Professional Documents
Culture Documents
ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ
45
∆ίοδοι - Επαφή p-n
46
διαρρέεται από ένα πολύ χαµηλό ρεύµα ΙS της τάξης των nA. Αν
στην ανάστροφη πόλωση συνεχίσουµε να αυξάνουµε την τάση
κάποια στιγµή θα επέλθει η διάσπαση της διόδου όπου η τάση
παραµένει σταθερή όσο κι αν αυξηθεί το ρεύµα. Η τάση
διάσπασης VΒ ποικίλει από 3V ως 1kV. Υπάρχουν δίοδοι που
είναι σχεδιασµένες να λειτουργούν στην περιοχή διάσπασης ως
σταθεροποιητές τάσης και είναι γνωστές µε το όνοµα δίοδοι
zener.
v
nVT
i = I S (e − 1)
όπου το ρεύµα ΙS είναι της τάξης των 10-15Α. Η σταθερά n έχει τιµή 1 για
διόδους κατασκευασµένες σε ολοκληρωµένο κύκλωµα και 2 για
διακριτές διόδους. Το δυναµικό VT σε θερµοκρασία δωµατίου έχει τιµή
ίση µε 25mV. Προσεγγιστικά χρησιµοποιούµε τις σχέσεις
v
i = ISe nVT
v = nVT ln i
IS
47
Ανάλυση κυκλωµάτων µε διόδους
rD = ∆v
∆i
∆ίοδοι Zener
48
εφαρµογή της είναι ως σταθεροποιητής τάσης. Στο προηγούµενο σχήµα
δίνεται η προσέγγιση της πραγµατικής χαρακτηριστικής µε µια ευθεία
κλίσης 1/rz. Αν Vzk και Ιzk είναι η τάση και το ρεύµα µόλις πριν µπούµε
στην περιοχή διάσπασης, η σχέση που περιγράφει τη λειτουργία της
zener θα είναι
Vz = Vzk + rzIz
Τόσο η τάση εισόδου Vs όσο και το ρεύµα του φορτίου ΙL, µπορεί
να µεταβάλλονται. Η ποιότητα της σταθεροποίησης κρίνεται από µια
παράµετρο που ονοµάζεται ρύθµιση. Η ρύθµιση τάσης εκφράζει τη
µεταβολή της τάσης εξόδου του σταθεροποιητή για µεταβολές στην τάση
της πηγής.
∆Vo
Ρύθµιση τάσης = = rz
∆V s rz + R
∆Vo
Ρύθµιση φορτίου = = rz R
∆I L rz + R
49
Απλή ανόρθωση (half-wave rectifier)
50
Αν RLτο φορτίο, f η συχνότητα τροφοδοσίας (50Hz), Vm η µέγιστη
τάση και Vr η µέγιστη επιτρεπτή κυµάτωση, τότε η ελάχιστη τιµή
χωρητικότητας που πρέπει να χρησιµοποιηθεί προσδιορίζεται από τη
σχέση
Vm
C=
fV r RL
51
Για την εξήγηση της πλήρους ανόρθωσης στη θετική περίοδο το
ρεύµα ρέει µέσω της D1 και του φορτίου στη γη και µέσω της D3 πίσω
στην πηγή τροφοδοσίας. Στην αρνητική περίοδο, το ρεύµα ρέει µέσω της
D2 και του φορτίου στη γη και µέσω της D4 στην τάση τροφοδοσίας. Η
πλήρης ανόρθωση απαιτεί τη µισή χωρητικότητα σε σχέση µε την απλή
ανόρθωση, για την ίδια κυµάτωση. Αλλιώς, µε την ίδια χωρητικότητα
µπορούµε να περιορίσουµε την κυµάτωση στο µισό. Επειδή οι δίοδοι
είναι φθηνά εξαρτήµατα και οι πυκνωτές ακριβά, η πλήρη ανόρθωση
πρέπει να προτιµάται πάντοτε.
∆ιπολικό τρανζίστορ
iE = iB + iC.
vBE
i E = I ES e VT −1
52
όπου το ρεύµα ΙES είναι της τάξης των pA και VT = 25mV.
iC = β iB.
iΕ = (β+1)iB
iE ≈ iC.
53
Στο σχήµα βλέπουµε τις χαρακτηριστικές ενός ιδανικού
τρανζίστορ. Η γραµµοσκιασµένη περιοχή είναι η περιοχή κόρου
(saturation) και δεν ενδιαφέρει σε προβλήµατα ενίσχυσης. Παρατηρούµε
ότι το ρεύµα συλλέκτη εξαρτάται µόνο από το ρεύµα βάσης, για αυτό και
έχουµε µια σειρά παράλληλων ευθειών. Σε ένα πραγµατικό ηµιαγωγό, το
ρεύµα στο συλλέκτη διαµορφώνεται και από την τάση συλλέκτη
εκποµπού και οι χαρακτηριστικές δεν είναι παράλληλες. Το φαινόµενο
ονοµάζεται φαινόµενο Early. Αν προεκτείνουµε τις χαρακτηριστικές,
αυτές τέµνονται σε ένα σηµείο που ονοµάζεται δυναµικό Early και για
τα τρανζίστορ του εµπορίου κυµαίνεται από 50V ως 100V.
54
Έστω ότι η τροφοδοσία είναι VCC = 15V, RC =1kΩ, το τρανζίστορ έχει β
= 100 και επιθυµώ συµµετρική διακύµανση της τάσης εξόδου. Μια
λογική επιλογή για το δυναµικό στο συλλέκτη είναι το µισό της τάσης
τροφοδοσίας, δηλαδή VCE = 7.5V. Το ρεύµα συλλέκτη θα είναι
ΙB = ΙC/β = 75µΑ
VCC −V BE 15 − 0.7
RB = = = 190700Ω.
IB 75x10 −6
55
Η διαδικασία σχεδίασης δίνεται σε βήµατα µε την εµπειρική επιλογή
10RE < R2 < 20RE .
56
Το αντίστροφο της διαγωγιµότητας έχει µονάδες αντίστασης και
την αντιστοιχούµε σε µια δυναµική αντίσταση εκποµπού re.
V
re = 1 = T
gm I E
RC
AV = −
re
RC // RL
AV = −
re + RE
57
Η αντίσταση εισόδου του κυκλώµατος είναι
Rin = R1 // R2 // (β +1)(rE + RE )
Rout = RC // RL.
Ακόλουθος εκποµπού
R1 // R2
Rout = re +
β +1
58
Ο ακόλουθος εκποµπού χρησιµοποιείται στις περιπτώσεις που
θέλουµε να αποµονώσουµε την πηγή από το φορτίο και στα τελικά
στάδια των ενισχυτικών βαθµίδων.
Τελεστικοί ενισχυτές
59
Στο εµπόριο διατίθεται πληθώρα τελεστικών ενισχυτών µε
χαρακτηριστικά ταιριασµένα για την κατάλληλη εφαρµογή.
Ενισχυτής αναστροφής
R2
A=−
R1
Ενισχυτής µη αναστροφής
R2
A = 1+
R1
60
Η αντίσταση εισόδου είναι η αντίσταση του τελεστικού ενισχυτή,
δηλαδή πρακτικά άπειρη.
Αθροιστής (summer)
61
R RF
Vo = − F VA + V B
RA RB
R2
Vo = (V −V )
R1 2 1
62