Deney 9 - Frekans kaydırmalı anahtarlama (FSK)

Ön tartışma
Frekans bölmeli çoğullama (FDM), bir kanalın kullanıcılar arasında paylaşılmasını sağlar. FDM, radyo
frekansı spektrumunun kullanıcılara tahsis edilen kısmındaki taşıyıcı sinyallere mesajların bindirilmesiyle
gerçekleştirilir. Sayısal verilerin bu şekilde iletilmesi için analog modülasyon yöntemlerinden herhangi
birinin kullanılabileceğini de hatırlayın. Bu amaçla kullanılan frekans modülasyonu (FM), ikili frekans
kaydırmalı anahtarlama (BFSK veya daha genel olarak sadece FSK) olarak bilinir.

FSK'yı kullanmanın nedenlerinden biri, FM'nin AM üzerinde sahip olduğu göreceli gürültü
bağışıklığından yararlanmaktır. Gürültünün, iletilen sinyalin genliğindeki değişimler olarak kendini
gösterdiğini hatırlayın. Bu değişimlerin kurtarılmış mesajı olumsuz yönde etkilemesi, FM/FSK
alıcılarında bulunan ve sınırlayıcı olarak adlandırılan bir devre tarafından giderilebilir.

Aşağıdaki Şekil 1, bir FSK sinyalinin ve onu üretmek için kullanılan sayısal sinyalin zamanda
çakıştığını göstermektedir.

Şekil 1

FSK sinyalinin iki frekans arasında değiştiğine dikkat edin. Sayısal verilerdeki mantık-0'lara karşılık
gelen sinyalin frekansı (boşluk frekansı olarak adlandırılır) genellikle modülatörün nominal taşıyıcı
frekansından daha düşüktür. Sayısal verilerdeki mantık-1'lere karşılık gelen sinyalin frekansı
(işaret frekansı olarak adlandırılır) genellikle modülatörün nominal taşıyıcı frekansından daha
yüksektir. Modülatör taşıyıcı frekansında bir sinyal vermez, bu nedenle referans burada "nominal"
taşıyıcı frekansıdır.

FSK üretimi, geleneksel FM modülatör devreleri tarafından gerçekleştirilebilir ve bunun için gerilim
kontrollü osilatör (VCO) yaygın olarak kullanılır. Benzer şekilde, FSK demodülasyonu, sıfır geçiş
sezici (bu devrenin nasıl çalıştığını anlamak için Deney 5B'nin ön tartışmasına bakınız) ve faz
kilitli döngü gibi geleneksel FM demodülatörleri tarafından gerçekleştirilebilir. Alternatif olarak,
eğer FSK sinyali yeterince seçici bir filtreden geçirilirse, onu oluşturan iki sinüs ayrı ayrı seçilebilir.
Kendi başlarına düşünüldüğünde, her sinyal bir ASK sinyalidir ve bu yüzden, ikisinden biri bir zarf
seziciden (zarf sezicinin nasıl çalıştığını anlamak için Deney 2B'nin ön tartışmasına bakınız)
geçirilerek veriler kurtarılabilir.
Deney
Bu deneyde, VCO yöntemi ile bir FSK sinyali üretmek için haberleşme deney setini
kullanacaksınız. Mesajın sayısal verilerini Dizi Üreteci modülünden elde edeceksiniz. Daha sonra,
FSK sinyalindeki sinüs dalgalarından birini seçmek için bir filtre kullanarak verileri kurtaracak ve bir
zarf sezici kullanarak onu demodüle edeceksiniz. Son olarak, demodüle edilmiş FSK sinyalinin
bozulmasını gözlemleyecek ve verileri onarmak için bir karşılaştırıcı kullanacaksınız.

Ekipman

• Haberleşme deney seti

• Bilgisayar osiloskobu (cihazı ve programı)

• İki osiloskop kablosu

• Haberleşme deney seti bağlantı kabloları

Prosedür

Kısım A - Bir FSK sinyali üretme

1. Yukarıda listelenen ekipmanı bir araya getirin.

2. Osiloskobun A ve B kanallarının Bağlantı kontrollerini DC konumuna ayarlayın.

3. VCO modülünü bulun ve Kazanç kontrolünü hareketinin yaklaşık yarısına ayarlayın.

4. VCO modülünün Frekans Ayarı kontrolünü hareketinin yaklaşık dörtte birine ayarlayın
(saat yüzündeki 9 sayısının konumu).

5. VCO modülünün Aralık kontrolünü LO konumuna getirin.

6. Dizi Üreteci modülünü bulun ve dip anahtarlarını 00 konumuna getirin.

İpucu: Bunu yapmak için iki düğmeyi de yukarı doğru itin.

7. Şekil 2'de gösterilen kurulumu yapın.

Not: Osiloskop kablolarının siyah uçlarını toprak (GND) soketine takın.

Şekil 2
Şekil 2'deki kurulum, Şekil 3'teki blok diyagram ile gösterilebilir. Dizi Üreteci modülü sayısal bir
sinyali modellemek için kullanılır ve onun SENK çıkışı kararlı bir ekran sağlamak için osiloskobu
tetiklemekte kullanılır (PicoScope kullanılıyorsa bu bağlantıya gerek yok). VCO modülü,
FSK sinyalini üretmek için kullanılır.

Şekil 3

8. Osiloskobun Zaman Tabanı kontrolünü 500µs/div pozisyonuna ayarlayın.

9. Dizi Üreteci modülünün çıkışını ve Gerilim Kontrollü Osilatör modülünden FSK

sinyalini görüntüleyin.

10. Sinyalleri karşılaştırın.

Not: FSK sinyalindeki sinüs dalgaları çok fazla dalgalanırsa dengelemek için VCO
modülünün Frekans Ayarı kontrolünü biraz sola veya sağa çevirin.

Soru 1
Sayısal verilerdeki mantık-1'lere karşılık gelen VCO çıkış frekansının adı nedir? İpucu:
Emin değilseniz ön tartışmaya bakın.

Soru 2
Sayısal verilerdeki mantık-0'lara karşılık gelen VCO çıkış frekansının adı nedir?

Soru 3
FSK sinyaline göre ikisinden hangisi daha yüksek frekansa sahiptir? Cevabınızı açıklayın.
Kısım B - Filtreleme ve bir zarf sezici kullanarak FSK sinyalinin demodüle edilmesi
FSK sinyali aslında sadece bir FM sinyali olduğundan (konuşma veya müzik yerine sayısal bir
mesajla) herhangi bir FM demodülasyon tekniği kullanılarak kurtarılabilir. Ancak, FSK sinyali sadece
iki frekans arasında gidip geldiğinden, kodlanmış konuşma FM sinyallerini demodüle etmek için
kullanılamayan bir demodülasyon yöntemi kullanabiliriz. Deney bunu yapmanızı sağlar.

11. VCO modülünün Frekans Ayarı kontrolünü yaklaşık olarak saat yüzündeki 2 konumuna getirin.

12. Ayarlanabilir LPF modülünü bulun ve Kesim Frekansı Ayarı kontrolünü saat yönünde
tamamen çevirin.

13. LPF'nin Kazanç kontrolünü saat yönünde tamamen çevirin.

14. Kurulumu Şekil 4'te gösterildiği gibi değiştirin.

Not: Noktalı çizgilerin önceden bağlanan kabloları gösterdiğini hatırlayın. Ayrıca, çizimin
sayfaya sığması için soldaki modüller gösterilmemiştir.

Şekil 4

Kurulumun FSK üretimi ve demodülasyon kısımları, Şekil 5'teki blok diyagram ile gösterilebilir. Alçak
Geçiren Filtre modülü FSK sinyalinin iki sinüs dalgasından birini seçmek için kullanılır ve Doğrultucu ile
Temel Bant LPF birleşimi FSK sinyalinin demodülasyonunu tamamlamak için zarf seziciyi oluşturur.

Şekil 5
 Şekil 6

15. Ayarlanabilir LPF'nin Kesim Frekansı Ayarını, FSK sinyalinin yüksek frekans bileşeni Şekil
6'da gösterildiği gibi sıfıra eşit oluncaya kadar saat yönünün tersine yavaşça çevirin.

16. Sayısal sinyali ve filtrenin çıkışını karşılaştırın. Bunlar, osiloskop ekranında A ve B kanalı
olarak görünmelidir.

Soru 4
FSK sinyalinin iki sinüs dalgasından hangisini filtre seçiyor?

Soru 5
Filtrelenmiş FSK sinyali neye (hangi modülasyon yöntemindeki sinyale) benziyor?

17. Zarf seziciyi dahil etmek için kurulumu Şekil 7'de gösterildiği gibi değiştirin.

18. Osiloskobun B kanalının girişini Şekil 6'da gösterildiği gibi zarf sezicinin çıkışına bağlayın.
 Şekil 7

19. Orijinal sayısal sinyali kurtarılmış sayısal sinyal ile karşılaştırın.

Soru 6
Kurtarılmış sayısal sinyali "temizlemek" için ne kullanılabilir?

Zarf Sezme:
Bu deneyde zarf sezicide kullanılan LPF, önceki AM deneyinde kullanılan daha basit RC LPF'den
farklıdır. Bu deneyde Doğrultucu’nun ardından sayısal veri akışına (FSK sayısal verileri kullandığından)
daha duyarlı olan Temel Bant LPF kullanılmaktadır.

Kısım C - Bir karşılaştırıcı kullanarak kurtarılmış verileri onarma

Karşılaştırıcı bozuk sayısal sinyalleri onarmak için kullanışlı bir devre olarak kullanılabilir. Deneyin bir
sonraki kısmı, demodüle FSK sinyalini temizlemek için bir karşılaştırıcı kullanmanızı sağlar.

20. Kurulumu Şekil 8'de gösterildiği gibi değiştirin.

Şekil 8
Kurulumun FSK üretimi, demodülasyonu ve sayısal sinyal onarma kısımları Şekil 9'daki blok diyagram
ile gösterilebilir.

Şekil 9

21. Karşılaştırıcı'ya giren filtrelenmiş sinyalin genliğini not edin. Yaklaşık olarak 0 volttan bir
maksimum seviyeye kadar değişir.

22. Değişken DCV modülünün Değişken DC gerilim çıkışını, yukarıdaki 21. adımda not edilen
seviyenin yarısı olan bir seviyeye ayarlayın. Bu sinyal Karşılaştırıcı'nın eşik gerilimini ayarlar.

23. Orijinal sayısal sinyali ve Karşılaştırıcı’dan çıkan kurtarılmış sayısal sinyali karşılaştırın.
Aynı değillerse Değişken DCV modülünün Değişken DC kontrolünü aynı olana kadar
hafifçe değiştirin.

Soru 7
Karşılaştırıcı, kurtarılmış sayısal sinyalin yavaş yükselen gerilimlerini keskin geçişlere nasıl çevirir?