You are on page 1of 4

World War I(Digmaang Pandaigdig)

english World War I
Sanggunian Humanities Kasaysayan
buod

 isang digmaan sa pagitan ng mga alyado (Russia, France, Imperyong Britanya, Italya, Estados
Unidos, Hapon, Romania, Serbia, Belgium, Greece, Portugal, Montenegro) at Central Powers (Alemanya,
Austria-Hungary, Turkey, Bulgaria) mula 1914 hanggang 1918
Pangkalahatang-ideya

Ang Digmaang Pandaigdig I (kadalasang dinaglat bilang WWI o WW1 ), na kilala rin bilang Unang


Digmaang Pandaigdig o ang Great War , ay isang pandaigdigang digmaan na nagmumula sa Europa na
tumagal mula Hulyo 28, 1914 hanggang Nobyembre 11, 1918. Contemporaneously na inilarawan bilang "War
to End Lahat ng mga Wars ", mahigit sa 70 milyong tauhan ng militar, kabilang ang 60 milyong taga-Europa,
ang pinakilos sa isa sa pinakamalaking digmaan sa kasaysayan. Higit sa siyam na milyong mga combatant at
pitong milyong sibilyan ang namatay dahil sa digmaan (kabilang ang mga biktima ng ilang mga genocide),
isang kaswalti na antas na pinalala ng teknolohikal at pang-industriyang pagiging sopistikado ng mga
manggagaway, at ng taktikal na pagkapatas na dulot ng nakakalungkot na digmaan sa trench. Ito ay isa sa mga
nakamamatay na salungatan sa kasaysayan at nag-umpisa ng malaking pagbabago sa pulitika, kabilang ang mga
Revolutions ng 1917-1923 sa maraming mga bansa na kasangkot. Ang hindi nalutas na mga pagtatalo sa
pagtatapos ng labanan ay nag-ambag sa pagsisimula ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig pagkaraan ng
dalawampung taon.
Ang digmaan ay nakuha sa lahat ng pang-ekonomiyang dakilang kapangyarihan ng mundo, na nagtipon sa
dalawang magkakaibang alyansa: ang mga kaalyado (batay sa Triple Entente ng Imperyong Ruso, ang Pranses
Ikatlong Republika, at ang United Kingdom ng Great Britain at Ireland) kumpara sa Central Powers ng
Alemanya at Austria-Hungary. Bagaman ang Italya ay miyembro ng Triple Alliance kasama ng Alemanya at
Austria-Hungary, hindi ito sumali sa Central Powers, habang ang Austria-Hungary ay nakagawa ng opensiba
laban sa mga tuntunin ng alyansa. Ang mga alyansa na ito ay muling inorganisa at pinalawak nang mas
maraming bansa ang pumasok sa digmaan: Italya, Japan at Estados Unidos ay sumali sa mga Allies, habang ang
Ottoman Empire at Bulgaria ay sumali sa Central Powers.
Ang trigger para sa digmaan ay ang pagpatay kay Archduke Franz Ferdinand ng Austria, tagapagmana ng trono
ng Austria-Hungary, ni Yugoslavistang nasyonalista na si Gavrilo Princip sa Sarajevo noong Hunyo 28, 1914.
Nagtakda ito ng isang diplomatikong krisis nang ang Austria-Hungary ay nagbigay ng ultimatum sa ang
Kaharian ng Serbia at, bilang isang resulta, ang mga gusot na internasyonal na alyansa na nabuo sa nakalipas na
mga dekada ay sinasabing. Sa loob ng ilang linggo ang mga pangunahing kapangyarihan ay nasa digmaan, at
ang labanan ay mabilis na kumalat sa buong mundo.
Ang Russia ang unang nag-utos ng isang bahagyang pagpapakilos ng mga hukbo nito noong Hulyo 24-25, at
noong ika-28 ng Hulyo ang Austria-Hungary ay nagpahayag ng digmaan sa Serbia, ipinahayag ng Russia ang
pangkalahatang pagpapakilos noong Hulyo 30. Nagbigay ang Alemanya ng isang ultimatum sa Russia upang
demobilize, at kapag ito ay tumanggi, ipinahayag digmaan sa Russia sa 1 Agosto. Bilang outnumbered sa
Eastern Front, hinimok ng Russia ang Triple Entente ally France upang magbukas ng ikalawang front sa
kanluran.
Ang Japan ay pumasok sa digmaan sa panig ng mga Allies noong Agosto 23, 1914, sinamsam ang pagkakataon
ng kaguluhan ng Alemanya sa Digmaang Europa upang mapalawak ang impluwensya nito sa Tsina at Pasipiko.
Higit sa apatnapung taon na ang nakakaraan noong 1870, ang Digmaang Franco-Pruso ay natapos na ang
Ikalawang Imperyong Pranses at pinalitan ng Pransiya ang mga lalawigan ng Alsace-Lorraine sa isang pinag-
isang Alemanya. Ang kapaitan sa paglipas ng pagkatalo at determinasyon na muling mabawi si Alsace-Lorraine
ang pagtanggap ng panawagan ng Russia para sa tulong ng isang madaling pagpili, kaya ang France ay
nagsimulang ganap na pagpapakilos noong Agosto 1 at, noong 3 Agosto, ipinahayag ng Alemanya ang digmaan
sa France. Ang hangganan sa pagitan ng Pransya at Alemanya ay mabigat na pinatibay sa magkabilang panig
kaya ayon sa Schlieffen Plan, sinakop ng Alemanya ang neutral na Belgium at Luxembourg bago lumipat
patungong France mula sa hilaga, na pinangungunahan ang United Kingdom na magdeklara ng digmaan sa
Alemanya noong Agosto 4 dahil sa kanilang paglabag sa Belgian neutrality.
Matapos ang Aleman martsa sa Paris ay itinigil sa Labanan ng Marne, kung ano ang naging kilala bilang
Western Front ay nanirahan sa isang labanan ng attrition, na may isang trench line na nagbago kaunti hanggang
1917. Sa Eastern Front, ang hukbo ng Russian na humantong sa isang matagumpay na kampanya laban sa
Austro-Hungarians, ngunit pinigil ng mga Germans ang paglusob nito sa East Prussia sa mga labanan ng
Tannenberg at ng mga Masurian Lakes. Noong Nobyembre 1914, sumali ang Ottoman Empire sa Central
Powers, ang mga pambungad na front sa Caucasus, Mesopotamia, at Peninsula ng Sinai. Noong 1915, sumali
ang Italya sa mga Allies at Bulgaria na sumali sa Central Powers. Ang Romania ay sumali sa mga kaalyado
noong 1916. Matapos ang paglubog ng pitong mga barkong merchant ng US ng mga submarines ng Aleman, at
ang paghahayag na sinisikap ng mga Germans na makarating sa Mexico upang makalaban sa Estados Unidos,
ipinahayag ng US ang digmaan sa Alemanya noong ika-6 ng Abril 1917.
Ang pamahalaang Ruso ay gumuho noong Marso 1917 sa Rebolusyong Pebrero, at ang Rebolusyong Oktubre
na sinusundan ng isang karagdagang pagkatalo ng militar ang nagdala ng mga Russians sa mga tuntunin sa
Central Powers sa pamamagitan ng Treaty of Brest-Litovsk, na nagbigay sa mga Germans ng isang
makabuluhang tagumpay. Matapos ang nakamamanghang German Spring Offensive sa kahabaan ng Western
Front noong tagsibol ng 1918, nagrali ang mga Allies at pinalayas ang mga Germans sa matagumpay na
Seremonya ng Daang Araw. Noong ika-4 ng Nobyembre 1918, sumang-ayon ang Austro-Hungarian empire sa
Armistice ng Villa Giusti, at ang Alemanya, na may sariling problema sa mga rebolusyonaryo, ay sumang-ayon
sa isang armistice noong 11 Nobyembre 1918, na nagtapos sa digmaan sa tagumpay para sa mga Allies.
Sa pagtatapos ng digmaan o sa lalong madaling panahon pagkatapos, ang Imperyong Aleman, Imperyo ng
Rusya, Austro-Hungarian Empire at ang Ottoman Empire ay tumigil na umiiral. Ang mga hangganan ng bansa
ay muling inarkila, na may siyam na independiyenteng mga bansa na naibalik o nililikha, at ang mga kolonya
ng Alemanya ay kasama sa mga nagwawagi. Sa panahon ng Paris Peace Conference ng 1919, ang Big Four
powers (Britain, France, Estados Unidos at Italya) ay nagpataw ng kanilang mga termino sa isang serye ng mga
kasunduan. Ang Liga ng mga Bansa ay nabuo na may layunin na pigilan ang anumang pag-uulit ng naturang
salungatan. Nabigo ang pagsisikap na ito, at pang-ekonomiyang depresyon, panibagong nasyonalismo, humina
ang mga kahalili ng estado, at ang damdamin ng kahihiyan (lalo na sa Alemanya) ay nag-ambag sa simula ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Mula Hulyo 28, 1914 hanggang Nobyembre 11, 1918, ang labanan ay naganap sa isang pandaigdigang antas sa
Europa bilang pangunahing larangan ng digmaan. Maraming mga modernong armas ang ginamit, ang
unang kabuuang pakikibaka na kinasasangkutan ng pangkalahatang publiko. [Prehistory] Ang kolonyal na
dibisyon ng malakas na kapangyarihan na nagsimula sa huling kalahati ng ika-19 na siglo ay halos natapos sa
paligid ng 1900, at isang bagong krisis ng emerhensiyang digmaan ang sumiklab sa pagitan ng matibay na
forties. Sa partikular, ang salungatan sa pagitan ng tatlong alyansa ng Alemanya, Italya at Austria at ang
dalawang pangunahing kampo ng Britanya, Pransya at trilateral na kasunduan sa kalakalan ng Russia ay naging
axis ng internasyonal na relasyon, lalo na sa mga umuusbong na bansa sa Alemanya sa pamamagitan
ng patakaran ng 3 B at British sa pamamagitan ng 3 C patakaran Ako ay palaging kinakabahan. Sa rehiyon ng
Vulcan kung saan ang mga grupong multi-etniko ay umiiral nang magkakasama, ang pambansang kilusang
pagpapalaya ay nagsimula nang maaga sa background ng malakas na salungatan na kasama ng pagpapahina
ng Imperyong Ottoman ( Toho problem ). Sa partikular, ang pagsasama ng Bosnia at Herzegovina sa Austrian-
Hungarian dual empire ( problema ng pagpapatatag ng Bosnia at Herzegovina ) ay nakapagbunga ng
pakiramdam ng krisis ng Russia laban sa Austria na may Pan-Germanism at naging pang-ignisyon punto ng
Unang Digmaang Pandaigdig. [Buksan ang digmaan] Noong Setyembre 23, inilabas ng Austria ang huling
pahayag sa Serbia noong Hulyo 23, na nagdeklara ng digmaan sa ika-28, kasunod ng insidente ng
Sarajevo noong Hunyo 28, 1914 nang ang assassinated ng Crown Prince Austria sa Bosnia. Bilang tugon dito,
ang Russia ay tumugon sa pagkakasunud-sunod ng kabuuang pagpapakilos, ang Alemanya ay magdeklara ng
digmaan laban sa France sa ika-3 ng Agosto, Russia noong ika-1 ng Agosto, ang UK ay magdeklara ng digma
laban sa Alemanya sa ika-4, ang Britain ay magdeklara ng digma laban sa Alemanya, sa katapusan ng Agosto
lahat ng mga kaalyado / pumasok. [Sitwasyon ng Maagang Digmaan] Ang Alemanya ay naglalayong
magkaroon ng panandaliang pangwakas na labanan sa kanlurang harap ng panukala ng Sriffen mula sa umpisa
ngunit nabigo sa Marne match . Mula 1914 hanggang 1915, ang larangan ng digmaan ay naging isang walang
kasiraan, at ang laro ng Ypres, ang muling pagsalakay ng hukbo ng Alemanya ( ang laro ni Belldan ), ang
pag- aaway ng hukbo ng Britanya at Pranses na kalahating taon ( laro ng Somme ) at iba pa Bagaman mayroong
mga bagong sandata tulad ng bombero, tangke at gas ng lason, ang istasyon ng labanan ay hindi nagbago. Sa
Eastern Front ang Russian Army, na nangingibabaw sa simula, ay natalo din ng Tannenberg at ipinagtanggol.
Noong Nobyembre 1914, tumayo ang Turkey sa panig ng Alemanya at pumasok sa digmaan, ang labanan ay
pinalawak sa Gitnang Silangan. Ang Italy ay miyembro ng Alliance of Three Kingdoms, ngunit noong Mayo
1915 batay sa paligsahan ng London, nakipaglaban ito sa Alemanya. Sa maritime battle nagkaroon
ng naval battle ng Dogger Bank at isang naval battle off sa baybayin ng Jutland , ngunit ang Germans ay walang
pagpipilian ngunit sa submarine ( U bangka ) dahil ang nangingibabaw British kalipunan ng mga sasakyan ay
kinuha ng isang diskarte sa pagbangkulong. [Kalagayan sa Gitnang Silangan] Bilang tugon sa pakikilahok ng
Turkey sa UK, inarkila ng UK ang isla ng Cyprus at ipinahayag ang proteksyon ng Ehipto. Kahit na ang
ekspedisyon ng Gallipoli na nagkakasama sa France ay nabigo, sa lugar ng Suez ay nagtagumpay ito sa pagpigil
sa pag-atake sa Turkey. Ipinangako ng mga European power ang pagsasarili at awtonomya pagkatapos ng
digmaan upang ipakilala ang mga mamamayan ng Gitnang Silangan sa kanilang sariling kampanya, ngunit sa
kabilang banda, ang malakas na pwersa ay pumasok sa isang lihim na kasunduan upang subukang hatiin ang
teritoryo, na nagiging sanhi ng problema sa malito. Ang kontradiksyon sa pagitan ng Husain - McMahon
letter, na naging Arab independiyenteng independiyensya pagkatapos ng Digmaang Pandaigdig, at ang Balfour
Declaration na kumilala sa pagtatayo ng estado ng Hudyo ay nag-iwan ng partikular na seryosong problema
( Palestine problem ). [Asian War Bureau] Noong 1914, inookupahan ng Japan ang digmaan laban sa
Alemanya, Qingdao (Qingdao) at ang Aleman Nankai archipelago, ngunit ang tunay na layunin ay upang
palakasin ang tinig upang sabihin sa China, 21 kahilingan , Shandong panlalawigang kontrol. . [Ang pagbagsak
ng panahon ng digmaan] Ang kilusang anti-giyera / anti-imperyalista ng Europa ay tumigil sa pamamagitan ng
mga pwersang demokratikong panlipunan ng bawat bansa na umiikot sa pagsuporta sa pamahalaan at digmaan
habang ang Great War ay sumabog, ang pangalawang internasyunal ay bumagsak rin. Gayunpaman, ang
matagal na digmaan at kabuuang digma ay nagdami ng kawalang kasiyahan ng publiko. Sa 1917,
ang rebolusyon ng Russia na sumasalungat sa paniniil ay matagumpay, ang bagong rehimeng Sobyet ay
nagtataas ng prinsipyo ng kapayapaan at etniko na pagpapasya sa sarili, at noong Marso 1918 ay sumali
sa kasunduan ng Aleman na Brest-Litovsk lamang noong Marso 1918, at umalis na. Sa kabilang banda, ang
Germany, na nawala ang maritime authority nito, ay kumuha ng walang limitasyong estratehiya sa ilalim ng
tubig mula Pebrero 1917 at ang Britanya ay nahulog sa isang suliranin, na nagpasigla sa opinyon ng publiko sa
Estados Unidos, at sa parehong taon ang Estados Unidos ay kumuha ng deklarasyon laban sa Alemanya.
Pagkatapos nito, ang mga tropa ng Britanya at Pranses ay nagsimulang sumalungat sa tulong ng mga tropa at
suplay mula sa Estados Unidos, at pagkatapos ng Setyembre 1918 ang hukbong Aleman ay lubos na
ipinagtanggol. Bagama't sinubukan ng hukbong Aleman na sumulong sa East Front matapos ang Treaty ng
Brest Litovsk, labis na labanan sa iba't ibang lugar. [Katapusan ng Mahusay na Digmaan] Noong 1918, lumitaw
ang mga kampanyang anti-digmaan ng mga bansa, nagpakita ang mga demonstrasyon at welga ng mga sundalo
at manggagawa sa Germany at Austria, inihayag ni Pangulong Wilson ng Estados Unidos ang labing-apat na
prinsipyo ng kapayapaan at ang direksyon ng pagtatapos ng digmaan na. Sa Alemanya na nabigo ang huling
kabuuang gantimpala sa Marso at Hulyo, ang isang rebeldeng rebelde ay naganap noong Oktubre 28 sa Army
Port ng Kir, na naging isang rebolusyong Aleman , ang emperador ay natapon sa Netherlands, itinatag ang
republika ng Aleman, ang ika-11 ng Nobyembre Dumating ito upang mag-sign isang kasunduan sa tigil-
putukan sa kagubatan ng Compiègne, isang lunsod ng Paris. [Mga Resulta ng Mahusay na Digmaan] Ang Paris
Peace Conference ay ginanap noong Enero 1919, nilagdaan ng Alemanya ang Treaty of Versailles noong
Hunyo, at ang San Jermain Convention , ang Neuilly Treaty , ang Trianon Convention , at ang Treaty ng Sable
na pinirmahan sa pagitan ng mga kaalyado at Pagkaraan ng mga Kasunduan sa Kasunduan Natapos na. Ang
sistemang pagkatapos ng digmaan na lumitaw dito ay tinatawag na rehimen ng Versailles . Ang Kasunduan ng
Versailles ay batay sa apat na prinsipyo ng prinsipyo ng kapayapaan ni Wilson, na nagsasaad ng di-
pagpapatatag, indemnity, etnikong pagpapasya sa etniko atbp Gayunpaman, sinubukan ng mga nagwagi na
bansa na muling hatiin ang teritoryo batay sa lihim na kasunduan sa panahon ng digmaan , at maraming mga
kolonya ang inilipat sa anyo ng utos at pamamahala , pinalalakas ang paggalaw ng kilusang inaapi at anti-
imperyalista ng mga pinahihintulutang grupong etniko. Ang Alemanya ay napapailalim din sa malubhang
reparasyon ng 132 bilyong gintong barya bukod sa pagbibigay ng teritoryo at mga paghihigpit sa armas, at labis
na nalito ang ekonomiya ( isyu sa pananagutan ng Aleman ). Ang United Nations Federation , na itinatag upang
mapanatili ang internasyunal na kapayapaan, ay naging isang institusyon na epektibong nagtataglay ng mga
interes ng mga nanalong bansa, sa pagkuha ng United Kingdom at France sa inisyatiba ng Estados Unidos at ng
Unyong Sobyet. Bilang resulta ng Unang Digmaang Pandaigdig, ang mga sumusunod ay higit na nakataas. 1.
Ang Unyong Sobyet na Unyong Soviet ay nabuo at isang bagong pandaigdigang pampulitikang plataporma ay
binuksan na ganap na naiiba mula sa maginoo. Bukod pa rito, pinalalakas ng patakaran ng Soviet sa mga
kapitalistang bansa ang rebolusyonaryong kilusan ng mundo sa halip na makita ang pagbuo ng Comintern . 2.
Ang pangingibabaw ng internasyunal na posisyon ng Estados Unidos ay itinatag, lalo na ang katotohanang ang
sentro ng kapitalistang mundo ay lumipat sa Estados Unidos ay lubos na nagbago sa tradisyunal na
internasyunal na politika na nakasentro sa Europa. 3. Sa Alemanya na mahigpit na sanctioned, ang Weimar
Republic, na kung saan ay itinuturing na isang perpektong demokrasya na bumagsak sa social disorder, ay nag-
trigger ng pagtaas ng mga Nazi . 4. Dumating ang kamalayan ng etniko sa mga Asyano, Aprikano at iba pang
mga pinahihintulutang grupong etniko, at ang pang-organisasyon na pagpapalaya ng pambansang pagpapalaya /
kalayaan. [Pinsala] Apat na bansa sa panig ng kaalyado at 23 na bansa sa kontratang panig ay nakilahok sa
paglaban na ito. Humigit-kumulang 10 milyong mga de-edad na digma, 10 milyon hanggang 30 milyon ang
nasugatan na mga tao, ang mga biktima ng 5 milyong katao, ang namumuno sa digmaan ay nagkakahalaga ng
180 bilyong dolyar.

You might also like