ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Δρ. Λάμπρος Χρ. Σιάσος Θεσσαλονίκη, βιθ΄(1βιδ΄)

Ευάγγελος Ν. Γεροδήμος
Μεταπτυχιακός Φοιτητής
της Χριστιανικής Γραμματείας και
Πατερικής Θεολογίας
Θεολογική Σχολή, Τμήμα Θεολογίας, Α.Π.Θ.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Σχεδιάγραμμα I

Εμπεριέχει τους κυριότερους σταθμούς της Ιστορίας της Φιλοσοφίας από τον 6ο
αιώνα π.Χ. έως και τον 2ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή από τους Προσωκρατικούς
Φιλοσόφους έως και το τέλος της Νέας Στοάς. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό
εμπεριέχονται:
α. Οι σημαντικότεροι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι: Θαλής (624-546 π.Χ.),
Αναξίμανδρος (611-545 π.Χ.), Αναξιμένης (585-525 π.Χ.), Πυθαγόρας (570-496
π.Χ.), Παρμενίδης (540-470 π.Χ.), Ηράκλειτος (544-484 π.Χ.), Εμπεδοκλής (495-435
π.Χ.), Αναξαγόρας (500-428 π.Χ.)
β. Σωκράτης (470-399 π.Χ.)
γ. Πλάτωνας (427-347 π.Χ.)
δ. Ίδρυση Ακαδημίας του Πλάτωνος (387 π.Χ.-5ο αι. μ.Χ.)
ε. Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.)
στ. Ίδρυση Περιπατητικής Σχολής του Αριστοτέλους (355 π.Χ.-6ο αι. μ.Χ.), Ζήνωνας
(334-262 π.Χ.) και η έναρξη της περιόδου της Αρχαίας Στοάς (έως και τον 2ο αι. π.Χ.)
ζ. Η περίοδος της Μέσης Στοάς (2ο αι-1ο αι. π.Χ.)
η. Η περίοδος της Νέας Στοάς (1ο αι.π.Χ.-2ο αι. μ.Χ.).
Σχεδιάγραμμα II

Εμπεριέχει τους κυριότερους σταθμούς της Ιστορίας της Φιλοσοφίας από τον 1ο
αιώνα π.Χ. έως και τον 6ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή από την έναρξη της περιόδου της
Νέας Στοάς έως και τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό1. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό
εμπεριέχονται:
α. Η περίοδος της Νέας Στοάς (1ο αι.π.Χ.-2ο αι. μ.Χ.)
β. Οι Ευαγγελιστές Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς, Ιωάννης ο Θεολόγος και ο
Απόστολος Παύλος (περίπου από 33-100 μ.Χ.)
γ. Οι σημαντικότεροι Απολογητές: Ιουστίνος ο Φιλόσοφος (100-165 μ.Χ.), Τατιανός
(120-190 μ.Χ.), Θεόφιλος Αντιοχείας (150-182 μ.Χ.), Ερμίας ο Φιλόσοφος, Ευσέβιος
Καισαρείας (275-399 μ.Χ.)
δ. Οι σημαντικότεροι φιλόσοφοι του Μέσου Πλατωνισμού (μέσα 1ου αι. π.Χ.-αρχές 3ου
αι. μ.Χ.): Νουμήνιος, Αμμώνιος Σακκάς, Αττικός
ε. Οι σημαντικότεροι φιλόσοφοι του Ύστερου Πλατωνισμού [Νεοπλατωνισμού] (3ος-6ος
αι. μ.Χ.): Πλωτίνος (204-270 μ.Χ.), Πορφύριος (232-301 μ.Χ.), Πρόκλος (412-485
μ.Χ.)
στ. Άρειος (259-336 μ.Χ.)
ζ. Διογένης Λαέρτιος (3ος αι. μ.Χ.)
η. Αθανάσιος ο Μέγας (296-373 μ.Χ.)
θ. Εφραίμ ο Σύρος (306-373 μ.Χ.)
ι. Κύριλλος Ιεροσολύμων (315-348 μ.Χ.)
ια. Οι Καππαδόκες: Βασίλειος ο Μέγας (330-379 μ.Χ.), Γρηγόριος ο Θεολόγος (329-
390 μ.Χ.), Γρηγόριος ο Νύσσης (335-394 μ.Χ.)
ιβ. Ιωάννης ο Χρυσόστομός (345-407 μ.Χ.)
ιγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας (370-444 μ.Χ.)
ιδ. Ιωάννης ο Φιλόπονος (500-575 μ.Χ.)
ιε. Ιωάννης της Κλίμακος (525-605 μ.Χ.)
ιστ. Μάξιμος ο Ομολογητής (580-662 μ.Χ.)
ιζ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός (676-749 μ.Χ.).

1
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αν και τοποθετείτε στην περίοδο
μετά τον 6ο αι. μ.Χ. τίθεται στο παρόν σχεδιάγραμμα κατ’ οικονομίαν, ως σημείο τομής ανάμεσα στα
δύο τελευταία σχεδιαγράμματα, τόσο για λόγους ιστορικούς και θεολογικούς όσο και για πρακτικούς.
Σχεδιάγραμμα III

Εμπεριέχει τους κυριότερους σταθμούς της Ιστορίας της Φιλοσοφίας από τον 7ο
αιώνα μ.Χ. έως και τον 20ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή από τον άγιο Ιωάννη τον
Δαμασκηνό έως και τους θεολόγους του 20ου αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό
εμπεριέχονται:
α. Ιωάννης ο Δαμασκηνός (676-749 μ.Χ.)
β. Φώτιος ο Μέγας (810-893 μ.Χ.)
γ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος (950-1022 μ.Χ.)
δ. Νικηφόρος Βλεμμύδης (1197-1272 μ.Χ.)
ε. Γρηγόριος ο Παλαμάς (1296-1359 μ.Χ.)
στ. Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων (1355-1452 μ.Χ.)
ζ. Γεώργιος Σχολάριος-Γεννάδιος (1405-1472 μ.Χ.)
η. ΑΛΩΣΙΣ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ (1453 μ.Χ.)
θ. Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού: Τζων Λοκ (1632-
1704 μ.Χ.), Μοντεσκιέ (1689-1755 μ.Χ.), Βολταίρος (1694-1778 μ.Χ.), Ντέιβιντ
Χιουμ (1711-1776 μ.Χ.), Ζαν Ζακ Ρουσώ (1712-1778 μ.Χ.), Ντενί Ντιντερό (1713-
1784 μ.Χ.), Εμμάνουελ Καντ (1724-1804 μ.Χ.)
ι. Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού: Ευγένιος
Βούλγαρης (1716-1806 μ.Χ.), Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833 μ.Χ.), Ρήγας Φεραίος
(1757-1798 μ.Χ.)
ια. Οι αντιδρώντες στην άκριτη μετακένωση των Δυτικών Ιδεών του Διαφωτισμού στην
Ελληνική παράδοση: άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779 μ.Χ.), άγιος Αθανάσιος ο
Πάριος (1721-1812 μ.Χ.), Μακρυγιάννης (1757-1864 μ.Χ.)
ιβ. Οι θεολόγοι του 20ου αιώνα: π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ (1893-1979 μ.Χ.), Νίκος
Νησιώτης (1924-1986 μ.Χ.), Ιωάννης Ζηζιούλας (1931 μ.Χ.), Νίκος Ματσούκας
(1934-2006 μ.Χ.), Χρήστος Γιανναράς (1935 μ.Χ.).