Özüňi Alyp Barmagyň Medeniýeti

Özüňi alyp barmagyň medeniýeti
Synpy: 11”A
,B,C,D” synplar
Wagty: 04.09.2018ý
I.Sapagyň temasy: Giriş. Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersiniň mazmuny

,maksady , wezipesi we ähmiýeti
II.Sapagyň maksady:a)Etika ,edep barada düşünje bermek.
b)Etika , medeniýetlilik baradaky düşünjeleri
ösdürmek
3)Milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi:adaty;
IV.Sapagyň esbaby:Hormotly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”,”Turkmenistan
beyik yupek yolunyn yuregi” kitaplary,çeper edebiýatlar , suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri:salamlaşmak,synpy tertibe salmak,gatnaşygy
hasaba almak,döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
wakalar barada gürrüňdeşlik guramak;
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”
Adam anynan belli,kerwen-janynan.
Adam bilenini okar, towuk gorenini cokor.
Akylyn yagsysy dymmakdyr.
Akylly aynamaz,altyn cuyremez.
2.Öý işi soramak: Tomusky dynç alyş döwründe okuwçylaryň megullanan işleri
,okan çeper eserleri barada sora-jogap alyşmak
3.Öý işi berkitmek:ähli geçilenler boýunça sorag-jogap alyşmak arkaly
gaýtalamak we berkitmek;
4.Täze temany geçmek: Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly
Berdimuhammedow:
_Täze eýýamda bize iň zehinli örän ýiti, ahlak taýdan arassa hem sagdyn
nesil gerek .Olar garaşsyz Diýarymyzyň geljegidir, erti berkarar
Türkmenistany dolandyrmaly we has-da ösdürmeli adamlardyr –diýip aýdyşy
ýaly biz kämil nesil bolup ýetişmeli.Biz ene-atalarymyzyň , ýaşulylaryň
mugallymlaryň , ýazyjy şahyrlaryň dilinden , häli-şindi edep sözüni köp
eşidýäris Eýsem , edep näme?
Edep araplaryň “adab” diýen sözünden bolup , ol tertip –düzgün , utanç haýa ,
ahlak diýmekdir.Edep sözi bilen birlikde etiket sözi hem ugurdaş ulanylýar.Ol
fransuz sözi bolup ,jemgyýetde özüňi alyp barmagyň edep-kadalaryny
aňladýar.Fransuz koroly Fridrih XIV köşgünde geçirilen kabul edişliginde etiket
ýazmagy karar berýär.Onda özüňi alyp barmagyň tertbi ýazylypdyr .
5.Täze temany berkitmek:Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersi boýunça
öwrenilenleri, okuwçylaryň düşünmeýän soraglaryna jogap bermek,sorag-
jogap alyşmak arkaly berkitmek;
6.Öý işi tabşyrmak:öýde täze temany gaýtalap,okap,öwrenip gürrüň
bermäge taýýarlyk görmeli;
7.Bahalandyrmak:Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;
Okuw muduri Ders mugallymy
S.Rejepowa_____ 04.09.2018y O.Mammedowa

Synpy: 11 A, B, C, D. Senesi: 12.09.2018
I.Sapagyň temasy: Salamdan başlanýan gatnaşyklar.
II.Sapagyň maksady:a)Salamdan başlanýan gatnaşyklar we edep barada

düşünje bermek.
b)Sylag,hormat medeniýetlilik baradaky
düşünjeleri ösdürmek
III.Sapagyň görnüşi: garysyk
IV.Sapagyň esbaby: Hormotly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”,”Turkmenistan beyik yupek yolunyn
yuregi” kitaplary,çeper edebiýatlar , suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersiniň mazmuny, maksady ,ähmiýeti barada
aýtdyrmak.”Edebiň ýagşysy ulyny syla”diýen setirleriň aňladýan manysy barada sorag-jogap
alyşmak.Dostluk baradaky düşünjelerini diňlemek.Medeniýet- diýen düşünjeleri deňeşdirmek.
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”
Salamsyz girene uyat, jogapsyz cykana.
Salamyn nahili bolsa, Jogabyn hem sonun yaly.
3.Öý işi berkitmek:Hormatly Prezidentimiziň ýaşlaryň terbiýesi barada , edep-ekram baradaky
pähimlerini diňlemek we sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek;
4.Täze temany geçmek: Salamdan başlanýan gatnaşyklar ,Edep başy salam-diýen temany giňişleýin
gürrüň bermek.Salam adamlaryň birek-birege sataşanda ,duşuşanda ilkinji aýdýan hoşamaý
sözüdir.Ynsan gatnaşyklary şol sözden başlanýar.Essalawmaleýkim arap sözi bolup ol dilimizde terjime
edilende “Size parahatçylyk isleýäris” diýen manyny berýär.Salam berlende we alnanda ol mähir bilen
ýürekden aýdylyp ,iki
tarapyňda mertebesi deň-derejede hormatlanmakdyr.salamdan hiç-hili şahsy bähbit aramak , nähilidir

bir hantamaçylyk etmek bolmaz. Salam hemmeler üçin deň bolmalydyr.Bu mukaddes borjy hemmeleriň
ylaýta-da mekdep okuwçylarynyň berjaý etmekleri zerurdyr.Uly ýaşly adamlar, mugallymlar
okuwçylaryň agzynyň salamlylygyna garap, olara ,maşgalada berilýän terbiýäniň derejesine baha
berýärler.Açyk göwün bilen beren salamyňyz adamlarda siz barada örän ýakymly
dyýgy döreder.
5.Täze temany berkitmek: Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersi boýunça öwrenilenleri,
okuwçylaryň düşünmeýän soraglaryna jogap bermek,sorag-jogap alyşmak arkaly berkitmek;
6.Öý işi tabşyrmak:öýde täze temany “Salamdan başlanýan gatnaşyklar. Edep başy- salam” diýen temany
okap,öwrenip gürrüň bermäge taýýarlyk görmeli;
Mekdep müdiriniň okuw işleri Ders mugallymy: Mammedowa O.

boýunça orunbasary:
________ Rejepowa S.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti 11”A” Wagty: 18.09.2015ý
11”B” Wagty: 21.09.2015ý
11”Ç” Wagty: 21.09.2015ý
I.Sapagyň temasy: Şahsy häsiýet. Şahsyýetiň kemala gelmegi.
II.Sapagyň maksady:a)Şahsyýet barada düşünje bermek.
b)Şahsyýetiň kemala gelmegindäki faktlar
baradaky düşünjeleri ösdürmek
IV.Sapagyň esbaby:çeper edebiýatlar , suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: “Edep başy salam” diýen temany aýtdyrmak , depderden
öýe tabşyrylan ýumuşlary barlamak.Salamdan başlanýan gatnaşyklara
okuwçylaryň şahsy garaýyşlaryny diňlemek, özara çekişme guramak.Dürli
milletleriň wekilleriniň salamlaşmak edep kadalary barada gürrüňdeş bolmak
we milli däp-dessurlarymyz bilen deňeşdirmek.
3.Öý işi berkitmek:Hormatly Prezidentimiziň ýaşlaryň terbiýesi barada , edep-
ekram baradaky pähimlerini diňlemek we sorag-jogap alyşmak arkaly
gaýtalamak we berkitmek;
4.Täze temany geçmek: Şahsyýetiň kemala gelmegi diýen temany giňişleýin
düşündirmek.ýurdumyzyň her bir ýaş ýigidi we gyzy yhlas bilen bilim alsa , ata
Watany ,ene topragy jandan söýse , adamkärçilige mahsus bolan arassa
ahlagyň talaplaryny berjaý etse Türkmenistanyň ösen ykdysadyýetli ýyrda
öwrüljegine hiç hili şübhe bolup bilmez.bu günki özüne ,ata-enesine , il-
gününe hormat goýýan ýaşlarda öz Watanyna ,döwletine ,onuň Baýdagyna-da
,Tugrasyna-da , Senasyna-da söýgüsi ýürekden bolmalydyr.Baýdak
galdyrylanda, Sena ýerine ýetirilende , oňa tagzym edip , hormat goýýan
ýaşlarymyzyň her biri ertirki ýurdumyzy gülletjek ,onuň halkara abraý-
mertebesini arşa galdyrjak şahsyýetlerdir.Şahsyýetiň at-abraýly bolmagynyň
zerur şertleriniň biride onuň ýokary derejede we hemmetaraplaýyn
medeniýetli we salyhatly bolmaklygydyr.Ýokary medeniýetlilik adamyň her bir
hereketinde , gündelik işinde aýdyň görünmelidir.
5.Täze temany berkitmek: Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersi boýunça
öwrenilenleri, okuwçylaryň düşünmeýän soraglaryna jogap bermek,sorag-
jogap alyşmak arkaly berkitmek;
6.Öý işi tabşyrmak:öýde täze temany “Şahsy häsiýet. Şahsyýetiň kemala
gelmegi ” diýen temany okap,öwrenip gürrüň bermäge taýýarlyk görmeli;
8.Hoşlaşmak.

Synpy:11 “A,B,C,D” Senesi: 26.09.2018
I.Sapagyň temasy: Ynsan häsiýetleri.
II.Sapagyň maksady:a)Ynsan häsiýetleriniň ýüze çykmagy,oňa täsir
edýän faktorlar barada düşünje bermek.
b)Ynsan häsiýetleri baradaky düşünjeleri ösdürmek
III.Sapagyň görnüşi: garysyk;
IV.Sapagyň esbaby: Hormotly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”,”Turkmenistan beyik yupek
yolunyn yuregi” kitaplary,çeper edebiýatlar , suratlar;
çeper edebiýatlar , suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
Hormatly Prezidentimizin “ Payhas cesmesi”den
Akylsyza akyl bermek hebesdir.
Akyly dinlane bersen yagsy.
Akylyn bahasy bolmaz terbiyanin cagi.
2.Öý işi soramak: “Şahsy häsiýet.Şahsyýetiň kemala gelmegi” diýen temany aýtdyrmak
,depderden öýe tabşyrylan ýumuşlary barlamak.Salamdan başlanýan gatnaşyklara okuwçylaryň
şahsy garaýyşlaryny diňlemek, özara çekişme guramak.Dürli milletleriň wekilleriniň edep
kadalary barada gürrüňdeş bolmak we milli däp-dessurlarymyz bilen deňeşdirmek.
3.Öý işi berkitmek:Hormatly Prezidentimiziň ýaşlaryň terbiýesi barada , edep-ekram baradaky
pähimlerini diňlemek we sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek;
4.Täze temany geçmek: Ynsan häsiýetleri diýen temany giňişleýin düşündirmek.Adam ýerde,
suwda ýaşaýan janly-jandarlaryň hemmesinden aňly-düşünjeli hem gözel edip ýaradypdyr.Ynsan
şol jandarlaryň hemmesinden özüniň hömirowanlygy hem-de parasatlylygy bilen
tapawutlanypdyr.Adamdan başgada üşükli ,zähmetsöýer jandarlar bar, emma olaryň hiç biri-de
iň ýönekeýje çemçedir okarany-da ýasamaga ukyply däldir.Biz pil haýwanyny ýatlanymyzda
,güýjüne baýrynýan äpet jandary,ýolbarsda gaýduwsyzlygy ,batyrlygy ,möjekde
açgözlügi,towşanda gorkaklygy ,tilkide mekirligi, şagalda kümsükligi, itdir-atda wepalylygy göz
öňüne getirýäris.Adamda hem , haýwanda hem bir-birine meňzeş eşidiş ,görüş, ys alyş ýaly
umumylyklar barda, bolsa ,pikirleniş ukybynda görýäris.Ýokary medeniýetlilik adamyň her bir
hereketinde , gündelik işinde aýdyň görünmelidir.
5.Täze temany berkitmek: Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersi boýunça öwrenilenleri,
okuwçylaryň düşünmeýän soraglaryna jogap bermek,sorag-jogap alyşmak arkaly berkitmek;
6.Öý işi tabşyrmak:öýde täze temany “Ynsan häsiýetleri” diýen temany okap,öwrenip gürrüň
bermäge taýýarlyk görmeli;

________ Rejepowa S. 26.09.2018
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti 11”AB.C.D.’ Wagty: 03.10.2018ý
I.Sapagyň temasy: Dosta wepalylyk. Sah.24-28-
II.Sapagyň maksady:a)Şahsyýetara gatnaşyklar we dosta wepalylyk
barada düşünje bermek.
b)Şahsyýetara gatnaşyklar we dosta wepalylyk
III.Sapagyň görnüşi:Garysyk.
IV.Sapagyň esbaby:Hormatly Prezidentimizin ‘Payhas cesmesi ‘ we
‘Turkmenistan beyik yupek yolunyn yuregi’ atly kitaplary ,çeper edebiýatlar ,
suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
Hormatly Prezidentimizin ‘Payhas cesmesi’ atly kitabyndan.
-Dosta aytdym sozumi-dusman bildi syrymy.
-Dostun konesi yagsy, donun tazesi yagsy.
2.Öý işi soramak:“Ynsan häsiýetleri”diýen temany aýtdyrmak , depderden öýe
tabşyrylan ýumuşlary barlamak.
3.Öý işi berkitmek:Ynsan häsiýetleri diýen tema boýunça sorag-jogap alyşmak
arkaly gaýtalamak we berkitmek;
4.Täze temany geçmek: Dosta wepalylyk diýen temany giňişleýin
düşündirmek.Dost,dostluk,jora düşünjesi hemme halklarda bar.Sebäbi bu söz
adamzat arasyndaky iň belent gatnaşygy aňladýar.Dostýar sözi bütin türki
halklarda ,hatda türki däl halklarda-parslarda ,hindilerde , täjiklerde hem şol
sözler bilen aňladýarla.Dostluk gatnaşygynda iň zerur edep dosta wepaly
bolmakdyr.Wepalylyk nämede jemlenýär?! Ilki bilenä dostuň bilen hüý-
häsiýetiň deň gelmeli.Eger häsiýetiň çapraz gelse ,onda ol dostluk uzak
gitmeýär.Adam başynyň gamly güni dosty küýseýär.Onuň göwünlik beriji
hoşamaý sözüne garaşýar.Şol pursat hakyky dostlugy aýyl-saýyl edýän
döwürdir.”Dost agyr günüňde gerek” diýip ,ýöne ýere aýdylýan däldir.Hakyky
dost adama gamly günde ýardam berip, eseldip biler ,ýasama dost hyýanat
edip peseldip biler.
5.Täze temany berkitmek.
a).Dostun haysy hasyyetlerini gowy goryarsin ?
b).Dostluk barada nahili pahimleri bilyarsiniz ?
c)Dostluk baradaky rowayatda nameler aydyl
d) ‘Dostsuz basym-duzsuz asym’ diyen nakyla nahili dusunyars ?
6.Öý işi tabşyrmak:öýde täze temany’.Dosta wepalylyk” diýen temany
okap,öwrenip gürrüň bermäge taýýarlyk görmeli;
7.Bahalandyrmak:Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;.

________ Rejepowa S. 03.10..2
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti 11”A” Wagty: 09.10.2015ý

11”B” Wagty: 12.10.2015ý
11”Ç” Wagty: 12.10.2015ý
I.Sapagyň temasy: “Özüňi süýt bilgil, dostuňy gaýmak”.
II.Sapagyň maksady: a) Dostluk düşünjeleri barada düşünje bermek.
b) Dostluk düşünjelerini ösdürmek.
IV.Sapagyň esbaby:çeper edebiýatlar , suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: “Dosta wepalylyk ”diýen temany aýtdyrmak, depderden öýe
3.Öý işi berkitmek: Geçilen temany sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we
berkitmek.Hatarara sorag-jogap alyşmak arkaly hatarara bäsleşdirmek.
4.Täze temany geçmek: “Özüňi süýt bil-dostuňy, gaýmak “ diýen temany
giňişleýin düşündirmek.Elbetde hemmeleriň özüne akylly,asylly, medeniýetli
adam diýdiresi gelýär, emme ol hemmelere başartmaýar. Nädip
töweregiňdäkilerde özüň barada ýakymly garaýşy döredip bolar?!Muňa bir söz
bilen jogap berip bolmasa gerek.Ol irden turup , tä ýatmak üçin düşegiňe
girýänçäň ( hatda ýataňda-da )öz her bir hereketiňe buýrup bilmek her bir
ätjek ädimiňi Ýedi ölçäp, bir kesip bilmekdir.Adamlar bilen salamlaşanyňdan
başlap, tä hoşlaşýançaň her bir aýtjak gepiň, her bir hereketiň oýlanyşykly
bolmaly.Göräýmäge bulary gündelik durmuşyňda her gün berjeý edip ýörmek
gaty kyn ýaly-da bolsa , ynsana berlen mümkinçiligiň çägi ýokdur.Diňe
tutanýerlilik ,höwes ,yhlas, öz häsiýetiňe buýrup bilmek gerek.
“Salamlaşanyňda eşigiňe garap, hoşlaşylanda akylyňa garap hoşlaşýandyklary”
üçin ,öz egin-eşikleriňe-de, diliňe-de örän esewan bolmagy adat edinmeli.
5.Täze temany berkitmek: “Özüňi süýt bilgil, dostuňy gaýmak” diýen
temany we özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersi boýunça öwrenilenleri,
okuwçylaryň düşünmeýän soraglaryna jogap bermek,sorag-jogap alyşmak
arkaly berkitmek;
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze temany “Özüňi süýt bilgil, dostuňy gaýmak”
diýen temany okap,öwrenip gürrüň bermäge taýýarlyk görmeli;
8.Hoşlaşmak.

Synpy: XI “A B C D “ Wagty: 17.10.2018ý
I.Sapagyň temasy: Jemleyji sapak.
II.Sapagyň maksady: a)Ahlaklylyk düşünjeleri barada gaytalamak.
b) Dostluk düşünjelerini ösdürmek.
Hormatly Prezidentimize,ata Watanymyza soygi buysanc ruhunda terbiyelemeli.
III.Sapagyň görnüşi: Garysyk.
IV.Sapagyň esbaby:Hormatly Prezidentimin “Payhas cesmesi “ we “Turkmenistan beyik
yupek yolunyn yuregi “ atly kitaplary,sorognamalar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: “Ozuni suyt bilgin,dostuny gaymak diýen temany aýtdyrmak, depderden öýe
4.Täze temany geçmek:
a)Saladin baslanyan gatnasyklar.
b)Sahsyyetin kemala gelmegi.
g)Ynsan
entin gornusled)Dosthasyyetleri.
c)Temperamhasyyetleri.
c)Temperama wepalylyk.
e)”Ozuni suyt bilgin, dostuny gaymak”.
5.Täze temany berkitmek: “Özüňi süýt bilgil, dostuňy gaýmak” diýen temany we özüňi
alyp barmagyň medeniýeti dersi boýunça öwrenilenleri, okuwçylaryň düşünmeýän soraglaryna
jogap bermek,sorag-jogap alyşmak arkaly berkitmek;
6.Öý işi tabşyrmak:
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” atly kitabyndan ynsan hasiyetleri barada,
dostluga degisli pahimleri yazyp gelmeg
Okuw kitabyndan sahypa 14-36 cenli okap gaytalap gelmeli.
7Bahalandyrmak:Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;
Mekdep mudirinin okuw Ders mugallymy.

Isler boyunca orunbasary:
------------S.Rejepowa. 17.10.2018 O.Mammedowa
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti 11”A,B,C,D” Wagty:31.10.2018ý

I.Sapagyň temasy: Söýgi ahlagy. Sah .37-41.
II.Sapagyň maksady: a) Söýgi ahlagy barada düşünje bermek.
b) Söýgi ahlagy baradaky düşünjeleri ösdürmek
III.Sapagyň görnüşi:garysyk.
.Sapagyň gidişi:
hasaba almak,döwletimizde geçen içeri we daşary syýasy
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”atly kitabyndan’
-Soygi- durmus manysy, sabyr-omur hazynasy.
--Soyen ayal yoluna bakar, soymedik goluna. Sah.208.
-Soyduren- de dil, koyduren-de dil.
2.Öý işi soramak: “Özüňi süýt bilgil, dostuňy gaýmak ”diýen temany
aýtdyrmak, depderden öýe tabşyrylan ýumuşlary barlamak.
a)Salamlasmagyn edebi.
b)Sahsyyetin kemala gelmegi.
c)Ynsan hasiyetleri.
d)Dostluga soygi.
e)Ozuni suyt bilgin ,dostuny gaymak.
soygi ahlagy diýen temany giňişleýin düşündirmek.Söügi hemmeleriň
başyna irde-giçde gelýän duýgydyr.Söýgi duýgusynyň her adamda dürli bolup
geçişi ýaly onuň häsiýeti hem dürli-dürlidir.Watana,ata-enä,aýal
dogana,ýanýoldaşyňa bolan söýgüdäki duýgular birmeňzeş däldir.Ynsany
dälilik hetdine ýetirýän bu näzik duýgy nämekän!?
Elbetde , oňa bir söz bilen jogap bermek mümkin däl.Bu beýik duýgy barada
eser ýazmadyk ýazyjy şahyr ýok diýsek ýalňyş bolmasa gerek, Şeýle-de bolsa
beýik şähyr.Magtymgulynyň beýan edişi ýaly , bu duýguny beýan etmäge
çuňňur aralaşyp bilen bolmandyr.Söügüniň lezzetini , jebir-jepasyny ussatlyk
bilen açyp görkezmegi başaran şahyr. “Bu derdi” diýen goşgusyny halk
arasynda bar bolan rowaýatlar esasynda ýazypdyr diýen çaklama bar.
-Soygidir, doslarym durmusyn taji,Tapysmak suyjidir, ayralyk ajy.
Ajysyz suyji yok, tikensiz gul yok,
Gul ysgynda , sayramayadyk bilbil yok.
Kest eyleyip gezdim yskyn dagynda
Ne beladyr kimse ceker bu derdi.
Ysk dagyn assalar gogun boynundan,
Gok titreyip , ceke bilmez bu derdi.
Beyik akyldar sahyr Magtymguly Pyragy.
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Söýgi ahlagy “ diýen temany okap gürrüň
bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
7.Bahalandyrmak: Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;
Mekdep mudirinin okuw Ders mugallymy.

Isler boyunca orunbasary:
------------S.Rejepowa. 31.10.2018 O.Mammedowa
EDEP ETIKET
SALAM
GAHARJANLYK DOGUMLY
DYMMA
SADALYK MEKIRLIK
HOLERIK
SANGWINIK FLEGMATIK
MELANHOLIK
GOWY HASIYETLI YARAMAZ HASYYETLI
TEMPERAMENT
DOST AS
PUL
GALAM GAS WEZIPE
CYN
SALAMSYZ GIRENE UYAT , JOGAPSYZ ---- CYKANA.
SALAMYN NAHILI BOLSA, JOGABYN HEM SONUN YALY.
AKYLLY GELIN OY DIKER , AKMAK GELIN OY YYKAR.

AKYLLY IS , GANATLY GUS.
AKYLLY OGUL--- HUMMETLI ,AKYLLY GYZ GYMMATLY.
GAZAP GELENDE, AKYL GIDER
GAYGY---GARRADAR, GAM OLDURER.
GELENE BALDYZ, GIDENE BALDYZ.
DOST,DOSTUN AYNASY.
DOST, DOSTDAN DONMEZ.
DOSTSUZ ADAM GANATSYZ GUS.
DOSTLASMAK ANSAT, SAKLAMAK KYN.
DOST DOSTUN AYBYNY YUZUNE AYDAR.
DOSTSYZ BASYM ----DUZSYZ ASYM.

Synpy : 11”ABCD” Wagty:07.11.2018ý
I.Sapagyň temasy: Zähmete höwes we hünär saýlamak.

II.Sapagyň maksady: a) Okuwcylara ynsanyn bezegi bolan zahmete bolan
soygi hormat duygulary, zahmetin adama edyan tasiri,zahmetin sonunyn
hemise rehnet getiryandigi barada we zähmete höwes we hünär saýlamaga
urukdyrmaklyk, hünärlere bolan islegleri ösdürmek
b) Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” kitabyndaky - zahmete degisli
dana sozleri ulanmaklyk bilen olaryn many –mazmunyny dusundirmeklik
bilen okuwcylarda zahmete howes doretmek we milli
ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby: Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” we
“Turkmenistan beyik yupek yolunyn yuregi” atly kitaplary, sorognamalar,
suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
wakalar barada gürrüňdeslik.
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” atly kitabyndan.
-Baylygyn enesi yer,atasyzahmet.
-Beren alar, eken orar
-Bir nahal eksen,yasyn baky.
-Bagym bar-barym bar.
2.Öý işi soramak:
a)Söýgi ahlagy barada gürrüň etdirmek.
b)söýgi gatnaşyklarynyň mukaddesligi, pynhanlygy düşünjeleri .
c) sorognamalar bilen islemek.
d)azat soygi diymek name?
3.Öý işi berkitmek:
XI “A” Soygi name?
XI”B”Soyginin ceper edebiyatda beyan edilisi?
XI”C”Soygusiz durmus gurup bolarmy?
XI”D”Gyzlaryn gacyp durmus gurmaklygyna nahili dusunyarsiniz?.
4.Täze temany geçmek
a)Zähmete höwes we hünär saýlamak barada giňişleýin düşünje bermek.
b)Ynsany bezeýän zatlaryň biri-de , onuň zähmetidir.
Ýaşaýan obaňyzda , şäheriňizde öz zähmeti bilen uly abraýa , bagta ýeten
adamlar , hojalyklar näçe diýseň bardyr.Olar bilen gürrüňdeş bolsaňyz ýa-da iş
salyşsaňyz , olaryň özlerini alyp baryşlary gepi-sözi ýerindedir. Ýöne ýere halal
zähmet adamy terbiýeleýär diýilýän däldir, ”Zähmet soňy-rehnet” , “Işleseň , il
tanar” diýlişi ýaly işleýän adamlaryň sarpasy, mertebesi belent, orny törde.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow halk hojalygy , oba
hojalygy we beýleki pudaklar başgada zähmetde taplanýan adamlary örden-
medallar , gymmat bahaly sowgatlar bilen sylaglanylýar.
Cagalary yaslykdan ise bisisdirmeli.Ol barada akyldar sahyrymyz
Magtymguly Pyragy seyle diyyar.
“Ulananda is-hos yakmaz , yaslykdan koyman yigide”diyen setirleri bar.
-Kerim Gurbannepesowyn”Dowur seyle,dowur”diyen gosgusynda seyle
setirlerbar.
-Ayna bakyp bezen dur,cynar boyly Ogulsenem,
Hanha seret, hamyry-da yugrup otyr syrkaw enen.
Hany derrew elin yuw-da,iyjek nanyn ozun yugur,
Ejemjandan aylanayyn,
Dowur seyle, dowur.
Diyen gosgy setirlerinin usti bilen hem yaslara zahmet endiklerini

owretmelidigini aydyp gecyar.
Ata-babalarymyz cagalaryna is salysyan karlerinde, olaryn gazanclarynyn halal
bolmalydygyny owredipdirler.
5.Täze temany berkitmek: taze öwrenilenler boýunça sorag-jogap alyşmak.

a)XI”A” Hunari owrende- yigren “ diymek name?
XI”B” Edip beren yennemden, edep beren yennem yagsy” diymek name?
XI”C”Siz haysy hunari gowy goryarsiniz?
XI”D” “Zahmet sony rehnetdir” diymek name?
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Zähmete höwes we hünär saýlamak “ diýen
temany okap gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere zahmete degisli
pahimleri depdere yazyp gelmeli. Sahypa 41-45.
7.Bahalandyrmak: Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmaly.
Mekdep mudirinin okuw isler Ders mugallymy.
Boyunca orunbasary.
--------------S.Rejebowa. 07.11.2018. O.Mammedowa.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti 11”A.B.ÇD.”

Wagty:14.11.2018ý
I.Sapagyň temasy: Ata-baba gelyan sagirt-halypa yorelgesi. Ussadyňy hormatlamak.
Sahypa 52-58.
II.Sapagyň maksady: a)Ussadyňa hormat goýmagy öwretmek. Halypa şägirt barada
bilýän zatlaryny ösdürmek Okuwcylara turkmenin binagarlik ,halycylyk sungaty, ene-
mamalarymyzyn amaly hasam sungaty barada ginisleyin dusunje bermeli
b) Su temanyn usti bilen okuwcylary Hormatly Prezidentimizin alyp baryan adyl syyasaty
barada gurrun bermeklik bilen olary milli ruhda döwrebap terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi: garysyk.
IV.Sapagyň esbaby: Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” we “Turkmenistan beyik
yupek yolunyn yuregi” atly kitaplary ,sorognamalar ,suratlar.
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri:
a) salamlaşmak,synpy tertibe salmak,
gatnaşygy hasaba almak,
b) döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
-Altyn toyda tanadar, adam – hyzmatda.
-Copansyz mal bolmaz, kethudasyz- il.
-El hunari il gezer.
a) Zähmete höwes
b) hünär saýlamak.
c)sorognamalar bilen islemek.
d)suratlar usti bilen islemek.
berkitmek.
a) Öz işine ýetişen ezber halypalyga ýetişen adamlara ussat diýilýär.
b)Ylymly- zehinli bolmak.

c)Hunar saylap almagyn ugurlary.
Olaryň elinde bilim terbiýe alýan hünär öwrenýänlere şägirt diýipdirler. Şägirtler özlerine
bilim ,terbiýe berýän , hünär, başarnyk öwredýän ussatlaryna halypa diýip ýüzlenýärler.
Öňki döwürde obalarda oglan-gyz okadýanlara molla diýlipdir. Soň ol mugallym sözi bilen
çalşyrylypdyr. Ol iki sözüňde asly birdir. Kähalatlarda halypa , mugallym diýen sözler
ugurdaşrak manyny aňladýar.Halypalar, mugallymlar belli bir hünär boýunça ýörite bilimi
bolan hünärli adamlardyr. Durmuşda özüniň käri boýunça tapawutlanýan adamlara ussat
diýilýär. Muňa mysal edip mugallymçylyk hünärini alyp göreliň. Orta mekdebi üstünlikli
tamamlan ýaşlar ýörite orta ýa-da ýokary orta mekdeplere okap belli bir hünäriň eýesi
bolýarlar.
b)Sagirt diymek name?
c) “Talim beren ussadyndan ayrylma.” diymek name?
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Ussadyňy hormatlamak“ diýen temany okap gürrüň
Sahypa 46-52.
boyunca orunbasary.
---------S.Rejepowa. 14.11.2018. O.Mammedowa.

Synpy: 11”ABÇD” Wagty:21.11.2018ý
I.Sapagyň temasy:Sagdyn durmuş ýörelgesi, saglyk-baýlyk. Sah. 52-58
II.Sapagyň maksady:
a) Okuwcylara Hormatly Prezidentimizin Turkmenistanda saglygyny
goramaklyk alyp baryan isleri barada , Sagdyn durmuş ýörelgesi barada
düşünje bermek.
b)Sagdyn durmuş ýörelgesi barada gurrun bermekliklik bilen olary estetiki
ruhda we milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby: Hormatly Prezidentimizin “Payhas sesmesi” ,
“Turkmenistan beyik yupek yolunyn yuregi “ ,”Turkmenistanyn dermanlyk
osumlikleri “ atly kitaplary, sorognamalar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
a.salamlaşmak,synpy tertibe salmak,
b. gatnaşygy hasaba almak,
c.döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
wakalar barada gürrüňdeşlik;
-Az iygil , az yatgyl, sozun az etgil.
-Gork ,agyzdan.
-Saman ilinki , bolsada, samanhana ozunki.
-Saglygyn gadryny bilgil,hasta bolmazdan burun.
a. Ussadyňy hormatlamak barada gürrüň etdirmek
b. halypa-şägirt baradaky düşünjelerini öwrenek.
c.Ylym we bilim barada.
d.sorognamalar bilen islemek.

3.Öý işi berkitmek:Sozlerin ustunde islemek: halypa, sagirt,
ussat,molla,mugallym, bagsy, seyis, suratkes, tikimci,lukman . Geçilen temany
sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek.
a.Sagdyn durmuş ýörelgesi.
b.saglyk-baýlyk diýen temany giňişleýin düşündirmek.
Adamlar tanyş-bilişleri bilen duşuşanlarynda ilki bilen birek-biregiň saglygyny

soraýarlar, hoşlaşanlarynda hem sag-gurgun ýaşamaklaryny arzuw
edýärler.Ynsan hemişe Taňrydan dileg edende hem ilki bilen saglygy agzybirligi
dileýär.”Il saglygy-ýurt baýlygy” diýen şygary öňe süren döwletimiz öz
raýatlarynyň saglygyny döwletiň baýlygy hasaplaýar.Halk lukmançylygynda
näsagy bejermegiň esasy ugry gül bilen bejermek, ýagny derman ot-çöplerini
ulanmak bilen näsagy bejertmek, bütin dünýä boýunça giň ýaýran usuldyr.
Halk arasynda aýdylýan rowaýatlara görä , lukman Hekim ýaş oglanka
tötänlikde bir kökäňi iýipdir. Şondan soň ýöräp barýarka, gögerip oturan
ösümlikler onuň aýagyna ýapyşyp: “Men pylan derdiň dermany, men pylan
derde em” diýip gygyryşýar ekenler. Soňra Lukman olardan geregini alyp,
näsaglary bejerip başlaýar.
5.Täze temany berkitmek: taze öwrenilenler boýunça sorag-jogap alyşmak
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Sagdyn durmuş ýörelgesi, saglyk-baýlyk “ diýen
temany okap gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
boyunca orunbasary.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti:

Synpy: 11”A.B.ÇD.” Wagty:28.11.2018ý
I.Sapagyň temasy: Päkize we sypaýy geýinmek. sahypa 59-63.
II.Sapagyň maksady: a)Okuwcylara su temanyn usti bilen Päkize we sypaýy
geýinmek barada ginisleyin düşünje bermek.
b)Okuwcylara Päkize we sypaýy geýinmek barada
gurrun bermeklik bilen, olary milli ruhda döwrebap terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby:Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”we
“Turkmenistan beyik yupek yolunyn yuregi” atly kitaplary,
suratlar,sorognamalar.
V.Sapagyň gidişi:
a.salamlaşmak,synpy tertibe salmak,gatnaşygy hasaba almak.
b döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” kitabyndan.
-Hakykat- altyndan gymmat.
-Haram geldi,halaly hem ozi bilen alyp geldi.
a.Sagdyn durmuş ýörelgesi, saglyk-baýlyk barada gürrüň etdirmek. b.Sagdyn
durmuş ýörelgesi baradaky düşünjelerini öwrenmek.
c.Saglyk maksatnamasy durmusa gecirilisi.
d.Yurdumyzda haysy sypahalar bar.
berkitmek. Hatarara sorag-jogap alyşmak arkaly hatarara bäsleşdirmek.

a)Päkize we sypaýy geýinmek diýen temany giňişleýin düşündirmek.
b)Durmuşda özüňi edep-ekramly, medeniýetli alyp barmak.
Adamlar birek-biregiň gylyk-häsiýetine üns berişleri ýaly, olaryň daşky
sypatlaryna-da, arassa päkizeligine-de ähmiýet berýärler. Adamyň geýim-
geýşi, arassaçylygy belli bir derejede onuň içki häsiýetini hem açyp görkezýär.
Egin-eşigi arassa döwrebap sypaýy geýip adam özi barada töweregindäkilerde
ýakymly duýgy döredýär. Halk arasynda “Eşigiňe görä kabul edilýär, aklyňa
görä ugradylýar” diýen aýtgyda daşky gözellik bilen içki gözelligiň bap gelmegi
nygtalýar. Şonuň üçin her bir adam geýim geýmegiňde inçe tilsimlerini ,
medeniýetini içgin öwrenmelidir. Ilki bilen synaňa ýaraşykly , döwrebap, ölçegi
özüňe laýyk eşikler saýlanyp alynmalydyr.Özüňe ýaraşykly eşik adama diňe bir
gözellik bermän, ol keýpiňi , ruhyňyda göterýär.Medeniýetlilik ilki bilen
adamyň akyl-huşunda, edep-ekramynda bolmalydyr.Içki medeniýet bilen
daşky medeniýet sazlaşanda , essan-da, ol millilik bilen bezelende , ynsana
aýratyn gözel keşp berýär.
5.Täze temany berkitmek: taze öwrenilenler boýunça sorag-jogap alyş

a)Adamlar nahili geyinmeli?
b) Medeniyetlilik name?
c)Pakize we sypayygeyinmek diymek name?
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Päkize we sypaýy geýinmek“ diýen temany
okap gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
boyunca orunbasary.

11”A,B,Ç,D” Wagty:05.12.2018ý
I.Sapagyň temasy: Sözleýiş medeniýeti. Sahypa 63-69.
II.Sapagyň maksady: a) Okuwcylara sözleýiş medeniýeti barada adamlaryn arasyndaky
gatnasyklar,olaryn soleyis medeniyeti dogrusynda düşünje bermek.
b) Okuwcylaryn sözleýiş medeniyeti barada düşünjelerini ösdürmeklik bilen olary, milli ruhda
döwrebap nesiller edip terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby:Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” we “Turkmenistan beyik yupek
yolunyn yuregi”atly kitaplary çeper edebiýatlar, suratlar,sorognamalar.
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri: a)salamlaşmak,synpy tertibe salmak,gatnaşygy
hasaba almak.
b) döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
-Seresap bolup sozlesen, dildir basyn galasy.
Biserasap sozlesen, dildir basyn belasy.
-Yagsy soz yylany hininden cykarar.
a)Päkize we sypaýy geýinmek barada gürrüň etdirmek.
b)sypaýy geýinmek ýörelgesi baradaky düşünjelerini öwrenmek.
c)Sahsy arassacylyk.
d)suratlar bilen islemek.
3.Öý işi berkitmek: Geçilen temany sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek.
Hatarara sorag-jogap alyşmak arkaly hatarara bäsleşdirmek.
a)Sözleýiş medeniýeti temany düşündirmek.
b)Sozun keramaty.
c)Telefonda sozlesmek.
Sözleýiş adalgasy giň manyly söz bolup, ol dil biliminde gürlemek ukyby, sözlemek endigi
aýratynlygy diýen ýaly manylarda ulanylýar.Ol kähälätlärdä geplemek gürlemek, diýen ýaly
sözler bilen ugurdaş hem ulanylýar.Türkmen dili örän baý dilleriň biri bolup onda öz pikriňi ,
duýgy-düşünje beýan etmek üçin giň mümkinçilikler bar.Mysal üçin seretmek diýen düşünjäni
onlarça manydaş sözleriň üsti bilen aňlatmak mümkin. Seretmek,
garamak, bakmak, aňlatmak, esetmek, görmek, çiňňermek, tiňkäňi tikmek, jikgermek we şuňa
meňzeş sözleriň hemmesi seretmek düşünjesini aňladýanda bolsa, sözleriň stili , ulanylýan ýeri
bilen bagly olaryň ýerliklisini saýlap almagy başarmaly.
+
a)Sen jadyly sozlerin haysyny ulanyarsyn?
b)Kopculik yerlerinde ozuni nahili alyp barmaly.
c)Tema degisli nakyllary aytmaly.
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Sözleýiş medeniýeti “ diýen temany okap gürrüň bermäge
taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
Baradaky orunbasary:
-------S.Rejepowa. 05.12.2018. Mammedowa.O.
11”ABÇD” Wagty:19.12.2015ý
I.Sapagyň temasy: Gözellige söýgi. 69-75
II.Sapagyň maksady: a)Gözellige söýgi döretmek barada düşünje
bermek.
b) Gözellige söýgi baradaky düşünjelerini osdurmek,
milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby:Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” we
“Turkmenistan beyik yupek yolunyn yuregi” atly kitaplary, çeper
edebiýatlar, suratlar,sorognamalar.
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri: a)salamlaşmak.
b)synpy tertibe salmak.
c)gatnaşygy hasaba almak.
d) döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” atly kytabyndan.
-Gork – toyda gerek, akyl – oyde..
-Goribin garny dok bolsa-da, gozi ac.
a)Sözleýiş medeniýeti barada gürrüň etdirmek.
b) sözleýiş medeniýetiniň ýörelgesi baradaky düşünjelerini öwrenmek.
Geçilen temany sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek.
Gözellige söýgi temany giňişleýin düşündirmek.Türkmen halkynyň uzak
taryhy bar. Onuň dünýä gözelligine goşan goşandy hiç bir halkyňkydan pes
däldir. Welaýatlarymyzdaky saklanyp galan binagälik ýadygärlik
ýadygärlikleriniň dünýäni haýran galdyrýan haly-palaslarynyň gamyşgulak

bedewleriniň , gelin-gyzlarymyzyň bezeg şaý-sepleriniň , milli keşdeleriniň
bütindünýä gözellik sungatynyň hatarynda görnükli orny bardyr. Gözellik bu
duýgy , duýgurluk , syzmak diýen manylary aňladýar.Ol tebigatyň ýa-da adam
eli bilen döredilen gözel zada düşünmegi , galyberse-de, estetiki
gymmatlyklaryň gadyryny bilip, şolardan lezzet almagy öwredýän filosofiki
ylymdyr.Bu näme üçindir kaşaň binalaryň , gül-pürçek bolup oturan
seýilgähleriň ýa-da owadan heýkelleriň deňinden geçemizde , seredenimde
ruhyň göterilýär.

a) Gozellik name?
b)Nusgawy sahyrlarymyz gozelligi nahili wasp edipdirler?
c)Tebigat gozelligi name?
6.Öý işi tabşyrmak: öýde täze “Gözellige söýgi “ diýen temany okap gürrüň
bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek. Sah 69-75.
7.Bahalandyrmak:
Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak
Mekdep müdirinin okuw isleri Ders mugallymy:

boyunca orunbasary:
-------S.Rejepowa. 19.12.2018. O.Mammedowa.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti 11”A” Wagty:11.12.2015ý

11”B” Wagty:14.12.2015ý
11”Ç” Wagty:11.12.2015ý
I.Sapagyň temasy: Geçilenleri gaýtalamak, umumylaşdyrmak.
II.Sapagyň maksady: a)Şahsyýet , şahsyýetara gatnaşyklar zähmete
höwes , sagdyn durmuş ýörelgesi sözleýiş
medeniýeti gözellige söýgi düşünjeleri gaýtalap
berkitmek we ösdürmek..
b)Milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi: adaty;
IV.Sapagyň esbaby: çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri: salamlaşmak,synpy tertibe salmak,gatnaşygy
hasaba almak, döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
2.Öý işi soramak: Şahsyýet , şahsyýetara gatnaşyklar zähmete
höwes , sagdyn durmuş ýörelgesi sözleýiş medeniýeti barada gürrüň
etdirmek, sözleýiş medeniýetiniň ýörelgesi baradaky düşünjelerini
öwrenmek.
4.Täze temany geçmek: Şahsyýet, şahsyetara gatnaşyklary, ýagny şahsyýetiň
kemala gelmegi, ynsan häsiýetleri edebiň ýagşysy ulyny syla , dosta wepalylyk ,
dostluk gatnaşyklary barada gaýtalap düşündirmek.Sorag-jogap alyşmak,
zähmete höwes we hünär saýlamak şeýle hem ussadyňa hormat goýmak
baradaky temalar boýunça gaýtalap geçmek. Sagdyn durmuş ýörelgesine
degişli gürrüňdeşlik guramak saglyk-baýlyk , saglygyň gadyryny bilmek , adam
saglygy barada döwlet derejesinde edilýän aladalar , päkize we sypaýy
geýinmek barada , barada , sözleýiş medeniýeti, gözellige söýgi barada gürrüň
berdirmek.

6.Öý işi tabşyrmak:Geçilenleri gaýtalap, okap gürrüň bermäge taýýarlanmak,
depdere ýumuşlary işlemek.
8.Hoşlaşmak.
Barlady okuw müdiri:

Mekdep-52.
Dersin ady: Özüňi alyp barmagyň medeniýeti
Synpy:11”A.B.Ç.D.” Wagty:16.01.2019ý
I.Sapagyň temasy: Maşgalada ata-enäniň, perzentlerin ornybilen.sahypa 77-
82.
II.Sapagyň maksatlary: a)Bilim berijilik maksady: Okuwcylara maşgala
gatnaşyklary, maşgalada ata-enäniň orny barada ginisleyin
mysallaryn,rowayatlaryn usti bilen ginisleyin düşünje bermek.
b)Terbiyecilik maksady:Yurdumyzda Hormatly Prezidentimizin Maşgala
agzybirligini gorap saklamaga beryan esasy unsi, alyp isleri barada ginisleyin
gurrun bermeklik bilen, milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby: Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” we
“Turkmenistsn beyik yupek yolunyn yuregi” atly kitaplary, çeper edebiýatlar,
suratlar;Tyrkmenistanyn Konstitusiyasy.
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri: a)salamlaşmak,synpy tertibe salmak.
b)gatnaşygy hasaba almak.
c)döwletimizde yglan edilen “Turmenistan- rowaclygyn Watany” diyen sygar
barada gürrüňdeşlik guramak;
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” atly kitabyndan pahimler.
-Dowletli ogul- ojagyn gory.
-Ejem eli ak pamyk.
-Ene gezer ,gyz gezer, garyp oyun kim duzer.
1.K.Gurbannepesowyn “Dowur seyle, dowur” diyen gosgusy.
2.”Hunari owrende yigren “ diymeklik name?
3.Halypa ,sagirt, ussat diymeklik name?
4.Sagdyn durmus yorelgesi diymeklik name?
5.Arassa tamiz geyinmek.
6.Sozleyis medeniyetini osdurmeklik.
7.Gozellige soygi doretmeklik diymek name?

Ýaşuly nesle , ondada ata-eneňe hormat goýmak biziň durmuşymyzyň iň
ýokary ahlak we hukuk kanunlarynyň biridir.Türkmenistanyň
Konstitusiýasynyň 27-nji maddasyna “Kämillik ýaşyna ýeten çagalar öz ata-
eneleri barada alada etmäge , olara kömek bermäge borçludyr diýlip
bellenilýär. Bu elbetde, perzentleriň ene-ata öňündäki borjunyň kanun
tarapyndan berkidilşi. Bu meselä halkymyz halkymyz ahlak nukdaýnazaryndan
nähili garaýarka!?
“Kowusnamada” seyle setirler bar”Ata- ene seni jan-dil bilen osdurip
yetisdiren adamlarydyr.Sen olaryn gownune degsen, hic hacan yagsylyk
garasyny gormersin.Perzentlerin sana nahili rakyp bolmaklaryny islesen,senem
ata-enene sonca rakyp bolgun!Perzent miwa menzese, ata-ene daragta
menzeyandyr.Daragtyn idisini yetirdigince,miwesi kop we datly bolar”
-“Altyn –kumsin konesi bolmaz, at-enanin - bahasy”
- Magtymguly Pyragynyn “Duysune degmez”, “Galar yaranlar”diyen
gosgularynda seyle setirler bar.
Ynjytsa ogul-gyz ene –atasyn,
Toba kylmay Tanrym gecmez hatasyn.
Ya-da
Ata-ene agyrdanyn gunleri,
Ici-dasy otdan bolar donlary,
Halka ryswa, alabolar tenleri,
Suw yerine zaher berler, yaranlar.
Elbetde , ýigit çykan perzent garrap ýa-da näsaglap güýçden galan ata-
enesinden fiziki taýdan güýçli bolup biler. Aýdaly ,bir pil ýeri depip agdarmaly
bolsa ogly ony kakasyndan has çalt we gujurly ýerine ýetirip biler. Emme
hemme zady fiziki güýç bilen çözüp bolmaýar ahyryn. Durmuşda şeýle bir
çylşyrymly meseleler ýüze çykýar weli , ony diňe akyl-paýhas durmuş tejribesi
baý ata-ene çözüp bilýär. Ine , şu ýerde olaryň pähim paýhasynyň öňünde
durup biljek zat ýok.
5Gecilen temany berkitmek:

1.Masgala diymek name?
2.Masgalam bas galam diymek name?
3.Turkmenistanyn Konstitusiyasynda masgala barada name diyilyar?
4.Kowusnamada ata-ene barada name diyilyar?
5.”Altyn -kumsin konesi bolmaz, ata-enanin bahasy”diyen nakyly dusundirip
ber?
6.Magtymguly Pyragynyn ata-ene baradaky gosgusy.
7.Maşgalada ata-enäniň orny diýen tema boýunça sorag-jogap alyşmak.
6.Öý işi tabşyrmak: Maşgalada ata-enäniň orny diýen temany okap gürrüň
bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek. Sahypa 77-82.
7.Sapagy jemlemek, umumylasdyrmak, okuwcylary bahalandyrmak:
Yazan mugallym ______ Ogulgerek Mammedowa.
Bellik___________________________________________________________
________________________________________________________________
Barlan: Müdirin okuw isleri baradaky orunbasary_____ Sona Rejepowa.
16.01.2019.
11”B” Wagty:28.12.2015ý
11”Ç” Wagty:28.12.2015ý
I.Sapagyň temasy: Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary.
II.Sapagyň maksady: a) Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary
barada düşünje bermek.
b)Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary
baradaky bar düşünjelerini berkitmek we
ösdürmek...
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: Maşgala gatnaşyklary. Maşgalada ata-enäniň orny diýen
temany , gürrüň berdirmek , depderlere işlenen ýumuşlary barlamak. Özüňi
alyp barmagyň medeniýeti baradaky düşünjelerini öwrenmek.
4.Täze temany geçmek: Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary diýen temany
giňişleýin düşündirmek.
Durmuşda şeýle bir çylşyrymly meseleler ýüze çykýar weli , ony diňe akyl-
paýhas durmuş tejribesi baý ata-ene çözüp bilýär. Ine , şu ýerde olaryň pähim
paýhasynyň öňünde durup biljek zat ýok.
Ata –babalarymyz durmuş tejribelerine esaslanyp , ata-enäni sylamak ,
hormatlamak boýunça ogul-gyzyň öňündäki birnäçe borçlaryny işläp
düzüpdirler. Ol borçlar , ata-ene bilen ogul-gyzyň aragatnaşygyndan edilýän
adamkärçilikli talaplar asyrlaryň synagyndan geçip , ata-babalarymyz
tarapyndan kabul edilip alnypdyr we olar nesilden-nesle geçip , adamlaryň
arasynda ýörgünli däpleriň birine öwrülipdir. Perzendiň öz ata-eneleri barada
alada etmekleri döwletimiziň kanuny tarapyndan hem berkidilýär. “Kämillik
ýaşyna ýeten çagalar öz ata-eneleri barada alada etmekleri döwletimiziň
kanuny tarapyndan hem berkidilýär. “Kämillik ýaşyna ýeten çagalar öz ata-
eneleri barada alada etmäge , olara kömek bermäge borçludyrlar” diýlip ,
Türkmenistanyň kostitusiýasynda nygtalýar.
5.Täze temany berkitmek: Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary diýen tema
boýunça sorag-jogap alyşmak.
6.Öý işi tabşyrmak: Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary diýen temany
okap gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
8.Hoşlaşmak.
Mekdep- 52
Özüňi alyp barmagyň medeniyeti: Synpy: 11”A.B.Ç.D”
Wagty:30.01.2018ý
I.Sapagyň temasy: Döwlet maşgaladan başlanýar.
II.Sapagyň maksady: a)Bilim berijilik maksady:Su temanyn usti bilen

okuwcylara masgala barada onun dowletde tutyan orny barada, döwletin
maşgaladan başlanýandygyny, maşgalada nesliň dowam etmegi barada düşünje
bermek.
b)Terbiyecilik maksady: Maşgalada nesliň dowam etmegi baradaky
bar düşünjelerini berkitmek we ösdürmek bilen okuwcylarda masgala
bolan soygini doretmeklik bilen okuwcylary milli ruhda döwrebap nesiller edip
terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby:Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi”, “Ena tagzym
–Mukaddeslige tagzym” diyen kitaplary,Magtymguly Pyragynyn
gosgulary,Kerim Gurbannepesowyn gosgulary, çeper edebiýatlar,
suratlar,Turkmenistanyn Konstitusiyasy;
V.Sapagyň gidişi:
c)”Turkmenistan-rowaclygyn Watany” diyen
temadan we döwletimizde bolup geçen içeri syýasy wakalar barada
gürrüňdeşlik guramak;
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi “ atly kitabyndan pahimler.
-Gelin geler yanyna, doga kylar janyna.
-Gelin gelegen boldy, oba gezegen boldy.
a)Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary.
b)Dowletmammet Azadynyn “Wagzy – Azat” eseri .
c)Bu eserin bolumleri barada gürrüň berdirmek .
3.Gecilen temeny berkitmek: Geçilen temany sorag-jogap alyşmak arkaly
gaýtalamak we berkitmek.
11 “A”Um bilen yerine yetirmeli borclar haysylar?
11”B”Hereket bilen yerine yetirmeli borclary?
11”C”Soz bilen yerine yetirmeli borclary?
11”D”Mal bilen yerine yetirmeli borclar?
Bagt köşgüniň wekiliniň “Hormatly ýaşlar! Türkmenistanyň Maşgala
kodeksine laýyklykda Siziň nikaňyz resmileşdirildi. Şu pusatdan Sizi är-aýal
diýip yglan edýäris “ diýip , dabaraly yglan etmegi bilen , Garaşsyz
Watanymyzda ýene-de bir maşgalanyň sany artýar . Biziň ýurdumyzda her bir
maşgalanyň sagdyn , agzybir bolmagy üçin döwlet tarapyndan alada edilýär.
Sebäbi döwlet maşgaladan başlanýar. Ýurtdaky maşgalalar , agzybir, berk
bolanda döwlet hem şonça mäkämdir. Maşgalaňy söýmek, ony agzybir
saklamak, ýaşaýan ýurduňy , döwletiňi söýmekdir. Türkmenistanyň
Konstitusiýasynyň 27-nji maddasynda “ Nika ýaşyna ýeten erkek bilen aýal
biri-biri bilen ylalaşyp , nikalaşmaga hem maşgala gurmaga hukugy bardyr “
diýip maşgalanyň konunlary we hukuklary Kanun tarapyndan düzülýär.
5.Täze temany berkitmek:

Döwlet maşgaladan başlanýar. Maşgalada nesliň dowam etmegi tema boýunça
sorag-jogap alyşmak.
Döwlet maşgaladan başlanýar. Maşgalada nesliň
dowam etmegi diýen temany okap gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere
ýumuşlary işlemek.
7.Sapagy jemlemek, umumylasdyrmak,bahalandyrmak:
Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;
Yazan mugallym ______ O.Mammedowa.
Bellik__________________________________________________________
_
_______________________________________________________________
Barlan:Mekdep mudirinin okuw isler baradaky müdiri:______ S.Rejepowa.
30.01.2019.
Mekdep -52.
Dersi:Özüňi alyp barmagyň medeniýeti
Synpy: 11”A,B,Ç,D” Wagty: 06.02.2019ý
I.Sapagyň temasy: Maşgala agzybirligi.
okuwcylara Turkmen masgalasy onun gurlusy, masgalagatnasyklary, Maşgala
agzybirligi barada düşünje bermek bilen okuwcylara masgalada ozuni alyp
barmagyn edebini owretmeli.
b)Terbiyecilik maksady: Maşgala agzybirligi ,masgalada ata- enanin
orny,birek-birege bolan sylag- hormat goymak barada gurrun bermeklik bilen
okuwcylarda Watana ,Hormatly Prezidentimize,ata-enesine soygi
doretmeklik bilen, milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi:Garysyk sapagy;
IV.Sapakda ulanylmaly gorkezme esbaplary we gosmaca
maglumatlar:Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” we “Ena tagzym –
mukaddeslige tagzym” atly kitaplary, Kerim Gurbannepesowyn kitaplary,
çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
b)gatnasygy hasaba almak.
c)Turkmenistan –rowaclygyn Watany atly temadan
gurrundeslik gecirmeli.
Hormatly Prezidentimizin “Payhas cesmesi” atly kitabyndan pahimleri.
-Gyzym oyde,gylygy dasarda.
-Gyzym – gyzylly halkam.
-Gyzym oyde gylygy dasarda.
a)Döwlet maşgaladan başlanýar.
b)Maşgalada nesliň dowam etmegi.
c)Özüňi alyp barmagyň medeniýeti baradaky düşünjelerini öwrenmek.
a)Maşgala agzybirligi temany giňişleýin düşündirmek.
b)Tebigatyň öz kanunalaýyklyklary bar.
Ýer üstünde ösümlikde , haýwanat dünýäsinde ýaşaýyşy dowam etdirmeli .

Adamzat hem nesil öndürip , tebigatyň kanunalaýyklygyna goşant goşmaly.
Nesil öndürmek üçin bolsa maşgala , gurmaly. Geçmişi-de geljegi-de
maşgalasyz göz öňüne getirmek mümkin däl. Maşgala meselesi bütin dünýäde
hem örän ýiti hem-de jemgyýetçiligi ynjalykdan gaçyrýan meseleleriniň biri.
Sebäbi ýer ýüzünde her ýylda ýaşlaryň nikalaşmagy bilen milliýonlarça
maşgalalar gurulýarlar. Toý tutulyp , ýaş maşgala bagtly durmuş arzuw
edilende bolsa , olaryň birenteginiň 1-ýyla ýetmän durmuşy bozulýar. Muňa
ilki bilen ýaşlaryň özi günäkär diýip jogap bermek bolar. Häzir ýaşlar halaşyp
durmuş gurýarlar.
5.Gecilen temany berkitmek:

Maşgala agzybirligi tema boýunça sorag-jogap alyşmak.
Masgalam –bas galam diymek name?
Maşgala agzybirligi diýen temany okap gürrüň bermäge taýýarlanmak,
Yazan mugallym______ o.Mammedowa.
Bellik___________________________________________________________
_______________________________________________________________
Barlan:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:______S.Rejepowa.
06.02.2019.
Mekdep -52.
Ozuni alyp barmagyn medeniyeti.
Synpy: XI ‘’A B C D “ Wagty:13.02.2019.
Sapagyn temasy:Myhmankabul etmek we myhmancylykda bolmak.sah.106-111.
Sapagyn maksady: a)Bilim berijilik maksady:Okuwcylara Turkmen halkynyn
myhmansoyerlik, myhman Kabul etmek bilen bagly edep kadalary barada owretmeli.
b)Terbiyecilik maksady:Okuwcylaryn myhman we myhmansöýerlik däbi baradaky bar
düşünjelerini berkitmek we osdurmeklik bilen ,olary milli ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanmaly gorkezme esbaplary we gosmaca maglumatlar: Hormatly
Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi’,Magtymguly Pyragynyn gosgulary, Kerim
Gurbannepesowyn gosgulary,çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
a)salamlaşmak,synpy tertibe salmak.
c) Turkmenistan – rowaclygyn Watany’’döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi’’ atly kitabyndan pahimler.
-Agzybirin asy bir.
-Agzybirlik as getirer , agzalylyk –kas.
-Agzybire Tanry biyer, agzalany ganrybyr.
a)Maşgala agzybirligi diýen temany
b),,Agzybire tanry bir, agzladan ganrybir’’diyen nakyl.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti baradaky düşünjelerini öwrenmek.
Myhman ataňdan uly diýen temany giňişleýin düşündirmek. Türkmen halky myhmançylyk
, myhman kabul etmek bilen bagly edep kadalaryna aýratyn üns berýär. Myhmany öz
atasyndan uly saýýan ata-babalarymyz , myhmanparazlygy adamkärçiligiň ýokary sypaty
hökmünde nesilden- nesle
geçirip gelipdirler. Türkmen halk döredijiliginde , nusgawy edebiýatymyzda myhmançylyk
, myhman kabyl etmek bilen bagly edep kadalary wasp edilipdir. “Gorkut “ ata , Görogly
şadessanynda bütin türkmen halkynyň adyndan çykyş edýän Jygalybegiň öz agtygy
Görogla edýän esasy sargytlarynyň biri myhmanparaz bolmak , myhmany sylamak , oňa
hödür-kerem etmek barada bolupdyr.
Owüşhä ,Jygaly öwüş
Myhman gelse etgin söwüş...
Jygalybegin bu owudi dine dilden bolman , eysem durmusda-da bu dessury berk berjay
edyar.Yeter-yetmez ,ser-sepil gununde 40 sany galandary myhman alyp, oz guzerany-da
olara sowus etmegi basaryar.
Myhman gelende onun onunde cay, nahar goylup, ona iyip-icmek ucin sert
doretmeli.,,Myhmanyn onunde as goy , iki elini bos goy’’ diyilisi yaly ,ona owrenisip,
yzylyp-yayrar yaly mumkincilik bermeli.Eger myhman bir hayys bilen gelen bolsa,
mumkin boldugyndan, mohumini bitirjek bolmaly.
Turkmen gatnasyklarynda dine oy eyesinin dal, myhmanyn-da edep kadalary
bardyr.Myhmancylyk iki hili bolyar, biri cakylyk bilen barylyan, ikinjisi totanden barylyan
myhmancylyk.Eger-de cakylyk bilen barylyan bolsa ,oy eyesinin bellan wagtyndan ir –de
barmaly dal,gic-de .Toya cagyrylan bolsanyzoy eyelerine sowgat almagy yatdan
cykarmaly dal.Myhmancylyga tayyarlykly barmaly, yagny ozone timar bermeli.Egin-
esikleriniz arassa bolmaly. Oy eyesinin gownune degjek hereketlerden gaca durun.Yatmak
niyetibilen barmadyk bolsanyz,wagtyragynda habarynyzy berip, turjak
bolmaly.Turanynyzda hodur-kerem ucin , oy eyelerine minnetdarlyk bildirmani yatdan
cykarmaly dal. Eger yatymlyk gelen bolsanyz , su oyun tertip-duzgunlerini berjayetjek
bolmaly.Sebabi,,Myhman –oy eyesinin guly’’diylipdir.Umuman, myhman barmak,
myhman cagyrmak turkmenin gowy daplerinin biri bolup,onun ahli edep kadalaryny
berjay etmage calysmaly.

Myhman ataňdan uly diýen tema boýunça sorag-jogap alyşmak.
6.Öý işi tabşyrmak: Myhman ataňdan uly diýen temany okap gürrüň bermäge

Yazan mugallym ________ O.Mammedowa.
Bellik____________________________________________________________________
______________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:___-_S.Rejepowa
13.02.2019.
Mekdep- 52.
Synpy: 11”A.B.Ç.D” Wagty:20.02.2019ý
I.Sapagyň temasy: Saçak başynyň edebi.
II.Sapagyň maksady: a)Bilim berijilik maksady: Okuwcylara su temanyn usti
bilen turkmenlerde we dunya dowletlerinde sacak basynda ozuni alyp
barmagyn edebi we saçak başynyň edebi,milli däpleri barada düşünje bermek.
b)Terbiyecilik maksady: Saçak başynyň edebi, däbi barada bar düşünjelerini
berkitmek we ösdürmeklik bilen olary milli ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanmaly gorkezme esbar we gosmaca maglumatlar: Hormatly
Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”,Magtymguly Pyragynyn gosgulary,Kerim
Gurbannepesowyn gosgulary. çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
c),,Turkmenistan- rowaclygyn Watany” diyen temadan gurrundeslik.
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”kitabyndan pahimler.
-Ogul atadan gorelde almasa saccak yazmaz.
-Ata kesbi ogla halal.
Myhman ataňdan uly diýen temany diýen temany , gürrüň berdirmek ,
depderlere işlenen ýumuşlary barlamak. Özüňi alyp barmagyň medeniýeti
baradaky düşünjelerini öwrenmek.
a)Sacak basynyn edebi.
b)Sacagy bezemek.
c),,Gyz eneden gorelde almasa sacak yazmaz” diyen nakyl.
d)Sacagyn mukaddesligi.
Sacak basynda birjay edilmeli edep.
Mynasyp gorulsen hodir-kereme,
Barybergin ,towerege garama.
Sacaklaryn bar seylerak arzuwy:

Yerbe-yerlik tamizlik gowy.
Sacagyn basynda sacyn darama
Towerege yat - yult edip garama.
Coregi dal ,corege el yetir ilki ,

Azdan dowip almak gelsikli belki.
Coregi dowup al iki el bilen,
Mukaddes corege hormatyn solam.
Iyilmedik tagam tabak duybinde

Diyermisin:,,Guna barmy, hey mende?”
Baryny iymegi yokus gorme sen,
Sol hem tagama sen uly hormatyn.
Nahar iymek bolmaz, yassyk tirseklap

Hem oturmak yoldasyny hurseklap.
Nahardan on hem son ele akyt suw,
In yonekey hemem wajyp edep bu.
Coregi sen dowup algyn az-azdan,

Alnasama, yagy gelenok yzdan
Garbanyarkan gurrun etme,howlukma,
Lezzet berer onat ceynelen lukma.
Edepsizlik-ysgap gormek nahary,

Myhman yerin bermez sana zahe
Akyl myhmanzol-zol sagada bakmaz,
Seytsen oyun eyelerine hos yakmaz.
Naharda in uly edebin biri,

Berjey etmek ,unutmazlyk towuri
Bisireni-dusureni alkysla,
Oyun eyelerinin gownini hosla.
Edebi jemgyýetçilik ýerlerinde bolşy ýaly saçak başynyň hem özüne laýyk edep
kadalary bardyr.Naharlanmak köpçülik bilen ýada ýekelikde bolup biler. Biziň
halkymyz öý-işlerini arassa saklamak tikin-çatyn işleri, tagam taýýarlamak ,
saçak bezemek, esasan aýal maşgalalaryň gerdenine düşýär. Bu meselede
olara, esasan , enäniň görüm-göreldesi , öwüt-nesihatlary okuw mekdebi
bolupdyr. Enäniň öz gyzlaryna öwredýän edep-ekramlarynyň içinde nahar
taýýarlamak, saçak ýazmak esasy orny eýeläpdir. Tagamy datly hem-de arassa
taýýarlamagy sungat derejesine ýetiren ene-mamalarymyz bu meseläni
nesilden-nesle, arkama- arka gyzlaryna geçirip gelipdirler. Meşhur “Gorkut
ata” şadessanyndaky “ Gyz eneden görelde almasa , saçak ýazmaz” diýen
nakyl ene hem-de gyz üçin esasy şygar, ýol-ýörelge bolýar.
a) Saçak başynyň edebi diýmek name?
b)Sacak barada atalarymyzyn aydanlaryndan bir parca?
c),,Gyz eneden gorelde almasa ,sacak yazmaz” diyen pahime nahili
dusunyarsin?
d)Sacak basynda ozuni nahili alyp barmaly?

Saçak başynyň edebi diýen temany okap gürrüň bermäge taýýarlanmak,

Yazan mugallym _____ O.Mammedowa.

Bellik___________________________________________________________
________________________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:___ S.Rejepowa.
20.02.2019.
Mekdep-52.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti . Synpy: 11”A.B.Ç.D” Wagty:.08.2016ý
I.Sapagyň temasy: Geçilenleri gaýtalap umumylaşdyrmak.
II.Sapagyň maksady: a) Özüňi alyp barmagyň medeniýeti boýunça
öwrenilenleriň netijelerini anyklamak.
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: Saçak başynyň edebi diýen temany , gürrüň berdirmek,
depderlere işlenen ýumuşlary barlamak. Üýşüp naharlanylanda maşgala
agzybirligine ýetirýän täsiri barada, Tagam taýýarlamakda ýerine ýetirilýän
işleri barada , naharlananlarynda pyçak, çarşak ýaly enjamlardan
peýdalanyşlary barada , olaryň çarşagyň çep elde , pyçagyň sag elde
tutulmagynyň sebäbi barada , şeýle hem çörek baradaky rowaýatlary gürrüň
etdirmek. Özüňi alyp barmagyň medeniýeti baradaky düşünjelerini
öwrenmek.
4.Täze temany geçmek:Geçilenler gaýtalap, berkitmek. “Maşgala
gatnaşyklary”, “ Maşgalada nesliň dowam etmegi”,” Maşgala agzybirligi”, “
Perzendiň ata-enäniň öňündäki borçlary”, “ Myhman ataňdan uly”, “ Saçak
başynyň edebi” diýen temalar baradaky düşünjelerini öwrenmek we
ösdürmek.
5.Täze temany berkitmek: Geçilenleri gaýtalamak we umumylaşdyrmak
6.Öý işi tabşyrmak: Geçilenler boýunça temalary okap gürrüň bermäge
8.Hoşlaşmak.
Mekdep -52.
Özüňi alyp barmagyň medeniyeti.
I.Sapagyň temasy: Jemgiyetcilik yerlerinde ozuni salyhatly, goreldeli,
medeniyetli alyp barmak. Sahypa 115-119.
a) Bilim berijilik maksady:Okuwcylara su temanyn usti bilen köpçülikde özüňi
alyp barmagyň edebi, däbi barada düşünje bermeklik bilen olara kopculik
yerlerinde ozuni alyp barmagyn edebini owretmeli.
b)Terbiyecilik maksady: Okuwcylara köpçülikde özüňi alyp barmagyň edebi,
däbi baradaky bar düşünjelerini berkitmek we ösdürmeklik bilen olary milli
ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanylmaly gorkezme esbalary we gosmaca maglumatlar:Hormatly
Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”atly kitaby, Magtymguly Pyragynyn
gosgulary, Kerim Gurbannepesowyn gosgulary, çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
a)salamlaşmak.
b)synpy tertibe salmak.
c)gatnaşygy hasaba almak.
d),,Turkmenistan – rowaclygyn Watany” döwletimizde bolup geçen syyasy
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi” atly kitabyndan pahimler.
-Alym bolmak ansat,adam bolmak kyn.
-Ozunden uly dik durka, oturma, otyrka yatma.
-Adam bardyr , adamynyn nagsydyr,
Adam bardyr, haywan ondan yagsydyr.
-Adam gorki – akyl, soz gorki- nakyl.
-Basa bela iki barmak dilden geler.
-Basa dusmez ogul-gyz , basa bela getirer.
-Badasyla jepa cekme ,gury yere tohum sepme.
a)Sacak basynyn edebi.
b)Sacagy bezemek.
c)Sacagyn mukaddesligi .
d)Sacak basynda ozuni alyp baradaky gosgynyn manysyny dusundirmeli.
Türkmen halkynyň “Alym bolmak aňsat adam bolmak kyn” diýen aýtgysy bar.
Elbetde , alym bolmak aňsat däl. Alym bolmak üçin niçe gijeler ukusyz ýa-da
aç-suwsuz surnukdyryjy zähmet çekmeli. Irginsiz ylmy-barlag işlerini geçirmeli.
Bu aýtgynyň üsti bilen adam bolmagyň islendik kyn işden hem agyrdygyny
nygtajak bolupdyrlar. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 3-nji maddasynda : “
Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň gymmatly hazynasy adamdyr.
Döwlet her bir raýatyň öňünde jogapkärdir we şahsyýetiň erkin ösmegi üçin
şertleriň döredilmegini üpjün edýär, raýatyň janyny at-abraýyny , mertebesini
we azatlygyny , şahsy eldegrilmesizligini , tebigy hem mizemez hukuklaryny
goraýar” diýilýär.Döwletiomiz ýaşlaryň halkara derejesinde bilim almaklary ,
olaryň sagdyn durmuş ýörelgelerine laýyklykda ýaşamaklary , döwrüň
medeniýetli ýaşlary bolup ýetişmekleri üçin ,Baş Kanunda bellenen borçlaryny
ýerine ýetirip , ähli mümkinçilikleri döredýär.
Köpçülikde özüňi alyp barmak diýen tema boýunça sorag-jogap alyşmak.
6.Öý işi tabşyrmak: Köpçülikde özüňi alyp barmak diýen temany okap gürrüň
7.Sapagy jemlemek,umumylasdyrmak,bahalandyrmak:
Yazan mugallym_______ O.Mammedowa.
Bellik__________________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler boyuncaorunbasary:_____ S.Rejepowa.
27.02.2019.
Mekdep -52.

Synpy:11”A.B.Ç.D” Wagty:06.03.2019ý
I.Sapagyň temasy: Hatyra edebi.
okuwcylara oten gecenleri yatlamakda Haryra edebi barada düşünje bermek.
b)Terbiyecilik maksady:Hatyra edebi baradaky bar düşünjeleri berkitmek we

ösdürmekhem-de milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi: Garysyk;
IV.Sapakda ulanmaly gorkezme esbaplary we gosmaca maglumatlar:
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi” atly kitaplary, Magtymguly
Pyragynyn gosgulary, Kerim Gurbannepesowyn gosgulary,çeper edebiýatlar,
suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
c)döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
-Dil-gylycdan yiti.
-Dil- bel, dis gala.
-Dil- yuregin acary.
a)Köpçülikde özüňi alyp barmak temany gürrüň berdirmek , depderlere
işlenen ýumuşlary barlamak.
b)Özüňi alyp barmagyň medeniýeti baradaky düşünjelerini öwrenmek.
Hatyra edebi temany giňişleýin düşündirmek. Adamyň aradan çykmagy bilen
baglanyşykly edep kadalaryna hatyra edebi diýilýär. Bu dirileriň merhumlaryň
öňündäki borçlarydyr. Tebigatyň kanunyna laýyklykda ýaşaýyş bolan ýerde
ölüm hem bar. Biziň dilimizde bu bu düşünje ýogalmak, dünýeden
gaýtmak,bakyýa göç etmek, ýurduňy täzelemek, wepat bolmak, aradan
çykmak, aýrylmak , amanadyny tabşyrmak ýaly söz düzümleriniň üsti bilen
aňladylýar. Bu sözleriň hemmesi bir düşünjäni aňladýan-da bolsa , olaryň
hersiniň öz ulanylýan ýeri bar. Mysal üçin söweşde aradan çykanda adama
wepat boldy, gurban boldy, diýilýär ýa-da çölde suwsuz galyp wepat bolan
bolsa oňa şehit boldy diýilýär. Näme üçin halkymyz bu düşünjäni aňlatmak
üçin şeýle köp söz ulanmaga mežbur bolduka ? Sebäbi ölüm diýen düşünje
durmuşda günde –günäşä bolup duran hem bolsa , oňa öwrenişmek kyn. Ol
hemmelere örän agyr degýär.
1948-nji yylyn 6-nji oktyabrynda Asgabatda uly yer titremesi bolup
grcdi.Sahelcesalymda Asgabat saheri we onun toweregindaki obalarda bplan
yertitremesi munlerce adamlaryn omur tanapyny uzdi.2014 –nji yylda
Asgabatda Hatyralar yadygarlikler toplumy acyldy.
Hatyra edebi diýen tema boýunça sorag-jogap alyşmak.
6.Öý işi tabşyrmak: Hatyra edebi diýen temany okap gürrüň bermäge

Yazan mugallymy ____-O.Mammedowa.
Bellik
_____________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________
Barlady :Müdiriin okuw isler baradaky orunbasary:___ S.rejepowa.06.03.2019.

Mekdep – 52.
Synpy: 11”A.B.Ç.D.” Wagty:13.03.2019ý
I.Sapagyň temasy: Goňşuçylyk, goňşara gatnaşyklary. Sahypa 123-128.
II.Sapagyň maksady: a)Bilim berijilik maksady:Su temanyn usti bilen okuwcylara
goňşuçylyk we goňşara gatnaşyklary barada düşünje bermeklik bilen ,olarda goňşuçylyk
edebi baradaky bar düşünjelerini berkitmek we ösdürmek...
b)Terbiyecilik maksady:Hormatly Prezidentimizin alyp baryan hosniyetli gonsucylyk
gatnasyklary barada gurrun bermeklik bilen okuwcylary milli ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanylmaly gorkezme esbaplary we gosmaca maglumatlar: Hormatly
Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”atly kitaby,Kerim Gurbannepesowyn gosgulary, çeper
edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
b) gatnaşygy hasaba almak.
c),,Turkmenistan – rowaclygyn Watany” diyen temadan gurrundeslik etmek we

döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy wakalar barada gürrüňdeşlik guramak;
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”atly kitabyndan pahimler.
-Kyyamat guni gonsydan.
-Gonsyn hyklasa, sen – cokla.
-Gotur golunda bolmasyn ,yaman –yanynda.

a)Hatyra edebi temany gürrüň berdirmek , depderlere işlenen ýumuşlary barlamak.
b)Magtymguly Pyragynyn ,,Yzlamayan bolarmy” diyen gosgusy.
c) Kerim Gurbannepesowyn ,,Saja Batyrowyn yagty yadygarligine bagyslanan” gosgusy.
d)Yurdumyzda hatyra edebi.
Goňşuçylyk, goňşokara gatnaşyklary temany düşündirmek. Türkmen halky adamyň
häsiýetine , edep-ekramyna doly göz ýetirmek üçin , üç sany synag şertine esaslanypdyr.
Olar ekinde şärik bolmak , uzak ýola ýoldaş bolmak hem-de goňşuçylykda ýaşamak şu üç
şert adamyň häsiýetinde bolan artykmaçlygyň , ýetmezçiligiň hemmesini ýüze çykarypdyr.
Aýratyn-da goňşuçylykda ýaşamak şu üç şert adamyň häsiýetinde bolan artykmaçlygyň ,
ýetmezçiligiň hemmesini ýüze çykarypdyr. Aýratynda goňşuçylykda ýaşamak günde-
günaşa görşüp , gatnaşykda bolup duran adamyň häsiýetini hemmeden öň oňat
tanamaga mümkinçilik berýär.” Goňşy mähek daşydyr, sen gag altyn ýa-da mis
garyndylymy , goňşy basym kesgitlär” diýen aýtgy ýöne ýere dörän däldir. Şonuň üçin
bolsa gerek, guda bolnanda hem ilki bilen öýlenjek ýigidiň , durmuşa çykjak gyzyň edep-
ekramy assyrynlyk bilen goňşudan soralýar.
5.Täze temany berkitmek: Goňşuçylyk, goňşara gatnaşyklarynyň edebi diýen tema

6.Öý işi tabşyrmak: Goňşuçylyk, goňşara gatnaşyklary diýen temany okap gürrüň
7.Sapagy jemlemek,umumylasdyrmak,bahalandyrmak: Sapaga işjeň gatnaşanlary

delillendirip bahalandyrmak;
Yazan mugallym_______O.Mammedowa.
Bellik
_________________________________________________________________________
_________________----
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:____ S.Rejepowa.
13.03.2019.
Synpy:11”A.B.Ç,D” Wagty:03.04.2019ý
I.Sapagyň temasy: Goňşulara duýgudaşlyk etmek.
Jemleyji sapak. Sahypa 128 -130.
II.Sapagyň maksady: a)Bilim berijilik maksady:Okuwcylara goňşara
gatnaşyklary barada düşünje bermeklik ,olara gonsucylyk edebinin, edebini
owretmeli.
b)Terbiyecilik maksady: Okuwcylaryn goňşara gatnaşyklaryň edebi baradaky
bar düşünjelerini berkitmek we ösdürmek bilen olary milli ruhda döwrebap
nesiller edip terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanylmaly gorkezme esbaplary we gosmaca maglumatlar:
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi” atly kitabyndan pahimler,Kerim
Gurbannepesowyn gosgulary, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
1.Guramaçylyk döwri: a)salamlaşmak,synpy tertibe salmak
c) döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi” atly kitabyndan pahimleri.
-Gonsusyna ynanan assyz galar.
-Gonsy asy – gowun hosy.
-Gonsy oye kesek atma.
-Gonsy iti gonsa uyrmez.
-Gonsy hakyny gonsy biler.
2.Öý işi soramak: Goňşulara duýgudaşlyk etmek edebi temany gürrüň
berdirmek , depderlere işlenen ýumuşlary barlamak. Özüňi alyp barmagyň
medeniýeti baradaky düşünjelerini öwrenmek.
Gadymy milli däplerimizde goňşara gatnaşyklary diňe bir olar bilen ylalaşykly ,
asuda ýaşamagy aňlatmak bilen çäklänmändir. Goňşulary öz maşgala
agzalarynyň biri ýaly hasaplanypdyr, ýagny goňşular iýmek-içmekden kynçylyk,
mätäçlik çeken halatlarynda mümkinçiliklerine garalyp , olara maddy kömekler
hem berlipdir. Atalarymyz goňşulary hor- homsy ýaşan wagtlaynda, özüm dok
bolsam bolýar diýip , arkaýyn bolup bilmändrler. Atalarymyz horluklaryň
mätäçlikleriň wagtlaýyn zatdygyny oňat düşünipdirler. Goňşuçylykda bu gün
men olara kömek etsem, ertir olar maňa kömek ederler diýen düşünjä
uýupdyrlar. Ýyl agyr gelen ýyllary birek-birege kömek edip, goldap , açlykdan
sag-aman çykypdyrlar. Adamlar toý tutmakçy bolanlarynda dogan-
garyndaşlary bilen bir hatarda goňşularyny hem ýygnak geňeş toýuny
edýärler. Geňeş toýunda toýy abraý bilen sowmagyň her bir meselesi jikme-jik
işlenilip düzülýär.
5.Täze temany berkitmek: Goňşuçylyk, goňşara gatnaşyklarynyň edebi diýen
tema boýunça sorag-jogap alyşmak.
6.Öý işi tabşyrmak: Goňşuçylyk, goňşara gatnaşyklary diýen temany okap
gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
7.Bahalandyrmak: Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak
Yazan mugallym_______O.Mammedowa.
Bellik
_________________________________________________________________________
_________________----
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:____ S.Rejepowa.
03.04.2019.
Mekdep – 52.
Dersin ady: Özüňi alyp barmagyň medeniyeti:
I.Sapagyň temasy: Tebigat biziň öýümiz.
a)Bilim berijilik maksady:Okuwcylara su temanyn usri bilen bizin
das- toweregimizi gursap alan tebigat we ony gorap saklamak barada gurrun
bermeklik bilen olara tebigat barada düşünje bermeklik bilen olara tebigaty
goramaklygy owretmeli.
b) Terbiyecilik maksady: Su temanyn usti bilen okuwcylaryn
tebigat baradaky bar düşünjelerini berkitmek we ösdürmeklik bilen olarda
tebigata soygi doretmeklik bilen, olary estetiki ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi: Leksiya gornusli
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”atly kitabyndan pahimler, çeper
edebiýatlar, gosgular, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
c)döwletimizde ,,Saglyk we ruhybelentlik” ayy barada
barada gürrüňdeşlik guramak;
-Almany col eek, armydy – bayra.
-Arpa eken bugday ormaz.
-Bagy- bagban, suruni copan yer.
-Bagym bar , barym bar.
-Bir nahal eksen, yasyn baky.
- Dayhandan hereket- yerden bereket.
a)Goňşuçylyk, goňşara gatnaşyklary temany gürrüň berdirmek .
b) Gonsucylyk gatnasyklary baradaky pahimleri aytdyrmak.
3.Öý işi berkitmek: Geçilen temany sorag-jogap alyşmak araly gaýtalamak we
a)Turkmen tebigatynyn ozbolusly hasiyeti.
b)Yaz paslynyn ajayyplygy.
c)Turkmen edebiyatynda tebigatyn waspy.
d) Turkmenistanyn caginde yerlesyan goroghanalar.
e),,Gok gusak” maksatnamasy.
Türkmenistanyň özüne mahsus tebigaty bar. Onuň haýwanat ösümlik dünýäsi

baý we özboluşly , gyzyl gotan, gulan, garagaýçak, ýylan ýaly haýwanlar diňe
biziň ýurdumyzda duş gelýär. Towşana dogduk depe” diýlişi ýaly, her kimiň
göbek ganynyň daman ýeri , kemala gelen, beýnisiniň bekän ýeri onuň Watany
hasaplanylýar. Bir gapdalyny Hazara, bir gapdalyny Jeýhun derýasyna ýanap,
dag ýerinde dagy, düz ýerinde düzi , derýa ýerinde derýasy bolan bu gözel
mekan biziň ata Watanymyzdyr. Türkmenistanyň geografik ýerleşişi barada
şeýle maglumat berilýär. Türkmenistan Merkezi aziýanyň günbatar böleginde
ýerleşýär. Onuň çägi günbatardan gündogara tarap 1100 km-e , günortadan
demirgazyga bolsa 650 km-e çenli uzalyp gidýär. Ol ýarym şaryň aram
guşaklygynyň çöllük zonzsynda ýerleşýär. Türkmenistanyň tutýan meýdanynyň
80 göterimine golaýyny Aziýanyň iň uly çölleriň biri bolan Garagum , galan
bölegini bolsa baýyrlyklar , daglar , derýalar, köller, suw howdanlary medeni
oturumly meýdanlar tutýar.
6.Öý işi tabşyrmak: Tebigat biziň öýümiz diýen temany okap gürrüň bermäge
7.Sapagy jemlemek, umumylasdyrmak, bahalandyrmak:
Yazan mugallym ______ O.Mammedowa.
Bellik _______________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okyw isler baradaky orunbasary:____S.Rejepowa.
10.04.2019.
Mekdep – 52.
Dersin ady:Özüňi alyp barmagyň medeniýeti
Synpy: 11”A,B,Ç,D” Wagty:17.04.2018ý

I.Sapagyň temasy: Haýwanlar bilen ynsanperwer gatnaşyk
II.Sapagyň maksady: a)Bilim berijilik maksady:Okuwcylara su temanyn usti bilen

adamlaryn we haýwanlaryn arasyndaky ynsanperwer gatnaşyklary barada gurrun
bermeklik bilen olara haywanlary goramaklygy owretmeli
b)Terbiyecilik maksatlary: Okuwcylara adamlaryn haýwanlar bilen ynsanperwer gatnaşyk
baradaky bar düşünjelerini berkitmek we ösdürmeklik bilen olary milli ruhda döwrebap
nesiller edip terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanylmaly gorkezme esbaplary we gosmaca maglumatlary:Hormatly
Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi”atly kitaby, çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
c),,Sagdynlygyn we ruhubelentligin “ ayy barada barada gürrüňdeşlik guramak;

-Bahardaky hereket, guyzki – bereket.
-Beren alar, eken orar.
-Bir yyl tut eksen, yuz yyl altynalarsyn.
.2.Öý işi soramak:
a)Turkmen tebigatynyn ozbolusly ayratynlygy.
b) Turkmenistandaky dowlet goroghanalary.
c)Turkmen yazyjy sahyrlaryn tebigat baraddaky yazan eserleri.
Geçilen temany sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek. Hatarara sorag-
jogap alyşmak arkaly hatarara bäsleşdirmek.
Haýwanlar bilen ynsanperwer gatnaşyk temany düşündirmek. Tebigatdaky hemme janly-
jandarlaryň öz orny bar. Hatda möjek ýaly wagşy haýwanlaryň-da tebigatyň sazlaşygyny
goramakda öz orunlary bar. Bir döwürde adamlar sürüdäki mallarymyzy parçalaýar diýip ,
möjekleri olaryň çagalary bilen birlikde gurupdyrlar. Soň wagtyň geçmegi bilen keýik ,
sugun, saýgak ýaly haýwanlar keselläp, köpçülikleýin gyrgynçylyk başlapdyr. Bugdaýdyr
arpalary , üzümdir jöwenleri çokýar diýip, ýerlere awy sepilip ýa başga ýollar bilen
serçeleri gyrypdyrlar. Birki ýyldan soň ösümlikleri gurçukdyr her hili kesseller gaplap
alypdyr. Hasyllylyk örän peselipdir. Soň başga ýurtlardan ýörite getirip täzeden serçeleri
köpeldipdirler. Adamlar ir döwürlerden başlap, haýwanlar bilen gyzyklanyp başlaýarlar.
Olaryň käbirini özüne öwrenişdirip , eldekleşdiripdirler. Şeýlelikde, haýwanlar ýabany
hem-de eldeki diýen iki topara bölünipdir. Ýabany we eldeki haýwanlaryň ýaşaýyş
şertleri-de , imitleri-de biri-birinden tapawutlanypdyr. Adamlar eldeki haýwanlaryň
etinden, süýdinden , ýumurtgasyndan , derisinden , ýüňünden peýdalanypdyrlar.
5.Gecilen temany berkitmek.
a)Adamyn durmusynda guslaryn tutyan orny?
b)Tebigatda haywanlaryn tutyan orny barada aytmaly?
c)Oy haywanlaryn nahili ahmiyeti bar?
Haýwanlar bilen ynsanperwer gatnaşyk diýen temany okap gürrüň bermäge
7.Sapagy jemlemek ,umumylasdyrmak,bahalandyrmak:

Yazan mugallym ____________ O.Mammedowa.
Bellik _______________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:____S.Rejepowa.
17.04.2019.
Mekdep – 52.
Synpy:11”A/B/Ç/D” Wagty:24.04.2019ý
I.Sapagyň temasy:Turkmen halkynyn dunya medeniyetine gosa gosandy.sah
148-152
II.Sapagyň maksady: a) Bilim berjilik maksady:Su temanyn usti bilen
okuwcylara Turkmen halkyna dunya medeniyetine gosant gosandyna barada
dusunje bermeli Milli medeniýetlilik barada düşünje bermek.
b)Terbiyecilik maksady :Hormatly Prezidentimizin
yudumyzda medenyeti osdurmekde alyp baryan isleri dogrusunda gurun
bermeklik bilen,olarda milli medeniýetlilik baradaky bar düşünjelerin
berkitmek we ösdürmeklik bilen olary milli ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
III.Sapagyň görnügşi: garysyk;
IV.Sapakda ulanylmagy gorkezme esbablar we gosmaca maglumatlar :
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi “ atly kitaby, çeper edebiýatlar,
suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
a) salamlaşmak,synpy tertibe salmak.
c) döwletimizde bolup geçen içeri we daşary syýasy wakalar barada
gürrüňdeşlik guramak;
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi “ atly kitaby, çeper edebiýatlar,
suratlar;
-Bahardaky hereket, guyzki – bereket.
-Beren alar, eken orar.
-Bir yyl tut eksen, yuz yyl altynalarsyn.
a)Adamlaryn haywanlar bilen gatnasyklary.
b) Tebigatda haywanlaryn tutyan orny.
Milli medeniýetlilik temany düşündirmek. Her halkyň gelip çykyşyna , milli
aýratynlygyna , dine ynançlaryna laýyklykda öz milli medeni aýratynlyklary
bolýar. Şonuň bilen baglylykda hem olaryň hersiniň özboluşly edim-gylymlary ,
edep kadalary bar. Ol edep kadalaryny umumylykda alanyňda adamkärçilik
ýol-ýörelgeleri boýunça biri-birine meşzeşdir. Şeýle-de bolsa birek-birek,
tebigat, haýwanat dünýäsi bilen gatnaşykda käbir tapawutly , hatda biri-birine
çapraz gelýänleri-de bar. Mysal üçin , biziň halkymyzda myhman gelene ilki
bilen çaý goýulan bolsa , ýaponlarda çaý berlensoň , turmagyň aladasyny
ediber. Sebäbi çaý hoşlaşygy aňladýar. Ýa-da halklaryň köpüsünde baş atmak
habar diýmegi aňladýan bolsa , wengerlerde tersine ol “ýok” diýmegi
aňladýar. Kelläňi ýaýkamak bolsa “howa” diýmegi aňladýar. Kiçijek çagalaryň
kellesini sypamak ony gowy görmegi aňladýar. Emma Indoneziýada çagalaryň
başyny sypamak halanmaýar, çünki ol çaganyň aňynyň ösüşini togtadýar diýen
düşünje bar. Käbir halklarda edep kadalary ýörite sungat hökmünde öwrenilip,
onuň talaplary berk berjaý edilýär. Gadymy Hytaýda edep kadalaryna degişli
30 müň töweregi däp-dessuryň bardygy hasaba alnypdyr. Olar nähili turmaly,
nähili ýatmaly, çäýnegi, käsäni nähili tutmaly , öýe nähili girmeli , garaz , özüňi
alyp barmagyň örän ownuk-uşak dessurlaryna çenli berk düzgünleşdiripdirler.
Ähli halklaryň iň gowy gylyk-häsiýetleri , däp-dessurlary , medeni
gymmatlyklary jemlenip , dünýä medeniýetini emele getiripdir.
6.Öý işi tabşyrmak: Milli medeniýetlilik diýen temany okap gürrüň bermäge
7.Sapagy jemlemek, umumylasdyrmak,bahalandyrmak: Sapaga işjeň

gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;
Yazan mugallym ____________ O.Mammedowa.
Bellik _______________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:____S.Rejepowa.

Mekdep – 52.
Özüňi alyp barmagyň medeniyeti.
Synpy: 11”A,B,Ç.D.” Wagty:01.05.2019ý
I.Sapagyň temasy: Dunya halklarynyn dap – dessurlarynyn yasayys
medeniyetinin arasyndadky umumylyklary we ayratynlyklary. Sahypa 153-157.
a)Bilim berijilik maksady:Okuwcylara dunya halklarynyn dap – dessurlarynyn
yasayys medeniyetinin arasyndaky umumylyklary we ayratynlyklary barada
düşünje bermeklik bilen dunya halklarynyn halklarynyn medeniyetinin
ayratynlyklaryny owretmeli.
b)Terbiyecilik maksady:Okuwcylara turki taypalarynyn arasyndaky
baglanysylygy barada gurrun bermeklik bilen olarda medeniyet baradaky bar
düşünjelelerini berkitmek we ösdürmek bilen, milli ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi: garyysk.
IV.Sapagyň esbaby: Hormatly Prezidentimizin,,Payhas çesmesi”atly kitabyndan
pahimler, edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyn gidisi:
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi” atly kitabyndan pahimleri.
-Wagty ganymat bil, otse dolanmaz.
-Wagtdan alanyn ozunki.
-Yhlasa –myrat.
-Wagtda jylaw bolmaz.

a)Milli medeniýetlilik temany gürrüň berdirmek , depderlere işlenen
ýumuşlary barlamak. Özüňi alyp barmagyň medeniýeti baradaky düşünjelerini
öwrenmek.
a)Geçilen temany sorag-jogap alyşmak arkaly gaýtalamak we berkitmek.
B)Hatarara sorag-jogap alyşmak arkaly hatarara bäsleşdirmek.
Gadymy senenamalr temany giňişleýin düşündirmek. Biri-biri bilen nätanyş
ýaşuly adamlar duşuşanlarynda “ýylyň näme” diýip soraýarlar. Ýyl adyny
aňladýan bir jandaryň , haýwanyň adyny aýdansoň , olaryň ýaşulusy ýaşkiçiden
saglyk- amanlyk soraşýar. Olar nädip biri-biriniň ýaşyny anyklaýarlar? Bu nähili
senenama , onuň häzirkiden tapawudy bar? Ol hasaba müçe senenamasy
(kalendar) diýilýär? Gadymy döwürlerde Güdogar halklarynda bolşy ýaly,
türkmenlerde hem müçe ýyllary ýöredilipdir. Her 12 ýyla bir müçe diýilýär. Şol
ýyllaryň her biriniň öz ady bar. Olar: syçan, sygyr, bars, towşan, luw(balyk),
ýylan, ýylky (at) , koý(goýun), bijin(maýmyn), takyk(towuk), it, doňuz. Müçe
ýyllaryny ýatda saklamak üçin şu şertleri ýat tutupdyrlar. Ýyl başy syçan, sygyr,
bars, towşan, luw, ýylan, ýylky, koý, bijin, takyk, it, doňuz boldy tamam.
Adamyň ýaşyny hem şu aşakdyky 7 müçe ýyllaryna bölüpdirler. 13 ýaşa çenli
çagalyk , 13-25-e çenli jahyllyk, 25-37-ä çenli ýigitlik, 37-49-a çenli orta ýaş, 49-
61-e çenli aksakallyk, 61-73-e çenli gartaňlyk, 73-85-e çenli garrylyk müçesi.
5.Gecilen temanyn berkitmek.

a)Haysy muceleri bilyarsiniz?
b)Bir muce nace yyla den?
c)Gundogar yurtlarynda taze yyl hacan bellenilyar?
6.Öý işi tabşyrmak: Sahypa 153-157. Gadymy senenama diýen temany okap
gürrüň bermäge taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek.
7.Sapagy jemlemek, umumylasdyrmak,bahalandyrmak: Sapaga işjeň
gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;
Yazan mugallym _____ O.Mammedowa.

Bellik___________________________________________________________
Barlan:Mekdep müdiri okuw isleri boyunca orunbasary:____ S.Rejepowa.
01.05.2019.
Mekdep – 52. Özüňi alyp barmagyň medeniyeti:
I.Sapagyň temasy: Gadymy senanama. Yyldyz senenamasy. Sahypa 153 -
163.
II.Sapagyň maksady: a) Bilim berijilik maksady:Ýyldyz senenamasy barada
düşünje bermek.
b) Terbiyecilik maksady:Ýyldyz senenamasy baradaky
barberkitmek we ösdürmek milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
IV.Sapagyň esbaby: Hotmatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi” atly

kitaby , çeper edebiýatlar, suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
hasaba almak, döwletimizde bolup geçen wakalar barada gürrüňdeşlik.
- Il bilen gelen , toy bilen bayram.
2.Öý işi soramak: a) Turkmen halkynyn milli dap – dessurlary.
b)Turkmenin geyim – gejimleri, say sepleri.
Ýyldyzlar senenamasy baradaky temany giňişleýin düşündirmek. Gadymy
wagtlarda türkmen halky asman jisimleriniň hereketlerine gözegçilik edip, öz
sene hasaplaryny ýöredipdirler. Ýagny ekin ekmek, toý tutmak ýaly düýpli
işlerinde Güne, Aýa ýyldyzlara esaslanypdyrlar. Halk arasynda olar bilen bagly
yrymlar, çaklamalar döräpdir. Magtymguly Pyragynyň:
Ýer göteren sary öküz .Bilmen, niçe ýaşyndadyr
Dört müň dört ýüz aýagy bar,Hemmesi döşündedir-
diýen şygyryndaky sary öküziň Gün, dört müň dört ýüz aýagynyň bolsa ondan
bölünip çykýan şöhleleridigini synçy adamlar aňýarlar. Ýa-da “sekiz topbak
ýedi ýaýraň, iki ýyndam , biri bek” diýen tapmaçanyň çözgüdi hem sekiz
topbak Ülker, ýedi ýaýraň Ýedigen, iki ýyndam Aý bilen Gün, biri bek bolsa ,
Demirgazyk ýyldyzdyr. Türkmen halky Günüň Aýyň, ýyldyzlaryň hereketi bilen
bagly ýyldyz senenamasyny hem ýöredipdir. Oňa çarwa hasaby hem diýilýär.
Ata-babalarymyz ýagty ýyldyzlaryň dogýan we ýaşýan wagtlaryna seredip, ýyl
içindäki günleri 12-i döwre bölüpdirler.Bu senenama boyunca , fewral ayynyn
22-sine togsan dolup , gys gutaryar we yaz pasly baslanyar.
Bu dowur beyik Magtymguly Pyragynyn
,,Ilimiz ulassyn sowulmaz yaza ,
Togsan dolup, tamam bolsun gysymyz”
diyen setirlerinde oz beyanynyn tapypdyr.
Yyldyz senenamasy hazirki senenamada su dowurlere gabat gelyar.
1.Carwa nowruzy -22.02.-20.03.
2.Nowruz -21.03 -22.05.
3.Ulker -23.05. -20.06.
4.Aralyk -21.06 -22.07.
5.Ucyyldyz -23.07 -11.08.
6.Yaldyrak -12.08. -22.09.
7.Mizan - 23.09. -22.10.
8.Akrap - 23.10.- 22.11.
9.Garagys -23.11. -07.12.
10.Uly cille -08.12. -16.01.
11.Kici cille. -17.12. -05.02.
12.Ahyrky garagys -06.02. -51.02.
a) Yyldyz senenamasynynyn yoredilmeginin name zerurlygy bar”
b) Gije bilen gundizin guyzki denlesmesine name mizan diyilyar?
c)Nowruz bilen mizanyn name tapawudy bar?
6.Öý işi tabşyrmak: Ýyldyz senenama diýen temany okap gürrüň bermäge
taýýarlanmak, depdere ýumuşlary işlemek. Sahypa 153 -163.
7.Sapagy jemlemek , umumylasdyrmak,bahalandyrmak: Sapaga işjeň
gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmaлю
Yazan mugallym ______O.Mammedowa.
Bellik___________________________________________________________
Barlady: Mekdep müdirinin okuw isleri boyunca orunbasary:____S.Rejepowa.
15.05.2019.
Mekdep – 52.
I.Sapagyň temasy: Her halkyn ozune mahsus bolan milli dap – dessurlary,
geyim- gejimleri, say –sepleri. Sahypa 151 -152.
II.Sapagyň maksady: a) Bilim berijilik maksady:Okuwcylary su temanyn usti
bilen Turkmen halkynyn gadymy dowurden bari
gelin- gyzlaryn bezeg say-sepleri,geyim - gejiml barada düşünje
bermeklik bilen turkmenin gadymy sungatyna soygi doretmeli.
b)Terbiyecilik maksady:Okuwcylara gadymy
döwurde turkmenlerin medeniyetinin hazirki dowurde hem tazeden
dikeldilmegi osdurilmegi baradaky bar düşünjelerini berkitmek we
ösdürmeklik bilen milli ruhda döwrebap nesilleri terbiýelemek.
III.Sapagyň görnüşi:garysyk;
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas çesmesi”atly kitaplary, edebiýatlar,
suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
-Baytal hokraman at kisgemez.
-Bayyn gelni bagyn guli.
-Baydan –yokar, baldan-damar.
a)Dunya halklarynyn dap-dessurlary.
b)Halklaryn arasyndaky umumylyklar we ayratynlyklary.
Türkmen halky geçmişde öz milli ölçeg birliklerini ulanypdyr. Häzirki ulanylýan
kilometr , metr, santimetr ýaly uzynlyk ölçeglerinden öň olara derek adamyň
synalarynyň , barmaklarynyň , eliniň aýaklarynyň we şuňa meňzeşleriň
uzynlyklary ulanylypdyr. Ol ölçeg birlikleriniň atlary çeper edebiýatda , şeýle-
de oba ýerlerinde ýaşuly adamlar tarapyndan häzir hem ulanylýar. Uzynlyk
ölçeg birlikleri çeper edebiýatda we durmuşda köplenç barmak, sere , agsak
sere , ker sere, garyş, daban, gez ,gary, gulaç, sala gulaç, agaç, menzil (mezil
hem diýilýär) ýaly uzynlyk ölçeglerine duş gelýäris. Käbir mysallar:
Garyş boýly sere satan (Mätäji), saçy sala gulaç (Mätäji), Saçyň sanar men men
gulaçlap (Mollanepes), Ýüz kyrk alty müň agaç (Magtymguly), Dört müň
persah Ýemen, bir müňde Bulgar ( Magtymguly) , Geýip gider alty gary bizleri
(Seýdi), Halnazaryň hadasynyň käýerde gysgalyp, käýerde uzalýandygyny
Artyk aňdy , Arçynyň obasy, Halnazaryňkydan, ýarym menzil ýokardady (
B.Kerbabaýew). Su ýerde getirilen ölçeg birliklerinden başga-da, birnäçe birlik
duş gelýär. Meselem, gözýetim, sesýetim, tagan, aýak we ş.m. sözlere
gepleşikde häli-şindi diýen ýaly duş gelýäris.
a) ilkinji zergarcilik onumlerini namelerden yasapdyrlar?
b)Turkmen zergarcilik sungatynyn milli ayratynlyklary nameden duryar?
c)Turkmenlerin egin-esikleri beyleki halklarynkydan tapawudy nahili?
6.Öý işi tabşyrmak: Gadymy ölçeg birlikleri diýen temany okap gürrüň
7.Sapagy jemlemek ,umumylasdyrmak,bahalandyrmak:

Sapaga işjeň gatnaşanlary delillendirip bahalandyrmak;.
Barlan:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary_____ S.rejepowa.
08.05.2019.
Mekdep - 52.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti;

I.Sapagyň temasy: Geçilenler boýunça çekişme sapagy.
II.Sapagyň maksady: a)Bilim berijilik maksady:Geçilenler boýunça çekişme
sapagy barada düşünje bermek.
b)Terbiyecilik maksady: Milli ruhda döwrebap nesilleri
terbiýelemek.
IV.Sapakda ulanylmaly gorkezme esbaplary we gosmaca maglumatlary:
Hormatly Prezidentimizin ,,Payhas cesmesi atly kitaby ,çeper edebiýatlar,
suratlar;
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: Gadymy ölçeg birlikleri temany gürrüň berdirmek ,
12+6666685berkitmek. Hatarara sorag-jogap alyşmak arkaly hatarara
bäsleşdirmek.
1. Magtymguly Pyragynyň “ Edebiň ýagşysy ulyny syla” diýen setirine nähili
düşünýärsiňiz?
2. Medeniýetli adamda nahili sypatlar bolmaly, Siz öziňizi medeniýetli adam
hasap edýärsiňizmi?
3. Özüňize dost saýlamakda näme esaslanýarsyňyz?
4. Eger siziň beren salamaňyzy eşitmeseler ýa-da jogapsyz galdyrsalar näme
edersiňiz?
5. Erkek adam bilen zenanlaryň salamlaşmakdaky tapawudy?
6. Harby gullugda özüňi nähili taýýarlaýarsyň?
7. Tekepbirlik diýip nähili häsiýete aýdylýar?
8. Dostuň, joraň haýsy häsiýetlerini halaýarsyň?
9. Dostluk baradaky nakyllary aýdyň?
10. Sen öz dostuňda haýsy häsiýeti görmek işleýärsiň?
11. Dostuň öz söýgülüsini alyp gaçmakçy bolýar, sen oňa näme maslahat berip
bilersiň? Eger joraňy hossarlary halaşýan ýigidine bermeseler sen gyza näme
maslahat bererdiň?
12. Geljekde nähili hünär saýlajak bolýarsyňyz?
13. Öýde meşgullanýan hünärleriňiz barada gürrüň beriň?
14. Ussat, halypa şägirt diýip kimlere aýdylýar?
15. Hünärli adamlaryň hemmesi halypa bolup bilýärmi?
16. “Keseli bejermekden onuň öňüni almak amatly” diýen aýtga nähili
17. Eşigiňe görä kabul edýärler, aklyňa görä ugradýarlar nakyla düşünşiňiz?
18. Jadyly sözlerden haýsylaryny köp ulanýarsyňyz?
19. Eger adam suratkeş bolasy gelse, bolup bilermi? Oňa diňe isleg ýetermi?
20. Enäniň çagasyna çekýän zähmeti , oňa siňdirýän mähri barada gürrüň beriň?
5.Gecilenleri jemlemek.
Okuwcylara soroglar bermeklik esasynda jemlemeli.

7.Sapagy jemlemek , umumylasdyrmak, bahalandyrmak:

Yazan mugallym ________ O. Mammedowa.
Bellik
________________________________________________________________
Barlady:Mekdep müdirinin okuw isler baradaky orunbasary:____ S. Rejepowa.
22.05.2019.
11”B” Wagty:13.05.2016ý
11”Ç” Wagty:23.05.2016ý
I.Sapagyň temasy: Geçilenleri gaýtalamak umumylaşdyrmak,
jemlemek sapagy.
II.Sapagyň maksady: a)Geçilenler boýunça çekişme sapagy barada
düşünje bermek.
V.Sapagyň gidişi:
2.Öý işi soramak: Gadymy ölçeg birlikleri temany gürrüň berdirmek ,
1. Magtymguly Pyragynyň “ Edebiň ýagşysy ulyny syla” diýen setirine nähili
2. Medeniýetli adamda nahili sypatlar bolmaly, Siz öziňizi medeniýetli adam
hasap edýärsiňizmi?
3. Özüňize dost saýlamakda näme esaslanýarsyňyz?
4. Eger siziň beren salamaňyzy eşitmeseler ýa-da jogapsyz galdyrsalar näme
edersiňiz?
5. Erkek adam bilen zenanlaryň salamlaşmakdaky tapawudy?
6. Harby gullugda özüňi nähili taýýarlaýarsyň?
7. Tekepbirlik diýip nähili häsiýete aýdylýar?
8. Dostuň, joraň haýsy häsiýetlerini halaýarsyň?
9. Dostluk baradaky nakyllary aýdyň?
10. Sen öz dostuňda haýsy häsiýeti görmek işleýärsiň?
11. Dostuň öz söýgülüsini alyp gaçmakçy bolýar, sen oňa näme maslahat berip
bilersiň? Eger joraňy hossarlary halaşýan ýigidine bermeseler sen gyza näme
maslahat bererdiň?
12. Geljekde nähili hünär saýlajak bolýarsyňyz?
13. Öýde meşgullanýan hünärleriňiz barada gürrüň beriň?
14. Ussat, halypa şägirt diýip kimlere aýdylýar?
15. Hünärli adamlaryň hemmesi halypa bolup bilýärmi?
16. “Keseli bejermekden onuň öňüni almak amatly” diýen aýtga nähili
17. Eşigiňe görä kabul edýärler, aklyňa görä ugradýarlar nakyla düşünşiňiz?
18. Jadyly sözlerden haýsylaryny köp ulanýarsyňyz?
19. Eger adam suratkeş bolasy gelse, bolup bilermi? Oňa diňe isleg ýetermi?
20. Enäniň çagasyna çekýän zähmeti , oňa siňdirýän mähri barada gürrüň
beriň?
8.Hoşlaşmak.

Özüňi Alyp Barmagyň Medeniýeti

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Özüňi Alyp Barmagyň Medeniýeti

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Özüňi alyp barmagyň medeniýeti

I.Sapagyň temasy: Giriş. Özüňi alyp barmagyň medeniýeti dersiniň mazmuny

Okuw muduri Ders mugallymy

S.Rejepowa_____ 04.09.2018y O.Mammedowa

II.Sapagyň maksady:a)Salamdan başlanýan gatnaşyklar we edep barada

tarapyňda mertebesi deň-derejede hormatlanmakdyr.salamdan hiç-hili şahsy bähbit aramak , nähilidir

Mekdep müdiriniň okuw işleri Ders mugallymy: Mammedowa O.