Ispitna pitanja i odgovori iz predmeta PROCESI I SREDSTVA RADA

1. Tehnologija: definicija, karakteristike i ključne oblasti

Tehnologija obuhvata vještine, znanja i sposobnosti za postizanje praktičnih ciljeva.

Tehnologija se može posmatrati kao makro fenomen i mikro fenomen. Ključne oblasti
tehnologije su:
Tehnologija proizvoda
Infirmacione tehnologije
Tehnologija procesa
Prema tipu resursa tehnologije dijelimo na:
Tradicionalne proizvodne tehnologije
Savremene proizvodne tehnologije i
Informacione tehnologije

2. Elementi tehnologije proizvoda i tehnologije procesa. Elementi specifičnosti

informacione tehnologije

Elementi tehnologije prizvoda su:

-Planiranje proizvoda - utvrđivanjem svojstava proizvoda koji će zadovoljiti potrebe i donijeti
dobit.
-Inženjering proizvoda - mogućnosti novih rješenja u skladu sa zahtjevima – performanse,
cijena i kvalitet.
-Primjenjeni inženjering – unapređivanje prodaje
-Iženjering usluga na terenu i servisa – obuka ljudi za rad sa priozvodom

Elementi tehnologije procesa su:

-Oprema
-Materijal
-Transport materijala
-Kontrola kvaliteta
-Proizvodni sistem – uspostavlja integrisani informacioni sistem
-Održavanje

Informacione tehnologije obuhvataju prikupljanje i obradu informacija.

Elementi informacione tehnologije su:
-Informacioni hardver i softver
-Primjenjeni informacioni sistemi
-Veza sa fizičkim procesima
-Sistemi za podršku pri odlučivanju
-Informacioni sistemi poslovanja

3. Komponente tehnologije i tehnološki paket

Komponente tehnologije su:

-Hardver
-Softver
-Orgver – organizacija i upravljanje u praksi
-Breinver – obuhvata sva neophodna znanja za obavljanje zadataka
Komponente tehnologije se mogu raščlaniti na elemente tehnološkog paketa:
-Materijal
-Oprema – mašine, alati, uređaji
-Tehnološki KNOW-HOW
-Građevinski objekti
-Energija
-Proizvodi/usluge
-Mjere i sredstva zaštite čovjekove okoline
-Čovjekov rad
-Organizacija
-Upravljanje

4. Paradoks produktivnosti. Ciljevi i dualnost menedžmenta tehnologije.

Tehnološki napredak počiva na inovacijama. Tehnološke promjene iziskuju investicije, obuku

kadrova, pripremu uslova u organizaciji, a sve todovodi do kašnjenja u primjeni tehnoloških
inovacija. Troškovi rastu, a to može usloviti pad produktivnosti pre nego zabiljleži njen
očekivani porast, što se naziva i paradoskom produktivnosti. Produktivnost se sagledava kroz
aspekte efikasnosti ( odnos između upotrebljenih resursa i ostvarene proizvodnje) i
efektivnosti ( ukupna proizvodnja sa aspekta krajnjeg korisnika).
Osnovni ciljeni upravljanja tehnologijom u preduzeću obuhvataju ostvarenje efikasnosti
tehnologije (učiniti je racionalnijom i produktivnijom) i ostvarenje efektivnosti tehnologije
koja treba da obezbijedi proizvode sa kojima postoji realna tražnja na tržištu.

5. Strateško i operativno upravljanje tehnologijom. Poslovna i tehnološka

strategija: hijerajhiski pristup.

Operativno upravljanje znači praćenje stanja sistema i ostvarenje ciljeva efikasnosti, što se
najčešće postavlja kao kratkorični cilj.
Strateško upravljanje vodi računa o dugoročnim promjenama i kritičnim pravcima promjena u
dinamičnom okruženju izražene konkurencije.

Strateški razvoj je unapredjenje postojećih i uvođenje novih tehnologija.

Tehnološka strategija uslovljava pojavu novih proizvoda, usluga i procesa.

Snaga Snaga
Poslovno okruženje
preduzeća konkurenta

Konkurentska strategija
Poslovna strategija

Strategija
proizvod-tržište

Tehnološka strategija
 6. Tehnologija – externa sila i interni faktor organizacije. Model kompetentnosti
organizacije zasnovan na tehnologiji.

Uže (mikro) okruženje čine: zajednica, akcionari, vlada, konkurenti, banke, interesne grupe,
zaposleni/sindikati, kupci, snadbjevači, privredne asocijacije.
Šire (makro) okruženje čine: ekonomski, političko-pravni, socio-kulturni, i tehnološki faktori.
Koncept kompetentnosti:
-Ključne kompetentnosti su one koje se prostiru preko više poslova i proizvoda.
-Kompetentnosti su trajna kategorija
-Kompetentnosti nastaju kolektivnim učenjem u firmi
-Kompetentnosti koje leže u srži konkurentske borbe
-Ključna kompetentnost se teško imitira

7. Tehnologija i organizaciona strktura. Tehnološki faktori strategije: strateška,

poslovna i tehnička područja.

Tri osnovna tipa organizacijone strukture su:

-funkcionalna – hijerarhijska struktura: proizvodnja, tehnologija, marketing, finansije,
kadrovi, istraživanje i razvoj.
-diviziona organizaciona struktura se grupiše po: 1-autputu organizacije, 2-programima i
projektima, 3-tržištu i kupcima, 4-geografskim lokacijama.
-matična polazi od toga da ljudi u organizaciji posjeduju uže specijalnosti i pripadaju
funkcionalnoj hijerarhiji, a istovremeno učestvuju u timovima za realizaciju određenih
projekata.

Tehnološka strategija kompanije polazi od sledećih značajnih činjenica:

-Tehnologija predstavlja faktor okruženja
-Tehnologija predstavlja interni resurs organizacije
-Strateška tehnologija područja, nove tehnologije odredjuju pravce tehnološkog razvoja na
dugi rok.

8. Modeli technology-push, market-pull i strategy-pull.

Poznata su tri pristupa:

1-Technology push, ovaj pristup je zasnovan na tezi da je dovoljno obezbijediti uspješnu
aktivnost istraživanja razvoja u preduzeću koja će generisati nove pronalaske, a sve ostalo se
samo po sebi podrazumijeva.
2-Market pull, tržišno orijentisani pristup razvoju novih tehnologija koje primijenjene u praksi
obezbeđuju novi vrijednost u obliku proizvoda/usluga koje zadovoljavaju potrebe kupaca za
kojima postoji realna tražnja na tržištu.
3-Strategy pull, stalnog preispitivanja usvojene strategije. Ovde se ima u vidu mogućnost
kombinovanja tehnology push i marketp pull strategije.

9. Osnovni tipovi tehnološke strategije.

Reaktivna strategija može biti:

-respozivna, na zahtjeve kupaca da se uvede inovacija,
-imitativna, novo rješenje koje su uveli konkurenti se kopira u preduzeću,
-drugi bolji, razvoj i unapređenje inovacije koju su uveli konkurenti,
-defanzivna, odgovor na novi proizvod konkurenta.
Proaktivna strategija:
-zasnovana na istraživanju i razvoju, uvode se inovacije inicirane u preduzeću,
-preduzetnička, uvodjenje inovacija sa visokim rizikom,
-strategija nabavke, kupovina novih tehnologija
-zasnovana na marketingu, inovacije koje inicira marketing funkcija.

10. Tehnološke strategije lidera i sledbenika.

-Tehnološki lider (prvi na tržište) ostvariti najmanje troškove, biti prvi, primijeniti tehnologiju
koja obezbjeđuje najniže troškove. Pionirski se pojaviti sa potpuno novim proizvodom,
inovirati sve druge aktivnosti.
-Tehnološki sljedbenik imitator (drugi na tržište) sniženje troškova proizvoda ili operacija,
sniženje troškova istraživanja i razvoja tako što će imitirati proizvod, prilagoditi proizvod
zahtjevima kupaca učeći od lidera.
-Tehnološki sljedbenik modifikator (kasno na tržište)

11. Interni i eksterni izvori novih tehnologija. Nova ili usavršavanje postojeće
tehnologije: tehnike i profitabilnost.

Investicije u novu tehnologiju dovode do smanjivanja troškova po jedinici proizvoda i to:

-Čiste promjene (nastale kao rezultat direktnih ušteda vezanih za veći efikasnost?
-Sinergetske promjene (rezultat dodatnih efekata nove informacione tehnologije.

Profitabilnost (Pf) je odnos izmedju profita tj dobiti (P) i nivoa angažovanih sredstava tj
ukupnog kapitala (K), pri čemnu je profit jednak razlici ukupnih prihoda (UP) i ukupnih
troškova (UT)
P
Pf= ----
K

(UP-UT)
Pf= ------------
K

12. Stabilna, fleksibilna i turbulentna tehnologija. Nastajuće, ključne i bazne

tehnologije.

Ciklus tražnje:
-Nastanak (N)
-Ubrzani rast (R1)
-Usporeni rast (R2)
-Zrelost (Z)
-Opadanje (O)
Stabilna tehnologija na duži rok zadovoljava tražnju i odnosi se na tradicionalne tehnologije i
grane ( npr. Tehnologije stakla, papira, gume...)

Fleksibilna ili fertilna tehnologija jaavlja se i više životnih ciklusa različitih proizvoda (npr.
Proizvodnja automobila sa varijetetima različitih modela).

Turbulentna tehnologija, radi se o visokim tehnologijama sa više generacija životnih ciklusa

tehnologije procesa i proizvoda.

-Bazne tehnologije su tehnologije kojima se ostavruju proizvodi/usluge zaslužene za najveći

procenat prihoda kompanije.
-Ključne tehnologije čine bazu konkurentnosti organizacije na duži rok, nalaze se u usponu.
One nisu zaslužne za najveći dio prihoda i očekuje se da će prerasti u bazne.
-Nastajuće tehnologije, to su tehnologije koje će u budućnosti imati nagli uspon i poprimiti
karakter ključnih a potom i baznih tehnologija.

13. Vrijeme tehnološke inovacije i strategije lidera i sledbenika. Efikasnost inovacijske

aktivnosti.

Invencija predstavlja dolazak do ideje, a inovacija znači razradu i uspjeh invencije na tržištu i
znače izuzetni profit ukoliko skrate međufazna kašnjenja u inovacionom ciklusu, ubrzaju ga i
pojave se na tržištu sa novim proizvodom, novim kvalitetom ili cijenom prije konkurenata.
Nasuprot njima su tehnološki sljedbenici, oni se na ovaj način direktno suprostavljaju
strategiji lidera koji nastoje da ovo kašnjenje što više produže.
Trošak inovacije će početi da se nadoknađuje od prodaje u skladu sa koeficijentom povraćaja,
do prelomne tačke, kada se očekuje da će biti otplaćeni svi troškovi inovacije i počeće da se
generiše čisti prihod.

14. Faze razvoja novog proizvoda/procesa. Sekvencijalni i simultani model tehnološke

inovacije.

Sekvencijalni pristup

Koncept novog Funkcionalne Specifikacija Specifikacija

proizvoda specifikacije proizvoda procesa

Marketing Generalno Projekat Projekat Proizvodnj

i/ili IR rješenje novog procesa a
novog proizvoda
proizvoda
Simultani pristup:

Faze razvoja
Procesa/proizvoda

Koncept
proizvoda

Funkcionalna
specifikacija

Specifikacije
proizvoda

Specifikacije
procesa

Proizvodnja

Vrijeme

15. Razvoj i dizajn proizvoda, značajni faktori. Životni ciklus proizvoda.