHON NG PANANAKOP NG

MGA KASTILA TUNAY NA NAMANGHA AT NAGPUGAY ANG MGA TAO SA MGA HENERAL, ALCALDE,
MAYOR, PRAYLE, NAAKIT AT NASILAW ANG MGA TAO SA NINGNING NG KANILANG MGA
KAPANGYARIHAN AT KAKAYAHAN NA MAIHAHALINTULAD RIN NATIN SA MGA PANGYAYARI SA
KASALUKUYAN MARAMING PILIPINO ANG PATULOY NA NAAKIT AT NAHUHUMALING SA NINGNING
IBANG MGA TAO MAS PINAG TUTUUNAN NG PANSIN ANG MGA GAWI , PANANAMIT AT PAGMAMAY-ARI
NA DUMARATING SA PUNTONG HINDI NA NATIN NAKIKITA O NAPAPANSIN ANG KANILANG MGA
MOTIBO, LAYUNIN AT TUNAY NA PAGKATAO, HINDI NA NATIN NAPAPANSIN ANG MGA ANOMALYA AT
KATIWALIANG NAGAGANAP SA ATING KAPALIGIRAN TULAD NGA NG SINABI SA AKDA NI JACINTO,
“ANG NINGNING AY NAKASISILAW AT NAKAKASIRA NG PANINGIN ANG LIWANAG AY KINAKAILAGAN
NG MATA, UPANG MAPAGWARI ANG BUONG KATUNAYAN NG BAGAY-BAGAY” MASYADONGNASILAW
ANG’ MG’A PILIPINO NOON SA NINGNING NG MGA MANANAKOP NA KASTILA, ISANG UGALIG NADALA
NA NG MGA PILIPNO HAGGANG SA KASALUKUYAN HINDI DAPAT AGAD NA MAAKIT ANG MGA PILIPINO
SA NINGNING DAHIL TULAD NGA NG SABI SA AKDA, ITO AY MARAYA DAPAT NA HANAPIN NG BAWAT
ISA NG LIWANANG UPANG MAPABUTI AT MALAMAN ANG KATOTOHANAN