Ο Λέλεξ απέκτησε δυο γιους το Μύλην και το νεώτερο Πολυκάωνα.

Ο Πολυκάωνας
έφυγε μακριά από τη χώρα. Όταν πέθανε ο Μϋλης παρέλαβε τη βασιλεία ο γιος του
Ευρώτας. Αυτός κατασκεύασε στο κάμπο μια διώρυγα και διοχέτευσε τα νερά προς τη
θάλασσα κι έτσι άμα τραβήχθηκαν τα πολλά νερά όσα έμειναν σχημάτισαν τον ποταμό,
τον οποίο ωνόμασε Ευρώτα. Επειδή ο Ευρώτας δεν είχε αρσενικά παιδιά άφησε τη
βασιολεία στον Λακεδαίμονα που είχε μητέρα τη Ταύγέτη από την οποία πήρε το όνομα
το όρος, και πατέρα το Δία. Ο Λακεδαίμωνας συζούσε με τη κόρη του Ευρώτα Σπάρτη.
Όταν παρέολαβε την αρχή έδωσε στη χώρα και στους κατοίκους της το όνομά του. Μετά
έκτισε μια πόλη στην οποία έδωσε το όνομα της γυναίκας του η οποία ονομάζεται ακόμα
μέχρι σήμερα Σπάρτη.

Ο Αμύκλας, ο γιος και διάδοχος του Λακεδαίμονα επιθυμώντας να αποθανατίσει και

αυτός το όνομά του έκτισε και αυτός μια μικρή πόλη στη Λακωνία (που ονομάσθηκε
Αμύκλαι και βρισκόταν κοντά και νότια της Σπάρτης). Από τα παιδιά του ο Υάκινθος
που ήταν πολύ ωραίος πέθανε νέος πριν τον πατέρα του και το μνήμα του βρίσκεται στις
Αμύκλες από κάτω από το άγαλμα του Απόλλωνα.

Όταν πέθανε ο Αμύκλας παρέλαβε τη βασιλεία ο μεγαλύτερος γιος του ο Άργαλος και
μετά το θάνατο και αυτού η αρχή περιήλθε στον αδελφό του Κυνόρτα.

Από τον Κυνόρτα γεννήθηκε Οίβαλος που πήρε γυναίκα τη Γοργοφόνη την κόρη του
βασιλιά του Άργους Περσέως και απέκτησε από αυτή γιο τον Τυνδάρεω, στον οποίο ο
Ιπποκόων, που ήταν πρεσβύτερος γιος του Οιβάλου αρνιόταν τα δικαιώματα της
βασιλικής εξουσίας, θέλοντας να αναλάβει αυτός την αρχή. Προσελκύοντα διάφορους
στασιαστές με το μέρος του ανάγκασε τον Τυνδάρεω να φύγει στη Πελλάνα, ενώ οι
Μεσσήνιοι αναφέρουν ότι κατέφυγε στη βασιλιά της Μεσσήνης Αφαρέα, γιο του
Περιήρουςπου ήταν ομομήτριος αδελφός του Τυνδάρεω. Και λένε ότι κατοίκησε στις
Θαλάμες και απέκτησε εκεί τα παιδιά του. Επανήλθε όμως αργότερα στη Λακωνική και
επανέκτησε τη βασιλεία με τη βοήθεια του Ηρακλή. Μετά τον Τυνδάρεω βασίλευσαν τα
παιδιά τυ Κάστωρ και Πολυδεύκης και ο γαμπρός του Μενέλαος, ο υιός του Ατρέως και
ο Ορέστης ο γαμπρός του Μενελάου από την κόρη του Ερμιόνη. Επί βασιλείας
Τισαμένου, του γιου του Ορέστη, κατέβηκαν στη Πελοπόνησσο Οι Ηρακλείδες και το
μεν Άργος κατέλαβε ο Τήμενος, τη Μεσσηνία ο Κρεσφόντης και τη Λακεδαίμονα ο
Αριστόδημος. Επειδή αυτός είχε δυο δίδυμους γιους (Προκλή και Ευρυσθένη) λέει η
παράδοση ότι εγκαταστάθηκε στη Λακωνία η διπλή βασιλεία.

Στις Καρύες υπήρχε ναός της Αρτέμιδος. Οι Κάροιαι είναι μέρος αφιερωμένο στην
Άρτεμη και τις Νύμφες και έχει στηθεί στο ύπαιθρο ένα άγαλμα της Καρυάτιδος
Αρτέμιδος. Εδώ κάθε χρόνο μαζεύονται τα κξορίτσια των Λακεδαιμονίων και στήνουν
χορούς και χορεύουν με ένα τρόπο ιδιαίτερο του τόπου τους. Ξαναγυρίζοντας στο δρόμο
και προχωρώντας κατά τη λεωφόρο θα συναντήσουμε τα ερείπια της αρχαίας Σελλασίας.
Την πόλη αυτή την εξανδραπόδισαν οι Αχαιοί όταν νίκησαν τους Λακεδαιμονίους και το
βασιλιά τους Κλεομένη, το γιο του Λεωνίδου. Προχωρώντας φτάνουμε στο Θάρνακα
όπου υπάρχει άγαλμα του Πυθέως Απόλλωνος φτιαγμένο με τον ίδιο τρόπο που είναι
φτιαγμένο το αγάλμά τους στις Αμύκλες. Οι Λακεδαιμόνιοι τιμούν πιο πολύ τον
Αμυκλαίον Απόλλωνα τόσο μάλλιστα ώστε χρησιμοποίησαν όλο το χρυσό που έστειλε ο
βασιλιάς της Ληδίας Κροίσος για τον Πυθέα Απόλλωνα και για το στολισμό του
αγάλματος τούτου που υπάρχει στις Αμύκλες.

Μόλις απομακρυνθούμε από το Θόρνακα θα βρούμε τη πόλη, η οποία εξ αρχής

ονομάσθη Σπάρτη και με τη πάροδο του χρόνου επεκράτησε να ονομάζεται και
Λακεδαίμονα, με τον οποίο ονομαζόταν πρωτύτερα η χώρα.

Στη Σπάρτη υπήρχε το μνήμα του Τ και λέγεται ότι από αυτόν πήρε το όνομά του το
ακρωτήριο της Λακωνίας.

Καθώς προχωρούμε από τη Σπάρτη προς τις Αμύκλες συναντούμε το ποταμό Τίασα
(σημερινή Μαγουλίτσα;) από την Τίασα τη κόρη του Ευρώτα. Κοντά στο ποταμό αυτόν
είναι το ιερό των Χαρίτων, της Φαέννας και Κλήτας, για τις οποίες γράφει στα ποιήματά
του ο Αλκμάν. Λέγεται ότι το ιερό αυτό το ίδρυσε ο Λακεδαίμων σε αυτό το μέρος προς
τιμή των Χαρίτων και έδωσε και τα ονόματα. Από τα πλέον αξιοθέατα των Αμυκλών
είναι η στήλη επί της οποίας εικονίζεται ανήρ ονομζόμνος Αίνητος, νικητής στο
πένταθλο. Ο ανδριάντας στηρίζεται σε στήλη και διηγούνται ότι ενώ ήταν ακόμη
στεφανωμένος για τη νίκη του τον βρήκε ο θάνατος. Αυτού λοιπόν υπάρχει χάλκινος
Ανδριάς και τρίποδες χάλκινοι. Κάτω από το πρώτο τρίποδα είναι το άγαλμα της
Αφροδίτης και κάτω από το δεύτερο της Αρτέμιδος. Κάτω από τρίτο τρίποδα είναι το
άγαλμα της Κόρης της Δήμητρας. Υπάρχει επίσης ένα άγαλμα γυναίκας του Αρίσταρχου
που κρατά λύρα και παριστάνει τη Σπάρτη και άγαλμα της Αμυκλαίας Αφροδίτης του
Πολύκλειτου. Οι τρίποδες αυτοί είναι μεγαλύτεροι των άλλων και στήθηκαν σε
ανάμνηση της νίκης στους Αιγός ποταμούς.

Πάνω στο θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνος που επεξεργάστηκε ο Βαθυκλής από τη
Μαγνησία, υπάρχει αφιέρωμα του ίδιου Χάριτες και υπάρχει και άγαλμα της
Λευκοφρυηνής Αρτέμιδος. Το θρόνο το στηρίζουν από το μπροστινό μέρος δυο Χάριτες
και δυο ώρες. Από τα αριστερά έχει στηθεί Έχιδνα και Τυφώς και από τα δεξιά Τρίτωνες.
Υπάρχει παράσταση του Ποσειδώνα και του Δία οι οποίοι κρατούν τις θυγατέρες του
Άτλαντα Ταϋγέτη και Αλκυόνη. Επίσης παριστάνεται ο Άτλας, η μονομαχία του Ηρακλή
με τον Κύκνο και η μάχη των Κενταύρων κοντά στο Φόλον. Ο Μινώταυρος
παριστάνεται δεμένος και οδηγούμενος από το Θησέα ζωντανός. Επίσης παριστάνεται
και χορός των Φαιάκων . Επίσης ο άθλος του Περσέως με το φόνο της Μέδουσας Ακόμα
έχει παρασταθεί ο Διόνυσο σε παιδική ηλικία που τον οδηγεί ο Ερμής στον ουρανό, η
Αθηνά φέροντα τον Ηρακλή και ο Πηλέας που φέρει τον υιό του Αχιλλέα για να
ανατραφεί από τον Χείρωνα Επίσης η μονοαχία Αχιλλέως με τον Μέμνονα. Ο Ηρακλής
εκδκούμενος το Διομήδη και τον Νέσσον. Ο Ερμής που οδηγεί τις θεές για να κριθούν
από τον Πάρη. Το γάμο της Αρμονίας όπου φέρουν δώρα οι θεοί…. Οι άθλοι του
Ηρακλή με τη Λερναία Ύδρα και το Σκύλο του Άδη κ.λ.π. Το μέγεθος του αγάλματος
του θεού ήταν τριάντα πήχεις. Το άγαλμα είναι πολύ αρχαίο και άτεχνο, διότι αν
αφαιρέσουμε το πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια το υπόλοιπο μοιάζει με χάλκινη
κολώνα. Στο κεφάλι του φέρει κράνος και στα χέρια λόγχη και τόξο. Το βάθρο του
αγάλματος έχει σχήμα βωμού και σε αυτόν λένε ότι έχει ενταφιαστεί ο Υάκινθος, χάριν
του οποίου θυσιάζουν κατά τα Υακίνθια.
Πάνω στο βωμό απεικονίζονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη κι ο Πλούτων και κοντά τους
οι Μοίρες και οι Ώρες και μαζί τους η Αφροδίτη, η Αθηνά και η Άρτεμις που
μεταφέρουν στον ουρανό τον Υάκινθο και την αδελφή του Πολύβοιαν, η οποία πέθανε
όταν ήταν ακόμη παρθένος. Σε αυτό το άγαλμα ο Υάκινθος παριστάνεται με γένεια. Ο
Νικίας ο γιος του Νικομήδους τον ζωγράφισε υπερβολικά όμορφο υπονοώντας τον
έρωτα του Απόλλωνα προς τον Υάκινθο.

Εικονίζεται επίσης επί του βωμού η παράσταση του Ηρακλή που οδηγείται στον ουρανό
από την Αθηνά και τους άλλους θεούς.. και πώς ο Απόλλων χωρίς να το θέλει σκότωσε
τον Υάκινθο.

Οι Αμύκλες από την εποχή που καταστράφηκαν και έμειναν ένα μικρό χωριό έχουν σαν
αξιοθέατο το ιερό της Αλεξάνδρας και το άγαλμά της. Οι κάτοικοι των Αμυκλών λένε ότι
η Αλεξάνδρα είναι η Κασσάνδρα η κόρη του Πριάμου. Επίσης υπάρχει εδώ και άγαλμα
της Κλυταιμνήστρας και ένα άγαλμα και τάφος που λένε ότι είναι του Αγαμέμνονος. Από
τους θεούς τιμούν περισσότερο τον Αμυκλαίον και τον Διόνυσο, τον οποίο ονομάζουν
Ψίλακα, διότι οι Δωριείς ψίλα ονομάζουν τα φτερά. Το κρασί δε ξεσηκώνει τα μυαλά
των ανθρώπων πιο πολύ απ’ ό,τι τα φτερά σηκώνουν ψηλά τα πουλιά.

Ένας άλλος δρόμος από τη Σπάρτη οδηγεί στη Θεράπνη. Στο δρόμο αυτό συναντούμε
ξόανο της Αλέας Αθηνάς και πριν περάσουμε τον Ευρώτα υπάρχει το ιερό του Πλουσίου
Διός. Καθώς περνάμε το ποτάμι υπάρχει ναός του Κοτυλέως Ασκληπιού που
κατασκεύασε ο Ηρακλής. Ονόμασε δε τον Ασκληπιό Κοτυλέα διότι του θεράπευσε το
τραύμα που είχε στη κοτύλη από τη μάχη προς τον Ιπποκόωντα και τα παιδιά του. Από
όσα συναντάμε στο δρόμο αυτόν το αρχαιότερο είναι το ιερόν του Άρεως και βρίσκεται
στα αριστερά μας, το δε άγαλμα λένε ότι το έφεραν από τους Κόλπους οι Διόσκουροι.
Τον ονομάζουν Θηρειτάν από τη Θηρώ, η οποία όπως λένε ήταν η παραμάνα του Άρη.

Το όνομα Θεράπονη έλαβε όπως λένε από το όνομα της κόρης του Λέλεγος. Σε αυτό το
μέρος υπάρχει ιερό του μενελάου και λένε ότι μέσα σε αυτό έχει ενταφιαστεί ο
Μενέλαος και η Ελένη. Στα δεξιά του δρόμου προς της Θεράπνη υπάρχει η Πολυδεύκεια
όπου και ιερό του Πολυδεύκους. Λίγο μακρυά από τη Θεράπνη υπάρχει ένα μέρος που
ονομάζεται Φοιβαίο όπου και ιερό του Ποσειδώνος του Γαιηόχου. Από το ιερό αυτό
καθώς προχωρούμε προς το Ταϋγετο συναντάμε ένα μέρος που ονομάζεται Αλεσίαι.
Λένε δε ότι ο Μύλης ο γιος του Λέλεγα πρώτος από όλους τους ανθρώπους ανακάλυψε
το μύλον και άλεσε στον τόπον αυτόν. Επίσης υπάρχει εδώ και ηρώον του Λακεδαίμονος
και της Ταϋγέτης. Από αυτό το μέρος προχωρούμε και αφού περάσουμε το ποταμό
Φελλίαν (σημερινός παραπόταμος Ανωγειάτικα) πορευόμενοι παραπλεύρως των
Αμυκλών με κατεύθυνση προς τη θάλασσα φτάνουμε εκεί που ήταν άλλοτε στη
Λακωνική η πόλη Φάρις (που καταστράφηκε από τους Ρωμαίους και δεν υπάρχει πια).
Από τη Φελλίαν στρέφουμε προς τα δεξιά και βρίσκουμε το δρόμο που οδηγεί προς τον
Ταϋγετον. Στο κάμπο είναι το τέμενος του Διός του Μεσσαπέως το οποίο ωνομάσθη έτσι
από κάποιο ιερέα που αφιερώθη στη λατρεία του θεού. Από εδώ ανερχόμενοι φτάνουμε
στο Ταΰγετο και στο μέρος όπου ήταν άλλοτε η πόλη Βρυσέαι (όπου είναι σήμερα η
τοποθεσία Κατεγιάννη παρά τη σημερινή εκκλησία και πηγή). Διατηρείται δε ακόμη εδώ
ένας ναός και ένα άγαλμα τυ Διονύσου στο ύπαιθρον. Το ευρισκόμενο στο ναόν αυτόν
μόνο οι γυναίκες επιτρέπεται να βλέπουν, διότι μόνον οι γυναίκες κάνουν κρυφά τα όσα
πρέπει (γυναίκες γαρ δη μόναι και τα ες τας θυσίας δρώσιν εν απορρήτω).

Από πάνω από τις Βρυσέας υψούται η κορυφή του Ταϋγέτου που ονομάζεται Ταλετόν,
Την κορυφή αυτή τη θεωρούν ως ιερή τυ ηλίου, όπου θυσιάζουν προς τιμή του ίππους
και άλλα ζώα. Ίδιες θυσίες συνήθιζαν να κάνουν και οι Πέρσες στον Ήλιο. Κοντά στον
Ταλετόν είναι ο καλούμενος Ευόρας όπου τρέφονται διάφορα άγρια θηρία και γίδες και
κυρίως αγριόγιδες. Γενικά ο Ταύγετος έχει άφθονο κυνήγι από αγριόγιδες,
αγριογούρουνα και πάρα πολλά ελάφια κααι αρκούδες. Την έκταση μεταξύ Ταλετού και
Ευόρα την ονομάζουν Θήρας και λένε ότι η Λητώ από τις κορυφές αυτές του Ταϋγέτου
καθόταν και καμάρωνε την κόρη της Αρτέμιδα, που κυνηγούσε στις πλαγιές του βουνού.
Εδώ είναι ιερό της Ελευσινίας Δήμητρας. Εδώ λένε οι Λακεδαιμόνοι ότι κρύφτηκε ο
Ηρακλής και του θεράπευσε ο Ασκληπιός τη πληγή. Εκτός αυτού του ιερού υπάρχει
ξόανο του Ορφέως, έργο καθώς λένε των Πελασγών. Ακόμα και το εξής έμαθα ότι
γίνεται εδώ.

Κοντά στη θάλασα υπάρχει μια μικρή πόλη το Έλος. Από αυτό το έλος φέρνουν στο
Ελευσίνιον κατά ορισμένη εποχή το ξόανο της κόρης της Δήμητρας.

Δεκαπέντε περίπου στάδια μακριά από το Ελευσίνιον είναι το μέρος Λαπίθαιον που
ονομάστη έτσι από το όνομα ενός ντόπιου, του Λαπίθη. Το Λαπίθειο αυτό βρίσκεται στα
υψώματα του Ταυγέτου και λίγο μακρύτερα είναι το Δέρειο όπου υπάρχει στο ύπαιθρο
άγαλμα της Αρτέμιδας Δερειάτιδας κοντά σε μια βρύση την οποία ονομάζουν Άνονον.

Στο δρόμο που οδηγεί από τη Σπάρτη στην Αρκαδία έχει στηθεί στο ύπαιθρο άγαλμα της
θεάς Αθηνάς της επονομαζόμενης Παρείας και ύστερα από το άγαλμα είναι ιερό του
Αχιλλέα. Αυτό νομίζουν ότι πρέπει να παραμένει πάντα κλειστό, και όσοι από τους
εφήβους πρόκειται να λάβουν μέρος στους αγώνες του Πλατανιστά συνηθίζουν να
θυσιάζουν πριν από το αγώνισμα στον Αχιλλέα. Καθώς προχωρούμε συναντάμε το
μνήμα του Ίππου, διότι εδώ ο Τυνδάρεως θυσίασε ένα άλογο όταν ώρκισε τους
μνηστήρες της Ελένης ιπεύοντας ευνουχισμένο άλογο. Ο όρκος ήταν να βοηθήσουν την
Ελένη και τον μέλλοντα σύζυγό της εάν κανείς τους αδικούσε. Μετά τον όρκο έσκαψε
και έθαψε εδώ το άλογο.. Λίγο μακρυά από αυτό το μνήμα υπάρχουν επτά όρθιες
κολώνες στημένες κατά τη παλαιά συνήθεια και θεωρούνται σαν αγάλαμτα των επτά
πλανητών.

Ενώ προχωρούμε προς την Πελλάνην συνατούμε το μέρος που ονομάζεται Χαράκωμα
και ύστερα από αυτό την αρχαία πόλη Παλλάναν. Εδώ λένε ότι κατοίκησε ο Τυνδάρεως
όταν ο Ιπποκόων και τα παιδιά του τον κατεδίωκαν και αναγκάστηκε να φύγει από τη
Σπάρτη. Εδώ υπάρχει το ιερό του Ασκληπιού και η Παλλανίς πηγή. Σε αυτή τη πηγή
λένε ότι μια κοπέλα ενώ έπαιρνε νερό έπεσε μέσα και εξαφανίσθηκε και το μαντήλι που
είχε στο κεφάλι της βρέθηκε σε μια άλλη πηγή που λέγεται Λαγκεία (οι θερμές πηγές του
Ευρώτα, το μεγάλο κεφαλάρι της Κονιδίτσας).

Καθώς κατεβαίνουμε προς τη θάλασσα και κατευθυνόμαστε προς το Γύθειο συναντούμε

το χωριό των Λακεδαιμόνων. Σε αυτό το μέρος υπάρχουν λατομεία από τα οποία
βγάινουν πέτρες όχι σε μεγάλη έκταση αλλά όμοιες με των ποταμών και πολύ δύσκολες
στη κατεργασία. Οταν όμως τις επεξεργάζονται τις χρησιμοποιούν για να κοσμούν τα
ιερά των θεών. Στην είσοδο των Κροκεών υπάρχει άγαλμα του Διός από Κροκεάτικο
μάρμαρο και ένα άλλο χάλκινο των Διοσκούρων στο λατομείο.

Ύστερα από τις Κροκεές όταν στρίψουμε δεξιά από το μεγάλο δρόμο του Γυθείου θα
φτάσουμε σε ένα μικρό χωριό, τις Αιγίες . Εδώ υπάρχψει μια λίμνη που ονομάζεται
λίμνη του Ποσειδώνος επί της οποίας υπάρχει ναός και άγαλμα του θεού. Τα ψάρια
αυτής της λίμνης φοβούνται να τα πιάσουν διότι λένε πως εκείνος που θα τολμήσει να
ψαρεύσει μεταμορφώνεται σε ψάρι. Το Γύθειο απέχει από τις Αιγιές τριάντα στάδια,
είναι κτισμένο στη παραλία και ανήκει στους ελευθερολάκωνες τους οποίους
ελευθέρωσε ο Αύγουστος από τη δουλεία, διότι ήσαν υπήκοοοι των Σπαρτιατών.

Οι πόλεις των Ελευθερολακόνων είναι δεκαοκτώ Πρώτη καθώς καταβαίνουμε από τις
Αιγιές προς τη θάλασσα το Γύθειο. Μετά η Τευθρώνη, ο Λας και ο Πύρριχος. Στο
Ταίναρο δε η Καινήπολις, η Οίτυλος, τα Λεύκτρα και οι Θαλάμαι. Επίσης ακόμα η
Αλαγονία ακι η Γερηνία. Προς τα ανατολικά δε του Γυθείου παραθαλάσσιες ο Ασωπός,
οι Ακριές, οι Βοιές, ο Ζάραξ, η Επίδαυρος, η Λιμηρά, οι Βρασιές, οι Γεράνθρες και ο
Μαριός. Αυτές οι πόλεις έχουν απομείνει από τις 24 πόλεις των Ελευθερολακώνων. Οι
άλλες έξη για τις οποίες θα κάμω λόγο βρίσκονται τώρα υπό την κυριαρχία της Σπάρτης
και δεν είναι αυτόνομες όπως οι προηγούμενες. Οι κάτοικοι του Γυθείου λένε ότι τη
πόλη τους δεν την έκτισε άνθρωπος, αλλά ο Ηρακλής και ο Απόλλων όταν μάλωσαν για
τον Τρίποδα. Ύστερα από τη φιλονικία τους, αφού συμφιλιώθηκαν, έφτιαξαν από κοινού
τη πόλη. Γι αυτό και στη αγορά της πόλης υπάρχουν αγάλαματα του Απόλλωνα και του
Ηρακλή και κοντά σε αυτά του Διονύσου. Σε άλλο μέρος υπάρχει ο Κάρνειος Απόλλων,
ιερό του Άμμωνος και χάλκινο άγαλμα του Ασκληπιού, του οποίου το ιερό δεν έχει
στέγη. Υπάρχει επίσης πηγή του θεού και ιερό της Δήμητρας και άγαλμα του Γαιηόχου
Ποσειδώνος.

Υπάρχουν εδώ και πύλες που λέγονται Καστορίδες ακι στην Ακρόπολη ναός και άγαλμα
της Αθηνάς..

Περί τα τρία στάδια μακρυά από το Γύθειο απέχει ο ακατέργαστος λίθος. Σε αυτόν
κάθησε ο Ορέστης λέγεται και θεραπεύτηκε από τη τρέλα.

Προς τα αριστερά του Γυθείου, αφού προχωρήσουμε τριάντα στάδια, υπάρχουν τα τείχη
της ονομαζόμενης Τρινασού, η οποία σε παλαιότερη εποχή ήταν φρούριο και όχι
πόλις….

Προς τα δεξιά του Γυθείου είναι η Λας η οποία απέχει δέκα στάδια από τη θάλασσα και
σαράντα από το Γύθειο. Η πόλι τώρα έχει κτισθεί μεταξύ των βουνών Ιλίου, Ασίας και
Κνακαδίου. Η παλαιότερη βρίσκεται στη κορυφή του βουνού Ασίας όπου βρίσκονται
ακόμα τα ερείπιά της. Μπροστά από τα τείχη υπάρχει άγλαμα του Ηρακλή και ένα
τρόπαιο. Στα ερείπια υπάρχει ναός της Αθηνάς της Ασίας που λέγεται ότι κατασκεύασε ο
Κάστωρας και ο Πολυδεύκης όταν επέστρεψαν σώοι από τη χώρα των Κόλχων
(Αργοναυτική εκστρατεία), διότι υπάρχει και σε αυτή τη χώρα ιερό της Ασίας Αθηνάς.
Στη σημερινή πόλη είναι μια βρύση που ονομάζεται Γαλακώ από το χρώμα του νερού
της και κοντά σε αυτήν γυμναστήριο. Επίσης είναι στημένο ένα αρχαίο άγαλμα του
Ερμή. Στο Ίλιον υπάρχει ναός του Διονύσου και στην κορυφή αυτού ιερό του
Ασκληπιού. Στο Κνακάδιο υπάρχει ναός του ονομαζόμενου Καρνείου Απόλλωνος.

Αφού προχωρήσουμε από το ναό του Καρνείου Απόλλωνος περί τα τριάντα στάδια
φτάνουμε στο μέρος που ονομάζεται Ύψοι και στα σύννορα των Σπαρτιατών υπάρχουν
ιερά τυ Ασκληπιού και της Αρτέμιδας της ονομαζόμενης Δαφναίας.

Προς τη θάλασα επί ενός ακρωτηρίου υπάρχει ναός της Δικτύννης Αρτέμιδας και σε
αυτόν εορτάζουν κάθε χρόνο προς τιμή της. Προς το αριστερό μέρος του ακρωτηρίου
αυτού χύνεται στη θάλασσα ο ποταμός Σμήνος, του οποίου το νερό είναι γλυκό όσο
κανενός άλλου ποταμού. Τις πηγές τους τις έχει στο Ταϋγετο και απέχει από τη πόλη όχι
περισσότερο από πέντε στάδια.

Στο μέρος που ονομάζεται Αράινον υπάρχει ο τάφος του Λα και πάνω στο τάφο του
ανδριάς. Αυτός ο Λας λένε ότι ήταν ο οικιστής της πόλεως και φονεύθη από τον
Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας ήλθε με πλοίο σε αυτό το μέρος για να ζητήσει την Ελένη γυναίκα
από τον Τυνδάρεω. Το αληθινό όμως είναι ότι ο Πάτροκλος σκότωσε τον Λα, διότι αυτός
είχε ζητήσει την Ελένη. Και το ότι δεν αναφέρεται ο Αχιλλέας στο κατάλογο των
μνηστήρων της Ελένης δε σημαίνει πως δεν τη ζήτησε.

Καθώς προχωρούμε από το τάφο του Λα συναντούμε ις εκβολές του ποταμού Σκύρα.
Του δόθηκε αυτό το όνομα διότι εκεί προσωρμίσθη εκ Σκύρου ο Πύρρος ο υιός του
Αχιλλέα για να νυμφευθεί την Ερμιόνην. Καθώς περνούμε το ποταμό συναντούμε ένα
αρχαίο ιερό μακρά του βωμού του Διός. Σε απόσταση σαράντα στάδια από το ποταμό
και προς τα μεσόγεια υάρχει η πόλις Πύρριχος , άλλοι λένε ότι ονομάσθη έτσι από τον
Πύρρον το γιο του Αχιλλέα και άλλοι ότι υπάρχει θεός Πύρριχος, ένας από τους
ονομαζόμενους Κουρήτες.. Άλλοι λένε ότι ήλθε ο Σιληνός από το Μαλέα και κατοίκησε
εδώ και ότι ο Σιληνός ονομαζόταν εκεί Πύρριχος. Στην αγορά της Πυρρίχου υπάρχει ένα
πηγάδι που λένε ότι το άνοιξε ο Σιληνός και ότι αν έλειπε αυτό το πηγάδι ο τόπος θα
υπέφερε από λειψυδρία.. Στη πόλη υπάρχει ιερός της Αρτέμιδας Αστρατείας, διότι
σύμφωνα με τη παράδοση εδώ σταμάτησαν την προς τα εμπρός εκστρατεία τους οι
Αμαζόνες. Επίσης και ιερό του Απόλλωνος του Αμαζονίου. Και στα δυο ιερά υπάρχουν
ξόανα τα οποία λένε ότι αφιέρωσαν οι Αμαζόνες που ήλθαν από τον Θερμώδοντα.

Καθώς φεύγουμε από την Πύρριχον και προχωρούμε προς την παραλία συνατούμε τη
πόλη Τευθρώνην οικιστής της οποίας ήταν ο Τεύθρας ο Αθηναίος. Οι κάτοικοι της
πόλεως λατρεύουν περισσότερο την Ισσωρίαν Άρτεμιν. Υπάρχει επίσης και μια βρύση
ονομαζόμενη Ναϊα. Εκατόν πανήντα στάδια μακριά από την Τευθρώνη υπάρχει το
ακρωτήριο Ταίναρο όπου υπάρχουν δυο λιμένες, ο Αχίλλειος και ο Ψαμαθούς και στην
άκρη ένας ναός όμοιος με σπηλιά και μπροστά του άγαλμα του Ποσειδώνα. Μερικοί από
τους Έλληνες πιστεύουν ότι ο Ηρακλής από αυτό το μέρος ανέβασε από τον Άδη τον
Κέρβερο, χωρίς όμως να υπάρχει κανείς υπόγειος δρόμος που να αρχίζει από τη σπηλιά
ούτε πείθεται κανείς ότι είχε χρησιμεύσει ως υπόγεια κατοικά θεών στην οποία
συναθροίζονταν οι ψυχές.. Ο Εκαταίος (ο ιστορικός) βρήκε μια βολική εξήγηση κατά την
οποία στο Ταίναρο ανετράφη ένα φοβερό φίδι που το ονόμαζε σκύλο του Άδη, διότι
όποιον δάγκωνε πέθαινε αμέσως από το δηλητήριο και ότι αυτό το φίδι έφερε ο Ηρακλής
στον Ευρυσθέα.

Στο Ταίναρο υπάρχουν και άλλα αφιερώματα και ένα χάλκινο άφγαλμα του Αρίωνος του
Κιθαρωδού που κάθεται επάνω σε δελφίνι. Υπάρχει στο Ταίναρο και μια πηγή η οποία
δεν παρουσιάζει τώρα τίποτα το θαυμαστό. Λένε όμως ότι άλλοτε όταν κοίταζε κανείς
μέσα στα νερά της έβλεπε τα λιμάνια και τα πλοία (αντικατοπτρισμοί;). Αλλά επειδή μια
γυναίκα έπλυνε στη πηγή ένα φόρεμα μαγαρισμένο από τότε το νερό έπαψε να
παρουσιάζει αυτή την ιδιότητα.

Από το ακρωτήριο Ταίναρο εάν ταξιδεύσουμε σαράντα περίπου στάδια φτάνουμε στην
Κανήπολιν (όπου περίπου το σημερινό χωριό Κυπάρισσος). Παλαιότερα ονομαζόταν και
αυτή Ταίναρο και έχει ιερό σπήλαιο της Δήμητρας και κοντά στη παραλία ένα ναό της
Αφροδίτης με λίθινο άγαλμα όρθιο.

Από εδώ προχωρώντας τριάντα στάδια συναντούμε το μέρος Θυρίδες, άκρα (Ταινάρου)
κι εκεί ερείπια της πόλεως Ιππόλας (κοντά στη θέση Άνω Πούλα) στα οποία πάρχει ιερό
της Ιππολαϊτιδος Αθηνάς. Ολίγο μακρύτερα η πόλις Μέσα και το λιμάνι της. Εκατόν
πενήντα στάδια από το λιμάνια αυτό είναι το Οίτυλον (μάλλον προς το μέρος του
κάμπου του σημερινού Οιτύλου) του οποίου οικιστής ήταν ο ήρωας Οίτυλος
καταγόμενος από το Άργος και ήταν υιός του Αμφιάνακτος του γιου του Αντιμάχου.
Αξιοθέατα μέρη του Οιτύλου είναι το ιερό του Σεράπιδος και το ξόανο του Καρνείου
Απόλλωνος που βρίσκεται στην αγορά.

Από το Οίτυλο στις Θαλάμες η απόσταση είναι ογδόντα στάδια. Στο δρόμο αυτό
συναντούμε ιερό και μαντείο της Ινούς. Τους χρησμούς εδώ τους λαμβάνουν κατά τον
ύπνο, δηλαδή όσα ζητήσουν από τη θεά τους τα λέγει με όνειρα. Στην ύπαιθρο του ναού
είναι στημένα δυο αγάλματα το ένα της Πασιφάης ακι το άλλο του Ηλίου. Το άγαλμα
που βρίσκεται μέσα στο ναό δε φαίνεται από τα πολλά στεφανώματα. Λένε όμως πως
αυτό όπως και τα δύο άλλα είναι χάλκινα. Βγαίνει μάλιστα και νερό πολύ γλυκό από ιερή
πηγή που ονομάζεται Σελήνη. Η Πασιφάη είναι επώνυμο της Σελήνης και όχι τοπική θεά
των Θαλαματών.

Είκοσι στάδια μακρυά από τις Θαλάμες και προς τη θάλασσα είναι η πόλις Πέφνος..
Μπροστά δε στο βράχο βρίσκεται μια μικρή νήσος που ονομάζεται και αυτή Πέφνος.
Εδώ λένε οι κάτοικοι των Θαλαμών ότι γεννήθηκαν οι Διόσκουροι. Την ίδια παράδοση
αναφέρει σε ένα ποίημά του και ο Αλκμάν. Λένε όμως ότι οι Διόσκουροι δεν
ανατράφηκαν στη Πέφνο αλλά στην Πελλάνα. Ο Ερμής τους μετέφερε εκεί. Στην
ύπαιθρο υπάρχουν χάλκινα αγάλματα των Διοσκούρων ύψους ενός ποδός.. Αυτά τα
αγάλματα δεν τα μετακινεί καθόλου η θάλασσα αν και κατά το χειμώνα σκεπάζει με τα
κύματά της το βράχο. Αυτό είναι ένα θαύμα. Καθώς και το ότι τα μερμήγκια εδώ έχουν
χρώμα λευκότερο από τα άλλα. Αυτό το μέρος λένε οι Μεσσήνιοι ότι κατά την αρχαία
εποχή ανήκε σε αυτούς, ώστε οι Διόσκουροι είναι θεοί δικοί τους και όχι των
Λακεδαιμόνων.
Είκοσι στάδια μακρυά από τη Πέφνον είναι τα Λεύκτρα. Ίσως από τον Λεύκιππον, το
γιο του Περιήρους καθώς λένε οι Μεσσήνιοι και γι αυτό από όλους τους θεούς
περισσότερο τιμούν τον Ασκληπιό, διότι τον θεωρούν υιόν της Αρσινόης της κόρης του
Λευκίππου. Υπάρχει και ένα λίθινο άγαλμα του Ασκληπιού και ένα της Ινούς σε άλλο
μέρος. Επίσης έχει κατασεκυαστεί ναός και άγαλμα της Κασσάνδρας της κόρης του
Πριάμου, η οποία ονομάζεται από τους ντόπιους Αλεξάνδρα. Επίσης υπάρχουν ξόανα
του Απόλλωνος του Καρνείου όμοια με εκείνα που έχουν οι Λακεδαιμόνιοι που
κατοικούν στη Σπάρτη. Στην ακρόπολη υπάρχει ιερό και άγαλμα της Αθηνάς. Ακόμα
υπάρχει στα Λεύκτρα δάσος με ναό του Έρωτος και κατά το χειμώνα τρέχει στο δάσος
νερό, τα δε φύλλα που πέφτουν από τα δέντρα δεν παρασύρονται από το νερό ούτε όταν
τρέχει πολύ.

Η Καρδαμύλη για την οποία κάνει λόγο ο Όμηρος στο μέρος που υπόσχεται ο
Αγαμέμνων δώρα στον Αχιλλέα, είναι υπήκοος των Σπαρτιατών, την οποία απέσπασε
από την Μεσσηνία ο αυτοκράτορας των Ρωμαίων Αύγουστος. Απέχει δε η Καρδαμύλη
από μεν τη θάλασσα οκτώ στάδια και από τα Λεύκτρα εξήντα. Εδώ κοντά στη παραλία
υπάρχει ιερό Τέμενος των θυγατέρων του Νηρέως. Λένε δε ότι αυτές ανέβησαν σε αυτό
το μέρος για να ιδούν τον Πύρρον το υιό του Αχιλλέα όταν μετέβαινε στη Σπάρτη για το
γάμο του με την Ερμιόνη. Στο συνοικισμό υπάρχει ιερό της Αθηνάς και άγαλμα του
Καρνείου Απόλλωνος όπως τον φαντάζονται οι Δωριείς..

Η πόλις που ονομάζεται στα Ομηρικά ποιήματα Ενόπη, ανήκει στυς Μεσσηνίους και
ανήκει στην ομοσπονδία των Ελευθερολακώνων και ονομάζεται τώρα Γερηνία. Σε αυτή
τη πόλη λένε άλλοι ότι γεννήθηκε ο Νέστωρας και άλλοι ότι κατέφυγε εκεί όταν
εκυριεύθη η Πύλος από τον Ηρακλή. Στη Γερηνία υπάρχει μνήμα και άγιο ιερό του
Μαχάονος, του υιού του Ασκληπιού, όπου βρίσκει κανείς υπό του Μαχάονος μέσα
θεραπείας των ασθενειών των ανθρώπων, το δε μέρος που βρίσκεται το ιερό ονομάζεται
Ρόδο και υπάρχει χάλκινο άγαλμα του Μαχάονος με στεφάνι στη κεφαλή, τον οποίο οι
Μεσσήνιοι ονομάζουν με την τοπική τους διάλεκτο κίφος….

Στην περιφέρει ατης Γερηνίας υπάρχει ένα βουνό που ονομάζεται Καλάθιον και σε αυτό
το σπήλαιο της νύμφης Κλαίας. Κοντά στο ιερό η είσοδος είναι στενή το δε εσωτερικό
είναι αξιοθέατο. Τριάντα στάδια μακρά από τη Γερηνίαν προς τα μεσόγεια είναι η
Αλαγονία που ανήκει επίσης στους Ελευθερολάκωνες. Αξιοθέατα σε αυτό το μέρος είναι
τα ιερά του Διονύσου και της Αρτέμιδος.